Sunenu Tirmidhi

Gjithcka per kohet e namazeve nga Sunenu Tirmidhi

SUNENU ET-TIRMIDHIApo Gjithprfshirsi i shkurtuar i suneteve t t Drguarit t Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) Dhe Njohja e Haditheve t sakta, t smura dhe ato me t cilat punohetI njohur me titullinXHAMIU ET-TIRMIDHII Imam Hafiz Muhamed ibn Isa ibn Seurate Et-TirmidhiI cili ka ndrruar jet n vitin 279 h.Allahu e mshiroft!Ka dhn gjykimin pr Hadithet dhe Etharet e tij, si dhe ka br komente n t Eksperti dhe dijetari i Hadithit Muhamed Nasirud-din El-Albanisht kujdesur pr tEbu Ubejde Meshhur ibn Hasen Al SelmanPrktheu Bledar Karaj El-Albani

KAPITULLI I NAMAZITnga i Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) (1) Temafar ka ardhur nga i Drguari i Allahut(sal-lallahu alejhi ue sel-lem) pr koht e faljeve 149- (Hasen Sahih) Na ka treguar Hennad ibn Es-Serrij, ka thn: Na ka treguar Abdurr-Rrahman ibn Ebi Ez-Zinad: Nga Abdurr-Rrahman ibn El-Harith ibn Ajash ibn Ebi Rabija: Nga Hakim ibn Hakim i cili sht Ibn Abad ibn Hunejf, ka thn: M ka njoftuar Nafiu ibn Xhubejr ibn Mutim, ka thn: M ka njoftuar Ibn Abasi se i Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka thn: M priu Xhibrili n namaz dy her n Shtpin e Shenjt (Keabe). Ai e fali namazin e dreks (dhe un bashk me t), n hern e par, n kohn kur dielli e kaloi kupn e qiellit dhe hija e do trupi ishte sa lidhsja e kpucve[1], pastaj fali namazin e ikindis kur hija e do trupi ishte sa lartsia e tij, pastaj fali namazin e akshamit kur u mbulua dielli dhe eln agjrimin ata q agjronin, pastaj fali namazin e darks kur u zhduk njgyra e kuqrremt e qiellit nga ana e perndimit, pastaj fali namazin e sabahut kur trokiti drita e mngjesit dhe kur ndalohej ngrnia pr agjruesin. N hern e dyt ai e fali namazin e dreks kur hija e do trupi ishte sa lartsia e tij, n kohn kur fali namazin e ikindis dje. Pastaj fali namazin e ikindis kur hija e do trupi ishte dy her sa lartsia e tij, pastaj fali namazin e akshamit n t njjtn koh q e fali hern e par, pastaj fali namazin e darks kur kaloi nj e treta (e par) e nats, pastaj fali namazin e sabahut kur u zverdh toka (nga rrezet e diellit para se t lind). Pastaj Xhibrili u kthye nga un dhe m tha: O Muhamed, kjo sht koha e faljes s pejgamberve q kan qen para teje[2] dhe koha e do vakti sht ndrmjet ktyre dy kufijve![3] N tem ka hadith edhe nga Ebu Hurejra, Ebu Musa, Ebu Mesudi, Ebu Seidi, Xhabiri, Amr ibn Hazm, El-Berrau dhe Enesi. [El-Mishkat (583), El-Irvau (249), Sahih Ebu Daud (416)].150- (Sahih) Na ka treguar Ahmed ibn Muhamed ibn Musa, ka thn: Na ka treguar Abdullah ibn El-Mubarek, ka thn: Na ka njoftuar Husejn ibn Ali ibn Husejn, ka thn: M ka njoftuar Vehbi ibn Kejsan: Nga Xhabir ibn Abdullah: Nga i Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem), ka thn: M priu n namaz Xhibrili[4] dhe prmendi njsoj si hadithi i Ibn Abasit me t njjtin kuptim, por pa prmendur shprehjen n kohn kur fali namazin e ikindis dje. Hadithi i Abasit sht Hasen. Muhamedi ka thn: Hadithi m i sakt pr koht e faljeve sht ai i Xhabirit nga i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem). Hadithin e Xhabirit pr koht e faljeve e ka transmetuar gjithashtu Atau ibn Ebi Rabah, Amr ibn Dinar dhe Ebu Ez-Zubejr nga Xhabir ibn Abdullah, nga i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem), njsoj si hadithi i Vehbi ibn Kejsanit, nga Xhabiri nga i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem). [El-Irvau (250), Sahih Ebi Daud (418)].(2) Tem n t njjtn shtje151- (Sahih) Na ka treguar Hennadi, ka thn: Na ka treguar Muhamed ibn Fudajl: Nga El-Eamash: Nga Ebu Salih: Nga Ebu Hurejra, ka thn: I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka thn: Falja ka koh t caktuar fillimi dhe mbarimi. Koha e fillimit t namazit t dreks sht kur dilelli t kaloi kupn e qiellit dhe koha e mbarimit t saj sht kur t hyj koha e namazit t ikindis. Koha e fillimit t namazit t ikindis sht kur t hyj koha e saj, ndrsa koha e mbarimit sht kur t zverdhet dielli. Koha e fillimit t namazit t akshamit sht kur t perndoj dielli dhe koha e mbarimit t tij sht kur t zhduket ngjyra e kuqrremt e qiellit. Koha e fillimit t namazit t darks sht kur t zhduket e kuqrremta e qiellit, ndrsa koha e mbarimit t tij sht n mesnat. Koha e fillimit t namazit t sabahut sht kur t trokas drita, ndrsa koha e mbarimit t tij sht kur t lind dielli.[5]N tem ka hadith edhe nga Abdullah ibn Amr. Kam dgjuar Muhamein t thot: Hadithi i El-Eamash-it nga Muxhahidi, pr koht e namazeve, sht m i sakt se ai i Muhamed ibn Fudajlit nga El-Eamash, ndrsa hadithi i Muhamed ibn Fudajlit sht gabim, Muhamed ibn Fudajli ka gabuar n t. [Es-Sahiha (1696)].151 ()- Na ka treguar Hennadi, ka thn: Na ka treguar Ebu Usame: Nga Ebu Ishak El-Fezari: Nga El-Eamash: Nga Muxhahidi, ka thn: Thuhej se namazi ka koh fillimi dhe mbarimi, pastaj prmendi njsoj si hadithi i Muhamed ibn Fudajlit, nga El-Eamash, me t njjtin kuptim.(3) Tem n t njjtn shtje152- (Sahih) Na ka treguar Ahmed ibn Meniju, El-Hasen ibn Es-Sabah El-Bezar dhe Ahmed ibn Muhamed ibn Musa, me kuptim t njjt, kan thn: Na ka treguar Ishak ibn Jusuf El-Ezrak: Nga Sufjan Eth-Theuri: Nga Alkame ibn Merthed: Nga Sulejman ibn Burejde: Nga babai i tij, ka thn: Erdhi nj burr te i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) dhe e pyeti pr koht e faljeve? Ai (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) tha: Qndro dhe falu me ne me Lejen e Allahut (dhe do ti msosh ato)! Ai (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) urdhroi Bilalin t thirrte ikametin kur filloi t dal drita (n sabah), pastaj e urdhroi kur dielli e kaloi kupn e qiellit dhe fali drekn (dhe ne pas tij), pastaj e urdhroi t thrras ikametin dhe e fali ikindin kur dielli ishte i bardh dhe lart n qiell, pastaj e urdhroi pr akshamin kur zbriti dielli, pastaj e urdhroi pr darkn (jacin) dhe e fali kur u humbi e kuqrremta e qiellit. T nesrmen e urdhroi at t thrriste ikametin pr faljen e sabahut kur zbardhi dita, pastaj e urdhroi pr drekn kur freskoi mir dita, pastaj e urdhroi pr ikindin dhe e fali at kur dielli ishte n mbarim t kohs s saj, m von se nj dit m par. Pastaj e urdhroi at dhe e fali akshamin pak para se t zhdukej e kuqrremta e qiellit, pastaj e urdhroi pr darkn dhe e fali at kur kaloi nj e treta e nats. Pastaj tha: Ku sht ai q pyeti pr koht e faljeve? Ai burri tha: Un. Ai (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) tha: Koht e faljeve jan ndrmjet ktyre dy kohve (t fillimit dhe t mbarimit).[6] Ky hadith sht Hasen Garib Sahih. At e ka transmetuar gjithashtu Shubeh nga Alkame ibn Merthed. [Ibn Maxheh (667): )].(4) Temafar ka ardhur pr faljen e namazit t sabahut q me nat (pa filluar t dal drita)153- (Sahih) Na ka treguar Kutejbe: Nga Malik ibn Enes. () Dhe na ka treguar El-Ensari, ka thn: Na ka treguar Mean, ka thn: Na ka treguar Maliku: Nga Jahja ibn Seid: Nga Amrah: Nga Aisha, ka thn: I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) e falte sabahun dhe largoheshin grat (pr n shtpit e tyre para burrave) El-Ensari thot n transmetimin e tij: Kalonin grat t mbshtjella me rrobat e tyre dhe nuk njiheshin nga errsira. Ndrsa kutejbe thot: T mbshtjella me nj rrob q e mbulon t gjith trupin.[7]N tem ka hadith edhe nga Ibn Umeri, Enesi dhe Kajle bintu Mahrame. Hadithi i Aishes sht Hasen Sahih. At e ka transmetuar gjithashtu Ez-Zuhri, nga Urvah, nga Aisha, njsoj si ai. Kt fjal kan zgjedhur edhe shum dijetar prej sahabeve, si Ebu Bekri, Umeri dhe ata q kan ardhur pas tyre prej tabiinve. Kjo sht edhe fjala e Esh-Shafiut, Ahmedit dhe Ishakut t cilt e konsiderojn t plqyer faljen e sabahut me errsir dhe pa u zverdhur qielli. [Ibn Maxheh (669):].(5) Temafar ka ardhur pr faljen e sabahut kur t filloj t dal drita e mngjesit154- (Sahih) Na ka treguar Hennadi, ka thn: Na ka treguar Abdeh -ibn Sulejman-: Nga Muhamed ibn Ishak: Nga Asim ibn Umer ibn Katade: Nga Mahmud ibn Lebid: Nga Rafiu ibn Hadixh, ka thn: Kam dgjuar t Drguarin e Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) t thot: Faleni sabahun kur t dal drita e mngjesit, sepse n at koh ka m shum sevape![8] Kt hadith e ka transmetuar gjithashtu Shubeh dhe Eth-Theuri nga Muhamed ibn Ishak. N tem ka hadith edhe nga Ebi Berzeh El-Eslemi, Xhabiri dhe Bilali. Hadithi i Rafiu ibn Hadixh sht Hasen Sahih. Shum prej sahabeve kan qen t mendimit se namazi i sabahut duhet falur kur t filloj t dal drita. Po kt mendim ka edhe Sufjan Eth-Theuri. Ndrsa Shafiu, Ahmedi dhe Ishaku thon: Kuptimi i isfarit- (dalja e drits) sht q t bhet e qart hyrja e kohs s sabahut n mnyr t atill q t mos ket ngelur dyshim n t, duke mos e konsideruar kuptimin e isfarit si vonim t namazit. [Ibn Maxheh (672)].(6) Temafar ka ardhur pr faljen e dreks sa m hert (n fillim t kohs s saj)155- (Me sended daif-t dobt) Na ka treguar Hennad ibn Es-Serrij, ka thn: Na ka treguar Uekiju: Nga Sufjani: Nga Hakim ibn Xhubejr: Nga Ibrahimi: Nga El-Esved: Nga Aisha, ka thn: Nuk kam par knd q t nxitoj pr faljen e dreks n fillim t kohs s saj, si i Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem), as si Ebu Bekri dhe as si Umeri.[9]N tem ka hadith edhe nga Xhabir ibn Abdullah, Hababi, Ebu Berze, Ibn Mesudi, Zejd ibn Thabit, Enesi dhe Xhabir ibn Semura. Hadithi i Aishes sht Hasen dhe at e kan zgjedhur dijetart prej sahabeve dhe ata pas tyre. Muhamedi ka thn: sht prcjell gjithashtu nga Hakim ibn Xhubejr, nga Seid ibn Xhubejr, nga Aisha, nga i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem), n lidhje me faljen e dreks q n fillim t kohs s saj.156- (Sahih) Na ka treguar El-Hasen ibn Ali El-Hulvani, ka thn: Na ka njoftuar Abdrr-Rrazak, ka thn: Na ka njoftuar Meamar: Nga Ez-Zuhri, ka thn: M ka njoftuar Enes ibn Malik se: I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) e fali namazin e dreks sapo dielli kaloi kupn e qiellit.[10]Ky hadith sht Sahih dhe ai sht m i sakti n kt tem. [].