SİYASİ PARTİLER MALİ DENETİM REHBERİ · Ek 1. İl Kesin Hesap Çizelgesi Örneği.....35 Ek 2. Genel Merkez Kesin Hesap Çizelgesi Örneği.....36 Ek 3. Birleştirilmiş Kesin

T.C. SAYIŞTAY BAŞKANLIĞI

SİYASİ PARTİLERMALİ DENETİM

REHBERİ

Aralık 2015



REHBERİ

Aralık 2015

Aralık 2015



REHBERİ

Aralık 2015

Belge Adı : SDR 8, Siyasi Partiler Mali Denetim Rehberi

Versiyon No : 2015/1

Versiyon Tarihi : Aralık 2015

Belge Adı : SDR 8, Siyasi Partiler Mali Denetim Rehberi

Versiyon No : 2015/1

Versiyon Tarihi : Aralık 2015

SUNUŞ

Siyasi partiler 1982 Anayasası’nın 68’inci maddesinde demokratik siyasi hayatın

vazgeçilmez unsurları olarak tanımlanmaktadır. Modern demokratik sistemlerde sistemin

devamlılığını sağlayan, farklı kitlesel talepleri temsil edip onları ortak zeminde uzlaştıran

siyasi partilerin, mali faaliyetlerinin yasal düzene uygun bir şekilde gerçekleşmesi son derece

önemli bir konudur. Siyasi partilerin varlıklarını devam ettirebilmeleri için gerekli mali

kaynağı nereden temin ettikleri, sahip olunan bütçenin nerelere ve nasıl harcandığı hususu

yasal düzenlemeler çerçevesinde incelenmelidir. Siyasi partilerin mali denetimi üyesi

olduğumuz Yolsuzluğa Karşı Devletler Grubunun (GRECO) tavsiyelerine uyum göstermesi

açısından da önem arz etmektedir.

Sayıştayın görev, yetki ve sorumluluklarını düzenleyen Anayasa’nın 160 ve 6085

sayılı Sayıştay Kanunu’nun Sayıştayın görevlerini düzenleyen 5’inci maddesine göre,

Sayıştay kanunlarla verilen inceleme, denetleme ve hükme bağlama işlevini yapar.

Siyasi partilerin mali denetimi 1982 Anayasası’nın 69’uncu maddesi, 6216 sayılı

Anayasa Mahkemesinin Kuruluş ve Yargılama Usulleri Hakkındaki Kanun ve 2820 sayılı

Siyasi Partiler Kanunu ile Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün ilgili hükümlerine göre

yapılmaktadır.

6216 sayılı Kanun’un 55’inci maddesine göre Anayasa Mahkemesinin siyasi partilerin

mal edinimleri ile gelir ve giderlerinin kanuna uygunluğunun denetimi için Sayıştaydan

yardım sağlayacağı öngörülmüştür. Benzer şekilde Anayasa Mahkemesinin İçtüzüğü’nün

52’nci maddesinde de, yapılacak esas incelemeye ilişkin denetimin esas ve usulleri ile il

teşkilatlarının hangilerinin inceleneceği hususunun, Anayasa Mahkemesi tarafından aksi

kararlaştırılmadıkça Sayıştay Başkanlığınca belirleneceği hükmü yer almaktadır. Tüm bu

düzenlemeler dikkate alındığında siyasi partilerin mali denetimine ilişkin görev Sayıştaya

verilmiş olup, yapılan denetimler sonucu düzenlenen raporlar karara bağlanmak üzere

Anayasa Mahkemesine gönderilmektedir.

6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 35’inci maddesinde, denetimlerin genel kabul

görmüş uluslararası denetim standartlarına uygun olarak ve güncel denetim metodolojilerinin

uygulanmasında gerekli özen gösterilerek gerçekleştirileceği öngörülmüştür. Mevcut

düzenlemeler çerçevesinde denetimlerin planlı ve programlı bir şekilde yürütülebilmesi için

denetim sürecine ilişkin hususların, kanunlar dikkate alınmak ve genel kabul görmüş

uluslararası denetim standartlarından yararlanmak suretiyle hazırlanacak yönetmelik, standart

ve rehberlerde belirtileceği ifade edilmiştir.

Bu bağlamda, siyasi partilerin mali denetiminde uyulacak esas ve usulleri ortaya

koymak üzere “Siyasi Partiler Mali Denetim Rehberi” hazırlanmıştır. Bu Rehberde 1982

Anayasası, 6216 ve 2820 sayılı Kanunlar ile Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün ilgili

hükümleri çerçevesinde siyasi partilerin mali denetimi ilk ve esas inceleme olarak ikiye

ayrılırken, söz konusu denetimlerin yerine getirilmesinde izlenecek yöntemler hakkında bilgi

verilmiştir.

Denetim rehberleri, uygulamadan edinilen tecrübeler ve yaşanan diğer gelişmeler

ışığında sürekli güncellenen dokümanlardır. Siyasi Partiler Mali Denetim Rehberi de

kazanılan yeni tecrübeler ışığında ihtiyaç duyuldukça güncellenecektir.

Bu rehberin hazırlanmasında emeği geçen tüm mensuplarımıza teşekkür eder, rehberin

kullanıcılar için faydalı olmasını diler, saygılarımı sunarım.

Doç. Dr. Recai AKYEL

Sayıştay Başkanı

uluslararası denetim standartlarından yararlanmak suretiyle hazırlanacak yönetmelik, standart

ve rehberlerde belirtileceği ifade edilmiştir.

Bu bağlamda, siyasi partilerin mali denetiminde uyulacak esas ve usulleri ortaya

koymak üzere “Siyasi Partiler Mali Denetim Rehberi” hazırlanmıştır. Bu Rehberde 1982

Anayasası, 6216 ve 2820 sayılı Kanunlar ile Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün ilgili

hükümleri çerçevesinde siyasi partilerin mali denetimi ilk ve esas inceleme olarak ikiye

ayrılırken, söz konusu denetimlerin yerine getirilmesinde izlenecek yöntemler hakkında bilgi

verilmiştir.

Denetim rehberleri, uygulamadan edinilen tecrübeler ve yaşanan diğer gelişmeler

ışığında sürekli güncellenen dokümanlardır. Siyasi Partiler Mali Denetim Rehberi de

kazanılan yeni tecrübeler ışığında ihtiyaç duyuldukça güncellenecektir.

Bu rehberin hazırlanmasında emeği geçen tüm mensuplarımıza teşekkür eder, rehberin

kullanıcılar için faydalı olmasını diler, saygılarımı sunarım.

Doç. Dr. Recai AKYEL

Sayıştay Başkanı

İÇİNDEKİLERYASAL ÇERÇEVE.................................................................................................................. 1

1. İLK İNCELEME.................................................................................................................. 9

1. 1. Siyasi Parti Kesin Hesaplarının Anayasa Mahkemesine Sunulması ve Sayıştaya

Gönderilmesi .......................................................................................................................... 9

1. 2. İnceleme ......................................................................................................................... 9

1.2.1. Kesin Hesapta Bulunması Gereken Belgeler ......................................................... 10

1.2.2. Kesin Hesaptaki Eksik Belgelerin Tamamlatılması............................................... 12

1.2.3. İlk İncelemenin Yapılması ..................................................................................... 12

1.2.3.1. Genel Başkan İmzalı Yazının İncelenmesi ..................................................... 12

1.2.3.2. Kesin Hesaba İlişkin Parti Yetkili Kurul Kararının İncelenmesi .................... 13

1.2.3.3. Genel Merkez Kesin Hesabının İncelenmesi .................................................. 14

1.2.3.4. İl Örgütleri Kesin Hesaplarının İncelenmesi................................................... 14

1.2.3.5. Birleştirilmiş Kesin Hesabın İncelenmesi ....................................................... 15

1.2.3.6. Taşınmaz ve Taşınır Mallar ile Menkul Kıymet ve Hak Edinimlerinin

İncelenmesi................................................................................................................... 15

1.2.3.7. Banka ve Kasa Mevcuduna İlişkin Belgelerin İncelenmesi ............................ 15

1.2.4. Raporlama .............................................................................................................. 15

1.2.5. İlk İnceleme Raporlarının Anayasa Mahkemesine Gönderilmek Üzere Başkanlığa

Sunulması ......................................................................................................................... 17

1.2.6. Anayasa Mahkemesinin İlk İnceleme Raporlarını Karara Bağlaması ................... 17

2. ESAS İNCELEME ............................................................................................................. 18

2.1. Esas İncelemeye İlişkin Belgelerin Sayıştaya Gönderilmesi ........................................ 18

2.2. İnceleme ........................................................................................................................ 18

2.2.1. Gelirlerin Sağlanmasında Usul............................................................................... 20

2.2.2. Gelir Kaynaklarının İncelenmesi ........................................................................... 21

2.2.2.1. Giriş ve Üyelik Aidatı ..................................................................................... 22

2.2.2.2. Milletvekili Aidatı ........................................................................................... 22

2.2.2.3. Milletvekili Aday Adaylığı Aidatı .................................................................. 23

2.2.2.4. Satış Bedelleri ................................................................................................. 23

2.2.2.5. Bağışlar............................................................................................................ 24

2.2.2.6. Ticari Faaliyet, Kredi ve Borç Alma............................................................... 26

2.2.2.7. Taşınmaz Mal Edinimi .................................................................................... 27

2.2.2.8. Parti Mal Varlığından Elde Edilen Gelirler..................................................... 28

2.2.2.9. Devlet (Hazine) Yardımları............................................................................. 28

2.2.3 Giderlerin Yapılmasında Usul ve Giderlerin İncelenmesi ...................................... 29

2.3. Siyasi Partilerden Mevzuata Aykırılığı Tespit Edilen İşlemleri Hakkında Bilgi ve Belge

İstenmesi............................................................................................................................... 32

2.4. Raporlama ..................................................................................................................... 32

EKLER.................................................................................................................................... 35

Ek 1. İl Kesin Hesap Çizelgesi Örneği................................................................................. 35

Ek 2. Genel Merkez Kesin Hesap Çizelgesi Örneği ............................................................ 36

Ek 3. Birleştirilmiş Kesin Hesap Çizelgesi Örneği .............................................................. 37

Ek 4. Siyasi Parti Tüzel Kişiliği Adına Satın Alınmış Taşınmaz Mal Bildirim Çizelgesi

Örneği ................................................................................................................................... 38

Ek 5. Siyasi Parti Tüzel Kişiliği Adına Satın Alınmış Değeri Yüz Lirayı Aşan Taşınır

Malların, Menkul Kıymetlerin ve Her Türlü Hakların Bildirim Çizelgesi Örneği .............. 39

Ek 6. Örnek Kasa Sayım Tutanağı ....................................................................................... 40

Ek 7. İlk İncelemede Eksik Olduğu Anlaşılan Belgelerin Siyasi Partilerden İstenmesine

İlişkin Örnek Yazı ................................................................................................................ 41

Ek 8. Siyasi Partilerden Belge İstenmesine İlişkin Başkanlık Makamına Yazılan Üst Yazı

Örneği ................................................................................................................................... 44

Ek 9. İlk İnceleme Raporu Örneği ....................................................................................... 45

Ek 10. Kesin Hesap Belgeleri Tamamlatılamayan Siyasi Partilere İlişkin İlk İnceleme

Raporu Örneği ...................................................................................................................... 50

Ek 11. Siyasi Partilerin İlk/Esas İnceleme Raporlarının Anayasa Mahkemesine

Gönderilmesine İlişkin Başkanlık Makamına Yazılan Üst Yazı Örneği ............................. 54


Gönderilmesine İlişkin Anayasa Mahkemesi Başkanlığına Yazılan Üst Yazı Örneği ........ 55

Ek 13. Siyasi Partilere Yapılabilecek Bağış Miktarının Yıllar İtibariyle Üst Sınırı ............ 56

Ek 14. Siyasi Partilerin Yıllar İtibariyle Fatura Düzenleme Alt Sınırı ................................ 57

Ek 15. Esas İncelemeye İlişkin Olarak, Mevzuata Aykırılığı Tespit Edilen Konularda Siyasi

Partilere Gönderilen Yazı Örneği......................................................................................... 58

Ek 16. Esas İnceleme Raporu Örneği................................................................................... 59

Ek 17. İlk ve Esas İncelemenin Birlikte Yapıldığı Rapor Örneği ........................................ 63

Ek 18. Siyasi Partilerin Mali Denetimine İlişkin Kanuni Sınırlamalar ................................ 69

2.2.2.8. Parti Mal Varlığından Elde Edilen Gelirler..................................................... 28

2.2.2.9. Devlet (Hazine) Yardımları............................................................................. 28

2.2.3 Giderlerin Yapılmasında Usul ve Giderlerin İncelenmesi ...................................... 29

2.3. Siyasi Partilerden Mevzuata Aykırılığı Tespit Edilen İşlemleri Hakkında Bilgi ve Belge

İstenmesi............................................................................................................................... 32

2.4. Raporlama ..................................................................................................................... 32

EKLER.................................................................................................................................... 35

Ek 1. İl Kesin Hesap Çizelgesi Örneği................................................................................. 35

Ek 2. Genel Merkez Kesin Hesap Çizelgesi Örneği ............................................................ 36

Ek 3. Birleştirilmiş Kesin Hesap Çizelgesi Örneği .............................................................. 37

Ek 4. Siyasi Parti Tüzel Kişiliği Adına Satın Alınmış Taşınmaz Mal Bildirim Çizelgesi

Örneği ................................................................................................................................... 38

Ek 5. Siyasi Parti Tüzel Kişiliği Adına Satın Alınmış Değeri Yüz Lirayı Aşan Taşınır

Malların, Menkul Kıymetlerin ve Her Türlü Hakların Bildirim Çizelgesi Örneği .............. 39

Ek 6. Örnek Kasa Sayım Tutanağı ....................................................................................... 40

Ek 7. İlk İncelemede Eksik Olduğu Anlaşılan Belgelerin Siyasi Partilerden İstenmesine

İlişkin Örnek Yazı ................................................................................................................ 41

Ek 8. Siyasi Partilerden Belge İstenmesine İlişkin Başkanlık Makamına Yazılan Üst Yazı

Örneği ................................................................................................................................... 44

Ek 9. İlk İnceleme Raporu Örneği ....................................................................................... 45

Ek 10. Kesin Hesap Belgeleri Tamamlatılamayan Siyasi Partilere İlişkin İlk İnceleme

Raporu Örneği ...................................................................................................................... 50


Gönderilmesine İlişkin Başkanlık Makamına Yazılan Üst Yazı Örneği ............................. 54


Gönderilmesine İlişkin Anayasa Mahkemesi Başkanlığına Yazılan Üst Yazı Örneği ........ 55

Ek 13. Siyasi Partilere Yapılabilecek Bağış Miktarının Yıllar İtibariyle Üst Sınırı ............ 56

Ek 14. Siyasi Partilerin Yıllar İtibariyle Fatura Düzenleme Alt Sınırı ................................ 57

Ek 15. Esas İncelemeye İlişkin Olarak, Mevzuata Aykırılığı Tespit Edilen Konularda Siyasi

Partilere Gönderilen Yazı Örneği......................................................................................... 58

Ek 16. Esas İnceleme Raporu Örneği................................................................................... 59

Ek 17. İlk ve Esas İncelemenin Birlikte Yapıldığı Rapor Örneği ........................................ 63

Ek 18. Siyasi Partilerin Mali Denetimine İlişkin Kanuni Sınırlamalar ................................ 69

T.C. Sayıştay Başkanlığı

Siyasi Partiler Mali Denetim Rehberi 1

YASAL ÇERÇEVE

Siyasi partilerin mali denetimi esas olarak 1982 Anayasası, 6216 sayılı Anayasa

Mahkemesinin Kuruluş ve Yargılama Usulleri Hakkındaki Kanun ve 2820 sayılı Siyasi

Partiler Kanunu ile Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün ilgili hükümlerine göre yapılmaktadır.

1982 Anayasası’nın 68’inci maddesinde, “demokratik siyasi hayatın vazgeçilmez

unsurları” olarak tanımlanan siyasi partilerle ilgili olarak, “Devlet, yeterli düzeyde ve hakça

malî yardım yapabilmekte ve yapılacak yardımın, alacakları üye aidatının ve bağışların tabi

olduğu esasların, kanunla düzenlenmesi gerekmektedir.”

hükmü yer almaktadır.

Siyasî partilerin uyacakları esaslar Anayasa’nın 69’uncu maddesinde yer almaktadır.

Söz konusu maddede,

“Siyasi partiler, ticari faaliyetlere girişemezler.

Siyasi partilerin gelir ve giderlerinin amaçlarına uygun olması gereklidir. Bu kuralın

uygulanması kanunla düzenlenir. Anayasa Mahkemesince siyasi partilerin mal edinimleri ile

gelir ve giderlerinin kanuna uygunluğunun tespiti, bu hususun denetim yöntemleri ve aykırılık

halinde uygulanacak yaptırımlar kanunda gösterilir. Anayasa Mahkemesi, bu denetim

görevini yerine getirirken Sayıştaydan yardım sağlar. Anayasa Mahkemesinin bu denetim

sonunda vereceği kararlar kesindir.

…

Yabancı devletlerden, uluslararası kuruluşlardan ve Türk uyrukluğunda olmayan

gerçek ve tüzel kişilerden maddi yardım alan siyasi partiler temelli olarak kapatılır.

Siyasî partilerin kuruluş ve çalışmaları, denetlenmeleri, kapatılmaları ya da Devlet

yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılmaları ile siyasî partilerin ve adayların

seçim harcamaları ve usulleri yukarıdaki esaslar çerçevesinde kanunla düzenlenir.”

ifadesine yer verilmiştir.

6216 sayılı Kanun’un “Siyasi partilerin mali denetimi” başlıklı 55’inci maddesinde,





“Mahkeme siyasi partilerin mal edinimleri ile gelir ve giderlerinin kanuna

uygunluğunun denetimi için Sayıştay’dan yardım sağlar.

Siyasi partiler, karara bağlanarak birleştirilmiş bulunan kesin hesap ile parti merkez

ve bağlı ilçeleri de kapsayan iller teşkilatının kesin hesaplarının onaylı birer örneğini haziran

ayı sonuna kadar 2820 sayılı Kanuna uygun olarak, Anayasa Mahkemesi Başkanlığına

gönderirler. Mahkeme kendisine gönderilmiş olan bu belgeleri incelenmek üzere Sayıştay

Başkanlığına gönderir.

Sayıştay’ca düzenlenen incelemeye ilişkin raporlar karara bağlanmak üzere

Mahkemeye gönderilir.”

“Mali denetimde ilk ve esas inceleme” başlıklı 56’ncı maddesinde ise,

“Siyasi partilerin kesin hesapları üzerindeki inceleme 2820 sayılı Kanun hükümlerine

göre yapılır.

Yapılan incelemeye ilişkin raporlar ilgili siyasi partiye gönderilerek en geç iki ay

içinde görüşünü bildirmesi istenir.

Mahkeme mali denetim sırasında siyasi partilerin incelemeye ilişkin raporlar

hakkındaki görüşlerini de değerlendirir.

Mahkemenin mali denetime ilişkin kararlarının birer örneği ilgili siyasi partiye ve

siyasi partinin sicil dosyasına konulmak üzere Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına

gönderilir.

Mali denetim sonucunda verilen kararlar Resmî Gazetede yayımlanır.”

hükümleri yer almaktadır.

Konuyla ilgili olarak, 2820 sayılı Kanun’un “Kesin hesabın gönderilmesi” başlıklı

74’üncü maddesinde,

“Siyasi partilerin mali denetimi Anayasa Mahkemesince yapılır. Anayasa Mahkemesi,

siyasi partilerin mal edinimleri ile gelir ve giderlerinin Kanuna uygunluğunu denetler”

düzenlemesi yer almaktadır.

2820 sayılı Kanun’un “Denetim” başlıklı 75’inci maddesinde ise,


Siyasi Partiler Mali Denetim Rehberi2



“Mahkeme siyasi partilerin mal edinimleri ile gelir ve giderlerinin kanuna


Siyasi partiler, karara bağlanarak birleştirilmiş bulunan kesin hesap ile parti merkez

ve bağlı ilçeleri de kapsayan iller teşkilatının kesin hesaplarının onaylı birer örneğini haziran

ayı sonuna kadar 2820 sayılı Kanuna uygun olarak, Anayasa Mahkemesi Başkanlığına

gönderirler. Mahkeme kendisine gönderilmiş olan bu belgeleri incelenmek üzere Sayıştay

Başkanlığına gönderir.

Sayıştay’ca düzenlenen incelemeye ilişkin raporlar karara bağlanmak üzere


“Mali denetimde ilk ve esas inceleme” başlıklı 56’ncı maddesinde ise,

“Siyasi partilerin kesin hesapları üzerindeki inceleme 2820 sayılı Kanun hükümlerine

göre yapılır.

Yapılan incelemeye ilişkin raporlar ilgili siyasi partiye gönderilerek en geç iki ay

içinde görüşünü bildirmesi istenir.

Mahkeme mali denetim sırasında siyasi partilerin incelemeye ilişkin raporlar

hakkındaki görüşlerini de değerlendirir.

Mahkemenin mali denetime ilişkin kararlarının birer örneği ilgili siyasi partiye ve

siyasi partinin sicil dosyasına konulmak üzere Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına

gönderilir.

Mali denetim sonucunda verilen kararlar Resmî Gazetede yayımlanır.”


Konuyla ilgili olarak, 2820 sayılı Kanun’un “Kesin hesabın gönderilmesi” başlıklı

74’üncü maddesinde,

“Siyasi partilerin mali denetimi Anayasa Mahkemesince yapılır. Anayasa Mahkemesi,

siyasi partilerin mal edinimleri ile gelir ve giderlerinin Kanuna uygunluğunu denetler”


2820 sayılı Kanun’un “Denetim” başlıklı 75’inci maddesinde ise,



“Anayasa Mahkemesi, kesin hesaplara ait bilgilerin belgelendirilmesini siyasi

partilerden her zaman isteyebilir.

