STUDIJSKI PROGRAM

" FIZIOTERAPIJA I RADNA TERAPIJA"

Banja Luka, april 2008

Banja Luka: Bosna i Hercegovina/RS, Pere Krece 13, Pošt. fah 51 Banja Luka 78102; Studentska služba: Tel: +387 (0) 51 430 890; 430 892; 430 893; 430 894; Fax: 430 891; WEB mail: info@apeiron-uni.eu; Rektorat: Tel: +387 (0) 51 430 920; Fax; 430 921; Vijeće za postdiplomske i doktorske studije: +387 (0) 51 430 978; E-mail: rektorat@apeiron-uni.eu; Management Panevropskog univerziteta – Upravni odbor & Direktor +387 (0) 51 430 940; fax 430 921; management@apeiron-uni.eu; Biblioteka: +387 (0) 51 430 941; Travnik: Školska 23 Travnik 72270; Studentska služba: Školska 23, Tel: +387 (0) 30 519 750; 519 755; Fax: +387 (0) 30 519 759; E-mail: travnik@apeiron-uni.eu;

SADRŽAJ 1) OSNOVNI PODACI ................................................................................................ 1

a) Naziv studijskog programa .................................................................................. 1 b) Skračeni naziv ..................................................................................................... 1 c) Vrsta (tip) studija ................................................................................................. 1 d) Institucije koje izvode/admin. program ............................................................... 2 e) Jezici izvođenja nastave ....................................................................................... 2

2) Stručni, akademski, odn. naučni naziv zanimanja ................................................... 2 3) OPIS PROGRAMA ................................................................................................. 3

f) Obrazovni i profesionalni ciljevi stud. programa ................................................. 3 g) Kompetencije/obrazovni ishodi stud. programa .................................................. 4 h) Savladane vještine ............................................................................................... 8 i) Sadržaj programa .................................................................................................. 9

4) Osnovne studijske/matične oblasti ......................................................................... 10 5) USLOVI ZA UPIS ................................................................................................. 10 6) Lista predmeta sa okvirnim sadržajem, matičnošću i metrikom ............................ 12 7) METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA ............................................................ 12 8) PROHODNOST – kriterijumi i uslovi prenosa ECTS bodova .............................. 17 9) PREDUSLOVI za upis predmeta ........................................................................... 18 10) Način izbora predmeta iz drugih studijskih programa ........................................... 19 11) Kriterijumi i način osiguranja kvaliteta ................................................................. 22 12) Uslovi za prelazak sa drugih studijskih programa ................................................. 23 13) Obaveze studenata, dinamiku studiranja ................................................................ 24 14) EVALUACIJA ZNANJA STUDENATA ............................................................. 26 15) PRILOG 1. ............................................................................................................. 31 16) Studijski program "FIZIOTERAPIJA I RADNA TERAPIJA" ............................. 32

j) TROGODIŠNJI NASTAVNI PLAN (6-to semestralni) .................................... 32 k) ČETVEROGODIŠNJI PROGRAM (8-mo semestralni) ................................... 35

17) PRILOG 2. ............................................................................................................. 36 Fizika sa biofizikom ............................................................................................. 37 Informatika i računarske tehnologije ................................................................... 41 Uvod u fizioterapiju ............................................................................................. 44 Osnove biomehanike (sa kineziologijom) ........................................................... 47 Statističke metode u menadžmentu ...................................................................... 51 Strani jezik ........................................................................................................... 55 Osnovi anatomije i histologije ............................................................................. 61 Fiziologija sa patofiziologijom ............................................................................ 65 Uvod u medicinu i zdravstvenu njegu ................................................................. 70 Osnovi kineziologije sa kineziometrijom ............................................................ 73 Komunikologija (sa teorijom informacija) .......................................................... 76 Osnove fizikalne medicine i rehabilitacije ........................................................... 79 Fizioterapija u ortopediji i traumatologiji ............................................................ 82 Fizioterapija u kardiologiji i pulmologiji ............................................................. 85 Osnovi patologije ................................................................................................. 88 Strani jezik - drugi ............................................................................................... 92 Fizioterapija u reumatologiji ................................................................................ 96 Protetika i ortotika................................................................................................ 99 Osnovi radne terapije ......................................................................................... 102 Medicinska masaža ............................................................................................ 106

Sportska medicina .............................................................................................. 109 Fizioterapija u neurologiji .................................................................................. 112 Fizioterapija u pedijatriji .................................................................................... 115 Fizioterapija kod poremećaja koštano-mišićnog sistema .................................. 119 Balneologija ....................................................................................................... 122 Fizioterapija u gerijatriji .................................................................................... 125 Ishrana, nutritivna terapija i dijetetika ............................................................... 128 Radiologija i imiđžing u zdravstvu .................................................................... 131 Ergonomija i medicina rada ............................................................................... 134 Primjena manuelnih tehnika u fizioterapiji ........................................................ 137 Menadžment zdravstva ...................................................................................... 140 Urgentna medicina, reanimatologija i intenzivna zdravstvena njega ................ 143 Neurologija i pridružena njega ........................................................................... 146 Radiološka zaštita .............................................................................................. 150 Organizacija zdravstvenih ustanova .................................................................. 153 Teorija sportskog treninga ................................................................................. 157 Sportski turizam i wellnes .................................................................................. 161

OSNOVNI PODACI:

Naziv studijskog programa 01.07.430. Fizioterapija i radna terapija

engleski naziv Physiotherapy & Ocupational Therapy

Skračeni naziv FZN-HCN-Ft

Vrsta (tip) studija

Panevropski univerzitet "APEIRON" obavlja prema tipu studija:

studije prvog ciklusa koje mogu biti o osnovne i o sub-specijalističke,

studije drugog ciklusa koji mogu biti o magistarske i o specijalističke,

doktorske studije trećeg ciklusa, programe cjeloživotnog učenja i programe stalnog stručnog osposobljavanja i usavršavanja.

Univerzitet obavlja prema vrsti studija:

redovne studije, proširene redovne studije i redovne-mentorske studije, a

prema načinu izvođenja studija:

obrazovanje u sjedištu, obrazovanje van sjedišta i studije "učenja na daljinu" (distant learning) odn. virtuelne

studije, kao i dozvoljene kombinacije ovih načina studiranja.

Studije "učenja na daljinu" obavljaju se u različitim naučnim oblastima koje su kompatibilne sa prirodom te vrste studija studija,

Prošireni redovni studij je redovan studij sa obnovljenom zadnjom godinom studija u kojoj student pohađa samo jedan semestar zbog ispunjavanja zaostalih ispitnih obaveza iz prethodnog školovanja ili zaostalih obaveza iz diferencijalnog programa.

Programe učenja na daljinu i programi cjeloživotnog učenja mogu se organizovati i van okvira studijskih programa za koje je Panevropski

Banja Luka: Bosna i Hercegovina/RS, Pere Krece 13, Pošt. fah 51 Banja Luka 78102; Studentska služba: Tel: +387 (0) 51 430 890; 430 892; 430 893; 430 894; Fax: 430 891; WEB mail: info@apeiron-uni.eu; Rektorat: Tel: +387 (0) 51 430 920; Fax; 430 921; Vijeće za postdiplomske i doktorske studije: +387 (0) 51 430 978; E-mail: rektorat@apeiron-uni.eu; Management Panevropskog univerziteta – Upravni odbor & Direktor +387 (0) 51 430 940; fax 430 921; management@apeiron-uni.eu; Biblioteka: +387 (0) 51 430 941; Travnik: Školska 23 Travnik 72270; Studentska služba: Školska 23, Tel: +387 (0) 30 519 750; 519 755; Fax: +387 (0) 30 519 759; E-mail: travnik@apeiron-uni.eu;

2

univerzitet dobio dozvolu za rad. Kandidati u sistemu cjeloživotnog učenja ili stručnog usavršavanja nemaju status studenta.

Cjeloživotno učenje i stalno stručno osposobljavanje i usavršavanje će se sprovoditi u okviru organizacionih jedinica za ostvarivanje obrazovne i naučno-istraživačke djelatnosti ili u okvirima specijalizovanih strukovnih akademija.

Studijskim programom koji organizuje i izvodi dvije ili više visokoškolskih ustanova koje imaju dozvolu za rad, stiče se zajednička diploma (tzv. joint degree).

Institucije koje izvode/admin. program

Panevropski univerzitet "APEIRON" Banja Luka – ustanova koja je nosioc (registrovala) program

Fakultet zdravstvenih nauka Banja Luka – organizaciona jedinica koja izvodi program

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

Stručni, akademski, odn. naučni naziv zanimanja:

Šifra Naziv zanimanja Engleski naziv I Isprave koje imaju status diplome

a/ Bachelor stepen prvog ciklusa u trajanju od 3 godine (6 semestara) – 180 ECTS

2236016 Diplomirani fizioterapeut – Bachelor fizioterapije Bachelor of Physiotherapy

b/ Studije prvog ciklusa – subspecijalističkog stepena u trajanju od 4 godine (8 semestara) – 240 ECTS

2236017 Diplomirani fizioterapeut – specijalista fizioterapije i radne terapije

Bachelor of Physiotherapy and Occupational Therapy

c/ Magistarske (master) studije drugog ciklusa u trajanju od ukupno 5 godina (10 semestara) – 300 ECTS (sa odbranom magistarskog rada)

2236018 Magistar zdravstvenih nauka u oblasti fizioterapije Master of Physiotherapy – in the field of …

d/ Doktorske studije trećeg ciklusa u trajanju od 3 godine (6 semestara) -180 ECTS (prethodno završene magistarske studije i odbranjen doktorski rad)

2236019 Doktor zdravstvenih nauka u oblasti fizioterapije PhD in Physiotherapy – the field of …

2236010 Počasni doktor zdravstvenih nauka u oblasti fizioterapije (Doctor honoris causa) PhD Honoris Causa in Physiotherapy

e/ Zajednička diploma o završenim školovanju određenog stepena (sa registrovanom stranom ustanovom)

223601 6-9

Zajednička diploma zdravstvene njege – stepena ...

Joint Degree in Physiotherapy (bacheolor, master PhD)

II Isprave koje nemaju status diplome

a/ Certifikat (svjedočanstvo) o završenim četvero-semestralnom školovanju – 120 ECTS

3226015 Medicinski tehničar u parcijalnom dodiplomskom školovanju Associate degree in Physiotherapy

b/ Specijalističke studije drugog ciklusa u trajanju do godine dana

2236017 Specijalista u odabranoj oblasti matičnosti studijskog programa Specialist in filed of ...

c/ Uvjerenje/svjedočanstvo/certifikat o završenom programu cjeloživotnog obrazovanja / stručnog obrazovanja i usavršavanja / strukovne akademije

3226015 Uvjerenje/svjedočanstvo/certifikat o završenom programu ... u oblasti fizioterapije

Certificate / credentials on finalized program in … in Physiotherapy

3

OPIS PROGRAMA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi stud. programa

Proces intenzivnog razvoja i primjene visokih tehnologija u medicini, hiperprodukcija informacija i širenje naučnih saznanja, multipliciranje specijalističkih znanja, ali i interdisciplinarnog karaktera savremenih znanja reflektuju se na organizaciju, metodiku i didaktiku obrazovanja kolaterarnih zanimanja u zdravstvenoj oblasti. To je jedan od glavnih razloga da se programi u obrazovanju tih struka pomjeraju ka zahtjevima višeg i visokog obrazovanja, što postaje standard u obrazovnim sistemima razvijenih država.

Osnovni razlozi za osnivanje studija "Fizioterapije i radne terapije" su:

o potrebe da se oblast fizioterapije i pratečih naučnih disciplina koje obezbjeđuju holistički pristup funkciji zdravlja, studiraju na interdisciplinarni i multidisciplinarni način;

o unapređenje zdravstvene zaštite; o proširene mogućnosti akademskog školovanja učenika srednjih

medicinskih škola; o veliko interesovanje medicinskih tehničara za proširenjem

obrazovanja i otvaranjem mogućnosti dodatnog obrazovanja u kontekstu cjeloživotnog učenja (life long learning);

o pozitivna iskustva razvijenih zemalja; o potrebe za dodatnim kadrom u fizioterapijskoj praksi; o potrebe uvođenja bolonjskih principa u edukativnoj praksi u

oblasti fizioterapije (trogodišnji diplomski studij, jednosemestralni predmeti, sistem prenosa i akumulacije kredit-bodova, transparentnost stečenog obrazovanja i vertikalna i horizontalna prohodnost, efikasnost i pragmatičnost studija etc.);

o velike potrebe za kadrovima navedenih profila u razvijenim zemljama, što otvara mogućnost zaposlenja u inostranstvu.

Da bi postigli ove obrazovne ciljeve u studiju prvog ciklusa studenti treba da iskuse različite tipove nastavnih metoda kao što su tradicionalna predavanja i vježbe, seminari, istraživački seminari, projektni zadaci, pedagoške radionice, problemski orjentisane radionice, laboratorijska nastava, demonstracioni časovi, klinička praksa, studentska praksa i praktičan rad, radno orjentisane vježbe, izrada modela, rad na terenu, istraživački rad.

Povezano sa tim studenti treba da prođu i različite metode procjene znanja kojima se dokumentuju postignuti obrazovni ishodi. To znači da obrazovni ishodi predmeta treba da budu postignuti odgovarajučim nastavnim i ispitnim metodama, gdje studenti prezentuju ne samo nivo svoga osnovnog znanja, već i svoju sposobnost da organizuju svoj rad, da komuniciraju u kontekstu svoga rada i da argumentuju rezultate. To znači da obrazovna ustanova treba da koristi mnoštvo različitih metoda procjene znanja i postignuća studenata, već tokom studija prvog ciklusa, a naročito da procjenjuju metode kojima se unapređuju organizacione, komunikacione i sistemske kompetencije studenata. Nakon studija prvog ciklusa, studenti bi trebali da imaju mogućnost zaposlenja, mobilnosti u daljim studijima, ili mogućnost kasnijeg uključivanja u sistem "učenje za život".

Nastava drugog ciklusa se bazira na jezgrenim znanjima prvog ciklusa. Prema nastavnom usmjerenju može da bude vertikalna, horizontalna ili interdisciplinarna što zavisi od znanja koja su stečena tokom studija prvog

4

ciklusa. U drugom ciklusu, kao i u prvom, koriste se različiti nastavni i ispitni metodi kojima se stimuliše ne samo preuzimanje znanja u predmetnim oblastima, već takođe i priprema studenta da pronalaze relevantne instrumente za rješavanje problema, kao i njihovu sposobnost da se organizuju i komuniciraju i konačno da budu u stanju da prezentuju rješenje problema u širem poslovnom kontekstu.

Kompetencije/obrazovni ishodi stud. programa

Fizioterapeut (fizikalni terapeut) je zdravstveni stručnjak koji radi u oblastima promocije i prevencije zdravlja, te terapije i rehabilitacije sa osobama svih uzrasta, i u svojevrsnom partnerstvu sa svojim klijentima/pacijentima, nastoji da održi i podstakne njihovo zdravlje i da nadomjesti funkcije i samostalnost koje im nedostaju, zbog problema izazvanih tjelesnim, psihološkim i drugim poremećajima i/ili onesposobljenosti odn. hendikepa koji proizlaze iz tih poremećaja (Svjetska zdravstvena organizacija, 1980. - WCPT, 1995.)

Opšti generički deskriptori studija prvog i drugog ciklusa prema definisanim obrazovnim ishodima koji su usvojeni na Bergenskoj konferenciji (19-20 May 2005): Kvalifikacije koje obilježavaju završetak prvog ciklusa dodjeljuju se studentu koji:

posjeduje pokazano znanje i razumjevanje studijske oblasti, stečeno produžetkom opšteg srednjoškolskog obrazovanja, i koje je podržano naprednim nastavnim sredstvima, na nivou koji uključuje i određene aspekte poznavanja savremenih dostignuča u toj studijskoj oblasti;

može da primjeni znanje i razumjevanje studijske oblasti na način koji pokazuje profesionalni pristup u radu i struci, i ima kompetencije koje demonstrira kroz promišljanje i iznošenje argumenata i rješavanje problema u svojoj studijskoj oblasti;

ima sposobnost da prikupi i interpretira relevantne podatke (obično u svojoj stručnoj oblasti) kako bi formirao stručno mišljenje koje uključuje i implikacije koje ti stavovi mogu da imaju na relevantne društvene, naučne ili etičke teme;

može da prenosi informacije, ideje, probleme i rješenja, bilo stručnoj bilo laičkoj publici;

razvio je sposobnost učenja koja je neophodna da bi, sa visokim nivoom samostalnosti, mogao da nastavi naredni nivo studija.

Kvalifikacije koje obilježavaju završetak drugog ciklusa dodjeljuju se studentu koji:

posjeduje pokazano znanje i razumjevanje koji su izgrađeni na, i proširuju i/ili povećavaju, znanja koja su uobičajeno povezana sa prvim ciklusom, i koja obezbjeđuju osnovu i mogućnost za originalnost u razvoju i/ili primjeni ideja, često u istraživačkim kontekstima;

može da primjeni znanje, razumijevanje i sposobnosti rješavanja problema u novom, nepoznatom okruženju u okviru šireg (ili multidisciplinarnog) konteksta vezanog za njegovu studijsku oblast;

ima sposobnost uvezivanja znanja i rukovanja sa kompleksnim situacijama, te da formuliše sudove na osnovu nedovoljnih ili ograničenih informacija, uvažavajuči pritom društvenu i etičku odgovornost koja je vezana za primjenu tih znanja i sudova;

može da jasno i nedvosmisleno prenese zaključke, saznanja i obrazlo-ženje teze koju podupire, stručnoj ili laičkoj publici;

5

posjeduje sposobnost učenja koja mu dozvoljava da nastavi studij na način koji može da bude široko samo-organizovan i autonoman.

Kvalifikacije koje obilježavaju završetak trečeg ciklusa dodjeljuju se studentu koji:

posjeduje pokazano sistematsko razumjevanje studijske oblasti i ekspertnog nivoa istraživačkih vještina i metoda u toj naučnoj oblasti;

posjeduje pokazanu sposobnost da zamisli, projektuje, implementira i prilagodi ključni istraživački proces sa potrebnim akademskim integritetom;

napravio je doprinos kroz originalno istraživanje koje proširuje granice znanja i izradom bitnog pisanog djela, koje zaslužuje nacionalno ili međunarodno recenzirano objavljivanje;

sposoban je za kritičku analizu, procjenu i sintezu novih i kompleksnih ideja;

može da komunicira u vezi činjenica iz svoga područja i stručnosti na nivou šire naučne zajednice ili društva u cjelini;

očekuje se da je u stanju, da u društvu baziranom na znanju, promoviše u akademskom i profesionalnom kontekstu, tehnološka, društvena i kulturna unapređenja.

Rezime generičkih sposobnosti studenta u rješavanju problema:

a/ Sposobnost analize:

Identifikacije radno-stručnog okruženja u kojem se odvija rješavanje problema;

Definisanje pretpostavki i ciljeva za rješavanje problema; Utvrđivanje resursa i kompetencija koji su neophodni da bi se riješio

problem;

b/ Sposobnost izbora;

Sposobnost donošenja odluka; Svijest o stepenu neizvjesnosti i rizicima koji su vezani za donošenje

odluke; Uviđanje implikacija i konsekveci koje donosi izbor; Sposobnost argumentovanja i odbrane odluke.

c/ Sposobnost implementacije pretpostavlja:

Planiranje i organizaciju za izvršenje poslova / zadataka Odgovarajuće podešavanje parametara Izbor opcije i donošenje odluke Argumentovanje i sprovođenje odluke Fokusiranje na ciljeve u procesu implementacije Vještine rukovođenja

Rezime opštih predmetno-stručnih - generičkih kompetencija

PRVI CIKLUS

Ključne predmetno-stručne kompetencije Ključne generičke kompetencije

Studenti treba da budu sposobni da:

° Da pokažu poznavanje osnova i istorije svoje glavne studijske

° bazično znanje profesije

6

oblasti/discipline; ° bazično znanje studijske oblasti

° Da pokažu (izraze) stečeno osnovno znanje na koherentan način;

° sposobnost donošenja odluka ° vještine komunikacije

° Da u taj kontekst uključe nove stručne infrormacije i interpretacije;

° sposobnost rada u interdisciplinarnim timovima;

° Da pokažu razumjevanje ukupne strukture studijske oblasti i povezanost sa naučnim disciplinama;

° kapacitet da primenjuju znanje u praksi,

° kreativnost

° Da pokažu da razumiju i da mogu primjeniti metode kritičke analize i teorijskog razvoja u svojoj studijskoj oblasti;

° sposobnost upravljanja informacijama (pronalaženje i analiza informacija iz različitih izvora)

° Da ispravno primjenjuju odgovarajuće disciplinarne metode i tehnike;

° osnovne kompjuterske veštine ° sposobnost adaptacije novim

uslovima ° Da pokažu razumjevanje

metoda istraživanja u odgovarajućoj oblasti;

° kapacitet da urade usmenu i pisanu prezentaciju na maternjem jeziku

° Da pokažu da razumiju eksperimentalna testiranja i posmatranja na kojima su bazirane naučne teorije.

° istraživačke sposobnosti ° kapacitet da uči ° sposobnost samostalnog rada

DRUGI CIKLUS

Ključne predmetno-stručne kompetencije Ključne generičke kompetencije

Studenti treba: ° Da imaju dobra znanja o

specijalizaciji unutar discipline na višem nivou To znači da student treba da poznaje najnovije teorije, interpretacije, metode i tehnike;

sposobnost analize i sinteze sposobnost rješevanje problema sposobnost samokritike znanje drugog jezika

° Da budu sposobni da kritički prate i interpretiraju najnoviji razvoj u teoriji i praksi;

etička opredjeljenost

° Da imaju dovoljno kompetencija u okviru tehnika nezavisnih istraživanja i da budu sposobini da interpretiraju rezultate na višem nivou;

° Da budu sposobni da urade originalni doprinos unutar kanona same discipline u formi završne teze;

° Da pokažu kreativnost i originalnost u rješavanju

7

TREČI CIKLUS

Ključne predmetno-stručne kompetencije Ključne generičke kompetencije

Studenti treba: ° Da demonstriraju sposobnost da

izvedu nezavisno, originalno i u konačnici objavljivo istraživanje u jednoj ili više naučnih područja koja se odnose bilo na fundamentalna ili na primjenjena saznanja;

Ekspertne vještine u specifičnim naučnim područjima

Istraživačke sposobnosti Kreativnost Uvažavanje razlika i multikulturalizma

Sposobnosti kritike i samokritike

Specifični deskriptori studija zdravstvene njege u programu "Fizioterapije i radne terapije"

Stoga studij "Fizioterapije i radne terapije" na Fakultetu zdravstvene njege daje studentima specifične stručne kompetencije odn osposobljava studente za:

specifičnu fizioterapijsku pro-cjenu statusa i fizikalne funkcio-nalnosti pacijenta odn. korisnika fizioterapijske njege i terapije i procjenu potreba za fizio-terapeutskim tretmanom;

provođenje kineziometrijskih i drugih mjerenja u svrhu dijagno-sticiranja funkcije lokomotornog sistema, te provođenje drugih dijagnostičkih postupka za koje je ovlašten;

planiranje i programiranje standardnih i posebnih fizio-terapeutskih postupaka u skladu sa potrebama korisnika;

izbor odgovarajućih fizikalnih sredstava i tehnika koje zavise od poznavanja kineziologije, pozna-vanja patofizioloških mehanizama koji uzrokuju poremećaj kretanja, poznavanja terapijskih procedura, i poznavanja efekata fizioterapijskih tretmana, te

sposobnosti interpretacije i evaluacije učinaka tretmana; sudjelovanje u obrazovanju fizioterapeuta i ostalih zdravstvenih radnika; sudjelovanje u istraživanjima u području fizioterapije, naročito rizičnih grupa populacije;

osposobljavanje za timski rad, a naročito za transdisciplinarni model timskog rada. Student se ospo-sobljava za komunikaciju sa članovima različitih zdravstvenih, terapijskih, rehabilitacionih, soci-jalnih i odgojnih timova, što pospješuje ostvarenje terapijskih ciljeva;

kontinuiranu vlastitu edukaciju, kao i rad na unapređenju struke. Talentovani diplomirani fizio-terapeuti će sudjelovati u obrazov-nom procesu (studenata na dodiplomskoj nastavi i u stručnom obrazovanju drugih stručnjaka u zdravstvenim i drugim ustanovama), mogu biti uključeni kao instruktori u nastavi, zdravstvenim i socijalnim ustanovama koje se bave sprovo-đenjem zdravstvene zaštite, a bit će osposobljeni da daju doprinos efikasnoj organizaciji fizioterapijske djelatnosti sudjelujući u planiranju organizacije rada;

Komunikacijskim kompetencijama i vještinama, te poznavanjem psiholoških faktora terapijskog procesa, diplomirani fizioterapeuti će biti osposobljeni da pomažu u razvijanju pozitivnih odnosa s bolesnikom i

8

njegovom porodicom u cilju smanjenja tjeskobe i izgradnje motivacije neophodne u terapijskom procesu.

Savladane vještine:

Savladavanjem nastavnog plana i programa studenti stiču ne samo odgovarajuća znanja vezana za teorijsko razumijevanje predmeta, već takođe i specifične vještine odnosno sposobnosti i kompetencije vezane za praktičnu i operativnu primjenu tih znanja, te vještine neophodne za sticanje odgovarajućih profesionalnih kvalifikacija studenata.

Obrazovni ishodi bi trebali studentima da daju opšte vještine rješavanja problema u praksi koje se odnose na:

° Formulianje pitanja koja se odnose na pozadinu problema; ° Formulisanje istraživačkih pitanja; ° Analizu problema; ° Definisanje metodologije rješavanja problema; ° Donošenje zaključaka vezanih za elaboriranje problema; ° Artikulisanje preporuka vezanih za rješavanje problema; ° Pronalaženje izvora za dalju elaboraciju problema; ° Orkestriranje i harmoniziranje timova koji rješavaju problem; ° Prezentaciju problema i komunikaciju u vezi sa problemom.

Fizioterapeuti obezbjeđuju zdravstvene usluge koje pomažu da se obnovi tjelesna funkcija, poboljša pokretljivost, smanji i olakša bol i sprijeći odn. ograniči trajna fizička onesposobljenost pacijenata koji pate zbog tjelesnih povreda ili različitih bolesti. Oni obnavljaju održavaju i unapređuju ukupnu kondiciju i zdravlje pacijenata. Njihovi pacijenti uključuju žrtve nesreća i pojedince koji su u stanju nesposobnosti uzrokovane obolenjem kičmenog stuba, artritisom, obolenjem srca, prelomima, ozljedama glave i cerebralne paralize. Fizioterapeut je u sklopu svoje struke osposobljen za sudjelovanje u postupku procjene bolesnika, te djelovanje u terapiji kao i u područjima prevencije i evaluacije. On ima etičku i legalnu odgovornost da prikupi informacije potrebne za planiranje i sprovođenje uspješnog fizioterapijskog tretmana (Kanadsko udruženje fizioterapeuta, 1986.). Diplomirani studenti i diplomirani studenti-specijalisti na programu "Fizioterapija i radna terapija" osposobljeni su za prestižna zanimanja i poslove:stručne poslove fizikalne, kinezio i fizio-terapije u specijalističkim obla-stima: fizioterapije u hirurgiji i traumatologiji, fizioterapije u ortope-diji, fizioterapije u kardiologiji i pulmologiji, fizioterapije u reuma-tologiji, fizioterapije u neurologiji, fizioterapije u pedijatriji, fizioterapije u ginekologiji i akušerstvu, fizioterapije u gerijatriji, zatim poslove: medicinskog masera, sportskog fizioterapeuta i banjskog fizioterapeuta, zatim poslove radnog terapeuta u specijalističkim oblastima: neuro-razvojnih i neuroloških poremećaja, kod oštećenja mišićno-koštanog sistema, kod psihosocijalnih pore-mećaja odn. poslove radne terapije rehabilitacije u zajednici, te rukovodeće i organizacione poslove vezane za menadžment ustanova fizikalne, fizio i banjske terapije. Diplomirani fizioterapeuti će pružati usluge klijentima/pacijentima u privatnom i javnom sektoru, u ambulantnim službama, bolnicama, rehabilitacionim centrima, ustano-vama socijalnog staranja, klinikama, školama, sportsko-rekreacionim i banjsko-

9

rehabilitacionim centrima, preduzećima, te korisnicima u njihovim vlastitim domovima. U okviru studija stvoreni su temelji za doživotnu profesionalnu mobilnost i permanentni stručni razvoj.

Sadržaj programa:

Studijski program1 je tako dizajniran da omogućava budućim fizio-terapeutima sticanje neohodnih teorijskih znanja, praktičnih vještina i tehnika rada sa različitim vrstama pacijenata, perfekciju u korištenju fizioterapijskih uređaja i pomagala, te fizikalno-terapijsku kliničku praksu u različitim okruženjima.

Studijski program fizioterapije obrazuje studenta teorijski i praktično, tako da je osposobljen za samostalan rad pri zdravstvenim ustanovama. Studijski programi pružaju uvid u različite koncepte fizioterapije, uz naglasak na holističkom pristupu pacijentu. Nastavni programi studija fizioterapije omogućavaju usvajanje znanja i vještina vezanih uz procjenu stanja pacijenta, postavljanje ciljeva te izradu programa fizikalne terapije u zavisnosti od starosti i vrste pacijenta, te potrebama i dis-funkcijama osobe kojoj se ordinira fizioterapijski tretman. Studijski programi koncepcijski daju mogućnost uključivanja u timski proces zdravstvene zaštite, njege i rehabilitacije.

Nastavni plan osnovnog diplo-mskog trogodišnjeg studija na studijskoj grupi "Fizioterapije i radne terapije" sastoji se od 30 predmeta koji čini obavezni program, dva izborna bloka opšte i specifične kliničke prakse (u petom i šestom semestru), te jednim izbornim predmetom.

U okviru obaveznog programa 10 predmeta predstavljaju zajedničke osnove sa ostalim studijskim grupama koje su uvedene na Fakultetu (od kojih su dva predmeta strani jezici). Ukupno 21 predmet čine "jezgreni" studijski program u koji spadaju i oba predmeta kliničke prakse, a 5 predmeta čine kola-terarni program preuzet sa studijskih grupa drugih Fakulteta članica Pan-evropskog univerziteta "APEIRON".

Predmeti zajedničkih osnova i predmeti studijskog jezgra čine matično (strukovno i kvali-fikaciono) jezgro studijske grupe " Fizioterapija i radna terapija" (maksimalno 31 predmet) i predstavljaju osnovu sticanja zvanja odn. priznavanja diplome u ovoj studijskoj grupi. Posebno treba naglasiti da u ovoj studijskoj grupi oba predmeta kliničke prakse ulaze u studijsko jezgro, što znači da u studijskoj grupi "Fizioterapije i radne terapije" klinička praksa postaje dio matičnosti studija.

Magistarske studije II ciklusa fokusiraju se na predmete koji produbljuju znanje sa mogućim orjentacijama, bilo u vertikalnom pravcu, gdje studenti ulaze u dubinu predmetnog područja studija prvog ciklusa, ili u horizontalnom pravcu, što znači da studenti dodaju nova predmetna područja zdravstvene njege i javnog zdravstva u svom studiju drugog ciklusa, ili idu na diversifikaciju odn. interdisciplinarni studij, što znači uključivanje predmeta i oblasti koje nisu direktno povezani sa zdravstvenom njegom kao npr. menadžment u zdravstvu, wellness, različite grane fizičkih aktivnosti i sporta, primjena savremenih tehnologija u oblasti zdravstvene zaštite i u medicinskoj praksi i dr. Magistarski program sadržava ključnu komponentu teze koja uobičajeno uključuje jednu ili više područja u matičnim oblastima zdravstvene njege.

Izborni program studijske grupe "Fizioterapija i radna terapija" se sastoji iz:

kliničko-praktičnog dijela koji je lociran u dva bloka opšte i specifične kliničke prakse u petom i šestom semestru (u okviru trogodišnjeg studija);

1 Prema podacima American Physical Therapy Association, u SAD ima 205 akreditovanih univerzitetskih pro-

grama iz fizioterapije od kojih 94 nude studij drugog ciklusa, a 111 nude doktorski studij trećeg ciklusa.

10

stručno-praktičnog dijela koji je lociran bloku stručne prakse iz radne terapije u osmom semestru;

teorijsko-specijalističkog dijela koji se sastoji od dva izborna predmeta locirana u šestom i sedmom semestru;

Nastavni program na studijskoj grupi "Fizioterapija i radna terapija" realizuje se tako što je studentima na raspolaganju tokom jedne školske godine (dva semestra) ukupno 15 predmeta od kojih je 10 obaveznih predmeta (iz grupe zajedničkih osnova i studijskog jezgra), jednim izbornim specijalističkim pred-metom koji je lociran u šestom odn. u sedmom semestru (student bira predmet iz skupa od 60 predmeta raspoređenih u 5 kategorija izbornih predmeta), 2 izborna bloka opšte kliničke prakse koja su locirana u trećoj godini studija i 4 fakultativna (opciona) predmeta u režimu intenzivnih studija.

Praktični oblici rada na programu "Fizioterapija i radna terapija" učestvuju u ukupnom broju časova planiranih za nastavne aktivnosti sa 57,34 %, što je vidljivo iz sljedeće tabele:

Nastavne aktivnosti Fizioterapija

Čas %

Kontakt časovi 1710 42,66Vježbe/treninzi 1054 26,30Seminarski i studentski radovi 228 5,69Pedagoške radionice 72 1,80Stručna i klinička praksa 944 23,55SVEGA: nastavne aktivnosti 4008 100

Praktičan rad (učešće) 2298 57,34

Osnovne studijske/matične oblasti:

Šifra Naziv naučne oblasti Engleski naziv

Studijski program "Fizioterapija i radna terapija" 1.01.15. Biofizika Biophysics

3.02.03. Fizikalna medicina i rehabilitacija (fiziatrija) sa kliničkim primjenama

Physical Medicine and Rehabilitation (Physiatry)- with clinical applications

3.02.03.005. Kineziologija sa kineziometrijom Kinesiology with Kinesiometrics

3.02.30. Ortopedija Orthopaedics 3.02.25.005. Ergonomija i medicina rada Ergonomics and Industrial Medicine 3.02.03.021. Protetika i ortotika Prosthetics and Orthotics 8.01.03.001. Sportska medicina Sport's Medicine

3.02.03.023. Radna terapija Occupational Therapy

5.08.02. Defektologija Handicapped Therapy

USLOVI ZA UPIS

11

U prvu godinu osnovnih studija može se upisati lice koje ima završeno četverogodišnje srednje obrazovanje u entitetima BiH i disktriktu Brčko ili ekvivalentno obrazovanje u inostranstvu, pod uslovom da je uplatilo upisninu odn. školarinu prema Pravilima o visini naknade za studiranje i cijeni usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu, koja donosi Upravni odbor Univerziteta.

Kandidat prilikom upisa zaključuje Ugovor o studiranju kojim obje ugovorne strane, Panevropski univerzitet "APEIRON" i student koji se upisuje, preuzimaju obaveze i stiču određena prava u procesu studiranja.

U zavisnosti od vrste srednje škole, te nastavnog plana i programa koji je realizovan u srednjoj školi, koju je završio kandidat za upis na Panevropskom univerzitetu "APEIRON", upisani kandidati mogu imati različit raspored obaveznih predmeta u prvom i drugom semestru. Odluku o rasporedu obaveznih predmeta u zavisnosti od prethodnog obrazovanja donosi Rektor Univerziteta ili dekan Fakulteta na prijedlog Senata Univerziteta ili Naučno-nastavnog vijeća.

Učenici koji su srednju školu završili u inostranstvu moraju da prethodno izvrše nostrifikaciju diplome srednje škole u Ministarstvu prosvjete i kulture Republike Srpske.

Stranac se upisuje u prvu godinu studija pod istim uslovima kao i državljanin Republike odn. BiH, uz dokaz da je platio upisninu i školarinu prema Pravilima o visini naknade za studiranje i cijeni usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu, koja donosi Upravni odbor Univerziteta.

Univerzitet raspisuje Konkurs za upis studenata na odgovarajućoj školskoj godini u svim studijskim grupama ili za pojedine studijske grupe u svim ili samo pojedinim tipovima i vrstama studija odn. studijskim ciklusima, na osnovu odluke Upravnog odbora Univerziteta i uz prethodno pribavljeno mišljenje Senata Univerziteta. Konkursom se utvrđuje broj kandidata za upis na odgovarajuće studijske cikluse, tipove i vrste studija odn. studijske programe prema raspoloživim kapacitetima Univerziteta i uz zadovoljavanje predviđenih parametara kvaliteta studija. Univerzitet može da raspisuje više konkursa za prijem studenata u istoj školskoj godini sve do popune planiranog broja studenata i ukoliko termin konkursa ne ugrožava parametre kvaliteta studija.

Za upis na prvu godinu studija prvog ciklusa kandidati ne polažu prijemni odn. kvalifikacioni ispit ukoliko je broj prijavljenih kandidata na javnom konkursu za upis studenata manji od broja kandidata koji su planirani za upis na prvu godinu studija i koji su naznačeni u Konkursu. Kandidati koji su konkurisali za upis na prvu godinu studija prvog ciklusa polažu kvalifikacioni ispit ukoliko je broj prijavljenih kandidata veći od planiranog broja kandidata za upis. Kvalifikacioni ispit obuhvata znanja iz opšte kulture i programskih sadržaja srednjeg obrazovanja. Kvalifikacioni ispit se polaže u pismenoj formi.

Kandidati koji su upisani na Univerzitet prolaze test inteligencije i test opštih i specifičnih sposobnosti i sklonosti, i poslovni interviju kojima se ocjenjuju njihove preferencije, što služi kao podloga za mentorsko izvođenje obrazovanja i usmjereno vođenje karijere u okviru Centra za vođenje karijere studenta.

Upis na studije koji Panevropski univerzitet "APEIRON" organizuje po osnovu Sporazuma sa drugim visokoškolskim ustanovama iz zemlje i inostranstva vrši se u skladu sa pravilima koja su definisana tim Sporazumima i u skladu sa zakonskim propisima koji važe u Republici Srpskoj i BiH.

Panevropski Univerzitet "APEIRON", prije raspisivanja konkursa za upis novih studenata, definiše i javno objavljuje visinu naknade za studiranje i cijenu usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu, a koji se odnose na troškove studija za jednu školsku godinu. Visina naknade za studiranje i cijene usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu zavise od konkurentske sposobnosti visokoškolske ustanove, parametara tržišta obrazovnih usluga i tržišta troškova u oblasti visokog obrazovanja, te od realne kupovne moći različitih kategorija korisnika usluga Panevropskog univerziteta. Naknade za školarine mogu da variraju zavisno od studijske grupe koju upisuje kandidat, tipa studija, obima dopunskih obrazovnih usluga, godine studija, geografske regije u kojoj se nalazi mjesto boravka kandidata ili drugih parametara koji utiču na tržišnu poziciju Panevropskog univerziteta i njegovih organizacionih jedinica u kojima se organizuje studijski proces. Student ne može da upiše narednu školsku godinu ukoliko nije izmirio sve finansijske obaveze prema Univerzitetu iz prethodnih godina. Članovi uže porodice radnika zaposlenih na Univerzitetu i uže porodice članova Upravnog odbora i Nadzornog odbora Univerziteta, studenti iz porodica iz kojih na Panevropskom univerzitetu studira više od jednog člana uže porodice, talenti koji su postigli visok uspjeh u prethodnom školovanju, studenti koji na Panevropskom univerzitetu studiraju više obrazovnih ciklusa u kontinuitetu, studenti koji se prvi put upisuju na neki od Fakulteta Panevropskog univerziteta ili na studijske programe koje organizuje Panevropski univerzitet i upis obave u rokovima predviđenim za prvi upisni termin, studenti koji uplate cijeli iznos školarine prije početka tekuće školske godine, kao i druge kategorije korisnika usluga Univerziteta koje utvrdi Upravni odbor Univerziteta svojim posebnim odlukama, imaju pravo na odgovarajuće popuste/povlastice u plaćanju obaveza prema Univerzitetu u skladu sa kriterijumima razrađenim u Pravilima o visini naknade za studiranje i cijeni usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu.

12

Lista predmeta sa okvirnim sadržajem, matičnošću i metrikom

Kompletna lista predmeta studijskog programa, sa metrikom studija prema kategorijama nastavnih aktivnosti u kojima su razdvojeni kontakt časovi, vježbe i treninzi, seminarski i studentski radovi, pedagoške radionice, stručna i klinička praksa, sati individualnog i grupnog učenja i istraživanja izvora, te pregled predmeta po semestrima i školskim godinama sa sumarnim podacima metrike studija na nivou semestra, školske godine, trogodišnjeg, 6-to semestralnog studija i četverogodišnjeg, 8-mo semestralnog studija, data je u prilogu (1) ovog programa u vidu Nastavnog plana studijskog programa "Fizioterapija i radna terapija".