(7) Temafar ka ardhur pr vonimin e faljes s dreks n dit t nxeht157- (Sahih) Na ka treguar Kutejbe, ka thn: Na ka treguar El-Lejth: Nga Ibn Shihab: Nga Seid ibn El-Musejib dhe Ebu Seleme: Nga Ebu Hurejra, ka thn: I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka thn: Nse bn shum nxeht, ather faleni drekn kur t freskoj dita, sepse i nxehti i madh sht nga shfryrja e Xhehenemit![11] N tem ka hadith edhe nga Ibn Seidi, Ebu Dherri, Ibn Umeri, El-Mugijra, El-Kasim ibn Safvan nga babai i tij, Ebu Musa. Ibn Abasi dhe Enesi. N kt tem sht prcjell hadith edhe nga Umeri, nga i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) por ai nuk sht i sakt. Hadithi i Ebu Hurejrs sht Hasen Sahih. Disa dijetar kan zgjedhur vonimin e faljes s dreks nse sht dit e nxeht. Kt fjal ka Ibn El-Mubarek, Ahmedi dhe Ishaku. Ndrsa Esh-Shafiu thot: Vonimi i faljes s dreks derisa t freskoj dita bhet n at xhami t ciln njerzit e kan larg, ndrsa ai q falet vetm apo q falet n xhamin e lagjes apo fshatit t tij, pr kt nuk plqej q ta vonoj faljen e dreks n dit t nxeht. Por fjala e atyre q thon pr vonimin e faljes s dreks n dit t nxeht sht m e sakt pr tu ndjekur, ndrsa fjaln e Esh-Shafiut e kundrshton hadithi i Ebu Dherrit. Ebu Dherri thot: Ishim n nj udhtim me t Drguarin (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) dhe Bilali thirri ezanin e dreks, ndrsa i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) tha: O Bilal, prit sat a freskohet dita, pastaj prsri prit sa t freskohet dita!. Nse shtja do t ishte ashtu si thot imam Esh-Shafiu, ather nuk do t kishte kuptim vonimi i dreks derisa t freskohet dita, sepse ata kan qen n udhtim dhe nuk kishin nevoj t lodheshin pr t shkuar n xhamin e largt. [Ibn Maxheh (678):].158- (Sahih) Na ka treguar Mahmud ibn Gajlan, ka thn: Na ka treguar Ebu Daud Et-Tajalisi, ka thn: Na ka njoftuar Shubeh: Nga Muhaxhir Ebu El-Hasen: Nga Zejd ibn Vehbi: Nga Ebu Dherri, se: I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ishte n nj udhtim dhe Bilali ishte gjithashtu me t. Bilali u b gati t thirrte ikametin pr faljen e dreks, por i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) i tha: Prit sa t freskohet koha! Prsri u mat t thirrte ikametin pak m von, por i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) i tha: Prit t freskohet koha pr t falur namazin e dreks! Pritm deri sa u duk hija e sopave t dheut, pastaj thirri ikametin dhe u falm. Ather i Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) tha: I nxehti i madh sht prej shfryrjes s Xhehenemit, prandaj prisni sa t freskohet dita pr t fal namazin e dreks![12] Ky hadith sht Hasen Sahih. [Sahih Ebi Daud (429):].(8) Temafar ka ardhur pr faljen e ikindis sa m hert(n fillim t kohs s saj)159- (Sahih) Na ka treguar Kutejbe, ka thn: Na ka treguar El-Lejth: Nga Ibn Shihab: Nga Urvah: Nga Aisha se ajo ka thn: I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) e fali ikindin kur dielli vazhdonte t ishte brenda dhoms s saj dhe akoma nuk ishte ngritur n faqen e murit lindor t shtpis[13].[14]N tem ka hadith edhe nga Enesi, Ebu Erva, Xhabiri dhe Rafiu ibn Hadixh. Nga Rafiu transmetohet gjithashtu nj hadith nga i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) pr vonimin e faljes s ikindis por ai nuk sht i sakt. Hadithi i Aishes sht Hasen Sahih dhe at e kan zgjedhur disa dijetar prej sahabeve, si Umeri, Abdullah ibn Mesudi, Aisha dhe Enesi. Si dhe shum prej tabiinve t cilt thon se ikindia duhet t falet n fillim t kohs s vet dhe vonimi i saj sht i paplqyer (mekruh). Kt mendim ka edhe Abdullah ibn El-Mubarek, Esh-Shafiu, Ahmedi, Ishaku etj. [Ibn Maxheh (683)].160- (Sahih) Na ka treguar Ali ibn Huxhr, ka thn: Na ka treguar Ismail iben Xheaferr: Nga El-Alau ibn Abdurr-Rrahman se ai ka hyr n shtpin e Enes ibn Malikut n Basra, pasi q fali (El-Alau) namazin e dreks (me vones). Shtpia e tij ishte prkrah xhamis. Enesi u tha atyre (n mesin e t cilve ishte edhe El-Alau): Ngrihuni dhe falni namazin e ikindis ! U ngritm dhe u falm. Pasi mbaruam faljen ai tha: Kam dgjuar t Drguarin e Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) t thot: Ai lloj namazi sht namazi i hipokritit i cili ulet dhe ruan diellin, derisa t arrij midis dy brirve t shejtanit, ather ngrihet dhe fal katr rekate n t cilat nuk e prmend Allahun vese pak![15] Ky hadith sht Hasen Sahih. [Sahih Ebi Daud (420):].(9) Temafar ka ardhur pr vonimin e faljes s ikindis161- (Sahih) Na ka treguar Ali ibn Huxhr, ka thn: Na ka treguar Ismail ibn Uleje: Nga Ejubi: Nga Ibn Ebi Mulejke: Nga Umu Seleme se ajo ka thn: I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) nxitonte n faljen e dreks m shum se ju, ndrsa ju nxitoni n faljen e ikindis m shum se ai! [16]Ky hadith sht prcjell edhe nga Ibn Xhurejxh: Nga Ibn Ebi Mulejke: Nga Umu Seleme, njsoj si ai. [El-Mishkat (6195)- korrektimi i dyt].162- Kam gjetur n librin tim: M ka njoftuar Ali ibn Huxhr: Nga Ismail ibn Ibrahim: Nga Ibn Xhurejxh.163- Dhe na ka treguar Bishr ibn Muadh El-Basri, ka thn: Na ka treguar Ismail ibn Uleje: Nga Ibn Xhurejxhme kt sened, njsoj si hadithi i par dhe ky sht m i sakt.(10) Temafar ka ardhur pr kohn e namazit t akshamit164- (Sahih) Na ka treguar Kutejbe, ka thn: Na ka treguar Hatim ibn Ismail: Nga Jezid ibn Ebi Ubejd: Nga Seleme ibn El-Ekvei, ka thn: I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) e falte namazin e akshamit pasi q perndonte dielli dhe mbulohej i gjithi.[17]N tem ka hadith edhe nga Xhabiri, Zejd ibn Halid, Enesi, Rafiu ibn Hadixh, Ebu Ejubi, Umu Habijbe dhe Abas ibn Abdul-Mutalib, por hadithi i Abasit sht prcjell meukuf-si fjal e vet atij dhe ai sht m i sakt. Hadithi i Seleme ibn El-Ekvei sht Hasen Sahih dhe sipas tij kan punuar shumica e dijetarve prej sahabeve dhe pasrdhsit e tyre prej tabiinve t cilt kan zgjedhur shpejtimin e namazit t akshamit dhe e konsiderojn t paplqyer vonimin e tij, madje disa dijetar thon se namazi i akshamit ka vetm nj koh (koha e fillimit t tij) duke u argumentuar me hadithin e t Drguarit (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ku Xhibrili u fal me t. Kjo sht fjala e Ibn El-Mubarek dhe e Shafiut. [Ibn Maxheh (688):].(11) Temafar ka ardhur pr kohn e namazit t darks- jacis165- (Sahih) Na ka treguar Muhamed ibn Abdul-Melik ibn Ebi Esh-Shevarib, ka thn: Na ka treguar Ebu Avane: Nga Ebu Bishr: Nga Beshir ibn Thabit: Nga Habib ibn Salim: Nga En-Neuman ibn Beshir, ka thn: Un jam m i dituri i njerzve pr kohn e ktij namazi: I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) e falte at kur perndonte hna n natn e tret t muajit hnor![18][El-Mishkat (613), Sahih Ebi Daud (445)].166- Na ka treguar Ebu Bekr Muhamed ibn Eban, ka thn: Na ka treguar Abdurr-Rrahman ibn Mehdi: Nga Ebu Avane, me kt sened, njsoj si hadithi i par. Kt hadith e ka transmetuar gjithashtu Hushejmi: Nga Ebu Bishr: Nga Habib ibn Salim: Nga En-Neuman ibn Beshir, por Hushejmi nuk ka prmendur n t: Nga Beshir ibn Thabit. Hadithi i Ebu Avanes sht m i sakt tek ne, sepse Jezid ibn Harun ka prcjell nga Shubeh, nga Ebu Bishr, njsoj si transmetimi i Ebu Avanes.(12) Temafar ka ardhur pr vonimin e faljes s darks167- (Sahih) Na ka treguar Hennadi, ka thn: Na ka treguar Abdeh: Nga Ubejdilah ibn Umer: Nga Seid El-Makburi: Nga Ebu Hurejra, ka thn: I Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka thn: Nse nuk do ta rndoja popullin tim, do ta kasha urdhruar q ta falte jacin n nj t tretn e nats apo gjusmn e saj![19] N tem ka hadith edhe nga Xhabir ibn Semura, Xhabir ibn Abdullah, Ebu Berzeh, Ibn Abasi, Ebu Seidi, Zejd ibn Halid dhe Ibn Umer. Hadithi i Ebu Hurejrs sht Hasen Sahih dhe at e kan zgjedhur shumica e dijetarve prej sahabeve dhe tabiinve t cilt kan zgjedhur vonimin e faljes s darks-jacis. Kt fjal thot edhe Ahmedi dhe Ishaku. [Ibn Maxheh (691)].(13) Temafar ka ardhur pr mosplqimin e t fjeturit para namazit t darkssi dhe t biseduarit pas saj168- (Sahih) Na ka treguar Ahmed ibn Meniji, ka thn: Na ka treguar Hushejm, ka thn: Na ka treguar Aufi. Ahmedi thot: Dhe na ka treguar Abad ibn Abad -El-Muhelebi- dhe Ismail ibn Uleje, t gjith nga Aufi: Nga Sejar ibn Selameh -Ebu El-Minhal Er-Rijahi-: Nga Ebu Berzeh, ka thn: I Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) e urrente gjumin para namazit t darks dhe bisedn pas saj.[20] N tem ka hadith edhe nga Aisha, Abdullah ibn Mesudi dhe Enesi. Hadithi i Ebu Berzeh sht Hasen Sahih. Shumica e dijetarve e konsiderojn t urryer gjumin para namazit t darks, ndrsa disa t tjer kan br lshim n kt. Abdullah ibn El-Mubarek thot: Shumica e haditheve argumentojn urrejtjen e ksaj, ndrsa disa dijetar kan br lshim pr gjumin para namazit t darks n Ramazan. [Ibn Maxheh (701):].(14) Temafar ka ardhur pr lshimin q sht br n bisedn pas namazit t darks169- (Sahih) Na ka treguar Ahmed ibn Meniji, ka thn: Na ka treguar Muavije: Nga Ibrahimi: Nga Alkame: Nga Umer ibn Hatab, ka thn: I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) bisedonte pas namazit t jacis me Ebu Bekrin pr ndonj prej shtjeve t muslimanve dhe un isha present. N tem ka hadith edhe nga Abdullah ibN Amr, Eus ibn Hudhejfe dhe Imran ibn Husajn. Hadithi i Umerit sht Hasen. At e ka prcjell gjithashtu El-Hasen ibn Ubejdilah, nga Ibrahimi, nga Alkame, nga nj burr prej Xhufij me emrin Kajs ose Ibn Kajs, nga Umeri, nga i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem). Kjo pjes sht shkputur nga nj hadith i gjat.Dijetart prej sahabeve, tabiinve dhe pasardhsve t tyre kan rn n kundrshtim pr bisedn pas namazit t jacis s von; disa e konsiderojn t paplqyer (mekruh), ndrsa disa t tjer kan br lshim nse ka t bj me dijen apo me nevojat e domosdoshme. Edhe vet hadithi anon m shum nga lshimi n kt gj. N nj hadith tjetr sht prcjell se i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka thn: Nuk lejohet biseda pas namazit t darks vese pr at q krkon t falet dhe pr udhtarin! [Es-Sahiha (2781)].