20

TAHAN - memberfiles.freewebs.com · Hengte hian hmasawnna pawh min thlen. A lawmawm. Mihring rilruah hian hruaitu nih chakna hi mi tam takah chuan a awm a. Hei hi thil tha leh lawmawm

Embed Size (px)

Citation preview

2 | TAHANTIMES domestic news

HRUAITU THAHnathawhna hmunah te, pawlhoah te, sawrkarahte, kohhran leh khawtlangahte hian chu pawl hruaitu chu awm ngei a ngai thin. Hruaitu chuan a hruaiate chu hma lamah a hruai a tul. Hruaitu tha chu thluak fim tak leh a tul huna thu tlukna dik siam thei a ni thin.

Hruaitu tha chuan a hruaiate aiin hmathlir a neih that a pawimawh hle. A hruaiate mimal rilru puthmang leh chezia pawh a hriat a tul a, a rilru pawh a zau a tul hle.

Keini Mizo society-ah hian kohhran, khawtlang mai bakah pawlho (association/ Fellowship) a tam hle a. Hengte hian hmasawnna pawh min thlen. A lawmawm. Mihring rilruah hian hruaitu nih chakna hi mi tam takah chuan a awm a. Hei hi thil tha leh lawmawm tak a tling. Amaherawh chu, hruaitu ni chak na zawngte hi hruaitu ni turin an tling (qualified) lo. Heng miten pawlho an hruai chuan pawlho chuan hma a sawn ngai lo va, a tluk chhiat phah hial thei. Hruaitu pawimawhna hre rengin tuna hruaitu ni mek leh la ni leh turte hian hruaitu tha te zir ila. Hruai-tu tha nih i tum theuh ang u. n

NLD Party chu Sawrkarah iNregiSter DawNNovember 18 khan Daw Aung San Su Kyi kaihhruai NLD party central committee neih a ni a. He commit-tee-ah hian NLD party chuan sawrkara an inregister tur thu an rel. He thutlukna hi an siam hmain, “Zep lova sawi chuan inregister hi ka duh. Inthlanna lo awm turah pawh hmun 2/3 chauhva tel lovin seat awm zawng zawnga tel ka duh,” tiin Su Kyi-i chuan a sawi. He meeting-a an thutlukna chu;(1) Ram chhunga official party ni tura inregister(2) Inthlannaa telte a ni. He thutlukna 2 hi duh lo awm lova tihtluk a ni nghe nghe. n [7 Day News]

Bi-eLectioN Lo awm turah NLD Party chuaN Seat awm zawNg zawNg aN chuh DawN

“Seat 40 chuang ngawt hian awmzia a nei dawn em ni tia sawitu an awm, chu seat 40 chu lak vek theih tum ang che u” NLD central Committee rel angin NLD party chu a inregister ang a, Bi-Election lo awm tura seat awm zawng zawng an chuh ang tiin Daw Aung San Su Kyi-i chuan a sawi. Party inregister dan tihdanglam a nih avangin tang mekte pawh party mem-ber an nih thei ta a, dante kan zah tur a ni tih thu leh National Parliament hruai-tuin 1990 inthlanna kha kan recognize e a tih bawkte ka thlirin sawrkara kan party inregister hi a tha ka ti tiin Daw Aung San Su Kyi-i chuan a sawi bawk. “Seat 40 chuang ngawt hian awmzia a nei dawn em ni tia sawitu an awm, chu seat 40 chu lak vek theih tum ang che u,” tiin a sawi bawk. Bi-Election lo awm turah hian seat 48 a awm dawn a, National Parliament-ah (အမးသားလႊတေတာ)-ah seat 6, Division People Parliament (တငးေဒသႀကးလႊတေတာ)-ah seat 40 te an ni. Heng seat-te chuha inthlannaa tel hi lo chhin lawkna a ni a ti bawk. He inthlannaah hian amah Daw Aung San Su Kyi-i a tel tur leh tel loh tur chu a la chiang lo.n[7 Day News]

a hriNgNuN-a thiL tawNte fiLma aN Lak chu a eN Ngam Lo: auNg SaN Su kyi

Daw Aung San Su Kyi chuan November thla ral hmaa tihchhauh an tum, ama mi-mal chanchin film-a an lak chu director Betsson hnenah copy khat a dil a, direc-tor pawhin a rawn thawn. An thawn avan-gin director hnenah lawmthu a sawi a, en erawh a la en lo. He film hming hi “The Lady” tiin an phuah a, filmah hian Su Kyi-i pa General Aung San leh cancer natnaa thi ta, Su Kyi-ipasal Michael Eric-a chanchin te pawh lak tel a ni. He film changtunu hi James Bond film pawha lo tel tawh, Michelle Yeoh a ni a. Su Kyi-i fapain en tawhin a rilru a khawihzia pawh hahipin a sawi. He film director leh kum 48 mi, Holly-wood film star Michelle Yeoh-i te hi Yangon khawpuiah Su Kyi-i nen pawh an inhmu tawh nghe nghe. Director chuan he film hi Thailand rama an lak thu leh Su

Kyi-i chenna in ang tura uluk taka an ruahman thu a sawi. “Tomorrow Never Dies”-a China mi enthlatua tang, Michelle Yeoh-i hian June thla khan Su Kyi-i hi hmuh a tum a, a hlawhchham a nih kha. Director pawhin film an lak laiin hma an sawn thu Su Kyi-i hi a lo hrilh fo thin a. Su Kyi-i chuan ka en ngam hunah he film hi ka en ve ang a ti.n[7 Day News]

iNremNa ataN iNkah hai Leh iNBiak chu a Pawimawh Ber

“Inbe tur chuan inkap reng chungin a tih theih loh, inkah hai a tul.” Sawrkar leh silai keng mite inrem tur chuan a pawimawh ber leh tih tur hmasa ber chu inkah hai leh inring tawn taka inbiak hi a nih thu Noble Peace Prize dawng Daw Aung San Su Kyi-i chuan a ti. “National-te nena inrem tur chuan intluktlan a tul. In zah tawn te, inrin tawn-nate a awm tur a ni. Hengte hi ni 1, ni 2-a thleng mai thei a ni lo. Hnam hrang hrang kawl, Kachin, Kayin leh a dangte inkara inrem tawn taka awm tur chuan beih nasat a tul, awlsam takin tih theih a ni dawn lo. Engvang nge kan tih chuan hman ata tawh inrin tawn lohna hi kan lo nei tawh a. Hei hi ching fel tur chuan, Keini NLD ngaih dan atanga ka sawi chuan kan tih tur hmasa ber chu inbiak a ni a, dik tak leh zep nei miah lova kan thlir dante kan sawi a tul, inkap reng chung chuan a theih loh, inkahhaina a awm tur a ni,” a ti bawk. Tuna Kachin State-a inkahna awm hi lungchhiat thlak a tih thu a sawi bawk. July thla khan president leh Kachin hruaitute hnenah lehkhain a duh dante a lo sawi tawh a. Inremna thua ka tangkai dawn chuan tel ve pawh ka duh a ti.n

kum 50 chhuNga a vawikhatNa ataN uS foreigN miNiSter chu kaN ramah a rawN ziN DawN

“History-a chuang reng tawh tur remchanna tha siam theih kan inring. Myanmar ram chu democracy kawng dik a zawh phawt chuan US nena inzawmna thar kan din thei ngei ang”

US Foreign Minist Hillary Clinton-i chu De-cember thla chhung khian Myanmar rama a luh tur thu President Barak Obama-an official-in a sawi. Myanmar ram nen hun rei tak chhung inzawmna tha nei lo mah ila, South East Asia ramahte politics lama hmasawnna awm mek enfiah turin US Foreign Minister chu Myanmar rama a kal tur thu hi Obama-a chuan a sawi a ni. Clinton-i rawn zin tur hi a hlawhtlin chuan kum 50 chhunga Myanmar rama rawn lut hmasa ber US Foreign Minister a ni dawn a ni. “History-a

chuang reng tawh tur remchanna tha siam theih kan inring. Myanmar ram chu democracy kawng dik a zawh phawt chuan US nena inzawmna thar kan din thei ngei ang,” tiin Obama chuan a sawi. He thu puan chhuah a nih hma ni 1 khan Obama-a chu president thlawh-na ‘Air Force One’ hmangin Bali-ah a thlawk mek a, thlawhnaa a thlawh lai hian Daw Aung San Su Kyi-i chu phone-a a biak thu sawrkar office-a thu pa-khat chuan a sawi. Heti anga Clinton-i hi a rawn kal thei a nih chuan Myanmar chungchanga Obama-a policy hlawhtlinnaah an ngai. US hian kan ram chu hrekna thar lek kawh mah se, US-Myanmar inzawm-na hi a that sawtzia a lang. “Thimin hun rei tak chhung a khuh reng hun kha a ral ta. Hmanni deuh atang khan hmasawnna kawl eng kan hmu tan a ni lawm ni,” tiin Obama chuan a sawi bawk. n[CNN]

kum 2014-a aSeaN PreSiDeNt-a taNg turiN aSeaN foreigN miNiSter-te chuaN kaN ram

chu aN NemNghetKan ram hi kum 14 meuh ASEAN member a lo ni tawh a. Hmanni lawka ASEAN Foreign ministers meeting chuan president atan a nemnghet ta tih an puang. Tuna ASEAN president chu Indonesian Foreign minister Marty Natale-gawa a ni a, October thla nawi lam khan kan ramah a lo kal a, kan ram chu president nih a tlin tur leh tur loh a rawn enfiah. Kan ram hi tunah chuan nasa takin a ins-ingsa a. Kir leh theih tawh loh insiam thatna a bei mek thu hi ASEAN foreign minister dangte hnena hrilh a lo

intiam tawh nghe nghe. Pi Aung San Su Kyi-i pawn kan ramin ASEAN president nih tuma a beihna chu a hriatthiam thu a lo sawi tawh bawk. ASEAN secretary chuan human rights, hnam hrang hrang thu te, politics leh economics lamah nasa zawka siam that hna thawk turin a fuih. Kum 2006 khan kan ram hi ASEAN president ni tur kha a ni a, ramchhung politics avangin pek an lo ni lo tawh. Kan ram hi ASEAN president a nih chuan ASEAN meeting bakah US, Russia, China, South Korea, Japan ramte nena meeting pawimawh reng reng chu a thlengtu a ni zel tawh ang.n[The Voice]

