T: BROŃ T: BROŃ CHEMICZNACHEMICZNA

Przygotował Andrzej Potucha

1.1. Historia broni chemicznej.Historia broni chemicznej.2.2. Działanie rażące broni chemicznej.Działanie rażące broni chemicznej.3.3. Charakterystyka bojowych środków Charakterystyka bojowych środków

trujących.trujących.4.4. Sposoby ochrony przed bojowymi Sposoby ochrony przed bojowymi

środkami trującymi.środkami trującymi.5.5. Środki zapalające.Środki zapalające.a)a) Ochrona przed środkami zapalającymi.Ochrona przed środkami zapalającymi.

Historia broni chemicznej.Historia broni chemicznej.

Broń chemiczna stosowana była od zawsze, Broń chemiczna stosowana była od zawsze, w zależności od pomysłowości dowódców.w zależności od pomysłowości dowódców.

Przykładem zastosowania środków Przykładem zastosowania środków bojowych może być np. użycie przez bojowych może być np. użycie przez SpartanSpartan w czasie trwania w czasie trwania wojny peloponeskiejwojny peloponeskiej, , /431-404 rok p.n.e./,/431-404 rok p.n.e./, dymów trujących na dymów trujących na bazie siarki i mokrego drewna. bazie siarki i mokrego drewna.

Historia broni chemicznej. cd.Historia broni chemicznej. cd.

Jednak za skuteczny napad chemiczny czasów Jednak za skuteczny napad chemiczny czasów nowożytnych przyjęto zastosowanie nowożytnych przyjęto zastosowanie chloruchloru

przez przez NiemcówNiemców w w 1915 r.,1915 r., pod pod Ypres Ypres w dniu 22 w dniu 22 kwietnia.kwietnia.

Napad polegał na opróżnieniu 6000 butli Napad polegał na opróżnieniu 6000 butli stalowych /ok. 180 ton/ w czasie 5 min na odcinku 6-stalowych /ok. 180 ton/ w czasie 5 min na odcinku 6-km frontu. Dzięki sprzyjającym warunkom km frontu. Dzięki sprzyjającym warunkom atmosferycznym wiatr 2-3 m/s zatruciu uległo ok. 20 atmosferycznym wiatr 2-3 m/s zatruciu uległo ok. 20 000 żołnierzy przeciwnika. Zmusiło to wojska 000 żołnierzy przeciwnika. Zmusiło to wojska francuskie do wycofanie się na znacznym odcinku francuskie do wycofanie się na znacznym odcinku frontu. frontu.

Napadu tego dokonano gwałcąc międzynarodowe Napadu tego dokonano gwałcąc międzynarodowe umowy zawarte w Hadze w 1899 r., ratyfikowanego umowy zawarte w Hadze w 1899 r., ratyfikowanego w 1907 r. w 1907 r.

Rozwój broni chemicznej.Rozwój broni chemicznej.

• Po sukcesach niemieckich, po BST sięgnęły inne kraje Po sukcesach niemieckich, po BST sięgnęły inne kraje ogółem ogółem w czasie I wojny wyprodukowano ok.150.000 ton. Zatruciu w czasie I wojny wyprodukowano ok.150.000 ton. Zatruciu uległo 1.009.038 osób, w tym śmiertelnych zatruć było uległo 1.009.038 osób, w tym śmiertelnych zatruć było 78.390, co stanowi 7,7 % śmiertelności.78.390, co stanowi 7,7 % śmiertelności.

• W czasie II wojny światowej Niemcy były przygotowane do W czasie II wojny światowej Niemcy były przygotowane do wojny chemicznej. G.Schra”dera opracował szereg nowych, wojny chemicznej. G.Schra”dera opracował szereg nowych, wysoko toksycznych związków z grupy tzw.. Trylonów wysoko toksycznych związków z grupy tzw.. Trylonów /związków fosforoorganicznych/./związków fosforoorganicznych/.

• W latach powojennych od 1945 do 1958 na rozwój broni W latach powojennych od 1945 do 1958 na rozwój broni chemicznej w USA wydano sumę ok. 60 milionów dolarów, chemicznej w USA wydano sumę ok. 60 milionów dolarów, jednak nie użyto ich na szeroką skalę.jednak nie użyto ich na szeroką skalę.

• Współcześnie nieustannie trwają badania nad bojowymi Współcześnie nieustannie trwają badania nad bojowymi środkami trującymi. środkami trującymi.