Anayasa Mahkemesi denetimini evrak üzerinde yapar. (Değişik ikinci cümle:

12/8/1999- 4445/11 md.) Bu denetimi, Sayıştay’dan yardım sağlanarak hazırlatacağı

raporlar üzerinden yapabileceği gibi, siyasi partilerin genel merkezlerinde ve mahalli

teşkilatlarında doğrudan doğruya veya kendi üyeleri arasından görevlendireceği bir naip üye

veya mahallin en kıdemli adli veya idari yargı hakimi niyabetinde yaptıracağı inceleme ve

araştırmalar üzerinden de yapabilir. Bu maksatla, yeminli bilirkişi görevlendirebilir.

Anayasa Mahkemesi, ilgili siyasi partinin başkanından veya temsilcisinden yazılı

mütalaa isteyebilir; gerekli görürse sorumlu uzman muhasipler de dahil ilgililerin sözlü

açıklamalarını dinleyebilir.

Anayasa Mahkemesi denetimi sonunda, o siyasi partinin gelir ve giderlerinin

doğruluğuna ve kanuna uygunluğuna veya kanuna uygun olmayan gelirler ile giderler

dolayısıyla da bunların Hazineye gelir kaydedilmesine karar verir.

Siyasi partilerin büyük kongrelerinin kesin hesaplar hakkındaki kararları, Anayasa

Mahkemesinin denetimini etkilemez. (Ek cümle: 12/8/1999-4445/11 md.) Anayasa

Mahkemesinin bu denetim sonucunda vereceği kararlar kesindir.”


2820 sayılı Kanun hükümleri, siyasi partilere geniş bir inisiyatif alanı tanımaktadır.

Örneğin, Kanun’un “Parti bütçeleri ve kesin hesabı” başlıklı 73’üncü maddesinde,

“Siyasi partilerin bütçeleri, bilançoları, gelir ve gider cetvelleri ile kesin hesaplarının

nasıl düzenleneceği partilerin iç yönetmeliklerinde gösterilir.” hükmüne yer verilmiştir.

Ayrıca, 2820 sayılı Kanuna 6111 sayılı Kanun ile harcama ve belgeleme konusunda da

ilave esneklikler getirilmiş bulunmaktadır.

Kanun’un 74’üncü maddesine, siyasi partilerin mali denetimine ilişkin olarak 6111

sayılı Kanun’un 180’inci maddesi ile eklenen hususlar şunlardır:

“….. yapılacak kanuna uygunluk denetimi siyasi partilerin amaçlarına ulaşmak için

yapılmasında fayda görülen faaliyetleri daraltacak veya bu faaliyetlerin yerindeliğini





içerecek şekilde yapılamaz. Denetimde harcamaların gerçek mahiyeti esas alınır. Şekle ve

usule ilişkin eksiklikler harcamaların kabul edilmemesini gerektirmez.

Siyasi parti hakkında kapatma kararı verilmiş olması halinde kapatma kararının

verildiği tarihe kadar olan döneme ilişkin hesaplar da Anayasa Mahkemesi tarafından

denetlenerek karara bağlanır. Bu takdirde denetime esas kesin hesabın verilmesi ve denetime

ilişkin diğer esas ve usuller Anayasa Mahkemesi tarafından belirlenir”.

6456 sayılı Kanun’un 54’üncü maddesi ile 2820 sayılı Kanun’a geçici 19’uncu madde

eklenmiştir. Söz konusu maddede;

“13/2/2011 tarihli ve 6111 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal

Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde

Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunla Siyasi Partiler Kanunu’nun

74’üncü maddesinde yapılan değişiklik hükümleri, anılan değişikliklerin yürürlüğe girdiği

tarih itibarıyla Anayasa Mahkemesi tarafından sonuçlandırılmamış denetimler hakkında da

uygulanır.” denilmektedir.

Siyasi parti mali denetimine ilişkin diğer bir düzenleme Anayasa Mahkemesi

İçtüzüğü’nün 51ve 52’nci maddelerinde de yer almıştır.

İçtüzüğün “Malî Denetimde İlk İnceleme” başlıklı 51’inci maddesinde,

“Siyasi partiler, 22/4/1983 tarihli ve 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 74’üncü

maddesi uyarınca genel başkanları tarafından imzalanmış yazı ve ekinde,

a) Merkez karar ve yönetim kurullarınca (parti tüzüğünde kesinhesapları onaylama

görevi verilen yetkili organlarınca) alınmış parti genel merkezi ve iller örgütleri

kesinhesaplarının incelenip kabul edildiğine ve birleştirildiğine ilişkin kararın onaylı

örneğini,

b) Karara bağlanmış ve birleştirilmiş bulunan bir yıllık kesinhesabın onaylı örneğini,

c) Parti genel merkez kesinhesabının onaylı örneğini,

ç) Bağlı ilçeleri de kapsayan ve il sorumluları tarafından imzalanmış olan iller

teşkilatı kesinhesaplarının onaylı örnekleri ile genel merkez tarafından düzenlenecek olan il

teşkilatları kesinhesaplarının icmal listesini,







Siyasi parti hakkında kapatma kararı verilmiş olması halinde kapatma kararının

verildiği tarihe kadar olan döneme ilişkin hesaplar da Anayasa Mahkemesi tarafından

denetlenerek karara bağlanır. Bu takdirde denetime esas kesin hesabın verilmesi ve denetime

ilişkin diğer esas ve usuller Anayasa Mahkemesi tarafından belirlenir”.

6456 sayılı Kanun’un 54’üncü maddesi ile 2820 sayılı Kanun’a geçici 19’uncu madde

eklenmiştir. Söz konusu maddede;

“13/2/2011 tarihli ve 6111 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal

Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde

Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunla Siyasi Partiler Kanunu’nun

74’üncü maddesinde yapılan değişiklik hükümleri, anılan değişikliklerin yürürlüğe girdiği

tarih itibarıyla Anayasa Mahkemesi tarafından sonuçlandırılmamış denetimler hakkında da

uygulanır.” denilmektedir.

Siyasi parti mali denetimine ilişkin diğer bir düzenleme Anayasa Mahkemesi

İçtüzüğü’nün 51ve 52’nci maddelerinde de yer almıştır.

İçtüzüğün “Malî Denetimde İlk İnceleme” başlıklı 51’inci maddesinde,



a) Merkez karar ve yönetim kurullarınca (parti tüzüğünde kesinhesapları onaylama

görevi verilen yetkili organlarınca) alınmış parti genel merkezi ve iller örgütleri

kesinhesaplarının incelenip kabul edildiğine ve birleştirildiğine ilişkin kararın onaylı

örneğini,

b) Karara bağlanmış ve birleştirilmiş bulunan bir yıllık kesinhesabın onaylı örneğini,

c) Parti genel merkez kesinhesabının onaylı örneğini,


teşkilatı kesinhesaplarının onaylı örnekleri ile genel merkez tarafından düzenlenecek olan il

teşkilatları kesinhesaplarının icmal listesini,



d) Parti genel merkez ve il teşkilatlarının aynı hesap döneminde edindiği taşınmaz ve

değeri yüz lirayı aşan taşınır malların, menkul kıymetlerin ve her türlü hakların değerleri ile

edinim tarihlerini ve şekillerini belirten listeleri,

e) Parti genel sekreteri ve genel saymanının imzasını taşıyan yıl sonu kasa mevcudunu

gösteren kasa sayım tutanağı ile banka hesaplarına ilişkin olarak banka yetkililerince

onaylanmış mutabakat yazılarını,

Haziran ayı sonuna kadar Mahkemeye sunarlar.

Mahkemece söz konusu belgeler incelenmek üzere Sayıştay Başkanlığına gönderilir.

Sayıştay Başkanlığınca görevlendirilecek denetçiler kendilerine havale edilen

kesinhesapları, 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 73’üncü ve 74’üncü maddelerine

uygun olarak düzenlenip düzenlenmediği, devir rakamlarının doğru olup olmadığı ve

kesinhesap çizelgelerinde sonuca etkili maddi bir hata veya tutarsızlık bulunup bulunmadığı

yönünden incelerler. Gerektiğinde, ilgili siyasi partilerin her kademedeki yetkililerinden, bu

konular hakkında doğrudan bilgi isteyebilirler. İstenilen bilgilerle dayanağını oluşturan evrak

ve belgelerin geciktirilmeksizin verilmesi zorunludur.

Görevli denetçiler, siyasi partilerin örgütlendiği bütün illerin kesinhesaplarını

gönderip göndermediklerini saptayabilmek için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığınca tutulan

siyasi parti sicil dosyalarından yararlanırlar.

Denetçiler, kesinhesapların kendilerine havale edilmesi tarihinden itibaren en geç iki

ay içinde düzenleyecekleri raporları Başkanlığa sunarlar; varsa eksiklik, hata veya

tutarsızlıkları ortaya koyarak bunların nasıl giderileceğini belirtirler.

Başkanlıkça görevlendirilecek raportörler raporlarla ilgili ilk inceleme

toplantılarında hazır bulunarak gerekli açıklamaları yaparlar.

Eksikliklerin tamamlanması, hata ve tutarsızlıkların düzeltilmesi için ilgili siyasi

partiye, Mahkemece, bir ayı geçmeyecek uygun bir süre verilir.

Kesinhesaplarda eksiklik, hata ve tutarsızlık bulunmadığının anlaşılması veya

bunların usulünce giderilmesi hâlinde işin esasının incelenmesine karar verilir. Bu kararda

parti genel merkezi ve il teşkilatlarının gelir gider belgeleri ile bunların kaydedildiği defter





kayıtlarını göndermesi için ilgili partiye bir ayı geçmeyecek uygun bir süre verilir. Bu karar

ilgili partiye bildirilir.”


İçtüzüğün “Malî Denetimde Esasın İncelenmesi” başlıklı 52’nci maddesinde ise;

“Parti tarafından gelir gider belgeleri ve defter kayıtları esas incelemenin yapılması

için Sayıştay Başkanlığına gönderilir. Partilerin genel merkezleri ile il teşkilatlarının gelir

gider belgeleri ve defter kayıtları incelenir. Yapılacak denetimin esas ve usulleri ile il

teşkilatlarının hangilerinin inceleneceği hususu, Mahkeme tarafından aksi

kararlaştırılmadıkça Sayıştay Başkanlığınca belirlenir.

İşin esasına ilişkin inceleme, siyasi partilerin gelir ve giderlerinin doğru ve kanuna

uygun olup olmadığı yönlerinden yapılır. Doğruluk incelemesi, kesinhesapların dayanağını

oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan incelemeyi kapsar. Kanuna uygunluk

incelemesi, gelirlerin ve giderlerin Siyasi Partiler Kanunu’na uygun olarak yapılıp

yapılmadığını tespit etmeye yöneliktir.

Görevli denetçiler, partilerin genel merkezleri ile incelenmesi öngörülen il

teşkilatlarının parti defterleri, gelir ve gider kayıtları ile bunlara ilişkin belgeleri inceleyerek

kesinhesaplarla karşılaştırırlar. Gerektiğinde, ilgili siyasi partilerin her kademedeki

yetkililerinden, bu konular hakkında doğrudan bilgi isteyebilirler. İstenilen bilgilerle bunların

dayanağını oluşturan evrak ve belgelerin geciktirilmeksizin verilmesi zorunludur.

Denetçilerce, incelemeler esnasında tespit edilen konu ve bulguları içeren inceleme

raporları ilgili siyasi partiye gönderilerek, raporun kapsamı gözetilmek suretiyle en geç iki ay

içinde bu konular hakkındaki görüşlerini bildirmesi istenir.

Denetçiler, ilgili siyasi partinin görüşleri ile kendi düşüncelerini içeren esas

raporlarını Mahkemeye sunarlar. Rapora alınan konularla ilgili belgelerin bir örneği ile

partiye gönderilen inceleme raporu ve partinin cevabı rapor ekine konulur. Raporda gelir

gider belgeleri ve defter kayıtları incelenen il teşkilatları belirtilir.

Sayıştay denetçilerinin hazırladıkları bu raporların görüşülmesi sırasında

Başkanlıkça görevlendirilecek raportörler hazır bulunarak gerekli açıklamaları yaparlar.








İçtüzüğün “Malî Denetimde Esasın İncelenmesi” başlıklı 52’nci maddesinde ise;

“Parti tarafından gelir gider belgeleri ve defter kayıtları esas incelemenin yapılması

için Sayıştay Başkanlığına gönderilir. Partilerin genel merkezleri ile il teşkilatlarının gelir

gider belgeleri ve defter kayıtları incelenir. Yapılacak denetimin esas ve usulleri ile il

teşkilatlarının hangilerinin inceleneceği hususu, Mahkeme tarafından aksi

kararlaştırılmadıkça Sayıştay Başkanlığınca belirlenir.

İşin esasına ilişkin inceleme, siyasi partilerin gelir ve giderlerinin doğru ve kanuna

uygun olup olmadığı yönlerinden yapılır. Doğruluk incelemesi, kesinhesapların dayanağını

oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan incelemeyi kapsar. Kanuna uygunluk

incelemesi, gelirlerin ve giderlerin Siyasi Partiler Kanunu’na uygun olarak yapılıp


Görevli denetçiler, partilerin genel merkezleri ile incelenmesi öngörülen il


kesinhesaplarla karşılaştırırlar. Gerektiğinde, ilgili siyasi partilerin her kademedeki



Denetçilerce, incelemeler esnasında tespit edilen konu ve bulguları içeren inceleme

raporları ilgili siyasi partiye gönderilerek, raporun kapsamı gözetilmek suretiyle en geç iki ay

içinde bu konular hakkındaki görüşlerini bildirmesi istenir.

Denetçiler, ilgili siyasi partinin görüşleri ile kendi düşüncelerini içeren esas




Sayıştay denetçilerinin hazırladıkları bu raporların görüşülmesi sırasında

Başkanlıkça görevlendirilecek raportörler hazır bulunarak gerekli açıklamaları yaparlar.



Mahkemenin malî denetime ilişkin kararlarının bir örneği ilgili siyasi partinin genel

başkanlığına, bir örneği Sayıştay Başkanlığına ve bir örneği de o siyasi partinin sicil

dosyasına konulmak üzere Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilir.

Kararı gönderilen parti hesaplarına ilişkin gelir gider belgeleri ve defter kayıtları

Sayıştay Başkanlığınca ilgili partiye iade edilir.

Malî denetim kararları Resmî Gazete’de yayımlanır.”


Özetle, Sayıştay tarafından yürütülen siyasi partilerin mali denetimi sonucunda

hazırlanan raporlar Anayasa Mahkemesine sunulduktan sonra, söz konusu raporlar Mahkeme

tarafından karara bağlanmaktadır.





Siyasi Partiler Mali Denetim Süreç Şeması

Anayasa Mahkemesi kararlarının ResmiGazete’de yayımlanması

Siyasi partilerin önceki yıl kesin hesaplarının 30 Hazirana kadar Anayasa Mahkemesine sunulması

2 aylık ilk inceleme süreci

Siyasi partilerin önceki yıl kesin hesaplarının Anayasa Mahkemesi tarafından Sayıştaya gönderilmesi

İlk inceleme raporunun yazılması

Siyasi partilerin kesin hesaplarının tam ve doğru olması

Siyasi partilerin kesin hesaplarında eksiklik ve/veya yanlışlık olması

Resmi yazıyla siyasi partiden bu hususların düzeltilmesinin

istenmesi

İlk inceleme raporunun yazılması

İlk inceleme raporlarının Anayasa Mahkemesine gönderilmesi

Anayasa Mahkemesinin ilk inceleme kararından sonra esasa ilişkin evrakların/belgelerin partiler tarafından

Sayıştaya gönderilmesi

Esas inceleme süreci

Esasa ilişkin belgelerin tam olması ve mevzuata aykırı bir hususun bulunmaması

Esas inceleme raporunun yazılması

Esasa ilişkin belgelerin tam olması ve mevzuata aykırı bir hususun bulunması

Aykırı hususa/hususlara ilişkin parti görüşlerinin resmi yazıyla sorulması

Esas inceleme raporunun yazılması

Esas inceleme raporlarının Anayasa Mahkemesine gönderilmesi





1. İLK İNCELEME

1. 1. Siyasi Parti Kesin Hesaplarının Anayasa Mahkemesine Sunulması ve

Sayıştaya Gönderilmesi

6216 sayılı Kanun’un 55’inci maddesi hükümlerine göre siyasi partiler, karara

bağlanarak birleştirilmiş bulunan kesin hesap ile parti genel merkezi ve bağlı ilçeleri de

kapsayan iller teşkilatının kesin hesaplarının onaylı birer örneğini 2820 sayılı Kanun

hükümleri çerçevesinde Haziran ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesine gönderirler.

Anayasa Mahkemesi ise siyasi partiler tarafından gönderilen bu belgeleri incelenmek üzere

Sayıştay Başkanlığına gönderir.

1. 2. İnceleme

Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün “Malî denetimde ilk inceleme” başlıklı 51’inci

maddesinde,

“Sayıştay Başkanlığınca görevlendirilecek denetçiler kendilerine havale edilen kesin

hesapları, 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 73’üncü ve 74’üncü maddelerine uygun

olarak düzenlenip düzenlenmediği, devir rakamlarının doğru olup olmadığı ve kesin hesap

çizelgelerinde sonuca etkili maddi bir hata veya tutarsızlık bulunup bulunmadığı yönünden

incelerler. Gerektiğinde, ilgili siyasi partilerin her kademedeki yetkililerinden, bu konular

hakkında doğrudan bilgi isteyebilirler. İstenilen bilgilerle dayanağını oluşturan evrak ve

belgelerin geciktirilmeksizin verilmesi zorunludur.

Görevli denetçiler, siyasi partilerin örgütlendiği bütün illerin kesin hesaplarını

gönderip göndermediklerini saptayabilmek için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığınca tutulan

siyasi parti sicil dosyalarından yararlanırlar.

Denetçiler, kesin hesapların kendilerine havale edilmesi tarihinden itibaren en geç iki

ay içinde düzenleyecekleri raporları Başkanlığa sunarlar; varsa eksiklik, hata veya

tutarsızlıkları ortaya koyarak bunların nasıl giderileceğini belirtirler.

Eksikliklerin tamamlanması, hata ve tutarsızlıkların düzeltilmesi için ilgili siyasi

partiye, Mahkemece, bir ayı geçmeyecek uygun bir süre verilir.





Kesin hesaplarda eksiklik, hata ve tutarsızlık bulunmadığının anlaşılması veya






Bu çerçevede ilk incelemede dikkate alınacak hususlar aşağıda sıralanmış

bulunmaktadır.

1.2.1. Kesin Hesapta Bulunması Gereken Belgeler

2820 sayılı Kanun’un “Parti bütçeleri ve kesin hesabı” başlıklı 73’üncü maddesinde,

“Siyasi partilerin, bağlı ilçeleri de kapsamak üzere iller teşkilatı ayrı ayrı gelir

tahminlerini ve gider miktarlarını gösteren bir yıllık bütçe hazırlarlar ve ilgili takvim yılından

önceki Ekim ayı sonuna kadar genel merkeze gönderirler. Bu bütçeler ile aynı süre içinde

hazırlanacak genel merkez bütçesi en geç ilgili takvim yılından önceki Aralık ayı sonuna

kadar parti merkez karar ve yönetim kurulunca incelenir ve karara bağlanır.

Siyasi partilerin hesapları bilanço esasına göre düzenlenir.

Parti merkezi ve bağlı ilçeleri de kapsamak üzere iller teşkilatı her bütçe yılını izleyen

Nisan ayı sonuna kadar, bir evvelki yıla ait uygulama sonuçlarını gösteren kesin hesaplarını

hazırlarlar.”

Aynı Kanun’un 74’üncü maddesinin ikinci fıkrasında da,

“Siyasi partilerin genel başkanları, karara bağlanarak birleştirilmiş bulunan kesin

hesap ile parti merkez ve bağlı ilçeleri de kapsayan iller teşkilatının kesin hesaplarının onaylı

birer örneğini Haziran ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesine ve bilgi için Yargıtay

Cumhuriyet Başsavcılığına vermek zorundadırlar. Bu belgelere, ilgili siyasi partinin aynı

hesap döneminde edindiği taşınmaz ve değeri yüz milyon lirayı (yeni hesapla yüz lirayı) aşan

taşınır malların, menkul kıymetlerin ve her türlü hakların değerleri ile edinim tarihlerini ve

şekillerini de belirten listeleri eklenir.”

hükümlerine yer verilmiştir.





Kesin hesaplarda eksiklik, hata ve tutarsızlık bulunmadığının anlaşılması veya






Bu çerçevede ilk incelemede dikkate alınacak hususlar aşağıda sıralanmış

bulunmaktadır.

1.2.1. Kesin Hesapta Bulunması Gereken Belgeler

2820 sayılı Kanun’un “Parti bütçeleri ve kesin hesabı” başlıklı 73’üncü maddesinde,

“Siyasi partilerin, bağlı ilçeleri de kapsamak üzere iller teşkilatı ayrı ayrı gelir

tahminlerini ve gider miktarlarını gösteren bir yıllık bütçe hazırlarlar ve ilgili takvim yılından

önceki Ekim ayı sonuna kadar genel merkeze gönderirler. Bu bütçeler ile aynı süre içinde

hazırlanacak genel merkez bütçesi en geç ilgili takvim yılından önceki Aralık ayı sonuna

kadar parti merkez karar ve yönetim kurulunca incelenir ve karara bağlanır.

Siyasi partilerin hesapları bilanço esasına göre düzenlenir.

Parti merkezi ve bağlı ilçeleri de kapsamak üzere iller teşkilatı her bütçe yılını izleyen

Nisan ayı sonuna kadar, bir evvelki yıla ait uygulama sonuçlarını gösteren kesin hesaplarını

hazırlarlar.”

Aynı Kanun’un 74’üncü maddesinin ikinci fıkrasında da,





hesap döneminde edindiği taşınmaz ve değeri yüz milyon lirayı (yeni hesapla yüz lirayı) aşan

taşınır malların, menkul kıymetlerin ve her türlü hakların değerleri ile edinim tarihlerini ve

şekillerini de belirten listeleri eklenir.”




Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün 51’inci maddesinde, yukarıda belirtilen madde

hükmüne benzer bir düzenleme yer almaktadır. Söz konusu maddenin birinci fıkrasında,



a) Merkez karar ve yönetim kurullarınca (parti tüzüğünde kesin hesapları onaylama

görevi verilen yetkili organlarınca) alınmış parti genel merkezi ve iller örgütleri kesin

hesaplarının incelenip kabul edildiğine ve birleştirildiğine ilişkin kararın onaylı örneğini,

b) Karara bağlanmış ve birleştirilmiş bulunan bir yıllık kesin hesabın onaylı örneğini,

c) Parti genel merkez kesin hesabının onaylı örneğini,


teşkilatı kesin hesaplarının onaylı örnekleri ile genel merkez tarafından düzenlenecek olan il

teşkilatları kesin hesaplarının icmal listesini,




e) Parti genel sekreteri ve genel saymanının imzasını taşıyan yılsonu kasa mevcudunu




Mahkemece söz konusu belgeler incelenmek üzere Sayıştay Başkanlığına gönderilir.”


Bu itibarla siyasi partilerin mali denetiminin yapılabilmesi için, ilgili mevzuat

hükümleri gereğince aşağıda yer verilen belgelerin partilerin kesin hesap dosyalarında yer

alması gerekmektedir. Söz konusu belgeler, incelenmek üzere Anayasa Mahkemesi

Başkanlığınca Sayıştay Başkanlığına gönderilir.

1- Parti kesin hesabının Anayasa Mahkemesine sunulduğuna dair Genel Başkan

imzalı yazı.





2- Bağlı ilçeleri de kapsayan iller örgütlerinin o yıla ilişkin kesin hesapları, (Ek 1)

3- Parti genel merkezinin yine o yıla ilişkin kesin hesabı, (Ek 2)

4- Parti genel merkezi ile il kesin hesaplarını içeren birleştirilmiş kesin hesap cetveli,

(Ek 3)

5- Parti tüzüklerinde belirlenmiş yetkili organlarınca alınmış, parti genel merkezi ve

iller örgütleri kesin hesaplarının incelenip kabul edildiğine ve birleştirildiğine ilişkin karar,

6- İlgili siyasi partinin aynı hesap döneminde edindiği taşınmaz ve değeri yüz lirayı

aşan taşınır malların, menkul kıymetlerin ve her türlü hakların değerleri ile edinim tarihlerini

ve şekillerini belirten liste, (Ek 4 ve Ek 5)

7- Parti genel sekreteri ve genel saymanının imzasını taşıyan yılsonu kasa mevcudunu

gösteren kasa sayım tutanağı (Ek 6) ile banka hesaplarına ilişkin olarak banka yetkililerince

onaylanmış mutabakat yazıları.

1.2.2. Kesin Hesaptaki Eksik Belgelerin Tamamlatılması

Siyasi partilerin Anayasa Mahkemesine gönderdiği kesin hesaplarında herhangi bir

eksiklik bulunması durumunda söz konusu eksiklikler Sayıştay Başkanlığı tarafından

yapılacak yazışmalarla tamamlatılır. Buna göre siyasi partilerin kesin hesaplarını inceleyen

denetçiler, kesin hesap belgelerindeki söz konusu eksiklikleri içeren resmi yazıyı (Ek 7), bir

üst yazı (Ek 8) ile Başkanlığa sunarlar. Başkanlıkça söz konusu resmi yazılar ilgili siyasi

partilere tebliğ edilerek kesin hesaba ilişkin eksikliklerin giderilmesi temin edilir.

Başkanlıkça takibi yapılan yazışmalar sonucunda siyasi partilerin kesin hesaplarındaki

eksikliklerin bütünüyle giderilememesi halinde, ilgili denetçiler söz konusu eksikliklere

Anayasa Mahkemesine gönderilecek ilk inceleme raporlarında yer verirler.

1.2.3. İlk İncelemenin Yapılması

1.2.3.1. Genel Başkan İmzalı Yazının İncelenmesi

2820 sayılı Kanun’un 74’üncü maddesinin ikinci fıkrası gereğince siyasi partilerin

kesin hesap belgelerinin, parti genel başkanı imzalı bir yazı ekinde ve Kanunda öngörülen

süre olan Haziran ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesi Başkanlığına, bilgi amaçlı olarak da

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına verilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda yapılacak





2- Bağlı ilçeleri de kapsayan iller örgütlerinin o yıla ilişkin kesin hesapları, (Ek 1)

3- Parti genel merkezinin yine o yıla ilişkin kesin hesabı, (Ek 2)


(Ek 3)

5- Parti tüzüklerinde belirlenmiş yetkili organlarınca alınmış, parti genel merkezi ve

iller örgütleri kesin hesaplarının incelenip kabul edildiğine ve birleştirildiğine ilişkin karar,

6- İlgili siyasi partinin aynı hesap döneminde edindiği taşınmaz ve değeri yüz lirayı

aşan taşınır malların, menkul kıymetlerin ve her türlü hakların değerleri ile edinim tarihlerini

ve şekillerini belirten liste, (Ek 4 ve Ek 5)


gösteren kasa sayım tutanağı (Ek 6) ile banka hesaplarına ilişkin olarak banka yetkililerince


1.2.2. Kesin Hesaptaki Eksik Belgelerin Tamamlatılması

Siyasi partilerin Anayasa Mahkemesine gönderdiği kesin hesaplarında herhangi bir

eksiklik bulunması durumunda söz konusu eksiklikler Sayıştay Başkanlığı tarafından

yapılacak yazışmalarla tamamlatılır. Buna göre siyasi partilerin kesin hesaplarını inceleyen

denetçiler, kesin hesap belgelerindeki söz konusu eksiklikleri içeren resmi yazıyı (Ek 7), bir

üst yazı (Ek 8) ile Başkanlığa sunarlar. Başkanlıkça söz konusu resmi yazılar ilgili siyasi

partilere tebliğ edilerek kesin hesaba ilişkin eksikliklerin giderilmesi temin edilir.

Başkanlıkça takibi yapılan yazışmalar sonucunda siyasi partilerin kesin hesaplarındaki

eksikliklerin bütünüyle giderilememesi halinde, ilgili denetçiler söz konusu eksikliklere

Anayasa Mahkemesine gönderilecek ilk inceleme raporlarında yer verirler.

1.2.3. İlk İncelemenin Yapılması

1.2.3.1. Genel Başkan İmzalı Yazının İncelenmesi

2820 sayılı Kanun’un 74’üncü maddesinin ikinci fıkrası gereğince siyasi partilerin

kesin hesap belgelerinin, parti genel başkanı imzalı bir yazı ekinde ve Kanunda öngörülen

süre olan Haziran ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesi Başkanlığına, bilgi amaçlı olarak da

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına verilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda yapılacak



incelemelerde söz konusu yazının kanunda öngörülen süre içerisinde Mahkemeye verilip

verilmediği ve parti genel başkanınca imzalanıp imzalanmadığı hususuna dikkat edilir.

1.2.3.2. Kesin Hesaba İlişkin Parti Yetkili Kurul Kararının İncelenmesi

2820 sayılı Kanun’un 73’üncü maddesinin ikinci fıkrasına göre siyasi partilerin yetkili

kurulları, ilçe örgütlerini de kapsayan il örgütlerinin kesin hesapları ile genel merkeze ait

kesin hesapları karara bağlarlar, birleştirirler ve buna ilişkin kararı Anayasa Mahkemesi

Başkanlığına sunarlar.

Yapılacak incelemelerde parti kesin hesabına ilişkin gönderilecek belgeler arasında

söz konusu kararın olup olmadığı öncelikle araştırılır. Bu karar gönderilmiş ise, kararın

içeriğinde hem genel merkezin hem de bağlı ilçeleri de kapsayan il örgütleri kesin

hesaplarının birleştirilip karara bağlanıp bağlanmadığı konusuna bakılır. Yapılan incelemede

söz konusu kararın içeriğinde sadece genel merkez kesin hesabı veya sadece il örgütleri kesin

hesaplarının bulunması durumunda ilgili partiden eksik olan kısmın tamamlatılması istenir.

2820 sayılı Kanun’un “Merkez karar, yönetim ve icra organları” başlıklı 16’ncı

maddesi,

“Siyasi partilerin merkez karar, yönetim ve icra organları parti tüzüğünde belirtilen

isim, şekil ve sayıda kurulur. Büyük kongrece seçilecek merkez organlarının her birinin üye

sayısı 15’ten az olamaz.”

73’üncü maddesinin üçüncü fıkrası,

“İller teşkilatından gönderilenler ve parti merkezine ait olan kesin hesaplar, merkez

karar ve yönetim kurulunca incelenerek karara bağlanır ve birleştirilir.”

ve dördüncü fıkrası, “Siyasi partilerin bütçeleri, bilançoları, gelir ve gider cetvelleri

ile kesin hesaplarının nasıl düzenleneceği partilerin iç yönetmeliklerinde gösterilir.” şeklinde

düzenlenmiştir.

Yukarıdaki mevzuat hükümlerine göre kesin hesapların Merkez Karar ve Yönetim

Kurullarınca karara bağlanacağı belirtilmesine karşın, Kanunda bu kurulların ne şekilde

oluşacağına dair bir düzenleme yapılmamış, söz konusu husus parti tüzüklerine bırakılmıştır.

Parti tüzüklerinde söz konusu organların oluşum ve görevleri belirtilmiş olmalıdır. Buna göre,





kesin hesabı onaylamak veya reddetmek tüzüğe göre hangi organın yetkisinde ise o organın

tüzükte öngörülen şekilde karar alması gerekir.

Siyasi partilerin mali denetimi, partilerin yetkili organlarında incelenip karara

bağlanmış ve birleştirilmiş kesin hesaplar esas alınarak yapılır. Parti genel merkezi ve il

örgütlerinin yapmış olduğu gelir ve gider tutarlarının parti adına yapıldığının kabul

edilebilmesi için, söz konusu tutarların kayıt altına alındığı kesin hesapların, usulünce

incelenerek yetkili organlarca karara bağlanması gerekmektedir. Dolayısıyla yapılacak

incelemelerde bu kararın parti iç tüzüğü ile yönetmeliklerinde belirtilen yetkili kurul

tarafından usulüne uygun bir şekilde alınıp alınmadığı araştırılır.

Yetkili kurullarca alınan kararlara ilişkin belgeleri göndermeyen veya bu belgeleri

parti tüzüğü ile yönetmeliklerine uygun olarak düzenlemeyen siyasi partiler hakkında

düzenlenecek ilk inceleme raporlarında, 2820 sayılı Kanun’un 74’üncü maddesi ile 111’inci

maddesinin (b) bendi uyarınca yasal işlem yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına

suç duyurusunda bulunulması talep edilir.

1.2.3.3. Genel Merkez Kesin Hesabının İncelenmesi

Siyasi partilerin kesin hesapları arasında bulunması gereken belgelerden birisi de genel

merkez kesin hesabıdır. Genel merkez kesin hesabının incelenmesinde gelir ve gider

cetvellerinde yer alan bilgilerde herhangi bir tutarsızlık olup olmadığı, gelir ve gider

toplamlarının birbirine eşit olup olmadığı araştırılır.

1.2.3.4. İl Örgütleri Kesin Hesaplarının İncelenmesi

Siyasi partilerin kesin hesapları arasında bulunması gereken belgelerden bir diğeri,

bağlı ilçeleri de kapsayan il örgütleri kesin hesaplarıdır. Bu belgelerin incelenmesinde

öncelikle Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığında tutulan kayıtlarda faal olduğu gözüken il

örgütleri kesin hesaplarının siyasi partiler tarafından tam olarak gönderilip gönderilmediği

hususu araştırılır.

Bağlı ilçeleri de kapsayan il örgütleri kesin hesaplarının incelenmesinde gelir ve gider







kesin hesabı onaylamak veya reddetmek tüzüğe göre hangi organın yetkisinde ise o organın

tüzükte öngörülen şekilde karar alması gerekir.

Siyasi partilerin mali denetimi, partilerin yetkili organlarında incelenip karara

bağlanmış ve birleştirilmiş kesin hesaplar esas alınarak yapılır. Parti genel merkezi ve il

örgütlerinin yapmış olduğu gelir ve gider tutarlarının parti adına yapıldığının kabul

edilebilmesi için, söz konusu tutarların kayıt altına alındığı kesin hesapların, usulünce

incelenerek yetkili organlarca karara bağlanması gerekmektedir. Dolayısıyla yapılacak

incelemelerde bu kararın parti iç tüzüğü ile yönetmeliklerinde belirtilen yetkili kurul

tarafından usulüne uygun bir şekilde alınıp alınmadığı araştırılır.

Yetkili kurullarca alınan kararlara ilişkin belgeleri göndermeyen veya bu belgeleri

parti tüzüğü ile yönetmeliklerine uygun olarak düzenlemeyen siyasi partiler hakkında

düzenlenecek ilk inceleme raporlarında, 2820 sayılı Kanun’un 74’üncü maddesi ile 111’inci

maddesinin (b) bendi uyarınca yasal işlem yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına

suç duyurusunda bulunulması talep edilir.

1.2.3.3. Genel Merkez Kesin Hesabının İncelenmesi

Siyasi partilerin kesin hesapları arasında bulunması gereken belgelerden birisi de genel

merkez kesin hesabıdır. Genel merkez kesin hesabının incelenmesinde gelir ve gider



1.2.3.4. İl Örgütleri Kesin Hesaplarının İncelenmesi

Siyasi partilerin kesin hesapları arasında bulunması gereken belgelerden bir diğeri,

bağlı ilçeleri de kapsayan il örgütleri kesin hesaplarıdır. Bu belgelerin incelenmesinde

öncelikle Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığında tutulan kayıtlarda faal olduğu gözüken il

örgütleri kesin hesaplarının siyasi partiler tarafından tam olarak gönderilip gönderilmediği

hususu araştırılır.

Bağlı ilçeleri de kapsayan il örgütleri kesin hesaplarının incelenmesinde gelir ve gider





Ayrıca söz konusu incelemede il başkanlıklarına ait kesin hesapların il başkanları

ve/veya il saymanları tarafından imzalanıp imzalanmadığına dikkat edilir.

1.2.3.5. Birleştirilmiş Kesin Hesabın İncelenmesi

Siyasi partilerin kesin hesap dosyasında göndermek zorunda olduğu belgelerden biri

de, parti genel merkezi kesin hesabı ile il örgütleri kesin hesaplarının konsolide edildiği

birleştirilmiş kesin hesap cetvelidir. Bu incelemede öncelikle genel merkez ve il örgütleri

kesin hesaplarının birleştirilmiş kesin hesap cetveline tam olarak aktarılıp aktarılmadığına

bakılır. Daha sonra bu belgedeki gelir ve gider cetvellerinde yer alan bilgilerde herhangi bir

tutarsızlık olup olmadığı, gelir ve gider toplamlarının birbirine eşit olup olmadığı araştırılır.

1.2.3.6. Taşınmaz ve Taşınır Mallar ile Menkul Kıymet ve Hak Edinimlerinin

İncelenmesi

Siyasi partilerin, kesin hesap belgeleri arasına aynı hesap döneminde edindiği

taşınmaz ve 100 TL’yi aşan taşınır malların, menkul kıymetlerin ve her türlü hakların

değerleri ile edinim tarihlerini ve şekillerini de belirten listeleri eklemesi gerekmektedir.

Siyasi partilerin incelenen döneme ilişkin taşınmaz ve değeri 100 TL’yi aşan taşınır

mal, menkul kıymet ile diğer türlü hak alımı yok ise, bu alımların yapılmadığına ilişkin bir

belgeyi sunması gerekmektedir.

1.2.3.7. Banka ve Kasa Mevcuduna İlişkin Belgelerin İncelenmesi

Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün 51’inci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendine

göre siyasi partilerin, kesin hesap belgelerine parti genel sekreteri ve genel saymanının

imzasını taşıyan yılsonu kasa mevcudunu gösteren kasa sayım tutanağı ile banka hesaplarına

ilişkin olarak banka yetkililerince onaylanmış mutabakat yazılarını eklemeleri gerekmektedir.

İncelemelerde öncelikle kesin hesaplara söz konusu belgelerin eklenip eklenmediğine

bakılır. Daha sonra bu belgelerin mevzuat hükmünde belirtilen yetkili kişilerce imzalanıp

imzalanmadığı, ayrıca belgelerde belirtilen tutarların doğruluğu incelenir.

1.2.4. Raporlama

Kesin hesap dosyasında yer alan belgelerin incelenmesinden sonra her siyasi parti için

ayrı ayrı ilk inceleme raporu düzenlenir. Belgeleri tam olan ve bu belgelerde herhangi bir





tutarsızlık bulunmayan siyasi partiler için düzenlenen ilk inceleme raporlarında (Ek 9) ilgili

mevzuat hükümleri, siyasi partinin kesin hesap dosyasında bulunan belgeleri, kesin hesabın

yasal süresi içerisinde Anayasa Mahkemesi Başkanlığına sunulup sunulmadığı belirtildikten

sonra sonuç kısmında partinin kesin hesabının esastan incelenmesine karar verilmesinin

uygun olacağı vurgulanır.

Yapılan ilk incelemede kesin hesap dosyalarında eksik belge ya da belgeler olduğu

anlaşılan siyasi partilerle ilgili olarak ise, yapılan yazışmalara rağmen söz konusu

eksikliklerin giderilmemesi durumunda, kesin hesap belgeleri tamamlatılamayan partilere

ilişkin ilk inceleme raporlarında (Ek 10) eksiklikler ortaya konularak esas incelemeye

geçilmesinin ve 2820 sayılı Kanun’un 111’inci maddesinin (b) bendi uyarınca yasal işlem

yapılabilmesi için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulunulmasının

uygun olacağı belirtilir.

Siyasi partilerin gönderdiği kesin hesap dosyalarında gerek genel merkezlerinin

gerekse de il örgütlerinin herhangi bir gelir ve gideri olmadığına ilişkin bir belgenin

gönderilmesi durumunda, söz konusu siyasi partilere konu yazılarak, bu yazıda faaliyetlerini

devam ettiren bir partinin gelir ve giderinin olmaması durumunun kabul edilemeyeceği

belirtilir ve bu itibarla 2820 sayılı Kanun ile Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nde sayılan

belgelerin mevcut durumu doğru olarak yansıtacak şekilde düzenlenerek tekrar gönderilmesi

istenir.

Siyasi partilerden gelir ve giderlerinin olmadığını bildiren bir cevap gelmesi

durumunda, düzenlenecek ilk inceleme raporunda konuya yer verilir. Raporda, 2820 sayılı

Kanun’un 69’uncu maddesinde yer alan, bir siyasi partinin bütün gelirlerinin o siyasi partinin

tüzel kişiliğinin adına elde edileceği hükmü ile aynı Kanun’un 70’inci maddesinde yer alan,

bir siyasi partinin bütün giderlerinin o siyasi partinin tüzel kişiliği adına yapılacağı hükmüne

aykırı davranıldığı vurgulanır.

Raporda ayrıca, söz konusu durumun Anayasa Mahkemesine gönderilmesi gereken

bilgi ve belgelerin ilgili mevzuatına uygun olarak sunulmaması, hesap verilebilir şekilde kayıt

ve belge düzeninin oluşturulmaması, hesabın dışında gelir ve gider oluşturulması, inceleme ve

araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olduğu belirtilir.

Bu durumda raporun sonuç kısmında, söz konusu siyasi partilerin sorumluları

hakkında 2820 sayılı Kanun’un 111’inci maddesinin (c) bendi uyarınca yasal işlem





tutarsızlık bulunmayan siyasi partiler için düzenlenen ilk inceleme raporlarında (Ek 9) ilgili

mevzuat hükümleri, siyasi partinin kesin hesap dosyasında bulunan belgeleri, kesin hesabın

yasal süresi içerisinde Anayasa Mahkemesi Başkanlığına sunulup sunulmadığı belirtildikten

sonra sonuç kısmında partinin kesin hesabının esastan incelenmesine karar verilmesinin

uygun olacağı vurgulanır.

Yapılan ilk incelemede kesin hesap dosyalarında eksik belge ya da belgeler olduğu

anlaşılan siyasi partilerle ilgili olarak ise, yapılan yazışmalara rağmen söz konusu

eksikliklerin giderilmemesi durumunda, kesin hesap belgeleri tamamlatılamayan partilere

ilişkin ilk inceleme raporlarında (Ek 10) eksiklikler ortaya konularak esas incelemeye

geçilmesinin ve 2820 sayılı Kanun’un 111’inci maddesinin (b) bendi uyarınca yasal işlem

yapılabilmesi için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulunulmasının

uygun olacağı belirtilir.

Siyasi partilerin gönderdiği kesin hesap dosyalarında gerek genel merkezlerinin

gerekse de il örgütlerinin herhangi bir gelir ve gideri olmadığına ilişkin bir belgenin

gönderilmesi durumunda, söz konusu siyasi partilere konu yazılarak, bu yazıda faaliyetlerini

devam ettiren bir partinin gelir ve giderinin olmaması durumunun kabul edilemeyeceği

belirtilir ve bu itibarla 2820 sayılı Kanun ile Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nde sayılan

belgelerin mevcut durumu doğru olarak yansıtacak şekilde düzenlenerek tekrar gönderilmesi

istenir.

Siyasi partilerden gelir ve giderlerinin olmadığını bildiren bir cevap gelmesi

durumunda, düzenlenecek ilk inceleme raporunda konuya yer verilir. Raporda, 2820 sayılı

Kanun’un 69’uncu maddesinde yer alan, bir siyasi partinin bütün gelirlerinin o siyasi partinin

tüzel kişiliğinin adına elde edileceği hükmü ile aynı Kanun’un 70’inci maddesinde yer alan,

bir siyasi partinin bütün giderlerinin o siyasi partinin tüzel kişiliği adına yapılacağı hükmüne

aykırı davranıldığı vurgulanır.

Raporda ayrıca, söz konusu durumun Anayasa Mahkemesine gönderilmesi gereken

bilgi ve belgelerin ilgili mevzuatına uygun olarak sunulmaması, hesap verilebilir şekilde kayıt

ve belge düzeninin oluşturulmaması, hesabın dışında gelir ve gider oluşturulması, inceleme ve

araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olduğu belirtilir.

Bu durumda raporun sonuç kısmında, söz konusu siyasi partilerin sorumluları

hakkında 2820 sayılı Kanun’un 111’inci maddesinin (c) bendi uyarınca yasal işlem



yapılabilmesi için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasının uygun

olacağı belirtilir.

1.2.5. İlk İnceleme Raporlarının Anayasa Mahkemesine Gönderilmek Üzere Başkanlığa

Sunulması

Düzenlenen ilk inceleme raporları denetçi ve Grup Başkanı tarafından imzalanarak iki

üst yazı (Ek 11 ve Ek 12) ile Anayasa Mahkemesi Başkanlığına gönderilmek üzere

Başkanlığa sunulur.

