Środki Wyrazu Twórczego

DZIAŁ III: PODSTAWOWE ZASADY KOMPOZYCJI PLASTYCZNEJ

KOMPOZYCJA PLASTYCZNA CECHY PLASTYCZNE MATERIAŁU FLORYSTYCZNEGO DEKORACJE ROŚLINNE IDĄ ŚWIĘTA WIELKANOCNE! DEKORACJE OKOLICZNOŚCIOWE

TEMATYKA:

Kompozycja

Ułożenie elementów (środków wyrazu

plastycznego) na płaszczyźnie lub

w przestrzeni

• Barw

• Tonów

• Linii i kresek

• Kształtów, figur, plam

Kompozycja

Oznacza sposób powiązania takich elementów jak linie, bryły, płaszczyzny, kolor, światłocień itp. W każdej dziedzinie działalności artystycznej, także we florystyce, zasady kompozycji pozwalają na połączenie, uporządkowanie i grupowanie poszczególnych elementów w jedną, harmonijną całość. Kompozycja kwiatowa, tworząca efektowną całość, składa się z kilku elementów, z których najważniejszym są: Punkty (kwiaty) Linie (łodygi) Proporcje Formy Płaszczyzny Barwy Światło

Rodzaje kompozycji plastycznej

• Centralna • Otwarta • Zamknięta • Symetryczna • Asymetryczna • Rytmiczna • Arytmiczna • Statyczna • Dynamiczna

• Horyzontalna

• Wertykalna

• Diagonalna

Rodzaje kompozycji florystycznych

• Pomyśl jakie znasz przykłady kompozycji florystycznych!

• Wymień je i zapisz! • Stwórz szkice (przydadzą Ci się kredki i cienkopis) Rzuty z góry i z boku • Pomyśl czym się charakteryzują, jakie można do nich

wykorzystać rośliny, na jakie okazje się nadają? • Jakie nieroślinne materiały należy wykorzystać do

przygotowania tych kompozycji? • Potraktuj to zadanie jak pracę domową, ale uwierz, że

bardzo Ci się przyda !

Podpowiedź przejrzyj: ABC FLORYSTYKI - Anna Nizińska

Reguła złotego podziału

• Złoty podział (łac. sectio aurea), podział harmoniczny, złota proporcja, boska proporcja (łac. divina proportio) – podział odcinka na dwie części tak, by stosunek długości dłuższej z nich do krótszej był taki sam, jak całego odcinka do części dłuższej. Innymi słowy: długość dłuższej części ma być średnią geometryczną długości krótszej części i całego odcinka. Stosunek, o którym mowa w definicji, nazywa się złotą liczbą i oznacza grecką literą φ (czyt. "fi").

• Złoty podział wykorzystuje się często w estetycznych, proporcjonalnych kompozycjach architektonicznych, malarskich, fotograficznych, itp. Znany był już w starożytności i przypisywano mu wyjątkowe walory estetyczne. Stosowano go np. w planach budowli na Akropolu.

Złoty Podział

• Dlaczego taki brak symetrii może się podobać? Dlaczego zdjęcie niesymetryczne wydaje się bardziej interesujące? Odpowiada za to reguła złotego podziału, inaczej nazywana trójpodziałem. Polega na dzieleniu kadru, który najczęściej jest prostokątem, na dziewięć pól, przy pomocy poziomych i pionowych linii na wysokości (szerokości) 1/3 i 2/3.

• Przecięcia tych linii tworzą tak zwane punkty mocne. Jeżeli jakiś element obrazu znajdzie na linii złotego podziału lub w jej pobliżu, będzie łatwiej zauważalny. Podobnie jest z punktami – jeżeli jakiś obiekt, rzecz, plama, barwa znajdzie się w punkcie mocnym lub jego pobliżu to widz zwróci na to miejsce szczególną uwagę.

http://www.fotal.pl/foto-poradnik-pawla-dumy-zloty-podzial-czyli-kolejny-sposob-na-skomponowanie-zdjecia/

Proporcje i rytm w kompozycji roślinnej

• Podobną definicję proporcji można odnieść do dzieła, jakim jest kompozycja kwiatowa.

