STO LAT HARCERSTWA W ZGIERZU 1912-2012zgierz.zhp.pl/wp-content/uploads/2017/03/ZHP-ksiazka...Komisji Historycznej Hufca ZHP Zgierz Komenda Hufca ZHP w Zgierzu ul. Długa 29, 95-100

STO LAT HARCERSTWA

W ZGIERZU 1912-2012

Autorzy: Andrzej Czapliński, Tomasz Dworczak, Krzysztof Kowalewski, Bronisław Kubiak, Irena Dynowska, Henryk Matusiak, Łukasz Mordęcki, Katarzyna Pawulczyk, Maria Rożniata,

Patrycja Sulmowska, Grzegorz Szkoda, Wojciech Wesołowski

Zespół redakcyjny: Andrzej Czapliński, Katarzyna Pawluczyk, Grzegorz Szkoda

Zamieszczone w publikacji fotografie pochodzą ze zbiorów Komisji Historycznej Hufca ZHP Zgierz

Komenda Hufca ZHP w Zgierzuul. Długa 29, 95-100 Zgierz

tel. 42 719 00 28, e-mail: [email protected]

ISBN: 978-83-929095-6-9

IGawęda Komendanta Hufca

5

Sto lat Harcerstwa w Zgierzu 1912-2012

Każdy człowiek zobowiązany jest przyczynić się, ile w jego mocy, do dobra drugich, i zaiste nic nie jest wart ten, kto nikomu do niczego się nie przydaje.

Kartezjusz

Druhny i druhowie, w roku 2012 mija sto lat nieprzerwanej harcerskiej historii

Naszego Hufca, czasami dumnej i wzniosłej, czasami zwykłej codziennej pracy drużyn i zastępów, historii wojennych unie-sień i trudnych losów instruktorskiej drogi. Przez wszystkie lata przemian narodowych, politycznych, państwowych Zgierski Hufiec istniał i istnieć będzie.

Mija sto lat, choć trudno w to uwierzyć, doskonale pamię-tamy pierwsze finały Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, pierwsze obozy w Okartowie, wyjazdy do Kostiuchnówki, współpracę ze szkołami z Ukrainy, słowa podziękowania i gesty uznania – odznaczenie Medalem Pro Memoria czy tytułem Zasłużony dla Miasta Zgierza.

Zmienia się Nasz Hufiec, tak samo jak zmienia się harcerstwo. Jednak ciągle jest między Nami ta sama więź. Więź łącząca ludzi, którzy przeżyli na harcerskim szlaku harcerską przygodę. I dzięki temu ci młodzi i ci trochę starsi ciągle mogą stać w jednym harcerskim kręgu.

Pierwsi zgierscy druhowie już nie żyją, ci którzy są dla nas dziadkami i ojcami jeszcze są z nami, szkolą i doradzają. W nasze szeregi wstępują młodzi zgierzanie, dzieci które po latach wychodzą jako dorośli ukształtowani ludzie.

Zgierski Hufiec Związku Harcerstwa Polskiego kształtuje charaktery młodego pokolenia zgierzan. Z kart historii dowiadujemy się o patriotyzmie dh. Artura Miatkowskiego walczącego w Legionach Piłsudskiego, akcji rozbrajania Niemców, działaniach konspiracyjnych, osiągnię-ciach wielkich sportowców czy naukowców. Dzięki zabawom, a potem instruktorskiej służbie wybieramy życiową drogę opartą na wsparciu i pomocy drugiemu człowiekowi.

Dzisiaj tworzymy ten sam, lecz troszkę innych hufiec, w pewnym sensie podobny do tego sprzed lat.

Życzę sobie i Wam, aby każdy kolejny dzień stał się inspiracją do podejmowania nowych, ważnych i trudnych zadań harcerskiej służby. Chciałabym, aby każdy z Nas zostawił po sobie ślad, aby w kolejnych latach, mógł odnaleźć w zgierskim hufcu miejsce dla siebie. W setną rocz-nicę powstania harcerstwa na ziemi zgierskiej życzę Wszystkim, aby w każdym dniu, w czasie każdej harcerskiej przygody towarzyszyła Wam radość i pogoda ducha, a uśmiech zawsze gościł na Waszych twarzach. – Czuwaj!!!

phm. Katarzyna Sobczak HR

II ZARYS DZIEJÓW

ZGIERSKIEGO HARCERSTWA

9


Początki działalności skautowej w Zgierzu

Pierwsze drużyny skautowe na terenie zaboru rosyjskiego powstały w roku 1911. W tym samym roku ruch skautowy rozpoczął się również w Zgierzu Początkowo powstawały i działały w Zgie-rzu kółka samokształceniowe, które prawdopodobnie stanowiły forpocztę ruchu skautowego.

Idea skautingu docierała do Zgierza z Warszawy, poprzez kontakty rodzinne i koleżeńskie uczniów ówczesnej Średniej Szkole Handlowej im. St. Staszica. Wiadomość o skautingu przy-wiózł do Zgierza studiujący w Warszawie Andrzej Szymanowski, brat Jadwigi Szymanowskiej, uczennicy II klasy wspomnianej szkoły. Jesienią 1911 roku z inicjatywy uczennic Szkoły Realnej, Jadwigi Szymanowskiej i jej przyjaciółki Zofii Rozówny, powstała zakonspirowana grupka dziewcząt wyznających idee skautingu. Dziewczęta zajmowały się pracą samokształceniową w zakresie historii, geografii i literatury polskiej oraz doskonaleniem własnego charakteru. Po-legało to na wyrabianiu obowiązkowości, prawdomówności oraz dyscypliny wewnętrznej. Do tej grupy należały ponadto: Helena Auerbachówna, Krystyna Bilska, Lidia Loretzówna, Janina Śmiałowicz i Maria Wizówna.

W następnym roku za pośrednictwem Elżbiety Majeranowskiej – Hajkowskiej nawiązały kon-takt z organizacją skautową w Łodzi. Utworzono kolejny zastęp w składzie: Lidia Anspachówna, Stefania Bilska, Cecylia Drzewoszewska, Julia Jumprycht oraz Cecylia i Olimpia Lebrechtówny. Ich zastępową była mieszkanka Łodzi dh Jadwiga Wocalewska. Zastępy pracowały w konspiracji, dziewczęta spotykały się w domach prywatnych położonych za miastem.

Zainteresowanie ruchem skautowym szybko wzrastało. Doprowadziło ono do utwo-rzenia w dniu 12 października 1913 roku I-szej żeńskiej drużyny skautowej. Drużyna skła-dająca się z dwóch ok. 25 osobowych plutonów przyjęła imię Emilii Plater. Drużynową została Zofia Rozówna, natomiast plutonowymi: Janina Śmiałowicz oraz Krystyna Bilska. Zbiórki drużyny odbywały się w budynku Szkoły Realnej oraz okolicznych lasach. Organi-zacyjnie drużyna podlegała Komendzie Hufca w Łodzi. Miesiąc później po jej utworzeniu, 11 listopada 1913 roku odbyło się pierwsze w Zgierzu przyrzeczenie skautowe. Od 11 druhen odebrała je przybyła z Łodzi dh Maria Wocalewska. Przyrzeczenie złożyły: Helena Auerbach – Sobocińska, Stefania i Leokadia Bilskie, Cecylia i Olimpia Lebrechtówny, Julitta Lorentzówna, Józefa Miatkowska, Zofia Rozówna, Jadwiga Szymanowska, Jadwiga Śmiałowicz oraz Maria Wizówna.

Skauting męski, rozpoczynał działalność także w 1913 roku. Jego przywódcą był Artur Miatkowski, który również 12 października 1913 roku utworzył I Zgierską Drużynę Harcerzy im. Zawiszy Czarnego i został jej drużynowym. Pracę prowadzono w dwóch plutonach z któ-rych każdy liczył po trzy zastępy. Zbiórki i ćwiczenia odbywały się w szkole, mieszkaniach prywatnych i okolicznych lasach.

Obie działające w Zgierzu drużyny wiosna 1914 roku nawiązały współpracę. Wspólnie prze-prowadzano w okolicznych lasach zajęcia polowe, jak: musztrę, władanie bronią, terenoznawstwo i samarytankę. Organizowały wspólne uroczyste obchody rocznic ważnych dla Polaków wydarzeń historycznych, jak Powstanie Listopadowe czy rocznica uchwalenia Konstytucji 3 Maja oraz wieczornice o charakterze towarzyskim a także tradycyjne „opłatki”.

Do roku 1915 organizacja skautowa działała w konspiracji, była ścigana przez władze carskie. Wybuch w 1914 roku wojny przyniósł nadzieje na odzyskanie wolności. W tym okresie drużyny harcerek i harcerzy współpracowały ze sobą. Podczas wojny skautki zgierskie zajmowały się kolportażem prasy konspiracyjnej. Młodzi skauci prowadzili ćwiczenia terenowe o charakterze

10

Zarys dziejów zgierskiego Harcerstwa

wojskowym a starsi, członkowie drużyny męskiej zaciągali się jako ochotnicy do Legionów Polskich. W ich szeregach w czerwcu 1916 roku w walkach na Wołyniu (dzisiejsza Ukraina) zginął m.in. były drużynowy I Zgierskiej Drużyny Harcerzy kpr Artur Miatkowski, pochowany na cmentarzu wojennym w Wołczecku.

Opracował hm Andrzej Czapliński

11


Harcerstwo zgierskie w latach 1916-1926

Okupacyjne władze niemieckie 16 września 1916 roku zalegalizowały Towarzystwo Skaut Polski (pod tą nazwą występowały oficjalnie drużyny należące do Polskiej Organizacji Skautowej) a 1 listopada tego samego roku z połączenia istniejących w kraju organizacji skautowych, mianowi-cie: Związku Skautek Polskich, Polskiej Organizacji Skautowej, Związku Harcerstwa Polskiego oraz Junactwa utworzono Związek Harcerstwa Polskiego, wprowadzając także nazewnictwo harcerskie: harcerka, harcerz, harcmistrz.

Kiedy Niemcy i Austro-Węgry zapowiedziały w dniu 5 listopada 1916 roku utworzenie Państwa Polskiego, ogłaszając akt Niepodległości Państwa Polskiego,1 obie działające w tym okresie drużyny skautowe: I Żeńska Drużyna im. Emilii Plater oraz I Drużyna Harcerzy im. Za-wiszy Czarnego uczestniczyły w ceremonii ogłaszania tego doniosłego faktu w Zgierzu. W dniu 8 grudnia 1916 roku w/w drużyny zorganizowały jawne obchody rocznicy Powstania Listopa-dowego a w Roku 1918 harcerki i harcerze świętowali rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja.

Harcerstwo żeńskie

Do uzyskania przez Polskę niepodległości w Zgierzu działała tylko jedna drużyna harcerek. Na niewielki rozwój harcerstwa, niemały wpływ miało to, że działało ono w konspiracji, a także tocząca się I wojna światowa.

Po uzyskaniu przez Polskę niepodległości, działalność harcerska nabrała rozmachu. W Dru-żynie Harcerek im. Emilii Plater istniejącej w Państwowym Gimnazjum im. St. Staszica (po-wstałego w miejsce dawnej Szkoły Handlowej) działało ok. 80 druhen. Drużynowymi kolejno były: Lidia Lorentz, Krystyna Bilska oraz Leokadia Marianna Lebrechowna i dh Baszczyńska. W niepodległej Polsce praca drużyny stała się jawna i otoczona opieką szkoły, co miało duży wpływ na dalszy rozwój ruchu harcerskiego nie tylko w tej szkole. W latach 1919-1920 powstały następne drużyny żeńskie:– II-ga Drużyna Harcerek im. Marii Konopnickiej, działająca przy Szkole Powszechnej Nr 2,

mieszczącej się przy ul. Piątkowskiej. Drużynowa Maria Wizówna. Drużyna zrzeszała ok. 30 druhen.

– III-cia Drużyna Harcerek im. Królowej Jadwigi, działająca w Szkole Powszechnej Nr 4 miesz-czącej się przy ulicy Łódzkiej 4. Drużynowa Lidia Lorentz. Drużyna zrzeszała ok. 40 druhen.

– IV-ta Drużyna Harcerek, zorganizowana w Państwowej Szkole Kupieckiej przez młodą na-uczycielkę tej szkoły Cecylię Lebrechtównę. Drużyna ta działała zaledwie pół roku ponieważ działaniu drużyny sprzeciwiał się ówczesny dyrektor szkoły.Drużynom stawiano za cel wychowanie prawego i dzielnego obywatela, przydatnego

społeczeństwu i Polsce. Obowiązkiem każdej druhny było być dobrą uczennicą aby szkołę ukończyć chlubnie.

Prawdopodobnie w 1920 roku powstał w Zgierzu Hufiec Żeński, którego pierwszą hufcową mianowano dh Zofię Rozównę. Po jej wyjeździe na stałe do Warszawy, Hufcową mianowano druhnę Marię Wizównę.

1 Na podstawie wspólnej proklamacji cesarza niemieckiego oraz cesarza Austrii i króla Węgier z 5 listopada 1916 r. utworzono Królestwo Polskie będące zalążkiem niepodległego państwa polskiego, określanego jako II Rzeczpospo-lita, lecz zależne od Rządów Niemiec i Austro-Węgier.

12


W roku 1920, roku wojny polsko – bolszewickiej władze naczelne ZHP ogłosiły Pogotowie Wojenne. Harcerki ze Zgierza nawiązały bliższą współpracę z harcerkami łódzkimi. Harcerki starsze przeszkolone na kursach sanitarnych organizowanych przez Polski Czerwony Krzyż, odbywały praktykę w szpitalu. Zdobyte przez nie umiejętności wykorzystywały podczas pracy w punktach sanitarnych, ambulatoriach i szpitalach. Harcerki młodsze szyły sienniki, bieliznę szpitalną, przygotowywały bandaże i zbierały środki opatrunkowe oraz żywność dla wojska. Do pracy w Baonie Harcerskim, który był oddziałem pomocniczym Wojska Polskiego wyjechały druhny: Maria Wizówna i Cecylia Lebrechtówna. W Zgierzu nastąpiła więc kolejna zmiana na funkcji Hufcowej. Została nią łódzka harcerka dh Wanda Jankowska. Harcerki, które pozostały w Zgierzu prowadziły na dworcu kolejowym kantynę, podawały żołnierzom herbatę i mleko, udzielały pierwszej pomocy, pomagały w kuchniach dla wojska i ludności cywilnej, doręczały rodzinom listy od żołnierzy, roznosiły gazety, wysyłały żołnierzom paczki żywnościowe oraz opiekowały się ich rodzinami.

W styczniu 1921 roku odbył się I Walny Zjazd ZHP. Na nim uchwalono nowy statut związku oraz nową redakcję przyrzeczenia i prawa harcerskiego. Zaczęły ścierać się poglądy na temat programu i założeń programowych. Ostatecznie, ZHP uznano za organizację apolityczną.

W roku 1922 zorganizowano pierwszy obóz harcerek w Bartkowicach nad Pilicą. Jego ko-mendantką była dh Maria Wizówna. W kolejnym roku (1923) działalność harcerska zaczęła się załamywać. Doprowadziło to do rozwiązania Hufca Żeńskiego. Drużyny harcerek poza I Dru-żyną Harcerek im. Emilii Plater rozpadły się. Drużynę podporządkowano Hufcowi Łódzkiemu a później bezpośrednio Komendzie Chorągwi.

Z tego powodu w Hufcu Łódzkim, kiedy powstawały w Zgierzu kolejne drużyny, wyzna-czono z nich druhny do pełnienia funkcji zwierzchniej i utrzymywania kontaktów z Komendą Hufca w Łodzi, które pełniły ją aż do roku 1932. Były nimi kolejno druhny: Leokadia Lebrecht – Baszczyńska, Maria Potocka – Kłosowska, Jadwiga Kordowska – Sikorska, Maria Rybicka i Janina Podczaska – Zalewska.

Mimo zawieszenia działalności hufca, organizowano obozy letnie w których uczestniczyły harcerki z działających wówczas drużyn. Latem 1923 roku w Bażanciarni w Lućmierzu zorga-nizowano 6 tygodniową kolonię, której Komendantką był druhna Potocka.

Pod koniec 1923 roku, na rozkaz Komendy Chorągwi Harcerek w Łodzi dh Maria Potocka ponownie zorganizowała Hufiec obejmujący drużyny ze Zgierza, Ozorkowa i Łęczycy i objęła funkcję jego Komendantki. Celem powstania Hufca było uczestnictwo Harcerek w zlocie ZHP w Siekierkach k/Warszawy. Obóz zlotowy zorganizowano w roku 1924, jego komendantką była dh. Maria Potocka.

Działalności Drużyny im. Emilii Plater mocno osłabła dlatego na wniosek dyrektora szkoły, prawdopodobnie w roku 1925 – drużynę rozwiązano.

W roku 1926 – III Drużyna Harcerek im. Marii Piotrowiczowej brała udział w Zlocie Chorągwi Łódzkiej pod Tomaszowem Mazowieckim. Komendantem grupy zgierskiej była dh Jadwiga Sikorska.

Harcerstwo męskie

Pod koniec I wojny Światowej, w roku 1918 harcerze zgierscy pod dowództwem druha Jana Stasiaka rozbrajali Niemców.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości ruch harcerski rozwijał się znacznie intensywniej. W roku 1919 początkowo, do sierpnia działała w Zgierzu tylko jedna drużyna harcerzy, natomiast we wrześniu powstały dwie kolejne, mianowicie: 13 września powstała 2 Zgierska Drużyna

13


Harcerzy im. Stefana Czarnieckiego a 28 września tegoż roku 3 Zgierska Drużyna Harcerzy im. Tadeusza Rejtana. W końcu 1919 roku Zgierzu działały więc 3 drużyny męskie, były to:– 1 Zgierska Drużyna im Zawiszy Czarnego była drużyną szkolną. Jej komendantem był

wówczas 19 letni uczeń dh Józef Roliński. Drużyna zrzeszała 39 harcerzy działających w trzech zastępach.

– 2 Zgierska Drużyna Harcerzy im. Stefana Czarnieckiego była tzw. drużyną cywilną czyli nie działającą na terenie szkoły. Jej pierwszym komendantem został 18 letni uczeń dh Kazimierz Kwiatkowski. Należało do niej 17 harcerzy.

– 3 Zgierska Drużyna Harcerzy im. Tadeusza Rejtana była drużyną szkolną, działającą przy Szkole Kupieckiej. Zrzeszała 63 harcerzy działających w 5 zastępach. Jej pierwszym ko-mendantem był 18 letni uczeń dh Jerzy Kozłowski.W ramach działalności programowej w drużynach organizowano zajęcia z musztry, gry,

zajęcia gimnastyczne oraz czytanie. W ramach zajęć szkoleniowych prowadzono wykłady i przeprowadzano gawędy. W czasie takich zajęć mówiono o: harcerstwie, jego rozwoju, prawie harcerskim, obowiązkach harcerza. Prowadzono zajęcia ze spostrzegawczości, przeprowadzano wywiady. Prowadzano także zajęcia taktyczne i ćwiczenia polowe, organizowano wycieczki piesze drużyn. Drużyny posiadały ekwipunek harcerski.

Ponieważ ówczesne przepisy pozwalały na tworzenie hufca, jeżeli w danej miejscowości działały minimum 3 drużyny harcerskie, już 1 października 1919 roku utworzono w Zgierzu Hufiec Męski ZHP. Hufcowym powołano dh Jana Stasiaka. 23 listopada 1920 roku. Hufcowi nadano imię Stefana Batorego. Dh Stasiak pełnił funkcję hufcowego do 21 czerwca 1920. W lipcu 1920 roku wraz z dwudziestokilkuosobową grupą harcerzy zgłosili się na ochotnika do wojska i wzięli udział w wojnie polsko – bolszewickiej. Następcami dh Stasiaka jako komendanta hufca byli kolejno:– od lipca do 15 grudnia 1920 roku – dh Roman Frankiewicz,– od 16 grudnia do 25 kwietnia 1921 roku dh Stanisław Sheybal,– od 26 kwietnia do 1 grudnia 1921 roku – dh Józef Miazek,– od 2 grudnia 1921 roku do 6 stycznia 1925 roku dh Jan Kasiński,– od 7 stycznia do 11 maja 1925 roku dh Wiktor Wacławski.

W grudniu 1921 powstała w Zgierzu kolejna, 4 Drużyna Harcerzy im. Księcia Józefa Ponia-towskiego. Zorganizował ją dh Czesław Strąkowski. Była drużyną pozaszkolną mającą siedzibę przy ul. Średniej 20. W lokalu tej drużyny, w dniach od 7.12.1921 roku do 11.05.1925 roku, mieściła się także Komenda Hufca Harcerzy.

W roku 1922 powstała w Zgierzu następna drużyna, była nią V Drużyna Harcerzy im. Hen-ryka Dąbrowskiego. W roku 1923 dzięki staraniom Drużyny Harcerzy im. Zawiszy Czarnego zawiązano w Zgierzu Harcerski klub Sportowy – HKS „Victoria”. Rozkazem Komendanta Hufca z dnia 2 grudnia 1923 roku klub ten stał się klubem sportowym Hufca.

Niestety wiosną 1925 roku 3 drużyny, mianowicie: 2 Zgierska Drużyna Harcerzy im. Ste-fana Czarnieckiego, 3 Zgierska Drużyna Harcerzy im. Tadeusza Rejtana i 5 Drużyna Harcerzy im. Henryka Dąbrowskiego zakończyły swą działalność. W efekcie tych zmian, ze względów statutowych 11 maja 1925 roku – Hufiec Harcerzy w Zgierzu rozwiązano. Pozostałe 2 drużyny harcerzy, podlegały bezpośrednio Komendzie Chorągwi w Łodzi, zmieniono też ich numerację, były to teraz:– 1 Drużyna Harcerzy im. ks. J. Poniatowskiego– 2 Drużyna Harcerzy im. Zawiszy Czarnego


14


Zgierskie drużyny w latach 1927-1934

Na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych ub. wieku, po okresie stagnacji harcerstwo w Zgie-rzu odżyło. Powstawały nowe drużyny żeńskie i męskie. Organizowano biwaki i wycieczki piesze w okolice Zgierza. W programie dużą wagę przykładano do zajęć sportowych i ćwiczeń gimnastycznych. Organizowano zawody sportowe: strzeleckie i łucznicze.


Rok 1927 to rok stagnacji, lecz już następnym w działalności harcerek zaczęły się pozytywne zmiany. Pięć starszych druhen z rozwiązanej drużyny im. Emilii Plater, w porozumieniu z kie-rownictwem Szkoły Powszechnej Nr 2 utworzyło w roku 1928 drużynę Harcerek. Drużynową została druhna Maria Rybicka. Praca tej drużyny trwała tylko niepełny rok, gdyż w lutym 1929 roku na wniosek nauczycieli, przeciwnych wychowywaniu dziewcząt metodą harcerską, drużynę rozwiązano. Pozytywnym był fakt, że w tym samym roku dh. Janina Podczaska reaktywowała Drużynę Harcerek im. Emilii Plater. Została jej drużynową na okres 4 lat.

W roku 1932 druhny: Cecylia Szymczakowa i Helena Jóźwiakówna, absolwentki drużyny im. Emili Plater zorganizowały drużynę pozaszkolną. Za patronkę obrano Królową Jadwigę. Lokal w którym odbywały się zbiórki, mieszczący się przy skrzyżowaniu ulic, nazywanych obecnie 1 i 3 maja (aktualnie nie istniejący) był siedzibą pozaszkolnej Drużyny Harcerzy im. Ks. Józefa Poniatowskiego, Komendy Hufca Harcerzy oraz Koła Przyjaciół Harcerzy.

Latem 1933 roku w szkole harcerskiej na Buczu odbył się kurs dla nauczycieli. Uczestni-czyła w nim m.in. zgierska harcerka, nauczycielka Szkoły Ćwiczeń przy Państwowym Żeńskim Seminarium Nauczycielskim w Zgierzu – dh Felicja Bukowska. Po powrocie z kursu, w szkole w której pracowała zorganizowała Drużynę Harcerek im. Zofii Wocalewskiej.

Przemarsz druhen w czasie swego świeta na czele z orkiestrą dętą harcerzy

15


We wrześniu 1933 roku, w Szkole Po-wszechnej Nr 3, z inicjatywy ówczesnego kierownika szkoły Pana Jana Sikorskiego oraz jego żony Jadwigi, będącej harcerką już od wielu lat, utworzono kolejną drużynę żeń-ską. Drużynową została dh Babrbara Otwi-nowska-Brakowiecka. Patronką III Drużyny Harcerek obrano Marię Piotrowiczową.

W tym czasie praca w drużynach oparta była na Prawie Harcerskim, zdobywaniu stopni i sprawności politechnicznych. Ich pracę urozmaicały biwaki, wycieczki w okolice Zgierza, ogniska, kominki itp. Na zbiórkach i wycieczkach chętnie śpiewano pieśni patriotyczne, harcerskie oraz piosenki ludowe. Harcerstwo było dla dziewcząt szkołą życia, wychowania obywatelskie-go, wyrobienia towarzyskiego i godziwą rozrywką.

Na uwagę zasługują osiągniecia sporto-we zgierskich harcerek. Na terenie Zgierza

w roku 1929 organizowano treningi i zawody sportowe w wielu dyscyplinach. Działały sekcje: lekkoatletyczna oraz gier sportowych. Duże sukcesy odnosiła drużyna hazeny – piłki ręcznej reprezentowana przez harcerki z I drużyny Harcerek im. Emilii Plater, trenowane przez prof. Antoniego Banachowskiego, nauczyciela WF w Gimnazjum im. Stanisława Staszica oraz prof. Jana Moroza. Ponadto harcerki trenowały rzut dyskiem i oszczepem, pchnięcie kulą i biegi oraz pływanie, strzelanie, łucznictwo i ping pong w którym prym wiodła dh Stefania Mrozówna.

Święto druhen, 1932 rok

Harcerki na biwaku w Łaniętach – 1930

16


Harcerski i harcerze na biwaku w Łaniętach - 1930 rok

Wycieczka harcerek do lasu Łagiewnickiego, czerwiec 1932

17


Harcerki reprezentowały Zgierz również w zawodach ogólnopolskich. W mistrzostwach szkół średnich w Spale, w roku 1930 udanie wystąpiła reprezentacja harcerek grze w hazenę (piłkę ręczną) oraz m.in. dh Irena Kordowska która zajęła pierwsze miejsce w trójboju lekkoatle-tycznym(skok wzwyż, bieg na 60 m, rzut dyskiem). Pierwsze miejsce w tej konkurencji zajęła również w roku następnym na Ogólnopolskim Święcie Sportowym w Spale, ponadto startowała w zwycięskiej sztafecie. Harcerki z drużyny im. Emilii Plater w grze w hazenie zajęły w zawodach I miejsce zdobywając Mistrzostwo Polski. W nagrodę otrzymały Srebrny Puchar ufundowany przez prezydentową Polski Michalinę Mościcką natomiast z rąk ówczesnego Prezydenta Polski prof. Ignacego Mościckiego – medale. W reprezentacji drużyny wyróżniły się: druhny: Janina Podczaska, Irena Kordowska i Maria Różańska.

Harcerstwo męskie

W roku 1930 w Szkole Powszechnej nr 3 powstała nowa drużyna męska. Była to założona przez nauczyciela tej szkoły Stanisława Leszewskiego III Drużyna Harcerzy im. mjr pilota Ludwika Idzikowskiego. W tym okresie druh Leszewski bardzo aktywny, w roku 1932 podnosił swoje kwalifikacje instruktorskie na kursie na stopień podharcmistrza oraz uczestniczył w Międzyna-rodowym Zlocie Skautów Wodnych nad jez. Gorczańskim na Pomorzu. We wrześniu 1933 roku zawiązał przy prowadzonej przez siebie drużynie pierwszą w Zgierzu męska Gromadę zuchów.

W roku 1932 w pobliskich Grotnikach zorganizowano po raz pierwszy obóz dla Harcerzy. W roku 1933 zorganizowano pierwszy obóz wędrowny – po Huculszczyźnie. Uczestniczono w Zlocie Chorągwianym w Osinach oraz w Światowym Zlocie Skautów w Gödöle na Węgrzech. Zorganizowano dla harcerzy I-szą wycieczkę krajoznawczą do Torunia. Organizowano w druży-nach wiele wycieczek po okolicznych lasach oraz do pobliskich miejscowości. W ramach zajęć programowych drużyny organizują dla mieszkańców miasta przedstawienia teatralne a dla swych członków uroczyste spotkania świąteczne; Wielkanocne „Jajko” i Bożonarodzeniowy „Opłatek”.


Dziesieciolecie Druzyny im. Poniatowskiego (1921-1931) przed gmachem Liceum Pedagogicznego

18


Na stołówce obozu harcerzy w 1932 roku w Grotnikach

Harcerze uczestniczący w wycieczce do Częstochowy – 1927 rok

19


Kurs obrony przeciwgazowej w Drużynie Poniatowskiego (1932)

Harcerskie zawody strzeleckie (1932)

20


Harcerstwo w Zgierzu w latach 1934-1939

To okres odbudowy i rozwoju harcerstwa zgierskiego. Dzięki powstaniu nowych drużyn żeń-skich i męskich i ich większej aktywności, ponownie zawiązano hufce i powołano ich władze.

W maju 1935 roku drużyny harcerskie ze Zgierza tak jak drużyny w całym kraju, uczestniczyły w uroczystościach żałobnych po śmierci marszałka Józefa Piłsudskiego, ideowego przywódcy Związku. W lipcu wzięto udział w Jubileuszowym Zlocie Harcerstwa Polskiego w Spale. Ponadto drużyny organizowały obozy, biwaki i wycieczki krajoznawcze do wielu miast.


Jesienią 1934 roku, z inicjatywy dh Bukowskiej powstał w Zgierzu Hufiec Harcerek. Do Hufca należały drużyny harcerek ze Zgierza, Ozorkowa, Głowna – Osiny oraz okresowo z Łęczycy. Hufcową Hufca Harcerek mianowano dh phm Felcję Bukowską.

W skład Komendy Hufca Harcerek weszły:– Hufcowa – phm Felicja Bukowska– Zastępczyni Hufcowej – phm Janina Podczaska– Sekretarka – drużynowa po próbie Walentyna Bojanowska – Skarbniczka – drużynowa po próbie Kazimiera Gałkiewicz– Referentka kształcenia – phm Jadwiga Sikorska – Członek komendy – drużynowa po próbie Cecylia Szymczak.

Zgierskie harcerki i harcerze na Jubileuszowym Zlocie w Spale, 1935 rok

21


Reprezentacja Hufca Harcerek na zawodach sportowych w Spale (1935)

Uczestniczki kursu zastępowych Hufca Harcerek w Pohulance k/Wilna (1938)

22


Przy drużynach i hufcu powstały Koła Przyjaciół Harcerstwa, które otaczały opieką drużyny zgierskie. Powstały też pierwsze żeńskie Gromady Zuchowe, których inicjatorką była znana w Zgierzu organizatorka wychowania przedszkolnego dh Walentyna Bojanowska. Założyła ona pierwszą gromadę zuchów przy Szkole Ćwiczeń.

Latem 1936 roku Komenda Hufca Harcerek zorganizowała obóz szkoleniowy dla zastępo-wych w Dmosinie k/Głowna. Jego komendantką była druhna Jadwiga Sikorska.

W roku 1937 w harcerstwie żeńskim zaczęła rozwijać się akcja obozowa. I Drużyna harcerek wraz z drużyną V-tą zorganizowały obóz w Wołkowcach nad Dniestrem. Jego komendantką była dh Podczaska. Natomiast w Dmosinie k/ Głowna dh Felicja Bukowska prowadziła obóz szkoleniowy dla zastępowych.

W roku 1938 II-ga Drużyna Harcerek im. Królowej Jadwigi została podzielona na dwie mniejsze: drużynę zrzeszającą dziewczęta starsze – drużynowa dh Hanna Szymczak i drużynę zrzeszającą dziewczęta młodsze – drużynowa dh Kazimiera Gałkiewiczówna.

W tym samym roku wspólnie z harcerzami z drużyn męskich organizowano zbiórki świą-teczne jak tzw. „Opłatek” czy „Jajko”.

„Opłatek” Hufca Harcerek i Hufca Harcerzy odbył się w niedzielę 16 stycznia w sali gim-nastycznej Szkoły Powszechnej Nr 1, natomiast wspólne „Jajko” zorganizowano 30 kwietnia, w gronie funkcyjnych drużyn harcerek i harcerzy w świetlicy Drużyny Harcerzy im. ks. J. Poniatowskiego (1938).

W lecie harcerki uczestniczyły na kilku obozach harcerskich: w lipcu – w obozowym kursie zastępowych w Pohulance k/ Wilna prowadzonym przez dh Felicję Bukowską oraz w Nowym Dworze k/ Wilna w obozie drużyny im. Emilii Plater prowadzonym dh Janinę Podczaską. Har-cerski uczestniczyły też w obozie szkoleniowym zorganizowanych przez Komendę Chorągwi Łódzkiej w Pohulance k / Wilna oraz w obozie szkoleniowym zorganizowanym przez Główną Komendę Harcerek w Ośrodku Szkoleniowym ZHP na Buczu.

Na Kursie Zastępowych w Pohulance k. Wilna – klęczy druga od lewej dh Stefania Kowalska (1938)

23


Drużyny harcerek w celu zdobyciu środków na działalność programową podejmowały się pracy zarobkowej. Praca ta miała różne formy, takie jak np:– organizowanie kiermaszów ozdób choinkowych oraz prac ręcznych,– organizowanie dochodowych zabaw tanecznych z loteriami fantowymi oraz licytacjami.

Harcerki brały także udział w akcjach zarobkowych hufca, przekazując część dochodów drużyny uzyskanych z tych akcji na rzecz hufca oraz chorągwi. Zdobyte w akcjach zarobko-wych pieniądze przeznaczane były głównie na akcję letnią umożliwiając wyjazdy wszystkim zainteresowanym druhnom.

W roku 1938 Hufiec Harcerzy otrzymał sztandar.W czasie ferii zimowych z 1938/ 1939 roku na kursie instruktorskim w Wiśle przeszkolono

dwie uczennice Państwowego Liceum Pedagogicznego, druhny Helenę Czerwińską i Jadwigę Kopczyńską.

Latem 1939 zorganizowano dwa obozy harcerskie.W lipcu obóz Hufca w Obrze k/ Wolsztyna, nad granicą z Niemcami, nazywany obozem

służby, uczestniczyło w nim 55 harcerek. Komendant – druhna Janina Podczaska.Na przełomie lipca i sierpnia w Mochach k/ Wolsztyna – obóz harcerek zorganizowany przez

drużynę im. Emilii Plater. Uczestniczyło w nim 30 harcerek – Komendant druhna Korolówna.Uczestniczki obozów pomagały miejscowym mieszkańcom, m.in. prowadząc tzw. dzie-

ciniec – przedszkole dla 26 dzieci, zorganizowały dla młodzieży i kobiet kurs udzielania pierwszej pomocy, zapoznawały kobiety z pielęgnacją niemowląt a w czasie żniw pomagały w zbiorach zbóż.

15 sierpnia 1939 roku Komenda Chorągwi zorganizowała manifestacyjną wycieczkę do Gdyni i Gdańska w której uczestniczyły także instruktorki ze Zgierza.

W roku 1939 w Hufcu Harcerek działało w Zgierzu 9 drużyn harcerskich oraz 2 Gromady Zuchowe, były to następujące drużyny harcerskie:– 1 Drużyna Harcerek im. Emilii Plater przy Państwowym Gimnazjum i Liceum im. Stanisła-

wa Staszica prowadzona przez dwie drużynowe po próbie; Helenę Dynowską i Krzysztofę Rogowską,

– 2 Drużyna Harcerek im. Królowej Jadwigi – (pozaszkolna) prowadzona przez Walentynę Bojanowską i Annę Szymczak,

IV DH przy Szkole Ćwiczeń im. hm RP Zofii Wocalewskiej

24


– 3 drużyna Harcerek im. Marii Piotrowiczowej, utworzona przy Szkole Powszechnej Nr 3 na Przybyłowie prowadzona przez dh Jadwigę Sikorską, przyboczna dh Monika Piwowska.

– 4 Drużyna Harcerek im Zofii Wocalewskiej przy Liceum Pedagogicznym prowadzona przez drużynową po próbie dh Jadwigę Czapiewską

– 5 Drużyna Harcerek im. Marii Skłodowskiej Curie przy Szkole Ćwiczeń Państwowego Liceum Pedagogicznego prowadzona przez drużynową dh Helenę Czerwińską.

– 6 Drużyna Harcerek przy Państwowym Gimnazjum Kupieckim prowadzona przez drużynową po próbie dh Zofię Skalską,

– 7 Drużyna Harcerek im. Joanny d’Arc przy Szkole Powszechnej Nr 5 na ul. Piątkowskiej, prowadzona przez dh Kazimierę Gałkiewicz,

– 8 Drużyna Harcerek im. Marii Konopnickiej działajaca przy Szkole Powszechnej Nr 2, ul. Łęczycka 2, drużynowa – dh Irena Dynowska,

– 9 Drużyna Harcerek im. Elizy Orzeszkowej przy Szkole Powszechnej Nr 4 ul. Łódzka 4 – drużynowa dh Jadwiga Szymczak,

– 1 Gromada Zuchów „Radosna” przy Szkole Ćwiczeń – drużynowa dh Walentyna Bojanowska oraz dh Danuta Kajdzińska,

– 2 Gromada Zuchów przy Szkole Powszechnej Nr 2 na ul. Łęczyckiej – drużynowa dh Wła-dysława Rek.

Harcerstwo męskie

W roku 1934 powstały w Zgierzu dwie następne drużyny męskie: 4 Drużyna Harcerzy im. J. Piłsudskiego – drużynowy dh Ludwik Szymczak i 5 Drużyna Harcerzy im. Waleriana Łukasiń-skiego – drużynowy dh Władysław Gałkiewicz.

W tej sytuacji można było powołać Hufiec Harcerzy. Utworzono go 1 listopada 1934 roku. Hufcowym mianowano dh Jana Perkę. Kierował on pracą Koła Starszego Harcerstwa i 5 drużyn

Kuchnia obozowa w Pohulance k. Wilna – pierwsza od lewej Komendantaka Hufca Żeńskiego dh hm Felicja Bukowska

25


Druhowie od lewej komendant hufca Eugeniusz Zaczyński i Michał Leszczyń-ski przed bramą obozową

harcerskich ze Zgierza, 3 drużyn z Ozorkowa oraz 1 z Aleksandrowa Łódzkiego i 1 z Łagiewnik. W skład komendy Hufca weszli ponadto: Z-ca Komendanta Harcerz Rzeczypospolitej Euge-niusz Zaczyński, phm Jan Kosmalski, phm Stanisław Leszewski, Harcerz Orli Lucjan Bartczak z Ozorkowa oraz dh J.erzy Góralczyk pełniący funkcję sekretarza Hufca. Komenda Hufca miała swa siedzibę w świetlicy lokalu Drużyny Harcerzy im. Księcia Józefa Poniatowskiego w Zgierzu przy ulicy 3 Maja nr 35. Komenda hufca funkcjonowała jedynie raz w tygodniu.

Jesienią 1935 roku dh Perka odszedł do Komendy Chorągwi Łódzkiej ZHP celem pełnienia w niej funkcji Z-cy Komendanta. Wobec tego, 6 października 1935 roku powołano w Zgierzu nowego Hufcowego. Został nim dh Eugeniusz Zaczyński, jego zastępcą mianowano dh Jana Kosmalskiego a skarbnikiem dh Mariana Wójcika. W kwietniu 1935 roku skład komendy Hufca powiększono o Referenta Wychowania Fizycznego którym został dh Wacław Cylke.

W czasie w Hufcu działały następujące jednostki organizacyjne: Koło Starszego Harcerstwa w Zgierzu – Kierownik phm Jan Kosmalski – Prezes Koła

– I Drużyna Harcerzy im. Ks. J. Poniatowskiego w Zgierzu – drużynowy phm Jan Kosmalski,– II Drużyna Harcerzy im. Zawiszy Czarnego w Zgierzu – drużynowy HR Eugeniusz Zaczyński– III Drużyna Harcerzy im. mjr. Pil. Idzikowskiego w Zgierzu – drużynowy phm Stanisław

Leszewski – IV Drużyna Harcerzy im. J. Piłsudskiego w Zgierzu – drużynowy p.o. Harcerz Orli (HO)

Ludwik Szymczak– V Drużyna Harcerzy im. Waleriana Łukasińskiego w Zgierzu – drużynowy p.o. ćwik Wła-

dysław Gałkiewicz – I Drużyna Harcerzy im. Ks. J. Poniatowskiego w Aleksandrowie Łódzkim – drużynowy

– wywiadowca Władysław Olszewski– I Drużyna Harcerzy im. Stefana Czarnieckiego w Ozorkowie – drużynowy ćwik Franciszek

Karpiński– II Drużyna Harcerzy im. Drużyna Harcerzy im. H. Sienkiewicza w Ozorkowie – drużynowy

ćwik Kazimierz Fibich– III Drużyna Harcerzy im. Ks. J. Poniatowskiego w Ozorkowie – drużynowy Harcerz Orli

Lucjan Bratczak– Próbna Drużyna Harcerzy przy Szkole w Łagiewnikach – kierownik pracy p. Harych

Służba w kuchni podczas kursu zastępowych na obozie zgierskiego hufca harcerzy w Worochcie na Huculszczyźnie, lipiec 1936

26


Praca w Hufcu rozwijała się dynamicznie, m.in. powołano drugą drużynę pozaszkolną – Drużynę Harcerzy im. Stefana Czarnieckiego – drużynowy dh Ludwik Szymczak. Nawiązano współpracę z Polskim Czerwonym Krzyżem i Ligą Ochrony Przyrody Polskiej. Nie współpraco-wano z żadną organizacją polityczną. W działalności programowej Hufca duży nacisk kładziono na sport.

W marcu 1935 roku komenda Hufca była organizatorem zawodów strzeleckich o Mistrzostwo Męskiego Hufca w Zgierzu w strzelaniu z wiatrówki.

Indywidualnym Mistrzem Hufca został dh Jan Pilarski z drużyny im. Księcia Józefa Poniatow-skiego w Zgierzu, zaś Mistrzostwo Zespołowe zdobyła Drużyna Księcia Józefa Poniatowskiego w Zgierzu którą reprezentował.

Zorganizowano, pierwszy po długiej przerwie śródroczny kurs zastępowych, którego Ko-mendantem został druh Eugeniusz Zaczyński. Kurs ukończyło 23 druhów.

W lipcu 1935 roku harcerze zgierscy licznie uczestniczyli w Jubileuszowym Ogólnopolskim Zlocie Harcerskim w Spale.

Uroczyście obchodzono dzień 3 Maja. W przemarszach i defiladach harcerze maszerowali zaraz za wojskiem.

Reprezentacja Hufca w składzie: Eugeniusz Zaczyński jako Komendant Grupy oraz phm Józef Elke i wywiadowca Florian Bamberski startowała w Związkowych Zawodach Strzelec-kich ZHP zorganizowanych we Lwowie. W grudniu zawiązano w hufcu sekcje szermierczą specjalizującą się we florecie.

Priorytetami działalności harcerzy w 1936 roku były: sport i szkolenie kadry. Poza działal-nością programową, harcerską komenda Hufca była organizatorem wielu imprez sportowych dla harcerzy.

Kurs Harców na obozie Hufca Koło Władysławowa na Pomorzu Gdańskim

27


10 maja zorganizowano Mistrzostwa hufca w strzelaniu z broni małokalibrowej oraz w strze-laniu z łuku. Zawody te zorganizowano w konkurencji drużynowej i indywidualnej. Drużynowe Mistrzostwo Hufca w strzelaniu z broni małokalibrowej zdobyła reprezentacja drużyny im. ks. J. Poniatowskiego w składzie: Florian Bamberski, Feliks Markowski, Roman Woźnicki, Roman Chmielecki i Hieronim Wieczorek. Najlepszym strzelcem drużyny okazał się Florian Bamberski, który został także Mistrzem Hufca.

Mistrzostwa łucznicze Hufca podobnie jak strzeleckie, przeprowadzono w konkurencji drużynowej i indywidualnej.

Najlepszymi łucznikami okazali się, zdobywając Tytuł Drużynowego Mistrza Hufca repre-zentanci DH im. Piłsudskiego w składzie: Ludwik Szymczak, Jan Góralczyk i Hieronim Busse. Indywidualnie Mistrzem Hufca został Ludwik Szymczak.

W roku 1936 akcja letnia była różnorodna. Ponieważ była taka potrzeba, przedstawiono harcerzom propozycje różnych kursów i obozów szkoleniowych, organizowanych przez Hufiec oraz Komendę Chorągwi.

W pierwszej połowie lipca kurs zastępowych, zorganizowany przez hufiec na Huculszczyźnie. Również w lipcu, w dniach od 1 do 25 – kurs podharcmistrzowski na Wileńszczyźnie. W sierpniu, 26 dniowy obóz techniczny dla drużynowych. Obóz ten był obozem wędrownym o charakterze krajoznawczo – terenowym. Jego trasa biegła po terenach Orawy, Tatr, Podhala i Spisza.

Ponadto harcerze mieli możliwość uczestniczenia w:– 3 tygodniowym kursie żeglarskim,– tygodniowym kursie technicznym łączności w Kaliszu,– tygodniowym kursie pionierki obozowej w Tomaszowie.

Kursy szkoleniowe organizowano nie tylko latem lecz także jako tzw. śródroczne. Na prze-łomie roku w czasie od 28 grudnia 1936 do 3 stycznia 1937 zorganizowano kurs zastępowych Łagiewnikach. W kursie uczestniczyli harcerze pełniący funkcje zastępowych, zastępcy zastę-powych oraz kandydaci na zastępowych.

Po wakacjach, 27 września 1936 roku przeprowadzono w Zgierzu zawody o Mistrzostwo Hufca Harcerzy w lekkiej atletyce. Rywalizowano w siedmiu konkurencjach, mianowicie: w biegach na 80, na 400 i na 1500 m, skokach w dal i wzwyż oraz pchnięciu kulą i rzucie dyskiem. W konkurencji zespołowej I miejsce i Mistrzostwo Hufca zdobyła Drużyna Harcerzy im. Zawiszy Czarnego, natomiast tytuł najlepszego lekkoatlety hufca na rok 1936 zdobył dh Stanisław Kuźmiński z II DH im. Zawiszy Czarnego. W tym samym okresie zorganizowano także Mistrzostwa Hufca w biegu z przeszkodami w którym I miejsce i Mistrzostwo Hufca zdobyła drużyna im. mjr Pil. Ludwika Idzikowskiego.

Harcerze zgierscy współpracowali z hufcem harcerek. W ramach tej współpracy, w niedzielę 8 listopada 1936 roku, harcerze zgierscy uczestniczyli w uroczystym poświęceniu sztandaru I Drużyny Harcerek im. Emilii Plater ufundowanego z okazji 25 lecia jej działalności.

W roku 1937 w zgierskim harcerstwie męskim sport był na pierwszym planie. Odbywały się zawody w różnych dyscyplinach sportowych. Na ogół były to zawody o mistrzostwo Huf-ca. Pierwsze tego typu zawody odbyły się już w marcu 1937 roku. Były to Mistrzostwa Hufca w ping-pongu. I miejsce i tytuł Mistrza Hufca na rok 1937 zdobyła – Drużyna Harcerzy im. Pil. Idzikowskiego w Zgierzu, natomiast w punktacji indywidualnej zwyciężył zdobywając tytuł Mistrza Hufca – dh Zenon Szymczak.

11 kwietnia 1937 roku przeprowadzono w hufcu Mistrzostwa Strzeleckie Hufca w strzelaniu z broni małokalibrowej oraz w strzelaniu z łuku.

Z broni małokalibrowej strzelano na dystansach: 25 i 50 metrów. Na dystansie 25 m – prowadzono klasyfikację zespołową i indywidualną, natomiast na dystansie 50 metrów tylko klasyfikację indywidualną.

28


Z łuków strzelano na dystansach: 15 i 25 metrów., klasyfikacja zespołowa i indywidualna. Wyróżniający się w zawodach strzelcy zdobyli sprawność strzelca oraz Odznakę Strzelecką III klasy.

12 września przeprowadzono w hufcu zawody strzeleckie o Mistrzostwo Hufca w strzelaniu na dystansie 25 i 50 metrów. W konkurencji zespołowej startowały zespoły 5-cio osobowe.

19 września 1937 roku odbyły się Mistrzostwo Hufca Harcerzy w lekkiej atletyce.3 października zorganizowano mistrzostwa Hufca w strzelaniu z łuku.10 października zorganizowano Mistrzostwa Hufca w Grach sportowych: w piłkę siatkową

oraz koszykówkę.Dbano nie tylko o tężyznę fizyczną harcerzy lecz również o to aby członkowie drużyn

harcerzy podnosili swe harcerskie kwalifikacje zdobywając stopnie i sprawności harcerskie, dlatego powoływano w drużynach stosowne komisje zatwierdzane przez komendanta hufca.

W ramach zajęć programowych obchodzono uroczyście święta państwowe.– 28 czerwca – Święto Morza – 15 sierpnia – Święto Żołnierza Polskiego „Cud nad Wisłą”.

Uroczyście jak zwykle obchodzono Święto Niepodległości. Obchody te trwały 2 dni. W środę 10 listopada w godzinach popołudniowych wzięto udział w uroczystym capstrzyku i apelu pole-głych natomiast w czwartek 11 listopada Hufiec wziął udział w uroczystej mszy rozpoczynającej się o godzinie 9.00 oraz po marszu w przemarszu przez miasto i defiladzie.

W dniach 23-24 października drużynowi, przyboczni i kierownicy pracy harcerskiej uczest-niczyli w zlocie Chorągwianym w Łodzi.

W hufcu ustanowiono kilka nagród. M.in. mobilizując harcerzy do uprawiania sportu strze-leckiego – nagrodę przechodnią dla najlepszego strzelca hufca z broni małokalibrowej. I znowu nagroda przechodziła na własność po trzykrotnym zdobyciu jej przez tego samego harcerza. W roku 1937 nagrodę tę zdobył dh Jan Pilarski.

Obok działalności sportowej i kulturalno – oświatowej prowadzono pracę szkoleniową, która miała na celu nie tylko zapoznanie się z harcerskimi formami pracy lecz także wykształcenie

Opłatek zgierskich hufców - 1937 rok

29


postaw patriotycznych. Szkolenie prowadzono głównie na obozach letnich i zimowiskach, główny nacisk kładziono na pracę szkoleniową w zastępach. Dla osiągnięcia celu organizowano kursy dla zastępowych. Kurs taki został zorganizowany przez Komendę Hufca na przełomie lat 1936/37 w Łagiewnikach k/ Zgierza.

W styczniu 1938 roku, mobilizując drużyny do udziału w akcji letniej ustanowiono nagrodę przechodnią dla tej, której harcerze przebywali w roku kalendarzowym najwięcej dni na obozach harcerskich tzw. harcerzodni. Po trzykrotnym zdobyciu nagrody przechodziła ona na własność drużyny. Nagrodę przyznano już za rok poprzedni – 1937. Nagrodę zdobyła Drużyna Harcerzy Im. Idzikowskiego – 674 harcerzodni.

Tradycyjnie jak co roku zorganizowano w połowie stycznia „Opłatek” Hufca Harcerek i Harcerzy w Zgierzu, natomiast w kwietniu tzw. „Jajko”.

W marcu zorganizowano Mistrzostwa Hufca w ping-pongu natomiast w kwietniu pływackie Mistrzostwa Hufca. W mistrzostwach zwyciężyła zespołowo: 1. DH im. Zawiszy Czarnego, przed DH im. Ks, J, Poniatowskiego i DH im. Stefana Czarnieckiego.

3 maja wyruszyła ze Zgierza kolarska sztafeta celem zawiezienia tzw. adresu hołdowniczego ZHP Prezydentowi Państwa Ignacemu Mościckiemu.

8 maja kolejne zawody sportowe, tym razem Mistrzostwa Strzeleckie Hufca. W dniach od 2 do 6 czerwca odbywał się w Łęczycy Zjazd Drużynowych. Z tej okazji

zorganizowano tam wycieczkę dla harcerzy starszych.Tradycyjnie jak co roku w ramach akcji letniej organizowano obozy harcerskie w których

uczestniczyło wielu harcerzy. Między innymi zorganizowano nad morzem 3 tygodniowy kurs harców Hufca.

We wrześniu kolejne mistrzostwa strzeleckie: z broni małokalibrowej oraz tydzień później w strzelaniu z łuku.

W grudniu podsumowano udział w obozach. Największą ilość harcerzodni uzyskała drużyna im Zawiszy Czarnego – 378.

W roku 1938 Hufiec Harcerzy otrzymał sztandar.W roku 1939 tradycyjnie obchodzono uroczyście święta kościelne – „Opłatek” i Jajko” a także

święta państwowe – 3 Maja. W czasie takich świat wpajano harcerzom patriotyzm. W lutym zorganizowano pierwsze zawody sportowe – Mistrzostwa Hufca w pływaniu.

W kwietniu zorganizowano obowiązkową wycieczkę do Łagiewnik celem udziału w na-bożeństwie oraz ćwiczeniach terenoznawczych. Tydzień później zorganizowano mistrzostwa w strzelani z broni małokalibrowej oraz w strzelaniu z łuków.

3 maja – udział w uroczystych obchodach oraz sztafeta kolarsko-lotnicza, która dostarczyła tzw. adresy hołdownicze Prezydentowi Rzeczypospolitej „w których harcerze winni wyrazić przy-wiązanie młodzieży harcerskiej do Pana Prezydenta, Protektora ZHP i pełną gotowość harcerzy do poniesienia w każdej chwili jak największych ofiar w służbie Ojczyzny”. Kolarze dowozili listy na lotnisko na Lublinku a stamtąd były one transportowane samolotami przez lotników. Także w maju uroczyście obchodzono w Zgierzu rocznicę śmierci Marszałka Józefa Piłsudskiego.

Także w maju zorganizowano kolejne zawody w łucznictwie a kilka dni później hufiec zmienił swą siedzibę. Nowa siedziba mieściła się przy ulicy Szerokiej 1.

Tak jak w latach poprzednich dbano o podnoszenie przez harcerzy swych kwalifikacji oraz o zdobywanie sprawności i stopni harcerskich a także szkolono na kursach instruktorów. Orga-nizowano kursy dla drużynowych oraz kursy podharcmistrzowskie.

Mobilizowano harcerzy do uprawiania sportów strzeleckich i dbano o ich tężyznę fizyczną. W związku z tym jak co roku organizowano w wielu dyscyplinach zawody sportowe, takie jak: mistrzostwa strzeleckie w strzelaniu z broni małokalibrowej i łuku, zawody pływackie, biegi przełajowe oraz zawody lekkoatletyczne.

30


Organizowano zimowiska, biwaki oraz obozy harcerskiej zachęcając do udziału w nich jak największe rzesze harcerzy.

Ponieważ latem sytuacja polityczna stawała się coraz trudniejsza z tego względu Komenda Chorągwi ZHP odwołała złaz skautów.

W dniach 14 i 15 sierpnia odbyły się ostatnie przed wojną obchody Święta Żołnierza. Obecność obowiazkowa!.

W roku 1939 na terenie Zgierza działały: 1 gromada zuchowa i 5 drużyn. Były to: – Gromada Zuchowa przy szkole Powszechnej Nr 3 – założona przez phm. Stanisława Le-

szewskiego– Drużyna Harcerzy im. Ks. Józefa Poniatowskiego– II Drużyna Harcerzy im. Zawiszy Czarnego– III Drużyna Harcerzy im. mjr. pil. Idzikowskiego– IV Drużyna Harcerzy im. Józefa Piłsudskiego– V Drużyna Harcerzy im. Waleriana Łukasińskiego.


Źródła:1. Historia pierwszych Drużyn Harcerek w Zgierzu.2. Kronika Drużyny Harcerzy im. Zawiszy Czarnego – lata 1913-1926 – autor Tadeusz Paw-

łowski3. Powstanie i rozwój harcerstwa w Zgierzu w latach 1911-1945 – autor dh Jadwiga Czapiewska 4. Kronika powstania Skautingu oraz rozwoju Hufca Harcerek w Zgierzu – autor Janina Pod-

czaska Zalewska5. Księga rozkazów Hufca Harcerzy z lat 1934-1939

31


Wojenne Pogotowie Harcerek i Harcerzy

Niezależnie od tradycyjnych form działalności harcerki i harcerze przygotowywali się do nad-chodzącej nieuchronnie wojny. W styczniu 1939 roku powołano Wojenne Pogotowie Harcerek w Zgierzu, którym kierowała dh Felicja Bukowska, natomiast w czerwcu 1939 roku Wojenne Pogotowie Harcerzy, którym kierował dh Jan Kosmalski.

Celem Pogotowia Wojennego było strzeżenie ważnych obiektów w mieście, mostów kolejo-wych, odcinków linii kolejowej oraz głównych dróg prowadzących do miasta oraz zapewnienie opieki rannym żołnierzom i cywilom. Harcerki pod kierownictwem dh Jadwigi Sikorskiej pro-wadziły działalność szkoleniową w zakresie: służby sanitarnej, przysposobienia wojskowego i służby kantyn.

Harcerze pomagali w przeprowadzaniu próbnych alarmów przeciwlotniczych, kierując ludność do schronów oraz zapoznając ludność w przepisami obrony przeciwlotniczej, uczyli się także zasad pełnienia służby wartowniczej. Dh Ludwik Wieczorek zorganizował wywiad a dh Jerzy Wieczorek wydział informacji i propagandy.

Po wybuchu wojny harcerki i harcerze stanęli na swoich posterunkach. Harcerki zorganizo-wały na dworcu kolejowym kantynę dla zmobilizowanych żołnierzy przyjeżdżających na stację kolejową w Zgierzu oraz przejeżdżających przez Zgierz. W kantynie wydawano żołnierzom posiłki, napoje, papierosy i gazety. Uruchomiono też pocztę. Zbierano środki opatrunkowe i przygotowywano z nich podręczne apteczki. Harcerze pełnili służbę wartowniczą i informacyjną.

Po zajęciu Zgierza w dniu 6 września przez wojska niemieckie posterunki harcerskiej służby wartowniczej odwołano. Harcerki nadal pomagały opatrywać rannych w szpitalu PCK przy ul. Dąbrowskiego 31 i w punkcie sanitarnym na dworcu kolejowym. Dworzec Zbierano także żywność i dostarczano wziętym do niewoli żołnierzom i ludności cywilnej. Ponadto harcerki pomagały ratować księgozbiór szkolny z gmachu Liceum Pedagogicznego, wynosząc z nara-żeniem życia także cenne przedmioty i pomoce naukowe.

We wrześniu 1939 roku Związek Harcerstwa Polskiego oraz Wojenne Pogotowie Harcerek i Wojenne Pogotowie Harcerzy przeszły do konspiracji.


32


Działalność w latach 1945-1969

W 1945 roku, w pierwszych dniach po wyzwoleniu w 1945 roku odbyło się spotkanie przedsta-wicieli władz wojskowych z młodzieżą na terenie Zakładów „Boruta”. Widok munduru polskiego oficera i jego zapowiedź na zezwolenie działalności Związku Harcerstwa Polskiego, spowodo-wały szczególne wzruszenie i chęć do działania, które uniemożliwiał nam okupant niemiecki.

Działalność harcerstwa została reaktywowana w oparciu o strukturę organizacyjną jaka istniała przed 1939 rokiem: odrębna organizacja zrzeszająca harcerki oraz odrębna organizacja harcerzy.

Komendantem hufca męskiego został doświadczony, wieloletni komendant z okresu przed-wojennego, szlachetny i przyjazny młodzieży instruktor – dh Eugeniusz Zaczyński. Przez dalsze lata kierowania hufcem potrafili zjednoczyć instruktorów różnych pokoleń i poglądów oraz wychować kadrę oddanych organizacji instruktorów.

Do dawnych działaczy przedwojennych, którzy podjęli działalność należeli: Jan Kosmalski, Wacław Cylke, Jerzy Wieczorek, Ludwik Wieczorek, Jan Pilarski, Stefan Wróblewski, Roman Woźnicki.

Nową młodą kadrę instruktorów stanowili w większości debiutujący, kilkunastoletni mło-dzieńcy, a Komenda Hufca podjęła intensywne przeszkolenie funkcyjnych.

Młodzi ludzie byli bez przygotowania instruktorskiego, lecz ich zapał do pracy zastępował wiedze i umiejętności. Drużyny powstawały z dnia na dzień i przy każdej szkole powstała dru-żyna harcerska, a przy niektórych także drużyna zuchów.

Drużynowymi drużyn harcerskich zostali mianowani:– Roman Woźnicki (1 drużyna – pozaszkolna)– Janusz Graj (2 drużyna w LO im. St. Staszica)– Witold Chwiałkowski (3 drużyna w SP 3) – przyboczny Mieczysław Mikołajczyk– Zdzisław Szyszko (SP 4 na ul. Łódzkiej) – przyboczny Adam Izydorczyk– Bronisław Kubiak (SP 7 na ul. Łęczyckiej) – przyboczny Alfred Podkański– Zenon Przepiórski (SP 1 na ul. Buczka, obecnie ul. Musierowicza 2) – przyboczny Lech

Kosiewicz– Kazimierz Mikurenda (SP ul. Piątkowska)– Jan Cinkusz (SP 6 – szkoła ćwiczeń)– Zenon Skrzypkowski (SP 8 na ul. Długiej 31)– Tadeusz Derejski (Szkoła Handlowa)

Drużynowymi pierwszych drużyn zuchowych byli:– Jerzy Kaczmarek– Grzegorz Szkoda– Stanisław Błaszczyk

W hufcu żeńskim po 17 stycznia 1945 wróciła część kadry instruktorskiej. Najczęściej wra-cały z wysiedlenia, z przymusowych robót w Rzeszy, z więzień i obozów. Funkcję komendantki żeńskiego hufca objęła przedwojenna hufcowa – dh phm. Felicja Bukowska. Do końca 1945 r. w Zgierzu powstało 8 drużyn żeńskich:– nr 1 w Gimnazjum i Liceum im. St. Staszica – drużynowa Maryla Kedzierska– nr 3 w Szkole Powszechnej nr 4 – drużynowa Irena Dynowska– nr 4 w Szkole nr 4 – drużynowa Maria Wiśniewska– nr 5 w Szkole Ćwiczeń – brak danych

33


– nr 6 w Szkole nr 1 – drużynowa Alfreda Chorążak– nr 7 w Szkole nr 7 – drużynowa Maria Pilarska i Henryka Rybska– nr 8 w Szkole nr 8 – drużynowa Jadwiga Sikorska– nr 9 w Szkole Handlowej – drużynowa Monika Piwowska

W trudnej sytuacji braku kadry w stosunku do ilości powstających drużyn, Komenda Cho-rągwi Łódzkiej Harcerzy i Komenda Chorągwi Łódzkiej Harcerek (Chorągwie te obejmowały Łódź i województwo) zorganizowały w lipcu 1945 roku kurs dla drużynowych w Grotnikach, w stanicy harcerskiej na niewielkim wzniesieniu w pobliżu przystanku kolejowego. Komendan-tem kursu, w którym uczestniczyła liczna grupa zgierzan był druh Mieczysław Łętowski – wieloletni Komendant Chorągwi Łódzkiej.

Komenda Hufca Męskiego w Zgierzu przy pomocy wojska (namioty) i organizacji UNRA (art. spożywcze) w wakacje organizuje pierwszy letni obóz w Łagiewnikach.

W okresie lat powojennych najciekawszą i najważniejszą była działalność w drużynach. Lecz Komenda Hufca Męskiego poza akcjami: szkoleniową i obozową organizowała różno-rodne zajęcia programowe. M.in. latem 1945 roku zorganizowano pokazowe zawody między drużynami, obejmujące umiejętności harcerskie.

W listopadzie 1945 roku prawie wszyscy zgierscy harcerze wyjechali do Warszawy, aby uczcić pamięć harcerzy Szarych Szeregów, poległych w czasie powstania warszawskiego. Wy-jechali koleją w wagonach towarowych do granic Warszawy. Widok jaki zobaczyli po wyjściu z pociągu był wstrząsający. Zobaczyli wymarłe miasto gruzów. Po przejściu kilku kilometrów, w tym jezdnią Alei Ujazdowskich, która była oczyszczona z gruzów dotarli do cmentarza na Powązkach. Tam w ciszy wśród brzozowych krzyży przy mogiłach młodych, często nieletnich harcerzy powstańców zdali sobie sprawę z ich bohaterskich i tragicznych dokonań. Powrót przez nieoświetlone pełne gruzów miasto i wspomnienie brzozowych krzyży cmentarnych harcerzy „Szarych Szeregów” pobudziły harcerzy do głębokich refleksji i natchnęły do postaw i patrio-tycznej działalności wychowawczej.

Delegacja Hufca Zgierz na Zlot młodzieży w Szczecinie w z własna orkiestrą dętą – 13-15.04.1946 r.

34


W czasie ferii zimowych w 1946/47 roku, dzięki uprzejmości oo. Franciszkanów w chłodnych murach klasztoru w Łagiewnikach, zorganizowano pierwsze po wojnie zimowisko szkoleniowe dla instruktorów harcerskich i zuchowych.

Szkolenie drużynowych kontynuowano corocznie na obozach letnich i zimowiskach oraz w ciągu roku harcerskiego (szkolnego) w lokalu hufca. Po pierwszych szkoleniach drużynowych, zaczęto organizować także obozy szkoleniowe dla zastępowych.

W kwietniu 1946 czterdziestoosobowa delegacja harcerzy zgierskich z własną orkiestrą hufca kierowaną przez pana Franciszka Gusta uczestniczyła w Zlocie Młodzieży w Szczecinie odbywającym się pod hasłem „Trzymamy straż nad Odrą”. Wyjazd poprzedziło staranne przy-gotowanie do tego wydarzenia. Staranie dobrany, jednolity strój: wojskowe tornistry, jednakowe koce przytroczone do wojskowych plecaków i takie same podkolanówki wywarły duże wra-żenie. Wygląd delegacji naszego hufca wraz z harcerską orkiestrą spowodował, że Komendant Chorągwi uczynił ją drużyną sztandarową Chorągwi Łódzkiej. Przebieg zlotu wywarł duże, ale złożone wrażenia z przyczyn mających charakter ideologiczny. Władze państwowe reprezento-wał prezydent Bolesław Bierut, premier Edward Osóbka – Morawski, marszałek Michał Rola – Żymierski – minister obrony oraz Stanisław Mikołajczyk – wicepremier.

Harcerze bardzo owacyjnie witali Stanisława Mikołajczyka, co odbiła się negatywnie w sto-sunku do Harcerstwa. Przedstawiciele władz państwowych zrezygnowali z oglądania defilady harcerskiej.

Po powrocie ze Szczecina, pełnej wrażeń delegacji zgierskiej, Komendant Chorągwi po-dziękował nam za wspaniałą postawę.

Jednym z pierwszych obozów organizowanych w dalszym zakątku kraju był zorganizowany w 1947 roku obóz w Bukowicach k/Lubawki w Sudetach prowadzony przez dh Eugeniusza Zaczyńskiego. Harcerze po przybyciu na obóz zobaczyli teren położony nad rzeką Bóbr otczo-ny wysoką górą skalną o stromym zboczu. Do obozu wiodła jedyna droga przez tamę rzeczną przegradzającą dolinę rzeki. Równocześnie z nimi na teren obozu na platformach konnych przywiezione zostały sienniki ze słomą i żerdzie na tzw. prycze, co było normalnością warunków

Obóz Hufca w Bukowcach przy granicy z Czechami (1947) – obozowisko

35


obozowania przez kilka kolejnych lat powojennych. Organizowanie obozu przerwała rozszalała burza, którą przeczekali pod wozami ze sprzętem. Po przejściu burzy przemoczeni napotkali na dalsze niespodziewane trudności z rozstawianiem dużych, ciężkich namiotów wojskowych. Pod cienką warstwą ziemi natrafili na skałę, w której gięły się metalowe „śledzie”. Zmuszeni byli wyszukać szczelin skalnych w celu ustawienia namiotów.

W trakcie obozowania kilka grup wystartowało na trzydniowy obóz wędrowny w kierunku Śnieżki. Bez map, po bezdrożach górskich nosząc garnki i żywność w upalne dni wędrowali przekraczając czasem granicę polsko-czechosłowacką. Grupa harcerzy, uczniów Gimnazjum i Liceum im. St. Staszica wędrowała w towarzystwie opiekuna szkolnego, którym był profesor Józef Sado. Podziwiali jego silną wolę i odporność, ponieważ wędrował on w ubraniu i z upo-rem towarzyszył młodym. Po latach na spotkaniach absolwenckich przyznał, że były to jego najtrudniejsze dni, lecz dzięki ambicji i silnej woli dotrzymywał kroku na wędrówce.

Dużym sukcesem Hufca Harcerskiego w Zgierzu od pierwszych tygodni wyzwolenia był wkład w rozwój sportu w naszym mieście. Utworzona sekcja lekkoatletyczna, hokejowa i łucz-nicza wiodły prym w sporcie zgierskim. Jednak warunki finansowe zmusiły amatorskie zespoły do przejścia do klubów. Stały się one mocnym fundamentem klubów sportowych „Włókniarza” i „Boruty”.

Pomimo istnienia odrębnych Komend Hufców (żeńskiego i męskiego) organizowano wspólne imprezy i spotkania. Pierwszy opłatek z udziałem wszystkich z udziałem wszystkich drużyn żeńskich i męskim odbył się w lokalu Towarzystwa Śpiewaczego „Lutnia” w 1946r. Współpracy sprzyjało także przydzielanie obu hufcom ZHP wspólnego lokalu na ul. Narutowicza.

W 1947 roku hm. Felicja Bukowska zrezygnowała z pracy harcerskiej ze względu na stan zdrowia, a funkcję komendantki hufca Żeńskiego przejęła phm. Anna Bolimowska. Zorganizo-wany został przez Komendę Hufca żeńskiego obóz letni na Przełazach, w powiecie Świebodzin, w lesie nad pięknym jeziorem. Komendantką obozu była dh Janina Sikorska, oboźną Marianna Piwowska, a drużynowymi dh Maryla Wiśniewska i dh Monika Piwowska.