1.2.6. Anayasa Mahkemesinin İlk İnceleme Raporlarını Karara Bağlaması

Sayıştay Başkanlığınca Anayasa Mahkemesi Başkanlığına gönderilen ilk inceleme

raporları Mahkeme tarafından karara bağlanır ve buna ilişkin karar Mahkeme tarafından ilgili

siyasi partilere tebliğ edilir. Ayrıca kararın bir nüshası da Sayıştaya gönderilir.





2. ESAS İNCELEME

2.1. Esas İncelemeye İlişkin Belgelerin Sayıştaya Gönderilmesi

Sayıştay tarafından gönderilen ilk inceleme raporları Anayasa Mahkemesince karara

bağlanır. Anayasa Mahkemesi, ilk incelemeye ilişkin kararlarında esas incelemenin

yapılabilmesi amacıyla partilerin gelir gider belgeleri ve defter kayıtlarının Sayıştaya

sunulması için belirli bir süre tayin eder. Partiler bu süre içerisinde gelir gider belgeleri ve

defter kayıtlarını Sayıştaya sunarlar.

2.2. İnceleme

Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün “Malî denetimde esasın incelenmesi” başlıklı

52’nci maddesinde,

“(1) Parti tarafından gelir gider belgeleri ve defter kayıtları esas incelemenin

yapılması için Sayıştay Başkanlığına gönderilir. Partilerin genel merkezleri ile il

teşkilatlarının gelir gider belgeleri ve defter kayıtları incelenir. Yapılacak denetimin esas ve

usulleri ile il teşkilatlarının hangilerinin inceleneceği hususu, Mahkeme tarafından aksi

kararlaştırılmadıkça Sayıştay Başkanlığınca belirlenir.”

(2) İşin esasına ilişkin inceleme, siyasi partilerin gelir ve giderlerinin doğru ve

kanuna uygun olup olmadığı yönlerinden yapılır. Doğruluk incelemesi, kesin hesapların

dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan incelemeyi kapsar. Kanuna

uygunluk incelemesi, gelirlerin ve giderlerin Siyasi Partiler Kanunu’na uygun olarak yapılıp


(3) Görevli denetçiler, partilerin genel merkezleri ile incelenmesi öngörülen il


kesin hesaplarla karşılaştırırlar. Gerektiğinde, ilgili siyasi partilerin her kademedeki



(4) Denetçilerce, incelemeler esnasında tespit edilen konu ve bulguları içeren

inceleme raporları ilgili siyasi partiye gönderilerek, raporun kapsamı gözetilmek suretiyle en

geç iki ay içinde bu konular hakkındaki görüşlerini bildirmesi istenir.





2. ESAS İNCELEME

2.1. Esas İncelemeye İlişkin Belgelerin Sayıştaya Gönderilmesi

Sayıştay tarafından gönderilen ilk inceleme raporları Anayasa Mahkemesince karara

bağlanır. Anayasa Mahkemesi, ilk incelemeye ilişkin kararlarında esas incelemenin

yapılabilmesi amacıyla partilerin gelir gider belgeleri ve defter kayıtlarının Sayıştaya

sunulması için belirli bir süre tayin eder. Partiler bu süre içerisinde gelir gider belgeleri ve

defter kayıtlarını Sayıştaya sunarlar.

2.2. İnceleme

Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün “Malî denetimde esasın incelenmesi” başlıklı

52’nci maddesinde,

“(1) Parti tarafından gelir gider belgeleri ve defter kayıtları esas incelemenin

yapılması için Sayıştay Başkanlığına gönderilir. Partilerin genel merkezleri ile il

teşkilatlarının gelir gider belgeleri ve defter kayıtları incelenir. Yapılacak denetimin esas ve

usulleri ile il teşkilatlarının hangilerinin inceleneceği hususu, Mahkeme tarafından aksi

kararlaştırılmadıkça Sayıştay Başkanlığınca belirlenir.”

(2) İşin esasına ilişkin inceleme, siyasi partilerin gelir ve giderlerinin doğru ve

kanuna uygun olup olmadığı yönlerinden yapılır. Doğruluk incelemesi, kesin hesapların

dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan incelemeyi kapsar. Kanuna

uygunluk incelemesi, gelirlerin ve giderlerin Siyasi Partiler Kanunu’na uygun olarak yapılıp


(3) Görevli denetçiler, partilerin genel merkezleri ile incelenmesi öngörülen il


kesin hesaplarla karşılaştırırlar. Gerektiğinde, ilgili siyasi partilerin her kademedeki



(4) Denetçilerce, incelemeler esnasında tespit edilen konu ve bulguları içeren

inceleme raporları ilgili siyasi partiye gönderilerek, raporun kapsamı gözetilmek suretiyle en

geç iki ay içinde bu konular hakkındaki görüşlerini bildirmesi istenir.



(5) Denetçiler, ilgili siyasi partinin görüşleri ile kendi düşüncelerini içeren esas




…”


Buna göre, siyasi partilerin gelir ve gider belgeleri ile defter kayıtları, esas

incelemenin yapılması için doğrudan Sayıştay Başkanlığına gönderilir. Siyasi partilerin genel

merkezleri ile il teşkilatlarının gelir gider belgeleri ve defter kayıtlarının inceleme ve

denetiminin usul ve esasları ile il teşkilatlarının hangilerinin inceleneceği hususu, Anayasa

Mahkemesi tarafından aksi kararlaştırılmadıkça Sayıştay Başkanlığınca belirlenir. Bu

yönüyle, hangi il örgütlerinin merkezde veya yerinde denetim kapsamına alınacağına,

denetimlerin işin kapasitesine göre tek kişi veya ekip halinde yürütüleceğine ilgili Grup

Başkanının teklifi üzerine mevcut işgücü ve iş programı dikkate alınarak Sayıştay

Başkanlığınca karar verilir.

Sayıştay Başkanlığınca görevlendirilen denetçiler, partilerin genel merkezleri ile

incelenmesi öngörülen il teşkilatlarının parti defterleri, gelir ve gider kayıtları ile bunlara

ilişkin belgeleri inceleyerek kesin hesaplarla karşılaştırırlar. Gerektiğinde, ilgili siyasi

partilerin her kademedeki yetkililerinden sözlü ve yazılı olarak doğrudan bilgi isteyebilirler.

Siyasi partilerin bütçeleri, bilançoları, gelir ve gider cetvelleri ile kesin hesaplarının

nasıl düzenleneceği partilerin iç yönetmeliklerinde gösterilir. Siyasi partilerin hesaplarının

2820 sayılı Kanun’un 73’üncü maddesine göre bilanço esasına göre düzenlenmesi

gerekmektedir. Ayrıca aynı Kanun’un 60’ıncı maddesine göre, siyasi partiler tarafından

yapılan bütün gelir ve gider işlemleri, bağlı bulunulan seçim kurulu başkanı tarafından

sayfaları mühürlenip tasdik edilen ilgili defterlere düzenli bir şekilde kaydedilir

Esasa ilişkin incelemeler, siyasi partilerin gelir ve giderlerinin doğru ve kanuna uygun

olup olmadığı yönlerinden yapılır. Doğruluk incelemesi, kesin hesapların dayanağını

oluşturan defter ve belgelerde yer alan tutar ve bilgilerin doğruluğu ve kesin hesaplara aynı

şekilde aktarılıp aktarılmadığı yönüyle yapılan incelemeleri kapsar. Kanuna uygunluk





incelemesi, gelirlerin ve giderlerin Siyasi Partiler Kanunu’na ve ilgili diğer mevzuat

hükümlerine uygun olarak yapılıp yapılmadığını tespit etmeye yöneliktir.

2.2.1. Gelirlerin Sağlanmasında Usul

Siyasi partilerin gelir elde etmelerine ilişkin genel usuller 2820 sayılı Kanun’un

69’uncu maddesinde belirtilmiştir. Bu maddede aynen;

“Bir siyasi partinin bütün gelirleri, o siyasi partinin tüzelkişiliği adına elde edilir.

Siyasi partilerin genel merkezlerinin ve teşkilat kademelerinin gelirleri, parti merkez

karar ve yönetim kurulunca bastırılan makbuzlar karşılığında alınır. Bastırılan ve parti

teşkilat kademelerine gönderilen gelir makbuzlarının seri ve sıra numaralarına ait kayıtlar

parti genel merkezinde tutulur. Parti teşkilat kademeleri aldıkları ve kullandıkları makbuzlar

dolayısıyla parti merkez karar ve yönetim kuruluna karşı mali sorumluluk taşırlar.

Sağlanan gelirin türü ve miktarıyla, gelirin sağlandığı kimsenin adı, soyadı ve adresi,

makbuzu düzenleyenin sıfatı, adı, soyadı ve imzası, makbuzda ve dip koçanlarında yer alır.

Makbuzların asıl kısımlarıyla dip koçanlarında aynı sıra numarası bulunur. Makbuz

dip koçanlarının saklama süresi, Anayasa Mahkemesinin ilk inceleme kararının ilgili partiye

bildirilme tarihinden itibaren beş yıldır.”


Buna göre, yapılan incelemelerde gelirlerin parti tüzel kişiliği adına elde edilip

edilmediği, gelir belgelerine ilişkin olarak maddede belirtilen şekil şartlarının dikkate alınıp

alınmadığı araştırılır.

Aynı Kanun’un “Hazinece el koyma” başlıklı 76’ncı maddesinde de,

“…

Bu Kanun’un 69’uncu maddesinde belirtilen esaslara aykırı olarak bir siyasi partinin

tevsik edilmeyen kaynaklardan gelir sağladığı anlaşılırsa, Anayasa Mahkemesi kararıyla bu

gelir Hazineye irat kaydedilir.

Belgelendirilmesi gerektiği halde belgelendirilmeyen parti giderleri miktarınca parti

malvarlığı, Anayasa Mahkemesi kararıyla Hazineye irat kaydedilir.”





incelemesi, gelirlerin ve giderlerin Siyasi Partiler Kanunu’na ve ilgili diğer mevzuat

hükümlerine uygun olarak yapılıp yapılmadığını tespit etmeye yöneliktir.

2.2.1. Gelirlerin Sağlanmasında Usul

Siyasi partilerin gelir elde etmelerine ilişkin genel usuller 2820 sayılı Kanun’un

69’uncu maddesinde belirtilmiştir. Bu maddede aynen;

“Bir siyasi partinin bütün gelirleri, o siyasi partinin tüzelkişiliği adına elde edilir.

Siyasi partilerin genel merkezlerinin ve teşkilat kademelerinin gelirleri, parti merkez

karar ve yönetim kurulunca bastırılan makbuzlar karşılığında alınır. Bastırılan ve parti

teşkilat kademelerine gönderilen gelir makbuzlarının seri ve sıra numaralarına ait kayıtlar

parti genel merkezinde tutulur. Parti teşkilat kademeleri aldıkları ve kullandıkları makbuzlar

dolayısıyla parti merkez karar ve yönetim kuruluna karşı mali sorumluluk taşırlar.

Sağlanan gelirin türü ve miktarıyla, gelirin sağlandığı kimsenin adı, soyadı ve adresi,

makbuzu düzenleyenin sıfatı, adı, soyadı ve imzası, makbuzda ve dip koçanlarında yer alır.

Makbuzların asıl kısımlarıyla dip koçanlarında aynı sıra numarası bulunur. Makbuz

dip koçanlarının saklama süresi, Anayasa Mahkemesinin ilk inceleme kararının ilgili partiye

bildirilme tarihinden itibaren beş yıldır.”


Buna göre, yapılan incelemelerde gelirlerin parti tüzel kişiliği adına elde edilip

edilmediği, gelir belgelerine ilişkin olarak maddede belirtilen şekil şartlarının dikkate alınıp

alınmadığı araştırılır.

Aynı Kanun’un “Hazinece el koyma” başlıklı 76’ncı maddesinde de,

“…

Bu Kanun’un 69’uncu maddesinde belirtilen esaslara aykırı olarak bir siyasi partinin

tevsik edilmeyen kaynaklardan gelir sağladığı anlaşılırsa, Anayasa Mahkemesi kararıyla bu

gelir Hazineye irat kaydedilir.

Belgelendirilmesi gerektiği halde belgelendirilmeyen parti giderleri miktarınca parti

malvarlığı, Anayasa Mahkemesi kararıyla Hazineye irat kaydedilir.”



hükmüne yer verilmiştir.

Bu bağlamda yukarıda belirtilen madde hükümlerine aykırı olarak gelir elde ettiği

anlaşılan siyasi partilerin söz konusu gelirleri Hazineye irat kaydedilir.

2.2.2. Gelir Kaynaklarının İncelenmesi

Siyasi partilerin gelirlerine ilişkin incelemeler 2820 sayılı Kanun’un 61-69’uncu

maddeleri dikkate alınarak yapılmaktadır.

Söz konusu Kanun’un “Gelirler ve kaynakları” başlıklı 61 inci maddesinde,

“Siyasi partilerin gelirleri amaçlarına aykırı olamaz. Siyasi partiler aşağıda belirtilen

gelirleri elde edebilirler:

a) Parti üyelerinden alınacak giriş aidatı ile üyelik aidatı,

b) Partili milletvekillerinden alınacak milletvekilliği aidatı,

c) Milletvekili, belediye başkanlığı, belediye meclis üyeliği ve il genel meclis üyeliği

aday adaylarından alınacak özel aidat, (Bu aidatlar 64 üncü maddedeki esaslar dahilinde

siyasi partilerin yetkili merkez karar organlarınca tespit ve tahsil olunur.)

d) Parti bayrağı, flaması, rozeti ve benzeri rumuzların satışından sağlanacak gelirler,

e) Parti yayınlarının satış bedelleri,

f) Üye kimlik kartlarının ve parti defter, makbuz ve kağıtlarının sağlanması

karşılığında alınacak paralar,

g) Partice tertiplenen balo, eğlence ve konser faaliyetlerinden sağlanacak gelirler,

h) Parti mal varlığından elde edilecek gelirler,

i) Bağışlar

j ) Devletçe yapılan yardımlar

(h) bendinde yazılı parti mal varlığından elde edilen gelirler hariç olmak üzere, diğer

bentlerde yazılı kaynaklardan elde edilen gelirlerden hiçbir surette vergi, resim ve harç

alınmaz.”





düzenlemesi yer almaktadır. Bu çerçevede siyasi partilerin elde ettikleri gelirlerin

incelemesi aşağıdaki şekilde yapılır.

2.2.2.1. Giriş ve Üyelik Aidatı

Giriş ve üyelik aidatlarının incelenmesinde 2820 sayılı Kanun’un 62’nci maddesi ile

siyasi partilerin tüzükleri esas alınmaktadır. “Giriş ve üyelik aidatı” başlıklı söz konusu

maddede;

“Parti üyelerinden alınacak giriş aidatının miktarı ile üyelik aidatının alt ve üst

sınırları parti tüzüğünde gösterilir.

Her üye, aylık veya yıllık olarak üyelik aidatı ödemeyi partiye girişinde kabul etmek

zorundadır.

Parti üyesi, vermeyi kabul ettiği aidatın miktarını, parti tüzüğüne uygun olmak

şartıyla, kayıtlı bulunduğu teşkilat kademesi başkanlığına yazı ile bildirerek artırabilir.”


Giriş ve üyelik aidatı bakımından 2820 sayılı Kanun’da herhangi bir sınırlama

olmadığından bu gelirlerin tahsilinde parti tüzüklerindeki ilgili hükümler esas alınır. Buna

göre, yapılan incelemelerde parti üyelerinin aidatlarının tüzüklerinde belirtilen alt ve üst

sınırlar dahilinde olup olmadığına bakılır.

2.2.2.2. Milletvekili Aidatı

2820 sayılı Kanun’un “Milletvekili aidatı” başlıklı 63’üncü maddesinde;

“Bir siyasi partiye mensup milletvekillerinin, ne miktar aidat ödeyeceği ve bu suretle

toplanan paraların grup faaliyetlerine ve parti merkezine hangi miktarlarda ayrılacağı,

Türkiye Büyük Millet Meclisi parti grubu kararıyla belli edilir. Ancak, bu miktarın yıllık tutarı

milletvekili ödeneğinin net bir aylık tutarını geçemez.

Grubu olmayan milletvekillerinin ödeyeceği aidat, yukarıdaki fıkrada belirtilen

miktarın yarısını geçmemek kaydıyla merkez karar ve yönetim kurulunca tespit edilir.”






düzenlemesi yer almaktadır. Bu çerçevede siyasi partilerin elde ettikleri gelirlerin

incelemesi aşağıdaki şekilde yapılır.

2.2.2.1. Giriş ve Üyelik Aidatı

Giriş ve üyelik aidatlarının incelenmesinde 2820 sayılı Kanun’un 62’nci maddesi ile

siyasi partilerin tüzükleri esas alınmaktadır. “Giriş ve üyelik aidatı” başlıklı söz konusu

maddede;

“Parti üyelerinden alınacak giriş aidatının miktarı ile üyelik aidatının alt ve üst

sınırları parti tüzüğünde gösterilir.

Her üye, aylık veya yıllık olarak üyelik aidatı ödemeyi partiye girişinde kabul etmek

zorundadır.

Parti üyesi, vermeyi kabul ettiği aidatın miktarını, parti tüzüğüne uygun olmak

şartıyla, kayıtlı bulunduğu teşkilat kademesi başkanlığına yazı ile bildirerek artırabilir.”


Giriş ve üyelik aidatı bakımından 2820 sayılı Kanun’da herhangi bir sınırlama

olmadığından bu gelirlerin tahsilinde parti tüzüklerindeki ilgili hükümler esas alınır. Buna

göre, yapılan incelemelerde parti üyelerinin aidatlarının tüzüklerinde belirtilen alt ve üst

sınırlar dahilinde olup olmadığına bakılır.

2.2.2.2. Milletvekili Aidatı

2820 sayılı Kanun’un “Milletvekili aidatı” başlıklı 63’üncü maddesinde;

“Bir siyasi partiye mensup milletvekillerinin, ne miktar aidat ödeyeceği ve bu suretle

toplanan paraların grup faaliyetlerine ve parti merkezine hangi miktarlarda ayrılacağı,

Türkiye Büyük Millet Meclisi parti grubu kararıyla belli edilir. Ancak, bu miktarın yıllık tutarı

milletvekili ödeneğinin net bir aylık tutarını geçemez.

Grubu olmayan milletvekillerinin ödeyeceği aidat, yukarıdaki fıkrada belirtilen

miktarın yarısını geçmemek kaydıyla merkez karar ve yönetim kurulunca tespit edilir.”




İncelemelerde grubu olan siyasi partiler açısından, parti grup kararı ile tespit edilen

aidat tutarının milletvekili ödeneğinin net bir aylık tutarını, grubu olmayan siyasi partiler için

ise milletvekili ödeneğinin net bir aylık tutarının yarısını aşıp aşmadığına bakılır.

2.2.2.3. Milletvekili Aday Adaylığı Aidatı

Milletvekili aday adaylığı aidatlarına ilişkin hüküm 2820 sayılı Kanun’un “Milletvekili

aday adaylığı aidatı” başlıklı 64’üncü maddesinde belirtilmiştir.

Söz konusu 64’ üncü maddede,

“Milletvekili aday adaylarından alınacak özel aidat, milletvekili ödeneğinin net bir

aylık tutarını aşmamak kaydıyla parti iç yönetmeliklerinde gösterilir.”


Bu gelir türüne ilişkin olarak yapılan incelemelerde, alınan milletvekili aday adaylığı

aidatının milletvekili ödeneğinin net bir aylık tutarını aşıp aşmadığına bakılır.

2.2.2.4. Satış Bedelleri

2820 sayılı Kanun’un “Satış bedelleri” başlıklı 65’inci maddesinde,

“Bu Kanun’un 61’inci maddesinin (d), (e) ve (f) bentlerinde gösterilen satış bedelleri,

merkez karar ve yönetim kurulunun kararı ile tespit edilir.”

düzenlemesi yer almaktadır. Buna göre,

- Parti bayrağı, flaması, rozeti ve benzeri rumuzların satışından sağlanacak gelirler

- Parti yayınlarının satış bedelleri,

-Üye kimlik kartlarının ve parti defter, makbuz ve kağıtlarının sağlanması karşılığında

alınacak paralar

siyasi partilerin satış gelirlerini oluşturmaktadır.

Ayrıca aynı Kanun’un “Gelirler ve kaynakları” başlıklı 61’inci maddesinin (g) bendi

çerçevesinde siyasi partiler tarafından tertiplenen balo, eğlence ve konser faaliyetlerinden

sağlanacak gelirler de bu esaslar çerçevesinde değerlendirilir.





İncelemelerde öncelikle yukarıda belirtilen bu satışların siyasi partilerin merkez karar

ve yönetim kurulu kararları doğrultusunda yapılıp yapılmadığına bakılır. Daha sonra ise

yapılan bu satışlara ilişkin fatura, makbuz vb. ispat edici belgelerin olup olmadığı araştırılır.

2.2.2.5. Bağışlar

Siyasi partilere yapılacak bağışlar ile ilgili usul ve esaslar 2820 sayılı Kanun’un

“Bağışlar” başlıklı 66’ncı maddesinde düzenlenmiştir. Söz konusu maddede,

“Genel ve katma bütçeli dairelerle mahalli idareler ve muhtarlıklar, kamu iktisadi

teşebbüsleri, özel kanunla veya özel kanunla verilen yetkiye dayanılarak kurulmuş bankalar

ve diğer kuruluşlar, kamu iktisadi teşebbüsü sayılmamakla beraber ödenmiş sermayesinin bir

kısmı Devlete veya bu fıkrada adı geçen kurum, idare, teşebbüs, banka veya kuruluşlara ait

müesseseler, siyasi partilere hiçbir suretle taşınır veya taşınmaz mal veya nakit veya haklar

bağışlayamaz ve bu gibi mal veya hakların kullanılmasını bedelsiz olarak bırakamazlar; bağlı

oldukları kanun hükümleri dışında siyasi partilere ayni hakların devrine dair tasarruflarda

bulunamazlar. Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, işçi ve işveren sendikaları ile

bunların üst kuruluşları, dernekler, vakıflar ve kooperatifler, özel kanunlarında yer alan

hükümlere uymak koşuluyla siyasi partilere maddi yardım ve bağışta bulunabilirler.