U prilogu (2) Nastavni programi studija "Fizioterapija i radna terapija", dat je pregled programskih sadržaja svakog pojedinačnog predmeta sa podacima o organizacionoj jedinici u okviru koje se izvodi nastavni predmet, katedri kojoj pripada predmet, funkcionalna oblast predmeta, nivou apstraktnosti i tipu predmeta prema kriteriju obaveznosti, matičnosti premeta prema naučnoj oblasti, naučnom polju i užoj naučnoj oblasti kojoj pripada predmet, specificiranju obrazovnih i profesionalnih ciljeva, kompetencija/obrazovnih ishoda, savladanih vještina u okviru predmeta, detaljnom opisu sadržaja predmeta, metrici izvođenja predmeta sa specificiranim satima prema kategorijama i vrstama nastavnih aktivnosti, jezicima izvođenja nastave za predmet, definisanim preduslovima za pristup (izučavanje predmeta odn. polaganje ispita) predmetu, detaljno opisanoj metodici izvođenja predmeta, načinima evaluacije rada studenata na predmetu i izvorima za učenje podjeljenim na kategorije: osnovna literatura, dopunska literatura, časopisi i Internet (WEB) izvori, koji su formatirani sa podacima traženim prema akademskim zahtjevima za korektno citiranje.

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

Prilikom izvođenja programskih sadržaja u edukativnoj praksi Univerziteta primjenjuju se metodološki principi kojima se podstiče zamjena obrazovanja orjientisanog ka "poučavanju" obrazovanjem orjentisanim ka "učenju".

Principi koji obezbjeđju primjenu ove paradigme su:

o Promjena uloge nastavnika od osobe koja struktuira znanje, poučava i artikuliše ključne koncepte, te nadzire i upravlja radom studenta, prema ulozi nastavnika kao pratioca, savjetnika i motivatora koji omogućava da student sagleda značaj i mjesto određene naučne discipline u sistemu znanja, posreduje u razvijanju sposobnosti razumjevanja i primjene znanja u kontekstu željene kvalifikacije, preuzima ulogu medijatora ličnih interesa i preferencija studenta, koji sagledava vrijednosti i specifične sposobnosti studenta i praznine u znanju i prethodnom kurikulumu studenta, te na osnovu tih uvida asistira studentu u kritičnoj selekciji didaktičkih materijala i izvora i organizaciji obrazovnih scenarija i situacija;

o Obrazovanje orjentisano ka studentu i njegovim stvarnim mogućnostima i sposobnostima učenja - zahtjevajući veći stepen učešća (interakcije) studenta u nastavi da bi se kod studenta razvile sposobnosti samostalnog upravljanja izvorima informacija i sposobnost evaluacije informacija u različitim oblicima;

o Redefinisanje ciljeva obrazovanja uzimajući u obzir potrebe društvene zajednice za određenim obrazovnim kompetencijama i kvalifikacijama i mogućnostima zapošljavanja.

o Dodavanje indikatora sa većim stepenom mjerenja učinaka obrazovnog procesa, koji omogućavaju i veću pedagošku relevantnost prilikom evaluacije znanja;

o Promjena u pristupu obrazovnim aktivnostima kroz podsticanje ličnog sistematskog učešća studenta u individualnoj i grupnoj pripremi relevantnih pedagoških sadržaja, u ličnim i grupnim prezentacijama tih sadržaja i u kontinuiranom sagledavanju rezultata učenja, te povratnoj vezi u procjeni pedagoških sadržaja na relaciji student - edukativno okruženje - profesor;

o Promjena u organizaciji procesa učenja kroz razvoj inovativnih načina participacije studenata u obrazovnom procesu u vidu promjene konteksta učenja, promjene pristupa organizaciji učenja, uključivanja koncentrovanih programa, racionalizacije predmeta, definisanja fleksibilinijih i operativnijih programa i primjene fleksibilnijih pedagoških metoda obrade predmeta, obezbjeđujući

13

neposredne konsultacije i direktnu podršku studentima.

Oblici i metode kojima se ostvaruje nastavno-edukativni proces za sve vrste studija impliciraju ostvarivanje uslova za visoku motivaciju studenata, aktivan odnos studenata kroz multidimenzionalnu interakciju i participaciju u nastavnom procesu i ostvarivanje nastavnog procesa u vidu pedagoške radionice u kojoj studenti aktivno rade na gradivu i ostvaruju efikasne modele interaktivnog pedagoškog komuniciranja i planirane pedagoške ishode bilo samostalno, bilo u međusobnoj interakciji i uz pomoć nastavnog osoblja.

Na univerzitetu se primjenjuju sljedeći oblici i metode pedagoškog rada:

Redovno izvođenje predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Tokom predavanja student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima Katedre nadležne za predmet koji se obrađuje i ima pravo na redovne konsultacije sa nazivnim profesorom odn. može da se obrati za tutorsku podrška koja se organizuje u slučaju problema pri savladavanju nastavnih sadržaja odn. potrebe studenta za dodatnim radom zbog nedostatka odgovarajučih predznanja za predemt koji se izučava. Predavanja se izvode korištenjem didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (interaktivni multimedijalni optički mediji). Nastava se u cjelini izvodi primjenom informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Sistem kompjuterski podržanog učenja koji se primjenjuje na Univerzitetu/Collegu uključuje odgovarajući multimedijalni obrazovni softver (Learning Management System), primjenu računarskih simulacija, individualno sticanje znanja korištenjem računarskih, multimedijalnih i mrežnih tehnologija, stalnu povratnu informaciju o napredovanju studenata i realnije vrednovanje procesa sticanja i akvizicije znanja i vještina, korištenje mrežnih i internet didaktičkih medija za istraživanje izvora iz različitih oblasti i za empirijska istraživanja uz upotrebu adekvatnog softvera. Tokom izvođenja predavanja vrše se stalne evaluacije progresa u radu studenta sa procjenama njegovog akceptiranja nastavnih sadržaja i dubinskog razumijevanja predmeta učenja. Aktivno učešće studenata u nastavi se boduje i predstavlja jedan od izvora konačne ocjene studenta.

Studentima su obezbjeđeni odgovarajući udžbenici za večinu predmeta u izdanju Panevropskog univerziteta. Osnovni udžbenici nalaze se na raspolaganju studentima prije početka obrade samog predmeta o čemu se sistematski vodi računa u Centru za izdavačku djelatnost Panevropskog univerziteta. Univerzitet je registrovan kao izdavačka kuća i samostalno izdaje veliki broj udžbenika i knjiga (predstavlja trećeg izdavača u RS u 2006 godini). Univerzitet podupire cijelim arsenalom različitih podsticaja i pozitivnih mjera izradu udžbenika i ostalih didaktičkih materijala od strane nastavnog osoblja angažovanog na univerzitetu. Ovakav odnos prema izdavanju udžbenika je nametnula potreba zbog nedostatka udžbenika za određene predmete obzirom da se nastavni plan poslovne ekonomije razlikuje od klasičnih ekonomskih studija i obzirom da je nastavni plan rađen prema zapadnim uzorima, kao i zbog nedostatka udžbenika koji su formatirani prema zahtjevima bolonjskog interdisciplinarnog studija koji pretpostavlja reinženjering nastavnih programa. Literatura ili udžbenici koji nisu obuhvaćeni u izdavačkoj delatnosti Univerziteta nalaze se u biblioteci Univerziteta.

Na univerzitetu se primjenjuje i mentorsko vođenje studenata kao specifičan vid nastavnog procesa, bilo da je student obavezan da pribavi mišljenje mentora za pojedine ključne odluke odn. akcije tokom studija za koje je Statutom univerziteta predviđeno mentorsko savjetovanje studenta, bilo kao vid nastavnog procesa u kojem mentor preuzma obavezu vođenja i nadziranja studeneta tokom studija.

14

Izvođenje vježbi, praktikuma i trening sesija namjenjenih za praktičnu obradu programskih sadržaja, sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe sadržajem prate tematske jedinice predavanja. Tokom vježbi student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre. Pojedine vježbe se vrše u kabinetima i laboratorijama koje su opremljene na Panevropskom univerzitetu. Zadaci za vježbanje (Problem Sets), u pojedinim predmetima, kao vid satruktuiranog i nadziranog individualnog rada studenta, distribuiraju se studentima redovno - sedmično (najčešće putem interneta), prateči blokove gradiva koji su savladani tokom sedmice. Programski zadaci su izvedeni iz programskih sadržaja predmeta i svojom strukturom odgovaraju zadacima koji će biti dati studentima na ispitu. Obrađeni sedmični zadaci za vježbanje vraćaju se predmetnom nastavniku i predstavljaju osnovu za evaluaciju rada studentima tokom vježbi, te se boduju i učestvuju u konačnoj strukturi ocjene. Međutim, nema kazni za netačno urađene zadatke odn. za zadatke koji nisu vraćeni predmetnom nastavniku. U tom slučaju, procenat učešća ove kategorije rada studenata ne učestvuje u ukupnoj ocjeni i smanjuje konačnu ocjenu za "jedan stepen". Takođe, izostanak ove kategorije rada studenata može da se nadoknadi relociranjem tog gradiva na ispitne aktivnosti – parcijalni test odn. ispitne aktivnosti – finalni test. Procesirani zadaci za vježbanje ne mogu da ugroze prolaznost na predmetu, ali mogu da koriguju naviše ili naniže postignutu ocjenu za jedan stepen. Rješenja za zadatke za vježbanje se objavljuju i dostavljaju studentima odmah nakon isteka vremena za predaju zadataka predmetnom nastaviku. Zadaci koji su dostavljeni nakon tog vremena ne prihvataju se.

Timski rad u rješavanju problema. Vježbe za pojedine predmete organizovane su tako da studenti samostalno rješavaju problemske zadatke u manjim timovima 5-7 studenata. Saradnik u nastavi ili asistent je u ulozi trenera, obezbjeđujući studentima savjete i objašnjenja ukoliko su neophodni. Studenti dolaze na vježbe pripremljeni obzirom da se nastava predmetnih sadržaja koji se vježbaju u vidu problemskih zadataka odvija prije termina vježbi.

Na univerzitetu se kao specifični oblici vježbi primjenjuju repetitoriji gdje asistenti odn. saradnici u nastavi pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta ili konverzatoriji u kojima studenti produbljuju znanje iz posebnih područja tako da izlažu pojedine teme o čemu se vodi rasprava.

Univerzitet ohrabruje studente na kolaborativni rad i grupno učenja na isti način na koji se organizuje obrada nastavnih problema i vježbi u kontaktnom dijelu nastave. Grupe za učenje mogu da budu izvrstan način za perfekcioniranje programske građe predmeta. Međutim, domaći rad koji je dodjeljen studentu i koji je predmet evaluacije, kao što su seminarski radovi, problemski zadaci, projekti, zadaci za vježbanje, studentska praksa moraju da se izrade samostalno bez kopiranja tuđih rješenja. Ukoliko se moraju navoditi izvori tada se obavezno primjenjuju akademski standardi citiranja. Ukoliko je rješenje odn. zadani rad studenta, rezultat rada više studenata, tada se moraju citirati svi učesnici u rješenju odn. radu. Takođe, moraju se navesti i svi ostali izvori koje student koristi mimo materijala za učenje koji je definisan nastavnim programom i/ili materijala koji je distribuiran studentima. Univerzitet obeshrabruje studente, ali ne zabranjuje, korištenje ispitnih i problemskih pitanja i zadataka iz ranijih školskih godina, koje su studenti pribavili na razne načine. Međutim, student je u takvim prilikama dužan da navede korištenje takvog materijala kao izvora u rješavanju domačih zadataka, odn. zadanih studentskih radova. Izostavljanje takvih navoda će se smatrati "plagijarizmom" i može da bude predmet sankcionisanja.

Plagijarizam, varanje na ispitima, i slična anti-intelektualna ponašanja su ozbiljno narušavanje akademske etike i bit če sankcionisano. U svakom slučaju, Panevropski univerzitet razumije pritisak koji student trpi zbog potrebe da blagovremeno izvrši sve svoje obaveze i uspješno završi školsku godinu, te će Panevropski univerzitet na takve incidente reagovati izbalansirano. Vjerujemo da je iskustvo aktivnosti rješavanja problema u manjim timovima ključno iskustvo u savladavanju specifičnog simbolički orjentisanog gradiva.

Vježbe izvodi, programira, organizuje i nadzire voditelj vježbi koji može da bude iz reda nastavnog

15

osoblja ili saradničkog osoblja. Tokom vježbi, student u saradnji sa voditeljem vježbi, izrađuje stručni izvještaj, koji ocjenjuje voditelj vježbi. Aktivno učešće u rješavanju problema na vježbama i stepen pripremljenosti studenta za učešće na vježbama, kao i stručni izvještaj sa vježbi, boduju se i učestvuju u konačnoj strukturi ocjene studenta.

"Online Tutor" servis omogućava odgovore na pitanja studenata vezana za gradivo koje je obrađeno u nastavnom odn. sedmičnom bloku, koji se upučuju sistemom učenja na daljinu ili WEB mailom saradniku u nastavi ili predmetnom nastavniku. Sastoji se od direktnih i jasnih pitanja vezanih za nejasne sadržaje u indivudualnoj obradi predmetnog bloka iz izvora za učenje. Pitanja vezana za jedan nastavni odn. sedmični blok u okviru ovog servisa mogu da se postave samo do početka obrade narednog bloka. Pitanja vezana za bilo koji dio gradiva mogu da se postave tokom predmetnih konsultacija koje se za nastavni predmet organizuju u planirano i zakazano vrijeme. Postavljena pitanja i odgovori pojavljuju se na WEB stranici predmeta u FAQ sekciji (često postavljena pitanja).

Osim postavljenih pitanja, studenti mogu da ovim putem komentarišu izvore za učenje tako što će uz referencu određene stranice odn. citiranog dijela izvora za učenje u najkraćem objasniti zašto se ti dijelovi po proceni studenta veoma teški, iznenađujući ili nerazumljivi. Ovim putem student može da predloži da se taj dio gradiva dodatno obradi.

Seminari i seminarski radovi su specifičan oblik samostalnog rada studenta sa temama koje zadaje nazivni profesor iz širih programskih okvira predmeta iz kojeg se piše rad. Seminarskim radovima, uvježbava se pismenost studenta i metode i tehnike istraživanja odn. korištenja akademskih izvora, te proširuju saznaja iz tematske oblasti seminarskog rada. Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju studenata. Na univerzitetu se primjenjuju i specifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis), kao i "psihološke radionice" namjenjene za produbljivanje i razvoj interpersonalnih i intrapersonalnih sposobnosti i vještina studenata.

Sistem VIP panela (very important person) i okruglih stolova, kao i tribine za menadžment implementirane kroz rad u sekcijama;

Simulacije u kojima se simulira realna situacija nastala primjenom naučenih znanja i vještina, simulacije sa podjelom uloga (role-playing games), simulacije u vidu modeliranja realnih situacija i odnosa koje omogućavaju da studenti izdvajaju bitne elemente predmeta predstavljenog modelom i da misaonim aktivnostima dolaze do njihove strukture i funkcija elemenata strukture omogućavajući misaone operacije analize i sinteze. Simulacije predstavljaju završnu fazu ostalih interaktinih formi rada u kojoj se sumiraju zaključci prethodnih faza tako da studenti moraju da kreativno primenjuju znanja i veštine prethodno stečene

16

kroz predavanja, radionice i treninge. Konsultativna i instruktivna nastava koja se primjenjuje za male grupe studenata, vanredne

studente, u nastavi "jedan na jedan" i za studente u postdiplomskoj i doktorskoj školi. Sistem ljetnih instruktivnih kampova koji se primjenjuju u organizaciji seminara i tribina, te u

postdiplomskoj i doktorskoj školi. Klinička i stručna praksa, stručni radovi i stručni projekti studenata će se obavljati u partnerskim

ustanovama, poslovnim organizacijama, kliničkim laboratorijama odn. u ovlaštenim samostalnim laboratorijama. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre. Praktična obuka, koja je u vidu stručne i kliničke prakse i ne-kliničke prakse u okvirima pedagoških radionica, te kroz seminarske i studentske radove, fokusirana na stručna znanja primjenjena na stvarne kliničke, poslovne, urgentne i konfliktne situacije i radne procese, kvalifikuje studente za buduću ulogu u procesima zdravstvene njege u kliničkom i postkliničkom liječenju i rehabilitaciji, procesima čuvanja i održavanja zdravlja, prevencije javnog zdravlja kroz sanitarni tretman i nadzor, primjene pravnih propisa i ostalih regulativnih akata, administrativne, upravljačke i kont-rolne poslove u radu ustanova i organizacija u zdravstvenom sektoru. Tokom obavljanja stručne prakse studenti izrađuju stručne izvještaje koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta je da obezbjedi savladavanje i primjenu specifičnih metoda i tehnika koje se odnose na programske sadržaje predmeta. Specifičan oblik stručne prakse je "interna praksa" koju će studenti obavljati u stručnim jedinicama organizovanim na Univerzitetu kao što su: College Business inkubacioni centar, Centar za vođenje karijere - College Career Guidance Centre, Centar za odnose sa javnošću - College Public Relation Centre, Institut za integralni menadžment, reinženjering i tranziciju.

Mali studentski "poslovni" projekti u okviru College Business-inkubacionog centra namjenjenog za inicijalizaciju studentskih preduzetničkih projekata u formi malog biznisa u okviru kojeg se obezbjeđuje agregacija mikro-finansijske podrške preko "Obrtnog fonda za novo zapošljavanje".

Studentska "akciona istraživanja" kao idealna, fleksibilna forma aktivne participacije svih učesnika u istraživanju usmjerenom prvenstveno ka razumjevanju pojava (a manje prema naučnom objašnjavanju). Specifičnost akcionih istraživanja je da se akcijom djeluje na fenomen, ali se u toku istraživanja mijenjaju i parametri akcije zavisno od promjena izazvanih na fenomenu koji se istražuje, u skladu s ciljem istraživanja (saznavanje mijenjanjem i mijenjanje saznavanjem).

Učešće u naučnim istraživanjima tokom studija. Stručne i rekreativne ekskurzije. Dopunska obuka za sticanje vještina koje su neophodne u savremenom poslovanju (ECDL-European

Computer Driving Licence, kursevi dopunskog stranog jezika, daktilografija, odnosi sa javnošču, novinarstvo, sportske aktivnosti) za koje studenti dobijaju odgovarajuće certifikate u prilogu osnovne diplome.

Mogućnost sticanja "minor" kvalifikacije i odgovarajuće sekundarne diplome kroz individualno i slobodno kreiranje izbornog programa.

Domaća i međunarodna takmičenja (kao "moot court" u pravnim naukama ili takmičenje iz retorike itd.).

Problematiziranje konkretne realne prakse društva u tranziciji radi sticanje znanja za: otvaranje novog sopstvenog preduzeća, preuzimanje vođenja porodičnog preduzeća, osposobljavanje za revitalizaciju i obnovu preduzeća u procesu tranzicijskog reinžinjeringa, uvođenja savremenih korporativnih metoda vođenja poslovnih sistema, prodaje znanja na otvorenom tržištu.

17

Na univerzitetu se stimulišu sljedeće metode učenja:

o Aktivno učešće na predavanjima; o Čitanje knjiga i/ili stručnih časopisa radi memorisanja nastavnih sadržaja; o Istraživanje relevantnih izvora u biblioteci ili putem Interneta; o Izrada pregleda literature i/ili izvora za učenje; o Izrada vlastitih rekapitulacija prerađenog materijala iz različitih izvora; o Naučiti kako da se samostalno postavljaju problemi, kao i kako da se rješavaju problemi postavljeni

od strane nastavnika; o Izvođenje relativno kompleksnih istraživanja malog obima; o Vježbe tehničkih ili laboratorijskih vještina; o Vježbe profesionalnih vještina (zdravstvene njega, predavanja itd.); o Izrada istraživačkih izvještaja ili dizertacija sa postupno rastučom metodološkom težinom (u smislu

veličine i kompleksnosti); o Kolaborativni rad sa drugim studentima u smislu zajedničke izrade izvještaja, rješavanja postavljenih

zadataka ili izrade rada; o Priprema i izvođenje oralne prezentacije, bilo u grupi, bilo individualno; o Konstruktivni kriticizam vlatitog rada i rada drugih sa produktivnim korištenjem kritike; o Predsjedavanje ili pristustvovanje sastancima seminarskih grupa i konverzatorija; o Grupno učenje u kojem student moderira rad grupe ili aktivno učestvuje u radu grupe; o Rad u uslovima vremenskog ograničenja da bi se postigli planirani rokovi; o Razmjenjivanje pitanja ili saznanja sa drugima studentima koristeči kreativno različite medije;

PROHODNOST – kriterijumi i uslovi prenosa ECTS bodova

Između različitih studijskih programa može da se vrši prenos ECTS bodova. U skladu sa principom cjeloživotnog učenja i priznavanja prava na obrazovanje kao osnovnog ljudskog prava, Univerzitet će omogućiti produžetak školovanja i neće diskriminisati studente koji prelazi sa drugog univerziteta, ili studente koji imaju diplomu iz prethodnog školovanja, ili studente koji imaju položenih ispita u prethodnom školovanju po bilo kom osnovu (diploma stečena u nekoj od republika bivše Jugoslavije, diploma stečena u višoj školi, diploma stečena u školi koja je prestala sa radom, politička struktura predavača itd.) u skladu sa matičnim oblastima Univerziteta.

Studentu koji u toku godine prelazi sa drugog univerziteta, ili studentu koji ima položenih ispita u prethodnom školovanju priznaju se položeni ispiti odlukom Rektora odn. dekana Fakulteta, a na osnovu prijedloga Komisije za priznavanje ispita. Komisiju za priznavanje ispita imenuje Rektor Univerziteta. Za rad komisije student je dužan da uplati naknadu predviđenu u Pravilima o visini naknade za studiranje i cijeni usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu.

Priznavanje ispita iz prethodnog školovanja vrši se na osnovu uvida u ovjerene i autentične dokumente kojima se dokazuje plan i program prethodnog školovanja, položeni ispiti i ostvareni uspjeh kao što su: prepis ocjena, uvjerenje o položenim predmetima sa postignutim ocjenama, original studentske knjižice, dodatak diplomi (diploma supplement), transcript of records i drugi dokumenti koji imaju svojstvo javne isprave i koji su utvrđeni zakonskim i podzakonskim aktima.

Komisija priznaje studentu položene ispite iz onih nastavnih predmeta koji se po sadržaju prema svom nastavnom programu preklapaju bar 50 % sa nastavnim programom odgovarajućeg predmeta koji se izučava na Panevropskom univerzitetu "APEIRON". Prilikom priznavanja pojedinačnih ispita Komisija na osnovu uvida u nastavne programe, te na osnovu kriterijuma dodjele ECTS bodova na Panevropskom univerzitetu određuje i ECTS bodovnu vrijednost predmeta koji se priznaje.

Broj alociranih ECTS bodova za pojedinačnu predmetnu jedinicu (nastavni predmet, modul, seminar itd.) utvrđuje se proporcijom u kojoj je odnos između radnog opterećenja predmetne jedinice (workload) prema ukupnom fondu sati rada školske godine, jednak odnosu ECTS bodova alociranih za tu predmetnu jedinicu

18

prema ukupnom propisanom godišnjem fondu ECTS bodova (koji iznosi 60).

Metodologija primjene i visina dodjeljenih kredita je usklađena sa preporukama ECTS - European Credit Transfer System. Radno opterećenje za pojedinu predmetnu jedinicu (workload) utvrđuje se prema metodologiji razrađenoj u studiji "Tuning Educational Structures in Europe" – Socrates Programme - University of Groningen-2003 koja uključuje uporednu procjenu baziranu na evaluaciji radnog opterećenja od strane predmetnog nastavnika, ali i procjenu i evaluaciju radnog opterećenja od strane studenata.

Univerzitet u praksi prenosa ECTS bodova takođe primjenjuje i preporuke iz direktiva EU o priznavanju visokoškolskih isprava Directive 89/48/EEC i Directive 92/51/EEC koje se odnose na opšti sistem priznavanja visokoškolskih isprava stečenih u najmanje trogodišnjem trajanju.

Kako bi podržao proces mobilnosti studenata Univerzitet izdaje dodatak diplomi (Diploma Supplement) svojim diplomiranim studentima na jednom od jezika naroda BiH i na engleskom jeziku.

Panevropski univerzitet u postupku transfera ECTS bodova i priznavanja visokoškolskih isprava u cilju nastavka školovanja takođe primjenjuje preporuke ENIC Network (European Network of Information Centres) i NARIC Network (National Academic Recognition Information Centres).

PREDUSLOVI za upis predmeta

Potreba definisanja uslova pristupa predmetu pojavljuje se iz dva razloga:

o uslovi su sastavni dio opisa studijskog programa ili nekog od dokumenata koji proizilazi iz opisa studijskog programa (kao npr. "diploma supplement");

o procesiranjem uslova sprečavaju se zloupotrebe ili slučajne greške koje može da načini ovlaštena osoba u nekoj od transakcija koje se vrše sa studentima (kao npr.: upis studenta, prelazak sa druge visokoškolske ustanove, prelazak sa drugog studijskog programa u okviru iste ustanove i dr.);

Uslovi za pristup predmetu (prerequisites & requirements) strukturno se razlikuju od uslova za pristup studijskom programu. Definisanje ovih uslova je bitno kod polaganja diferencijalnog programa od strane studenata i kod izbora predmeta iz drugih studijskih programa. Takođe, predstavljaju osnovu za određene obrade (kao npr. obrada spiskova studenata podobnih za pristup polaganju ispita), te se moraju razrađivati u okviru nastavnih programa i drugih akata na Univerzitetu odn. moraju se operativno razraditi sa stanovišta automatske obrade podataka.

Uslovi mogu biti izraženi minimalnim nivoom stručne spreme odn. završene/upisane godine studija, ili odgovarajućim nivoom akademskih zvanja osobe koja je položila ispit odn. sa odgovarajućim nivoom obrazovne ustanove u kojoj je ispit položen. Uslovi upisa/pristupa se mogu odnositi i na ispunjavanje uslova vezanih za polaganje kvalifikacionog ispita. Navedeni uslovi su formalne prirode. Kao suštinski uslov pristupa predmetu pojavljuje se skup određenih predznanja koja posjeduje student, što je uslov za razumjevanje programskih sadržaja predmeta i efikasnu obradu navedenog predmeta. Utvrđivanje nivoa i sadržaja potrebnih predznanja u ranijem predbolonjskom sistemu visokog obrazovanja definisalo se odgovarajućom godinom studija, tako da student ne bi mogao da polaže ispite iz tekuće upisane godine dok ne bi položio sve ispite iz diferencijalnog programa. Prethodne završene godine studija kao uslov pristupa odgovarajućem predmetu su previše širok i nedovoljno precizan uslov.

Uobičajena praksa večine visokoškolskih ustanova u EU i SAD je da se uslov pristupa predmetu definiše skupom predmeta koji daju potrebna prethodna znanja neophodna za razumjevanje i efikasnu obradu predmeta. Ovaj uslov se kod nekih etabliranih univerziteta (posebno u SAD) dopunjava dodatnim zahtjevima postizanja određene ocjene iz pojedinih predmeta studijskog jezgra neophodnih za vertikalnu prohodnost na studiju.

Panevropski univerzitet se opredjelio za slično rješenje. Uslovi pristupa predmetu se definišu skupom prethodno položenih predmeta čiji broj nije ograničen. Kao eventualni dodatni uslov predviđena je i mogućnost postizanja određene minimalne ocjene iz pojednih predmeta. Ovaj uslov se definiše na nivou nastavnog programa svakog pojedinačnog predmeta sa podacima o šiframa predmeta i nazivu predmeta koji su uslov za pristup određenom predmetu, postignutom ocjenom i dodatnim opisom.

Skup prethodno položenih predmeta može da se odnosi na predmete iz bilo koje prethodne godine studija. U

19

ovom skupu se ne mogu referencirati predmeti iz budućih godina studija. Broj predmeta koji su uslov pristupa odnosnom predmetu može biti različit. Maksimalan teorijski broj predmeta je faktički jednak skupu svih predmeta iz svih prethodnih godina studija. Prethodno završene godine studija mogu da predstavljaju uslove pristupa studijskom programu, ali ne i pojedinačnom predmetu.

Ukoliko je dodatni opis uslova jedino polje koje je u slogu popunjeno, tada predstavlja samostalni opisni uslov. Modul znanja se ne obuhvata samostalno obzirom da je supsumiran u okviru predmeta (jer se modul znanja ne može preuzeti bez polaganja odgovarajućeg predmeta, seminara ili kursa).

Kao uslov za pojedine predmete prve godine studija, odn. za predmete koji ne zahtjevaju prethodno predznanje, definiše se završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje, što je i generalni uslov pristupa visokom obrazovanju.

Prethodno školovanje u srednjoj školi može da bude uslov pristupa predmetu samo ukoliko se za pristup tom predmetu ne definišu posebni akademski uslovi (prethodno položeni predmeti).

Način izbora predmeta iz drugih studijskih programa

U skladu sa opredjeljenjem Panevropskog univerziteta APEIRON da primjeni sve aspekate Bolonjskog procesa i da uvede savremeni evropski pristup nastavnim programima studija, uveden je pored obaveznog još i izborni i fakultativni program koji zajedno čine jedinstven studijski program akademske godine studija. Studentu je omogućena sloboda i inicijativa da samostalno odabere izborne i fakultativne predmete u okviru multidisciplinarnih studijskih grupa, stičući specifična znanja i vještine i dizajnirajući na taj način samostalno dio svog studijskog programa.

Odgovarajućim izborom predmeta iz drugih studijskih programa odn. izborom predmeta u okviru izbornog programa student može da postigne sljedeće ciljeve u individualizaciji vlastitog studija:

da stekne specifična znanja odn. vještine koji nisu u okviru njegovog obaveznog programa, a za koje ima lični afinitet odn. koje će mu trebati u nastavku studija i u profesionalnoj karijeri;

da realizuje interdisciplinarni studij kombinujući različite šire naučne oblasti tokom studija, potvrđujući time svestranost vlastite ličnosti;

da u kombinaciji sa fakultativnim programom u režimu intenzivnog studija odn. uz dodatni semestar na kraju studija stekne pored osnovne diplome i drugu diplomu u komplementarnoj studijskoj oblasti;

da stekne odgovarajuću subspecijalizaciju u okviru svoje studijske grupe čiji se naziv referencira u tekstu osnovne diplome;

da tokom studija lakše prelazi sa matične studijske grupe na druge studijske grupe locirane na drugim fakultetima Panevropskog univerziteta smanjujući diferencijalni program koji se komisijski definiše prilikom prelaska na nekomplementarne studijske grupe;

da se kroz izborni program pripremi za nastavak studija u zemlji ili u inostranstvu.

Ukoliko se izabrani predmet realizuje u okviru redovnog i obaveznog programa u pojedinim studijskim grupama pojednih fakulteta Panevropskog univerziteta, tada se student slobodno priključuje toj grupi i u okviru iste grupe savladava sve nastavne obaveze predviđene za taj predmet. Svi studenti Panevropskog univerziteta imaju pravo da realizuju svoj izborni odn. fakultativni program bez obzira na kojem Fakultetu odn. na kojoj organizacionoj jedinici se oranizuje navedeni predmet. U realizaciji tog programa studenti imaju sva prava kao da su upisani na istom Fakultetu. U tom slučaju izborni predmet za studenta predstavlja drugi predmet u okviru nekog od ciklusa blok-nastave. Ukoliko se realizacija izbornog programa vremenski preklapa sa rasporedom obaveznog programa kojeg student ima u istom nastavnom bloku, tada obavezni program ima prioritet, a student savladava izborni program prema rasporedu za vanredne studenate. Student mora da vodi računa o parametrima rasporeda predmeta koje je odabrao kao svoje izborne predmete.

20

Raspored podrazumjeva sljedeće parametre: globalnu vremensku komponentu (raspoređivanje pojedinog predmeta u nekom od blok-nastavnih ciklusa), lokalnu vremensku komponentu (sedmični raspored i pripadajuću dnevnu vremensku satnicu), kao i prostornu komponentu (odgovarajuću učionicu, kabinet ili drugi prostor u kojem su planirane određene nastavne ili slobodne aktivnosti za izabrani predmet).

Raspored podrazumjeva i "komponentu akademskog osoblja" koje je planirano za realizaciju odgovarajućeg predmeta. U tom pogledu studentima se preporučava da predmete ne biraju isključivo prema kriteriju "podobnosti" raspoređenog akademskog osoblja (strožiji ili fleksibilniji profesori) odn. prema specifičnoj težini predmeta, već prema vlastitim ciljevima definisanim prilikom individualizacije studija.

Ukoliko student propusti da učestvuje u nastavnom procesu pojedinih predmeta koje je izabrao kao svoje izborne predmete, fakultet NEMA OBAVEZU da naknadno organizuje nastavu iz tih predmeta. Studentu je ostavljena mogućnost da samostalno izrši pripremu iz navedenog predmeta i da pristupi svim ispitima koji se za navedeni predmet organizuju u redovnom i dopunskom ispitnom roku odn. u opštem septembarskom roku.

Ukoliko se izabrani predmet ne realizuje u redovnoj već u instruktivnoj odn. konsultativnoj nastavi tada se studentu isporučuje obim i vrsta nastavnih aktivnosti koje su planirane za ovaj vid nastave.

Izborni i fakultativni program studija predstavlja dio Nastavnog plana i programa Fakulteta i Univerziteta. Student je dužan da tokom realizacije prvog nastavnog ciklusa/bloka (do 20. novembra tekuće školske godine) odabere izborne predmete za tekuću školsku godinu i da svoj izbor verifikuje na odgovarajućem obrascu u studentskoj službi.

Prilikom odabira izbornih predmeta student mora da vodi računa o sljedećim kriterijima:

Broj odabranih predmeta mora da odgovara planiranom broju izbornih predmeta prema nastavnom planu studijske grupe. Student ne može da odabere manji broj predmeta od broja koji je planiran nastavnim planom. Ovaj broj se zavisno od Fakulteta i studijske grupe kreće od jednog do maksimalno četiri izborna predmeta za jednu školsku godinu. Kvantitativni pregled broja izbornih predmeta sa njihovim težinskim faktorom izraženim u sumi ECTS kredit-bodova dat je u tabelarnom obliku u prilogu ovog Uputstva;

Izborni predmeti moraju biti vremenski transparentno raspoređeni u oba semestra jedne školske godine. To znači da student ne može izabrati sve izborne predmete za realizaciju u okviru jednog semestra, jer time ugrožava savladavanje obaveznog nastavnog programa u tom semestru (obavezni nastavni program svakog semestra se sastoji od minimalno četiri do šest predmeta);

Student ne može odabrati predmete koji su uslovljeni prethodnim znanjima, ukoliko ne posjeduje ta znanja. Ovaj kriterijum se u praksi realizuje tako da je u nastavnom planu izbornog programa za svaki izborni predmet navedena najranija godina studija u kojoj se taj predmet može izučavati. Predmet se ne može izabrati u ranijoj godini studija od godine specificirane prema ovom uslovu.

Student ne može da odabere predmete, koje već ima u nastavnom programu svoje studijske grupe, u višim godinama studija, kao obavezne. Izuzetak su predmeti 4.godine studija, obzirom da četvrta godina može da predstavlja i prvu godinu studija drugog ciklusa. Ukoliko student u nastavku školovanja produži na četvrtu godinu studija, tada mora da umjesto predmeta četvrte godine koje je položio tokom studija 1. ciklusa u izbornom programu, odabere neke dopunske izborne predmete.

Prilikom dizajniranja izbornog i fakultativnog programa studija primjenjen je fleksibilni pristup najveće moguće "razmjenjivosti" među predmetima različitih studijskih programa, tako da veliki broj studijskih programa mogu razmjenjivati predmete. Međutim, pojedini studijski programi, obzirom na prirodu studija, ne mogu razmjenjivati predmete.

U sljedećoj tabeli je Pregled izbornih oblasti prema studijskim grupama i mogučnostima razmjene izbornih predmeta

Kategorrija izborne oblasti

Fakultet poslovne ekonomije Fak. pravnih nauka

Fak. poslovne informatike Fakultet zdravstvenih nauka

Preduz. menadž.

Menadž. javne

Bankar-stvo,

Opšte pravna

Poslo-vno

Poslovna infor-

Nastavn. informat.

Sestrin-stvo

Mena-džment u

Fizio-terapija

Sani-tarni

21

uprave fin. trg. grupa pravo matika zdravstvu inž.

Diferencijalni studij zajedničkih osnova X X X X X X X X X X X

Oblast računarskih nauka X X X X X

Matično jezgro smjera "Preduzetnički menadžment"

X X X X X X

Matično jezgro smjera "Menadžment bankarstva, finansija i trgovine"

X X X X X X

Matično jezgro smjera "Menadžment javne uprave"

X X X X X X

Uže stručni predmeti iz oblasti opšteg menadžmenta

X X X X X X

Uže stručni i spec. predmeti u oblasti preduzetništva

X X X X X X

Uže stručni i spec. predmeti u oblasti bankarstva, finansija i trgovine

X X X X X X

Uže stručni i spec. predmeti u oblasti javne uprave

X X X X X X

Uže stručni i spec. predmeti u oblasti pravnih nauka

X X

Matično jezgro smjera "Sestrinstvo" X X X

Specijalistički predmeti iz oblasti "Sestrinstva" X X X

Spec. izborni predmeti iz oblasti "Sestrinstva" X

Matično jezgro smjera "Menadžment u zdravstvu"

X X X

Izborni predmeti iz smjera "Menadžment u zdravstvu"

X

Izborni predmeti iz oblasti poslovne ekonomije za zdravstveni menadžment

X

Matično jezgro smjera "Fizioterapija" X X X

Matično jezgro smjera "Sanitarni inženjering" X X X X

Izborni predmeti iz oblasti filologije X X X X X X X X X X X

22

Kriterijumi i način osiguranja kvaliteta

Univerzitet sprovodi kontinuirano na kraju svake školske godine postupak samovrednovanja i ocjenjivanja kvaliteta svojih studijskih programa, opštih uslova rada, rada organizacionih jedinica za ostvarivanje obrazovne djelatnosti, organizacionih jedinice za logistiku i funkcionalnih jedinice, kvaliteta nastave i rada nastavnog osoblja.

Samovrednovanje se sprovodi na način i po postupku propisanom Pravilnikom o osiguranju kvaliteta na Panevropskom univerzitetu "APEIRON".

Izvještaj o samovrednovanju i ocjeni kvaliteta Panevropskog univerziteta objavljuje se tako da je dostupan akademskom osoblju i studentima. Izvještaji o ocjeni kvaliteta rada akademskog osoblja u realizaciji pojedinačnih nastavnih planova i programa razmatraju se na Senatu Univerziteta i po pravilu nisu dostupni studentima.

Procedure planiranja i kontrole kvaliteta Panevropski univerzitet je razradio i uskladio prema preporukama Evropske asocijacije za obezbjeđenje kvaliteta u visokom obrazovanju ENQA - European Association for Quality Assurance in Higher Education u dokumentu "Standards and Guidelines for Quality Assurance in the European Higher Education Area" (prilog ministarske konferencije u Bergenu)

Obezbjeđivanje i vrednovanje kvaliteta na Panevropskom univerzitetu obuhvata kako djelatnosti koje se obavljaju integrisano na Univerzitetu, tako i djelatnosti organizacionih jedinica u sastavu Univerziteta.

Standardi za samovrednovanje i ocenjivanje kvaliteta Panevropskog univerziteta su:

1. Strategija obezbjeđivanja kvaliteta; 2. Način i postupci za obezbjeđivanje kvaliteta; 3. Organizaciona struktura za obezbjeđivanje kvaliteta; 4. Kvalitet studijskog programa; 5. Kvalitet nastavnog procesa; 6. Kvalitet naučnoistraživačkog i stručnog rada; 7. Kvalitet nastavnika i saradnika; 8. Kvalitet studenata; 9. Kvalitet udžbenika, literature, bibliotečkih i informatičkih resursa; 10. Kvalitet upravljanja Univerzitetom i organizacionim jedinicama u sastavu Univerziteta; 11. Kvalitet prostora i opreme; 12. Finansiranje; 13. Uloga studenata u samovrednovanju i proveri kvaliteta; 14. Sistematsko praćenje i periodična provjera kvaliteta

Za vrednovanje standarda utvrđuju se odgovarajući indikatori i instrumenti za procjenu stepena zadovoljavanja utvrđenih standarda. Radi obavljanja poslova samovrednovanja na Univerzitetu, obrazuje se Komisija za obezbjeđivanje kvaliteta na Univerzitetu. Zadatak komisije za samovrednovanje je da sprovodi utvrđenu strategiju obezbjeđivanja kvaliteta na Univerzitetu, a naročito:

da organizuje prikupljanje podataka na osnovu utvrđenih instrumenata i po utvrđenoj metodologiji, da sprovede anketu kojom će se vrednovati pedagoška aktivnost nastavnika jednom u toku svakog semestra,

da se stara o realizaciji utvrđenih mjera za unapređivanje kvaliteta i da predlaže organima Univerziteta mere unapređivanja kvaliteta.

Izvještaj o samovrednovanju Univerziteta sadrži:

- ocjenu ispunjenosti svakog pojedinačnog standarda kvaliteta, - ocjenu stanja na Univerzitetu u kontekstu vrednovanja kvaliteta svih aspekata rada Univerziteta, - dokumentovane podatke na osnovu kojih su izvedene ocjene, - opštu ocjenu ispunjenosti standarda, - mjere za poboljšanje kvaliteta.