Obóz Hufca w Bukowicach k. Lubawki (1947) – na szczycie Śnieżki

36


Jesienią tego roku w Zgierzu odbyły się Mistrzostwa Łucznicze ZHP. Imprezę organizował Hufiec Męski przy współudziale Okręgowego Związku Łuczniczego w Łodzi.

Reprezentacja naszych hufców zajęła I miejsce zdobywając puchar i cenny stalowy łuk – dar mistrzyni Polski w strzelaniu z łuku P. Spychajowej. Wówczas strzelało się z łuków drewnianych. Hufiec zgierski reprezentowały druhny: Alicja Banaszkiewicz Twardowska, Marianna Piwowska oraz druhowie: Janusz Elke i Wiesław Palmowski.

W roku 1948 zgodnie z programem ogólnopolskim, obozy organizowane były pod hasłem „Harcerska Służba Polsce”. W dwóch podobozach uczestniczyło 150 harcerek i harcerzy w Miel-nie K/Koszalina. W ramach akcji Służby Polsce wykonano społecznie dużo prac. Uporządkowano przystań, wyremontowano kilka szalup i żaglówek, przekopano kanał łączący Jezioro Jamno z morzem, ponieważ poprzedni został zasypany co spowodowało znaczny wzrost poziomu wód jeziora i zalewanie gruntów rolnych. Przekopanie kanału pozwoliło na ujście z jeziora nadmiaru wody.

W następnym roku 1949 zorganizowano zgrupowanie obozów w Sarnowie k/Chociwela. (w pobliżu Stargardu Szczecińskiego).

Komendantem Zgrupowania obozów ze Zgierza i Ozorkowa został dh Bronisław Kubiak, w skład komendy weszli; dh Zdzisław Szyszko – zaopatrzeniowiec, dh Adam Izydorczyk od-powiedzialny za kuchnię, dh Grzegorz Szkoda– skarbnik, księgowy, dh Janusz Graj, dh Jerzy Nowicki, dh Jerzy Kaczmarek.

Nie przypuszczaliśmy, że będzie to ostatni prawdziwie harcerski obóz przed zmianami jakie miały w Harcerstwie wkrótce nastąpić, czyli rozwiązanie ZHP i utworzenie Organizacji Harcerskiej ZMP.

Opracował hm Grzegorz Szkoda

Obóz Hufca w Mielnie k. Koszalina (1948) – Kadra obozowa

37


Organizacja Harcerska (1949-1956)

W 1949 roku w harcerstwie następują zmiany programowe i organizacyjne. Z funkcji hufcowych ustępują dh Anna Bolimowska i dh Eugeniusz Zaczyński. Sztandary hufców przejmuje Komenda Chorągwi Organizacji Harcerskiej.

Obowiązki hufcowego obejmuje dh Zdzisław Szyszko, jego następcą był dh Jerzy Nowicki.Za Kadencji dh Zdzisława Szyszko latem w 1950 r zorganizowanych zostało 5 koloni

harcerskich w Szwajcarii Kaszubskiej obsadzonych jeszcze przez instruktorów harcerskich. Jednak uczestnikami obozów byli także nie harcerze. Program i metody zostały już zmienione i ograniczono obrzędowość harcerską.

Komenda Hufca przestała istnieć, a pracą drużyn w szkołach kierowali przewodniczący – nauczyciele odpowiedzialni za pracę harcerska w szkole. Działalnością w Zgierzu koordynował wydział szkolno-harcerski Zarządu Miejskiego ZMP. z siedzibą przejętą po dawnym lokalu hufca na ul. Narutowicza.

W dniu 17 grudnia 1950r zorganizowane zostało szkolenie kadry przewodników, którymi w Zgierzu zostali przeważnie instruktorzy harcerscy nauczyciele pracujący w danej szkole. Dzięki ich doświadczeniu i postawie dużo elementów harcerskich starali się realizować w pracy z młodzieżą.

W szkołach średnich organizacja nie istniała, ponieważ ograniczono wiek członków OH. Wśród pracujących działaczy tej organizacji zapanowało przekonanie o konieczności zmian i powrotu do programów i metod harcerskich.

Rok 1955 był początkiem przemian w Organizacji Harcerskiej. W „Świecie Młodych” opubli-kowany został artykuł wykazujący słabe strony organizacji oraz apel o powrót do życia biwako-wego i powrót do Harcerskiej Służby Polsce. Efektem tych działań było przywrócenie dawnego pozdrowienia harcerskiego „Czuwaj” oraz podniesiony został wiek przynależności do 16 lat.

Stołowka obozowa

38


Zakończeniem przemian było powołanie do życia autonomicznej Organizacji Harcerskiej Polski Ludowej. Wprowadzono stopnie, sprawności i przywrócono mundur harcerski. Sytuacja polityczna w kraju charakteryzowała się dążeniem do likwidowania pozostałości tzw. „kultu jednostki”.

W Zgierzu powołano Komendę Miejską OHPL, a komendantem został instruktor ZHP, uczestnik wielu obozów i były namiestnik zuchów – dh Jerzy Kaczmarek. Zaprosił on dawnych działaczy harcerskich na rozmowę i zaproponował współpracę w zmieniającej się organizacji z perspektywą reaktywowania ZHP. Propozycję tą przyjęli druhowie: Jerzy Nowicki, Grzegorz Szkoda i Bronisław Kubiak. Komendant i w/w druhowie otrzymali zaproszenia i mandaty delega-tów na Zjazd Działaczy Harcerskich w Łodzi, w którym uczestniczył także dh Jerzy Wieczorek.

Obrady rozpoczęły się 8 grudnia 1956 roku. Początkowo miały burzliwy przebieg, ponieważ na obrady przybyła z Warszawy grupa instruktorów z dh Aleksandrem Kamińskim i delegaci Zjazdu „Szarych Szeregów” odbywającego się w Warszawie pod przewodnictwem dh Stanisława Broniewskiego. Powstało niebezpieczeństwo powstania kilku równoległych organizacji harcer-skich. Decydującym momentem był przyjazd i żarliwe wystąpienie zaproszonego przedstawi-ciela rządu. Przedstawicielem tym był późniejszy Minister Oświaty – Władysław Bieńkowski, apelujący o jedność harcerstwa.

Przyjęto deklarację ideową ZHP i wybrano władze związku. Delegaci po zakończeniu obrad udali się do własnych miast w celu podjęcia działania tworzenia drużyn harcerskich i władz hufców.


39


Harcerstwo po odnowie (1956-1969)

16 grudnia 1956 roku na spotkaniu instruktorów ze Zgierza zorganizowanym przez Komendanta Organizacji Harcerskiej Polski Ludowej dh Jerzego Kaczmarka powołano Hufiec ZHP. Wyłoniono po raz pierwszy koedukacyjną komendę Hufca w następującym składzie:– komendant – dh Eugeniusz Zaczyński– z-ca komendanta – dh Jadwiga Sikorska– sekretarz – dh Jerzy Kaczmarek– gospodarz – dh Jan Kosmalski– skarbnik – dh Monika Piwowska– kronikarz – dh Jerzy Wieczorek– kierownik szkolenia harcerek – dh Maria Piwowska– kierownik szkolenia harcerzy – dh Grzegorz Szkoda– obozy i turystyka – dh Bronisław Kubiak– dział drużyn harcerskich – dh Zdzisław Szyszko– dział drużyny instruktorskiej – dh Roman Woźnicki– kierownik HKS – dh Wacław Cylke.

Wkrótce pracą zuchową zaczęła kierować dh Władysława Rek i czyniła to z dużym powo-dzeniem przez szereg lat.

Przed powołaną Komendą Hufca stanęły do rozwiązania trzy podstawowe zadania:– zorganizowanie w każdej szkole drużyn: żeńskiej i męskiej, a przy szkołach podstawowych

także drużyny zuchowej– przeszkolenie zastępowych i drużynowych– zorganizowanie drużyny instruktorskiej, która przede wszystkim zajmie się systematycznym

szkoleniem drużynowych. Niezwłocznie przystąpiono do ich realizacji. Już w czasie ferii zimowych na przełomie 1956/57

roku na kursie w Grotnikach przeszkolono 21 zastępowych. Z początkiem roku 1997 przystąpiono do organizowania drużyn. Po czterech miesiącach pracy w hufcu działało 10 drużyn harcerek, 11 drużyn harcerzy i 4 zuchowe. Wśród organizatorów i pierwszych drużynowych byli między innymi: Adam Izydorczyk, Jadwiga Król, Grzegorz Szkoda, Halina Binder, Bronisław Kubiak, Bogusław

Obóz Hufca w Mielnie k. Koszalina (1948) - Kadra młodzieżowa

40


Cylke, Krystyna Przytulska, Adam Jakubowski, Stefania Kowalska, Tadeusz Skrzypkowski, Konrad Wójcik, Maria Piwowska, Ireneusz Darul wspólnie z Laskowskim i Zdzisław Szyszko.

Odradzający się w tradycyjnym kształcie ZHP spotykał się z życzliwością społeczeństwa i władz miasta. Wyrazem tego było powstanie Kół Przyjaciół Harcerstwa przy Komendzie Hufca i Liceum Ogólnokształcącym im. Stanisława Staszica, pomoc materialna zakładów pracy i instytucji zwłaszcza przy organizowaniu Akcji Letniej, udostępnianie świetlicy MPK przy ul. Barona dla potrzeb hufca, a reaktywowana w listopadzie 1957 roku przez dh Romana Woźnickiego Drużyna Pozaszkolna im. ks. Józefa Poniatowskiego otrzymała lokal od Zakładu Remontu Maszyn Włókienniczych „Bzura” przy ul. Dąbrowskiego 20. Wkrótce siedziba „Po-niatoszczaka” stała się słynną wśród młodzieży zgierskiej, dzięki wspaniale zorganizowanym wieczorkom tanecznym i innym spotkaniom.

Na dzień 1 maja 1957 roku hufiec liczył: – 11 drużyn harcerzy zrzeszających 323 chłopców– 10 drużyn harcerek z zrzeszających 311 dziewcząt– 4 drużyny zuchów zrzeszające 80 dziewcząt i chłopców.

W miesiącach wakacyjnych pierwszego roku ponownej działalności Związku szczególny nacisk położono na różne formy szkolenia. W Łącku zorganizowano dwa obozy szkoleniowe dla

Harcerki i harcerze na obozie letnim w Łącku - 1957 rok

Kadra obozu w Łącku – 1957, od lewej stoją - J. Elke, I. Zawisza, E. Zaczyński, B. Kubiak, I. Darul, klęczą – H. Matusiak, B. Cylke, G. Szkoda, A. Jakubowski

41


zastępowych. Ich komendantami byli dh Bronisław Kubiak i dh Jadwiga Sikorska. Przeszkolono na nich 86 druhen i druhów. 30 młodych instruktorów ukończyło kursy drużynowych. Akcję szkoleniową kontynuowano na zimowisku w Ciężkowicach.

O sprawności organizacyjnej hufca świadczy fakt, że decyzją Komendy Chorągwi do nasze-go hufca przyłączono drużyny działające przy szkołach podstawowych w Jedliczu, Dąbrówce, Besiekierzu, Białej, Smardzewie, Szczawinie, Dęblinach i Dzierżąznej.

Koniec lat pięć dziesiątych to dalszy rozwój organizacyjny hufca – przyłączenie drużyn ozorkowskich, powstanie nowych drużyn harcerskich, zuchowych i specjalnościowych. Dzięki inicjatywie dh Eugeniusza Zaczyńskiego powstanie pierwsza w Zgierzu drużyna wodna – 16 Żeglarska Drużyna Harcerska, która dzięki pomocy dh Tadeusza Derejskiego otrzymała z Ustki dwie szalupy i 40 białych bluz marynarskich. Drużyna im. Władysława Łokietka działająca w Technikum Chemicznym przyjmuje specjalność motorową.

Poza rozwojem organizacji Komenda Hufca dużą wagę przywiązywała do wzbogacenia programowych form działalności drużyn, do wychowania przez sport, kulturę, technikę, turystykę i obozownictwo. Ich realizacji służyły imprezy sportowe organizowane w drużynach i na szcze-blu hufca. Były to rozgrywki w tenisa stołowego, zawody lekkoatletyczne, zawody w sportach zimowych, nieco później pływackie, które weszły do kalendarza imprez hufca na szereg lat. W sportach zimowych nasi zawodnicy bardzo często reprezentowali Chorągiew Ziemi Łódzkiej w zawodach ogólnopolskich odnosząc sukcesy zwłaszcza w saneczkarstwie i biegach patrolowych.

W zakresie wychowania przez kulturę propagowano piosenkę harcerską organizując (1958 r.) konkursy piosenki harcerskiej i recytatorski. Głośnym echem odbił się w mieście zorganizowany w 1960 roku Harcerski Festiwal Artystyczny, w którym uczestniczyło 150 artystów zuchowych i harcerskich. Na festiwal chorągwiany zakwalifikowali się: Chór Szczepu Harcerskiego przy Technikum Ekonomicznym, Orkiestra Dęta przy Technikum Włókienniczym i Zespół Muzyczny 13 Drużyny im. Bohaterów Westerplatte.

W latach 1957-1961 systematycznie rozwijała się Akcja Letnia. Było to możliwe dzięki dotacjom i innym formom pomocy władz oświatowych, zakładów pracy i instytucji. Podstawo-wym celem obozów było szkolenie, ale równie ważne było umożliwienie dzieciom i młodzieży spędzenia wolnego czasu w atrakcyjnych rejonach naszego kraju. Z tego powodu, mimo trudności logistyczny, w każdym roku organizowano obozy w różnych miejscowościach.

Nową formą Akcji Letniej były obozy organizowane przez drużyny. W 1958 roku drużyny 6 im Tadeusza Kościuszki i 3 im. Stefana Żeromskiego w ramach ogólnopolskiej akcji „HALMS” zorganizowały obóz w Wólce Profeckiej k/ Puław (komendant: B. Kubiak), te same drużyny w roku następnym zorganizowały obóz w Czernej k/ Żagania (komendant: B. Cylke), drużyna Staszica w Borkach k/ Kartuz (komendant: A. Izydorczyk). Podobne inicjatywy były realizowa-ne w latach następnych przez drużyny: Staszica (komendant: A. Izydorczyk), Poniatowskiego (komendant: R. Woźnicki), drużyna z Technikum Włókienniczego (komendant: H. Smoliński).

Dla dzieci i młodzieży pozostającej w czasie wakacji w mieście organizowano Nieobozową Akcję Letnią (NAL).

Przedstawiciele naszego hufca uczestniczyli aktywnie w Zlocie Chorągwi Ziemi Łódzkiej w Sieradzu w 1959 roku. Delegacją kierował dh Grzegorz Szkoda a drużynowymi byli dh Wła-dysław Rek, Maria Dziechciarz i Adam Jakubowski. Bogatą dekorację projektował i zrealizował dh Jerzy Wieczorek.

W czerwcu 1958 roku do hufca zgierskiego przyłączono hufiec z Ozorkowa.W styczniu 1959 roku zwolnił się z funkcji sekretarza hufca dh Bogusław Cylke, a funkcję

tę przejął po nim dh Janusz Elke.20 września odbyły się Zawody Kościuszkowskie obejmujące następujące konkurencje:

marszobieg, strzelanie, rzut granatem, próby topograficzne (posługiwanie busolą, szacunek

42


odległości) i pomoc sanitarna. Pierwsze miejsce zajął patrol z drużyny z Liceum im. St. Staszica w składzie: Andrzej Milczarek, Włodzimierz Janusik i Wiktor Taran.

W styczniu 1960 roku stan hufca przedstawia się następująco:– 13 drużyn żeńskich z liczbą 414 harcerek– 13 drużyn męskich z liczbą 352 harcerzy– 13 drużyn zuchów z liczbą 405 zuchów

Razem 39 drużyn w tym 1171 członków.– Komenda Hufca pracowała w składzie:– Komendant – Eugeniusz Zaczyński– Zastępca – Jadwiga Sikorska– Kwatermistrz – Jan Kosmalski– Sekretarz – Bogusław Cylke, Janusz Elke– Kierownik referatu drużyn harcerskich – Grzegorz Szkoda, Adam Jakubowski– Namiestnik zuchów – Władysława Rek– Kierownik referatu wychowania fizycznego – Ireneusz Zawisza– Kierownik referatu artystycznego – Janusz Elke– Kierownik referatu zdrowia – Jerzy Jabłoński

10 Lutego 1960 r. w zorganizowanych Zawodach Pływackich Hufca pierwsze miejsca zajęły: – W konkurencji drużyn żeńskich – 13 drużyna im. St. Cezaka– W konkurencji drużyn męskich – 1 drużyna im. St. Staszica

W marcu 1960 r. phm. Grzegorz Szkoda zostaje powołany na funkcję zastępcy Komendanta Hufca.

W maju 1960 r. ustalono sieć alarmową hufca, polegającą na ustalaniu kolejności powiada-miania drużynowych o alarmowych lub nadzwyczajnych zbiórkach hufca.

W powyższym miesiącu odbyły się w hufcu manewry techniczne organizowane przez Głów-ną Kwaterę Harcerstwa. Zadaniem patroli drużyn było w wyznaczonym rejonie sporządzenie ewidencji znaków drogowych, uszkodzonych dróg, przeprowadzenie wywiadu w 1 zakładzie pracy, pokaz techniki w 1 placówce szkolnej oraz wykonanie zdjęć i opisu z tych czynności.

Ważnym wydarzeniem dla hufca zgierskiego było powierzenie przez Komendę Chorągwi Ziemi Łódzkiej organizacji zgrupowania obozów na Zlocie Grunwaldzkim w 1960 r. W składzie

Uczestnicy kursu drużynowych zorganizowanego przez Komendę Choągwi Ziemi Łódzkiej w Kur-nędzy – 1958 rok

43


Obóz HALMS - Ilowa Żagańska 1959, od lewej - Bogusław Cylke, Wojciech Wesołowski, Stanisław Szewczyk

Bal instruktorski - 1958 rok

Uczestnicy Zawodów Kościuszkowskich w roku 1959

44


250 osobowej delegacji naszego województwa było 100 harcerek i harcerzy z hufca zgierskiego, harcerska orkiestra dęta z Technikum Włókienniczego, zespoły artystyczne z hufca z Kutna i Ozorkowa.

Zasadnicza odpowiedzialność za organizację 4-tygodniowego atrakcyjnego, lecz o trudnym programie życia obozowo-zlotowego opierała się na Hufcu Zgierskim.

Komendę zgrupowania powołano w następującym składzie: Komendant – dh Grzegorz Szkoda, z-ca dh Adam Izydorczyk, drużynowi dh Urszula Helińska i dh Adam Jakubowski.

Program harcerskiej Akcji Grunwald był ciekawy i przewidywał następujące etapy:– stałe obozy poszczególnych chorągwi ZHP urozmaicane występami dla ludności Warmii

i Mazur oraz prace porządkowe przy zakończonym pomniku w Grunwaldzie – czterodniowy pieszy Rajd Gwiaździsty uczestników do miejscowości Dąbrowa Mała na

zlot i centralny biwak wszystkich Chorągwi. Rajdem uczestników naszego zgrupowania kierował dh Adam Izydorczyk

– udział ogólnopolskiej manifestacji i widowiska z okazji odsłonięcia pomnika w Grunwaldzie.Niezapomnianym wrażeniem dla uczestników zlotu, było wieczorne widowisko plenerowe

zorganizowane na centralnym biwaku p.t. „Wszystko Tobie ukochana Ziemio”. Widowisko o tematyce historii Państwa Polskiego obserwowało kilkanaście tysięcy członków ZHP razem z zaproszonymi gośćmi, wśród których byli także członkowie najwyższych władz państwowych. Przy fragmentach dotyczących morskich wydarzeń wypływała na jezioro w świetle różnobarw-nych reflektorów flota harcerska.

Wszystkie fragmenty zadań Harcerskiej Akcji Grunwald” było ocenione drobiazgowo przez sztab Zlotu. Według jego oceny znaleźliśmy się w grupie 4 wyróżnionych zgrupowań chorą-gwianych. h Jacek Węgrzynowicz – komendant H. Akcji Letniej „Grunwald” skierował do mnie specjalne podziękowanie, w którym stwierdził:

„Praca i postawa Wasza i młodzieży Waszego Zgrupowania przyczyniła się do uzyskania przez harcerstwo dobrej oceny za udział w młodzieżowym Zlocie Grunwaldzkim”

Do ważniejszych wydarzeń w 1960 r było otwarcie własnego boiska na otrzymanym placu przy ul. Nowotki (obecnie Piłsudskiego), Zapoczątkowało to wieloletni okres zagospodarowania.

W zawodach saneczkowych o mistrzostwo ZHP zespół hufca zajął 8 miejsce a indywidualnie Jan Socha z 2 drużyny im. T. Zawadzkiego zajął także 2 miejsce.

W kwietniu 1961 roku hufiec obchodził 50-lecie działalności harcerskiej. Z tej okazji otrzymał od społeczeństwa nowy sztandar. W uroczystości uczestniczyli m.in. byli hufcowi: Jan Stasiak i Jan Perka.

Historycznym wydarzeniem, które przeżywali instruktorzy naszego Hufca było odejście z funkcji komendanta hufca dh hm. Eugeniusza Zaczyńskiego. Pełnił on tę funkcję przez dzie-sięciolecia, będąc człowiekiem ideowo zaangażowanym, wyjątkowo szlachetnym, skromnym i oddanym organizacji. Był dla nas ideałem harcerza i człowieka.

Oto treść rozkazu L.2 z 1 października 1961 roku:W dniu dzisiejszym zdaję funkcję Hufcowego dh hm. Grzegorzowi Szkodzie. Obecnie, po

wypełnieniu swojego zadania, powierzam tę funkcję w godne ręce młodszych, pełnych energii i inicjatywy, a przede wszystkim z pełnymi kwalifikacjami instruktorów harcerskich, jakimi są dh Szkoda i dh Izydorczyk.

Na obecnym etapie rozwoju organizacja nasza wymaga właśnie takich kierowników.Moje obowiązki zawodowe, jak i stan zdrowia i sił nie pozwala mi nieraz na pokierowanie

pracą hufca tak, jak tego od Hufcowego należałoby wymagać i dlatego Komenda Chorągwi przychyliła się do mojej prośby i zmianę powyższą zaakceptowała.

Dziękując Wam za dotychczasową współpracę wyrażam nadzieję, że i nowy Komendant tak, jak ja znajdzie z Waszej strony należyte zrozumienie i poparcie.

45


Druhom Szkodzie i Izydorczykowi życzę serdecznie pełnego powodzenia w pracy, jakiej się podjęli.

Życzę nowej Komendzie Hufca oraz Wam wszystkim, którzy prowadzicie prace jak najlep-szych wyników i osiągnięć.

Czuwaj.Komendant Hufca

hm. Eugeniusz Zaczyński”

Druh Eugeniusz Zaczyński nie zakończył jednak działalności w harcerstwie i pozostał w Ko-mendzie Hufca na funkcji Sekretarza Rady Przyjaciół.

Od 1 listopada 1961 roku Komenda Hufca ukształtowała się w następującym składzie:– Komendant Hufca – phm. Grzegorz Szkoda– Zastępca Komendanta – phm. Adam Izydorczyk– Sekretarz – pwd. Jarosław Kosiorowski– Przewodniczący Kręgu Pracy – hm. Jerzy Nowicki– Kwatermistrz – phm. Jan Kosmalski– Sekretarz Rady Przyjaciół – hm. Eugeniusz Zaczyński– Namiestnik Drużyn Zuchowych – phm. Władysława Rek– Kierownicy referatów:

– drużyn starszych – phm. Bogusław Cylke – drużyn młodszych – pwd. Urszula Helińska – obozów i turystyki – phm. Stefania Kowalska – artystycznego – dh. Lucyna Świderek – sportowego – pwd. Ireneusz ZawiszaStan ilościowy drużyn w Hufcu i mianowanych drużynowych na 1 listopada 1961 roku

przedstawia się następująco:

Drużyny Harcerek:1. Im. M. Konopnickiej – dh. Janina Kowalczyk2. Im. E. Plater – dh Teresa Sereczyńska3. Im. Szarych Szeregów – dh Wanda Nosal4. Im. M. Skłodowskiej – dh Maria Kuźmińska5. Im. J. Orłowicz – dh Elżbieta Jędrzejewska6. Im. L. Wawrzyńskiej – dh. Krystyna Świeczkowska7. Im. O. Małkowskiej – dh. Halina Biernacka8. Im. M. Piotrowicz – dh. Urszula Brzezińska9. Im. J. d’Arc – dh. Czesława Bołdowicz10. Im. E. Orzeszkowej – dh. Czesława Kosmowska11. (drużyna próbna) – dh. Jadwiga Mamińska12. Im. M. Rodziewicz – dh. Jadwiga Robaszek13. Im. S. Cezaka – dh. Teresa Jeziorska14. (drużyna próbna) – dh. Jolanta Kołodziejczak15. Im. H. Sawickiej – dh. Danuta Nikiel

Drużyny Harcerzy:1. Im. St. Staszica – dh Janisław Kosiorowski2. Im. T. Zawadzkiego – dh Henryk Smoliński3. Im. S. Żeromskiego – dh Jan Lisiecki

46


Harcerki na obozie harcerskim Hufca w Lubrzy (1963)

4. Im. Zawiszy Czarnego – dh Zbigniew Kluska5. Im. K. Świerczewskiego – dh Władysław Kosmalski6. Im. T. Kościuszki – dh Kazimierz Wieścicki7. Im. Bohaterów Westerplatte – dh Ryszard Czapliński8. Im. H. Dąbrowskiego – dh Kazimierz Kubiak9. Im. J. Sniadeckiego – dh Jerzy Derduń10. Im. Bohaterów Monte Casino – dh Zbigniew Głowacki11. (drużyna próbna) – dh Wojciech Szymański12. Im. J Poniatowskiego – dh Roman Woźnicki13. Im. K. Napierskiego – dh Zbigniew Kaźmierczak

Drużyny Zuchów:1. Białe Orły – dh. Bogumiła Nowicka2. Roześmiane Kwiaty – dh. Halina Pawluczyk3. Promyki – dh. Ewa Sikora4. Leśne Ludki – dh. Alicja Rybińska5. Szare Wilczki – dh Wiktor Taran6. Błękitne Niezapominajki – dh. Zofia Pądzimąż7. Cowboye – dh. Krystyna Błaszczyk8. Zgierskie Misie – dh. Magdalena Rek9. Wesołe Kogutki – dh. Urszula Piorun10. Leśni Chłopcy – dh. Jadwiga Dynowska

W latach 60-tych ZHP zapoczątkował szerszą akcję kontaktów z młodzieżą innych krajów. Ko-menda Chorągwi jedne z pierwszych obozów międzynarodowych powierzyła Hufcowi zgierskiemu.

W 1961 roku w obozie międzynarodowym w ramach akcji „MALTA” w Michałowicach k/ Cieplic uczestniczyła 2 drużyna T. Zawadzkiego i orkiestra harcerska z Technikum Włókiennicze-go. Zgrupowaniem kierował przedstawiciel Komendy Chorągwi hm. Zenon Michalski, zastępcą był hm. Grzegorz Szkoda. Uczestnicy naszego Hufca stanowili większość. Na kilkudniowy pobyt sztab zlotu skierował do naszego zgrupowania przedstawicieli młodzieży z Niemiec, Kuby i Bułgarii. W dowód uznania wyróżniono nas honorowymi gośćmi, do których należeli Naczelnik ZHP hm. Zofia Zakrzewska i reprezentacyjny zespół harcerski „Gawęda”.

47


W 1962 r. na obozie hufca w Strobinie przeżywaliśmy wspaniałe, ciekawe chwile z udziałem młodzieży z Francji i NRD. Oprócz wspólnego życia obozowego zorganizowaliśmy im wycieczki do Krakowa, Oświęcimia, Łodzi oraz jednodniowy pobyt w Zgierzu. Podjęci byli także przez władze miasta – przewodniczącego prezydium MRN – Romana Barylaka i przewodniczącego MRN – Henryka Antczaka.

W 1963 r. powierzono mi organizację rowerowego obozu wędrownego po NRD. Większość z 21 uczestników stanowili harcerki i harcerze naszego hufca. Wyposażeni w nowozakupione przez Komendę Chorągwi rowery przemierzyliśmy ciekawą trasę, przeważnie nadmorską. Co drugi dzień odpoczywaliśmy w ośrodkach turystycznych z młodzieżą niemiecką, następnie pokonywaliśmy ok. 30-35 km na trasie: Joachimsthal nad Jeziorem Werbellin – Greiswald – Stralsund – wyspa Rugia – Graal – Müritz – Warnemünde – Rostock. Oprócz wrażeń turystycz-nych mieliśmy satysfakcję z licznych występów naszej grupy serdecznie przyjmowanych przez mieszkańców w/w miejscowości.

W następnych latach kontynuowano formy dotychczasowej działalności poszerzając je o aktualne treści programowe. Do tradycji weszły zawody pływackie hufca, obejmujące uczest-nictwo większości drużyn harcerskich i duża ilość uczestników. Np. w 1966 roku uczestniczyło 73 harcerek i harcerzy.

Organizowano zawody lekkoatletyczne pod nazwą „Szukamy następców Krzyszkowiaka”.Dla harcerzy i zuchów organizowano nietypowy zawody latawców. Szczególna dziedziną,

w której sportowcy – harcerze zgierscy wyróżniali się w skali wojewódzkiej i ogólnopolskiej były sporty zimowe, obejmujące łyżwiarstwo, narciarstwo i saneczkarstwo. Komenda Hufca organizowała coroczne zawody w tych dyscyplinach.

W 1962 roku harcerki i harcerze hufca zgierskiego okazali się najlepszymi w Chorągwi i startując w Centralnych Zimowych Igrzyskach Harcerskich w Karpaczu wywalczyli dla Cho-rągwi Ziemi Łódzkiej czwarte miejsce w ogólnej punktacji.

W biegu patrolowym chłopców trzecie miejsce zajął zespół w składzie: dh Witold Siech, dh Tadeusz Kustosik i dh Zygmunt Mrówczyński. W zjazdach saneczkowych w poszczególnych grupach wiekowych sukcesy osiągnęli: w grupie A – dh. Ludwika Tomaszewska – III miejsce w grupie chłopców – dh Kazimierz Kieszkowski i dh Kazimierz Kubiak – III miejsce oraz dh Piotr Zawisza – IV miejsce.

Stołówka obozowa w Krzeczowie (1965)

48


Był to najlepszy wynik w startach ogólnopolskich zawodów zimowych, biorąc pod uwagę dużą konkurencję z ekipami z górskich województw.

Szczególną rolę w krzewieniu sportu i turystyki miały letnie i zimowe harcerskie obozy. Programy obozów obejmowały biegi terenowe, uwzględniające techniki harcerskie: obozow-nictwo, pionierka, sygnalizacja oraz zajęcia pogłębiające kontakty z przyrodą. Życie obozowe kształtowało osobowość uczestników, wyrabiało zaradność życiową, kształtowało poczucie dyscypliny, współżycia w zespole i dlatego do organizowania obozów przywiązuje się duże znaczenie. Szczegółowy wykaz obozów uwzględniony został w I części wydania „W Harcer-skim Kręgu”. W obozach brała udział duża ilość harcerek i harcerzy. Np. w 1961 roku łącznie w obozach letnich uczestniczyło powyżej 500 uczestników.

W latach następnych akcja letnia rozszerzyła się, ponieważ oprócz obozów organizowanych przez Komendę Hufca przyjęto kierunek działania – większej samodzielności w organizowaniu obozów drużyn i szczepów. Organizatorami tych obozów były najczęściej szczepy i drużyny:– Szczep z Technikum Chemicznego i Włókienniczego (dh B. Cylke, dh H. Smoliński)– Szczep z Technikum Ekonomicznego (dh. S. Kowalska)– Drużyna im. J. Poniatowskiego (dh R. Woźnicki)– Obozy wędrowne Drużyn Technikum Włókienniczego (dh H. Binder, dh G. Szkoda)– Obozy wędrowne Kręgu Zuchowego (dh B. Machnicka)– Obozy – spływy drużyny żeglarskiej, np. spływ kajakowy Wartą do Sieradza i Odrą do

Siekierek i inne obozy żeglarskie opisywane w następnej części opracowania.Rozwinęła się na szerszą skalę „Nieobozowa Akcja Letnia”. Do jednych z pierwszych orga-

nizatorów tej formy należeli: dh Bożena Machnicka, dh Mariusz Machnicki, Dh. Grażyna Krala i inni. Pierwsze turnusy odbywały się na placu harcerskim przy ul. Nowotki, a następnie także na osiedlach. W niektórych latach uczestniczyło około 200 harcerzy i młodzieży niezrzeszonej. Organizacji sprzyjała współpraca i pomoc Zgierskiej Spółdzielni Mieszkaniowej i Inspektoratu Oświaty.

Rozmachowi organizowanej akcji obozowej w tych latach sprzyjał bardzo życzliwy stosunek do harcerstwa dyrektorów i rad zakładowych zakładów pracy i dyrekcji niektórych szkół, które przekazywały znaczne środki finansowe na dzieci pracowników, uczestniczące w obozach. Efektywną formą pracy mającą także wpływ na obniżenie kosztów utrzymania obozów była pomoc w nieodpłatnym transporcie sprzętu i uczestników obozów. Każdą ilość potrzebnych au-tokarów dostarczały zakłady: ZPB „Boruta”, ZPN im. Dąbrowskiego, ZPW im. Pietrusińskiego, „Polopren” i Przedsiębiorstwo Komunalne.

Szczególną życzliwością i pomocą służył harcerstwu dyrektor „Boruty”– Władysław Lisiec-ki, czego dowodem było przekazanie do dyspozycji hufca obiektu wczasowego w Muszynie

Harcerze z druzyny Nieprzetartego Szlaku

49


w okresie ferii zimowych na organizację Kształcenia Kadry Instruktorskiej, kosztem wycofania przydziałów dla własnych pracowników.

Kształcenie drużynowych przeprowadzono systematycznie w ciągu roku harcerskiego oraz na obozach letnich i zimowych. Ten proces podyktowany był rozwojem ilościowym drużyn.

Rozwój ten charakteryzuje poniższa tabela dotycząca tylko jednego roku.

Data Drużyn zuchów

Ilość zuchów

Drużyn młodszych

Ilość harcerzy

młodszych

Drużyn starszych

Ilość harcerzy starszych

15.04.1965 17 491 21 718 17 61015.12.1965 21 623 24 815 18 751

Łącznie na koniec roku 1965 w hufcu było:– 63 drużyny zuchowe i harcerskie– 2189 członków organizacji (nie licząc instruktorów)

Systematyczny wzrost ilościowy członków ZHP trwał w następnych latach i w 1969 roku osiągnął ok. 2800 zuchów, harcerzy i instruktorów.

Wysiłek Komendy Hufca skierowany był szczególnie na likwidację tzw. „białych plam”, którego efektem był szczególnie rozwój drużyn „Nieprzetartego Szlaku” w Zakładzie Wycho-wawczym, zapoczątkowany utworzeniem w kwietniu 1963 roku drużyny harcerskiej. Obowiązki drużynowej objęła dh. Teresa Buczyńska, a drużynie harcerek nadano nr 16 i nazwę Anieli Krzywoń. Od tego czasu następuje szybki wzrost ilości drużyn „Nieprzetartego Szlaku”. Dru-żynową pierwszej drużyny zuchów w tej placówce została mianowana dh. Maria Biała. Kadrę powstających drużyn tworzyli: Zbigniew Kaźmierczak, Maciej Truszkowski, Janina Janiszewska, Tomasz Dworczak, Czesława Sędzicka, Zofia Pietrzak i wielu innych. Od 1 stycznia 1967 roku rozpoczął w Hufcu działanie Referat „Nieprzetartego Szlaku”, którego kierownikiem została dh Teresa Buczyńska.

W 1963 r. z funkcji namiestnika zuchów odeszła wieloletnia instruktorka Władysława Rek pełniąca tę funkcję, a na jej miejsce została powołana została dh. Bożena Chojnacka.

Powstanie większej ilości drużyn w każdej ze szkół zgierskich wymagało koordynacji w dzia-łalności harcerskiej i reprezentowania przed dyrekcją odpowiedzialnego kierownika i dlatego rozkazem Komendanta Hufca z 26 września 1965 roku utworzono stanowiska Komendantów Szczepów (szczepowych).

Na te stanowiska zostali mianowani następujący instruktorzy:– phm. Jerzy Kaczmarek – w Szkole Podstawowej nr 1– phm. Bożena Chojnacka – w Szkole Podstawowej nr 2– pwd. Maria Siela – w Szkole Podstawowej nr 3– pwd. Lucyna Izydorczyk – w Szkole Podstawowej nr 5– pwd. Włodzimierz Henrykowski – w Szkole Podstawowej nr 6– pwd. Halina Matusiak – w Szkole Podstawowej nr 8– pwd. Stanisława Szafrańska – w Szkole Podstawowej nr 11– pwd. Maria Kornuty – w LO im. St. Staszica– pwd. Halina Binder – w Technikum Włókienniczym– hm. Stefania Kowalska – w Technikum Ekonomicznym– phm. Bogusław Cylke – w Technikum Chemicznym– phm. Urszula Helińska – w Technikum Chemicznym nr 2– phm. Teresa Buczyńska – w Zakładzie Wychowawczym

50


W grudnia 1965 roku nadano szczepom barwy, które były naszyte na naramiennikach pod nu-merem drużyny oraz stanowiły element chust jednolity dla drużyn wchodzących w skład szczepu.

W Związku Harcerstwa Polskiego od 1965 roku wprowadzono zasady demokratyczne i po-woływania władz. W hufcach zostały wybierane kolegialne władze: rad hufcowych i Komend Hufców. Dotychczas Komendanta Hufca mianował Komendant Chorągwi, a obecnie Komendant i członkowie Komendy byli wybierani przez ogół delegatów na konferencji hufca.

I Konferencja Sprawozdawczo-Wyborcza w Zgierzu odbyła się w dniu 8 lutego 1965 roku i wybrano następujący skład Komendy Hufca:

Komendant – dh Grzegorz SzkodaZastępca Komendanta – dh Henryk SmolińskiKwatermistrz – dh Jan KosmalskiKierownik referatu zuchów – dh Bożena ChojnackaKierownik referatu szkolenia i Przewodnicząca Kręgu Pracy Drużyn – dh Urszula HelińskaSzczególną satysfakcją dla uczestników konferencji był fakt przybycia na konferencję

nowomianowanego Komendanta Chorągwi Ziemi Łódzkiej, którym był wieloletni instruktor naszego Hufca hm. Adam Izydorczyk.

Od 1965 roku wszystkie drużyny realizowały coroczne „Alerty Naczelnika ZHP”, poczynając od pierwszego pod hasłem „Harcerski zwiad wiosenny”. Następny alert miał hasło „Harcerstwo bohaterskim dzieciom polskim”. Jego celem było upamiętnienie walki i męczeństwa dzieci i młodzieży polskiego oraz ustanowienie stałych patronatów nad miejscami pamięci narodowej.

Podsumowaniem było alertowe ognisko hufca na placu harcerskim oraz uroczyste wręczenie w Komendzie Chorągwi Odznak Pamięci Narodowej. Odznaki otrzymały zgierskie drużyny ze Szkoły Podstawowej nr 1, nr 2, Technikum Ekonomicznego i LO im. St. Staszica.

Rozwijano szkolenie specjalistyczne. Kurs sprawnych zdrowia w hufcu kontynuowały 2 grupy po 16 osób. Utworzono drużynę strażacką w oparciu o pomoc szkoleniową oraz w sprzęcie Komendy straży Pożarnej w Zgierzu.

Kurs z zakresu ochrony przeciwchemicznej zorganizowano przy pomocy Zakładów „Boruta”. Zorganizowana została drużyna harcerska przy tych zakładach w oparciu o młodzież szkoły przyzakładowej. Drużyna ta była w 1966 roku gospodarzem rozpoczęcia ogólnopolskiego roku harcerskiego drużyn ze szkół przyzakładowych.

Drużynowe drużyn zuchowych z Namiestnikiem drużyn zuchów phm. Bożeną Machnicką i Komendantem Hufca hm. Grzegorzem Szkodą

51


Powstała także drużyna o specjalności sanitarnej w szkole przyzakładowej przy ZPW im. Pietrusińskiego i ZPW im. Dąbrowskiego.

Rozszerzyła się działalność drużyny żeglarskiej skupiającej młodzież o tych zaintereso-waniach. Wychowano w hufcu zgierskim dużą ilość kadry rozwijającą tę działalność przez następne dziesięciolecia.

Obszerna informacja o działalności żeglarskiej w hufcu przedstawiona jest przez wieloletnie-go instruktora żeglarstwa – dh Andrzeja Czaplińskiego w rozdziale „Wspomnienia instruktorów”.

Komenda Hufca wprowadziła coroczną punktację drużyn za całokształt działalności.W składzie komendy Hufca w Zgierzu pomimo wprowadzonych wyborów następowały nie-

znaczne zmiany. Na konferencji wyborczej w 1965 na zastępcę wybrano Henryka Smolińskiego. W 1967 r. na zastępcę wybrano dh Dariusza Machnickiego.

Na konferencji w 1969 r. na miejsce dh D. Machnickiego wybrano dh Halinę Szymańską. Na tej konferencji do składu komendy powołano dh Adama Jakubowskiego, który został następnie kwatermistrzem i funkcję tę zwiększoną o problemy finansowe sprawował przez dziesiątki lat.

Hufiec zgierski był uznawany przez Komendę Chorągwi za wyróżniający się z pośród hufców. Dowodem uznania dla kadry i harcerzy naszego hufca było powierzenie prestiżowych zadań i reprezentowanie Chorągwi na obozach i zlotach o zasięgu ogólnopolskim.

Do tych wyróżnień należą:– wielokrotne reprezentowanie Chorągwi Ziemi Łódzkiej w Ogólnopolskich Mistrzostwach

w Sportach Zimowych– reprezentowanie Chorągwi w Zlocie Grunwaldzkim– powierzenie możliwości uczestnictwa w obozach hufca w obozach zagranicznych– reprezentowanie Młodzieżowych Kręgów Instruktorskich na Ogólnopolskim Zlocie w Per-

kozie k/Olsztyna oraz Zlocie Młodzieży Polskiej we Wrocławiu.Okres lat sześćdziesiątych był okresem znacznego wzrostu ilościowego organizacji, wycho-

wania kadry, która sprawdziła się w działalności wychowawczej w ZHP i w życiu społecznym oraz rozwoju różnorodnych i ciekawych form działalności rozwijających zainteresowania młodzieży.


Defilada 1 Majowa w 1968 roku – prowadzi komendant Hufca – hm Grzegorz Szkoda, za nim Z-ca Komendanta phm Dariusz Machnicki

52


Hufce ZHP w Zgierzu w latach 1969-1989

W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych, w Zgierzu, tak jak w całej Polsce dążono do wzrostu liczebnego organizacji. Wysiłek przynosił efekty, w roku 1969 do zgierskiego harcerstwa należało już ok. 2800 zuchów, harcerzy i instruktorów zrzeszonych w 33 drużynach zuchowych i 46 harcerskich.

W latach następnych ilość harcerzy w dalszym ciągu wzrastała ponieważ na terenie hufca powstało wiele nowych drużyn. Największy wzrost ilości członków ZHP zaobserwowano w pionach: zuchowym oraz w ponadpodstawowym.

Duży wpływ na rozwój harcerstwa w szkołach ponad-podstawowych miało powołanie w roku 1973 w Związku drużyn Harcerskiej Służby Polsce Socjalistycznej /HSPS/, które najczęściej były drużynami zrzeszającymi harcerzy z jednej klasy. Od szarego i zielonego harcerstwa ich członkowie odróżniali się strojami organizacyjnymi. W HSPS noszono koszule w kolorze pia-skowym z pagonami oraz czerwone krajki i czerwone berety.

W szkołach ponadpodstawowych utworzono ponadto kluby zainteresowań, do których mo-gli należeć nie tylko członkowie HSPS lecz i młodzież nie zrzeszona w Związku. Najbardziej popularne w szkołach były, kluby turystyczne i Politykusa a ponadto artystyczne, sanitarne, muzyki poważnej i inne. Bardzo znanym, nie tylko w harcerskim Zgierzu klub Muzyki Poważnej z Technikum Chemicznego prowadzony przez dh Jerzego Sokoła.

W roku 1971, na Zjeździe Sprawozdawczo Wyborczym Hufca, Funkcję Komendanta Hufca powierzono dh Halinie Matusiak, natomiast funkcję Zastępcy Komendanta dh Markowi Kusto-sikowi, który pełnił ją przez 15 kolejnych lat.

Kierownikiem Referatu Drużyn Zuchowych została wówczas dh Wanda Wdowiak. Jej następczynią była dh. phm Danuta Jarmuż – Stebel.

Pochód 1 Majowy w roku 1970 - Sztandarowy dh Wojciech Wesołowski

53


W tym czasie dla najmłodszych harcerzy czyli zuchów zaczęto organizować – kolonie zucho-we. Ich specyfika było m.in. to ze musiały się one odbywać tylko w budynkach a nie w namiotach.

Kierownikiem prężnie działającego Referatu Młodszoharcerskiego był – phm Andrzej Żurek organizator wielu kursów dla drużynowych, obozów wędrownych i stałych oraz zimo-wisk. Jedną z jego idei było właściwe umundurowanie harcerzy. Każdy harcerz uczestniczący na prowadzonym przez niego zimowisku czy obozie harcerskim musiał mieć nakrycie głowy: beret lub czapkę harcerską.

Od roku 1972 zaczęła zwiększać się ilość drużyn żeglarskich. Dzięki temu powstał w Hufcu Retmanat Drużyn Wodnych zrzeszający te drużyny. Pierwszym Retmanem Hufca wybrano dh Marka Kustosika. Specyfiką tych drużyn było prowadzenie w czasie zbiórek szkolenia harcer-skiego oraz z zakresu wiedzy żeglarskiej. Było to szkolenie teoretyczne natomiast w trakcie organizowanych latem obozów, prowadzono praktyczne szkolenie żeglarskie zakończone egzaminami na stopnie żeglarza oraz sternika jachtowego.

Harcerze żeglarze począwszy od 1970 roku zaczęli żeglować także po Morzu Bałtyckim i zdobywać kolejny stopień wtajemniczenia żeglarskiego – jachtowego sternika morskiego – jstm. W latach 1972-74 kolejno zdobyli go druhowie: Zbigniew Zawieja, Tomasz Zawieja i An-drzej Czapliński a kilka lat później Marek Wojda. Dh Zbigniew Zawieja jako pierwszy zgierski harcerz poprowadził jako kapitan rejs zatokowy na wodach Zatoki Gdańskiej.

Na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych ubiegłego wieku harcerze z Techni-kum Gospodarki Wodnej, przez kilka lat uczestniczyli w „Operacji Frombork 1001”, w ramach której odbudowywali i rozbudowywali miasto Frombork. Akcję zakończono zorganizowanym na Pomorzu w roku 1973, dwutygodniowym Ogólnopolskim Rajdem Harcerskim kończącym się we Fromborku w którym uczestniczyło ok. 5 tysięcy harcerzy z całej Polski oraz Zlotem Harcerskim we Fromborku.

Hufiec zgierski w Rajdzie reprezentował obóz wędrowny prowadzony przez dh Andrzeja Żurka, którego uczestnikami byli głównie drużynowi i przyboczni drużyn młodszoharcerskich.

W roku 1974 rozpoczęto centralną Akcję „Bieszczady 40” mającą na celu budowę przez harcerzy stanic turystycznych w Bieszczadach. I tu także nie zabrakło harcerzy ze Zgierza. W Akcji wyróżnił się m.in. dh Michał Kosterkiewicz, który w nagrodę popłynął na rejs morski po Bałtyku.

Popularnością cieszyły się Manewry Techniczno obronne, organizowane w wielu dyscypli-nach w których odniesiono wiele sukcesów. m.in. w roku 1975 w finale Chorągwianym zdo-byto II – gie miejsce w punktacji zespołowej oraz wiele czołowych miejsc w poszczególnych specjalnościach. W nagrodę hufiec Zgierz reprezentował chorągiew na manewrach centralnych.

Reprezentacja drużyn żeglarskich w składzie: Tomasz Hertel, Włodzimierz Przytulski i Jerzy Sokół zwyciężyła w Harcerskich Mistrzostwach Polski Ratowników Wodnych.

Zdobywano Odznakę Chorągwianą Chorągwi Ziemi Łódzkiej ZHP. Realizując zadania Odznaki, poznawano tradycje walk niepodległościowych, osiągnięcia gospodarcze, społeczne i kulturalne Ziemi Łódzkiej, jej walory oraz przeszłość historyczną.

Popularyzując wiedzę o Polsce i świecie współczesnym organizowano dla uczniów szkół podstawowych Turnieje Wiedzy Obywatelskiej a dla młodzieży szkół średnich Olimpiady Wiedzy o Polsce i Świecie Współczesnym. Ponadrto zdobywano Młodzieżową Odznakę Sprawności Obronnej /MOSO/.

W październiku 1974 roku dokooptowano nowego Zastępcą komendanta Hufca d/s organi-zacyjnych, został nim jstm hm Andrzej Czapliński.

Jesienią 1975 roku nastąpiła w hufcu zmiana na funkcji komendanta. Na Konferencji Spra-wozdawczo Wyborczej Hufca Komendantem wybrano phm Mirosławę Kazimierską a zastępcami komendanta druhów hm Andrzeja Czaplińskiego i ponownie hm Marka Kustosika.

54


Wręczanie nagród instruktorom na Zjeździe Sprawozdawczo Wyborczym Hufca. Od lewej Wojciech Gamrowski, Anna Augustyniak, Maciej Truszkowski

W przerwie zajęć na kursie druzynowych w CSI w Oleśnicy (1976)

Instruktorzy Hufca - 1975 rok

55


Natomiast zimą z inicjatywy dh Czaplińskiego powołano 2 nowe referaty, były to: Referat Harcerskiej Służby Informacyjnej /HSI/ oraz Referat Turystyki i Sportu. Były to referaty w któ-rych społecznie działała mająca określone zainteresowania młodzież reprezentująca zgierskie szczepy starszoharcerskie.

Referat Turystyki i Sportu po kilku latach działalności przemianowano na Klub Turystyczny „Dziamdziaki” prowadzący swą działalność do roku 1990.

Referat i późniejszy Klub „Dziamdziaki” zajmowały się organizacją wielu imprez hufco-wych – rajdów, Manewrów Techniczno – Obronnych, zawodów sportowych np. Pływackich Mistrzostw Hufca, zawodów na orientację itp. Skład Referatu oraz jego kierownictwo wraz z upływem lat ulegało zmianom, ponieważ uczniowie reprezentujący szkoły, po ich ukończeniu odchodzili z niego. Podobnie działo się z kierownictwem referatów.

W roku 1976 dzięki zapałowi i konsekwencji dh Edwarda Angermana – Przewodniczącego Klubu oraz pomocy dh Andrzeja Czaplińskiego – ówczesnego Z-cy Komendanta Hufca oraz Sekretarza Klubu doprowadzono do powołania Klubu Łączności i uzyskania przez niego znaku SP7 ZEX. Do najbardziej aktywnych krótkofalowców poza dh Angermanem, należeli: Sekretarz Klubu dh Ryszard Kordowski, dh mjr Stanisław Duda oraz Franciszek Duszkiewicz.

W grudniu 1975 roku Referat Zuchowy objęła dh hm Bożenna Czaplińska prowadząc go do roku 1979, kiedy to przekazała go dh phm Annie Augustyniak – Jędrzejczak.

W tym okresie ilość drużyn zuchowych podobnie jak młodszo i starszoharcerskich znacznie wzrosła.

Był to także okres szkolenia drużynowych. W Chorągwianej Szkole Instruktorskiej w Ujeź-dzie k/Tomaszowa Mazowieckiego organizowano kursy drużynowych dla ok. 45 uczestników w poszczególnych specjalnościach jak np. zuchowa czy HSPS łącząc grupy szkoleniowe z dwóch a nawet 3 Hufców. Np. w kursie drużynowych zuchowych uczestniczyli kandydaci z hufców:

Kurs drużynowych w Szkole instruktorskiej w Chorzowie (1977)

56


Zgierz oraz Pabianice a na kursie drużynowych HSPS z hufców: Zgierz, Zduńska Wola oraz Radomsko.

Łączenie uczestników kursów z różnych hufców, sprzyjało integracji młodzieży harcerskiej w województwie.

Organizowano także kursy w Centralnych Szkołach Instruktorskich. W roku 1976, wspólnie z Hufcem z Pabianic, w Szkole Instruktorskiej mieszczącej się w Zamku w Oleśnicy, zorganizo-wano dla ok. 150 harcerzy prowadzony przez dh Andrzejów: Czaplińskiego i Żurka, tygodniowy kurs drużynowych drużyn harcerskich i HSPS dla ok. 150 uczestników, w tym 100 ze Zgierza i 50 z Pabianic. Natomiast w roku następnym, w Szkole Instruktorskiej w Chorzowie, również tygodniowy, prowadzony przez druhów Andrzejów kurs dla ok. 100 kandydatów na drużynowych drużyn zuchowych, harcerskich i HSPS tylko z hufca zgierskiego..

W roku 1977 siedzibę Komendy Hufca przeniesiono do bardziej funkcjonalnego lokalu przy ul. 17 Stycznia /obecnie Długa/ 29. Było to dla pracowników i instruktorów społecznych hufca wielkie przeżycie. Warunki pracy i działania poprawiły się diametralnie. Poza lokalami do działalności administracyjnej wygospodarowano też w piwnicy i na I piętrze lokale na harcówki środowiskowe.

W roku następnym, po akcji letniej Hufcowi nadano imię Ludowego Wojska Polskiego i ufundowano nowy sztandar. Było to ważne wydarzenie dla zuchów i harcerzy. Uroczystość w której uczestniczyło ponad tysiąc zgierskich zuchów i harcerzy odbyła się na Placu Stu Stra-conych z udziałem władz Miasta oraz jednostek wojskowych ze Zgierza.

W roku 1979 harcerze – żeglarze wybudowali 4 osobowy jacht kabinowy o nazwie „ZWID”, na którym zorganizowali latem czteroetapowy rejs po Dunaju. Na ówczesne czasy był to wy-czyn. Trasa rozpoczęła się w Komarnie w ówczesnej Czechosłowacji i przebiegała przez Węgry, Jugosławię do Rumuni. Rejs trwał 2 miesiące a uczestniczyło w nim na kolejnych 4 etapach, 16 harcerzy żeglarzy i instruktorów, którzy na ten zaszczyt musieli zapracować ciężką pracą przy budowie jachtu.

Uczestnicy Kursu drużynowych w Szkole Instruktorskiej Chorzowie – 1977

57


Już w roku następnym kolejne wyzwanie, z inicjatywy dh Marka Kustosika zorganizowano pięcioturnusowy rejs po Adriatyku. W rejsie uczestniczyło 20 instruktorów.

Doceniając zaangażowanie i aktywność żeglarzy, Hufiec uzyskał do adaptacji na szkutnię żeglarską budynek starej fabryki mieszczącej się przy ulicy H. Dąbrowskiego w której remon-towano posiadane łodzie żaglowe i budowano nowe..

Jesienią 1979 roku na Konferencji Sprawozdawczo Wyborczej Komendantem Hufca wybrano ponownie dh hm Mirosławę Kazimierską a zastępcami ponownie hm Andrzeja Czaplińskiego i hm Marka Kustosika.

Systematyczny wzrost organizacji spowodował to, że w roku 1979 na terenie Hufca działało aż 190 drużyn w tym: 85 zuchowych i 105 harcerskich (młodszoharcerskich i HSPS), zrzesza-jących łącznie 5.801 zuchów, harcerzy i instruktorów. Średnio do harcerstwa należało w tym czasie ok. 60 % uczniów a w niektórych nawet 90 %.

Lata osiemdziesiąte to okres wielu przemian. Kryzys polityczny w kraju miał swoje od-bicie również w pracy Związku. W roku 1981 nastąpiło załamanie pracy harcerskiej, nastąpił ogromny spadek ilości drużyn oraz ilości zrzeszonych w Związku zuchów i harcerzy. Rozpadły się przede wszystkim drużyny w szkołach ponadpodstawowych, które jako drużyny klasowe nie miały tradycji.

Przeprowadzona w roku 1981 weryfikacja drużyn wykazała, że w ciągu tylko jednego roku rozpadło się 99 drużyn natomiast liczba zuchów i harcerzy zmniejszyła się o 2.952.

Harcerskie obozy letnie hufca organizowano jako 3 turnusowe. Odbywały się one co roku w innej miejscowości i w innym regionie kraju, i tak w roku 1975 obóz zorganizowano na Ma-zurach w Szelągu k/Ostródy, w 1976 w wagonach kolejowych w Kalitce, również na Mazurach, w 1977 w Krzyni k/Słupska, a w roku 1978 obóz odbył się na Ziemi Gorzowskiej w Lubaszu k/Czarnkowa, w woj. Gorzowskim. Wszystkie w/w bazy obozowe były położone nad jeziorami.

Coroczne zmiany baz obozowych powodowały dużą uciążliwość w przygotowywaniu Akcji Letniej. Poszukiwano więc bazy stałej. Przez kilka lat obozy organizowano w dawnej bazie Chorągwianej w Kopernicy nad jez. Charzykowskim k/ Chojnic. Dopiero w 1981 hufiec

Kopernica 1979. Olimpiada obozowa, zuchy startują do biego na 50 m

58


uzyskał stałą bazę obozową, odkrytą przez dh Marka Kustosika w czasie jednego z żeglarskich obozów wędrownych na Mazurach.

Był to teren położony w lesie nad jeziorem Tyrkło, w miejscowości Okartowo koło Orzysza. Po przeprowadzonej jesienią 1981 roku przez aktyw hufca w składzie: Mirosława Kazimierska, Andrzej Czapliński, Marek Kustosik, Henryk Smoliński, wizji lokalnej terenu, postanowiono organizować na nim stałe obozy hufca. Tak też się stało i od roku następnego rozpoczęło się w Okartowie zgierskie obozowanie.

Rok 1982 pokazał, że spadek ilości drużyn został zahamowany, jednak nie oznaczało sta-bilizacji.

Na Konferencji Sprawozdawczo Wyborczej Hufca, w grudniu 1982 roku Komendantem Hufca wybrano późniejszą Komendantkę Chorągwi hm Teresę Pruską a zastępcami: ds. progra-mowych hm Elżbietę Torbicką a d/s organizacyjnych stj hm Marka Kustosika. Przewodniczącym Komisji Rewizyjnej został harcmistrz PL Bogusław Cylke.

Jako nowe ciało statutowe powołano po raz pierwszy w historii Związku – Komisję Instruk-torską Hufca. Jej Przewodnicząca wybrano hm Mirosławę Kazimierską a Z-cą hm Andrzeja Cza-plińskiego. Jednym z zadań Komisji było wnioskowanie o przyznanie odznaczeń harcerskich i nie tylko, wyróżniającym się w działaniu instruktorom hufca. Trzeba powiedzieć że komisja w tym okresie z tego prawa dla dobra instruktorów korzystała. Wielu na wniosek Komisji instruktorskiej wyróżniono odznakami i odznaczeniami harcerskimi a niektórych odznaczeniami państwowymi.

Namiestnictwo Zuchowe prowadziła dh phm Małgorzata Górecka, angażująca się p racę Referatu zaś Referat Starszoharcerski hm Urszula Helińska. Zadaniem referatu było inicjowanie nowych zadań i ich koordynowanie w pracy drużyn starszoharcerskich.

Prezesem Harcerskiego Klubu Turystycznego „Dziamdziaki” – powołano phm Jarosława Zawirę. Za jego kadencji Klub, rozpoczął organizowanie cyklicznego rajdu „Pamięci 100 Straconych”. Rajdy odbywały się na różnych trasach prowadzących od Zgierza do Lućmierza. Harcerze uczestniczący na wszystkich etapach rajdu mogli ze zdobytych za uczestnictwo w nich plakietek rajdowych ułożyć dla siebie proporczyk.

19.11.1983 roku Rada Odnowy Pomników i Męczeństwa nadała hufcowi zgierskiemu Złoty Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej.

Drużyna HSPS na obozie w Kalitce – 1976

59


Przedstawiciele władz Hufca podczas wpisywania Hufca do honorowej ksiegi miasta, stoją od lewej: Andrzej Czapliński, Urszula Helińska, Bogusław Cylke, Halina Matusiak, Mirosława Kazimierska, Eugeniusz Zaczyński oraz Grzegorz Szkoda

Kadra obozowa – Kopernica 1980

Kolonia Zuchowa w Kopernicy – 1980 rok

60


Rok 1984 to rok kilku zmian, w lutym Referat Starszoharcerski objęła dh pwd Iwona Ko-smalska, późną wiosną zorganizowano Manewry Techniczno Obronne a jesienią kolejne wybory.

Komendantem wybrano ponownie hm Teresę Pruską a jej zastępcami pwd Iwonę Kosmalską i hm Marka Kustosika. Przewodniczącym Komisji Rewizyjnej został hm Bogdan Milczarek a Przewodniczącym Komisji Instruktorskiej hm PL Andrzej Czapliński.

Rok 1985 to kolejne zmiany w hufcowych władzach. Po miesiącu urzędowania na funkcji komendanta hufca, w styczniu dh Teresa Pruska została wybrana Komendantem Chorągwi a na opuszczoną przez nią funkcję Rada Hufca, Komendantem wybrała phm Małgorzatę Górecką. W marcu 1985 Namiestnictwo Zuchowe objęła dh phm Edyta Nowowiejska „Cytryna” a kie-rownikiem Referatu Starszoharcerskiego został dh pwd Tomasz Kubik.

5 maja 1985 roku zmarł wieloletni Komendant Hufca, założyciel 16 ŻDH hm Eugeniusz Zaczyński.

Jego pogrzeb stał się harcerską manifestacją a hufiec pogrążył się w żałobie.W lipcu kolejne zmiany kadrowe: z funkcji z-cy Komendanta Hufca ds. organizacyjnych

zrezygnowała dh pwd Iwona Kosmalska, funkcję tę objął pwd Waldemar Torbicki. Dodatkowo powołano z-cę Komendanta ds. programowych dh pwd Radosława Lasonia. Referat harcerski objął pwd Krzysztof Garbacz.

Przez dłuższy okres pracowano nad regulaminem harcerskiej odznaki Zasłużony dla Hufca ZHP Zgierz. Ostatecznie w grudniu 1985 roku Rada Hufca zatwierdziła jej regulamin, a wiosną następnego roku Komenda Hufca powołała Kapitułę odznaki. 9 maja 1986 roku przyznano pierwsze odznaki: złote, srebrne i brązowe. Część z tych odznak przyznano instruktorkom i instruktorom pośmiertnie.

W lipcu 1986 roku dh Górecka została szczęśliwą mamą, obowiązki Komendanta Hufca prze-jął od niej okresowo jej małżonek Jarosław, powołany na tę funkcje przez Komendę Chorągwi.

W grudniu 1986 roku – Zjazd Hufca na funkcję Komendanta Hufca powołał hm Danutę Kłys, zaś na jej zastępcami zostali: ds. organizacyjnych hm Bogdan Milczarek a ds. programowych hm Radosław Lasoń. Przewodniczącymi Komisji: Rewizyjnej została hm Janina Kołodziejczak natomiast Instruktorskiej ponownie hm PL Andrzej Czapliński.

W październiku 1987 zmarł pierwszy Komendant Hufca w Zgierzu, pełniący tę funkcję w latach 1919-1922 – dh Jan Stasiak.

W grudniu 1987 wieloletni Retman Hufca dh Marek Kustosik przekazał swą funkcję młod-szemu następcy, dh Jarosławowi Góreckiemu.

W 1988 roku rozpoczęto organizowanie w Hufcu Rajdów Szlakami Męstwa i Chwały Lu-dowego Wojska Polskiego oraz przeprowadzono tzw. Harcerski Bieg Walterowski

Na Konferencji Sprawozdawczo Wyborczej Hufca w grudniu 1988 roku Komendantem Hufca wybrano hm Sławomira Kurpiennika a jego zastępcami: ds. organizacyjnych phm Bogdana Milczarka i ds. programowych phm Krzysztofa Garbacza.

Przewodniczącym Komisji Rewizyjnej została Janina Kołodziejczak a jej zastępcą Marek Kustosik. Przewodniczącym Komisji Instruktorskiej wybrano po raz kolejny Andrzeja Czapliń-skiego a jego zastępcą Jadwigę Gapińską.

Funkcję Kierownika Referatu Harcerskiego objęła Małgorzata Szadkowską a Namiestnika Zuchów Katarzyna Kopińska.

W Hufcu tak jak co roku organizowano kolonie zuchowe, tradycyjne obozy harcerskie w Okartowie natomiast żeglarze obozy stałe w Okartowie i obozy wędrowne po Wielkich Jeziorach Mazurskich.


61


Przegląd najważniejszych wydarzeń w latach 1990-2012

Latem 1990 roku w ramach Harcerskiej Akcji Letniej odbyły się dwa turnusy obozów w Okartowie i kolonie zuchowe w Małem Cichem. po raz pierwszy tam zorganizowane. Natomiast jesienią z inicjatywy druha Jarosława Góreckiego odbył się dla zgierskich harcerzy rejs po Morzu Bał-tyckim, którzy przez kilka dni żeglowali w nim na flagowym żaglowcu ZHP „Zawisza Czarny”.

Rok 1991 przyniósł wiele zmian dla Hufca. Przede wszystkim nastąpiła zmiana z dotychcza-sowego imienia Ludowego Wojska Polskiego na imię Wojska Polskiego. W marcu, na Zjeździe Hufca komendantem wybrano ponownie hm Sławomira Kurpiennika. Jednak już w listopaddzie odbył się Zjazd Nadzwyczajny Hufca ZHP Zgierz. Zjazd funkcję Komendanta powierzył phm Jerzemu Sokołowi. Kolejnym ważnym wydarzeniem w życiu Hufca było przejęcie pod koniec 1991 roku od Komendy Chorągwi Ośrodka Harcerskiego w Grotnikach.

Przez cały rok harcerze uczestniczyli w wielu akcjach, były to m.in. Zlot ZHP w Głownie, który zorganizowany został przez Komendę Chorągwi Łódzkiej z okazji 80 rocznicy powstania Związku, Chorągwiany Przegląd Piosenki Harcerskiej,(na którym 12 Harcerska Drużyna Arty-styczna „Nutki” zajęła I miejsce), a także zorganizowane z inicjatywy dh Dariusza Błażejewskiego Warsztaty Harcerskiej Twórczości Teatralnej. W ramach Harcerskiej Akcji Letniej zorganizowano 2 turnusy zgrupowań obozów w Okartowie, 3 turnusy kolonii zuchowych w Małem Cichem, obozy wędrowne w Beskidzie Żywieckim i Beskidzie Sądeckim oraz żeglarski obóz wędrowny „Szlakiem Wielkich Jezior Mazurskich”.

W roku 1993 Hufiec zorganizował I Warsztaty Twórczości Artystycznej, w ramach których wyróżniona została 63 Zgierska Drużyna Harcerska. W ramach Harcerskiej Akcji Letniej zor-ganizowane zostały obozy w Okartowie, kolonie zuchowe w Małem Cichem koło Zakopanego oraz po raz pierwszy kolonie zuchowe w Ośrodku Harcerskim w Grotnikach. Cztery kolonijne turnusy prowadził phm Jarosław Górecki.

Jesienią 1993 roku odbył się kolejny Zjazd Hufca. Phm Jerzego Sokoła, decyzją delegatów Zjazdu zastąpił phm Jarosław Górecki.

W roku 1995 przystąpiono do zagospodarowania terenu wokół stawu miejskiego, podczas którego zajęto się budową przystani żeglarskiej oraz remontem i adaptacją szkutni.

Odbudowa przez zgierskich harcerzy cmentarza legionowego w Polskim Lasku – Kostióchnówka – 1998 rok

62


W 1996 roku zgierscy harcerze dołączyli się po raz pierwszy do kwestowania na rzecz Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Inicjatorką była dh Karolina Kralkowska (obecnie Miżyńska), która wraz z dziewczętami z 24 ZDH „Płomień” wspierała akcję.

W ramach HAL zorganizowane zostały tradycyjne formy wypoczynku, czyli obozy w Okar-towie, kolonie zuchowe w Małem Cichem i Grotnikach. 13 ZDH, której drużynowym był dh Mariusz Masica wzięła udział w obozie we Francji.

Dzięki podpisaniu przez władze miasta umowy współpracy partnerskiej ze słowackim mia-stem Kieżmarok, zgierscy harcerze nawiązali współpracę ze słowackimi skautami.

W lipcu tego roku, po informacji przekazanej przez zgierskiego nauczyciela, pana Włady-sława Barańskiego, o zaniedbanych grobach polskich legionistów na Wołyniu, na rekonesans do Maniewicz pojechała czteroosobowa grupa, w jej składzie był przedstawiciel Hufca phm Robert Borowski „Egon”.

W roku 1997 rozpoczęła się bardzo ważna inicjatywa związana z renowacją grobów legio-nistów polskich na Ukrainie. Zgierscy harcerze objęli patronat nad działaniami podejmowanymi w Kostiuchnówce, tym samym rozpoczęli akcję, która trwa do dnia dzisiejszego i w ogromnym stopniu rozszerzyła swój zasięg.

W ramach wymiany młodzieży między Zgierzem a Kieżmarokiem, słowaccy skauci uczestni-czyli w obozie organizowanym w Okartowie. Zgierscy harcerze pojechali pod opieką dh Karoliny Kralkowskiej i dh Roberta Miżyńskiego na obóz w Svicie k. Popradu.

Rok 1998 rozpoczął się od wspierania inicjatywy Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy poprzez zorganizowanie Sztabu przy Komendzie Hufca, którego Szefem był phm Sławomir Dylewski. W czerwcu Hufiec otrzymał nowy sztandar. W uroczystościach udział brali harcerze, instruktorzy, a także goście honorowi: Naczelnik ZHP hm R. Pacławski, Komendantka Chorągwi Łódzkiej – hm B. Szczepańska oraz Prezydent Miasta Zgierza dr M. Czajkowski.