Yukarıdaki fıkranın dışında kalan gerçek ve tüzel kişilerin her birinin bir siyasi partiye

aynı yıl içerisinde iki milyar liradan fazla kıymette ayni veya nakdi bağışta bulunması veya

yayınları kullandırması yasaktır. Bağış veya bağışların bağışta bulunana veya yetkili

temsilcisine veya vekiline ait olduğunun partice verilen makbuzda açıkça belirtilmesi gerekir.

Böyle bir belgeye dayanılmaksızın siyasi partilerce bağış kabul edilemez. Siyasi partilerin

adına açılmış banka hesaplarına yapılan bağışlar için ayrıca gelir makbuzu düzenlenmez.

Siyasi partiler, yabancı devletlerden, uluslararası kuruluşlardan, Türk uyrukluğunda

olmayan gerçek ve tüzel kişilerden herhangi bir suretle ayni veya nakdi yardım ve bağış

alamazlar.”

düzenlemeleri yer almaktadır.

Madde hükmünde siyasi partilere bağış yapabilecek ya da yapamayacak olan gerçek

ya da tüzel kişi ve kurumlar ile bağış yapma usul ve esasları açıkça belirtilmiş bulunmaktadır.

Aynı maddeye göre siyasi partilere bağış yapmasına yasal bir engel olmayan gerçek ve tüzel





İncelemelerde öncelikle yukarıda belirtilen bu satışların siyasi partilerin merkez karar

ve yönetim kurulu kararları doğrultusunda yapılıp yapılmadığına bakılır. Daha sonra ise

yapılan bu satışlara ilişkin fatura, makbuz vb. ispat edici belgelerin olup olmadığı araştırılır.

2.2.2.5. Bağışlar

Siyasi partilere yapılacak bağışlar ile ilgili usul ve esaslar 2820 sayılı Kanun’un

“Bağışlar” başlıklı 66’ncı maddesinde düzenlenmiştir. Söz konusu maddede,

“Genel ve katma bütçeli dairelerle mahalli idareler ve muhtarlıklar, kamu iktisadi

teşebbüsleri, özel kanunla veya özel kanunla verilen yetkiye dayanılarak kurulmuş bankalar

ve diğer kuruluşlar, kamu iktisadi teşebbüsü sayılmamakla beraber ödenmiş sermayesinin bir

kısmı Devlete veya bu fıkrada adı geçen kurum, idare, teşebbüs, banka veya kuruluşlara ait

müesseseler, siyasi partilere hiçbir suretle taşınır veya taşınmaz mal veya nakit veya haklar

bağışlayamaz ve bu gibi mal veya hakların kullanılmasını bedelsiz olarak bırakamazlar; bağlı

oldukları kanun hükümleri dışında siyasi partilere ayni hakların devrine dair tasarruflarda

bulunamazlar. Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, işçi ve işveren sendikaları ile

bunların üst kuruluşları, dernekler, vakıflar ve kooperatifler, özel kanunlarında yer alan

hükümlere uymak koşuluyla siyasi partilere maddi yardım ve bağışta bulunabilirler.

Yukarıdaki fıkranın dışında kalan gerçek ve tüzel kişilerin her birinin bir siyasi partiye

aynı yıl içerisinde iki milyar liradan fazla kıymette ayni veya nakdi bağışta bulunması veya

yayınları kullandırması yasaktır. Bağış veya bağışların bağışta bulunana veya yetkili

temsilcisine veya vekiline ait olduğunun partice verilen makbuzda açıkça belirtilmesi gerekir.

Böyle bir belgeye dayanılmaksızın siyasi partilerce bağış kabul edilemez. Siyasi partilerin

adına açılmış banka hesaplarına yapılan bağışlar için ayrıca gelir makbuzu düzenlenmez.

Siyasi partiler, yabancı devletlerden, uluslararası kuruluşlardan, Türk uyrukluğunda

olmayan gerçek ve tüzel kişilerden herhangi bir suretle ayni veya nakdi yardım ve bağış

alamazlar.”

düzenlemeleri yer almaktadır.

Madde hükmünde siyasi partilere bağış yapabilecek ya da yapamayacak olan gerçek

ya da tüzel kişi ve kurumlar ile bağış yapma usul ve esasları açıkça belirtilmiş bulunmaktadır.

Aynı maddeye göre siyasi partilere bağış yapmasına yasal bir engel olmayan gerçek ve tüzel



kişilerin her birinin bir siyasi partiye aynı yıl içerisinde iki bin liradan1 fazla kıymette (Ek 13

Yıllar itibariyle siyasi partilere yapılabilecek bağış üst sınırı) ayni veya nakdi bağışta

bulunması veya yayınları kullandırması yasaktır.

Yapılacak incelemelerde öncelikle bağış yapan gerçek veya tüzel kişilerin söz konusu

madde kapsamında bağış yapmasına engel olmayan kişilerden olup olmadığı araştırılır. Daha

sonra siyasi partiler tarafından usulüne uygun makbuz düzenlenip düzenlenmediğine, bağış

siyasi partilerin banka hesaplarına yapılmışsa buna ilişkin banka hesap ekstresi veya

dekontunun olup olmadığına bakılır. Usulüne uygun düzenlenmiş belge olması durumunda,

bu belgede yer alan bağış tutarının her bir kişi itibariyle ilgili yıla ilişkin bağış üst sınırını aşıp

aşmadığı incelenir. Eğer üst sınır aşılmışsa söz konusu durum siyasi parti hakkında

düzenlenecek mali denetime ilişkin esas inceleme raporunda belirtilerek, üst sınırı aşan tutarın

Hazineye irat kaydedilmesi talep edilir. Ayrıca usulüne uygun olarak düzenlenmemiş makbuz

karşılığında alınan bağışlar için de yine Hazineye irat talebinde bulunulur.

Buna ek olarak 2820 sayılı Kanun’un “Kanuna aykırı bağış, kredi veya borç alınması,

borç verilmesi” başlıklı 116’ncı maddesinde yer alan,

“Bu Kanun hükümlerine aykırı olarak bağışta bulunan kimse ve bağışı kabul eden

parti sorumlusu, altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Yabancı devletlerden, uluslararası kuruluşlardan, Türk uyrukluğunda olmayan gerçek

ve tüzel kişilerden yardım veya bağış kabul eden parti sorumlusu veya aday veya aday adayı

bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”

hükmü nedeniyle, Kanuna aykırı olarak bağışta bulunan kişi ile bağışı kabul eden

parti sorumluları hakkında gerekli yasal işlemlerin yapılabilmesi için Ankara Cumhuriyet

Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulması gerekir.

Bir siyasi partinin, yabancı devletlerden, uluslararası kuruluşlardan ve Türk

uyrukluğunda olmayan gerçek ve tüzel kişilerden maddi yardım alması 2820 sayılı Kanun’un

101’inci maddesinin (c) fıkrası gereğince partinin kapatılma nedeni olduğundan, böyle bir

durumun tespiti halinde söz konusu durum esas inceleme raporunda belirtilir.

1Bu tutar 2820 sayılı Kanun’un Ek 6’ncı maddesi uyarınca her yıl yeniden değerleme oranında güncellenmektedir.





2.2.2.6. Ticari Faaliyet, Kredi ve Borç Alma

2820 sayılı Kanun’un “Ticari faaliyet, kredi ve borç alma yasağı” başlıklı 67’nci

maddesinde yer alan,

“Siyasi partiler ticari faaliyette bulunamazlar, kredi veya borç alamazlar. Ancak,

ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla 66’ncı maddenin birinci ve üçüncü fıkralarında

gösterilenler dışında kalan gerçek ve tüzelkişilerden kredili veya ipotek karşılığı mal satın

alabilirler.”

hükmü uyarınca siyasi partiler ticari faaliyette bulunamazlar, kredi veya borç

alamazlar. Ancak Kanun’un 66’ncı maddesinin birinci ve üçüncü fıkralarında gösterilenler

dışında kalan gerçek ve tüzel kişilerden ihtiyaçlarını karşılamak için kredili ve ipotek

karşılığında mal satın almalarına bir engel yoktur.

Aynı Kanun’un “Hazinece el koyma” başlıklı 76’ncı maddesinin ikinci fıkrasında ise,

“Bu Kanun’un 67’nci maddesi hükmüne aykırı olarak siyasi partilere sağlanan kredi

veya borçlar üzerine Anayasa Mahkemesi kararıyla Hazinece el konulur, kredi veya borcu

verene karşı Hazine hiçbir yükümlülük altına girmez.”


Buna göre, yapılacak incelemelerde siyasi partilerin ticari faaliyette bulunduğu,

herhangi bir kişi veya kuruluştan borç veya kredi aldığının tespit edilmesi halinde söz konusu

durum esas inceleme raporunda belirtilir. Borç veya kredi şeklinde alınan tutarın Hazineye

irat kaydedilmesi talep edilir.

Ayrıca, 2820 sayılı Kanun’un 116’ncı maddesinde yer alan,


parti sorumlusu, altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu Kanun

hükümlerine aykırı olarak kredi veya borç veren veya alanlar ile bu krediyi veya borcu alan

veya veren parti sorumlusu hakkında da yukarıdaki fıkra hükmü uygulanır.”

hükmü çerçevesinde, sorumlular hakkında suç duyurusunda bulunulması talep edilir.





2.2.2.6. Ticari Faaliyet, Kredi ve Borç Alma

2820 sayılı Kanun’un “Ticari faaliyet, kredi ve borç alma yasağı” başlıklı 67’nci

maddesinde yer alan,

“Siyasi partiler ticari faaliyette bulunamazlar, kredi veya borç alamazlar. Ancak,

ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla 66’ncı maddenin birinci ve üçüncü fıkralarında

gösterilenler dışında kalan gerçek ve tüzelkişilerden kredili veya ipotek karşılığı mal satın

alabilirler.”

hükmü uyarınca siyasi partiler ticari faaliyette bulunamazlar, kredi veya borç

alamazlar. Ancak Kanun’un 66’ncı maddesinin birinci ve üçüncü fıkralarında gösterilenler

dışında kalan gerçek ve tüzel kişilerden ihtiyaçlarını karşılamak için kredili ve ipotek

karşılığında mal satın almalarına bir engel yoktur.

Aynı Kanun’un “Hazinece el koyma” başlıklı 76’ncı maddesinin ikinci fıkrasında ise,

“Bu Kanun’un 67’nci maddesi hükmüne aykırı olarak siyasi partilere sağlanan kredi

veya borçlar üzerine Anayasa Mahkemesi kararıyla Hazinece el konulur, kredi veya borcu

verene karşı Hazine hiçbir yükümlülük altına girmez.”


Buna göre, yapılacak incelemelerde siyasi partilerin ticari faaliyette bulunduğu,

herhangi bir kişi veya kuruluştan borç veya kredi aldığının tespit edilmesi halinde söz konusu

durum esas inceleme raporunda belirtilir. Borç veya kredi şeklinde alınan tutarın Hazineye

irat kaydedilmesi talep edilir.

Ayrıca, 2820 sayılı Kanun’un 116’ncı maddesinde yer alan,


parti sorumlusu, altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu Kanun

hükümlerine aykırı olarak kredi veya borç veren veya alanlar ile bu krediyi veya borcu alan

veya veren parti sorumlusu hakkında da yukarıdaki fıkra hükmü uygulanır.”

hükmü çerçevesinde, sorumlular hakkında suç duyurusunda bulunulması talep edilir.



2.2.2.7. Taşınmaz Mal Edinimi

2820 sayılı Kanun’un “Taşınmaz mal edinme” başlıklı 68’inci maddesinde,

“Siyasi partiler, ikametleri ile amaç ve faaliyetleri için gerekli olanlardan başka

taşınmaz mal edinemezler. Partiler, amaçları içinde olmak şartıyla sahip oldukları taşınmaz

mallardan gelir sağlayabilirler.”

Aynı Kanun’un “Hazinece el koyma” başlıklı 76’ncı maddesinde,

“Bu Kanun hükümlerine aykırı olarak bağış kabul ettiği, mal veya gelir edindiği

Anayasa Mahkemesince tespit edilen siyasi partilerin, bu yolla elde ettikleri gelirlerin

tamamının, Kanunda belirtilen miktarlardan fazla gelirlerle, taşınmaz malların kanuni

miktarı geçen kısmının karşılığının Hazineye irat kaydedilmesine, taşınmaz malların ise

Hazine adına tapuya tesciline karar verilir.”


Buna göre, Kanun hükümlerine aykırı olarak mal edindiği tespit edilen siyasi partilerin

taşınmaz mallarının kanuni miktarı geçen kısmının karşılığının Hazineye irat kaydedilmesine

ve taşınmaz malların Hazine adına tapuya tesciline Anayasa Mahkemesi tarafından karar

verilebilmektedir.

Ayrıca, söz konusu Kanun’un “Paraya çevirme” başlıklı 77’nci maddesinde yer alan,

“Bu Kanun’un 68’inci maddesinde belirtilen esaslara aykırı olarak bir siyasi partinin

taşınmaz mallara sahip olduğu anlaşılırsa, Anayasa Mahkemesinin kararıyla ve bu

Mahkemenin göstereceği süre içinde siyasi parti tarafından bu malların paraya çevrilmesi

yoluna gidilir.”

hükmü çerçevesinde amacına aykırı olarak taşınmaz mal edindiği anlaşılan siyasi

partilere ait söz konusu taşınmazların Anayasa Mahkemesi kararı gereğince siyasi partiler

tarafından paraya çevrilmesi müeyyidesi getirilmiştir.

Yapılan incelemelerde siyasi partilerce taşınmaz mal ediniminin kanuni sınırlar ve

şartlar çerçevesinde gerçekleşip gerçekleşmediği hususu araştırılır ve muhtemel bulgulara

esas inceleme raporunda yer verilir. Konuya ilişkin olarak Mahkemenin vereceği kararın

uygulaması takip edilir.





2.2.2.8. Parti Mal Varlığından Elde Edilen Gelirler

2820 sayılı Kanun’un “Gelirler ve kaynakları” başlıklı 61’inci maddesinin (h) bendi

uyarınca siyasi partilere kendi mal varlıklarından gelir elde edebilme imkanı tanınmıştır. Elde

edilebilecek bu gelirlerin hangi niteliklere sahip olması gerektiği ile ilgili olarak Kanunda

ayrıntılı herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Ancak bu gelir türünün elde edilmesinde,

2820 sayılı Kanun’un gelirlerin elde edilmesine ilişkin genel hükümleri başta olmak üzere,

ilgili diğer mevzuat hükümlerine aykırılık olmaması gerekmektedir. Örneğin 2820 sayılı

Kanun’un 67’nci maddesinde yer alan, siyasi partilerin ticari faaliyette bulunamayacağı

hükmü gereğince, bu gelir türünün, yürürlükte bulunan Ticaret Kanunu’nda belirtilen ticari bir

faaliyet sonucu elde edilmemiş olması gerekmektedir.

2.2.2.9. Devlet (Hazine) Yardımları

Siyasi partilere devlet yardımı, 2820 sayılı Kanun’un 61’inci maddesine, 3032 sayılı

Kanun’un 1’inci maddesi ile eklenmiştir. 2820 sayılı Kanun’un ek 1’inci maddesi ile

düzenlenen devlet yardımı konusu, 1995 yılında yapılan değişiklikler ile Anayasal olarak da

hüküm altına alınmıştır.

Anayasa’nın “Parti kurma, partilere girme ve partilerden ayrılma” başlıklı 68’inci

maddesinde,

“Siyasî partilere, Devlet, yeterli düzeyde ve hakça malî yardım yapar. Partilere

yapılacak yardımın, alacakları üye aidatının ve bağışların tabi olduğu esaslar kanunla

düzenlenir.”


2820 sayılı Kanun’un “Devletçe yardım” başlıklı Ek 1’inci maddesinde;

“Yüksek Seçim Kurulunca son milletvekili genel seçimlerine katılma hakkı tanınan ve

2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu’nun 33’üncü maddesindeki genel barajı aşmış

bulunan siyasi partilere her yıl Hazineden ödenmek üzere o yılki genel bütçe gelirleri "(B)

Cetveli" toplamının beşbinde ikisi oranında ödenek mali yıl için konur.

Bu ödenek, yukarıdaki fıkra gereğince Devlet yardımı yapılacak siyasi partiler

arasında, bu partilerin genel seçim sonrasında Yüksek Seçim Kurulu’nca ilan edilen toplam

geçerli oy sayıları ile orantılı olarak bölüştürülmek suretiyle her yıl ödenir. Bu ödemelerin o





2.2.2.8. Parti Mal Varlığından Elde Edilen Gelirler

2820 sayılı Kanun’un “Gelirler ve kaynakları” başlıklı 61’inci maddesinin (h) bendi

uyarınca siyasi partilere kendi mal varlıklarından gelir elde edebilme imkanı tanınmıştır. Elde

edilebilecek bu gelirlerin hangi niteliklere sahip olması gerektiği ile ilgili olarak Kanunda

ayrıntılı herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Ancak bu gelir türünün elde edilmesinde,

2820 sayılı Kanun’un gelirlerin elde edilmesine ilişkin genel hükümleri başta olmak üzere,

ilgili diğer mevzuat hükümlerine aykırılık olmaması gerekmektedir. Örneğin 2820 sayılı

Kanun’un 67’nci maddesinde yer alan, siyasi partilerin ticari faaliyette bulunamayacağı

hükmü gereğince, bu gelir türünün, yürürlükte bulunan Ticaret Kanunu’nda belirtilen ticari bir

faaliyet sonucu elde edilmemiş olması gerekmektedir.

2.2.2.9. Devlet (Hazine) Yardımları

Siyasi partilere devlet yardımı, 2820 sayılı Kanun’un 61’inci maddesine, 3032 sayılı

Kanun’un 1’inci maddesi ile eklenmiştir. 2820 sayılı Kanun’un ek 1’inci maddesi ile

düzenlenen devlet yardımı konusu, 1995 yılında yapılan değişiklikler ile Anayasal olarak da

hüküm altına alınmıştır.

Anayasa’nın “Parti kurma, partilere girme ve partilerden ayrılma” başlıklı 68’inci

maddesinde,

“Siyasî partilere, Devlet, yeterli düzeyde ve hakça malî yardım yapar. Partilere

yapılacak yardımın, alacakları üye aidatının ve bağışların tabi olduğu esaslar kanunla

düzenlenir.”


2820 sayılı Kanun’un “Devletçe yardım” başlıklı Ek 1’inci maddesinde;

“Yüksek Seçim Kurulunca son milletvekili genel seçimlerine katılma hakkı tanınan ve

2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu’nun 33’üncü maddesindeki genel barajı aşmış

bulunan siyasi partilere her yıl Hazineden ödenmek üzere o yılki genel bütçe gelirleri "(B)

Cetveli" toplamının beşbinde ikisi oranında ödenek mali yıl için konur.

Bu ödenek, yukarıdaki fıkra gereğince Devlet yardımı yapılacak siyasi partiler

arasında, bu partilerin genel seçim sonrasında Yüksek Seçim Kurulu’nca ilan edilen toplam

geçerli oy sayıları ile orantılı olarak bölüştürülmek suretiyle her yıl ödenir. Bu ödemelerin o



yılki Genel Bütçe Kanunu’nun yürürlüğe girmesini takiben on gün içinde tamamlanması

zorunludur.

Bu madde uyarınca yapılacak yardımlar sadece parti ihtiyaçları veya parti

çalışmalarında kullanılır.

Milletvekili genel seçimlerinde toplam geçerli oyların %3’ünden2 fazlasını alan siyasi

partilere de Devlet yardımı yapılır. Bu yardım en az Devlet yardımı alan siyasi partinin ikinci

fıkra gereğince almış olduğu yardım ve genel seçimlerde aldığı toplam geçerli oy esas

alınarak kazandıkları oyla orantılı olarak yapılır. Bu fıkra uyarınca yapılacak yardım bir

milyon Türk Lirasından az olamaz. Bunun için her yıl Maliye Bakanlığı bütçesine yeterli

ödenek konulur.

Yukarıdaki fıkralarda öngörülen yardım miktarları; bu yardımdan faydalanabilecek

siyasi partilere, milletvekili genel seçiminin yapılacağı yıl üç katı, mahalli idareler genel

seçim yılı için iki katı olarak ödenir. Her iki seçim aynı yıl içerisinde yapıldığında bu

ödemenin miktarı üç katı geçemez. Bu fıkra gereğince yapılacak katlı ödemeler, Yüksek Seçim

Kurulunun seçim takvimine dair kararının ilanını izleyen 10 gün içinde yapılır.

Bu Kanun’un 76’ncı maddesi hükmü dairesinde gelirleri Hazineye irat kaydedilen ve

taşınmaz malları Hazine adına tapuya tescil edilen siyasi partilere, bu madde gereğince

yapılacak Devlet yardımından, Hazineye irat kaydedilen gelirin Hazine adına tapuya tescil

edilen taşınmazların toplam değerinin iki katı indirilir.”


Yapılan incelemelerde, devlet yardımı almaya hak kazanan siyasi partilere yapılan

yardım tutarlarının, yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri çerçevesinde olup olmadığı ve

ilgili partilerin muhasebe kayıtlarındaki doğruluğu incelenir.

2.2.3 Giderlerin Yapılmasında Usul ve Giderlerin İncelenmesi

Giderlerin yapılmasına ilişkin düzenlemeler 2820 sayılı Kanun’un “Giderlerin

yapılmasında usul” başlıklı 70’inci maddesinde yer almaktadır. Söz konusu maddeye göre;

“Siyasi partilerin giderleri amaçlarına aykırı olamaz.,

2 Bu fıkradaki %7 ibaresi, 2/3/2014 tarih ve 6529 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesi ile %3 olarak değiştirilmiştir.





Bir siyasi partinin bütün giderleri, o siyasi parti tüzelkişiliği adına yapılır.

Beş milyon lirayı aşmayan 3 harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belge ile tevsik

edilmesi zorunlu değildir. Ancak, bütün harcamaların yetkili organ veya merciin kararına

dayanması şarttır. Şu kadar ki, yetkili organca onaylanan bütçede öngörülmüş bulunmak

kaydıyla beşmilyon lirayı aşmayan harcamalar ile genel tarifeye bağlı giderler için ayrıca

karar alınmasına gerek yoktur. Giderlere ait belgeleri saklama süresi, özel kanunlarda

gösterilen daha uzun süreye ilişkin hükümler saklı kalmak üzere, kesin hesabın Anayasa

Mahkemesinin ilk inceleme kararının ilgili partiye bildirilme tarihinden itibaren beş yıldır.