23

Izvještaj o samovrednovanju usvaja Senat Univerziteta. Senat Univerziteta razmatra najmanje jedanput godišnje stanje na Univerzitetu i utvrđuje mjere koje je potrebno sprovesti radi unapređenja kvaliteta rada i otklanjanja uočenih slabosti.

Panevropski univerzitet je dana 20.06.2007. godine pristupio procesu uvođenja sistema kvaliteta po standardu ISO 9001:2000. Za proces uvođenja sistema kvaliteta imenovan je tim koji obavlja operativne poslove, dok je sa agencijom BH Quality sklopljen ugovor za stručnu podršku tom procesu.

Uslovi za prelazak sa drugih studijskih programa

U toku školovanja na osnovu odluke Rektora, student može preći sa jednog na drugi smjer / studijski program unutar Panevropskog univerziteta "APEIRON", ukoliko nije popunjen utvrđeni broj studenata za taj smjer. Student je dužan da položi sve predmete studijskog jezgra smjera na koji prelazi, a koje nema položene u okviru svoje prethodne studijske grupe.

Student takođe može da pređe sa druge visokoškolske ustanove na kojoj ima status studenta na Panevropski univerzitet tokom trajanja školske godine. Ukoliko student prelazi sa visokoškolske ustanove koja je matična iz istih naučnih oblasti u kojima je matičan i Univerzitet, tada student može da upiše na Panevropskom univerzitetu narednu godinu studija u odnosu na godinu studija koja mu je priznata na toj visokoškolskoj ustanovi.

Ukoliko student prelazi sa visokoškolske ustanove koja nije matična u istim naučnim oblastima u kojima je matičan i Univerzitet, tada student na Univerzitetu može da upiše onu godinu studija koja odgovara broju priznatih kredit-bodova i to:

o Minimum 40 priznatih kredit-bodova za upis u drugu godinu studija i o Minimum 90 kredit bodova za upis u treću godinu studija

Student je dužan da u daljem školovanju na Univerzitetu položi svu razliku ispita i da stekne broj kredit-bodova predviđen za upis u naredne godine studija u skladu sa odredbama ovog Statuta.

Studenti koji imaju diplomu više škole ili studenti koji su stepenovali stečeno obrazovanje na nekom od fakulteta na području BiH i po tom osnovu posjeduju odgovarajuću javnu ispravu, mogu da produže školovanje na trećoj godini Fakulteta i studijskih programa koji su organizovani na Panevropskom univerzitetu "APEIRON", ukoliko je matičnost te više škole odn. visokoškolske ustanove u skladu sa matičnosti Fakulteta/studijskih programa Panevropskog univerziteta.

Matičnost više škole odn. visokoškolske ustanove, te usklađenost sa matičnosti Panevropskog univerziteta utvrđuje akademska komisija izabrana na Fakultetu/organizacionoj jedinici. Ukoliko Komisija utvrdi podudarnost matičnosti visokoškolske ustanove na kojoj je student stekao diplomu u prethodnom školovanju sa matičnosti Panevropskog univerziteta, studentu se omogućava produžetak školovanja na 5. semestru matičnog Fakulteta odn. studijske grupe Panevropskog univerziteta, te se na osnovu prethodnog obrazovanja studentu priznaje ulazni nivo od 120 ECTS kredit-bodova.

U postupku procjene usklađenosti matičnosti visokoškolske ustanove u kojoj je student stekao diplomu u prethodnom školovanju sa matičnosti Panevropskog univerziteta Komisija vrši vrednovanje studijskog programa te visokoškolske ustanove, te vrste i novoa postignutih znanja i vještina studenta u skladu sa članom 37. Statuta Panevropskog univerziteta i Zakonom o visokom obrazovanju Republike Srpske. Jednom izvršeno pozitivno vrednovanje studijskog programa važi za sve naredne slučajeve.

Studenti iz člana 1. dokazuju legalitet diploma iz prethodnog obrazovanja odgovarajućim dokumentima koji su prema zakonskim propisima priznati kao javne isprave, a koje je izdala visokoškolska ustanova ili drugi nadležni organ odn. ustanova.

Studenti koji su diplomu stekli na visokoškolskim ustanovama čija se matičnost djelimično podudara sa matičnosti Panevropskog univerziteta, mogu da produže školovanje na 5. semestru matičnog Fakulteta odn. studijske grupe Panevropskog univerziteta uz uslov polaganja diferencijalnog programa kojim se upotpunjava matično kvalifikaciono jezgro struke.

Akademska komisija za matičnost je dužna da jednoznačno definiše sadržaj diferencijalnog programa kojeg

24

studenti polažu paraleleno sa programom nastavka školovanja. Ukoliko je diferencijalni program manji ili jednak broju izbornih predmeta predviđenih programom produžetka školovanja, tada diferencijalni program zamjenjuje izborni program studija. Ukoliko je diferencijalni program veći od izbornog programa, tada se poistovjećuje sa fakultativnim programom intenzivnih studija. Student po osnovu obaveznog i diferencijalnog programa ne može da stekne više od 75 ECTS kredit bodova tokom jedne školske godine u skladu sa članom 58. Statuta Panevropskog univerziteta.

Studenti koji su obrazovanje stekli na području bivše SFRJ mogu da produže školovanje na Panevropskom univerzitetu pod istim uslovima kao i studenti iz BiH u skladu sa Zakonom o visokom obrazovanju Republike Srpske. Studenti koji su obrazovanje stekli na području novonastalih država bivše SFRJ nakon 27. aprila 1992. godine mogu da produže školovanje na Panevropskom univerzitetu nakon prethodno sprovedenog postupka priznavanja strane visokoškolske isprave u skladu sa Zakonom o visokom obrazovanju.

Na osnovu prijedloga komisije, Dekan fakulteta izdaje odgovarajuće Rješenje o uslovima upisa i produžetka školovanja za studente koji produžavaju školovanje.

Studenti su dužni da do sticanja diplome prvog stepena steknu minimalno 180 ECTS kredit- bodova savladavajući program odgovarajuće studijske grupe iz 5. i 6. semestra i savladavajući program diferencijalnog studija ukoliko je takav program određen Rješenjem o nastavku školovanja na Panevropskom univerzitetu.

Ukoliko je student tokom svog prethodnog školovanja položio neki od predmeta koji se izučavaju u programu nastavka njegovog školovanja na Panevropskom univerzitetu, tada može da umjesto tog predmeta polaže neki od obaveznih stručnih predmeta navedene studijske grupe iz prethodnih godina. Zamjenu predmeta iz prethodnog stava odobrava dekan Fakulteta na osnovu posebnog pismenog zahtjeva studenta.

Obaveze studenata, dinamiku studiranja

Školska godina traje od 1. oktobra tekuće godine do 30. septembra naredne godine. Nastavna godina traje od 1. oktobra tekuće godine do 31. jula naredne godine. Mjesec septembar je namjenjen za polaganje propuštenih ispita. U mjesecu augustu su ljetni praznici u trajanju od 5 sedmica, a u mjesecu februaru su zimski praznici u trajanju od 2 sedmice.

Godišnja nastava se zavisno od studijskih programa i izbornih programa organizuje u najviše devet nastavnih blokova i/ili u dva semestra. Nastavni blokovi pojedinačno nisu veći od 6 sedmica. Zimski semestar traje 20 sedmica, a ljetni semestar 21 sedmicu. Po pravilu zimski semestar počinje 1. oktobra tekuće godine, a ljetni semestar počinje 1. marta naredne kalendarske godine.

Univerzitet će radno opterećenje studenata (workload) i obračun odgovarajućih ECTS bodova pojedinih predmetnih jedinica vršiti na osnovu slijedećih parametara metrike studija:

• Ukupno sedmično angažovanje studenata ................................................................. 40 sati • Broj časova nastave (kontakt-sati) semično .................................................... 20 < čas < 25 • Trajanje nastavnog bloka .................................................................................. < 6 sedmica • Trajanje semestra ........................................................................................... > 15 sedmica • Nastava I semestra počinje 01.10. tekuće godine) ............................................. 20 sedmica • Nastava II semestra (počinje od 01.03. naredne godine). .................................. 21 sedmica • Polaganje zaostalih ispita 01.09. – 30.09. naredne godine ................................. 4 sedmice • Ljetna pauza - raspust (01.08. – 31.08. naredne godine) .................................... 5 sedmica • Zimska pauza ...................................................................................................... 2 sedmice • Ukupno radnih sedmica u školskoj godini ........................................................ 45 sedmica • Ukupan fond sati rada (workload) školske godine .............................................. 1.800 sati • Ukupno sati rada (workload) po 1 ECTS .................................................................. 30 sati • Standardni godišnji broj ECTS bodova (evropska norma) ................................... 60 ECTS • Standardni semestralni broj ECTS bodova (evropska norma) ............................. 30 ECTS

25

• Intenzivan studij (pune kalendarske godine) .................................................... < 75 ECTS • Diplomski – specijalistički rad (< 300 sati rada) ............................................... < 10 ECTS • Magistarski rad (< 900 sati rada) ...................................................................... < 30 ECTS

Ukupan broj kredit-bodova alociranih za pojedini predmet, edukativni modul ili pojedinačnu pedagošku aktivnost zavisi od vrste i karaktera predmeta, stepena apstrakcije predmeta i ukupnog radnog opterećenja predviđenog nastavnim programom, a neophodnog da bi se uspješno završio navedeni program i procjenila uspješnost studenta u savladavanju tog programa.

Osnovne studije prvog ciklusa na Panevropskom univerzitetu "APEIRON" traju šest (bachelor stepen) i osam (specialistički stepen) semestara.

Posebne specijalističke studije u trajanju od tri do osam mjeseci mogu se organizovati na Panevropskom univerzitetu "APEIRON" nakon završenog studija prvog ciklusa u četverogodišnjem trajanju.

Univerzitet u skladu sa Zakonom o visokom obrazovanju organizuje:

redovne dvosemestralne magistarske studije; i vanredne četverosemestralne magistarske studije

Univerzitet u skladu sa Zakonom o visokom obrazovanju i Pravilnikom o postdiplomskim i doktorskim studijama na Panevropskom univerzitetu, organizuje doktorsku školu iz naučnih disciplina za koje je matičan. Doktorske studije se organizuju prema posebnom programu i uključuju odgovarajuće naučno-istraživačke aktivnosti. Doktorske studije traju minimalno 6 semestara i pretpostavljaju akumulaciju od minimalno 180 ECTS bodova uz prethodno ostvaren obim studija od 300 ECTS bodova na osnovnim akademskim i magistarskim studijima.

Ostvarivanje prava i obaveza studenta u nastavnom procesu prati se u okviru semestra. Pri upisu svake školske godine student se opredjeljuje za obavezne predmete iz upisanog studijskog programa. Polaganjem ispita student stiče određen broj ECTS bodova u skladu sa Planom i programom studija na upisanom studijskom programu. Student je dužan da položi sve obavezne predmete iz upisanog studijskog programa.

Student slobodno bira izborne predmete iz studijskog programa za kojeg se opredjelio, ili iz drugih studijskih programa organizovanih na Panevropskom univerzitetu, ukoliko su međusobno kompatibilni. Student koji ne položi izborni predmet može ponovo upisati isti ili se opredjeliti za drugi izborni predmet.

Nastavnim planom izbornog i fakultativnog programa studija na Panevropskom univerzitetu definišu se ciljevi izbornog i fakultativnog programa, kriteriji odabira i način realizacije izbornog programa, režim intenzivnih studija, program subspecijalizacija, međusobna kompatibilnost studijskih programa u razmjeni programskih sadržaja, te lista izbornih i fakultativnih predmeta sistematizovana prema studijskim oblastima sa specifičnim uslovima vezanim za izbor i polaganje tog predmeta (prerequisites). Studenti su dužni da poštuju kriterije i pravila realizacije izbornog programa definisanih Nastavnim planom izbornog i fakultativnog programa studija na Panevropskom univerzitetu.

Obavezni, izborni i fakultativni program, zajedno čine jedinstven studijski program akademske godine studija. Student je dužan da obaveznim predmetima studijskog programa kojeg je upisao i izbornim programom za kojeg se opredjelio, ostvari najmanje 60 ECTS bodova u školskoj godini.

Fakultativni program je slobodno definisan izborni studijski program koji omogućava studentima sticanje dopunske "sekundarne" kvalifikacije odn. diplome (tzv, "minor kvalifikacije") u toku redovnog školovanja ili proširenog redovnog školovanja. Slobodno izabranim programom student takođe stiče znanja neophodna za nastavak studija na nekom drugom univerzitetu.

Vrste sekundarnih (minor) kvalifikacija i minimalni sadržaj slobodno izabranog programa koji predstavlja uslov za sticanje odgovarajuće "minor" kvalifikacije utvrđuje Senat Univerziteta. Fakultativni studij i utvrđeni plan studija, odobrava Rektor Univerziteta. Za realizaciju fakultativnog studijskog programa u režimu intenzivnih studija, Rektor može da imenuje mentora fakultativnog programa. Student može da bira "Interdisciplinarni fakultativni studij" koji se sastoji od predmeta iz više studijskih grupa.

Intenzivan studij pune kalendarske godine je studijski program koji odgovara radnoj metrici od 46 do 50

26

sedmica i sticanju maksimalno dozvoljene i legitimne sume kredit-bodova u evropskom sistemu ECTS od 75 ECTS-bodova u jednoj školskoj godini, po osnovu ispunjavanja odgovarajućeg studijskog programa.

Student Panevropskog univerziteta, tokom jedne školske godine, po svim programskim i studijskim osnovama (redovni program, izborni program, fakultativni program, diferencijalni program) ne može steči više od 75 ECTS kredit-bodova.

Student koji ažurno i uspješno ispunjava sve obaveze vezane za ostvarivanje plana i programa redovnih studija i koji nema zaostalih ispitnih obaveza iz prethodnih godina studija može da uputi zahtjev za odobravanje intezivnih studija. Režim intenzivnih studija se odobrava studentima zbog savladavanja diferencijalnog programa koji je određen studentu Rješenjem dekana/rektora po osnovu prelaska sa druge visokoškolske ustanove ili po osnovu upisa sa diplomom druge visokoškolske ustanove. Režim intenzivnih studija može da se odobri studentu na lični zahtjev zbog savladavanja fakultativnog studijskog programa uporedo sa tekućim studijskim programom. Režim intenzivnog studija sa utvrđenim planom intenzivnog studija, odobrava Rektor Univerziteta odn. dekan Fakulteta. Izvođenje intenzivnog studija se obavlja pod kontrolom rukovodioca odgovarajućeg studijskog smjera/programa.

Studentima je omogućeno da odgovarajućim odabirom diferencijalnih predmeta u okviru izbornog programa steknu subspecijalizaciju u okviru svoje studijske grupe. Student koji želi da ostvari odgovarajuću subspecijalizaciju dužan je da podnese zahtjev studentskoj službi na početku školske godine. Naziv dodatne kvalifikacije koja proizilazi iz savladanog programa subspecijalizacije referencira se u tekstu osnovne diplome gdje se pored naziva osnovnog zvanja, navodi se još i naziv subspecijalizacije. Ukoliko studenti žele da postignu odgovarajuću subspecijalizaciju moraju da u okviru izbornog programa polože predmete predviđene za sticanje subspecijalizacije prema Nastavnom planu izbornog i fakultativnog programa studija na Panevropskom univerzitetu.

Subspecijalizacije na studijskom programu "Fizioterapije i radne terapije":

Fizioterapija i radna terapija Physiotherapy & Occupational Therapy

Fizikalna terapija i rehabilitacija; Physical Therapy & Rehabilitation

Fizioterapija u hirurgiji i traumatologiji; Surgical Physiotherapy and Traumatology

Fizioterapija u ortopediji; Physiotherapy in Orthopedics

Fizioterapija u kardiologiji i pulmologiji; Physiotherapy in Cardiology

Fizioterapija u sportskoj medicini; Physiotherapy in Sport's Medicine

Fizioterapija u neurologiji; Physiotherapy in Neurology

Fizioterapija u pedijatriji; Physiotherapy in Pediatrics

Fizioterapija u gerijatriji; Physiotherapy in Geriatrics

Banjska fizioterapija; Balneology

Radno-terapijska rehabilitacija u zajednici; Community Based Occupational Therapy

Radna terapija psihosocijalnih poremećaja; Occupational Therapy of Psycho-social Diseases

Subspecijalizacije se realizuju kroz programiranje i izbor specifičnog sadržaja u okvirima dva predmeta kliničke prakse: "Opšta klinička praksa u fizioterapiji" koji je lociran u 5. semestru i "Specifična klinička praksa u fizioterapiji" koji je lociran u 6. semestru, te kroz odgovarajući izbor predmeta u izbornom programu koji su locirani u 6. i 7. semestru.

EVALUACIJA ZNANJA STUDENATA

Evaluacija (ocjenjivanje) znanja studenata je proces koji prema bolonjskim zahtjevima treba da obuhvati

27

sve aspekte rada studenta prilikom savladavanja određenog predmeta odn. određenog modula znanja.

Ishod evaluacije može biti ocjena (u skladu sa zakonom), procjena (u skladu sa internim aktima visokoškolske ustanove) odn. samo dodjela ECTS. Bitan ishod evaluacije znanja je atribut prolaznosti (prošao – nije prošao), jer omogučava pristup konačnoj evaluaciji znanja u određenom predmetu/modulu odn. omogučava vertikalno napredovanje tokom studija.

Evaluacija može biti opciona i obavezna. Obavezna evaluacija je uslov vertikalne prohodnosti.

Evaluacija može biti parcijalna ili konačna. Parcijalna evaluacija se odnosi na zadovoljavanje predispitnih obaveza odn. različitih formi koje čine sastavni dio konačne ocjene ili se može odnositi na dijelove konačnog ispita koji je podjeljen u manje cjeline. Konačna evaluacija može da procesira rezultate parcijalnih evaluacija a može da bude i samostalna procjena. Tek konačna evaluacija omogučava vertikalno napredovanje studenta tokom studija.

U praksi Panevropskog univerziteta, kao moguće vrste evaluacija, pojavljuju se:

Ocjena/procjena učešća (aktivnosti) studenta u kontaktnom radu (class participation), kao što su interakcija na predavanjima, učešće na mentorskim i drugim vježbama, radionicama, klinikama, laboratorijama, pripremi nastavnih blokova (reading assignments);

Ocjena/procjena učešća studenata u ostalim formama rada; Ocjene različitih predispitnih aktivnosti specifično definisanih za svaki predmet;

o Domaći rad (Homework) o Zadaci (Assignment) o Projekat (Project Assignment) o Problemski zadaci (Problem Sets) o i drugi ...

Testovni ispiti; o testovi višestrukog izbora (MCQ-multiple choice questiones); o testovi "kratkih odgovora" (ili nadopune); o kombinovani testovi sa elementima višestrukog izbora, kratkih dogovora i problemskih

pitanja; Usmeni (oralni) ispiti; Pisani ispiti;

o Pisani ispiti sa pitanjima; o Problemski - pisani ispiti; o Pisani ispiti tipa "Eseja";

Esej o "programskoj/nastavnoj jedinici znanja"; Esej "studija slučaja"; Esej sa podjelom uloga (preuzimanjem uloge);

o Odbrana seminarskog rada; o Odbrana diplomskog rada;

Otvoreni ispiti (ispiti sa otvorenom izvorima); Praktični rad;

o Izvještaj o praktičnom radu; o Izvještaj o studentskoj praksi; o Laboratorijski rad – napomene i procjene; o Procjena izvođenja (neke vještine odn. procedure); o Ocjena kreiranog materijala/uradka (proizvoda); o Praktični ispiti (klinički ispiti itd.);

Grupni projekti (grupni/timski rad); Upitnici za samoocjenu;

28

Uspješnost studenata u savladavanju pojedinog predmeta kontinuirano se prati u nastavnom procesu i tokom obrade tog predmeta. Polaganje svih ispita na Fakultetu/College je javno i transparentno.

Na Fakultetu/College se primjenjuje princip da ocjena predstavlja izraz ukupnog rada studenta uloženog u savladavanje pojedinog predmeta, te stoga mora da obuhvati više izvora. Pri utvrđivanju konačne ocjene za pojedini predmet odn. za aktivnost studenta koja se ocjenjuje, ocjenjivač je dužan da vrednuje ne samo znanja i vještine koje je student stekao i naučio tokom obrade tog predmeta (što se utvrđuje na ispitu), već i rezultate studenta postignute u svim oblicima edukativnog i pedagoškog rada koji su planirani i izvedeni za odnosni predmet uključujući i procjenu aktivnosti i interakcije studenta na predavanjima, vježbama, kolokvijumima, seminarima, radionicama, okruglim stolovima, te drugim oblicima nastave i pedagoškog rada (pred-ispitne obaveze).

Distribucija procentualnog učešća različitih formi evaluacije rada i postignuća studenata u konačnoj ocjeni je sljedeća:

Ispitne aktivnosti – "exams" (različite forme ispita koje su primjenjene uključujući i sve parcijalne ispite i konačan ispit ukoliko se organizuju) ...................................... 50 % - 60 %

NAPOMENA: Prejudiciraju se pismeni ispiti u odnosu na usmeni ispit, a u okviru pismenih ispita prejudiciraju se testovi (kombinovani) i problemski testovi u odnosu na klasične pismene ispite tipa "eseja".

Ocjena učešća (aktivnosti) studenta u kontaktnom radu - "class participation", (kao što su interakcija na predavanjima, učešće na vježbama, laboratorijski rad, učešće na radionicama, klinikama, sesijama obrade studija slučaja itd) ............................. 20 % - 30 %

Ocjena različitih oblika samostalnog rada ili kolaborativnog rada studenata u grupama van direktnog nastavnog procesa – "Assignments & Homeworks" (seminarski radovi, domaći radovi, problemski zadaci, studentska praksa, ........................................ 30 % - 20 %

Opšta struktura ocjene, obzirom na kriterij vrednovanja ukupnih postignuća studenata (na ispitima i predispitnim obavezama) je sljedeća:

R. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat Učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10-20 %

02 Aktivnost na vježbama/laboratorijski rad predispitna obaveza obavezni 20-30 %

03 Učešće u pedagoškim radionicama predispitna obaveza obavezni 20-30 %

04 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 20-30 %

05 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 20-30 %

06 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni obavezni / opcioni 10-20 %

06 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 30-60 %

07 Ispitne aktivnosti – finalni (usmeni ispit) konačni obavezni 30-60 %

Tipovi procjene znanja:

° Problemski zadaci tokom obrade predmeta ° Testovi znanja ili vještina ° Oralne (usmene) prezentacije ° Laboratorijski izvještaji; ° Analize teksta, istraživačkih podataka itd. ° Izvođenje određenih vještina u kontrolisanim uslovima ° Izvještaji sa prakse ili praktičnog rada

29

° Profesionalni dosije (dokaz radnog iskustva) ° Izvještaj sa terenskog rada ° Esej ili izvještaj kao dio teze ° Različite sumarne procjene rada studenta

Ispit se po pravilu polaže u pisanom obliku. Pisani oblik ispita može da bude testovnog oblika (sa pitanjima višestrukog izbora, pitanjima dopune odredbe vezane za način utvrđivanja znanja i ocjenjivanje, te principe poslovne politike koji se primjenjuju na Pan-evropskom univerzitetu.

Primjenjeni metodi procjene znanja predmetom su stalne evaluacije od strane menadžmenta i Senata Univerziteta, ali i od strane studenata (sistemom anonimnih upitnika). Metodi procjene znanja i prolaznost studenata predstavljaju mjerljive parametre "kvaliteta" rada visokoškolske ustanove i utiču na ispunjavanje ISO standarda kvaliteta u oblasti visokog obrazovanja.

Princip poslovne politke Fakulteta je uvođenje odgovornosti nastavnog osoblja prema rezultatima vlastitog rada. Najbitniji elementi rezultata rada nastavnog osoblja su svakako kvalitet, kritična masa i upotrebna vrijednost znanja i vještina koje su prenešene studentima, te prolaznost studenata kao kvantitativni izraz efikasnosti rada. U tom smislu i Univerzitet i nastavno osblje će kontinuirano zajednički raditi na stalnom unapređivanju kako nastavnog procesa i motivacije studenata, tako i kvaliteta i efikasnosti sistema evaluacije i procjene znanja i postignuća studenata.

Studentu su omogućena tri polaganja ispita iz svakog predmeta i to: redovan rok, dopunski rok i opšti septembarski rok. Student polaže ispit u redovnom roku neposredno po završetku nastave iz tog predmeta.

Dopunski rok se organizuje ne ranije od 7 dana i ne kasnije od 15 dana nakon redovnog ispitnog roka i namjenjen je za studente koji nisu položili ispit u redovnom roku, odnosno za studente koji zbog razloga više sile nisu pristupili polaganju ispita u redovnom roku.

Opšti septembarski rok se organizuje za sve predmete studijske grupe koji su izučavani u školskoj godini i namjenjen je za polaganje zaostalih ispita kako bi se studentima omogućio upis u narednu školsku godinu.

Poslije tri neuspjela ponavljanja istog ispita student može taj ispit da polaže u vanrednom roku uz naknadu troškova prema Pravilima o visini naknade za studiranje i cijeni usluga koje se naplaćuju na Fakultetu poslovne ekonomije. Uspjeh studenta na ispitu izražava se kvalitativno "ocjenom" i kvantitativno brojem "kredit-bodova" (ili kredita) Uslov za dodjelu kredit-bodova iz predmeta koji podliježe ocjenjivanju je dobijanje pozitivne ocjene iz tog predmeta.

Rezultat ispita se izražava alfabetskom oznakom ocjene, numeričkom ocjenom i opisnom ocjenom koji su predstavljeni su u sljedećoj tabeli:

SSlloovvnnaa ooccjjeennaa ((EECCTTSS ssttaann--ddaarrdd))

NNuummee--rriiččkkaa

ooccjjeennaa

OOppiissnnaa ooccjjeennaa // ddeeffiinniicciijjaa ooccjjeennee

OOppiissnnaa oozznnaakkaa // ddeeffiinniicciijjaa ((eenngglleesskkii tteekksstt))

AA 1100 IIZZVVRRSSTTAANN –– iizzvvrrssttaann nnaassttuupp ssaa mmaannjjiimm ggrreešškkaammaa

EEXXCCEELLLLEENNTT -- oouuttssttaannddiinngg ppeerrffoorrmmaannccee wwiitthh oonnllyy mmiinnoorr eerrrroorrss

BB 99 VVRRLLOO DDOOBBAARR –– iizznnaadd uuoobbiiččaajjeennoogg ssttaannddaarrddaa aallii ssaa ppoojjeeddiinniimm ggrreešškkaammaa

VVEERRYY GGOOOODD --aabboovvee tthhee aavveerraaggee ssttaannddaarrdd bbuutt wwiitthh ssoommee eerrrroorrss

CC 88 DDOOBBAARR –– ggeenneerraallnnoo ccjjeelloovviitt rraadd ssaa ooddrreeđđeenniimm bbrroojjeemm uuppaaddlljjiivviihh ggrreeššaakkaa

GGOOOODD --ggeenneerraallllyy ssoouunndd wwoorrkk wwiitthh aa nnuummbbeerr ooff nnoottaabbllee eerrrroorrss

DD 77

ZZAADDOOVVOOLLJJAAVVAAJJUU--ĆĆII -- jjaassaann ooddggoovvoorr aallii ssaa zznnaaččaajjnniimm nneeddoossttaaccii--mmaa //mmaannaammaa

SSAATTIISSFFAACCTTOORRYY-- ffaaiirr bbuutt wwiitthh ssiiggnniiffiiccaanntt sshhoorrttccoommiinnggss

EE 66 DDOOVVOOLLJJAANN –– nnaassttuupp ssttuuddeennttaa zzaaddoovvoolljjaavvaa mmiinniimmuumm kkrreeiitteerriijjaa

SSUUFFFFIICCIIEENNTT -- ppeerrffoorrmmaannccee mmeeeettss tthhee mmiinniimmuumm ccrriitteerriiaa

FFXX 55

NNEEDDOOVVOOLLJJAANN –– zzaahhttjjeevvaa ssee mmaalloo ddooddaattnnoogg rraaddaa pprriijjee ddooddjjeellee kkrreeddiittaa zzaa pprroollaazznnuu ooccjjeennuu

FFAAIILL-- ssoommee mmoorree wwoorrkk rreeqquuiirreedd bbeeffoorree tthhee ccrreeddiitt ccaann bbee aawwaarrddeedd

30

FF -- NNIIJJEE ZZAADDOOVVOOLLJJIIOO –– zzaahhttjjeevvaa ssee zznnaattaann ddaalljjii rraadd

FFAAIILL-- ccoonnssiiddeerraabbllee ffuurrtthheerr wwoorrkk iiss rreeqquuiirreedd

Student koji nije postigao zadovoljavajući uspjeh na ispitu i predispitnim obavezama dobija ocjenu "nije zadovoljio" koja ne predstavlja osnov za akumulaciju ECTS kredit-bodova. Za kolaterarne aktivnosti studenata koje su izraz prepoznatljivog uloženog rada i koje su relevantne za studijski program odn. za budući profesionalni i kvalifikacioni profil studenta dodjeljuju se takođe ECTS kredit-bodovi. Kolaterarne aktivnosti za koje se dodjeljuju kredit-bodovi sa pripadajućim ECTS kedit-bodovima upisuju se u odgovarajućoj sekciji studentske knjižice – indeksa.

Bodovi dobijeni po osnovu kolaterarnih aktivnosti studenata ne mogu da supstituišu kredit-bodove iz fonda obaveznih predmeta. ECTS kredit-bodovi za kolaterarne aktivnosti studenata dodjeljuju se prema sljedećoj tabeli:

Oznaka Vrsta aktivnosti Broj Kredita

0I Seminarski ili pristupni rad – izrađen po nastavnom predmetu u pismenoj formi na najmanje 20 stranica A4 formata

3

0II Studentska praksa, ili praktičan rad u trajanju od najmanje mjesec dana 3

0III Studentska praksa, ili praktičan rad u trajanju od najmanje dva mjeseca 4

0IV Studentska praksa, ili praktičan rad u trajanju od preko tri mjeseca 5

0V Referat na okruglim stolovima i tribinama 3

0VI Koreferat na okruglim stolovima i tribinama 2

0VII Verifikovano učešće na eksternim seminarima, radionicama, konferencijama (više od 50 % vremena trajanja seminara)

2

0VIII Učešće u radu na projektima 3

0IX Učešće u naučno-istraživačkim projektima 5

0X

Certifikati i uvjerenja o položenim kursevima, čija je tema i sadržaj usko vezana za šire naučno područje studijske grupe/specijalizacije, koju studira student

3

0XI Radovi publikovani u relevantnim medijima čija je tema i sadržaj usko vezana za šire naučno područje studijske grupe/specijalizacije, koju studira student

3

0XII Inovacije i patenti koji su zvanično priznati odn. certificirani 4

0XIII Diplomski – specijalistički rad 10

0XIV Magistarski rad 30 Ispiti u sistemu studiranja na daljinu (distance learning) koje organizuje Fakultet vrše se prema posebnoj proceduri predviđenoj za ovaj oblik studiranja. Metode procjene znanja u sistemu učenja na daljinu, detaljno su razrađene u Pravilniku o virtuelnom studiju i učenju na daljinu Panevropskog univerziteta "APEIRON".

PRILOG 1.

Nastavni plan studijskog programa "FIZIOTERAPIJE I RADNE

TERAPIJE"

32

NASTAVNI PLAN Studijski program "FIZIOTERAPIJA I RADNA TERAPIJA"

TROGODIŠNJI NASTAVNI PLAN (6-to semestralni): ZVANJE: "Diplomirani fizioterapeut – Bachelor fizioterapije" – 6 semestara (Bachelor of Physiotherapy);

Red. br. Šifra Naziv predmeta

TIP pred-meta

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad

SVEGA časova

rada Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminar-ski i stud.

radovi

Pedago-ške

radionice

Stručna i klnička praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

I SEMESTAR

1 1.02.05.005. Fizika sa biofizikom Zajed. Osnove 5 40 24 78 8 150

2 2.09.10.035. Informatika i računarske tehnologije u zdravstvu Zajed. osnove 5 40 30 72 8 150

3 3.02.03.001. Uvod u fizioterapiju Jezgro 5 40 36 66 8 150

4 8.01.02.003. Biomehanika sa kineziologijom Jezgro 5 40 30 70 10 150

5 1.06.05.007. Statistika (statističke metode u zdravstvu) Zajed. osnove 6 48 24 108 180

6 6.03.a Strani jezik - prvi Zajed. osnove 4 30 30 56 4 120

UKUPNO I semestar 30 238 144 30 0 0 450 38 900 II SEMESTAR

7 3.01.01.003. Osnovi anatomije i histologije Zajed. Osnove 7 56 40 96 18 210

8 3.01.05.003. Fiziologija sa patofiziologijom Zajed. osnove 7 56 40 102 12 210

9 3.02.38.001. Uvod u medicinu i zdravstvenu njegu Jezgro 6 48 24 96 12 180

10 3.02.03.005. Osnovi kineziologije sa kineziometrijom Jezgro 5 40 36 66 8 150

11 5.09.01.001. Komunikologija–vještina komuniciranja u zdravstvu Zajed. osnove 5 40 18 12 72 8 150

33

Red. br. Šifra Naziv predmeta

TIP pred-meta

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad

SVEGA časova

rada Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminar-ski i stud.

radovi

Pedago-ške

radionice

Stručna i klnička praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

UKUPNO II semestar 30 240 116 18 36 0 432 58 900 III SEMESTAR

12 3.02.03.003. Osnove fizikalne medicine i rehabilitacije Jezgro 7 56 24 48 76 6 210

13 3.02.03.007. Fizioterapija u ortopediji i traumatologiji Jezgro 7 56 26 48 72 8 210

14 3.02.03.009. Fizioterapija u kardiologiji i pulmologiji Jezgro 6 48 18 24 84 6 180

15 3.01.07.001. Osnovi patologije Zajed. osnove 6 48 30 92 10 180

16 6.03.b Strani jezik – drugi Zajed. osnove 4 30 30 56 4 120

UKUPNO III semestar 30 238 128 0 0 120 380 34 900 IV SEMESTAR

17 3.02.03.017. Fizioterapija u reumatologiji Jezgro 7 56 20 46 82 6 210

18 8.01.03.003. Medicinska masaža Jezgro 5 30 30 30 54 6 150

19 8.01.03.001. Sportska medicina Jezgro 6 40 30 30 72 8 180

20 3.02.03.021. Protetika i ortotika Jezgro 7 56 20 46 82 6 210

21 3.02.03.023. Osnovi radne terapije Jezgro 5 48 20 10 62 10 150

UKUPNO IV semestar 30 230 100 20 0 162 352 36 900

34

Red. br. Šifra Naziv predmeta

TIP pred-meta

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad

SVEGA časova

rada Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminar-ski i stud.

radovi

Pedago-ške

radionice

Stručna i klnička praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

V SEMESTAR

22 3.02.03.011. Fizioterapija u neurologiji Jezgro 8 66 30 40 94 10 240

23 3.02.03.013. Fizioterapija u pedijatriji Jezgro 7 56 30 40 74 10 210

24 3.02.03.015. Fizioterapija kod poremećaja koštano-mišićnog sistema Jezgro 5 30 30 30 54 6 150

25 3.02.03.025. Balneologija Jezgro 5 40 18 24 60 8 150

Opšta klinička praksa u fizioterapiji 5 10 10 10 110 10 150 UKUPNO V semestar 30 202 100 28 0 244 282 44 900

VI SEMESTAR

26 3.02.03.019. Fizioterapija u gerijatriji Jezgro 5 30 30 30 54 6 150

27 4.03.06.005. Ishrana, nutritivna terapija i dijetetika Zajed. osnove 6 48 24 96 12 180

28 3.02.34.001. Radiologija i imiđžing u zdravstvu Spec. 4 30 24 66 120

29 3.02.25.005. Ergonomija i medicina rada Spec. 5 40 24 78 8 150

Spec. klinička praksa u fizioterapiji 5 10 10 10 110 10 150

Izborni program – parni semestar Spec. 5 40 26 76 8 150

UKUPNO VI semestar 30 198 66 34 24 164 370 44 900

U K U P N O bachelor program: 180 1346 654 130 60 690 2266 254 5400

35

ČETVEROGODIŠNJI PROGRAM (8-mo semestralni): ZVANJE: "Diplomirani fizioterapeut – specijalista fizioterapije i radne terapije" – 8 semestara (Bachelor of Physiotherapy and Occupational Therapy);

Red. br. Šifra Naziv predmeta

TIP pred-meta

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad

SVEGA časova

rada Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminar-ski i stud.

radovi

Pedago-ške

radionice

Stručna i klnička praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

VII SEMESTAR

30 3.02.03.029. Primjena manuelnih tehnika u fizioterapiji Jezgro 6 48 42 84 6 180

31 3.03.01.005. Menadžment zdravstva Jezgro 5 40 24 74 12 150

32 3.02.38.003. Urgentna medicina, reanimatologija i intenzivna zdravstvena njega Jezgro 6 48 42 84 6 180

33 3.02.38.031. Neurologija i pridružena njega Spec. 6 48 24 24 78 6 180

Spec. klinička praksa u fizioterapiji 7 30 50 92 30 8 210 UKUPNO VII semestar 30 214 116 24 0 158 350 38 900

VIII SEMESTAR

34 3.02.34.003. Radiološka zaštita Spec. 4 30 24 66 120

35 3.03.01.007. Organizacija zdravstvenih ustanova Jezgro 5 40 24 74 12 150

36 8.01.13.001. Teorija sportskog treninga Jezgro 6 48 18 18 84 12 180

37 8.01.14.009. Sportski turizam i wellnes Spec. 6 48 18 24 78 12 180

Specijalistički/diplomski rad 9 30 220 20 270

UKUPNO VIII semestar 30 196 0 18 36 72 522 56 900

U K U P N O specijalistički program: 240 1756 770 172 96 920 3138 348 7200

36

PRILOG 2.