Harcerska Akcja Letnia 1998 miała bardzo szeroki zasięg. Tradycyjnie odbyły się obozy w Okartowie i kolonie zuchowe w Małem Cichem oraz Grotnikach. Poza tymi formami zorgani-zowano także pierwszy obóz na Ukrainie, w trakcie którego kilkunastu harcerzy odrestaurowało w znacznej części cmentarz w Polskim Lasku. Harcerze ponownie uczestniczyli w obozie skau-towym na Słowacji. Dh Małgorzata Górecka zorganizowała obóz w Londynie, w którym brało udział 30 harcerzy. Mieli oni okazję mieszkać w ośrodku skautowym i brać udział w święcie angielskich skautów. W trakcie wakacji dwóch zgierskich instruktorów: dh.dh. Paweł Kurc „Długi” i Mariusz Masica, wyruszyli na wyprawę na najbardziej wysunięty na północ przylądek Norwegii Nord Cup, dh Elżbieta Ostrycharz i dh Katarzyna Kujawska uczestniczyły w XIX Światowym Zlocie Skautów w Chile. W lipcu, w rocznicę zwycięskiej bitwy z Krzyżakami, przedstawiciele Hufca wzięli udział w Zlocie Drużyn Grunwaldzkich. W okresie wakacji nad Stawem Miejskim zorganizowana została Nieobozowa Akcja Letnia, dla osób, które nie wyjeż-

Członkowie Sztafety Niepodległości Sztafeta Niepodległości

63


dżały nigdzie na wypoczynek. Jesienią delegacja zgierskich harcerzy przywiozła z cmentarza w Kostiuchnówce urnę z prochami poległych legionistów. Została ona uroczyście, z honorami wojskowymi, wmurowana na cmentarzu w Zgierzu w kwietniu 1999 roku.

W 2000 roku w Gnieźnie odbył się Światowy Zlot Harcerstwa Polskiego, podczas którego Hufiec ZHP Zgierz reprezentowany był przez phm Roberta Borowskiego i grupę kwatermi-strzowską. W Kostiuchnówce, w obecności harcerzy, instruktorów i zaproszonych gości m.in. Prezydenta Miasta Zgierza Zbigniewa Zaparta, dokonano uroczystego otwarcia cmentarza polskich legionistów. W listopadzie wyruszyła na Ukrainę I Rowerowa Sztafeta po Ogień Nie-podległości. Pobrano go w Kostiuchnówce i przywieziono do Warszawy, a następnie do Łodzi, Częstochowy i Zgierza.

Sztafeta rowerowa po Ogień Niepodległości została zainicjowana na wzór tradycji z okresu międzywojennego. Wtedy to młodzi ludzie biegli do Kostiuchnówki z krakowskich Oleandrów, miejsca wymarszu „Pierwszej Kadrowej”. Na cmentarzu legionowym w Polskim Lasku (Ko-stiuchnówka) zapalali oni ogień i nieśli do Krakowa.

Podczas jednego z obozowych ognisk nasi instruktorzy usłyszeli gawędę o pomyśle tych młodych ludzi. Postanowili nawiązać do tej tradycji przenosząc ją w dzisiejsze czasy– roz-poczynając symboliczną sztafetę rowerową. Idea sztafety jest odzwierciedleniem patriotyzmu, pomysłowości i chęci pełnienia służby zgierskich instruktorów.

Sztafeta rowerowa z Hufca Zgierz co roku przywozi Ogień Niepodległości do Warszawy. Harcerze przekazują ogień innym harcerzom i instruktorom z całej Polski uczestniczącym w capstrzyku przed pomnikiem Marszałka Józefa Piłsudskiego. Ponad to 11 listopada uczestnicy sztafety składają ogień na płycie Grobu Nieznanego Żołnierza, podczas głównych uroczystości z udziałem najwyższych władz państwa.

Ogień Niepodległości ma ochronić od zapomnienia pamięć o bohaterach i wydarzeniach, które wpłynęły na odzyskanie przez naród polski niezawisłego i wolnego państwa, ma również przypominać nam o poświęceniu wielu pokoleń Polaków, poświęceniu, dzięki któremu możemy żyć w wolnej niepodległej Polsce.

W kwietniu 2002 roku odbył się Nadzwyczajny Zjazd Hufca ZHP Zgierz, który z funkcji komendanta odwołał dh Jarosława Góreckiego. Zjazd ten Komendantką Hufca wybrał phm

Cmentarz w Polskim Lasku po odbudowie

64


Małgorzatę Górecką. Druhna Małgorzata po objęciu funkcji doprowadziła do podpisania umowy partnerskiej między Komendą Chorągwi Łódzkiej a Płastem – ukraińską organizacją skautową. Harcerze i instruktorzy organizują wiele ciekawych przedsięwzięć programowych, wśród których warto wymienić: warsztaty szkoleniowe w Grotnikach, kursy pomocy przedmedycznej, turniej drużyn, Święto Flag, Złaz Zuchowy „Tropem Przygód Antka Cwaniaka” i II Sztafetę Rowerową po Ogień Niepodległości.

Z inicjatywy hm Andrzeja Czaplińskiego w 2003 roku powstała Komisja Historyczna Huf-ca Zgierz. Zadaniem jej członków Komisji ma być gromadzenie informacji na temat historii zgierskiego harcerstwa, zbieranie dokumentów i pamiątek związanych z dziejami zgierskiego harcerstwa oraz przygotowywanie do druku publikacji. Przewodniczącym Komisji Historycznej wybrany został wieloletni Komendant Hufca hm Grzegorz Szkoda.

Za pracę przy renowacji cmentarzy polskich legionistów na Ukrainie, Władysław Barto-szewski– Przewodniczący Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa przyznał Medale Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej:– Złoty – Maciejowi Stanałowskiemu, Tomaszowi Ptaszyńskiemu, Sylwestrowi Stachowskie-

mu, Marcinowi Walczakowi– Srebrny – Arkadiuszowi Blaźniakowi, Grzegorzowi Grzelakowi, Krzysztofowi Kowalew-

skiemu, Łukaszowi Mordęckiemu, Patrykowi Pawlickiemu, Patrycji Sulmowskiej, Piotrowi Woźniakowi, Michałowi Mroczkowi, Jerzemu Kozłowskiemu, Beacie Grzelak, Maciejowi Figlarkowi, Radosławowi Bartniakowi. W listopadzie na zaproszenie ministra Andrzeja Przewoźnika, sekretarza Rady Ochrony

Pamięci Walk i Męczeństwa, Zgierscy harcerze reprezentowali ZHP na uroczystości odsłonięcia pomnika w Borszczówce na Wołyniu.

W roku 2004 odbyło się wiele ciekawych imprez, a największym zainteresowaniem cieszył się I Bieg na Orientację „GAPA 2004” przygotowany przez 1 Szczep Drużyn Techniczno– Spadochronowych z Leźnicy Wielkiej. Szczep HSI „Młode Orły” obchodził 25 rocznicę istnienia. Podczas wakacji zgierscy harcerze wraz ze skautami z organizacji Płast porządkowali groby żołnierzy armii atamana Petlury na cmentarzu w Kaliszu.

W kwietniu 2005 roku Hufiec ZHP Zgierz był organizatorem I Polsko–Ukraińskiej Kon-ferencji Szkół Partnerskich „Dialog Edukacyjny”, w której udział wzięli nauczyciele ze szkół ukraińskich oraz współpracujący z nimi nauczyciele szkół zgierskich i łódzkich. Druga edycja

19 Zgierska Turystyczna Drużyna Harcerzy Starszych na trasie Rajdu Gruwaldzkiego

65


„Dialogu Edukacyjnego” odbyła się już jesienią tego samego roku na Ukrainie. W tym roku Święto Chorągwi Łódzkiej odbyło się w Spale, a delegacja hufca była jedną z najliczniejszych delegacji.

Hufiec w 2005 roku został oznaczony medalem Pro Memoria, przyznawany zasłużonym w utrwalaniu pamięci o ludziach i ich czynach w walce o niepodległość naszego kraju, podczas II wojny światowej i po jej zakończeniu.

Reprezentacja hufca brała udział w uroczystym otwarciu Cmentarza Orląt Lwowskich, w których uczestniczyli prezydenci Polski i Ukrainy, przedstawiciele wyznaniowi oraz repre-zentacje organizacji.

W tym roku już po raz piąty wyruszyła Rowerowa Sztafeta po Ogień Niepodległości, który dotarł do wielu miast w Polsce. Jednocześnie w Łucku otwarta została wystawa „Polska-Ukraina – partnerstwo bez granic”, którą następnie obejrzeć mogli mieszkańcy Łodzi z okazji Święta Niepodległości, a dalej podczas Zjazdu ZHP w Warszawie.

W maju 2006 roku hm Jarosław Górecki z Zastępem „Orły” w składzie: dh dh Kaja Czapliń-ska, Katarzyna Pawluczyk, Damian Kowalewski, Piotr Pawluczyk, Łukasz Mordęcki wyjechał do Kołtubanówki w okręgu Orenburskim w Rosji. Harcerze spotkali się z miejscową młodzieżą oraz członkami organizacji polonijnej „Czerwone Maki”, z którymi wspólnie odwiedzili miej-sca, gdzie tworzyła się armia Andersa. W październiku Zastęp „Orły” wyjechał do Włoch, aby poznać szlak bojowy armii generała Andersa. Jednocześnie udali się z pielgrzymką do grobu Ojca Świętego Jana Pawła II.

We wrześniu w Grotnikach odbyło się I Forum Komendy Hufca Zgierz, w którym udział wzięli wszyscy instruktorzy, drużynowi i przyboczni aby wspólnie wypracować ciekawe po-mysły dla uatrakcyjnienia pracy hufca. W grudniu harcerze Hufca ZHP Zgierz obsługiwali jako przedstawiciele Chorągwi łódzkiej wizytę studyjną organizacji Płast Ukrainy. Młodzież ukraińska poznawała strukturę hufca, chorągwi i metodykę pracy harcerskiej.

W 2007 roku czwarty raz zorganizowany został „Dialog Kulturalno – Edukacyjny”, w któ-rym udział wzięli przedstawiciele samorządów uczniowskich z partnerskich szkół ze Zgierza, Łodzi, Ukrainy i Rosji.

W czasie wakacji delegacja harcerzy, drużynowych i instruktorów Hufca ZHP Zgierz wyjeż-dża do Kołtubanówki. W trakcie trwania obozu przeprowadzane są wspólne zajęcia z młodzieżą polonijną z organizacji „Czerwone Maki”, powstaje rekonstrukcja obozu armii Andersa.

W hufcu powstaje Harcerski Klub Ratowniczy „Adrenalina”, którego Szefem zostaje phm Dariusz Wójcik „Mątwik”. W czasie Harcerskiej Akcji Letniej stawia swój pierwszy podobóz,

Ćwiczenia ratownicze Harcerski Klub Ratowniczy ADRENALINA – Hufiec Zgierz

66


w czasie którego harcerze szkolą się w zakresie udzielania pierwszej pomocy. W Hufcu powstaje pierwsza drużyna wędrownicza – 24 Zgierska drużyna Wędrownicza „Wilki”, a jej drużynowym zostaje dh Kamil Szczakowski.

W roku 2008 harcerze zgierskiego hufca pod komendą hm Jarosława Góreckiego ponownie wyjechali na obóz polsko-rosyjskiej młodzieży do Kołtubanówki. Wśród działań podejmowanych przez harcerzy warto jest wspomnieć II Zlot Drużyn Hufca na Lublinku oraz zainicjowany przez drużynowych i instruktorów I Harcerski Rajd Kryminalny „Trop”, w którym brały udział patrole także z innych hufców. Członkowie 24 Zgierskiej Drużyny Wędrowniczej zajmują 2 miejsce w Rajdzie „Pełnia” organizowanym przez Hufiec ZHP Pabianice.

W 2009 roku delegacja hufca wzięła udział w wyprawie harcerskiej do Katynia. W hufcu powstały kolejne szczepy harcerskie: Szczep Harcerski „Czerwono Czarni”, którego komendan-tem został phm Łukasz Mordęcki oraz Szczep Harcerski „Swoją Drogą”, którego komendantem został phm Dariusz Wójcik.

W kwietniu 2010 roku podczas Zjazdu Nadzwyczajnego Huca ZHP Zgierz Komendantką Hufca zostaje phm Katarzyna Sobczak. Kilka tygodniu później delegacja hufca bierze udział w II Wyprawie do Katynia. We wrześniu delegacja hufca, w skład której wchodzili członkowie

Msza święta na cmentarzu w Polskim Lasku w Kostióchnówce – Ukraina

Warta honorowa w czasie mszy w Polskim Lasku w Kostióchnówce – Ukraina

Harcerze i instruktorzy ze Szczepu Niebieskim Szlakiem wraz ze skautami z całego świata na Międzynaro-dowym Zlocie Wędrowników Roverway – 2012

67


Szczep Harcerski ‚Niebieskim Szlakiem’ i SSD HSI ‚Mlode Orly’- Okartowo – 2012

Szczep Harcerski „Niebieskim Szlakiem” – Roverway 2012 Finlandia. Pierwszy od lewej Komendant szczepu Piotr Pietrzak

68


Szczepu Harcerskiego „Czerwono Czarni” bierze udział w Zlocie ZHP w Krakowie. Jest to szczególny Zlot, ponieważ odbywa się on w 100 lecie powstania harcerstwa na ziemiach polskich.

W roku 2011 kilku przedstawicieli hufca bierze udział w 22 Światowym Jamboree Skautów w Szwecji. W hufcu powstają kolejne jednostki żeglarskie – obok 10 ZWDW zaczynają działać 7 ZWDH i 8 ZWDH. Dodatkowo powstaje kolejny szczep – Szczep Harcerski „Niebieskim Szlakiem”, którego komendantem zostaje pwd Piotr Pietrzak.

W 2012 roku rozpoczyna się prężnymi działaniami związanymi z obchodami 100 lecia Hufca. Wśród przedsięwzięć, które odbyły się już w tym roku warto wspomnieć o Harcerskim Festiwalu Artystycznym „HarFa” organizowanym przez 69 ZDHS, konkursie fotograficznym „Wesoły harcerz”, a także IV Zlocie Hufca „Wioska Olimpijska”. W Rajdzie „Pełnia” organizo-wanym przez Hufiec ZHP Pabianice reprezentacje Szczepu „Niebieskim Szlakiem” zajęły I, III i IV miejsce. Hufiec ZHP Zgierz został wyróżniony przez władze miasta i otrzymał zaszczytny tytuł „Zasłużony dla Miasta Zgierza”.

W trakcie Harcerskiej Akcji Letniej odbyły się uroczystości związane z obchodami stulecia hufca w których udział wzięli również dawni instruktorzy huca oraz przedstawiciele władz miasta. Harcerze i instruktorzy ze szczepu harcerskiego Niebieskim Szlakie wzięli udział w Międzynaro-dowym Zlocie Wędrowników Roverway w Finlandii. We wrześniu odbyły się miejskie obchody stulecia hufca:Dzień Harcerza: których koordynatorem był pwd Piotr Pawluczyk. W trakcie Dnia Harcerza harcerze zgierscy prezentowali swoje osiągnięcia, historię, brali udział we wspólnych grach i zabawach oraz wspólnie z mieszkańcami Zgierza uczestniczyli w pokazach i koncertach.

W roku 2012 Honorowy Patronat nad Sztafetą Niepodległości objęła Prezydent Miasta Zgierza Pani dr Iwona Wieczorek oraz Starosta Powiatu.

Opracowała pwd Katarzyna Pawluczyk

Członkowie XII Sztafety z wizytą u Prezydenta Lublina

IIINasze drużyny.

Prezentacja wybranych środowisk

71


1 Żeńska Drużyna Harcerek im. Emilii Plater przy Państwowym Gimnazjum im. Stanisława Staszica

w Zgierzu

Jesienią 1911 r. powstał zastęp Skautowy przy Średniej Szkole Handlowej w Zgierzu który zrzeszał 6 druhen. W roku 1912 działały dwa zastępy, a w roku 1913 dwa plutony po 25 druhen każdy. Zastępy zbierały się w małych grupach w mieszkaniach prywatnych u państwa Szyma-nowskich w Rudunkach i u państwa Lebrechtów na peryferiach miasta. Z plutonów powstała drużyna licząca 50 druhen, która za patronkę wybrała Emilię Plater. Działalność drużyny prze-biegała w konspiracji gdyż zaborcy nie zezwolili na działalność skautową na terenie Zgierza.

Formy pracy harcerskiej

W roku 1911 – praca samokształceniowa w zakresie historii, geografii i literatury gdyż przed-miotów nie uczyli w szkole oraz doskonalenie własnego charakteru.

W roku 1912 – poznanie ideologii Baden Powella i nawiązanie kontaktu z organizacją skautową w Łodzi, która dla usprawnienia pracy żeńskiej drużyny wydelegowała do Zgierza druhnę Elżbietę Majeranowską.

W roku 1913 – druhna Maria Wocalewska odebrała pierwsze przyrzeczenie od druhen I i II zastępu w mieszkaniu u państwa Lebrechtów.

W roku 1914 i 1915 nawiązano współpracę z męską drużyną skautową działającą na terenie szkoły. Wspólnie przeprowadzano ćwiczenia polowe w okolicznych lasach jak: musztrę, władanie bronią, terenoznawstwo i samarytaństwo.

Organizacyjnie Drużyna im. Emilii Plater należy do Hufca w Łodzi. Współpraca z męską drużyną skautową, która brała udział w działaniach wojennych wy-

tworzyła nowe formy pracy, jak:– opieka nad rodzinami żołnierzy– pisanie i doręczanie listów– praca w szpitalu– praca w punktach żywieniowych dla żołnierzy i ludności cywilnej– współpraca z Ligą Kobiet, na czele której stała Helena Lorentzowa– szycie opasek, bielizny pościelowej i osobistej– reperacje mundurów– zbieranie ciepłej odzieży i żywności dla żołnierzy

w dalszym ciągu zbiórki harcerek odbywały się w domach prywatnych u państwa Szyma-nowskich, Lebrechtów, Aurbaców, Hertlów, Bilskich.

W porze letniej odbywały się zbiórki terenowe w okolicach Zgierza. Harcerki o dłuższym stażu podejmowały prace w szkołach powszechnych jako drużynowe i zastępowe. Wszystkie harcerki – skautki należące do I – go zastępu zasługują na wyróżnienie. Wszystkie były dzielne, odważne i twórcze chociaż były bardzo młode. Wszystkie w trudnych czasach konspiracji dały dowód wielkiego wyrobienia społecznego i dyscypliny wewnętrznej. Wykazały szeroko pojętą ideę skautingu i harcerstwa oraz wielkie umiłowanie ojczyzny i bliźniego. Z tych najbardziej odważnych na wyróżnienie zasługują:

72

Nasze drużyny. Prezentacje wybranych środowisk.

– drh. Jadwiga Szymanowska– drh. Zofia Rozówna– drh. Olimpia Lebrecht Szymczakowa– drh. Lidia Lorentz– drh. Jadwiga Śmiałowicz– drh. Krystyna Bilska

Z kroniki harcerskiej druha Benedykta Wieczorka (ojca Jerzego) dowiadujemy się, że 16 września 1916 roku następuje akt legalizacji przez władze niemieckie Towarzystwa Skaut Polski i w listopadzie 1916 r. łączą się:– Związek Skautek Polskich ZSP– Polska Organizacja Skautowa POS– Związek Harcerstwa Polskiego ZHP– Junactwo

w jedną organizację pod nazwą Związek Harcerstwa Polskiego.W roku 1916 ogłoszono akt Niepodległości Państwa Polskiego. Przy ceremonii ogłoszenia

udział biorą:– Pierwsza Żeńska Drużyna im. Emilii Plater– Pierwsza Męska Drużyna im. Zawszy Czarnego

W dniu 8.12.1916 r. obie drużyny urządziły obchody Powstania Listopadowego. Referat pt. rok 1830 wygłosiła dr. Krystyna Bilska, śpiew solo drh. Ela Lebrecht, deklamacje drh. Olimpia Lebrecht.

W Święto Bożego Narodzenia urządziły Opłatek, rano dla młodszych klas, a po południu dla klas starszych.

W roku 1917 wspólne obchody Powstania Listopadowego dały już wymierne rezultaty rozrywkowe i dochody materialne.

W 1918 r. rocznicę Konstytucji Trzeciego Maja obie drużyny wystawiły sztukę Fredry Damy i Huzary.

Drużyna Harcerek im. Emilii Plater – 1937 rok

73


W roku 1919-1921 na terenie Zgierza istniały cztery drużyny żeńskie w tym:

I-sza Drużyna im. Emilii Plater przy Państwowym Gimnazjum im. St. Staszica. Gimnazjum to powstało na miejsce zredukowanej Szkoły Handlowej. Drużynowymi I-szej Drużyny im, Emilii Plater były drh. Lidia Lorentz i Krystyna Bilska oraz drh. Drh. Leokadia i Marianna Lebrecht i drh. Baszczyńska. Drużyna liczyła 60-80 druhen. W okresie tym zmienił się charakter dru-żyny. Polska była wyzwolona, praca drużyny jawna, otoczona opieką szkoły. Za cel stawiano wychowanie prawego i dzielnego obywatela przydatnego Polsce i społeczeń-stwu. Obowiązkiem każdej druhny było być dobrą uczennicą aby chlubnie ukończyć szkołę. Druhny współpracowały ze szkolną drużyną męską i urządzały wspólne ćwiczenia, gry [polowe, wycieczki oraz różne uroczystości na terenie szkoły.

Wypadki dziejowe 1920 roku oraz ogłoszenie przez władze naczelne ZHP pogotowia wojen-nego, zbliżyło harcerki Zgierza z harcerkami Łodzi przez wspólne kontakty i wspólne działanie, do których włączyła się drużyna im. Emilii Plater. Starsze harcerki zostały przeszkolone na kursach sanitarnych organizowanych przez PCK oraz odbyły praktykę w szpitalu. Umiejętności te przydały się gdy zaszła potrzeba pracy w punktach sanitarnych, ambulatoriach i szpitalach. Młodsze druhny szyły sienniki, bieliznę do szpitala, bandaże, zbierały środki opatrunkowe i żywność dla wojska. Pomagały im w tym rodziny kupców i przemysłowców, jak: Lorentzowie, Hertlowie, Leichkajtowie i inni. Druhna Maria Wizówna i Cecylia Lambrecht wyjechały do pracy w baonie harcerskim. Prowadzono kantynę na dworcu kolejowym, podawano żołnierzom herbatę, mleko, udzielano pierwszej pomocy, rozdawano gazety, doręczano rodzinom listy od żołnierzy. Pracę tę wspomagały harcerski Łódzkie, które prowadziły szpitalik harcerski. Druhny współpracowały z innymi organizacjami na terenie Zgierza jak PCK, Macierz Szkolna, Zarzewie, Liga Kobiet i Organizacja Młodzieżowa TUR. Zgierskie harcerki w tym drużyna im. Emilii Plater w okresie powstań śląskich zbierały pieniądze na skarb państwa. Urządzały koncerty z których pieniądze przekazywane były dla Śląska i na akcję plebiscytową oraz dla rodzin poległych powstańców.

Lata 1922-1939

W latach 1921-1922 drużyna im. Emilii Plater podlegała hufcowi harcerek w Zgierzu. W latach 1923-1933 hufiec został rozwiązany a drużyna podlegała bezpośrednio komendzie hufca w Ło-dzi, a później Komendzie Chorągwi. W tych warunkach wyznaczono druhny z poszczególnych drużyn w Zgierzu do pełnienia funkcji zwierzchniej i kontaktowania się z komendą w Łodzi. Funkcję tę pełniła drużynowa drużyny im. Emilii Plater drh. Leokadia Lebrecht Baszczyńska.

Z rozkazu Komendy Chorągwi z Łodzi drh. Maria Potocka zorganizowała Hufiec obejmujący drużyny ze Zgierza, Łęczycy i Ozorkowa i objęła funkcję komendantki. Hufiec zorganizowano w celu wzięcia udziału w zlocie ZHP w Siekierkach. W tym samym roku drh. Maria Potocka była komendantką kolonii – obozu w bażanciarni w Lućmierz. W obozie brały udział harcerski drużyny im. Emilii Plater. W roku 1924 dr. Maria Potocka pełniąca funkcję drużynowej drużyny im. Emilii Plater wystąpiła ze szkoły i objęła funkcję nauczycielki w woj. Łódzkim a drużynę po niej objęła drh. Irena Marciniak. Praca w drużynie rozluźniła się z powodu braku doświadczenia drużynowej i trudności w opanowaniu tak licznej drużyny. Młodzież zaczęła wypisywać się z drużyny a dyrektor szkoły pan Zygmunt Lazar polecił rozwiązać drużynę i zabronił zbierania się na terenie szkoły. Starsze druhny, które nie mogły pogodzić się z zaistniałą sytuacją przeniosły się do drużyny im. Królowej Jadwigi działającej przy szkole powszechnej nr 4 i prowadziły tam dwa zastępy. Sytuacja taka trwała dwa lata. Dopiero wiosną 1929 roku drh., Janina Podczaska

74


podjęła się zorganizowania drużyny na terenie gimnazjum. Po ukończeniu kursu dla zastępo-wych i drużynowych zorganizowanym przez Łódzką Komendę Chorągwi wyjednała u dyrektora zezwolenie na pracę drużyny pod opieką pani Stanisławy Lazarowej.

W roku 1933 drh. Janina Podczaska wyjechała ze Zgierza i przekazała drużynę drh. Marii Ożożance, która ukończyła odpowiednie kursy i miała wiele zapału do pracy. Następnie drh. Maria Ożożanka przekazała drużynę drh. Margot Leyche, która miała ukończone kursy druży-nowej. Po zdaniu matury Margot Leyche zrezygnowała z pracy, drużyną ponownie objęła drh. Janina Podczaska.

W roku 1936 drużyna im. Emilii Plater obchodziła uroczyście 25 lecie istnienia. Z tej okazji został ufundowany sztandar drużyny. Uroczystość wręczenia sztandaru zaszczycili Harcmistrz Rzeczypospolitej Maria Wocalewska, która z drh. Zofią Rozówną – Jeziorańską i drh. Felicją Bukowską były matkami chrzesnemi sztandaru. W uroczystości wzięli udział prezydent miasta pan Jan Świercz i dyrektor szkoły pan Stefan Michna.

W listopadzie 1937 r, drh. Janina Podczaska przekazała drużynę drh. Janinie Sikorskiej. W grudniu 1938 r. drh. Sikorska poprosiła o urlop w celu przygotowania się do matury i drużynę przekazała drh. Helenie Dynowskiej i drh. Krystynie Rogowskiej, dzieląc liczną drużynę na dwie drużyny. Starszą młodzież objęła drh. Helena Dynowska a młodszą drh. Krystyna Rogowska.

Działalność instruktorska i szkoleniowa

Na terenie Hufca Zgierz zorganizowano Klub Sportowy H.K.S. Wspólnie z drużynami męski-mi druhny wiele razy reprezentowały szkoły lub miasto w zawodach międzyszkolnych lub na zawodach o mistrzostwo powiatu, województwa a nawet na mistrzostwach Polski. W Gimna-zjum im. St. Staszica powstało koło sportowe, którego założycielem był profesor Moroz. Jed-nocześnie zawiązało się Koło Przyjaciół Harcerstwa do którego należeli: inż. Stołycho z żoną, inż. Kobyliński z żoną, Adam Jaskólski i inni. Harcerski na miejskim boisku sportowym przy obecnej ulicy Musierowicza ćwiczyły rzut dyskiem, kulą i oszczepem, biegi i grę w piłkę ręczną, Rozgrywano mecze w piłkę ręczną z łódzkimi drużynami jak I.K.P. (Fabryczna Drużyna przy Zakładach Poznańskiego). Rozgrywano także mecze ping – pongowe, gdzie prym wiodła drh. Stefania Mrozówna.

W 1931 r. druhny reprezentowały Zgierz na Święcie sportu w Spale. W grę w piłkę ręcz-ną zdobyły I miejsce i otrzymały puchar z rąk ówczesnego Prezydenta Polski prof. Ignacego Mościckiego. W reprezentacji drużyny wyróżniały się drh. Janina Podczaska, Irena Kordowska i Maria Różańska.

Działania wojenne

W marcu 1938 r. Główna Komenda Harcerek ogłosiła pogotowie wojenne. Po raz trzeci harcerki Zgierza stanęły na wysokości zadania. Drh. Janina Podczaska została mianowana komendantką Pogotowia Hufca Zgierza, Ozorkowa i Łęczycy. Organizowała pracę drużyn wg. wytycznych od władz harcerskich. Pierwsza drużyna im., Emilii Plater zorganizowała obóz szkoleniowy na pograniczu z Niemcami.

Tydzień przez rozpoczęciem wojny zorganizowano kantynę na dworcu kolejowym. Zbierano środki opatrunkowe, przygotowywano apteczki podręczne. Do pracy zgłosiły się wszystkie druhny funkcyjne z I-szej drużyny im. E. Plater. Po zorganizowaniu kantyny wydawano posiłki żołnierskie, napoje, papierosy, gazety i listy od rodzin oraz wysyłano listy żołnierzy. Po zajęciu

75


Zgierza przez Niemców zlikwidowano kantyną i zajęto się rannymi żołnierzami i ludnością cywilną przejeżdżającą przez Zgierz. Organizowano dla nich pomoc i opiekę. Druhny pełniły służbę w szpitalach, gotowały i roznosiły zupy, kawę i pieczywo. Druhny pracujące w szpitalach spełniały jeszcze jedną funkcję. Z Gmachu Liceum Pedagogicznego wynosiły z narażeniem życia cenne przedmioty i pomoce naukowe, książki z biblioteki szkolnej chroniąc je przed zniszczeniem przez okupanta.

Rozpoczęła się znowu praca konspiracyjna, pełna trudu, obaw, wielu aresztowań i wysiedleń.Drużyna im. Emilii Plater poniosła wielką stratę gdyż 8 – go sierpnia zginęła w Warszawie

na posterunku pracy jako sanitariuszka powstania druhna „Nuna” Janina Sidorska.Wojna rozsiała druhny po świecie. Z wieloma straciłyśmy kontakt. Wszystkie druhny czuły

się współodpowiedzialne za zorganizowanie drużyny, za jej pracę i poziom drużyny.W drużynie im. Emilii Plater były żywo aktualne słowa hymnu harcerskiego:

Święta miłości kochanej Ojczyzny Oto w Twą służbę wchodzi hufiec nasz.... Na podstawie kroniki z życia żeńskich drużyn harcerskich na terenie Zgierza opracowanej

przez drh. hm Janinę Podczaską oraz informacji udzielonych przez druhny Kazimierę i Teodozję Gałkiewicz.

Opracowała: Maria Rożniata była harcerka drużyny harcerek im Emilii Plater.

członkini I –szego Kręgu Seniorów przy Zgierskim Hufcu Z.H.P

76


Rys historyczny 12 Zgierskiej Drużyny im. Ks. Józefa Poniatowskiego

Zgierska Drużyna Harcerzy im. ks. Józefa Poniatowskiego powstała 7 Grudnia 1921 roku. Data ta wymieniana jest w różnych opracowaniach historycznych, a dostatecznym dowodem jest zdjęcie wykonane z okazji 10-lecia drużyny, na którym umieszczono tarczę z napisem „1921-1931”. W grupie harcerzy rozpoznano Jana Kosmalskiego i Jana Pilarskiego. Zdjęcie znajduje się w Kronice Hufca Zgierz.

Założycielem drużyny w roku 1921 i pierwszym jej drużynowym prawdopodobnie do roku 1823 był dh Czesław Strąkowski. Drużynie nadano nr 4. prawdopodobnie do 1923 roku, Drużynie nadano później Jan Perka z pewnością od 1928 roku (jest zdjęcie z datownikiem) do roku 1934, kiedy został mianowany Komendantem Hufca Zgierskiego. Od 1934 do 1936 drużynowym był Jan Kosmalski, a od 1936 do 1939 dh. Roman Woźnicki, który pełnił tę funkcję także w latach 1945-1949 i później od 1957 do 1976 roku – razem 26 lat.

Po roku 1976 drużynę rozwiązano, lecz w roku 1983 w listopadzie, Wojciech Wesołowski utworzył drużynę artystyczną „Nutki”, która przetrwała do roku 1989. Druh Wesołowski będąc „poniatowszczakiem” nie mógł się pozbyć sentymentu i drużyna przyjęła imię ks. Józefa Po-niatowskiego i dawny numer porządkowy 12.

W artykule z 1998 roku Sławomir Kurpiennik jako byłych drużynowych, wymienia min; Miatkowskiego, Zaczyńskiego, Szymczaka. W materiałach po Jerzym Wieczorku, znalazłem także nazwiska: Mariana Wróblewskiego, Alfonsa Konopskiego, Franciszka Szymczaka.

Pewne jest, że Artur Miatkowski nie mógł być drużynowym drużyny im. Poniatowskiego, gdyż zginał w czasie I wojny Światowej w dniu 24.11.1915 r. nie wykluczone jest, że w niedłu-gich okresach funkcję drużynowych sprawowali wymienieni przez Jerzego Wieczorka: Marian Wróblewski i Alfons Konopski. Także, prawdopodobne jest że Franciszek Szymczak pełnił funk-cje drużynowego, bo rodzina Szymczaków była aktywna – siedziba drużyny mieściła się w ich domu. Druh Eugeniusz Zaczyński funkcję drużynowego prawdopodobnie pełnił po roku 1923, ale przed 1928. Widzimy go na wielu zdjęciach wraz z członkami drużyny „Poniatowskiego” zrobionymi w czasie obozów, uroczystości i zawodów sportowych.

Drużynie utworzonej w roku 1921 nadano kolejny nr 4. Co wynika z opracowania mgr Ja-dwigi Czapiewskiej. Gdy w roku 1934 powołano Hufiec Zgierski drużyna otrzymała nr 1, który posiadała do roku 1939 (na podstawie R.L. I z dn. 27.12.1934 komendanta Hufca Zgierz). Po roku 1945 drużyna miała nr 12, który został przy niej także w roku 1957.

Harcerstwo opolskie od chwili powstania szerzyło i pielęgnowało ideę niepodległości i patrioty-zmu. To tęsknota za własnym, niepodległym państwem, zrodziła potrzebę zrzeszenia się młodzieży w organizacji skautowej, która wychowanie oparła na metodach stosowanych w wojsku. Szczególnie: dyscyplina, karność, posłuszeństwo i abstynencja, a także szczeblowość i hierarchia organizacyj-na – służyły dobrze wychowaniu młodzieży męskiej, i przygotowaniu jej do służby wojskowej.

Wyciągając wnioski z różnego rodzaju dokumentów, a także rozmów i znajomości „po-niatowszczaków”, z którymi osobiście miałem szczęście spotkać się, zwłaszcza z druhami; Romanem Woźnickim, Janem Kosmalskim, Eugeniuszem Zaczyńskim, Germanem Podgórskim, Ludwikiem Wieczorkiem – mogę stwierdzić, iż drużynie zawsze bardzo zależało, aby przodować pod względem dyscypliny, wyszkolenia i sportu.

Bardzo ważne dla drużyny było posiadanie własnego lokalu. Według informacji Tadeusza Gajzlera w początkowych latach kwatera mieściła się przy ul. Szerokiej nr 18, (obecnie ks.

77


Rembowskiego), później do 1939 roku mieściła się w budynku Państwa Szymczaków przy ul. 3 Maja nr 35, a po roku 1957 w budynku fabryki „Bzura” przy ul. Dąbrowskiego nr 20. Własna baza pozwalała na swobodne prowadzenie: zbiórek, szkoleń, imprez artystycznych i okoliczno-ściowych, zabaw itp., co oczywiście pomagało w przygotowaniu młodzieży do różnych zadań, dyscyplinowało ją i zespalało.

Na podstawie fotografii, będących w posiadaniu Komendy Hufca, muzeum Miasta Zgierza i osób prywatnych, można wnioskować, iż drużyna organizowała samodzielnie obozy i wy-cieczki krajoznawcze – nie tylko dla swoich członków, ale także dla swoich rodzin i przyjaciół. Wspomnę jeden z takich obozów w Kiersztanowie na Mazurach w roku 1958, którego byłem współorganizatorem. Obóz był finansowany całkowicie przez uczestników, a udział w nim wzię-li: Komendant – Roman Woźnicki z rodziną, Jan Pilarski z rodziną, Ludwik Wieczorek z żoną i synem Markiem, Władysław Milczarek z rodziną, Kazimierz Mrówczyński z rodziną, Florian Bamberski, Kazimierz Oko, Jerzy Grzegorzewski, Jerzy Kluska, Janusz Skrzekotowski, Urszula Różalska, Nina Kamińska, Jerzy Hajne i Henryk Matusiak. Nie było apeli, zbiórek i rozkazów, ale była ciepła, serdeczna atmosfera, przyjaźń i zabawa, łowienie ryb, kąpiele w jeziorze i wycieczki oraz wyśmienite obiady, kiedy przy kuchni stawał Ludwik Wieczorek.

Po trzech latach, w roku 1961, w okresie od 28 lipca do 21 sierpnia, w tym samym miejscu drużyna zorganizowała obóz dla 72 harcerzy. Komendantem był Roman Woźnicki.

Z rozkazów Komendanta Hufca Zgierz, wydanych od 27.12.1934 do 10.08. 1939, można wyczytać jak wielką wagę przywiązywano do dyscypliny i przestrzegania Prawa Harcerskiego. Obowiązywała specjalna Instrukcja postępowania wobec wydalonego z ZHP, np.: odbierano krzyż i książeczkę służbową, przez specjalnie wyznaczonych harcerzy z obowiązkiem złożenia meldunku. Komendant Hufca swoim rozkazem zwalniał z drużyny i ZHP za: nierzetelność, nieobowiązkowość, niesubordynację, brak abstynencji.

Zwolnienia z ZHP nie ominęły również niektórych członków drużyny im. Poniatowskie-go, np.: z dniem 01.11.1934 zwolniono L.G. za niesubordynację, 3.10.1935 zwolniono B. P.

Opłatek Drużyny Harcerzy im. ks. J. Poniatowskiego - 1938 rok

78


za nierzetelność – mimo, że wymieniony otrzymał stopień ćwika w lipcu tegoż roku, w 1936 zwolniono B. M. za nieobowiązkowość i brak abstynencji, 24.03.1938 zwolniono S. L. za nie-obowiązkowość i niekarność.

Zgierska Drużyna Harcerska im. Ks. Józefa Poniatowskiego, zawsze była drużyną pozasz-kolną i do roku 1949 – męską. Dopiero w roku 1957 stała się drużyną koedukacyjną.

W okresie przed II wojną światową skupiała w swoich szeregach chłopców przeważnie w wieku 14 lat. Z tej drużyny powoływano młodych mężczyzn do odbycia zasadniczej służby wojskowej, po odbyciu której wracali w szeregi harcerskie. Stąd tak doskonałe wyniki w strze-laniu, osiągane przez reprezentantów drużyny. Drużyna przez cały okres swojego istnienia, pod względem dyscypliny, wyszkolenia, osiągnięć sportowych, należała do przodujących w hufcu zgierskim. O bardzo wysokim wyszkoleniu naszych poprzedników może świadczyć następujące zdarzenie: dh. Roman Woźnicki, po powrocie z wojska w roku 1933 (miał wtedy 24 lata) został mianowany zastępowym (dowód: książeczka służbowa, R. L. 2/33).

Okoliczność wymaga, aby wymienić tych najstarszych i najlepszych z drużyny, najbardziej zasłużonych druhów, chociaż obawiam się, że moja wiedza nie jest pełna. – Bamberski Florian – najlepszy strzelec Hufca Zgierz w latach 30 – tych, również dobry łucznik. – Kosmalski Jan – drużynowy, pełnił wiele różnych funkcji w Komendzie Hufca, wieloletni

kwatermistrz Hufca Zgierz, jego wychowankiem był dh. Adam Jakubowski. Był człowie-kiem do specjalnych poruczeń, np.: pełnił obowiązki komisarza trzyletniego wyścigu pracy (rok 1936). Pełnił obowiązki drużynowego drużyny im. Poniatowskiego w Ozorkowie, gdy odwołano dotychczasowego. Przekazywał drużyny ozorkowskie pod komendę Hufca Łęczyckiego (rok 1937). Powoływany do wielu różnych komisji, z-ca Komendanta Hufca Zgierz w 1945 roku.

– Perka Jan – drużynowy, Komendant Hufca Zgierz, Komendant Chorągwi Łódzkiej, zasłużony dla harcerstwa.

– Pilarski Jan – najlepszy strzelec Hufca Zgierz na 50 m w latach 30 – tych. Głównie dzięki Pilarskiemu i Bamberskiemu zespoły strzeleckie drużyny zajmowały w kolejnych latach pierwsze lub drugie miejsce. Członek rady drużyny od 1936.

– Podgórski German – reprezentował drużynę w zawodach łuczniczych. Założyciel miejskiego oddziału PTTK w Zgierzu.

– Strąkowski Czesław – założyciel i pierwszy drużynowy. – Wieczorek Ludwik – założyciel i kierownik harcerskiej drużyny hokejowej. Organizator

wywiadu wojennego, członek podziemnej Armii Krajowej, więzień Rawicza. Aktywnie wspierał drużynę po roku 1957.

– Woźnicki Roman – urodzony 14.10. 1909 roku. Wstąpił do drużyny im. Stefana Czarniec-kiego i 1.10.1920 roku złożył Przyrzeczenie wobec phm. Zrobkiewicza. Przydzielony został do drużyny im. Poniatowskiego w kwietniu 1923 roku. 17.03.1926 – młodzik, 29.04.1930 – wywiadowca, 26.05.1933 – ćwik, 03.01.1937 – Harcerz Orli, 15.07.1937 – Harcerz Rzeczpospolitej. Posiadał co najmniej 20 sprawności. Harcmistrz. Główna Kwatera decyzją z dn. 04.05.1968 przyznała mu Honorową Odznakę za Zasługi dla ZHP (R. Chorągwi Ziemi Łódzkiej z dn. 01.11.1968 r.).

– Zaczyński Eugeniusz – wielce zasłużony, długoletni Komendant Hufca Zgierz. Wychowawca wielu pokoleń harcerzy, instruktorów i drużynowych. Wywarł wielki wpływ na pozytywne postawy tysięcy zgierskich obywateli. Bezinteresownie oddany społeczeństwu. Poważny, sprawiedliwy i rygorystyczny. Przy nazwiskach (z wyjątkiem Romana Woźnickiego) nie wymieniłem stopni harcerskich,

ani instruktorskich, aby nie popełnić błędu, ale w/w posiadali stopnie podharcmistrzów i harc-mistrzów, Harcerzy Orlich i Harcerzy Rzeczypospolitej.

79


Drużyna Poniatowskiego brylowała w zawodach strzeleckich w hufcu Zgierskim. Jak wynika z książki rozkazów od 1934 do 1939 roku była najlepsza, rywalizując z drużynami

Zawiszy Czarnego i Stefana Czernieckiego.Warto przytoczyć osiągnięcia.W roku 1935 w strzelectwie I miejsce zajął Jan Pilarski, a drużyna I miejsce zespołowo.W roku 1936 w strzelaniu I miejsce Florian Bamberski i I miejsce zespołowo.W roku 1937 (22.09) w strzelectwie na 25 m. II miejsce (w zespole startował m.in. członek

naszego kręgu Władysław Świątkiewicz). Indywidualnie na 50 m I miejsce Jan Pilarski, który otrzymał tytuł „ Najlepszego Strzelca Hufca”.

W roku 1938 (09.07) w Mistrzostwach Hufca o najlepszą drużynę strzelecko – łuczniczą II miejsce. Indywidualnie na 50 m z postawy stojącej I miejsce i tytuł „Najlepszego Strzelca Hufca” zdobył Florian Bamberski. Jan Pilarski był drugi.

W strzelaniu z łuku na 15 m i 25 m najlepsza była drużyna im. Stefana Czarnieckiego, a drużyna im. Poniatowskiego zajęła II miejsce.

W roku 1938 (12.10) w strzelaniu na 50 m drużyna im. Poniatowskiego wystawiła 3 zespoły, które zajęły 3 pierwsze miejsca.

Indywidualnie: I miejsce – Florian Bamberski – 98 pkt.II miejsce – Roman woźnicki – 90 pkt.III miejsce – Hieronim Wieczorek – 90 pkt. Wszyscy z drużyny im. Poniatowskiego. W strzelaniu z luku na 25 m I miejsce German Podgórski, II miejsce Florian Bamberski. Zespołowo II i III miejsce zajęły zespoły drużyny im. Poniatowskiego. Rozkazem L. 14 z dn. 14.12.1938 roku Komendant Hufca przyznał: I miejsce i tytuł „Mistrzowskiej Drużyny Strzelecko – łuczniczej” na okres jesień/zima

1938/1939 drużynie im. Ks. Józefa Poniatowskiego. Trochę gorzej wiodło się w innych dyscyplinach. W lekkoatletyce w roku 1936 zespołowo

drużyna zajęła II miejsce, a indywidualnie na najlepszego lekkoatletę Kazimierz Oko zajął II miejsce.

Znacznie gorzej prezentowała się drużyna im. Poniatowskiego w grach zespołowych, np.: Zespół siatkarzy w październiku 1937 zajął w rozgrywkach Hufca V ostatnie miejsce.

Ciekawostki

– W okresie międzywojennym przyznawano sprawności, które dzisiaj mogą budzić zdziwienie np. szewca, ślusarza, gońca, stolarza, fryzjera, kolarza, dekoratora itp.

– Ludwik Wieczorek uzyskał stopień ćwika w 1936 roku (RL 4/36).– Ireneusz Zawisza w roku 1936 zajął III miejsce na najlepszego sportowca lekkoatletę Hufca

Zgierz. Uzyskał m.in. na 80 m. – 10,4 sek. II miejsce, na 400 m. – 1 min. 5 sek. I miejsce.– Rozkazem L 4/37 Florian Bamberski uzyskał stopień Harcerza Orlego. Ten sam stopień

uzyskał Ludwik Wieczorek – ale warunkowo: miał uzupełnić wiedzę z terenoznawstwa. Władysław Mielczarek także warunkowo: po uzupełnieniu wiedzy z organizacji ZHP.

– W sierpniu 1937 r. wykończono stadion miejski i Komenda Hufca otrzymała dwa dni w tygodniu na treningi. Komendant Hufca powołał reprezentację harcerzy na strzeleckie mistrzostwa Zgierza, wyznaczające treningi w niedzielę o godzinie 6 rano.

– W 1937 roku Ireneusz Zawisza w ogólnej klasyfikacji na najlepszego lekkoatletę Hufca zajął III miejsce (100 m. – IV miejsce, Kula – II miejsce, Skok w dal – II).

80


– Rozkaz L 4 z 27.IV.1938r. Komenda Hufca zawiadamia, że w lokalu drużyny im. Ponia-towskiego odbędzie się uroczystość „Jajka”. Udział obowiązkowo maja wziąć: drużynowi, przyboczni, zastępowi i funkcyjni drużyn. Koszt 50gr. Jajko wspólnie z harcerkami.

Uwagi na zakończenie

Opracowanie niniejsze jest oparte na materiałach źródłowych, przede wszystkim na:– Księdze rozkazów Komendanta Hufca Zgierz z okresu: od 27 grudnia 1934 r. do 10 sierpnia

1939 r.– Opracowaniu mgr Jadwigi Czapiewskiej – „Powstanie i rozwój harcerstwa w Zgierzu w latach

1911–1945”– fotografiach harcerzy z różnych imprez, zawodów i obozów, znajdujących się w Komendzie

Hufca ZHP Zgierz i Muzeum Miasta Zgierza.– Różnych dokumentów lub ich kopii będących w posiadaniu Muzeum Miasta Zgierza,

a przekazanych tam przez rodzinę Jerzego Wieczorka.W sporządzeniu niniejszego rysu historycznego pomogła mi osobista znajomość wielu har-

cerzy z okresu międzywojennego, którzy aktywnie także po II wojnie światowej organizowali i prowadzili harcerstwo zgierskie np. Eugeniusz Zaczyńskiego, Jana Kosmalskiego, Ludwika Wieczorka, Jana Pilarskiego. Szczególnie cenię sobie osobistą i długoletnią przyjaźń z Romana Woźnickiego pod którego wpływem pozostawałem od 1948 do 1960 roku. Był on skarbnicą wiedzy o zgierskim harcerstwie.

Sporządzony przeze mnie rys historyczny drużyny im. Ks. Józefa Poniatowskiego nie jest zupełny i pewny. Dostępne mi materiały przeglądałem uwagą ale bez dokładnej analizy. Szcze-gólnie niejasny jest fragment dotyczący drużynowych.

Obecnie w zgierskim hufcu działamy jako II krąg seniorów im. ks. Józefa Poniatowskiego. Krąg składa się przede wszystkim z byłych członków XII Zgierskiej Drużyny Harcerzy im. ks. Józefa Poniatowskiego.

Opracowali:Sekretarz Kręgu Seniorów: Henryk Matusiak

Przewodniczący Kręgu Seniorów: hm Wojciech Wesołowski

81


3 Drużyna Harcerzy im. pil. mjr. Ludwika Idzikowskiego.

– 18 października 1930 r. – założenie drużyny przez druha Leszewskiego St.– 26 lutego 1931 r. – zaciąg do drużyny– 4 czerwca 1931 r. – pierwsza wycieczka drużyny– 25 października 1931 r. – pierwsze przedstawienie amatorskie drużyny– 28 marca 1932 r. – Święta Wielkanocne i pierwsze jajko w drużynie– 20 maja 1932 r. – pierwsza próba na młodzika w drużynie, odbierał ją druh phm. Wieczorek Jerzy– 24 czerwca 1932 r. – piętnastu chłopców złożyło przyrzeczenie na ręce druha phm. Wieczorka

Jerzego– w lipcu 1932 r. – nasz drużynowy był na kursie podharcmistrzowskim Ł.CH.H. w Boligro-

dzie, na którym złożył próbę na podharcmistrza i na Harcerza Rzeczypospolirtej. – w sierpniu 1932 r. – nasz drużynowy dh Leszewski Stanisław był na Zlocie Międzynarodo-

wym Skautów Wodnych nad jez. Gorczyńskim na Pomorzu.– w czerwcu 1933 r. – drużyna nasza w stanie szesnastu harcerzy uczestniczyła w Zlocie

Łódzkiej Chor. Harcerzy.– we wrześniu 1933 r. – przy drużynie została zawiązana gromada zuchów– w lipcu 1934 r. – drużyna była na kolonii w Nagórzycach k/ Tomaszowa Mazowieckiego,

uczestniczyło w niej czternastu naszych harcerzy.– w sierpniu 1934 r. – pięciu naszych harcerzy urządziło trzynastodniowy obóz wędrowny na

trasie: Zgierz – jez. Gopło – Kruszwica i Zgierz. Obóz był pierwszy, komendantem był dh. Przytulski Czesław.

– 9 grudnia 1934 r. – przy drużynie zostało zawiązane K.P.H. pierwszym przewodniczącym została Świątkowa Zofia

– w lipcu 1935 r. – byliśmy na Jubileuszowym Zlocie Z.H.P. w Spale w sile 23 harcerzy. Byliśmy najliczniej reprezentowaną drużyną Hufca Zgierskiego na osiem drużyn w Hufcu?

Udało się to nam dzięki pomocy ówczesnego hufcowego dha Perki Jana.– w lipcu 1936 r. – dwóch naszych harcerzy było na kursie zastępowych Hufca Zgierskiego

k/ Worochty. Byli to: Milczarek Władysław i Witkowski Zygmunt.– w sierpniu 1936 r. – przyboczny drużynowego dh. Szymański Marian był na Kursie drużyno-

wych Ł.KH w Tatrach. Drużynowy dh Leszewski Stanisław był na kursie harcmistrzowskim G.K.H. nad jez. Sojno k/ Augustowa, na którym złożył próbę na harcmistrza.

– 8 września 1936 r. – przy drużynie został zawiązany krąg starszoharcerski „Żeglarzy”– 12 września 1936 r. – stanęliśmy do trzyletniego wyścigu pracy, do roku wyścigu wycieczek.

Wszystkie zastępy, a to: „Tropiciele”, „Borowiki”, „Włóczęgi” i „Łaziki” stanęły do apelu wycieczek i wysłały karty z meldunkami do dha Naczelnika.

– od 28.12.36 do 3.1.37 r. – ośmiu naszych harcerzy było na kursie zastępowych Hufca Zgierskiego w Łagiewnikach k/ Łodzi. Komendantem kursu był nasz drużynowy dh. phm Leszewski Stanisław.

– w lutym 1937 r. – nasz drużynowy dh phm Leszewski Stanisław był na kursie instruktorów zuchowych w Nierodzimiu na Śląsku, na którym złożył próbę na instruktora zuchowego.

– w lipcu 1937 r. – na kursie podharcmistrzowskim Ł.CH.H. w Zolewicach na Pomorzu byli z naszej drużyny: drużynowy dh: Leszewski jako instruktor i przyboczny dh Lubnaer Fr. jako uczestnik. Dwóch naszych harcerzy było na kursie wodzów zuchowych Ł.CH.H. k/ Piotrkowa. Byli to: ćwik Dudek Antoni i wyw. Szymański Zdzisław.

82


– w sierpniu 1937 r. – drużyna była na obozie nad jez. Studzienicznym k/ Augustowa. Było nas dwudziestu czterech. Nasz drużynowy dh. phm. Leszewski Stanisław był Komendantem kursu dla drużynowych Ł.CH.H. nad jez. Studzienicznym k/ Augustowa. Na kursie tym byli jeszcze od nas; dh. Lubnaer Franciszek jako gospopdarz i druhowie Milczarek Wladysław, Wilamowski Roman, jako uczestnicy a drużyna nasza była drużyną ćwiczebną dla kursu.

– we wrześniu 1937 r. – drużyna nasza za wycieczki i akcję obozową letnią zdobyła za cały rok 735 punktów!!!Rok 1937/38: obecnie drużyna liczy 55 harcerzy. Drużynowym jest dh phm Leszewski

Stanisław, zastępcą jego dh. h.o. Lubnaer Franciszek a przybocznym ćwik Hulewicz Zygmunt. Zastępów drużyna liczy pięć: I – „Tropi-ciele” – zastępowy dh Amsolik Roman, II – „Borowi-ków” – zastępowy dh. Szymański Zdzisław, III – „Włóczęgów” zastępowym dh. Chmiele-wski Tadeusz, IV – ty „Łazików” zastępowy dh. Maciejewski Stanis-ław, V-ty „Flisaków” zastępowy dh. Olejniczak Edward.

Krąg starszoharcerski „Żeglarzy” przy drużynie liczy 12 harcerzy a gromada zuchów 18 zuchów. Razem jest nas 85 /osiemdziesięciu pięciu.

Koło Przyjaciół Harcerstwa przy naszej drużynie liczy 25 członków. Przewodniczącym jest p. Józef Pałczyński

Autor nieznany – pisownia oryginalna(notatka przechowywana w archiwum

Komisji Historycznej Hufca ZHP w Zgierzu)

83


6 drużyna harcerzy im. Tadeusza KościuszkiRozpoczęcie działalności w okresie okupacji.

Drużyna harcerska im. Tadeusza Kościuszki powstała w 1945 roku przy Szkole Podstawowej nr 1 w Zgierzu. Powstanie tej drużyny było specyficzne, ponieważ członkowie rady drużyny postanowili zorganizować zespół przyjaciół, który działalność swoją rozpoczął jeszcze w czasie okupacji.

W zespole tym byli chłopcy w wieku 11 lat mieszkający na ulicy Polnej (obecnie Kosy-nierów) i rejonie najbliższych ulic. Do zespołu przyjaciół, z którymi przeżywałem trudne lata okupacji, a później wspaniałe chwile w harcerstwie należeli: Jerzy Nowicki, Lech Kosiewicz, Ireneusz i Marek Żurek, Tadeusz Wieczorek, Jerzy Kaczmarek, Lech Nowacki, Zenon Pałczyński i Zbigniew Szadkowski.

W czasie okupacji organizowanie życia zbiorowego było zakazane i groziło sankcjami ze strony okupanta. Nie wolno było organizować grupowych spotkań, poruszać się w większych zespołach po mieście. Istniał także zakaz rozpowszechniania polskich książek.

W tych warunkach rozpoczęliśmy działalność poprzedzającą działalność w harcerstwie w przyszłości. Z ideą i formami działania harcerstwa zapoznawaliśmy się z książek, które zostały zgromadzone i ukryte na strychu budynku przy ulicy Polnej 4, w którym zamieszkiwało kilku z naszego zespołu. Były to książki z tematyką harcerską i turystyczną ukryte przez instruktora ZHP – Jerzego Gromka – instruktora harcerskiego, stanowiące bibliotekę drużyny i hufca har-cerskiego. Korzystaliśmy z nich przez kilka miesięcy „wypożyczając” je bez zgody właściciela, tzn. współmieszkańca posesji.

Po pewnym czasie jednak książki te zniknęły, jednak wiedza w nich zawarta towarzyszyła nam w najbliższych latach. Z pewnością ukształtowało to nasze zainteresowania oraz pogłębiło wiedzę o harcerstwie i pięknych rejonach naszego kraju. W oparciu o tę lekturę snuliśmy ma-rzenia o przyszłym życiu w wolnej ojczyźnie.

Wpłynęło to na naszą działalność w dalszych latach okupacji. Wychodziliśmy na wyprawy do pobliskiego lasu Krogulec pojedynczo lub w małych grupach. Latem organizowaliśmy gry terenowe, rozgrywaliśmy nawet mecze w piłkę nożną z zespołami rówieśników innych dzielnic Zgierza mających nazwy „ulica Zielona”, Przybyłowianka. Nasza drużyna piłkarska nosiła na-zwę naszej dzielnicy, tzn. „Wałachy”. W okresie zimy jeździliśmy na nartach własnej produkcji pozaginanych z przodu przez wiele dni w gorącej wodzie oraz na łyżwach wykonywanych także we własnym zakresie z drewna z umieszczonym po środku drutem. W porównaniu z możliwo-ściami współczesnej młodzieży można zazdrościć obecnym doskonałego, nowoczesnego sprzętu.

Zorganizowaliśmy kilka występów artystycznych na podwórku przy ulicy Polnej 4 z pro-gramem zaczerpniętym z przedwojennych polskich wydawnictw zapraszając mieszkańców najbliższych posesji. Wszystko to działo się przy wystawieniu „czujek” ostrzegających przed Niemcami, którzy grozili konsekwencjami za takie poczynania Polaków.

W ostatnich latach okupacji zespół nasz został rozdzielony. Pomimo młodego wieku kilkoro z nas zostało wysłanych na tzw. „okopy” w rejon Konina, Ślesina do kopania rowów obronnych. Jednoczącym nas dniem była wigilia Bożego narodzenia. Każdy z wywiezionych starał się o przepustkę świąteczną lub uciekał na tzw. „polski urlop”. Te spotkania wigilijne odbywały się w moim mieszkaniu przy ulicy Polnej 4 lub Tadeusza Wieczorka przy ulicy Bazylijskiej.

Bywało, że nawet do późnych godzin wieczornych czekaliśmy na ostatniego z zespołu, aby być w komplecie. Wieczór i noc wigilijna upływała nam na dzieleniu się informacją o swoim

84


życiu i o szansach na wyzwolenie Polski oraz śpiewaniu kolęd i polskich piosenek. Popularną stała się także piosenka o losie wywiezionych przez okupantów Zgierza na okopy, w tym wielu z naszego zespołu.

Tekst tej piosenki: Jak smutny i ciężki przeżywamy los My jednak tu smutku nie znamy Z dziurawej stodoły rozlega się głos, Gdy całą swą grupą śpiewamy.

A w domu rodzinnym wspomnimy nie raz Nie jeden się z nas roześmieje Jak z rowu zszargani wyszliśmy wraz W śniegową, zimową zawieję

Gdy grupa przechodzi to drży cała wieś Niestraszna to dla nas jest trwoga My zgierscy chłopacy, wybrany sam kwiat Żyjemy z nadzieją u Boga.

Po wyzwoleniu Zgierza w styczniu 1945 roku nasze plany z okresu okupacji stały się realne. Pierwszym przedsięwzięciem było stworzenie bazy do biwakowania. W następnym dniu po ucieczce Niemców napotkaliśmy rozbity, wojskowy, niemiecki samochód ciężarowy. Zdjęliśmy z niego uszkodzoną ciężką plandekę. Przy pomocy doświadczonego w krawiectwie Marcelego Żurka uszyliśmy duży namiot.

W pierwszych tygodniach po wyzwoleniu uczestniczyliśmy w spotkaniu z polskim oficerem na terenie zakładów „Boruta” i od niego usłyszeliśmy ważna dla nas informację o możliwości tworzenia organizacji, w tym harcerstwa. Były to dla nas słowa zachęty do utworzenia drużyny harcerskiej.

W dniu 8/9 maja 1945 r. pomimo zimna udaliśmy się z wykonanym z plandeki samochodowej ciężkim namiotem niesionym na grubych kijach do lasu w Grotnikach nad rzeką Lindą. Był to pierwszy wyśniony w czasach okupacji biwak.

Noc spędzona na biwaku należała do wyjątkowych w naszym życiu. Z powodu dokuczli-wego zimna niemożliwością był sen nocny. Dlatego wszyscy pełniliśmy wartę przy namiocie i otaczającym terenie. Na bezsenność wpływał jeszcze fakt ciągłej strzelaniny w pobliskim rejonie lasu. Te fakty wpłynęły na decyzję zakończenia pierwszego w naszym życiu biwaku.

W następnych dniach mieszkańcy Grotnik wyjaśnili nam przyczyny nocnej strzelaniny. Tej nocy na stacji kolejowej w Grotnikach zatrzymał się pociąg z żołnierzami radzieckimi. Po otrzymaniu wiadomości o zwycięstwie w Berlinie i zakończeniu II Wojny Światowej seriami z pistoletów czcili zwycięstwo nad hitlerowskimi Niemcami.

Tworzenie drużyny harcerskiej

W pierwszych tygodniach po zakończeniu okupacji zgłosiliśmy się całym zespołem przyjaciół do kontynuowania przerwanej w 1939 r. nauki szkolnej do Szkoły Podstawowej nr 1, w której kończyliśmy przed wojną trzy klasy.

W szkole tej trafiliśmy na wyjątkowo przyjazną dla uczniów kadrę nauczycielską. Pomogli nam oni zorganizować drużynę harcerską. Do tych osób szczególnie bliskim byli to dawna

85


instruktorka harcerska wychowawczyni naszej klasy – Maria Rau-Kłosowska oraz kierownik szkoły – Teodor Gębicki.

Zorganizowana drużyna otrzymała kolejny numer 6 i przyjęła nazwę im. Tadeusza Kościuszki. Przez wiele następnych lat pomimo przejścia do szkół średnich i rozpoczęcia studiów dochowa-liśmy wierności działając w drużynie harcerskiej w tej placówce oświatowej.

Ważnym problemem kadrowym było powołanie drużynowego, ponieważ nikt z nas mło-dych chłopców nie miał uprawnień do tej funkcji. Wśród nas było kilku zatrudnionych w czasie okupacji w „Druciarni” zgierskiej przy ulicy Dąbrowskiego. Zaopiniowali oni kandydaturę Zenona Przepiórskiego, przedwojennego harcerza, który wspólnie z Bronisławem Kubiakiem w fabryce tej tworzyli konspiracyjną organizację opartą na zasadach organizacji harcerskiej pod nazwą „Brzask”.

O działalności tej opisuje dh Bronisław Kubiak w I części wydania biuletynu „W harcerskim kręgu”.

Druh Zenon Przepiórski zaproszony przez nas wyraził zadowolenie, że trafił na zespół ukształ-towany już w latach okupacji. Nastąpił podział funkcji. Przybocznym został Lech Kosiewicz.

Ja i Jerzy Kaczmarek zostaliśmy zobowiązani do tworzenia drużyny zuchów.Pozostałym przydzielono funkcje w drużynie i w ten sposób nasze okupacyjne grono przy-

jaciół stało się rada drużyny harcerskiej.Z tych pierwszych poczynań w drużynie pamiętam dużo niezapomnianych chwil prawie co-

dziennie w drużynie. Byliśmy drużyną bardzo aktywną w pierwszych zadaniach organizowanych przez komendanta hufca – dh. Eugeniusza Zaczyńskiego, który był dla nas dużym autorytetem i niezapomnianym instruktorem hufca zgierskiego.

Braliśmy udział w odnalezieniu ukrytego sztandaru hufca oraz odnalezieniu i upamiętnieniu miejsca rozstrzeliwania więźniów z Radogoszcza w lesie Okręglik. Usypana została z ziemi wielka lilijka obłożona mchem. W tym miejscu często drużyny składały Przyrzeczenie Harcerskie.

Niezapomnianym przeżyciem był udział drużyny w wyprawie hufca do Warszawy w dniu Wszystkich Świętych. Wyjechaliśmy pociągiem w towarowych wagonach i kilka kilometrów przed Warszawą utworzyliśmy kolumnę maszerującą zamarłym, pełnym gruzów miastem. Szli-śmy ulicami z częściowo odgarniętymi gruzami, a w okół otaczały nas gruzy i szkielety części dawnych budynków. Po długim, uciążliwym marszu dotarliśmy na cmentarz na Powązkach do kwatery „Szarych Szeregów”.

Widok licznych brzozowych krzyży na mogiłach z tabliczkami kilkuletnich bohaterów robił na nas niesamowite wrażenie. Powrót o zmroku w nieoświetlonym, wymarłym mieście wzbudzał w nas refleksje o czynach młodych bohaterów oraz wątpliwości czy jest możliwa odbudowa stolicy.

Działalność w harcerstwie w pierwszych altach powojennych kształtowała w nas duże poczucie patriotyzmu i chęci działania dla wyzwolonej ojczyzny. Atmosfera zapału przepełniła nasze poczynania w tych trudnych latach powojennych i wzmagała nasza aktywność i bezinte-resowność w działaniu.

Członkowie drużyny im. Tadeusza Kościuszki byli aktywni we wszystkich dziedzinach działalności hufca.

Siedzibą drużyny harcerskiej był lokal – harcówka w budynku Szkoły Podstawowej nr 1 przy ulicy Łęczyckiej w dolnej części wieży obserwacyjno-sygnalizacyjnej. Siedziba szkoły i lokal został u udostępniony dopiero po kilku miesiącach w 1945 r. po wyprowadzeniu z budynku szkolnego radzieckiego szpitala wojskowego.

Dość często organizowane były zbiórki, których przedmiotem było opanowanie wymagań na stopnie i sprawności harcerskie. Przyznawanie ich było najczęściej dokonywane na obozach harcerskich.

86


Wspieraliśmy aktywnie działalnością harcerską życie uczniów szkoły organizując imprezy z różnych okazji. Odwiedzaliśmy kolonie organizowane przez kierownictwo szkoły nr 1. Zda-rzyło się także, że w trudnej sytuacji wybawiliśmy organizatorów kolonii z poważnych kłopotów. W czasie likwidacji koloni w Stegnie Gdańskiej w 1949 r. w dniu wyjazdu uczestników zda-rzyła się awaria promu. Po wyjeździe uczestników do Zgierza zaopiekowaliśmy się bagażami. Załadowaliśmy je na konne platformy, przeprawiliśmy promami, a następnie załadowaliśmy do wagonów kolejowych i wyładowaliśmy na stacji kolejkowej w Zgierzu. Tłumy kolonistów i rodziców oczekujących na swoje cenne bagaże wiwatowały na nasza cześć dziękując za wysiłek i dostarczenie oczekiwanych bagaży.

Zespołem chętnych członków drużyny corocznie wędrowaliśmy po Tatrach, czego efektem jest uzyskanie przez uczestników Górskiej Odznaki Turystycznej w stopniu srebrnym.

Dowodem wszechstronności działalności 6 drużyny im. T. Kościuszki było zajęcie jednego z czołowych miejsc podsumowujących umiejętności i wiedzę harcerską na zawodach organizo-wanych przez Komendę Hufca na stadionie klubu „Włókniarz”. Przy wypełnionych trybunach drużyny zmagały się pokonując „przeszkody”, na których rozstawiały namioty, odczytywały teksty pisane alfabetem Morse’a, udzielały pierwszej pomocy, wykonywały szkice, posługiwały się busolami i inne czynności z zakresu umiejętności harcerskich.

W Szkole Podstawowej nr 1 istniała także żeńska drużyna harcerska, z którą współdziałała drużyna T. Kościuszki. Funkcje pełniły kolejno: Alfreda Chorążak (nauczycielka), Krystyna Radzyńska i Jadwiga Marczak.

Działalność w drużynie harcerskiej oraz dalsza działalność w Związku Harcerstwa Polskiego ukształtowała naszą (grupy przyjaciół z okresu okupacji i następnie członków rady drużyny) sobowość, rozwinęła zainteresowanie turystyką oraz zamiłowanie do pracy wychowawczej z młodzieżą. Wszyscy wybrali wdzięczny choć trudny zawód nauczyciela i awansowali w dzia-łalności oświatowej:– Lech Kosiewicz – nauczyciel liceum im. Traugutta, wizytator w kuratorium koordynujący

działalnością szkolnej turystyki– Jerzy Nowicki – nauczyciel szkół zgierskich, pracownik U. Ł., wizytator w kuratoriach

zajmujący się Domami Dziecka oraz działalnością akcji letniej

Teatrzyk Kukielkowy 6 drużyny Harcerskiej w Zgierzu przed występem podczas HALMS – 1958

87


– Ireneusz Żurek – pracownik Akademii Medycznej w Łodzi w Katedrze Przysposobienia Wojskowego

– Tadeusz Wieczorek – nauczyciel, dyrektor w kuratorium oraz dyrektor Szkoły Podstawowej nr 7– Jerzy Kaczmarek – nauczyciel, dyrektor Szkoły Podstawowej nr 3 w Zgierzu– Zenon Pałczyński – nauczyciel w Szkole Podstawowej nr 3, organizator turystyki szkolnej– Zbigniew Szadkowski – nauczyciel Technikum Włókienniczego, wizytator w kuratorium,

dyrektor szkół średnich w Głownie i Zgierzu– Grzegorz Szkoda – nauczyciel, dyrektor Zespołu Szkół Zawodowych w Zgierzu.

W działalności w ZHP wychowankowie 6 drużyny harcerskiej awansowali także na odpo-wiedni funkcje instruktorskie:– hm. Jerzy Nowicki – zastępca komendanta wojewódzkiego Organizacji Harcerskiej P.L.

w latach 1953-56, komendant Chorągwi Ziemi Łódzkiej (1958-60)– hm. Jerzy Kaczmarek – namiestnik drużyn zuchów w Komendzie Hufca, komendant Orga-

nizacji Harcerskiej P.L., sekretarz w Komendzie Hufca – hm. Grzegorz Szkoda – komendant Hufca (1961-1971), przewodniczący Komisji Rewizyjnej

Chorągwi Ziemi Łódzkiej (1974-77), z-ca przewodniczącego Komisji Rewizyjnej Chorągwi Łódzkiej (1977–81).Wybór zawodu nauczycielskiego, działalność w resorcie oświaty oraz aktywna działalność

w Związku Harcerstwa Polskiego to efekt wychowania w niezapomnianej 6 drużynie im. Ta-deusza Kościuszki.