Parti teşkilatı bağlı bulunduğu üst kademeye, gelir ve giderleri hakkında parti

tüzüğünde gösterilen sürede hesap vermekle yükümlüdür. Bu süre altı aydan fazla olamaz.”

2820 sayılı Kanun’un “Mali sorumluluk” başlıklı 71’inci maddesinde ise,

“Siyasi partilerin yapacakları giderler, sözleşmeler ve girişecekleri yükümlülükler;

genel merkezde parti tüzelkişiliği adına, illerde il yönetim kurulu adına ve ilçelerde ilçe

yönetim kurulu adına yetkili kılınan kişi veya kurulca yapılır,

Siyasi partilerin il ve ilçelerdeki teşkilat kademeleri tarafından parti tüzelkişiliği adına

sözleşme yapılmasına ve yükümlülük altına girilmesine ilişkin esaslar, merkez karar ve

yönetim kurulunca tespit olunur. Bu esaslara aykırı olarak yahut siyasi partilerin tüzüklerine

göre merkez karar ve yönetim kurulunca önceden yazılı yetki verilmediği veya sonradan bir

kararla onaylanmadığı takdirde, partinin teşkilat kademelerinin yaptıkları sözleşme ve

giriştikleri yükümlülüklerden dolayı, parti tüzelkişiliği hiçbir suretle sorumlu tutulamaz;

merkez karar ve yönetim kurulu veya genel başkan veya parti tüzelkişiliği aleyhine takipte

bulunulamaz. Bu takdirde sorumluluk, sözleşmeyi yapan veya yükümlülük altına giren kişi

veya kişilere ait olur.”

düzenlemesine yer verilmiştir.

Aynı Kanun’un “Borç verme yasağı” başlıklı 72’nci maddesinde yer alan

3 Bu tutar 2820 sayılı Kanun’un Ek 6’ncı maddesi uyarınca her yıl yeniden değerleme oranında güncellenmektedir.





Bir siyasi partinin bütün giderleri, o siyasi parti tüzelkişiliği adına yapılır.

Beş milyon lirayı aşmayan 3 harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belge ile tevsik

edilmesi zorunlu değildir. Ancak, bütün harcamaların yetkili organ veya merciin kararına

dayanması şarttır. Şu kadar ki, yetkili organca onaylanan bütçede öngörülmüş bulunmak

kaydıyla beşmilyon lirayı aşmayan harcamalar ile genel tarifeye bağlı giderler için ayrıca

karar alınmasına gerek yoktur. Giderlere ait belgeleri saklama süresi, özel kanunlarda

gösterilen daha uzun süreye ilişkin hükümler saklı kalmak üzere, kesin hesabın Anayasa

Mahkemesinin ilk inceleme kararının ilgili partiye bildirilme tarihinden itibaren beş yıldır.

Parti teşkilatı bağlı bulunduğu üst kademeye, gelir ve giderleri hakkında parti

tüzüğünde gösterilen sürede hesap vermekle yükümlüdür. Bu süre altı aydan fazla olamaz.”

2820 sayılı Kanun’un “Mali sorumluluk” başlıklı 71’inci maddesinde ise,

“Siyasi partilerin yapacakları giderler, sözleşmeler ve girişecekleri yükümlülükler;

genel merkezde parti tüzelkişiliği adına, illerde il yönetim kurulu adına ve ilçelerde ilçe

yönetim kurulu adına yetkili kılınan kişi veya kurulca yapılır,

Siyasi partilerin il ve ilçelerdeki teşkilat kademeleri tarafından parti tüzelkişiliği adına

sözleşme yapılmasına ve yükümlülük altına girilmesine ilişkin esaslar, merkez karar ve

yönetim kurulunca tespit olunur. Bu esaslara aykırı olarak yahut siyasi partilerin tüzüklerine

göre merkez karar ve yönetim kurulunca önceden yazılı yetki verilmediği veya sonradan bir

kararla onaylanmadığı takdirde, partinin teşkilat kademelerinin yaptıkları sözleşme ve

giriştikleri yükümlülüklerden dolayı, parti tüzelkişiliği hiçbir suretle sorumlu tutulamaz;

merkez karar ve yönetim kurulu veya genel başkan veya parti tüzelkişiliği aleyhine takipte

bulunulamaz. Bu takdirde sorumluluk, sözleşmeyi yapan veya yükümlülük altına giren kişi

veya kişilere ait olur.”

düzenlemesine yer verilmiştir.

Aynı Kanun’un “Borç verme yasağı” başlıklı 72’nci maddesinde yer alan

3 Bu tutar 2820 sayılı Kanun’un Ek 6’ncı maddesi uyarınca her yıl yeniden değerleme oranında güncellenmektedir.



“Siyasi partiler, üyelerine ve diğer gerçek ve tüzelkişilere hiçbir şekilde borç

veremezler.” hükmü gereğince, siyasi partilerin, üyelerine ve diğer gerçek ve tüzelkişilere

borç vermeleri açık bir şekilde yasaklanmış bulunmaktadır.

Ayrıca 2820 sayılı Kanun’un 74’üncü maddesine, siyasi partilerin giderlerinin

yapılmasına ilişkin olarak 6111 sayılı Kanun’un 180’inci maddesi ile aşağıda yer alan

hususlar eklenmiştir.

“…

Ancak yapılacak kanuna uygunluk denetimi siyasi partilerin amaçlarına ulaşmak için

yapılmasında fayda görülen faaliyetleri daraltacak veya bu faaliyetlerin yerindeliğini



…

Siyasi partiler amaçlarına ulaşmak için gerekli gördükleri siyasi faaliyetleri

kapsamında her türlü harcama yapabilirler.

Siyasi partiler mal ve hizmet alımı ile yapım işlerini, açık ihale, kapalı zarf usulü ve

yazılı veya sözlü olmak üzere doğrudan veya pazarlık usullerinden herhangi biri ile yapabilir.

Siyasi partiler harcamalarını fatura, fatura yerine geçen belgeler ile bu belgelerin

temin edilmesinin mümkün olmadığı hallerde harcamanın doğruluğunu gösterecek muhtevaya

sahip olmak şartıyla diğer belgelerle tevsik ederler. Ancak kaybolma, yırtılma ve yanma gibi

mücbir sebeplerle aslının temin edilemediği hallerde, fatura ve fatura yerine geçen belgeler

yerine bu belgeleri düzenleyenlerden alınacak tasdikli örnekleri kullanılabilir.

Siyasi partiler ücret mukabili geçici veya sürekli olarak çalıştırdıkları kişilere

ödedikleri ayni ve nakdi sağlık ve sosyal yardım giderleri ile amaçlarına ulaşmak için

görevlendirdikleri kişiler tarafından yapılan yurt içi ve yurt dışı seyahatlere ilişkin

konaklama, yol masrafları ve diğer zorunlu harcamaları gider olarak kayıt edebilirler.

Siyasi partiler, mal ve hizmet alım sözleşmelerinden kaynaklanan mahkeme kararları

ile ödedikleri miktarı ve masraflarını gider olarak kaydedebilirler.”





Siyasi partilerin giderlerine ilişkin denetimlerde yukarıda belirtilen hususların dikkate

alınması gerekmektedir.

Siyasi partilerin fatura veya makbuz düzenleme alt sınırı Ek 14’ de yer almaktadır.

2.3. Siyasi Partilerden Mevzuata Aykırılığı Tespit Edilen İşlemleri

Hakkında Bilgi ve Belge İstenmesi

2820 sayılı Kanun, Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü ve ilgili diğer mevzuat

hükümlerinin ilgili maddelerine göre esasa ilişkin belgeler üzerinde yapılan doğruluk ve

kanuna uygunluk incelemelerinde mevzuata aykırı hususlar tespit edilirse, denetçilerce, tespit

edilen konu ve bulguları içeren yazı (Ek 15) ilgili siyasi partiye gönderilerek yazının kapsamı

gözetilmek suretiyle en geç iki ay içinde bu konular hakkındaki görüşlerini bildirmesi istenir.

2.4. Raporlama

İncelemeler sırasında mevzuata aykırı olduğu düşünülen hususları içeren bir yazı ilgili

partiye gönderilmek üzere Başkanlığa sunulur. Başkanlık bir üst yazı ile ilgili partiye bildirir.

Partinin söz konusu hususlara ilişkin görüşlerini Anayasa Mahkemesi İç Tüzüğü’nün 52’nci

maddesine göre en geç iki ay içinde Sayıştay Başkanlığına göndermesi istenir. Partiler,

öngörülen süre içerisinde bu yazılara cevap verirler. Bunun üzerine denetçiler, partiye

gönderilen yazıda belirtilen bütün hususlara ilişkin olarak, ilgili siyasi partilerin görüşleri ile

kendi düşüncelerini içeren esas inceleme raporlarını (Ek 16) Anayasa Mahkemesine

gönderilmek üzere bir üst yazı (Ek 11) ile Başkanlığa sunarlar. Rapora alınan konularla ilgili

belgelerin bir örneği ile siyasi partilere gönderilen yazı ve partilerin cevabı raporların ekine

konulur. Raporlarda gelir gider belgeleri ve defter kayıtları incelenen il teşkilatları da ayrıca

belirtilir.

Siyasi partilerin kesin hesap belgeleri ve esas incelemeye ilişkin evraklarını bir arada

gönderdiği durumlarda ilk ve esas inceleme raporları (Ek 17) tek bir raporda birleştirilebilir.

Söz konusu raporlar yine Anayasa Mahkemesine gönderilmek üzere Grup Başkanı imzalı bir

üst yazı (Ek 11) ile Başkanlığa sunulur.

Verilen süre içerisinde istenilen bilgi ve belgelere cevap vermeyen siyasi partilerin

yetkilileri hakkında 2820 sayılı Kanun’un 111’inci maddesinin (c) fıkrası uyarınca suç

duyurusunda bulunulması talebi, esas inceleme raporunda belirtilir.





Siyasi partilerin giderlerine ilişkin denetimlerde yukarıda belirtilen hususların dikkate

alınması gerekmektedir.

Siyasi partilerin fatura veya makbuz düzenleme alt sınırı Ek 14’ de yer almaktadır.

2.3. Siyasi Partilerden Mevzuata Aykırılığı Tespit Edilen İşlemleri

Hakkında Bilgi ve Belge İstenmesi

2820 sayılı Kanun, Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü ve ilgili diğer mevzuat

hükümlerinin ilgili maddelerine göre esasa ilişkin belgeler üzerinde yapılan doğruluk ve

kanuna uygunluk incelemelerinde mevzuata aykırı hususlar tespit edilirse, denetçilerce, tespit

edilen konu ve bulguları içeren yazı (Ek 15) ilgili siyasi partiye gönderilerek yazının kapsamı

gözetilmek suretiyle en geç iki ay içinde bu konular hakkındaki görüşlerini bildirmesi istenir.

2.4. Raporlama

İncelemeler sırasında mevzuata aykırı olduğu düşünülen hususları içeren bir yazı ilgili

partiye gönderilmek üzere Başkanlığa sunulur. Başkanlık bir üst yazı ile ilgili partiye bildirir.

Partinin söz konusu hususlara ilişkin görüşlerini Anayasa Mahkemesi İç Tüzüğü’nün 52’nci

maddesine göre en geç iki ay içinde Sayıştay Başkanlığına göndermesi istenir. Partiler,

öngörülen süre içerisinde bu yazılara cevap verirler. Bunun üzerine denetçiler, partiye

gönderilen yazıda belirtilen bütün hususlara ilişkin olarak, ilgili siyasi partilerin görüşleri ile

kendi düşüncelerini içeren esas inceleme raporlarını (Ek 16) Anayasa Mahkemesine

gönderilmek üzere bir üst yazı (Ek 11) ile Başkanlığa sunarlar. Rapora alınan konularla ilgili

belgelerin bir örneği ile siyasi partilere gönderilen yazı ve partilerin cevabı raporların ekine

konulur. Raporlarda gelir gider belgeleri ve defter kayıtları incelenen il teşkilatları da ayrıca

belirtilir.

Siyasi partilerin kesin hesap belgeleri ve esas incelemeye ilişkin evraklarını bir arada

gönderdiği durumlarda ilk ve esas inceleme raporları (Ek 17) tek bir raporda birleştirilebilir.

Söz konusu raporlar yine Anayasa Mahkemesine gönderilmek üzere Grup Başkanı imzalı bir

üst yazı (Ek 11) ile Başkanlığa sunulur.

Verilen süre içerisinde istenilen bilgi ve belgelere cevap vermeyen siyasi partilerin

yetkilileri hakkında 2820 sayılı Kanun’un 111’inci maddesinin (c) fıkrası uyarınca suç

duyurusunda bulunulması talebi, esas inceleme raporunda belirtilir.



Esas incelemeye ilişkin belgelerini Anayasa Mahkemesinin ilk incelemeye ilişkin

kararının tebliğ edilmesine rağmen göndermeyen siyasi partilerle ilgili olarak düzenlenecek

esas inceleme raporlarında, kesin hesapta gösterilen ve belgelendirilmesi gerektiği halde

belgelendirilmeyen genel merkeze ve/veya il örgütlerine ait gider ve gelir toplamı karşılığı

parti malvarlığının, 2820 sayılı Kanun’un 75 ve 76’ncı maddeleri gereğince Hazineye gelir

kaydedilmesi talep edilir.

Ayrıca, aynı konuda Mahkemeye istenen bilgilerin istendiği şekliyle verilmemesi,

hesap verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması, hesabın dışında gelir ve

gider oluşturulması, inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olduğundan

bahisle, 2820 sayılı Kanun’un 111’inci maddesinin (c) fıkrasına istinaden gerekli işlemlerin

yapılmasını temin için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına

karar verilmesinin uygun olacağı belirtilir.

Tüm bu işlemlerin ardından hazırlanan esas inceleme raporları Anayasa Mahkemesine

gönderilmek üzere Başkanlığa sunulur ve Anayasa Mahkemesi tarafından karara bağlanır.

Anayasa Mahkemesince karara bağlanan siyasi partilerin mali denetim raporları Resmi

Gazete’de yayımlandıktan sonra, Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün 52’nci maddesinin

sekizinci fıkrası gereğince parti hesaplarına ilişkin gelir ve gider belgeleri ile defter kayıtları

Sayıştay Başkanlığınca ilgili partiye iade edilir.





EKLER4

Ek 1. İl Kesin Hesap Çizelgesi Örneği

… PARTİSİ ... İLİ

BAĞLI İLÇELERİ DE KAPSAYAN ... YILI KESİN HESABI

GELİRLER TUTARÜye Giriş AidatıÜye Yıllık AidatıBağışlarYardımlarFaaliyet GelirleriYayın GelirleriMalvarlığı GelirleriFaiz ve Nemalandırma Gelirleri……Geçen Yıldan Devreden Nakit (Kasa/Banka)GELİRLER TOPLAMIYıl Sonundaki borçlarGENEL TOPLAM

GİDERLERPersonel GiderleriTemsil ve Ağırlama GiderleriKırtasiye ve Büro GiderleriHaberleşme GiderleriTaşıma GiderleriSeyahat GiderleriKira GiderleriBakım Onarım GiderleriIsınma Aydınlatma ve Temizlik GiderleriVergi, Sigorta, Noter GiderleriDemirbaş GiderleriTeşkilata Yardım GiderleriGeçen Yıldan Kalan Borç Ödemeleri……GİDERLER TOPLAMIGelecek Yıla Devreden Nakit (Kasa/Banka)Yıl Sonundaki alacaklarGENEL TOPLAM

… İl Başkanı/Saymanı

4 Ek 1, Ek 2, Ek 3, Ek 4, ve Ek 5 no’lu çizelgeler örnek mahiyetindedir. Her parti bu cetvellerin içeriğini kendi mali durumlarını yansıtacak şekilde düzenleyebilir.





Ek 2. Genel Merkez Kesin Hesap Çizelgesi Örneği

… PARTİSİ GENEL MERKEZ … YILI KESİN HESABI

GELİRLER TUTARÜye Giriş AidatıÜye Yıllık AidatıBağışlarYardımlarFaaliyet GelirleriYayın GelirleriMalvarlığı GelirleriFaiz ve Nemalandırma GelirleriDevlet Yardımı…Geçen Yıldan Devreden Nakit (Kasa/Banka)GELİRLER TOPLAMIYıl Sonundaki borçlar

GENEL TOPLAM

GİDERLERPersonel GiderleriTemsil ve Ağırlama GiderleriKırtasiye ve Büro GiderleriHaberleşme GiderleriTaşıma GiderleriSeyahat GiderleriKira GiderleriBakım Onarım GiderleriIsınma Aydınlatma ve Temizlik GiderleriVergi, Sigorta, Noter GiderleriDemirbaş GiderleriTeşkilata Yardım GiderleriGeçen Yıldan Kalan Borç Ödemeleri……GİDERLER TOPLAMIGelecek Yıla Devreden Nakit (Kasa/Banka)Yıl Sonundaki alacaklar

GENEL TOPLAM

Parti Yetkilisi/Saymanı





Ek 2. Genel Merkez Kesin Hesap Çizelgesi Örneği

… PARTİSİ GENEL MERKEZ … YILI KESİN HESABI

GELİRLER TUTARÜye Giriş AidatıÜye Yıllık AidatıBağışlarYardımlarFaaliyet GelirleriYayın GelirleriMalvarlığı GelirleriFaiz ve Nemalandırma GelirleriDevlet Yardımı…Geçen Yıldan Devreden Nakit (Kasa/Banka)GELİRLER TOPLAMIYıl Sonundaki borçlar

GENEL TOPLAM

GİDERLERPersonel GiderleriTemsil ve Ağırlama GiderleriKırtasiye ve Büro GiderleriHaberleşme GiderleriTaşıma GiderleriSeyahat GiderleriKira GiderleriBakım Onarım GiderleriIsınma Aydınlatma ve Temizlik GiderleriVergi, Sigorta, Noter GiderleriDemirbaş GiderleriTeşkilata Yardım GiderleriGeçen Yıldan Kalan Borç Ödemeleri……GİDERLER TOPLAMIGelecek Yıla Devreden Nakit (Kasa/Banka)Yıl Sonundaki alacaklar

GENEL TOPLAM

Parti Yetkilisi/Saymanı

T.C. Sayıştay B

aşkanlığı

Siyasi PartilerMali D

enetimR

ehberi 37

Ek 3.B

irleştirilmiş K

esin Hesap Ç

izelgesi Örneği

… PA

RT

İSİ GE

NE

L M

ER

KE

Zİ VE

… A

DE

T İL

ÖR

GÜ

TÜ

NÜ

KA

PSAY

AN

... YIL

I BİR

LE

ŞİK K

ESİN

HE

SABI

GE

LİR

LE

R

İLL

ER

Üye G

iriş A

idatıÜ

ye Yıllık

Aidatı

……

Geçen Y

ıldan D

evreden N

akit

GE

LİR

LE

R

TO

PLA

MI

Yıl Sonundaki

borçlar

GE

NE

L

TO

PLA

M

AD

AN

AA

DIY

AM

AN

……İL

LE

R T

OPL

AM

IG

EN

EL

ME

RK

EZ

GE

NE

L T

OPL

AM

GİD

ER

LE

R

İLL

ER

Personel G

iderleri

Temsil ve

Ağırlam

a G

iderleri…

…G

İDE

RL

ER

T

OPL

AM

I

Gelecek Y

ıla D

evreden N

akit

GE

NE

L

TO

PLA

M

AD

AN

AA

DIY

AM

AN

……İL

LE

R T

OPL

AM

IG

EN

EL

ME

RK

EZ

GE

NE

L T

OPL

AM

Parti Yetkilisi/Saym

anı





Ek 4. Siyasi Parti Tüzel Kişiliği Adına Satın Alınmış Taşınmaz Mal

Bildirim Çizelgesi Örneği *

… PARTİSİ ... İLİ / GENEL MERKEZİ

… YILI TAŞINMAZ MAL BİLDİRİM ÇİZELGESİ

TAŞINMAZIN

BULUNDUĞU

YERİN

ADRESİ

EDİNİLDİĞİ

TARİH

KİMDEN

ALINDIĞI

EDİNME

SEKLİ

BEDELİ TAPU KAYDI

ADA/PARSEL


*Çizelge, Genel Merkez için Siyasi Parti Genel Başkanlığı, iller için il başkanlıklarınca

ayrı ayrı doldurulacaktır. İl başkanlıkları, varsa ilçelerden gelen aynı nitelikteki

çizelgeleri, il örgütü olarak tek çizelge haline getirip imzalayarak Genel Merkeze

gönderecektir.





Ek 4. Siyasi Parti Tüzel Kişiliği Adına Satın Alınmış Taşınmaz Mal

Bildirim Çizelgesi Örneği *


… YILI TAŞINMAZ MAL BİLDİRİM ÇİZELGESİ

TAŞINMAZIN

BULUNDUĞU

YERİN

ADRESİ

EDİNİLDİĞİ

TARİH

KİMDEN

ALINDIĞI

EDİNME

SEKLİ

BEDELİ TAPU KAYDI

ADA/PARSEL


*Çizelge, Genel Merkez için Siyasi Parti Genel Başkanlığı, iller için il başkanlıklarınca



gönderecektir.



Ek 5. Siyasi Parti Tüzel Kişiliği Adına Satın Alınmış Değeri Yüz Lirayı

Aşan Taşınır Malların, Menkul Kıymetlerin ve Her Türlü Hakların

Bildirim Çizelgesi Örneği*


DEĞERİ 100 TL’Yİ AŞAN TAŞINIR MALLARIN, MENKUL KIYMETLERİN VE

HER TÜRLÜ HAKLARIN BİLDİRİM ÇİZELGESİ (… YILI)

TAŞINIR

MALLAR,

MENKUL

KIYMETLER

CİNSİ

EDİNİLDİĞİ

TARİH

KİMDEN

ALINDIĞI

EDİNME

ŞEKLİ

BEDELİ FATURA/İLGİLİ

BELGE

GÜN VE SAYISI


* Çizelge, Genel Merkez için Siyasi Parti Genel Başkanlığı, iller için il başkanlıklarınca



gönderecektir.