(15) Temafar ka ardhur pr dobin e faljes s namazit n fillim t kohs s tij170- (Sahih) Na ka treguar Ebu Ammar El-Husejn ibn Hurejth, ka thn: Na ka treguar El-Fadl ibn Musa: Nga Abdullah ibn Umer El-Umerij: Nga El-Kasim ibn Ganam: Nga halla e tij Umu Fervah e cila ka qen prej atyre q u kan dhn besn t Drguarit (sal-lallahu alejhi ue sel-lem), ka thn: E pyetn t Drguarin (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) se cila sht puna m e mir? Ai tha:Falja e namazit n fillim n kohs s tij. [Sahih Ebi Daud (452), El-Mishkat (607).171- (Daif -i dobt) Na ka treguar Kutejbe, ka thn: Na ka treguar Abdullah ibn Vehbi: Nga Seid ibn Abdullah El-Xhuheni: Nga Muhamed ibn Umer ibn Ali ibn Ebi Talib: Nga babai i tij: Nga Ali ibn Ebi Talib se i Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) i ka thn atij: O Ali, mos i vono tri gjra: Namazin kur hyn koha e tij, faljen e xhenazes nse prezenton dhe bashkimin e t pamartuars nse gjen dik t prshtatshm pr t! [El-Mishkat (605)].172- (Meudu -i shpikur) Na ka treguar Ahmed ibn Meniji, ka thn: Na ka treguar Jakub ibn El-Velid El-Medeni: Nga Abdullah ibn Umer: Nga Nafiu: Nga Ibn Umer, ka thn: I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka thn:Koha e fillimit t namazit sht knaqsia e Allahut, ndrsa fundi i kohs s tij sht pr t arritur faljen e Allahut. Ky hadith sht Garib-i panjohur, vetm me nj rrug transmetimi. Ai sht prcjell gjithashtu nga Ibn Abasi, i ngjashm me t. N tem ka hadith edhe nga Aliu, Ibn Umeri, Aisha dhe Ibn Mesudi. Hadithi i Umu Fervah nuk sht prcjll vese nga Abdullah ibn Umer El-Umerij i cili nuk sht i fort (shum i besueshm) te dijetart e hadithit dhe madje jan ngatrruar n kt hadith. Jahja ibn Seid ka thn pr t se ka pasur memorje t dobt. [El-Irvau (259), El-Mishkat (606)].173- (Sahih) Na ka treguar Kutejbe, ka thn: Na ka treguar Mirvan ibn Muavije El-Fezari: Nga Ebi Jeafuri: Nga El-Velid ibn El-Ajzari: Nga Ebi Amr Esh-Shejbani: Se nj burr i tha Ibn Mesudit: Cila sht puna m e mir? Ai tha: Kam pyetur pr kt t Drguarin e Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) dhe ai tha: Kryerja e faljes n kohn e saj. Un i thash: Po tjetr prve ksaj o i Drguari i Allahut? Ai (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) tha: Bindja ndaj prindrve. Un i thash: Po tjetr, o i Drguari i Allahut? Ai (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) tha: Lufta n Rrugn e Allahut. Ky hadith sht Hasen Sahih. Kt hadith e ka prcjell edhe El-Mesudi, Shubeh, Sulejmani e t tjer, nga El-Velid ibn El-Ajzari. [].174- (Hasen) Na ka treguar Kutejbe, ka thn: Na ka treguar El-Lejth: Nga Halid ibn Jezid: Nga Seid ibn Ebi Hilal: Nga Ishak ibn Umer: Nga Aisha, ka thn: I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) nuk e ka fal t njjtin namaz dy her n fund t kohs s tij (mund t ket ndodhur q e ka vonuar ndonj namaz n fund t kohs por nuk e ka prsritur at gj), derisa ndrroi jet. Ky hadith sht Garib -i panjohur dhe senedi i tij nuk sht i lidhur. Imam Esh-Shafiu thot: Falja e namazit n fillim t kohs s tij sht m e mir dhe kt gj e argumenton edhe zgjedhja q ka br i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem), Ebu Bekri dhe Umeri t cilt nuk zgjidhnin vese at q sht m e mira dhe nuk e linin t mirn; ata e falnin namazin n fillim t kohs s tij. Kt gj na e ka treguar Ebu El-Velid El-Mekki, nga Esh-Shafiu. [El-Mishkat (608)].(16) Temafar ka ardhur pr moskujdesin pr namazin e ikindis175- (Sahih) Na ka treguar Kutejbe, ka thn: Na ka treguar Lejthi: Nga Nafiu: Nga Ibn Umer: Nga i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem), ka thn: Atij q i kalon namazi i ikindis pa falur, sht njsoj sikur t ket humbur familjen dhe pasurin e tij. N tem ka hadith edhe nga Burejde dhe Neufel ibn Muavije. Hadithi i Ibn Umerit sht Hasen Sahih. At e ka prcjell gjithashtu Ez-Zuhri, nga Salim, nga babai i tij Ibn Umer, nga i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem). [Ibn Maxheh (685):].(17) Temafar ka ardhur pr faljen hert t namazit nse imami e vonon at176- (Sahih) Na ka treguar Muhamed ibn Musa El-Basri, ka thn: Na ka treguar Xheaferr ibn Sulejman Ed-Dubeij: Nga Ebu Imran El-Xheuni: Nga Abdullah ibn Es-Samit: Nga Ebi Dherri, ka thn: I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka thn: O Ebu Dherr, do t vin pas meje disa prijsa t cilt do ta vdesin namazin, por ti fale namazin n kohn e tij dhe nse pastaj ata e falin at pa i dal koha, falu me ta dhe do t t quhet nafile, n t kundrt ti e ke plotsuar faljen tnde! N tem ka hadith edhe nga Abdullah ibn Mesudi dhe Ubadetu ibn Es-Samit. Hadithi i Ebu Dherrit sht Hasen dhe me t kan gjykuar shum dijetar t cilt e konsiderojn t plqyer faljen e namazit n fillim t kohs nse imami e vonon at, pastaj t falet prsri me imamin. N kt rast atij i shkruhet namazi i par i detyrueshmi, ndrsa i dyti nafile, sipas mendimit t shumics s dijetarve. [Ibn Maxheh (1256): ].(18) Temafar ka ardhur pr at q i kalon namazi pr shkak t gjumit177- (Sahih) Na ka treguar Kutejbe, ka thn: Na ka treguar Hamad ibn Zejd: Nga Thabit El-Bunani: Nga Abdullah ibn Rabah El-Ensari: Nga Ebu Katade, ka thn: Disa njerz prmendn para t Drguarit (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) kalimin e kohs s namazit pr shkak t gjumit dhe ai tha: Nuk qndron problemi tek ai q sht n gjum, por tek ai q sht zgjuar; nse ndokush prej jush e harron ndonj namaz apo i kalon duke qen n gjum, ather ta fal at kur ta kujtoj! N tem ka hadith edhe nga Ibn Mesudi, Ebu Merjem, Imran ibn Husajn, Xhubejr ibn Mutim, Ebu Xhuhajfe, Ebu Seidi, Amr ibn Umeje Ed-Damri. Hadithi i Ebu Katades sht Hasen Sahih. Dijetart kan rn n kundrshtim pr at njeri q fle n kohn e namazit apo e harron at dhe pastaj kujtohet pasi q ka dal koha e atij namazi, qoft duke qen dielli duke lindur apo duke pernduar; disa thon se duhet ta fal at namaz n kohn kur zgjohet apo kur e kujton, edhe nse sht dielli duke lindur apo duke pernduar. Ky sht mendimi i imam Ahmedit, Ishakut, Esh-Shafiut dhe Malikut. Ndrsa disa dijetar t tjer thon se nuk duhet t falet derisa t lind dielli apo t perndoj. (Kjo sht fjala e hanefive). [Ibn Maxheh (698): t ngjashm me t].(19) Temafar ka ardhur pr at person q e harron nj namaz178- (Sahih) Na ka treguar Kutejbe dhe Bishr ibn Muadh, kan thn: Na ka treguar Ebu Avane: Nga Katade: Nga Enes ibn Malik, ka thn: I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka thn: Kush e harron nj namaz, ather ta fal at n kohn kur e kujton at! N tem ka hadith edhe nga Semura dhe Ebu Katade. Hadithi i Enesit sht Hasen Sahih. Transmetohet nga Ali ibn Ebi Talib se ka thn pr at person q e harron namazin: Duhet ta fal at n kohn kur ta kujtoj, qoft Brenda apo jasht kohs s tij t caktuar. Kt fjal ka thn edhe Es-Shafiu, Ahmedi dhe Ishaku. sht prcjell nga Ebi Bekrah se atij i kaloi namazi i ikindis pr shkak t gjumit dhe u zgjua kur po perndonte dielli. Ai nuk u fal derisa dielli perndoi. T ktij mendimi jan edhe disa dijetar nga Kufa, ndrsa shokt tan jan me fjaln e Ali ibn Ebi Talib. [Ibn Maxheh (696):].(20) Temafar ka ardhur pr at person q i kalojn pa falur disa namaze rradhazi, cilin prej tyre duhet t fal m par?179- (Hasen) Na ka treguar Hennadi, ka thn: Na ka treguar Hushejm: Nga Ebu Ez-Zubejr: Nga Nafiu ibn Xhubejr ibn Mutim: Nga Ebu Ubejde ibn Abdullah ibn Mesud, ka thn: Abdullah ibn Mesud ka thn: Mushrikt e penguan t Drguarin e Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) nga katr namaze n luftn e Hendekut, derisa hyri nata dhe kaloi shum koh prej saj. Ather ai (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) urdhroi Bilalin q t thrras ezanin, pastaj thirri ikametin dhe fali namazin e dreks, pastaj thirri prsri ikametin (Bilali) dhe faln namazin e ikindis, pastaj thirri ikametin dhe faln namazin e akshamit, pastaj thirri ikametin dhe fali namazin e darks.N tem ka hadith edhe nga Ebu Seidi dhe Xhabiri. Hadithi i Abdullahit sht me sened jo t keq, vese Ebu Ubejde nuk e ka dgjuar nga Abdullahi.Veprimin sipas ktij hadithi e kan zgjedhur edhe disa dijetar t cilt thon se duhet thirrur ikameti pr do namaz t kaluar, por edhe nse nuk e thrret, atij i quhet. Kjo sht fjala e imam Esh-Shafiut. [El-Irvau (1/257)]180- (Sahih) Na ka treguar Muhamed ibn Beshar, ka thn: Na ka treguar Muadh ibn Hisham, ka thn: M ka treguar babai im: Nga Jahja ibn Ebi Kethijr, ka thn: Na ka treguar Ebu Seleme ibn Abdurr-Rrahman: Nga Xhabir ibn Abdullah se: Umer ibn El-Hatab ka thn n ditn e Hendekut, pasiq kishte filluar t shante idhujtart kurejsh: O i Drguari i Allahut, nuk munda ta fal ikindin vese duke qen dielli gati n t pernduar. I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) it ha: Pr Allahun! Un nuk e kam falur akoma. Ather zbritm n Buthan (nj lndin n Medine) dhe i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) morri avdes dhe bashk me t edhe ne, pastaj i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) fali namazin e ikindis pasiq kishte pernduar dielli dhe pas saj fali akshamin. Ky Hadith sht Hasen Sahih. [].(21) Temafar ka ardhur pr namazin e mesm dhe se ai sht namazi i ikindis, dhe thuhet se ai sht namazi i dreks181- (Sahih) Na ka treguar Mahmud ibn Gajlan, ka thn: Na ka treguar Ebu Daud Et-Tajalisi dhe Ebu En-Nadr: Nga Muhamed ibn Talha ibn Musarif: Nga Zubejd: Nga Murah El-Hemdani: Nga Abdullah ibn Mesud, ka thn: I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka thn: Namazi i mesm sht namazi i ikindis. Ky hadith sht Hasen Sahih. [El-Mishkat (634):].182- (Sahih me at para ktij) Na ka treguar Henadi, ka thn: Na ka treguar Abdeh: Nga Seidi: Nga Katade: Nga El-Hasen: Nga Semurah ibn Xhundub: Nga i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) se ai ka thn: Namazi i mesm sht namazi i ikindis. [i njjti burim i msiprm].- (Sahih) N tem ka hadith edhe nga Aliu, Aisha, Hafsa, Ebu Hurejra dhe Ebu Hashim ibn Utbeh. Muhamedi thot: Ali ibn Abdullah ka thn: Hadithi i El-Hasen nga Semura ibn Xhundub sht Hadith Sahih dhe ai e ka dgjuar vet at. Hadithi i Semura pr namazin e mesm sht Hasen Sahih. N kt hadith sht bazuar shumica e dijetarve prej shokve t t Drguarit (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) etj.Por Zejd ibn Thabit dhe Aisha kan thn se namazi i mesm sht ai i dreks.Ndrsa Ibn Abasi dhe Ibn Umeri kan thn: Namazi i mesm sht ai i sabahut.Na ka treguar Ebu Musa Muhamed ibn El-Muthena, ka thn: Na ka treguar Kurejsh ibn Enes: Nga Habib ibn Esh-Shehid, ka thn: Muhamed ibn Sirijn m ka thn mua: Pyete El-Hasenin se nga kush e ka dgjuar hadithin pr kurbanin pr t sapolindurin. Un e pieta dhe ai tha: E kam dgjuar at nga Semurah ibn Xhundub. (Do t thot q ai ka dgjuar hadithe nga Semurah).182 ()- Ma ka treguar gjithashtu kt hadith Muhamed ibn Ismail: Nga Ali ibn Abdullah El-Medijni: Nga Kurejsh ibn ibn Enes. Muhamedi thot: Aliu ka thn: Q t ket dgjuar El-Hasen nga Semurah sht dika e vrtet, duke argumentuar me kt hadith. [, shih gjithashtu hadithin nr. 1522].