Po rozwiązaniu ZHP w 1949 r. nastąpił okres, w którym 6 drużyna przestała istnieć podobnie jak pozostałe drużyny hufca zgierskiego. Po reaktywowaniu działalności harcerstwa po 1956 r. nastąpiły również zmiany w organizacji szkół w Zgierzu. Szkoła Podstawowa nr 1 przeszła do nowego budynku, a jej pomieszczenia zajęło powstałe Liceum im. Traugutta.

Harcerskie drużyny kontynuowały działalność w dalszych latach w istniejących placówkach. W szkole nr 2 w części budynku przy ulicy Łęczyckiej drużynami kierował dh Bronisław Ku-biak. Powstały drużyny w SP nr 1 w nowym budynku przy ulicy Nowotki. W liceum Traugutta powstała drużyna starszoharcerska. Młodzi członkowie z drużyn dawnej Szkoły Podstawowej nr przeszli do drużyn w w/w szkołach. Część kadry z drużyny im. T. Kościuszki zasiliła kadrowo Komendę Hufca w Zgierzu.

hm Grzegorz Szkoda

88


13 Drużyna im. Bohaterów Westerplatte

13 Drużyna im. Bohaterów Westerplatte powstała 24 kwietnia 1959r. Kolorami drużyny były kolory biały i czerwony. W tym samym czasie byłem plutonowym w 6 Drużynie im. Tadeusza Kościuszki i miałem pod swym dowództwem dwa zastępy, jeden muzyczny a drugi sportowy.

Mój drużynowy dh. Kubiak powierzył mi założenie nowej drużyny zostałem wiec dru-żynowym. Przybocznym mianowałem ćwika Wiesława Rymarowicza ćwika, zastępowymi wywiadowcę Bronisława Stawskiego, wywiadowcę Wojciecha Zalewskiego i wywiadowcę Tadeusza Kustosika.

W roku 1959 startowaliśmy w wielu harcerskich zawodach sportowych. Braliśmy udział w Pływackich Mistrzostwach Hufca, zajęliśmy I miejsce wśród drużyn łodszoharcerskich w na-stępującym składzie: Matuszewski Zdzisław, Bukowski Stanisław, Abramczyk Lech, Kustosik Tadeusz, Wieczorek Barnaba, Pawluczyk Waldemar.

Jedną z ciekawostek sportowych to spotkanie w piłkę ręczną z Technikum Włókienniczym, które wygraliśmy 7:2. Moi Harcerze byli mniejsi wzrostem, ale dużo szybsi i lepiej rzucali bramki. Drużyna wystąpiła w składzie: Wesołowski Wojciech, Rymarowicz Wiesław, Stawski Bronisław, Małecki Przemysław, Pawluczyk Waldek, Bukowski Stanisław, Adamski Janusz. Bar-dzo dobrze bronił bramki Suchowicz Andrzej. We wrześniu startowaliśmy na zorganizowanych przez Hufiec Zawodach Kościuszkowskich, zajęliśmy w nich drużynowo 3 miejsce. Starował patrol w składzie: Stawski Bronisław, Adamski Jan i Kwiatkowski Bolesław. W październiku startowaliśmy w Mistrzostwach Hufca w Piłkę ręczną i znowu zajęliśmy 3 miejsce.

W międzyczasie odszedł z drużyny przyboczny Wiesław Rymarowicz który założył nową drużynę. W jego miejsce przybocznym powołałem wywiadowcę Kazimierza Wieścickiego a na kronikarza wywiadowcę Ryszarda Czaplińskiego.

Rok 1959 obfitował w przeglądy artystyczne zespołów harcerskich Chorągwi Ziemi Łódzkiej. Jeden z nich odbył się w Łęczycy. Nasz zespół muzyczny w składzie: trąbka – Edward Antczak,

Zimowe Igrzyska Hufca w Smardzewie - 1957 Narciarze z 13 Zgierskiej Druzyny Harcerzy im. Bohaterów Westerplatte

89


perkusja – Andrzej Lezler, saksofon – Stanisław Makowski, klarnet – Jerzy Makowski, akor-deon – Pawluczyk Waldemar, solista – Lidka. Na konkursie w Łęczycy zajęliśmy III miejsce.

W zimowych mistrzostwach Hufca 1959r. w zjazdach saneczkowych w składzie: Wiesław Rymarowicz, Wojtek Wesołowski zajęliśmy dwa I miejsca. W biegu patrolowym narciarskich z drużyn młodszoharcerskich zwyciężył Piotr Zawisza. W mistrzostwach Hufca w Szachach zorganizowanych także zimą, moja drużyna zajęła drużynowo 3 miejsce a indywidualnie dh Cieślak był także 3-ci.

W styczniu 1960 hufiec zorganizował Konkurs Recytatorski i Konkurs Piosenki Harcerskiej. W konkursie Piosenki Harcerskiej moja drużyna zajęła 1 miejsce w hufcu. W lutym na zorga-nizowanych przez hufiec mistrzostwach w ping-ponga zajęliśmy 7 miejsce.

We współzawodnictwie drużyn harcerskich prowadzonym przez Hufiec w roku harcerskim 1959/ 1960 moja drużyna zajęła również 3 miejsce.

Był to na rok przed moim pójściem do Wojska. Ostatnie nasze ognisko pożegnalne odbyło się na żwirowni w lesie Dąbrowskim. Podczas pożegnania przekazałem drużynę Kazimierzowi Wieścickiemu. W tym czasie drużyna przodowała wśród drużyn młodszoharcerskich.

Drużyna pracowała jeszcze kilka lat z dobrymi rezultatami. W roku 1961 prowadził ja dh Kazimierz Wieścicki. Ponieważ 1 listopada 1961 roku mianowano go drużynowym 6 DH im. Tadeusza Kościuszki, na funkcji drużynowego „Trzynastki” nastąpiła zmiana. Jej drużynowym mianowano pwd Ryszarda Czaplińskiego. Drużynie zmieniono numer na 7.

Dh Ryszard prowadził drużynę do września 1964 roku. Jego następcą został dh Andrzej Czapliński który prowadził drużynę do 10 kwietnia 1966 roku. Kolejnymi drużynowymi „Siódemki byli: Tomasz Dworczak oraz Piotr Czajkowski. Drużyna nadal wyróżniała się we współzawodnictwie sportowym, szczególnie w pływackich Mistrzostwach Hufca oraz w ping ponga. W roku 1965 we współzawodnictwie hufcowym zajęła I miejsce a w latach następnych była w czołówce tego współzawodnictwa.

hm Wojciech Wesołowski

Zimowe Igrzyska Hufca w Smardzewie – 1959. Medaliści zawodów saneczkowych. Stoją od lewej W. Rymarowicz, W. Wesołowski, Wł. Cichocki

90


16 Żeglarska Drużyna Harcerska

Mimo, że nasze miasto Zgierz leży nad rzeką Bzurą to tak naprawdę nie ma tu dużego zbiornika wodnego. Jednak już bardzo dawno temu byli w Zgierzu ludzie, którzy chcieli pływać na kaja-kach i żeglować. Nie mając takich możliwości ścigali się na baliach i tym podobnym sprzęcie, na dawnych stawach, które przed wojną i krótko po niej były w dolinie Bzury, w pobliżu torów kolejowych.

To zainteresowanie „wodą” spowodowało dążenie do powstania po odnowie harcerstwa – drugiej historycznie w Zgierzu harcerskiej drużyny żeglarskiej.

Powstała ona w roku 1958. Zorganizował ją ówczesny komendant Hufca ZHP w Zgierzu harcmistrz Eugeniusz Zaczyński. Przyjęła nr 16. Patronem drużyny obrano gen. Mariusza Zaru-skiego, założyciela żeglarstwa harcerskiego w Polsce oraz Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. Jej drużynowym mianowano dh Jana Koźluka a przybocznym dh Władysława Kosmalskieg. Opiekunem drużyny z ramienia hufca został jej założyciel dh Zaczyński.

Można powiedzieć że drużyna żeglarska miała swoich protoplastów. Za takich uważam dh dh phm Stanisława Leszewskiego oraz phmTadeusza Derejskiego.

Dh Stanisław Leszewski, drużynowy drużyny harcerskiej działającej w Szkole Powszechnej nr 3 na Przybyłowie, interesował się także,,Wodą,, dlatego w sierpniu 1932 roku uczestniczył w Międzynarodowym Zlocie Skautów Wodnych nad Jeziorem Gorczyńskim na Pomorzu. Natomiast jesienią 1936 roku przy prowadzonej przez niego drużynie zorganizowano Krąg Starszoharcerski o nazwie „Żeglarze” a od następnego roku jeden z zastępów zrzeszających harcerzy młodszych nosił nazwę „Flisacy”. Tak było do wojny.

Po wojnie, wiosną 1946 roku w Gimnazjum i Liceum Handlowym w Zgierzu, na ulicy Długiej, uczeń tej szkoły dh Tadeusz Derejski założył 9 Żeglarską Drużynę Harcerzy działającą do roku 1950. Jego przybocznym został dh Bogdan Wasiak. Drużyna prowadziła działalność początkowo w szkole a następnie od przełomu lat 1947/48, we własnej harcówce mieszczącej

1 Maja 1964 - 16 Żeglarska Drużyna Harcerska. Pierwszy od lewej drużynowy Janusz Wołoszyński

91


Zajęcia na kajakach na Stawie Miejskim w Zgierzu

się na ulicy Długiej, na parterze dawnej plebani kościoła Ewangelicko – Augsburskiego. Wtedy też została drużyną środowiskową, czyli mógł do niej należeć każdy bez względu na to do jakiej szkoły chodził.

W jednym z pomieszczeń odbywały się zbiórki i zajęcia teoretyczne oraz nauka piosenek a w drugim harcerze urządzili warsztat stolarski – szkutnię, w której budowano kajaki. Zajęcia praktyczne odbywano na zgierskim stawie, po którym pływano na pontonie i 3 posiadanych przez drużynę pirogach.

Drużynowy,,Dziewiątki” już w roku 1945 uczestniczył w rejsie morskim na Bałtyku, na żaglowcu Generał Zaruski natomiast latem 1947 roku, w Kruszwicy nad Jeziorem Gopło zor-ganizował miesięczny obóz żeglarski, w którym uczestniczyło 21 członków drużyny.

We wrześniu 1948 roku, w związku z awansem dh Derejskiego na pilota Chorągwi, druży-nowym został dh Bogdan Wasiak a przybocznym dh Leonard Zielewski.

W roku następnym nastąpiła kolejna zmiana w kierownictwie drużyny – drużynowym został dh Leonard Zielewski,. Ponieważ władze kraju postanowiły zawiesić działalność harcerstwa i utworzyć Organizację Harcerską (OH) Związku Młodzieży Polskiej (ZMP). Drużynę w roku 1950 rozwiązano.

,,Szesnastka” dzięki Pilotowi Chorągwi – dh Derejskiemu została umundurowana w otrzy-mane od marynarzy białe, marynarskie mundury a ponadto podarowano jej także dwie szalupy, które przetransportowano do Zgierza i zwodowano na stawie miejskim. Pływano na nich tre-ningowo a także przewożono mieszkańców Zgierza na wyspę co było dla mieszkańców Zgierz nie lada atrakcją..

Harcerze przy wydatnej pomocy dh Zaczyńskiego, zwanego przez nich z racji wieku „Dziad-kiem Zaczyńskim”, wykorzystując do pracy jego warsztat stolarski mieszczący się w Zgierzu przy ulicy Kościuszki zbudowali w latach 1961-1962 – cztery kajaki.

Już w roku 1962, w dniach 10-14 października, chcąc je wypróbować na dwóch z nich zor-ganizowano dla członków drużyny wyprawę z Uniejowa do Kruszwicy. Wzięli w niej udział: Eugeniusz Zaczyński, Jan Koźluk, Jan Kosmalski oraz Czesław Jagiełło.

Korzystając ze zdobytych doświadczeń, w roku następnym, wzięto na czterech kajakach udział w Ogólnopolskim Spływie Kajakowym z Sieradza do Siekierek, zorganizowanym dla uczczenia 20 lecia Ludowego Wojska Polskiego. Spływ rozpoczął się w Sieradzu 5 lipca 1963

92


Obóz wędrowny na Mazurach (1977)

roku. Początkowo płynięto rzeką Wartą a następnie Odrą. W czasie Spływu jego uczestnicy przepłynęli ok. 600 km.

W spływie tym uczestniczyli druhowie: Eugeniusz Zaczyński, Władysław Kosmalski, Stefan Żywica, Henryk Koziak, Andrzej Dyaczyński, Jerzy Łapacz, Paweł Wiaderkiewicz oraz Leszek Sęk.

W roku 1964 żeglarze zgierscy uczestniczyli w Ogólnopolskim Zlocie Młodzieży w War-szawie. Zlot poprzedzono spływem kajakowym rozpoczętym w Tomaszowie Mazowieckim, początkowo płynięto rzeką Pilicą z a następnie Wisłą do Warszawy.

W tym czasie do najbardziej aktywnych poza wymienionymi na wstępie funkcyjnymi druży-ny należeli druhowie: Kazimierz Jagiełło, Andrzej Kosmalski, Henryk Koziak, Stefan Żywica, Andrzej Dyaczyński, Jan i Józef Łapaczowie a z młodszych: Janusz Wołoszyński, Henryk Wirowski, Bogdan Błaszczyk oraz Jerzy Jagiełło.

Rok 1965 był przełomowym w historii drużyny, nastąpiła zmiana pokoleniowa ponieważ z drużyny odeszli jej starsi członkowie. Drużynowym powołano dh Janusza Wołoszyńskiego, jego przybocznym został, nowy w tym gronie pwd Andrzej Czapliński.

Wyżej wymienieni nadają drużynie nowy wyraz, organizując wiosną 1966 roku kurs żeglarski. Zajęcia teoretyczne odbywały się w lokalu komendy Hufca ZHP przy ul. Komuny Paryskiej 2, natomiast praktyczne latem na Jeziorze Charzykowskim. Instruktorami na kursie byli żeglarze z Chorągwianego Harcerskiego Ośrodka Wodnego (HOW) w Łodzi.

W tym samym roku, w ramach obchodów 1000 Lecia Państwa Polskiego, w dniach od 30 lipca do 7 sierpnia, drużyna zorganizowała spływ kajakowy. Jego trasa wiodła z Uniejowa przez Koło, Ślesin, Kruszwicę do Barcina. Łączna długość trasy – 155 km. Płynięto rzekami: Wartą i Notecią oraz jeziorami: Ślesińskim, Gopłem i Mielno.

W spływie, jako obozie wędrownym uczestniczyło 22 druhów płynących na 11 kajakach. Obóz podzielono na trzy, sześcioosobowe zastępy. Tradycyjnie prowadził go dh Zaczyński a wspomagali go, dh Andrzej Dyaczyński jako jego zastępca oraz dh Janusz Łapacz, jako oboźny.

Uczestnikami spływu byli m.in: dh Bartczak, Bogdan Błaszczyk, Andrzej Bańka, Andrzej Brzozowski, M. Galant, Janusz Gałązka, Jerzy Jagiełło – ratownik, Zbigniew Kaniewski, Leon Nowik – sanitariusz, dh Rożniata, Feliks i Walery Wiśniewscy, Tomasz i Zbigniew Zawiejowie.

93


Rejs zatokowy (1976). Od lewej - Stanisław Ogłoska, Waldemar Torbicki, Bogusław Kaźmierski, Marek Kustosik i Andrzej Czapliński – kapitan

Obóz był dofinansowywany przez Wydział Oświaty Urzędu Miasta Zgierza a ponadto Wydz. Oświaty przekazał im dary rzeczowe: bańkę oliwy, woreczek mleka w proszku oraz woreczek makaronu.

Był to ostatni w historii drużyny spływ kajakowy. Po jego zakończeniu, kajaki odesłano pociągiem do Zgierza, natomiast uczestnicy spływu, również pociągiem a następnie autobusem przenieśli się do Chorągwianego Ośrodka Żeglarskiego w Funce k/ Chojnic nad jeziorem Cha-rzykowskim. Tam dołączył do nich dh Andrzej Czapliński.

W ośrodku tym, w dniach od 7 do 15 sierpnia zorganizowano pierwszy obóz żeglarski drużyny. Uczestnicy obozu przeszli na nim praktyczne szkolenie żeglarskie zakończone eg-zaminami. Stopień żeglarza jachtowego zdobyło 12 harcerzy, byli to m.in. Bogdan Błaszczyk, Andrzej Czapliński, Andrzej Dyaczyński, Janusz Łapacz, Feliks i Walery Wiśniewscy, Zbigniew Zawieja. Ponadto stopień żeglarza jachtowego zdobył uczestniczący w obozie chorągwianym w Funce członek drużyny druh: Henryk Wirowski,

W obozie chorągwianym uczestniczyli także dwaj zgierscy harcerze posiadający stopień żeglarza jachtowego, byli to druhowie Jerzy Jagiełło i Janusz Wołoszyński, którzy na nim jako pierwsi członkowie drużyny zdobyli stopień sternika jachtowego.

Jesienią drużyna wzbogaciła się o żaglówkę. Uzyskała ją poprzez wymianę za jedną z po-siadanych szalup z żeglarzami z Pabianic. Na żaglówce tej, o nazwie „Ela”, żeglowano po zgierskim stawie.

Dzięki temu członkowie drużyny mogli pływać po stawie nie tylko na kajakach lecz także po nim żeglować.

W roku 1967 zorganizowano dla członków drużyny, wspólnie ze szczepami harcerskimi z Techników: Chemicznego i Włókienniczego kolejny obóz żeglarski. Odbywał się on w miej-scowości Ryte Błota k/Brodnicy. Jesienią na skutek nieporozumień z Komendą Hufca drużynę niestety rozwiązano.

Rok później dzięki staraniom ówczesnego komendanta hufca hm Grzegorza Szkody, dru-żynę reaktywowano. Drużynowym mianowano pwd Andrzeja Czaplińskiego, który powrócił do działalności harcerskiej po odbyciu zasadniczej służby wojskowej. Powstała całkiem nowa drużyna, ponieważ z poprzedniego składu pozostali nieliczni. Na zbiórce w dniu 24.11.1968 roku

94


zostali oni mianowani zastępowymi jeszcze nieistniejących zastępów. Zostali nimi druhowie: Andrzej Brańka oraz Zbigniew i Tomasz Zawiejowie. Przybocznym mianowano nowego w tym gronie dh Marka Kustosika. W końcu roku drużyna liczyła 7 członków, ponieważ wstąpili do niej druhowie: Marek Kaźmierski i Zbigniew Grzelewski. Od stycznia 1969 roku drużyna zaczęła się szybko rozwijać. Przybywali nowi członkowie, wstąpiły do niej także dziewczęta, dlatego w drużynie powołano przyboczną, została nią dh pwd Elżbieta Marciniak natomiast kolejną zastępową – dh Elżbieta Michałowska. Powołano także kronikarza drużyny, została nim dh Babrbara Bojanowska. Wzięliśmy się ostro do pracy.

Już 5 lutego rozpoczęto kurs teoretyczny na stopień żeglarza jachtowego. Zajęcia na nim prowadzili: żeglarz jachtowy Andrzej Czapliński oraz sternicy jachtowi Jerzy Jagiełło i Marek Wojdat.

Problemem było początkowo umundurowanie drużyny. Część członków nosiła białe mary-narskie mundury odzyskane od byłych członków poprzedniego składu, część harcerskie mundury granatowe kupione w Czuj Czynie, natomiast inni z Radą Drużyny na czele granatowe mundury marynarskie odkupione od byłych marynarzy.

W trakcie roku harcerskiego 1969 i w latach następnych drużyna żeglarska w ramach „suchej zaprawy” wielokrotnie uczestniczyła w rajdach pieszych organizowanych przez zgierskie PTTK w okolicach Zgierza oraz w rajdach po Górach Świętokrzyskich, zdobywając wiele cennych nagród za punktacje rajdową oraz w konkursach na najlepszy program przy ognisku. W tej specjalności wyróżniali się Andrzejowie: Brańka i Czapliński.

22 marca, w ramach tzw,,Suchej Zaprawy,, uczestniczyliśmy w rajdzie pieszym,,Powitanie Wiosny, zorganizowanym przez Klub Turystów Pieszych,Chodzieje”. W rajdzie uczestniczyły 22 osoby. Odnieśliśmy sukces zdobywając dwie nagrody: nagrodę „Reportera” oraz III-cia nagrodę we współzawodnictwie na najlepszy program przy ognisku.

W kwietniu reprezentacja drużyny uczestniczyła w Harcerskich Zawodach Pływackich Hufca w których w konkurencji dziewcząt zwyciężyła przedstawicielka drużyny żeglarskiej dh Elżbieta Michałowska.

1 maja defilowaliśmy na samochodzie ciężarowym prowadzonym przez bosmana drużyny dh Zbigniewa Żuchowskiego, śpiewając piosenki i wznosząc okrzyki m.in. „Żeglarze – Ahoj”.

W maju kolejny rajd „Noc Słowicza” – II miejsce we współzawodnictwie na najlepszy program.

15 czerwca reprezentacja drużyny w składzie: Michał Góreczny – kapitan i członkowie; Andrzej Brańka, Marek Kaźmierski, Mariusz Pawłowski, Tomasz Zawieja i Zbigniew Zawieja wraz z opieku-nem Andrzejem Czaplińskim wzięła udział w I Chorągwianej Spartakiadzie Drużyn Wodnych. Odnieśliśmy połowiczny sukces, Indywidualnie zwyciężył Michał Góreczny natomiast zespołowo miejsce czwarte. Jednak głównie dzięki Andrzejowi Brańce byliśmy najbardziej rozśpiewaną i wesołą drużyną.

Członkowie 16 Żeglarskiej DH podczas pochodu pierwszomajowego – 1969 rok. Na samochodzie pierw-szy od lewej drużynowy Andrzej Czapliński, druga, przyboczna Elżbieta Marcinkowska

95


Harcerki i harcerze z 16 ŻDH na Rajdzie Powitanie Wiosny 1969

24 czerwca w ramach obchodów Dni Morza zorganizowaliśmy Quiz z wiedzy o morzu – zwyciężył w nim Zbigniew Grzelewski.

W lipcu 1969 roku siedmioro przedstawiciele drużyny szkoliło się na żeglarskim obozie chorągwianym w Funce. Grupa zgierska dała się poznać z dobrej strony. Stopień sternika jach-towego na obozie zdobyli druhowie: Andrzej Czapliński, Michał Góreczny i Zbigniew Zawieja, a stopień żeglarza jachtowego dh Barbara Bojanowska (Kustosik) i dh Marek Kustosik.

W pierwszej połowie sierpnia 1969 roku, zorganizowano w Funce I Ogólnopolską Sparta-kiadę Drużyn Wodnych. Jednym z sześćiu członków reprezentacji Chorągwi Ziemi Łódzkiej był zgierski żeglarz Michał Góreczny. Ku zaskoczeniu wszystkich ta właśnie reprezentacja zajęła I-sze miejsce w Polsce.

W drugiej połowie sierpnia tego samego roku w Tamie k/ Rajgrodu na Pojezierzu Augustow-skim zorganizowano samodzielny, 14 dniowy obóz drużyny prowadzony przez dh Zaczyńskiego,

Obóz chorągwiany w Funce nad Jeziorem Charzykowskim – 1969. Od lewej Zgierzanie: drugi – Andrzej Brańka, czwarty Andrzej Czapliński, piąta – Barbara Bojanowska, szósty Marek Kustosik

96


jego z-cą był dh Marek Kustosik. W obozie uczestniczyło 20 harcerek i harcerzy. Mieszkano w domkach campingowych a zajęcia prowadzono na czterech żaglówkach, dwóch omegach i dwóch piratach. Ich sternikami byli druhowie: Jerzy Jagiełło, Marek Wojda, Zbigniew Zawieja i Jerzy Mączka, będący także ratownikiem obozu.

Uczestnikami obozu byli: Barbara Bojanowska, Andrzej Brańka, Elżbieta Brzosko, Zofia Filipiak, Zbigniew Grzelewski, Ewa Hulewicz, Marek Kaźmierski, Grzegorz Michałowski, Mariusz Pawłowski, Krzysztof Szyłło, Małgorzata Wojda, Tomasz Zawieja, Zenon Zbański, i Zbigniew Żuchowski.

Stopień żeglarza zdobyli: Elżbieta Brzosko, Zofia Filipiak, Ewa Hulewicz, Mariusz Paw-łowski, Małgorzata Wojda i Zbigniew Żuchowski.

24-25 września udział w V Rajdzie „My Młodzi”. Wystąpiliśmy w 23 osobowym składzie odnosząc we współzawodnictwie sukcesy. Zwyciężyliśmy w punktacji ogólnej zdobywając Puchar Przechodni oraz zajęliśmy II-gie miejsce w konkursie na najbardziej niepotrzebny przedmiot, był nim duży kamień.

12 października 11-to osobowa grupa pod wodzą dh Marka Kustosik uczestniczyła w rajdzie organizowanym przez Wojewódzką Spółdzielnię Spożywców zajmując w punktacji eksekwo I miejsce oraz II-gie za program artystyczny.

W styczniu 1970 zorganizowano Konkurs z nagrodami z wiadomości harcerskich i żeglar-skich. Prowadził go dh Jerzy Jagiełło.

W lutym 1970 roku rozpoczęto zajęcia na zorganizowanym przez drużynę teoretycznym kursie na sternika jachtowego. Wykładowcami na kursie byli funkcyjni drużyny, mianowicie dru-howie: Andrzej Czapliński, Jerzy Jagiełło, Jerzy Mączka, Marek Wojda oraz Zbigniew Zawieja.

Również uczestniczono w wielu rajdach pieszych zajmując wysokie pozycje we współza-wodnictwie rajdowym.

W roku 1970 nawiązano współpracę ze Spółdzielnią Mieszkaniowej. Dzięki jej pomocy Spółdzielni która na Osiedlu Spacerowa użyczyła lokalu na harcówkę, zorganizowano następ-ną drużynę żeglarską, której drużynową została dh Barbara Bojanowska – Kustosik. Żeglarze kontynuują organizowanie własnych obozów letnich.

Na obozie 16 Żeglarskiej DH w Rajgrodzie na Suwalszczyźnie – 1970 rok

97


Obóz drużyny w Rajgrodzie (1971)

Obóz letni zorganizowano na Mazurach, Odbywał się on od 2 do 24 sierpnia 1970 roku. Dowodziła nim młoda kadra: Komendant Dh Marek Kustosik. Z-ca Komendanta – dh Jerzy Jagiełło „Igła”, sternicy: Michał Góreczny, Marek Wojda i Zbigniew Zawieja, ratownikiem był dh Jerzy Mączka. W obozie uczestniczyła większość uczestników obozu ubiegłorocznego, nowymi na obozie byli: Tomasz Hertel, Grażyna Malina, Lech Matusiak, Włodzimierz Matusiak i Andrzej Sokołowski.

Obóz ten był obozem wędrownym. Przemieszczano się na 4 wypożyczonych w Nidzie żaglówkach klasy Omega a mieszkano w namiotach. Na żaglówkach tych opłynięto prawie całe Mazury. Rejs rozpoczęto w Rucianem a następnie żeglowano przez Śluzę Guziankę – Je-zioro Bełdany, jezioro Mikołajskie do Mikołajek, po czym Jezioro Tałty i Ryńskie do Rynu, następnie kanałami oraz przez jeziora: Jagodne i Boczne, Niegocin do Gizycka, a potem jezio-rami: Kisajno, Dargin i Mamry do Węgorzewa. Następnie z powrotem do Jeziora Śniardwy, poprzez Jezioro Roś, ponownie przez Mikołajskie i Bełdany do Jeziora Nidzkiego, gdzie obóz zakończono. Obóz miał charakter szkoleniowy, zdobywano na nim stopnie żeglarskie: żeglarza i sternika jachtowego.

W tym samym roku rozpoczął się dalszy stopień wtajemniczenia żeglarskiego – żeglarstwo morskie. Latem 1970 wyruszył na morze pierwszy zgierski harcerz. Był nim sternik jachtowy dh Zbigniew Zawieja. Uczestniczył on w rejsie bałtyckim zorganizowanym na harcerskim Żaglowcu – „Zawisza Czarny”.

W roku 1971 jako drugi członek drużyny w rejsie morskim do portów NRD pożeglował na Zawiszy dh Andrzej Czapliński. Po nich ruszają następni, uczestnicząc w rejsach zatokowych i pełnomorskich,

Rok 1971 był dla drużyny okresem wytężonej pracy, m.in. uczestniczono w kilku organizo-wanych przez PTTK rajdach pieszych, mianowicie: IV Rajdzie,,Powitanie Wiosny, III Złazie Nocnym,,Księżycowy Tuptuś,, i VII Jesiennym Rajdzie Pieszym,,Ma Młodzi,, oraz tradycyjnym już obozie drużyny.

98


Obóz odbył się w dniach 16-29 sierpnia 1971 roku, ponownie w Rajgrodzie na pojezierzu Suwalskim. Prowadziła go dh Barbara Kustosik, jej z-cą był Zbigniew Zawieja. Sternikami byli: Marek Kustosik, Jerzy Mączka i Andrzej Sokołowski. Uczestniczyło w nim wielu nowych, poza starymi: Zbigniewem Grzelewskim, Markiem Kaźmierskim i Elżbietą Mączka (Brzosko) byli to dh dh: Jacek Antecki, Julisz Brzeski, Marek Harasz, Ewa Jędrzejczak, Marek Jurek, Bogdan Kaźmierski, Stanisław Kozak, Danuta Nowacka, Magdalena Stefankiewicz, Irena Szumska, Jarosław Wieczorek i Tomasz Zawieja. Mieszkano w namiotach wypożyczonych z jednostki wojskowej a sypiano na siennikach wypełnianych słomą.

Na obozie wiele śpiewano, m.in. piosenki żeglarskie pisane przez członka kadry obozowej dh Andrzeja Brańkę, który pisał do nich nie tylko ich słowa lecz także muzykę. Wśród wielu zgierskich żeglarzy znana jest obozowa piosenka z tamtego obozu – „Żeglarskie refleksje”, która budzi wśród nich wiele miłych wspomnień. Wielu też pamięta,,Balladę o majtkach,,.

Jesienią 1971 roku nastąpiła zmiana drużynowego 16-tki. W związku z odejściem dh Cza-plińskiego do działalności w Harcerskim Ośrodku Wodnym Komendy Chorągwi Ziemi Łódzkiej na funkcję jego sekretarza, drużynowym został dh Marek Kustosik.

16 stycznia 1972 roku odbyły się dwie imprezy drużyny mianowicie: w Smardzewie – uro-czyste przyrzeczenie które złożyło 14 druhen i druhów oraz wieczorem w Zgierzu finał obchodów Trzeciej Rocznicy działalności nowego składu drużyny. Impreza była bardzo uroczysta. Wzięło w niej udział kilkoro gości, byli to: ówczesny Komendant Hufca hm Halina Matusiak, były zało-życiel drużyny i opiekun obecnej hm PL Eugeniusz Zaczyński, opiekunowie drużyn żeglarskich: major Sokołowski i Pan Konstanty Brzosko oraz były drużynowy 16-tki phm Andrzej Czapliński.

W lipcu 1972 roku, w tzw. Operacji Żagiel w regatach pełnomorskich żaglowców i rejsie na Żeglarskie Igrzyska Olimpijskie, odbywające się w Kilonii, na pokładzie s/y Zawiszy Czarnego reprezentował drużynę dh Zbigniew Zawieja. Było to duże wyróżnienie dla drużyny.

Natomiast w sierpniu, w dniach od 2 do 16 odbył się kolejny obóz drużyny zorganizowany na Jeziorach Augustowskich. Komendantem obozu była dh Barbara Kustosik, Z-cą Komendanta dh Zbigniew Zawieja, a sternikami dh dh Jerzy Mączka, Marek Kustosik i Andrzej Sokołowski. Uczestnikami członkowie drużyny.

Część z członków drużyny zaczęła uprawiać także żeglarstwo morskie na Morzu Bałtyckim, jedni sporadycznie aby zaznać smaku morskiej przygody inni morzem się zafascynowali.

Przeprawa z jeziora Buwełno na Tyrklo podczas obozu wędrownego na Mazurach w 1978 roku

99


W rejsach morskich odwiedzano porty krajowe oraz wiele portów krajów nadbałtyckich: Szwecji, Finlandii, NRD, RFN i ZSRR. W rejsach tych doznawano wielu niezapomnianych wrażeń, zdobywano staż morski i nabywano doświadczenie a w efekcie zdobywano kolejny stopień żeglarskiego wtajemniczenia czyli stopień jachtowego sternika morskiego. Zdobyli go w latach 1972-74 kolejno druhowie: Zbigniew Zawieja, jego brat Tomasz, współpracujący z drużyną Andrzej Czapliński oraz Marek Wojda.

Kolejne obozy żeglarskie odbywały się na Mazurach lub Pojezierzu Augustowskim. W roku 1977 dzięki staraniom Komendy Hufca oraz Retmana Hufca dh Marka Kustosika zakupiono pierwsze własne żaglówki, były to Omegi. W roku następnym zakupiono dwie następne. Dzięki tym zakupom obozy żeglarskie odbywały się na własnym sprzęcie – oczywiście na Mazurach ponieważ na ich terenie sprzęt był przechowywany. Miało to miejsce w miejscowości Pranie nad jeziorem Nidzkim u pana nazywanego „Dziadkiem Szczupaczkiewiczem”. Organizowano obozy stałe oraz wędrowne.

Znamienny był rok 1978. Odbyły się w nim 3 turnusy obozu żeglarskiego wiodące przez prawie całe Mazury oraz spływano rzeką Pisą do Narwi, następnie Narwią dopłynięto do Kanału Żerańskiego a nim do Wisły i Wisłą obok Twierdzy Modlin do Mińska Mazowieckiego.

W czasie tego obozu, żeglujący z 4 osobową załogą dh Marek Kustosik odkrył bazę na stałe obozy harcerskie hufca. Od roku 1982 miejsce to stało się, funkcjonującą do dnia dzisiejszego w Okartowie k/ Orzysza bazą obozową hufca Harcerskiego w Zgierzu.

Po otrzymaniu przez hufiec nowego lokalu przy ul 17 Stycznia 29 (obecnie Długa) drużyna otrzymała do swojej dyspozycji jedno pomieszczenie w piwnicach budynku. Umeblowała je i udekorowała w stylu żeglarskim we własnym zakresie. Uroczystego otwarcia harcówki doko-nano na 20 lecie drużyny w grudniu 1978 roku. (dziesięciolecie nowego składu).

W tym okresie w pracy drużyn żeglarskich wyróżniali się swym zaangażowaniem nastę-pujący druhowie; jako instruktorzy żeglarstwa – Jacek Filarski i Artur Kosmalski a w pracy

śródrocznej i obozowej druhowie: Andrzej Brańka, Janusz Biernat, Juliusz Brzeski, Sławomir Dolaciński, Wojciech Gamrowski, Jerzy Jagiełło, Bogusław Kazimierski, Mi-chał Kosterkiewicz, Radosław Lasoń, Adam Malinowski, Elżbieta Mączka, Włodzimierz Matusiak, Stanisław Ogłoska, Iwona Sielska, Waldemar Torbicki oraz pracujący przez wiele lat jako ratownicy obozów żeglarskich Jerzy Mączka i Jerzy Sokół.

Zimą i wiosną 1979 roku zbudowano pierwszy jacht kabinowy. Był to jacht typu Giga nazwany „Zwidem”. Jego kadłub zdo-byto nieodpłatnie dzięki pomocy zgierskiego instruktora ZHP i żeglarza dh Stefana Czar-neckiego. Zabudowy dokonano w warsztacie stolarskim dh Zaczyńskiego, tym samym w którym wiele lat wcześniej budowano har-cerskie kajaki. Jacht otrzymał nazwę „ZWID”.

Na jachcie tym w roku 1979 zorganizo-wano etapowy rejs po Dunaju z Czechosło-wacji przez Węgry, Jugosławię do Rumuni. Uczestniczyło w nim 16 zgierskich żeglarzy

Harcerze wychowankowie 16-tki na Zawiszy Czarnym. Na czele oficer wachtowy jsm Andrzej Czapliński (1990)

100


a kapitanami na poszczególnych etapach byli kolejno druhowie: Andrzej Czapliński, Zbigniew Zawieja, Jacek Filarski i Marek Kustosik.

W roku następnym kolejne wezwanie, zorganizowany przez dh Marka Kustosika historyczny 5-cio turnusowy rejs po Adriatyku. Kolejno uczestniczyło w nim 20 druhen i druhów. Kapitanami na poszczególnych turnusach rejsu byli kolejno: Wojciech Gamrowski, Bogusław Kaźmierski, Jacek Filarski, Marek Kustosik i Zbigniew Zawieja.

Nie poprzestano tylko na budowie tej jednostki, zbudowano także kilka małych plastikowych Maków służących do szkolenia najmłodszych, nieodzowną do szkolenia na stopień sternika jach-towego szalupę wiosłowo – żaglową DZ oraz w okresie późniejszym kilka jachtów kabinowych.

Żeglarze odnosili również sukcesy sportowe. W roku 1975, reprezentacja żeglarzy w składzie: Jerzy Sokół, Włodzimierz Przytulski i Tomasz Hertel odniosła niewątpliwy sukces, zwyciężając w ogólnopolskich zawodach ratowników wodnych, w nagrodę uzyskując dla członków drużyny 3 dniowy rejs po Zatoce Gdańskiej na harcerskim żaglowcu s/y Zawisza Czarny.

Kiedy Hufiec otrzymał od Miasta nowy, podpiwniczony lokal przy ulicy Długiej 28 posta-nowiono w jednej z piwnic zorganizować harcówkę. Została ona wyremontowana, wyposażona i udekorowana rękami żeglarzy. Meble (stoły i ławy) wykonano z drzewa – grubych bali, po-zyskanego w czasie remontu sąsiadującej z hufcem Szkoły Podstawowej nr 8. Prace wykonano społecznie, społecznie też pomagali junacy OHP z Łodzi z Hufca w którym pracował dh Cza-pliński. Pracę tę wykonywali oni nie z musu lecz z przyjemnością.

Uroczyste otwarcie harcówki nastąpiło w grudniu 1978 roku, w czasie obchodów 20 lecia 16-tki. Żeglarstwo w dalszym ciągu rozwijało się dynamicznie, tworzono nowe drużyny w szkołach,

harcerskie i zuchowe zaszczepiając najmłodszym idee żeglarstwa.W latach 1979-1981 stałe obozy żeglarskie odbywały się nad jeziorem Charzykowskim,

w miejscowości Kopernica.Dla poniesienia rangi szkolenia potrzebna była fachowa kadra. Rozpoczęto zdobywanie

uprawnień instruktora żeglarstwa. Począwszy od roku 1981 zdobyli je kolejno druhowie: Andrzej Czapliński, Jacek Filarski i Artur Kosmalski.

Andrzej Czapliński na sterze Zawiszy Czarnego w rejsie Bałtyckim

101


W roku 1982, 16-tka stała się drużyną kadrową. Członkowie drużyny byli członkami retma-natu i funkcyjnymi pozostałych drużyn, Pełnili więc dla pozostałych żeglarzy funkcję służebną. Organizowano też w Harcówce integracyjne spotkania świąteczne z udziałem współmałżonków członków drużyny. Jej kolejnymi drużynowymi byli druhowie: Tomasz Zawieja, Andrzej Cza-pliński, Juliusz Brzeski.

Jesienią 1983 roku uroczyście obchodzono 25 lecie drużyny przy rocznicowym ognisku zorganizowanym w Ośrodku Harcerskim Hufca w Grotnikach.

W roku 1985 – po 27 latach działalności drużynę rozwiązano Fenomenem w harcerskiej działalności żeglarskiej jest to, że mimo że działalność drużyn żeglarskich w ostatnim okresie „kulała” organizowane były i są w hufcu harcerskie obozy żeglarskie, które cieszą się niesłab-nącym zainteresowaniem.

Komendantem wielu z nich był działający w harcerskim żeglarstwie w Zgierzu od ponad czterdziestu lat dh Jerzy Mączka. Obecnie obozy żeglarskie hufca organizuje dh Kuba Durczyński.

Jachtowy Sternik Morski hm Andrzej Czapliński

102


Szczep HSI „Młode Orły”

Historia działalności Referatu HSI rozpoczęła się w hufcu w latach sześćdziesiątych. Był on powoływany przez Komendę Hufca. Jednym z jego kolejnych kierowników był dh Maciej Truszkowski, który m.in. powołał w hufcu pocztę harcerską. Po okresie aktywnej działalności Referat HSI został rozwiązany.

Po kilku latach, zimą 1975 roku Komenda Hufca w Zgierzu, z inicjatywy dh Andrzeja Cza-plińskiego Referat Harcerskiej Służby Informacji reaktywowała. W referacie działali instruktorzy i harcerze starsi, będący przedstawicielami szczepów starszoharcerskich, działających na terenie hufca. W okresie późniejszym dołączyli do niego inni zainteresowani harcerze i instruktorzy. Działalność Referatu zapoczątkowała istnienie Szczepu HSI,,Młode Orły”.

W roku 1979 w Referacie nastąpiły zmiany. Kierownictwo referatu objął Jarosław Górecki. Na przełomie lat 1979-1980 zapadła decyzja o przekształceniu referatu HSI w drużynę. Dh Górecki przeprowadził do niej nabór w Liceum Ogólnokształcącym im Stanisława Stasica w Zgierzu. Drużyna otrzymała nr 17 i przyjęła imię hm Pl Romana Woźnickiego. Drużynowym został mianowany dh. Jarosław Górecki, przybocznymi zostali dh Radek Lasoń i dh Renata Majewska. Pełna nazwa drużyny to 17 Zgierska Drużyna Harcerska Harcerskiej Służby Informacyjnej. Ciekawostką jest to, że była to w tamtym okresie jedna z drużyn działających indywidualnie poza środowiskiem szkolnym, a w jej składzie osobowym byli także żeglarze.

Po rocznej działalności drużyna została zweryfikowana, a nowym drużynowym powołano dh Tomasza Kubika „Kubła”, który pełnił te funkcję do 1984 roku. W tym też czasie drużyna przeżyła prawdziwy rozkwit co spowodowało podjęcie decyzji o podziale drużyny i uchwałą Rady Drużyny powołaniem Szczepu HSI.

Jesienią 15 Listopada 1984 roku, rozkazem ówczesnej komendantki hufca dh Teresy Pruskiej zostaje powołany Środowiskowy Szczep Drużyn HSI. Komendantem zostaje mianowany dh. Phm Henryk Kowalewski. Od harcerzy dostaje ksywę,,Szef”. W pierwszy skład szczepu wchodzą następujące jednostki: – Gromada Zuchowa,,Weseli Ogrodnicy”, drużynowa dh Małgorzata Tarnowska, przyboczna

dh Katarzyna Kmieciak– 20 ZDH HSI młodszo harcerska, drużynowy dh Marek Adamczewski– 17 ZDH HSI starszo harcerska, drużynowy dh Krzysztof Kowalewski.

W 1989 roku nastąpiły zmiany w kierownictwie szczepu. Po wypadku jakiemu uległ dh Henryk Kowalewski, szczepowym zostaje jego syn dh. Krzysztof Kowalewski,,Kotes”.

W latach 1989-1994 środowisko przeżywa wiele zmian. Zmieniają się składy drużyn, zmienia się stan liczbowy szczepu, zmieniają się drużynowi. W szczepie pozostaje tylko jedna drużyna którą jest 17-tka. Taki stan utrzymuje się do roku 1997 kiedy to następuje reaktywacja jednostki. Drużyna 17-ta po raz kolejny ulega podziałowi. Powstają z niej dwie drużyny: 27 ZDH HSI,,Żywioły”, której drużynowym zostaje dh Radosław Tomas i drużyna 17-ta która przyjmuje nazwę,,Sokoły”. Ponadto powstają nowe drużyny w tym zuchowe.

Od roku 1997 w skład reaktywowanej jednostki wchodzą:– Gromada Zuchowa,,Słoneczne Orlęta” – drużynowa dh Anita Sęczkowska– Gromada Zuchowa – drużynowa dh Karolina Wieczorek– Gromada Zuchowa – drużynowa dh Edyta Kostrzewska – 5 ZDH HSI,,Włóczęgi” – drużynowe dh Elżbieta Stawska– 17 ZSDH HSI,,Sokoły” – drużynowi dh Tomasz Dziadak

103


– 27 ZDH HSI,,Żywioły” – drużynowy dh Radosław Tomas– 34 Leźnicka DH – drużynowy dh Sylwester Stachowski

W 1997 roku Rada szczepu bierze udział w wyjeździe rekonesansowym na Ukrainę do miejscowości Kostiuchnówka w celu określenia zakresu prac przy odrestaurowaniu cmentarza wojskowego na którym pochowani zostali żołnierze J. Piłsudskiego w Polskim Lasku. Po po-wrocie Rada podejmuje decyzje o przystąpieniu do wykonania zadania i w roku 1998 wyjeżdża na pierwszy obóz na Ukrainie. W ciągu 15 dni odnawiają cmentarz. Kilkanaście mogił żołnier-skich i mogiłę centralną. Pomagają nam harcerze z I LO im M. Kopernika z Łodzi. Nagrodą jest niesamowita satysfakcja z wykonanego zadania no i oczywiście trzydniowy wyjazd do Lwowa. Przed obozem Rada Szczepu organizuje w hufcu zbiórkę ubrań, przyborów szkolnych, książek dla mieszkańców Kostiuchnówki i kościła Polskiego w Maniewiczach. Akcję przeprowadzono pod nazwą „Dar Błękitnych Serc”.

W kolejnych latach zachodzą dalsze zmiany w szczepie. Ze Szczepu odchodzą drużyny: nr 15, Gromada Zuchowa „Wesołe Duszki” oraz 34 Leźnicka DH z której powstaje Szczep Drużyn Techniczno-Spadochronowy. W ich miejsce powstają nowe 26 ZDH – drużynowy phm Przemy-sław Bralewski, 20 ZDH – drużynowa pwd Patrycja Sulmowska, 29 ZDHarcerek – rużynowa pwd Kamila Sieradzka.

W 2003 roku Rada Szczepu podejmuje decyzje o przeniesieniu działań do szkół. I tak Gro-mada Zuchowa,,Słoneczne Orlęta” i 27 ZTDH,,Żywioły” działają w SP nr 4, 26 ZDH,,Łowcy Przygód” i GZ,,Klan Urwisów” w SP nr 5, 20 ZDH,,Pomarańczarnia” w SP nr 11, ZG,,Flipery” w SP nr 8.

W 2004 r. po udziale w warsztatach dziennikarskich organizowanych przez Chorągwiany zespół „Raptularza” powstaje zespół redakcyjny, który wznawia wydawanie gazetki hufcowej „Hufcowe Wieści” w składzie: pwd Małgorzata Półbratek – redaktor naczelny, pwd Sylwia Karbownik – sekretarz redakcji, dh Justyna Piórkowska – redaktor techniczny oraz dh Mar-ta Obłąk i Ewelina Sochacka. Zespół działał przez ok. 2 lata i wydał wiele numerów HW.

Zbiórka zastępu sępy 17 ZDHS Sokoły w Kolonii Brużycy – 2006 rok

104


W szczepie powstają też klub turystyczny prowadzony przez pwd Macieja Stanałowskiego, zespół ds. informacji i promocji w szczepie którym dowodzi pwd Adam Budziński, Harcerski Klub Puszczański,,Forest Light” założony przez dh Roberta Jurkowskiego który powrócił do działania po dłuższej przerwie. W 2011r szeregi szczepu opuszcza 26 ZDH,,Łowcy Przygód”. Zmiany dotykają również drużyny 20 i 29. Zostają zawieszone w działalności. W szeregi szczepu powraca drużyna 29 której drużynową zostaje dh Katarzyna Pawluczyk.

Obecnie, po wielu kolejnych zmianach obecnie w szczepie działają:– Gromada Zuchowa,,Słoneczne Orlęta” (zawieszona)– Gromada Zuchowa,,Tęczowe Uśmiech” – drużynowa pwd Kaja Czaplińska– 17 ZODW,,Sokoły” – drużynowy pwd Damian Kowalewski– 18 ZDW,,Terekia” – drużynowa pion. Danuta Łazuchiewicz– 27 ZTDH,,Żywioły” – drużynowa sam. Aleksandra Malik– 29 ZADH,,Vis Vitlis” – drużynowa pwd Karolina Salamon– 25 ZTDHS,,Semper Fidelis” – drużynowa phm Marta Kawecka

Zmiany obejmowały także Komendę Szczepu i Radę Szczepu. Pierwszym Komendantem Szczepu był śp phm Henryk Kowalewski, jego następcą, działa-

jącym do dnia dzisiejszego phm Krzysztof Kowalewski. Z-cy Komendanta Szczepu –pwd Sylwester Stachowski,pwd Maciej Stanałowski,,Śli-

mak”, phm Marta Kawecka,,Kawa” (obecnie), pwd Adam Budziński,,Kormoran” (obecnie), Kwatermstrz – pwd Rafał Przybylak,,Śledziu”, pwd Adrian Rodewald,,Żołnierz”, pwd Łukasz Oleski,,Olek” (obecnie).

Drużynowi i ich przyboczni opisani są w historiach poszczególnych drużyn. Przez ponad 30 letnią działalność w szeregach szczepu działało wielu innych harcerzy, har-

cerek i instruktorów których nie wymieniam bo powstała by lista na kilkadziesiąt stron i mógł-bym kogoś pominąć robiąc mu tym przykrość. Historia ta nie jest na pewno kompletna, wiele szczegółów mogło mi umknąć z pamięci. Jeżeli ktoś z czytających będzie chciał coś dołożyć to proszę o pisanie na adres podany na stronie szczepu.

phm. Krzysztof Kowalewski

105


Szczep harcerski w Technikum Włókienniczym2 drużyna harcerzy im. Tadeusza Zawadzkiego „Zośki”

5 drużyna harcerek im. Jadwigi Orłowicz

Po zakończeniu działań wojennych w 1945 roku harcerscy instruktorzy pojęli wysiłki podjęcia się wznowienia działalności drużyn obejmujących młodzież starsza w szkołach istniejących przed 1939 r. Natomiast w pierwszych miesiącach 1945 r. powstawały szkoły zawodowe kształcące kadry dla potrzeb powstających dużych zakładów przemysłowych. W Zgierzu powstało Tech-nikum Włókiennicze niemające żadnych tradycji.

Drużyny harcerskie przy nowych placówkach oświatowych powstawały w późniejszym okresie, w miarę kształcenia kadry w hufcu oraz zatrudniania w szkołach zawodowych na-uczycieli mających doświadczenie instruktorskie. Taka sytuacja zaistniała także w Technikum Włókienniczym.

Drużyna harcerska męska po okresie próbnym została przyjęta do ZHP rozkazem komendanta hufca nr 5 z dnia 23 kwietnia 1957 r. i przyjęła nazwę bohatera „Szarych Szeregów” Tadeusza Zawadzkiego „Zośki”.

Jako nauczyciel tej szkoły zostałem mianowany drużynowym z uprawnieniami „drużynowego po próbie”, mających stopień Harcerza Orlego.

Jednocześnie w szkole powstała żeńska 5 drużyna im. Jadwigi Orłowicz, której drużynową została nauczycielka dh. Halina Binder. Po niej funkcje drużynowych pełniły uczennice tej szkoły: Teresa Jamróz, Adela Jędrzejewska, Krystyna Niewiadomska, Jolanta Barańska.

W drużynie męskiej po objęciu przeze mnie funkcji zastępcy komendanta hufca, drużyno-wymi byli kolejno uczniowie – wychowankowie szkoły, druhowie: Henryk Smoliński (1960), Marian Arendt (1964), Czesław Trzciński (1965), Bogdan Świerczyński i Jerzy Szpiler (1971), Adam Rosiak, Andrzej Kozak (1972) i inni.

Stosunkowo częste zmiany drużynowych spowodowane były specyfiką, że drużynowi re-krutowali się z pośród uczniów i po u kończeniu szkoły wracali do swoich miast.

W 1968 r. w hufcu zgierskim w szkołach powołane zostały szczepy harcerskie obejmujące wszystkie drużyny danej placówki oświatowej. Komendantem Szczepu w Technikum Włókien-niczym został dh Henryk Smoliński (już nauczyciel), który pełnił tę funkcję do 1974 r. Następnie na szczepowego powołany został dh Wojciech Wardęcki.

Od 1968 r. funkcyjni w drużynach zostali objęci tzw. Młodzieżowymi Kręgami Instruktor-skimi. Pierwszą przewodniczącą została dh. Helena Korzeniowska, a później w 1970 r. funkcję tę objął dh Krzysztof Czerko.

Działalność drużyn harcerskich tego szczepu od pierwszych lat powstania była bardzo wszechstronna i w wielu dziedzinach ich członkowie zajmowali czołowe lokaty w hufcu.

W zawodach pływackich o mistrzostwo hufca drużyna męska zajmowała 3 miejsce w 1960 r. i 1961 r. oraz 1 miejsce w 1964 r.

W zorganizowanych manewrach technicznych w hufcu w 1960 r. odniosła sukces zdoby-wając 1 miejsce.

Sukcesem wyjątkowym było zdominowanie pozostałych drużyn w zawodach lekkoatletycz-nych hufca. Zwycięstwo odniosła sztafeta 4x100 m, pierwsze miejsce wywalczyli: Bogusław Przychodni w skoku w dal i biegu na 100 m, Norbert Szumski w skoku wzwyż i Wiesław Pokora w biegu na 1000 m.

106

Instruktorskie wspomnienia

Sukcesem sportowym w skali ogólnopolskiej był udział i wyniki uzyskiwane w Centralnych Igrzyskach Harcerskich przez harcerzy z 2 drużyny im. Tadeusza Zawadzkiego:– w zawodach zimowych o mistrzostwo ZHP w 1960 r. Jan Socha zajął 8 miejsce– Kazimierz Kubiak w 1962 r. w Karpaczu uzyskał 3 miejsce

Dużą aktywność wykazywały drużyny harcerskie w organizowaniu samodzielnych wspólnych obozowisk wędrownych, które prowadzili drużynowi: dh. Halina Binder i dh Grzegorz Szkoda:– w lipcu 1957 r. obóz na trasie Gdańsk – Kartuzy – Kościerzyna – Chmielno– w sierpniu 1958 r. Szklarska Poręba – Szrenica – Śnieżka – Karpacz.

Do wyjątkowo prestiżowych zdań było przyznanie szczepowi możliwości reprezentowania hufca i Chorągwi Ziemi Łódzkiej w obozach zagranicznych.

W 1962 r. komenda Chorągwi otrzymała zaproszenie dla drużyn starszo harcerskich do NRD w formie rowerowego obozu wędrownego w dniach 6-17 sierpnia. Wytypowano 2 szczepy z wo-jewództwa, w tym jednym był szczep działający w Technikum Włókienniczym. Upoważniony zostałem do prowadzenia obozu.

Wyposażeni w nowo zakupione przez komendę Chorągwi rowery wystartowaliśmy na szlak po nieznanych nam terenach nad Bałtykiem. Po dwudniowym pobycie w ośrodku Joachimsthal nad Jeziorem Werbellin w pobliżu Eberswaldu nasza trasa rowerowa prowadziła przeważnie przez piękne miejscowości nadmorskie. Co drugi dzień pokonywaliśmy trasę 30-35 km przy różnych warunkach atmosferycznych odwiedzając następujące miejscowości: Greiswald– Stral-sund – wyspa Rugia – Graal – Müritz – Warnemünde – Rostock.

Oprócz wrażeń turystycznych grupa nasza organizowała występy artystyczne, co spotykało się z serdecznym przyjęciem mieszkańców miejscowości naszego pobytu.

Wszyscy uczestnicy obozu wędrownego po raz pierwszy pokonywali tak dużą trasę na ro-werach. Zdali egzamin pod względem kondycji oraz umiejętności sportowych i artystycznych.

Następnym obozem zorganizowanym w Niemczech był obóz lipcu 1983 r. w Mylau k/ Reichenbach. W składzie grupy reprezentujących hufiec zgierski oprócz szczepu z Zespołu Szkół Włókienniczych stanowiących trzon grupy byli także członkowie szczepów harcerskich z Zespołu Szkół Ekonomicznych i Zespołu Szkół Budowlanych.

Wspólnie z młodzieżą niemiecka w godzinach przedpołudniowych pracowaliśmy przy zbiorze truskawek, a godziny popołudniowe spędzaliśmy na zajęciach sportowych, spotkaniach w klubie międzynarodowym z udziałem przedstawicieli różnych krajów oraz wycieczkach.

Nasza grupa cieszyła się uznaniem za aktywność i poziom imprez, czego dowodem była dwukrotna wizyta władz powiatowych z Reichenbach i bardzo pochlebne artykuły w lokalnej

Biwak Szczepu z Technikum Włókienniczego Grotniki – 1957 rok

107


prasie. Uczestnicy godnie reprezentowali harcerstwo hufca zgierskiego i zostawili po sobie pozytywne wrażenia u gospodarzy, a w pamięci własnej pozostawili dużo ciekawych chwil ze wspólnie spędzonych dni.

Dużym wyróżnieniem dla drużyny im. Tadeusza Zawadzkiego, a jednocześnie poważnym zadaniem był udział drużyny i jej harcerskiej orkiestry dętej w dwóch prestiżowych obozach o randze ogólnopolskiej oraz międzynarodowej.

W 1960 roku odbywała się ogólnopolska Harcerska Akcja „Grunwald”. W składzie 250-oso-bowej delegacji Chorągwi Ziemi Łódzkiej, którą kierowałem. W składzie komendy zgrupowania był dh Adam Izydorczyk w roli zastępcy oraz drużynowymi byli: dh. Urszula Helińska i dh Adam Jakubowski. Przeważającą część uczestników stanowili harcerki i harcerze hufca zgierskiego. Wśród uczestników był także żeński zespół artystyczny z Kutna, grupa artystyczna z Ozorkowa oraz harcerska orkiestra dęta z drużyną im. T. Zawadzkiego.

Orkiestrą dętą kierował zasłużony w tej dziedzinie kapelmistrz Franciszek Gust, który uczestniczył z orkiestrą i delegacją hufca zgierskiego w słynnym, historycznym Zlocie Młodzieży w Szczecinie w 1946 r.

W czasie stałego miejsca pobytu nad Jeziorem Omulew oprócz typowych zajęć harcerskich organizowane były wyjazdowe imprezy artystyczne i ogniska dla miejscowej ludności Warmii i Mazur oraz duża ilość wycieczek. Uczestnicy pracowali także przy zagospodarowaniu terenu otaczającego nowo wzniesiony pomnik w Grunwaldzie.

W dniach 13-16 lipca odbywał się pieszy rajd gwiaździsty – wędrówka uczestników wszyst-kich chorągwi rozmieszczonych w otoczeniu Grunwaldu na wielotysięczny biwak w miejsco-wości Dąbrowa Mała.

Niezapomnianym wrażeniem było wieczorne widowisko plenerowe pt. „Wszystko Tobie ukochana ziemio”, której wątkiem była historia państwa polskiego. W naturalnym amfiteatrze uczestniczyło kierownictwo centralnych władz partyjnych i rządu. Wśród nich marszałek Spy-chalski, będący wówczas przewodniczącym Rady Przyjaciół Harcerstwa i ministrem Obrony Narodowej, któremu zawdzięczaliśmy duża pomoc wojsk w organizowaniu Harcerskiej Akcji „Grunwald”.

Obóz wędrowny drużyn w Technikum Włókienniczego Karkonosze - 1958

108


W dniu 17 lipca kilkunastotysięczna kolumna Związku Harcerstwa Polskiego przemaszero-wała 8 km na manifestację na polach Grunwaldu. Był to zlot polskich organizacji młodzieżowych towarzyszący odsłonięciu pomnika uatrakcyjniony specjalnym widowiskiem historycznym.

Harcerska Akcja „Grunwald” została zakończona w dniu 18 lipca i po sprawnej likwidacji obozów wszystkich zgrupowań delegacje wróciły z niezapomnianymi wrażeniami z uczestnictwa w tak ciekawej i sprawnie zorganizowanej wielkiej imprezy, której byliśmy współtwórcami.

Nadmienić należy, że w prowadzonej przez sztab zlotu punktacji znaleźliśmy się w trzech wyróżnionych zgrupowań za aktywną działalność wśród mieszkańców regionu, sprawną orga-nizację i postawę uczestników.

Drugim wydarzeniem mający charakter międzynarodowy, w którym ważna rolę odegrali harcerze i orkiestra dęta szczepu harcerskiego Technikum Włókienniczego był udział w Między-narodowej Akcji letniej ZHP pod nazwą „MALTA – 61”. Był to jubileuszowy 10 rok istnienia tej formy akcji letniej, w której uczestniczyła młodzież z różnych organizacji europejskich i pozaeuropejskich.

Zagraniczni uczestnicy byli zakwaterowani w Cieplicach, a obozy zgrupowań chorągwianych były zlokalizowane w miejscowościach oddalonych o kilkanaście kilometrów od Cieplic. Obóz Chorągwi Ziemi Łódzkiej znajdował się w terenie leśnym w pobliżu Michałowic.

Wśród uczestników dominowały harcerskie zespoły artystyczne. Były to: Artystyczna Dru-żyna Harcerska z Koluszek, 16 drużyna starszoharcerska z Tomaszowa Mazowieckiego oraz 2 drużyna harcerska im. T. Zawadzkiego „Zośki”, którego trzon stanowiła harcerska orkiestra dęta.

Komendantem obozu był dh Zenon Michalski z komendy chorągwi, a ja pełniłem funkcję zastępcy. Orkiestrę prowadził nauczyciel Technikum Włókienniczego, harcerz z lat przedwo-jennych dh Alojzy Dynowski, ponieważ kapelmistrz Franciszek Gust nie mógł uczestniczyć z powodu choroby.

Życie obozowe oprócz normalnych zajęć harcerskich obejmowało liczne wędrówki piesze i autokarowe. Szczególnie organizowane były wyjazdy orkiestry do Cieplic.

W każdym obozie harcerskim po kilka dni gościły delegacje zagraniczne. W naszym obozie przebywały delegacje z Kuby, NRD i Bułgarii, których członkowie objęci byli normalnym pro-gramem harcerskim, co stanowiło dla nich jedną z atrakcji w części pobytu w Polsce.

Członkowie drużyny im. Tadeusza Zawadzkiego – Zośki na obozie w Michałowicach k/Cieplic z pioniera-mi z NRD – 1961 rok - Malta

109


Część wolnych godzin popołudniowych przeznaczona była na indywidualne kontakty z młodzieżą zagraniczną. Rozmowy toczyły się w różnych językach. Najtrudniej było porozumieć się z młodzieżą kubańską posługującą się językiem hiszpańskim. Nie przeszkodziło to porozumieniom z dość ciekawą grupą, z której część stanowiła odmienny, ciemniejszy kolor skóry. Pomocą w kontaktach z Kubańczykami była tłumaczka języka hiszpańskiego – artystka jednego z teatrów warszawskich.

Atrakcją życia obozowego były wizyty waż-nych gości. Odwiedziła nas dh. Zofia Zakrzewska – naczelnik ZHP oraz wicepremier Zenon Nowak. Atrakcją był przyjazd do obozu reprezentacyjnego zespołu artystycznego ZHP „Gawędy”.

Harcerze 2 drużyny im. T. Zawadzkiego spę-dzane dni na obozie do jednych z najciekawszych w życiu, choć były one bardzo pracowite biorąc pod uwagę godzinne próby i częste występy dla specyficznej publiczności z różnych krajów. Na repertuar orkiestry składały się piosenki harcerskie

oraz z tematyką patriotyczną obejmująca piosenki z Powstania Warszawskiego i inne.Szczep harcerski z Technikum Włókienniczego prowadził obozy szczepu, wspólnie z zaprzy-

jaźnionym szczepem z Technikum Chemicznego. Zmuszało to młodych członków związku do odpowiedzialności w przygotowaniu i przeprowadzeniu samodzielnych obozów. Komendantami obozów byli na przemian komendanci wymienionych szczepów: dh Bogumił Cylke i dh Henryk Smoliński. Były to obozy: w Rytych Błotach k/ Brodnicy (1967 r.), w Słoku k/ Bełchatowa (1968 r.), w Perkozie w województwie olsztyńskim (1972 r.), w Rozewiu (1973 r.), w Praczu (1974 r.) i w Perkozie (1976 r.).

Oprócz wspomnianych sukcesów w sporcie, aktywności w akcji obozowej, uświetnianiu imprez przez harcerską orkiestrę dętą, 2 drużyna im. T. Zawadzkiego „Zośki” systematycznie realizowała program drużyn harcerskich. Dowodem tego są czołowe miejsca za całokształt działalności w prowadzonej przez Komendę Hufca punktacji drużyn.

W latach, których była prowadzona punktacja drużyn wyniki jej przedstawiały się nastę-pująco:– w 1958/59 r. w ogólnej ocenie 2 drużyna im. T. Zawadzkiego zajmowała trzecie miejsce po

drużynie im. Westerplatte i drużynie im. J. Poniatowskiego.– w 1959/60 r. 2 drużyna zajęła pierwsze miejsce, a żeńska drużyna im. Jadwigi Orłowicz

trzecie miejsce.Drużyny harcerskie szczepu przy Technikum Włókienniczym, we wspomnianych latach,

dominowały w życiu szkoły, wyróżniały się w hufcu zgierskim, a szczególnie utkwiły w pamięci młodych ludzi, którzy spędzili wiele lat w szeregach Związki Harcerstwa Polskiego.

hm Grzegorz Szkoda

DH im. Tadeusza Zawadzkiego na wycieczce pieszej w ramach obozu MALTA – 1961

110


Harcerski Klub Turystyczny „Dziamdziaki”

KTP Dziamdziaki powstał w hufcu zgierski jesienią 1979 roku. Powstał ponieważ taka była potrzeba społeczna. Jego powstanie było konsekwencją turystycznej działalności w harcerstwie nie tylko zgierskim.

Turystyka jest nierozerwalnie związana z harcerstwem. Tak było i jest także w hufcu zgier-skim. Od momentu powstania drużyn skautowych i później harcerskich, turystyka była w ich programie jedną z form. W ramach programowej działalności drużyn organizowano m.in takie imprezy: biwaki, wycieczki piesze, gry terenowe itp.

Jednak byli i są instruktorzy, którzy turystyką zajmowali się w większym stopniu niż inni. Tym osobom chciałbym poświecić kilka wspomnień.

W latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku wyróżniającym się turystą, instruktorem Związku była druhna harcmistrz Stefania Kowalska, szczepowa szczepu starszoharcerskiego „Zielonego Szlaku” działającego w Technikum Ekonomicznym w Zgierzu. Członkowie prowadzonego przez nią szczepu organizowali wiele wycieczek pieszych, obozów harcerskich a także wielokrotnie uczestniczyli masowo w organizowanych w ówczesnym czasie przez PTTK rajdów pieszych.

Druhna Kowalska jako harcerski działacz turystyczny była jednocześnie działaczką Polskiego Towarzystwa Turystyczno Krajoznawczego. W roku 1963 założyła ona przy hufcu koło PTTK nr 2. Została jego Przewodniczącą. Koło to było organizatorem wielu wycieczek dla swoich członków, m.in. tradycyjnej wycieczki do Dobrej, organizowanej dla uczczenia pamięci po-wstańców, uczestników powstania styczniowego, którzy zginęli w bitwie pod tą miejscowością.

W tej działalności wspomagali ją młodzi. Do wyróżniających się aktywnością w pracy Koła PTTK należeli m.in. dh dh Anna Sikorska i Andrzej Czapliński, którzy roku 1970 zdobyli uprawnienia Przodowników Turystyki Pieszej PTTK a także Urszula Gocał.

Kiedy w czerwcu 1965 roku PTTK zorganizowało, I-sze historyczne już dziś rajdy piesze organizowane do dnia dzisiejszego, jak: Rajd do Zgierza oraz Rajd Jesienny, przy ich organizacji nie zabrakło harcerzy, druhna Stefania była ich kierownikiem, natomiast młodsi zajmowali się obsługą rajdowych tras.

Członkowie Referatu Sportu i Turystyki na wycieczce w Warszaie

111


W latach późniejszych kołem PTTK kierował dh Andrzej Żurek, m.in. organizator obozów wędrownych, m.in. uczestniczący w roku 1973, na czele reprezentacji hufca w Ogólnopolskim Rajdzie Kopernikowskim, mającym zakończenie we Fromborku. Mimo jego aktywności dzia-łalność koła PTTK podupadła i na wniosek Komendy Hufca ZHP, koło zostało w roku 1974 rozwiązane.

Niezależnie od działania Koła PTTK w Hufcu, również przy szczepach harcerskich zawią-zano Szkolne Koła Krajoznawczo Turystyczne PTTK, które tak naprawdę zrzeszały harcerzy. W latach 70-tych spośród szczepów harcerskich działających w szkołach podstawowych, w działalności turystycznej, wyróżniał się szczep ze Szkoły Podstawowej nr 3, prowadzony przez miłośnika turystyki, wieloletniego instruktora Związku dh Zenona Pałczyńskiego. Jego „ekipa” uczestniczyła nie tylko w wielu rajdach i wycieczkach pieszych lecz także w obozach wędrownych przez niego organizowanych.

Natomiast spośród szczepów działających w szkołach średnich, w działalności turystycznej w tym okresie należy wyróżnić szczep harcerski w Technikum Włókienniczym na czele z jego opiekunem, także działaczem PTTK, Przodownikiem Turystyki Pieszej PTTK – Jerzym Hejną. Jego harcerze nie tylko uczestniczyli w rajdach organizowanych w Zgierzu lecz także w rajdach organizowanych w górach Świętokrzyskich.

Do wyróżniających się szczepów starszoharcerskich należało także: prowadzony przez dh Kowalską a następnie dh Małgorzatę Barylską szczep „Zielonego Szlaku” działający w Tech-nikum Ekonomicznym oraz prowadzony przez dh Mirosławę Kazimierską Szczep w Liceum Ogólnokształcącym im. Stanisława Sztaszica.