Nastavni programi studija "FIZIOTERAPIJE

I RADNE TERAPIJE"

37

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.400. Fakultet zdravstvenih nauka Skračenica FZN-HCN

Katedra 01.06.070. Katedra za fiziku i biofiziku

Predmet/modul 1.02.05.005. Fizika sa biofizikom

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezan

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 1 Prirodne nauke

Naučno polje 1.02. Fizika

Uža naučna oblast 1.02.05. Biofizika

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Upoznavanje sa fundamentalnim fizikalnim pojmovima vezanim za mehanku, fizikalnu i geometrijsku optiku i atomistiku.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

1/ 1.MEHANIKA, Fizika i njena podjela, Metode fizičkog istraživanj2/ 2.KINEMATIKA, Mehaničko kretanje, materijalna tačka, podjela m

Slaganje kretanja različitih pravaca, Slaganje kretanja iste vrste, Slaganje kretanja raznih vrsta, Vertikalni hitac, hitac naniže, Horizontalni hitac, Kosi hitac

3/ 3.DINAMIKA MATERIJALNE TAČKE, Sila, Njutnovi zakoni, Prreakcije), Impuls sile i količina kretanja, Zakon održanja količine kretanja, Primjena zakona održanja količine kretanja, Sile trenja, Suho trenje klizanja, Trenje kotrljanja, Otpor sredine, Sile kod kružnog kretanja, Tehničke primjene centrifugalne sile, Mehanički rad, Snaga (Efekat), Energija, Kinetička energija,Potencijalna energija, Gravitaciona potencijalna energija, Elastična potencijalna energija, Zakon održanja energije

4/ 4.TOPLOTA I TEMPERATURA, Temperaturne skale, CelzijusovOptički pirometar, Specijalni termometri, Promjene dimenzija čvrstih tijela s temperaturom, Linearno širenje, Promjena površine čvrstih tijela s temperaturom, Promjena zapremine čvrstih tijela s temperaturom, Termičko naprezanje, Bimetali, Promjena zapremine tečnosti s temperaturom, Anomalija širenja vode

5/ 5.KINETIČKA TEORIJA GASOVA, Raniji pogledi o prirodi toplopomoću zakona kinetičke teorije gasova, Bojl-Mariotov, Gej-Lisakov, Šarlov zakon, Avogadrov zakon, Daltonov zakon, Grahamov zakon, Principi ravnomjerne raspodjele energije, unutrašnja energija idealnog gasa, Princip ekviparticije i odnos

38

specifičnih toplota, Maksvelov zakon respodjele brzina, Srednje brzine molekula i najvjerovatnija brzina

6/ 6.PRENOŠENJE (PROSTIRANJE) TOPLOTE, Načini prenošenjaRejeli-Džinsov zakon, Plankov zakon

7/ 7.MEHANIKA LOKOMOTORNOG SISTEMA ČOVJEKA, Elemadaptacije forme kosti, Međumolekulske sile, Priroda međumolekulski sila, Elastičnost i plastičnost, Hukov zakon za savijanje, Energetika koštane frakture, Impulsna sila, Biomehanika tečnosti, Njutnov zakon viskoznosti

8/ 8.OSCILATORNO KRETANJEUopšte o oscilovanju, Harmonijskvo klatno, Određivanje momenta inercije pomoću klatna

9/ 9.TALASNO (VALNO) KRETANJE, Spregnute oscilacije, ProstirOpšta talasna jednačina, Energija talasa, fluks energije, intenzitet talasa, Apsorpcija energije talasa, Hajgensov princip, Odbijanje (refleksija) talasa, Prelamanje (refrakcija) talasa, Savijanje (difrakacija) talasa, Polarizacija talasa, Interferencija talasa, Stojeći talasi, Jednačina stojećeg talasa

10/ 10.ZVUČNE POJAVE, Priroda zvuka, opseg frekvencija zvuka, Porezonatori, Dopler - fizoov efekat, Osjećaj zvuka, Apsorpcija zvuka, Ultrazvuk, Primjene ultrazvuka

11/ 11.OPTIKA, Uvodna razmatranja, Pravolinijsko prostiranje svjetloDuplerov efekat u optici, Fotometrija, Fotometrijske veličine i njihove jedinice, Fotometri, Geometrijska optika, Odbijanje (refleksija) svjetlosti, Ravno ogledalo, Zakonitosti kod ravnih ogledala, Primjena ravnih ogledala, Sferna ogledala, Ispupčeno ogledalo, Jednačina sfernog ogledala, Ispupčeno ogledalo, Likovi kod sfernih ogledala, Likovi kod udubljenog ogledala, Primjene sfernih ogledala, Prelamanje svjetlosti, Totalna refleksija, Laser, Karakteristike laserskog zračenja, Primjena lasera, Holografija, Opšti biofizički osnovi laserske diagnostike i terapije u biomedicini, Interakcija laserskog zračenja i biološkog tkiva

12/ 12.ELEKTROMAGNETIZAM, Struja i otpor, Gustina struje, ElekProvodnici, izolatori, poluprovodnici

13/ KOLA JEDNOSMJERNIH STRUJA, Elektromotorna sila, Omov zakon za nerazgranata strujna kola, Razlika potencijala, kolo sa nekoliko izvora EMS, Kirhofova pravila, Redno i paralelno vezivanje otpornika, Redno (serijsko) vezivanje otpornika, Mjerni instrumenti, Struja punjena i pražnjenja kondenzatora, Magnetno polje, Lorencova sila, Specifično naelektrisanje čestica, Bejnbridžov spektrograf masa, Ciklotron i sinhrotron, Magnetne boce, Holov efekat, Dejstvo magnetnog polja na struju, Strujna kontura u megnetnom polju, Potencijalna energija strujne konture u magnetnom polju, Magnetno polje struje - Amperova teorema, Bio-Savar-Laplasov zakon, Primjena Bio-Savar-Laplasovog zakona, Magnetna indukcija beskonačnog pravog strujnog provodnika, Magnetna indukcija kružne struje, Međusobno djelovanje magnetnih struja, Amperova teorema, Magnetna indukcija solenoida i torusa, Elektromagnetizam, Elektromagnetna indukcija, Faradejevi eksperimenti, Magnetni fluks, Faradejev zakon indukcije, Lorencovo pravilo, Vrtložne ili Fukoove struje, Skin efekat, Indukovano električno polje, Betatron, Magnetne osobine materijala, Magnetne osobine atoma, Orbitalni magnetni moment elektrona, Spinski magnetni moment

39

elektrona, Ukupni magnetni moment atoma, Magnetizam jezgra, Klasifikacija magnetnih materijala, Magnetizacija, Dijamagnetizam, Paramagnetizam, Feromagnetizam, Magnetna histereza

14/ 13.OSNOVE KVANTNE MEHANIKE, Toplotno zračenje i klasičHeisenbergov princip neodređenosti, Schrödingerova valna jednačina, Atom i procesi u atomu, Rutherfordov nuklearni model atoma, Linijski spektri atoma, Bohrova teorija atoma, Atom u kvantnoj mehanici, Spin, Paulijev princip, Kvantni prijelazi u atomu, Luminiscencija, Stimulirana emisija zračenja, Laseri i njihova primjena, Magnetne osobine atoma, Magnetna rezonancija, Elektronska paramagnetna rezonancija, Nuklearna magnentna rezonancija

15/ 14.OSNOVE NUKLEARNE FIZIKE, Građa atomske jezgre, MeđuKvarkovi

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 24 78 8 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

Prednost imaju kandidati koji su završili srednje škole zdravstveno-medicinskog usmjerenja i kandidati koji su slušali predmet anatomije u srednjim školama

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 24 sata za laboratorijske vježbe; 8 sati za istraživanje izvora.

Vježbe će vršiti u univerzitetskoj laboratoriji za hemiju, fiziku i biohemiju i u ovlaštenim laboratorijima sa kojima Panevropski univerzitet ima sklopljene ugovore o nastavno-naučnoj i poslovno-tehničkoj saradnji i kojima je po tom osnovu dodijeljen naziv i status nastavne baze odn. univerzitetskog kliničkog centra i univerzitetske laboratorije.

Stručna/klinička praksa se obavlja u kliničkim laboratorijama odn. u ovlaštenim samostalnim laboratorijama u trajanju od ukupno 24 sata. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima Katedra za fiziku i biofiziku. Za obradu predmeta i stručnu i kliničku praksu planirano je da student utroši i 8 sati na istraživanju izvora.

Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih fizikalnih metoda i tehnika.

40

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u radu na predavanjima predispitna obaveza obavezna 20 %

02 Laboratorijske vježbe predispitna obaveza obavezna 30 %

03 Usmeni ispit konačni obavezna 50 %

04

05

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura Prof. dr Esad Jakupović, Prof dr Mirjanić Dragojlub Fizika i biofizika Banja Luka Apeiron 2008

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

41

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.020. Katedra za računarski inženjering i CAD tehnologije

Predmet/modul 2.09.10.035. Informatika i računarske tehnologije

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Osnovni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 2 Tehničke nauke

Naučno polje 2.09. Računarstvo i informatika

Uža naučna oblast 2.09.10. IT- Informacione tehnologije

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Sticanje osnovnih znanja iz oblasti hardvera, softvera i Interneta, kao suštinskih preduslova za dalje izučavanje Informacionih i komunikacionih tehnologija. Upoznavanje sa informaciono komunikacionim tehnologijama kao prerekvizitima savremenog poslovanja. Profesionalna primjena u menadžmentu, marketingu, finansijama i drugim područjima od interesa.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Studenti upoznaju programske alate, gotova programska rješenja i način njihovog korištenja u rješavanju poslovnih problema, te tako dobivaju specifična znanja potrebna za njihovo zvanje.

Student koji završi ovaj predmet: razumije korišćenje informacionih mreža kao i značaj upotrebe aplikacija u

svakodnevnom životu; razumije probleme koje mogu imati korisnici, sa zdravstvenog i bezbjednosnog

aspekta, kao i one koji se odnose na okolinu; razumije primjenu autorskih prava u oblasti računarstva; Upravlja datotekama operativnog sistema, upravlja i organizuje računarske

resurse (datoteke i direktorijume); poznaje i koristi standardne i napredne opcije tekst procesora; poznaje i koristi standardne i napredne opcije tablarnih kalkulatora; poznaje i koristi standardne i napredne opcije kancelarijskih baza podataka; poznaje i koristi standardne i napredne opcije poslovne prezentacione grafike; poznaje i koristi sisteme za efikasnu elektronsku komunikaciju a posebno

Internet i elektronsku poštu.

Savladane vještine: Vještine korištenja tekst procesora, tabelarnog kalkulatora, kancelarijskih baza podataka, poslovne prezentacione grafike, Interneta i elektronske pošte.

Sadržaj predmeta:

Razvoj informacione tehnologije

Istorija računarstva, Generacije razvoja kompjutera, Prva generacija kompjutera, Druga generacija kompjutera, Treća generacija kompjutera, Četvrta generacija kompjutera, Perspektive razvoja IT. Kategorije kompjutera, Makrokompjuteri, Minikompjuteri, Mikrokompjuteri, Primjena IT

Principi informacione tehnologije

Brojni sistemi, Dekadni brojni sistem, Binarni brojni sistem, Oktalni brojni

42

sistem, Heksadecimalni brojni sistem, Binarna aritmetika, Logička algebra, Aritmetika fiksnog i kliznog zareza, Kodovi, Tetradni kod, Šest-bitni kod, Osam-bitni kod, Prikaz brojeva, Programiranje, Algoritam, Kompjuterski program, Programski jezici, Organizacija podataka, Podaci, Datoteka, Baza podataka, Obrada podataka, Batch – serijska obrada , Teleprocessing – daljinska obrada, Time sharing - obrada sa podjelom vremena, Multiprogramming – multiprogramska obrada, Multiprocessing – simultana obrada, Real time – obrada u stvarnom vremenu, Distribuirana obrada, H

Hardver

Pojam hardvera, Centralna jedinica, Aritmetičko-logička jedinica, Memorija, Ulazne i izlazne jedinice, Ulazne jedinice, Izlazne jedinice,

Softver

Sistemski softver, Operativni sistem, Programi prevodioci, Uslužni programi, Aplikativni softver, Računovodstveni paketi, Industrijski paketi, Statistički paketi, Procesori teksta, Radne tabele, Grafički programi.

Internet

Pojam i razvoj interneta, Organizacija interneta, Servisi interneta, Osnovni servisi, Javni servisi, Posebni servisi

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 30 76 4 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

2.09.10.035. Informatika i računarske tehnologije Prije pristupa ispitu student mora prethodno odslušati vježbe

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 30 sati za izvođenje vježbi; 4 sata za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta.

43

Oblici i metode kojima se ostvaruje nastavno-edukativni proces za sve vrste studija impliciraju ostvarivanje uslova za visoku motivaciju studenata, aktivan odnos studenata kroz multidimenzionalnu interakciju i participaciju u nastavnom procesu i ostvarivanje nastavnog procesa u vidu pedagoške radionice u kojoj studenti aktivno rade na gradivu i ostvaruju efikasne modele interaktivnog pedagoškog komuniciranja i planirane pedagoške ishode bilo samostalno, bilo u međusobnoj interakciji i uz pomoć nastavnog osoblja.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Branko Latinović Informacione tehnologije Banja Luka Panevropski univer-zitet "APEIRON" 2007 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

44

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.400. Fakultet zdravstvenih nauka Skraćenica FZN-HCN

Katedra 01.06.230. Katedra za fizikalnu i sportsku medicinu i rehabilitaciju

Predmet/modul 3.02.03.001. Uvod u fizioterapiju VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezan

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 3 Medicinska nauka

Naučno polje 3.02. Kliničke medicinske nauke

Uža naučna oblast 3.02.03. Fizikalna medicina i rehabilitacija (fizijatrija)

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Usvajanje osnovnih pojmova u fizioterapiji, procesu planiranja i organizovanja u fizioterapiji. Upoznavanje sa modernim konceptima u fizioterapiji i ulozi fizioterapeuta unutar stručnog tima.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Razumjevanje uloge fizioterapeuta u savremenoj fizioterapiji; Razumjevanje organizacije fizioterapeutske djelatnosti (ambulantna, bolnička, patronažna) i vrste fizioterapeutskih jedinica

Student je upoznat sa standardima u struci

Savladane vještine: Spoznavanje fizikalnih agenasa i primjena odgovarajućih kod različitih patoloških stanja u cilju funkcionalnog osposobljavanja pacijenta.

Sadržaj predmeta:

Definicija fizioterapije, područje rada fizioterapeuta, uloga fizioterapeuta u savremenoj fizioterapiji, razvoj današnje fizioterapije, fizioterapijski pristupi i njihove različitosti. Razine organizovanja fizioterapije: ambulantna, bolnička, patronažna. Timska saradnja i preduslovi za timsko djelovanje. Modeli timske saradnje. Tipovi organizacije fizioterapijskih jedinica. Značaj uvođenja i poštovanja standarda u struci. Uloga istraživanja u fizioterapiji.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 36 66 8 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

Prednost imaju kandidati koji su završili srednje škole zdravstveno-medicinskog usmjerenja i kandidati

45

koji su slušali predmet anatomije u srednjim školama

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 36 sati za vježbe iz uvoda u fizioterapiju; 8 sati za istraživanje izvora.

Vježbe će vršiti u specijalizovanim kabinetima odn. u ovlaštenim kliničkim ustanovama za fiziterapiju sa kojima Panevropski univerzitet ima sklopljene ugovore o nastavno-naučnoj i poslovno-tehničkoj saradnji u kojima je po tom osnovu dodijeljen naziv i status partnerske ustanove, nastavne baze, odn. univerzitetskog kliničkog centra i univerzitetske laboratorije.

Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama za fizioterapiju u trajanju od ukupno 36 sati. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za fizikalnu i sportsku medicinu i rehabilitaciju. Za obradu predmeta i stručnu i kliničku praksu planirano je da student utroši i 8 sati na istraživanju izvora.

Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih fiziterapijskih metoda i tehnika.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Kombinovani test sa elementima višestrukog izbora, kratkih odgovora i problemskih pitanja- MCQ konačni obavzeni 50 %

04

05

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura Prof. dr Vukašin Mihajlović Osnovi fizikalne medicine Igalo Rijeka-Crnojevića

Cetinje Jun, 2004

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

46

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

47

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.500. Fakultet sportskog menadžmenta Skračenica FSM-SMC

Katedra 01.06.510. Katedra za naučne osnove sporta

Predmet/modul 8.01.02.003. Osnove biomehanike (sa kineziologijom) VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 8 Humanističke nauke-Sport i fizička kultura

Naučno polje 8.01. Stručno-teorijske sportske nauke

Uža naučna oblast 8.01.02. Biomehanika i antropomotorika

OPIS PREDMETA: Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Predmet Biomehanika namijenjen je osposobljavanju studenata za opšte razumijevanje i primjenu mehaničkih zakonitosti na kretanje lokomotornog aparata (gornjiih i donjih ekstremiteta,)- mišićno - koštanogsistema. Realizacijom programa studenti dobijaju elementarrna saznanja iz biomehaničke analize (pokreta i kretanja, elemenata individualne tehnike izabrane grane sporta) kao osnove za primjenu u programiranju i kontrolu transformaciionih procesa.

Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

Uvod u biomehaniku. Definicija, interdisciplinarnost, koncepcije istraživanja, razvoj tehnika mjerenja, oprema i organizacija rada u biomehaničkom laboratoriju. Osnove mehanike. Osnove grafostatike, uslovi ravnoteže, geometrijske karakteristike tijela, pravolinijsko i krivolinijsko kretanje tačke, kinematika čvrstog tijela, dinamika tačke, sistema i čvrstog tijela, sudar, sile trenja, osnove mehanike fluida. Biomehaničke karakteristike lokomotornog aparata . Osobine kostiju, zglobova i spojeva te koštanih mišića. Mišići kao aktivatori mišićnog sistema. Mehanizmi kretanja lokomotornog aparata. Određivanje parametara segmenata Antropometrijsko mjerenje i procjena parametara. Procjena kinematičkih veličina kretanja. Kinematički mjerni sistem, kolekcija i aktivizicija kinematičkih signala (referentne tačke), digitalizacija signala, . Mjerenje kinetičkih veličina. . Platforme za mjerenje sile reakcije podloge. Vektor-dijagram. Mjerenje raspodjele pritiska. Procjena kinetičkih veličina kretanja inverznim dinamičkim pristupom. Komponente sile segmenata, intersegmentalne sile i momenti, energija segmenata i sistema, izmjene energije unutar i između segmenata, impuls i moment impulsa segmenata i sistema. Kineziološka elektromiografija. Mjerenje površinskim elektrodama.Telemetrija EMG signala.Biomehaničke osobine mišića. Modeliranje i simulacija. Zavisnost: napetost-dužina i sila-brzina mišića. Funkcionalna električka stimulacija. Proteze i antropomorfna robotika. Biomehanička dijagnostika pokreta. Hod. Dijagnostika stepena uvježbanosti pokreta. Sargentov test skočnosti s platforme. Procjena lokalnog mišićnog zamora analizom spektra EMG signala. Primjeri iz sportskih aktivnosti.

48

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 30 70 10 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno četvorogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

Red.br NASTAVNA JEDINICA Broj časova

1. Uvod u biomehanik , definicija, interdisciplinarnost,koncepcija istraživanja, razvoj tehnika mjerenja, oprema i organizacija rada u biomehaničkoj laboratoriji;

2. Osnovi funkcionalne anatomije,(kosti , zglobovi , mišići)

3. Mišićna sila kao vektor, obrtni momenat,mehanički aspekti zamora,kinetički lanac;

4. Mehanika lokomotornog aparata(Glave i vrata, kičmenog stuba, grudnog koša, ramenog pojasa,zglobova ruke ,šake, kuka,skočnog

5. Određivanje težišta tijela; 6. Plan i proporcije građe tijela; 7. Ravnotežni položaji 8. Mehanika uspravnog stava,uspravni stavovi sa teretom; 9. Čučeći položaj; 10. Stavovi na jednoj nozi; 11. Sjedeći položaji; 12. Ležeći položaji;

13. Upori; 14. Viseći položaji;

15. Kinematika lokomotornog aparata(pravolinijska kretanja, krivolinijska kretanja,

16. Kinematičke šeme složenih pokreta; 17. Dinamika lokomotornog aparata;Sile , rad ienergija 18. Zamah, prividne rotacije , sudari 19. Biomehanička dijagnostika pokreta, 20. Primjena biomehanike u „bazičnim“ i individualnim sportovima

21. Atletika(hodanje, sprint, štafetna trčanja, preponska trčanja, skok

49

u dalj, troskok, skok u vis, skok s motkom, bacanja-kugle, diska , kladiva , koplja;

22. Biomehanika plivanja(startovi, okreti,kraul, delfin, leđno, prsno)

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Seminarski rad -biomehanička analiza kretanja u izabranoj grani sporta

02 test

03 Ispit se polaže usmeno (Ispit se može polagati i u pisanoj formi).

04

05

06

07

08

09

10

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Jovović,V. Biomehanika sportske lokomocije Nikšić, Odsjek za fizičku kulturu; Nikšić, 2003 knjiga

Jarić,S. Biomehanika humane lokomocije sa biomehanikom sporta Beograd; FFK-Beograd 1997 knjiga

Opavski, P. Osnovi biomehanike Beograd Zavod za izdavanje udžbenika Srbije 1962 knjiga

b/ Dopunska literatura

Bubanj,R. Osnove primjenjene biomehanike u sportu Novi Sad

SIA, Novi Sad

1998 knjiga

Bubanj,R. Osnove primjenjene biomehanike u kineziologiji Novi Sad

SIA, Novi Sad

2000 knjiga

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

Grupa autora Kineziologija Zagreb KIF-Zagreb 1980-2007 naučni

50

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

51

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.010. Katedra za matematiku i primjenjenu matematiku

Predmet/modul 1.06.05.007. Statističke metode u menadžmentu

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 1 Prirodne nauke

Naučno polje 1.06. Matematika

Uža naučna oblast 1.06.05. Vjerovatnoća i statistika

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Primjenom metoda i tehnika statističkog posmatranja i istraživanja statistika obezbjeđuje relevantne informacije iz raspoložive baze podataka sa unaprijed određenom vjerovatnoćom pouzdanosti u cilju donošenja kvalitetnih poslovnih odluka. Cilj je osposobiti studenta da primjenom statističkih metoda i tehnika na elemente posmatranog uzorka dolazi do pouzdanih informacija potrebnih za upravljanje složenim dinamičkim sistemima.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da:

1. obavlja statističko posmatranje i prikupljanje podataka, 2. vrši sređivanje, grupisanje, obradu i prikazivanje podataka, 3. primjeni statističke metode u procesu statističke analize masovnih pojava

(metod uzorka, primjena regresione i korelacione analize, primjena indeksa, testiranje hipoteza, metoda trenda,...)

4. kreira publikacije zasnovane na statističkoj analizi 5. testira i provjerava parametarske hipoteze

Savladane vještine: Primjena metoda i tehnika statističkog posmatranja, istraživanje i statistička analiza posmatranog uzorka

Sadržaj predmeta:

POJAM, DEFINISANJE I RAZVOJ STATISTIKE PREDMET, CILJ, ZADACI I METODI STATISTIČKOG ISTRAŽIVANJA Izbor i vrednovanje programskih statističkih paketa OSNOVNI STATISTIČKI POJMOVI I KATEGORIJE Statistički skup, Statistička obilježja, Statističke jedinice, Varijacija PRISTUP STATISTIČKOM ISTRAŽIVANJU STATISTIČKO POSMATRANJE I PRIKUPLJANJE PODATAKA Cilj, predmet, jedinica i obilježja posmatranja, Izvori prikupljanja, Načini prikupljanja, Obim i oblik (metode) obuhvatanja jedinica, Sredstva prikupljanja, Kontrola i provjera GRUPISANJE I SREĐIVANJE PODATAKA Statističke serije, Numeričke serije strukture, Atributivne serije strukture, Vremenske serije, Prostorne serije PRIKAZIVANJE STATISTIČKIH PODATAKA Tabelarno prikazivanje (statističke tabele) GRAFIČKO PRIKAZIVANJE Linijski dijagrami, Površinski dijagrami DESKRIPTIVNE MJERE STATISTIČKE ANALIZE Srednje vrijednosti (mjere centralne tendencije), Izračunate srednje vrijednosti – sredine Aritmetička sredina, Harmonijska sredina, Geometrijska sredina, Pozicione vrijednosti, Modus (Mo), Medijana (Me)

52

MJERE VARIJABILITETA (DISPERZIJE) Apsolutne mjere varijabiliteta, Interval varijacije, Srednje apsolutno odstupanje, Varijansa, Standardna devijacija, Relativne mjere varijabiliteta, Koeficijent varijacije, Normalizovano (standardno) odstupanje, Mjere oblika rasporeda TEORIJSKE RASPODJELE SLUČAJNIH PROMJENLJIVIH RASPODJELA DISKRETNE SLUČAJNE PROMJENLJIVE Numerički pokazatelji diskretne slučajne promjenljive, Binomna raspodjela, Poasonova raspodjela, Hipergeometrijska raspodjela RASPODJELA NEPREKIDNE SLUČAJNE PROMJENLJIVE Funkcija i gustina raspodjele, Numerički pokazatelji neprekidne slučajne promjenljive, Normalna raspodjela, Studentova raspodjela, Fisher – Snedecor-ova F-raspodjela, Metod uzorka IZBOR I NAČINI FORMIRANJA UZORKA RASPODJELA PARAMETARA UZORKA Tačne raspodjele parametara uzorka iz osnovnog skupa sa normalnom raspodjelom ODREĐIVANJE OBIMA UZORKA Obim uzorka za ocjenu srednje vrijednosti osnovnog, Obim uzorka za ocjenu proporcije svojstva A u osnovnom skupu STATISTIČKA OCJENA NEPOZNATIH PARAMETARA OSNOVNOG SKUPA POJAM I VRSTE STATISTIČKE OCJENE OSNOVNA SVOJSTVA TAČKASTE OCJENE INTERVALNE OCJENE PARAMETARA RASPODJELE Interval povjerenja za srednju vrijednost osnovnog skupa (poznata varijansa), Interval povjerenja za srednju vrijednost osnovnog skupa (nepoznata varijansa), Interval povjerenja za proporciju osnovnog skupa TESTIRANJE STATISTIČKIH HIPOTEZA TESTIRANJE PARAMETARSKIH HIPOTEZA Testiranje hipoteze o srednjoj vrijednosti osnovnog skupa, Testiranje hipoteze o jednakosti srednjih vrijednosti dva osnovna skupa, Testiranje hipoteze o proporciji u osnovnom skupu, Testiranje hipoteze o jednakosti proporcija dva osnovna skupa, Analiza varijanse, Jednofaktorska analiza varijanse sa fiksiranim nivoima faktora, kriterijum za provjeru hipoteze o raspodjeli osnovnog skup REGRESIJA I KORELACIJA POJAM KORELACIONE ZAVISNOSTI PROSTA LINEARNA REGRESIJA Jednačina regresije, Testiranje značajnosti regresionih koeficijenata, Analiza varijanse Interpolacija i ekstrapolacija KOEFICIJENT KORELACIJE Testiranje značajnosti koeficijenta korelacije VIŠESTRUKA REGRESIJA I KORELACIJA Linearna regresija sa dvije nezavisno-promjenljive, Analiza varijanse, Interpolacija i ekstrapolacija, Višestruka korelacija KRIVOLINIJSKA REGRESIJA I KORELACIJA Prosta kvadratna regresija i korelacija RELATIVNI BROJEVI INDEKSI Individualni indeksi, Grupni indeksi, Testiranje indeksa EKONOMSKI POKAZATELJI DINAMIKE STATISTIČKA ANALIZA DINAMIKE PRODUKTIVNOSTI Mjerenje produktivnosti, Individualni indeks produktivnosti, Grupni indeks produktivnosti STATISTIČKA ANALIZA DINAMIKE ZARADA Indeksi zarada ANALIZA VREMENSKIH SERIJA TREND KOMPONENTA METOD POKRETNIH PROSJEKA METOD TRENDA Linearni trend, Kvadratni trend, Eksponencijalni trend KORELACIONA ZAVISNOST IZMEDJU VREMENSKIH SERIJA SEZONSKA KOMPONENTA Metod sezonskih indeksa DODATAK – TABLICE ....

METRIKA PREDMETA:

53

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 24 108 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

1.06.05.007. Statističke metode u menadžmentu Prije pristupa polaganju student mora prethodno odslušati vježbe

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 24 sata za izvođenje vježbi

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Doc. Dr Đuro Mikić Statističke metode u menadžmentu Banja LukaPanevropski univerzitet

"APEIRON" 2006 Knjiga

54

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

55

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.500. Katedra za filološke nauke

Predmet/modul 6.03.a Strani jezik

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Vještine

Nivo apstraktnosti Osnovni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 6 Humanističke nauke

Naučno polje 6.03. Filologija

Uža naučna oblast 6.03.08. Anglistika

OPIS PREDMETA: Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Studenti treba da steknu osnovna znanja iz stranog jezika, savladaju osnove gramatike i korespodenciju uz korištenje tekstova prema literaturi.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će steći osnovna znanja u sledećim oblastima:

1. Čitanje 2. Pisanje 3. Razumijevanje 4. Konverzacija 5. Gramatika

Savladane vještine: 1. Čitanje 2. Pisanje 3. Razumijevanje 4. Konverzacija

Sadržaj predmeta:

ENGLESKI JEZIK: Grammer 1: Verb 'to be' the present (affirmative, interrogative, negative), possessive adjectives, possessive 's, plural of nouns, articles (introduction) Vocabulary Letters of alphabet, numbers 1-20, countries, everyday objects, family members Reading Introducing yourself, a letter from America Listening Introducing yourself, telephone numbers Speaking/Conversation Learning how to present yourself, basic things, talking about your family, making a phone call Everyday English Social expressions (greeting, saying goodbye) Writing Writing about yourself. Grammer 2: Present Simple (affirmative, interrogative, negative), short answers Vocabulary, Verbs help, make, serve,

56

jobs, Reading, 'The man with 13 jobs', Listening, Listening about an ordinary working day, Speaking/Conversation, Talking about jobs and daily routines, ordering food, Everyday English, In a cafe, what time it is, Writing Writing about your family Grammar 3 Present Simple, revision,Vocabulary, Leisure activities, Reading'Take it easy' a woman describes her job, favourite season, Listening Three people talking about their favourite seasons.Speaking/Conversation, Talking about sports and leisure activities (questionnaire), Everyday English, Social expressions (Pardon, Sorry, Excuse me), Writing Writing about your partner Grammar 4 There is/ there are, demonstrative adjectives, some/any, prepositions of place, Vocabulary, Flat/house, rooms, household goods, parts of a plane, Reading 'At home on a plane', Listening Homes around the world, giving directions, Speaking/Conversation Talking about your home, giving directions, Everyday English Directions Writing Writing about your homeGrammar 5 Can/can't, was'/were, could, Vocabulary, Countries and languages, words that sound the same, Reading, 'Super Kids' children geniuses, Listening, Talking about past activitie, Speaking/Conversation, Questionnaire - What can you do?Everyday English, Making a phone call - Directory Enquiries, Writing, What you could do when you were a child Grammar 6 Past Simple - regular verbs (positive, interrogative, negative), Vocabulary, Spelling and silent letters, Reading'. George Washington and Margaret Thatcher' biographies, Listening, Life in the past, famous people, Speaking/Conversation, What did you do at the end of the 20th century?, Everyday English, Special occasions: festivals, Writing, Writing a paragraph describing a holiday Grammar 7 Past Simple - irregular verbs (positive, interrogative, negative), Vocabulary, Phonetic symbols, relationships, linking words (because, when...), Reading, Three inventors, Listening, How did you two meet?, Speaking/Conversation, Incredible information, Everyday English, Date, Writing, Describing an old friend Grammar Past Simple (review), countable/uncountable nouns, much/many, a/some, Vocabulary, Food and drink, shops, and shopping, Reading, Food around the world, Meals in your country, Listening, My favourite food, Speaking/Conversation, Talking about food, Everyday English, Polite requests, Writing, Formal letters Grammar 9 Comparatives and superlatives, Vocabulary, City and country adjectives and nouns, Reading, Three musical cities, Listening, Three musical cities, Speaking/Conversation, Tve got more than you!', Everyday English, Directions 2, Writing, Writing about your city Grammar 10 Present Continuous, going to future, possessive pronouns, Vocabulary, Clothes, describing people, tongue twisters, Reading, Dangerous sports, Listening, 'What a wonderful world' song, Speaking/Conversation, Talking to people who do dangerous sports, Everyday English, In a clothes shop, Writing, Describing people Grammer 11, Question forms, adverbs and adjectives, Vocabulary

57

Describing feelings, Reading, A story in a story, Listening, A story in a story, Speaking/Conversation, Noises in the night, Everyday English Catching a train, Writing Writing a story Grammer 12 Present Perfect (introduction), revision, Vocabulary Revision, Reading Revision, Listening' Leaving on a jet plane' song, Speaking/Conversation, Revision Everyday English Revision, Writing, Revision/ Test NJEMAČKI JEZIK:

Deutsch als Fremdsprache: Programm

1. Lektion: Sich begrüßen und vorstellen - Herkunftsland - Berufe - Zahlen von 1-100 - Telefonnummern - Wörter aus anderen Sprachen Grammatik: Position des Verbs: Aussage; W-Frage und Ja/Nein-Frage Artikel: die, der, das Phonetik: Wortakzent, Satzakzent und Satzmodele Die Vokale: a, e, i, o, u

2. Lektion: Adresse - Buchstabieren - Angaben zur Person - Einladung - Bestellen im Lokal Grammatik: W-Fragen Konjugation Präsens Nominativ: bestimmter, unbestimmter und negativer Artikel Akkusativ: unbestimmter und negativer Artikel Phonetik: Lange und kurze Vokale

3. Lektion: Währungen - Zahlen über 100 - Möbel - Wie findest du...? - Statistische Angaben - Im Kaufhaus - Kleinanzeigen ____________________ Grammatik: Adjektive Akkusativ-Ergänzung Artikel als Pronomen Phonetik: Die Umlaute: ä und ö

4. Lektion: Lebensmittel - Sonderangebote - Preise - Maßeinheiten - Einkaufen im Feinkostladen - Ratschläge und Bitten Grammatik: Dativ-Ergänzung: Personalpronomen und Ortsangaben RUSKI JEZIK

• elementarni pojmovi u ruskom jeziku - ruska azbuka - izgovor - akcenat

• "Na času" – razgovor, čitanje i pisanje na ruskom jeziku

58

uz upotrebu imenica ženskog roda, glagola i ličnih zamjenica

• "Moj dan" – razgovor uz vježbe izgovora tvrdih i mekih suglasnika, pravilna upotreba glagola u prezentu u rečenicama, vid glagola

• "Naša soba" – imenice ženskog roda u množini - govorne vježbe

• "U učionici" – pridjevi i zamjenica "kakav" (rod i broj), pokazna zamjenica "taj" (rod i broj)

• "Naša biblioteka" – prisvojne zamjenice, zamjenice "čiji", "moj", "tvoj", "naš", "vaš" (rod i broj), zamjenice "njegov", "njen" i "njihov", razgovor uz upotrebu prisvojnih zamjenica

• "Nedjelja" i "Pismo" – glagoli u prošlom vremenu, prošlo vrijeme glagola "ići" i "nositi"

• "Subota" – glagoli u budućem vremenu (svršeni i nesvršeni vid glagola)

• "Razgovor telefonom" – pomoćni glagoli i glagoli kretanja

• "Fotografije" – padeži, promjena imenica muškog i ženskog roda kroz padeže, razgovor o profesiji

• "Naš radni dan" – povratni glagoli, razgovor o sebi • "Pismo kući" – promjena ličnih zamjenica kroz padeže,

imperativ glagola (zapovjedni način) i upotreba izraza "ja imam" i "ja nemam"

• "Mi idemo u goste" – promjena imenica srednjeg roda kroz padeže, brojevi, redni brojevi

• "Zima" – promjena imenica u množini sa akcentom na genitiv množine, vježbe diktata

• "Nova godina" – razgovor sa posebnim akcentom na izraze "ja i ti", "ja i on", "ja i ona","ja i vi", "ja i oni", "ti i on", "ti i ona"

• "U selu" – prijedlozi sa posebnim akcentom na upotrebu prijedloga sa imenicama koji označavaju mjesto

• "U robnoj kući" – redni brojevi, promjena kroz padeže • "U restoranu" – upotreba imenica sa brojevima, govorne

vježbe "Koliko je sati?"

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

4 30 30 56 4 120

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH Engleski

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

6.03.a Strani jezik - prvi Prije pristupa polaganju student mora prethodno odslušati vježbe

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

59

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

30 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 30 sati za izvođenje vježbi; 4 sata za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Liz and John Soars Elementary English BiH OXFORD universty press Knjiga

Matija Dautović Ruski jezik za svakoga Zagreb Školska knjiga, Zagreb 1970 Knjiga

Rosa-maria Dallapiazza, Dduard von Jan, Til Schonher

Tangram a 1/1 Njemačka Heuber 1998 Knjiga

b/ Dopunska literatura

Valentina Dević-Romanov Priručnik za razgovor Beograd Zavod za udžbenike nastavna sredstva, Beograd

1996 Knjiga

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

60

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

61

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.400. Fakultet zdravstvenih nauka Skraćenica FZN-HCN

Katedra 01.06.100. Katedra za anatomiju, histologiju i embriologiju

Predmet/modul 3.01.01.003. Osnovi anatomije i histologije

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezan

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 3 Medicinska nauke

Naučno polje 3.01. Bazne medicinske nauke

Uža naučna oblast 3.01.01. Anatomija

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Tokom ovog kolegija student treba savladati opšte pojmove o morfologiji i građi pojedinih organa i organskih sistema.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Student nakon odslušanog predmeta iz anatomije mora biti osposobljen da poznaje i obrzlaže anatomiju čovjekovog tijela. To podrazumjva da se student nauči da može da prepozna klinčki, radiograski osnovnu biomehaničku funkciju kostiju i zglobova glave, vrata, grudne i slabinske kičme kao i gornjih i donjih ekstremiteta. Uz koštani skelet mora da upozna biomehaniku i funkciju mišića čovjaka kao i anatomiju plućnog, srčanog sistema, centralni i periferni nervni sistem, urogenitalni , vaskularni, limfni sistem.Osposobljen će biti da diskutuje i obrazlolaže snovne funkciju organa za disanjenje, varenje, kardiovaskularnog i limfnog sistema, reproduktivni organi . . .

Savladane vještine: Priprema i konzervacija anatomskih i histoloških preparata.

Sadržaj predmeta:

Osnove stanične morfologije i nauke o tkivima (histologije). Osnovna načela sklopa ljudskog tijela, Sklop kostiju, zglobova i mišića: kostur lubanje i čeljusnih zglobova, kralješci i funkcijska anatomija kralježnice, kostur trupa i mehanika disanja, kostur gornjih ekstremiteta, spojevi i zglobovi, te njihova biomehanika, kostur zdjelice i donjih ekstremiteta, spojevi i zglobovi, te njihova biomehanika, mimični i žvačni mišići, mišićje vrata, mišićje trupa, leđno mišićje, mišićje ramenog obruča i gornjeg ekstremiteta, mišićje zdjeličnog obruča i donjeg ekstremiteta. Respiracijski sistem. Digestivni sistem. Sistem endokrinih žlijezda. Uropoetski sistem. Muški i ženski polni organi. Funkcijska anatomija srca. Krvnožilni i limfni sistem. Središnji i periferni živčani . Osjećaji.

Lokomotorni aparat, grudni koš i kičmeni stub, abdomen i mala karlica, glava i vrat. Organi za disanje, organi za varenje, kardiovaskularni i limfniaparat, reproduktivni organi, centralni i periferni nervni sistem. Osnovi citologije. Histološka gradja tkiva i organa. Polne ćelije, začeće, razvoj embriona i fetusa.

METRIKA PREDMETA:

62

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

7 56 40 96 18 210

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

Prednost imaju kandidati koji su završili srednje škole zdravstveno-medicinskog usmjerenja i kandidati koji su slušali predmet anatomije u srednjim školama

3.01.06. 001. Medicinka biohemija

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

Red. br. NASTAVNA JEDINICA Broj časova

PROGRAM PREDAVANJA

I Uvod, Predmet izučavanja anatomiije i histologije. Međusobna uslovljenost građe i funkcije. Osnovi građe (ćelija, tkivo, organ i sistem). Sistematska anatomija i njena podjela.

4

II Opšta osteologija, Podjela kostiju, elementi građe vrste koštanog tkiva. Elementarna osteologija glave, trupa i udova. Koštani elementi značajni za opštu i antropološku orijentaciju. Spojevi kostiju (opšta artrologija).

4

III Opšta miologija (vrste mišićnog tkiva), mišić kao organ, neurovaskularni snop i hilus mišića. Sistematska miologija (mimični, mastikatorni i respira-torni mišići, trbušni mišić /trbušna presa, ingvinalni kanal/, najveći mišići trupa i udova)

4

IV

Opšta angiologija: arterije, vene i kapilari (građa i zakonitosti položaja), anastomoze, kolateralni i terminalni sudovi. Veliki i mali krvotok. Srce (položaj, spoljna morfologija, opis srčane duplje-podjela na komore i pretkomore, otvori i zalisci). Građa (endokard, miokard i provodni sistem), Koronarni sudovi, Srčana kesa.

4

V Dio pribora za disanje i dio pribora za varenje smješten na glavi i vratu. Gornji disajni putevi: nosna duplja, paranazalni sinusi. Usna duplja i njen sadržaj (jezik, zubi i pljuvačne žlijezde). Ždrijelo (spratovi i komunikacije). Grkljan (fonacioni aparat - glotis), TiroiDNK i paratiroiDNK žlijezda.

4

VI

GruDNK duplja (zid i otvori). Podjela i raspored organa. Dušnik i glavne dušnice (položaj, opis i građa), Pluća (opis, kapacitet, režnjevi, bronho-pulmonalni segmenti, sekundarni i primarni lobulus). Plućna maramica (parijetalni i visceralni list, pleuralna duplja i plenraini sinusi). Jednjak. Timus.

4

VII Trbušna duplja. Trbušna maramica i podjela trbušne duplje. Sistematska anatomija organa za varenje (želudac, duodenum, jejunum, ileum, cekum, apendiks, kolon i rektum jetra i žučni putevi pankreas), Odnosi organa prema trbušnoj maramici.

4

VIII Aorta i njene visceralne grane. Magistralni sudovi: glave, gornjih i donjih udova. Sistem: gornje i donje šuplje vene. Portalni venski sistem i njegove anastomoze. Linfni sistem i slezina.

4

IX Retroperitonealni prostor. Bubrezi i mokraćni putevi. Građa bubrega (makroskopska i mikroskopska). Mokraćna bešika. Nadbubrežna žlijezda. 4

63

X Mala karlica. Zidovi i krvni sudovi. Muški polni organi - položaj i građa (sjemenik, pasjemnik, sjemevod, briznik, sjemena kesica i prostata, muška uretra). Ženski polni organi - položaj i građa (jajnik, jajovod, materica, usmina). Pregled spoljnih polnih organa (muških i ženskih).

4

XI Centralni nervni sistem. Podjela. Kičmena moždina, rombasti mozak, srednji mozak i međumozak. Hipofiza i epifiza. 4

XII Veliki mozak. Limbički sistem. Provodni putevi. Moždanice i među-moždanični prostori, likvor cerebrospinalis (stvaranje i evakuacija), Osnovni krvni sudovi mozga.

4

XIII Periferni nervni sisteni. Moždani živci (podjela i glavne grane - inervaciona područja). Spinalni živci (podjela, veliki spletovi - rameni, slabinski i krsni). Glavne grane i njihova inervaciona područja.

4

XIV Autonomni nervni sistem (simapatički i parasimpatički dio). Veliki autonomni spletovi (srčani, plućni, celijačni i karlični). 4

XV Anatomija čula vida, čula sluha i ravnoteže, Koža (definicije, podjele, najvažniji nazivi i shema građe). 4

PROGRAM VJEŽBANJA

I / A Orijentacione linije i ravni (frontalna, sagitalna, transverzalna). Dijelovi tijela i udova (granice i regioni), Anatomska nomenklatura i nazivi položaja i pravaca (termini situm et directionem partium corporis indicantes).