(22) Temafar ka ardhur pr mosplqyerjen e t falurit pas namazit t ikindis dhe pas namazit t sabahut183- (Sahih) Na ka treguar Ahmed ibn Menij, ka thn: Na ka treguar Hushejm, ka thn: Na ka treguar Mensur i cili sht Ibn Zadhan: Nga Katade, ka thn: Na ka treguar Ebu El-Alije: Nga Ibn Abasi, ka thn: Kam dgjuar shum prej shokve t t Drguarit (sal-lallahu alejhi ue sel-lem), prej t cilve edhe Umer ibn El-Hatab i cili ka qen prej m t dashurve tek un, se kan thn:I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka ndaluar nga t falurit (nafile) pas namazit t sabahut derisa t lind dielli, si dhe nga t falurit pas namazit t ikindis derisa t perndoj ai.N tem ka hadith edhe Aliu, Ibn Mesudi, Ebu Seidi, Ukbeh ibn Amir, Ebu Hurejra, Ibn Umer, Semura ibn Xhundub etj. Hadithi i Ibn Abasit nga Umeri sht Hasen Sahih dhe n t jan bazuar shum dijetar prej sahabeve dhe pasardhsve t tyre t cilt thon se sht e paplqyeshme q t falesh (nafile) pas namazit t sabahut derisa t lind dielli dhe pas ikindis derisa t perndoj dielli. Ndrsa namazet e detyrueshme q kan kaluar pa falur, nuk ka problem q t fallen n kto koh. Ali ibn El-Medijni thot: Jahja ibn Seidi ka thn: Shube ka thn: Katade nuk ka dgjuar nga Ebi El-Alijeh vese tri gjra: Hadithin e Umerit: I Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka ndaluar nga t falurit pas namazit t sabahut derisa t lind dielli dhe pas namazit t ikindis derisa t perndoj dielli., Hadithin e Ibn Abasit nga i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) q thot: Nuk i lejohet askujt q t thot: Un jam m i mir se Junus ibn Meta. Dhe hadithin e Aliut (radiallahu anhu): Gjykatsit jan tri llojesh [Ibn Maxheh (1250):].(23) Temafar ka ardhur pr t falurit pas namazit t ikindis184- (Me sened daif-t dobt, ndrsa shprehja: por nuk e prsriti m kt gj sht munker- e shpifur, e refuzuar) Na ka treguar Kutejbe, ka thn: Na ka treguar Xherijr: Nga Ata ibn Es-Saib: Nga Seid ibn Xhubejr: Nga Ibn Abasi (radiallahu anhu), ka thn: I Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) fali dy rekat pas namazit t ikindis sepse i erdhn disa t holla dhe e penguan q t falte dy rekatet pas namazit t dreks, kshtu q i fali ato pas namazit t ikindis, por nuk e prsriti m kt gj.N tem ka hadith edhe nga Aisha, Umu Selemeh, Mejmuneh dhe Ebu Musa. Hadithi i Ibn Abasit sht Hasen Sahih. Shum prej sahabeve kan prcjell nga i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) se ai ka pas falur dy rekat nafile pas namazit t ikindis, por kjo bie n kundrshtim me hadithin ku thuhet se ai (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka ndaluar nga t falurit pas namazit t ikindis derisa t perndoj dielli, ndrsa hadithi i Abasit sht m i sakt sepse ai thot n t: dhe nuk e prsriti m kt gj.Nga Zejd ibn Thabit sht prcjell si hadithi i ibn Abasit, ndrsa nga Aisha jan prcjell shum transmetime n kt tem, p.sh. Se i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) falte dy rekat namaz do her q hynte tek ajo pas namazit t ikindis. Po ashtu sht prcjell nga ajo (radiallahu anha), nga Umu Selemeh, nga i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) se: Ai (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka ndaluar nga t falurit pas namazit t ikindis derisa t perndoj dielli dhe pas namazit t sabahut derisa t lind dielli.Ajo n t ciln jan bashkuar shumica e dijetarve sht mosplqyeshmria e t falurit pas namazit t ikindis derisa t perndoj dielli dhe pas namazit t sabahut derisa t lind dielli, prve asaj q sht prjashtuar nga kjo gj, si sht t falurit n Mek pas ikindis derisa t perndoj dielli dhe pas namazit t sabahut derisa t perndoj dielli, pr shkak t mbarimit t tavafit rreth Keabes, sepse i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka br lshim n kt. Kt fjal e kan thn disa prej sahabeve dhe prej pasardhsve t tyre. Kt fjal ka thn edhe imam Esh-Shafiu, Ahmedi dhe Ishaku. Disa dijetar prej sahabeve dhe pasardhsve t tyre e kan konsideruar t paplqyeshme t falurit pas namazit t ikindis dhe t sabahut edhe n Meke. Kt mendim ka edhe Sufjan Eth-theuri, Malik ibn Enes dhe disa dijetar t Kufas.(24) Temafar ka ardhur pr t falurit (nafile) para namazit t akshamit185- (Sahih) Na ka treguar Henadi, ka thn: Na ka treguar Vekij': Nga Kehmes ibn El-Hasen: Nga Abdullah ibn Burejde: Nga Abdullah ibn Mugafel: Nga i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem), ka thn: Ndrmjet do dy ezaneve (ezanit dhe ikametit) ka nj namaz, pr at q dshiron (t falet).N tem ka hadith edhe nga Abdullah ibn Ez-Zubejr. Hadithi i Abdullah ibn Mugafel sht Hasen Sahih. Shokt e t Drguarit (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) kan rn n kundrshtim pr t falurit para namazit t akshamit, ku disa prej tyre nuk mendojn se ka sunete para namazit t akshamit. N ann tjetr sht prcjell se shum prej sahabeve falnin dy rekate nafile para namazit t akshamit, ndrmjet ezanit dhe ikametit. Ahmedi dhe Ishaku thon: Falja e atyre dy rekateve sht dika e mir. Kjo gj sht e plqyeshme tek ata t dy. [Ibn Maxheh (1162):].(25) Temafar ka ardhur pr at q arrin t fal vetm nj rekat nga namazi i ikindis para se t perndoj dielli186- (Sahih) Na ka treguar El-Ensari, ka thn: Na ka treguar Mean, ka thn: Na ka treguar Malik ibn Enes: Nga Zejd ibn Eslem: Nga Ata ibn Jesar, Busr ibn Seid dhe El-Earaxh, i kan treguar atij: Nga Ebu Hurejra se: I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka thn: Kush arrin t fal nj rekat nga namazi i sabahut para se t lind dielli, ai e ka arritur faljen e sabahut (n koh) dhe kush arrin t fal nj rekat nga namazi i ikindis para se t perndoj dielli ai e ka arritur faljen e saj (n koh). N tem ka hadith edhe nga Aisha (radiallahu anha). Hadithi i Ebu Hurejrs sht Hasen Sahih dhe n t jan bazuar shokt tan: Esh-Shafiu, Ahmedi dhe Ishaku. Kuptimi i ktij hadithi tek ata sht pr at person q ka pasur arsye, si ai q e ka marr gjumi apo e ka haruar dhe pastaj zgjohet apo e kujton at n t lindur apo n t pernduar t diellit. [Ibn Maxheh (699, 670): ].(26) Temafar ka ardhur pr bashkimin ndrmjet dy namazeve187- (Sahih) Na ka treguar Henad, ka thn: Na ka treguar Ebu Muavije: Nga El-Eamash: Nga Habib ibn Ebi Thabit: Nga Seid ibn Xhubejr: Nga Ibn Abasi, ka thn: I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka bashkuar ndrmjet namazit t dreks dhe t ikindis, si dhe ndrmjet namazit t akshamit dhe jacis duke qen n Medine dhe jo pr shkak t ndonj frike apo shiu. Dikush i tha Ibn Abasit: far kishte pr qllim me kt vepr? Ai tha: Donte t mos e rndonte popullin e tij.N tem ka hadith edhe nga Ebu Hurejra. Hadithi i Ibn Abasit sht prcjell prej tij edhe me rrug t tjera. At e ka prcjell gjithashtu Xhabir ibn Zejd, Seid ibn Xhubejr dhe Abdullah ibn Shekik El-Ukajli. Nga Ibn Abasi jan prcjell edhe transmetime t tjera nga i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) n kt tem. [El-Irvau (1/579), Sahih Ebi Daud (1096):].188- (Shum i dobt) Na ka treguar Ebu Seleme Jahja ibn Halef El-Basri, ka thn: Na ka treguar El-Mutemir ibn Sulejman: Nga babai i tij : Nga Hanesh: Nga Ikrima: Nga Ibn Abasi (radiallahu anhu): Nga i Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem), ka thn: Kush bashkon ndrmjet dy namazesh pa ndonj arsye, ai ka hyr nga nj der prej dyerve t gjynaheve t mdha! Haneshi i prmendur sht Ebu Ali Er-Rahabi Husejn ibn Kajs i cili sht transmetues i dobt tek dijetart e hadithit, si Ahmedi etj.Sipas ktij hadithi punohet tek dijetart t cilt thon se nuk lejohet t bashkohet namazi vese n udhtim apo n Arafat (n Haxh). Disa dijetar prej tabiinve kan br lshim n bashkimin ndrmjet dy namazeve pr t smurin. Kjo sht edhe fjala e Ahmedit dhe Ishakut.Disa dijetar t tjer thon se lejohet bashkimi ndrmjet dy namazesh n koh me shi. Kt fjal e thot Esh-Shafiu, Ahmedi dhe Ishaku. Dallimi ndrmjet ktyre sht se imam Esh-Shafiu nuk e sheh t arsyeshme bashkimin e namazeve pr t smurin. [Et-Tealiku Er-Ragijb (1/198), Es-Silsiletu Ed-Daife (4581).

[1] Kjo ka qen n Mek dhe dihet q ajo sht m afr ekuatorit, ndrsa n vendet e tjera ndryshon kjo gj sipas vendndodhjes s tyre.[2] sht pr qllim se koha e namazit t tyre ka qen gjithashtu me dy kufij ndrmjet t cilve ka pasur koh pr tu falur.[3] E ka nxjerr gjithashtu Ahmedi: (1/333), Ebu Daudi: (393), Ibn Huzejme: (325).[4] E ka nxjerr gjithashtu Ahmedi (3/330), En-Nesai (526).[5] E ka nxjerr gjithashtu Ahmedi (2/232).[6] E ka nxjerr gjithashtu Ahmedi (5/349), Muslimi (176/613), Ibn Maxheh, En-Nesai (519), Ibn Huzejme (323).[7] E ka nxjerr gjithashtu Maliku (4), Buhariu (578), Muslimi (230/645), Ebu Daudi, En-Nesai dhe Ahmedi (6/178).[8] E ka nxjerr gjithashtu Ahmedi (3/465), Ebu Daudi, Ibn Maxheh, En-Nesai, Ed-Darimi, El-Humejdi.[9] E ka nxjerr gjithashtu Ahmedi (6/135, 215).[10] E ka nxjerr gjithashtu Buhariu (540).[11] E ka nxjerr gjithashtu Maliku (27), Buhariu (536), Ibn Maxheh, En-Nesai (50), Ebu Daudi, Ed-Darimi dhe Ahmedi (2/462).[12] E ka nxjerr gjithashtu Buhariu (535), Ebu Daudi dhe Ahmedi (5/155).[13] Krkon t thot q ai (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) e fali ikindin n fillim t kohs s saj, kur hija e sendeve bhet sa lartsia e tyre.[14] E ka nxjerr gjithashtu Maliku (2), Buhariu (545), Muslimi (168/611), Ebu Daudi, En-Nesai (505), El-Humejdi dhe Ahmedi (6/37).[15] E ka nxjerr gjithashtu Muslimi (195/622), En-Nesai (511).[16] E ka nxjerr gjithashtu Ahmedi (6/289, 310).[17] E ka nxjerr gjithashtu Buhariu (561), Muslimi (216/636), Ebu Daudi, Ibn Maxheh, Ed-Darimi, Ahmedi (4/51, 54).[18] E ka nxjerr gjithashtu Ebu Daudi, En-Nesai (529), Ahmedi (4/270, 272).[19] E ka nxjerr gjithashtu Ibn Maxheh dhe Ahmedi (2/250, 433).[20] E ka nxjerr gjithashtu Buhariu (568), Muslimi (236), Ibn Maxheh, En-Nesai (530), Ahmedi (4/420, 424).