W roku 1975, z inicjatywy ówczesnego z-cy Komendanta Hufca ds. Organizacyjnych, hm Andrzeja Czaplińskiego powołano w hufcu Referat Turystyki i Sportu w skład którego wchodzili przedstawiciele zgierskich szczepów starszoharcerskich. Pierszym Przewodniczącym Referatu powołano dh Henryku Chruścielewskiego a jego z-cą Marka Zawiertę, obaj z Technikum Włó-kienniczego. Wraz z nimi działali ponadto dh: Jolanta Bućkowska, Małgorzata Czechowska, Jolanta From, Marek Jurek, Anna Nowak.

Referat m.in. zajmował się organizowaniem dla zuchów i harcerzy zrzeszonych w Zgierskim hufcu rajdów pieszych, wiosennych, jesiennych i zimowych oraz zawodów sportowych. Orga-

Dziamdziaki na trasie Rajdu Świetokrzyskiego – przeprawa przez potok

112


nizowano m.in. Rajd Mikołajkowy, Zawody na Orientację, Manewry Techniczno – Obronne, Pływackie Mistrzostwa Hufca.

Członkowie Referatu będąc czynnymi harcerzami nie tylko byli organizatorami imprez dla innych lecz organizowali także imprezy dla siebie, jak biwaki a także uczestniczyli w imprezach organizowanych przez innych, w tym Rajdach po Górach Świętokrzyskich.

Kiedy członkowie referatu kończyli szkoły których byli uczniami, ich miejsce zajmowali młodsi. Następnym Przewodniczącym Referatu powołano dh Marka Biernata z Technikum Chemicznego a z-cą Stanisława Martyniuka z TW. Wspomagali ich: Barbara Bandzerewicz, Zbigniew Kiełkowicz, Danuta Kwaśniak, Iwona Niedzielska, Ewa Nowakowska, Anna Staroń, Małgorzata Stefańska, Małgorzata Szostek, Wiesław Spiesz,.

Druhowie: Henryk Chruścielewski, Marek Zawierta oraz Stanisław Martyniuk jako następni harcerze uzyskali uprawnienie Przodownika TP PTTK.

W roku 1979 z inicjatywy dh Andrzeja Czaplińskiego, Referat przekształcił się w Harcerski Klub Turystyczny „Dziamdziaki”. Jednym z głównych orędowników tego przekształcenia był ówczesny uczeń Technikum Chemicznego dh Wiesław Spiesz.

Klub ten działał w Hufcu aż do roku 1989. Jego członkowie podtrzymywali tradycje Referatu Turystyki i Sportu organizując dla zgierskich harcerzy wiele imprez turystycznych i sportowych m.in. dla najmłodszych z okazji Dnia Dziecka Rajd Zuchowy.

Wraz z upływem lat kończący szkoły odchodzili z pracy a w ich miejsce zajmowali inni, Kolejnymi Przewodniczącymi Klubu byli: Ryszard Kordowski, Jarosław Zawira.

Spośród nich Uprawnienia Przodownika TP PTTK uzyskali: Ryszard Kordowski oraz Jarosław Zawira.

Sztandarowa imprezą organizowaną w tym czasie przez Klub był 4 etapowy Rajd Granica-mi Zgierza, którego uczestnicy biorący udział we wszystkich etapach, ze zdobytych na rajdzie plakietek potwierdzających uczestnictwo w nim mogli złożyć dla siebie proporczyk..

Członkowie Klubu działając na rzecz innych, działali także dla siebie, mając możliwość wyżycia się w działaniu oraz spędzenia z sobą wielu miłych chwil uczestnicząc jako klub w rajdach pieszych.

Po krótkiej przerwie w działalności Klubu, w roku 1984 Klub odbudował dh Włodzimierz Kozakiewicz, który został jego Prezesem. W pracy Klubu wspomagali go kolejni harcerze, n.in. dh dh Krzysztof Adamczyk, Kuba Bednarek, Karina Bogusiak, A. Durma, Tomasz Gorzkowski, Beata Gryga, Andrzej Marczak, Ireneusz Szumski, Jacek Urbaniak, Wioletta Wardzińska, Adam Wdowiak, Joanna Witczak, Dariusz Wójcik.

Większość z nich postanowiła się dokształcać aby swoje umiejętności wykorzystać w dal-szej działalności harcerskiej, m.in. prowadzeniu drużyn. Kilkoro z tego grona, w roku 1985, na zimowisku w Rewalu zdobyło patenty drużynowych. Byli to dh dh Krzysztof Adamczyk, Karina Bogusiak, Jacek. Urbaniak, Wioletta Wardzińska, Adam Wdowiak, Joanna. Witczak i Dariusz Wójcik. Ponadto w roku 1988, na zimowisku Chorągwianym w Łebie trzech druhów, mianowicie: Krzysztof Adamczyk, Andrzej Marczak i Dariusz Wójcik zdobyło uprawnienia Organizatora Turystyki Pieszej.

W w/w latach Klub prowadził ożywioną działalność, organizując dla harcerzy zrzeszonych w zgierskim hufcu, wiele imprez turystycznych. Prowadzili ją poza w/w wymienionymi także: P. Sowiński, T. Garstka, D. Cholewa, J. Kejna, P. Kosielski, P. Janicki, P. Dudka, J. Kornacki, D. Misiak, M. Politańska, B. Kubacka, M. Kowalska, J. Wierzbowska, B. Otwinowska, M. Piłacik, K. Pyć, K. Filipińska J. Janeczek

W 1988 roku nastąpiła zmiana Prezesa Klubu. Został nim dh. Dariusz Wójcik. Członkowie klubu brali czynny udział w życiu hufca współorganizując nie tylko imprezy

turystyczne. Za kadencji Prezesa Wójcika organizowano w latach 1989-1990 m.in. zimowe

113


rajdy w Bieszczadach a także biwaki, imprezy cykliczne jak. Rajd Szlakiem Ludowego Wojska Polskiego, Biegi Walterowskie. Organizowano imprezy turystyczne i sportowe nie tylko dla członków hufca.

W roku 1990 Klub rozwiązano. Podkreślić jednak należy że Referat Turystyki i Sportu oraz kontynuujący jego tradycje Harcerski Klub Turystyczny Dziamdziaki działali aż przez 16 kolejnych lat.

Rozwiązanie klubu nie oznaczało upadku harcerskiej turystyki. Na terenie hufca działały i działają do dnia dzisiejszego harcerskie drużyny, które w nazwie mają napisane – turystyczna.

W minionych latach były i są rajdy piesze, jako najbardziej popularna forma turystyki har-cerskiej, organizowane przez sympatyków turystyki jak m. in: Macieja Stanałowskiego, Leszka Werszynina, Katarzynę Kazimierczak, Aleksandrę Jurek. Annę Dąbrowską.

Tradycje organizatorów imprez turystycznych kultywowała także 2 Zgierska Turystyczna Drużyna Harcerska prowadzona przez dh pwd Paulinę Jamróg oraz 27 Zgierska Harcerska Drużyna Turystyczna na czele z drużynową dh Olgą Chęcińską, przyboczni: Łukasz Oleski i Piotr Pawluczyk.

W hufcu zgierskim uprawiano nie tylko turystykę pieszą lecz także (co prawda w mniejszym stopniu) turystykę kolarską. Popularyzował ją głównie dh pwd Marcin Krawiec.

Pamiętać też trzeba o organizowanych przez dh Kubę Durczyńskiego Zlotach Hufca. W roku 2010 zorganizowano je na lotnisku w Łodzi – Lublinku, Natomiast w czerwcu 2011 roku w Har-cerskiej Bazie żeglarskiej Hufca Widzew w Zarzęcinie. Wzięło w nim udział ok. 150 druhen i druhów czyli ok. 45 % stanu osobowego Hufca.

hm Andrzej Czapliński

Dziamdziaki na wycieczce pieszej

IVInstruktorskie wspomnienia

117


Wspomnienie z 1934 roku

Było to w Nagórzycach koło Tomaszowa Mazowieckiego podczas kolonii drużyny, dnia 15 lipca. Po spędzonym pracowicie dniu i modlitwie wieczornej, ułożyli się wszyscy do snu. Słychać jeszcze szepty, tłumione pod kocami śmiechy, ten i ów kończy opowiadanie wrażeń a drużynowy sprawdza czystość naczyń, porządek w ułożeniu mundurów, wyczyszczone buty, mrucząc dla dodania powagi coś pod nosem. Po chwili krótki gwizdek, lampa gaśnie i zalega cisza. Przyśpieszone początkowe oddechy stają się coraz bardziej miarowe, równe, spokojne. Wiara zasypia. Ale drużynowy jeszcze czuwa. Układa plan pracy na drugi dzień, układa jadłospis, wyznacza służbę. Wreszcie wszystko zapisane, zmęczone oczy domagają się odpoczynku, ale... Lecz wieczór taki piękny. Wychodzi. Na niebie skrzą się miliony gwiazd, a na czarnym granacie nieba zda się dojrzysz granice wszech świata. Nad łąkami unoszą się mgły, słychać rechot żab. Obok płynie Pilica a nad nią drzemie odwieczny las, pełen tajemniczych głosów, nawoływań, szeptów, rozmów duchów, śpiący a jednak pełen życia. Cisza. Chwilami pies w oddali zaszcze-ka i znowu zalega cisza nocy lipcowej, zda się usłyszysz szum spadających gwiazd. Zbliża się godzina duchów.

Do izby wchodzi drużynowy. Krótki gwizdek – alarm! Kto żyw zrywa się na nogi. Ten i ów szuka w ciemności swego kątka. Ten buty, ten mundur, to krawat, to czapka i pas i już gotów staje przy drzwiach.

Lecz był ktoś, kto oprócz drużynowego czuwał i gdy ten tylko wyszedł, ów przewidując niespodziankę poplątał buty, powywracał na lewą stronę spodnie, pozawiązywał rękawy bluz, pokładł w buty papiery. I dlatego Mietek na swą dużą kulfonę nie mógł włożyć małego buta Zygmunta, dlatego Jurek stanął w obu butach lewej nogi a Rysiek w obu z prawej, dlatego Wła-dek kręci nogą, bo coś go w palcach uciska – myśli, że mu noga wyrosła?, dlatego „Edgar” nie mogąc rozplątać pasa trzyma spodnie w ręku, a Fredek nie mogąc włożyć rąk w rękawy, głowę jedynie wytknął z bluzy. Ale stoją wszyscy. Po chwili ruszamy.

Cesiek prowadzi. Marsz na północ, później na wschód, na południe i znów na wschód. Idą jak duchy, oczy śledzą za gwiazdami, pałają. Przechodzą wąwóz, mijają kolące jałowce. Słyszysz sapania, przytłumione po mchu stąpania nóg, czasem ktoś się potknie, czasem się przewraca. Ale idą.

A po tym: Nazbierać suchych jałowców, tylko cisza, las śpi.Wracają szybko i stają w milczeniu. Wchodzą do grot. „Ognisko, ognisko” radośnie szepczą

chłopcy. Tak! Bucha ogień, języki płomienia chciwie ogarniają gałęzie, sypią się skry. I snują się wspomnienia. W takich grotach i tak przy ogniu żyli i radzili nasi praojcowie. W takich grotach ukrywał się wielki duchem, choć mały ciałem, późniejszy pogromca Krzyżaków – Władysław Łokietek. Po grotach, zaułkach, piwnicach, w ciemnościach lasów kryli się powstańcy, a tak niedawno wykuwały się hasła walki zbrojnej, rozpalał się ogień wolności. I dalej: przy ogni-skach siedzieli nasi bracia, którzy życie oddali Ojczyźnie, i „wzięli w nagrodę trzy łokcie ziemi i krzyż drewniany”. Milczeniem oddajmy im cześć, a na ten ogień przysięgnijmy, że pójdziemy ich śladami.

Ogień dogasa, zalega ciemność. Wracają. Za chwilę wszyscy zasypiają i śnią, może o daw-nych czasach, może jak za Ojczyznę się walczy i ginie.

Jeden z NagórzycKronika 5 Zgierskiej Drużyny Harcerzy im Waleriana Łukasińskiego

118


Z białych harców

Nareszcie śnieg i tak go dużo!Zbieramy się w niedzielę, 31 stycznia 1937 r. w izbie. Jest nas ośmiu. Po krótkich przy-

gotowaniach do drogi i podsmarowaniu nart, ruszamy. Mijamy kościół i na polu wyciągamy się w długi rząd. To dla niektórych pierwsze kroki, więc idziemy dość nierówno. Słychać bicie desek o twardy zmarznięty śnieg i głośne rozmowy, chwilami śmiech, gdy ktoś „Kropkę” zrobi. Zwolna bicie desek zmienia się w miłe dla ucha narciarza szi... szi...

I rozmowy zmilkły, płuca ciężko pracują, serca łomocą, pot cieknie po twarzach. To zmęczenie.Dochodzimy do pagórków, zaczyna się podejście. I to na wprost łagodnym stoku mniej

uciążliwe, i te uciążliwe małgorzatką i zakosami. A nawet wyczerpujące mięśnie i nerwy schod-kowanie. Ale czego się nie robi dla rozkoszy zjazdu. Nic to, że podejście trwa minuty, a zjazd kilka sekund zaledwie, że po dojściu do wierzchołka na nogach ustać nie można. Lekkie ugięcie nóg w kolanach, wyrzut ciała w przód i tylko przez przymknięte oczy widzisz, że lecisz. Świst wichru. Twarz bije ci pył śniegu. To już nie przyjemność, to rozkosz!

I tak chciałbyś bez końca wdzierać się do góry i mknąć w dół, lecz...Wracamy ! Moim śladem marsz!Okrążamy las od strony północnej. Zimny, wiejący od wschodu wicher ucichł. Cisza, las szykuje

się do snu a tylko szi... szi...sziii... mówi, że idziemy. Zachodzimy las od zachodu i w wrzynamy się długim ostrym klinem w jego czerń. Strącona z gałęzi okiść zdobi nam głowy, barki, ręce.

Idziemy jak duchy.Zatrzymujemy się przy jednym, ośnieżonym świerku. „Borowiki” mają świece, będzie

choinka. Zgrabiałymi palcami przymocowujemy świece do zmarzniętych gałęzi. Błysnął pło-mień zapałki im, po chwili choinka jarzy się, śnieg skrzy się a wśród ciszy leśnej rozlega się: „Gwiazdka na niebie tak jasno lśni i mruga na nas byśmy tam szli. A po tym wspomnienie Druha z roku 1917, z roku wojny, z jego lat dziecinnych. O, nie tak wtedy mijały dziecinne lata, nie takie zostały po nich wspomnienia. A po tym myśli nasze popłynęły w Karpaty, w czasy bojów legionów polskich. Dziś tam mogiły i krzyże drewniane. Zapanowało grobowe milczenie.

Obrońcom Ojczyzny cześć! Gasimy świece, wracamy. Wydostajemy się z lasu na otwarte pole. Wiatr wieje przeciw nam.

Mróz był około 20 stopni. Wydostajemy się na wzniesienie, wiatr zaczyna szaleć. Przejmuje nas zimno. Rzęsy zmarzają, policzki twardnieją, ubrania sztywnieją. Milczymy. Tak chciałoby się wracać do lasu. Lecz nie, nie!

Chłopcy, biegiem! Rwiemy na przełaj, wprost wichrowi w lodowate ramiona. Tam światła stacji kolejowej,

kierunek na nie, przecież dojdziemy. Minuty trwają godzinami, zdaje się że poruszamy się w miejscu. Chwila wytchnienia i znowu biegiem, i... dochodzimy.

Ilu nas? – ośmiu!Wrócili wszyscy. Przemarznięte twarze uśmiechać się nie mogą. Palce straciły czucie. Mgła

zalewa izbę. Pierwsi ciężko dyszą. A tu nagle Władek zaczyna: „Niechaj piecuchy gdzieś u po-duchy gnuśnym leniwym oddają się snom”...

Takie to już nasze harcerskie życie.

„Łoś” Drużyna Harcerzy im. mjr. Ludwika Idzikowskiego(tekst z archiwum Komisji Historycznej Hufca ZHP w Zgierzu)

119


Czwarty zastęp

Trudno pisać o harcerstwie, kiedy natłok wspomnień jest tak wielki, że nie wiadomo, co ukryć, a co wyeksponować. Każdy harcerz przeżywa harcerstwo na swój sposób. Jedni odnajdują w nim wielkie wzruszenia, inni ład organizacyjny, a jeszcze inni – wielką przygodę lub dozgonną przy-jaźń. W ulubionej piosence Aleksandra Kamińskiego – twórcy ruchu zuchowego – śpiewamy: „zwiążemy ziemię braterskich serc płomieniem, piosenką naszych zielonych lat...”

Zielone lata, najpiękniejszy okres naszego życia. Zielone lata to okres beztroskiej zabawy, gier i przygód. Gdzie możemy znaleźć więcej gier i zabaw niż w harcerstwie? Nigdzie! Harcerstwo to wielka gra. Gra o przyszłość jednostki, o jej postawę i honor, o przyszłość, o los kraju. Gra o wartości. Kiep ten, kto tego nie rozumie.

Zejdźmy jednak z tej górnej półki na niższy szczebel organizacyjny, ma szczebel hufca, drużyny, zastępu. Może się wydać komuś dziwne to, że moje harcerzowanie rozpoczęło się przed pójściem do szkoły. Z kolegami z kamienicy wymykaliśmy się z domu i wędrowaliśmy do pobliskiego las. Na jego skaju w pięknie wyrzeźbionym przez naturę parowie było źródełko, dające początek rzece Moszczenicy. Jakieś sto metrów od źródełka zbudowano betonową zaporę, tworząc niewielkie rozlewisko. Tu był cel naszych podwórkowych wypraw, ulubione miejsce naszych kąpieli. Woda w rozlewisku była niesamowicie zimna, wiadomo, źródlana. Przy zaporze była głębia, z nikt z nas umiał pływać, więc z rozpędu szczupakiem wskakiwaliśmy do wody. Rozpęd wynosił nas na mieliznę. Oddawaliśmy po kilkanaście skoków. Rozpierała nas radość życia. Orzeźwieni, szczęśliwi wracaliśmy do domu.

Tak mijał czas mojego wczesnego dzieciństwa. Nieubłaganie nadeszła pora nauki szkolnej, odrabiania lekcji i zwiedzania własnego miasta. Jednak nadal ciągnęło nas do lasu. W sobotnie popołudnie byliśmy prawdziwymi Indianami. Wykonywaliśmy odpowiednie rekwizyty – pióro-pusze, łuki, strzału, dzidy. Było w tych zabawach coś tajemniczego, absorbującego, zwłaszcza, kiedy inscenizowaliśmy taniec zwycięstwa. Okrzyki, pohukiwania napełniały nas radością. Tajemnicze, ukryte w gąszczu miejsca, ruch, gra – oto, co nam było potrzebne, jako uczniom niższych klas szkoły powszechnej. Po tych przeżyciach przyszła do mnie wielka miłość – praw-dziwe harcerstwo. Miłość, której jestem wierny po dzień dzisiejszy. To wprost nie do wiary, ale taka jest rzeczywistość. To wielkie szczęście – przynależność do harcerstwa – dopadło mnie na przełomie roku szkolnego 1936/1937.

Moja radość, a rodzicom kłopot. Potrzebny był mi mundur, chusta, pas, czapka i inne elementy wyposażenia. Dobrze się złożyło, że to szczęście dopadło mnie na początki wakacji. Przede mną był czas, aby ten harcerski ekwipunek zgromadzić. Z dumą i powagą wdziałem harcerski strój. Stanąłem przed lustrem. W zwierciadle stał przede mną mały chłopiec spoglądający uważnie szarymi oczyma. To byłem ja, ale inny niż ten z dnia poprzedniego. Z niedowierzaniem kręciłem głową.

Rozpoczęcie roku szkolnego. Pierwsza zbiórka zastępu. Ze zdumienie i radością odnajduję kolegów z mojej klasy i kolegów z klas równoległych. Jest nas dziesięciu. Lustrowałem wzrokiem kolegów. Wszyscy umundurowani. Pycha. Nasz zastępowy – Eugeniusz Kubiak – to nie byle, kto, to członek „Strzelca”. Widziałem go na defiladzie. Maszerował w strzeleckim mundurze, z karabinem na ramieniu, budząc mój podziw i zazdrość.

W końcu miesiąca wyruszyliśmy zastępem na biwak do Grotnik. Skąd wyruszyliśmy? Oczywiście z naszej kwatery przy Szkole Powszechnej nr 2 im. Adolfa Pawińskiego, znajdu-jącej się u zbiegu ul. Pawińskiego z ul. Łęczycką. Kroczyliśmy na ukos, ścieżynami, do stacji

120


kolejowej Zgierz – Północ, a dalej wzdłuż torów kolejowych. Tory kolejowe mają prawdziwą moc. Patrzysz na nie, a one zdają się mówić – idź, idź, dobrze idziesz, nie zbłądzisz. Wreszcie dotarliśmy do Grotnik. Koniec naszej drogi. Rozbijamy biwak. Smażymy na kolację naleśniki. Koniec dnia. Przy małym ognisku zastępowy opowiadał nam o patronie drużyny – pułkowniku Leopoldzie Lisie – Kuli i o harcerskim prawie. Nazajutrz spokój zakłócił nam niepożądany incydent – jakieś Niemiaszki zaatakowały nasze obozowisko. Ale ta „zabawa” skończyła się tym, ze popędziliśmy im kota. To była pierwsza bitwa polsko – niemiecka, którą wygraliśmy w sposób niezaprzeczalny. Wróciliśmy do domu szczęśliwi i dumni ze zwycięstwa. Ten pierwszy biwak utkwił mi w pamięci na zawsze. Pierwsza noc pod namiotem. Zapach płótna namiotowego mieszał się z zapachem sosnowego lasu. Czy takie wspomnienia da się odpowiedzieć tak, aby trawiły do serc i umysłów współczesnych harcerzy?

Bronisław Kubiak

121


Wspomnienie dziejów Żeńskiej Drużyny Harcerek nr 3 im. Marii Piotrowiczowej

Po odzyskaniu niepodległości w 1945 roku cały kraj budził się do życia. Niemalże od podstaw budowano nową, niepodległą Polskę. W tworzeniu nowej rzeczywistości uczestniczyła również młodzież. Między innymi powstawały Hufce Służby Polsce i drużyny harcerskie.

W takich okolicznościach została utworzona przez druhów Jerzego Wieczorka i Mieczysława Mikołajczyka męska drużyna harcerska przy Szkole Podstawowej Nr 3. Dziewczęta ze starszych klas zazdrośnie przyglądały się ich ciekawej pracy. Za wszelka cenę chciały przyłączyć się do nich. Z tego właśnie powodu została zorganizowana delegacja dziewczyn, które udały się do ówczesnego kierownika szkoły pana Sikorskiego i jego żony, do druhny Jadwigi Sikorskiej po pomoc w założeniu żeńskiej drużyny. Ochotną dłoń oraz swoje doświadczenie w organizowaniu drużyn ofiarował druh Jerzy Wieczorek

Drużynową po została Irena Dynowska, przyboczną Halina Lewandowska, zaś zastępowymi mianowano siostry Sobierajskie i Piestrzyniewicz. Wszystkie natychmiast zabrałyśmy się do pracy chcąc dorównać chłopcom.

Uważałyśmy, że możemy zwrócić na siebie uwagę poprzez śpiew. Postanowiłyśmy przejść ulicami Przybyłowa śpiewając na głos słowa piosenki

Z fabryk na polaZe wsi do miast, wszędzie gdzie troski i smutki, rwie się do słońca rwie się do gwiazd, sygnał harcerskiej pobudki.

Wróciłyśmy do domu zmęczone i zachrypnięte ale zadowolone i dumne, ze udało nam się oznajmić istnienie żeńskiej drużyny harcerskiej.

Niedługo później zdecydowałyśmy się zgłosić naszą drużynę do zarejestrowania. W tym czasie funkcje Komendanta Hufca sprawował druh Wacław Cylke. Niestety zarejestrowania nam

Harcerki z 3 Drużyny Harcerek im. M. Piotrowiczowej

122


odmówiono ze względu na fakt, że żadna z nas nie była po przyrzeczeniu. Dlatego zaczęłam uczęszczać na zbiórki hufca męskiego, które odbywały się w komórce dh Cylkego.

W tym czasie mówiono o nas,,dzika drużyna,,. Jednakże nas to nie zniechęcało. Trwałyśmy w postanowieniu stworzenia prawdziwej drużyny i przez cały ten czas oddawałyśmy się pracy na rzecz społeczności poprzez organizowanie ognisk oraz spotkań okolicznościowych, szycie proporców a także pomoc nauczycielom w pełnieniu dyżurów w szkole i ochronce.

Już w 1945 roku do hufca przybyła przedwojenna kadra żeńska. Między innymi wróciła do hufca druhna Leokadia Łuczak (Głowacka), którą mianowano naszą drużynową. Przyboczną została Irena Dynowska.

Niedługo potem zameldowano naszą drużynę z nr 3 i godłem „Szczyty”. Naszą patronką została Maria Piotrowiczowa. Utworzono 3 zastępy o nazwach: „Szarotki”, „Drogi” i „Ścieżki” które natychmiast rozpoczęły swoją działalność. Organizowano biwaki, wycieczki i obozy. Między innymi w 1946 roku zorganizowano obóz zastępowych w Smardzewie koło Zgierza.

W 1947 roku z powodu zamążpójścia z funkcji drużynowej zrezygnowała dh Łuczak. Jej miejsce zajęła druhna Dynowska a przyboczną mianowano druhnę Teodozję Knapkiewicz (Szy-mańską). Jednakże w niedługim czasie na wniosek ówczesnego dyrektora Liceum Ekonomicznego w Zgierzu pana Kosowskiego zostałam powołana na drużynową drużyny nr 9 działającej przy Liceum Ekonomicznym. Funkcję tę pełniłam do roku 1950.

W tym czasie jako drużyna uczestniczyłyśmy w obozach organizowanych przez hufiec, między innymi w Przełazach i Dobrzanach.

Osobiście brałam udział w obozie dla drużynowych w Smołdzinie, którego komendantką była dh Candrowicz. W tym samym roku ukończyłam kurs dla komendantów obozowych.

Każdy prawdziwy harcerz i harcerka pamięta i nigdy nie zapomni płonących ognisk i har-cerskiej modlitwy, które rozrzewniały łzy.

Opracowała drużynowaIrena Dynowska

Od autorów książki: dh Dynowska zmarła we wrześniu 2011 roku, po ok. trzech miesiącach po napisaniu powyższych wspomnień. Część jej pamięci!

Kurs Zastępowych w Smardzewie 1945-1946 r. I sza od lewej fh. Felicja Bukowska, 3-cia Irena Dynowska

123


Twarz Andrzeja

Oczy patrzące na rozmówcę. Integralny element mimiki. Były składową wypowiadanego sło-wa. Twarz sprzed lat. Ilu? To był przełom lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych ubiegłego już – niestety – wieku.

Moje pierwsze obozy jawią się dziś w kategoriach wielkiej przygody wakacyjnej. Namioty, wszechobecny kurz, notoryczne ranne niedospanie, smak posiłków; najbardziej zwykłego chleba z masłem, który potem w dorosłym życiu nigdy już tak nie smakował. Jednej wszak rzeczy na obozie konusy nie lubiły – zajęć kulturalno-oświatowych, szczególnie zaś nauki piosenek. Ciężki żywot miała Teresa Sereczyńska, prowadząca te zajęcia. A capella. Bowiem granie na instrumentach nie było wówczas zjawiskiem tak rozpowszechnionym, jak dziś. Mimo to, ogniska wypadały ciekawie i sprawnie. Występy na zewnątrz obozu również.

Nie pamiętam, na którym obozie się pojawił. Śpiewał solo. Miał silny dyszkant długo jeszcze przed mutacją, doskonałą dykcję – elementy wykonawcze, które zwracały uwagę słuchających na tyle mocno aby ucichły szmery, rozmowy; aby słuchano go z uwagą. Młodszy brat Teresy – Andrzej Sereczyński. Śpiewał odważnie mimo kilkunastu lat, które zazwyczaj chłopców wciskają w najdalszy kąt, gdzie pozostają niezauważeni i pewnie mocno kontenci z tego powodu. On śpiewał w centrum placu przy ognisku, niezrażony ogromem audytorium i tą skupioną ciszą, którą wywoływał. W moich ówczesnych kryteriach odbioru, Andrzej nie miał jeszcze indywidualnej twarzy. Najpierw miał głos, którego umiejętnie używał. Ta umiejętność powodowała, że trudno było mi zaakceptować go idącego w szeregu ze swoim zastępem obozowym, wykonującego proste i nie zawsze najczystsze prace gospodarcze w ramach służby kuchennej, czy uczestniczącego w nocnej warcie. Był później uczniem Liceum Staszica, co powodowało sporadyczność naszych kontaktów. W końcu straciłem go z oczu zupełnie, może nawet i zapominając o jego istnieniu.

Przyszedł niebawem czas kolejnej przygody harcerskiej, jakim był mój udział w chorągwia-nych obozach zdrowotnych w Świbnie. Wielka przygoda, wielkie wyzwanie do sprawdzenia się w nowych zadaniach, na nowym miejscu, w nowym otoczeniu kadrowym, z udziałem fachow-ców medyków i terapeutów. Ogromny rozmach organizacyjny i kwatermistrzowski; odważne przedsięwzięcie logistyczne.

W którymś roku, na obozie zdrowotnym, w charakterze zastępcy komendanta ds. progra-mowych, pojawił się Andrzej Sereczyński. Naprzeciw mnie stanął postawny student medycyny, który przemówił już nie chłopięcym dyszkantem, lecz ukształtowanym barytonem. Byliśmy niemal rówieśnikami, lecz obiektywnie musiałem odebrać Andrzeja jako bezsprzecznie bardziej ukształtowanego pod każdym względem. No i ta medycyna, która w moich oczach nobilitowała go w dużym stopniu.

Andrzej sprawdził się w swojej robocie doskonale. Stał się rzeczywistym motorem wszelkich zajęć organizowanych zarówno w drużynach, jak i całym zgrupowaniem. Pod połączeniem żela-znej konsekwencji i pogody ducha, kryła się drobiazgowa procedura przygotowywania każdego przedsięwzięcia. Andrzej osobiście nadzorował działanie ŚAP-u. Świbniańska Agencja Prasowa, oprócz wiadomości z kraju i ze świata, prezentowała cieszący się największym zainteresowaniem serwis lokalny, czyli skrzące się dowcipem wydarzenia z życia obozu. Każda wieczorna audycja ŚAP-u po apelu zaczynała się od wiersza-sygnału:

Lewa noga na przód, lewa noga na przód.Trzeba w ŚAP-ie zrobić coś.

124


Najpierw palce, potem pięty.Pierś do przodu, brzuch wciągnięty...

Był i dalszy ciąg, ale – niestety – upływ lat robi swoje... Wiersz ten wyszedł spod pióra Andrzeja podobnie, jak większość komentarzy do wydarzeń lokalnych. Pewnie gdzieś te ma-teriały są, ale – niech mi będzie darowane – nie wiem. W ciągu dnia, w absolutnej harmonii z czynnościami terapeutycznymi, czas młodzieży organizowali drużynowi. Wieczory, po apelu, należały do domeny Andrzeja. Wychodził wówczas na środek placu apelowego i codziennie zaczynał swoje wystąpienie od spojrzenia na zegarek i słów: „czas sztabowy...”. W tym momen-cie podawał godzinę i wyznaczał czas kolejnego spotkania np. z kocami, w gumowych butach, z przyborami do pisania – zależnie od rodzaju zaplanowanych zajęć. Zwykłe wieczorne przejście obozu na plażę potrafiło przerodzić się w grę terenową, szukanie skarbu, udzielanie pierwszej pomocy... Uczestnicy na początku turnusu witali się z Neptunem; na koniec turnusu – żegnali się z Neptunem. Witano się ze wschodzącym słońcem. Zbierano przedmioty i korzenie wyrzucone przez morze, aby następnie otworzyć wystawę, gdzie dorabiano najbardziej fantazyjne legendy. Odrębną, stosowną już oprawę miało przyrzeczenie harcerskie oraz zobowiązanie instruktorskie. I nie było elementów powtarzających się. Nie było sztancy i znudzenia. Andrzej nie podnosił głosu. Gdzie nie docierała jego wypowiedź, miał w odwodzie gest i… twarz. Tak! To już była ta twarz o przekonującym spojrzeniu spokojnych oczu. Andrzej potrafił tym spojrzeniem spowo-dować, że bez jednego słowa, grupa uczestników przesunęła się tam, gdzie w danym momencie było to celowe. Kiedy podnosił rękę, zapadała cisza. On dyrygował... Miał enigmatyczny dar panowania, tak umiejętnie wykorzystywany... Były również i inne wieczory. Ogniska. Młodzież przygotowywała program o bardzo zróżnicowanym charakterze. Wszystko co dobre, było akceptowane. Co miało niższe „loty” podlegało dyskretnej modyfikacji, jednak bez naruszenia czyjegokolwiek poczucia własnej wartości. Żywiołem Andrzeja były ogniska i wieczornice te-matyczne z nawiązaniem do historii bliższej i dalszej. Andrzej Sereczyński recytował i śpiewał. Był miłośnikiem poezji Baczyńskiego i ballad Okudżawy, które wplatał w programy wieczornic w sposób świadczący o znawstwie. Recytacjami zarażał młodzież, znajdując tam liczne talenty interpretacyjne. Młodzież ulegała nastrojowi, co – w miarę upływu czasu – powodowało coraz lepsze efekty, bez utraty tak niezbędnej w takich sytuacjach spontaniczności. Moja umiejętność gry na gitarze powodowała, że stawałem się uczestnikiem niemal wszystkich tego rodzaju przedsięwzięć, początkowo drobiazgowo omawianych a następnie już z elementami zgrania a’ vista. Andrzej w większości przypadków występował w ciemnym ubraniu, wtapiającym go w tło. Najbardziej widoczna pozostawała twarz, kontrastująca w poświacie płonącego ognia. Twarz Andrzeja... Twarz w otoczeniu chorej młodzieży, która w danym momencie przeżywa istotne doznania estetyczne, docierające do ludzi jeszcze bardzo młodych, a już bardzo chorych... Ale oni teraz nie czują się chorzy. Pomógł im zapomnieć o tym Andrzej...

Któregoś wieczoru podzielił obóz na trzy grupy, rozlokował je w dość dużych odległościach, jednak w obszarze wzajemnej widoczności i słyszalności. Każda grupa rozpaliła małe ognisko. Andrzej ulokował się pośrodku i również rozpalił ognisko. Następnie ogłosił pomiędzy grupami konkurs na ilość zaśpiewanych piosenek zespołowych, bez możliwości powtórzeń. Oj, rozśpie-wało się towarzystwo. Grupa z moim udziałem – niestety – nie odniosła zwycięstwa. Grupa która wygrała współzawodnictwo, już po ogłoszeniu werdyktu, wykonała jeszcze kilkanaście piosenek, które dotąd nie wystąpiły. Po zakończeniu zajęć, Andrzej przyznał mi się, że nie miał pomysłu aż do rozpalenia ognisk. Jak na improwizację – zupełnie nieźle... Byliśmy razem na dwóch chorągwianych obozach zdrowotnych.

Następujące potem koleje życia rozdzieliły nas znów na pewien czasu. W ramach dość krótkie-go, ale znaczącego epizodu pracy etatowej w ZHP, trafiłem kiedyś kolejny raz do Chorągwianego

125


Ośrodka Szkoleniowego w Tworzyjankach. Było to chyba coś związanego z metodyką pracy klubów specjalistycznych ówczesnej HSPS. Ku mojej ogromnej radości, jednym z prowadzą-cych zajęcia był od dawna nie widziany Andrzej. Natychmiast odżyły niedokończone tematy rozmów i w efekcie zorganizowana została wieczornica poezji Krzysztofa Kamila Baczyńskiego. Dobrana grupa wykonawców otrzymała teksty utworów i po jednej próbie czytanej byliśmy gotowi. Piszę byliśmy, bo nie zdołałem odmówić Andrzejowi uczestnictwa. Wykorzystując stoły i krzesła, uzyskano wiele poziomów usytuowania występujących; całości dopełniły zapalone świece i moja gitara. Teksty wierszy były czytane, co w niczym nie umniejszyło oczekiwanego efektu odbioru. Po występie, prosta forma omówienia metodycznego i dalej – już zupełnie spontaniczne spotkanie z recytacjami, rozmowami i śpiewem. Andrzej nie prowadził tych zajęć. On w nich uczestniczył. Samoistnie jednak grupa przyjmowała jego rolę jako kogoś, kto może wiele padających twierdzeń uogólniać i sugerować wnioski.

Taki był. Potrafił mówić o wszystkim w sposób nieagresywny. Patrzył na rozmówcę. Nie pamiętam przypadku aby jego wzrok uciekał. Umiał również wspaniale słuchać. Zdarzało się, że jakby odchodził gdzieś myślami na dłuższą lub krótszą chwilę aby jednak powrócić, nie utraciwszy wątku rozmowy. W stosownych momentach umiał zaśpiewać coś pasującego do okoliczności lub powiedzieć wiersz. Opowiadał również dowcipy, w tym również te mniej wyszukane, co absolutnie nie raziło. Czasem i zaintonował piosenkę z grupy mniej ambitnych; na przykład o przepióreczce, co latała, skakała, aż się...”.

Chyba w 2007 lub 2008 roku, w siedzibie Łódzkiego Towarzystwa Naukowego odbyła się konferencja poświęcona historii chorągwianych obozów zdrowotnych. Piękna inicjatywa, przypominająca tę wspaniałą ideę od jej zarania. Wspominano ludzi i zdarzenia; prezentowano slajdy... Nie wspomniano o Andrzeju Sereczyńskim...

Odczułem niedosyt. Jednocześnie formuła konferencji, dość szczegółowo opracowana, nie przewidywała spontanicznych wystąpień, więc – pomimo owego niedosytu – nie zrobiłem nic aby osoba Andrzeja zaistniała w tej serii wspomnień. Wiem, że powinno to się stać, bodaj w po-staci kilku zdań. Z perspektywy czasu, mam o to pretensje do samego siebie. Być może jednak wobec ogromnego, wieloletniego dorobku obozów zdrowotnych, postać Andrzeja pozostaje zbyt małym epizodem? Nie wiem...

Mówi się, że w pewnym okresie swojego życia pobłądził. Mój boże... Jeżeli nikogo nie krzywdzimy, to błądźmy. To nam wolno. Jednak Andrzej Sereczyński bezsprzecznie zaistniał. Zaistniał na tyle mocno aby go pamiętać. Pewnie tam, gdzie jest, spotkał się już z Baczyńskim i Okudżawą... W sumie niewiele o nim wiem. Nazwałbym to przyjaźnią niespełnioną. Myślę, że właśnie owe niespełnione przyjaźnie pamięta się szczególnie. A jego twarz widzę do dziś...

Tomasz Dworczak

126


Kwaterka w Okartowie w roku 2002

To jedna z kwaterek początkowych, która dobrze utkwiła w mojej pamięci, może dlatego że była to moja pierwsza kwaterka, a może dlatego że po raz pierwszy byłem na Bazie Hufca w Okartowie. Osoby, które brały udział w kwaterce początkowej 2002 to:– Tomasz Ptaszyński „Ptaku”– Piotr Woźniak „Łoker”– Michał Mroczek „Mroku”– Grzegorz Grzelak– „Szczepan”– Limanka– Chudini– Sławomir Wilisz „Wili”– Dziewczyna „Wiliego” Ania– Justyna z Brzezin– Łukasz Zarzycki „Cyklop”– Jacek z 17 ZDH HSI– Łukasz Mordęcki

Podczas tego wyjazdu miałem okazję zobaczyć piękny las, który w niedługim czasie zmienił się nie do poznania. Każdego dnia pobytu na kwaterce, począwszy od poranka aż do późnego popołudnia pracowaliśmy przy rozstawianiu zaplecza gospodarczego, sanitariatów oraz zgru-powania, które w tym czasie było zlokalizowane w lesie.

Trafiłem do grupy „młodziaków”, których właściwie wszystkiego od podstaw trzeba było nauczyć. Prócz mnie byli w niej: Grześ Grzelak, Chudini, Limanka, Cyklop oraz Jacek, grupą tą dowodził dh. Piotr Woźniak. To właśnie „Łoker” nauczył nas podstaw kwatermistrzostwa, takich jak rozkładanie namiotów, rozstawianie wyposażenia ale przede wszystkim rzeczy, której pilnował najbardziej, była to dbałość o sprzęt. Nie można było zostawić sprzętu niezłożonego i wcześniej odpowiednio nie zabezpieczonego, wszędzie musiał być „klar”.

Prawie wszyscy, którzy wyjechali na kwaterkę, mieli jakąś ksywę – u mnie pojawił się problem, wcześniej w środowisku nikt w żaden sposób nie mówił do mnie inaczej niż Łukasz. I tak właśnie podczas jednego z wieczorów dostałem nowe „imię”, które przywarło do mnie, a patrząc z perspektywy czasu, mogę stwierdzić że stało się moim imieniem. Od początku kwa-terki wszyscy uznawali mnie za wesołka, który wszystko potrafił obrócić w żart.

Na kwaterce najbardziej uciążliwa dla mnie była masa komarów. Siedząc wieczorem, człowiek musiał oganiać się rękoma, i nogami przed tymi krwiopijczyni bestiami. Stwarzało to pewnego rodzaju paranoję, każdy kto przyglądałby się z boku, mógłby stwierdzić, że nawet jedząc kolację wszyscy walczą z nadpobudliwością ruchową. To było nie do wytrzymania!

Podczas pewnej kolacji stwierdziłem, że postaram się policzyć ile komarów da się zabić w ciągu 60 minut. W przeciągu godziny, zabiłem i ułożyłem na stole stosik, składający się z ponad 80 komarów. Chłopaki z niedowierzaniem i śmiechem obserwowali, moje chwilowe zajęcie. Co chwile ktoś dopytywał się ile leży ich na stole. Po godzinie wstałem radośnie z krzesła i oświadczyłem, że gdyby ktoś miał problem z dostaniem części do popularnego motoru „komar” to serdecznie zapraszam na stoisko, na którym można dokupić dowolna ilość potrzebnych części.

To stwierdzenie tak rozbawiło „Ptaka”, że za całokształt pracy nad zapewnieniem rozrywki w czasie pracy i poza nią dostane ksywkę „Beny”. Na początku nikt nie miał pojęcia czemu

127


„Beny”, do czasu kiedy Tomek nie stwierdził, że moje żarty są godne angielskiego komika „Benny Hilla”. I właśnie tak od 2002 roku po dziś dzień prawie nikt nie zwraca się do mnie inaczej niż „Beny”.

Ale wracając do kwaterki. Było na niej masę śmiesznych sytuacji związanych z pracą, jaka wykonywaliśmy na bazie i w magazynie sprzętu.

Pierwszy dzień „zwózki” pamiętam bardzo dobrze. „Łoker” zebrał grupę młodziaków i oświadczył nam że w ciągu 3 minut mamy być gotowi do wyjazdu do Okartowa. W ciągu 2 min wszyscy byliśmy gotowi do wyjazdu do magazynu w Okartowie. Nie wiem co w tym cza-sie myśleli inni chłopaki, którzy też pierwszy raz byli na kwaterce. W moich myślach krążyły nieustannie pytania; co my właściwie będziemy robić, jak, jak długo, jak to wszystko wygląda? Nie mogłem wyobrazić sobie jak może wyglądać taki magazyn sprzętowy.

Spakowaliśmy się na kipę hufcowego Żuka i ruszyliśmy przez las do Okartowa. Podróż nie trwała długo, ale z racji tego, że jechaliśmy po raz pierwszy dłużyła nam się strasznie. Może dlatego po jakiś 5 minutach jazdy wszyscy śpiewaliśmy – jeśli można nazwać darcie się – pio-senki wojskowe, harcerskie i wszystkie jakie przyszły nam w danej chwile do głowy. W końcu dojechaliśmy do Okartowa. Naszym oczom ukazała się stara drewniana stodoła zlokalizowana prawie naprzeciwko kościoła. Ale najlepsze miało się dopiero zacząć!

Wysiedliśmy, „Łoker” otworzył drzwi, naszym oczom ukazał się widok niebywały, wszędzie leżał sprzęt: kanadyjki, krazy, namioty, koce i ogólnie wszystko wszystko co jest potrzebne ażeby baza mogła zacząć funkcjonować. Mimo tego, że miejsca było mało sprzęt był posegre-gowany, i odpowiednio popakowany i zmagazynowany na wielkich stosach. W naszych oczach było widać pytanie – Czy to co przed nami leży naprawdę wszystko, ale to wszystko trzeba stąd zabrać i zawieźć na bazę. – Jak się okazało właśnie tak cały sprzęt, trzeba było spakować i zabrać go na bazę.

„Łoker” powiedział nam, że niedługo przyjdzie do nas fajna dziewczyna, która jest właści-cielką stodoły, w której mamy magazyn. Powiedział nam też, że ma jakieś 18 – 20 lat. Wszyscy czkaliśmy na poznanie nowej koleżanki. Jakież było nasze zdziwienie kiedy zza węgła stodoły wyszła przygarbiona staruszka licząca ok. lat 90. „Łoker” zaczął chichotać i powiedział do nas po cichu – 18 lat ale do setki. Wszyscy parsknęliśmy śmiechem. Jak się później okazało „babcia” miała na nazwisko Kwiatkowska. Była to bardzo miła staruszka, która podczas przerw pracy częstowała nas różnymi wekami. Po jednym z takich poczęstunków ogórkami kiszonymi, mało nie połamaliśmy nóg biegnąc w kierunku latryny. Od tego poczęstunku byliśmy już bardziej ostrożni na poczęstunki „babci” Kwiatkowskiej. Babcia lubiła nas, chętnie opowiadała nam w czasie posiłków różne przeżycia z czasu okupacji, których słuchaliśmy z zaciekawieniem.

Kolejna z rzeczy, która utkwiła w mojej pamięci miała miejsce podczas malowania stelaży od stołówek oraz stelażu od kuchni. Kuchnię malowałem sam, ale nie przeszkadzało mi to, po-nieważ chłopaki malowali naprzeciwko mnie stołówkę, wiec cały czas mieliśmy kontakt, grało radio, powietrze było stojące, a ptaki w lesie śpiewały. Z racji tego że stelaż był malowany już po złożeniu, mnie udało się zaanektować jedyną drabinę, a chłopaki malujący stołówki musieli radzić sobie na różne sposoby, stawali na skrzynkach, stołkach, stołach oraz na blatach, które były zamontowane już na stołówce.

„Cyklopowi” tak przypasowała jedna z piosenek, że podczas malowania stołówki zaczął wraz z chłopakami tańczyć. I tak w rytmach muzyki, przy tańcu, szło malowanie stołówki oraz kuchni. Ale do czasu! „Cyklop” o którym już wspominałem, tak się zagalopował w tańcu na blatach stołówkowych, że nawet nie zdążył się obejrzeć, jak stanął na łączeniu dwóch blatów. I się stało ! Blaty strzasnęły „Cyklopa”, którzy przez chwile wyglądał jak kanapka z serem lub szynką, pomiędzy dwoma blatami tak jak miedzy dwiema kromkami chleba, zawisł na chwile w powietrzu nasz kolega, po czym spadł na ziemię. Ileż było śmiechu, ileż radości z tego jakże

128


śmiesznego widoku. Chociaż na początku wyglądało to dość niebezpiecznie to komentarz „Cy-klopa”, który lekko chwiejąc się wychodząc spod blatów krzyknął – Na pohybel dziadostwu – utwierdził nas w tym że nic mu się nie stało.

Oczywiście nie byłoby kwaterki bez kąpieli w rzece, ale o tym chyba nie trzeba pisać, bo jak to z kąpielami w wodzie, było tu naprawdę masę śmiechu.

Tak minęła kwaterka – moja pierwsza kwaterka początkowa. Przyjechał I turnus obozu, i czas było się zwijać autokarem do Zgierza. Miałem dopiero jechać na II turnus obozu. Trzeba było się pożegnać z pięknym lasem, pięknymi widokami i wracać na 3 tygodnie do domu.

phm Łukasz Mordęcki – Beny

129


Tornado w Okartowie

4 lipca 2002 roku spędziłem w Zgierzu. Nie miałem świadomości o tym co zaszło na bazie w Okartowie. Dopiero w czasie wieczornych „Wiadomości”,dotarła do mnie wiadomość o trą-bie powietrznej jaka tego dnia przeszła w okolicach Orzysza. Przez moją głowę przeszła myśl – Boże żeby tylko trąba nie przeszła przez nasz zgrupowanie. Około godziny 20:30 w moim domu zadzwonił telefon, jak zwykle odebrała go moja mama, która stwierdziła, że to telefon od Komendantki Hufca druhny Małgorzaty Góreckiej. Zdziwiony podszedłem do telefonu i wła-ściwie stanąłem na baczność – w końcu do mnie zwykłego, szarego harcerze dzwoniła sama komendantka Hufca. Rozmowa była dość krótka i zwięzła:– Halo. Witam, z tej strony Komendantka, od kwatermistrza dowiedziałam się, że byłeś jedna

z osób biorących udział w kwaterce początkowej.– Tak druhno.– A masz jechać na obóz na II turnus do Okartowa?– Tak, zgadza się.– To pakuj się. Jutro wieczorem jedziesz z druhem Łokerem i innymi chłopakami z kwaterki

pociągiem na obóz w Okartowie. Musicie pomóc w sprzątaniu po wichurze jaka przeszła nad naszym zgrupowaniem. Czy chcesz jechać pomóc? Nie dowierzałem własnym uszom, do mojej głowy dochodziło tysiące myśli na minutę mimo

tego powiedziałem, tak druhno, oczywiście. – W takim razie podaj mi jeszcze raz mamę do telefonu, a sam idź i zacznij się szykować

na wyjazd. – Czuwaj – odrzekłem i podałem słuchawkę mamie.Rozmowy nie podsłuchiwałem, ale widziałem że moja mama nie ma nic przeciwko propozycji

ażebym wyjechał wraz z chłopakami do pomocy. Po skończonej rozmowie powiedziała tylko do mnie, żebym się spakował, a jutro ewentualnie dokupimy brakujące rzeczy. Nie mam daru do pakowania się w szybkim tempie. Wyrzuciłem z szafy najpotrzebniejsze rzeczy i zacząłem upychać je do plecaka, mama jako nie działająca już harcerka doradzała mi co zabrać a ewentu-alnie czego mogę nie zabierać. Około godziny 2:00 w nocy byłem już gotowy do wyjazdu. Ale czekała mnie jeszcze ostatnia noc w domu. Prawie nie spałem. W mojej głowie szalała burza, natłok pytań, które zadawałem sobie samemu był nie do opanowania. Co się tam właściwie zdarzyło? Jak teraz wygląda nasz obóz? Co będzie dalej? Praktycznie po nieprzespanej nocy, zameldowałem się w komendzie Hufca u dh. Łokera, z którym dogadywałem dokładnie gdzie mam się stawić i o której.

Wyjechaliśmy pociągiem z dworca Łódź Kaliska i cała noc jechaliśmy aż do Ełku. W Ełku byliśmy nad ranem około godz 5:00. Pod dworcem czekał na nas hufcowy Fiat 125p combi, a przy nim zaspany druh „Egon”, który miał zawieść nas na bazę. Po około 40 minutach dotarliśmy na Bazę, cieszyłem się że znów jestem na Mazurach. Cieszyłem się dopóki nie zobaczyłem co na bazie się dzieje. Widok był wstrząsający. Wszędzie suszyły się namioty, wszędzie leżały strzępy różnego sprzętu obozowego; połamane gretingi, kanadyjki i masę, masę innego sprzętu. Na tak zwanej „patelni” gdzie na kwaterce początkowej nie stał żaden obóz zostały zaimprowizowane podobozy, które zostały przeniesione z lasu. Wszędzie przemieszczali się uczestnicy obozu, szukając swoich rzeczy, które wiatr porozrzucał dookoła. Zakwaterowaliśmy się w jednym z na-miotów ustawionych obok kwaterki turnusowej na której byli „Ptaku”, „Mroku” i Grześ Grzelak.

Po rozpakowaniu się, ruszyliśmy do prac porządkowych. Po przejściu przez most za rzekę, mało nie dostałem zawału. Z pięknego lasu, który opuszczaliśmy po rozstawieniu podobozów

130


została kupa powalonych drzew. Lasu nie było, na drzewach, które cudem pozostały wisiały strzępki namiotów, ubrania i innego typu sprzęty. Żeby dotrzeć na miejsce obozowisk trzeba było przedzierać się pomiędzy powalonymi drzewami. Część drogi pokonywało się po powalo-nych drzewach a część czołgając się pod nimi. Nieustannie trzeba było uważać ażeby nie spaść z drzewa, po którym się przechodziło, albo żeby nie zostać przygniecionym przez drzewo pod, którym się przepełzało. I tak droga z „patelni” do lasu, która normalnie zajmuje około 5 min, zajęła nam około pół godziny. W miejscu gdzie stały namioty uczestników nie zostało nic. Jakim zdziwieniem było, że pomiędzy miejscami gdzie stały namioty leżały zasuszone ryby i trzcina. O ile trzcinę, mogłem sobie wytłumaczyć, że pozostała z części pionierki obozowej, tak ryby stanowiły wielką zagadkę.Później zaczerpnąłem języka skąd wzięły się ryby w lesie. Trąba powietrzna idąca od strony Cierzpięt przeszła przez jezioro Tyrkło, wyciągając z jeziora wodę, w której były też ryby. Sprzątaliśmy w lesie to co zostało po obozowiskach. Robiliśmy to mimo bezwzględnego zakazu wejścia do lasu, jak już wcześniej pisałem powalone drzewa stanowiły duże zagrożenie dla osób przechodzących po nich lub pod nimi.

Wieczorem usiadłem ze znajomymi, ażeby posłuchać ich opowiadań o nawałnicy, którą przeżyli. Dowiedziałem się, że nie obyło się od ofiar. Pielęgniarka, która była służbą medyczną na Obozie Żeglarskim, ucierpiała dość poważnie. Została przygnieciona nieszczęśliwie przez oderwany w czasie wichury konar, który spadł prosto na jej namiot, w którym mieszkała z sy-nem. Jeden z członków kadry obozowej dh. Marcin Krawiec (ps.„Grzybol”) miał złamaną nogę.

Sytuacja była opanowana. W miarę upływu dni, obóz coraz bardziej przypominał obóz a nie pobojowisko, zajęcia odbywały się normalnym tokiem, jednak było coś, coś co było nieprawdopodobne. Wystarczyło, ażeby na niebie pojawiły się czarne chmury, zaczął wiać mocniej wiatr czy lekko zagrzmiało. Ludzie będący na zgrupowaniu wpadali w lekką panikę, patrząc z perspektywy czasu, nie dziwie im się wcale, w końcu przeżyli coś co na zawsze utkwiło w ich pamięci. W ciągu jednego popołudnia sielanka obozowa zmieniła się w piekło. Łamały się drzewa, w dzień zrobiło się ciemno jak w nocy, istna apokalipsa. Nie wiem co mo-gło by się wydarzyć gdyby ówczesna kadra nie była odpowiednio przygotowana, i nie potrafiła by odpowiednio zareagować i podjąć odpowiednich decyzji. Trzeba uchylić czoła przed tymi instruktorami, którzy w porę zdążyli zareagować i wyprowadzić z lasu swoje podobozy. Gdyby nie ich decyzje nie wiadomo jak tragicznie mógłby się zakończyć pobyt harcerzy na obozie. Tak mijały kolejne dni kwaterki turnusowej, było pod czas nich wiele śmiechu, ale i wiele chwil kiedy praca przewyższała nasze siły.

Przyszedł czas ogniska końcowego, uczestnicy obozu już prawie zapomnieli o tym co spotkało ich na obozie. Trzeba było się pakować i wracać do domu, dla mnie jednak był to czas, kiedy zadawałem sobie pytanie – Jak to będzie po raz pierwszy na obozie? Kwaterka się skończyła i zaczął się obóz, obóz, którego nie zapomnę do końca życia, który był moim pierwszym kro-kiem na harcerskiej ścieżce. Mam nadzieję, że kiedyś będę miał jeszcze okazję, ażeby komuś opowiedzieć o swoich przeżyciach z mojego pierwszego obozu.

phm Łukasz Mordęcki – Beny

131


Wspomnienia Patrycji

Swoją harcerską przygodę rozpoczęłam w 1997 roku zupełnie przez przypadek. Pewnego sło-necznego dnia moja sąsiadka Ania (rówieśniczka) zaproponowała mi uczestnictwo w zbiórce 15 ZDH HSI. Po krótkich namowach i zapewnieniach koleżanki zgodziłam się.

Weszłyśmy do hufca przy ulicy Długiej 29 i stanęłyśmy przed dużymi białymi drzwiami, które były zamknięte. Ania zaczęła mnie zapewniać, że zaraz wszyscy przyjdą i opowiadać o drużynie. Opowiadała że drużyna dzieli się na kilka grup i że muszę jak najszybciej podjąć decyzję czy chcę być w „samarytankach” czy w „kuchareczkach”.

Już na wstępie się przestraszyłam bo przecież nie umiałam jeszcze gotować i nie do końca wiedziałam czym zajmują się samarytanki. Minęło pół godziny, a drużynowej nie było. Poszły-śmy więc kilkuosobową grupą z wizytą domową do drużynowej. Okazało się, że zbiórka została odwołana, a siatka alarmowa zawiodła. Poszłam na kilka zbiórek drużyny 15, lecz po krótkim czasie koleżanka przestała chodzić na zbiórki, więc i ja zrezygnowałam.

W wakacje 1998 roku zostałam posłana przez rodziców na obóz do Jarosławca z hufcem Łódź-Górna. Te trzy tygodnie miały kluczowy wpływ na moje działanie, ponieważ zakochałam się w harcerstwie. Byłam w podobozie cywilnym, lecz naprzeciwko nas stacjonował podobóz harcerski. Codziennie rano budzeni byli dźwiękiem trąbki, układali mundurki w kostkę, grali na gitarach i ciągle grali w jakieś gry terenowe. Wróciłam z obozu zafascynowana harcerstwem.

Moje obozowe druhny zapraszały mnie do swoich drużyn, lecz dla mnie było za daleko dojeżdżać do Łodzi i od września powróciłam do 15 ZDH HSI. Od tego czasu moje harcerstwo zaczęło się na poważnie. Bardzo szybko, bo po przeszło pół roku zostałam zastępową Zastępu I „Kuchareczek” (mimo że nadal nie umiałam gotować). Przyrzeczenie harcerskie złożyłam 8 grudnia 2000 roku na biwaku w Dąbrówce Wielkiej.

Na przełomie 2001-2002 roku moja drużynowa pwd Elżbieta Stawska przekazała drużynę pwd Ewelinie Pawlickiej, która mianowała mnie swoją przyboczną. W ferie 2002 roku pojechałam na kurs drużynowych do Grotnik, aby się podszkolić na funkcję przybocznej.

Z kursu wróciłam z patentem drużynowej i propozycją założenia drużyny, złożoną przez Komendanta Szczepu HSI. Ten rok był dla mnie przełomowy w harcerstwie, ponieważ założy-łam drużynę, pierwszy raz pojechałam na obóz do Okartowa i od razu jako kadra pomocnicza, pomagałam prowadzić kolonię w Grotnikach i zaczęłam swoja przygodę z Kostiuchnówką.

Po niepełnym miesiącu od powrotu z kursu drużynowych, założyłam 20 Próbną Zgierską Drużynę Harcerską „Buki” im. Tadeusza Zawadzkiego w szczepie HSI. Od samego początku drużyna cieszyła się dużym powodzeniem i liczebnością. Były to czasy kiedy nasi harcerze nie mieścili się w harcówce, najwięcej na zbiórce było nas 45 osób.

Początkowo nasze zbiórki odbywały się w SP 5, jednak bardziej klimatyczne były zbiórki w hufcu, dlatego je tam przenieśliśmy. Zaczęli do nas przybywać harcerze z innych szkół, dla-tego zorganizowaliśmy dodatkowy nabór w SP Nr 11. W szkole tej podjęliśmy współpracę ze Szkolnym Kołem PCK, dla którego organizowaliśmy spotkania o tematyce udzielania pierwszej pomocy połączone z ćwiczeniami.

Przy drużynie powstała Poczta Harcerska, która była wtedy jedyną w Chorągwi Łódzkiej. Współpracowaliśmy bardzo intensywnie z 26 ZDH HSI z którą byliśmy na kilku ciekawych biwakach, w tym kilkukrotnie na „dzikich preriach”.

To niesamowita i zarazem niebezpieczna przygoda w postaci biwakowania na wyspie znajdującej się na środku rzeki na którą przedostawaliśmy się pontonem. Było to o tyle trudne,

132


ponieważ jednym pontonem trzeba było przeprawić wszystkich biwakowiczów, cały sprzęt biwakowy, oraz żywność na cały weekend.

To były niesamowite wyjazdy bez prądu, cywilizacji w otoczeniu samych przyjaciół na wyspie niezamieszkanej przez człowieka, będąc otoczonym wodą. Na środku wyspy, całej w ciepłym i miękkim piasku (takim jak nad morzem) rosły drzewa tworzące imitację małego lasku, w którym rozbijaliśmy namioty. Gotowanie odbywało się na ognisku.

Poza tymi biwakami, dwa razy byliśmy ze Szczepem HSI na obozie w OKARTOWIE, jeździliśmy na biwaki szczepu, drużyny i robiliśmy wiele ciekawych i wykręconych rzeczy.

Po dwóch latach podjęliśmy decyzję odejścia ze szczepu HSI i przetworzyliśmy się w 22 ZDH „Buki” im. Tadeusza Zawadzkiego. Zmieniliśmy barwy, rozwiązaliśmy pocztę harcerską, staliśmy się samodzielni.

Drużyna to nie barwy, numer i nazwa, drużyna to ludzie którzy się nie zmienili, którzy cały czas chcieli ze sobą działać. Większa część harcerzy utrzymała się w niej przez całe 8 lat kiedy ją prowadziłam.. Od samego początku byliśmy drużyną wielopoziomową, chodź dziś wiem, że to było niemetodyczne. Działanie tej drużyny były zawsze ze sobą powiązane, a w zasadzie działaliśmy jak dwie drużyny w jednej. Starsza część pomagała młodszej. Dwukrotnie tworzy-liśmy podobóz drużyny na obozie w Okartowie. Byliśmy bardzo zgraną paczką.

Po sześciu latach działania i wychowaniu własnej kadry podzieliliśmy drużynę na dwie: starszoharcerską 22 ZDH i młodszoharcerską 23 Zgierską Drużynę Harcerską, której drużynową została dh. Joanna Kisiel. Nasze drużyny bardzo często się ze sobą spotykały, w ciepłe miesiące jeździliśmy przynajmniej raz w miesiącu na biwaki. Pokazywaliśmy się na arenie ogólnopolskiej np. na rajdzie „Palmiry”, na Rajdzie Śladami Przeszłości Gdańska. Harcerze z naszej drużyny wyjeżdżali na Ukrainę, brali udział w Wielkiej Orkiestrze Świątecznej Pomocy, wyjeżdżaliśmy na obozy do Okartowa. Drużynę 22 ZDH prowadziłam przez 8 lat i przez ten czas jej skład niewiele się zmieniał. Wychowałam kilku instruktorów, którzy założyli własne drużyny, oraz swojego następcę dh. Joannę Walczewską.

Od sierpnia 2002 roku do sierpnia 2010 roku włącznie, corocznie wyjeżdżałam na obozy hufca ZHP Zgierz do Kostiuchnówki na Ukrainę. Szczytny cel a mianowicie odbudowa grobów legionowych na Wołyniu, niesamowici ludzie, jedyna w swoim rodzaju atmosfera tworzyła legendarne wydarzenie którego byłam częścią.

Pierwszy obóz był dla mnie trudny, ponieważ miałam niecałe piętnaście lat i nie byłam przyzwyczajona do tak ciężkiej i czasochłonnej pracy. Już na pierwszym obozie postawiono mi trudne zadanie, a mianowicie dowodzenie zastępem dziewcząt Ukrainek, z którymi to pomimo początkowej bariery językowej bardzo się zaprzyjaźniłam. Z roku na rok coraz bardziej się angażowałam w działalność na Ukrainie.

Im więcej robiliśmy, tym więcej dowiadywaliśmy się o nowych miejscach pamięci naro-dowych wymagających odrestaurowania, a więc o nowych potrzebach podjęcia działalności. Czułam, że robimy naprawdę wielkie rzeczy, że dzięki naszej – harcerzy ze Zgierza inicjatywie przywołaliśmy wspomnienia o tych, którzy walczyli o naszą Polskość, niepodległość i dzisiejszy pokój.

W podzięce za to oddaliśmy im hołd w postaci naszych działań. Byłam dumna z naszej pracy, którą naprawdę było widać. To wszystko za sprawą zgranej paczki przyjaciół, która nawet w deszczu pracowała. Ten obóz miał jedyny w swoim rodzaju klimat i tradycje. Gdy wjeżdża-liśmy do „Polskiego Lasku” zastawaliśmy czysty las na którym nie było żadnych budynków, musieliśmy postawić obóz od podstaw. Często rozkładaliśmy namioty i kanadyjki w nocy, bo dotarliśmy na miejsce obozu późnym popołudniem.

Pierwszą czynnością po wjeździe na teren obozu była wizyta na cmentarzu. Następnie rozpa-laliśmy ognisko, które paliło się do końca obozu przez 24 h na dobę, które zawsze po pobudce od-

133


wiedzaliśmy, ogrzewało nas, a wieczorami rozświetlało obóz. Po takim rozpoczęciu dnia następowała toaleta, codzienny apel, śniadanie, krótkie przygotowanie i wyjazd do pracy na cmentarze. Wracaliśmy wie-czorami na obiadokolację, kąpaliśmy się i zasiadaliśmy do wspólnego ogniska. Tak wyglądał nasz harmonogram dnia.

Początkowo nie mięliśmy bieżącej wody na obozie, zaopatrywaliśmy się w nią w pobliskiej wsi i przechowywaliśmy ją w dużych baniakach. Należało wówczas rozważnie z niej korzystać. Woda do my-cia podgrzewana była w kuchni polowej

i w tzw. „barbapapach” (polowych grzejnikach na ropę). Nasz prysznic zbity był z trzech palików, opatrzony gwoździkami na których wieszaliśmy za pomocą sznureczka konewkę. Gotowanie odbywało się na kuchni polowej i palnikach gazowych. Na większości z tych obozów byłam członkiem kadry instruktorskiej.

Powołaliśmy w hufcu zespół do spraw współpracy ze wschodem, który w większości stanowiła kara obozu. Stanowiliśmy bardzo zgraną kadrę, zawsze mogliśmy na siebie liczyć. W trakcie roku czyniliśmy przygotowania do następnego obozu, także nasza praca i styczność z tematem była systematyczna. Uczestniczyłam również w pielgrzymce do Katynia i Miednoje.

Moja przygoda z ratownictwem rozpoczęła się od otwarcia próby podharcmistrzowskiej. Jednym z zadań, które sobie postawiłam to ukończenie kursu ratownika medycznego ZHP. Zebrałam kilka osób z mojej drużyny na kurs, który ukończyliśmy pozytywnie. Tematyka ra-townictwa tak nas zainteresowała, że postanowiliśmy założyć przy drużynie patrol ratowniczy.

W tym samym czasie powrócił do służby instruktorskiej phm. Dariusz Wójcik z pomysłem założenia klubu ratowniczego. Połączyliśmy siły i tym sposobem powstał Harcerski Klub Ra-towniczy „Adrenalina”. Początkowo klub ratowniczy skupiał w sobie przede wszystkim dru-żynowych i przybocznych z drużyn hufca, ale zaczął się bardzo szybko rozrastać i pozyskiwać wielu sympatyków. Po bardzo krótkim czasie klub był zauważany na arenie miasta, zaczął być angażowany w prowadzenie szkoleń i zabezpieczaniu wszystkich imprez miejskich.

Swoją działalność ograniczyłam w 2010 r. ale do dziś dnia czuję się częścią „Adrenaliny”. To dzięki niezliczonym staraniom Darka Wójcika – szefa klubu dziś „Adrenalina” posiada wy-kwalifikowanych ratowników (młodzież która wiąże swoją przyszłość z ratownictwem), uznanie na arenie województwa i miasta, najwyższą pozycję w dziedzinie ratownictwa w chorągwi łódzkiej i profesjonalny sprzęt.

Pamiętny Zjazd Nadzwyczajny Hufca 10 kwietnia 2010 r. wybrał mnie Przewodniczącą Hufcowej Komisji Rewizyjnej. Moja działalność harcerska bardzo się zmieniła i niestety ogra-niczyła w pewnych dziedzinach. Pomimo zadań stawianych przed komisją rewizyjną staram się wnieść do hufca jak najwięcej dobrego.

Na zakończenie chciałam podziękować wszystkim tym dzięki którym dziś jestem jaka jestem. Każdemu, kto swoimi czynami podarował mi odrobinę radości i tym, którzy wytrwale przy mnie trwają do dziś dnia... Czuwaj!

phm. Patrycja Sulmowska

Patrycja Sulmowska, druga z lewej w Kostiuchnówce – 2009 rok

134


Do trzech razy sztuka…

Kiedy dostałem propozycję napisania swojego życiorysu, nie spodobał mi się ten pomysł. Przecież w obecnej chwili mam 25 lat, a moje życie harcerskie trwa zaledwie lat 10. Nie da się przyrównać takiej ścieżki ze ścieżkami, na których wielu instruktorów z naszego Hufca działa dużo dłużej. Jednak po dłuższym namyśle stwierdziłem, iż w końcu 10 lat to też kawałek jakiejś historii. Historii kolejnego małego trybu z wielkiej, ponad 100 letniej „maszyny”, która wychowała kilka pokoleń obywateli naszego kraju, jaką jest Związek Harcerstwa Polskiego.