Działanie rażące broni Działanie rażące broni chemicznej.chemicznej.Głównymi właściwościami BST są:Głównymi właściwościami BST są:• Zdolność masowego rażenia na dużych obszarach.Zdolność masowego rażenia na dużych obszarach.• Zdolność przenikania do nieszczelnych pomieszczeń.Zdolność przenikania do nieszczelnych pomieszczeń.• Zachowanie zdolności rażenia w powietrzu, w terenie,Zachowanie zdolności rażenia w powietrzu, w terenie,

i skażonych przedmiotach przez określony czas i skażonych przedmiotach przez określony czas w zależności od użytego środka chemicznego.w zależności od użytego środka chemicznego.

• Wadą BST jest znikoma odporność na warunki Wadą BST jest znikoma odporność na warunki meteorologiczne, zwłaszcza:meteorologiczne, zwłaszcza:

- Wiatr;Wiatr;- Deszcz.Deszcz.

Co to są bojowe środki trujące BST ?Co to są bojowe środki trujące BST ?

• Są to substancje chemiczne;Są to substancje chemiczne;

Mają na celu:Mają na celu:

- Nagłe zahamowanie funkcjonowania lub Nagłe zahamowanie funkcjonowania lub sparaliżowania organizmów żywych;sparaliżowania organizmów żywych;

- Porażenie wzroku, układu oddechowego, Porażenie wzroku, układu oddechowego, pokarmowego;pokarmowego;

- Środki niszczenia roślin stosowane są głównie Środki niszczenia roślin stosowane są głównie

w celu wyeliminowania kryjówek przeciwnika;w celu wyeliminowania kryjówek przeciwnika;

• Porażenie BST następuje wskutek:Porażenie BST następuje wskutek:- działanie skażonego powietrza na drogi działanie skażonego powietrza na drogi

oddechowe, oczy i skórę;oddechowe, oczy i skórę;- Spożywanie skażonych produktów i picia Spożywanie skażonych produktów i picia

skażonej wody skażonej wody (oddziaływanie na układ (oddziaływanie na układ pokarmowy);pokarmowy);

- Zetknięcie się ze środkami znajdującego Zetknięcie się ze środkami znajdującego się na przedmiotach.się na przedmiotach.

Charakterystykę toksyczności Charakterystykę toksyczności „k „„k „oblicza się oblicza się na podstawie iloczynu stężenia środka na podstawie iloczynu stężenia środka trującego trującego „c” „c” i czasu ekspozycjii czasu ekspozycji „t” „t”

K= c X tK= c X t

Charakterystyka BST Charakterystyka BST

• Trwałe środki trujące /TST/ to:Trwałe środki trujące /TST/ to:- V- gazy,V- gazy,

- Sarin, Sarin,

- Soman,Soman,

- Tabun,Tabun,

- iperyt,iperyt,

- luizyt,luizyt,

• Nietrwałe środki trujące /NST/to:Nietrwałe środki trujące /NST/to:- Kwas pruski,Kwas pruski,

- Fosgen,Fosgen,

- Chlorocyjan.Chlorocyjan.

Ze względu na sposób Ze względu na sposób działania BST podzielono na 6 działania BST podzielono na 6

grup.grup.1.1. Paraliżująco-drgawkowe Paraliżująco-drgawkowe (związki fosforoorganiczne).(związki fosforoorganiczne).

Przedstawiciele to:Przedstawiciele to:• V-gazy,V-gazy,• Sarin,Sarin,• Soman,Soman,• Tabun.Tabun.Przenikają błyskawicznie przez skórę, błony śluzowe, drogi oddechowe. Obawy Przenikają błyskawicznie przez skórę, błony śluzowe, drogi oddechowe. Obawy

pojawiają się po 30s a po 1min następuje utrata przytomności.pojawiają się po 30s a po 1min następuje utrata przytomności.

Objawy: Objawy: • Zwężenie źrenic, znieruchomienie oczu;Zwężenie źrenic, znieruchomienie oczu;• Wydzielina z jamy ustnej;Wydzielina z jamy ustnej;• Zwolnienie akcji serca;Zwolnienie akcji serca;• Gwałtowne drgawki;Gwałtowne drgawki;• Skurcze kręgosłupa z odchyleniem głowy do tyłu;Skurcze kręgosłupa z odchyleniem głowy do tyłu;• Utrata przytomności;Utrata przytomności;• Zatrzymanie oddechu.Zatrzymanie oddechu.

2.2. Parzące:Parzące:• Iperyt;Iperyt;• Luizyt.Luizyt.Przenikają przez skórę, drogi oddechowe, błony śluzowe lub przewód Przenikają przez skórę, drogi oddechowe, błony śluzowe lub przewód

pokarmowy.pokarmowy.