Ek 6. Örnek Kasa Sayım Tutanağı

Kasa Sayım Tutanağı

31/12/ ,,,, yılı itibariyle …partisinin Genel Merkez kasasında …….. TL bulunmaktadır.

Genel Sekreter Genel Sayman İmza İmza





Ek 6. Örnek Kasa Sayım Tutanağı

Kasa Sayım Tutanağı

31/12/ ,,,, yılı itibariyle …partisinin Genel Merkez kasasında …….. TL bulunmaktadır.

Genel Sekreter Genel Sayman İmza İmza



Ek 7. İlk İncelemede Eksik Olduğu Anlaşılan Belgelerin Siyasi Partilerden

İstenmesine İlişkin Örnek Yazı

… PARTİ GENEL BAŞKANLIĞINA

ANKARA

Partinizin … yılı kesin hesabının incelenmesi sonucunda 2820 sayılı Siyasi Partiler

Kanunu ile Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü hükümleri gereğince kesin hesapta bulunması

gereken belgelerin tam olarak gönderilmediği anlaşılmıştır.

2820 sayılı Kanun’un 73’üncü maddesinin üçüncü fıkrasında,

“İller teşkilatından gönderilenler ve parti merkezine ait olan kesin hesaplar, merkez

karar ve yönetim kurulunca incelenerek karara bağlanır ve birleştirilir.”

Yine aynı Kanun’un 74’üncü maddesinin ikinci fıkrasında da,





hesap döneminde edindiği taşınmaz ve değeri yüz milyon lirayı aşan taşınır malların, menkul

kıymetlerin ve her türlü hakların değerleri ile edinim tarihlerini ve şekillerini de belirten

listeleri eklenir.”


İçtüzüğün “Malî denetimde ilk inceleme” başlıklı 51’inci maddesinin birinci

fıkrasında,



Sayı : Konu : Siyasi Partilerden Bilgi ve Belge İstenmesi

../../….



















Haziran ayı sonuna kadar Mahkemeye sunarlar.”


Bu itibarla mali denetimin Başkanlığımızca yapılabilmesi için, söz konusu kanun


alması gerekmektedir.


imzalı yazı.

2-Bağlı ilçeleri de kapsayan iller örgütlerinin o yıla ilişkin kesin hesapları,

3- Parti genel merkezinin yine o yıla ilişkin kesin hesabı,


5- Parti merkez karar ve yönetim kurulunca alınmış, parti genel merkezi ve iller

örgütleri kesin hesaplarının incelenip kabul edildiğine ve birleştirildiğine ilişkin karar,



















Haziran ayı sonuna kadar Mahkemeye sunarlar.”


Bu itibarla mali denetimin Başkanlığımızca yapılabilmesi için, söz konusu kanun


alması gerekmektedir.


imzalı yazı.

2-Bağlı ilçeleri de kapsayan iller örgütlerinin o yıla ilişkin kesin hesapları,







6- İlgili siyasi partinin aynı hesap döneminde edindiği taşınmaz ve değeri yüz milyon

lirayı aşan taşınır malların, menkul kıymetlerin ve her türlü hakların değerleri ile edinim

tarihlerini ve şekillerini belirten liste,

7- Parti genel sekreteri ve genel saymanının imzasını taşıyan yıl sonu kasa mevcudunu



Yapılan incelemelerde yukarıda 7 (yedi) madde halinde sayılan belgelerden

…,

…,

…,

belgelerinin ... yılı kesin hesap dosyasına eklenmediği görülmüştür.

Bu itibarla söz konusu eksikliklerin giderilerek, istenen belgelerin iş bu yazının

tarafınıza tebliğinden itibaren … günlük süre içerisinde Sayıştay Başkanlığına gönderilmesi

rica olunur.

Bölüm Başkanı





Ek 8. Siyasi Partilerden Belge İstenmesine İlişkin Başkanlık Makamına

Yazılan Üst Yazı Örneği

BAŞKANLIK MAKAMINA

30.03.2011 tarih ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluş ve Yargılama

Usulleri Hakkındaki Kanun’un, Siyasi Partilerin Mali Denetimi başlıklı 55’inci maddesinde

yer alan hükümler çerçevesinde denetimini yapmakta olduğumuz … Partisi Genel Merkezine

ekli yazının gönderilmesi gerekmektedir.

Gereğini müsaadelerinize arz ederim.

Grup Başkanı

Sayı : ….-..Konu : Siyasi Partilerden Eksik Belgelerin İstenilmesi

../../….





Ek 8. Siyasi Partilerden Belge İstenmesine İlişkin Başkanlık Makamına

Yazılan Üst Yazı Örneği

BAŞKANLIK MAKAMINA



yer alan hükümler çerçevesinde denetimini yapmakta olduğumuz … Partisi Genel Merkezine

ekli yazının gönderilmesi gerekmektedir.

Gereğini müsaadelerinize arz ederim.

Grup Başkanı

Sayı : ….-..Konu : Siyasi Partilerden Eksik Belgelerin İstenilmesi

../../….



Ek 9. İlk İnceleme Raporu Örneği

ANAYASA MAHKEMESİ BAŞKANLIĞINA

- İlk İnceleme Raporu -

Esas Sayısı : …./.. (Siyasi Parti Mali Denetimi)

İnceleme Konusu : ... Partisi Mali Denetimi

Kesin Hesap Yılı : ….

Denetçi : …

RAPOR KAPSAMI

I- MALİ DENETİMİN KONUSU, YASAL DAYANAKLARI VE DOSYADA

BULUNAN BELGELER

A- Mali Denetimin Konusu

B- Yasal Dayanaklar

C- Dosyada Bulunan Belgeler

II- İLK İNCELEME

III-SONUÇ





BİRİNCİ BÖLÜM


BULUNAN BELGELER


Anayasa, 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu, 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin

Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ve Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü uyarınca,

... Partisinin …. yılı kesin hesabının ilk incelemesidir.

B- Yasal Dayanaklar

a) Anayasa’nın 69’uncu maddesi,

b) 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 60-77’nci maddeleri,

c) 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında

Kanun’un 56’ncı maddesi,

d) Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün 51 ve 52’nci maddeleri,

C – Dosyada Bulunan Belgeler

... Partisinin …. yılı hesabına ilişkin dosyasında aşağıda sayılan belgeler

bulunmaktadır.

1- Partinin …. yılı kesin hesabının Anayasa Mahkemesine sunulduğuna dair Genel

Başkan imzalı yazı. (Rapor eki 1)

2- Parti Genel Merkezi ve il örgütleri kesin hesaplarının incelenip kabul edildiğine

ilişkin ../../…. tarihli Merkez Yönetim Kurulu Kararı. (Rapor eki 2)

3-Partinin …. yılı birleştirilmiş kesin hesabının onaylı örneği. (Rapor eki 3)

4- Partinin …. yılı Genel Merkez kesin hesabının onaylı örneği. (Rapor eki 4)

5- Partinin …. yılı il teşkilatları kesin hesabının onaylı örneği. (Rapor eki 5)





BİRİNCİ BÖLÜM


BULUNAN BELGELER





B- Yasal Dayanaklar





d) Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün 51 ve 52’nci maddeleri,


... Partisinin …. yılı hesabına ilişkin dosyasında aşağıda sayılan belgeler

bulunmaktadır.


Başkan imzalı yazı. (Rapor eki 1)


ilişkin ../../…. tarihli Merkez Yönetim Kurulu Kararı. (Rapor eki 2)

3-Partinin …. yılı birleştirilmiş kesin hesabının onaylı örneği. (Rapor eki 3)

4- Partinin …. yılı Genel Merkez kesin hesabının onaylı örneği. (Rapor eki 4)

5- Partinin …. yılı il teşkilatları kesin hesabının onaylı örneği. (Rapor eki 5)



6- Partinin taşınmazları ile …. yılında edindiği ve değeri yüz Türk Lirasını aşan taşınır

ve taşınmaz malların, menkul kıymetlerin ve her türlü hakların değerleri ile edinim tarihlerini

ve şekillerini belirten liste. (Rapor eki 6)



onaylanmış mutabakat yazıları. (Rapor eki 7)

II – İLK İNCELEME

A- Parti Kesin Hesabının Anayasa Mahkemesine Yasal Süresi İçinde Verilip

Verilmediği Yönünden İnceleme

2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 73’üncü maddesi, il örgütlerinden gönderilen

kesin hesaplar ile parti genel merkezine ilişkin kesin hesabın Merkez Karar ve Yönetim

Kurulunca incelenerek karara bağlanacağını ve birleştirileceğini hükme bağlamış, 74’üncü

maddesi de, bu şekilde karara bağlanan kesin hesabın Parti Genel Başkanınca Haziran ayı

sonuna kadar Anayasa Mahkemesi Başkanlığına verilmesi zorunluluğunu getirmiştir.

Buna göre, ... Partisi Genel Başkanı … imzalı ../../…. tarih ve …./..-… sayılı yazıya ek

olarak gönderilen kesin hesap cetvelinin Anayasa Mahkemesi Başkanlığına ../../…. tarih ve

….-… sayı ile verildiği anlaşılmaktadır.

Bu durumda, ... Partisinin …. yılı kesin hesabının Parti Genel Başkanı tarafından

Haziran ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesi Başkanlığına sunulması gerektiği yönündeki

2820 sayılı Kanun’un 74’üncü maddesi ile getirilen kurala uyulmuş bulunmaktadır.

B- Parti Kesin Hesabının Anayasa Mahkemesine Tam Olarak Verilip


2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 73’üncü maddesinin üçüncü fıkrasında, “İller

teşkilatından gönderilenler ile parti merkezine ait olan kesin hesapların, Merkez Karar ve

Yönetim Kurulunca incelenerek karara bağlanacağı” öngörülmüş ve aynı Kanun’un 74’üncü

maddesinin ikinci fıkrasında da “Siyasi partilerin genel başkanları, karara bağlanarak

birleştirilmiş bulunan kesin hesap ile parti merkez ve bağlı ilçeleri de kapsayan iller

teşkilatının kesin hesaplarının onaylı birer örneğini Haziran ayı sonuna kadar Anayasa

Mahkemesine ve bilgi için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına vermek zorundadırlar.





Bu belgelere, ilgili siyasi partinin aynı hesap döneminde edindiği taşınmaz ve değeri

yüz lirayı aşan taşınır malların, menkul kıymetlerin ve her türlü hakların değerleri ile edinim

tarihlerini ve şekillerini de belirten listeleri eklenir.” hükmüne yer verilmiştir.

Ayrıca Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün 51’inci maddesi uyarınca; parti genel

sekreteri ve genel saymanının imzasını taşıyan yıl sonu kasa mevcudunu gösteren kasa sayım

tutanağı ile banka hesaplarına ilişkin olarak banka yetkililerince onaylanmış mutabakat

yazılarının da ilgili yılın kesin hesap dosyasına eklenmesi gerekmektedir.

Bu bağlamda, siyasi partilerin mali denetiminin yapılabilmesi için Anayasa

Mahkemesine onaylı örnekleri gönderilecek belgeler aşağıdaki şekilde sıralanabilir,

1- Bağlı ilçeleri de kapsayan iller örgütlerinin o yıla ilişkin kesin hesapları,











Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının ../../…. tarih ve … sayılı yazılarına ekli listede ...

Partisinin …. yılı itibariyle .. ilde örgütlendiği bildirilmiştir.

Bu haliyle ... Partisinin …. yılı kesin hesabının 2820 sayılı Kanun’un 74’üncü

maddesine uygun olarak Anayasa Mahkemesi Başkanlığına verildiği ve kesin hesap

çizelgelerinin maddi yönden doğru ve denk olduğu düşünülmektedir.
































III-SONUÇ

... Partisinin …. yılı kesin hesap cetvellerinin ilk incelemesi sonucunda, verilen

dosyada eksiklik bulunmadığı anlaşıldığından esas incelemeye geçilmesine karar verilmesinin

ve esasa ilişkin belgelerin gönderilmesi için partiye süre tanınmasının uygun olacağı

düşüncesiyle takdirlerine arz olunur.





Ek 10. Kesin Hesap Belgeleri Tamamlatılamayan Siyasi Partilere İlişkin İlk

İnceleme Raporu Örneği






Denetçi : …

RAPOR KAPSAMI


BULUNAN BELGELER


B- Yasal Dayanaklar


II- İLK İNCELEME

A- Kesin Hesabın Anayasa Mahkemesine Yasal Süresi İçinde Verilip Verilmediği

Yönünden İnceleme

B- Kesin Hesabın Anayasa Mahkemesine Tam Olarak Verilip Verilmediği


III- SONUÇ





Ek 10. Kesin Hesap Belgeleri Tamamlatılamayan Siyasi Partilere İlişkin İlk

İnceleme Raporu Örneği






Denetçi : …

RAPOR KAPSAMI


BULUNAN BELGELER


B- Yasal Dayanaklar


II- İLK İNCELEME





III- SONUÇ



I- MALİ DENETİMİN KONUSU, YASAL DAYANAKLAR VE DOSYADA

BULUNAN BELGELER





B- Yasal Dayanaklar





d) Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün 51ve 52’nci maddeleri,


... Partisinin …. yılı kesin hesabına ilişkin dosyasında aşağıda sayılan belgeler

bulunmaktadır.

1- …

2- …









Buna göre, ... Partisi Genel Başkanı … imzalı ../../…. tarihli yazıya ek olarak

gönderilen kesin hesap cetvelinin Anayasa Mahkemesi Başkanlığına ../../…. tarih ve ….-…

sayı ile verildiği anlaşılmaktadır.










2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 73’üncü maddesinin üçüncü fıkrasında “İller








yüz milyon lirayı aşan taşınır malların, menkul kıymetlerin ve her türlü hakların değerleri ile

edinim tarihlerini ve şekillerini de belirten listeleri eklenir.” hükmüne yer verilmiştir.
























2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 73’üncü maddesinin üçüncü fıkrasında “İller








yüz milyon lirayı aşan taşınır malların, menkul kıymetlerin ve her türlü hakların değerleri ile

edinim tarihlerini ve şekillerini de belirten listeleri eklenir.” hükmüne yer verilmiştir.

















6- Parti genel sekreteri ve genel saymanının imzasını taşıyan yıl sonu kasa mevcudunu





... Partisinin Anayasa Mahkemesi Başkanlığına ../../…. tarihinde sunduğu …. yılına

ilişkin kesin hesap dosyasında partinin Genel Başkanı … imzalı yazının ekinde yukarıda 6

(altı) madde halinde saydığımız belgelerden ... belgeleri kesin hesap dosyasına eklenmemiştir.

Söz konusu eksikliklerin tamamlatılması amacıyla Sayıştay Başkanlığı tarafından ilgili

partiye ../../…. tarihli ve …-…sayılı yazı gönderilmesine rağmen kesin hesap dosyasındaki

eksiklikler tamamlatılamamıştır. Bu haliyle ... Partisinin …. yılı kesin hesabı, 2820 sayılı

Kanun’un 74’üncü maddesine uygun olarak Anayasa Mahkemesi Başkanlığına sunulmuş

olmamaktadır.

III-SONUÇ

… Partisinin … yılı kesin hesap cetvellerinin ilk incelemesi sonucunda,

1) Dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine ve esasa ilişkin

belgelerin gönderilmesi için partiye süre verilmesine;

2) Anayasa Mahkemesine istenen bilgilerin istendiği şekliyle verilmemesi, hesap

verilebilir şekilde kayıt ve belge düzeninin oluşturulmaması, hesabın dışında gelir ve gider

yapılması, inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik eylemler olduğundan, parti

sorumluları hakkında 2820 sayılı Kanun’un 111’inci maddesinin birinci fıkrasının (c)

bendi uyarınca yasal işlem yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç

duyurusunda bulunulmasına,

karar verilmesinin uygun olacağı görüşü ile rapor takdirlerine arz olunur.





Ek 11. Siyasi Partilerin İlk/Esas İnceleme Raporlarının Anayasa

Mahkemesine Gönderilmesine İlişkin Başkanlık Makamına Yazılan

Üst Yazı Örneği

BAŞKANLIK MAKAMINA



yer alan,

“(1) Mahkeme siyasi partilerin mal edinimleri ile gelir ve giderlerinin kanuna


(2) Siyasi partiler, karara bağlanarak birleştirilmiş bulunan kesin hesap ile parti

merkez ve bağlı ilçeleri de kapsayan iller teşkilatının kesin hesaplarının onaylı birer örneğini

haziran ayı sonuna kadar 2820 sayılı Kanuna uygun olarak, Anayasa Mahkemesi

Başkanlığına gönderirler. Mahkeme kendisine gönderilmiş olan bu belgeleri incelenmek

üzere Sayıştay Başkanlığına gönderir.

(3) Sayıştayca düzenlenen incelemeye ilişkin raporlar karara bağlanmak üzere


hükmü çerçevesinde düzenlemiş olduğumuz siyasi partiler …. yılı/yılları kesin

hesaplarına ilişkin ilk/esas inceleme raporları ekte sunulmaktadır.

Söz konusu raporların Anayasa Mahkemesi Başkanlığına gönderilmesi hususunda

gereği arz olunur.

Grup Başkanı

Ek: İlk/Esas İnceleme Raporları Tamamlanan Siyasi Partilerin Listesi

Sayı : …. - ..Konu: Siyasi Parti İlk/Esas İnceleme Raporlarının Anayasa Mahkemesine gönderilmesi

../../….






Mahkemesine Gönderilmesine İlişkin Başkanlık Makamına Yazılan

Üst Yazı Örneği

BAŞKANLIK MAKAMINA



yer alan,












Söz konusu raporların Anayasa Mahkemesi Başkanlığına gönderilmesi hususunda

gereği arz olunur.

Grup Başkanı

Ek: İlk/Esas İnceleme Raporları Tamamlanan Siyasi Partilerin Listesi

Sayı : …. - ..Konu: Siyasi Parti İlk/Esas İnceleme Raporlarının Anayasa Mahkemesine gönderilmesi

../../….




Mahkemesine Gönderilmesine İlişkin Anayasa Mahkemesi

Başkanlığına Yazılan Üst Yazı Örneği




yer alan,












Gereğini arz ederim.

Başkan /Başkan a.

Sayı : …. - ..Konu: Siyasi Parti Kesin Hs. RaporununAnayasa Mahkemesine gönderilmesi

../../….





Ek 13. Siyasi Partilere Yapılabilecek Bağış Miktarının Yıllar İtibariyle Üst

Sınırı

Bir Kişinin Bir Yılda Yapabileceği Bağış Miktarının Üst Sınırı

UYGULAMAYILI

YENİDEN DEĞERLEMEORANI

(VUK: Mükerrer 298/B fıkrasına göre

BAĞIŞ TUTARI(TL)

2009 % 12.00 23.473,702010 % 2.20 23.990,122011 % 7.70 25.837,362012 % 10.26 28.488,272013 % 7.80 30.710,362014 %3,93 31.917,282015 %10,11 35.144,182016 %5,58 37.105,22





Ek 13. Siyasi Partilere Yapılabilecek Bağış Miktarının Yıllar İtibariyle Üst

Sınırı

Bir Kişinin Bir Yılda Yapabileceği Bağış Miktarının Üst Sınırı

UYGULAMAYILI


(VUK: Mükerrer 298/B fıkrasına göre

BAĞIŞ TUTARI(TL)

2009 % 12.00 23.473,702010 % 2.20 23.990,122011 % 7.70 25.837,362012 % 10.26 28.488,272013 % 7.80 30.710,362014 %3,93 31.917,282015 %10,11 35.144,182016 %5,58 37.105,22



Ek 14. Siyasi Partilerin Yıllar İtibariyle Fatura Düzenleme Alt Sınırı

UYGULAMAYILI


(VUK:Mükerrer 298/B fıkrasına göre

Fatura veya Makbuz Düzenleme Alt Sınırı

(TL)

2009 % 12 58,272010 % 2.2 59,552011 % 7.7 64,142012 %10,26 70,722013 %7,8 76,232014 %3,93 79,232015 %10,11 87,242016 %5,58 92,10





Ek 15. Esas İncelemeye İlişkin Olarak, Mevzuata Aykırılığı Tespit Edilen

Konularda Siyasi Partilere Gönderilen Yazı Örneği

… PARTİSİ GENEL BAŞKANLIĞINA

Partinizin …. yılı hesabı ile ilgili olarak, aşağıda belirtilen bilgilere ihtiyaç

duyulmuştur.

1- …parti bütçesinden ödenme nedeni,


Yukarıda belirtilen hususlara ilişkin görüşünüzün yazının tebliğinden itibaren … gün

içinde tarafımıza bildirilmesi rica olunur.

Bölüm Başkanı


../../….





Ek 15. Esas İncelemeye İlişkin Olarak, Mevzuata Aykırılığı Tespit Edilen

Konularda Siyasi Partilere Gönderilen Yazı Örneği

… PARTİSİ GENEL BAŞKANLIĞINA

Partinizin …. yılı hesabı ile ilgili olarak, aşağıda belirtilen bilgilere ihtiyaç

duyulmuştur.



Yukarıda belirtilen hususlara ilişkin görüşünüzün yazının tebliğinden itibaren … gün

içinde tarafımıza bildirilmesi rica olunur.

Bölüm Başkanı


../../….



Ek 16. Esas İnceleme Raporu Örneği

ANAYASA MAHKEMESİ BAŞKANLIĞINA- Esas İnceleme Raporu –




Denetçi : …

RAPOR KAPSAMI

I- MALİ DENETİMİN KONUSU VE YASAL DAYANAKLARI


B- Yasal Dayanaklar

II- İLK İNCELEME KARARI

III- … PARTİSİNİN …. YILI GELİR, GİDER VE KESİN HESABININ ESASTAN

İNCELENMESİ (Bu başlık iki şekilde düzenlenebilir)

III-…PARTİSİNİN ….YILI KESİN HESABININ ESASTAN İNCELENMESİ

III-…PARTİSİNİN….. YILI GELİR, GİDER, MAL VE KESİN HESABININ

ESASTAN İNCELENMESİ

A- Birleşik Kesin Hesabın İncelenmesi

B- Gelirlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Gelirleri

2- İl Örgütleri Gelirleri

C- Giderlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Giderleri

2- İl Örgütleri Giderleri

D- Parti Mallarının İncelenmesi

E- Sonuç







Anayasa, 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu, 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ve Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü uyarınca, ... Partisinin …. yılı kesin hesabının esastan incelenmesidir.