Urodziłem się w Zgierzu 30 czerwca 1987 r. o godzinie 00:50 zwracam uwagę na godzinę, nie wiem czy jest to zbieg okoliczności, ale ta godzina w moim, krótkim opowiadaniu pojawi się jeszcze raz. Ale o tym dalej. Od dzieciństwa interesowałem się militariami, historią i tradycjami jakie są przekazywane z pokolenia na pokolenie. Ale czy różniłem się czymś od dzieci w moim wieku? Nie tak jak reszta chłopców z osiedla ganialiśmy za sobą z plastikowymi pistoletami, bawiąc się w „wojnę”. Jak zetknąłem się z harcerstwem? W sumie to sam już nie pamiętam. Elementy harcerskiego życia otaczały mnie od małego, moja mama udzielała się przed moim przyjściem na świat w Hufcu ZHP Zgierz. Od małego znałem zabawy i piosenki harcerskie, często nie wiedząc, że w ten sposób, przy tych melodiach bawią się zuchy i harcerze. Pamiętam jednak dzień, w którym pod nieobecność dziadków wkradłem się na strych domu, w którym mieszkali alby pooglądać „skarby”, które skrywał. Masa zdjęć, starych zabawek, ubrań, ksią-żek, rzeczy mniej lub bardziej przydatnych. Jednak coś co mnie bardzo zaintrygowało leżało w kartonowym pudełku związanym kolorowym sznurkiem. Tam znalazłem prawdziwe skarby! Mundur żołnierza, pas żołnierski, jakieś odznaczenia beret w kolorze bordo. To były skarby nie do opisania. Przynajmniej tak mi się wydawało. Wybrałem rzeczy, które najbardziej mi się spodobały spakowałem je w plecak stojący obok starej szafki i z tymi rzeczami powędrowałem do domu. Od razu dopytywałem się babci co to? Babcia powiedziała, że to rzeczy mamy i żebym to jej spytał. Pierwsza myśl – Jejku moja mama była w wojsku a ja nic o tym nie wiedziałem – jak to? Z niecierpliwością czekałem powrotu mamy do domu. Dopiero po jej powrocie mamy z pracy dowiedziałem się, że rzekomy mundur żołnierski, tak samo jak pas i reszta „skarbów” które odkryłem były to części jej umundurowania harcerskiego. Oczywiście nie wiedząc co to takiego harcerstwo, wierciłem mamie dziurę w brzuchu, zmuszając jej tym samym do odpo-wiedzi na setki, jeśli nie tysiące pytań, oraz na wycieczkę na strych po zdjęcia z lat, w których działała w harcerstwie. Było to przed rokiem 1993. Na jakiś czas zapomniałem o harcerstwie, ale „skarby” skrupulatnie trzymałem w mojej skrzyneczce. Nic nie wróżyło ażebym kiedyś miał coś z nimi wspólnego.

Pamiętam dzień, w którym przyszło mi iść do pierwszej klasy szkoły podstawowej. Przez tydzień chodziłem do SP nr12, aby po tygodniu czasu zmienić ją na SP nr 8. Właśnie tutaj mia-łem pierwszy raz styczność z harcerzami. Pewnego dnia na lekcje przyszły dwie druhny, które w ramach akcji nabór proponowały naszej klasie wstąpienie do harcerstwa. Nie wiem czemu już wtedy nie wstąpiłem do harcerstwa, może druhny były zbyt mało przekonujące, a może dlatego że nikt z mojej klasy nie chciał chodzić na zbiórki. Był to pierwszy raz kiedy nie zdecydowałem się na wstąpienie do harcerstwa. Kolejną próbę „uharcerzenia” podjęła moja mama, która pró-bowała przekonać mnie do uczestniczenia w zbiórkach harcerskich. Opowiadała mi o obozach, biwakach, uroczystościach i innych rzeczach, którymi harcerze na co dzień się zajmują. Jednak nie przekonała mnie do wstąpienia w szeregi harcerskie. Kolejna próba była nie udana. Zmie-niłem szkołę z SP nr 8 na SP nr 7 im. Adama Mickiewicza w Zgierzu. Czas upływał, a w tym

135


czasie zapomniałem zupełnie o harcerstwie. Po raz kolejny zmieniłem szkołę na gimnazjum nr3. w Zgierzu. To właśnie w gimnazjum poznałem dwóch kolegów – Grześka Stępniaka i Arka Blaźniaka. Chłopaki działali w harcerstwie. Nie wiem czy agitowali mnie świadomie czy nie, ale zaczęli opowiadać mi różne przygody, których mieli okazje doświadczyć jako harcerze. Był rok 2002. Grzesiek i Arek pewnego dnia stwierdzili, że zabiorą mnie ze sobą na zbiórkę nowo powstałej drużyny harcerskiej. Była to 19 Zgierska Drużyna Harcerska. Drużyna nosiła czerwono – zielone chusty. W kwietniu 2002 roku poszedłem na pierwszą zbiórkę. Wyglądało to dość komicznie ponieważ tylko my trzej, ja, Grzesiek i Arek byliśmy najstarsi oczywiście poza drużynowym i przybocznym. Zbiórka mi się spodobała. Po zbiórce pozostaliśmy w pięciu z drużynowym, którym był dh. Patryk Pawlicki i przybocznym dh. Piotrem Hajdukiem. Patryk i Piotrek, bliżej opowiedzieli nam czym mamy się zajmować w drużynie, jak to wszystko będzie wyglądało. Uczestniczyłem w kilku kolejnych zbiórkach. Harcerstwo powoli zaczęło stawać się moją pasją. Na jednej ze zbiórek dowiedzieliśmy się, że odbędzie się biwak drużyny 19, 15 i 20 w miejscowości Swoboda. Mieliśmy zabrać z sobą sprzęt do nocowania w postaci namio-tów, karimat i oczywiście śpiworów. Biwak był świetny. Drużynowy zajął się prowadzeniem programu dla naszej starszej trójki, druh Piotrek prowadził zajęcia dla reszty drużyny. Rzeczą, która najbardziej utkwiła mi w pamięci z tego biwaku była wyprawa rzeką, która płynęła przez Swobodę. Arek, Grzesiek, ja i drużynowy, ubraliśmy się w długie spodnie, i zaczęliśmy podróż pieszo w górę korytem rzeki. Szedłem z przodu podpierając się długim kijem i sprawdzając grunt pod nogami. Szliśmy bardzo długi odcinek brodząc w rzece do momentu w którym nurt zaczął przyspieszać, a głębokość nie pozwalała na swobodne poruszanie się. Stwierdziliśmy że dalsza wyprawa będzie już za bardzo niebezpieczna i postanowiliśmy zawrócić. Po powrocie do obozowiska, nie pamiętam już za co, ale dostaliśmy nagrodę w postaci całonocnej warty. Warta upłynęła spokojnie. Na drugi dzień rano zaczęliśmy się zbierać do wyjazdu. Biwak był kolejnym z przełomów, po którym podjąłem decyzję o wyjeździe na obóz do Okartowa. W czasie kiedy przyszedłem do hufca wraz z mamą żeby zapisać się na obóz, jeden z druhów zaproponował mojej mamie, żebym wyjechał przed obozem na kwaterkę początkową, do rozbijania obozo-wiska. Zgodziłem się. Przed końcem roku szkolnego wyjechaliśmy na kwaterkę, to właśnie podczas tego wyjazdu, dostałem swoje nowe harcerskie imię, które towarzyszyło mi już od tego momentu. Druh Tomek Ptaszyński ówczesny kwatermistrz Hufca nadał mi ksywkę Beny. Jak widać ksywka przyjęła się. Nie będę się rozpisywał o kwaterce ani o obozie na którym później zostałem, ominę także wichurę o której napisałem już w innych wspomnieniach.

8 sierpnia 2002 roku, podczas mojego pierwszego obozu na ręce phm. Sylwestra Stachow-skiego złożyłem Przyrzeczenie Harcerskie. I tu nastąpi powrót do początku tekstu. Pisałem, że urodziłem się 30 czerwca 1987 roku o godzinie 00:50. 8 sierpnia 2002 roku o godzinie 00:50 urodziłem się po raz drugi, złożyłem Przyrzeczenie Harcerskie w Okartowie na tz ”Cypelku”. Przypadek? Los? Przeznaczenie? Chyba jednak to ostatnie. W każdym razie Przyrzeczenie Har-cerskie było pieczęcią kanclerską, która odcisnęła się w moim sercu, mam nadzieję, że chyba już na zawsze. Po złożeniu Przyrzeczenia zamknąłem próbę na stopień młodzika. Po obozie w Okartowie wyjechałem na obóz w Kostiuchnówce, i od tego czasu nieprzerwanie do 2008 roku brałem udział we wszystkich obozach organizowanych na Ukrainie. Nie wyobrażałem sobie wakacji bez możliwości wyjazdu na Ukrainę, było to nie do pomyślenia. Po powrocie z obozu w Kostiuchnówce rozkazem drużynowego 19 ZDH awansowałem na funkcje przybocznego.

We wrześniu 2003 roku zostałem mianowany drużynowym 11 Zgierskiej Drużyny Harcer-skiej „Agrykola”, która weszła w skład 4 ZSSH „Watra” im. Artura Miatkowskiego. Zbiegło się to w czasie kiedy dostałem się do klasy humanistycznej w I Liceum Ogólnokształcącym im. Stanisława Staszica w Zgierzu. Jak się okazało, moją koleżanką z ławki była druhna Aleksandra Jurek, która była drużynową 11 Zgierskiej Gromady Zuchowej, działającej w tej samej szkole

136


co moja drużyna, z która znaliśmy się świetnie a co najważniejsze dogadywaliśmy się czasem bez słów. Drużyna 11 działała do 1 maja 2005 roku, kiedy połączyła się z 19 ZDH tworząc 44 Zgierską Drużynę Harcerską „ZOŚKA” im. kpt. hm. Andrzeja Romockiego „Morro”. Rozka-zem L.5/2005 z dnia 17.05.2005 zostałem mianowany drużynowym 44 ZDH. Drużyna działa nieprzerwanie od 1 maja 2005 roku aż do dzisiaj jako drużyna wędrownicza.

W roku 2003 zostałem odznaczony „Srebrnym Medalem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodo-wej”. Było to wyróżnienie za działanie przy odbudowie Cmentarzy Legionistów marszałka Józefa Piłsudskiego podczas obozów na Ukrainie. Pamiętam doskonale kiedy z grupą kilkunastu osób z naszego Hufca pojechaliśmy na uroczystą Wigilię do Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeń-stwa. To właśnie podczas tej wigilii z rąk profesora Władysława Bartoszewskiego odbieraliśmy odznaczenia, które z dumą nosiliśmy na naszych mundurach. Jak już wcześniej pisałem od 2002 do 2008 roku nieprzerwanie brałem udział w różnych wyjazdach na Ukrainę. Podczas obozów w Kostiuchnówce, pełniłem następujące funkcje: szeregowy, zastępowy, drużynowy, oboźny. Ostatnią funkcją jaką pełniłem była funkcja Zastępcy Komendanta Obozu do spraw organiza-cyjnych.W tych latach byłem także oboźnym, jednego obozu zorganizowanego w Żytomierzu, podczas którego zajmowaliśmy się jedną z największych polskich nekropoli poza granicami kraju.

Na początku roku 2006, w kwietniu dostałem propozycję, nad którą mogłem zastanowić się nie dłużej niż jeden dzień. Całą noc nie spałem, nie wiedziałem co mam odpowiedzieć dh. Małgorzacie Góreckiej, na zadane przez nią pytanie. Podjąłem dość odważną decyzję i tak rozkazem RL4/2006 z dnia 12.04.2006 wszedłem w skład Komendy Hufca ZHP Zgierz. Muszę nadmienić, że w tym czasie posiadałem stopień ćwika. W 2006 roku zaraz po zdanej maturze wyjechałem na obóz do Kołtubanki w Rosji. Podróż pociągiem z Warszawy przez Białoruś (trasa do Moskwy wiedzie przez stację Gniezdowo, na którą też kiedyś trafię) do Moskwy, tam przesiadka do innego pociągu i dalsza podróż aż do Kołtubanki. Trwało to prawie dwie doby. Cały dobytek transportowaliśmy na sobie, począwszy od skrzyń ze sprzętem, przez gitary i bagaż osobisty. Przez kolejne lata do roku 2008 byłem współorganizatorem obozów w Kołtubance. Były tam zlokalizowane kolejne miejsca związane z polskimi żołnierzami. To właśnie w obwodzie Orenburskim w okolicach Buzułuku gen. Władysław Anders organizował w 1941 roku Polską Armię podporządkowaną Rządowi Polskiemu na Emigracji. Także i tutaj, wraz z uczestnikami obozu odnawialiśmy groby żołnierzy i oficerów, którym nie było dane opuścić „przeklętej ziemi”. Na drugim obozie podjeliśmy inicjatywę częściowej rekonstrukcji obozu, w którym na co dzień mieszkali Andersowcy. I tak na skraju Boru Buzułuskiego, który jest większy od województwa łódzkiego, powstał obok obozowiska w którym mieszkaliśmy, obóz rekonstrukcyjny. Dzięki pomocy Pani Wandy Seliwanowskiej, która była prezesem organizacji polonijnej „Czerwone Maki” udało się od rosyjskiej jednostki wojskowej wypożyczyć namioty takie w jakich żyli nasi żołnierze 60 lat temu.W obozie zbudowaliśmy ziemiankę, która okazała się być rzeczą bez której ciężko było by przeżyć w tym ciężkim klimacie. W dzień, w chwilach czasu wolnego od zajęć chłodziliśmy się w niej a wieczorami było tam zdecydowanie cieplej niż na zewnątrz. Musze tu nadmienić, że temperatury w trakcie dnia często przekraczały 40 a nawet 50 stopni Celsjusza, a w nocy spadały poniżej 10 stopni co jest rzeczą naturalną i charakterystyczną dla stepu. Bór na skraju którego obozowaliśmy był bowiem wynikiem ukazu cara, który zażądał posadzenia lasu w środku stepu. Na tę chwile bór nieustannie powiększa swoje terytorium. Obóz w Koł-tubance był kilkakrotnie wizytowany przez korpus dyplomatyczny Rzeczpospolitej. W czasie jednej z wizyt mieliśmy okazje poznać Ambasadora RP w Rosji pana Jerzego Bahra oraz atta-ché obrony ambasady w Moskwie gen. Grzegorza Wiśniewskiego, którym przypadła do gustu nasza ziemianka, gdzie było chłodno i przyjemnie. Podczas ogniska, które zorganizowaliśmy Ambasador przyznał, że też był kiedyś harcerzem i że miło mu wspomnieć młodzieńcze lata w kręgu ogniskowym. Wizyta zakończyła się zaproszeniem wszystkich uczestników obozu do

137


Ambasady RP w Moskwie, gdzie mieliśmy okazję zwiedzić mieszkanie Pana Bahra, który jak się okazało tworzy piękne prace plastyczne. Przygody, których mieliśmy wiele podczas tych obozów, a których nie będę opisywał wszystkich, bo mogło by zabraknąć miejsca, skwituję jedną krótką opowiastką o przygodzie, która na chwilę zmroziła mi krew w żyłach. Dzień jak co dzień, żar lał się z nieba, nie wiem co mnie podkusiło ażeby powędrować na boso w stronę jednej z polan. Wraz z druhem Damianem Marciniakiem szliśmy obok siebie i rozmawialiśmy o zbliżającym się po powrocie z Rosji wyjeździe na Ukrainę. W pewnym momencie Damian odepchnął mnie z całej siły, tak że aż upadłem na ziemię. Zdenerwowałem się i naturalnie zacząłem na niego wykrzykiwać z wyrzutami z jakiej racji, mnie przewrócił. Damian nic się nie odezwał tylko wskazał palcem na jadowitego węża, który wygrzewał się leżąc na ścieżce, a na którego chwilę wcześniej nadepnąłbym gołą stopą. Moja mina i krzyki nagle ustały, zrobiło mi się głupio. Jak się później okazało miejscowy leśnik potwierdził, że naprawdę był to jadowity wąż, którego później widywaliśmy w obrębie obozu. Tak naprawdę Damian uratował moje zdrowie, jeśli nie życie, w końcu najbliższy szpital w okolicy był oddalony o około 100 km. Od tej pory każdy z uczestników obozu miał zakaz chodzenia na boso, a dzień zaczynał się od sprawdzania obuwia czy żadne jadowite zwierzątko się w nim nie znajduje.

Rok 2007 obfitował w różne mniej lub ważne wydarzenia. Jednym z najważniejszych było zamknięcie przeze mnie pierwszego stopnia instruktorskiego jakim jest stopień Przewodnika. Rozkazem RL.1/2007 z dnia 15.01.2007 r. stałem się instruktorem Związku Harcerstwa Polskiego. Było to dla mnie bardzo ważne, bo jak wiadomo każdy kto jest drużynowym chce móc samemu odbierać Przyrzeczenia Harcerskie swoich podopiecznych. 30 marca 2007 roku ukazał się rozkaz 4/2007 o powołaniu mnie i kilku innych młodszych instruktorów do Zespołu Pełnomocnika ds. Wschodu. W końcu od kilku lat zajmowaliśmy się wieloma dziedzinami związanymi z orga-nizowaniem obozów w Kostiuchnówce, kolonii dzieci ukraińskich w Grotnikach oraz Dialogu Edukacyjnego. W zespole działałem czynnie do roku 2008, aż w końcu w roku 2009 złożyłem pismo do Komendy Hufca o rezygnację z zespołu. Lato 2007, kolejny obóz, najpierw w Okarto-wie, później w Kostiuchnówce. Nic nie wskazywało na to, iż podczas obozu w Kostiuchnówce,

Łukasz Mordęcki – Beny na obozie harcerskim

138


dostąpię zaszczytu odbioru kolejnego odznaczenia. Podczas uroczystego apelu w „Polskim Lasku” w Kostiuchnówce z rąk ówczesnego Konsula RP w Łucku pana Wojciecha Gałązki odebrałem złoty Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej oraz legitymację nr. 8091. Była to dla mnie chwila, w której poczułem, że ktoś jednak czasem docenia czyjąś pracę. Przy moim dużym wkładzie powstały dokładne porównania, różnych dokumentów, książek i wspomnień, pozwalających na ustalenie większości bezimiennych pochowanych na Wołyniu Legionistów. Spędziłem nad tym kilka miesięcy. Każdy zimowy dzień zaczynał się od włączenia komputera, a później od porównywania i przyporządkowania danych do konkretnej mogiły. Była to praca, bardzo męcząca, ale dawała mi ogromną satysfakcję. Po nocach śniły mi się stopnie wojskowe przydziały, i zamazane twarze ze starych zdjęć. Materiał, który powstał trafił później do Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. W rozkazie RL 12/2007 z dnia 19.12.2007 roku została mi przyznana Brązowa Odznaka Zasłużonego dla Hufca Zgierz.

Rok 2008 zaczął się od przybycia mi kolejnej funkcji. W Lutym 2008 roku wszedłem w skład Kapituły Stopni Wędrowniczych, w której do chwili obecnej działam. Nie wiedziałem, że w tym roku wezmę po raz ostatni udział w apelu obozowym w Kostiuchnówce. Z przyczyn, o których nie będę pisał zakończyłem swoją przygodę z Kostiuchnówką, nie całkowicie, ale w dużej mierze. Obozy, które dawały mi wiele radości i satysfakcji, zmieniły się na tyle iż nie chciałem w nich dłużej brać udziału. To właśnie podczas apelu w „Polskim Lasku” odebrałem ostatnie odzna-czenie, związane z organizowaniem obozów i za całokształt pracy w zespole pełnomocnika ds. Wschodu. Z rąk Komendantki Hufca odebrałem Hufcową Odznakę Kostiuchnówka. W roku 2007 zacząłem współorganizować Hufcową Sztafetę Rowerową po Ogień Niepodległości. Sztafeta Rowerowa począwszy od roku 2001 przywozi co roku rowerami ogień odpalony na cmentarzu Legionistów Piłsudskiego w Polskim Lasku, na uroczystości 11 listopada w Warszawie. Ogień zapalony w Kostiuchnówce, jest przekazywany do miast, które mija sztafeta, aby w końcu za-płonąć na płycie Grobu Nieznanego Żołnierza w Warszawie. Przy Salucie Narodowym czyli 21 salwach armatnich reprezentacja Hufca ZHP Zgierz składa ogień na płycie grobu. W roku 2010 Sztafeta Ognia niepodległości została zaproszona na przyjęcie do Prezydenta Rzeczypospolitej Pana Bronisława Komorowskiego, który zainteresował się inicjatywą zgierskiego Hufca. Miałem okazję wraz z phm. Krzysztofem Kowalewskim nakreślić Parze Prezydenckiej, skąd wzięła się idea, jak przebiega sztafeta i tym podobne. Było to wydarzenie, które bardzo utkwiło w mojej, chyba nie tylko mojej, ale w głowach każdego uczestnika sztafety.

Rok 2009 był rokiem dla mnie bardzo ważnym. Był to rok w którym uzyskałem stopień Podharcmistrza, było to przed obozem, a dokładnie 20.06.2009. Dało mi to możliwość zrealizo-wania moich marzeń, które były związane z założeniem nowego Szczepu w Hufcu. RL 7/2009 z dnia 27.09.2009 ukoronował i zwięczył moje działania dążące do powstania szczepu. W tym rozkazie komendantka hufca powołała Szczep Harcerski „Czerwono – Czarni”, którego zostałem się komendantem. Wizja szczepu narodziła się w mojej głowie w czasie kiedy założyłem drużynę 44, która to drużyna została „matką” nowo powołanej jednostki. Część drużynowych szczepu było moimi wychowankami, potrafiliśmy więc dogadać się dosłownie jednym mrugnięciem oka. Drużyna 44 stała się wtedy drużyną wędrowniczą, ale w naszym przypadku wyjątkową bo kadrową, składającą się z drużynowych i przybocznych. Była to jedyna drużyna z naszego Hufca, która w roku 2010 reprezentowała Hufiec na Zlocie 100 Harcerstwa w Krakowie.

Przy wyjeździe na obóz do Kołtubanki napisałem o stacji Gniezdowo, którą mijaliśmy podczas podróży pociągiem na obóz. Po raz pierwszy dotarłem na tę stację w 2009 roku. Był to początek wyprawy do Katynia, miejsca zbroczonego krwią polskich oficerów, wymordowanych przez NKWD na początku roku 1940. Miejsce, które odwiedziliśmy podczas wyprawy Harcerzy Chorągwi Łódzkiej oraz członków Rodziny Katyńskiej, powinno być miejscem, do którego po-winien trafić każdy nasz obywatel. To w tym miejscu została w brutalny sposób, bez uczciwych

139


rozpraw sądowych, wymordowana ogromna część inteligencji polskiej. Dostąpiłem zaszczytu, prowadzenia uroczystego apelu, przeprowadzonego nad mogiłami polskich oficerów. Kolejny raz do Katynia a jeszcze dalej do Miednoje trafiłem w roku 2010.

RL 11/2009 z dnia 20.11.2009 zostałem odznaczony Srebrną Odznaka Zasłużony dla Hufca Zgierz.

Ostatnią rzeczą o której chciałem napisać jest Zjazd Nadzwyczajny Hufca ZHP Zgierz, który zbiegł się z dniem katastrofy samolotu prezydenckiego pod Smoleńskiem. Od rana zaczę-liśmy wraz z grupa instruktorów przygotowywać się do Zjazdu, który odbył się w LO. im. St. Stanisława Staszica w Zgierzu dnia 10.04.2010 r. Wszystko w przygotowaniach, było dopięte na ostatni guzik, przynajmniej tak nam się wydawało. Pół godziny przed rozpoczęciem Zjazdu okazało się, że zapomnieliśmy z budynku Komendy Hufca zabrać sztandaru. Wskoczyłem do auta odpaliłem radio i udałem się w kierunku Hufca. Po chwili spikerka przerwała audycję aby podać dość niejasną, krótką informację – „Samolot Prezydenta RP uległ wypadkowi, nie wiadomo nic na jego temat”. Po chwili docierały coraz to nowe, coraz bardziej mrożące krew w żyłach informacje. Zadzwoniłem do osób które były już na sali obrad zjazdu, nikt nie chciał mi uwierzyć, dostało mi się że sobie robię żarty. Ale po którymś wykonanym przeze mnie telefonie, ktoś na sali włączył radio. Wszyscy, którzy siedzieli na sali zamarli. Wróciłem ze sztandarem na salę, która była pogrążona szeptami, i dziwną ciszą. Padł wniosek hm. Jarosława Góreckiego o przerwanie obrad zjazdu i przełożenie zbiórki na inny termin. Po krótkiej chwili Komendantka Chorągwi Łódzkiej hm. Ewa Grabarczyk stwierdziła, że jest to na pewno ogromna katastrofa, ale życie toczy się dalej a zjazd musi się odbyć. Przegłosowaliśmy wniosek o przełożenie zjazdu na inny termin. Zjazd podjął decyzje o trwaniu nadal. Nie będę przytaczał wszystkich sytuacji, które działy się na sali. Wspomnę tylko o jednej. Informacje, które docierały do nas podczas zjazdu były strasznie przygnębiające. Opublikowano listę, wszystkich, którzy lecieli samolotem na uroczystości do Katynia, a którzy zginęli w felernym locie. Okazało się, że w katastrofie zginął minister Andrzej Przewoźnik. Ten, który wspierał Hufiec w działaniach przy odnowie grobów polskich żołnierzy na Ukrainie, w Rosji. Osoba, która bywała gościem na obozach w Kostiuchnówce i której podczas uroczystości otwarcia cmentarza Legionowego w Jeziornej i nadania Hufcowi Medalu „Pro Memoria” miałem okazję składać meldunek. Sekretarz ROPWiM zginął w katastrofie, było to straszne. Drugą z osób, z którą miałem do czynienia był biskup polowy Wojska Polskiego ks. Tadeusz Płoski, na którego ręce miałem okazję nie jednokrotnie przekazywać w Warszawie Ogień Niepodległości. Tych ludzi już nie było. Ciężko było mi się skupić na tym co działo się na Zjeździe. Wracając do Zjazdu. Zjazd obradował kilka godzin, był to godziny bardzo ciężkie. Właśnie na nim zostałem przez nową Komendantkę Hufca phm. Katarzynę Sobczak zaproponowany na funkcję Komendanta Ośrodka Harcerskiego w Grotnikach. Propozycję tę przyjąłem i pełnię do dzisiaj. W listopadzie 2011 roku X Zjazd Hufca Zgierz po raz drugi obdarzył mnie zaufaniem i pozwolił dalej pełnić powierzoną mi w 2010 roku służbę. To jak z niej się wywiążę, oceni kolejny Zjazd.

phm. Łukasz Mordęcki

VZgierskie sztandary harcerskie

143


Pierwszy sztandar skautowy w Zgierzu

Sztandar ufundowała drużynom skautowym prawdopodobnie Szkoła Realna w Zgierzu, praw-dopodobnie w drugiej połowie 1916 roku.

Sztandar Drużyny Harcerek im. Emilii Plater – 1936

Drużyna Harcerek im.. Emilii Plater, była pierwszą żeńską drużyną skautową (później harcerską) założoną w Zgierzu. Powstała z wcześniej działających zastępów na terenie Szkoły Realnej, późniejszego – Gimnazjum i Liceum w Zgierzu. Oficjalnie jako drużyna została zawiązana 12 października 1913 roku.

Sztandar harcerki otrzymały w dniu 8 listopada 1936 roku, z okazji obchodów 25-lecia istnienia drużyny. Uroczystość jego poświęcania i wręczenia sztandaru przygotowały: Hufcowa Felicja Bukowska przy współudziale drużynowej Janiny Sidorskiej.

Matkami chrzestnymi sztandaru były: Harcmistrz Rzeczypospolitej Maria Wocalewska przybyła na tę uroczystość z Łodzi, Zofia Rozówną–Jeziorańska (współżałożycielka pierwsze-go żeńskiego zastępu skautek w Zgierzu, który wszedł w skład drużyny po jej powołaniu oraz pierwsza drużynowa drużyny) i Hufcowa dh Felicja Bukowska.

W uroczystości wręczenia sztandaru uczestniczyli m.in. burmistrz miasta Jan Świercz, dyrektor szkoły Jan Michna oraz członkowie Komendy Hufca Harcerzy i harcerze zrzeszeni w drużynach męskich.

Zbiórka przed kwaterą w ktorej mieściła się w latach dwudziestych XX wieku, siedzibą zgierskich hufców

144

Zgierskie sztandary harcerskie

Sztandar ma kształt prostokąta o wymiarach 98 x 92 cm. Jest obszyty złotą frędzlą. Jego zdobnictwo wykonano techniką: haftu ręcznego, płaskiego i wypukłego z aplikacjami.

Prawy płat sztandaru wykonany jest z tkaniny jedwabnej w kolorze kremowym. Na nim, haftem ręcznym, wypukłym wykonano zdobnictwo. Na środku, srebrną nitką wyhaftowano krzyż harcerski ze złotą lilijką. Otoczoną, po stronie lewej lilijki – żółtymi liśćmi dębowymi a po stronie prawej zielonymi kłosami. Napisy wyhaftowano złotą nitką. Na górze płata sztandaru znajdują się duże litery Z.H.P. Poniżej napis otaczający krzyż harcerski: I-sza DRUŻYNA HARCEREK im. EMILII PLATER. Na dole płatu, pod krzyżem napis: PRZY PAŃSTWOWYM GIMN. i LICEUM W ZGIERZU.

Lewy płat sztandaru wykonano z jedwabiu w kolorze czerwonym. Na środku płatu znajduje się godło Polski – wyhaftowany białą nitką orzeł w złotej koronie. Na piersi orła, w tarczy herbowej, wyhaftowano kolorowy wizerunek Matki Boskiej i Dzieciątka Jezus. Całość otacza zloty napis o treści: OJCZYZNA NAUKA I CNOTA. Na dole płatu złotą nitka wyhaftowano daty 1912 i 1937.

Obecnie sztandar przechowywany jest w siedzibie Hufca w Zgierzu.

Sztandar Hufca Żeńskiego – 1938

Był on drugim wręczonym zgierskim harcerkom. Wręczono go z okazji 25 lecia zorganizowanej działalności harcerstwa żeńskiego. W jego wręczaniu uczestniczyli przedstawiciele: władz miasta, komendy Hufca Męskiego oraz przedstawiciele drużyn męskich.

Sztandaru tego nie odnaleziono po wojnie.

Sztandar Hufca Męskiego ZHP Zgierz – 1938

Hufiec Męski ZHP w Zgierzu, otrzymał sztandar jesienią 1938 roku, z okazji 25 – tej rocznicy zorganizowanej działalności harcerskiej, rozpoczętej zawiązaniem 12 października 1913 roku – pierwszej męskiej drużyny skautowej im. Zawiszy Czarnego. Jego wręczenie było wielką harcerska uroczystością.

Sztandar wykonano w formie kwadratu o wymiarach: 108 x108 cm, techniką haftu ręcznego płaskiego i wypukłego z aplikacjami i obszyto złotą frędzlą

145


Prawy płat wykonano z zielonego jedwabiu. W części górnej sztandaru, w najwyższej jego części, złotą nitką wyhaftowano napis – ZHP a poniżej – HUFIEC HARCERZY. Na środku płatu sztandaru, srebrną nitką wyhaftowano krzyż harcerski, natomiast nitką złotą: lilijkę i jej okrągłą obwódkę, ciemną złotą – liście dębu natomiast jasną złotą – kłosy zboża.

W części dolnej płatu, pod krzyżem napis – W ZGIERZU.Lewy płat sztandaru wykonano z jedwabiu w kolorze amarantowym z nadrukiem kwiatowym.

Na środku płatu godło Polski – wyhaftowany srebrną nitką orzeł w złotej koronie, otoczony wieńcem ze złotych liści. Od orła odchodzą do czterech rogów pasma materiału w kształcie pagonów.

W górnych rogach płatu wykonano aplikacje z wyhaftowanym herbem miasta umieszczony w złotym (podobnie jak wokół orła) wieńcu z liści. Natomiast w rogach dolnych dwie daty otoczone wieńcami ze złotych liści: w lewym – 1913, w prawym – 1938.

Fundatorów sztandaru nie udało się ustalić. Obecnie odnaleziony po wojnie sztandar przecho-wywany jest w Komendzie Hufca ZHP w Zgierzu, niestety bez oryginalnego drzewca ponieważ po wojnie go nie odnaleziono.

Sztandar Hufca Zgierz – 1961

Po wojnie nastąpiła w Polsce zmiana ustroju, która doprowadziła do zawieszenia w latach 1949-50 działalności Związku Harcerstwa Polskiego. Po odrodzenie w grudniu 1956 harcerstwa i odbudowie w Zgierzu jego struktur dążono do otrzymania nowego sztandaru hufca. Po kilku latach starań ufundowano go i uroczyście przekazano zgierskim harcerzom.

Sztandar wręczono w dniu 30 kwietnia 1961 roku z okazji obchodów 50-lecia działalności skautingu i harcerstwa w Zgierzu. Uroczystość odbyła się w Zgierzu na Placu Armii Czerwonej w Zgierzu (obecnie Plac im. Jana Pawła II) w obecności władz miasta i władz partyjnych oraz w obecności poprzednich komendantów hufca, pełniących tę funkcję przed wojną: dh Jana Stasiaka oraz dh Jana Perki. W uroczystości uczestniczył także wieloletni zgierski instruktor ZHP dh Jan Kosmalski.

Sztandar, ówczesnemu komendantowi hufca, hm Eugeniuszowi Zaczyńskiemu, wręczył Przewodniczący Miejskiej Rady Przyjaciół Harcerstwa, będący jednocześnie Przewodniczącym Miejskiej Rady Narodowej w Zgierzu, pan Roman Barylak.

146


Komendant Hufca przekazał sztandar w ręce pocztu sztandarowego. Następnie, w ramach uroczystości wręczania sztandaru druhny i druhowie, którzy spełnili wymagane warunki, złożyli na sztandar przyrzeczenie harcerskie.

Prowadzącym uroczystość wręczania sztandaru był dh Roman Woźnicki, legendarny zgier-ski harcerz, drużynowy zgierskiej 12 Drużyny Harcerskiej im. Księcia Józefa Poniatowskiego.

Komendant Hufca, za ofiarną pracę związaną z przygotowaniem uroczystości wręczenia sztandaru, udzielił pochwały członkom drużyny im. Kostki Napierskiego działającej przy Zakładzie Wychowawczym w Zgierzu. W szczególności wyróżniono następujących druhów: Czesława Kaczmarka, Bogusława Kaczmarka, Mariana Kaczorowskiego, Zdzisława Pawlaka i Sławomira Urbańskiego.

Na zakończenie uroczystości zorganizowano na placu ognisko harcerskie.Fundatorami sztandaru byli: Miejski Komitet FJN w Zgierzu, Komitet Miejski PZPR, Prze-

wodniczący Miejskiej Rady Narodowej w Zgierzu, Towarzystwo Przyjaźni Polsko Radzieckiej, Komenda Chorągwi Ziemi Łódzkiej ZHP.

Zgierskie zakłady pracy i Spółdzielnie, jak: Zakłady Barwników „Boruta” w Zgierzu, Zgierskie Zakłady Przemysłu Bawełnianego im 100 Poległych, Zgierskie Zakłady Przemysłu Wełnianego im. Jarosława Dąbrowskiego, Zgierskie Zakłady Przemysłu Odzieżowego, Fabryka Części Maszyn Włókienniczych, Miejskie Przedsiębiorstwo Remontowo – Budowlane w Zgie-rzu, Spółdzielnia Spożywców „ZGODA”, Spółdzielnia im. 17 Stycznia, Spółdzielnia „Argon”, Spółdzielnia Pracy im. Ludwika Waryńskiego, Spółdzielnia Pracy Stolarskiej i Mechanicznej, Spółdzielnia Pracowników Krawiectwa „Zgoda”, Cech Rzemiosł Różnych, Zrzeszenie Handlu Prywatnego w Zgierzu, Ochotnicza Straż Pożarna, Zrzeszenie Sportowe „Boruta”, Zrzeszenie Sportowe „Włókniarz”, Zgierskie Szkoły: Technikum Chemiczne i Technikum Ekonomiczne oraz wielu zasłużonych instruktorów hufca i mieszkańców miasta: Jan Stasiak, Jadwiga Sikor-ska, J. Perka, L. Wieczorek, J. Wieczorek, J. Elke, J. Nowicki, M. Leszczynski, Z. Konopski, S. Chojnacki, T. Wdowiak, H. Podgórska, W. Sobocki, Wł. Brzeziński, R Głuszczak, J. Sikorski, F. Kiełczewski, H. Królewiak, J. Mikinko, E. Witczak, S. Perczynski, M. Chojnacki, S. Gło-wacki, M. Kusiński, S Olesza, Cz. Karasinski, G. Baszczyński, I. Domański, Wł. Pabiańczyk, O. Szymczakowa, J. Sokoliński, A. Jaworski, T. Rygiel, A. Budziarski.

Sztandar wykonano w formie prostokąta o wymiarach 100 x 103 cm. Napisy i elementy zdobnictwa wykonano haftując je ręcznie złotą nitką techniką haftu ręcznego płaskiego i wy-pukłego z aplikacjami. Płat sztandaru obszyto srebrnymi frędzlami.

147


Drzewce sztandaru o wysokości 285 cm wykonano z drewna, na które nabito honorowe gwoździe. Zwieńczone zostało lilijką harcerską.

Prawy płat sztandaru jest wykonany z dwukolorowego, amarantowo – srebrnego jedwabiu. Płat sztandaru tworzą zszyte złotą nitką romby srebrne (węższe) i amarantowe (szersze) tworząc wizerunek krzyża harcerskiego. Na amarantowym środku tego krzyża, srebrną nitką wyhaftowano krzyż harcerski, a nitką złotą lilijkę i liście oraz kłosy zboża.

Na płatach srebrnych, nitką złotą wyhaftowano: w lewym górnym rogu: 1.V., w prawym – 1961. Poniżej, łukiem, nad krzyżem harcerskim napis: HUFIEC ZGIERSKI. Poniżej krzyża wyhaftowano, w lewym dolnym rogu: na płacie srebrnym – 1911, pośrodku, na płacie amarato-wym – ZGIERZ – a poniżej cyfra 50 otoczona liśćmi i srebrnym płacie prawym – 1961.

Lewy płat sztandaru wykonano z jedwabiu w kolorze amarantowym. Na środku płatu znaj-duje się godło Polski – orzeł wyhaftowany srebrną nitką, ze złotym dziobem i szponami. Orzeł z trzech stron jest otoczony napisem – ZWIĄZEK HARCERSTWA POLSKIEGO wykonany złotą nitką,. Poniżej orła znajdują się tworząc wraz z napisem kwadrat – złote liście. W lewym górnym rogu i w obu dolnych wyhaftowane są złote lilijki, w prawym górnym rogu jest aplikacja z wyhaftowanym herbem miasta.

Sztandar przechowywany jest w lokalu Komendy Hufca ZHP w Zgierzu.

Sztandar Hufca ZHP w Zgierzu – 1979

Sztandar Hufca wręczono 12 maja 1979 roku. Wręczenie sztandaru zbiegło się z uroczystością nadawania imienia hufcowi ZHP w Zgierzu i odbyło się na tej uroczystości.

Na wniosek Komedy Chorągwi Łódzkiej ZHP, zatwierdzony przez Główną kwaterę ZHP, Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Zgierzu, w dniu 12 maja 1979 roku, nadało Hufcowi ZHP w Zgierzu imię Ludowego Wojska Polskiego.

Uroczystość odbywała się na Placu 100 Straconych w Zgierzu. Wzięli w niej udział przedsta-wiciele władz miejskich i politycznych, zgierskich zakładów pracy i szkół, zasłużeni instruktorzy ZHP, przedstawiciele zaprzyjaźnionych organizacji społecznych i hufców ZHP.

Z okazji uroczystości otrzymano na piśmie, podpisane przez Przewodniczącego, życzenia z Towarzystwa Przyjaciół Zgierza oraz Zarządu Miejskiego Związku Młodzieży Socjalistycznej, podpisane przez ówczesnego Przewodniczącego Zarządu Miejskiego Zbigniewa Zaparta (później-szego Prezydenta Miasta Zgierza). Ponadto telegramy z gratulacjami z Częstochowskiej Komendy Chorągwi ZHP im Ludowego Wojska Polskiego oraz Komedy chorągwi Piotrkowskiej ZHP im. Gwardii Ludowej a także od dh Adama Izydorczyka (byłego Z-cy Komendanta Hufca ZHP w Zgierzu, Komendantach Chorągwi Ziemi Łódzkiej ZHP i Z-cy Naczelnika ZHP) a także list gra-tulacyjny od dh hm PL Władysławy Matuszewskiej (Byłej Komendantki Chorągwi Łódzkiej ZHP).

Na trybunie honorowej m.in. stali: Sekretarz Komitetu Łódzkiego PZPR Genowefa Adam-czewska (była komendantka Chorągwi Łódzkiej ZHP), Przewodniczący Rady Łódzkiej Federacji ZSMP (Związków Socjalistycznej Młodzieży Polskiej), Naczelnik Miasta Zgierza Zdzisław Głowacki, Komendant Chorągwi Łódzkiej ZHP hm Zdzisław Szymor.

Akt nadania hufcowi imienia odczytał Sekretarz Komitetu Frontu Jedności Narodu S. Szczepaniak.

Z tej okazji, w swym wystąpieniu, Naczelnik Miasta Zgierza Zdzisław Głowacki złożył harcerzom życzenia dalszej owocnej pracy.

Uczestniczących w uroczystości gości powitała Komendantka Hufca hm Mirosława Ka-zimierska. W swoim wystąpieniu poinformowała, że w akcji Sztandar brało udział 5 tysięcy zgierskich zuchów, harcerzy i instruktorów Związku.

148


Aktu wręczenia sztandaru dokonał Sekretarz Komitetu Miejskiego PZPR Jan Krawczyk. Sztandar z jego rąk odbierała ówczesna komendanta Hufca hm Mirosława Kazimierska, poczym przekazała sztandar w ręce pocztu.

W jego składzie byli pwd Stanisław Marciniuk – ówczesny W-ce Przewodniczący Referatu Turystyki i Sportu (późniejszego Klubu turystycznego „Dziamdziaki”), i dwie instruktorki: hm Mirosława Gamrowska i hm Jadwiga Obcowska (działające w referatach: odpowiednio Młod-szoharcerskim i Zuchowym.

W trakcie uroczystości, hm. Andrzej Żurek, ówczesny Przewodniczący Referatu Młod-szoharcerskiego, odbierał ślubowanie składane na nowy sztandar symbolicznie przez dwoje instruktorów w mundurach HSPS, dwoje harcerzy młodszych i dwoje zuchów. Następnie złożono kwiaty przed pomnikiem 100 Straconych.

Po czym wręczono odznaki i dyplomy. Srebrną Odznaką Ruchu Przyjaciół ZHP wyróżniono Pana Kazimierza Zająca oraz ppłk Artura Fiedorowa.

Medale pamiątkowe Komendy Chorągwi otrzymały: ZPB „BORUTA”, Zakład Produkcji i Przetworstwa Pianki Poliretanowej „Polopren” oraz Wojskowa Komenda Uzupełnień. Dziesięć osób wyróżniono dyplomem honorowym Komendanta Chorągwi a cztery Odznakami Przyjaciół Dziecka.

Z nadaniem imienia hufcowi był problem. Aby przyjąć imię LUDOWEGO WOJSKA POLSKIEGO, Hufiec musiał uzyskać zgodę Ministerstwa Obrony Narodowej. We wniosku o zgodę na takiego bohatera powoływano się na fakt współpracy z jednostkami wojskowymi stacjonującymi w Zgierzu, na fakt funkcjonowania w nich wojskowego kręgu instruktorskiego, opiekę jaką sprawowała jednostka wojskowa nad drużynami Nieprzetartego Szlaku i współpracę z Wojskową Akademią Medyczną. Argumentacja była na tyle skuteczna, że nadanie imienia i sztandaru stało się faktem.

Rodzi się pytanie kiedy powstała myśl, idea takiego zbiorowego bohatera. Nikt nie ogłaszał konkursu, ankiety lub plebiscytu. Hufiec nie miał bohatera, w dyskusjach i rozmowach przewijała się myśl, że trzeba to zmienić. Doszliśmy do wniosku, że bohater związany z wojskiem byłby najlepszy. Chodziło nam o Wojsko Polskie od Rycerstwa po czasy współczesne.

Sztandar ma wymiary 112 x 112 cm. Wykonano go z czerwonego jedwabiu a obszyto srebrną frędzlą. Litery i zdobnictwo wykonano techniką haftu ręcznego wypukłego.

Drzewce sztandaru o wysokości 260 cm wykonano z drzewa. Jego zwieńczeniem jest wy-konany z metalu orzeł w kolorze srebrnym.

149


W górnej części płatu sztandaru złotą nicią wyhaftowano napis – ZWIĄZEK HARCER-STWA POLSKIEGO.

W części środkowej płatu sztandaru wyhaftowano srebrny krzyż harcerski ze złotymi: lilijką, napisem „Czuwaj” oraz liśćmi dębowymi.

W dolnej części płatu znajduje się wyhaftowany w trzech linijkach napis: HUFIEC IM LUDOWEGO WOJSKA POLSKIEGO W ZGIERZU.

Na lewej stronie sztandaru wyhaftowano orła bez korony ze złotym dziobem. Fundatorami sztandaru były: instytucje oraz osoby prywatne. Byli nimi: Miejski Komitet

Frontu Jedności Narodu, Komitet Miejski PZPR, Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Zgie-rzu, Komenda Chorągwi Łódzkiej ZHP, Zgierskie Jednostki Wojskowe, Zgierskie zakłady, starzy i zasłużeni instruktorzy ZHP oraz osoby prywatne.

Sztandar przechowywany jest w Komendzie Hufca ZHP w Zgierzu

Sztandar Hufca ZHP w Zgierzu – 1998

Sztandar ufundowano i wręczono po zmianie imienia Hufca z Ludowego Wojska Polskiego na Wojska Polskiego.

Został on wykonany przez Siostry Karmelitki z klasztoru na Jasnej Górze w Częstochowie i na ołtarzu klasztoru Jasnogórskiego po raz pierwszy poświęcony. Na pamiątkę święcenia w Czę-stochowie na jego drzewcu umieszczono ryngraf z podobizną Matki Boski Częstochowskiej.

Po Sztandar udała się 40 osobowa ekipa zgierskich harcerzy i instruktorów z komendantem Hufca na czele. Odbiór sztandaru od Sióstr był bardzo wzruszający dla osób w nim uczestni-czących, tak sióstr jak i harcerzy.

Fundatorami sztandaru byli: Komenda Hufca w Zgierzu, Wójt Gminy Zgierz, Prezydent Miasta Zgierza, Dowódca Pułku Radiotechnicznego ze Zgierza, Naczelnik ZHP, Komendant Chorągwi Łódzkiej ZHP. Konsul Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Strasburgu, Towarzy-stwo „Sokół” w Zgierzu, Skauci słowackiego Miasta Kieżmark, Komandor WOPR Okartowo, Komendant Rejonowy Policji w Zgierzu, Prezes MPGK w Zgierzu, Dyrektor Szkoły Podsta-wowej Nr 5 w Zgierzu, Komendant Rejonowy Państwowej Straży Pożarnej, Dyrektor Szkoły Podstawowej w Szczawinie, Broker Ubezpieczeniowy Jozef Bereżewski, Harcerskie rodziny: Czaplińskich i Kozłowskich, Firma Filarski – Kustosik, Dorota i Sławomir Dylewscy, Beata i Dariusz Cłapa, Krzysztof Dudaczyk, Anna, Ewa i Jerzy Skrzypkowscy.

Sztandar wręczono harcerzom 6 czerwca 1998 roku na Starym Rynku w Zgierzu. W apelu prowadzonym przez phm Sławomira Dylewskiego, uczestniczyło ok. 300 harcerek i harcerzy. Przybyli jako pierwsi i na rozpoczęcie uroczystości oczekiwali w bramach i podwórkach ota-czających Rynek. Następnie na plac Starego Rynku, przybyły zaproszone poczty sztandarowe oraz kompania honorowa V Pułku Radio-Łączności wraz z orkiestrą. Następnie dotarli goście honorowi. Wśród nich byli: Naczelnik ZHP – hm Ryszard Pacławski, Komendant Chorągwi Łódzkiej ZHP – hm. Barbara Szczepańska, Prezydent Zgierza dr Jan Maciej Czajkowski, wójt Gminy Zgierz – Henryk Tomczak, Zastępca Wójta Gminy Zgierz – Zbigniew Łoś, Komendant Straży Miejskiej w Zgierzu – Wiesław Belka i Dowódca V Pułku Radio-Łączności – płk Wiesław Olender.

O godz. 10.00 z za Urzędu Miasta, wkroczyła dęta orkiestra harcerska z Uniejowa a za nią „stary” sztandar w asyście Drużyny Sztandarowej, którą była w tym czasie 17 Zgierska Drużyna Harcerska.

Po ich wejściu na plac i zajęciu stosownych pozycji, sygnalista zagrał na trąbce sygnał do zbiórki. Harcerki i harcerze wybiegli na plac i stanęli uzgodnionym wcześniej szyku w druży-

150


nach. Drużynowi złożyli ówczesnemu Z-cy Komendanta Hufca phm Tomaszowi Kubikowi raport o gotowości do uroczystości a następnie on złożył raport komendantowi hufca – hm. Jarosławowi Góreckiemu.

Następnie odbyła się msza święta celebrowana przez kapelana Szarych Szeregów – księdza Wysockiego. Podczas tej mszy ponownie poświecono sztandar.

Po mszy, komendant hufca złożył raport Naczelnikowi ZHP i rozpoczęło się pożegnanie starego i przyjęcie nowego sztandaru. Akt ufundowania sztandaru odczytał prezydent Zgierza – Jan Maciej Czajkowski. Fundatorzy sztandaru kolejno przybili honorowe gwoździe, poczet ze starym sztandarem przemaszerował przed szykiem kompani honorowej i drużyny sztandaro-wej. Prezydent Zgierza i wójt Gminy Zgierz przekazali nowy sztandar Naczelnikowi ZHP hm Ryszardowi Pacławskiemu, który wręczył go Komendantowi Hufca hm Jarosławowi Górec-kiemu, który przekazał sztandar pocztowi sztandarowemu. Po wystąpieniach gości, rozpoczęła się defilada harcerska. Poprowadził ją phm Sławomir Dylewski. Na nim maszerowała orkiestra harcerska, następnie kolejno: poczet z nowym sztandarem, Szczep Drużyn HSI, stary sztandar, pozostałe drużyny harcerskie.

Po defiladzie – nowy sztandar odprowadzono do Komendy Hufca natomiast – stary do Muzeum Miasta Zgierza.

W tym samym dniu, w godzinach popołudniowych otwarto przygotowaną przez zgierskich instruktorów harcerskich: Annę Wieliczko i Marcina Kracha, wystawę poświęconą życiu i dokonaniom zgierskich harcerzy. Wystawę otworzył ówczesny Minister Gospodarki – łódzki harcerz – hm Wojciech Katner w towarzystwie prezydenta Zgierza, wójta Gminy i pani dyrektor muzeum – Anna Włodarczyk.

Wieczorem, nad Stawem Miejskim odbyła się impreza towarzysząca wręczeniu sztandaru, mianowicie otwarcie harcerskiego sezonu żeglarskiego. Na imprezie tej występował, znany w Polsce, łódzki zespół szantowy „Cztery Refy”.

Sztandar ma wymiary 115 x 120 cm. Wykonany jest haftem ręcznym, wypukłym i obszyty srebrną frędzlą.

Drzewce sztandaru o długości 266 cm, wykonane z drzewa dębowego przez zgierskiego harcerza dh Wojciecha Krawczyka jest zwieńczone metalową epoksydowaną lilijką harcerską.

Prawy płat sztandaru jest wykonany z rypsu w kolorze kremowym. Na nim, w górnej czę-ści płata sztandaru, w narożnikach sztandaru daty: w lewym -1912 i prawym – 1998. Poniżej wyhaftowany ręcznie srebrną, płaską nicią napis. ZWIĄZEK HARCERSTWA POLSKIEGO.

151


Pośrodku płata srebrny, harcerski krzyż ze złotą lilijką i złotym napisem „Czuwaj”. Otoczony w części górnej półokrągłym napisem; BÓG HONOR OJCZYZNA NAUKA CNOTA.

Poniżej Krzyża – napis HUFIEC ZGIERZ IM. WOJSKA POLSKIEGO.Na dole płata herby: w lewym narożniku – Gminy Zgierz i w prawym – Miasta Zgierz.Płat lewy – wykonano z rypsu w kolorze biało czerwonym. Na środku płata wyhaftowano

godło Polski – srebrny orzeł na tarczy herbowej, ze złotą koroną i złotymi szponami. Sztandar przechowywany jest w Komendzie Hufca ZHP w Zgierzu,


VIZasłużeni instruktorzy zgierskiego

Harcerstwa

155


hm. (PL) Bogusław Cylke

Dh Bogusław Cylke urodził się 28 października 1937 roku w Zgie-rzu. Jest wieloletnim, bardzo aktywnym i cenionym instruktorem harcerskim. Do Związku Harcerstwa Polskiego wstąpił w 1947 roku. Działalność instruktorską rozpoczął w roku 1957. Zobowiązanie instruktorskie złożył 23 sierpnia 1957 roku w Sulejowie.

Uzyskał kolejno następujące stopnie instruktorskie: w roku 1957 – przewodnika, w roku 1960 – podharcmistrza, w roku 1969 – harcmistrza a w roku 1979 harcmistrza PL.

Jest absolwentem Uniwersytetu Łódzkiego w którym uzyskał tytuł mgr polonistyki. Po ukończeniu studiów rozpoczął prace jako

nauczyciel języka Polskiego w Technikum Chemicznym w Zgierzu. Wychowawczą działalność harcerska prowadził na terenie szkoły w której pracował oraz na terenie hufca zgierskiego.

W latach 1957-1961 był drużynowym 3 Drużyny Harcerskiej im. Stefana Żeromskiego działającej w Szkole Ćwiczeń. W latach 1958-1959 był ponadto Sekretarzem Hufca. W roku 1965 został mianowany Komendantem Szczepu w Technikum Chemicznym, który prowadził przez wiele lat. Ponadto w latach 1971-1974 był zastępcą Komendanta Hufca, w latach 1982-1983 – Przewodniczącym Komisji Rewizyjnej Hufca a w latach 1983-1984 Kierownikiem Referatu Starszoharcerskiego.

W latach 1974-1975 pracował etatowo w Komendzie Chorągwi Ziemi Łódzkiej ZHP w której był Kierownikiem Wydziału HSPS oraz członkiem Rady Chorągwi i jej Prezydium.

Szczególnie należy wyróżnić dh Bogusława za poświęcanie swego czasu i umiejętności w organizacji obozów szkoleniowych, wypoczynkowych oraz wędrownych. Pierwszym obo-zem szkoleniowym zorganizowanym przez niego w roku 1958 w rejonie Puław, był obóz dla funkcyjnych Drużyn Starszych „HALMS”. W roku 1959 zorganizował obóz szkoleniowy Hufca w ramach Akcji,,Kadra,,. W następnych latach organizował i prowadził zimowiska i obozy letnie hufca. Wspólnie z dh Henrykiem Smolińskim komendantem szczepu w Technikum Włókienni-czym organizował wiele obozów szczepów harcerskich działających Technikum Chemicznym i zaprzyjaźnionym w Technikum Włókienniczym. Były to obozy: w Rytych Błotach k/ Brpdnicy (1967), w Słoku k/ Bełchatowa (1968), dwukrotnie w Perkozie w woj. Olsztyńskim (1971 i 1976), w Rozewieu (19730 i w Praczu (1974). Ich komendantami byli na przemian.

Dh Bogusław Cylke znany jest także z aktywnej działalności na rzecz środowiska naszego miasta. Przez kilka kadencji był radnym Miejskiej Rady Narodowej. Przez kilka lat przewodniczył Zarządowi Miejskiemu Stronnictwa Demokratycznego.

Za aktywna działalność nauczycielską, harcerską i społeczną wyróżniany wieloma odzna-kami i odznaczeniami, mianowicie: w roku 1966 – Odznaką 1000 Lecia Państwa Polskiego, w roku 1971 – Krzyżem Za Zasługi dla ZHP, w roku 1974 – Honorową Odznaka Województwa Łódzkiego, w roku 1977 – Honorową Odznaka Miasta Łodzi, w roku 1978 – Srebrnym Odzna-czeniem im. Janka Krasickiego, w roku 1987 – Złotym Krzyżem Za Zasługi dla ZHP, w roku 1999 – Honorową Odznaką „Instruktor Senior ZHP.

Był tez wyróżniany odznaczeniami państwowymi, mianowicie w rou 1982 – Złotym Krzyżem Zasługi i w roku 1984 – Medalem 40 Lecia PRL.

156

Zasłużeni instruktorzy zgierskiego Harcerstwa

hm. (PL) Andrzej Czapliński

Dh Andrzej Czapliński urodził się 5 czerwca 1946 roku w No-wosolnej, obecnie w granicach Łodzi. Członkiem ZHP został po rozpoczęciu nauki w Technikum Włókienniczym w Zgierzu we wrześniu 1960 roku. W szkole tej w latach 1963-65 był zastępowym a we wrześniu 1964 roku został drużynowym 7 DH im Bohaterów Westerplatte działającej w SP nr 2 w Zgierzu. W tym samym miesiącu i roku złożył zobowiązanie instruktorskie.

Rozkazem L.1 z 17.01.1965 roku przyznano mu stopień przewod-nika. Od 17.01.1965 do roku 1967 był także członkiem Rady Hufca.

W tym czasie, zgodnie ze zdobytym w Technikum Włókienniczym wykształceniem, w latach od roku 1965 do 1973 pracował w Zakładach Włókienniczych im gem. Karola Świerczewskiego w Łodzi, przemianowanych na Przędzalnię Czesankową POLRUNO.

W styczniu 1966 roku wstąpił jako przyboczny do 16 Żeglarskiej DH w Zgierzu w której działał do powołania go do zasadniczej służby wojskowej, którą odbywał w latach 1966-1968 w Świeciu i Bydgoszczy. Wiosną 1966 roku był współorganizatorem pierwszego po odnowie Związku kursu na stopień żeglarza jachtowego.

W roku 1967 drużyna której był członkiem została rozwiązana. Po powrocie z wojska, w październiku 1968 roku założył ją ponownie i został mianowany jej drużynowym. Drużynę prowadził do września 1971 roku. W roku 1969 – Komenda Chorągwi Ziemi Łódzkiej przyznała mu stopień podharcmistrza.

W roku 1971 był Sekretarzem Harcerskiego Ośrodka Wodnego Chorągwi Ziemi Łódzkiej, na-tomiast w latach 1972-1975 – Kapitanem Sportowym Harcerskiego Ośrodka Wodnego Chorągwi.

W roku 1973 Rozkazem L 05/73 z dnia 1.05.1973 roku przyznano mu stopień harcmistrza.W czasie działalności społecznej w Komendzie Chorągwi od wiosny 1973 do jesieni 1974

był jednocześnie etatowym pracownikiem Komendy Chorągwi, początkowo pracował jak Z-ca Kierownika Wydz. Organizacyjnego a następnie jako Kierownik Wydziału Akcji Letniej, Sportu i Turystyki Chorągwi Ziemi Łódzkiej. W okresie jego pracy, przy jego czynnym udziale zorganizowano po raz pierwszy hufcowe rajdy w piesze w hufcach w Brzezinach, Łowiczu oraz w Wieluniu i Wieruszowie.

We wrześniu 1974 roku, na własną prośbę odszedł z Komendy Chorągwi do Hufca zgier-skiego na funkcję Z-cy komendanta hufca. Funkcję tą pełnił początkowo przez dwa lata etatowo a następnie społecznie do roku 1979. W tym czasie zorganizował w hufcu Referat Turystyki i Sportu, późniejszy Harcerski Klub Turystyczny „Dziamdziaki”, Referat HSI, a także jako sekretarz Klubu Łączności doprowadził do jego rejestracji. Organizował i prowadził zimowi-ska i obozy harcerskie a także wyjazdowe kursy dla drużynowych w Szkołach Instruktorskich, Chorągwianej w Ujeździe oraz Centralnych w Oleśnicy i Chorzowie

W latach 1974-1982 był Członkiem Rady Hufca i Komendy HufcaW roku 1977 wyróżniono go Srebrną Odznaką Kadry Kształcącej oraz Krzyżem za Zasługi

dla ZHP. W roku 1983 – Rozkazem Naczelnika ZHP L 9/83 z dnia 22.07.1983 roku przyznano mu

honorowy stopień harcmistrza PL.Od stycznia 1983 roku do grudnia roku 1984 pełnił funkcję Z-cy Przewodniczącego Ko-

misji Instruktorskiej Komedy Hufca, natomiast od grudnia 1984 do marca 1991 roku był jej

157


Przewodniczącym. W tym czasie doprowadził do przyznania zasłużonym instruktorom hufca wielu odznak i odznaczeń.

W tym okresie wyróżniono go: w roku 1987 – Złotą HOH „Zasłużony dla Hufca ZHP Zgierz”, w roku 1988 – HOH „Zasłużony dla Chorągwi Łódzkiej” natomiast w roku 1989 – Złoty Krzyż „Za zasługi dla ZHP”.

W latach 1975-1985 pracował w Łódzkich Ochotniczych Hufcach pracy kolejno na stano-wiskach: starszego wychowawcy, Z-cy Komendanta Hufca, Komendanta Hufca oraz Zastępcy Komendanta Wojewódzkiego OHP.

W okresie pracy w OHP, za swe zasługi był wielokrotnie odznaczany, m.in. Srebrną i Złotą Odznaką OHP, Brązowym Odznaczeniem im. Janka Krasickiego, Brązowa Odznaka „Zasłu-żony dla Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych” Srebrną Odznaką „Zasłużony Działacz LOK”, Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi oraz Honorową Odznaką Miasta Łodzi i Medalem 40 Lecia PRL.

W roku 1985 ukończył zaoczne studia w Akademii Wychowania Fizycznego w Poznaniu zdobywając zawód mgr turystyki i podjął się funkcji Dyrektora Biura Usług Turystycznych ZHP Harctur Oddział w Łodzi którą pełnił ponad 9 lat.

Od marca 1991 roku do listopada 1992 roku był członkiem Komisji Rewizyjnej Hufca. Natomiast od listopada 1994 roku do grudnia 2002 roku był jej Przewodniczącym.

Ponadto w latach1997-2003 był także Członkiem Rady Chorągwi Łódzkiej ZHP. W roku 1997 został wyróżniony Honorowym tytułem „Senior ZHP”. W roku 2003 z jego inicjatywy powstała Komisja Historyczna Hufca, której jest V-ce Prze-

wodniczącym. Ponadto od kwietnia 2010 do października 2001 roku był członkiem Komisji rewizyjnej Hufca, a w październiku 2011 został wybrany Przewodniczącym Sadu Harcerskiego Hufca.

Niezależnie od działalności harcerskiej od roku 1964 działa społecznie w PTTK organizując wiele rajdów pieszych. W roku 1970 zdobył uprawnienia Przodownika Turystyki Pieszej PTTK. Przez 8 lat działał w Klubie Turystyki Pieszej PTTK,,Chodzieje,, W okresie późniejszym reakty-wował i przez dwa lata prowadził Komisję Turystyki Pieszej PTTK, której jest obecnie członkiem..

Za zasługi w działalności turystycznej PTTK wyróżniono go następującymi odznakami: Złotą Honorową Odznaką PTTK, Złotą Odznaką „Zasłużony w pracy PTTK wśród młodzieży”, Odznaką „25 lat w PTTK”, Medalem 50-lecia Komisji Turystyki Pieszej, Tytułem Honorowy Przodownik Turystyki Pieszej PTTK.

Za działalność zawodową i społeczną w turystyce został wyróżniony odznakami: w roku 1989 – Srebrną Odznaką Zasłużony dla Turystyki, natomiast w roku 2004 – Odznaką Honorową „Za Zasługi dla turystyki”

Następną jego pasją jest żeglarstwo, głównie po Morzu Bałtyckim. Za działalność na niwie żeglarskiej w roku 1995 wyróżniono go Odznaką Zasłużony Działacz Żeglarstwa Polskiego

Jego następne Hobby to zbieractwo, od ponad 30-tu lat numizmatyka a ponadto zbiera niewielkie drewniane rzeźby – pamiątki z wyjazdów, eksponaty związane z morzem oraz stare lampy naftowe.

Wśród harcerzy, żeglarzy i turystów od roku 1969 jest nazywany Dziadkiem.Obecnie od roku 1995 jest właścicielem Biura Podróży Galeon działającym początkowo

w Łodzi a obecnie od roku 2002 w Zgierzu.

158


dh. Tadeusz Derejski

Tadeusz Derejski urodził się 24 stycznia 1924 roku w Łodzi.Jako 13 letni chłopiec wstąpił do Związku Harcerstwa Polskiego. 14 kwietnia 1937 roku

został członkiem I Drużyny Harcerzy im. Księcia J. Poniatowskiego. Jego drużynowym był wówczas druh Roman Woźnicki.

Przyrzeczenie harcerskie złożył 26 grudnia 1937 roku na ręce ówczesnego komendanta hufca phm Eugeniusza Zaczyńskiego. Otrzymał krzyż harcerski L 626 seria II 45 r.

Od początku swej działalności harcerskiej Tadeusz Derejski interesował się działalnością drużyn żeglarskich. Dlatego też zaraz po zakończeniu wojny postanowił założyć w Zgierzu drużynę żeglarską. Jego starania zakończyły się powodzeniem. 17 lutego 1946 roku otrzymał przydział do Żeglarskiej Drużyny Harcerzy im. Bohaterów Westerplatte i przez Komendanta Hufca dh Eugeniusza Zaczyńskiego został mianowany jej drużynowym.

Działając w drużynie im. Księcia Józefa Poniatowskiego zdobywał sprawności i stopnie harcerskie. Pierwsze sprawności zdobył w czerwcu 1937 roku, były one następujące: Pierwsza pomoc, Kucharz, Strzelec, Kolarz, Sobieradek Obozowy. Przyznał mu je dh drużynowy Roman Woźnicki. Drużynowy przyznawał mu także pierwsze stopnie harcerskie.

I tak: 26 grudnia 1937 roku przyznał mu stopień – młodzika, 24 kwietnia 1938 roku – stopień wywiadowcy a 18 czerwca 1939 roku – stopień ćwika.

Wojna zahamowała dobrze rozwijająca się jego karierę harcerską, lecz po jej zakończeniu niezwłocznie przystąpił do działania w I Drużynie Harcerzy im. Księcia Józefa Poniatowskiego. 21 grudnia 1945 roku drużynowy mianował go zastępowym zastępu „Jeleni”. Rozkaz drużynowego l.2.

17 lutego 1946 roku, w związku z mianowaniem go drużynowym I Drużyny Żeglarskiej im. Bohaterów Wester–Platte w Zgierzu, rozkazem L 4 został z drużyny im. Księcia Józefa Poniatowskiego zwolniony.

Zdobywa następne sprawności, mianowicie – Zdobnika, Pływaka II, przyznane mu 27 lipca 1946 roku przez Komendanta Hufca.

Dzięki zdobyciu tych sprawności, w tym samym dniu Komendant Hufca przyznał mu stopień Harcerza Orlego, natomiast już 31 sierpnia 1946 roku. rozkazem l. 31/46 mianowano go Harcerzem Rzeczypospolitej i na podstawie odbytej próby tym samym rozkazem przyznano Próbę Drużynowego.

Tadeusz Derejski całkowicie oddaje się wodzie. W dniach 26 – 28 sierpnia 1946 roku uczest-niczył w kursie sterników łodzi wiosłowej w Kiekrzu zdobywając te uprawnienia. Rozkaz l. 28 z dnia 28.08.1946 roku. Uprawnienia te dały mu możliwość samodzielnego prowadzenia łodzi wiosłowej po wodach śródlądowych oraz szkolenia w zakresie tego stopnia.

W dniach 28-31 sierpnia 1946 roku uczestniczył w Kiekrzu w następnym kursie, po ukoń-czeniu którego otrzymał uprawnienia Sternika Jachtowej Żeglugi Śródlądowej. Uprawnienia te pozwalały na prowadzenie jachtów żaglowych po wodach wewnętrznych oraz do szkolenia w zakresie tego stopnia.

W czasie pobytu na w/w kursach zdobywa ponadto w dniu 28 sierpnia 1946 roku sprawność – pływaka ratownika nr 28/46.

Aktywnie uczestniczył w zlotach i obozach harcerskich, mianowicie w dniach 9 –10 kwietnia 1946 roku w Chorągwianym Zlocie Harcerzy w Zduńskiej Woli – pełniąc funkcję drużynowego oraz w dniach od 12-14 kwietnia 1946 roku w Ogólnopolskim Zlocie Harcerskim w Szczecinie na którym także pełnił funkcję drużynowego.

159


Ponadto w dniach od 27 lipca 1946 roku był uczestnikiem 8 dniowego obozu szkoleniowego we Włodzimierzowie a w dniu 1 sierpnia w 1 dniowym kursie żeglarstwa śródlądowego w Kiekrzu. Od 31 sierpnia 1946 roku uczestniczył 31 dniowym obozie żeglarskim w Kiekrzu k/Poznania.

W roku następnym, od 15 lipca 1947 roku zorganizował w Kruszwicy 15 dniowy kurs żeglarski dla członków prowadzonej przez siebie drużyny. Był komendantem tego kursu. Nato-miast od 9 września 1947 był uczestnikiem 40 dniowego Kursu Sterników Morskich w Jastarni.

W tym samym roku już 1 marca został mianowany Pilotem Chorągwi w Chorągwi Harcerzy w Łodzi. W tej sytuacji, po wakacjach 1947 roku zrezygnował z prowadzenia drużyny.

W roku 1948 uczestniczył w 25 dniowym kursie żeglarstwa pełnomor-skiego połączonego z rejsem na trasie Szczecin – Jastarnia.

W roku 1949 był komendantem 27 dniowego Kursu Przysposobienia Morskiego „Służby Polsce oraz ponownie uczestniczył w 27 dniowym kursie żeglarstwa pełnomorskiego w ośrodku szkoleniowym w Jastarni.

W tym okresie jako inspektor wyszkolenia marynarskiego był kierowni-kiem Sekcji Przyspo-sobienia Marynarskiego Powszechnej Organizacji „Służba Polsce”. Dzięki jego zaangażowaniu, mimo niezbyt sprzyjających warunków terenowo – szkoleniowych powstały w Łodzi liczne Koła Przysposobienia Marynarskiego.

W okresie swej działalności harcerskiej w Zgierzu mieszkał w Łodzi na ul. Narutowicza 36 m 4 oraz w Zgierzu – Piaskowice Place.