2

II / A Skelet i pojedinačne kosti trupa i udova. Lobanja kao cjelina, baza lobanje i otvori za prolaz živaca i krvnih sudova, Grudni koš kao cjelina. Karlica kao cjelina. Skeletni mišići (oblik, primjeri velikih misića, dijafragma, mastikatorni i mimicni mišići)

2

III/H Mišići i krvni sudovi. EM struktura mišića, fotografije preparata skeletnog i srčanog nišića i krvnih sudova, EM: struktura srčanog mišića. SM: srčani mišić (sa kapilarom), skeletni, aorta, arterija mišićnog tipa i vena

2

IV/A Srce, položaj, spoljašnji izgled pretkomora i komora, srčana pregrada, pretkomorno-komorni i arterijski otvori, zalisci na otvorima (mjesta auskultacije i projekcije na prednjem zidu grudnog koša) Koronarne arterije, srčana kesa. Veliki krvni sudovi na bazi srca.

2

V / H Kost i hematopoeza. Savremena šema hematopoeze. EM nekih ćelija krvi, SK razmaz periferne krvi. Koštana srž kost, slezina, tonziula, nodus lymphaticus, thymus

2

VI / A

Nosna duplja (zidovi i podjela na nosne hodnike, olfaktivni predio), sitasti, klinasti i gornjevilični). Usna duplja (zidovi, jezik, gingiva, pod usne duplje. zdrijelno suženje). Ždrijelo (podjela na spratove, morfologija zidova – otvori na prednjem zidu i formacije na spoljnem zidu nosnog sprata). Grkljan (sastav, podjela na spratove, glasne žice i glotis-organ glasnog govora). TiroiDNK žlijedzda i paratiroidne žlijezde).

2

VII / A Zidovi grudnog koša. Podjela grudne duplje, Pregled organa i njihov položaj u medijastinumu. Spoljašnji izgled i opis dušnika, njegove račve i glavnih dušnica, Morfologija pluća, glavne projekcije. Plućna maramica i maramični sinusi.

2

VIII / H Koža i respiratorni sistem. Šeme i preparati. SM: pluća, traheja, koža glave, koža dlana. 2

IX / A Organi za varenje: želudac, duodenum, jejunoileum, cekum, apendiks i kolon. Jetra (položaj, opis i podjela na režnjeve) i žučni putevi. Pankreas. Slezina

2

X / H Digestivni sistem. Šeme digestivnog sistema. SM: jezik, ezofagus, fundus ventriculi, ileum, duodenum, kolon, jetra, pankreas 2

XI / A Mokraćno-polni sistem, Bubrezi, spoloašnji izgled, presjek (makroskopska građa - kora i srž bubrega). Bubrežne čašice i bubrežna karlica. Ureter. Muški polni organi (presjek karlice), Ženski polni organi (presjek karlice).

2

XII / H Urogenitalni sistem. Šeme i preparati. SM: preparati, testis, ovarijum, uterus, placenta, gl.mammaria, bubreg. 2

XIII / A Morfologija sive i bijele mase CNS-a i pregled perifernog nervnog sistema 2

XIV / H Nervni sistem. šeme i preparati. SM: veliki mozak, mali mozak, kičmena moždina, živac, plexus choroideus i hematolikvorna barijera 2

XV / H Endokrini sistem. Šeme. SM: hipofiza, tiroidea i paratiroidea, nadbubreg, Langerhansovo ostrvo. 2

64

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Testovi kratkog odgovora I Parcijalni Obavezni 20 %

02 Testovi kratkog odgovora I Parcijalni Obavezni 20 %

03 Ocijena kreiranja materijala Predispitne obaveze Obavezni 20 %

04 Praktični ispit Konačni Obavezni 40 %

05

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milosavljević ANATOMIJA Beograd Med. Fakultet 2007

b/ Dopunska literatura Prof. dr Zdenka Krivokuća Prof. drVera Dragović Skripta, Anatomija 2007.

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

65

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.400. Fakultet zdravstvenih nauka Skraćenica FZN-HCN

Katedra 01.06.110. Katedra za fiziologiju, patofiziologiju i patologiju

Predmet/modul 3.01.05.003. Fiziologija sa patofiziologijom

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezan

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 3 Medicinska nauke

Naučno polje 3.01. Bazne medicinske nauke

Uža naučna oblast 3.01.05. Fiziologija

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Upoznati studente s osnovnim životnim funkcijama, kako cijelog organizma tako i pojedinih organa i tkiva. Stečeno i usvojeno znanje iz Fiziologije treba omogućiti studentu bolje razumijevanje patoloških i patofizioloških procesa u organizmu, koji su temelj svih bolesnih (nenormalnih) stanja te lakšem savladavanju predmeta kliničke medicine i razumijevanju postupaka sestrinske njege.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Student treba da bude edukovan o normalnoj, zdravoj funkciji organizma. On mora da pozna i obrazlaže osnovne fiziološke funkcije od ćelije preko organa do ljudskog organizma. To podrazumeva poznavanje funkcije (fiziologije) : nervnog, endokrinog, bubrežnog i kardiovaskularnog , lokomotornog sistema... Student treba da obrazlaže razvoj ljudskog organizma od intrauterinog života do starosti.

Savladane vještine: Odrediti komplet krvnu sliku, šećer u krvi, krvnu grupu, snimiti EKG, obučiti raditi spirometrom, ergometrom, preparacij organa žabe i odrediti pinalne reflekse

Sadržaj predmeta:

Osnovne fiziološke funkcije od ćelije do ljudskog organizma. Funkcija nervneg sistema i čuka, iokomotornog aparata, disajnih organa, organa za varenje, endokrinog sistema, bubrega, krvotoka. Hemostaza, regulacija ćelijske i vanćelijske tečnosti i metabolizma, hematopoeza. Razvoj ljudskog organizma: intrauterini život i porođaj, rast i razvoj, pubertet, zrelo doba, starost.

Sadržaj: Opšta fiziologija; krvotok; krv, krvne stanice, imunitet i zgrušavanje krvi; srce; tjelesne tekućine i bubrezi; disanje; živčani i osjećaji; probavni ; metabolizam i regulacija temperature; endokrinologija i reprodukcija.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

66

7 56 40 102 12 210

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 3.01.01.003. Osnovi anatomije i histologije

3.01.06.001. Medicinska biohemija

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA TEORIJSKA NASTAVA I SEMINARI IZ PATOFIZIOLOGIJE

l. Definicija, predmet i zadaci patološke fiziologije;etiologija i patogeneza Patofiziološki aspekti bolesti definicija, patogeneza, simptomi i znaci, periodi i trajanje bolesti pojam normalnih vrijednosti u medicini Etiološki faktori (podjela, značaj za terapiju i zastupljenost) Patogenetski faktori i patogenetski uslovljena terapija. Dejstvo mehaničke sile i mehanički faktori, lokalne mehaničke povrede (komocija, kontuzija, kompresija, ruptura, luksacija, fraktura) opšte mehaničke povrede ( blast sindrom, kraš sindrom).

2. Biološki značaj i patogenetski efekti jonizujućih radijacija jonizacija tkiva, spoljašnje i unutrašnje ozračenje akutna i hronična radijaciona bolest, lokalno ozračivanje Nejonizujuće radijacije radio talasi, kratki i ultra kratki talasi, infracrveni zraci, vidljiva svjetlost i ultraljubičasti zraci Dejstvo električne struje Dejstvo buke i vibracije, brzina i ubrzanje Uticaj promjena atmosferskog pritiska na organizam

3. Putevi prodiranja i dejstvo hemijskih faktora na organizam. Mehanizmi detoksikacije Toksični aspekti bolesti zavisnosti (narkomanija, alkholizam, pušenje) Genetski etiološki faktori, nasljedne bolesti izazvane promjenom broja i grade hromozoma, nasljedne bolesti izazvane mutacijom gena nasljedne bolesti izazvane poligenskim nasljeđivanjem kongenitalne malformacije

4. Biološki etiološki faktori Zapaljenje Etiopatogeneza zapaljenja, flogistički faktori i mehanizam njihovog dejstva, formiranje ognjišta zapaljenja (inicijalni procesi, poremećaji mikrocirkulacije, medijatori i modulatori zapaljenja, proliferativne i reperativne promjene) dejstvo ognjišta zapaljenja na organizam, uloga leukocita u procesu zapaljenja, klinički tok i ishod zapaljenja Infekcija, Nespecifična zaštita organizma, spoljašnje i unutrašnje barijere organizma, opšti adaptacioni sindrom. Specifična odbrana organizma, humoralni i celulami odgovor.

5. Etopatogenetski aspekti šoka Hipovolemijski šok Neurogeni šok Kardiogeni šok Septički šok anafilaktički šok 6. Poremećaji metabolizma ugljenih hidrata Poremećaji metabolizma bjelančevina

hipoproteinemija, disproteinemija i hiperproteinemija Poremećaj metabolizma masti hiperlipoproteinemija i dislipoproteinemija. Gojaznost i gladovanje

7. Poremećaj osmolarnosti Edemi (podjela i patogeneza) Etiopatogeneza kardijalnih edema Etiopatogeneza nefrotskih edema Etipatogeneza nefritičkih edema Hiper i hipokalijemije

8. Poremećaj hematopoetskog sistema Poremećaj crvene loze Sindrom anemije etiopatogeneza sideropenijskih anemija etiopatogeneza megaloblastnih anemija etiopatogeneza hemolitičkih anemija Poremećaj bijele loze etiopatogeneza leukoze leukopenija i agranulocitoza

9. Podjela i značaj vitamina Poremećaji metabolizma oligoelemenata Etiopatogeneza malignih procesa paraneoplastični sindrom

10. Etiopatogeneza osnovnih simptoma kod oboljenja digestivnog trakta Poremećaji žvakanja i gutanja Etiopatogeneza akutne crijevne opstrukciije (ileus) Etiopatogeneza ulkusne bolesti Sindrom poremećene apsorpcije Bakterijska flora crijeva. Etiopatogeneza poremećaja funkcije egzokrinog pankreasa. Poremećaji funkcije jetre. Etiopatogeneza ciroze jetre. Etiopatogeneza hepatične kome Etiopatogeneza infekcije žučnih puteva Etiopatogeneza holelitijaze.

67

11. Bubrežna insuficijencija (akutna i hronična) Infekcije urinarnog trakta Glomerulopatije Nefrotski sindrom Nefrolitijaza

12.Poremećaji respiratornog sistema Poremećaji ventilacije. Etiopatigeneza respiratorne insificijencije Opstruktivni i restriktivni sindrom. Edem pluća

13. Poremećaji funkcije endokrinog sistema Etiopatogeneza poremećaja kore nadbubrega etiopatogeneza poremećaja funkcija adenohipofize etiopatogeneza poremećaja funkcije tireoideje etiopatogeneza poremećaja funkcije paratireoideje etiopatogeneza poremećaja fiinkcije polnih žlijezda

14. Etiopatogeneza poremećaja kardiovaskularnog sistema Srčana insuficijencija Adptacioni mehanizmi bolesnog srca Urođene srčane mane Stečene srčane mane aortna stenoza i insuficijencija mitralna stenoza i insuficijencija Koronama bolest infarkt miokarda angina pektoris Etiopatogeneza ateroskleroze

15. Poremećaj funkcije nervnog sistema Oštećenje centralnog i perifernog motomog neurona Poremećaji stvaranja i toka likvora, Epilepsija Patofiziologija bola Patofiziologija starenja

PRAKTIČNA NASTAVA

l.Terminalna stanja (preagonalno, agonalno, klinička, cerebralna i biološka smrt) Poremećaji svijesti kvantitativni (somnolencija, letargija, stupor, prekoma, koma) Poremećaji lokalne cirkulacije ishemija hiperemiija embolija tromboza

2. Dejstvo toplote na organizam opšta hipertermija (sunčanica, toplotni udar, hipertermički kolaps i termogenetska anhidroza) Opekotine (određivanje težine opekotina) Opšta hipotermija smrzotine

3. Groznica, patogeneza, stadijumi groznice Temperaturne krive kod trazličitih tipova groznice Funkcionalni i metabolički poremećaji u groznici Jatrogena oštećenja kortizonskim preparatima antibioticima citostaticima

4. Biološko-biohemijski sindrom zapaljenja Osnovna svojstva imunološkog sistema primarni i sekundami imuni odgovor Reakcije hiprsenzitivnosti anafilaktičke reakcije citotoksične reakcije reakcije imunih kompleksa kasna hipersenzitivnost

5.Hipoksija Asfiksija

68

Dejszvo promjenjenog atmosferskog pritiska 6.Sindrom hiperglikemije Etiopatogeneza Diabetes mellitus-a Sindrom hipoglikemije i hipoglikemični šok

UKUPAN BROJ ČASOVA:

teorijska nastava 15 časova seminarska nastava 15 časova praktična nastava 15 časova

STRUČNA PRAKSA:

Praksa se izvodi na za to osposobljenim odjelima ili zavodima za patologiju. Tokom prakse student mora obići slijedeće laboratorije: histološki, mikroskopiju i molekularnu patologiju. Moguće je da se praksa odradi na jednom ili više lokacija (obzirom na tehnološku opremljenost pojedinih odjela). Tokom prakse student mora samostalno obavljati slijedeće poslove i vidjeti u obliku demonstracije:

HISTOLOŠKI LAB:

1) Primanje i obilježavanje prispjelih uzoraka 2) Fiksacija 3) Priprema uzoraka za preuzimanje 4) Priprema za procesiranje, stavljenje u pogon (programiranje) aparata za procesiranje (histokinet, centar) 5) Uklapanje 6) Rezanje 7) Bojenje HE 8) Bojenje specijalnih metoda (Mallory, Gomory, PAS, Giemsa) 9) Montiranje, pokrivanje, obilježavanje preparata 10) Priprema hemikalija 11) Arhiviranje preparata i blokova

MIKROSKOPIJA:

1. Priprema hemikalija

2. Fiksacija uzoraka

DEMONSTRACIJA: Rezanje, kontrastiranje snimanje uzoraka

MOLEKULARNA PATOLOGIJA:

1. Priprema uzoraka za PCR

2. DEMONSTRACIJA: PCR reakcija, in situ hibridizacija

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Procijena učešća studenta u radu na predavanjima, i u labaratorijskim vježbama

Predispitne obaveze Obavezan 20 %

02 Pismeni dio ispita Parcijalni Obavezan 40 %

03 Usmeni (oralni) ispit Konačan Obavezan 40 %

04

05

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Guyton, A.C. Medicinska fiziologija Zagreb Medicinska naklada 1999 knjiga

Ganong WF Patološka fiziologija Beograd 2003

69

Prof. dr Kalušević Milijan Patofiziologija Banja Luka 2005

b/ Dopunska literatura

Rajkovača Z, Kovačević P Skripta iz fiziologije Banja Luka 2007

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

70

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.400. Fakultet zdravstvenih nauka Skraćenica FZN-HCN

Katedra 01.06.140. Katedra za medicinsku propedeutiku i etiku;

Predmet/modul 3.02.38.001. Uvod u medicinu i zdravstvenu njegu

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezan

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 3 Medicinska nauke

Naučno polje 3.02. Kliničke medicinske nauke

Uža naučna oblast 3.02.38. Sestrinstvo

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Proces sestrinske njege; Utvrđivanje potreba za zdravstvenom njegom: procjena prema osnovnim ljudskim potrebama V. Henderson i obrascima zdravstvenog funkcioniranja M. Gordon; planiranje (definisanje ciljeva i intervencija); provođenje zdravstvene njege; trajno praćenje; evaluacija; otpusno pismo zdravstvene njege. Sestrinska dokumentacija. Najčešći problemi koje rješava medicinska sestra - dijagnoze u procesu zdravstvene njege ICNP.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Značaj sestrinstva kao stručnog radnika u zdravstvu je neprocijenjljiva. To se ogleda u sestrinjskoj njezi bolesnika, kliničkom praćenju, davanju terapije, previjanju … Sestrinjska vještina ogleda se u kliničkom zapažanju i postavljanju pravovremeno sestrinjske dijagnoze i pružanjem pravovremene pomoći. Svakodnevno organizuje sestrinjsku službu, vodi medicinske dokumentaciju, kontroliše potrošnju medicinskog materijala, organuzuje stručno obrazovanje medicinskih sestara , kao i njihov rad. Proces sestrinske njege funkcioniše prema zakonima zdravstvenog sistema.

Savladane vještine: Vještine sestrinske prakse.

Sadržaj predmeta:

Uvod u zdravstvenu njegu stvara temelje i daje okvir za studentov daljnji stručni razvoj tokom studija i poslije. Kroz ovaj predmet student će shvatiti što je sestrinska njega, kako se organizira i pruža, te na kojem sistemu vrijednosti se temelji.

Osnovni pojmovi u medicini i zdravstvenoj njezi. Definicija zdravstvene njege. Zdravstvena njega kao nauka i savremeno sestrinstvo. Teorijski modeli u sestrinstvu. Principi i metode zdravstvene njege. Vrste zdravstvene njege. Proces zdravstvene njege: utvrdjivanje potreba za njegom, sestrinska dijagnoza, planiranje zdravstvene njege i realizacija plana, evaluacija zdravstvene njege. Dokumentacija zdravstvene njege. Sistem organizacije pružanja zdravstvene njege i timski rad. Sestrinske funkcije i kompetencije. Obrazovanje i stručno usavršavanje medicinskih sestara.

Sestra kao osoba i stručni radnik, načela sestrinske njege. Proces sestrinske njege: sestrinska procjena prema obrascima zdravstvenog funkcioniranja, planiranje njege: ciljevi i intervencije, vrednovanje i sestrinska dokumentacija.

71

Istorija sestrinstva. Osnove organizacije i način pružanja sestrinske njege. Sestrinska njega za posebne grupe. Vještine sestrinske prakse. Osnove opšte sestrinske njege (najčešći problemi koje rješava sestra - sestrinske dijagnoze).

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 24 96 12 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 3.01.01.003. Osnovi anatomije i histologije

3.01.0003 Fiziologija sa patofiziologijom

3.01.06.001. Medicinska biohemija

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 24 sata za pedagošku radionicu koja se organizuje iz oblasti uvoda u medicini u zdravstvenu njegu; 12 sati za istraživanje izvora.

Vježbe će vršiti u specijalizovanim kabinetima za zdravstvenu i sestrinsku njegu odn. u specijalizovanim ustanovama koje se bave kliničkim aspektima zdravstvene njege a sa kojima Panevropski univerzitet ima sklopljene ugovore o nastavno-naučnoj i poslovno-tehničkoj saradnji u kojima je po tom osnovu dodijeljen naziv i status partnerske ustanove, nastavne baze, odn. univerzitetskog kliničkog centra i univerzitetske laboratorije.

Stručna praksa u okviru pedagoške radionice se obavlja u partnerskim ustanovama zdravstvene odn. sestrinske njege, odn. u poslovnim organizacijama. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedra za medicinsku propedeutiku i etiku. Za obradu predmeta i stručnu praksu planirano je da student utroši i 12 sati na istraživanju izvora.

Tokom obavljanja aktivnosti u okviru pedagoške radionice posvečene problemima zdravstvene njege izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj radionice. Zadatak voditelja radionice i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih metoda i tehnika koje se odnose na procedure i postupke zdravstvene i sestrinske njege.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Ocjena znanja studenta vrši se u radu na predavanju, mentorskim vježbama u zdravstvenim vježbama gdje se provodi praktična obuka

predispitne obaveze obavezan 20 %

02 Ocjena rezultata pedagoške radionice predispitne obaveze obavezan 30 %

03 Usmeni ispit konačni obavezan 50 %

04

05

72

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Branivoje Timotić, prof.dr UVOD U MEDICINU I ZDRAVSTVANU NJEGU Beograd Elit medika 2004

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa Klinički centar Srbije SESTRINSTVO Beograd

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

73

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.400. Fakultet zdravstvenih nauka Skraćenica FZN-HCN

Katedra 01.06.230. Katedra za fizikalnu i sportsku medicinu i rehabilitaciju

Predmet/modul 3.02.03.005. Osnovi kineziologije sa kineziometrijom

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezan

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 3 Medicinska nauka

Naučno polje 3.02. Kliničke medicinske nauke

Uža naučna oblast 3.02.03. Fizikalna medicina i rehabilitacija (fiziatrija)

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Sticanje znanja o kineziološkim zakonitostima funkcionisanja čovječjeg organizma po segmentima i u cjelini; prikaz normalnog razvoja posture i posturalnih odnosa; funkcionalna procjena posture i pojedinih funkcionalnih segmenata.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Student nakon odslušanog predmeta iz kineziologije sa kineziometrijom je u stanju da procijeni funkcionalno stanje lokomotornog aparata.

Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

Uvod u kineziološku analizu pokreta ljudskog tijela: principi kinematike: osteokinematika, artrokinematika; principi kinetike: sile, poluge, obrtni moment. Klinički aspekti fiziologije i neurofiziologije: klinička primjena motorne kontrole normalnog pokreta: uslovi ostvarenja normalne kontrakcije mišića, normalnog tonusa vezivnih tkiva i zglobne funkcije kroz aferentno - eferentne živčane puteve. Razvoj posture i posturalne adaptacije ljudskog tijela. Normalan pokret - normalna funkcija i posturalna adaptacija te razlikovanje patološkog pokreta - patološke funkcije i posturalne adaptacije. Kineziološka analiza kralježnice: anatomske, fiziološke i biomehaničke karakteristike kralježnice; funkcija mišića, veziva i zglobova trupa za posturalni razvoj i održavanje posture; funkcija vertebralnog dinamičkog segmenta u normalnoj posturalnoj adaptaciji; intrinzična i ekstrinzična stabilnost kralježnice u analizi normalne funkcije.

Kineziološka analiza glave, vrata i trupa u funkciji disanja; razumijevanje funkcije disanja, muskulatura i zglobovi u disanju, tlakovi u vitalnim tjelesnim šupljinama u spontanom i forsiranom disanju. Kineziološka analiza glave i vrata u procesu žvakanja, gutanja i mimike: anatomske, fiziološke i biomehaničke karakteristike temporomandibularnog zgloba, biomehaničke zakonitosti žvakanja i gutanja; karakteristike mimičke muskulature. Kineziološka analiza ramenog obruča: anatomske, fiziološke i biomehaničke karakteristike kostiju, zglobova, mišića i veziva u posturalnom razvoju i održavanju normalne posture, biomehanički mehanizmi u normalnoj funkciji ramenog obruča. Kineziološka analiza lakta, podlaktice i šake: anatomske, fiziološke i biomehaničke karakteristike kostiju, zglobova, mišića i veziva lakta i šake u posturalnom

74

razvoju i održavanju normalne posture. Uloga biomehaničkih mehanizama u analizi funkcije lakta i šake te razlikovanje fine i grube motorike šake. Kineziološka analiza zdjeličnog dna, zdjelice i zgloba kuka: anatomske, fiziološke i biomehaničke karakteristike kostiju, zglobova, mišića i veziva zdjelice i kuka u posturalnom razvoju te održavanju normalne posture; biomehaničke zakonitosti funkcije zdjelice i zgloba kuka i najčešći razlozi odstupanja od normalne funkcije. Kineziološka analiza koljena: anatomske, fiziološke i biomehaničke karakteristike kostiju, zglobova, mišića i veziva koljena u posturalnom razvoju te održavanju normalne posture.; biomehaničke zakonitosti funkcije koljena te najčešći razlozi odstupanja od normalne funkcije. Kineziološka analiza stopala: anatomske, fiziološke i biomehaničke karakteristike kostiju, zglobova, mišića i veziva u posturalnom razvoju te održavanju normalne posture.; biomehaničke zakonitosti funkcije stopala te najčešći razlozi odstupanja od normalne funkcije. Osobine najčešćih posturalnih odstupanja. Primjenjivost stečenih znanja u kliničkoj praksi za svaki segment tijela i tijela u cjelini.

Analiza uspravnog i sjedećeg stava tijela; analiza transfera; analiza hoda: mišićna aktivnost u ciklusu hoda, potrošnja energije u fazama hoda, vrste hoda, posturalna adaptacija pojedinih segmenata tijela u hodu, klinička primjena kineziološke analize hoda. Analiza funkcionalnih odnosa segmenata tijela pomoću izokinetike.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 36 66 8 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

Prednost imaju kandidati koji su završili srednje škole zdravstveno-medicinskog usmjerenja i kandidati koji su slušali predmet anatomije u srednjim školama

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 36 sati za vježbe iz osnova kineziologije sa kineziometrijom; 8 sati za istraživanje izvora.

Vježbe će vršiti u specijalizovanim kabinetima odn. u ovlaštenim kliničkim ustanovama za kineziologiju sa kojima Panevropski univerzitet ima sklopljene ugovore o nastavno-naučnoj i poslovno-tehničkoj saradnji u kojima je po tom osnovu dodijeljen naziv i status partnerske ustanove, nastavne baze, odn. univerzitetskog kliničkog centra i univerzitetske laboratorije.

Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama za kineziologiju u trajanju od ukupno 36 sati. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za fizikalnu i sportsku medicinu i rehabilitaciju. Za obradu predmeta i stručnu i kliničku praksu planirano je da student

75

utroši i 8 sati na istraživanju izvora.

Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih kinezioloških i fizioterapijskih metoda i tehnika u oblastima: goniometrija, manualni mišićni test, dinamometrija, opservacija i palpacija mišićnih skupova, funkcionalni testovi pojedinih segmenata; povezivanje znanja metodom sintetičkog pristupa.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10 %

02 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 20 %

03 Polaganje praktičnog djela ispita parcijalni obavezni 30 %

04 Polaganje teorijskog djela ispita konačni obavezni 40 %

05

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura Prof. dr Milovan Stevanović Osnovi kineziologije Beograd Kiz centar 1989

Prof. dr Marija Majkić Skripta, Osnovi kineziometrije

b/ Dopunska literatura

Nordin, M., Frankel, V. H Basic biomechanics of the musculoskeletal system London Lea & Fabinger 1989.,

1-89

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

76

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.490. Katedra za komunikološke nauke

Predmet/modul 5.09.01.001. Komunikologija (sa teorijom informacija)

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Vještine

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.09. Komunikološke nauke

Uža naučna oblast 5.09.01. Komunikologija

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Sticanje elementarnih znanja o osnovnim pojmovima komunikologije kao samostalnog, multidisciplinarnog predmeta (praktičnog i teorijskog usmerenja), cilj je da studenti razumiju principe komunikacije te da steknu vještinu komuniciranja koja omogućava i podržava poslovne odnose i predstavlja suštinski preduslov za rukovođenje ljudima i poslovno pregovaranje. Studenti treba da se upoznaju sa svim aspektima verbalne i neverbalne komunikacije, sa metodama, kao i principima i postupcima procesa komunikacije.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da prepozna neverbalne oblike komunikacije, da ovlada elementima efikasne i efektivne komunikacije, te da spozna nivoe komunikacije (o odnosu menadžmenta i timskog rada, o tipovima vrsta vođa, članova tima itd.).

Savladane vještine: Prepoznavanje neverbalnih oblika komunikacije

Sadržaj predmeta:

UVOD U KOMUNIKOLOGIJU ŠTA JE KOMUNIKACIJA? PROCES KOMUNIKACIJE, KARAKTERISTIKE KOMUNIKACIJE, FUNKCIJE KOMUNIKACIJE, KOMUNIKOLOŠKI POJMOVI, SREDSTVA I KANALI KOMUNIKACIJE, KOMUNIKACIJSKI KODOVI, IZ ISTORIJE PROUČAVANJA KOMUNIKACIJE VRSTE KOMUNIKACIJE, VERBALNA KOMUNIKACIJA, NEVERBALNA KOMUNIKACIJA, PERFORMANSNA KOMUNIKACIJA MODELI KOMUNIKACIJE, SEMIOTIČKI MODEL KOMUNIKACIJE, SOCIOLOŠKI MODEL KOMUNIKACIJE, PSIHOLOŠKI MODEL KOMUNIKACIJE, KULTUROLOŠKI MODEL KOMUNIKACIJE, KONFESIONALNI MODEL KOMUNIKACIJE, MITOLOŠKI MODEL KOMUNIKACIJE POSLOVNA KOMUNIKACIJA, TIPOLOGIJA POSLOVNE KOMUNIKACIJE, OBLICI POSLOVNE KOMUNIKACIJE, VRSTE POSLOVNE KOMUNIKACIJE, KOMUNIKACIJA U ORGANIZACIJI Poslovna prepiska i pisma, Pisanje poslovnih pisama

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 18 12 72 8 150

77

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sata za istraživanje izvora; 18 sati za izradu seminarskog rada; 12 sati za pedagoške radionice

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran. Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju. Primjenjuju se specifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis), kao i "psihološke radionice" namjenjene za produbljivanje i razvoj interpersonalnih i intrapersonalnih sposobnosti i vještina studenata.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 15 %

02 Učešće u pedagoškim radionicama predispitna obaveza obavezni 20 %

03 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

78

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura Prof. dr Branimir Čović Prof dr larisa Čović Komunikologija Banja Luka APEIRON 2007 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

79

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.400. Fakultet zdravstvenih nauka Skraćenica FZN-HCN

Katedra 01.06.230. Katedra za fizikalnu i sportsku medicinu i rehabilitaciju

Predmet/modul 3.02.03.003. Osnove fizikalne medicine i rehabilitacije

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezan

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 3 Medicinska nauka

Naučno polje 3.02. Kliničke medicinske nauke

Uža naučna oblast 3.02.03. Fizikalna medicina i rehabilitacija (fiziatrija)

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Upoznavanje s osnovnim informacijama iz područja fizikalne medicine; upoznavanje fizikalnih svojstava pojedinih agensa njihovog biološkog i fiziološkog učinka te njihove primjene u fizioterapiji te usvajanje vještina za njihovu praktično izvođenje; indikacije i kontraindikacije u praktičnoj primjeni pojedinih postupaka fizioterapije; opšta načela dijagnostike i liječenja u fizikalnoj medicini.

Upoznavanje s temeljnim principima i filozofijom rehabilitacije u savremenom društvu; saznanja o važnostima timskog rada u cjelokupnom pristupu rehabilitaciji; upoznavanje sa satavnim djelovima rehabilitacije u praksi kao i u timskom radu.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Student nakon odslušanog predmeta iz osnovi fizikalne medicine i rehabilitacije je upoznat s temeljnim osnovama rehabilitacije i o važnosti timskog rada u procesu rehabilitacije

Savladane vještine: Saznanja o osnovnim elementima rehabilitacije i važnosti samog procesa rehabilitacije.

Sadržaj predmeta:

Definicija fizikalne medicine, uloga fizikalne medicine u savremenoj medicini, odnos fizikalne medicine i rehabilitacije, elektrodijagnostički postupci koji prethode primjeni fizioterapije, elektroterapije, elektrostimulacije, termoterapije i termodijagnostike, ultrazvučne terapije, svjetlosne terapije, parafinoterapije, osnove balneologije i klimatologije te primjena u fizioterapiji, magnetoterapija, hidroterapija, krioterapija i kriokinetika, kineziterapija, terapija laserom, medicinska masaža, praktična primjena svih postupaka fizioterapije, principi simptomatskog i kauzalnog liječenja, fizioterapija pojedinih patoloških stanja (neuroloških bolesti, reumatskih bolesti, ortopedskih bolesti, bolesti disajnih puteva, kožnih bolesti, fizioterapija u dječjoj dobi, fizioterapija u staračkoj dobi, fizioterapija u okulistici, fizioterapija urogenitalnog trakta, fizioterapija unutarnjih bolesti).

Definicija rehabilitacije, kategorije rehabilitacije po kriterijima Svjetske zdravstvene organizacije: oštećenje, onesposobljenost, hendikep, problemski

80

pristup u rehabilitaciji, postupak identifikacije problema i definisanje ciljeva u rehabilitaciji, planiranje u rehabilitaciji, procjena funkcionalnih sposobnosti, temelji "case-managementa", timski rad i njegove zakonitosti.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

7 56 24 48 76 6 210

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 3.01.01.003. Osnovi anatomije i histologije

3.02.03.001. Uvod u fizioterapiju

8.01.02.003. Biomehanika sa kineziologijom

3.02.03.005. Osnovi kineziologije sa kineziometrijom

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

56 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 24 sati za vježbe iz fizikalne medicine i rehabilitacije; 48 sati za stručnu/laboratorijsku praksu 6 sati za istraživanje izvora.

Vježbe će vršiti u specijalizovanim kabinetima odn. u ovlaštenim kliničkim ustanovama za fizikalnu medicinu i rehabilitaciju sa kojima Panevropski univerzitet ima sklopljene ugovore o nastavno-naučnoj i poslovno-tehničkoj saradnji u kojima je po tom osnovu dodijeljen naziv i status partnerske ustanove, nastavne baze, odn. univerzitetskog kliničkog centra i univerzitetske laboratorije.

Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama za fizikalnu medicinu i rehabilitaciju u trajanju od ukupno 48 sati. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za fizikalnu i sportsku medicinu i rehabilitaciju. Za obradu predmeta i stručnu i kliničku praksu planirano je da student utroši i 6 sati na istraživanju izvora.

Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih metoda i tehnika fizikalne medicine i rehabilitacije u oblastima:

VJEŽBE: Fizioterapijska procjena, V-60: Subjektivni pregled, anamneza, opservacija, palpacija, postupci mjerenja i testovi u fizioterapiji.

Antropometrijske mjere, mjerenje aerobnog kapaciteta i izdržljivosti, procjena integriteta i mobilnosti zglobova, mjere opsega pokreta; mjere mišićne jakosti - manualni mišićni test, dinamometrija, testiranje izometričke i izokinetičke jakosti mišića; procjena posture; procjena boli; procjena integriteta kože, procjena refleksne aktivnosti; procjena aktivnosti svakodnevnog života i instrumentalnih aktivnosti svakodnevnog života; procjena hoda, lokomocije i balansa; ergonomska i biomehanička procjena; procjena upotrebe pomoćnih i adaptivnih sredstava; specifične fizioterapijske metode i sistemi procjene.

Dokumentovanje i interpretiranje rezultata procjene, te upotreba istih u planiranju fizioterapijske intervencije.

Principi i postupci primjene terapijske vježbe u okviru fizioterapijskog procesa: aktivnosti za povećanje

81

snage, opsega pokreta, izdržljivosti, koordinacije, motoričke kontrole i motoričkog učenja, motoričkog razvoja i motoričke sigurnosti, poboljšanje posture i respiracije.

Provođenje aktivnosti aerobne izdržljivosti upotrebom ergometara, stepera, utega, kolotura, hidraulike, elastičnih traka, robotike, mehaničkih ili elektromehaničkih pomagala; povećanje snage kroz aktivni pokret, aktivno potpomognuti pokret i pokret s otporom; vježbe istezanja; vježbe na terapijskoj lopti; vježbe u vodi; vježbe disanja i mišića koji sudjeluju pri disanju; strategije disanja; trening hoda, lokomocije i balansa; trening balansa i koordinacije; ergonomski trening.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10 %

02 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ocjena kliničkih vježbi predispitna obaveza obavezni 20 %

04 Test kratkog odgovora-MCQ konačan obavezni 40 %

05

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura Prof. dr Vukašin Mihajlović

Osnovi fizikalne medicine i rehabilitacija Igalo 2004

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

82

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.400. Fakultet zdravstvenih nauka Skraćenica FZN-HCN

Katedra 01.06.230. Katedra za fizikalnu i sportsku medicinu i rehabilitaciju

Predmet/modul 3.02.03.007. Fizioterapija u ortopediji i traumatologiji VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezan

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 3 Medicinska nauka

Naučno polje 3.02. Kliničke medicinske nauke

Uža naučna oblast 3.02.03. Fizikalna medicina i rehabilitacija (fiziatrija)

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Osposobiti studenata za provođenje fizioterapijskog procesa u specifičnim područjima fizioterapijske prakse. Ovladati znanjima i vještinama fizioterapijske procjene, intervencije i evaluacije u okviru područjea rada fizioterapeuta prema specifičnim područjima. Osposobiti studenta za aktivno sudjelovanje u radu zdravstvenog tima.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Student je upoznat sa osnovnim promjenama, oštećenjima na lokomotornom aparatu i samoj aktivnosti saniranja navedenih traumatskih promjena

Savladane vještine: Upoznat sa procesom sanacije ortopedskih povreda

Sadržaj predmeta:

Osnove dijagnostike u ortopediji, ortopedski zahvati (neoperativni i operativni).

Fizioterapija u ortopediji, Patofiziološki procesi bolesti i poremećaji te mehanizmi nastanka ozljeda u ortopediji. Specifičnosti fizioterapijske procjene: posebni testovi i mjerni instrumenti za utvrđivanje poremećaja mišićno-koštanog sistema.

Specifičnosti i razlike planiranja fizioterapijskog procesa kod operativnog i neoperativnog liječenja ortopedskih bolesti. Temeljni principi primjene različitih fizioterapijskih koncepata u ortopediji.

Primjena ortoza i proteza kod urođenih i stečenih ortopedskih bolesti te upotreba elektronskih pomagala i pomagala u aktivnostima svakodnevnog života pacijenta. Uloga fizioterapeuta u screening procesu za sistemske i druge ortopedske bolesti te značaj i uloga fizioterapeuta u edukaciji pacijenta.

Fizioterapija u traumatologiji; Patofiziološki procesi bolesti i poremećaja te mehanizmi nastanka trauma. Specifičnosti fizioterapijske procjene: posebni testovi i mjerni instrumenti za utvrđivanje poremećaja mišićno-koštanog sistema.Osnovni principi primjene fizioterapijskih postupaka u postoperativnom liječenju. Specifičnosti fizioterapijskog procesa kod osoba koje su doživjele traumu koštano-zglobnog sistema kao što su prijelomi podlaktice i šake, nadlaktice i ramena, kralježnice, zdjelice i kuka, natkoljenice, potkoljenice te

83

stopala.

Specifičnosti fizioterapijskog procesa kod uganuća i iščašenja zglobova te vrste imobilizacija. Specifičnosti fizioterapijskog procesa kod nestabilnih zglobova: ramenog zgloba, zgloba koljena i zgloba gležnja; problemi i posljedice nestabilnih zglobova. Temeljni principi primjene različitih fizioterapijskih koncepata u traumatologiji.

Vrste amputacija i komplikacije na bataljku, biomehanika hoda s protezom, protetika donjih i gornjih udova: odabir vrste proteze, priprema za protetičko zbrinjavanje i protetička zbrinjavanja.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

7 56 26 48 72 8 210

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 3.01.01.003. Osnovi anatomije i histologije

3.02.03.001. Uvod u fizioterapiju

8.01.02.003. Biomehanika sa kineziologijom

3.02.03.005. Osnovi kineziologije sa kineziometrijom

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

56 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 26 sati fizioterapijskih vježbe u ortopediji i traumatologiji; 48 sati za stručnu/laboratorijsku praksu 8 sati za istraživanje izvora.

Vježbe će vršiti u specijalizovanim kabinetima odn. u ovlaštenim kliničkim ustanovama za fizioterapiju u ortopediji i traumatologiji sa kojima Panevropski univerzitet ima sklopljene ugovore o nastavno-naučnoj i poslovno-tehničkoj saradnji u kojima je po tom osnovu dodijeljen naziv i status partnerske ustanove, nastavne baze, odn. univerzitetskog kliničkog centra i univerzitetske laboratorije.

Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama za fizioterapiju u ortopediji i traumatologiji u trajanju od ukupno 48 sati. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za fizikalnu i sportsku medicinu i rehabilitaciju. Za obradu predmeta i stručnu i kliničku praksu planirano je da student utroši i 8 sati na istraživanju izvora.

Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih fizioterapijskih metoda i tehnika u oblasti ortopedije i traumatologije sa fokusom na traumatske promjene na koštano-mišićnom sistemu i upoznavanje sa ortopedskim tehnikama sanacije datih.

EVALUACIJA RADA STUDENTA

84

Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10 %

02 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ocjena kliničkih vježbi predispitna obaveza obavezni 10 %

04 Test kratkog odgovora-MCQ parcijalni obavezni 20 %

05 Usmeni ispit konačni obavezni 30 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura Prof. dr Banović i saradnici Traumatologija Beograd 1995

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

85

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.400. Fakultet zdravstvenih nauka Skraćenica FZN-HCN

Katedra 01.06.230. Katedra za fizikalnu i sportsku medicinu i rehabilitaciju

Predmet/modul 3.02.03.009. Fizioterapija u kardiologiji i pulmologiji VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezan

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 3 Medicinska nauka

Naučno polje 3.02. Kliničke medicinske nauke

Uža naučna oblast 3.02.03. Fizikalna medicina i rehabilitacija (fiziatrija)

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Tokom ovog predmeta student treba savladati osnovne elemente rehabilitacionog postupka u cilju liječenja pacijenata oboljelih od kardiovaskularnih i plućnih bolesti.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Student nakon odslušanog predmeta usvaja osnovna znanja iz kardologije i pulmologije kako bi bio spreman da sprovodi rehabilitacioni program u cilju funkcionalnog osposobljavanja pacijenata oboljelih od kardiovaskularnih i pulmonalnih bolesti.