• Przez proporcje należy rozumieć harmonijny stosunek wymiarów poszczególnych części, wzajemnie do siebie i do całości. Za podstawę wzajemnych stosunków przyjęto „złoty podział odcinka” wyrażony proporcjami a:b=b:c lub 3:5=5:8.

a:b=b:a 3:5=5:8

Ład w układzie kompozycyjnym

• Każda kompozycja wprowadza ład będący przeciwieństwem chaosu. Aby wprowadzić ład w aranżacji składającej się z wielu różnorodnych elementów należy ustalić cel dekoracji, a następnie dobrać takie elementy, które umożliwią wykonanie zamierzonej aranżacji.

• Istnieją trzy możliwości wprowadzenia ładu: uszeregowanie, układ symetryczny, układ asymetryczny.

Uszeregowanie

• Takie same elementy usytuoawane są w takiej samej odległości od siebie.

• Wyróżniamy uszeregowanie proste i rytmiczne.

• Uszeregowanie wywołuje wrażenie spokoju, stałości i regularności.

Układ symetryczny

• Otrzymujemy wtedy, gdy obie części układu znajdują się po dwóch stronach osi symetrii.

• Jakby były odbite w lustrze.

• Dzięki proporcjonalnemu wyważeniu symetria ma poważny, uroczysty charakter.

Układ asymetryczny

• To układ swobodny, bez zachowanej osi symetrii.

• Polega na nieregularnym zgrupowaniu elementów kompozycji.

• Motyw główny stale dominuje nad pozostałymi.

Grupowanie elementów

• W kompozycji wyróżnia się motywy główne i uboczne.

• Motyw główny jest najważniejszy. • W układzie symetrycznym znajduje się zawsze

w jego geometrycznym środku. • Elementy kompozycji kwiatowej: Elementy główne Elementy uzupełniające Elementy wypełniające Punkt wzrostu, w którym lokalizowany jest motyw

główny.

Przestrzenność układu

• Kompozycja roślinna jest trójwymiarową bryłą, można bowiem określić jej trzy wymiary: długość, szerokość i głębokość.

• Punkt środkowy z którego wychodzą wszystkie elementy i który je wiąże, stanowi motyw główny w kompozycji i jest on „punktem wzrostu” całego układu.

Kontrasty

Oprócz kontrastów barwnych o których była już mowa w układach przestrzennych wyróżniamy:

- Kontrasty wielkości – duże formy wsród małych i odwrotnie, - Kontrasty kształtu – formy kuliste wsród

kanciastych i odwrotnie, - Kontrasty ilości – zagęszczenie wśród rozproszenia

i odwrotnie, - Kontrasty kierunku – formy pionowe wśród form

poziomych

Zasada równowagi optycznej

• Zasada zachowania równowagi optycznej dotyczy nie tylko prawidłowego rozłożenia „optycznego ciężaru” po obu stronach osi symetrii, lecz także, i to w szerszym zakresie, przestrzenności i proporcji aranżowanego układu.

Światło i cień

• Umiejętne zastosowane, skierowane na kompozycję we właściwy sposób światło „uplastycznia” ją, stwarza wrażenie głębi. • Kompozycje przestrzenne powinny mieć trzy wymiary, nie mogą być płaskie. • Należy pamiętać, aby światło nigdy nie padało równomiernie ze wszystkich stron. • Jeśli w kompozycji roślinnej główną rolę odgrywają barwy, to powinna być ona oświetlona światłem padającym na wprost.

Style układów kompozycyjnych

• Styl wegetatywny • Styl dekoracyjny • Styl formalno-linearny • Styl wiązania formy (styl formalny)

Ćwiczenie : Wymień jak najwięcej rodzajów roślinnych układów

kompozycyjnych. Znajdź przykłady np. w literaturze. Sporządź szkice

poglądowe.