W okresie po odnowie harcerstwa, czyli po roku 1956, mieszkając w Łodzi działał w har-cerstwie Łódzkim w Hufcu Łódź Polesie, organizując i prowadząc wyróżniające się organizacją obozy harcerskie. Był także pilotem Chorągwi Łódzkiej.

Kiedy dh Eugeniusz Zaczyński wraz z grupą zapaleńców tworzył w roku 1958 – 16 Harcerską Drużynę Żeglarską im. Gen. Mariusza Zaruskiego dh Tadeusz Derejski został jej przyjacielem, organizując dla drużyny 40 białych mundurów marynarskich oraz dwie pełnomorskie szalupy.

160


hm. Mirosława Małgorzata Gamrowska

Dh Mirosława Gamrowska z domu Ambroziak urodziła się 26.02.1957 roku.Wykształcenie wyższe, z zawodu jest nauczycielem. Od wielu lat pracuje jako nauczyciel

w Szkole Podstawowej nr 5 w Zgierzu. Do harcerstwa wstąpiła we wrześniu 1968 roku. Instruktorem Związku jest od roku 1972

kiedy to została drużynową drużyny zuchowej. Funkcję tę pełniła do roku 1974. W tym samym roku zdobyła pierwszy stopień instruktorski – przewodnika.

W roku 1974 została drużynową drużyny harcerskiej, prowadziła ja do roku 1976 kiedy to rozpoczęła działalność w Referacie Harcerskim Hufca Zgierz, którego w latach od 1976 do 1981 była kierownikiem. W 1977 roku uzyskała stopień podharcmistrza.

W tym okresie szkoliła drużynowych na kursach wyjazdowych organizowanych w Har-cerskich Szkołach Instruktorskich w roku 1976 w Oleśnicy i w roku następnym w Chorzowie

W maju 1979 roku Komenda Chorągwi Łódzkiej ZHP przyznała jej stopień harcmistrza. We wrześniu 1981 roku Komenda Hufca ZHP w Zgierzu mianowała ją Szczepową Szczepu

w Szkole Podstawowej nr 5 w Zgierzu. W roku 1987 została instruktorem szkolenia natomiast w latach 1988-1990 była członkiem Hufcowej Komisji Stopni Instruktorskich a od roku 1990 Przewodniczącą Komisji.

W roku 1991 była członkiem Komendy Hufca. W latach 1991-1993 członkiem Sądu In-struktorskiego Hufca, natomiast w latach 1993-1997 ponownie była członkiem Komendy Hufca. W roku 1995 wybrano ją Z-cą Komendanta Hufca, funkcję tę pełniła do roku 1997.

Za swoja działalność w Związku była kilkakrotnie odznaczana.Wyróżniono ja następującymi Odznakami i odznaczeniami, mianowicie.W roku 1978 – Srebrną Odznaką Kadry Kształcącej W roku 1979 – Odznaką „Przyjaciel Dziecka”W roku 1986 – Srebrną HOH „Zasłużony Dla Hufca ZHP Zgierz”W roku 1987 – Krzyżem „Za zasługi dla ZHP”

161


hm. Małgorzata Górecka

Druhna Małgorzata Górecka (z domu Styczyńska) urodziła się 11 marca 1960 roku, ma wykształ-cenie wyższe. Z zawodu jest nauczycielem, pracuje w szkole podstawowej w Łodzi.

Do Związku Harcerstwa Polskiego wstąpiła mając 10 lat. W roku 1973 została drużynową drużyny zuchowej. 30 marca 1976 roku w Szkole Instruktorskiej w Oleśnicy złożyła zobowią-zanie instruktorskie. 22 stycznia 1977 roku zamknęła próbę na pierwszy stopień instruktorski i rozkazem komendanta hufca przyznano jej stopień przewodnika.

W 1979 roku dh Małgorzata rozpoczęła swoją działalność w Referacie Zuchowym, a od 1981 roku została Namiestnikiem Zuchowym. Jako osoba ambitna, pełna pomysłów i z ogromną pasją realizowała się jako namiestniczka zuchowa do 1986 roku.

24 stycznia 1985 roku objęła funkcję Komendantki Hufca, funkcję tę pełniła przez rok. W roku 1986 została wybrana członkiem Komisji Instruktorskiej Hufca, w której działała do roku 1991. W latach 1991-1992 była członkiem Komisji Rewizyjnej Hufca.

W roku 2002 druhna Małgosia powróciła do zuchowych zabaw i obrzędów obejmując funkcję namiestnika, którą pełniła przez dwa lata.

W roku 2002 wybrano ją Komendantem Hufca – funkcję tę pełniła do 2010 roku. Jako Ko-mendant Hufca wspierała i angażowała się we wszelkie formy działań podejmowanych przez drużynowych i instruktorów. Były to między innymi działania na Ukrainie i w Rosji. Druhna Małgorzata wielokrotnie uczestniczyła w obozach w Kostiuchnówce, organizowała i prowadziła kolonie w Polsce dla dzieci z Ukrainy, współorganizowała Dialog Polsko-Ukraiński, uczestni-czyła w wyprawach do Rosji.

Za swą działalność instruktorską była kilkukrotnie wyróżniana. W roku 1983 otrzymała Odznakę „Zasłużony dla Chorągwi Łódzkiej ZHP”, następnie Odznakę „Nieść chętną pomoc”, natomiast w roku 1986 „HOH Zasłużony dla Hufca Zgierz” w stopniu srebrnym.

162


hm. Jarosław GóreckiDruh Jarosław Górecki urodził się 22 listopada 1959 roku. Ma wykształcenie średnie ogólno-kształcące. Pracuje w Urzędzie Wojewódzkim w Łodzi.

Wstąpił do ZHP mając 10 lat. Druh Jarosław złożył zobowiązanie instruktorskie 1 sierpnia 1979 roku w Kopernicy. Rozkazem Komendanta Hufca z 11 października 1981 otrzymał stopień przewodnika. Tym samym rozkazem został mianowany drużynowym 17 Zgierskiej Drużyny Harcerskiej, która była pierwszą drużyną środowiskową, nie działającą przy żadnej szkole, a w jej szeregach byli również żeglarze.

W latach 1981-1983 druh Jarek podejmował służbę w Komisji Instruktorskiej, Komisji Kształcenia oraz Komendzie Hufca. W roku 1984 otrzymał Odznakę „Zasłużony dla Chorągwi Łódzkiej ZHP”. W trakcie pełnienia obowiązków Komendanta Hufca dh Górecki działał prężnie w retmanacie, a funkcję retmana obejmował w latach 1987-1993. Do roku 1993 druh swoją służbę instruktorską realizował na wielu polach – Komisji Stopni Instruktorskich Komendy Hufca. W latach 1993-2002 pełnił funkcję Komendanta Hufca ZHP Zgierz.

Druh Jarosław pełnił funkcję Pełnomocnika ds Wschodu. Z jego inicjatywy w 2006 roku odbyła się pierwsza wyprawa do Kołtubanki w Rosji, która zapoczątkowała współpracę z polonią i umożliwiła zorganizowanie dwóch polsko–rosyjskich obozów młodzieżowych, które związane były a historią Armii Andersa. Dzięki staraniom druha Jarosława od 1998 r. odrestaurowane zostały cmentarze na Ukrainie: w Polskim Lasku koło Kostiuchnówki, w Maniewiczach, w Woł-czecku, w Jeziornej i w Koszyszczach. Dzięki podjętej współpracy i ogromnym staraniom oraz zaangażowaniu druha Jarka podjęte zostały kolejne inicjatywy związane ze współpracą z Ukra-iną – kolonie w Polsce, Dialog Polsko–Ukraiński, zakładanie drużyn harcerskich na Wołyniu, a także otwarcie Centrum Kostiuchnówka, w której mieści się polonijne centrum współpracy polsko–ukraińskiej.

163


hm. (PL) Adam Izydorczyk

Druh Adam urodził się 22 grudnia 1930 r. w Zgierzu. Do harcerstwa wstąpił w lutym 1945 roku. Przyrzeczenie harcerskie złożył 19 sierpnia 1945 roku.

Od najmłodszych lat był w Hufcu Zgierskim wyróżniającym się harcerzem i działaczem harcerskim. W dalszych latach Jego działalność przeniosła się na województwo i spośród harcerskich działaczy zgierskich awansował na najwyższe stanowisko w Związku Harcerstwa Polskiego tzn. Zastępcę Naczelnika ZHP.

Działalność instruktorska rozpoczął od najniższego szczebla. Początkowo w latach 1945 – 1950 pełnił funkcje zastępowego i skarbnika w drużynie harcerskiej im. J. H. Dąbrowskiego w Zgierzu. W latach 1948-1950 Kierownika Referatu Informacji w Komendzie Hufca. Po odnowie, w latach 1961-1964 był Zastępcą Komendanta hufca.

W roku 1957 Komenda Chorągwi Ziemi Łódzkiej przyznała mu stopień podharcmistrza, w roku 1958 stopień harcmistrza, natomiast w roku 1968 Naczelnik ZHP przyznał mu stopień harcmistrza PL.

Były to funkcje społeczne. W tym czasie studiował na Uniwersytecie Łódzkim po ukończeniu którego został nauczycielem fizyki w LO im ST. Staszica w Zgierzu. Po kilku latach mianowano go z-cą dyrektora tego liceum.

W latach 1945-1950 oraz 1957-1964 byl aktywnym uczestnikiem, organizatorem wielu obozów harcerskich Hufca oraz szczepu przy LO im. Stanisława Staszica. Na obozach pełnił różnorodne funkcje, od szefa kuchni poprzez Kwatermistrza, z-cę komendanta do Komendanta.

Wyróżniająca postawa, predyspozycje organizacyjne sprawiły, że został powołany na funkcję Komendanta Chorągwi Ziemi Łódzkiej ZHP. Funkcję tę pełnił w latach 1965-1971.

W pracy tej wykazywał duże zaangażowanie i umiejętności organizacyjne. Dowodem jego zaangażowania i umiejętności jest fakt, że w marcu 1971 roku został wybrany Z-cą Naczelnika ZHP, co przysporzyło także satysfakcję instruktorom naszego hufca. Funkcje tę pełnił do paź-dziernika 1973 roku.

Jego działalność nie ograniczała się tylko do harcerstwa. Pełnił także wiele funkcji państwowych, których był aktywnym członkiem, mianowicie:

– w październiku 1971 roku, ówczesnego Z-cę Naczelnika ZHP powołano go w skład Głównej Komisji Prognozowania Resortu Oświaty i Szkolnictwa.Po zakończeniu pracy w Głównej Kwaterze ZHP, w 1973 roku objął stanowisko Dyrektora

Departamentu Programowania i Koordynacji Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Turystyki. W tym czasie był m.in. społecznym Prezesem Polskiego Związku Łuczniczego.

W kwietniu 1974 roku wszedł w skład Naczelnej Rady Uzdrowisk i Wczasów Pracowni-czych, natomiast w październiku tego samego roku w skład Rady ds. Wychowania Ministerstwa Oświaty i Wychowania.

W lutym 1975 roku powołano go na 4 letnia kadencję w skład Państwowej Rady Ochrony Przyrody.

W styczniu 1978 roku został członkiem Rady Naukowej Instytutu Turystyki w Warszawie.W sierpniu 1978 roku Prezes Rady Ministrów mianował go na stanowisko Zastępcy Prze-

wodniczącego GKKF i T. Po około pięciu latach, w marcu 1983 roku został powołany w skład Komitetu do Spraw

Radia i Telewizji, natomiast listopadzie tego samego roku dodatkowo został członkiem Ogól-nopolskiego Sądu Konkursu „Mistrz Gospodarności”.

164


W okresie późniejszym był wykładowcą marketingu w szkołach policealnych i wyższych w tym w Wyższej Szkole Turystyki i Rekreacji oraz Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie.

Obecnie jako emeryt w dalszym ciągu jest wykładowcą ekonomiki, organizacji i zarządzania sportem i rekreacją. Opracował dwa wydania Polskiej Korporacji Menadżerów sportu „Marketing w systemie kultury fizycznej”.

Od kilku lat uczestniczy w spotkaniach byłych instruktorów działających w dawnej Chorągwi Ziemi Łódzkiej na których traktowany jest z sympatia i szacunkiem.

Wyróżniano go licznymi odznaczenia odznaki i odznaczenia organizacyjne i państwowe, m.in.: Krzyż Za Zasługi dla ZHP – w roku 1966 wyróżniono go Honorową Odznakę województwa Łódzkiego, w roku 1973 – Medalem Komisji Edukacji Narodowej, w roku 1978 – Honorową Odznakę miasta Łodzi. W tym samym roku uzyskał Tytuł Honorowego Obywatela miasta Zgierza,. Ponadto wył wyróżniany innymi medalami, odznakami, i tytułami resortowymi, branżowymi i regionalnymi.

Był też odznaczany odznaczeniami państwowymi. W roku 1968 przyznano mu Złoty Krzyż Zasługi, w roku 1973 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, natomiast w roku 1980 – Krzyż Oficerski OOP.

165


hm. Adam Jakubowski

Adam Jakubowski urodził się czerwca 1928 roku w Zgierzu. Jego rodzicami byli: Feliks i Władysława Jakubowscy. Pochodził z ro-dziny wielodzietnej.

W roku 1935 rozpoczął naukę w szkole Podstawowej Nr 4 w Zgierzu. Okres II Wojny Światowej spędził w również w Zgierzu.

16 maja 1945 roku wstąpił do harcerstwa a po rocznej działal-ności w Związku – 27 października 1946 roku został zastępowym 6 Zgierskiej Drużyny Harcerzy działającej w Szkole Podstawowej Nr. 4. W tym czasie uczestniczył w kilku obozach szkoleniowych organizowanych przez Hufiec, mianowicie: w lipcu 1945 roku w Łą-giewnikach, w roku 1946 we Włodzimierzowie, w lipcu i sierpniu

1947 w Bukowicach na którym pełnił funkcję zastępowego.16 września 1948 roku, awansowano go na funkcję przybocznego.W lipcu 1948 roku uczestniczył w kursie drużynowych organizowanym przez Komendę

Chorągwi w Tursku Małym. 15 grudnia 1948 roku mianowano go drużynowym. Funkcję tę pełnił do przekształcenia się

w roku 1950 Związku Harcerstwa Polskiego w Organizację Harcerską (OH) Związku Młodzieży Polskiej.

Ponownie został drużynowym po reaktywowaniu Związku Harcerstwa Polskiego. 3 wrze-śnia 1957 powołano go drużynowym drużyny w Szkole Podstawowej Nr 3 w Zgierzu. Funkcję tę pełnił do 10 września 1959 roku. W tym okresie uczestniczył aktywnie w akcjach letnich pełniąc funkcję drużynowego na obozach harcerskich organizowanych przez Komendę Hufca. Były to obozy: Kurs Zastępowych w roku 1957 w Łącku, obozy wypoczynkowo – szkoleniowe w roku 1958 w Gaboniu i w 1959 w Mrągowie. Ponadto w 1958 roku był komendantem obozu wędrownego w Pieninach.

W roku następnym uzyskał pierwszy stopień instruktorski – przewodnika, przyznany mu rozkazem Komendanta Hufca. Kilka miesięcy później – 22 czerwca 1959 roku złożył zobowią-zanie instruktorskie.

10 września 1959 roku, rozkazem Komendanta Hufca mianowano go Z-cą Kierownika Referatu Drużynowych. Funkcję tę pełnił do 25.09.1963 roku.

W marcu 1960 roku Komendant Chorągwi Ziemi Łódzkiej przyznał mu stopień podharc-mistrza.

W lipcu 1960 na polach Grunwaldu, w rocznicę zwycięstwa nad Krzyża-kami, na harcerskim zlocie ogólnopolskim był komendantem reprezentacji harcerzy zgierskich.

W akcjach letnich uczestniczył także w latach następnych, m.in. w lipcu 1963 roku był komendantem obozu męskiego na hufcowym obozie szkoleniowym w Krynicy Morskiej.

Rozkazem Komendanta Chorągwi Ziemi Łódzkiej L 8 / 69 z dnia 1.11.1969 roku uzyskał stopień harcmistrza.

W czerwcu 1969 podjął się następnego wyzwania, został Instruktorem Hufca ds. Finan-sowych. W kilku następnych latach uczestniczył w obozach i zimowiskach na funkcji ich kwatermistrza. W roku 1969 w obozie szkoleniowym w Gostyniu, w 1970 – na obozie szkole-niowym w Bełchatowie, w roku 1971 na obozie pioniersko – harcerskim organizowanym przez Komendę Chorągwi w Łasku, w roku 1972 – na zimowisku w Zakopanem, w roku 1973 – na

166


obozie wypoczynkowo – szkoleniowym hufca we Władysławowie i w roku 1974 na zimowisku hufca w Żegiestowie.

W tym czasie, w grudniu 1970 roku został wybrany członkiem Rady i Komendy Hufca ZHP w Zgierzu oraz powierzono mu funkcję kwatermistrza Hufca.

30 września 1972 roku Naczelnik ZHP przyznał mu Krzyż Za Zasługi dla ZHP.W roku 1974 nie przerywając działalności społecznej w harcerstwie w Zgierzu, rozpoczął

pracę zawodową w ZHP jako księgowy w Komendzie Chorągwi Ziemi Łódzkiej w Łodzi. W Komendzie Chorągwi pracowało jej rozwiązania w roku 1975.

29 kwietnia 1975 roku przyznano mu Brązowe Odznaczenie im. Janka Krasickiego.Za wieloletnia pracę instruktorską w stopniu harcmistrza, Naczelnik ZHP Rozkazem L 8 /

79 przyznał mu stopień Harcmistrza Polski Ludowej.W roku następnym wyróżniono go Srebrnym Odznaczeniem im. Janka Krasickiego, natomiast

w roku 1983 roku Rada Państwa odznaczyła go Srebrnym Krzyżem Zasługi.W czasie wyborów do władz Hufca w dniu 6.12.83 roku wybrano go członkiem Rady i Ko-

mendy Hufca powierzając mu funkcję kwatermistrza hufca.W wyborach VIII Konferencji Sprawozdawczo Wyborczej Hufca w dniu 23.11.1984 roku ponownie został wybrany członkiem Rady i Komendy Hufca, powierzono

mu funkcję Kwatermistrza Hufca.W roku 1986 Rozkazem Komendanta Hufca wyróżniono go Złotą Honorową Odznaką

„Zasłużony dla Hufca”. Nr legitymacji – 2.10.07. 1987 roku Uchwałą GK ZHP wyróżniono go Złotym Krzyżem Zasługi dla ZHP.W czasie wyborów do Władz Hufca w grudniu 1988 roku wybrano członkiem Rady i Ko-

mendy Hufca na funkcji Kwatermistrza Hufca. Funkcję tę pełnił także po następnych wyborach w roku 1991.

24 maja 1989 przyznano mu Odznakę „Zasłużony dla Chorągwi Łódzkiej”, natomiast 9 listopada 1995 roku przyznano mu Honorowy Tytuł „Senior ZHP”.

W roku 1995 zrezygnował z kandydowania do władz, nie przestał być jednak księgowym Hufca, którą to funkcję pełnił do ostatnich swoich dni w 2002 roku.

Swe urlopy spędzał na obozach harcerskich oraz w Harcerskim Ośrodku Wypoczynkowym Hufca w Grotnikach w tzw. Adasiowym Domku” w którym mieszkał w czasie wakacji, prowa-dząc księgowość organizowanych w ośrodku koloni.

7 maja 2002 roku zmarł po krótkiej lecz ciężkiej chorobie na raka płuc.

167


hm. Jerzy Kaczmarek

Jerzy Kaczmarek urodził się 21 lutego 1926 roku w Zgierzu, w rodzinie robotniczej.W roku 1933 rozpoczął naukę w Szkole Powszechnej nr 2 przy ulicy Łęczyckiej. W 1939

roku ukończył tam klasę VI – dalszą naukę przerwało wkroczenie wojsk niemieckich do Zgierza. Już w pierwszych miesiącach wojny stracił nogę. W latach 1943-1945 pracował w Fabryce

Tkanin firmy „Nobel” w Zgierzu. W 1945 roku rozpoczął naukę w I klasie Gimnazjum im. St. Staszica w Zgierzu. W grudniu tego samego roku zgłosił się do pracy w ruchu zuchowym. 30 lipca 1945 roku zło-

żył przyrzeczenie harcerskie. Początkowo pełnił funkcję drużynowego przy Szkole Podstawowej nr 2, następnie został powołany na stanowisko namiestnika zuchowego Hufca ZHP w Zgierzu. W ruchu zuchowym pracował do 1949 roku. W roku 1949 uzyskał stopień podharcmistrza, natomiast w roku 1966 stopień harcmistrza.

W 1951 roku skończył XI klasę szkoły średniej, a w rok później – klasę pedagogiczną w Szkole Ogólnokształcącej im. St. Staszica w Zgierzu.

Od 1 maja 1952 roku związany był ze zgierską oświatą. Początkowo pracował jako nauczyciel w szkołach zgierskich nr 3 i nr 7 oraz jako wychowawca w zakładzie wychowawczym w Zgierzu

1 września 1954 roku został zatrudniony w Szkoły Podstawowej nr 3 jako przewodnik Organizacji Harcerskiej. Funkcję te pełnił przez rok. W latach 1955 – 1956 był komendantem Organizacji Harcerskiej Polski Ludowej w Zgierzu.

W grudniu 1956 roku uczestniczył w Zjeździe Łódzkim ZHP na którym reaktywowano ZHP. Po Zjeździe wszedł w skład Komendy Hufca ZHP w Zgierzu, jako jej sekretarz. Funkcję tę pełnił do roku 1961.

W tym też czasie, w latach 1956-59 studiował w Zaocznym Studium Nauczycielskim w Piotrkowie na kierunku geografia. I pracował jako nauczyciel Szkoły Podstawowej nr 3, w której pracował do 31 sierpnia 1963 roku na stanowisku nauczyciela.

1 września 1963 roku rozpoczął pracę w Szkole Podstawowej nr 1 jako nauczyciel geografii. Jednocześnie pełnił funkcję kierownika Szkolnego Ośrodka Turystyczno – Krajoznawczego w Zgierzu. 16 marca 1965 roku został powołany na stanowisko zastępcy kierownika Szkoły Podstawowej nr 1. Natomiast we wrześniu tegoż roku, mianowano go komendantem nowo-powstałego szczepu harcerskiego.

23 września 1966 roku został przeniesiony do Szkoły Podstawowej nr 3 na kierownika tejże placówki. Funkcję tę pełnił do 1 września 1986 roku, do chwili przejścia na emeryturę.

Pracując w Szkole Podstawowej nr 3 podjął studia na Uniwersytecie Łódzkim, na Wydziale Geografii, które ukończył 1 grudnia 1977 roku, uzyskując tytuł magistra geografii.

Jego dodatkową pasją był sport szkolny, a szczególnie tenis stołowy. Był organizatorem wielu wycieczek szkolnych. Dużo czasu przeznaczał na pracę w drużynie harcerskiej.

Jako nauczyciel wyróżniał się sumiennością i dokładnością w pracy, a jako dyrektor szkoły wykazywał dużą troskę o stworzenie lepszych warunków pracy nauczycielom i uczniom. Wska-zywał młodym pedagogom właściwe formy i metody pracy lekcyjnej i pozalekcyjnej, a kierowana przez Niego szkoła była jedną z lepszych pod względem współpracy ze środowiskiem.

Za zasługi dla oświaty i działalność społeczną był wielokrotnie nagradzany dodatkiem spe-cjalnym dla wybitnych pedagogów. Otrzymał także Nagrodę Kuratora (1972), Nagrodę Ministra II Stopnia (1980), Specjalną Nagrodę Inspektora (1986). Był uhonorowany odznaczeniami państwowymi: Honorową Odznaką Województwa Łódzkiego, Odznaką Tysiąclecia, Srebrnym

168


Krzyżem Zasługi, Złotym Krzyżem Zasługi, Honorową Odznaką TKKF, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz innymi odznaczeniami i medalami.

Jerzy Kaczmarek swoją pracą udowodnił słuszność wyboru zawodu nauczyciela, harcerza i społecznika. Będąc na emeryturze, utrzymywał kontakt ze szkołą i harcerzami.

Zmarł mając 78 lat – 27 lipca 2004 roku.

169


hm. (PL) Mirosława Kazimierska

Dh. Mirosława Kazimierska urodziła się 29.08.1944 roku w Łodzi. Była córką Henryka i Józefy. Całe swoje dorosłe życie spędziła w Zgierzu. Po ukończeniu na Uniwersytecie Łódzkim

studiów, we wrześniu 1967 roku rozpoczęła pracę w LO im. Staszica w Zgierzu jako nauczyciel fizyki. Od pierwszych lat pracy pedagogicznej zajmowała się turystyką, która w tym czasie była jej pasją. Będąc opiekunem Szkolnego Koła Turystyczno Krajoznawczego, organizowała grupy uczniów i uczestniczyła z nimi w rajdach pieszych. Na tradycyjnych, rajdowych konkursach na najlepszy program przy ognisku, grupy pod jej wodzą zajmowały zawsze czołowe miejsca. Za tę działalność Zarząd Główny PTTK wyróżnił ją Srebrną Odznaką „Zasłużony w pracy PTTK wśród młodzieży”.

W tym też okresie zaraziła się sympatią do harcerstwa, które stało się następną pasją jej życia. Do harcerstwa wstąpiła w roku 1966. W roku 1968 została instruktorem Związku, została Z-cą Komendanta szczepu w LO im. Stanisława Staszica w Zgierzu. Zobowiązanie instruktorskie złożyła 23.01.1968 roku w Zgierzu.

I od tego czasu przez ponad 20 lat pełniła w Związku wiele odpowiedzialnych funkcji. Zdoby-wała też kolejne stopnie instruktorskie. W grudniu 1970 roku przyznano jej stopień przewodnika.

W latach 1970-1975, w szkole w której pracowała była komendantem szczepu harcerskiego, organizowała i prowadziła obozy harcerskie oraz zimowiska. W tym czasie w roku 1973 uzyskała stopień podharcmistrza. Natomiast już w maju 1975 roku stopień harcmistrza.

W grudniu 1975 roku wybrano Ją komendantem hufca ZHP w Zgierzu. Funkcję tę pełniła przez okres 7 lat. W tym czasie dała się poznać jako dobry organizator i wychowawca młodzieży harcerskiej.

W następnych latach, wspierała swym doświadczeniem i rozwagą młodszych następców. Pełniła kolejno funkcje: w latach 1982-1984 – Przewodniczącej Komisji Instruktorskiej Hufca, w latach 1984 – 86 członka Komendy Hufca, w latach 1986-88 członka Rady Hufca natomiast w latach 1988 do 1990 Przewodniczącej Komisji Stopni Instruktorskich. W roku 1985 roku Naczelnik ZHP rozkazem L 8/85 z dnia 22.07.1985 roku przyznał jej kolejny stopień instruk-torski – harcmistrza Polski Ludowej.

Działając społecznie w harcerstwie, przez wszystkie te lata pozostawała nauczycielem fizyki w szkole, w której także przez kilkanaście lat pełniła funkcję V-ce dyrektora szkoły.

Ważne były dla niej również problemy miasta. Starała się pomagać je rozwiązywać, będąc przez kilka kadencji zgierską radną.

Za pracę i zaangażowanie była wielokrotnie wyróżniana odznaczeniami organizacyjnymi jak: Odznaka Przyjaciela Dziecka (1976 r.), Krzyż Za Zasługi dla ZHP (1977 rok), Srebrne Odzna-czenie im. Janka Krasickiego (1979 r., Złota Odznaka „Zasłużony dla Hufca Zgierz” (1986 r.), Złoty Krzyż Za Zasługi dla ZHP (1988 r.), Odznaka „Zasłużony dla Chorągwi Łódzkiej ZHP” (1989 rok) oraz państwowymi: Brązowy Krzyż Zasługi (1975 r.), Srebrny Krzyż Zasługi (1981 r.) oraz Złoty Krzyż Zasługi a także w roku 1979 – Honorową Odznaka Miasta Łodzi.

Uzyskała też tytuł „Zasłużony dla Miasta Zgierza”.Była ona osobą ciepłą, wrażliwą, wielkiego serca – przyjacielem młodzieży. Latem 2008 roku odeszła na wieczną wartę.

170


hm. Danuta Kłys

Druhna Danuta z domu Kuligowska urodziła się 5 września 1948 roku w Zgierzu. Maturę zdała w 1966 r w L.O. im. S. Staszica w Zgierzu, potem ukończyła Studium Nauczycielskie w Zgierzu. W roku 1983 w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Częstochowie ukończyła Wyższe studia magisterskie i otrzymała tytuł magistra pedagogiki specjalnej.

Podczas edukacji w Szkole Podstawowej nr 6 w Zgierzu w roku 1957 wstąpiła do ZHP i tam trafiła na takim mistrzów jak dh. Urszula Chelińska, dh Janusz Elke i dh. Przybylska którzy byli dla niej wzorem.

Po przypadkowym spotkaniu z dh. Władysławą Rek została wprowadzona w krąg drużynowych zuchowych i w roku 1962 roku rozpoczęła pracę z zuchami w Szkole Podstawowej nr 11 w Zgierzu

Jako drużynowa zuchów pracowała przez wiele lat.. Zobowiązanie instruktorskie złożyła 25.07.1963 r. w Zalesiakach k/ Działoszyna. 1 września 1964 roku rozkazem L 5/64 przyznano jej stopień przewodnika.

W roku 1966 ukończyła kurs podharcmistrzowski w Centralnej Szkole Instruktorów Zucho-wych w Cieplicach a w 1967 kurs podharcmistrzowski dla komendantów kolonii zuchowych.

W lipcu 1966 razem dh. Adamem Izydorczykiem uczestniczyła na przyjęciu u premiera Józefa Cyrankiewicza zorganizowanym z okazji 1000-lecia Państwa Polskiego.

26 września1965 roku mianowano ją Z-cą Namiestnika Zuchów a w roku 1972. została powołana na funkcję Namiestnika Zuchowego. Pełniła ją do roku 1973.

Począwszy od 1962 roku uczestniczyła w akcjach letnich i zimowych naszego hufca i są to dla niej najlepsze wspomnienia. Tam nauczyła się samodzielności i odpowiedzialności, poznała mnóstwo wspaniałych ludzi z którymi zna się do dzisiaj.

W latach następnych przez wiele lat była członkiem rady hufca a także komendy hufca. Od 1972 roku przez 41 lat pracowała w szkolnictwie specjalnym w Zgierzu. I od tego czasu

przeszła do pracy w Nieprzetartym Szlaku. Tam spotkała świetnych instruktorów i zaczęła pracę z drużyną dzieci specjalnej troski. W Państwowym Zakładzie Wychowawczym /1972-1985/ starała się wprowadzić formy i metody pracy zuchowej i harcerskiej do grupy wychowawczej co się udało i przyniosło dobre rezultaty w pracy z dziećmi.

W Szkole Podstawowej Specjalnej przy Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym w Zgierzu kontynuowała pracę drużynowej drużyny zuchowo-harcerskiej „Przyjaznej Dłoni”. W tej pracy ważnym elementem były spotkania z harcerzami i wnoszenie życia harcerskiego z zewnątrz do „białych sal”. Prowadzenie zbiórek z wspólnie z zaproszonymi harcerzami, gry i zabawy, wspólny śpiew przy gitarze. Głównym celem było zapomnieć o troskach związanych z chorobą, poznać elementy życia harcerskiego, nowych przyjaciół. W tym miejscu należy podziękować dh. Alek-sandrze Perek, która przez kilka lat była gościem wraz z grupą harcerzy na naszych zbiórkach.

1 lutego 1969 roku uzyskała stopień podharcmistrza, natomiast 15.05.1972 r. Komenda Chorągwi przyznała jej stopień harcmistrza.

Na Zjeździe Harcerskim Hufca, 27 października 1986 roku wybrano ją komendantem hufca. W pracy na tej funkcji wykazała duże zaangażowanie. Starała się aby akcja letnie przebiegała w sposób prawidłowy, tak aby harcerze wracali z obozów zadowoleni.

Za swą prace harcerska była kilkakrotnie odznaczana, mianowicie:– w roku 1977 odznaczono ją Krzyżem Za zasługi dla ZHP

171


– w roku 1989 była wyróżniana kilkakrotnie:– w marcu 1989 roku – Złotą Odznaką Zasłużony dla Hufca ZHP Zgierz– w maju – Odznaką „Zasłużony dla Chorągwi Łódzkiej ZHP” – w lipcu – Rozkazem Naczelnika ZHP odznaczono ją Złotym Krzyżem „Za zasługi dla ZHP”.

172


hm. Stefania Kowalska

Dh Stefania Kowalska urodziła się 7 czerwca 1921 roku w Zgierzu w rodzinie rzemieślniczej.

Edukację szkolną rozpoczęła w szkole powszechnej przy ulicy Łęczyckiej. W latach 1936-1939 była uczennicą Państwowego Gimnazjum Kupieckiego, z którym związała swoje późniejsze życie zawodowe.

W trakcie nauki w Gimnazjum mając 15 lat, 4 września 1936 roku wstąpiła do harcerstwa. Latem 1939 roku uczestniczyła w obo-zie służby w Obrze, natomiast we wrześniu, po wybuchu II Wojny Światowej pełniła służbę na dworcu kolejowym.

Po zakończeniu wojny podjęła dalszą naukę w Liceum Handlowym (dawnym, zreorgani-zowanym Państwowym Gimnazjum Kupieckim) gdzie w czerwcu 1946 roku zdała egzamin maturalny. Po zdobyciu matury podjęła studia w Wyższej Szkole Gospodarstwa Wiejskiego w Łodzi i Olsztynie, zakończone otrzymaniem tytułu inżyniera rolnika. Ponadto na studiach zaocznych na Uniwersytecie Łódzkim otrzymuje tytuł magistra ekonomii. Przez krótki czas pracowała w Liceum Ekonomicznym w Sieradzu a od roku 1949 w Ekonomiku w Zgierzu.

W roku 1956 wróciła do Związku Harcerstwa Polskiego. Latem 1957 roku uczestniczyła w obozie hufca w Łącku na którym pełniła funkcję kwatermistrza. W Ekonomiku założyła drużynę harcerską, którą prowadziła, a w okresie późniejszym utworzyła w tej szkole Szczep Harcerski. Od dawnych lat interesowała się turystyką pieszą, organizowała wycieczki piesze, biwaki, obozy wędrowne.

1 lutego1960 roku rozkazem L 3/1960 przyznano jej stopień podharcmistrza.Od roku 1961 była członkiem Komendy Hufca. W roku 1963 założyła przy Hufcu Koło

PTTK nr 2, którego została Prezesem. Była organizatorką pierwszych w Zgierzu rajdów pieszych PTTK, od roku 1965: I-szego Rajdu do Zgierza oraz Jesiennego rajdu „My Młodzi”.

W tym samym roku została Przewodniczącą Komisji Rewizyjnej hufca.Prowadzony przez nią szczep harcerski wyróżniał się w Zgierzu działalnością turystyczną.

Liczne rzesze harcerzy uczestniczyły w rajdach pieszych, organizowano wspaniałe zbiórki po-święcone przyrodzie i wypoczynkowi na łonie natury. Prowadziła wiele obozów harcerskich. Podczas obozów wędrownych i rajdów pieszych dźwigała ogromny plecak, w którym znajdowało się wszystko co mogło być przydatne na danej imprezie.

W roku 1976 Rozkazem l. 10/76 z dnia 1.01.1076 r. przyznano jej stopień harcmistrza.Natomiast 15 marca 1989 roku Rozkazem L 3/89 wyróżniono ją Złotą Harcerską Odznaką

Honorową „Zasłużony dla Hufca ZHP Zgierz”.Pozbawiona własnej rodziny i własnych dzieci, przez całe życie matkowała innym, a czyniła

to z takim poświęceniem jak by oni byli jej własnymi dziećmi.Po przejściu na emeryturę nie zerwała kontaktu ze szkołą i wychowankami, nadal była

aktywna. Zmarła 12 marca 1995 roku.

173


hm. (PL) Marek Kustosik

Dh Marek Kustosik urodził się 7.06.1948 r. w Zgierzu. Harcerstwem interesował się od wczesnego dzieciństwa. Członkiem ZHP został już w szkole podstawowej – 1.09.1958 r.

Jest absolwentem LO im Romualda Traugutta w Zgierzu. Obec-nie jest emerytem.

Jest wieloletnim instruktorem Związku. Działalność instruktor-ską rozpoczął jako przyboczny drużyny starszo harcerskiej w LO im R. Traugutta.

W roku 1968 rozpoczął działalność jako przyboczny 16 Że-glarskiej Drużyny Harcerskiej w Zgierzu. W roku 1970 został jej drużynowym, latem był organizatorem i komendantem obozu żeglar-

skiego na Mazurach. W tym samym roku za aktywną działalność i zaangażowanie przyznano mu stopień przewodnika. Po dwóch następnych latach jego pracy instruktorskiej, w maju 1972 roku przyznano mu stopień podharcmistrza.

W roku 1973 został wybrany Z-cą Komendanta Hufca, którą to funkcję pełnił etatowo, będąc wybierany na kolejnych Zjazdach przez 15 lat, czyli do roku 1988. W tym czasie z jego inicjatywy, na znalezionym przez niego terenie powstała w Okartowie k/Orzysza baza obozowa hufca, na którym od lat organizowane są obozy stałe w tym żeglarskie. Wiele z tych obozów żeglarskich, stałych i wędrownych prowadził. W tych latach ilość uczestników obozów letnich hufca przekraczała tysiąc.

Dzięki zaangażowaniu dh Kustosika hufiec otrzymał nowy lokal przy ul. Długiej.Podnosił on też kwalifikacje instruktorskie, w roku 1975 Komenda Chorągwi Łódzkiej ZHP

przyznała mu stopień harcmistrza natomiast w roku 1985 Naczelnik Związku stopień harcmistrza PL.Ponieważ po kilku latach ilość drużyn żeglarskich w hufcu wzrosła w roku 1975 utworzono

w hufcu Retmanat Drużyn Żeglarskich. Jego retmanem powołano dh Marka Kustosika. Funkcję tę pełnił nieprzerwanie do roku 1984. W tym okresie drużyny żeglarskie działały bardzo ak-tywnie. Szkolono młode kadry, zdobywano stopnie żeglarskie: żeglarza jachtowego i sternika jachtowego, organizowano wiele obozów letnich, głównie wędrownych. A także uprawiano żeglarstwo morskie dzięki czemu zdobywano wyższe stopnie żeglarskie – jachtowego sternika morskiego oraz instruktora żeglarstwa. Dh Kustosik kilkakrotnie uczestniczył w rejsach bałtyc-kich: zatokowych i pełnomorskich.

Inną formą działalności było pozyskiwanie sprzętu żeglarskiego. Przy aktywnym jego udziale i zaangażowaniu utworzono flotyllę żeglarską hufca, zakupiono cztery omegi oraz szalupę wio-słowo – żaglową DZ oraz własnymi siłami zbudowano łódek żaglowych typu MAK.

W roku 1978 doprowadził do budowy przez członków retmanatu jachtu typu Giga o nazwie „ZWID”, na którym również z jego inicjatywy zorganizowano pięcio etapowy Rejs po Dunaju, a w roku następnym etapowy rejs po Morzu Adriatyckim. Żeglarstwo adriatyckie uprawia do dnia dzisiejszego o kilkunastu lat spędza minimum miesiąc na tego typy rejsach.

W roku 1988 wybrano go Z-cą Przewodniczącego Komisji Rewizyjnej Hufca, funkcję tę pełnił do roku 1991, natomiast w latach 1991-1992 był członkiem tej Komisji.

W roku 1981 z jego inicjatywy utworzono Spółdzielnie Pomocy w Budownictwie Jed-norodzinnym „Skaut” dzięki czemu jej członkowie – instruktorzy harcerscy po latach starań wybudowali w Zgierzu własne domy. Była to jedyna tego typu Harcerska Spółdzielnia która zrealizowała do końca swoje zamiary.

174


W latach 2006 do 2010 roku był skarbnikiem hufca.Zawodowo od lat trudnił się budową kominków i saun. Za swą działalność, zawodową i społeczną był wielokrotnie wyróżniany oraz odznaczano.

Przyznano mu następujące odznaki i odznaczenia:– w roku 1977 – Odznakę „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej– również w roku 1977 – Krzyż za Zasługi dla ZHP – w roku 1979 – Srebrne Odznaczenie im. Janka Krasickiego – w roku 1980 – Brązowy Krzyż Zasługi– w roku 1986 – Srebrny Krzyż Zasługi – w roku 1987 – Złotą Odznakę „Zasłużony dla Hufca ZHP Zgierz – w roku 1989 Rozkazem Naczelnika ZHP – Złoty Krzyż „Za Zasługi dla ZHP” – w roku 1991 – Odznaką Zasłużony dla Chorągwi Łódzkiej ZHP.

175


hm. PL Janina Kazimiera Majorek

Druhna Janina Majorek z domu Janiszewska, urodziła się 11 lipca 1944 roku w Zgierzu. Posiada wykształcenie wyższe. Z zawodu jest nauczycielem.

Do Związku Harcerstwa Polskiego wstąpiła w roku 1957. W roku 1965 została opiekunem drużyn harcerskich w Państwowym Zakładzie wychowawczym w Zgierzu. W roku 1966 Ob-jęła obowiązki Komendanta Szczepu Nieprzetartego Szlaku. W tym czasie w Hufcu Zgierskim działało już 9 drużyn NSz zgrupowanych w trzech placówkach wychowawczych, mianowicie: PZW Nr 1, PZW Nr 2 oraz Szkole Specjalnej Nr 9.

Bardzo ważnym rokiem w jej działalności harcerskiej był rok 1967. Po pierwsze, w roku 1967 złożyła w Tworzyjankach k/ Koluszek zobowiązanie instruktorskie, po drugie przyznano jej pierwszy stopień instruktorski – przewodnika, po trzecie została mianowana Komendantem Szczepu NSz.

Za swe zaangażowanie w roku 1969 uzyskała kolejny stopień instruktorski – podharcmistrza. W roku następnym została w hufcu zgierskim powołano Referat Nieprzetartego Szlaku, jego Kierownikiem została dh. Nina Majorek. Funkcję tę pełniła nieprzerwanie przez 15 lat, aż do roku 1985. Harcerze zgrupowanie w Referacie Nieprzetartego Szlaku działali nie tylko w drużynach harcerskich utworzonych w zakładach wychowawczych lecz także w Szpitalu Wojewódzkim.

Harcerze Ci poza pracą w drużynach w czasie których m.in. zdobywali sprawności i uczest-niczyli w grach terenowych wyjeżdżali także na biwaki, zimowiska i obozy harcerskie w tym obozy zdrowotne w Świbnie.

Organizowano też dla nich Święto Szczepu które było jednocześnie świętem placówek spe-cjalnych. Wszyscy uczestniczyli we wspólnym ognisku harcerskim. W organizacji pomagało im wojsko z Jednostki Wojskowej Nr 2954. Organizowano kuchnie polową z grochówką, pokazy sztucznych ogni, oraz organizowano spartakiady sportów wodnych.

Od roku szkolnego 1978, 1975 w Referacie NSZ kierowanym przez dh Ninę działało 13 drużyn harcerskich w tym 10 w PZW Nr 1, 2 w PZW Nr 2 oraz jedna w szpitalu Wojewódzkim.

W roku 1973 Komenda Chorągwi Ziemi Łódzkiej przyznała jej stopień harcmistrza, natomiast w roku 1983 Naczelnik ZHP przyznał jej stopień harcmistrza PL.

Poza działalnością w Nieprzetartym Szlaku przez kilka lat była członkiem Komendy Hufca oraz Członkiem Prezydium Komendy Chorągwi.

Za swoja działalność społeczną i zaangażowanie była wielokrotnie wyróżniana i odznaczana.W roku 1975 odznaczono ją Krzyżem Za zasługi dla ZHP oraz Odznaką „Zasłużony Działacz

Socjalistycznego Związku Młodzieży Wojskowej.W roku 1977 – Brązowym Odznaczeniem im. Janka Krasickiego.W roku 1978 – Odznaką „Przyjaciel Dziecka”.W roku 1987 – Złotą Honorową Odznaką „Zasłużony dla Hufca ZHP Zgierz” natomiast

w roku 1988 – Złotym Krzyżem „Za zasługi dla ZHP”.

176


hm. Halina Matusiak

Dh Halina Matusiak urodziła się 18 marca 1933 roku w Zgierz. Jej nazwisko panieńskie – Kowalska. Od młodych lat interesowała się harcerstwem. Do Związku Harcerstwa Polskiego wstąpiła już w roku 1947 i pełniła w nim wiele odpowiedzialnych funkcji, począwszy od zastępowej, poprzez drużynową, Komendanta Szczepu, Z-cą Komendanta Hufca do Komendanta Hufca. W okresie powojennym pełniła funkcje zastępowej.

Ukończyła Liceum Pedagogiczne w Zgierzu i podjęła pracę nauczycielska w Szkole Podstawowej nr 8 w Zgierzu. W szkole tej już przed rokiem 1950 poświeciła się pracy wychowawczej z młodzieżą szkolną oraz harcerską. W okresie działania Organizacji

Harcerskiej kontynuowała działalność z uczniami tej szkoły, w pracy z nimi zachowując wiele metod harcerskich.

Po odnowie w ZHP, w szkole w której pracowała, w końcu 1956 roku rozpoczęła pracę instruktorską – została szczepową. Prowadzony przez nią szczep należał do wyróżniających się w pracy harcerskiej. W roku 1965 przyznano jej stopień przewodnika a w roku następnym stopień podharcmistrza. Poza działalnością w szczepie była ponadto aktywną instruktorką Komendy Hufca. Kierowała Referatem Młodszoharcerskim, a następnie pełniła funkcje Z-cy Komendan-ta Hufca. W tym też czasie uzyskała stopień harcmistrza. W roku 1972 została Komendantem Hufca. Funkcje tę pełniła do roku 1975.

Wykazywała dużą aktywność w bezpośredniej pracy z młodzieżą harcerska organizując zi-mowisk, obozy harcerskie oraz tzw,,Lato w mieście,, w Szkole Podstawowej nr 10 na Chełmach.

Po zakończeniu działalności na funkcji Komendanta Hufca powołana została na stanowisko zastępcy Inspektora Oświaty, wspomagając skutecznie działalność hufca, szczególnie w zakresie akcji letniej.

Przez kilka następnych kadencji buła członkiem Rady i Komendy Hufca w Zgierzu oraz członkiem chorągwianego referatu młodszo harcerskiego.

Druhna Matusiak wykazywała także dużą aktywność społeczną w innych organizacjach, mianowicie w: Towarzystwie Przyjaciół Dzieci, Polskim Czerwonym Krzyżu oraz Związku Nauczycielstwa Polskiego. Cieszyła się dużym uznaniem i za aktywność w działalności nauczy-cielskiej, harcerskiej i społecznej nagradzana była licznymi wyróżnieniami i odznaczeniami.

Wyróżnioną ja m.in. Srebrnym i Złotym Krzyżem za Zasługi dla ZHP, Złotą Odznaką „Za-służony dla Hufca” Medalem Edukacji Narodowej, Złotą Odznaką ZNP oraz odznaczeniami państwowymi: Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

177


hm. (PL) Jerzy Nowicki

Dh Jerzy Nowicki był rodowitym Zgierzaninem. Urodził się w Zgierzu 20 maja 1929 roku. Mieszkał w naszym mieście i w nim rozpoczynał swoją działalność harcerską. Jest także znany z różnorodnej działalności społecznej tak w Zgierzu jak i w województwie.

Ukończył Liceum Ogólnokształcące im. S. Staszica w Zgierzu a następnie Uniwersytet Łódzki, Wydział Matematyczno Przyrodniczy, uzyskując stopień magistra chemii. Już podczas studiów. W roku 1953 został asystentem w Zakładzie Technologii Chemii UŁ, pracując na tym stanowisku do roku 1958.

Dalszą pracę zawodową, zgodnie z wyrobionym w ZHP zainteresowaniem podjął w dzie-dzinie oświaty. Był kierownikiem Domu Kultury Dzieci i Młodzieży, nauczycielem Technikum Chemicznego w Zgierzu i wykładowcą w Studium Pedagogicznym również Zgierzu. Najdłużej (do roku 1982)pełnił funkcje wizytatora metodyka opieki nad dzieckiem i rekreacją w kuratoriach: wojewódzkim i łódzkim współpracując z komendami chorągwi i wspomagając je w finansowaniu obozów harcerskich. W latach 1982-1996 był inspektorem Oświaty i Wychowania w Urzędzie Miasta w Zgierzu.

Od najmłodszych lat czuł się harcerzem, harcerstwo kształtowało jego zainteresowania i postawę społeczną. Przyrzeczenie harcerskie złożył w roku 1945 jako harcerz drużyny im. Tadeusza Kościuszki działającej przy Szkole Podstawowej Nr 1 w Zgierzu.

W harcerstwie sprawował wiele funkcji, w ostatnich miesiącach 1950 roku, przed rozwiąza-niem ZHP – funkcję Komendanta Hufca ZHP w Zgierzu. Aktywnie włączył się do odnowy ZHP, działając w latach 1955-56 jako Z-ca Komendanta Wojewódzkiej Organizacji Harcerskiej Polski Ludowej (OH. PL). Ponadto jako delegat ze Zgierza brał udział w Zjeździe Łódzkim Związku, który reaktywował działalność Związku Harcerstwa Polskiego. Zobowiązanie instruktorskie złożył – 20.06. 1957 roku w Chylicach

Działał aktywnie w hufcu Zgierskim oraz w Komendzie Chorągwi. W latach 1957-1958 był Kierownikiem Wydziału Drużynowych w Komendzie Chorągwi Łódzkiej ZHP.

W roku 1958 powierzono mu godność Komendanta Chorągwi Ziemi Łódzkiej ZHP którą sprawował do roku 1961. W tym okresie organizował i osobiście prowadził obozy szkoleniowe dla kadry instruktorskiej chorągwi działającej w województwie Łódzkim. W roku 1959, Zlotem Chorągwi Ziemi Łódzkiej w Sieradzu zapoczątkował organizację zlotów chorągwi

Za swoją działalność w harcerstwie uzyskiwał kolejne stopnie instruktorskie: w roku 1957 – podharcmistrza, w roku 1959 harcmistrza oraz w roku 1969 harcmistrza PL.

Zaangażowany w pracy społecznej pełnił szereg ważnych funkcji w stowarzyszeniach i organizacjach szczebla miejskiego, wojewódzkiego i krajowego. Przez kilkanaście lat był członkiem zarządów wojewódzkich: Towarzystwa Przyjaciół Dzieci i Polskiego Towarzystwa Schronisk Młodzieżowych.

Piastował godność Prezesa Łódzkiego Klubu Szachowego Nauczycieli i W-ce Przewod-niczącego Okręgowej Rady Kultury, Sportu i Turystyki ZNP w Łodzi. Był także członkiem Okręgowej Komisji Historycznej ZNP w Łodzi. Jednak najbliższą mu organizacją był Związek Harcerstwa Polskiego.

Pasją dh Jerzego Nowickiego były szachy. Przez lata popularyzował je wśród nauczycieli. Był organizatorem wielu turniejów szachowych. Także startował w turniejach, zdobywając wielokrotnie mistrzostwo okręgu, a także zajmując wysokie pozycie we współzawodnictwie krajowym.

178


Za całokształt pracy zawodowej i społecznej był wielokrotnie odznaczany. Za działalność w ruchu młodzieżowym: Srebrnym Odznaczeniem im Janka Krasickiego oraz w roku 1983 – Krzyżem „Za zasługi dla ZHP” a w roku 1987 – Złotą Harcerską Odznaką Honorową „Zasłużony dla Hufca ZHP Zgierz”.

Wyróżniono go także Złotą Odznaką Województwa i Miasta Łodzi, Medalem Edukacji Narodowej, oraz Złotym Krzyżem Zasługi i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

179


Dh Marianna Piwowska

Dh Piwowska urodziła się w Zgierzu w 1921 roku, jej rodzicami byli: Władysław i Anna z Ku-rowskich – od wielu pokoleń rodowitą mieszkanka Zgierza.

Po ukończeniu Szkoły Powszechnej kontynuowała dalszą naukę w Gimnazjum im. Stani-sława Staszica w Zgierzu.

W 1938 roku po śmierci matki, wraz z siostrą wyjechała do Płocka, gdzie kontynuowała naukę w Gimnazjum Reginy Żółkiewskiej. W tejże szkole wstąpiła do drużyny harcerskiej.

W roku 1939 roku wróciła do Zgierza. Lecz 15 sierpnia 1940 roku rodzina Piwowskich została wysiedlona do Generalnej Guberni. Zamieszkała wspólnie z siostrą Moniką, zarobkując pracą chałupniczą na życie.

1 października 1941 wraz z siostrą została aresztowana przez Gestapo i po sprawie w Sądzie Specjalnym w Piotrkowie Trybunalskim została skazana na rok ciężkiego więzienia.

W roku 1942, po wyjściu na wolność za namową znajomych i życzliwością lekarza powiato-wego lekarza więziennego dr Gomerskiego oraz z powodu – trwającej epidemii chorób zakaźnych otrzymała skierowanie na kurs sanitarny do Państwowego Zakładu Higieny w Warszawie. Po ukończeniu w/w kursu została zatrudniona w Powiatowej Kolumnie Sanitarnej w Tomaszowie Mazowieckim gdzie pracowała do zakończenia wojny.

W roku 1945, po wyzwoleniu kraju wróciła do Zgierza. Wraz z siostrą zaczęły działać w harcerstwie. Dh Marianna została przyboczną w drużynie harcerskiej w Szkole Handlowej, założonej i prowadzonej przez siostrę Monikę. Drużyna ta przyjęła imię M. Rodziewiczówny. Przyrzeczenie harcerskie złożyła w lutym 1946 roku, otrzymując jednocześnie stopień starszej ochotniczki co równe było samarytance. Kiedy drużynowa z powodu nadmiaru obowiązków zrezygnowała z prowadzenia drużyny obowiązki drużynowej przekazała swej siostrze Mariannie.

W latach 1946-1948 w których była uczennicą Państwowego Liceum Techniki Dentystycznej w Łodzi,intensywnie działała w ZHP, w sporcie, w Harcerskim Klubie Sportowym oraz w szkole.

W roku 1948 po ukończeniu szkoły i po obozie sportowym zorganizowanym przez Komendę Chorągwi Łódzkiej ZHP w Barkowicach Mokrych, podjęła pracę jako instruktor WF w Żeńskiej Komendzie Chorągwi Łódzkiej a po zmianach w Komendzie Chorągwi Ziemi Łódzkiej.

W 1950 r. po kolejnych zmianach w ZHP przeszłam do Zrzeszenia Sportowego „Unia” na stanowisko instruktora fizycznego. W tym samym czasie podjęła pracę nauczyciela wychowania fizycznego w Technikum Chemicznym w Zgierzu. Ponieważ w tym czasie w szkołach śred-nich brakowało nauczycielek WF uczyła ponadto w innych szkołach, mianowicie: Technikum Włókienniczym i Liceum im. Traugutta w Zgierzu oraz szkołach łódzkich, jak: Technikum Chemicznych, oraz w PLTD i Budowlanej.

W międzyczasie podniosła swe kwalifikacje na specjalistycznych kursach instruktorskich oraz zdobyła dyplom nauczycielki WF szkół średnich. W roku 1966 ukończyła AWF.

Pracując w szkołach z dziećmi i młodzieżą działała także społecznie. Opiekowała się organizacjami młodzieżowymi w szkołach w których pracowała, W ramach Szkolnego Koła Sportowego (SKS) prowadziła treningi, organizowała zawody sportowe. W latach 1956 – 1960 była czynnym instruktorem ZHP, zajmując się pomocą drużynowym i zastępowym, prowadziła harcerskie obozy i wycieczki. Ponadto działała w SKKT – Szkolnym Kole Krajoznawczo Tu-rystycznym organizując wycieczki krajoznawcze oraz obozy wędrowne. Działała także w PCK zajmując się m.in krwiodawstwem. Była Przewodniczącym Ogniska PCK w zgierskim Technikum Chemicznym oraz w ZNP (Związku Nauczycielstwa Polskiego).

180


W 1974 r. dzięki pomocy dyrekcji Tech. Chemicznego im. J. Śniadeckiego zawiązała z siostrą „Klub Seniorek”. Raz w tygodniu panie spotykały się w sali gimnastycznej Tech. Chemicznego by pogimnastykować się i pograć w piłkę siatkową. Grupa ta w zmienionym składzie ćwiczyła raz w tygodniu przez kilka lat.

W latach 1976-1979 na zlecenie Zarządu Głównego TKKF i T prowadziła aktywny wypo-czynek dla członków Warszawskiego Uniwersytetu Wieku III. Przez następne 10 lat podobną pracę wykonywałam dla Łódzkiego Uniwersytetu Wieku III i ZOZ Łódź Śródmieście dla domów dziennego pobytu. Praca z ludźmi starszymi daje jej dużo zadowolenia i satysfakcji.

1 marca 1977 roku przeszła na emeryturę.W 1991 roku wróciła do ZHP i zawiązała wraz z siostrą I Krąg Seniorów, który pracował

przez kilka lat. Członkinie Kręgu zajęły się historią harcerstwa żeńskiego. Jest o bardzo ważne, ponieważ dzięki ich staraniom powstało opracowanie nt. działalności harcerstwa żeńskiego w Zgierzu. Niestety nie zachowały się o harcerstwie żeńskim żadne dokumenty.

181


hm. (PL) Teresa Pruska

Dh Teresa Pruska z domu Gawrońska urodziła się 9 września 1947 roku w Zgierzu. Jest ona wieloletnim instruktorem ZHP, która w dzia-łalności harcerskiej przeszła wiele szczebli, od podstawowej funkcji wychowawczej – drużynowej, do odpowiedzialnego stanowiska Komendanta Chorągwi Łódzkiej ZHP.

Do ZHP wstąpiła w roku 1961. Szybko została instruktorem Związku – już 1 stycznia 1962 roku została mianowana drużynową. Zobowiązanie instruktorskie złożyła 12 lutego 1963 roku. W roku następnym przyznano jej stopień przewodnika. Funkcję drużynowej pełniła od roku 1962 do 1967. W roku 1967 mianowano ją komen-dantką szczepu. Zaangażowana była także w działalność w Komen-

dzie hufca, kierując w latach 1970-1976 referatem drużyn harcerskich.W tym też okresie uzyskała kolejne stopnie instruktorskie, w roku 1969 przyznano jej stopień

podharcmistra a 3 lata później, w roku 1972 stopień harcmistrza. W tym też czasie działała w Zgierskim PTTK. Była ambitnym działaczem, pełniła wiele

funkcji m.in. była Przewodniczącą młodzieżowego koła PTTK w Liceum Staszica, współzałoży-cielem i pierwszą Przewodniczącą Klubu Turystów Pieszych,,Chodzieje,, Przewodniczącą koła nr 7 działającego przy ZNP, Przewodniczącą Komisji Młodzieżowej przy Okręgowym Zarządzie PTTK w Łodzi, członkiem Zarządu Głównego PTTK d.s turystyki młodzieżowej. Ponadto wraz z młodzieżą szkolną uczestniczyła w wielu rajdach pieszych organizowanych przez PTTK.

Za działalność W PTTK była wyróżniana odznakami organizacyjnymi. W roku 1972 odzna-czono ją Srebrną Honorową Odznaką PTTK, w roku 1977 – Złotą Odznaką „Zasłużony w pracy PTTK wśród młodzieży”, natomiast w roku 1976 – Złotą Honorową Odznaką PTTK.

Istotą jej pracy społecznej i zawodowej jest praca wychowawcza z dziećmi i młodzieżą. Ukończyła Uniwersytet Łódzki i jako mgr fizyki pracowała w Szkole Podstawowej Nr 1 w Zgierzu a następnie w Zespole Szkół Ogólnokształcących im St. Staszica w Zgierzu. W roku 2002 przeszła na emeryturę. W latach 1976-1982 pełniła funkcje z-cy komendanta szczepu a jednocześnie w latach 1977-1981 była ponadto Przewodniczącą Komisji Kształcenia. W roku 1982 uzyskała stopień harcmistrza PL.

Doświadczenie i umiejętność zjednywania sobie otoczenia pozwoliły na dalszy jej awans na odpowiedzialne funkcje w harcerstwie. W roku 1982 wybrano ją Komendantem Hufca natomiast w roku 1985 Z-cą Komendanta Chorągwi Łódzkiej. Funkcję tę pełniła w latach 1985-1987.

Pozytywna ocena działalności wpłynęła na powierzenie jej funkcji Komendanta Chorągwi, pełnionej przez nią w latach 1987-1991. W tym też okresie była członkiem Kwatery Głównej ZHP.

W latach 1988-1992 była łódzką radną. W radzie działała w Komisji Finansów jako jej Vice Przewodnicząca.

W dalszych latach była Vice Przewodniczącą Sądu Harcerskiego Hufca a następnie Przewod-niczącą Hufcowej Komisji Stopni Instruktorskich, którą to funkcję pełni do dnia dzisiejszego. Niezależnie od tej funkcji została V-ce Przewodniczącej Chorągwianego Sądu Instruktorskiego w którym działała w latach 2006-2010.

Następnie wybrano ją Przewodniczącą Sądu Harcerskiego Hufca a w początku roku 2010 została Przewodniczącą Sądu Chorągwianego, którą to funkcję aktualnie pełni., ponadto jest członkiem Sądu Hufcowego.

182


Za aktywną pracę społeczną i zawodową była wielokrotnie wyróżniana, m.in. w roku 1973 – Krzyżem za Zasługi dla ZHP.

Kolejne jej odznaki i odznaczenia to przyznane w roku 1978 to Brązowe Odznaczenie im. Janka Krasickiego, przyznawane w tym czasie za pracę w ruchu młodzieżowym. W roku, 1983 wyróżnioną ja Brązową Odznaką OHP natomiast w roku następnym (1984) została odznaczona Medalem Edukacji Narodowej oraz Srebrnym Krzyżem Zasługi.

W roku 1987 odznaczono ją Złotym Krzyżem za Zasługi dla ZHP, natomiast w roku 1989 – Złotym Krzyżem Zasługi i Honorową Odznaką Miasta Łodzi.

183


hm. (PL) Henryk Smoliński

Urodził się 28 stycznia 1944r. w Malborku. Wstąpił do ZHP i złożył przyrzeczenie harcerskie w 1957 r. w Toruniu. Należał do 11 Drużyny Harcerskiej im. Romualda Traugutta, gdzie pełnił funkcję zastępowego i przybocznego. W Zgierzu, jako uczeń Technikum Włókienniczego, wstą-pił do 2 Drużyny Harcerzy im. Tadeusza Zawadzkiego „Zośki”, awansował w niej kolejno na funkcję zastępowego i w latach 1961-1964 drużynowego. Funkcję drużynowego pełnił z wielką charyzmą. W tym czasie grał na trąbce w harcerskiej orkiestrze dętej Technikum Włókienniczego w której grali głównie harcerze z prowadzonej prze niego drużyny. W latach 1963-1964 pełnił funkcję Kierownika Referatu Drużyn Starszych, natomiast w latach 1964-1966 był zastępcą komendanta hufca.

Jako harcerz 2 DH w Zgierzu uczestniczył m.in. w Zlocie Chorągwi Ziemi Łódzkiej w Sie-radzu (1959), Harcerskiej Akcji „Grunwald” (1960), Międzynarodowej Akcji Letniej „Malta” (1961), wędrownym obozie rowerowym po NRD. Od roku 1966 był w technikum Włókien-niczym komendantem Szczepu. Wspólnie z dh Bogusławem Cylke komendantem szczepu w Technikum Chemicznym organizował wiele obozów szczepów harcerskich działających Technikum Włókienniczym i zaprzyjaźnionym w Technikum Chemicznym, przyczyniając się do współdziałania tych środowisk. Były to obozy: w Rytych Błotach k/ Brodnicy (1967), w Słoku k/ Bełchatowa (1968), dwukrotnie w Perkozie w woj. Olsztyńskim (1971 i 1976), w Rozewieu (19730 i w Praczu (1974). Ich komendantami byli na przemian. Razem z dh Cylke przez wiele lata działali w Referacie Drużyn Starszych.

Począwszy od roku 1962 zdobywał kolejne stopnie instruktorskie, w roku 1962 – prze-wodnika, w roku 1965 – podharcmistrza, w roku 1967 harcmistrza i w roku 1978 harcmistrza Polski Ludowej.

W 1963 r. ukończył Technikum Włókiennicze w Zgierzu, a następnie Studium Nauczycielskie w Łodzi (1965), Studium Kształcenia Nauczycieli w Politechnice Warszawskiej (1985) oraz podyplomowe Studium Organizacji i Zarządzania Oświatą. Po ukończeniu Technikum Włó-kienniczego pracował w nim kolejno, jako nauczyciel zawodu, zastępca kierownika i kierownik warsztatów szklonych oraz zastępca dyrektora szkoły.

Za działalność harcerską i pedagogiczną był kilkakrotnie wyróżniany. Otrzymał Krzyż za zasługi dla ZHP (1973), Złoty Krzyż Zasługi (1985) Złotą Harcerską Odznakę Honorową „Za-służony dla Hufca ZHP Zgierz”.

184


hm. (PL) Grzegorz Szkoda

Druh Grzegorz Szkoda urodził się 24 lipca 1929 roku w Zgierzu. Wraz z grupą przyjaciół przygodę harcerska rozpoczął jako 11 letni chłopiec w czasie okupacji. W miejscu zamieszkania przy ulicy Polnej (obecnie Kosynierów) natrafili oni na ukrytą biblioteczkę har-cerską. Przez lata okupacji czytali te książki i marzyli o przyszłości w harcerstwie. Ich marzenia ziściły się po okupacji. Razem z grupą przyjaciół, czytających wcześniej harcerskie książki, wstąpił do 6 Drużyny w Zgierzu. Harcerskiej im Tadeusz Kościuszki, działającej przy Szkole Podstawowej nr 1. Przyrzeczenie harcerskie złożył 4 czerwca 1945 roku.

W harcerstwie pełnił wiele funkcji, kolejno: drużynowego zuchów (1945 rok), namiestnika drużyn zuchowych (1947-1949), kierownika referatu drużyn harcerskich, zastępcy komendanta hufca i w latach 1961-1971 Komendanta Hufca Zgierskiego.

W roku 1947 zdobył pierwszy stopień instruktorski – przewodnika, w roku 1958 został podharcmistrzem, w roku 1961 – harcmistrzem natomiast w roku 1972 harcmistrzem PL.

Należy do instruktorów, którzy przygotowywali, uczestniczyli i kierowali dużą ilością obozów i kursów harcerskich (ok. 50) Hufca Zgierskiego oraz Chorągwi Ziemi Łódzkiej. M.in. był komendantem obozów międzynarodowych Hufca, Chorągwi oraz wielokrotnie kierował delegacjami młodzieży harcerskiej z województwa i naszego miasta, m.in. w Wielkiej Brytanii oraz Niemczech.

Jego praca zawodowa związana była z działalnością wychowawczą. Od roku 1956 był nauczycielem Technikum Włókienniczego w Zgierzu, Z-cą dyrektora a od roku 1985 dyrektora Zespołu Szkół Włókienniczych. W latach 1988 – 91 był dyrektorem Zespołu Szkół Zawodowych (powstałego z połączenia trzech szkół: Technikum Włókienniczego, Chemicznego oraz Me-dycznego). W latach 1995-2004 był dyrektorem Społecznego Liceum Ogólnokształcącego TPZ.

W czasie swojej działalności oświatowej, jako instruktor ZHP w Zespole Szkół Włókienni-czych w Zgierzu i potem Zespole Szkół Zawodowych udzielał, wsparcia szkolnej – harcerskiej orkiestrze dętej i uczestniczył z nią jako kierownik Zgrupowania Ziemi Łódzkiej w prestiżowym Jubileuszowym Zlocie Harcerskim ”Grunwald – 1960”, oraz w obozach międzynarodowych w tym jako z-ca Komendanta Obozu Międzynarodowego „MALTA 61”.

Przygotowywał zespoły Technikum Włókienniczego oraz młodzież szkolną na Ogólnopolskie Igrzyska Młodzieży szkolnej w Zgierzu i województwie łódzkim jako kierownik zgrupowania ekip wojewódzkich. Przez dwie kadencje piastował funkcję Przewodniczącego Zarządu Miej-skiego Szkolnego Związku Sportowego w Zgierzu.

Działał też na rzecz miasta. Działalność tę rozpoczął jako Radny Miejskiej Rady Narodowej w Zgierzu już w roku 1958. W latach 1971-1982 był kolejno: V-ce Przewodniczącym MRN, Z-cą Naczelnika Miasta Zgierza oraz V-ce Prezydentem Zgierza.

W tym czasie udzielał także wsparcia Hufcowi zgierskiemu przy organizacji akcji letniej, uzy-skaniu obecnego lokalu hufca oraz sprowadzeniu do Zgierza Harcerskiej Spółdzielni „Czuj – Czyn”.

W latach 1998-2002 był radnym Rady Powiatu Zgierskiego, pełnił w tym czasie Funkcje V-ce Przewodniczącego Komisji Oświaty, Kultury i Sportu. Wykazywał duże zainteresowanie turystyką oraz sportami zimowymi. A także wraz z gronem przyjaciół harcerzy wędrował po górach zdobywając Srebrną Odznakę GOT. Jest członkiem PTTK i organizatorem turystyki.

185


Aktywnie działał w ZHP. W latach 1974-1977 pełnił funkcję przewodniczącego Chorągwia-nej Komisji Rewizyjnej Ziemi Łódzkiej oraz po połączeniu chorągwi, wynikającej z reformy województw był w latach 1977-1981 z-cą przewodniczącego Komisji Rewizyjnej Chorągwi Łódzkiej ZHP, natomiast do roku 1984 członkiem prezydium tej komisji.

Ukończył Wyższą Szkołę Ekonomiczną oraz Wydział Prawa i Administracji na Uniwersy-tecie Łódzkim.

W dowód uznania działalności instruktorskiej i zaangażowania w harcerską działalność programową był delegatem na kolejnych Walnych Zjazdach ZHP: I-szym w roku 1956, II-gim e roku 1959, III-cim w roku 1964, IV-tym w roku 1968, V—tym w roku 1973 oraz zaproszonym na VI Zjazd w roku 1977.

Obecnie kontynuuje działalność społeczną jako przewodniczący Komisji Historycznej w Hufcu Zgierskim.