29 November 2011 Tuesday | Vol.1 No.11

Sky Net-ah chauh chamPioNS League eN theih tawh DawNSky Net chuan kan rama Champions League leh Europa League inkhel match 380 chu a mal lei ta a. Feet 8 disk-ah en theih a ni tawh dawn lo. "An inkhelh dawn thlengin kan lo nghak fan fan a, inkhel an tan, mahse en tur a awm ta hauh lo," tiin Champions League en thin mi pakhat chuan a sawi. Hman deuh kha chuan kan ram TV-a feet 2 disk leh feet 8 disk-ahte Champions League leh Europa League hi en tur a awm thin a, tunah Sky Net-ah chauh a en theih tawh ang."Tun hma kha chuan feet 8 disk-ah football khel hi kan en ber a, tunah chuan Sky Net lei a tul tawh dawn a nih hi," tiin football en thin mi pakhat chuan a sawi bawk.n [Myanmar Post]

TAHANTIMES | 3

A vawi rukna atan Kalay Kristian Insuihkhawm pawlin Taung-phila khelmualah football tournament a buatsaih a. A hawnna program hi 24.10.2011 khan ropui takin a buatsaih a. Township hotute pawh an kal tha hle. Tournament-a tel zat hi team 17 an ni bawk. He tournament hi Zofa Cup ti pawhin an sawi tho. 16.11.2011 tlai lam dar 3-ah final hi khelh a ni a, Tedim khua leh St. Mary-ten final an khel a. St. Mary-in 1-0-a hnehin pakhatna an la ta a ni. Lawmman tha tak tak sem a ni a. Spon-sor pawh nuai 10 vel lai an dawn avangin lawmman hi a tha. Lawmman semnaah hian kan hruaitu heng mite pawh hian an telpui:(1) U Khin Maung Than – Division No. 2 MP(2) Kalay District lal(3) Township Sport lama hotu(4) District police lal(5) USDA (Township) secretary(6) USDA (Township) E.C Pu Lalbiakkima

LocAL newskaLay kriStiaN iNSuihkhawm PawLiN

footBaLL tourNameNt a BuatSaih chu zo feL ta

kaLay tuiLiaN taNPuiNa Pek DaN chiPchiarMyint Tha lui tuilian avanga harsatna tuarte tanpuina pek dan han sawi kim dawn ta ila; Saggaing Division-a USDA party in-charge Thura U Myint-an buhfai ip 50, Division-a kan hruaitu U Khin Maung Than-an buhfai ip 10 leh Ks. 20,000, Cherry Yoma-in buhfai ip 30, District leh Township USDA party-in buhfai ip 10, chi fun 700 leh sahbawn phut ip 700 te an pe a. Hei lo pawh hi mimal leh pawl tlawmngai tam takin tanpuina an pe bawk. Heng tanpuina bakah tanpuina dawn nuai 80 chu November 1, 2, 3-ah te khaw 11-a in 551-ah sem a ni a. In khat hian ks. 15,000 hu bungraw chi hrang hrang an dawng.n

tahaN PiaLraL BuS Lei a La Ni LoThlanmual sawn hun tur hriat a la nih loh avang leh kan rama khawl thil lam chu a man a tlak hniam zel avangin pialral bus chu lei a la nih loh thu TMKTP vice president Pu Rosanga hnen atangin thu kan dawng. Tahana vengchhak leh vengthlang thlanmual chu sawn a nih dawn tih kan hre theuh tawh a. An sawnna tur pawh Thanglui khaw piah deuh fea kawng chhakah a ni a. He thlanmual thar-ah hian hnam hrang hrang thlanmual pawh a hrangin an duang vek tawh. Thlanmaul thar hi Tahan atana a hlat deuh em avangin mitthi nawrlira innawr fo chu a harsa dawn a. He harsatna hi hriain Tahana hnam puipate huaihawtnain thalai hruaitute leh kohhran hruaituten meeting neiin Pialral bus lei an rawt ta a. Sum pawh khawn a ni nual tawh a, lut a la awm zel avangin a figure-in kan la tilang rih lo. Chuti chuan pialral bus chu lei theih maiin a awm ta a. Lei erawh a la ni lo.n

varPui khua-ah Sa maN a tLawmVarpui khaw sa dawra vawk leh bawng sa man hi hmun dang aiin a tlawm deuh a tih theih ang. Vawksa buk 1 Ks. 4500/- a ni a, bawngsa pawh buk 1-ah Ks. 4500/- tho a ni. Tahan atanga kala Varpui khaw luh tirh lamah hian bawng/vawk sa dawr a awm a. He dawr hi kum 2009 khan din tan a ni. Nitin vawk pakhat leh bawng pakhat an talh tlangpui a, an hralh zo deuh zel. Vawk leh bawngte hi Kalaymyo, Tahan leh a chhehvela mi an lei deuh ber. A leitute hi Tahan lama mite an ni deuh ber a, Varpui leh a chhehvel khuaa mite pawn an lei thin thu Pu Dinmawia hnen atangin kan dawng.n

kawLkuLh khaw chaNchiN tLemKawlkulh khua hi Mizote zingah khaw chhuanawm pawl tak an ni thin. Tun hma atangin Foot-ball thiam khua tih a ni thin. Thlai chin lam pawh an uar em em a. An khua atang hian kuang-kuah a chhuak tam hle. He khua hi kum 1846 khan din tan a ni a, khawsattu chu Pu Angkunga a ni nghe nghe. A hriaten an sawi danin Thanglui lei bawr vel hi khaw hlui awmna a ni awm e. Kawlkulh khua hi a kawl hming (sawrkara official hming) chu အတစြပ a ni a. He hming a put chhan hi mak tak maiin a awm. Hman laiin he khuaah hian kawlho an lo kawsa a. An lal fanu chu a phar tlat mai a. An ten hle a ni awm e. A thi ta a, a ruang chu ip (အတ) chhungah an thun ta a, chuti chuan အတစြပ tih khua a lo pu ta an ti. Kawlkulh an tih chhan pawh hi Kawlhoin an lo kulh vek vang niin an sawi bawk. He khuaah hian in 200 vel an awm a, Kohhran 4 a awm. Kawlkulh Youth Association (KYA) din a ni a, he thalai pawl hian khawtlang chhiatni thatniah mawhphurhna an la ber. Sawrkar Primary school pakhat a awm bawk thu Pu Ramkianlova (Kawlkulh) hnen atangin thu kan dawng.n

varPui khaw chaNchiN tawiKalay phaia Mizo khuaah chuan hlun ve tak mai a ni a. Kum 1942 khan Pu Rangkawia fapa Pu Saptawna-hovin Varpui khua hi an din. Kum 2 emaw lek an awm hnuin Japan ral avangin khua hi an chhuahsan leh ta a ni. Chuti chuan kum 1946 khan Pu Thangphuta (kum 87) hovin Varpui khua hi an din leh ta a. Khawsattu ber chu Pu Thangphuta hi a ni. Tunah hian Varpui khuaah in 255 vel an awm a, Kohhran 16 meuh mai a awm bawk. In zat ngaihtuah chuan kohhran hrang hrang tamna ber khua a ni mai thei. Varpui khuaa chhiatni thatni a awm api-anga mawhphurhna latu ber chu Varpui Youth Association hi an ni. Varpui khuaah hian Mizo tawng leh Tedim tawng hmang an awm. Khaw lungrual tak an ni bawk tih Pu Thangphuta hnen atangin thu kan dawng.n

tahaNah cycLe Leh Bike Siam tur a awm Deuh reNg

Tahanah hian cycle leh bike siamna dawr hi eng emaw zat a awm a. Pantu an nei nual zel a, a lawmawm. Cycle leh bike siam that hna hi eizawnna tling hna a ni a. Tahan leh a chheh velah hian bike leh cycle a tam em em a, siam that ngai hi englai pawhin a awm reng. Entir nan, Tahan Times Office kawta Tluanga dawr hi kum 1993-a a hawn tan a ni a. A hna a ulukin a thiam bawka miten an pan duh hle. A tlangpui thuin ni khatah cycle 10 chuang zet a siam tha thin a. A ball sil te, a ke pawp bel te, a wheel herh ngil te leh a tul dan ang zel chu a thawk thin. Bike a lo tam ta a, bike ke pawp bel, a wheel herh leh a ketang thlak tih ang chi pawh a thawk thin. A bik takin a wheel herh hi a thawk tam a, an pan nasat thu Pu Tluanga hnen atangin thu kan dawng. n