B- Yasal Dayanaklara) Anayasa’nın 69’uncu maddesi,


c) 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 56’ncı maddesi,

d) Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün 52’nci maddesi,


Anayasa Mahkemesinin ../../…. gün ve ..../.. esas sayılı kararında,

“… Partisinin … yılı kesin hesabının incelenmesi sonucunda;… işin esasının incelenmesine, … ile karar verildi.” denilmektedir.







...Partisinin Genel Merkez ve...il örgütünü kapsayan…yılı birleşik kesin hesabına

göre;

Partinin … yılı gelirleri toplamının … TL ve giderleri toplamının … TL olduğu

anlaşılmaktadır.







Anayasa, 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu, 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ve Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü uyarınca, ... Partisinin …. yılı kesin hesabının esastan incelenmesidir.

B- Yasal Dayanaklara) Anayasa’nın 69’uncu maddesi,


c) 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 56’ncı maddesi,

d) Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün 52’nci maddesi,


Anayasa Mahkemesinin ../../…. gün ve ..../.. esas sayılı kararında,

“… Partisinin … yılı kesin hesabının incelenmesi sonucunda;… işin esasının incelenmesine, … ile karar verildi.” denilmektedir.







...Partisinin Genel Merkez ve...il örgütünü kapsayan…yılı birleşik kesin hesabına

göre;


anlaşılmaktadır.



Partinin …. yılı birleşik kesin hesabının, Parti Meclisinin … tarihli kararı ile kabul

edilerek onaylandığı görülmüştür.

Bu itibarla ... Partisi …. yılı birleşik kesin hesabının gelir ve giderlerinin yukarıda

açıklanan tutarlardan oluştuğu, bu haliyle partinin …. yılı birleşik kesin hesabının doğru, denk

ve 2820 sayılı Kanun hükümlerine uygun olduğu sonucuna varılmıştır.



Parti Genel Merkezinin gelirleri … TL olarak gösterilmiştir.

Bunun … TL si üye giriş aidatı, … TL si üye yıllık aidatı, … TL si bağış gelirleri, …

TL si yayın gelirleri, … TL si örgütlerden aktarılan gelirler, …., … TL si ise …. yılından

devreden nakit toplamından oluşmaktadır.

… yılı için 2820 sayılı Kanun’un 66’ncı maddesine göre yasal bağış sınırı … TL olup

söz konusu yılda yasal bağış sınırı aşılmamıştır.

... Partisi Genel Merkezinin …. yılı defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan

incelemede, gelirlerinin 2820 sayılı Kanun’un 61-69’uncu madde hükümleri çerçevesinde

sağlanmış olduğu sonucuna varılmıştır.

Parti Genel Merkezinin …. yılı muhasebe kayıtlarının tutulduğu yevmiye ve defteri

kebir mevcut olup, söz konusu defterler … İlçe Seçim Kurulu tarafından … tarihinde

mühürlenmiş ve onaylanmıştır.


Partinin il örgütlerinin gelirleri … TL olarak gösterilmiştir.


TL si faaliyet gelirleri, … TL si yayın gelirleri, …., ve … TL si …. yılından devreden kasa

mevcudundan oluşmaktadır.

İl örgütlerinin …. yılı kesin hesap çizelgelerinin gelir bölümü üzerinde yapılan

incelemelerde, gelirlerin 2820 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde sağlanmış olduğu

sonucuna varılmıştır.



Parti Genel Merkezinin …. yılı … TL olan giderlerinin tamamı genel giderlerdir.

Parti Genel Merkezinin …. yılına devreden kasa ve banka mevcudu … TL’dir.





... Partisi Genel Merkezinin defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan

incelemelerde, aşağıda belirtilenler dışında kalan giderler ile borçların 2820 sayılı Kanun

hükümlerine uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.

1- …parti bütçesinden ödenme nedeni sorulmuştur.

Parti yetkilileri sorgumuza “…” şeklinde cevap vermişlerdir.

…nedenlerle … TL’nin Hazineye irad kaydedilmesi gerekir.


Parti il örgütlerinin …. yılı … TL olan giderlerinin tamamı genel giderlerdir.

Parti il örgütlerinin …. yılına devreden kasa ve banka mevcudu … TL’dir.

Parti il örgütlerinin …. yılı kesin hesap çizelgelerinin gider bölümü üzerinde yapılan

incelemelerde, giderlerin 2820 sayılı Kanun hükümlerine uygun olarak gerçekleştirildiği



Partinin …. yılı defter ve belgeleri üzerinde yapılan incelemelerde, taşınır ve taşınmaz

mal ediniminin olmadığı görülmüştür.

E- SONUÇ

... Partisinin …. yılı kesin hesabının incelenmesi sonucunda,

1- Partinin …. yılı kesin hesabında gösterilen … TL gelir ve … TL gider ile … TL

kasa ve banka devrinin Hazineye irad kaydedilenler dışında kalan bölümünün eldeki bilgi ve

belgelere göre doğru, denk ve 2820 sayılı Kanun hükümlerine uygun olduğuna,

2- Kesin hesapta gösterilen giderlerden Parti amacına uygun ve Parti tüzel kişiliği

adına yapılmış harcama olarak kabulü mümkün görülmeyen … TL karşılığı Parti

malvarlığının 2820 sayılı Kanun’un 75 ve 76’ncı maddeleri gereğince Hazineye gelir

kaydedilmesine,

Karar verilmesinin uygun olacağı görüşü ile rapor takdirlerinize arz olunur.

Ek 1- … Partisi Genel Merkezine gönderilen … tarihli ve … sayılı sorgu

Ek 2- … Partisi yetkililerince gönderilen … tarihli ve … sayılı savunma





... Partisi Genel Merkezinin defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan

incelemelerde, aşağıda belirtilenler dışında kalan giderler ile borçların 2820 sayılı Kanun

hükümlerine uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.

1- …parti bütçesinden ödenme nedeni sorulmuştur.

Parti yetkilileri sorgumuza “…” şeklinde cevap vermişlerdir.

…nedenlerle … TL’nin Hazineye irad kaydedilmesi gerekir.










E- SONUÇ


1- Partinin …. yılı kesin hesabında gösterilen … TL gelir ve … TL gider ile … TL

kasa ve banka devrinin Hazineye irad kaydedilenler dışında kalan bölümünün eldeki bilgi ve

belgelere göre doğru, denk ve 2820 sayılı Kanun hükümlerine uygun olduğuna,

2- Kesin hesapta gösterilen giderlerden Parti amacına uygun ve Parti tüzel kişiliği

adına yapılmış harcama olarak kabulü mümkün görülmeyen … TL karşılığı Parti

malvarlığının 2820 sayılı Kanun’un 75 ve 76’ncı maddeleri gereğince Hazineye gelir

kaydedilmesine,

Karar verilmesinin uygun olacağı görüşü ile rapor takdirlerinize arz olunur.

Ek 1- … Partisi Genel Merkezine gönderilen … tarihli ve … sayılı sorgu

Ek 2- … Partisi yetkililerince gönderilen … tarihli ve … sayılı savunma



Ek 17. İlk ve Esas İncelemenin Birlikte Yapıldığı Rapor Örneği

ANAYASA MAHKEMESİ BAŞKANLIĞINA- İlk ve Esas İnceleme Raporu -

Esas Sayısı : …./.. (Siyasi Parti Mali Denetimi)İnceleme Konusu : … Partisi Mali DenetimiKesin Hesap Yılı : …Denetçi : …

RAPOR KAPSAMIBİRİNCİ BÖLÜM


BULUNAN BELGELER


B- Yasal Dayanaklar







III-SONUÇ

İKİNCİ BÖLÜM

I- … PARTİSİNİN … YILI GELİR, GİDER VE KESİN HESABININ ESASTAN

İNCELENMESİ









II- SONUÇ





BİRİNCİ BÖLÜM


BULUNAN BELGELER




... Partisinin …. yılı kesin hesabının ilk ve esas incelemesidir.

B- Yasal Dayanaklar





d) Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün 51’ve 52’nci maddeleri,


… Partisinin …. yılı hesabına ilişkin dosyasında aşağıda sayılan belgeler

bulunmaktadır.


Başkan imzalı yazı. (Rapor Eki 1)


ilişkin … tarihli Merkez Yönetim Kurulu Kararı. (Rapor Eki 2)

3-Partinin …. yılı birleştirilmiş kesin hesabının onaylı örneği. (Rapor Eki 3)

4- Partinin …. yılı Genel Merkez kesin hesabının onaylı örneği. (Rapor Eki 4)

5- Partinin …. yılı il örgütleri kesin hesabının onaylı örneği. (Rapor Eki 5)



ve şekillerini belirten liste. (Rapor Eki 6)



onaylanmış mutabakat yazıları. (Rapor Eki 7)





BİRİNCİ BÖLÜM


BULUNAN BELGELER




... Partisinin …. yılı kesin hesabının ilk ve esas incelemesidir.

B- Yasal Dayanaklar





d) Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün 51’ve 52’nci maddeleri,


… Partisinin …. yılı hesabına ilişkin dosyasında aşağıda sayılan belgeler

bulunmaktadır.


Başkan imzalı yazı. (Rapor Eki 1)


ilişkin … tarihli Merkez Yönetim Kurulu Kararı. (Rapor Eki 2)

3-Partinin …. yılı birleştirilmiş kesin hesabının onaylı örneği. (Rapor Eki 3)

4- Partinin …. yılı Genel Merkez kesin hesabının onaylı örneği. (Rapor Eki 4)

5- Partinin …. yılı il örgütleri kesin hesabının onaylı örneği. (Rapor Eki 5)



ve şekillerini belirten liste. (Rapor Eki 6)



onaylanmış mutabakat yazıları. (Rapor Eki 7)




A- Parti Kesin Hesabının Anayasa Mahkemesine Yasal Süresi İçinde Verilip







Buna göre, ... Partisi Genel Başkanı … imzalı ../../…. tarih ve …./..-… sayılı yazıya ek

olarak gönderilen kesin hesap cetvelinin Anayasa Mahkemesi Başkanlığına ../../…. tarih ve

….-… sayı ile verildiği anlaşılmaktadır.




B- Parti Kesin Hesabının Anayasa Mahkemesine Tam Olarak Verilip


2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 73’üncü maddesinin üçüncü fıkrasında, “İller


Yönetim Kurulunca incelenerek karara bağlanacağı” öngörülmüş ve aynı Kanun’un 74 üncü









Mahkemesine onaylı örnekleri gönderilecek belgeler şöyle sıralanabilir,





















III-SONUÇ




düşüncesiyle rapor takdirlerine arz olunur.



















III-SONUÇ




düşüncesiyle rapor takdirlerine arz olunur.



İKİNCİ BÖLÜM

I- … PARTİSİNİN … YILI GELİR, GİDER VE KESİN HESABININ ESASTAN

İNCELENMESİ


... Partisinin Genel Merkez ve .. il örgütünü kapsayan …. yılı birleşik kesin hesabına

göre;


anlaşılmaktadır.

Partinin …. yılı birleşik kesin hesabının, Parti Meclisinin … tarihli kararı ile kabul

edilerek onaylandığı görülmüştür.

Bu itibarla ... Partisi …. yılı birleşik kesin hesabının gelir ve giderlerinin yukarıda

açıklanan tutarlardan oluştuğu, bu haliyle partinin …. yılı birleşik kesin hesabının doğru, denk

ve 2820 sayılı Kanun hükümlerine uygun olduğu sonucuna varılmıştır.



Parti Genel Merkezinin gelirleri … TL olarak gösterilmiştir.


TL si yayın gelirleri, … TL si örgütlerden aktarılan gelirler, …., … TL si ise …. yılından

devreden nakit toplamından oluşmaktadır.

… yılı için 2820 sayılı Kanun’un 66’ncı maddesine göre yasal bağış sınırı … TL olup

söz konusu yılda yasal bağış sınırı aşılmamıştır.

... Partisi Genel Merkezinin …. yılı defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan

incelemede, gelirlerinin 2820 sayılı Kanun’un 61-69’uncu madde hükümleri çerçevesinde

sağlanmış olduğu sonucuna varılmıştır.

Parti Genel Merkezinin …. yılı muhasebe kayıtlarının tutulduğu yevmiye ve defteri

kebir mevcut olup, söz konusu defterler … İlçe Seçim Kurulu tarafından … tarihinde

mühürlenmiş ve onaylanmıştır.


Partinin il örgütlerinin gelirleri … TL olarak gösterilmiştir.


TL si faaliyet gelirleri, … TL si yayın gelirleri, …., ve … TL si …. yılından devreden kasa

mevcudundan oluşmaktadır.
























II- SONUÇ


Partinin …. yılı kesin hesabında gösterilen … TL gelir ve … TL gider ile … TL kasa

ve banka devrinin eldeki bilgi ve belgelere göre doğru ve 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu

hükümlerine uygun olarak gerçekleştirildiğine karar verilmesinin uygun olacağı görüşü ile

rapor takdirlerinize arz olunur.
























II- SONUÇ


Partinin …. yılı kesin hesabında gösterilen … TL gelir ve … TL gider ile … TL kasa

ve banka devrinin eldeki bilgi ve belgelere göre doğru ve 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu

hükümlerine uygun olarak gerçekleştirildiğine karar verilmesinin uygun olacağı görüşü ile

rapor takdirlerinize arz olunur.



Ek 18. Siyasi Partilerin Mali Denetimine İlişkin Kanuni Sınırlamalar

KONU KANUNİ SINIRLAMALAR DAYANAK

Vergi, resim ve harç istisnaları

Taşınmaz mal gelirlerinden elde edilenler hariç olmak üzere siyasi partilerin tüm gelir kaynakları vergi, resim ve harçtan istisnadır.

2820/61

Giriş ve üyelik aidatı Alt ve üst sınırları parti tüzüğünde belirtilir 2820/62

Milletvekili aidatı

Mecliste grubu olan siyasi partiler için üst sınırın yıllık tutarı,milletvekili ödeneğinin net bir aylık tutarını geçemez.

2820/63Mecliste grubu bulunmayan siyasi partiler için üst sınırın yıllık tutarı, milletvekili ödeneğinin net bir aylık tutarının yarısını geçemez.

Milletvekili aday adaylığı aidatı

Milletvekili ödeneğinin net bir aylık tutarını aşmamak kaydıyla parti iç yönetmeliklerinde gösterilir. 2820/64

Bağışlar

Genel ve katma bütçeli dairelerle (Merkezi Yönetim Kapsamındaki kamu idareleri) mahalli idareler ve muhtarlıklar, kamu iktisadi teşebbüsleri, özel kanunla veya özel kanunla verilen yetkiye dayanılarak kurulmuş bankalar ve diğer kuruluşlar, kamu iktisadi teşebbüsü sayılmamakla beraber ödenmiş sermayesinin bir kısmı Devlete veya bu fıkrada adı geçen kurum, idare, teşebbüs, banka veya kuruluşlara ait müesseseler, siyasi partilere hiçbir suretle taşınır veya taşınmaz mal veya nakit veya haklar bağışlayamaz ve bu gibi mal veya hakların kullanılmasını bedelsiz olarak bırakamazlar; bağlı oldukları kanun hükümleri dışında siyasi partilere ayni hakların devrine dair tasarruflarda bulunamazlar.

2820/66-1.fıkra

Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, işçi ve işveren sendikaları ile bunların üst kuruluşları, dernekler, vakıflar ve kooperatifler, özel kanunlarında yer alan hükümlere uymak koşuluyla siyasi partilere maddi yardım ve bağışta bulunabilirler.

2820 sayılı Kanun’un 66 ve 70’inci maddelerinde yer alan parasal değerler her takvim yılı başından geçerli olmak üzere, o yıl için 4.1.1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca tespit ve ilan olunan yeniden değerleme oranında artırılır.

2820/Ek 6. madde

Siyasi partiler yabancı devletlerden, uluslararası kuruluşlardan, Türk uyrukluğunda olmayan gerçek ve tüzel kişilerden herhangi bir suretle ayni veya nakdi yardım ve bağış alamazlar.

2820/66-3.fıkra






Ticari faaliyet, kredi ve borç alma yasağı

Siyasi partiler ticari faaliyette bulunamazlar, kredi veya borç alamazlar. 2820/67

Taşınmaz mal edinme

Siyasi partiler, ikametleri ile amaç ve faaliyetleri için gerekli olanlardan başka taşınmaz mal edinemezler. 2820/68

Gelirlerin sağlanmasında usul

Bir siyasi partinin bütün gelirleri, o siyasi partinin tüzelkişiliği adına elde edilir ve parti merkez karar ve yönetim kurulunca bastırılan makbuzlar karşılığında alınır.

2820/69

Giderlerin yapılmasında usul

Siyasi partilerin giderleri amaçlarına aykırı olamaz ve bir siyasi partinin bütün giderleri, o siyasi parti tüzelkişiliği adına yapılır.

2820/70-1ve 2. fıkraları

Kanunda 5 liraya (2820/ek 6. maddeye göre her yıl yeniden değerleme oranında artırılır.) kadar harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belge ile tevsik edilmesi zorunlu değildir. Ancak, bu tutarı aşan bütün harcamaların yetkili organ veya merciin kararına dayanması şarttır.

2820/70-3.fıkra

Giderlere ait belgeleri saklama süresi, kesin hesabın Anayasa Mahkemesinin ilk inceleme kararının ilgili partiye bildirilme tarihinden itibaren beş yıldır.

2820/70-4.fıkra

Mali sorumluluk

Siyasi partilerin yapacakları giderler, sözleşmeler ve girişecekleri yükümlülükler; genel merkezde parti tüzelkişiliği adına, illerde il yönetim kurulu adına ve ilçelerde ilçe yönetim kurulu adına yetkili kılınan kişi veya kurulca yapılır.

2820/71

Borç verme yasağı

Siyasi partiler, üyelerine ve diğer gerçek ve tüzelkişilere hiçbir şekilde borç veremezler. 2820/72






Ticari faaliyet, kredi ve borç alma yasağı

Siyasi partiler ticari faaliyette bulunamazlar, kredi veya borç alamazlar. 2820/67

Taşınmaz mal edinme

Siyasi partiler, ikametleri ile amaç ve faaliyetleri için gerekli olanlardan başka taşınmaz mal edinemezler. 2820/68

Gelirlerin sağlanmasında usul

Bir siyasi partinin bütün gelirleri, o siyasi partinin tüzelkişiliği adına elde edilir ve parti merkez karar ve yönetim kurulunca bastırılan makbuzlar karşılığında alınır.

2820/69

Giderlerin yapılmasında usul

Siyasi partilerin giderleri amaçlarına aykırı olamaz ve bir siyasi partinin bütün giderleri, o siyasi parti tüzelkişiliği adına yapılır.

2820/70-1ve 2. fıkraları

Kanunda 5 liraya (2820/ek 6. maddeye göre her yıl yeniden değerleme oranında artırılır.) kadar harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belge ile tevsik edilmesi zorunlu değildir. Ancak, bu tutarı aşan bütün harcamaların yetkili organ veya merciin kararına dayanması şarttır.

2820/70-3.fıkra

Giderlere ait belgeleri saklama süresi, kesin hesabın Anayasa Mahkemesinin ilk inceleme kararının ilgili partiye bildirilme tarihinden itibaren beş yıldır.

2820/70-4.fıkra

Mali sorumluluk

Siyasi partilerin yapacakları giderler, sözleşmeler ve girişecekleri yükümlülükler; genel merkezde parti tüzelkişiliği adına, illerde il yönetim kurulu adına ve ilçelerde ilçe yönetim kurulu adına yetkili kılınan kişi veya kurulca yapılır.

2820/71

Borç verme yasağı

Siyasi partiler, üyelerine ve diğer gerçek ve tüzelkişilere hiçbir şekilde borç veremezler. 2820/72




Kesin hesabın gönderilmesi

Siyasi partilerin genel başkanları, karara bağlanarak birleştirilmiş bulunan kesin hesap ile parti merkez ve bağlı ilçeleri de kapsayan iller teşkilatının kesin hesaplarının onaylı birer örneğini Haziran ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesine ve bilgi için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına vermek zorundadırlar. Bu belgelere, ilgili siyasi partinin aynı hesap döneminde edindiği taşınmaz ve değeri yüz lirayı aşan taşınır malların, menkul kıymetlerin ve her türlü hakların değerleri ile edinim tarihlerini ve şekillerini de belirten listeleri eklenir.

2820/74-2.fıkra

Siyasi partiler, 22/4/1983 tarihli ve 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 74 üncü maddesi uyarınca genel başkanları tarafından imzalanmış yazı ve ekinde,

a) Merkez karar ve yönetim kurullarınca (parti tüzüğünde kesin hesapları onaylama görevi verilen yetkili organlarınca) alınmış parti genel merkezi ve iller örgütleri kesin hesaplarının incelenip kabul edildiğine ve birleştirildiğine ilişkin kararın onaylı örneğini,b) Karara bağlanmış ve birleştirilmiş bulunan bir yıllık kesin hesabın onaylı örneğini,c) Parti genel merkez kesin hesabının onaylı örneğini,ç) Bağlı ilçeleri de kapsayan ve il sorumluları tarafından imzalanmış olan iller teşkilatı kesin hesaplarının onaylı örnekleri ile genel merkez tarafından düzenlenecek olan il teşkilatları kesin hesaplarının icmal listesini,d) Parti genel merkez ve il teşkilatlarının aynı hesap döneminde edindiği taşınmaz ve değeri yüz lirayı aşan taşınır malların, menkul kıymetlerin ve her türlü hakların değerleri ile edinim tarihlerini ve şekillerini belirten listeleri,e) Parti genel sekreteri ve genel saymanının imzasını taşıyan yıl sonu kasa mevcudunu gösteren kasa sayım tutanağı ile banka hesaplarına ilişkin olarak banka yetkililerince onaylanmış mutabakat yazılarını,


Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü/51



Documents

SİYASİ PARTİLER MALİ DENETİM REHBERİ · Ek 1. İl Kesin Hesap Çizelgesi Örneği.....35 Ek 2. Genel Merkez Kesin Hesap Çizelgesi Örneği.....36 Ek 3. Birleştirilmiş Kesin