Za wieloletnią działalność społeczną wyróżniana go wieloma odznaczenia, m.in.:– Honorową Odznakę za Zasługi dla ZHP (1967 rok)– Honorową Odznakę Ruchu Przyjaciół Harcerstwa (1973 rok)– Honorową Odznakę „Zasłużony dla Hufca Zgierz” (1986 rok)– Medal Komisji Edukacji Narodowej (1975 rok)– Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1985 rok)– Honorowe Odznaki – Województwa Łódzkiego(1965 rok) i Miasta Łodzi (1985 rok)– Złotą Odznakę Zasłużony w pracy PTTK

W roku 2009 Rada Miasta przyznała dh Grzegorzowi Szkodzie – za działalność godną szczególnego uznania – tytuł Honorowy „Zasłużony dla Miasta Zgierza”.

Jest on jedynym zgierskim harcerzem posiadającym ten tytuł.

186


hm. Elżbieta Torbicka

Dh Elżbieta Torbicka, z domu Twardowska, urodziła się 24 maja1957 roku w Zagaju. Posiada wykształcenie wyższe magisterskie z przygotowaniem pedagogicznym, z zawodu jest nauczy-cielką. Od wielu lat jest nauczycielem Szkoły Podstawowej nr 3 w Zgierzu.

Od roku 2003 jest nauczycielem dyplomowanym, Specjalistką krajową w Komponencie 03 Programy Nauczania w ramach kontraktu SMART – 1996-1999 oraz współautorką pakietu eduka-cyjnego dla I etapu kształcenia „Przygoda z klasą”, a także Edukatorką – MEN/1012E/321/2001 Warszawa 04.05.2001 r.

Do ZHP wstąpiła w trakcie nauki w zgierskiej Szkole Podstawowej nr 2 w dniu 1.09.1967 roku. W szkole tej rozpoczęła działalność instruktorską w ZHP. 30 września 1971 została dru-żynową. Funkcje tę pełniła przez 5 lat, do1 września 1976 roku.

Zobowiązanie instruktorskie złożyła 23.01.1971 r. w Zgierzu, 10.11.1971 roku Komenda Hufca przyznała jej stopień organizatora, natomiast Rozkazem L 5/72 z dnia 21.10.1972 roku stopień przewodnika.

Od listopada 1976 roku do listopada 1986 roku była członkiem Referatu Harcerskiego.W tym okresie szkoliła drużynowych na kursach wyjazdowych organizowanych w Har-

cerskich Szkołach Instruktorskich: w roku 1976 w Oleśnicy i w roku następnym w ChorzowiePracując jako nauczycielka w Szkole Podstawowej Nr 3 w Zgierzu w latach 1979-1992

pełniła funkcję szczepowej.W 26.10.1975 roku Komenda Chorągwi Łódzkiej ZHP przyznała jej stopień podharcmi-

strzyni. W tym samym roku została wybrana Członkiem Rady Hufca, pełniła tę funkcję przez 3 kadencje do roku 1986.

W tym też czasie zajmowała się szkoleniem młodych kadr instruktorskich. Prowadziła za-jęcia na wyjazdowych kursach drużynowych w Oleśnicy i Chorzowie. Za tę działalność w roku 1978 Komenda Chorągwi wyróżniła ja Srebrną Odznaką Kadry Kształcącej. 22.07.1979 roku uzyskała stopień harcmistrzyni.

W roku 1982 została wybrana Z-cą Komendanta Hufca, funkcję tę pełniła przez dwa lata. W 1982 roku została mianowana Kierownikiem Referatu Harcerskiego hufca.

W marcu 1991 roku wybrano ją w skład Komendy Hufca. Natomiast w listopadzie 1991 roku została członkiem Sądu Instruktorskiego Hufca.

Od 1993 do 1997 była Przewodniczącą Hufcowej Komisji Stopni Instruktorskich.W latach 1997 do 1999 była członkiem Komisji. Rewizyjnej Hufca.Obecnie jest Sekretarzem Hufcowej Komisji Stopni Instruktorskich oraz Członkiem Huf-

cowego Sądu Harcerskiego.Od 1994 roku do dnia dzisiejszego pomaga w pracach sztabu miejskiego oraz harcerskiego

WOŚP. Działając w sztabach organizacyjne wspomaga ich pracę a także zajmuje się liczeniem zebranych przez wolontariuszy pieniędzy.

Jest nauczycielką dyplomowaną w Szkole Podstawowej Nr 3 w Zgierzu, Edukatorką MEN oraz Specjalistką krajową w Komponencie 03 Programy Nauczania w ramach kontraktu SMART – 1996-1999 i współautorką pakietu edukacyjnego dla I etapu kształcenia „Przygoda z klasą”.

Za swą działalność instruktorską i nauczycielską była wielokrotnie odznaczana i wyróżniana, mianowicie: – w roku 1978 Srebrną Odznaką Kadry Kształcącej – w roku 1983 – Odznaką „Przyjaciel Dziecka”

187


– w roku 1986 – Srebrną Harcerską Odznaką Honorową „ Zasłużony dla Hufca Zgierz” – w roku 1987 – Krzyżem „ Za zasługi dla ZHP” – w roku 1989 – Harcerską Odznaką Honorową „ Zasłużony dla Chorągwi Łódzkiej” – w roku 1997 – Złota Odznaką ZNP – w roku 1999 – Odznaką Kadry Kształcącej drugiego stopnia – w roku 2003 – Złota Harcerska Odznaka Honorowa „ Zasłużony dla Hufca Zgierz”– w roku 2007 – Brązowa Odznaka Kadry Kształcącej – w roku 2010 – Medalem Komisji Edukacji Narodowej.

188


hm. (PL) Wojciech Wesołowski

Dh Wojciech Wesołowski urodził się 25 kwietnia 1941 roku w Zgie-rzu. Posiada wykształcenie średnie techniczne. Z zawodu jest tech-nikiem elektrykiem.

Do ZHP wstąpił w pierwszych dniach 1957 roku i po dwóch miesiącach powołano go na funkcję zastępowego VI Drużyny Harcerzy im. Tadeusza Kościuszki. Latem 1958 roku ukończył kurs drużynowych organizowany przez Komendę Chorągwi Ziemi Łódzkiej w Kurnędzy nad Pilicą. Po obozie został powołany na funkcje plutonowego.

W roku 1959 w Szkole Podstawowej nr 2 w Zgierzu założył 13 Drużynę Harcerzy im Bohaterów Westerplatte. Była to drużyna arty-

styczno sportowa. Drużynę tę prowadził do jesieni 1961 roku. W roku 1959 uzyskał pierwszy sto-pień instruktorski, Rozkazem L 5/59 z dnia 26.03.1959 roku przyznano mu stopień przewodnika.

W latach 1961-1963 odbywał czynną służbę wojskową w Pomorskiej Brygadzie WOP w Szczecinie. Tam nawiązał współpracę ze Szczecińska Komendą Chorągwi, dzięki której został opiekunem drużyny harcerzy w Technikum Mechanicznym.

Po powrocie z wojska założył Drużynę harcerską w SP nr 1 w Zgierzu. Po rocznym jej pro-wadzeniu założył 19 Drużynę Harcerzy im. Gen Wł. Sikorskiego w nowo powstałej zgierskiej szkole działającej przy Zakładzie Przemysłu Chemicznego „Boruta”. Była to drużyna o specjal-ności Terenowej Obrony Terytorialnej. Drużyna ta uczestniczyła w różnego rodzaju zawodach harcerskich, związanych z jej specjalnością, m.in. zajęła I miejsce w zawodach strażackich w Tarnowskich Górach.

Po kilku latach przenosi się do 12 DH im Ks. Józefa Poniatowskiego w której pełni funkcje przybocznego. Tam poznaje swoja przyszłą żonę Krystynę z którą zaczyna specjalizować się w organizowaniu i prowadzeniu obozów harcerskich.

Rozkaz L 2/69 z dnia 1.02.1969 r oku przyznano mu stopień podharcmistrza. Rozpoczął także działalność w Radzie Hufca. Zdobywa też kolejne stopnie instruktorskie.

We wrześniu 1972 roku przyznano mu stopień harcmistrza. Natomiast w roku 1982 stopień harcmistrza PL.

Począwszy od końca lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku specjalizował się w organizo-waniu i prowadzeniu zimowisk oraz obozów letnich. Był organizatorem i prowadzącym wielu samodzielnych obozów i zgrupowań obozów harcerskich hufca Zgierz. Na jednym z tych obozów nieoczekiwanie wizytę złożył ówczesny Prezydent Polski Gen. Wojciech Jaruzelski. Za organizację tego obozu wystawił ocenę bardzo dobrą.

Wiele lat swego życia, jako pracownik cywilny, przepracował w jednostce wojskowej w Zgierzu. Obecnie jest emerytem.

Pełnił też w harcerstwie wiele odpowiedzialnych funkcji, mianowicie: W latach 1982-1986 był członkiem Rady Hufca.

W latach 1991 – nadal jest członkiem Sądu Harcerskiego.W roku 1997 założył Krąg Seniora rekrutujący głównie dawnych harcerzy i instruktorów

z „Poniatoszczaka”, którego został Przewodniczącym. Krąg ten prowadzi do dnia dzisiejszego. Ponadto od roku 2003 jest członkiem Komisji Historycznej Hufca. Za swą pracę i zaangażowanie był wielokrotnie wyróżniany i odznaczany.

189


– w lipcu 1973 roku Naczelnik ZHP przyznał mu „Krzyż „Za Zasługi dla ZHP” – w roku 1984 – Brązowym Medalem „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”– w roku 1986 – Złotą Honorową Odznaką „Zasłużony dla Hufca ZHP Zgierz”– w roku 1987 – Brązowym Krzyżem Zasługi – w październiku 1988 roku – Złotym Krzyżem Za Zasługi dla ZHP– w roku 1989 – Srebrnym Medalem „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”– w roku 1995 – Honorowym Tytułem „Senior ZHP” Za zasługi dla Obronności Kraju.

VIIInstruktorzy ZHP w Hufcu Zgierz

193


Druhny i druhowie działający w latach 1912-1939

Druhny:Auszpach Lidia, Bojanowska – Siemińska Walentyna, Bolimowska Anna, Bukowska Felicja, Czapiewska Jadwiga, Czerwińska Helena, Dynowska Helena, Dynowska Irena, Jankowska Wanda, Kajdzińska Danuta, Kordowska-Sikorska Jadwiga, Lebrecht Cecylia, Lebrecht-Basz-czyńska Leokadia,Leyche Margot, Lorentz Lidia, Otwinowska-Brakowiecka Barbara, Ożożanka Maria, Piwowska Monika, Piwowska Maria, Podczaska Janina, Potocka-Kłosowska Maria, Rau Kłosowska Maria, Rek Władysława, Rogowska Krzysztofa, Rozówna, Zofia, Rybicka Maria, Sikorska Jadwiga, Skalska Zofia, Szymczak Anna, Szymczak Cecylia, Wizówna Maria, Wizówna Łucja.

Druhowie:Adamczyk Franciszek, Borowski Jakub, Frankiewicz Roman, Gajzler Eryk, Gałkiewicz Wła-dysław, phm Głowiński Stefan, Góralczyk Jan, Iwański Kazimierz, Janowski Józef, Jaskulski Adam, Kasiński Jan, Kłopotowski Bronisław, Konopski Eugeniusz, hm Kosmalski Jan, Ko-złowski Jerzy, Kuśmierek Leszek, Kwiatkowski Kazimierz, phm Leszewski Stanisław, Liberek Stanisław, Miazek Józef, Michalak Alfred, Michałowski Stefan, Pawłowski Jerzy, Pawłowski Jerzy, hm Perka Jan, Pietrzak Zygmunt, Przytulski Czesław, Raj Stanisław, Roliński Józef, Stasiak Jan, Szymanowski Czesław, phm Szymczak Ludwik, Szymczak Zenon, Tuszyński Lucjan, Wacławski Wiktor, phm Wieczorek Jerzy, Zawisza Ireneusz, hm Zaczyński Eugeniusz, Zaczyński Marian.

Druhny i druhowie działający 1945-2012

Harcmistrze PL Adamczyk Bożena, Brzezińska Bożena, Barylska Małgorzata, Barylski Jerzy, Brzosko Cze-sława+, Cylke Bogusław, Czapliński Andrzej, Czaplińska Bożenna, Frączak Lucjan, Gapińska Jadwiga, Helińska Urszula, Izydorczyk Adam, Jakubowski Adam+, Kazimierska Mirosława+, Kubiak Bronisław, Kurpiennik Ewa+, Kustosik Marek, Majorek Andrzej, Majorek Janina, Milczarek Bogdan, Nowicki Jerzy, Pruska Teresa, Smoliński Henryk, Szkoda Grzegorz, Trusz-kowski Maciej, Wesołowski Wojciech, Zaczyński Eugeniusz+, Żurek Andrzej.

Harcmistrzynie i harcmistrzeAngerman Edward, Augustyniak (Jędrzejczak) Anna, Biała Maria, Boruch Janina, Bryjan Barba-ra, Chojnacka (Machnicka) Bożena, Chojnacki Szczepan, Chrzanowski Władysław, Dynowska Jadwiga, Elke Janusz, Gamrowska Mirosława, Goździk Barbara, Górecki Jarosław, Górecka Małgorzata, Gostyńska Jadwiga, Jarmuż (Stebel) Danuta, Kaczmarek Jerzy+, Kaźmierczak Zbigniew+, Kłys Danuta, Kołodziejczak Janina, Kosmalski Jan, Kowalczyk Magdalena, Ko-walczyk Ewa, Kowalska Stefania+, Kubiak Kazimierz, Kubik Tomasz, Kurpiennik Sławomir, Lasoń Radosław, Lubnar Marek, Łuczyński Mirosław, Machnicki Dariusz, Matusiak Halina, Obcowska Małgorzata, Oko Kazimierz, Pakuła Jan, Perka Jan, Pilarski Jan, Pietrzak Zofia, Majka Urszula, Rek Władysława, Rzepińska Marta, Sereczyńska Teresa, Siedlecki Marek,

194

Instruktorzy ZHP w Hufcu Zgierz

Sikorska Jadwiga+, Stępniak Urszula, Szafrańska Stanisława, Szymańska Halina, Szymczak Krystyna, Szyszko Zdzisław, Torbicka Elżbieta, Wieczorek Jerzy, Woźnicka Bożena, Woźnicki Roman+, Zawieja Zbigniew, Zawisza Ireneusz+.

Podharcmistrzynie i podharcmistrze Adamczewski Marek, Angerman Anna+, Banasiak Danuta, Barylski Paweł, Bereżewski Józef, Bezak Paweł, Binder Halina, Binkowska Elżbieta, Binkowski Roman, Biernacka Krystyna, Błażejewski Dariusz, Bobrzak Bożena, Bobrzak Mariusz +, Borowski Robert, Boruch Janina, Bralewski Przemysław, Broża Barbara, Bryjan Barbara, Brzeski Juliusz, Brzezińska Bożena, Brzezińska Urszula, Buczyńska Teresa, Budziński Adam, Chruścielewski Henryk, Cieślik Natalia, Czerwińska Barbara, Czwonda (Piotrowska)Bożena, Derejski Tadeusz, Dobruchowski Wojciech, Dublicka Danuta, Durczyński Jakub, Durszewicz Jarosław, Duszkiewicz Franciszek, Dworczak Tomasz, Dylewski Sławomir, Dynowska Jadwiga, Dziechciarz Maria, Fijałkowska Czesława, Fojtowicz Anna, From Jolanta, Galant-Guzek Helena, Gamrowski Wojciech, Garbacz Krzysztof, Giernalczyk Stanisław, Głowacka Mirosława, Gmerek Mieczysław+, Gołąb An-drzej, Gust Ireneusz, Izydorczyk Lucylla, Jakubowski Lech, Janusik Włodzimierz, Jędrzejczak Grzegorz, Jędrzejczak Krzysztof, Jędrzejczak Włodzimierz, Kaczyński Adam, Kleszczyński Michał, Kałużny Henryk, Kałużny Kamil, Kawecka Marta, Kaźmierczak Henryk, Kleszczew-ski Michał, Kotynia Barbara, Knapska Bożena, Kondratowicz Wiesław, Kordowski Ryszard, Kornuty Maria, Kosmalska Iwona, Kosterkiewicz Anna, Kosterkiewicz Michał, Kowalewski Henryk+, Kowalewski Krzysztof, Kowalewska Stanisława, Kowalski Andrzej, Kowalska Halina, Kozakiewicz Włodzimierz, Kozielska Elżbieta, Kozłowski Jerzy, Krach Marcin, Kralkowska Karolina, Krawczyk Alicja, Kubik Sławomira, Kurpiennik Piotr, Kustosik Barbara, Lewan-dowska Elżbieta, Leśniewicz Grzegorz, Malinowski Adam, Mamińska Jadwiga, Matuszewska Danuta, Milczarek Sabina, Miniszewska Teresa, Masica Mariusz, Mordęcki Łukasz, Ogłoska – Makarewicz Stanisław+, Nasiłowska Elżbieta, Naszyńska Elżbieta, Nazar Jadwiga, Nowak Anna, Nowowiejska Edyta, Osmulski Jan, Pabiańczyk Henryk, Pawlak Piotr, Pawlicka Ewelina, Pietrzak Zofia, Pietruszka Tomasz, Piwowska Maria, Półbratek Małgorzata, Przytuła Wojciech, Radzikowska Danuta, Rajtar Janusz, Rawicka Jadwiga, Ratuszniak Irena, Rek Magdalena, Robert Krystyna, Rogut Mariola, Rybińska Teresa, Sędzicka Czesława, Siech Teresa, Siedlecka Jadwiga, Siela Maria, Sikorska Ewa, Skowrońska Cecylia, Skrzypkowska Barbara, Smolińska Barbara, Sobczak Katarzyna, Sokół Jerzy, Spiesz Wiesław, Stachowski Sylwester, Śtaśkowiak Krzysztof, Stawska-Bryzik Elżbieta, Strzelecka Jadwiga, Sulmowska Patrycja, Szymańska (Tarczyńska) Jadwiga Kazimiera, Szypszak Barbara, Świątczak Krystyna, Świątczak Marian, Tarczyńska Jadwiga, Tarnowska Małgorzata, Tatarynowicz Teresa, Tomaszewski Tomasz, Tomczyk Tomasz, Topolski Radosław, Torbicki Waldemar +, Uszpolewicz Anna, Wardęcki Wojciech+, Wardzińska Bożena, Wentland Elżbieta, Wieliczko Anna, Wojciechowska Danuta, Wota Anna, Wójcik Konradt, Wójcik Zenona, Zacha Barbara, Zarzycki Krzysztof, Zawierta Marek, Zawira Jarosław, Ziółkowska Danuta.

Przewodniczki i przewodnicyAdamacicz Krzysztof, Adamczewska Jolanta, Adamczyk Joanna, Adamczewski Zbigniew, Adamowicz Krzysztof, Adamska Dorota, Andrzejczak Robert, Andrzejewska Barbara, Antczak Anna, Antczak Helena, Antosik Elżbieta, Antosik Wiesława, Antosik Stanisław, Arendt Marian, Augustyniak Anna, Bachman Bogdan, Balcerzak Maria, Banasiak Danuta, Bandzerewicz Barbara, Baran Aleksandra, Barańska Jolanta, Barylska Maryla, Baszczyńska Beata, Bawoł Maria, Bazyluk Igor, Bednarski Stanisław, Bechciński Ryszard, Bednarz Krystyna, Belicka Anna, Bekrycht Elżbieta, Bereźnicki Andrzej, Białkowska Bożena, Berezowski Dariusz, Bie-

195


lecki Maciej, Bielecki Zbigniew, Bieńczak Jacek, Biernacka Halina, Biernat Marek, Biernat Janusz, Bińkowski Andrzej, Bińkowski Roman, Binkowska Marzena, Błaszczyk Krystyna, Bołdowicz Czesława, Borecka Magdalena, Boruch Andrzej, Boruta Teresa, Brant Helena, Brańka Andrzej, Broda Marian, Broda Ryszard, Broża Barbara, Broża Józef, Brzeziński Zdzi-sław, Brzosko Elżbieta, Brzozowska Zofia, Buczyński Tadeusz, Budzisz Marek, Bugajski Janusz, Burski Zenon, Bykowski Mieczysław, Cajdler Elżbieta, Calak Eugeniusz, Cebula Krystyna, Cegielski Ksawery, Chabasiński Włodzimierz, Chachuła Małgorzata, Chęcińska Olga, Choj-nacki Antoni, Chojnacka Ewa, Chojnacka Krystyna,Chmielak Alicja, Chruścińska Bernadeta, Chruścielewska Jadwiga, Chrzanowski Antoni, Chudecki Zdzisław, Cieszonik Wacława, Cicha Katarzyna, Ciepłucha Ewa, Czajkowski Piotr, Czaplińska Kaja, Czapliński Ryszard, Czarnac-ka Celina, Czarnecki Krzysztof, Czarnecki Piotr, Czarnecki Stefan, Czechowska Małgorzata, Czepułkowska Alicja, Czerko Krzysztof, Czwonda Bożena, Dąbrowski Józef, Dec Lucyna, Dębska Krystyna, Distercheft Irena, Dobierzewska Iwona, Dolaciński Sławomir, Domicz Jo-lanta, Dragańska Barbara, Dragański Jerzy, Dragun Ewa, Drąg Kaja, Drynkowski Czesław, Dublicki Bogdan, Dublicka Danuta, Dulin Andrzej, Durczyńska Aleksandra, Dworakowska Agnieszka, Dyaczyński Andrzej, Dyaczyński Grzegorz, Dynarska Barbara, Dziadak Tomasz, Dzierbicka Dorota, Dzik Jerzy, Dziki Krzysztof, Fajcht Anna, Fajcht Elżbieta, Fajcht Henryka, Fajst-Święcicki Filip, Fatyga Janina, Figura Ewelina, Figurska Marzena, Filarski Jacek, Filar-ska Małgorzata, Florczak Aleksandra, Fortuna Klemens, Frankowska Janina, Frąckiewicz Zenon, Frątczak Zbigniew, Figura Ewelina, Figurska Marzena, Florczak Aleksandra, Florczak Hanna, Florczak Małgorzata, Florkowska Jolanta, Fortuna Klemens, Franaszczyk Jolanta, Franc Magdalena, Frąckiewicz Zenon, Frączak Zbigniew, Gapiński Jarosław, Gadzińska Krystyna, Galanciak Urszula, Gapińska Monika, Gapiński Jarosław, Gapiński Maciej, Gaweł Jolanta, Gawlik Jerzy, Gawłowski Michał, Gazda Teresa, Gierlak Teresa, Głowacka Jadwiga, Głowac-ka Krystyna, Głowacki Zbigniew, Gołąb Andrzej, Górecka Olga, Grabisz Wiesław, Grunwald Jolanta, Gruszczyńska Maria, Gruszecka Mariola, Gruszecki Marek, Gruszecka Wanda, Grze-bińska Anita, Grzesik Krzysztof, Góralski Lech, Gurtowski Krzysztof, Gutowska Janina, Gu-towski Krzysztof, Guzek Halina, Hofman Jerzy, Izydorczyk Ewa, Jabłońska Bożena, Jabłońska Irena, Jachimek Henryk, Jadczak Irena, Jagielski Adam, Jakubowski Lech, Jamróg Paulina, Jamróz Teresa, Janik Bartłomiej, Janowski Adam, Janusik Jadwiga, Jańczak Grażyna, Jaruga Danuta, Jastrzębski Tadeusz, Jaworski Adam, Jeziorska Teresa, Jęczmion Bronisława, Jędrzej-czak Anna, Jędrzejczak Barbara, Jędrzejczak Grzegorz, Jędrzejczak Janina, Jędrzejczyk Zbi-gniew, Jędrzejczyk Włodzimierz, Jędrzejewska Adela, Jędrzejewska Elżbieta, Jeziorska Tere-sa, Jóźwiak Bożena, Jurska Anna, Juszczak Elżbieta, Kaczmarek Ewa, Kacprzak Grzegorz, Kaczmarska Gabriela, Kaczorek Adam, Kaczyński Adam, Kaczyńska Alicja, Kałużna Anna, Kałużna Zuzanna, Kamiński Dariusz, Karbownik Sylwia, Karolak Krystyna, Karpińska Beata, Kawska Romana, Kasińska Hanna, Kasińska Marta, Kaszubska Teresa, Kaźmierczak Czesław, Kaźmierski Bogumił, Kaźmierski Marek, Kielanowicz Alicja, Kiełkowicz Zbigniew, Kieruzel Dariusz, Kępińska Elżbieta, Klauzińska Sabina, Kleszczyński Michał, Kliś Nina, Kluska Zbi-gniew, Kłodawska Bożena, Kłos Anna, Kmiecik Magdalena, Kołodziejczak Bogusław, Koło-dziejczyk Aleksandra, Kołodziejczyk Bogusław, Kołodziejczyk Mirosław, Konczarek Krysty-na, Kopińska Małgorzata, Kopińska Katarzyna, Kopeć Maria, Koperska Małgorzata, Korzeniowska Helena, Korzeniowska Mirosława, Kos Anna, Kosiewicz Wojciech, Kosiorow-ski Stanisław, Kosiorowski Jerzy, Kosmalski Artur, Kosińska Anna, Kosmalski Władysław, Kosmowska Czesława, Kostorz Zbigniew, Kostrzewska Edyta, Kościan Teresa, Kowal Dariusz, Kowalczyk Krzysztof, Kowalczyk Małgorzata, Kowalczyk Tomasz, Kowalczyk Urszula, Ko-walewska Alicja, Kowalewska Krystyna, Kowalewski Damian, Kowalewska Alicja, Kowalew-ska Krystyna, Kowalkowski Piotr, Kotliński Mirosław, Kowalska Aleksandra, Kowalski Andrzej,

196


Kowalska Ewa, Kowalska Grażyna, Kowalska Magdalena, Kowalska Stanisława, Kovats Zbigniew, Kozielska Elżbieta, Kozielski Paweł, Koźluk Jan, Krala Grażyna, Krawczyk Alicja, Krawiec Marcin, Krawiec Zofia, Kruczkowska bernarda, Królikowska Maria, Krupa Zuzanna, Kruszyński Andrzej, Krysiak Małgorzata, Krupińska Barbara, Krzyżaniak Urszula, Kwiatkow-ski Andrzej, Kubiak Magdalena, Kubiak Wacława, Kubiak Zofia, Kubis Tomasz, Kuc Elżbieta, Kucharczyk Henryk, Kucharska Małgorzata, Kucner Jacek, Kukuła Wiesława, Kulamowicz Irena, Kulawinek Elżbieta, Kurc Paweł, Kurowska Grażyna, Kurowska Jadwiga, Kurowska Janina, Kurzawa Stanisława, Kurzawa Zdzisław, Kustosik Bogusław, Kuszaj Bożena, Kuźmiń-ska Maria, Kwiatkowska (Jaśkiewicz) Małgorzata, Kwarciana Danuta, Laśkiewicz Dorota, Lebrecht Jacek, Leśniewicz Grzegorz, Lewandowska Anna, Lewandowska Małgorzata, Litke Marian, Lubecki Michał, Lubnaer Włodzimierz, Luchowski Tomasz, Łaszczewski Tomasz, Lerczyńska Teresa, Łęcka Alina, Łoin Mirosława, Łuczak Hubert, Łuczak Lech, Madejczyk Gabriela, Majewska Renata, Majewski Tomasz, Majka Urszula, Majorek Przemysław, Maka-rewicz Barbara, Makarewicz Jerzy, Makarewicz Zofia, Malik Aleksandra, Malinowski Adam, Małachowska Mariola, Małolepsza Jolanta, Mamiński Damian, Marciniak Bożena, Marciniak Dariusz, Marciniuk Stanisław, Marcinkowska Elżbieta, Marcinkowska Iwona, Marczak Andrzej, Marczewska Anna, Marczyk Mirosława, Markiewicz Tadeusz, Martyńska Ewa, Masica Ma-rzena, Masłowski Ryszard, Matusiak Bogumiła, Matusiak Małgorzata, Matusiak Włodzimierz, Matuszczak Ryszard, Matuszewska Halina, Matuszewski Włodzimierz, Matyjek (Chowanec) Justyna, Mączka Elżbieta, Mączka Jerzy, Miazek Barbara, Michalska Elżbieta, Mielczarek Franciszek, Mikiel Urszula, Mikołajczyk Mieczysław, Mirska (Makuła) Danuta, Miksa Bar-bara, Miksa Bogdan, Miksa Grażyna, Milczarek Franciszek, Milewicz Teresa, Mirowski Grzegorz, Mirska Danuta, Miżyński Robert, Możyszek Andrzej, Mroczek Michał, Mongulska Krystyna, Mudent Krystyna, Myczko Robert, Nasiłowska Aneta, Naszyńska Małgorzata, Nazar Andrzej, Nazar Krystyna, Niedzielska Iwona, Niemiec Jolanta, Niewiadomska Krystyna, Nikiel Danuta, Nowacki Ireneusz, Nowak Anna, Nowak Henryk, Nowak Ireneusz, Nosal Wanda, Nowicka Bogumiła, Nowińska Henryka, Nowowiejska Edyta, Nyczaj Beata, Nykiel Danuta, Obrębska Dorota, Ogiński Stanisław, Olczak Hieronima, Olczak Cezary, Olczak Irena, Olczak Włodzimierz, Olejniczak Mirosława, Olejniczak Irena, Oleski Łukasz, Orlińska Wiesława, Osińska Grażyna, Oziemska Grażyna, Pabiańczyk Teresa, Pajor Marzena, Paleńczyk Elżbieta, Paluch Ryszard, Pałczyński Krzysztof, Pałczyński Tadeusz, Panek Henryk, Pawelec Maciej, Pawiak Ryszard, Pawiak Wiesław, Pawlak Anna, Pawlak Hanna, Pawlak Mariola, Pawlicka Ewelina, Pawlicka Jolanta, Pawluczyk Katarzyna, Paul Anna, Peraj Stanisława, Pęśko Hanna, Piątkowska Marzena, Piaskowska Anna, Piechocki Andrzej, Piekarska Anna, Pietrzak Bożena, Pietrzak Krystyna, Pietrzak Piotr, Pietrzak Wanda, Pietrzykowska Ewa, Pietrzykowski Roman, Piękniewska Ewa, Piłat Teresa, Piorun Urszula, Piret Wiesław, Pisera Andrzej, Pisera Czesław, Płóciennik Mariusz, Podlasek Józefa, Pokora Joanna, Powroźnik Tytus, Piwowska Monika, Pokora Joanna, Pałczyński Krzysztof, Płuciennik Mariusz, Podwysocki Zbigniew, Pompa Anna, Potakowski Bogdan, Półbratek Małgorzata, Pruski Krzysztof, Przegaliński Andrzej, Przepiór-ska Bożena, Przybylak Bożena, Przybylak Piotr, Przybylak Rafał, Przybył Joanna, Przygoda Andrzej, Ptaszyński Tadeusz, Pudłowski Włodzimierz, Pyznarska Barbara, Rajtar Grzegorz, Radzikowska Jadwiga, Rajch Henryka, Ramfel Danuta, Robert Jadwiga, Rodewald Adrian, Rogulska Liliana, Rogulski Władysław, Rogut Krystyna, Rogut Mariola, Rogulski Władysław, Roman Małgorzata, Romanowicz Barbara, Romanowicz Krzysztof, Romanowicz Maria, Ro-manowicz Zofia, Rosiak Adam, Rowińska Dorota, Różecki Wiesław, Rumak Robert, Ruba-szewska Beata, Rumiński Andrzej, Rutkowska Ewa, Rybińska Teresa, Rybińska Małgorzata, Rychłowska Bożena, Rymarowicz Wiesław, Rzepka Jadwiga, Rzepecka …, Sabadarz Kazimierz, Sadlak Jarosław, Sadowska Lucyna, Sadowski Andrzej, Salamon Karolina, Satoła Marta, Sa-

197


wicka Teresa, Sawko Zbigniew, Siatkowska Anna, Sibirski Włodzimierz, Siek Grzegorz, Sielska Iwona, Sieradzka Kamila, Sikorska Anna, Sitarz Mirosława, Sławińska Ewa, Skolik Krzysztof, Skonieczko Maria, Skonieczko Urszula, Skotarek Alina, Skowron Roman, Skow-rońska Anna, Sławińska Ewa, Smoleń Grzegorz, Snarski Józef, Sobczak Elżbieta, Sobczak Irena, Sobczak Sławomira, Sobieraj Wiesław, Sobolewski Bronisław, Sokołowska Milena, Sokół (Papierska) Anna Grażyna, Sokół Janusz, Sołtysiak Adam, Sroka Anna, Sroka Włodzi-mierz, Stach Czesław, Stanałowski Maciej, Stanisławski Tomasz, Staroń Anna, Stawski Bro-nisław, Stefankiewicz Magdalena, Steglinska Jadwiga, Steglińska Janina, Stefaniuk Barbara, Stefańska Małgorzata, Stefankiewicz Magdalena, Stefański Włodzimierz, Stelmaszewska Krzysztofa, Stęplewska Elżbieta, Stepnowska Tatiana, Stępka Adam, Stęplewska Elżbieta, Stopczyk Stanisław, Strassenburg Małgorzata, Strawińska Anna, Strybing Iwona, Suder Bar-bara, Stepnowska Tatiana, Supeł Bożena, Szadkowska Małgorzata, Szczepanik Grażyna, Szczęśniak Andrzej, Szel Jadwiga, Szyłło Bożena, Szymańska Bogusława, Szymańska Jadwi-ga, Szymańska Maria, Szymajda Maria, Szymor Zdzisław, Sztando Marek, Światek Wiesława, Świątczak Wanda, Świeszkowska Krystyna, Taran Roman, Taran Wiktor, Taraszewska Krysty-na, Tarkowska Grażyna, Tomas Radosław, Tomczak Jadwiga, Trząsalska Józefa, Trzciński Czesław, Tuszyński Janusz, Tylke Halina, Urbaniak Ewa, Uszałowicz Urszula, Walkowski Bogdan, Waluch Wanda, Wasiak Dorota, Wasilewska Bożena, Wasilewska Elżbieta, Wasilew-ski Bogdan, Wawrzyńczak Lucyna, Wdowiak Wanda, Werszynin Lech, Wesołowski Włodzi-mierz, Wiaderkiewicz Zofia, Wieczorek Jan, Wieczorek Maria, Wiluś Elżbieta, Wierucka Ur-szula, Wierzbowska Bożena, Wierzbowski Michał, Wilanowska Lidia, Wilisz Adrian, Wilk Bożena, Wilk Grzegorz, Wiśniewski Bogdan, Wiśniewska Teresa, Witkowski Józef, Witczak Hanna, Włodarek Stanisław, Włodarska Dorota, Wodzisławska Renata, Wojda Marek, Wojtczak Witold, Wojtunik Krystyna, Wolska Alicja, Wolska Anna, Wołoszyńska Irena, Wołoszyński Janusz, Woźniak Elżbieta, Woźniak Janina, Woźniak Kazimiera, Woźniak Piotr, Wójcik Dariusz, Wójcik Henryk, Wróblewski Jakub, Zalewski Andrzej, Zalewska Barbara, Zapart Krzysztof, Zapart Zbigniew, Zawadzka Halina, Zawieja Łukasz, Zawieja Marek, Zawieja Tomasz, Zawie-rowska Elżbieta, Zawierta Marek, Zawira Anna, Zawisza Bożena, Zawisza Piotr, Zbrzeźniak Wiesław, Zdobysz Grażyna, Zieleniewska Anna, Ziętal Marianna, Ziółkowska Wioletta, Ziół-kowski Jerzy, Zimna Krystyna, Znańska Jadwiga, Zwoliński Henryk, Żarnowska Irena, Żęcin Jerzy, Żmudzińska Irena, Żydek Janina.

OrganizatorzyAdamczewska Liliana, Amsolik Danuta, Amsolik Ewa, Amsolik Piotr, Antas Henryk, Araczew-ska Grażyna, Bakalarska Elżbieta, Banasiak Lesław, Baran Andrzej, Barańska Aleksandra, Ba-rański Andrzej, Bartniak Marek, Barylak Alicja, Bartczak Ewa, Barylska Bąk Małgorzata, Bąk Zdzisława, Bednarek Iwona, Bibel Jolanta, Bielawska Agnieszka, Bieliński Leszek, Binkowski Mirosław, Bogusławski Grzegorz, Bołdowski Janusz, Bryjan Anna, Budzisz Witold, Bujacz Krzysztof, Bulak Maria, Buse Paweł, Chachuła Małgorzata, Cichoński Zbigniew, Ciszewski Sylwester, Cybula Halina, Cylke Katarzyna, Czajczyńska Ewa, Dempska Krystyna, Dogadalska Barbara, Dopierała Ryszard, Drobuszewska Krystyna, Duklas Mariola, Durska Beata, Dybowska Beata, Dygucka Bożena, Dzierbicka Teresa, Eljasik Teresa, Faryś Wiesława, Flies Małgorzata, Florczak Urszula, Florek Józefa, Fojtowicz Anna, Frankiewicz Michał, Fras Jadwiga, Frątczak Krzysztof, Galion Dorota, Gałązka Anna, Garnys Magdalena, Gawlak Jerzy, Gazda Anna, Gawlik Jerzy, Gil Krystyna, Głowacka Grażyna, Głowacka Maria, Głuszczyk Mirosława, Gomulska Teresa, Groblewska Jadwiga, Gromada Wirgiliusz, Gruszczyńska Lidia, Gruszecki Marek, Gryglewska Janina, Guźlewski Andrzej, Hanzel Iwona, Hejna Anna, Hejna Zbigniew, Jakubowska Halina, Jakubowski Wojciech, Jakubowska Teresa, Janiak Teresa, Jankowska

198


Anna, Jankowska Regina, Jarosz Halina, Jaśniewska Mariola, Jędrys Zofia, Juras Barbara, Jurek Marek, Jurek Anna, Kabat Anna, Kaczmarek Anna, Kacprzak Mirosława, Kaczmarek Ewa, Kaczmarek Lidia, Kamocka Ilona, Kapusta Włodzimierz, Kapuścińska Bogumiła, Karolak Joanna, Karwowski Sławomir, Kartasiński Wiesław, Kaszubska Teresa, Kaźmierski Bogumił, Kędzierska Jadwiga, Kierzkowski Jan, Kleczko Rozalia, Kleszczyńska Małgorzata, Klimczak Jan, Klimkowska Elżbieta, Kłusek K., Kłys B. Kolis Grazyna, Kołodziejczyk Mirosław, Komorowska Halina, Konarzewska Anastazja, Kordowska Małgorzata, Kordowska Wioletta, Korneliuk Grażyna, Kortasiński Wiesław, Kosenda Paweł, Kosielska Bogumiła, Kosiorowski Andrzej, Kosterkiewicz Piotr, Kościan Jadwiga, Kotlicka Jolanta, Kotliński Mirosław, Kowalew-ska Iwona, Kowalska Anna, Kowalska Ewa, Kowalska Grażyna, Kowalska Renata, Kowalska Teresa, Kownacka Zofia, Kozak Bożena, Kozak Jolanta, Kozielska Małgorzata, Kraszewska Halina, Kruszyna Elżbieta, Krysiak Beata, Kuberska Dorota, Kubiak Zofia, Kubisz Beata, Kuc Elżbieta, Kucharczyk Alicja, Kulawinek Jacek, Kuna Anna, Kuncewicz Katarzyna, Kurowski Jerzy, Kurowska Małgorzata, Kunicka Alina, Kurowski Grzegorz, Kuzio Bogdan, Laubstein Bogumiła, Lalak MarekLatoszewska Małgorzata, Ledzion Krzysztof, Leopolska Grażyna, Lepsik Genewefa, Lewandowska Bożena, Lewandowska Elżbieta, Lipert Małgorzata, Lipska Barbara, Lipska Małgorzata, Lusztyk Alicja, Łuczyński Mirosław, Łukaszewska Małgorzata, Majchrzak Andrzej, Maj Maria, Maj Urszula, Majka Ewa, Marciniak Aleksandra, Marciniak Jolanta, Marcinkowski Grzegorz, Matusiak Włodzimierz, Matuszczak Ryszard, Mazerant Halina, Mazurkiewicz Urszula, Michalak Romuald, Michalski Włodzimierz, Miklaszewski Krzysztof, Mikołajczyk Janina, Mirowski Grzegorz, Misiak Grzegorz, Mirys Teresa, Mosińska Małgorzata, Mosiński Paweł, Moszczyńska Elżbieta, Myślak Marek, Nejman Maciej, Nowak Alina, Nowak Jadwiga, Nodzak Julia,Oknińska Teresa, Olczak Anna, Olejniczak Grażyna, Olejniczak Małgorzata, Olejniczak Wanda, Olszewski Krzysztof, Osowska Renata, Ossowski Janusz, Ostrowicka Jolanta, Oziembłowska Jolanta, Paluszkiewicz Paweł, Paprocka Grażyna, Pawlak Jolanta, Pelikan Teresa, Pęśko Hanna, Picewicz Jolanta, Pietruszka Krystyna, Pietrzak Bożena, Pietrzak Elżbieta, Pietrzak Grzegorz, Pietrzak Jan, Pietrzak Wacława, Pilarczyk An-drzej, Piórkowska Monika, Pirek Ryszard, Pluta Małgorzata, Polit Bożena, Przepiórski Zyg-munt, Przybysz Mariola, Purgał Zofia, Radzyńska Elżbieta, Rakowska Katarzyna, Rakowska Wanda, Relidzyńska Zdzisława, Rembek Longin, Rembek Zbigniew, Rezner Maciej, Rogalska Małgorzata, Rogulska Liliana, Romanowicz Krzysztof, Różycki Wiesław, Rumiński Maciej, Ruszkiewicz Janusz, Ruszkowski Sławomir, Rykiel Aleksandra, Sadecki Jarosław, Sadok Wło-dzimierz, Siech Andrzej, Siejka Marianna, Sierakowska Henryka, Sikorski Wojciech, Skalska Anna, Skierczyński Bogdan, Skrzypkowski Paweł, Skonieczka Jarosław, Skwarka Urszula, Skwarczyńska Elżbieta, Słabik Elżbieta, Sławińska Magdalena, Smarzyńska Urszula, Sobczak Czesław, Sowińska Wiesława, Stanisz Ewa, Stańczyk Ewa, Stasiak Jolanta, Stasiak Paweł, Stępień Jadwiga, Stolarczyk Stanisław, Stolarek Anna, Stopczyk Marzena, Stopczyk Urszula, Strzelecki Hanryk, Sulińska Elżbieta, Szybkowska Mirosława, Szadkowska Danuta, Szczepa-niak Jadwiga, Szczepaniak Wanda, Szcześniak Zbigniew, Szczęśniak Zdzisława, Szczęsnowicz Artur, Szolc Danuta, Szumacher Elżbieta, Szurmak Andrzej, Szwed Piotr, Szwejk Ryszard, Szybszak Maria, Szymczak Barbara, Szymczyk Andrzej, Szymońska Elżbieta, Szypszak Ma-ria, Szyszka Anna, Ścibisz Teresa, Ścieszka Teresa, Ślązak Danuta, Świątek Lidia, Świderska Alina, Tatarynowicz Sławomir, Taraszewska Elżbieta, Tchórzko Maria, Tomaszewska Krystyna, Tomaszewska Sylwia, Tomborska Joanna, Tomczak Andrzej rocznik 1964, Tomczak Andrzej rocznik 1961, Tomczak Elżbieta, Tomczak Jadwiga, Trzcińska Hanna, Twardowski Zdzisław, Tybura Alicja, Wachowicz Dorota, Wachowski Andrzej, Walczak Dariusz, Walczak Elżbieta, Walczak Ewa, Walczak Krystyna, Walczak Marek, Waleszczyńska Urszula, Wasiak Krystyna, Wasilewski Maciej, Wdowiak Dorota, Wencel Krzysztof, Wiaderkiewicz Mariola, Wieczorek

199


Teresa, Wielęborek Maria, Wierzbowska Urszula, Wiewiórka Ewa, Wiewiórska Zofia, Wikto-rek Barbara, Włodarek Danuta, Wójcik Anna, Zaczyński Andrzej, Zapaśnik Halina, Zieliński Jerzy, Ziętkowska Mariola, Znańska Mariola, Ziółkowska Teresa, Żarnowska Irena, Żdziarska Bogumiła, Żubr Alicja, Żuchowski Zbigniew, Żurawska Bogna.

Bez stopnia lub bez udokumentowanego stopnia – drużynowi, przyboczni, Przewod-niczący MKI, opiekunowie i inni Adamczyk Barbara, Adamczyk Jerzy, Adamacicz Jadwiga, Adamczyk Piotr, Adamska Jolanta, Amsolik Barbara Anna, Amsolik Urszula, Amsolik Wiesława, Andrzejczak Janina, Andrzejuk Waldemar Antczak Bożena, Antecki Leon, Anton Henryka, Antosik Stanisława, Baczyńska Anna, Bald Halina, Bałaban Krzysztof, Bamberska Alicja, Banasiak Halina, Banaszczyk Lu-cyna, Barczyńska Leokadia, Bartczak Ewa, Bartniak Marek, Beczek Beata, Beczkowski Bog-dan, Bełdowska Teresa, Berber Paweł, Berner Marcin, Białkowski Jacek, Biegańska Anna, Bieniek Beata, Berner Marcin, Binkowska Elżbieta, Blaźniak Arkadiusz, Błaszczyk Elżbieta, Błaszczyk Krzysztofa, Błoch Marek, Bołdowicz Wanda, Borkiewicz Roman, Borkowska Anna, Borowska Żaneta, Boruch Bogdan, Borycka Klaudia, Broża Władysław, Bryszewska Marzan-na, Brzosko Krzysztof, Brzozowski Marian, Budzyńska Janina, Byczkowska Zofia, Cajdler Tomasz, Chałagus Zofia, Choińska Nina, Chojnacki Jarosław, Chmielewska Jadwiga, Chmie-lewski Rafał, Chojecki Rafał, Cholewinska Bogusława, Chrzanowska Leokadia, Ciechomska Maria, Cierpiał Krystyna, Cieślak Anna, Cieślik Katarzyna, Chojnacki Jarosław, Cinkusz Zofia, Czwonda-Kustosik Joanna, Cylke Wacław, Czaja Elżbieta, Czajkowska Bronisława, Czapla Zofia, Czerwińska Jadwiga, Czerwiński Zbigniew, Czupryński Wiesław, Dałek Bożena, Dannel Ireneusz, Darul Ireneusz, Darul Magdalena, Dąbała Marek, Dąbrowska Angelika, Dąbrowski Piotr, Demidaś Aneta, Derduń Jerzy, Dikof Teresa, Dobrosz Mieczysław, Dobrowolska Jolan-ta, Domański Czesław, Dominiak Renata, Dragańska Barbara, Durczyńska Aleksandra, Dur-czyńska Halina, Durska Beata, Durys Krzysztof, Dylewska Dominika, Dynowska Danuta, Dworakowski Adam, Dzięczewski Piotr, Fabiańska Katarzyna, Fabianowska Edyta, Faryś Irena, Fatyga Janina, Figura Kamila, Flisiak Paweł, Florczak Halina, Florkowska Jolanta, Florkowska Zofia, Fornalska Jolanta, Frątczak Krzysztof, Frątczak Zbigniew, Frąszczak Da-nuta, Fuss Julita, Gabryjelczak Bogdan, Gach Joanna, Gajewski Kazimierz, Galant Magdalena, Galińska Teresa, Gałązka Anna, Gamrowska Agnieszka, Gamrowski Edward, Gapiński Jarosław, Gawin Zygmunt, Gawronska Jadwiga, Gazda Barbara, Gazewska Bożena, Gazewski Jerzy, Gierczyński Józef, Giziński Andrzej, Głogucka Maria, Głowacka Agnieszka, Głowacka Miro-sława, Głowacki Przemysław, Głuchowski Sławomir, Gnoińska (imię nieznane), Golimowski Jerzy, Gołąbczak Andrzej, Gomulski Wojciech, Góral Danuta, Góralski Lech, Górlicki Jacek, Grabarek Wanda, Gracik Sara, Grochowska Jolanta, Grochowska Krystyna, Grochulski Janusz, Groszkowska Renata, Gryzio Małgorzata, Grzelak Grzegorz, Grzelak Łukasz, Grzesiowski Wojciech, Grzybowska Anna, Gutowski Ryszard, Gutowska Zenobia, Hajdys Tomasz, Hałagus Zofia, Hejna Jerzy, Henrykowski Włodzimierz, Horąży Barbara, Ignatowicz Dorota, Ignut Hanna, Jabłońska Jadwiga, Jajszczyk Barbara, Jagieła Halina, Jagiełło Anna, Jakubowski Wojciech, Jałowiecka Jolanta, Janczak Edyta, Janik Bartłomiej, Janicka Barbara, Jankowska Regina, Janusik Tomasz, Jarkowski Robert, Jarmusz Mieczysław, Jaskórska Martyna, Jaśniew-ska Jadwiga, Jarosz Stanisław, Jaworski Tomasz, Jerzyńska Klaudia, Jóźwiak Anna, Jóźwiak Bożena, Jóźwiak Jadwiga, Jurek Bartłomiej, Jurkowski Robert, Kaczmarek Barbara, Kacprzak Henryka, Kamińska Martyna, Kapczyńska Małgorzata, Kapuścinska Bogumiła, Karasińska Barbara, Karolak Krystyna, Karpiak Halina, Kasperska Halina, Kaleta Dorota, Kamińska Agnieszka, Kamińska Teresa, Kamiński Radosław, Kapusta Urszula, Karczewski Piotr, Kar-piński Wojciech, Kasińska Marta, Kazimierczak Joanna, Kaźmierczak Katarzyna, Kępski

200


Marek, Kielanowicz Alicja, Kisiel Joanna, Kleczko Rozalia, Klaczkowski Przemysław, Klesz-czyńska Małgorzata, Klimczak Jan, Klimecki Krzysztof, Klimowicz Franciszek, Kłys Renata, Klonowska Marta, Knapik Anna, Kobiela Wiesław, Kołecki Henryk, Kołodziejczak Małgorza-ta, Kołodziejczak Andrzej, Kołodziejczak Jolanta, Kołodziejczak Zdzisław, Kołodziejczyk Halina, Kołodziejczyk Jacek, Konarzewska Anastazja, Koperska Wiesława, Kopińska Teodo-ra, Kopiński Andrzej, Kornacka Zofia, Koza Alicja, Kornacka Ewa, Korzeniowska Anastazja, Kosiński Krzysztof, Kosiorowski Marek, Kowacka Alicja, Kowalczyk Janina, Kowalska Aleksandra, Kowalska Halina, Koza Alicja, Kozak Andrzej, Kozłowska Urszula, Kozłowska Wiesława, Knapik Anna, Krala Grażyna, Kramarz Anna, Kramarz Bogdan, Krawczyk Wojciech +, Krawiec Elżbieta, Krawiec Zofia, Kroluk Anna, Król Jadwiga, Królikowski Zbigniew, Kru-szyna Elżbieta, Krym Agnieszka, Krysiak Beata, Krysiak Jolanta, Krzewina Henryka, Krzyża-niak Urszula, Krzyżanowska Teresa, Książek Adam, Kubicka Elżbieta, Kubiak Wacława, Kubisz Joanna, Kubus Karolina, Kucharczyk Alicja, Kuchnicka Marta, Kulawinek Jan, Kula-winek Marek, Kurowska Alicja, Kuzański Wojciech, Kurpiennik Weronika, Kuźko Wanda, Kuźmierczyk Ryszard, Kwaśniak Danuta, Kwiatkowska Iwona, Kwiatkowski Tomasz, Kwie-cień Dorota, Kwolik Przemysław, Lach Piotr, Laskowski Kazimierz, Łazuchiewicz Danuta, Lewandowski Dariusz, Lisiecki Adam, Lisiecki Jan, Lisiecka Małgorzata, Litke Marian, Łuczak Ewa, Lubnaer Bogna, Majchrzak Dariusz, Magdziński Zbigniew, Malik Aleksandra, Małolep-sza Ewa, Mamiński Bogdan, Marciniak Irena, Marciniak Izabela, Marciniak Bożena, Maśliński Jacek, Matusiak Joanna, Maliszewska Danuta, Małachowska Mariola, Markiewicz Tadeusz, Matusiak Bożena, Matusiak Maria, Matuszewski Alfred, Matuszczak Ryszard, Mazurkiewicz Jolanta, Mazurkiewicz Urszula, Mączka (Wasiak) Anna, Michalak Janina, Michalik Paula, Michałowski Edward, Mikołajczyk Anna, Mikołajczyk Mieczysław, Mikołajczyk Piotr, Miko-łajewska Grażyna Mikosińska Elżbieta, Mikurenda Ewa, Miklaszewski Krzysztof, Milczarek Danuta, Miller Agnieszka, Miłosz Elżbieta, Mirecka Stanisława, Mirowska Halina, Miziołek Wiesława, Moczydłowska Jolanta, Modliński Jerzy, Mongulska Elżbieta, Mordowska Jadwiga, Mosińska Małgorzata Mukej Sławomira, Najbert Iwona, Nastusiak Marcin, Niedźwiecki Piotr, Nowacki Ireneusz, Nowak Elżbieta, Nowak Karolina, Obcowski Zdzisław, Obiedziński Tade-usz, Obcowska Aleksandra, Obrębski Janusz, Ochocińska Aleksandra, Ogazowska Ewa, Ogo-nowski Edmund, Ogrodnik Robert, Ogrodowczyk Jolanta, Olczak Ewa, Olczak Hieronima, Olejniczak Grażyna, Olejniczak Mateusz, Paciorek Andrzej, Palmowska Małgorzata, Pałka Wacława, Pałys Wojciech, Pankowska Jolanta, Pankowski Jerzy, Pastwa Violetta, Pastwiński Wojciech, Pawlak Danuta, Pawlak Zbigniew, Pawlata Bożenna, Pawlicka Agnieszka, Pawlicki Patryk, Pawluczyk Halina, Pawluczyk Piotr, Pędzimąż Zofia, Piaskowski Andrzej, Piechocki Andrzej, Pietrasiak Paweł, Pietruszewski Janusz, Pietruszewska Maria, Pietruszka Tomasz, Pietrzak Iwona, Plewka Elżbieta, Plewka Renata, Płucińska Justyna, Podlaski Zbigniew, Pod-stawek Grażyna, Polak Jolanta, Polczyńska Anna, Polińska Jadwiga, Polit Teresa, Pompa Anna, Prewendowski Józef, Proć Kazimiera, Przybył Joanna, Przybylak Teresa, Przybylska Krystyna, Przybysz Marta, Przychodni Bogusław, Przytulska Jadwiga, Przytulska Krystyna, Puchała Anna, Rajczyk Marek, Ramfel Danuta, Reczulska Jadwiga, Remisz Zdzisława, Robaszek Ja-dwiga, Rode Alfred, Rogulska Liliana, Rosiak Wanda, Rosiński Ryszard, Rozpiórska Jadwiga, Różycka Jadwiga, Rubacha Michał, Rybczyński Andrzej, Rybicka Teresa, Rybińska Alicja, Rybińska Krystyna, Rybinski Paweł, Rygielski Stanisław, Rzepka Monika, Sadowski Marian, Sepetkowski Tomasz, Serdeń Bogumiła, Sibiński Maciej, Sicińska Elżbieta, Sicińska Gabriela, Sikorska Grażyna, Sitkowska Maria, Skirtun Małgorzata, Skorupko Anna, Skorupska Ilona, Skotarek Alina, Skowron Marzena, Skowron Stanisław, Skrzyńska Ewa, Skrzypkowska Miro-sława, Skrzypkowski Zenon, Smulik Janusz, Skwarka Urszula, Słabik Elżbieta, Smoleń Krzysztof, Smoleń Piotr, Smoliński Andrzej, Smug Małgorzata, Sobczak Michał, Sobczak

201


Sławomir, Sobiech Aleksandra, Sobieralska Dorota, Sobolewski Jan, Solnicka Elżbieta, So-wińska Beata, Sowońska Wiesława, Sroczyńska (Szkoda) Stanisława, Sroka Anna, Staniecka Katarzyna, Staniewska Ewa, Staniewska Teresa, Stanisławska Mariola, Stassenburg Małgorza-ta, Stasiak Grzegorz, Stasiak Małgorzata, Stasińska Ewa, Stawińska Krystyna, Stawska Mał-gorzata, Stebel Maciej, Stefaniak Dariusz, Steglińska Ewa, Stelmaszewski Ireneusz, Stępniak Ewa, Stępniak Grzegorz, Stolińska Beata, Stopka Zofia, Strawińska Anna, Sułkowski Marek, Sykulski Józef, Szadkowski Kamil, Szatkowska Danuta, Szawłowska Anna, Szczech Arkadiusz, Szostek Małgorzata, Stasiak Jolanta, Szczakowski Kamil, Szprync Stanisław, Strzelecki Hen-ryk, Sułkowski Marek, Szczepka Monika, Szlempa Włodzimierz, Szumski Ireneusz, Szumski Norbert, Szwegler Krzysztof, Szymański Jacek, Szymańska Maryla, Szymański Wojciech, Szypulska Regina, Szyszka Anna, Śmiechura Zbigniew, Świątczak Elżbieta, Świątczak Jadwi-ga, Świderek Lucyna, Święcicka Olga, Świerczyński Bogdan, Świeszkowski Jan, Świniuch Olga, Targowska Magdalena, Targowska Marta, Tomas Magdalena, Tomas Radosław, Toma-szewski Aleksander, Tomborska Joanna, Tomczak Bożena, Tomczak Elżbieta, Tomczak Mag-dalena, Truszkowska Małgorzata, Trzciński Aleksander, Trzciński Michał, Urbańska Marzena, Wacławek Jolanta, Wacławska Maria, Walczak Dorota, Walczak Jolanta, Walczak Małgorzata, Walczak Mariola, Walczewska Joanna, Wasiak Wiesława, Werner Anna, Werszynin Joanna, Wesołowska Marta, Wesołowski Romuald, Wężyk Jadwiga, Wiaderkiewicz Zofia, Wicińska Ewa, Wich Wiesława, Wieczorek Anna, Wieczorek Karolina, Wielgosz Aleksander, Wieliczko Agata, Wierzbowska Urszula, Wieścicki Kazimierz, Wieteska Adrian, Wieteska Sławomir, Więckowska Jadwiga, Wiktorek Barbara, Wilisz Sławomir, Wiśniewska Elżbieta, Witczak Anna, Witczak Jan, Witczak Joanna, Witczak Jan, Włodarska Krystyna, Wojciechowska Anna, Woj-ciechowska Jolanta, Wojciechowska Stefania, Wodzyński Tadeusz, Wojtaszczyk Mariola, Wojtaszek Adrian, Wojtczak Barbara, Wojtczak Piotr, Wolski Artur, Wolski Piotr, Woźniak Alicja, Woźniak Krzysztof, Wójcik Jan, Wójtowicz Katarzyna, Wróblewski Marek, Zając Kinga, Zakrzewska Stanisława, Zaręba Halina, Zaręba Marta, Zaskórska Martyna, Zawadzka Irena, Zawadzka Maryla, Zawodnik Magdalena, Zdziarska Bogumiła, Zielecka Violetta, Zie-lińska Iwona, Zieliński Janusz, Zmyj Łukasz, Żebrowski Zygmunt, Żurek Marta, Żurek Tomasz.

Opracował: hm Andrzej Czapliński

Ps.Przepraszam wszystkich, którzy zostali w tym wykazie pominięci lub błędnie podano ich

stopień instruktorski albo brakuje go. Niestety po latach wiele dokumentów zaginęło więc ze-branie kompletnych informacji jest niemożliwe.

Doszedłem jednak do wniosku, że warto przedstawić czytelnikom ten prawdopodobnie niekompletny wykaz aby uhonorować w ten sposób bardzo wielu instruktorów i działaczy zgierskiego hufca.

VIIStan liczebny Hufca w 2012 r.

205


Stan liczebny hufca na dzień 30.06.2012 r.

Hufiec Zgierz liczy – 398 zuchów, harcerek i harcerzy, wędrowniczek i wędrowników oraz instruktorek i instruktorów.

Komenda Hufca– phm. Katarzyna Sobczak HR – Komendant– phm. Dariusz Wójcik – Zastępca komendanta – phm. Marta Kawecka – skarbnik – phm. Łukasz Mordęcki – członek ds. Ośrodka w Grotnikach– phm. Tomasz Tomczyk – członek ds. pracy z kadrą – phm. Adam Budziński – członek – phm. Krzysztof Kowalewski – Zastępca komendanta do dnia 24.01.2012

Komisja Rewizyjna – phm Patrycja Sulmowska – Przewodniczący– pwd. Piotr Woźniak – Z-ca przewodniczącego– phm. Elżbieta Stawska-Bryzik – członek– pwd. Ewelina Pawlicka – członek– pwd. Adrian Rodewald – członek

Sąd Harcerski

– hm. Andrzej Czapliński – Przewodniczący – hm. Elżbieta Torbicka – Z-ca przewodniczącego– hm. Teresa Pruska – członek– hm. Urszula Stępniak – członek– hm. Wojciech Wesołowski – członek

Komisja Historyczna – hm. Grzegorz Szkoda – Przewodniczący Komisji – hm. Andrzej Czapliński – Z-ca Przewodniczącego Komisji– pwd. Katarzyna Pawluczyk – członek – pwd. Marianna Piwowska – członek– hm. Wojciech Wesołowski – członek– dh Zofia Zaczyńska – członek

Komisja Stopni Instruktorskich – hm. Teresa Pruska – Przewodnicząca – hm. Bożenna Czaplińska – członek– phm. Marta Kawecka – członek– hm. Urszula Stępniak – członek– hm. Elżbieta Torbicka – członek

206


Drużyny – 7 Zgierska Wodna Drużyna Harcerska „La Vita e Bella” – drużynowa pwd. Aleksandra

Durczyńska HO– 8 Zgierska Wodna Drużyna Harcerska „Nieskończoność” – drużynowa Małgorzata Stasiak

HO – 10 Zgierska Wodna Drużyna Wędrownicza „Dziesiona” – drużynowy phm. Jakub Durczyński – 11 Próbna Zgierska Drużyna Wędrownicza – drużynowa pwd. Katarzyna Pawluczyk HO – 12 Zgierska Gromada Zuchowa „Sprytna Gromadka Kubusia Puchatka” – drużynowa Ka-

rolina Nowak – 13 Zgierska Drużyna Harcerska „Piąta Strona Świata” – drużynowa pwd. Ewelina Figura HO– 16 Próbna Zgierska Wodna Drużyna Harcerzy Starszych „ Semicroma” – drużynowa Paula

Michałek– 17 Zgierska Obronna Drużyna Harcerska „Sokoły” – drużynowy pwd. Damian Kowalewski

HO– 18 Zgierska Drużyna Wędrownicza – drużynowa Danuta Łazuchiewicz – 19 Zgierska Turystyczna Drużyna Harcerzy Starszych „Podaj Dalej” – drużynowa Klaudia

Borycka – 21 Zgierska Drużyna Wędrownicza „Azymut 37” – drużynowy pwd. Piotr Pietrzak HR

– 24 Zgierska Turystyczna Drużyna Wędrownicza „Wilki” – drużynowa pwd. Marta Kasińska HO– 25 Próbna Zgierska Drużyna Harcerzy Starszych „Semper Fidelis” – drużynowa phm. Marta

Kawecka HR– 26 Zgierska Drużyna Harcerska „Łowcy Przygód” – drużynowy phm. Przemysław Bralewski – 27 Zgierska Turystyczna Drużyna Harcerska „Żywioły” – drużynowa pwd. Aleksandra Malik HO – 29 Zgierska Artystyczna Drużyna Harcerska „Vis Vitalis” – drużynowa pwd. Karolina

Salamon HO – 31 Zgierska Drużyna Harcerska „Nieprzemakalni” – drużynowy pwd. Piotr Pawluczyk HO

– 39 Zgierska Gromada Zuchowa „Żółwiki” – drużynowa Klaudia Jerzyńska – 41 Zgierska Drużyna Harcerzy „Per Aspera” – drużynowy pwd. Tytus Powroźnik HO – 42 Zgierska Drużyna Harcerek „Ad Astra” – drużynowa pwd. Hanna Witczak HO – 43 Zgierska Drużyna Harcerzy Starszych „Parasol” – drużynowa Joanna Gach HO – 44 Zgierska Drużyna Wędrownicza „Zośka” – drużynowy phm. Łukasz Mordęcki HR– 69 Zgierska Ratownicza Drużyna Harcerzy Starszych „Eskulap” – drużynowy Piotr Dą-

browski – Zgierska Gromada Zuchowa „Tęczowe Usmiechy” – drużynowa Marta Klonowska – Zgierska Gromada Zuchowa „Cwane Wilczki” – drużynowa Marta Zaręba – I Krąg Seniora im. ks. J. Poniatowskiego – przewodniczący hm. Wojciech Wesołowski

Szczepy Harcerskie – Środowiskowy Szczep Drużyn HSI „Młode Orły” – komendant phm. Krzystof Kowalewski HR– Szczep Harcerski „Czerwono Czarni” – komendant phm. Łukasz Mordęcki HR – Szczep Harcerski „Swoją Drogą” – komendant phm. Dariusz Wójcik HR– Szczep Harcerski „Niebieskim Szlakiem” – komendant pwd. Piotr Pietrzak HR

Kluby Harcerskie – Harcerski Klub Ratowniczy „Adrenalina” – szef phm. Dariusz Wójcik HR – Harcerska Grupa Ratownicza „Adrenalina” – szef phm. Dariusz Wójcik HR– Harcerski Klub Rowerowy „Wigry” – szef pwd. Łukasz Oleski HO – Harcerski Klub Specjalnościowy „Światło Lasu” – szef Robert Jurkowski HO

207


Instruktorzy – pwd. Dariusz Berezowsk – phm. Paweł Bezak– phm. Robert Borowski– phm. Przemysław Bralewski– phm. Adam Budziński – hm. Bożenna Czaplińska– hm. Andrzej Czapliński – pwd. Kaja Czaplińska – phm. Kaja Drąg– pwd. Aleksandra Durczyńska – phm. Jakub Durczyński – pwd. Ewelina Figura – phm. Adam Kaczyński– phm. Kamil Kałużny – pwd. Sylwia Karbownik– pwd. Marta Kasińska – phm. Marta Kawecka – pwd. Damian Kowalewski – phm. Krzysztof Kowalewski – pwd. Aleksandra Malik – phm. Łukasz Mordęcki – pwd. Michał Mroczek– pwd. Beata Nyczaj – pwd. Łukasz Oleski – hm. Jan Pakuła – pwd. Maciej Pawelec – pwd. Ewelina Pawlicka – pwd. Katarzyna Pawluczyk – pwd. Piotr Pawluczyk – pwd. Piotr Pietrzak – pwd. Marianna Piwowska – pwd. Tytus Powroźnik – phm. Małgorzata Półbratek – hm. Teresa Pruska – pwd. Adrian Rodewald – pwd. Karolina Salamon – pwd. Marta Satoła – phm. Katarzyna Sobczak – phm. Sylwester Stachowski – phm. Elżbieta Stawska – Bryzik – hm. Urszula Stępniak – phm. Patrycja Sulmowska – hm. Grzegorz Szkoda – phm. Tomasz Tomczyk – hm. Elżbieta Torbicka – pwd. Hanna Witczak – hm. Wojciech Wesołowski

208


– pwd. Piotr Woźniak– phm. Dariusz Wójcik– pwd. Łukasz Zmyj

Spis treści

I. Gawęda Komendanta Hufca ................................................................................................3

II. Zarys dziejów zgierskiego harcerstwa ...............................................................................7

Początki działalności skautowej w Zgierzu ..........................................................................9

Harcerstwo zgierskie w latach 1916-1926 ..........................................................................11

Zgierskie drużyny w latach 1927-1934 ..............................................................................14

Harcerstwo w Zgierzu w latach 1934-1939 ............................................................................20

Wojenne Pogotowie Harcerek i Harcerzy ...............................................................................31

Działalność w latach 1945-1949 .........................................................................................32

Organizacja Harcerska (1949-1956) ...................................................................................37

Harcerstwo po odnowie (1956-1969) .................................................................................39

Hufiec ZHP w Zgierzu w latach 1969-1989 .......................................................................52

Przegląd najważniejszych wydarzeń w latach 1990-2012..................................................61

III. Nasze drużyny. Prezentacja wybranych środowisk ......................................................69

1 Żeńska Drużyna Harcerska im. Emilii Plater w Zgierzu .................................................71

12 Zgierska Drużyna Harcerzy im. ks. Józefa Poniatowskiego .........................................76

3 Drużyna Harcerzy im. mjr. pilota Ludwika Idzikowskiego ............................................81

6 Zgierska Drużyna Harcerzy im. Tadeusza Kościuszki ....................................................83

13 Zgierska Drużyna Harcerzy im. Bohaterów Westerplatte .............................................88

16 Zgierska Żeglarska Drużyna Harcerska ........................................................................90

Szczep HSI „Młode Orły” ................................................................................................102

Szczep Harcerski w Technikum Włókienniczym .............................................................105

Harcerski Klub Turystyczny „Dziamdziaki” i jego geneza ..............................................110

IV. Instruktorskie wspomnienia ..........................................................................................115

Wspomnienie z 1934 roku ................................................................................................117

Z białych harców ..............................................................................................................118

Czwarty zastęp ..................................................................................................................119

Wspomnienie o 3 Żeńskiej Drużynie Harcerskiej im. Marii Piotrowiczowej ..................121

„Twarz Andrzeja” .............................................................................................................123

Kwaterka w Okartowie w 2002 roku ................................................................................126

Tornado w Okartowie .......................................................................................................129

Wspomnienia Patrycji ..............………………………………………………………… 131

Do trzech razy sztuka .......................................................................................................134

V. Zgierskie sztandary harcerskie .......................................................................................141

VI. Zasłużeni instruktorzy zgierskiego harcerstwa ...........................................................153

VII. Instruktorzy ZHP w Hufcu Zgierz ..............................................................................191

VIII. Stan liczebny Hufca w 2012 r. ..................................................................................203

Documents

STO LAT HARCERSTWA W ZGIERZU 1912-2012zgierz.zhp.pl/wp-content/uploads/2017/03/ZHP-ksiazka...Komisji Historycznej Hufca ZHP Zgierz Komenda Hufca ZHP w Zgierzu ul. Długa 29, 95-100