Savladane vještine: Usvajanje znanja samog procesa rehabilitacije kod kardiovaskularnih i pulmonalnih oboljenja.

Sadržaj predmeta:

Fizioterapija u kardiologiji i pulmologiji, Specifičnosti fizioterapijske procjene kod osoba s poremećajima i bolestima kardiovaskularnog i respiratornog sistema. Specifičnosti fizioterapijskog pregleda i tretmana kod osoba s akutnim kardijalnim stanjima, kod osoba s posljedicama ishemijske bolesti srca i hroničnim bolestima kardiovaskularnog sistema. Specifičnosti fizioterapijskog pregleda i tretmana u jedinici intenzivne njege i nakon kardiohirurškog zahvata: ugradnje elektrostimulatora srca, srčane premosnice i nakon transplantacije srca. Specifičnosti fizioterapijskog pregleda i tretmana kod osoba s opstruktivnim bolestima pluća: KOBP, astma, ekskudativni pleuritis, cistična fibroza; i kod osoba s restriktivnim bolestima pluća: fibroze i atelektaze. Specifičnosti fizioterapijskog pregleda i tretmana kod osoba s disfunkcijom respiratornog sistema kao posljedice neuromišićnih bolesti.

Principi i postupci primjene respiratorne terapije uključujući tehnike disanja, mehanizam iskašljavanja, mobilizacija i transport sekreta, drenažni položaji, metode relaksacije, mobilizacija toraksa, respiratorni trening i inhalacije.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

86

6 48 18 24 84 6 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 3.02.03.001. Uvod u fizioterapiju

3.01.01.003. Osnovi anatomije i histologije

3.01.05.003. Fiziologija sa patofiziologijom

3.02.38.001. Uvod u medicinu i zdravstvenu njegu

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 18 sati fizioterapijskih vježbe u kardiologiji i pulmologiji; 24 sati za stručnu/laboratorijsku praksu 6 sati za istraživanje izvora.

Vježbe će vršiti u specijalizovanim kabinetima odn. u ovlaštenim kliničkim ustanovama za fizioterapiju u kardiologiji i pulmologiji sa kojima Panevropski univerzitet ima sklopljene ugovore o nastavno-naučnoj i poslovno-tehničkoj saradnji u kojima je po tom osnovu dodijeljen naziv i status partnerske ustanove, nastavne baze, odn. univerzitetskog kliničkog centra i univerzitetske laboratorije.

Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama za fizioterapiju u kardiologiji i pulmologiji u trajanju od ukupno 24 sata. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za fizikalnu i sportsku medicinu i rehabilitaciju. Za obradu predmeta i stručnu i kliničku praksu planirano je da student utroši i 6 sati na istraživanju izvora.

Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih fizioterapijskih metoda i tehnika u oblasti kardiologije i pulmologije sa fokusom na

U oblasti kardiologije: položaj srca, spoljna morfologija, opis srčane duplje, podjela na komore i pretkomore, otvori i zalisci, endokard, miokard i provodni sistem ,patplogija navedenih te sami proces rehabilitacije

U oblasti pulmologija: funkcija respiratormog sistema, funkcijska anatomija pluća, sam akt inspiracije i ekspiracije i patologija navedenih sa procesom rehabilitacije.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10 %

02 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ocjena kliničkih vježbi predispitna obaveza obavezni 10 %

04 Test kratkog odgovora-MCQ parcijalni obavezni 20 %

05 Usmeni ispit konačni obavezni 30 %

87

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

b/ Dopunska literatura

Čustović Fedor Klinička kardiologija Beograd 2001F Zbornik radova, II Simpozij Društva za respiratornu i kardiovaskularnu fizioterapiju

Rehabilitacija osoba s ishemijskom bolesti srca Zagreb Hrvatski zbor

fizioterapeuta 2001

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

88

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.400. Fakultet zdravstvenih nauka Skraćenica FZN-HCN

Katedra 01.06.110. Katedra za fiziologiju, patofiziologiju i patologiju

Predmet/modul 3.01.07.001. Osnovi patologije

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezan

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 3 Medicinska nauke

Naučno polje 3.01. Bazne medicinske nauke

Uža naučna oblast 3.01.07. Patologija

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Cilj predmeta je da upozna studente sa karakteristikama morfoloških i funkcionalnih poremećaja na organima, a koji su bitni za dijagnostikovanje pojedinih bolesti. Patologija sa patofiziologijom, kao pretklinički nastavni predmet koji u medicinskoj nastavi čini sponu između bazičnih predmeta, kao što su anatomija i fiziologija i kliničkih predmeta, kao što su interna medicina i hirurgija.

Patologija proučava promjene koje su nastale u tijelu kao posljedica bolesti ali i kao posljedice liječenja. Patološki se podaci mogu dalje upotrijebiti za određivanje liječenja, kao i za prognozu preživljenja (quo ad vitam) ili izlječenja (quo ad sanationem).

Omogućiti studentu da usvoji spoznaje o patološkim osnovama bolesti i poremećenim funkcijama organizma u obimu koji je neophodan za daljnje praćenje studija.

Omogućiti studentu usvajanje znanja potrebnih za razumijevanje patofizioloških zbivanja u organizmu što čini osnovu procjene bolesnikova stanja, uočavanja utjecaja bolesti na zadovoljavanje osnovnih ljudskih potreba, te razumijevanja određenih postupaka u zdravstvenoj njezi i procesu dijagnosticiranja i liječenja.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Student će biti u stanju da obavi: Pripremu bolesnika i bolesničkog materijala za funkcionu dijagnostiku.

Savladane vještine: Osnovne elementi obdukcije leša, uzrok smrti.

Sadržaj predmeta:

Patološke i patohistološke osnovi patoloških stanja i patofiziološki mehanizmi bolesti i patoloških procesa. Metode funkcione dijagnostike i merenja terapijskog odgovora: kliničko-hemijske, eletrofiziološke, ultrasonografske, citološke, hematološke i druge.

Ćelija - gradnja ćelije, sposobnost prilagođenja ćelije, oštećenja i smrt ćelije, regresivni procesi; poremećaji metabolizma pigmenta; nekroze - gangrene, dekubitus, nenekroze; upale - definisanje upale, podjela, faze, cijeljenje, akutna

89

i kronična upala, specifične upale (karakteristike mikrobioloških upala; tjelesne tekućine i hemodinamika - raspodjela tjelesnih tekućina, edem, hiperemija, krvarenje, tromboza i trombi, embolija, infarkti, šok; neoplazme; bolesti kardiovaskularnog, respiratornog, probavnog, genitourinarnog i lokomotornog.

Etiopatogenetski faktori i morfološke i patofiziološke promjene ćelije, oštećenja i smrti stanice, upale i reparacije, neoplazmi, genetskih poremećaja, bolesti imunosti, poremećaja tjelesnih tekućina i hemodinamike. Patofiziološka osnova boli, poremećaja svijesti, poremećaja rasta i razvoja. Osnove patofiziologije pojedinih funkcionalnih cjelina (koštano-zglobni , krv i krvotvorni organi, živčani , respiratorni , kardiovaskularni , digestivni , urogenitalni ).

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 30 92 10 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 3.01.01.003. Osnovi anatomije i histologije

3.01.05.003. Fiziologija sa patofiziologijom

3.01.09.005. Mikrobiologija sa parazitologijom

3.02.38.001. Uvod u medicinu i zdravstvenu njegu

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

Nastava patologije sa patofizologijom održava se u III semestru studija u vidu nastave u bloku, odnosno tzv. turnusne nastave. Za vrijeme bloka studenti ne slušaju niti jedan drugi predmet, već slobodno vrijeme koriste za ponavljanje naučenog gradiva i pripremu gradiva za sljedeću nastavnu jedinicu. Nastavu patologije sa patolfiziologijom čine predavanja, seminari i vježbe. Teme se pojedinih predavanja, seminara i vježbi, uz naznaku propisanoga gradiva, objavljuju na početku semestra, odnosno prije svake sljedeće nastavne sedmice, na oglasnoj ploči.

Patologija ćelije i međućelijskih struktura; Oštećenje ćelije. Reverzibilno oštećenje ćelije. Adaptacija ćelije. Ireverzibilno oštećenje ćelije. Starenje. Smrt.

Zapaljenje; Ćelije u upalnoj reakciji. Hemijski posrednici zapaljenja. Akutno zapaljenje. Hronično zapaljenje. Morfološki oblici akutnog i hroničnog zapaljenja. Sistemski znaci zapaljenja.

Celijska proliferacija i reparacija; Poremećaji cirkulacije; Edem. Dehidracija. Hiperemija i kongestija. Krvarenje. Tromboza. Embolija. Infarkt. Sok. Poremećaji acido-bazne ravnoteže.

Bolesti imuniteta i transplantacije; Osnove imunog sistema. Imunološki mehanizmi oštećenja tkiva. Transplantacijska reakcija. Autoimune bolesti. Imunodeflcijentna stanja. Amiloidoza

Opšta patologija i patofiziologija tumora; Definicija. Nomenklatura. Podjela tumora. Patohistološka obilježja tumora.

90

Epidemiologija. Molekularna patologija tumora. Karcinogeneza. Tumorska imunost. Klinička obilježja tumora. Laboratorijsko dijagnosticiranje tumora.

Oštećenja izazvana uticajima spoljašnje sredine i nutritivne bolesti; Bolesti kardiovaskularnog sistema;

Arteroskleroza. Hipertenzija i hipertenzivna vaskularna bolest. Upalne bolesti krvnih sudova. Aneurizme. Bolesti vena. Bolesti limfnih sudova. Tumori limfnih i krvnih sudova. Poremećaji srčanog ritma. Srčana insuficijencija. Urođene srčane mane. Ishemijska Bolest srca. Hipertenzivna bolest srca. Plućna bolest srca. Bolesti endokarda i zalistaka. Bolesti miokarda. Bolesti perikarda. Tumori srca.

Bolesti respiratornog sistema; Bolesti nosa i paranazalnih sinusa. Bolesti ždrijela. Bolesti grkljana. Urođene anomalije pluća. Plućna atelektaza. Vaskularne i cirkulatorne plućne bolesti. Upale pluća (pneumonije). Respiratorna insuficijencija. Opstrukcijske i restrikcijske plućne bolesti. Tumori pluća. Bolesti pleure.

Bolesti gastrointestinalnog sistema; Usta i ždrijelo. Žlijezde slinovnice. Jednjak. Želudac. Tanko i debelo crijevo. Crvuljak. Potrbušnica. Egzokrini pankreas: akutni pankreatitis, kronični pankreatitis, karcinom gušterače

Bolesti jetre i bilijarnog trakta; Klinički znakovi morfologija i patogenezajetrenih bolesti. Vaskularne bolesti jetre. Upalne bolesti jetre. Hronični hepatitis. Toksična oštećenja jetre. Ciroza jetre. Portalna hipertenzija. Tumori jetre i srodne lezije. Bolesti žučne kese i žučnih puteva.

Bolesti endokrinog sistema; Bolesti hipofize, kore i srži nadbubrežne žlijezde. Multipla endokrina neoplazija Bolesti štitnjače i paratiroidne žliezde Endokrini pankreas: šećerna bolest, tumori ćelija ostrvaca.

Bolesti dojke i ženskog genitalnog sistema; Dojka: razvojni poremećaji, upala, fibrocistične promjene i epitelna proliferacija, dobroćudni tumori dojke, maligni tumori dojke, patologija muške dojke Bolesti stidnice, rodnice i vrata maternice. Bolesti tijela maternice. Bolesti jajnika i jajovoda. Endometrioza. Gestacijska trofoblastična bolest

Bolesti bubrega i mokraćnih puteva i muškog genitalnog sistema; Klinička obilježja bubrežnih bolesti. Razvojni poremećaji bubrega. Cistične boJesti bubrega. Bolesti glomerula Tubulointersticijske bolesti bubrega. Bolesti krvnih sudova bubrega. Smetnje u otjecanju mokraće. Tumori bubrega. Bubrežna insuficijencija. Bolesti mokraćovoda. Bolesti mokraćnog mjehura. Bolesti mokraćne cijevi. Razvojni poremećaji muškog genitalnog sistema. Upalne bolesti muškog genitalnog sistema. Cirkulatorni poremećaji muškog genitalnog sistema. Neplodnost. Tumori.

Bolesti limfnog i hematopoeznog sistema; Poremećaji broja ćelija bijele krvne loze. Maligne bolesti bijelih krvnih ćelija. Limfadenitisi. Limfadenopatije. Nehodgkinski limfomi. Hodgkinova bolest. Langerhansova histiocitoza. Slezena. Anemije. Policitemije. Bolesti krvarenja.

Bolesti kože, kosti i mekih tkiva; Koža i meka tkiva: Osnovne patološke promjene kože, Tumori kože. Patologija mekih tkiva. Poremećaji razvoja kostiju. Cirkulatorni poremećaji. Osteomijelitis. Metaboličke bolesti. Lomovi kostiju. Tumori. Bolesti zglobova.

Bolesti centralnog nervnog sistema; Povećani intrakranijalni tlak. Trauma mozga. Cerebrovaskularne bolesti. Infektivne bolesti. Tumori centralnog nervnog sistema.

EVALUACIJA RADA STUDENTA

91

Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u radu na predavanjima Predispitna obaveza obavezan 10 %

02 Ocijena studenta na obdukcijskim vježbama Predispitna obaveza obavezan 40 %

03 Pisani ispit sa pitanjima konačni obavezan 50 %

04

05

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Tatić Vujadin Osnovi patologije Banja Luka Apeiron 2008

b/ Dopunska literatura

Jukić S, Damjanov I Opća patologija Zagreb Medicinska naklada 2002

Budakov P Patologija za studente stomatologije Novi Sad Medicinski fakultet 2006

Jukić S, Darajanov I Specijalna patologija Zagreb Medicinska naklada 2004 Gamulin S, Marušić M, Kovač Z, i saradnici Patofiziologija, V izdanje Zagreb Medicinska naklada 2006

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa Tatić Vujadin Osnovi patologije Beograd Med, Fakultet 2007

GajaninR, Klem I Praktikum iz Patologije Banja Luka Medicinski fakultet 2001

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

92

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.500. Katedra za filološke nauke

Predmet/modul 6.03.b Strani jezik - drugi

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Vještine

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 6 Humanističke nauke

Naučno polje 6.03. Filologija

Uža naučna oblast 6.03.08. Germanistika

OPIS PREDMETA: Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Studenti treba da steknu viša znanja iz stranog jezika, da savladaju gramatiku i da budu u stanju da aktivno učestvuju u konverzaciji

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će steći napredna znanja u sledećim područjima:

1. Razumijevanje 2. Konverzacija 3. Gramatika

Savladane vještine: 1. Čitanje 2. Pisanje 3. Razumijevanje 4. Konverzacija

Sadržaj predmeta:

ENGLESKI JEZIK 2 Grammar: Revision of tenses, Present Perfect (Headway Elementary), regular and irregular, ever, never, yet and just, Verb patterns 1; going to/ will, comparative and superlative adjectives, Present Perfect and Past Simple, for/ since Have got to, should must, Time and conditional clauses, Verb patterns 2, infinitives, Passives, Grass snar Second conditional, might, Present rerfect Simple,' Continuous, Revision Vocabulary Past Participles, countries, Hot verbs (have, go, come), money, synonyms and antonyms, Past participles, music, adverbs, word pairs, Jobs travelling abroad, words that go together, Hot verbs (take, get, make, do), hotels, Shops, describing feelings and situations, Verbs and past participles, verbs and nouns that go together, Phrasal verbs, Jobs, word formation, adverbs Reading How to live to be 100, "People the great communicators', living in-the-USA-, 'Hollywood kids',' A tale of two millionaires' , Celebrity interview, Problem pages, 'The world's first megalopolis', 'Don't look down': 'Into the wild', Three plants that changed the world, ''The vicar who is a ghostbuster', \A funnv wav to eam a living Listening A song (of teacher's choice), Neighbours: 'You drive me mad', A radio drama; 'My uncle is a shopkeeper', A song: 'You've got a friend', living in another country, An. interview with a band, Holidays in January,

93

At the doctor's, Life in 2050, When I was young, The history of chewing gum, An interview with a woman who heard voices Speaking/Conversation Things you have done, Discussion about ideal neighbours, exchanging information about immigrants in me USA, Telling stories, good and bad things about living in your town, attitudes to shopping, Your plans and ambitions, comparing cities, Interviewing Everyday , Jobs game, discussing house rules, discussing a problem, What will life be like in the 21st century, the biggest cities in the woria, Talking about childhood, describing feelings, Exchanging information about important plants, Giving advice, telling stories, What is a good job, making a phone call Everyday English Situation role-play, Time expressions, prices and shopping, Feelings, directions, English Short answers, At the doctor's, In a hotel, Exclamations, Notices, Exoressions,Telephoning NJEMAČKI JEZIK: 1. Lektion: Familie und Verwandte - Klassenzeitung - Haushaltsarbeit - Computerspiele - Brieffreundschaften Grammatik: Possessivartikel trennbare und nicht-trennbare Verben Wechselpräpositionen Phonetik: Die Plosivse: b, d, g und p, t, k Auslautverhärtung

2. Lektion: Wohnformen - „Bumerang-Kinder" - Kindheit und Jugend - Erziehung und Eltern - Alltagssituationen Grammatik: weil und obwohl Präteritum der Modalverben Präteritum von haben, sein und werden Phonetik: Die Nasale n und -ng Aussprache von -ng und -nk

3. Lektion: Urlaubsangebote, Weltreise: Reisebericht und Reisepost - Informationen zu Deutschland, Österreich und der Schweiz- Deutschland-Reise Grammatik: Perfekt: regelmäßige, unregelmäßige, trennbare und nicht-trennbare Verben und Verben auf-ieren Fragen mit Welch- Komposita Phonetik: „s"-Laute: s, ß, sch Ruski jezik:

Авансирование бизнеса, Актив, Бартер, Бизнес, B2B, B2C, C2C, Бизнес для бизнеса, Бизнес-консультирование, Бизнес-операция,

94

Бизнес-план, Бизнес для потребителя, Бизнес-решение, Бизнес-риск, Бренд, Венчурный бизнес, Взаимный бизнес , Демпинг, Дилер ,Дисконт, Игорный бизнес, Карточный бизнес , Конкуренция, Консалтинг, Копирайтер, Лендинг-бизнес, Логистика, Малый бизнес, Маркетинг ,Международный бизнес, Облигация, Овердрафт, Оценка бизнеса, Пирамида, Предприниматель, Прямой маркетинг, Прямая почтовая рассылка, Реклама, Рентабельность, Сетевoй маркетинг, Спрос и Предложение, Транзитный бизнес, Шоу-бизнес, Штендер

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

4 30 30 56 4 120

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH Njemački

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 6.03.a Strani jezik - prvi Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

30 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 30 sati za izvođenje vježbi; 4 sata za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište Izdavač God. Vrsta

95

izdavača izdanja publk.*

a/ Osnovna literatura

Liz and John Soars New Headway INTERMEDIATE BiH Oxford 2003 Knjiga Rosa-maria Dallapiazza, Dduard von Jan, Til Schonher

Tangram a 1/2 Njemačka Heuber 1998 Knjiga

Демидова А.К., Смирнова Э.А

Русская коммерческая корреспонденция, Москва Moskva 1989 Knjiga

b/ Dopunska literatura

Marojević P. Ruski poslovni jezik Beograd 1996 Knjiga

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

96

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.400. Fakultet zdravstvenih nauka Skraćenica FZN-HCN

Katedra 01.06.230. Katedra za fizikalnu i sportsku medicinu i rehabilitaciju

Predmet/modul 3.02.03.017. Fizioterapija u reumatologiji VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezan

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 3 Medicinska nauka

Naučno polje 3.02. Kliničke medicinske nauke

Uža naučna oblast 3.02.03. Fizikalna medicina i rehabilitacija (fiziatrija)

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Cilj je osposobiti studenta za aktivnu primjenu fizioterapijskog procesa kod osoba oboljelih od reumatskih bolesti: fizioterapijska procjena, intervencija i evaluacija. Postupci fizioterapijske procjene; Fizioterapijska intervencija: koordinacija i komunikacija sa članovima tima, edukacija pacijenta, direktna fizioterapijska intervencija. Postupci direktne fizioterapijske intervencije.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Student nakon odslušanog predmeta iz reumatologije mora bti osposobljen za rehabilitacioni program i funkcionalno osposobljavanje reumatoloških bolesnika.

Savladane vještine: Rehabilitacioni postupci u cilju funkcionalnog osposobljavanja reumatoloških bolesnika.

Sadržaj predmeta:

Definicija, istorijat i podjela reumatskih bolesti, medicinsko, profesionalno i socijalno značenje reumatskih bolesti, mogućnosti i načela njihova liječenja i rehabilitacije, uloga i mjesto fizikalne terapije, autoimune bolesti, sistemske bolesti vezivnog tkiva, reumatska vrućica, reumatoidni artritis, juvenilni hronični artritis, psorijatični artritis, Reiterova bolest, ankilozantni spondilitis, degenerativna bolest zglobova, degenerativna bolest kralježnice, ekstraartikularni reumatizam, metaboličke bolesti kostiju i zglobova.

Fizioterapija u reumatologiji, Specifičnosti fizioterapijske procjene: posebni testovi i mjerni instrumenti za utvrđivanje poremećaja kod reumatskih bolesti. Specifičnosti fizioterapijskog procesa kod osoba s ankilozantnim spondilitisom, reumatoidnim artritisom, juvenilnim reumatoidnim artritisom, osteoartritisom, psorijatičnim artritisom, reaktivnim i infektivnim artritisom, kod burzitisa, tendinitisa; te kod osoba oboljelih od sklerodermije i fibromialgije, kod osoba s metaboličkim reumatskim bolestima: giht, osteoporoza. Uloga fizioterapeuta u edukaciji reumatoloških bolesnika. Karakteristike biomehaničkih poremećaja te primjena ortoza i drugih adaptivnih i zaštitnih sredstava u savladavanju aktivnosti svakodnevnog života kod reumatoloških bolesnika.

Specifičnosti fizioterapijskog pristupa reumatizmu šake. Specifičnosti fizioterapijskog pristupa reumatizmu stopala. Specifičnosti fizioterapijskog pristupa reumatizmu dječje dobi. Osnove biomehaničkih saznanja i hod u

97

reumatologiji.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

7 56 20 46 82 6 210

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 3.01.01.003. Osnovi anatomije i histologije

3.01.05.003. Fiziologija sa patofiziologijom

3.02.03.003. Osnove fizikalne medicine i rehabilitacije

3.02.03.007. Fizioterapija u ortopediji i traumatologiji

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

56 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 20 sati fizioterapijskih vježbe u reumatologiji; 46 sati za stručnu/laboratorijsku praksu 6 sati za istraživanje izvora.

Vježbe će vršiti u specijalizovanim kabinetima odn. u ovlaštenim kliničkim ustanovama za fizioterapiju u reumatologiji sa kojima Panevropski univerzitet ima sklopljene ugovore o nastavno-naučnoj i poslovno-tehničkoj saradnji u kojima je po tom osnovu dodijeljen naziv i status partnerske ustanove, nastavne baze, odn. univerzitetskog kliničkog centra i univerzitetske laboratorije.

Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama za fizioterapiju u reumatologiji u trajanju od ukupno 46 sati. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za fizikalnu i sportsku medicinu i rehabilitaciju. Za obradu predmeta i stručnu i kliničku praksu planirano je da student utroši i 6 sati na istraživanju izvora.

Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih fizioterapijskih metoda i tehnika u oblasti reumatologije sa fokusom na fizioterapiji procesa kod osoba s ankilozantnim spondilitisom, reumatoidnim artritisom, juvenilnim reumatoidnim artritisom, osteoartritisom, psorijatičnim artritisom, reaktivnim i infektivnim artritisom, burzitisom, tendinitisom; te kod osoba oboljelih od sklerodermije i fibromialgije, kod osoba s metaboličkim reumatskim bolestima: giht, osteoporoza.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10 %

02 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ocjena kliničkih vježbi predispitna obaveza obavezni 10 %

98

04 Testovi višestrukog izbora- MCQ parcijalni obavezni 20 %

05 Praktični ispit konačni obavezni 30 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

b/ Dopunska literatura

Dürrigl, T. Reumatologija Zagreb Medicinska naklada 1997

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

99

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.400. Fakultet zdravstvenih nauka Skraćenica FZN-HCN

Katedra 01.06.230. Katedra za fizikalnu i sportsku medicinu i rehabilitaciju

Predmet/modul 3.02.03.021. Protetika i ortotika

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Osnovni

Tip predmeta-obaveznost Obavezan

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 3 Medicinska nauka

Naučno polje 3.02. Kliničke medicinske nauke

Uža naučna oblast 3.02.03. Fizikalna medicina i rehabilitacija (fiziatrija)

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Cilj predmeta je upoznavanje studenata sa različitim vrstama ortopedskih pomagala I njihovom primjenom u procesu rehabilitacije kao temporalnih pomagala ili sa trajnom primjenom, radi poboljšanja izgubljene ili oštećene funkcije lokomotornog sistema ili nadoknadom amputiranog uda , sa posebnim naglaskom na radno-terapeutski angažman.

Upoznati studente s ortopedskim pomagalima i njihovom primjenom u liječenju i rehabilitaciji pacijenata s bolestima i ozljedama lokomotornog sistema. S obzirom na značaj protetike posebno je značajno studente upoznati s načelima rehabilitacije osoba s amputacijama udova.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Student nakon odslušanog predmeta osposobljen je za rehabilitacioni program u cilju funkcionalnog osposobljavanja pacijenata sa amputacijom.

Savladane vještine: Tehnike rehabilitacije u cilju funkcionalnog osposobljavanja.

Sadržaj predmeta:

Ortopedska pomagala. Protetika i ortotika; Istorijski razvoj pomagala, podjela i nazivi, epidemiologija i načela timskog i interdisciplinarnog rada u području ortopedskih pomagala, principi preskripcije i aplikacije pomagala, osnovni principi i tehnologija izrade proteza, ortoza i drugih pomagala. Protetika i ortotika u integralnoj rehabilitaciji, adaptacije u stambenoj sredini i u okruženju osoba s invaliditetom, sportske aktivnosti osoba s hendikepom.

Vrste amputacija i komplikacije na bataljku, biomehanika normalnog hoda i hoda s protezom, protetika gornjih i donjih udova (vrste proteza, priprema za protetičku njegu i aplikacija pomagala ), rehabilitacija osoba sa amputacijama gornjih i donjih udova, ortoze trupa i udova, pomagala za kretanje (štapovi, hodalice i invalidska kolica), ortopedske cipele i ulošci, elektronska pomagala, pomagala u aktivnostima svakodnevnog življenja.

Primjena pomagala, ortoza, adaptivnih, zaštitnih, potpornih sredstava i opreme, primjena adaptivne opreme: pomagala: štake, štapovi, hodalice, kolica, statičke i dinamičke udlage; primjena ortotičke opreme: udlage, trake, ulošci; zaštitna oprema: trake, zaštitni povoji, jastuci; primjena potporne opreme: potporni

100

povezi, kompresivni zavoji, korzeti, ovratnici, elastični zavoj.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

7 56 20 46 82 6 210

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 1.02.05.005. Fizika sa biofizikom

3.01.01.003. Osnovi anatomije i histologije

3.02.03.003. Osnove fizikalne medicine i rehabilitacije

3.02.03.007. Fizioterapija u ortopediji i traumatologiji

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

56 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 20 sati za izradu seminarskog rada sa temama iz protetike i ortotike; 46 sati za stručnu/laboratorijsku praksu 6 sati za istraživanje izvora.

Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme. Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarksi radovi u predmetu "Protetika i ortotika" mogu da budu i praktičnog tipa sa tzv. proizvodom odn. "uradkom" izrađenim od strane studenta ili grupe studenata u protetičkim odn. ortotičkim radionicama.

Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama odn. firmama za protetiku i ortotiku u trajanju od ukupno 46 sati. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za fizikalnu i sportsku medicinu i rehabilitaciju. Za obradu predmeta i stručnu i kliničku praksu planirano je da student utroši i 6 sati na istraživanju izvora.

Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih metoda i tehnika u oblasti protetike odn. ortotike sa fokusom na vrste, nivoe i tehnike amputacije, rehabilitacija pacijanata sa amputacijom, funkcionalno osposobljavanje, poznavanje ortopedskih i protetskih sredstava.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10 %

02 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obavezni 30 %

101

obaveza

03 Ocjena semanrskog rada odn. praktičnog proizvoda predispitna obaveza obavezni 10 %

04 Testovi višestrukog izbora- MCQ parcijalni obavezni 20 %

05 Usmeni ispit konačni obavezni 30 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

b/ Dopunska literatura

Jelić, M Ortopedska pomagala (u knjizi Pećina, M. Ortopedija) Zagreb Naprijed, 1996

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa Skripta Rudo

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

102

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.400. Fakultet zdravstvenih nauka Skraćenica FZN-HCN

Katedra 01.06.230. Katedra za fizikalnu i sportsku medicinu i rehabilitaciju

Predmet/modul 3.02.03.023. Osnovi radne terapije

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Osnovni

Tip predmeta-obaveznost Obavezan

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 3 Medicinska nauka

Naučno polje 3.02. Kliničke medicinske nauke

Uža naučna oblast 3.02.03. Fizikalna medicina i rehabilitacija (fiziatrija)

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Omogućiti studentima saznanja o razvoju radne terapije kod nas i u svijetu, usvojiti principe u procjeni i rješavanju problema s aspekta radne terapije; dati na uvid specifičnosti u provedbi radne terapije u različitim kliničkim područjima uz provedbu namjenskih aktivnosti svakodnevnog života; upoznati studente s primjenom funkcionalnih, ortotskih i protetičkih pomagala; osvrt na timski pristup u procesu radne terapije.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Student će biti u stanju da organizuje različite tipove radne terapije:

dnevne aktivnosti, manualne i profesionalne aktivnosti, kreativne tehnike, odgojne aktivnosti, socijalno-rekreacijske aktivnosti.

Student će biti u stanju da organizuje, postavi i nadzire aktivnosti radne terapije kod:

kraniocerebralnih oštećenja, neuroloških bolesti te poteškoća u razvoju, psihijatrijskih oboljenja, hroničnih tjelesnih disfunkcija,

Savladane vještine: Vještine analize i procjene potrebe za okupacijskom terapijom, organizacije različitih tipova radne terapije, organizacije i nadora aktivnosti radne terapije kod različitih bolesti i tipova tjelesnog i duševnog onesposobljenja.

Sadržaj predmeta:

Istorijski i kulturni kontekst u razvoju struke, teorijski koncept i principi radne terapije, bolničko-patronažni i preventivni oblik provođenja radne terapije, radna terapija s obzirom na različitu hronološku dob, radna terapija kraniocerebralnih oštećenja, radna terapija neuroloških bolesti te poteškoća u razvoju, radna terapija psihijatrijskih oboljenja, radna terapije hroničnih tjelesnih disfunkcija, aktivnosti radne terapije: dnevne aktivnosti, manualne i profesionalne aktivnosti, kreativne tehnike, odgojne aktivnosti, socijalno-

103

rekreacijske aktivnosti.

Uvod u filozofiju radne terapije, principi i praksa. Definisanje okupacije u kontekstu radne terapije. Ljudska potreba za okupacijom. Okupacijska teorija ljudske prirode. Okupacija kao centralni aspekt ljudskog iskustva. Trosmjerna veza između okupacije, zdravlja i preživljavanja. Područja okupacije: samozbrinjavanje, produktivnost, slobodno vrijeme. Temelji okupacijskog ponašanja. Biološke osobine i kapaciteti, evolucioni značaj. Funkcija ulaska u okupaciju, okupacijska potreba, raznolikost i kompleksnost. Okupacijska perspektiva zdravlja, ulazak u okupaciju kao "biološka potreba". Okupacijski sljedbenici rizika, okupacijski disbalans, deprivacija, otuđenje, prisila, stres. Geneza radne terapije. Okupacija kao temelj razlikovanja radne terapije od ostalih struka. Promocija zdravlja kroz okupaciju. Terapijske okupacije; analiza, smislenost i ciljanost. Saznanja o okupaciji. Osnovni procesi radne terapije; procjena, planiranje intervencije, radnoterapijska intervencija i evaluacija. Pristupi u radnoj terapiji. Procesi u radnoj terapiji; remedijacija, adaptacija, kompenzacija. Modeli u radnoj terapiji. Povezivanje teorije s praksom.

Metode procjene u radnoj terapiji: Prikupljanje relevantnih informacija dobijenih procjenom drugih članova tima. Uvod u radnoterapijski intervju; polustrukturirani i strukturirani. Identifikacija problema klijenta u obavljanju svakodnevnih aktivnosti. Analiza aktivnosti; analiza okoline, komponenti aktivnosti i njihova procjena. Uvod u problemski pristup uočavanja poteškoća u obavljanu svakodnevnih aktivnosti.

Alati za procjenu, standardizirane i nestandardizirane procjene, specifične procjene, samoprocjena, izrada postupka procjene i bilježenje (dokumentacija).Aktualne procjene samozbrinjavanja, produktivnosti, slobodnog vremena i igre.Procjena komponenti (motoričkih, senzornih, perceptivnih, kognitivnih, emocionalnih, duhovnih i socijalnih vještina) koje utiču na sposobnost obavljanja aktivnosti. Procjena okoline (fizičke, socijalne, kulturološke, političke, ekonomske). Globalna procjena okupacijskog izvođenja. Specifičnosti procjene u skladu s odabranim teorijskim modelom.

Analiza uočenih problema. Razumijevanje podataka dobijenih procjenom, sažimanje i stvaranje temelja za izradu plana intervencije. Bilježenje postupka procjenjivanja i rezultata procjene, dokumentovanje.

Radna terapija u zajednici; Kontinuitet rehabilitacije, mjesto rehabilitacije u zajednici, UN i WHO, ljudska prava, razvoj ideje rehabilitacije u zajednici. Standardna pravila o izjednačavanju mogućnosti za osobe s onesposobljenjem. Principi rehabilitacije. Timski rad: vrste, prednosti i nedostaci. Organizacijska timska igra: najčešće zamke u saradnji među grupama. Uloga pojedinih stručnjaka - članova tima rehabilitacije u zajednici. Menadžment u zajednici. Kontinuitet rehabilitacije, mjesto rehabilitacije u zajednici u timu. "Peercounseling", zastupanje, udruge. Projekti u zajednici, predlaganje, izvođenje, saradnici. Stručno organizovanje i usavršavanje, prepoznatljivost radne terapije.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 48 20 10 62 10 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

104

3.02.03.001. Uvod u fizioterapiju

3.02.38.001. Uvod u medicinu i zdravstvenu njegu

3.02.03.003. Osnove fizikalne medicine i rehabilitacije

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 20 sati radno-terapijskih vježbi; 10 sati za stručnu praksu 10 sati za istraživanje izvora.

Vježbe će vršiti u specijalizovanim kabinetima odn. u ovlaštenim kliničkim ustanovama za radnu terapiju sa kojima Panevropski univerzitet ima sklopljene ugovore o nastavno-naučnoj i poslovno-tehničkoj saradnji u kojima je po tom osnovu dodijeljen naziv i status partnerske ustanove, nastavne baze, odn. univerzitetskog kliničkog centra i univerzitetske laboratorije.

Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama za radnu terapiju u trajanju od ukupno 10 sati. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za fizikalnu i sportsku medicinu i rehabilitaciju. Za obradu predmeta i stručnu i kliničku praksu planirano je da student utroši i 10 sati na istraživanju izvora.

Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih fizioterapijskih metoda i tehnika u oblasti radne terapijesa fokusom na:

Stručnu praksa u OT koja se izvodi na kraju i/ili tokom školske godine (izvan vremena redovne nastave) i ima za cilj omogućiti studentu da kroz samostalan i direktan rad s klijentom, praktičnim angažmanom, rezimira sva teorijska i praktična znanja koja je dobio tokom godine. Polovina vremena stručne prakse izvodi se u ustanovi koja osigurava mentora diplomiranog radnog terapeuta ili mentora koji će omogućiti provođenje radno-terapijskih postupaka (što može biti socijalni radnik, fizioterapeut, defektolog, psiholog ili neki drugi članovi tima). Druga polovina vremena provodi se s klijentom u zajednici, a kroz saradnju s određenom organizacijom koja okuplja članove određene problematike od interesa radnom terapeutu.

Student radne terapije dužan je tokom i nakon obavljanja stručne prakse napisati samostalni izvještaj u kojem prikazuje 2 prikaza slučaja klijenata s kojima je radio, s naglaskom na prikaz radno-terapijske procjene, planiranja intervencije, radno-terapijske intervencije, te evaluacije dobijenih rezultata.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10 %

02 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ocjena kliničkih vježbi predispitna obaveza obavezni 10 %

04 Testovi višestrukog izbora- MCQ parcijalni obavezni 20 %

05 Praktični ispit konačni obavezni 30 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.*

105

a/ Osnovna literatura

b/ Dopunska literatura

Mandić Principi medicinske rehabilitacije Zagreb Medicinski fakultet Sveučilišta u Zagrebu

1987

Patricia A. Ghikas,Michele Clopper Case Studies in Rehabilitation Paperback/ Slack / March

2000

Alice J. Punwar,Suzanne Peloquin

Occupational Therapy Principles and Practice Lippincott Williams

& Wilkins April 2000

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

106

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.400. Fakultet zdravstvenih nauka Skraćenica FZN-HCN

Katedra 01.06.230. Katedra za fizikalnu i sportsku medicinu i rehabilitaciju

Predmet/modul 8.01.03.003. Medicinska masaža

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Osnovni

Tip predmeta-obaveznost Obavezan

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 8 Humanističke nauke-Sport i fizička kultura

Naučno polje 8.01. Stručno-teorijske sportske nauke

Uža naučna oblast 8.01.03. Sportska medicina

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Osposobiti studenta za ručne tehnike medicinske masaže, kao i adekvatnu primjenu kod određenih bolesti.

Kompetencije/obrazovni ishodi: Student nakon odslušanog predmeta treba da ovlada tehnikama manuelne masaže

Savladane vještine: Masažne tehnike za zdrave osobe i za različite indikacije bolesnih stanja. Masažne tehnike za različite kategorije (uzrast, pol, invaliditet, zdravstvene indikacije)

Sadržaj predmeta:

Osnovne masažne tehnike, uslovi za provođenje masaže, podjela prema djelovanju i izboru hvatova, indikacijsko područje, djelovanje ručne limfne drenaže, indikacije i kontraindikacije, osnovni pokreti ručne limfne drenaže, tempo, pritisak i smjer, limfni edem i vrste, tehnika izvođenja limfne drenaže vrata, primjena u rehabilitaciji, tehnika izvođenja limfne drenaže lica i primjena u rehabilitaciji, edem lica, migrena, tehnika izvođenja ručne limfne drenaže ruke, primjena u rehabilitaciji edema ruku nakon mastektomije, tehnika izvođenja limfne drenaže noge i primjena u rehabilitaciji edema nogu; djelovanje klasične ručne masaže, indikacije i kontraindikacije, osnovni hvatovi i njihovo djelovanje, tehnika izvođenja klasične ručne masaže ruke i noge, primjena u rehabilitaciji, tehnika izvođenja klasične ručne masaže abdomena i primjena u rehabilitaciji, tehnika izvođenja klasične ručne masaže vrata i leđa i primjena u rehabilitaciji vertebrogenih bolnih sindroma, tehnika izvođenja vezivno-tkivne masaže, uvježbavanje pronalaženja akupresurnih tačaka na meridijanima i tretiranje različitih oboljenja.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 30 30 30 54 6 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

107

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 3.01.01.003. Osnovi anatomije i histologije

3.01.05.003. Fiziologija sa patofiziologijom

3.02.03.003. Osnove fizikalne medicine i rehabilitacije

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

30 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 30 sati vježbi medicinske masaže; 30 sati za stručnu praksu 6 sati za istraživanje izvora.

Vježbe će vršiti u specijalizovanim kabinetima odn. u ovlaštenim kliničkim ustanovama za medicinsku masažu sa kojima Panevropski univerzitet ima sklopljene ugovore o nastavno-naučnoj i poslovno-tehničkoj saradnji u kojima je po tom osnovu dodijeljen naziv i status partnerske ustanove, nastavne baze, odn. univerzitetskog kliničkog centra i univerzitetske laboratorije.

Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama za medicinsku masažu u trajanju od ukupno 30 sati. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za fizikalnu i sportsku medicinu i rehabilitaciju. Za obradu predmeta i stručnu i kliničku praksu planirano je da student utroši i 6 sati na istraživanju izvora.

Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih fizioterapijskih metoda i tehnika u oblasti medicinske masaže sa fokusom na tehnike izvođenja limfne drenaže vrata, limfne drenaže lica, edema lica, migrene, limfne drenaže ruke, i rehabilitacije edema ruku nakon mastektomije, limfne drenaže noge i rehabilitacije edema nogu, tehnika izvođenja klasične ručne masaže ruke i noge, abdomena i primjena u rehabilitaciji, vrata i leđa i primjena u rehabilitaciji vertebrogenih bolnih sindroma, vezivno-tkivne masaže, mikro-masaže akupresurnih tačaka na meridijanima i tretiranje različitih oboljenja.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10 %

02 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ocjena kliničkih vježbi predispitna obaveza obavezni 10 %

04 Testovi višestrukog izbora- MCQ parcijalni obavezni 20 %

05 Praktični ispit konačni obavezni 30 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Vulović Dragan Manuelna masaža 2002.