Styl wegetatywny

Układy w tym stylu zgodne są z naturalnym sposobem rozrastania się roślin. Stąd wywodzi się nazwa stylu. Układając kompozycje należy dążyć do zachowania naturalnych form roślin, kierunku ich wzrostu i biegu pędów, wielkości poszczególnych kwiatów i ich ilości, a także sposobu kwitnienia. Zestawiać można gatunki występujące razem w siedlisku naturalnym. Roślin rosnących pojedynczo nie należy łączyć w pęczkach, w przeciwieństwie do tych rosnących w dużych zespołach, niejako „towarzysko" oraz kwitnących obficie i powtarzających kwitnienie. Styl ten wymaga, by wszystkie rośliny były tak osadzone w układzie kompozycyjnym, jak rosną naturalnie w przyrodzie. Jedne wyrastają wysoko, strzeliście, inne tworzą niskie kępy, jeszcze inne rozprzestrzeniają się kobiercowo.

Styl wegetatywny

Popełnimy błąd, jeśli na przykład pachnące fiołki, które w naturze rosną nisko, rozprzestrzeniając się jak dywanik, zechcemy umieścić pojedynczo w środku układu kompozycyjnego, zamiast pogrupowane w pęczkach, u jego podstawy. Przecież i w naturze rosną kępkami i pod innymi roślinami, zajmując najniższe piętro. Nie zachowamy też stylu, jeśli strzeliste kwiatostany ostróżki przytniemy krótko i osadzimy w podstawie kompozycji. Żaden z rodzajów kwiatów nie powinien dominować, powinny one być tak ułożone, aby wszystkie zachowały swe naturalne piękno. Kompozycje wegetatywne wyglądają najlepiej w naczyniach płaskich. Naczynie powinno być podporządkowane kompozycji.

Kompozycje w stylu wegetatywnym

Styl dekoracyjny

• Charakter kompozycji dekoracyjnych polega na interesującym zestawieniu barw i masie różnorodnych roślin skupionych w układzie kompozycyjnym. Ten styl nie wymaga w takim stopniu jak styl wegetatywny zachowywania naturalnego wyglądu kwiatów.

• Kompozycje w tym stylu ogląda się ze wszystkich stron. Najczęściej miewają one kształt kulisty, czasem przypominają w zarysie kroplę.

• Ważną rolę odgrywają kształty użytych kwiatów. Dobiera się je na zasadzie kontrastów. Kuliste astry zestawia się z formami smukłymi, stożkowatymi, np. lwiej paszczy. W stylu dekoracyjnym można używać dużej ilości kwiatów, dbając , by barwy nie były zbyt liczne, co mogłoby doprowadzić do pstrokacizny. Najspokojniej i elegancko będzie wyglądać kompozycja, jeśli wybierzemy jedną podstawową barwę, a do niej dodamy tonacje prowadzące do barwy następnej, np. od żółtej do pomarańczowej, czy od błękitnej do purpurowej. Układ barw nie może sprawiać wrażenia oderwanych plam; powinny one harmonijnie przechodzić jedne w drugie.

Styl dekoracyjny

• Im mniej rodzajów kwiatów użyjemy w kompozycji, tym będzie ona klarowniejsza i bardziej uporządkowana. Jednako­we rodzaje kwiatów można łączyć w gru­py, jakby małe wiązanki, a te z kolei zestawiać w całość układu w stylu dekoracyjnym. Wiązanki te powinny być układane luźno i rytmicznie, z zachowaniem proporcji złotego podziału.

• O wiązance mówimy wtedy, gdy najmniej 2-3 kwiaty zostały związane ze sobą kompozycyjnie. W wiązance największy kwiat na najkrótszej łodydze umieszczony jest u podstawy wiązania. Drugi, nieco mniejszy, na dwukrotnie dłuższej łodydze — powyżej pierwszego. A trzeci, najmniejszy, na trzykrotnie dłuższej łodydze, winien wieńczyć cały układ.

• Układając kwiaty dbać trzeba o to, aby ich łodygi rozchodziły się z jednego miejsca, to jest z miejsca wiązania, zwanego również punktem wzrostu lub mocnym punktem. Z niego wyrasta cała kompozycja. Właśnie z powodu tego punktu, miejsca wiązania się ze sobą poszczególnych łodyg, układ zwiemy wiązanką. Pomiędzy poszczególnymi wiązankami powinna być zachowana swobodna przestrzeń, ponieważ tylko wtedy każda z nich nabierze wyrazu.