Ezani Sunenu Tirmidhi

(27) Temafar ka ardhur pr ezanin e par n Islam189- (Hasen) Na ka treguar Seid ibn Jahja ibn Seid El-Emevi, ka thn: Na ka treguar babai im, ka thn: Na ka treguar Muhamed ibn Ishak: Nga Muhamed ibn Ibrahim Et-Tejmi: Nga Muhamed ibn Abdullah ibn Zejd: Nga babai i tij, ka thn: Kur u gdhi shkuam tek i Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) dhe i tregova atij ndrrn q kasha par. Ai (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) tha: Kjo sht nj ndrr e vrtet, shko te Bilali (q t thrras ezanin) sepse ai e ka zrin m t fort dhe m t gjat se ti! Tregoji atij at q t sht thn n ndrr dhe ai t thrras me z t lart! Thot (transmetuesi): Kur Umer ibn El-Hatab dgjoi thirrjen e Bilalit shkoi te i Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) duke trhequr zvarr rroben e tij dhe duke thn: O i Drguari i Allahut, pasha At q t ka drguar ty me t Vrtetn! Un kam par n ndrr njsoj si ato fjal. I Dguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) tha: Falenderimi i qoft vetm Allahut, kjo sht akoma m e sigurt. N tem ka hadith edhe nga Ibn Umer. Hadithi i Abdullah ibn Zejd sht Hasen Sahih. Kt hadith e ka prcjell gjithashtu Ibrahim ibn Sead nga Muhamed ibn Ishak, m t plot dhe m t gjat se i prmenduri. N t sht prmendur edhe forma e ezanit n t cilin prsriten fjalt nga dy her dhe forma e ikametit n t cilin thuhen fjalt vetm nga nj her.Abdullah ibn Zejd sht Ibn AbduRabihi dhe thuhet se sht Ibn AbduRab. Nuk njohim prej tij ndonj hadith nga i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) prve ktij hadithi pr ezanin.Ndrsa Abdullah ibn Zejd ibn Asim El-Mazini ka prcjell shum hadithe nga i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) dhe ai sht xhaxhai i Abad ibn Temijm. [Ibn Maxheh (706)].190- (Sahih) Na ka treguar Ebu Bekr ibn Ebi En-Nadr, ka thn: Na ka treguar El-Haxhaxh ibn Muhamed, ka thn: Ibn Xhurejxh ka thn: Na ka njoftuar Nafiu: Nga Ibn Umer, ka thn: Kur muslimant shkuan n Medine mblidheshin duke e prcaktuar me mendje kohn e faljeve dhe askush nuk thrriste pr kohn e faljes. Nj dit po flisnin pr kt gj. Dikush tha: Merrni nj kmban si ajo e t krishterve! Ndrsa dikush tjetr tha: Merrni nj bri (kafshe) si ai i ifutve! Ather Umeri tha: A nuk po drgoni diknd q t thrras pr tu falur!? I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) tha: Bilal, ngrihu dhe thirr pr tu falur! Ky hadith sht Hasen Sahih Garib nga hadithet e Ibn Umerit. [].(28) Temafar ka ardhur pr prsritjen me vete t dy dshmive nga muezini gjat ezanit191- (Sahih) Na ka treguar Bishr ibn Muadh, ka thn: Na ka treguar Ibrahim ibn Abdul-Aziz ibn Abdul-Melik ibn Ebi Mahdhura, ka thn: M ka treguar babai bashk me gjyshin tim: Nga Ebi Mahdhura, se i Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) e uli at dhe po ia thoshte ezanin shkronj m shkronj. Ibrahimi tha: A ishte si ezani yn? Bishri tha: Un i thash atij: Ma prsrit ezanin! Ather ia tha at duke i prsritur dy dshmit (shehadetet).Hadithi i Ebi Mahdhur pr ezanin sht Hasen Sahih dhe sht prcjell nga ai me m shum se nj rrug. Sipas ktij hadithi veprohet n Mek dhe sipas tij sht edhe fjala e imam Esh-Shafiut. [Ibn Maxheh (708)].192- (Hasen Sahih) Na ka treguar Ebu Musa Muhamed ibn El-Muthena, ka thn: Na ka treguar Affan, ka thn: Na ka treguar Hemmam: Nga Amir ibn Abdul-Vahid El-Ahvel: Nga Makhul: Nga Abdullah ibn Muhajrijz: Nga Ebi Mahdhura, se: I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ia ka msuar atij ezanin me nntmbdhjet fjal, ndrsa ikametin me shtatmbdhjet fjal.Ky hadith sht Hasen Sahih. Emri i Ebi Mahdhuras sht Semurah ibn Mijer.N kt hadith jan bazuar disa dijetar pr ezanin dhe sht prcjell se Ebi Mahdhura e thrriste ikametin duke i thn fjalt e tij vetm nga nj her. [Ibn Maxheh (709)].(29) Temafar ka ardhur pr thnien nga nj her t fjalve t ikametit193- (Sahih) Na ka treguar Kutejbe, ka thn: Na ka treguar Abdul-Vehab Eth-Thekafi dhe Jezid ibn Zureji: Nga Halid El-Hadhai: Nga Ebu Kilabe: Nga Enes ibn Malik, ka thn: Bilali ishte urdhruar q ti prsriste nga dy her fjalt e ezanit dhe nga nj her ato t ikametit.N tem ka hadith edhe nga Ibn Umer. Hadithi i Enesit sht Hasen Sahih dhe n t jan bazuar disa dijetar pre sahabeve dhe tabiinve. Kt fjal ka edhe imam Maliku, Esh-Shafiu, Ahmedi dhe Ishaku. [Ibn Maxheh (729, 730)].(30) Temafar ka ardhur pr thirrjen e ikametit duke i prsritur fjalt nga dy her194- (Me sened daif- t dobt) Na ka treguar Ebu Seid El-Eshexh, ka thn: Na ka treguar Ukbeh ibn Halid: Nga Ibn Ebi Lejla: Nga Amr ibn Murrah: Nga Abdurr-Rrahman ibn Ebi Lejla: Nga Abdullah ibn Zejd, ka thn: Ezani it Drguarit t Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka qen ift-ift (duke i prsritur fjalt nga dy her), si ezani edhe ikameti.Hadithin e Abdullah ibn Zejd e ka prcjell Vekiju: Nga El-Eamash: Nga Amr ibn Murrah: Nga Abdurr-Rrahman ibn Ebi Lejla, ka thn: Na kan treguar shokt e Muhamedit (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) se Abdullah ibn Zejd e ka par ezanin n ndrr. Ky sht m i sakt se hadithi i Ibn Ebi Lejla. Abdurr-Rrahman ibn Ebi Lejla nuk ka dgjuar gj nga Abdullah ibn Zejd.Disa dijetar thon se si n ezan ashtu edhe n ikamet fjalt thuhen nga dy her. Kt fjal e ka thn Sufjan Eth-Theuri, Ibn El-Mubarek dhe dijetart e Kufas. Emri i Ibn Ebi Lejla sht Muhamed ibn Abdurr-Rrahman ibn Ebi Lejla. Ai ka qen gjykatsi i Kufas dhe nuk ka dgjuar gj nga babai i tij, por ka transmetuar hadithe nga nj burr, nga babai i tij.(31) Temafar ka ardhur pr thirrjen e ezanit ngadal dhe pa shpejtuar195- (Shum i dobt) Na ka treguar Ahmed ibn El-Hasen, ka thn: Na ka treguar El-Muala ibn Esed, ka thn: Na ka treguar Abdul-Munim i cili sht ai q u jepte uj pr t pir njerzve, ka thn: Na ka treguar Jahja ibn Muslim: Nga El-Hasen dhe Atai: Nga Xhabiri: Se i Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) i ka thn Bilalit: O Bilal, kur t thrrassh ezanin thirre ngadal at dhe kur t thrrassh ikametin shpejto. Ndrmjet ezanit dhe ikametit lr aq koh sa i duhet dikujt pr t ngrn dhe pr t pir, apo aq sa i duhet atij q hyn pr t kryer nevojat e tij dhe mos e thrrisni ikametin derisa t m shihni mua! [El-Irvau (228) Por fjala: dhe mos e thrrisni ikametin derisa t m shihni mua! sht e sakt dhe do t vij m pas (517)].196- Na ka treguar Abdu ibn Humejd, ka thn: Na ka treguar Junus ibn Muhamed: Nga Abdul-Munim; njsoj si hadithi i par. Hadithin e Xhabirit nuk e njohim vese nga kjo rrug, nga hadithi i Andul-Munim, por senedi i tij sht mexhhul-i panjohur. Abdul-Munim sht dijetar nga Basra. [Shih hadithin e msiprm].(32) Temafar ka ardhur pr futjen e gishtit n vesh gjat thirrjes s ezanit197- (Sahih) Na ka treguar Mahmud ibn Gajlan, ka thn: Na ka treguar Abdurr-Rrazak, ka thn: Na ka njoftuar Sufjan Eth-Theuri: Nga Avni ibn Ebi Xhuhajfe: Nga babai i tij, ka thn: Kam par Bilalin t thrras ezanin duke u rrotulluar dhe e onte gojn ktej e andej (majtas-djathtas kur thoshte: hajje alas-salah dhe hajje alal-felah) dhe n t dy vesht fuste gishtat e tij. Ndrkoh i Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ishte n nj tend t kuqe dhe m duket se tha: Ishte prej lkure. Bilali kaloi para tij me nj shkop n dor dhe e nguli n Batha- nj lndin jasht Mekes, para t cilit (shkop) u fal i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) dhe para tij (pas shkopit) kalonte qeni e gomari. Ai (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) kishte veshur nj kostum t kuq dhe un sikur shoh tani shklqimin e krcijve t tij. Sufjani thot: Mendojm se kostumi ka qen me vija t kuqe dhe jo i kuq.Hadithi i Ebi Xhuhajfe sht Hasen Sahih dhe sipas tij veprojn dijetart t cilt e konsiderojn t plqyeshme q muezini t fus gishtat n t dy vesht e tij gjat thirrjes s ezanit. Disa dijetar kan thn q t bj kshtu edhe kur thrret ikametin. Kjo sht fjala e El-Euzait. Ebu Xhuhajfe e ka emrin Vehbi ibn Abdullah Es-Suvai. [Ibn Maxheh (711)].(33) Temafar ka ardhur pr shtesn q bhet n ezanin e sabahut198- (Daif- i dobt) Na ka treguar Ahmed ibn Menij, ka thn: Na ka treguar Ebu Ahmed Ez-Zubejri, ka thn: Na ka treguar Ebu Israil: Nga El-Hakem: Nga Abdurr-Rrahman ibn Ebi Lejla: Nga Bilali, ka thn: I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) m tha mua: Mos thuaj Es-salatu hajrun minen-neum n ndonj prej namazeve, prve namazit t sabahut! N tem ka hadith edhe nga Ebu Mahdhura. Hadithin e Bilalit nuk e njohim vese nga transmetimi i Ebu Israil El-Mulai i cili nuk e ka dgjuar kt hadith nga El-Hakem ibn Utejbeh, por ai e ka transmetuar at nga El-Hasen ibn Umara: Nga El-Hakem ibn Utejbe. Emir i Ebu Israilit sht Ismail ibn Ebu Ishak i cili nuk sht transmetues i fort tek dijetart e hadithit.Dijetart kan rn n kundrshtim n lidhje me kuptimin e tethvibit-shtess n ezanin e sabahut; disa thon se ajo shtes sht t thuash: Es-salatu hajrun minen-neum n ezanin e sabahut. Kjo sht fjala e Ibn El-Mubarek dhe Ahmedit. Ndrsa Ishaku thot: Tethvibi i paplqyeshm sht shtesa q kan shpikur njerzit pas kohs s t Drguarit (sal-lallahu alejhi ue sel-lem); kur muezini thrriste ezanin dhe shihte q njerzit vonoheshin pr t ardhur n xhami, ather ai thoshte ndrmjet ezanit dhe ikametit: kad kametis-salah, hajje alas-salah, hajje alal-felah. Kto fjal jan ato pr t cilat Ishaku thot se jan t paplqyera tek dijetart dhe t cilat i kan shpikur pas t Drguarit (sal-lallahu alejhi ue sel-lem). Ndrsa komenti q i bri Ahmedi dhe Ibn El-Mubarek tehtvibit sht fjala es-salatu hajrun minen-neum n ezanin e sabahut, kjo sht domethnie e sakt dhe kt gj e kan zgjedhur edhe dijetart. sht prcjell nga Abdullah ibn Umer se ai thoshte n namazin e sabahut: es-salatu hajrun minen-neum. Ndrsa Muxhahidi transmeton: Hura me Abdullah ibn Umer n nj xhami ku po thirrej ezani. Ne donim t faleshim n t, por muezini bri shtes n ezan dhe Abdullahi doli nga xhamia duke thn: Eja t dalim prej ktij bidatiu! Dhe nuk u fal n at xhami. Thot (Muxhahidi): Tethvibi-shtesa q urrente Abdullahi ishte ajo q shpikn njerzit m pas. [Ibn Maxheh (715)].(34) Temafar ka ardhur q ikametin e thrret ai q thrret ezanin199- (Daif) Na ka treguar Hennad, ka thn: Na ka treguar Abdeh dhe Jeala ibn Ubejd: Nga Abdurr-Rrahman ibn Zijad ibn Enum El-Ifrijki: Nga Zijad ibn Nuajm El-Hadrami: Nga Zijad ibn El-Harith Es-Sudai, ka thn: M urdhroi i Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) q t thrtas ezanin e sabahut dhe un e thirra at. Pastaj Bilali donte t thrriste ikametin, por i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) tha: Ezanin e thirri vllai i Sudait dhe ikametin e thrret ai q thrret ezanin. N tem ka hadith edhe nga Ibn Umeri. Hadithin e Zijadit e njohim nga transmetimi i El-Ifrijkit i cili sht i dobt tek dijetart e hadithit; e ka konsideruar t dobt Jahja ibn Seid El-Katan e t tjer. Ahmedi thot: Un nuk e shkruaj hadithin e El-Ifrijkit. Ndrsa Muhamed ibn Ismail e ka forcuar disi gjendjen e tij duke thn se atij mund ti merret hadithi.Shumica e dijetarve jan t mendimit se ikametin duhet ta thrras ai q thrret ezanin. [Ibn Maxheh (717)].(35) Temafar ka ardhur pr mosplqyeshmrin e thirrjes s ezanit duke qen pa avdes200- (Daif) Na ka treguar Ali ibn Huxhr, ka thn: Na ka treguar El-Velid ibn Muslim: Nga Muavije ibn Jahja Es-Sadefi: Nga Ez-Zuhri: Nga Ebu Hurejra: Nga i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem), ka thn: Ezanin nuk e thrret vese ai q ka avdes! [El-Irvau (222)].201- (Daif) Na ka treguar Jahja ibn Musa, ka thn: Na ka treguar Abdullah ibn Vehbi: Nga Junusi: Nga Ibn Shihabi, ka thn: Ebu Hurejra ka thn: Nuk duhet t thrras pr namaz (ezanin) vese ai q ka avdes.Ky hadith sht m i sakt se ai i pari, por hadithin e Ebu Hurejras, Ibn Vehbiu nuk e ka ngritur tek i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem), megjithat ai sht m i sakt se hadithi i El-Velid ibn Muslim edhe pse Ez-Zuhri nuk e ka dgjuar Ebu Hurejran.Dijetart kan rn n kundrshtim pr thirrjen e ezanit pa pasur avdes; disa e konsiderojn t paplqyeshme, si Esh-Shafiu dhe Ishaku, ndrsa disa dijetar t tjer kan br lshim n kt gj, si jan Sufjani, Ibn El-Mubarek dhe Ahmedi. [I njjti burim i msiprm].