29 November 2011 Tuesday | Vol.1 No.11

tunlai tahan boruakNovember thla chawhnu lam kan thlen meuh chuan khua a vawt chho tan a, zing leh tlai, zanah chuan mi tin deuh thawin kawrlum kan ha leh huai huai ta. Bazar lamah pawh second hand (hak chi lam) zuartuten an hralh leh chur chur tawh. A zuartute tan malsawm an dawn hun a ni ber e. Tahanah hian foreigner (ram dang mi) hi an lo kal ve reng a. Heng mite hi Visa nei a lo kal an ni. A bik takin kohhran tlawha lo kal an ni deuh ber. Tunlai pawh hian foreigner lo kal hmuh tur an awm nual. Buh seng hun a ni bawk a, Tahan leh a chheh vela lo neitute buh an zai tan leh ta. Buai a na leh duh ngawt ang. Buh zaia in-hlawh fa pawh kan thalaite zingah eng emaw zat an awm. Bazar lamah pawh thlai hnah/ rah thar lam tak tak lei tur a awm reng. Thawmhnaw zuartute tan pawh Christmas a lo hnai ta bawk a, mawng vawm ba ang maiin an buai leh tan tawh. TCYF Icon hian sawi a hlawh hle a. He thu kan chhiar hi chuan lawmman late pawh kan hre tawh ngei ang. Mitin rilru a thawveng chho va, "U AMA" lamah rilru kan pe tan. December 5-10 thleng Methodist, Mission Veng compound-a buatsaih tur Wesley Hosipital Silver Jubillee denchhena buatsaih Volleyball, Table Tennis leh Sparktakraw tournament chuan mite rilru a chiah hle. Hna thawktu hrang hrangten tluang takin an thawk a, Taxi hrang hrangte pawh tluang takin an tlan thei. Bike accident hi a awm leh zauh thin a, a pawi thei hle. Tunlai chu Traffic police lamin tan an la a, traffic rule zawm lova Bike khalhtute chu chawitir an ni. Football tournament hrang hrang pawh a zo fel ta. Kan sawi tak angin Christmas a lo hnai ta bawk a, kan nula lamin tan an la tan. An sam an pawt mar a, an chei mawi leh mawlh mawlh ta mai.n

tuivar khuaah comPuter zirNa hawNgTuivar khuaah MIT computer zirna dawr a awm a. Tunah hian computer zirlai 10 an awm. He zirnaah hian zir theih course chi li a awm a, chungte chu Basic course, Diploma course, ADCA leh PCHM and A te an ni. Chhun leh zan zirtir an ni. A dintu leh zirtirtu Lalpianmawia chuan, “Hetianga khawpui pawha din lo va, kan khuaa ka din chhan hi Tuivar khaw hmasawnna atan a ni a. Kawpuia kal ngai lova mahni khua ngeia kan thalaiten computer an zir hi ka duh vang a ni,” a ti. A chhehvel khaw hrang hrang atangin zirtute hi an lo kal a, kawl te paw’n an rawn zir thin a ti bawk. Tunah hian MIT atanga zir chhuak hi mi 100 chuang an ni tawh a, remchang hmasa bera Internet thlun zawm a tum thu Lalpianmawia chuan a sawi.n

4 | TAHANTIMES internAtionAL newsugaNDa ram hmar Lamah

Lra PawLiN NauPaNg 66,000 veL aN maN

Alice-i (kum 11) chuan naupang te a pawm a, a tlan nal nal mai a. A naupang pawm hi an thenawm naupang a ni. A khawngaih em avanga tlanpui a ni nghe nghe. Alice-i chu silai keng, rual khatin an man ta a. Heti ang chiah hian

Uganda hmar lamah mi sual pawl, LRA chuan naupang 66,000 vel chu manin a then chu an pawla sipai atan te leh a then chu nawhchizuarah te an tantir. LRA hotu, Joseph Kuni man turin US president Obama chuan sipai 100 a thawn nghe nghe. He misual pa hi ICC chuan man a duh hle. Heng misual ho hi a ram mite'n an tanpui loh avangin US sipaite hian an man mai theih an inring a. Misual pawl lamin an kah loh phawt chuan kah an tum loh thu Obama paw’n a sawi. Uganda ram sipaiho zingah inlungrualna a awm loh avang-in he misual pawl pawh hi an man thei lo. LRA lam chuan Con-go-a civil mi 860 thihna kha US-ho vang a ni an ti ve bawk. US sipaiten misual pawl hotu hi an man thei a nih chuan Alice-i chunga thil thleng ang kha a awm tawh lo vang. Alice-i hi tunah, an mi man mi 200 vel nen an rawn chhuak thei tawh.n [AP]

aN SawiSeLNa a NaSat avaNgiN itaLy Prime miNiSter chu a iNhNuk Dawk

A ram leiba rulh thua a thawh that loh avang te, sum ei ruk a neih avang leh sex lama a hming chhiat avangin Italy Prime Minister Silvio Berlusco-ni chu November thla tir lam khan a inhnuk dawk. Italy ram hian sum lamah harsatna a tawk nasa hle a, tihian prime minister hi a inhnuk dawk ta a ni. Kum 17 chhung meuh ram a

lo awp tawh chu a bansan fel ta. Kum 1993 khan Berlusconi hian "Forza Italia" party dinin politics khawvelah a rawn lut a. 1994-1995, leh 2001-2006 ahte Prime Minister hna hi a chelh a. Kum 2008 atang tun thleng Prime Minister hna a thawhnaah hetiang hian sum lamah harsatna a tawk ta a, mipuiin an sawi-sel ta chiam a ni. Italy president, Napolitano chuan sum harsatna chin fel a nih theih nan sawiho a rawt a, ni rei lo te chhunga kawng dik zawh leh a tiam. President chuan, "Ni rei lo te chhungin sawr-kar thar din a duh a, a theih lo pawhin Parliament thiaha in-thlan buatsaih a ni ang," a ti. Prime Minister inhnuh dawhna lehkha chu president hnen-ah pek a ni a. Mipui tam tak chuan president chenna in kawtah pung khawmin an au el vel a ni. Sum harsatna hi ching fel thei mah se, politics lamah harsatna an la tawh zel an rin thu BBC chuan a puang. n [BBC]

auStraLiaN air LiNe theNkhat chawLAustralia rama Quantas air lines-a thlawhtheihna thlawk tur 600 chu 29.10.11 atang khan thlawh chhuahtir an ni lo. A chhan chu thawktuten an hlawh chu tlem tiin an nuar a, company neitute nen an intih thiam loh vang a ni. Quantas company chuan hna thenkhat chu ram danga an sawn avangin thawktuten hlawh pun an ngiat a, an nuar ta hlawm a ni. Heti anga an chawlh tak avangin ni khatah Australian dollar maktaduai 20 zel an hloh phah. Quantas thlawhna-a chuang tur, khawvel hmun hrang hranga passenger sing sarih vel chuan zin chhuak thei lovin harsatna an tawk mek.n

tuiLiaN tuar mek camBoDia chu chiNa ramiN uS DoLLar maktaDuai 1.5 PeTuilian tuar mek, Cambodia ram chuan chhawmdawlna sum US dollar maktaduai 1.5 chu China hnen atangin a dawng. Thla hmasa lawk khan Cambodia hian tuilian tanpuina hi China hnen atangin US dollar maktaduai 7.8 a lo dawng tawh bawk. Cambodia vice President chuan, "China min puihna avangin nasa takin hma kan sawn," a ti. Heng sumte hi buhfai lei nan hman a ni ang. August thla atang khan Cambodia hian tuilian hi a tuar tawh a, tuar nasa tak a ni. Khawpui 18-ah tui a lian a, mi 250 chuang an thi. Tuilian avanga an hloh hi US dollar mak-taduai 512 vel a tling. Buhin a chhiat phah nasa hle a, kawng a chhe nual bawk.n

BaNgkok tuiLiaNiN khawPui LaiLi chim tawh

Bangkok tuilian chu a zual zel a, tunlai hian khawpui laili a chim tawh a. Bangkok khaw thunei-tute chuan emergency an puang a, hmun him lamah mipui an thiar chur chur mai.Heng tuite hi khawpui hmar lam atanga rawn lut an ni a, Bangkok khawpui laili a thleng tawh. Mipuite leh tuilian tuarte enkawlna hmun pawh sawn fel an ni. November 4 khan tui thuk ber lai chu 60 centemeter a tling. Tui hi hei ai hian a la len deuh deuh an ring. Tuilian hian Bangkok khawpui lei hnuai rel station lam a pan zel a, rel station tuikhuah a fin vaih chuan a hlauhawm hle dawn a ni awm e.n

camBoDia tuiLiaN vaNgiN SchooL 2000 kharKum sawmbi chhunga tuilian nasa ber chu Cambodia ramah a thleng mek a, school 2000 meuh an khar. Tuilian avanga thi pawh mi 1000 chuang an nih thu sawrkar hruaituten an sawi. An khar mek school-te hi Mekhong lui chuan hnuai leh Tonle Sap lui sir vela awm school-te an nih thu Nhin Vannda chuan a sawi. October thla tir lama tuilian avangin state 18 chuan harsatna an tawk a, ram puma school 4000 awmah 2000 vel chauh hawn theih a ni. Tuilian avang hian mi 250

pawh an la bo mek niin UN hnuaia OCHA lam chuan an sawi. “School khar meka zirlaiten zirna an chawlhsan hi a pawi a, an zirnaah an chak loh phah a hlauhawm hle,” tiin Kompong Thom state-a khaw pakhat hotu Yoeung Rithy chuan a sawi. Tuilian avang hian school tam taka bung-rua leh lehkha pawimawhte an chan a ni. “Education Ministry lamin zirlaiten kumin zirlai tha taka an zawh fel theih dan tur kawng a zawng mek,” tiin Cambodia zirtirtu pawl president Rong Chhun chuan a sawi. Unicef lam pawhin tuilian tuarte hi US dollar 300,000-in tanpui an tum mek.n

29 November 2011 Tuesday | Vol.1 No.11

thai tuiLiaN taNPuitu koreaN muSic grouPKorea rama Music group lar, JYP leh ZPM-te chuan Thailand ram tuilian tanpui nan US dollar 130,000 an pe. Thailand ram tuilian hi a nasa hle a, ram pum huap-in tui a lian a, an hloh hi a nasa hle a. Mihring ngawt pawh 300 lai an thi. Music group 2-ten an pek tanpuina hi Korean Won maktaduai 130 a ni. Japan rama lir a nghin tum pawh khan heti ang hian tanpuina an lo pe tawh. Thailand ram tuiliana chhanchhuaktu pawl Nickhun hnenah tanpuina hi an pe a ni.n

NoBLe Peace Prize DawNgtu eLLeN chu LiBeria PreSiDeNt ataN thLaNg

November thla tir lama buatsaih, Liberia ram presi-dent inthlannaah Noble Peace Prize dawngtu, Ellen Johnson Sirleaf chu hneh taka thlan tlin a ni. In thlan thawh khat-naah he nu hian president tlin theihna tur vote zat a hmu lo va, tihian inthlanna an buatsaih leh a, 90% lai vote a hmu a, president a ni ta. He inthlan hi a fair hle a, mipuiin zalen takin vote an pe thei a, democracy kalhmang dik taka buatsaih a nih thu an puang. Eptu lam erawh chuan thlan nawn leh a ni hi a fair lo an ti ve bawk.n [BBC]

TAHANTIMES | 5internAtionAL news29 November 2011 Tuesday | Vol.1 No.11

Gaddafi-a hian a thih khan khawv-el ram hrang hranga bank-ah sum a lo dah a, in leh lo eng emaw zat a lei bawk a, sumdawnna hrang hrangah a lo tel nual bawk.