Styl dekoracyjny

• Środek kompozycji w stylu dekoracyjnym podkreślony jest specjalnie dobranymi formami kwiatów, liści czy owocostanów. Są one najczęściej kuliste i koliste i tworzą motyw główny całego układu. Natomiast formy lekkie i strzeliste tworzą w układzie kompozycyjnym struktury pionowe. Wychylające się i przewieszające rośliny, ułożone dookoła, określają kształt, tworzą obrys całego układu kompozycyjnego. Połączenie tych różnorodnych form jest charakterystyczne dla kompozycji w stylu dekoracyjnym.

• Kompozycje w stylu dekoracyjnym prezentują się najlepiej we wszelkiego rodzaju kubłach, donicach, szerokich i masywnych wazach

• Wybór odpowiedniego pojemnika do każdej kompozycji decyduje o jej pełnej harmonii.

Kompozycje w stylu dekoracyjnym

Styl formalno-linearny

• Już samo zestawienie słów „formalny" i „linearny" określa charakter tego stylu, w którym przez wyraziste prowadzenie linii tworzy się wyważoną formę kompozycji. Do tego stylu nawiązują niektóre kompozycje w stylu wolnym, określane jako abstrakcyjne.

• Tworząc kompozycję w stylu formalno-linearnym nie trzeba przestrzegać naturalnej formy wzrostu rośliny, najważniejsze jest uzyskanie efektu opartego na wyrazistej formie i linii.

• W stylu tym pojemnik odgrywa szczególnie ważną rolę. Jego linia musi się wiązać z linią zarysowaną przez układ roślin, w jedną kompozycyjną całość. W tym stylu można tworzyć kunsztowne układy, będące prawdziwymi dziełami sztuki, pod warunkiem jednak, że posiada się duże wyczucie formy. Tworzenie kompozycji formalno-linearnych jest bowiem wyjątkowo trudne.

Kompozycja w stylu dekoracyjnym umieszczona w wazie podłogowej (z lewej)

oraz Kompozycja w stylu formalno-linearnym (z prawej)

Obwiązywanie form – Styl formalny

• Przez obwiązywanie form rozumiemy sposób obwiązywania gotowej podkładki — formy, którą następnie wypełnia się kwiatami i innymi częściami roślin. Kształt końcowy kompozycji jest więc z góry określony przez użytą formę — podkładkę, mimo dowolności w doborze tworzywa roślinnego. To właśnie w tym stylu mieszczą się plecione wianuszki, pogrzebowe wieńce na obręczach lub słomianych (wiklinowych) kołach, a także różnorodne kule i piramidki utkane z zasuszonych kwiatów czy szyszek.

• Formy takie często są statyczne, działają uspokajająco, zawsze spotykają się z miłym przyjęciem.

Obwiązywanie form – Styl formalny

• W naszych warunkach podkładki możemy wykonać sami lub skorzystać z gotowych podkładów. Przy odrobinie zręczności można wykonać bez większego trudu wiele różnych form, na przykład obręcze z wiklinowych prętów lub słomy, kule i piramidy z mchu, plasteliny czy piafloru, a także odpowiednio ukształtowanej siatki drucianej. Dobrze wykonaną podkładkę wystarczy wypełnić tworzywem roślinnym - kwiatami, liśćmi, owocami czy owocostanami, gałązkami iglastymi czy innymi zimno zielonymi, suszonymi lub konserwowanymi.

• Najłatwiej wykonać kompozycję kulistą czy piramidalną, trochę trudniej —wianuszek. Układając wianuszek trzeba zwracać uwagę, by wiązane kolejno kwiaty czy owoce kształtem swym pasowały do obrysu formy. W zależności od użytego tworzywa roślinnego poszczególne kompozycje będą miały różny charakter i różna będzie ich trwałość.

• To właśnie w tym stylu stosuje się różne akcesoria, jak wstążki, sznury ozdobne, bombki, świece, koronki, bibułki.

http://www.florystyka.republika.pl/Style_kompozycji_roslinnych.htm

Obwiązywanie form – Styl formalny

BUKIETY KLASYCZNE Najpopularniejsze bukiety ślubne biedermeier i odwrócona kropla (popularnie zwana łezką), to wiązanki pasujące dla każdej Panny Młodej. Najczęściej używane kwiaty do tego typu bukietów to: róża,orchidea,eustoma.