(36) Temafar ka ardhur pr thnien se imami ka m shum t drejtn kohn e thirrjes s ikametit202- (Hasen) Na ka treguar Jahja ibn Musa, ka thn: Na ka treguar Abdurr-Rrazak, ka thn: Na ka njoftuar Israili, ka thn: M ka njoftuar Simak ibn Harb i cili ka dgjuar Xhabir ibn Semurah t thot: Muezini i t Drguarit t Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) priste dhe nuk e thrriste ikametin derisa shihte t Drguarin e Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) t dilte, ather e thrriste ikametin. Hadithi i Xhabir ibn Semurah sht Hasen Sahih, por hadithin e Israilit nga Simaku nuk e njohim vese nga kjo rrug. Kshtu thon edhe disa dijetar; q muezini sundon ezanin, ndrsa imami ikametin. [Sahih Ebi Daud (548):].(37) Temafar ka ardhur pr thirrjen e ezanit t nats ( pr ezanin e par t sabahut)203- (Sahih) Na ka treguar Kutejbe, ka thn: Na ka treguar El-Lejth: Nga Ibn Shihab: Nga Salim: Nga babai i tij, se i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka thn: Bilali thrret ezanin e nats, prandaj hani dhe pini derisa t dgjoni ezanin e Ibn Umi Mektum! N tem ka hadith edhe nga Ibn Mesudi, Aisha, Unejsa, Enesi, Ebu Dherri dhe Semura. Hadithi i Ibn Umerit sht Hasen Sahih. Dijetart kan rn n kundrshtim pr ezanin e nats; disa prej tyre thon se nse muezini e thrret ezanin q me nat, ai ezan mjafton dhe nuk ka nevoj t thrras ezan t dyt. Kjo sht fjala e imam Malikut, Ibn El-Mubarek, Esh-Shafiut, Ahmedit dhe Ishakut. Ndrsa disa dijetar t tjer thon se muezini duhet t thrras ezan tjetr edhe nse thrret q me nat. Kjo sht fjala e Sufjan Eth-Theurit (si dhe e Ebu Hanifes).Transmeton Hamad ibn Seleme: Nga Ejubi: Nga Nafiu: Nga Ibn Umer, se Bilali thirri ezanin q me nat dhe i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) e urdhroi t thrras dhe t shtoj n ezan: Njerzit fjetn! Ky hadith sht i panjohur, por i sakt sht ai i Ubejdullah ibn Umerit e t tjer: Nga Nafiu: Nga Ibn Umeri, se i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka thn: Bilali e thrret ezanin q me nat, prandaj hani e pini derisa t thrras ezanin Ibnu Umi Mektum!Abdul-Aziz ibn Ebi Ravad transmeton nga Nafiu se: Nj muezin i Umerit (radiallahu anhu) thirri ezanin q me nat dhe Umeri e urdhroi at q ta thrras prsri. Por ky hadith nuk sht i sakt sepse ai sht i prer ndrmjet Nafiut dhe Umerit, dhe ndoshta Hamadi ka pasur pr qllim kt hadith, por i sakt sht transmetimi i Ubejdullah e t tjerve nga Nafiu: Nga Ibn Umer si dhe transmetimi i Ez-Zuhrit: Nga Salim: Nga Ibn Umer se: I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka thn: Bilali e thrret ezanin q me nat Nse hadithi i Hamadit do t kishte qen i sakt, ather ky hadith nuk do t kishte kuptim, sepse i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) thot: Bilali e thrret ezanin q me nat.. duke i njoftuar ata pr at q presin dhe nse do ta urdhronte ta prsriste ezanin nuk do ta thoshte at fjal.Ali ibn El-Medijni thot: Hadithi i Hamad ibn Seleme: Nga Ejubi: Nga Nafiu: Nga Ibn Umer: Nga i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem); sht nj hadith i panjohur dhe Hamad ibn Seleme ka gabuar n t. [El-Irvau (219):].(38) Temafar ka ardhur pr mosplqyeshmrin e daljes nga xhamiapas thirrjes s ezanit204- (Hasen Sahih) Na ka treguar Hennadi, ka thn: Na ka treguar Vekij': Nga Sufjani: Nga Ibrahim ibn El-Muhaxhir: Nga Ebu Esh-Sheatha, ka thn: Nj burr doli nga xhamia pasiq ishte thirr n t ezani i ikindis dhe Ebu Hurejra tha: Ky njeri ka kundrshtuar urdhrin e Ebu El-Kasim (sal-lallahu alejhi ue sel-lem). N tem ka hadith edhe nga Uthmani. Hadithi i Ebu Hurejras sht Hasen Sahih dhe sipas tij kan punuar dijetart prej sahabeve dhe pasardhsve t tyre: Askush t mos dal nga xhamia pas ezanit vese pr ndonj arsye; nse sht pa avdes apo pr ndonj pun t domosdoshme. Por Ibrahim En-Nehij thot se mund t dal nse muezini nuk ka filluar t thrras ikametin. Kjo dalje pr mendimin ton sht pr at q ka ndonj arsye.Emri i Ebu Esh-Sheatha sht Sulejm ibn El-Esved i cili sht babai i Eshath ibn Ebi Esh-Sheatha. Eshathi e ka transmetuar kt hadith nga babai i tij Ebu Esh-Sheatha. [Ibn Maxheh (733):].(39) Temafar ka ardhur pr thirrjen e ezanit n udhtim205- (Sahih) Na ka treguar Mahmud ibn Gajlan, ka thn: Na ka treguar Vekij': Nga Sufjani: Nga Halid El-Hadhai: Nga Ebu Kilabeh: Nga Malik ibn El-Huvejrith, ka thn: Un dhe nj djal i xhaxhait tim shkuam tek i Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) dhe ai tha: Kur t jeni n udhtim, thirreni ezanin dhe ikametin, pastaj t bhet imam m i madhi prej jush n mosh. Ky hadith sht Hasen Sahih dhe me t punon shumica e dijetarve t cilt thon se duhet t thirret ezani pr namaz n udhtim. Disa t tjer thon se ikameti do t mjaftonte, sepse ezani sht pr at q krkon t mbledhi njerz, por fjala e par sht m e sakt dhe at e ka thn edhe Ahmedi dhe Ishaku. [Ibn Maxheh (979):].(40) Temafar ka ardhur pr dobin e ezanit206- (Daif) Na ka treguar Muhamed ibn Humejd Er-Razi, ka thn: Na ka treguar Ebu Tumejle, ka thn: Na ka treguar Ebu Hamza: Nga Xhabiri: Nga Muxhahidi: Nga Ibn Abasi se i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka thn: Kush e thrret ezanin pr shtat vjet pr Hir t Allahut, atij do ti shkruhet shptim nga Zjarri.N tem ka hadith edhe nga Abdullah ibn Mesud, Theubani, Muavija, Enesi, Ebu Hurejra dhe Ebu Seidi. Hadithi i Ibn Abasit sht Garib- nuk njihet vese nga kjo rrug. Emri i Ebu Tumejles sht Jahja ibn Uadih, ndrsa emri i Ebu Hamzs sht Muhamed ibn Mejmun. Xhabir ibn Jezid El-Xhufij e kan konsideruar t dobt, madje Jahja ibn Seid dhe Abdurr-Rrahman ibn Mehdi e kan ln hadithin e tij. Kam dgjuar El-Xharud t thot: Kam dgjuar Vekijun t thot: Sikur t mos ishte Xhabir El-Xhufij, ather njerzit e Kufas do t kishin ngelur pa hadith dhe sikur t mos ishte Hamadi ata do t kishin ngelur pa fikh! [Ibn Maxheh (727)].(41) Temafar ka ardhur pr shprehjen: Imami sht prgjegjs,ndrsa muezini i besueshm207- (Sahih) Na ka treguar Hennad, ka thn: Na ka treguar Ebu El-Ahvas dhe Ebu Muavije: Nga El-Eamash: Nga Ebu Salih: Nga Ebu Hurejra (radiallahu anhu), ka thn: I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka thn: Imami sht prgjegjs dhe muezini i besueshm. O Zot! Drejtoi imamt dhe fali muezint! N tem ka hadith edhe nga Aisha, Sehl ibn Sead dhe Ukbeh ibn Amir. Hadithin e Ebu Hurejrs e ka prcjell Sufjan Eth-Theuri dhe Hafs ibn Gijath e t tjer, nga El-Eamash: Nga Ebu Salih: Nga Ebu Hurejra: Nga i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem). Gjithashtu e ka transmetuar Esbat ibn Muhamed: Nga El-Eamash, ka thn: M kan treguar nga Ebu Salih: Nga Ebu Hurejra: Nga i drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem).Kt hadith e ka transmetuar gjithashtu Nafiu ibn Sulejman: Nga Muhamed ibn Ebi Salih: Nga babai i tij: Nga Aisha: Nga i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem).Kam dgjuar Ebu Zurah t thot: Hadithi i Ebu Salih nga Ebu Hurejra sht m i sakt se ai i tij nga Aisha. Ndrsa Muhamedin e kam dgjuar t thot: Hadithi i Ebu Salih nga Aisha sht m i sakt, si dhe prmendi nga Ali ibn El-Medijni se ai nuk e ka konsideruar t qndrueshm hadithin e Ebu Salihut nga Ebu Hurejra dhe as at nga Aisha n kt tem. [El-Mishkat (663), El-Irvau (217), Sahih Ebi Daud (530)].(42) Temafar thuhet kur muezini thrret ezanin208- (Sahih) Na ka treguar Ishak ibn Musa El-Ensari, ka thn: Na ka treguar Mean, ka thn: Na ka treguar Maliku()Dhe na ka treguar Kutejbe: Nga Maliku: Nga Ez-Zuhri: Nga Ata ibn Jezid El-Lejthi: Nga Ebu Seid, ka thn: I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka thn: Kur dgjoni ezanin thoni ashtu si thot muezini! N tem ka hadith edhe nga Ebu Rafiu, Ebu Hurejra, Umu Habibe, Abdullah ibn Amr, Abdullah ibn Rabijah, Aisha, Muadh ibn Enes dhe Muavija. Hadithi i Ebu Seidit sht Hasen Sahih dhe po si ai ka transmetuar Meamari e t tjer nga Ez-Zuhri, si hadithi i Malikut. Kt hadith e ka transmetuar edhe Abdurr-Rrahman ibn Ishak: Nga Ez-Zuhri: Nga Seid ibn El-Musejjib: Nga Ebu Hurejra: Nga i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem), por transmetimi i Malikut sht m i sakt. [Ibn Maxheh (720):].(43) Temafar ka ardhur pr mosplqyeshmrin e t marrurit pages nga muezini pr thirrjen e ezanit209- (Sahih) Na ka treguar Hennadi, ka thn: Na ka treguar Ebu Zubejd i cili sht Abther ibn El-Kasim: Nga EshAth: Nga El-Hasen: Nga Uthman ibn Ebi El-As, ka thn: Nga porosit e fundit q m dha i Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ishte q t marr muezin i cili nuk krkon pages pr thirrjen e ezanit. Hadithi i Uthmanit sht Hasen Sahih dhe sipas tij kan punuar dijetart t cilt e konsiderojn t paplqyeshme q muezini t marr pages pr thirrjen e ezanit dhe e konsiderojn t plqyeshme pr t q ta bj pr Hir t Allahut. [Ibn Maxheh (714)].(44) Temafar lutje thuhet pasiq muezini e mbaron ezanin210- (Sahih) Na ka treguar Kutejbe, ka thn: Na ka treguar El-Lejth: Nga El-Hukejm ibn Abdullah ibn Kajs: Nga Amir ibn Sead: Nga Sead ibn Ebi Uekas: Nga i Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem), ka thn: Kush thot kur dgjon muezinin: Edhe un dshmoj se nuk ka t adhuruar tjetr prve Allahut, Nj e t Pashoq dhe se Muhamedi sht njeri dhe i Drguari i Tij. Un jam i knaqur me Allahun si Zotin tim, me Muhamedin si t Drguarin tim dhe me Islamin si Fen time, atij i falen gjynahet e tij! Ky hadith sht Hasen Sahih Garib dhe nuk njohim vese nga transmetimi i El-Lejth ibn Sead nga Hukejm ibn Abdullah ibn Kajs. [Ibn Maxheh (721):].(45) Tem e njjt me t msiprmen211- (Sahih) Na ka treguar Muhamed ibn Sehl ibn Asker El-Bagdadi dhe Ibrahim ibn Jakub, kan thn: Na ka treguar Ali ibn Ajash El-Himsi, ka thn: Na ka treguar Shuajb ibn Ebi Hamza, ka thn: Na ka treguar Muhamed ibn El-Munkedir: Nga Xhabir ibn Abdullah, ka thn: I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka thn: Kush thot pasiq dgjon thirrjen (ezanin): O Zot i ksaj thirrjeje t plot dhe i ktij namazi t prhershm, jepi Muhamedit vendin t cilin nuk e arrin vese njri prej robrve t Tu dhe gradn m t lart, si dhe ngjalle at n nj vend t lavdrueshm t cilin ia ke premtuar! Atij i bhet hallall ndrmjetsimi im n Ditn e Kijametit! Hadithi i Xhabirit sht Hasen Garib nga hadithet e Muhamed ibn El-Munkedir dhe nuk njohim ta ket transmetuar at ndokush tjetr prve Shuajb ibn Ebi Hamzs: Nga Muhamed ibn El-Munkedir. Emri i Ebu Hamzs sht Dijnar. [Ibn Maxheh (722):].(46) Temafar ka ardhur se lutja q bhet n kohn ndrmjet ezanit dhe ikametitnuk kthehet mbrapsht212- (Sahih) Na ka treguar Mahmud ibn Gajlan, ka thn: Na ka treguar Uekij, Abdurr-Rrazaku, Ebu Ahmedi dhe Ebu Nuajmi, kan thn: Na ka treguar Sufjani: Nga Zejd El-Amij: Nga Ebu Ijas Muavije ibn Kurah: Nga Enes ibn Malik, ka thn: I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka thn: Lutja n kohn ndrmjet ezanit dhe ikametit nuk kthehet mbrapsht. Hadithi i Enesit sht Hasen Sahih. T ngjashm me t ka transmetuar edhe Ebu Ishak El-Hemdani: Nga Burejd ibn Ebi Merjem: Nga Enesi: Nga i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem). [El-Mishkat (671), El-Irvau (244), Sahih Ebi Daud (534)].