Heng zawng zawng hlutna hi an belh khawm a, US dollar bil-lion 200 lai a tling niin Libya ram hruaitute chuan an chhut. Rang-kachak tlawn pawh engemaw zat a lo thukru a, tam tham tak a ni a,

mak an ti hlawm hle. A zat chiah chiah hi tuman an la hre thei lo. A thil neih hlut zawng hi a dik takin finfiah thei se la chu, thi ta Zaire president Mobutu , Philipines president Marcos-te khumin khawvel ram hruaitu duham ber a ni ngei ang an ti. Libya ramah hian mi maktaduai 6.5 an awm a, an zinga hmun 3-a thena hmun 1 hi mi rethei an ni. Heti anga rosum tam tak a lo khawl hi Libya ram mite tan chuan thinrim thlak tak a ni. France, Italy, England leh Germany ramte chuan Gaddafi-a rosum US dollar billion 30 vel hi an hupbehsak a. US dollar bil-lion 100 vel chu Midle East, South East Asia leh khawvel ram lian deuh deuhah a lo dah hlawm. Gaddafi-a hian a sum tam ber chu Libya central bank, Libya foreign bank, Libya National Oil compo-ration bank-ahte sawrkar hmingin a dah. Mahse hre chiangtute chuan heng sumte hi Gaddafi-a leh a chhungten duh duh hunah an la chhuak thei a ni an ti.n [AP]

uS DoLLar BiLLioN 200 Lai gaDDafi-aN roSum a Lo

thukru

Nuclear siam tuma UN-in a puh mek, Iran ram chu nuclear lama mi thiamte enfiah an duh loh chuan hrem tur a ni tiin, Germany, France leh England ramten an puang. Iran ram hian nu-clear a siam ngei dawn niin UN hnuaia nuclear lam enfiahtu pawl chuan an puang a. He thu hi Iran-in a la hnial zel dawn a nih chuan hremna lek bak tih tur a awm lo tiin an sawi a ni. Iran president, Ahmadinejad chuan an ramin nuclear siam a tum chu indonaa hman tur a ni lo, IAEU-in a puhna chu a dik lo va, kan thil tih tum hi kan thulh lovang tiin a sawi ve bawk. Israel prime minister chuan Iran-in nuclear siam a tum hi Mid-dle East tan a him lo va, ram hrang hrangin an siam lohna tura nawr turin a ngen. UN security council member nghet, China leh Russia chuan Iran hrem thuah engmah thu chhuah an neih loh avangin hrem hi an duh lo niin UN-a thawktute chuan an ngai.n [Foxnews]

iraN Do hi thiL tihSuaL LiaN tak a Ni aNg

Russian hruaitute chuan Iran do hi thil sual lian tak a ni ang an ti hem mai. Russia foreign minister Sergei Lavrov chuan ralthuam hmanga Iran do hi thil tihsual lian tak a ni ang a, a nghawng tha lo tak tak a lo thleng ang a ti. Inbiak remna hmanga buaina hi chin fel a tha zawk ang a ti bawk. Israel president Shimon Peres chuan Iran do hi thil thleng thei a ni a, a thleng tep a ni a tih hnuah Rus-sia chuan ti hian thu a chhuah ta a ni. UN hnuaia Nuclear lam enfiahtu pawl chuan Iran hian nuclear a siam ngei an rin thu an sawi a. Iran ram erawh chuan an nuclear siam chu electric siam chhuahna atan a ni an ti ve thung.

n[BBC]

iraN ram NucLear Program khaP turiN iSraeL chuaN ram hraNg hraNg

hruaitute NgeNUN chuan Iran-in nuclear siam a tum hi remna leh muanna lam atan a ni lo tih a puan hnuah Israel chuan ram hrang hrang hruaitute chu Iran-in nuclear siam a tum program chu khap turin a ngen. Israel parliament-ah Iran chu ralthuam hmanga beih tur nge beih loh tur tih an sawi nasa hle a. Ralthuam hmanga beih chu step hnuhnung ber a ni ang tih Israel hru-aitute chuan an sawi. IAEA chuan Iran hian nuclear siam a tum ngei a ni tih a finfiah tawh a. Israel hian chu thu chu a bawhzui nghal ta a ni. Iran ram eptu lam chuan IAEA thu chhuak hian Iran-in a tih tum a tarlang hle an lo ti ve bawk. Eptu lam hruaitu pakhat chuan," Iran hian khawvel sumdawn-na zalen tak chu a tichhia a. Khawvel zalenna atan pawh a tha lo. Kan dang ngei tur a ni. Iran-in nuclear a neih loh nan kan tangrual tur a ni," a ti. Iran ve thung chuan an nuclear siam chu civil lam thila hman tur a ni a, UN thu chhuak chu dawt mai a ni a lo ti ve bawk a. Israel Defence minister Ehud Barak chuan, "Na taka hremna kalpui tur a ni. Khawvel ram hrang hrang kan tanrual a tul, chuti chauh chuan kan dang thei ang," a lo ti ve bawk. Barak chuan khap tura ralthuam hman erawh step hnuhnung ber a ni ang a ti bawk. UN lamin thu chhuah an siam hma lawk khan Israel chuan Iran do a tum tih thawm a thang a. Iran lam pawhin na takin an chhang let a, min do chuan kan chhang let na viau ang an ti nghal. Israel president Shimon Peres chuan indo kan hnaih ta hle a lo ti ve zeuh bawk a, boruak a tang hle a nih kha. Israel hian hmanni lawk khan rocket (laipui) chu hlawhtling takin a chhin tawh bawk. Israel Prime Minister Benjamin Netanyahu leh Defence minister Ehud Barak te chuan parliament-ah Iran do a tul thu an sawi lang nghe nghe. An indo vaih chuan a buaithlak viau dawn a, chu vangin hremna lek kawh chu a fuh zawk an ring hlawm. n [Al Jazeera]

Colonel Gaddafi-a’n a ruka chemicalralthuam hlauhawm tak tak a lo chhekkhawl chu Libya ramah an hmuhchhuah thu David Cameron-a’na puang. Hmanni deuha ralthuam dahna hmun an hmuh bakah sawrkar thar chuan international inspector-te ko-vin mustard gas tihbai awm tak an hai chhuak leh teuh mai. Chu thu chu UK prime minister-in London-a a thusawinaah a sawichhuak a ni. Mr. Cameron chuan tihian

a sawi a: “Gaddafi khan mipui chhiat rup theihna ralthuamte dah bova thiat vek turin rem a lo ti tawh a. Tak tak emaw ni dawn kan lo tin laiin Libyan thuneitute’n chemical ralthuam thuhruk an hmuh thu kan hre leh ta mai a.” Lal nunrawng Gaddafi, 69-UK leh NATO jet hovin a sipai an phin darh hnua hel hovin an thah tak-chuan a talthuam tihchhiat chungchangah dawt a sawi a lo ni. He sakawlh hian mustard gas agent ton 25, chemical dang ton 1,400 leh aerial bomb 3,500 a neih thu a lo sawi tawh thin.n [CNN]

gaDDafi-a chemicaL raLthuam DahNa hmuN

ram LiaN PathumiN iraN hrem aN Duh

tLaNchhe mek, gaDDafi-a faPa chuNgthu reL DawNInternational Criminal Court (ICC)-a an hruaitu pakhat chuan, "Gaddafi-a fapa, Seif Al Islam-a man tur hian hun a duh rei deuh mai thei," a ti. "Gaddafi-a thi tawh mah se, a fapa Seif Al Islam-a leh Gaddafi-a hnuaia thawk thin, a sipai officer pakhat an la tlan chhia a, anni hi mana court-a an chungthu rel a tul," a ti bawk. ICC hian Gaddafi-a sawrkar-in mi an thah dante an enfiah mek a. NATO tih dik loh leh tuna sawrkar thar thil tih dik lohte pawh ICC hian a enfiah bawk ang. n [AP]

North korea-iN a Beih chuaN uS Leh South korea taNgruaL DawN

North Korea-in min beih chuan US nen tangrualin kan bei let ang tiin South Korea defence minister chuan a sawi a, US lam pawhin an sawi bawk.

US leh South Korea hian tuna an tih mek danah North Korea hian nuclear a siam niin an ngai a, thil hlauhawm tak a nih thu an puang ve ve a ni. Nakum lam khian North Korea chuan hruaitu inthlak zai a rel a, he thu hian North leh South Korea inkarah intaina a thlen deuh deuh an ring a ni. South Korea sipai lawng pilah lawng sipai 46 an thi a, South Korea thliar kar pakhat chu North Korea-in laipuiin an kap bawk a, an inkar boruak pawh a sat phah hle. US lam pawhin South Korea-a an sipai dah 28,500 chu dah belh zel an tum. Tuna North Korea president, Kim Jong-il-a chuan a fapa chu amah thlaktu atan a ruahman mek. North Korea-in South Korea a beih phawt chuan US hian South Korea-ah sipai tam tak a thawn lut dawn a ni.n