108

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

109

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.400. Fakultet zdravstvenih nauka Skraćenica FZN-HCN

Katedra 01.06.230. Katedra za fizikalnu i sportsku medicinu i rehabilitaciju

Predmet/modul 8.01.03.001. Sportska medicina

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezan

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 8 Humanističke nauke-Sport i fizička kultura

Naučno polje 8.01. Stručno-teorijske sportske nauke

Uža naučna oblast 8.01.03. Sportska medicina

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Obučiti studenta osnovnim principima propriocepcije u tretmanu ozljeda u sportu, prva pomoć i osnovni principi fizioterapijskih tretmana kod akutnih i hroničnih stanja ozljeda u sportu, fizioterapijski tretmani nestabilnih zglobova, ozljeda mekih tkiva, ozljeda traumatskog tipa, sindroma prenaprezanja, stres fraktura, prevencija sportskih ozljeda (obuća, prehrana sportaša, primjerenost transformacijskih procesa, biomehaničke karakteristike, stretching). Primjena lasera u ortopediji, traumi i sportu.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Prati rast i razvoj sportiste, prevenira patofiziološke negativne promjene, prepoznaje iste i ukazuje adekvatnu prvu pomoć i njegu .

Savladane vještine: Vještine pružanja prve pomoći u sportu, fizioterapijskih tretmana kod akutnih i hroničnih ozljeda u sportu, fizioterapijski tretman nestabilnih zglobova, ozljeda mekih tkiva, ozljeda traumatskog tipa, sindroma prenaprezanja, stres fraktura, i vještine prevencija sportskih ozljeda

Sadržaj predmeta:

Istorija sportske medicine, prevencija ozljeđivanja, principi ozljeđivanja i klasifikacija ozljeda (prema mehaničkim uzrocima, prema toplinskim uzrocima, infekcije kao uzroci ozljeđivanja, sindromi prenaprezanja, prema vrsti sporta), prva pomoć u sportu, osnovni principi liječenja akutnih stanja ozljeda, osnovni principi liječenja hroničnih stanja ozljeda, prehrana sportista, doping i ostala nedozvoljena sredstva u sportu.

Fizioterapija u sportskoj medicini: Patofiziološki procesi poremećaja te mehanizmi nastanka ozljeda u sportu. Specifičnosti fizioterapijske procjene: posebni testovi i mjerni instrumenti za utvrđivanje poremećaja mišićno koštanog sistema u sportu. Principi primjene fizioterapijskih postupaka u postoperativnom liječenju te specifičnosti fizioterapijskih postupaka u konzervativnom obliku liječenja. Specifičnosti fizioterapijskog procesa kod sindroma prenaprezanja: sindrom Ahilove tetive, sindrom hamstringsa, sindrom karpalnog kanala, bolnih krsta, stres frakture, sindrom prednjih ukrštenih ligamenata, sindrom preponske boli, sindrom tetive duge glave bicepsa i dr. Principi primjene fizioterapijskih postupaka u prevenciji ozljeđivanja u sportu te uloga timske saradnje u sportskoj prevenciji. Modeli prve pomoći u sportu.

110

Specifičnosti fizioterapijskog procesa kod akutnih i hroničnih ozljeda u sportu. Primjena ortoza, različitih oblika bandaža, adaptivnih i zaštitnih sredstava u fizioterapijskom procesu i procesu treninga. Temeljni principi primjene različitih fizioterapijskih koncepata u sportu.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 40 30 30 72 8 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 3.01.01.003. Osnovi anatomije i histologije

3.02.38.001. Uvod u medicinu i zdravstvenu njegu

8.01.02.003. Biomehanika sa kineziologijom

3.02.03.003. Osnove fizikalne medicine i rehabilitacije

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 30 sati vježbi sportske medicine; 30 sati za stručnu praksu 8 sati za istraživanje izvora.

Vježbe će vršiti u specijalizovanim kabinetima odn. u ovlaštenim kliničkim ustanovama za sportsku medicinu sa kojima Panevropski univerzitet ima sklopljene ugovore o nastavno-naučnoj i poslovno-tehničkoj saradnji u kojima je po tom osnovu dodijeljen naziv i status partnerske ustanove, nastavne baze, odn. univerzitetskog kliničkog centra i univerzitetske laboratorije.

Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama za sportsku medicinu u trajanju od ukupno 30 sati. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za fizikalnu i sportsku medicinu i rehabilitaciju. Za obradu predmeta i stručnu i kliničku praksu planirano je da student utroši i 8 sati na istraživanju izvora.

Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih fizioterapijskih metoda i tehnika u oblasti sportske medicine sa fokusom na uvježbavanje vještina i tehnika u oblasti pružanja prve pomoći u sportu, fizioterapijskih tretmana kod akutnih i hroničnih ozljeda u sportu, fizioterapijski tretman nestabilnih zglobova, ozljeda mekih tkiva, ozljeda traumatskog tipa, sindroma prenaprezanja, stres fraktura, i vještine prevencija sportskih ozljeda

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10 %

02 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obavezni 30 %

111

obaveza

03 Ocjena kliničkih vježbi predispitna obaveza obavezni 10 %

04 Testovi višestrukog izbora- MCQ parcijalni obavezni 20 %

05 Praktični ispit konačni obavezni 30 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura Krivokuća, Danelišen, Hadžibegović Biološko-medicinske osnove sporta Banjaluka Grafopapir 2001.

Šošić-Ždrale Sportska medicina Trbinje Grafokomerc 2005.

b/ Dopunska literatura

Đurašinović Biološko-medicinske osnove sporta Niš Sven 2001.

John Wiley and soons Sports injury hand book New-York 1993.

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

112

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.400. Fakultet zdravstvenih nauka Skraćenica FZN-HCN

Katedra 01.06.230. Katedra za fizikalnu i sportsku medicinu i rehabilitaciju

Predmet/modul 3.02.03.011. Fizioterapija u neurologiji VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezan

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 3 Medicinska nauka

Naučno polje 3.02. Kliničke medicinske nauke

Uža naučna oblast 3.02.03. Fizikalna medicina i rehabilitacija (fiziatrija)

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Usvajanje znanja i vještina potrebnih fizioterapeutu za rad u području neurologije. Upoznavanje sa specifičnostima fizioterapeutskog pregleda i tretmana osoba s neurološkim bolestima, oštećenjima i ozljedama.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Student treba da ovlada specijalnim tehnikama rehabilitacije i tretmana osoba sa hemiplegijom ili hemiparezom, problemima spastičnosti, problemom kompenzacija, specifičnost tretmana osoba sa morbus parkinsonom te osoba sa multiplom sklerozom kao i osoba sa spinalnim lezijama.

Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

Uvod u područje dijagnostike, procjene i tretmana u neurološkoj fizioterapiji, različitosti koncepcija u pregledu i tretmanu odraslih, osnove Bobath koncepta u pregledu i tretmanu odraslih osoba, neurofiziološki temelji u neurološkoj fizioterapiji, hijerarhijska i paralelna organizacija središnjeg živčanog sistema, centralni kontrolni posturalni mehanizam, karakteristike normalnog pokreta, normalni posturalni tonus, inhibicijska kontrola pokreta, recipročna inervacija, senzorni feedback i feedforword.

Normalne automatske posturalne reakcije, reakcije balansa,, voljni i automatizirani pokreti, funkcionalni pokret.

Analiza komponenti normalnog pokreta i motoričke aktivnosti: ležeći, sjedeći i stojeći posturalni set, te aktivnosti transfera između posturalnih setova i kompleksnih funkcionalnih aktivnosti. Specifičnosti pregleda i tretmana osoba s hemiplegijom ili hemiparezom, problemi spastičnosti i asociranih reakcija, problem kompenzacija, specifičnosti tretmana osoba s Mb. Parkinsonom i osoba s multiplom sklerozom, fizioterapija u osoba sa spinalnim ozljedama, fizioterapijski pregled i tretman osoba s perifernim lezijama i osoba s neuromišićnim bolestima.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

8 66 30 40 94 10 240

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

113

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 3.02.38.001. Uvod u medicinu i zdravstvenu njegu

3.01.01.003. Osnovi anatomije i histologije

3.01.05.003. Fiziologija sa patofiziologijom

3.02.03.003. Osnove fizikalne medicine i rehabilitacije

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

66 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 30 sati fizioterapijskih vježbi u oblasti neurologije; 40 sati za stručnu praksu 10 sati za istraživanje izvora.

Vježbe će vršiti u specijalizovanim kabinetima odn. u ovlaštenim kliničkim ustanovama za fizioterapiju u neurologiji sa kojima Panevropski univerzitet ima sklopljene ugovore o nastavno-naučnoj i poslovno-tehničkoj saradnji u kojima je po tom osnovu dodijeljen naziv i status partnerske ustanove, nastavne baze, odn. univerzitetskog kliničkog centra i univerzitetske laboratorije.

Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama za fizioterapiju u neurologiji u trajanju od ukupno 40 sati. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za fizikalnu i sportsku medicinu i rehabilitaciju. Za obradu predmeta i stručnu i kliničku praksu planirano je da student utroši i 10 sati na istraživanju izvora.

Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih fizioterapijskih metoda i tehnika u oblasti neurologije sa fokusom na uvježbavanje vještina i tehnika i usvajanje teoretskog znanja i specijalnih praktičnih tehnika kod odgovarajuće patoogije sa ciljem funkcionalnog osposobljavanja pacijenta.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10 %

02 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ocjena kliničkih vježbi predispitna obaveza obavezni 10 %

04 Testovi višestrukog izbora- MCQ parcijalni obavezni 20 %

05 Praktični ispit konačni obavezni 30 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Stevan Jović Neurorehabilitacija Beograd 2003.

b/ Dopunska literatura

114

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

115

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.400. Fakultet zdravstvenih nauka Skraćenica FZN-HCN

Katedra 01.06.230. Katedra za fizikalnu i sportsku medicinu i rehabilitaciju

Predmet/modul 3.02.03.013. Fizioterapija u pedijatriji VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezan

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 3 Medicinska nauka

Naučno polje 3.02. Kliničke medicinske nauke

Uža naučna oblast 3.02.03. Fizikalna medicina i rehabilitacija (fiziatrija)

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Upoznati studente s područjem rada i praktičnom primjenom teoretskih znanja iz ginekologije i porodiljstva, s karakteristikama razvoja u ranoj dobi djeteta te s najčešćim odstupanjima od normalnog motoričkog razvoja i terapijskim konceptima u tretmanu tih odstupanja.

Osposobiti studente za samostalno obavljanje zdravstvene njege zdravog i bolesnog djeteta te sudjelovanje u procesu dijagnosticiranja i liječenja. Usvajanje stava o djeci kao prioritetnoj populaciji, te o pravima djece za osiguravanje optimalnog rasta i razvoja

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Student je u stanju da primjeni:

Neuro-razvojni tretman prema Bobath konceptu, Rana kineziološka dijagnostika i terapija prema Vojti, Halliwick

koncept, Specifične metode i postupci procjene djeteta, terapijski ciljevi i postupci,

Timska suradnja i edukacija roditelja i članova tima.

Savladane vještine:

Usvajanje znanja i vještina za:

poticaj optimalnog somatskog, psihičkog i socijalnog razvoja zdravog djeteta

prepoznavanje odstupanja u razvoju pomoć djetetu kod najučestalijih zdravstvenih problema u djece pružanje hitne pomoći kod urgentnih stanja u pedijatriji (šok,

trovanje, konvulzije, dehidracija, gušenje ...).

Sadržaj predmeta:

Konvencija o pravima djeteta, rast i razvoj djeteta, nedonošče, neuromotorni razvoj i odstupanja, genetske bolesti i genetsko savjetovalište, prirodna prehrana djeteta, nadohrana i umjetna prehrana djeteta, cijepljenje i kontraindikacije, poremećaji psihosocijalnog razvoja, bolesti bubrega i mokraćnih puteva, akutne respiracijske bolesti, konvulzivna stanja u djece, akutne i hronične dijarealne bolesti u djece, tuberkuloza, cistična fibroza i astma

116

u djece, endokrine i metaboličke bolesti, najčešće ortopedske anomalije u djece, anomalije vida i sluha, trovanja i druga hitna stanja u djece.

Proces sestrinske njege u pedijatriji. Sestrinska nega u vezi sa osnovnim potrebama djeteta: disanje - oksigenacija, tjelesna temperatura - hiper- i hipotermija, prehrana i metaboličke funkcije, spavanje i san, tjelesna aktivnost i igra, eliminacija, lična higijena, sigurnost i zaštita. Prijem djeteta u bolnicu. Sestrinska njega za vitalno ugroženo dijete različite dobi. Sestrinska njega za umiruće dijete. Sudjelovanje u primjeni dijagnostičkih i terapijskih postupaka.

Fizioterapija u pedijatriji: Fizioterapijski proces kod stanja i bolesti koje utiču na normalni senzomotorički razvoj djeteta: nedonesenost, neuro-razvojna odstupanja, pulmološka stanja i bolesti, neuro-mišićne bolesti, periferne lezije živaca.

Primjena različitih fizioterapijskih koncepata u djece: neuro-razvojni tretman prema Bobath konceptu, rana kineziološka dijagnostika i terapija prema Vojti, , Halliwick koncept. Timska suradnja i edukacija roditelja i članova tima.

Fizioterapija u ginekologiji s prodništvom,: Fizioterapijski pregled i tretman kod nakon ginekoloških operativnih zahvata, kod bolova u zdjelici, anatomskih i fizioloških promjena uro-genitalnog sistema i post-menopauzalnih problema.

Fizioterapijski pregled i tretman u prekoncepcijskom periodu, za vrijeme trudnoće, poroda i u post-porođajnom periodu.

Uzimanje početnog statusa i primjena kineziometrije u području ginekologije i porodiljstva, izrada programa fizioterapije, procjene pacijenata prema različitim slučajevima, fizioterapija u porodiljstvu (antenatalna, natalna i postnatalna), osnove perinatalne fizioterapije, urogenitalna fizioterapija, postoperativna fizioterapija i rehabilitacija ginekoloških bolesnika.

Fizioterapija u dječjoj neurologiji; definicija, etiologija i klasifikacija cerebralnih smetnji pokretanja, karakteristike normalnog senzomotoričkog razvoja, te usporedba sa odstupanjima u razvoju, karakteristike motoričkog odstupanja, pridružena perceptivna, senzorina i kognitivna oštećenja; primjena različitih fizioterapijskih koncepata u djeteta sa cerebralnim smetnjama pokretanja

Definicija, klasifikacija i etiologija mentalne retardacije, autističnog poremećaja, oštećenja vida i oštećenja sluha. Specifičnosti razvoja i funkcioniranja djece i osoba s mentalnom retardacijom, autističnim poremećajem, oštećenjima vida i oštećenjima sluha, te djece i osoba s višestrukim oštećenjima. Specifičnosti fizioterapeutskog tretmana djece i osoba sa smetnjama u razvoju i uloga fizioterapeuta u rehabilitacijskom timu.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

7 56 30 40 74 10 210

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 3.01.01.003. Osnovi anatomije i histologije

3.01.05.003. Fiziologija sa patofiziologijom

3.02.38.001. Uvod u medicinu i zdravstvenu njegu

117

5.09.01.001. Komunikologija–vještina komuniciranja u zdravstvu

3.02.03.003. Osnove fizikalne medicine i rehabilitacije

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

56 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 30 sati fizioterapijskih vježbi u oblasti pedijatrije; 40 sati za stručnu praksu 10 sati za istraživanje izvora.

Vježbe će vršiti u specijalizovanim kabinetima odn. u ovlaštenim kliničkim ustanovama za fizioterapiju u pedijatriji sa kojima Panevropski univerzitet ima sklopljene ugovore o nastavno-naučnoj i poslovno-tehničkoj saradnji u kojima je po tom osnovu dodijeljen naziv i status partnerske ustanove, nastavne baze, odn. univerzitetskog kliničkog centra i univerzitetske laboratorije. Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama za fizioterapiju u pedijatriji u trajanju od ukupno 40 sati. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za fizikalnu i sportsku medicinu i rehabilitaciju. Za obradu predmeta i stručnu i kliničku praksu planirano je da student utroši i 10 sati na istraživanju izvora. Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih fizioterapijskih metoda i tehnika u oblasti pedijatrije sa fokusom na uvježbavanje vještina i tehnika tretmana odstupanja od normalnog motoričkog razvoja i terapijskim konceptima u tretmanu tih odstupanja, uzimanje početnog statusa i primjena kineziometrije u području ginekologije i porodiljstva, fizioterapije u dječijoj neurologiji, tretman motoričkih odstupanja, perceptivnih, senzornih i kognitivnih oštećenja, primjena različitih fizioterapijskih koncepata kod djeteta sa cerebralnim smetnjama pokreta (neuro-razvojni tretman prema BOBATH konceptu, rana kineziološka dijagnostika i terapija prema VOJTI).

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10 %

02 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ocjena kliničkih vježbi predispitna obaveza obavezni 10 %

04 Testovi višestrukog izbora- MCQ parcijalni obavezni 20 %

05 Praktični ispit konačni obavezni 30 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Stevan Jović Neurorehabilitacija Beograd 2003.

b/ Dopunska literatura

118

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

119

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.400. Fakultet zdravstvenih nauka Skraćenica FZN-HCN

Katedra 01.06.230. Katedra za fizikalnu i sportsku medicinu i rehabilitaciju

Predmet/modul 3.02.03.015. Fizioterapija kod poremećaja koštano-mišićnog sistema

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezan

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 3 Medicinska nauke

Naučno polje 3.02. Kliničke medicinske nauke

Uža naučna oblast 3.02.03. Fizikalna medicina i rehabilitacija (fiziatrija)

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Sticanje znanja i praktičnih vještina u procjeni statusa, planiranju programa i primjeni nekih fizioterapijskih vještina kod ortopedskih i traumatoloških bolesti te ozljeda u sportu.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Student savladava:

Osnove PNF koncepta i primjena kroz kabinetske i kliničke vježbe. Osnove McKenzie terapije i primjena kroz kabinetske vježbe. Osnove manuelne terapije i primjena kroz kabinetske vježbe.

Savladane vještine: Primjena protetskih i ortotskih pomagala u fizioterapijskom tretmanu kroz kabinetske vježbe.

Sadržaj predmeta:

Opšti poremećaji koštano-zglobnog sistema, koštane displazije, Multiple kongenitalne kontrakture, Metaboličke i hormonske bolesti (osteoporoza, rahitis i osteomalacija, giht). Juvenilne osteohondroze. Upalne bolesti koštano-zglobnog sistema (osteomijelitis, artritis, reumatoidni artritis). Degenerativne bolesti zglobova. Artropatije. Normalno i poremećeno koštano cijeljenje. Refleksna simpatička distrofija. Posljedice kljenuti. Tumori koštano-zglobnog sistema. Specijalni dio: prirođene i stečene bolesti po segmentima tijela (vrat, kralježnica i zdjelica, prsni koš, rame i nadlaktica, lakat i podlaktica, ručni zglob i šaka, kuk i natkoljenica, koljeno i potkoljenica, nožni zglob i stopalo).

Specifične fizioterapijske funkcionalne procjene i tretmani urođenih i stečenih ortopedskih bolesti te hirurških i traumatoloških bolesnika. Fizioterapijski tretmani traumatologije koštano-zglobnog sistema,

Specifičnosti fizioterapijskog procesa kod osoba s puknućem mišića i puknućem ligamenata.

Specifičnosti fizioterapijskog procesa kod osoba s prirođenim i stečenim bolestima zglobova kralježnice, prsnog koša, ramenog obruča, podlaktice i šake, zgloba kuka, disfunkcije sakroiliakalnih zglobova i zglobova koljena i stopala.

120

Specifičnosti fizioterapijskog procesa kod osoba s prirođenim i stečenim bolestima kostiju kao što su: poremećaji metabolizma vitamina, juvenilne osteohondroze, upale kostiju, frakture, tumori kostiju te kod osoba s prirođenim i stečenim bolestima tetiva i mišića. Fizioterapijski proces kod osteosinteze i komplikacija zbog osteosinteze.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 30 30 30 54 6 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 3.01.01.003. Osnovi anatomije i histologije

3.01.05.003. Fiziologija sa patofiziologijom

3.02.03.003. Osnove fizikalne medicine i rehabilitacije

3.02.03.007. Fizioterapija u ortopediji i traumatologiji

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

30 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 30 sati fizioterapijskih vježbi kod poremečaja koštano-mišičnog sistema; 30 sati za stručnu praksu 6 sati za istraživanje izvora.

Vježbe će vršiti u specijalizovanim kabinetima odn. u ovlaštenim kliničkim ustanovama za fizioterapiju kod poremećaja koštano-mišićnog sistema sa kojima Panevropski univerzitet ima sklopljene ugovore o nastavno-naučnoj i poslovno-tehničkoj saradnji u kojima je po tom osnovu dodijeljen naziv i status partnerske ustanove, nastavne baze, odn. univerzitetskog kliničkog centra i univerzitetske laboratorije. Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama za fizioterapiju kod poremećaja koštano-mišićnog sistema u trajanju od ukupno 30 sati. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za fizikalnu i sportsku medicinu i rehabilitaciju. Za obradu predmeta i stručnu i kliničku praksu planirano je da student utroši i 6 sati na istraživanju izvora.

Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih fizioterapijskih metoda i tehnika kod poremećaja koštano-mišićnog sistema sa fokusom na obuku studenata za specijalne programe rehabilitacionih postupaka i specijalnih tehnika u svrhu funkcionalnog osposobljavanja kod koštano-mišićnih poremećaja.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10 %

02 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 30 %

121

03 Ocjena kliničkih vježbi predispitna obaveza obavezni 10 %

04 Testovi višestrukog izbora- MCQ parcijalni obavezni 20 %

05 Praktični ispit konačni obavezni 30 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

b/ Dopunska literatura

Pećina, M. Sindromi prenaprezanja sustava za kretanje Zagreb GLOBUS 1992.

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

122

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.400. Fakultet zdravstvenih nauka Skraćenica FZN-HCN

Katedra 01.06.250. Katedra za balneoterapiju

Predmet/modul 3.02.03.025. Balneologija

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Osnovni

Tip predmeta-obaveznost Obavezan

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 3 Medicinska nauka

Naučno polje 3.02. Kliničke medicinske nauke

Uža naučna oblast 3.02.03. Fizikalna medicina i rehabilitacija (fiziatrija)

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Ciljevi balneoterapije u sprečavanju i liječenju različitih bolesti, te oporavak i rehabilitacija nakon njih, u očuvanju i unapređenju zdravlja, te poboljšanju kvaliteta života. Uloga balneoterapije u rekreaciji i zdravstvenom turizmu.

Kompetencije/obrazovni ishodi: Obuka i savladavanje tehnika za primjenu balneoloških činilaca.

Savladane vještine: Student je sposoban za pripremu i aplikaciju balneoloških činilaca kod odgovarajućih oboljenja.

Sadržaj predmeta:

Moderni bolničko-banjski centri, spa i wellnes centri, izvori termomineralnih voda, hemijske karakteristike termomineralnih voda, balneologija i klimatologija,

Balneoterapija, fiziološko djelovanje termomineralnih voda, fizikalne osnove balneoterapije, kupke. Balneoterapija kod bolesnika s reumatskim, neurološkim i kardiovaskularnim bolestima. hronični gastroenterološki bolesnici, ginekološke bolesnice, pretile osobe i dijabetičari, bolesnici s psorijazom. Zaštitne mjere kod balneterapije za osobe sa srčanim problemima i visokim pritiskom i kod dermatoloških bolesnika.

Vrste ljekovitih voda: sumporna kupelj, slana kupelj, morska kupelj, jodna kupelj, radioaktivna kupelj, kupelj bogata ugljičnim dioksidom, juvenilne vode, pregrijanom vodenom parom koja potieče od magme, fosilne vode ili naftna kupelj, vadozne vode koje nastaju od oborinskih voda. Ljekovite vode koje se mogu piti, inhalirati ili nanositi na kožu kao oblog.

Talasoterapija: Tretman morskom vodom u liječenju i u prevenciji, faktori temperature zraka, vlažnosti, brzine vjetra, toplote Sunčeve energije i njegovog zračenja, nedostatku onečišćenja i alergena, prisutnosti eteričnih ulja, natrij - hlorida, fluorida i joda. Upotreba svježe morske vode, metabolizam minerala i toksina između tijela i vode. Jedinstvenost mora sa mikrobiološkog i fizikalno-hemisjkog aspekta. Talasoterapija kod: reumatskih poremećaja kostiju i zglobova, sportskih ozljeda i oštećenja, problema s cirkulacijom krvi, psorijaze, stanja povezanih s modernim načinom življenja: stres, prekovremeni rad, živčana napetost, prevencije i liječenja koronarno-vaskularnih bolesti, ovisnosti

123

o nikotinu, debljine.

Sinergijskom ljekovito dejstvo morske vode, mediteranska klima, insolacija, fiziološko dejstvo aerosola morske soli u zraku, ultraljubičasto zračenje oligoelementi,

Uloga plivanja na razvoj plućno – srčano – žilnog sistema

Specifična terapijska dejstva u balneoterapiji: povišenje temperature, podsticanje metabolizama, stimulacije sekrecije u intestinalnom sistemu i jetrima, normalizacija funkcija žlijezda s unutrašnjim lučenjem i nervnog sistema, terapijsko dejstvo na bolesti kože, stimulacija imunološkog sistema, tjelesna i mentalna relaksacija, sinteza endorfina, osjećaj tjelesnog i psihičkog blagostanja.

Balneoreakcija kao oblik reakcije organizma na stres izazvan primjenom ljekovitih banjskih faktora i pokazatelj jačine banjskih faktora kao i procjene njihovog doziranja.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 18 24 60 8 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 3.02.03.003. Osnove fizikalne medicine i rehabilitacije

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 18 sati za izradu seminarskog rada sa temama iz balneologije; 24 sati za stručnu/laboratorijsku praksu 8 sati za istraživanje izvora.

Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme. Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama odn. banjskim lječilištima u trajanju od ukupno 24 sata. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za balneoterapiju. Za obradu predmeta i stručnu i kliničku praksu planirano je da student utroši i 8 sati na istraživanju izvora.

124

Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih metoda rada u oblasti balneterapije upoznavajući studenate sa osnovnim balneoklimatološkim faktorima, načinom njihove obrade i pripreme za aplikaciju kao i sam proces i tehnika aplikacije i dejstvo navedenih kod različitih patoloških stanja.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10 %

02 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ocjena semanrskog rada predispitna obaveza obavezni 10 %

04 Testovi višestrukog izbora- MCQ parcijalni obavezni 20 %

05 Usmeni ispit konačni obavezni 30 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

b/ Dopunska literatura Prof. dr Vukašin Mihajlović Skripta Igalo

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

125

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.400. Fakultet zdravstvenih nauka Skraćenica FZN-HCN

Katedra 01.06.230. Katedra za fizikalnu i sportsku medicinu i rehabilitaciju

Predmet/modul 3.02.03.019. Fizioterapija u gerijatriji VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezan

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 3 Medicinska nauka

Naučno polje 3.02. Kliničke medicinske nauke

Uža naučna oblast 3.02.03. Fizikalna medicina i rehabilitacija (fiziatrija)

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Sticanje znanja o fiziološkim promjenama vezanim za starenje i o primjeni terapijskih vježbi, manulenih tehnika i i fizikalnih modaliteta u prevenciji i liječenju najčešćih oboljenja starih osoba.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Student je sposoban da primjeni rehabilitacioni program u cilju funkcionalnog osposobljavanja gerijatrijske populacije .

Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

Starenje naroda i starenje pojedinca - demografske promjene, kriteriji starenja. Teorije starenja - biološke, socijalne, psihološke. Biološko, psihološko i socijalno starenje. Starenje i društvo - socijalni status, stavovi i predrasude. Promjene u sposobnostima u starenju - osjetila, motorika, kognitivne sposobnosti, tjelesno zdravlje, psihičko zdravlje, funkcionalna sposobnost. Socijalno prilagođavanje i ličnost u starenju - porodica, penzionisanje, stanovanje. Zdravstveno ponašanje i starenje. Komunikacija sa starijim osobama. Posebni problemi starijih osoba - depresija, demencija, nemoć. Modeli skrbi za starije ljude. Interdisciplinarni pristup u skrbi za starije ljude.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 30 30 30 54 6 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 3.01.07.001. Osnovi patologije

3.02.03.003. Osnove fizikalne medicine i rehabilitacije

126

3.02.03.009. Fizioterapija u kardiologiji i pulmologiji

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

30 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 30 sati fizioterapijskih vježbi u oblasti gerijatrije; 30 sati za stručnu praksu 6 sati za istraživanje izvora.

Vježbe će vršiti u specijalizovanim kabinetima odn. u ovlaštenim kliničkim ustanovama za fizioterapiju u oblasti gerijatrije sa kojima Panevropski univerzitet ima sklopljene ugovore o nastavno-naučnoj i poslovno-tehničkoj saradnji u kojima je po tom osnovu dodijeljen naziv i status partnerske ustanove, nastavne baze, odn. univerzitetskog kliničkog centra i univerzitetske laboratorije. Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama za fizioterapiju u gerijatriji u trajanju od ukupno 30 sati. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za fizikalnu i sportsku medicinu i rehabilitaciju. Za obradu predmeta i stručnu i kliničku praksu planirano je da student utroši i 6 sati na istraživanju izvora. Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih fizioterapijskih metoda i tehnika u oblasti gerijatrije sa fokusom na:

Teme predavanja:

Fiziologija starenja. Promjene na kardio-respiratornom i mišićnoskeletnom sistemu Psihički poremećaji. Funkcionalna sposobnost i starenje. Principi i koncepti evaluacije Principi primjene fizioterapije u gerijatriji Osnovne fizioterapijske tehnike u gerijatriji Fizioterapija u prevenciji ubrzanog i dishramoničnog starenja. Značaj fizičke aktivnosti Fizioterapija srčane i respiratorne insuficijencije Hirurške intervencije kod starih osoba. Pre- i postoperativna fizioterapija Karakteristike padova kod starih osoba i njihova prevencija. Fizioterapija preloma kostiju Staračka nemoć i vezanost za krevet i uloga fizioterapije Fizioterapija kod problema mokraćne bešike i sfinktera Fizioterapija neuroloških poremećaja Fizioterapija osteoporoze, reumatičnih i ortopedskih bolesti

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10 %

02 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ocjena kliničkih vježbi predispitna obaveza obavezni 10 %

04 Testovi višestrukog izbora- MCQ parcijalni obavezni 20 %

127

05 Praktični ispit konačni obavezni 30 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

S. Popović-Pejičić Hipotalamus-hipofiza-štitnjača i starenje Banja Luka Medicinski fakultet,

Univerziteta u Banjoj Luci

2005 knjiga

Harrison Principi interne medicine 15 izdanje (genjatrijska medicma)

2005 knjiga

Evans Oxford text book of Geriatric medicine Oxford Oxfor university

Press knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

128

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.400. Fakultet zdravstvenih nauka Skraćenica FZN-HCN

Katedra 01.06.270. Katedra za tehnologiju namirnica, ishranu i dijetetiku

Predmet/modul 4.03.06.005. Ishrana, nutritivna terapija i dijetetika

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezan

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 4 Biotehničke nauke

Naučno polje 4.03. Biotehnologija

Uža naučna oblast 4.03.06. Nutricionizam

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Omogućiti studentu usvajanje znanja o specifičnim prehrambenim potrebama pojedinih dobnih grupa, upoznavanje s biološkom vrijednošću pojedinih prehrambenih supstanci i planiranje prehrane u skladu s fiziološkim potrebama;

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Studenti će svladati metode za ocjenu stanja uhranjenosti pojedinaca i populacijskih grupa;

Kod studenata će se razviti kritički osvrt na različite načine prehrane.

Savladane vještine: Definisanja različitih menija u zavisnosti od specifičnosti konzumacione grupe

Sadržaj predmeta:

Upoznavanje s načinom pravilne prehrane; preventivni i klinički pristup pravilnoj prehrani, upoznavanje i savladavanje metoda za ocjenu stanja uhranjenosti; mjere za ocjenu i unapređenje prehrane; javno zdravstveni aspekti prehrambenih poremećaja, prehrambenih deficita te bolesti uzrokovane ekscesivnim unosom hrane; mjere za ocjenu i unapređenje društvene prehrane; prehrana u posebnim uvjetima.

Prehrana i zdravlje, značenje pravilne prehrane za pojedine faze razvoja organizma, načela pravilne prehrane, normativi. Metabolizam, potrebe i biohemijska funkcija hranjivih i zaštitnih komponenata (proteini, lipidi, ugljikohidrati, minerali, oligoelementi, vitamini). Bolesti nepravilne prehrane.

Načela planiranja društvene prehrane (u jaslicama i vrtićima, školskim restoranima, domovima za djecu, đačkim i studentskim domovima, domovima za stare osobe, javnim restoranima). Prehrana u bolnicama, rehabilitacijskim ustanovama, rekreacijskim centrima, turističkim i športskim objektima.

Zakonodavstvo. Sanitarna kontrola objekata, zaposlenih osoba, namirnica i hrane.

Principi pravilne ishrane i edukacija stanovništva. Israna kao uzrok bolesti i patološki faktor. Principi kontrole ispravnosti i kvaliteta hrane. Osnovi medicinske nutritivne terapije i edukacija bolesnika. Ishrana bolesnika u bolničkim i vanbolničkim uslovima i vrste dijeta. Parenteralna ishrana. Ishrana djece i omladine, trudnica i dojilja i starih osoba. Gojaznost i pothranjenost.

129

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 24 96 12 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 3.01.06.001. Medicinska biohemija

3.01.05.003. Fiziologija sa patofiziologijom

3.01.09.005. Mikrobiologija sa parazitologijom

3.03.02.001. Epidemiologija

3.02.23.001. Osnovi farmakologije sa toksikologijom

3.02.38.005. Propedevtika i zdravstvena njega u kliničko-bolničkoj praksi

3.02.38.011. Zdravstvena njega u pedijatriji

3.02.38.019. Njega starih osoba sa osnovama gerijatrije

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 24 sata za izradu seminarskog rada sa temama iz ishrane, nutritivne terapija i dijetetike; 12 sati za istraživanje izvora.

Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

130

02 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – finalni (usmeni ispit) konačni obavezni 50 %

04

05

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Matasović D. Hrana, prehrana i zdravlje. (odabrana poglavlja) Zagreb FOVIS 1992 knjiga

Sadler M, ur, Encyclopedia of Human Nutrition London Academic Press Books 1998 odabrana

poglavlja

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

131

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.400. Fakultet zdravstvenih nauka Skraćenica FZN-HCN

Katedra 01.06.240. Katedra za radiologiju, radiološku zaštitu i ergonomiju

Predmet/modul 3.02.34.001. Radiologija i imiđžing u zdravstvu

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Specijalistički

Nivo apstraktnosti Osnovni

Tip predmeta-obaveznost Obavezan

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 3 Medicinska nauke

Naučno polje 3.02. Kliničke medicinske nauke

Uža naučna oblast 3.02.34. Radiologija

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Upoznavanje sa ključnim metodološkim uslovima dijagnostičkih i intervencijskih postupaka u radiologiji. Medicinske pravne norme u radiologiji, te oblici komuniciranja s bolesnicima i ostalim sudionicima medicinskih, dijagnostičkihi terapijskih procesa. Stručne norme i pravna, etička i običajna ograničenja u radu s bolesnicima, radni ambijent, radiološka tehnologija te oblici i norme zaštite od zračenja. Analiza i pohrana rezultata dijagnostičkih postupaka te kriteriji njihove ocjene. Svrha i oblik provođenja dozimetrije u radiološkoj struci te pravne norme i administrativne obveze vezane uz potencijalne radiobiološke učinke. Medicinska i radiološka terminologija te način stručnog komuniciranja.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Student će biti upoznat sa osnivnim tehnologijama i uređajima vezanim za imidžing u zdravstvu:

Rentgenološke dijagnostike i radio-terapije Ultrasonografija, Scintigrafija, Kompjuterizovana tomografija, NMR, PET i druge savremcnc imidžing tehnike.

Student će biti osposobljen za osnovne indikacije i tumačenje rezultata.

Savladane vještine: Sestrinska specijalistička priprema bolesnika za radiološke i druge preglede u oblasti uređajima za zdravstveni imidžing.

Sadržaj predmeta:

Sadržaj kolegija koncipiran je tako da upozna studente s bitnim podacima vezanim za tehnološki razvoj radioloških tehnika, korištenim oblicima energija i tehničkim sadržajima svih segmenata radiološke opreme koja se primjenjuje u dijagnostičke i terapijske svrhe. Također, sadržaj kolegija podrazumijeva i prikaz prateće opreme i infrastrukture nužne za instalaciju i primjenu radioloških uređaja.

Cilj i svrha kolegija je upoznavanje studenta i sa osnovama struke u njenoj praktičnoj vježbi. Student usvaja konkretna metodološka znanja i načela praktičnih poslova koje obavlja radiološki tehnolog te se upoznaje s osnovama

132

etičkih i pravnih propisa u ophođenju s bolesnicima i mogućim zakonskim implikacijama koje proizlaze iz prakse.

U tematskom sadržaju predemeta govori se o ulozi i značaju radiološkog tehnologa u radiološkom timu, o komunikaciji, poglavito o međuljudskoj i međuodjelskoj, te ističe značaj korištenja tih vještina s nizom primjera iz prakse. Student dobiva uvid u značaj algoritma različitih radioloških pretraga tokom radnog dana, podučava se o značajkama primjene kontrastnih sredstava i ostalim praktičnim radnjama u svojoj kompetenciji.

Student se takođe upoznaje sa osnovnim principima rentgenološke dijagnostike i radio terapije. Ultrasonografija, scintigrafija, kompjuterizovana tomografija, NMR, PET i druge savreme imidžing tehnike. Indikacije i tumačenje rezultata.

Uloga medicinske sestre u pripremi bolesnika za pregled. Nega bolesnika u toku i posle pregleda. Zaštita bolesnika i zdravstvenih radnika u toku pregleda.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

4 30 24 66 120

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

2.09.10.035. Informatika i računarske tehnologije u zdravstvu

3.01.01.003. Osnovi anatomije i histologije

3.01.05.003. Fiziologija sa patofiziologijom

3.01.07.001. Osnovi patologije

3.02.38.005. Propedevtika i zdravstvena njega u kliničko-bolničkoj praksi

3.02.38.013. Njega hirurških bolesnika sa osnovama hirurgije

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

30 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 24 sata za stručnu/laboratorijsku praksu

Vježbe će vršiti u specijalizovanim kabinetima odn. u radiološkim odjelima i/ili klinikama odn. ustanovama sa kojima Panevropski univerzitet ima sklopljene ugovore o nastavno-naučnoj i poslovno-tehničkoj saradnji u kojima je po tom osnovu dodijeljen naziv i status partnerske ustanove, nastavne baze, odn. univerzitetskog kliničkog centra.

Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama, odn. u radiološkim odjelima i/ili klinikama odn. ustanovama u trajanju od ukupno 24 sata. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedra za radiologiju, radiološku zaštitu i ergonomiju.

Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih metoda i tehnika koje se odnose na radiološku praksu odn. rad sa uređajima

133

vezanim za imidžing u zdravstvu: Rentgenološke dijagnostike i radio-terapije Ultrasonografija, Scintigrafija, Kompjuterizovana tomografija, NMR, PET i druge savremcnc imidžing tehnike.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – finalni (usmeni ispit) konačni obavezni 50 %

04

05

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura Doc dr Fatima Čustović Begović Radiološka zaštita Sarajevo 1991

Lothar Wicke Atlas radiološke anatomije Beograd 2007.

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

134

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.400. Fakultet zdravstvenih nauka Skraćenica FZN-HCN

Katedra 01.06.240. Katedra za radiologiju, radiološku zaštitu i ergonomiju

Predmet/modul 3.02.25.005. Ergonomija i medicina rada

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Specijalistički

Nivo apstraktnosti Osnovni

Tip predmeta-obaveznost Obavezan

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 3 Medicinska nauke

Naučno polje 3.02. Kliničke medicinske nauke

Uža naučna oblast 3.02.25. Medicina rada

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Upoznati studenta sa osnovama savremene ergonomije i primjenama u industriji, u zdravstvu i u rehabilitaciji. Upoznati sa principima u radu sa onesposobljenim licima. Upoznati sa principima profesionalne orijentacije i strategijama prevencije stresa. Ergonomsko prilagođenje interijera i enterijera.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Studenta treba naučiti da prepozna osnovne principe u radu sa osobama umanjenih psihofizički osobina, da može dati osnovni trenig za o snovne životne potrebe.

Savladane vještine: Motivaciju stimulacija i propaganda rada kao i stavove- sistem- čovjek- stroj okolina.