Bukiety stylowe czyli historia florystyki

• Przedmioty wykonane estetycznie budzą w człowieku szlachetne uczucia, otwierają mu oczy na piękno życia i pozwalają zdać sobie sprawę z własnej godności oraz z sił twórczych. Estetyczną jakość można osiągnąć na przykład przez kształtowanie form (wzornictwo) i odnosi się to nie tylko do produkcji przemysłowej, lecz dotyczy także florystyki. Obie dziedziny są jednak ze sobą powiązane, bowiem dla florysty rozwój wzornictwa ma duże znaczenie – wszak produkty (naczynia i inne środki pomocnicze) współkształtują wyrób kwiaciarski. W harmonijnym współdziałaniu z materiałem roślinnym powstają nowe, wielopostaciowe formy i tak jest już od wieków.

Historia florystyki

Pierwszy ślad układania kwiatów stanowi piaskowa rzeźba wykonana na ścianie sarkofagu, przedstawiająca człowieka wiążącego girlandy, datowana na pierwszą połowę IV wieku nasze ery. Sztuka układania kwiatów w naczyniach jest natomiast datowana na VI w.n.e., rozwijająca się niemal równolegle do sztuki układania kwiatów na Dalekim Wschodzie, nazywanej Ikeabaną. Antoni Białecki, prawnik, który uczynił z florystyki swoja pasję pisał w XIX wieku, że „Najbliższe (...) podobieństwo życia człowieka jest z życiem roślin, z życiem kwiatów – umiejscawiając narodzenie się florystyki równocześnie z pojawieniem się na ziemi człowieka.

Historia florystyki

• W średniowieczu kwiatami (np. tymiankiem czy szałwia i lawendą) dekorowano świątynie oraz domostwa – te głównie ziołami, które miały odstraszać złe moce (pięciornik, ruta, dziurawiec, macierzanka) bądź sprowadzać miłość (róże, bratki, storczyki, niezapominajki). Symbolika kwiatów odgrywała tu bardzo duże znaczenie. Kompozycje często wykonywano z użyciem mirtu, jaśminowca i bukszpanu, zaś kwiaty umieszczane w prostych naczyniach, oglądane były zazwyczaj z jednej strony. Tu też przypomniano sobie o sięgającym starożytności zwyczaju dekorowania kwiatami nowożeńców.

Historia florystyki

• Od renesansu, czyli od XVI wieku, w bukieciarstwie wykształcił się pozbawiony symboliki kierunek dekoracyjny o estetyce równoległej do ogólnych przemian stylistycznych (np. w XIX-XX w. bukiety wiktoriańskie, secesyjne czy układane z suchych kwiatów tzw. bukiety biedermeierowskie i makartowskie). W renesansie, bukiety stawały się bardziej okazałe, pojawiły się w nich także nowe rośliny – kończyna, poziomka, stokrotki. Kwiaty zaczęto układać w bogato zdobionych naczyniach ceramicznych oraz w szklanych naczyniach, zaś motywy roślinne zdobiły także dekoracyjne tkaniny. Powróciły również girlandy (czyli jednej z najstarszych, pochodzących z Egiptu) zdobiące wnętrza bogatych domów.

Historia florystyki

• Barok to przepych i kolory, obfitość piękna. Od XVII do połowy XVIII wieku kompozycje nabrały symetrii, a ulubionymi kolorami baroku były: biały, różowy oraz czerwony. Najczęściej używane w kompozycjach kwiaty, to: maki, lilie, peonie, zawilce, floksy, róże, dalie, czy irysy, a także tulipany, uwielbiane szczególnie przez mieszkańców Niderlandów. Bukiety osadzane były zazwyczaj w bogato zdobionych naczyniach oraz wazonach ze szkła, kamienia bądź porcelany.

Historia florystyki

Nurt rozwijający się we Francji ok. 1740 roku, rokoko, to styl pełen dekoracji oraz ozdób, zaś kompozycje kwiatowe tego okresu charakteryzowała płynność formy i łagodność linii. Zaczęto cenić kwiaty wysublimowane, o delikatnych, postrzępionych płatkach; bukiety układano w wyszukanych szklanych bądź kryształowych wazach.