6 | TAHANTIMES worLd crime

NuLat thiaNghLimNa a$ 15,000-iN zuar

Australia ram, Sydney khuaa escort agency pakhat chuan tleirawl pakhat nulat thianghlimna chu A$ 15,000 (ks nuaih 150)-in a zuar a, pawlho thenkhat lungawi lo chuan he thil hi “hmeichhe zalenna hmanlai huna pawh let lehna” angah an ngai. Sex industry con-sulting firm, Brothel Busters chuan an zirchiannaah Chinese zirlai nula, kum-19-mi chu MyOutCall Australia agency-in ni li chhung chenpui theih atan A$ 15,000-a an zawrh thu an hmuchhuak a. He escort agency hian A$ 2,000 pek lawk a phut a, a la bang chu he nula, Sydney University zirlai nia an sawi hnen atanga service an dawn huna pek tlak tur a ni. MyOutCall manager, Duncan chuan The Daily Telegraph hnenah, “Tunah hian min rawn betu pahnih an awm tawh a. December ni 12 hmaa zawrh chhuah kan tum. Hetiang thil hi Sydney-ah chuan thil tihphung pangngai a ni tawh,” tiin a sawi. Australia Family Association spokesman leh research head ni bawk, Tim Cannon chuan, “Hei hian mihring sala insiamnaah min hruai kir dawn chiang mai. Kan society leh mihring zahawmna a khawih chhiat zia hi sawi in a siak lo,” a ti a. “Mihring taksa peng sumdawnna atana hman hi danin a phal lo va, nulat thianghlimna zawrh pawh hi chumi huang chhunga mi tho a ni,” tiin a sawi bawk. Australian society hnenah ‘moral’ inenfiahna nei turin a au chhuak a. “Hei hi ka zawt duh: He service hi tute hnena zawrh nge a nih? Nula tleirawl thianghlimna, suma lei tumte hi tute nge?” Australian Christian Lobby boss, Jim Wallace chuan, “He es-cort service hian tleirawl pakhat thianghlimna hmanga sum hai luh a tum a ni a. He nula hi chhanchhuah a ngai a ni,” a ti bawk. Brothel Busters boss, Chris Seage chuan tihian a sawi bawk: “Australia rama lehkha zir tur leh hnathawk tura rawn kal, Asian nula zing-ah leiba rul hleithei lo tam tak an awm a. He nula hian pawisa a mamawh lutuk avangin he thil hi tih a tum tih a chiang mai. “Escort agency-te hian, a tlangpuiin, an sum hmuh zinga 50% hi an ei thin a: Chumi awmzia chu, he thilah hian MyOutCall chuan A$ 7,000 (Ks. nuaih 75 vel) chu an ipah an khung thei dawn a ni.”n

[Dailytelegraph]

29 November 2011 Tuesday | Vol.1 No.11

fiLm Director Pakhat chu actioN fiLm aNg Deuha thah a Ni

MTV chhuah tirh lam pawha director lo thawk ve tawh, kum 40 mi pa-khat chu November ni 2, zan dar 10 leh a chanve velah khan Yangon khawpui Bogyoke Aung San street-ah action film-a an chan ang deuhvin motor-a hnuh luh niin,

rawng taka thah a ni. An chhungte zinga mi U Zin Wai Latt chuan he thil hi November ni 2-a Theingyi market restaurant pakhata an inhnial buaina kaihhnawih a ni a ti. November ni 2 zan khan tuna an thah tak, U Thant Zin Latt hi a thiante nen Theingyi 369 ei-in dawra an ei-in laiin an bula mi vai thlah pahnihte nen an inhnial buai a. Vai pahnih hian U Than Htike chu an lawk a, an tlan chhe ta a ni. U Than Htike pawh hliam a tuar. U Thant Zin Latt chuan vai pahnih chu um tumin U Naing Moe-a Taxi chu a hawh a, an um ta a. Bogyoke Aung San street leh 45th street corner-ah an um pha a. U Thant Zin Latt chuan thil awmzia hriat tuma a va zawt chu a ngawnga lo rekin motor chuan an hnuk a, kawng sira lo ding motor an suttir a, an tlan chhe ta a ni, tiin U Thant Zin Latt-a nau, U Zin Wai Latt chuan police-ho hnenah a report. U Thant Zin Latt-a hi zan dar 10:45-ah a thi a. Damdawi ina an han zai chuan a nakruh tliakin a kawchhung a lo chhun avanga thi niin an sawi. A nakruh tliak lo hi pakhat chiah a ni. Pazuntaung police station-ah fir theh luh nghal a ni bawk. U Zin Wai Latt-a chuan sum hmanga tihfel rawn tum mah se, thil sual titute hi an sual anga hrem ni se kan duh zawk a ti bawk. Police-te chuan thil sual titute motor leh a chhunga chuang mi pakhat an man tawh thu an sawi tawh bawk.n [Voice]

michaeL JackSoN-a eNkawLtu Doctor thiam Loh chaNtirMichael Jackson-a thihna chungchangah amah enkawltu Dr. Conrad Murray, kum 58 mi, chu thiam loh chantir a ni ta. Dr. Murray-a hi mut tuina damdawi a chuang a liam hmanga Michael-a chiu hluma puh a ni.

A ukilte chuan Michaela chu Dr. Murray-a kal bo hlanin amah leh amah a lo inchiu a ni tiin an tang ve bawk thin a. Mahse hman ni lawk pawh khan Dr. Murray-a chu a lo inpuang tawh nghe nghe a ni.

King of Pop tia hriat Michaela hi ni 29 June 2009 kuma a thih hian kum 50 mi a ni a. Naupang khuaikhem vang leh a chetzia mak tak avanga a hming hliaunate hliahkhuh tura ropui taka rawn chawr chhuah leh a tum lai tak a ni a, Londona concert ropui tak tak nei tura a intuai thar mek lai a ni.

Dr. Murray-a thiam loh chantir a nih thu an han chhiar chhauh chiah chuan hlimna au thawmin courtroom chu a luah khat nghal a.

Court tuala Michaela ngaisangtu mipui pung khawm pawh an lo au chel chul a; a thenin ‘Beat It’ tih hla an lo sa a, ‘Guilty’ tih leh ‘Killer’ tih lehkha lo tar a awm ve mek bawk a, driverho lahin horn an lo hmet ri chuah chuah bawk a, a ri ta teng tung mai a ni. Michael-a chhungte chu an lo insut ve hlawp hlawp bawk a. A nu Katherine Jackson chuan, “ka ziaawm sawtin ka hria,” a ti a. A farnu La Toua-i chuan lawm hmel takin, “Michaela hian min thlir reng a ni,” a ti. Dr. Murray-a chu Nov. ni 29-a an sentence hma chu bail theih loh turin kut kawl bun chung-in court atang chuan an hruai chhuak ta a. A ukilte chuan lung in a tan loh nan theih tawp an chhuah tur thu an sawi. An sentence a nih chuan hremna a tawh tur chu kum li chhung lung in tan leh a license tihtawpsak a ni ang.n [Daily Mail]

mi tam tak a ruaLa thah thuah rwaNDa tutSi mayor hLui chu LuNg iN taNtir

UNO background-a hmang Sipai Court chuan Rwanda ram Mayor hlui Himana chu 1994-a ama chennaa cheng ve Tutsi hnam mi 2000 thah thuah hnam suat leh hnam din tur dan thu buai awrhtirin kum 15 lung in tang turin a chungthu an rel.

Heng mi rethei harsa 2000 te hi an chenna hmuna Catholic Biak ina an awm chu police-hoin Biak in tichhiain insuatna rapthlak hi a thleng a, Mayor hlui hian kha thil kha a khap lo tih Sipai Court (ICTR) chuan a hmu chhuak a ni. He pa hi he thubuai avangin ICTR-in hrem-

na a pek 3-na a ni bawk. ICTR hi hnam insuatna rapthlak tak thleng thina a titute hrem tura din court a ni nghe nghe.n [CNN]

iNterNet-ah mahNi iNtihLum Lai LaNgFrench sipai tlangval pakhat chu interneta mi dang nen an inbiak laiin a intihlum tih thu French chanchinbu Le Parisien chuan a sawi. Jean-Edwuard A tiha hriat, kum 22 mi chu France ram chhim lam Marseille khuaa a patea inah hriselna lam sawihona website Doctissimo.fr hmanga mi nen an inbiak laiin a inkap hlum a ni. A mi biak, Ravioli tiha hriat chuan mi dang a hrilh kual nghal vat a. Canada rama he site thuneitute chuan a address chu chhui chhuak nghalin Interpol leh tualchhung police an hrilh hre nghal bawk a. Thuneituten he site an tihtawp hma darkar eng emaw chen chu a lu, dawhkan chunga let reng lem chu hmuh theihin a awm a ni an ti. He site thuneitu zinga mi Christophe Clement chuan,"He pa hian he site a hman tanna pawh hi a la rei lo hle a. He site hmangtute atang hian mahni intihhlum tum tam tak kan lo veng him tawh thin a. Tun tuma thil thlengah hi chuan a tum leh a tih hun inkar hi a rei lo em a, engmah kan tithei ta lo a ni," a ti.n [Telegraph]

hmeichhe NauPaNg kum-Sawm-mi iNawk hLumUnited States-a hmeichhe naupang pakhat, kum-10-mi chu, “mi hur nu, hmel chhe nu, nu thau” tia an koh thin a vangin rawmawl(scarf) hmangin a inawk hlum.