Sadržaj predmeta:

Osnove savremene ergonomije. Definicije i područje rada. Ergonomija u suvremenoj industriji. Ergonomija u zdravstvu i rehabilitaciji. Osnovni ergonomski principi u radu s osobama umanjenih psihofizičkih sposobnosti. Učenje i profesionalni trening u rehabilitaciji.

Profesionalna orijentacija i profesionalna selekcija. Teorije motivacije. Načini motiviranja radnika. Umor, klasične i moderne teorije umora. Borba protiv umora, odmori, stimulatori. Nesreće pri radu, borba protiv nezgoda i nesreća.

Model stresa na poslu. Strategije prevencije stresa. Sindrom izgaranja.

Prilagodba sredstava rada osobama s umanjenim sposobnostima. Specifični problemi u radnoj terapiji i način njihova rješavanja ergonomskim pristupom.

Zakoni i pravilnici o arhitektonskoj prilagođenosti prostora, ergonomska prilagodba interijera Ergonomsko prilagođenje radnog mjesta. Ergonomsko prilagođenje eksterijera (vanjske stepenice, rampe, liftovi, javni prostori).

Arhitektonske barijere. Pomagala za samopomoć (u kuhinji, kupaonici, pri oblačenju i sl.) Prilagođena sportska oprema.

Fizička okolina (buka, svjetlo, vibracija). Timski rad (radni terapeut, arhitekt, građevinski inženjer, pravnik, tehničar, socijalni radnik, psiholog).

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

135

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

časova rada

5 40 24 78 8 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 1.02.05.005. Fizika sa biofizikom

3.01.01.003. Osnovi anatomije i histologije

8.01.02.003. Biomehanika sa kineziologijom

3.02.03.003. Osnove fizikalne medicine i rehabilitacije

3.02.03.023. Osnovi radne terapije

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 24 sata za pedagošku radionicu koja se organizuje iz oblasti ergonomije i medicine rada; 8 sati za istraživanje izvora.

Vježbe će vršiti u specijalizovanim kabinetima odn. u specijalizovanim ustanovama koje se bave apektima zaštite na radu, radne terapije za različite kategorije bolesnih i zdravih lica a posebno lica sa ograničenom radnom sposobnošču sa kojima Panevropski univerzitet ima sklopljene ugovore o nastavno-naučnoj i poslovno-tehničkoj saradnji u kojima je po tom osnovu dodijeljen naziv i status partnerske ustanove, nastavne baze, odn. univerzitetskog kliničkog centra i univerzitetske laboratorije.

Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama zaštite na radu i radne terapije, odn. u poslovnim organizacijama. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za radiologiju, radiološku zaštitu i ergonomiju. Za obradu predmeta i stručnu i kliničku praksu planirano je da student utroši i 8 sati na istraživanju izvora.

Tokom obavljanja aktivnosti u okviru pedagoške radionice posvečene problemima radne terapije i zaštite na radu izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj radionice. Zadatak voditelja radionice i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih metoda i tehnika koje se odnose na radnu terapiju i probleme zaštite na radu.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – finalni (usmeni ispit) konačni obavezni 50 %

04

05

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Ivan Mikov Ergonomija Novi Sad

136

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

137

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.400. Fakultet zdravstvenih nauka Skraćenica FZN-HCN

Katedra 01.06.230. Katedra za fizikalnu i sportsku medicinu i rehabilitaciju

Predmet/modul 3.02.03.029. Primjena manuelnih tehnika u fizioterapiji VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezan

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 3 Medicinska nauka

Naučno polje 3.02. Kliničke medicinske nauke

Uža naučna oblast 3.02.03. Fizikalna medicina i rehabilitacija (fiziatrija)

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Cilj predmeta je primjena odgovarajućih manuelnih tehnika kod različitih patoloških stanja.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva student će biti u stanju da primjeni adekvatnu manuelnu tehniku u svrhu funkcionalnog osposobljavanja kod različitih oboljenja mišićno-skeletnog sistema.

Savladane vještine:

Manuelne tehnike i terapijski postupci uklanjanja boli, povećanja pokretljivosti, limitiranja pokreta i samopomoći.

Tehnike manualne mobilizacije zglobova zdjelice, donjih ekstremiteta, ramenog obruča, gornjih ekstremiteta, torakolumbalne kičmenog stupa, cervikalnog kičmenog stupa kičemnog stupa i temporo-mandibularnog zgloba.

Sadržaj predmeta:

Područja primjene manipulativne terapije i pozicija manipulativne terapije u cjelokupnom fizioterapeutskom tretmanu.

Opšti principi manipulativne terapije: klasifikacija zglobova; položaj zglobova i ekstremiteta; anatomske ravnine i osi; tretmanske ravnine i pokreti u zglobovima; procjena pokretljivosti u zglobovima; procjena okolnog mekog tkiva, specifični postupci procjene u manipulativnoj terapiji; temeljna pravila tretmana manipulativne terapije. Sadržaji manipulativne terapije: biomehanička i funkcionalna procjena, terapijski postupci s ciljem uklanjanja boli, terapijski postupci s ciljem povećanja pokretljivosti, terapijski postupci s ciljem limitiranja pokreta, terapijski postupci samopomoći. Prikaz testova i tehnika mobilizacije mekog tkiva. Prikaz testova i tehnika manualne mobilizacije zglobova zdjelice, donjih ekstremiteta, ramenog obruča, gornjih ekstremiteta, torakolumbalne kičmenog stupa, cervikalnog kičmenog stupa kičemnog stupa i temporo-mandibularnog zgloba. Prikaz testova i tehnika specifičnih manipulacija zglobova.

Principi i postupci primjene tehnika manualne terapije uključujući mobilizacije i manipulacije u cilju smanjenja boli, povećanja opsega pokreta, te smanjenja ili uklanjanja oteklina mekih tkiva, upala ili ograničenja; postizanja relaksacije; poboljšanja elastičnosti kontraktibilnog i nekontraktibilnog tkiva; unapređenja

138

funkcije pulmološkog sistema.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 42 84 6 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 3.01.01.003. Osnovi anatomije i histologije

3.01.05.003. Fiziologija sa patofiziologijom

8.01.02.003. Biomehanika sa kineziologijom

3.02.03.003. Osnove fizikalne medicine i rehabilitacije

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

42 kontakt-sata interaktivnih predavanja; 42 sata vježbi fizijatrijskih tehnika manuelne manipulacije; 6 sati za istraživanje izvora.

Vježbe će vršiti u specijalizovanim kabinetima odn. u ovlaštenim kliničkim ustanovama za fizijatrijske tehnike manuelne manipulacije sa kojima Panevropski univerzitet ima sklopljene ugovore o nastavno-naučnoj i poslovno-tehničkoj saradnji u kojima je po tom osnovu dodijeljen naziv i status partnerske ustanove, nastavne baze, odn. univerzitetskog kliničkog centra i univerzitetske laboratorije. Za obradu predmeta i stručnu i kliničku praksu planirano je da student utroši i 6 sati na istraživanju izvora. Tokom obavljanja klničkih vježbi izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj vježbi. Zadatak voditelja vježbi i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih fizioterapijskih metoda manuelne manipulacije sa fokusom na provođenje tehnika manualne terapije uključujući terapijsku masažu, masažu vezivnog tkiva, manualnu limfnu drenažu, akupresurnu masažu, manualnu trakciju, mobilizaciju i manipulaciju zglobova, mobilizaciju i manipulaciju mekog tkiva.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10 %

02 Ocjena kliničkih vježbi predispitna obaveza obavezni 20 %

03 Testovi višestrukog izbora- MCQ parcijalni obavezni 30 %

04 Praktični ispit konačni obavezni 40 %

05

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište Izdavač God. Vrsta

139

izdavača izdanja publk.*

a/ Osnovna literatura Prof. dr Vukašin Vukajlović Skripta Igalo 2003.

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

140

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.400. Fakultet zdravstvenih nauka Skraćenica FZN-HCN

Katedra 01.06.260. Katedra za javno zdravstvo i menadžment u zdravstvu

Predmet/modul 3.03.01.005. Menadžment zdravstva

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezan

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 3 Medicinska nauke

Naučno polje 3.03. Preventivne medicinske nauke

Uža naučna oblast 3.03.01. Javno zdravstvo

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Cilj predmeta je proizvodnja isporuka, nadzor nad korištenjem korisnih uslužnih proizvoda za društvo čija struktura varira kako po vrsti tako po kvalitetu i količini. Zdravlje ljudi je najveća vrijednost koju jedan socijalni sistem može da produkuje, s obzirom da bolesnom čovjeku nikakva bogatstva ništa ne predstavljaju. Zdravstveni sistemi predstavljaju sisteme za ostvarivanje ciljeva globalno društveno – političkog sistema kao modela socijalne organizacije zajednice, odnosno dobijanje zdravstvenih uslužnih proizvoda.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Bitno ja da student pokuša kroz seminar da stvori model zdravstvenog sistema koji će biti u stanju da se kreiraju nove vrijednosti za potrošače (građane, bolesnike) i ostvari njihovo zadovoljstvo uslugama (zdravstvenim proizvodima)

Savladane vještine: Koncepcija menadžmenta primarne zdravstvene zaštite uključuje selektivno koncentrisanje programa i ulaganja napora u njihovou realizaciju, uključivanjem onjih bolesti koje predstavljaju veliko opterećenje za datu društvenu sredinu, a koje je preventivnim intervencijama moguće izbjeći.

Sadržaj predmeta:

Savremeni menadžment

Etičko moralna pitanja služenja čovjeka

Kadrovska menadžment kontrola

Ocjena uspješnosti menadžmenta

Definisanje pojma marketinga, marketing ciljeva

Definisanje javnog sektora usluga

Menadžment savremenog zdravstvenog sistema

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

141

5 40 24 74 12 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

5.06.04.005. Mundologija: kulturno-civilizacijske paradigme građanskog demokratskog društva

3.02.38.001. Uvod u medicinu i zdravstvenu njegu

5.09.01.001. Komunikologija–vještina komuniciranja u zdravstvu

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 24 sati za izradu seminarskog rada sa temama iz menadžmenta u zdravstvu; 12 sati za istraživanje izvora.

Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

Kod istraživanja su korištene analitičke metode upoređivanja i metode kojima je bilo moguće provesti identifikaciju zdravstvenog sistema prema najboljim uzorima, imajući pri tome u vidu da se istraživanje odnosi na zemlju u tranziciji, odnosno zemlju koja se nalazi u promjenama..

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Ocjena seminarskog rada studenta predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – finalni (usmeni ispit) konačni obavezni 50 %

04

142

05

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Mićović MENADŽMENT ZDRAVSTVA Beograd 2008

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

143

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.400. Fakultet zdravstvenih nauka Skraćenica FZN-HCN

Katedra 01.06.170. Katedra za hirurgiju, traumatologiju, ginekologiju i njegu

Predmet/modul 3.02.38.003. Urgentna medicina, reanimatologija i intenzivna zdravstvena njega

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezan

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 3 Medicinska nauke

Naučno polje 3.02. Kliničke medicinske nauke

Uža naučna oblast 3.02.38. Sestrinstvo

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Pružanje hitne medicinske pomoći sastavni je dio cjelokupne zdravstvene zaštite. Hitnu pomoć moraju pružiti svi zdravstveni radnici, bez obzira u kojem dijelu sistema zdravstva djeluju, razumljivo, svaki na nivou stručne osposobljenosti i opremljenosti. S obzirom na veliku važnost urgentnih stanja za ishod liječenja bolesnika studente valja upoznati i izvježbati u osnovnim vještinama koje se primjenjuju u hitnoj medicini, a koje su "conditio sine qua non" osmišljenog i uspješnog čuvanja života koji je ugrožen akcidentom ili naglom bolešću.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Studenti će biti osposobljeni za:

Kardiopulmonalna reanimaciju-CPR

održavanje prohodnosti disajnih puteva i umjetno održavanje respiracije,

umjetno održavanje krvotoka,

električna defibrilacija srca,

tretman kardiopulmonalni arest,

specifičnosti reanimacijskih postupaka u djece.

Savladane vještine: Tehnike i metode kardiopulmonalne reanimacije-CPR

Sadržaj predmeta:

Bolesti uzrokovane fizičkim faktorima - radijacija, električni udar (udar groma), hipertermija, hipotermija, utapljanje (opasnosti ronjenja), visinska bolest;

Akutna otrovanja - identifikacija i eliminacija otrova, najčešća otrovanja (antidotska i simptomatska terapija), ugriz zmije, ujedi insekta;Urgentna stanja u internoj medicini - kardiologija, pulmologija, gastrointestinalni , nefrologija, endokrinologija;Alergijske reakcije - alergija na hranu, lijekove, transfuzija krvi, posttransfuzijska reakcija;

Šok - kardiogeni, opstruktivni, hipovolemički, distributivni;

144

Poremećaji svijesti - sinkopa, konfuzija, delirij, amnezija, koma, status epilepticus;

Povrede - kraniocerebralne povrede, povrede kralježnice, "Crush" povrede, "Blast" povrede, opekline;

Kardiopulmonalna reanimacija - održavanje prohodnosti disajnih puteva, umjetno održavanje respiracije, umjetno održavanje krvotoka, električna defibrilacija srca, uspostava intravenskog puta i primjena lijekova, kardiopulmonalni arest, specifičnosti reanimacijskih postupaka u djece.

Pojam intenzivnog liječenja, nadgledanja i njege, multi-disciplinarnost intenzivne njege. Patološka stanja koja neposredno ugrožavaju život bolesnika. Mjerenje, praćenje i registrovanje vitalnih funkcija, centralni i individualni monitoring sistemi. Sestrinske dijagnoze u intenzivnoj nezi. Mere reanimacije.

Uloga medicinske sestre u artificijelnom održavanju vitalnih funkcija.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 42 84 6 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 3.01.01.003. Osnovi anatomije i histologije

3.01.05.003. Fiziologija sa patofiziologijom

3.02.38.001. Uvod u medicinu i zdravstvenu njegu

3.01.07.001. Osnovi patologije

3.02.38.005. Propedevtika i zdravstvena njega u kliničko-bolničkoj praksi

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 42 sata za stručnu/kliničku praksu iz oblasti urgentne medicine, reanimatologije i intenzivne zdravstvene njege

6 sati za istraživanje izvora.

Vježbe će vršiti u specijalizovanim kabinetima odn. u odjelima i/ili klinikama urgentne medicine, reanimatologije i intenzivne zdravstvene njege odn. ustanovama sa kojima Panevropski univerzitet ima sklopljene ugovore o nastavno-naučnoj i poslovno-tehničkoj saradnji u kojima je po tom osnovu dodijeljen naziv i status partnerske ustanove, nastavne baze, odn. univerzitetskog kliničkog centra i univerzitetske laboratorije.

Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama urgentne medicine, reanimatologije i intenzivne zdravstvene njege u trajanju od ukupno 42 sata. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za hirurgiju, traumatologiju, ginekologiju i njegu. Za obradu predmeta i stručnu i kliničku praksu planirano je da student utroši i 6 sati na istraživanju izvora.

Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i

145

primjenu većeg broja specifičnih metoda i tehnika koje se odnose na:

kardiopulmonalna reanimaciju-CPR održavanje prohodnosti disajnih puteva i umjetno održavanje respiracije, umjetno održavanje krvotoka, električna defibrilacija srca, tretman kardiopulmonalni arest, specifičnosti reanimacijskih postupaka u djece. postupke hitne medicinske pomoći urgentne i intenzivne njege za bolesti uzrokovane fizičkim faktorima - radijacija, električni udar, hipertermija, hipotermija, utapljanje, akutna otrovanja, Urgentna stanja u internoj medicini, alergijske reakcije, šok stanja, poremećaji svijesti, kraniocerebralne povrede, povrede kičmenog stupa, "Crush" i "Blast" povrede, opekline.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u radu na predavanjima Predispitna obaveza obavezan 20 %

02 Ocjena studenta pri izvođenju praktične nastave predispitna obaveza obavezna 30 %

03 Usmeni ispit konačni obavezna 50 %

04

05

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Kalušević i saradnici Urgentna medicina i reanimacija Banja Luka 2007.

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

146

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.400. Fakultet zdravstvenih nauka Skraćenica FZN-HCN

Katedra 01.06.160. Katedra za internu medicinu i njegu

Predmet/modul 3.02.38.031. Neurologija i pridružena njega

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Specijalistički

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezan

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 3 Medicinska nauke

Naučno polje 3.02. Kliničke medicinske nauke

Uža naučna oblast 3.02.38. Sestrinstvo

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Cilj predmeta je omogućiti studentu usvajanje znanja o građi, organizaciji, funkciji i poremećajima središnjeg i perifernog nervnog sistema, koja su nužna medicinskoj sestri - tehničaru pri procjeni zdravstvenog stanja bolesnika. Objektivnim uvidom u zdravstveno, emocionalno i socijalno stanje bolesnika medicinska sestara moći će organizirati i primijeniti najoptimalniju sestrinsku negu, uočiti i prepoznati simptome i znakove neuroloških poremećaja u cilju podizanja kvalitete liječenja i njege. Upoznavanje sa specifičnostima neurološkog odjela i neuroloških bolesnika ima cilj proširenja spoznaja koje su značajne za planiranje i organizaciju rada u neurološkoj ambulanti, poliklinici ili odjelu.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Obrada predmeta će obezbjediti studentu:

Sudjelovanje u neurološkoj dijagnostici u bolnici na neurološkom odjelu,

CT i MR dijagnostici,

EEG laboratoriju

Priprema pacijenta za specifične neurološke dijagnostičke procedure.

Specifičnosti zdravstvene njege za bolesnike s neurološkim bolestima i stanjima (paraplegije, tetraplegije, CVI, epilepsija, degenerativne bolesti)

Savladane vještine: Priprema pacijenata za neurološke dijagnostičke procedure

Sadržaj predmeta:

Građa, organizacija i funkcija nervnog sistema, neurološki dijagnostički postupci, neurološki simptomi i sindromi, psihosomatika, glavobolje, neurološke bolesti, rehabilitacija neuroloških bolesnika, organizacija neurološke njege.

Uzroci neuroloških bolesti, životne navike, rizični faktori, te kako ih spriječiti; dijagnostika neuroloških bolesti poremećaja i stanja Dijagnostičke aparature i tehnike, neurološke bolesti kao jedan od vodećih uzroka smrti u svijetu; hitna stanja u neurologiji; ostale neurološke bolesti; metode liječenja i primjena lijekova u neurologiji; neurologija i granična područja; udio nesreća na poslu i profesionalnih bolesti u neurološkim poremećajima.

147

Trendovi u razvoju zdravstvene njege neuroloških bolesnika, sestrinska anamneza i specifičnosti tjelesnog pregleda neuroloških bolesnika, svijest-instrumenti za procjenu stanja svijesti, osnovne dijagnostičke metode u neurologiji i postupak s bolesnikom prije i poslije pretraga, prehrana neuroloških bolesnika, emocionalni status i promjene u ponašanju neuroloških bolesnika, specifičnosti zdravstvene njege za bolesnike s neurološkim bolestima i stanjima (paraplegije, tetraplegije, CVI, epilepsija, degenerativne bolesti, povećani intrakranijski pritisak).

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 24 24 78 6 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 3.01.01.003. Osnovi anatomije i histologije

3.01.05.003. Fiziologija sa patofiziologijom

3.01.07.001. Osnovi patologije

3.02.38.001. Uvod u medicinu i zdravstvenu njegu

3.02.38.005. Propedevtika i zdravstvena njega u kliničko-bolničkoj praksi

3.02.38.013. Njega hirurških bolesnika sa osnovama hirurgije

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 24 sati za vježbe iz njege neuroloških bolesnika; 24 sati za stručnu/kliničku praksu 6 sati za istraživanje izvora.

Vježbe će vršiti u specijalizovanim kabinetima odn. na neurološkim klinikama ili odjelima odn. ustanovama sa kojima Panevropski univerzitet ima sklopljene ugovore o nastavno-naučnoj i poslovno-tehničkoj saradnji u kojima je po tom osnovu dodijeljen naziv i status partnerske ustanove, nastavne baze, odn. univerzitetskog kliničkog centra i univerzitetske laboratorije.

Stručna/klinička praksa se obavlja na neurološkim klinikama ili odjelima odn. ustanovama u trajanju od ukupno 24 sata. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedra za internu medicinu i njegu. Za obradu predmeta i stručnu i kliničku praksu planirano je da student utroši i 6 sati na istraživanju izvora.

Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih metoda i tehnika koje se odnose na neurološku njegu a posebno u sljedećim oblastima:

NAZIV TEME Br. časova

148

1. Opšta neurologija, dijagnostičke metode u neurologiji 5

2. Specijalna neurologija 5 3. Razumevanje sestrinske njege neuroloških bolesnika 1 4. Učešće medicinske sestre u neurodijagnostičkim ispitivanjima 2 5. Učešće medicinske sestre u radiografskim ispitivanjima 1 6. Pregled cerebrospinalne tečnosti 1

7. Učešće medicinse sestre u elektrofiziološkim ispitivanjima 3

8. Učešće medicinske sestre u testiranju dijagnostici posebnih čula, biopsiji mišića, neuropsihološkim ispitivanjima 1

9. Zdravstvena njega bolesnika sa oštećenjem kranijalnih nerava 1

10. Zdravstvena njega bolesnika sa neurološkim paroksizmalnim poremećajima 2

11. Zdravstvena njega bolesnika u epileptičkom statusu 2

12. Zdravstvena njega bolesnika sa poremećajima spavanja, glavoboljom, tumorima 2

13. Zdravstvena njega bolesnika sa kraniocerebralnom povredom, spinalnom lezijom 2

14. Zdravstvena njega bolesnika sa neurološkim vaskularnim lezijama 3

15. Zdravstvena njega bolesnika sa nevoljnim pokretima, hiperkinetskim poremećajima 1

16. Zdravstvena njega bolesnika sa bolnim cervikalnim i lumbalnim sindromom, te oboljenjima perifernih nerava i mišićnim bolestima 2

17. Specifičnosti zdravstvene njega bolesnika sa infekcijama CNS-a, demielinizacijskim poremećajima i poremećajima motornog neurona 2

18. Zdravstvena njega bolesnika sa demencijom 2

19. Zdravstvena njega u urgentnom neurološkom stanju 2

UKUPNO 40

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10 %

02 Kliničke vježbe predispitna obaveza obavezni 20 %

03 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 30 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni (usmeni ispit) konačni obavezni 40 %

05

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura Lenka Babić, Milijana Matijević, Dušanka Šarenac

Zdravstvena njega u neurologiji Beograd YU MARKETING PRESS knjiga

Zvonimir Lević Osnovi savremene neurologije Beograd Zavod za udžbenike i nastavna sredstva knjiga

149

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

150

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.400. Fakultet zdravstvenih nauka Skračenica FZN-HCN

Katedra 01.06.240. Katedra za radiologiju, radiološku zaštitu i ergonomiju

Predmet/modul 3.02.34.003. Radiološka zaštita

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Specijalistički

Nivo apstraktnosti Osnovni

Tip predmeta-obaveznost Obavezan

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 3 Medicinska nauke

Naučno polje 3.02. Kliničke medicinske nauke

Uža naučna oblast 3.02.34. Radiologija

OPIS PREDMETA: Obrazovni i profesionalni ciljevi: Upoznati studenta sa izvorima jonizirajućeg zračenja, opasnostima i mjerama zaštite.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Student će biti osposobljen da primjeni:

Metode detekcije i uređajima za detekciju jonizirajućeg zračenja, osnovnim metodama zaštite od zračenja metode monitoringa radionukleotida metode dekontaminacije radionuklidima ljudi, zemljišta, vode, hrane, vazduha

Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

Istorijat spoznaje o zračenju. Otkriće X zračenja i radioaktivnog zračenja. Atom kao osnovni dio materije, struktura atoma i modeli atoma. Atomsko jezgro, struktura i osobine. Nuklearno zračenje. Prirodna i vještačka radioaktivnost. Izvori jonizirajućeg zračenja, prirodno i kosmičko zračenje. Zakon radioaktinog raspada. Tipovi nuklearnih reakcija, fisija i fuzija jezgra radioaktivnog elementa. Nuklearni reaktor, tipovi i namjene, aktivacija neutronimai detekcija polutanatau prirodi, proizvodnja radionuklida za primjenu u medicini, poljoprivredi, nauci.Jedinice radioaktivnog raspada, aktivnost.

Metode detekcije jonizirajućeg zračenja, uređaji za detekciju, jonizaciona komora, GM brojač, scintilacioni brojač.Apsorpcija jonizirajućeg zračenja u vazduhu, olovu i živoj materiji.

Doze zračenja, vrste doza, metode mjerenje (dozimetrija), vrste dozimetara. Neutronsko zračenje , izvori i dozimetrija. Efekti jonizirajućeg zračenja na živu ćeliju. Primjena jonizirajućeg zračeja u medicini, dijagnostika, terapija, nuklearna medicina i zaštita od zračenja. Primjena joizirajućeg zračenja u idustriji.

Radionuklidi u živoj sredini. Radionuklidi nastali u Černobilskom akcidentu, metode monitoringa. Radioaktivni izvori, osiromašeni uranijum. Nuklearni akcidenti, postupci informisanja. Kontaminacija radionuklidima. Dekonta-minacija ljudi, zemljišta, vode, hrane, vazduha. Međunarodna i domaća

151

legislativa.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

4 30 24 66 120

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 1.02.05.005. Fizika sa biofizikom

1.04.03.001. Hemija

1.01.05.005. Biologija sa humanom genetikom

3.01.01.003. Osnovi anatomije i histologije

3.01.05.003. Fiziologija sa patofiziologijom

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

30 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 24 sata za stručnu praksu;

Stručna/klinička praksa se obavlja u na higijensko-epidemiološkim odjelima i/ili odgovarajućim ekološkim odn. sanitarnim ustanovama radiološke zaštite u trajanju od ukupno 24 sata. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima Katedre za ekologiju i Katedre za sanitarnu tehniku i nadzor.

Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih fizikalnih i hemijskih metoda i tehnika vezane za:

Metode detekcije i uređajima za detekciju jonizirajućeg zračenja, osnovnim metodama zaštite od zračenja metode monitoringa radionukleotida metode dekontaminacije radionuklidima ljudi, zemljišta, vode, hrane, vazduha

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u radu na predavanjima predispitna obaveza obavezna 20 %

02 Mentorska ocjena stručne prakse predispitna obaveza obavezna 30 %

03 Usmeni ispit konačni obavezna 50 %

04

05

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.*

152

a/ Osnovna literatura

V.Vučić i D.Ivanović Opšti kurs fizike III Beograd 1991 Knj.

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

153

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.400. Fakultet zdravstvenih nauka Skraćenica FZN-HCN

Katedra 01.06.260. Katedra za javno zdravstvo i menadžment u zdravstvu

Predmet/modul 3.03.01.007. Organizacija zdravstvenih ustanova

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezan

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 3 Medicinska nauke

Naučno polje 3.03. Preventivne medicinske nauke

Uža naučna oblast 3.03.01. Javno zdravstvo

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Upoznati studenta sa osnovama organizacije zdravstvenih ustanova i zdravstvenog sektora, načinu rukovođenja zdravstvenom ustanovom, specifičnosti procesa donošenja odluka u zdravstvenoj djelatnosti, motivacije i izgradnje zdravstvenih timova, specifičnosti unutar-resorne komunikcije u zdravstvenim ustanovama, kadrovskog kompleksa i izgradnje humanih resursa, organizacionoj kulturi unutar zdravstvenih ustanova, specifičnostima poslovne politike u hijerarhiji planiranja i u strategijskom planiranju, specifičnosti administrativnih procedura i menadžment vremena, planiranje i upravljanje promjenama u zdravstvenim ustanovama.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Student će biti u stanju da:

organizuje zdravstvene timove obezbjeđuje kvalitetnu i nekonfliktnu interpresonalnu komunikaciju efikasno donosi odluke u deficitu vremena sagledava i planira humane resurse efikasno upravlja promjenama

Savladane vještine: Organizovanja i rukovođenja

Sadržaj predmeta:

Definisanje menadžmenta, razlike izmedju rukovođenja i menadžerstva, istorijski razvoj teorije menadžmenta, funkcije menadžmenta,

Pojam i sustina rukovođenja, istraživanja i teorije liderstva, istraživanja, crta i karakteristika liderstva, teorije ponašanja, liderski stil i radna situacija, liderstvo zavisno od zrelosti slijedbenika, transformaciono liderstvo, karakteristike savremenih lidera zdravstvenih radnika, integracija umijeća rukovođenja i menadžmenta, princip rada uspješnog rukovodioca

Opšti pojam u definisanju odluka, rješavanju problema i kritičkog načina, mišljenja, modeli za rješavanje problema i donošenje odluka, vrste odluka i stil odlučivanja, dobre i loše navike u donošenju odluka, menadžerski stil donošenja odluka, instrumenti koji se koriste u procesu odlučivanja, oluja ideja – Brainstorming,

154

Definicija i značaj motivacije, sestre (zdravstveni radnici) u postizanju motivacije, teorije motivacije, kreiranje atmosfere koja motiviše, strategije za kreiranje atmosfere koja motiviše, definicije i vrste konflikta, pozitivni negativni aspekti konflikta na radnom mjestu, načini rješavanja konflikta, opšta pravila u rješavanju konflikta, konflikti na nivou radne jedinice, destruktivne taktike pregovaranja (u rješavanju konflikta), lične vještine sestre (zdr. radnika) menadžera u rješavanju konflikta

Faktori koji otežavaju organizacionu komunikaciju, organizacione strategije komunikacije, komunikacioni proces, način komunikacije i jasnoća, pisana komunikacija u okviru organizacije, interpersonalna komunikacija, grupna komunikacija, pouzdana komunikacija, javni nastup sestre (zdr. radnika) menadžera, uticaj informacione tehnologije na komunikaciju u organizaciji

Dinamika zapošljavanja sestara (zdravstvenih radnika), proces prijema – zapošljavanja sestara (zdravstvenih radnika), obavljanje intervjua – razgovora, uvođenje u posao i integracija novoprimljenih sestara (zdr. radnika), stadijumi razvoja novoprimljenih sestara (zdravstvenih radnika);

Obuka /edukacija sestara (zdravstvenih radnika), mentor kao model uloge novoprimljenih sestara (zdr. radnika), definisanje i znacaj organizovanja, organizaciona teorija, organizaciona struktura, organizaciona šema, vrste organizacionih struktura, podjela rada – nivoi menadžera sestara (zdr. radnika), donošenje odluka u okviru organizacione hijerarhije sestrinske službe (službe zdravstvenih radnika);

Organizaciona kultura, vrste kulture, karakteristike skladnih i neskladnih kultura, organizaciona efikasnost, opšti pojam i definicija moći i autoriteta, tipovi moći, izgradnja lične – personalne moći, razumevanje „politike moći“ u organizaciji

Delegiranje, najčešće greške pri delegiranju, definicija i znacaj planiranja, operativno i strategijsko planiranje, ciljevi i dostignuća (ishodi)

Politika i procedure, dužnosti sestre (zdravstvenih radnika) u hijerarhiji planiranja i u strategijskom planiranju, menadžment vremena, interni i eksterni faktori u gubljenju vremena, planiranje personalnog vremena i prevencija stresa na radnom mestu,

Planiranje promjena, razvoj teorije promjena, strategije promjene, otpor – očekivana reakcija na promjenu, ponašanja koja se najčešće sreću kao reakcija na promenu, planirana promjena je kolaborativni problem, organizaciono „starenje“ i promjena kao način obnavljanja, značaj i učešće sestre (zdravstvenog radnika) u planiranju i poznavanju budžeta

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 24 74 12 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

5.06.04.005. Mundologija: kulturno-civilizacijske paradigme građanskog demokratskog društva

3.02.38.001. Uvod u medicinu i zdravstvenu njegu

3.03.01.005. Menadžment zdravstva

155

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 24 sati za stručnu praksu u oblasti zdravstvenog osiguranja; 12 sati za istraživanje izvora.

Stručna praksa se obavlja u zdravstvenim ustanovama u trajanju od ukupno 24 sata. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za javno zdravstvo i menadžment. Za obradu predmeta i stručnu praksu planirano je da student utroši i 12 sati na istraživanju izvora.

Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih metoda i tehnika koje se odnose organizaciju zdravstvenih ustanova.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10 %

02 Obavezan seminarski rad iz obavljene stručne prakse predispitna obaveza obavezni 20 %

03 Pismeni dio ispita MCQ test parcijalni obavezni 30 %

04 Usmeno ispitivanje studenta konačni obavezni 40 %

05

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Ljiljana Milović Organizacija zdravstvenih ustanova Beograd 2000.

Mićović M. Menadžment zdravstva Beograd 2008

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

156

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

157

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.500. Fakultet sportskog menadžmenta Skračenica FSM-SMC

Katedra 01.06.510. Katedra za naučne osnove sporta

Predmet/modul 8.01.13.001. Teorija sportskog treninga

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 8 Humanističke nauke-Sport i fizička kultura

Naučno polje 8.01. Stručno-teorijske sportske nauke

Uža naučna oblast 8.01.13. Nauka treninga

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Osposobiti studente da na osnovu naučnih saznanja sprovode selekciju, vrše planiranje i programiranje trenažnog procesa u izabranoj grani sporta, poštujući strukturu takmičarske aktivnosti izabranog sporta, vrše testiranja antropoloških karakteristika , osobina i sposobnosti težeći ka modelu – jednačini specifikacije u izabranoj grani sporta

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Teorija sportskog treninga proučava zakonitosti planiranja i progamiranja trenažnih procesa usmjerenih prvenstveno na postizanje vrhunskih sportskih rezultata.Ova oblast izučava teoretske i metodske osnove selekcije i dugoročne sportske specijalizacije,uz primjenu jednačine specifikacije sportskog uspjeha i modela šampiona (pojedinačno i ekipno). Teorija sportskog treninga utvrđuje zakonitosti pomoću kojih se mogu analizirati antropološke karakteristike, osobine i sposobnosti sportiste i struktura takmičarske aktivnosti, te na osnovu objektivno utvrđenog stanja sportiste metodski oblikovati, planirati i programirati trenažni proces u različitim ciklusima višegodišnje i jednogodišnje sportske pripreme.

Savladane vještine: Planirati i organizovati treninge: fizičke , tehničke, taktičke pripreme u izabranoj grani sporta ,shodno periodizaciji .

Sadržaj predmeta:

Teorija treninga: pojam, definicija, predmet i naučna utemeljenost. Interdisciplinarni pristup. Sportski trening: kibernetički pristup i upravljanje procesom sportskog treninga. Analiza sportske aktivnosti. Klasifikacija sportova. Analiza antropoloških dimenzija sportista: modelne karakteristike. Jednadžba specifikacije uspjeha u sportu. Treniranost i sportska forma: fazni karakter i karakteristike sportske forme u godišnjem i višegodišnjem ciklusu. Faktori sportskog uspjeha : fizička, tehnička, taktička, psihička, sociološka i integralna pripremljenost sportista. Sistem sportske pripreme: prognoziranje, modeliranje i selekcija (usmjeravanje i izbor sportista), trening, takmičenje i oporavak sportista. Zakonitosti i principi u konstrukciji sportskog treninga. Trening djece i omladine: senzibilne faze razvoja. Bazični trening i sportska specijalizacija. Metodika sportskog treninga. Metodsko oblikovanje treninga: sredstva, opterećenja, metode, lokaliteti, metodski i organizacioni oblici. Kondicijoni trening, razvoj i održavanja funkcionalnih i motoričkih sposobnosti. Informacijski trening u sportu: metodika učenja tehničkih, taktičkih i teorijskih znanja. Planiranje i programiranje sportskog treninga. Periodizacija sportske pripreme. Dugoročno (sportska karijera), srednjoročno (olimpijski ciklus), kratkoročno (godišnji ciklus), tekuće (mezociklusi) i

158

operativno (mikrociklusi i pojedinačni treninzi) planiranje i programiranje. Dijagnostika stanja sportista. Kontrola efekata programa sportske pripreme. Istraživanja u sportskoj nauci i primjena u sportskom treningu. Strategija razvoja vrhunskog sporta u svijetu i kod nas.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 18 18 84 12 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno četvorogodišnje srednjoškolsko obrazovanje Prenost imaju studenti koji su aktivni

sportiti, treneri ili su se bavili sportom

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

Red.br NASTAVNA JEDINICA DATUM 1. Interpretacija teorije sportskog treninga (sport, trening, takmičenje)

2. Zakonirosti sportskog treninag,dijagnostika,testiranja i mjerenja 3. Oblici, sadržaji i metode sportskog treninga 4. Upravljanje procesom sportskog treninga 5. Periodizacija sportskog treninga(vremenska struktura,vrsze planova) 6. Vrste pripreme u sportskom treningu 7. Fizička priprema (opšta i specifična) 8. Tehnička priprema (elementi, etape , zadaci, sredstva i metode) 9. Taktička priprema (elementi, etape , zadaci, sredstva i metode)

10. Osnove psihološke pripreme(zadaci, etape, planiranje)

11. Organizacuja takmičenja(školska, profesionalna, propozicije, protokol, sistemi takmičenja

12. Sportska forma 13. Selekcija u sportu (orjentacija, modeliranje, sportski talenat,) 14. Zamor i oporavak sportista , pretreniranost (ishrana sportista) 15. Trenažni principi i metode

16. Didaktičko-metodičke osnove treniranja (u klubu, teretani, fitnes centru, bazenu i sl. )

17. Metodika treninga snage 18. Metodika treninga brzine 19. Metodika treninga pokretljivosti (fleksibilnosti)-strečing 20. Metodika treninga izdržljivosti

159

21. Metodika treninga snage 22. Primjena naučnog istraživanja u sportu 23. Specifičnosti organizma žene(menstrualni ciklus, trudnoća, porođaj)

24. Strategija razvoja vrhunkog sporta(nauka,kadrovi,programi,uslovi i dr.)

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Ispit se polaže usmeno (Ispit se može polagati i u pisanoj formi).

02

03

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Željaskov,C. Kondicioni trening vrhunskih sportista Beograd Sportska

akademija,Beograd 2004 knjiga

Malacko,J Osnove sportskog treninga-kibernetički pristup Novi Sad SIA 1991 knjiga

Bompa,T. Teorija i metodologija treninga Illinois Košarkaški savez Zagreba 2001 knjiga

Janković,M ): Teorija i metodika sportskog treninga Niš FFK- Niš 1996 knjiga

b/ Dopunska literatura Stojanović,T.,Kostić,R.,Ahmetović

Teorija i metodika sportskog treninga Novi Sad FFK- Novi Sad 2006 knjiga

Najšteter,Đ. Teorija i metodika sportskog treninga Sarajevo FFK-Sarajevo 1991 Knjiga

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

160

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

161

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.500. Fakultet sportskog menadžmenta Skračenica FSM-SMC

Katedra 01.06.530. Katedra za sportsku rekreaciju

Predmet/modul 8.01.14.009. Sportski turizam i wellnes

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Specijalistički

Nivo apstraktnosti Osnovni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 8 Humanističke nauke-Sport i fizička kultura

Naučno polje 8.01. Stručno-teorijske sportske nauke

Uža naučna oblast 8.01.14. Sportski turizam i wellnes

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Cilj je izbornog predmeta da studente osposobi za samostalan rad u planiranju, programiranju, vođenju te praćenju efikasnosti savremenih programa sportsko-rekreativnih aktivnosti, kako za vrijeme odmora, tako i u toku rada, dana, vikenda i godišnjih odmora, posebno vezanih za odrasle osobe i neselekcionisanih s učesnika u sportu.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Osnovni zadatak je da se studenti upoznaju i usvoje znanja vezana uz radnu djelatnost, pojavu umora i starenja, metodskim postupcima u primjeni savremeno koncipiranih programa, oblika i sadržaja sportske rekreacije. To zahtijeva interdisciplinarne informacije više područja: sportsko-rekreativne, preventivne medicine, organizacije, sociologije slobodnog vremena i marketinga i drugih.

Savladane vještine: Poznavanje osnova upravljanja i ekonomike u sportu i turizmu

Sadržaj predmeta:

Ciljevi, zadaci i metode istraživanja turizma. Osnovne karakteristike turizma, turistička potražnja, turistička ponuda, turistička potrošnja, karakteristike turističkog prometa. Turizam i sport kao međufunkcionalne pojave, Funkcije sporta u turizmu, Vrste i oblici sportskog turizma, Turističko-sportsko-rekreacijski objekti, Programi sporta u turizmu, Ekonomski učinci sporta u turizmu, Sportsko rekreativna ponuda u turizmu, Metode za valorizaciju ekonomskih efekata sporta u turizmu, Preduzetništvo sporta u turizmu.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 18 18 68 6 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

162

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Seminarski rad 20%

02 Praksa 30%

03 Test 25%

04 Usmeni dio 25%

05

06

07

08

09

10

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Bartoluci, M., N. Čvalek Turizam i sport Zagreb FFK, EF, Zagreb 1998 knjiga

b/ Dopunska literatura

Bartoluci, M. i sur. Ekonomski aspekti u turizmu Zagreb FFK, Zagreb 1999 knjiga

Bartoluci, M. i sur.

Management sporta i turizma. Zbornik radova Međunarodne konferencije o kineziologiji, FFK, Zagreb Dodatna:

Zagreb FFK, Zagreb Dodatna: 2002 knjiga

163

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)