Objawy:Objawy:• Na skórze:Na skórze: rumień, pęcherze wypełnione płynem surowiczym, głębokie rumień, pęcherze wypełnione płynem surowiczym, głębokie

owrzodzenia;owrzodzenia;• Na oczach i w oczach:Na oczach i w oczach: gwałtowne łzawienie, światłowstręt, zapalenie gwałtowne łzawienie, światłowstręt, zapalenie

spojówek, owrzodzenie wewnątrz oczu;spojówek, owrzodzenie wewnątrz oczu;• W układzie oddechowym: W układzie oddechowym: kaszel, chrypa, bezgłos, zapalenie dróg kaszel, chrypa, bezgłos, zapalenie dróg

oddechowych, ropień płuc, uduszenie.oddechowych, ropień płuc, uduszenie.• W przewodzie pokarmowym: W przewodzie pokarmowym: owrzodzenie, bóle, nudności, wymioty, owrzodzenie, bóle, nudności, wymioty,

krwawienie, biegunka. krwawienie, biegunka.

3. 3. Duszące:Duszące:• Fosgen;Fosgen;• Dwufosgen;Dwufosgen;• Chlor;Chlor;Zatrucie następuje przez drogi oddechowe po kilku godzinnym utajnieniu.Zatrucie następuje przez drogi oddechowe po kilku godzinnym utajnieniu.

Objawy:Objawy:• Porażenie dróg oddechowych, narastająca duszność, sinica skóry, jednolite Porażenie dróg oddechowych, narastająca duszność, sinica skóry, jednolite

słabe tętno, śmierć. słabe tętno, śmierć.

4.4. Ogólnotrujące:Ogólnotrujące:• Kwas pruski (cyjanowodór)Kwas pruski (cyjanowodór)• Chlorocyjany;Chlorocyjany;Zatrucie następu przez drogi oddechowe lub błony śluzowe, układ pokarmowy Zatrucie następu przez drogi oddechowe lub błony śluzowe, układ pokarmowy

i wilgotna skórę.i wilgotna skórę.

Objawy:Objawy:• Porażenie gardła;Porażenie gardła;• Zawroty głowy;Zawroty głowy;• Duszności;Duszności;• Utrata przytomności;Utrata przytomności;• Drgawki oraz porażenie centralnego układu nerwowego i oddechowego.Drgawki oraz porażenie centralnego układu nerwowego i oddechowego.

5.5. Psychochemiczne:Psychochemiczne:• LSD-25LSD-25• SernylSernylDo zatrucia dochodzi po przez układ pokarmowy lub oddechowy.Do zatrucia dochodzi po przez układ pokarmowy lub oddechowy.

Objawy:Objawy:• Halucynacje, przewidzenia, złudzenia;Halucynacje, przewidzenia, złudzenia;• Uczucie strachu,Uczucie strachu,• Zaburzenia ruchowe, zobojętnienie, zniechęcenie. Zaburzenia ruchowe, zobojętnienie, zniechęcenie.

6.6. Drażniące:Drażniące:• Chloroacetofenon;Chloroacetofenon;

• Adamsyt.Adamsyt.

Zatrucia z reguły następują przez układ pokarmowy lub oddechowy Zatrucia z reguły następują przez układ pokarmowy lub oddechowy (zatrucia (zatrucia wodą).wodą).

Objawy:Objawy:• Łzawienie,Łzawienie,

• Kichanie,Kichanie,

• Kaszel,Kaszel,

• Nieżyt oskrzeli i tchawicy,Nieżyt oskrzeli i tchawicy,

• Obrzęk płuc.Obrzęk płuc.

Sposoby ochrony przed Sposoby ochrony przed bojowymi środkami bojowymi środkami trującymi.trującymi.

Pod pojęciem op. chem. należy rozumieć Pod pojęciem op. chem. należy rozumieć wszystkie przedsięwzięcia mające na celu:wszystkie przedsięwzięcia mające na celu:

• Zapewnienie maksymalnego Zapewnienie maksymalnego bezpieczeństwa ludności;bezpieczeństwa ludności;

• Likwidacje skutków napadu powietrznego;Likwidacje skutków napadu powietrznego;Zadania te mogą być zrealizowane po przez Zadania te mogą być zrealizowane po przez

organizacje sprawnych systemów:organizacje sprawnych systemów:• Powiadamiania;Powiadamiania;• Obrony biernej;Obrony biernej;• Obrony czynnej.Obrony czynnej.