Obligueshmeria e Namazit, Vlera e Namazit, Namazi kolektiv ne Xhami Sunenu Tirmidhi

(47) Temafar ka ardhur pr numrin e namazeve q Allahu u kangarkuar robve t Tij213- (Sahih)Na ka treguar Muhamed ibn Jahja En-Nijsaburi, ka thn: Na ka treguar Abdurr-Rrazaku, ka thn: Na ka njoftuar Meamar: Nga Ez-Zuhri: Nga Enes ibn Malik, ka thn:Natn e Isras ngritjes n qiell, t Drguarit (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) iu bn obligim pesdhjet namaze, pastaj u paksuan derisa ngeln pes namaze, pastaj u thirr: O Muhamed! Fjala tek Un nuk ndryshon dhe ti me kto pes namaze ke shprblimin e pesdhjet namazeve.N tem ka hadith edhe nga Ubadeh ibn Es-Samit, Talha ibn Ubejdullah, Ebu Dherri, Ebu Katade, Malik ibn Sasaah dhe Ebu Seid El-Hudrij.Hadithi i Enesit sht Hasen Sahih Garib. [].(48) TemaPr dobin e pes namazeve214- (Sahih)Na ka treguar Ali ibn Huxhr, ka thn: Na ka njoftuar Ismail ibn Xheaferr: nga El-Ala ibn Abdurr-Rrahman: Nga babai i tij: Nga Ebu Hurejra (radiallahu anhu) se i Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka thn:Pes namazet dhe nga falja e xhumas n t xhuman tjetr jan falje gjynahesh ndrmjet njra-tjetrs, nse nuk ka rn n gjynahe t mdha!N tem ka hadith edhe nga Xhabiri, Enesi dhe Handhale El-Usejidi. Hadithi i Ebu Hurejrs sht Hasen Sahih. [Et-Tealik Er-Ragib (1/137)].(49) Temafar ka ardhur pr dobin e faljes n kolektiv215- (Sahih)Na ka treguar Hennadi, ka thn: Na ka treguar Abdeh: Nga Ubejdullah ibn Umer: Nga Nafiu: Nga Ibn Umer, ka thn: I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka thn:Falja n kolektiv (me xhemat) sht njzet e shtat grad m e mir se falja e burrit vetm,.N tem ka hadith edhe nga Abdullah ibn Mesudi, Ubej ibn Keab, Muadh ibn Xhebel, Ebu Seidi, Ebu Hurejra dhe Enes ibn Maliku. Hadithi i Ibn Umerit sht Hasen Sahih. Nafiu ka prcjell gjithashtu nga Ibn Umer se i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka thn:Namazi n kolektiv sht njzet e shtat grad m i mir se namazi i burrit duke qen vetm.Por shumica e transmetimeve nga i Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) thon:Njzet e pes grad,prve Ibn Umerit i cili thot:Njzet e shtat grad.[Ibn Maxheh (789):].216- (Sahih)Na ka treguar Ishak ibn Musa El-Ensari, ka thn: Na ka treguar Mean, ka thn: Na ka treguar Maliku: Nga Ibn Shihabi: Nga Seid ibn El-Musejjib: Nga Ebu Hurejra se i Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka thn:Falja e burrit n kolektiv sht njzet e pes pjes m e mir se falja e tij vetm.Ky hadith sht Hasen Sahih. [Ibn Maxheh (786, 787):].(50) Temafar ka ardhur pr at person q dgjon thirrjen e ezanitdhe nuk i prgjigjet asaj217- (Sahih)Na ka treguar Hennadi, ka thn: Na ka treguar Uekij': Nga Xheaferr ibn Burkan: Nga Jezid ibn El-Esam: Nga Ebu Hurejra: Nga i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem), ka thn:Kisha vendosur t urdhroja disa djem q t mblidhnin shkarpa drunjsh, pastaj t urdhroja q t falej namazi dhe pastaj t digjja ata njerz q nuk prezentojn namazin.N tem ka hadith edhe nga Abdullah ibn Mesud, Ebu Ed-Darda, Ibn Abasi, Muadh ibn Enes dhe Xhabiri. Hadithi i Ebu Hurejrs sht Hasen Sahih. sht prcjell gjithashtu edhe nga shok t tjer t t Drguarit (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) t cilt thon:Kushe dgjon thirrjen e namazit dhe nuk i prgjigjet asaj, atij nuk i quhet namazi. Disa dijetar thon: Kjo sht dika krcnuese dhe shtrnguese duke mos br lshim pr asknd q t lr faljen me xhemat, vese me arsye. [Ibn Maxheh (791):].218- (Me sened Daif)Muxhahidi thot: sht pyetur Ibn Abasi pr at burr q agjron ditn dhe falet natn, por q nuk e prezenton namazin me xhemat dhe as namazin e Xhumas, si sht shtja e ktij? Ai (radiallahu anhu) tha: Ai do t jet n Zjarr. Kt na e ka treguar Hennadi, ka thn: Na ka treguar El-Muharibi: Nga Lejthi: Nga Muxhahidi. Ndrsa kuptimi i hadithit sht: T mos e prezentoj faljen me xhemat dhe t Xhuman duke mos i plqyer kjo gj, duke e prmuar vlern e tyre dhe duke qen fodull ndaj atyre.(51) Temafar ka ardhur pr at burr q e fal namazin vetm pastaje arrin namazin n kolektiv219- (Sahih)Na ka treguar Ahmed ibn Menij, ka thn: Na ka treguar Hushejm, ka thn: Na ka njoftuar Jeala ibn Ata, ka thn: Na ka treguar Xhabir ibn Jezid ibn El-Esved El-Amiri: Nga babai i tij, ka thn: Prezentova me t Drguarin (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) n Haxhin e tij dhe fala me t namazin e sabahut n xhamin El-Hajf. Pasiq e kreu namazin, ai u largua dhe u ndesh me dy burra nga fund ii njerzve (xhematit) t cilt nuk ishin falur me t. Ather tha:Mi sillni ktu ata t dy!I solln tek ai (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) dhe ata frgllonin. Ai (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) tha: far iu pengoi q t mos faleni me ne?Ata than: O i Drguari i Allahut, ne ishim falur n tendat tona. Ai (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) tha:Mos e bni kt gj, nse jeni falur n tendat tuaja, pastaj shkoni n nj xhami ku njerzit falen me xhemat, ather faluni me ta dhe ajo do t llogaritet si namaz nafile pr ju!N tem ka hadith edhe nga Mihxhen dhe Jezid ibn Amir. Hadithi i Jezid ibn El-Esved sht Hasen Sahih dhe sipas tij kan gjykuar shum dijetar, prej tyre sht Sufjan Eth-Theuri, Esh-Shafiu, Ahmedi dhe Ishaku. Kta thon: Nse burri falet vetm dhe pastaj arrin namazin me xhemat, ai duhet ti prsris t gjitha namazet dhe ti fal me xhemat. Nse nj burr e fal vetm namazin e akshamit, pastaj e arrin namazin me xhemat, ai duhet ta fal at me xhemat dhe t shtoj nj rekat pr ti plotsuar me numr ift (gjithsej katr rekate), sepse namazi farz pr t sht ai q fali vetm, sipas mendimit t ktyre. [El-Mishkat ((1152), Sahih Ebu Daud (590)].(52) Temafar ka ardhur pr t formuar xhemat t dyt n nj xhamiku sht falur nj her ai namaz220- (Sahih)Na ka treguar Hennadi, ka thn: Na ka treguar Abdeh: Nga Seid ibn Ebi Arube: Nga Sulejman En-Naxhi El-Basri: Nga Ebu El-Mutevekil: Nga Ebu Seidi, ka thn: Nj burr hyri n xhami pasiq i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) e kishte mbaruar namazin. Ai (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) tha:Kushprej jush dshiron t bj tregti t fituar me kt person?Ather u ngrit nj burr dhe u fal me t.N tem ka hadith edhe nga Ebu Umame, Ebu Musa dhe El-Hakem ibn Umejr. Hadithi i Ebu Seidit sht Hasen dhe sipas tij kan gjykuar shum dijetar prej sahabeve e pasradhsve t tyre t cilt thon: Nuk ka problem q nj grup njerzish t falen me xhemat n nj xhami ku sht falur nj her namazi me xhemat. Kjo sht edhe fjala e Ahmedit dhe Ishakut.Por disa dijetar t tjer thon se duhet t falet secili n vete. Kjo sht fjala e Sufjanit, Ibn El-Mubarekut, Malikut dhe Es-Shafiut t cilt kan zgjedhur q n kt rast t falet gjithsecili m vete. [El-Mishkat (1146), El-Irvau (535), Er-Raudu En-Nadijr (979)].(53) Temafar ka ardhur pr dobin e faljes s namazit t jacisdhe sabahut me xhemat221- (Sahih)Na ka treguar Mahmud ibn Gajlan, ka thn: Na ka treguar Bishr ibn Es-Serij, ka thn: Na ka treguar Sufjani: Nga Uthman ibn Hakim: Nga Abdurr-Rrahman ibn Ebi Amrah: Nga Uthman ibn Affan (radiallahu anhu), ka thn: I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka thn:Kush e prezenton namazin e jacis me xhemat, ai ka shprblimin e faljes s gjysms s nats dhe kush e fal namazin e jacis dhe t sabahut me xhemat, ai e ka shprblimin sikur t jet falur gjith natn!N tem ka hadith edhe nga Ibn Umeri, Ebu Hurejra, Enesi, Umara ibn Ruvejbe, Xhundub ibn Abdullah ibn Sufjan El-Bexheli, Ubej ibn Keab, Ebu Musa dhe Burejde. Hadithi i Uthmanit sht Hasen Sahih. Ky hadith sht prcjell edhe meukuf- i ngelur te Uthmani (radiallahu anhu) si fjal e tij, nga Abdurr-Rrahman ibn Ebi Amrah. Gjithashtu sht prcjell merfuan i ngritur te i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) nga Uthmani me rrug t tjera. [Sahih Ebi Daud (564):].222- (Sahih)Na ka treguar Muhamed ibn Beshar, ka thn: Na ka treguar Jezid ibn Harun, ka thn: Na ka njoftuar Daud ibn Ebi Hind: Nga El-Hasen: Nga Xhundub ibn Sufjan: Nga i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem), ka thn:Kushe fal namazin e sabahut, ai sht n Mbrojtjen e Allahut, kshtu q mos e prishni Mbrojtjen e Allahut!Hadith Hasen Sahih. [Et-Tealik Er-Ragib (1/141,163):].223- (Sahih)Na ka treguar Abas El-Anberi, ka thn: Na ka treguar Jahja ibn Kethir Ebu Gasan El-Anberi: Nga Ismail El-Kehal: Nga Abdullah ibn Eus El-Huzai: Nga Burejde El-Eslemi: Nga i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem), ka thn:Prgzoi me drit t plot n Ditn e Kijametit ata q ecin npr errsir pr n xhami!Ky hadith sht Garib dhe merfuu-i ngritur te i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) me kt rrug. Por rruga e sakt e tij sht e meukuf te sahabet e t Drguarit (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) dhe nuk sht i ngritur te ai (sal-lallahu alejhi ue sel-lem). [Ibn Maxheh (779,781)].(54) Temafar ka ardhur pr dobin e t falurit n rreshtin e par224- (Sahih)Na ka treguar Kutejbe, ka thn: Na ka treguar Abdul-Aziz ibn Muhamed: Nga Suhejl ibn Ebi Salih: Nga babai i tij: Nga Ebu Hurejra, ka thn: I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka thn:Rreshti m i mir pr burrat sht ai i pari dhe m i keqi ai i fundit, ndrsa rreshti m i mir pr grat sht ai i fundit dhe m i keqi ai i pari.N tem ka hadith edhe nga Xhabiri, Ibn Abasi, Ebu Seidi, Ubej, Aisha, El-Irbad ibn Sarije dhe Enesi. Hadithi i Ebu Hurejrs sht Hasen Sahih. Gjithashtu sht prcjell nga i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) se:Ai krkonte falje tri her pr ata q falen n rreshtin e par dhe vetm nj her pr ata q falen n rreshtin e dyt.