Tihduhdah a tawrh thin avangin Ashlynn Conner chuan a nu hnenah, school kal tawh lova ina lehkha zir mai a duh zawk thu a sawi a, mahse phalsak a ni lo. A tukah chuan, Ash-lynn-i lo inawkhlum chu a unau nuin a va hmu ta a ni. A nu, hmeithai Stacy Conner chuan WCIA-TV hnenah ti hian a sawi: “Ka fanu hi a thianten an tiduhdah thin tih chu ka hria a, he-tiang em kan thlen hi chu ka lo ring phak lo a ni.”n [Daily Chilli]

TAHANTIMES | 7generAL knowledge29 November 2011 Tuesday | Vol.1 No.11

HNA A AWMAgent thawk duh tan hmun a awm. News Collector kan mamawh bawk.Tahan Times Journal. Tel.0947072961

iNDia ramah DeLhi hi PawNgSuaL tamNa Ber hmuN a Ni

Kum 2010 chhung khan India ram khawpui 35 zingah Del-hi chu pawngsual tamna ber hmun a nih thu thuneituten an puang. Hemi kum hian pawng-sual tawk hmeichhia 1,442 an awm a, khawpui 35-a thleng zinga 37.7% a tling. Chu bakah hmeichhe 112 chu an thil neih laksak luih an ni a, hmeichhe 1,273 chuan an pasal chhungte sawisak an tuar bawk. Mumbai chu a pahnihna niin pawngsual tuar hmeichhia 194 an awm. Hmeichhe ruk bo pawh 146 meuh an awm bawk. Bangalore hi computer lamah a lar hle a, he khawpuiah hian pawng-sual case awm zat chu 65 a ni. State levelah chuan Madhya Pradesh chu an sang ber a, pawngsual tuar hmeichhia 3,135 an awm. A pahnihna chu Bihar state a ni a, hmeichhe 2,311 pawngsual an ni.n [Time of India]

hmeichhe NauPaNg kum 11 feet 6-a SaNgKhawvelah hian hmel leh pian tha fam-kim hi tumah kan awm awm lo ve. A then chu hmel tha hle mah se, an thau em em a, an tawi hle thei bawk. A then chu hmel tha lo mah se, an pian a nalh viau bawk. Hei hi khawvel nihphung hrim hrim a ni. Tuna naupang kum 11 mi pawh hi a hmel chu pangngai satliah mai ni mah se, a hleitling em em mai a ni. Feet 6 lai a ni a, a kum erawh 11 chauh a ni. Miten mak an ti thin hle. Doctor-te chuan a la san chhoh zel an ring nghe nghe. London chhak lama cheng Nnenna Eronini hi a rualpuite aiin inches 14 tal chuan a sang hrim hrim a, a chenna ve-lah chuan a lar hle tawh. Heti ang hian sang hle mah se, a rilru a hah hauh lo va, catwalk model nih a la tum zawk.

Tuna a pian en hian a beisei hi a la hlawhtlin ngei an ring.n [The Sun]

Lu PahNih Nei ruLLu hnih nei rul pian theih zat chu rul piang sing khat zinga pakhat chauh a ni. Engpawh nise, US-a rul tui an keutirna hmunah, tunhnai lawk khan lu hnih nei rul (albino Hon-duran) pakhat a keu. Florida state-a Sunshine Serpents thawktute chuan rul (milk snake) tui parasih an keutir a. Mak tak maiin, rul tui pasarih atang chuan rul lu pakua a rawn lawr tlat! Lu hnih nei pakhat a keu bakah rul tui pakhat atangin rul phir an keu bawk a ni. A neitu Daniel Parker, University of Central Florida-a thawk biologist chuan, "Lu hnih nei rul zingah hian kum 20 lai dam thei an awm tawh a. Taksa pakhat tan thluak pahnih thu zawm a buaithlak a. An tan ram hnuaiah chuan dam khawchhuah a har," tiin a sawi. Heng rul (milk snake) te hian bawng pui hnute an hne thin niin mi thenkhatin an sawi a, mahse hei hi chu thu belhchian dawl lo a ni. Tur an nei lo va. Chhek in velah, thim tham leh hmun daihhlim deuhah an awm thin. An chaw chu insect, laiking, sava leh hnute nei rannung te lam chi te an ni. Kumin chhunga chanchinbu headline hit, lu hnih nei rannung dang chu Slovakia rama piang, satel (African Spurred Tortoise) a ni.n [Daily mail]

vuN PuarPawLeNga khat mihriNgIndonesia rama pa pakhat, kum 57 mi, fa pali nei tawh, Chandra Wisnu chuan khawvela mi tlem te chauhin an vei, vun natna chikhat mak dang-lam tak mai a vei a. A taksa pum chu puarpawleng anga bawkin a bawh khat vek a ni. He pa lainatawm tak hi kum 19 a nihin a hmaiah hmuamhma a awm tan a. Kum 24 a nihin a hnungzang a fan chhuak tawh a. Kum 32 a nih meuh chuan a taksa pum deuhthaw chu bawkin a khat vek a ni. A natna intan hlim chuan a nu leh paten doctor leh vun lam doctor dang dang hnenah an kalpui thin a. A natna hi a nasat em avangin doctorte chu an mangang hle thin a ni. Hnawih tur cream chi hrang hrang pawh an lo chawh thin a, a enga mah chuan a natna darh zau lo turin an pui thei si lo. A pa meuh a beidawn a chin chu damdawi inah a kal leh ngai tawh lo a ni. He a natna hian nunah nghawng nasa tak a nei a ni. Khaw lum lai phei chuan bawkte hi a thak hle thin a, a rawn puam chhuak thin nghe nghe a ni. A bawk thak lo tur leh miten an en loh nan kawrchung pathum a hak thuah a, a lu a khuh bawk a, sun-glass

a vuah bawk thin a ni. He a natna danglam tak avang hian miin an hlau ang tih leh an nuihzat ang tih hlauvin khawlai a leng chhuak ngai meuh lo va. Hmai chhanah nuihzat lo mah se, mak ti taka en fo thin erawh chu a haw ve hle a ni. A fanu sikul bang hmuak tura a kal chhuah dawn pawhin a hmel hlauhawm tak avang chuan a lu leh a hmai khuh chunga a kal chhuah thin thu a sawi.n [Daily Mail]

fakNa(aMumfjim) a theih reNg e

vaL-ute taN Lukham thar chhuakLukham mak danglam tak, val-ute tan liau liauva duan ni awm tak an siam chhuak a. Nula lem, bawp khawkherha thu, skirt chhing tawk feng a ni. A mal chu duh duh tih nan i hmang thei ang. Lukham atan, mutna, lehkha chhiar nan, TV en nan leh englo atan pawh. Kan zing-ah mamawh fe fe chu kan awm ngei ang le. Mahse len tar phah

nan hman lohah kan ti ang chu. n [Xinhua]

180,000 SwiSS fraNcS-iN JameS BoND-a SaNa hraLhGeneva-a Christies' auction-in darkar kaw chhung lilama sana a zawrhnaah, Roger Moore-an James Bond anga a chan tuma a Rolex bun tiamin, Swiss Francs mtd 26.1 man tehmeuh an hralh a, an beisei an khum daih a ni. Hemi tum hian 1968 kuma Swiss sana-siamtu, Patek Phillippe siam, rangkachak sana chuan francs mtd 2 meuh a man a, hei hi an beisei zat aia a let hnih chuang meuha tam a ni. James Bond film, Live and Let Die-a Roger Moore-a Rolex bun chuan Swiss Francs 180,000 (Kyats mtd 200 vel) a man bawk. He lilamna-ah hian ram 39 atangin chhangtu 122 an kal a, a tam zawk chu China atanga kal an ni. n [AFP]

Online Internet အေရ႕ကပရပ၊Bogyoke Street,Sanmyo, Kalaymyo

8 | TAHANTIMES ceLebrity 29 November 2011 Tuesday | Vol.1 No.11

'NUN' NIH TUmIN mIss WoRld NI TA zAWk

Venezuela nula Ivian Lunasol Sarcos Colmenares, kum 21 mi, nun (Catholic hmeichhe puithiam)nih chak ber thin chuan Miss World lukhum a khum ta ruau mai le. London khawpui Earls Court-a buatsaih, he intihsiaknaah hian ram hrang hrang 113 atanga contestant-te hnehin Miss World nihna hi a chang ta a ni. He nula hi unau 13 zinga mi a ni a, kum 8 a nihin a fahrah a. Kum 5 chhung nun ho zirna nun belin a awm ve a, a duhthusam berpawh nun nih a ni. Mahse human resource degree hmuin broad-casting company-ah hna a thawh tak hlauh avangin a nun kawng chu a inkar danglam ta a ni. An final ni hian mite chuam

ber ni mah se, a inring ngam bik lo va. Tlinga an puan meuh chuan lawmna leh mak tihnain a khat a ni. "He lawmman hi ka tan chuan thil hlu ber a ni a, a hlawk thei ang bera hman ka tum ang. Naupang tea fahrah ka nih avangin keimah anga chanhaite tanpui hi ka tih hmasak ber tur a ni. Upate leh thalai harsatna tawkte leh tam thei ang ber hnena tanpuina neih ka tum ang," a ti. Lawmman pahnihna chu Miss Philippines leh pathumna chu Miss Puerto Rico ten an dawng. He an thil buatsaih hi Feminist lam atanga dodaltu pawl an lo awm ve bawk a. Chungho chuan kawng zawhte huaihawtin an website-ah pawh heng thil hi Londonah nghat leh ngai tawh lo turin thuchhuah an lo tarlang ve mek bawk a ni.n[Daily Mail]

Film chan man hmu sang ber Drew barrymore

keLLy rowLaND: ka teL ta LoKelly Rowland-i chu Tulisa Contostavlos nena an buai deuh hnuah U.S-ah a thlawk haw leh tawh a. The Destiny's Child star Kelly Rowland-i (kum 30) hi X-Factor judge a ni thin a, a bang ta a awm e. ITV 1 chuan khawiah nge a awm pawh kan hre lo a ti. Judge a thawhpui Tulisa Contostavlos chungchang thu sawi pawh a hnial thak a ni. Kelly hian hot tak taka TV-a a inlan thin vel chu a chawlhsan tawh bawk.n[The Sun]

An chan thiam em em avang mai piaha film chan man hmu tam zingah Drew Barrymore chu top a ni. Forbes Magazine-in a zirchiannaah Hollywood film star eng emaw zat chuan an chan thiamna bak bakin chan man an hmu sang tih a hmu chhuak. Film pakhat an chan ringawt pawhin mi thenkhat chu mi hausa an ni nghal thei. Hengho zingah hian Drew Barrymore chuan a hmu tam ber a. Kum 2010-a an chan, "Pirate"-ah ngawt pawh khan Barrymore hian dollar maktaduai tam tak a hai lut. Barrymore channa film hi a hlawhtling khat hle, a chan man a san bakah film laknaa senso a hautak avangin an senso 40% chauh an hmu leh thin. Forbes-in top 40 a tarlannaah Nicholas Cage, Nicole Kidman, Reese Witherspoon-te pawh an tel. Barrymore hi hmanni lawk khan a bialpa thar nen New York-a JFK airport-ah an rawn kal a. Amah an hriat loh nan a hmai a thup hle chungin an hrethiam tho va, an bawr vut vut. An pahniha thlalak chu Britain media lamin an tichhuak uaih uaih mai. Khami tum khan Barrymore hi a inchei lo va. Hmanni lawk khan a sam rawng a thlak. "Big Miracle" filmah a chang leh ang.n[People]