System System powiadamiania powiadamiania obejmuje:obejmuje:• Wykrycie napadu;Wykrycie napadu;• Rozpoznanie rodzaju środka BST;Rozpoznanie rodzaju środka BST;• Powiadomienie o napadzie.Powiadomienie o napadzie.Środki Środki obrony biernejobrony biernej stanowią: stanowią:• Indywidualne środki Indywidualne środki ochrony/maska przeciw ochrony/maska przeciw

gazowa, odzież ochronna, narzutki z foliigazowa, odzież ochronna, narzutki z folii itp../;itp../;

• Zbiorowe środki ochronyZbiorowe środki ochrony / /schrony i ukryciaschrony i ukrycia/;/;W skład W skład obrony czynnejobrony czynnej wchodzą: wchodzą:• Przedsięwzięcia organizacyjno – Przedsięwzięcia organizacyjno –

szkoleniowe;szkoleniowe;• Pierwsza pomoc oraz leczenie zatrutych Pierwsza pomoc oraz leczenie zatrutych

i rannych;i rannych;• Likwidacja skutków napadu chemicznego. Likwidacja skutków napadu chemicznego.

Środki zapalające.Środki zapalające.

Środki zapalające także wchodzą w skład Środki zapalające także wchodzą w skład broni chemicznej.broni chemicznej.

Służą do rażenia:Służą do rażenia:• Ludzi;Ludzi;• Infrastruktury;Infrastruktury;• Urządzeń obronnych;Urządzeń obronnych;• Zapasów; Zapasów; • Zasiewów; Zasiewów; • Lasów itp.. Lasów itp..

Do przenoszenia środków Do przenoszenia środków

zapalających mogą służyć:zapalających mogą służyć:

• Bomby lotnicze;Bomby lotnicze;

• Pociski artyleryjskie;Pociski artyleryjskie;

• Fugasy;Fugasy;

• Granaty;Granaty;

• Miotacze ognia;Miotacze ognia;

• Inne środki przenoszenia ładunków Inne środki przenoszenia ładunków bojowych.bojowych.

Najczęściej stosowane środki Najczęściej stosowane środki zapalające to:zapalające to:

• Napalm /800-1200Napalm /800-1200°°C/ C/ bomby, pociski artyleryjskie, bomby, pociski artyleryjskie, miotacze ognia, zbiorniki zapalające, fugasymiotacze ognia, zbiorniki zapalające, fugasy;;

• Pirożel /1200-1600Pirożel /1200-1600°°C/ C/ bomby lotniczebomby lotnicze;;

• Magnez /1100-1200Magnez /1100-1200°°C/ C/ bomby lotnicze, pociski bomby lotnicze, pociski artyleryjskie miny, granatyartyleryjskie miny, granaty;;

• Termit /3000Termit /3000°°C/ C/ bomby lotnicze, pociski artyleryjskie, bomby lotnicze, pociski artyleryjskie, granatygranaty;;

• Fosfor biały /1000-1200Fosfor biały /1000-1200°°C/C/bomby lotnicze, bomby lotnicze, pociski artyleryjskie, minypociski artyleryjskie, miny..

Ochrona przed środkami zapalającymiOchrona przed środkami zapalającymi

Bojowe środki zapalające wytwarzają bardzo wysoką Bojowe środki zapalające wytwarzają bardzo wysoką temperaturę, są trudne do ugaszenia ze względu na swój temperaturę, są trudne do ugaszenia ze względu na swój skład. Z reguły gasi się je odcinając dopływ tlenu lub dużą skład. Z reguły gasi się je odcinając dopływ tlenu lub dużą ilością wody ilością wody (z wyjątkiem (z wyjątkiem termitu i fosforu -termitu i fosforu - których nie wolno gasić wodą), których nie wolno gasić wodą), piaskiem i piaskiem i za pomocą gaśnic. za pomocą gaśnic.

• Do ochrony ludzi stosuje się:Do ochrony ludzi stosuje się:- - schrony, podpiwniczenia, stacje metra oraz inne ukrycia; schrony, podpiwniczenia, stacje metra oraz inne ukrycia;- Polowe ukrycia terenowe (transzeje, szczeliny Polowe ukrycia terenowe (transzeje, szczeliny

przeciwlotnicze);przeciwlotnicze);- Naturalne ukrycia terenowe (wąwozy, jaskinie, jary itp..)Naturalne ukrycia terenowe (wąwozy, jaskinie, jary itp..)- Indywidualne środki ochrony przed skażeniami i specjalne Indywidualne środki ochrony przed skażeniami i specjalne

ubiory.ubiory.

• Do ochrony sprzętu stosuje się: Do ochrony sprzętu stosuje się: - Przykryte okopy i ukrycia;Przykryte okopy i ukrycia;- Naturalne wąwozy i jary;Naturalne wąwozy i jary;- Płótno brezentowe oraz inne dostępne materiały;Płótno brezentowe oraz inne dostępne materiały;- Środki ppoż. (piasek, wodę, gaśnice itp..)Środki ppoż. (piasek, wodę, gaśnice itp..)