[Ibn Maxheh (1000,1001)].225- (Sahih)I Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) ka thn gjithashtu:Sikur ta dinin njerzit se kishte n thirrjen e ezanit dhe n rreshtin e par, pastaj t mos kishin mundsi tjetr pr ti arritur ato vese duke hedhur short, ata do t hidhnin short pr to!Kt na e ka treguar Ishak ibn Musa El-Ensari, ka thn: Na ka treguar Mean, ka thn: Na ka treguar Maliku: Nga Sumeje: Nga Ebu Salih: Nga Ebu Hurejra: Nga i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem), njsoj si ky hadith. [Ibn Maxheh (998):].226-Na ka treguar Kutejbe: Nga Maliku; njsoj si hadithi i msiprm.(55) Temafar ka ardhur pr drejtimin e rreshtave227- (Sahih)Na ka treguar Kutejbe, ka thn: Na ka treguar Ebu Avaneh: Nga Simak ibn Harb: Nga En-Neuman ibn Beshir, ka thn:I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) i drejtonte rreshtat tan (para faljes). Nj dit doli para xhematit dhe pa gjoksin e nj burri t nxjerr m shum se t tjert, ather tha:A do ti drejtoni rreshtat n namaz apo doni q Allahu t fus prarje dhe urrejtje n mesin tuaj?!N tem ka hadith edhe nga Xhabir ibn Semurah, El-Bera, Xhabir ibn Abdullah, Enesi, Ebu Hurejra dhe Aisha. Hadithi i En-Neuman ibn Beshirit sht Hasen Sahih. Gjithashtu sht prcjell nga i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) se ka thn:Prej plotsimit t namazit sht drejtimi i rreshtave.Transmetohet nga Umeri (radiallahu anhu) se: Ai ngarkonte diknd q t drejtonte rreshtat dhe nuk e merrte tekbirin fillestar t namazit derisa t drejtoheshin rreshtat.Ndrsa nga Aliu dhe Uthmani (radiallahu anhuma) sht prcjell se ata e kishin br rrug kt gj dhe thoshin: Drejtohuni!. Ndrsa Aliu (radiallahu anhu) thoshte: Afrohu pak m par, o filan! Shtyhu pak m mbrapa, o filan![Ibn Maxheh (994):].(56) Temafar ka ardhur pr shprehjen: M afr meje prej jush n namaz t jen m t rriturit dhe m t pjekurit n mendje228- (Sahih)Na ka treguar Nasr ibn Ali El-Xhehdami, ka thn: Na ka treguar Jezid ibn Zurej, ka thn: Na ka treguar Halid El-Hadhai: Nga Ebu Meashar: Nga Ibrahimi: Nga Alkame: Nga Abdullahi: Nga i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem), ka thn:M afr meje prej jush n namaz t jen m t rriturit dhe m t pjekurit n mendje, pastaj ata q vijn pas tyre (n kto cilsi), pastaj ata q vijn pas tyre (t vegjlit). Mos i prishni rreshtat sepse ndryshe iu prahen zemrat dhe mos ngrini zrat si n tregje!N tem ka hadith edhe nga Ubej ibn Keab, Ebu Mesudi, El-Bera dhe Enesi. Hadithi i Ibn Mesudit sht Hasen Garib. sht prcjell gjithashtu se i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) preferonte t viheshin n rresht menjher pas tij muhaxhirt-emigruesit mekas dhe ensart-mikpritsit medinas, me qllim q t msonin prej tij pr ta prcjell n brezat e ardhshm.Emri i Halid El-Hadhait sht Halid ibn Mihran me kunjn Ebu El-Menazil. Kam dgjuar Muhamed ibn Ismail t thot: Halid El-Hadhai nuk ka mbathur kurr kpuc, por ai ulej gjithnj mbi nj kpuc dhe kshtu iu vu emri El-Hadhai-kpucari. Ndrsa emri i Ebu Measher sht Zijad ibn Kulejb. [Sahih Ebi Daud (679):].(57) Temafar ka ardhur pr mosplqyeshmrin e t falurit ndrmjetshtyllave t cilat ndrpresin rreshtat229- (Sahih)Na ka treguar Hennadi, ka thn: Na ka treguar Vekij': Nga Sufjani: Nga Jahja ibn Hani ibn Urvah El-Muradi: Nga Abdul-Hamid ibn Mahmud, ka thn: U falm pas njrit prej princave dhe njerzit (e shumt) na detyruan q t falemi ndrmjet dy shtyllave. Pasiq mbaruam faljen, Enes ibn Maliku tha: Ne ruheshim prej dikaje t till n kohn e t Drguarit t Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem).N tem ka hadith edhe nga Kurrah ibn Ijas El-Muzeni. Hadithi i Enesit sht Hasen dhe disa dijetar e konsiderojn t paplqyeshme t rreshtuarit ndrmjet dy shtyllave. Kjo sht edhe fjala e Ahmedit dhe Ishakut.Ndrsa disa dijetar t tjer kan br lshim n kt gj.(58) Temafar ka ardhur pr t falurit vetm mbrapa rreshtave230- (Sahih)Na ka treguar Hennadi, ka thn: Na ka treguar Ebu El-Ahvas: Nga Husajn: Nga Hilal ibn Jisaf, ka thn:Ishimn Rakah (emr vendi) dhe Zijad ibn Ebu El-Xhead m kapi pr dore dhe m oi tek nj burr i moshuar t cilin e quanin Vabisa ibn Meabed nga fisi Beni Esed. Zijadi tha:M ka treguar ky shejhu se nj burr u fal i vetm mbrapa rreshtit- shejhu dgjonte- dhe i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) e urdhroi at q ta prsriste namazin.N tem ka hadith edhe nga Ali ibn Shejban dhe Ibn Abasi. Hadithi i Vabisa sht Hasen. Disa dijetar e kan konsideruar t paplqyeshme q burri t falet i vetm mbrapa rreshtit dhe thon se ai duhet ta prsris namazin. Kjo sht edhe fjala e Ahmedit dhe Ishakut.Ndrsa disa dijetar t tjer thon se atij i quhet namazi nse falet i vetm mbrapa rreshtit dhe kjo sht fjala e Sufjan Eth-Theurit, Ibn El-Mubarekut dhe Esh-Shafiut.Disa dijetar t Kufas, jan bazuar gjithashtu n hadithin e Vabisa ibn Meabed dhe thon se ai q falet vetm mbrapa rreshtit duhet ta prsris namazin. Prej tyre sht Hamad ibn Ebi Sulejman, Ibn Ebi Lejla dhe Vekiju.Hadithin e Husajnit nga Hilal ibn Jisafi e kan prcjell edhte t tjer, si sht transmetimi i Ebu El-Ahvas: Nga Zijad ibn Ebi El-Xhead: Nga Vabisa ibn Meabed.N hadithin e Husajnit kuptohet se Hilali e ka arritur Vabisan, pr kt arsye dijetart e hadithit jan kundrshtuar; disa prej tyre thon se hadithi i Amr ibn Murrah: Nga Hilal ibn Jisaf: Nga Amr ibn Rashid: Nga Vabisa ibn Meabed sht m i sakt.Ndrsa disa t tjer thon se hadithi i Husajnit: Nga Hilal ibn Jisafi: Nga Zijad ibn Ebi El-Xhead: Nga Vabisa ibn Meabed sht m i sakt. Edhe pr mua ky hadith sht m i sakt se ai i Amr ibn Murrah, sepse ky sht prcjell edhe me rrug tjetr prve hadithit t Hilal ibn Jisafi: Nga Zijad ibn Ebi El-Xhead: Nga Vabisa ibn Meabed. [Ibn Maxheh (1004)].231- (Sahih)Na ka treguar Muhamed ibn Beshar, ka thn: Na ka treguar Muhamed ibn Xheaferr, ka thn: Na ka treguar Shubeh: Nga Amr ibn Murrah: Nga Hilal ibn Jisaf: Nga Amr ibn Rashid: Nga Vabisa ibn Meabed se:Nj burr u fal vetm mbrapa rreshtit dhe i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) e urdhroi at q ta prsriste namazin.Kam dgjuar El-Xharud t thot: Kam dgjuar Vekijun t thot: Nse nj burr falet vetm mbrapa rreshtit, ai duhet ta prsris namazin. [shih hadithin para ktij].(59) Temafar ka ardhur pr at burr q falet me nj burr tjetr232- (Sahih)Na ka treguar Kutejbe, ka thn: Na ka treguar Daud ibn Abdurr-Rrahman El-Utar: Nga Amr ibn Dinar: Nga Kurajbi, shrbtori i Ibn Abasit: Nga Ibn Abasi, ka thn:Nj nat u fala me t Drguarin (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) dhe qndrova nga krahu i majt i tij. Ather i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) m kapi nga mbrapa koke dhe m vendosi nga krahu i djatht i tij.N tem ka hadith edhe nga Enesi. Hadithi i Ibn Abasit sht Hasen Sahih dhe sipas tij veprohet tek dijetart prej sahabeve dhe pasardhsve t tyre t cilt thon: Nse nj burr gjendet i vetm me imamin, ather ai qndron nga e djathta e imamit n namaz. [Sahih Ebi Daud (623, 1237):].(60) Temafar ka ardhur pr at burr q falet me dy burra t tjer233- (Me sened Daif)Na ka treguar Bundar Muhamed ibn Beshar, ka thn: Na ka treguar Muhamed ibn Ebi Udej, ka thn: Na ka lajmruar Ismail ibn Muslim: Nga El-Hasen: Nga Semura ibn Xhundub, ka thn:I Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) na ka urdhruar q nse jemi tre vet, njri nga ne t dal para nesh (q t na prij n namaz).N tem ka hadith edhe nga Ibn Mesudi, Xhabiri dhe Enes ibn Malik. Hadithi i Semuras sht Hasen Garib dhe sipas tij punojn dijetart t cilt thon se nse jan tre vet, dy prej tyre duhet t qndrojn mbrapa imamit.Transmetohet nga Ibn Mesudi se ai u fal nj her me Alkame-n dhe El-Esved. Njrin prej tyre e vendosi nga e djathta e tij dhe tjetrin nga e majta. Kt gj ai e prcjell nga i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem).Disa dijetar kan folur pr Ismail ibn Muslim El-Meki pr nga ana e mbajtjes s tij prmendsh.(61) Temafar ka ardhur prat burr me t cilin falen burra e gra t tjer234- (Sahih)Na ka treguar Ishak El-Ensari, ka thn: Na ka treguar Mean, ka thn: Na ka treguar Malik ibn Enes: Nga Ishak ibn Abdullah ibn Ebi Talha: Nga Enes ibn Malik se gjyshja e tij Mulejke ftoi t Drguarin e Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) pr t ngrn nj lloj ushqimi t cilin e kishte gatuar. Ai (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) hngri prej tij, pastaj tha:Ngrihuni q t falem me ju!Enesi (radiallahu anhu) thot: Shkova t marr nj rrogoz tonin i cili ishte nxir nga prdrimi i teprt, e sprkata me uj dhe mbi t u fal i Drguari i Allahut (sal-lallahu alejhi ue sel-lem). Un dhe nj fmij jetim u vum n radh pas tij, ndrsa gjyshja pas nesh. Ai (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) fali me ne dy rekat pastaj u largua.Hadithi i Enesit sht Hasen Sahih dhe sipas tij punohet tek shumica e dijetarve t cilt thon: Nse me imamin gjendet nj burr dhe nj grua, burri qndron nga e djathta e imamit, ndrsa gruaja mbrata tyre. Me kt hadith jan argumentuar disa njerz pr lejimin e t falurit vetm t burrir mbrapa rreshtit, duke thn se namazi i fmijs nuk llogarit dhe pr Enesin sht sikur t jet falur vetm mbrapa t Drguarit (sal-lallahu alejhi ue sel-lem).Por kjo nuk sht ashtu si thon ata, sepse i Drguari (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) e vendosi Enesin bashk me djalin jetim mbrapa tij dhe sikur ai (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) mos ta llogariste namazin e jetimit, nuk do ta kishte vendosur at me Enesin, por do ta vendoste Enesin nga e djathta e tij.Transmetohet nga Musa ibn Enes: Nga Enesi (radiallahu anhu) se:Ai u fal me t Drguarin (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) dhe i cili e vendosi Enesin nga e djathta e tij.N kt hadith ka argument se falja q ata kryen ishte vullnetare dhe se ai (sal-lallahu alejhi ue sel-lem) donte t fuste bereqet tek ata. [].