CHARlIze THeRoN sINgle NI ve TATerminator-3-a misual changtu nu, Oscar lawmman pawh lo dawng tawh, South African actress Charlize Theron, kum 36 mi, chuan kum 19 a nih atanga a vawikhatna atan single (kawppui nei lo) a nih ve tak thu a sawi. Vogue magazine-in a interview-naah, "Kum 19 ka nih atangin ka la awl ngai meuh lo va, a chang chuan thla khat chhung lek pawhin mi dangah ka pakai leh hman thin a ni," a ti. Kawppui neih hi nuam a ti hle thin a, "Kawppui nei lo tura tan lak ai chuan sikret, pangpar leh coffee te nena mi dang laka han inthlah dul mai chu a awl fe zawk," a ti. Kum 10 dawn

lai a lo kawp tawh actor Stuart Townsend chu 2010 khan a then

fel ta a. An inlaichinna a that loh hlim pawhin titha leh tura

a beih ngial thu pawh a sawi a, tunah hian Young Adult

tih film chang tura a inpeih reng thu pawh a sawi bawk.n[The Sun]

NicoLe ScherziNger-i Dem tur a Ni Lo

Zaithiam Nicole Scherzinger chu Mexico rama Xilitla rainforest-a video film 'Try With Me' tih a lak laiin minute 5 chhung meuh thawk lak nan a chawl hahdam. US X-Factor-a judge a thawh chhungin darkar 18 chauh film lak nan hun a pe thei a ni.Simon Cowell-a pawh US X-

Factor-a judge a ni ve a. Nicole-i te nen hian an thawk dun. n[The Sun]

TAHANTIMES | 9

Pa a Ni Nge Ni Lo: JuStiN BieBer iNeNfiah DawNJustin Bieber ngaisangtu zinga mi hmeichhe pakhat chuan a fa hrin chu Bieber fa a ni a ti mauh mai a. A dik leh dik loh fiah nan Bieber hian DNA test a nei dawn. July 6-a piang nausen, Tristyn Anthony Markhouse Yeater chu, "Kum 2010 October 25 khan inveng lova Bieber nena kan chetsual atanga rawn piang a ni," tiin a nu Mariah Yeater (kum 20) chuan a sawi a. A buai phah hle. Justin Bieber chuan he thuah hian DNA test a tum. Thla 4-a upa he nausen thuah hian Bieber chuan mawhphurhna a la tur a ni tih chu a nu te lam thu chhuak a ni tiap mai. Bieber'n DNA a test a nih chuan theih tawpin kan lo pui ve ang an ti zui. Bieber hi nausen pa a lo nih loh chuan a nu te lam tan hian a that loh viau an ring. Nausen nu chuan, "Bieber hian concert stage hnung lamah min hruai a, second 30 vel chauh hun kan hmang," a ti. He thubuai hi December 15 khian California-a court pakhatah ngaihtuah a ni ang. He thu hian Bieber fan hmeichheho rilru a tina hle.n[AP]

entertAinmentTOP 10 BOXOFFICE

1 The Twilight Saga:Breaking Dawn 1 $140M2 Happy Feet Two $22M3 Immortals $53M4 Jack and Jill $41M 5 Puss in Boots $122M6 Tower Heist $53M7 J. Edgar $20M8 A Very Harold & Kumar 3D $28M9 In Time $33M10 The Descendants $1M

TOP 10 MusIC sInglEs1 We Found Love Rihanna2 Someone Like You Adele3 Sexy & I Know It LMFAO4 Without You David Guetta5 Good Feeling Flo Rida6 Moves Like Jaggar Maroon 57 It Will Rain Bruno Mars8 Pumped Up Kicks Foster The People9 The One That Got Away Katy Perry10 When We Stand 2gether Nickelback

JAmes BoNd fIlm THAR A HlAWHTlINg leH ANg

November 9 khan khawvel hmun hrang hranga cinema hall-ah James Bond film thar "Skyfall" chu chhuah a ni a. A hlawhtlin hle an ring. James Bond changtupa, Oscar pawh dawng tawh, Daniel Craig, Spain ram film star Javier Bardem leh director Sam Mendes-te chuan "Skyfall" a hlawhtlin an rin thu lungrual takin an puang. He film hi James Bond film 23-na a ni a, Pirates of the Caribbean filma a changtunu, Naomie Harris leh Daniel Craig te chang dun chuan mi a hip leh ngawt ang tiin an film director chuan a sawi. A film hi London, Scotland, China leh Turkey ramahte chan a ni a. British Intelligence M16 thiah darh tumtute chu James Bond hian a hai chhuak dawn a ni. Skyfall-ah hian France film star lar Bérénice Marlohe pawh a tel.n[ABC News]

kelly ClARksoN-I CHU sUm AvANgIN Idol-AH TelKelly Clarkson-i chu sum lam a harsat deuh avanga 'American Idol'-ah a tel thu a pha lo. Electric bill a pek theihna tura tel a ni. Kum 2002-a TV talent show-a lawmman dawng hian pop star lar a nih chhoh hi a lo ngaihtuah ngai lo va, back-up singer vel kha a ni mai chauh thin a. "Back-up singer chauh nih ka lo tum thin a, stage hmaa zai hi ka lo beisei ngai lo," a ti. "Los Angeles-a ka apartment chu a kang a, inah ka haw a tul. Pawisa ka nei si lo. Ka car-ah zan thum ka riak. Ka sum neih loh luata tel mai ka ni asin," a ti bawk. "American Idol hi ka nih ka ring lo. Ka electric bill man pek theih bak kha ka ngaihtuah lo" a ti bawk.n[Female First]

29 November 2011 Tuesday | Vol.1 No.11

Tunlai bungraw chhuakthar changkang leh Hair Style nalh tak tak, hmai lampang duh thu sama chei i duh a nih chuan min lo pan ang che. A hnuaia kan tarlan ho hi kan tih sak thei reng che.ဆပင-ညပ၊ ေျဖာင၊ ေကာကအမးမး၊ အေရာငဆး၊ ဖေယာငးသြငးေပါငးပသြငး၊ ဟကလကေဖာက၊ ဆပငဆက၊ ႐း႐းေလာ၊ ႏပေလာမကႏာ-ဂးခၽြတ၊ေရႊသြငး၊ ပလသြငး၊ ေပါငးတင၊ ၀ကျခညစ၊ နားေဖာက

Hair Beauty Salon Lady & Gent

tm;ay;r] 8 judrf -ynfhygu1 }udrf tcrJhaqmif\Gufay;rnf-zpfonf?

Tahan [B] Group မးသတေမာစငအနး။ Phone-22002

c&pörwftwGuf txl;avQmhaps;jzifh

vma&muftm;ay;olrsm;tm;

0efaqmifrIay;ygrnfjzpfaMumif;

owif;aumif;yg;vdkufygonf/

katy Perry: hot 'N' coLD?Katy Perry chuan a inneih zungbun bun lovin a zai a. A fanten an hmuhin mak an ti hle. X-Factor results show-ah sam buang (sen dang) thangin a zai a ni. Perry hian nikum khan comedian Russel Brand chu pasalah a nei a. Hla lungkuai tak chi sain a inneih zungbun a bun si lo chu hemi zana sawi hlawh tak pakhat a ni. A fante chuan Twitter-ah Perry chungchang hi an ziak nasa hle hlawm. 'Katy Perry chuan inneih zungbun a bun lo va, thil mak tak a ni,' tiin mi pakhat chuan a ziak. "Inneih zungbun bun lovin

hla lungkuai chi a sa a, a danglam hle," tiin mi pakhat chuan a ziak bawk. Mahse a fante tan lo lungngaih vak tur a awm lo, hla a sak hnuah a bun leh tlat.n[The Sun]

Website: www.tahantimes.comE-mail: [email protected]

tso computer training center, Bogyoke Street, Tahan, Kalaymyo. Tel. 21448

10 | TAHANTIMES travelogue

ZALIANTHANGA

29 November 2011 Tuesday | Vol.1 No.11

Bike service te hi mi 40 vel an ni a, kawng-peng-thuam lai

takah hian an duty a, ni khata passenger phurh loh chan a awm meuh lo. Tiau atang Rih-khawdar mi pakhat phurh man Ks.3000. Tiau to Chawhte Ks.6000-8000. Tiau to Tedim Ks.20,000-30,000. Tiau to TahanKs.50,000 a ni tlangpui a, in-biak thiam dan azira a man tihdanglam pawh a awm thei bawk. Motor Gate pali: Pyi-Aa-Man, Pyi-Chit-Tha, Za-Lat-Mye, Shwe-Nae-Sat a awm a; Tahan thleng mi pakhat chuan chu Ks.8000-12000 a ni. Chaw vawi khat ei man Ks.2000 a ni tiah mai. Pawisa hmuh a awlsam ang-in hman an awlsam hle thung. Kuva khawr 3 Ks.100 a ni a, thenkhat chuan Rs.5 an pe mai.Sikret-ah chuan Five star bur khata tlawn 20 awm hi Ks.500 man a ni a, an zuk tam ber a ni.

Kawngpui dung, a sir tawn ve veah hian chaw hma daih Bazar a awm a, thlai hnah, kawl chhang, san-piauh, ei chawp thil a awm kim ve biai a. Apple phei chu khualzin mite mit lak zawng tak a nih avangin a luck leh-zual a, a te a lianin pum khatah Ks.500 a ni tawp mai. Sanghate, thleng khat chheh hi Ks.1000-2000 a ni tlangpui a, a lian erawhKg khatah Ks.4000 a ni thung. Thil teh nan hian buk aiah Kg leh mel aiah Km hman vek a ni. Tui erawh chu, khawtlang tui khawl leh sawrkar tui khawlin an pek kawpa, hmansen loh khawpin an hnianghnar a ni ber mai. Ti khawpa media chak ang renga lang ni si, ral lehlam ve veah In-ternet hman tur a awm tlat lo hi thil mak ve tak chu a ni.