Historia florystyki

Klasycystyczne formy z XVII wieku to z kolei wyrafinowane kompozycje, układane w lśniących naczyniach. Epoka ta charakteryzowała się symetrią i prostymi liniami, takie były też bukiety, układane najczęściej w kształcie trójkąta. Dominującymi kolorami była purpura, zieleń a także czerwień i kolor różowy. Używane najczęściej kwiaty to lilie, peonie oraz narcyzy. Po raz pierwszy zaczęto też stosować preparowane kwiaty i liście.

Historia florystyki

Romantyzm, epoka XVIII i XIX wieku, to z kolei czas, w którym rozwinął się zwyczaj bukietów ślubnych. Trend służący podkreślaniu kobiecej urody i jej delikatności zyskał również odbicie w bukietach – były to proste formy zdobione wstążkami, często pojedyncze gałązki kwiatów.

Historia florystyki

• Na przełomie wieków XIX i XX pod wpływem kultury japońskiej, a także sztuki nowoczesnej, w Europie i Ameryce zaczął wykształcać się trwający do dziś styl ekspresjonistyczno-abstrakcyjny. Niezależnie jednak od okresu w historii, florystyka stanowiła odzwierciedlenie panujących trendów, zwyczajów i zainteresowań. Była i jest obecna w życiu człowieka, zaś jej historyczny dorobek wskazuje, że będzie obecna na ziemi dotąd, dopóki są na niej ludzie.

http://www.e-florystyka.pl/artykuly,historia-florystyki,28,650,28.html

Bukiety stylowe – styl historyczny

• Stylowy bukiet średniowieczny • Stylowy bukiet z epoki Odrodzenia • Stylowy bukiet barokowy • Stylowy bukiet francuski z XVIII wieku XIX wiek Style japońskie i europejskie • Bukiet w stylu biedermeier (XIX wiek) Kompozycje romantyczne • Styl angielski, hiszpański, francuski, szwedzki,

amerykański, meksykański

Stylowe bukiety barokowe

W lecie, kiedy nie brakuje kwiatów i owoców warto zrobić chociaż jedną, ogromną, pachnącą dekoracje kwiatową. Imponująco wyglądają takie barokowe kompozycje, wykonane z róż, peoni, hortensji, kwiatów kaliny, jaśminu, klematisu. Do tego dużo soczystych owoców wplecionych w bukiety (można je nabić na długie, drewniane patyczki do szaszłyków) lub porozrzucanych na stołach. W USA i Anglii odchodzi się od misternie układanych hodowlanych kwiatów, na rzecz niepozornie (jedynie z pozoru) ułożonych kwiatów ogrodowych.

Stylowe bukiety barokowe

Stylowe bukiety barokowe

Stylowe bukiety barokowe

Stylowe bukiety barokowe

Powstawanie projektu:

Pomysł (tytuł)

Koncepcja (temat)

Treść (zagadnienie)

Szkic (notatka graficzna)

Projekt

Bibliografia

Gładka A., Melerska H., Kompozycje kwiatowe. Wydawnictwo Watra, Warszawa 1988. Szendel I., Artystyczne układanie roślin. http://www.fotal.pl/foto-poradnik-pawla-dumy-

zloty-podzial-czyli-kolejny-sposob-na-skomponowanie-zdjecia/

http://www.florystyka.republika.pl/Style_kompozycji_roslinnych.htmhttp://sjp.pwn.pl/

http://www.e-florystyka.pl/artykuly,historia-florystyki,28,650,28.html

Powstawanie projektu:

Pomysł (tytuł)

Koncepcja (temat)

Treść (zagadnienie)

Szkic (notatka graficzna)

Projekt

Dziękuję za uwagę na zajęciach Przypominam: prace kontrolne!

Na następne zajęcia przynosimy: Butelkę lub puszkę, drewniany wieszak lub łyżkę

Klej i lakier (werniks) do Decoupage lub preparat 3 w jednym np.: Pod Modge gloss

Serwetki papierowe z kolorowymi nadrukami

Gesso (podkład malarski) lub białą/kremową farbę akrylową

Nożyczki, pędzelki, gąbkę, naczynie na wodę, gazety, suszarkę turystyczną

tasiemki, sznurek jutowy, wełna