Ni 3 tlawng kan cham hnu chuan khaw thlir zau nan tiin Tiau atanga chhim lam Km 3-a hla Zofate rilru leh thisena nawh reh theih loh Rih lipui fang tur chuan Sumo Motor-in kan chho leh ta ngar ngar a, dar kar chanve vel kan kal hnu chuan, amah Damhauha’n

Rih lipui khi thlafam leng kaina’Nang Fiara tui chhim leh hmar thang;Sakhming tlangselin;Siktui thiang chhingah i lo piang reng e Tih hmun chu a lo lang ta ruak mai. Rihkhawdar atanga dil lam panna chhuk thlak hma Kuva dawrah kan chawl lailawk a. Chu ta, thu thinthawng deuh pakhat kan dawn, Zoram khaw-vela hla mawi vawrh chhuahtu Pu Rihlipuinghaka a thih thuin min deng dawt chu hrilh a hai ngei mai. Hmuamda chhung kan chawlh hnu chuan Rih dil lam pan chuan kan chhuk thla ta a. Dil ruangram kan han hmu chu, fan hmasak tuma min den ang thovin ka rilru a khawih leh tlat ta mai. Eng emaw titiin kan bing chum chuma, hmul-thi a ding sung sung mai chu, eng rau emaw chu kan dawng chiang alawm. Pi pute sulhnu rilruah a lo lang nghal a, rilru a kal thui duh hle mai. Kar lovah chuan dil kam chawlhbuk neitu Pu Lalkhaw-chhana hnenah kan chawl ta a. Mi 10 lai kal kan ni bawk a, a boruak a thengthaw nuam hle. Dil atanga ni chhuahna lam ft.400-a hla Bungalow-ah Hon-eymoon hman theihna riahbuk a awm nual a. Rih dil huam chhung fan theih nan hian Engine boat mi 10 vel chuan theihna a awm a, vawi khat hel chhuah man hi

Rs.400 a ni a, minute 15 hun a awh. Rih li awmna hi tuifinriat zawl atanga ft.2966 laia sanga awm a ni a. A len lam hi fur lai chuan tui chim chin hi a zau leh-zual a, a dung mel khat leh fur-long khat (ft.2800), a vang mel chanve(ft.1500) a ni. A thuk lam hi hlam 9 vel tih leh ft.50-60 ti an awm bawk. A zau zawng hi mel 2 bial vel niin an sawi bawk. Dil kiar lai tak zawnah hian Rih-dawk an tih hi a awm a. Chu chu lei hnuai atanga Rih tui luang thla chu Tiau lui kamah a rawn irh chhuak a, pipe-in an la a, thawk khat lai kha chuan khaw chhunga an tui rinrawl ber a ni nghe nghe.

Rih dila thil thleng maksak sawi hi a awm chawk mai a. rulfepnei hmu ang te, thawm mak tak, eng zuai zuai leh ram-huai hmu angtea sawi a ni thin a. He thil thleng hi Rih khuaa seilian Pu Lalauva leh pasaltha Pu Thangnghilhlovate hi vawi duai lo kan zawh thin hian thu taka lak chi niin an ngai lo thung. Insawithaihna leh intihhriat duh vanga sawite pawh an ni thei e. Eng emaw eng danglam deuhte chu hmuh chan kan nei ve. Min zawt fo naa, hriat loh leh chhan theih loh kan nei nual mai. De-cember thlaah chuan tui nut chan chu a awm ve thin. Rih tui, uma thun hmun dang daiha dah pawha, rih tui nut huna nu ve thin tia an sawite hi chu dikte pawh a dik mahna. Mahse, chu tiang chu kan la hre ve ngai meuh lo’ an ti ve tlat. Dil kam Chawlhbukah hian nitin hmel thar hmuh tur an awm deuh reng a. Beer leh a seh-hmeh chi hrang hrang a awm a. Beer um khatah Rs.130 a

ni a. Kan sawi tawh angin nitin chawhrualin min 30-50 tlawhtu an awm reng a. Mizoram hmun hrang hranga miten an bawh deuh ber thin. Inrinniah an tha-hnem lehzual a, tlai lam dar 3 velah hi chuan a hmei a pain man nuam tawk an ni deuh ber lawm ni a tih theih hial. Chawl-hbuk kawmchar lama chawlh-thlamah phei chuan rilru pik chulh hrikthlak nana tha fahran hi a awm a, an ngaina hlawm chek a ni ang, a lun riau. Lehlanga kal kan ni a, nau-pang tuicheng taka Rih dil vuakvet kan chen hnuah chuan Khawmawi lam panin kan haw thla leh a. Titi tur a tam duh khawp mai. Boat chuan lai, tlak hlauh vanga khaw hawi ngam lo, rilru tawngtai tluan chhuak zakte, a ruka phuan berh berh lo 'peg' chak ngawih ngawih te, khamrang kara Motor vawi khat chuannate kan ni nuk hlawm bawk a, thinthia khawlzin kan awm meuh lo a nih chu! ‘Kal lai kan ni, i chawl lo ang’ tih hla ang maiin chawl hman kan ni si lova, kan hma chhawp pakhat Chawhte khua fang tur chuan Bike-in kan chho leh ta ngar ngar a, a kawng a chheng chhiain a khawkrawk zim em em a, a chiau bawk si nen Pu Lalchangliana phei chu a khat tawkin a zuang thla zauh zauh a ni ber e. Dar kar khat vel kan kal hnu chuan Chawhte hmun-hma kan thleng ta der mai. Lung a leng duh hle. Kum 2006, DMYA hminga kan fan tuma thianpa ATC of Kawlthangpuia’n Chawhte a vawi khat thlen tuma a hla sak, Lalzova hla;

Ka rawn fang leh hmana kan tuanna tlang,Tuahpui leh vau an vul leh ta;Kan sul i hnu khuarei an chang zo ta,Hring leh thar hnah nemten lo bawm Tih hla chuan min rawn fan er er mai a, kan innghahna turah kan thut fel hnu chuan tukthuan kan ei a. Khua kan han chuan vel a, ni chhuahna lam han hawi ila, bukpui tlang inkhawh chhoh ut mai chu a la uar a, a let liamah chuan hming dai ngai tawh loh tur nungchate tuallenna Buan-nel hmun chu a awm a, Bukpui tlang hnuai lam, Chawhte atang-a chil chhak phak lawkah hmel tha khua an tih fo Hmunluah chu a hmuh theih bawk. Pu Thang-zika khaw sah Chawhte khua hi khaw hlun tak a ni a, in 50 nufa a ni. April 7-8, 2010 khan a kum 142-na (1868-2010) Ses-gui Centennial Jubilee lawm

a ni nghe nghe. Kan tih turte kan tih zawh hnu chuan Khaw-mawiah khual hmuahna ruai kil turin Chhawhte khua chu kan chhuahsan ta a ni. Khawmawiah tawk fan a kan cham hnu chuan kan zin ram chu hnuchhawn a lo tul ta a. Tiau kawng a chhia tih thawm kan hre leh ta. Chu lo rengah pawh Tiau to Tedim kawng siam dan tur Champhai lam atang thuneitute chu Sumo sawm rual velin Chin Hills thuneitute nen Falam-ah an Meeting dawn tih a nih avangin kawng an khar lailawk tih a ni a. Khawmawi atang Haimual khaw tharah kan thleng tawh na a, rokhawlhna avangin Khawmawiah bawk kan riak leh a. Haw theih dan kawng zawn hram a tul mauh avang-in Bike service hire a tul ta si a. Bike chuan kan inphur leh ta chu a ni a. Haimual khaw hlui atangin Laitui thleng ruahin min han nan ta tak tak mai chu, na-mai lo tak a ni. Lentlang velah thli leh ruah nen, kawng a diak ban bawk si, kamis kawr pante nena awm chu Halkha tawng takin ‘A kik’ a ni ber mai. Laitui kan han thleng chu, kha a chih tawh a, kut a pharh lawk thei lo va, tiril a fanin kan khur hlawk hlawk bawk si nen. Chaw kan fak hnuin Run lui pa-nin kan chhuk thla, ka chho leh fat fat hnu 18.10.2011 tlai lam dar 3:00 velah chuan Tedim khua Pu Thangpuia(fam) riah bukah bawk kan innghat leh ta a. Tahan lam Motor tlang mai tur a awm loh avangin zan kan riak a. A tuk zing dar 7:30 ah Chin Taung Tan Bus-ah kan rawn chuang ta a. Khuangchawi thla ni 19,2011 tukthuan ei kham velah Han khawpui chu tluang takin kan thleng leh thei ta a ni.n

TIAU-Ah hApTA khAT

LAYOUT DESIGN COURSEAdobe PageMaker 7.0Adobe InDesign CS5.5Adobe Photoshop CS5.5 [Optional]

VIDEO EDITING COURSEAdobe Premiere Pro CS5Adobe Photoshop CS5.5

computerTraining

c e n t e r

Session wpfckvSsifoifwef;om; (5) OD;om

TAHANTIMES | 11perspective29 November 2011 Tuesday | Vol.1 No.11

I mit fiah loh vangin lo hlauthawng tawh suh. Engkim fiah tha takin i hmu thei tawh ang. Mit enna tha tak leh uluk taka test theihna hmun, i mit mil power foreign glass & frame tha tak awmna hmunA vuah chin tawh chuan an zawngchhangna hmun hi lo pan ve mai rawh.

E F C M Biak in kiang, Tahan, Kalaymyo.

"Thil danglam" tih hi dam-dawi lam thil ziaknaah

an hman khat avangin natna danglam sawina a ni a. "Thil pangngai" tih chuan kan hmuh leh hriat zin a nih avanga dang-lam lem lo hi a kawk. He hmeichhe naupang hi kum 12 mi vel a ni a. A lu a hai thinna pawh thla tel a ni ta. Blood pressure pawh normal a ni a, a thisen pawh a chak tha tawk. A mit pawh enfiah a ni tawh a, a tha. Amah hi a chak tha a, a thau lam hret tawh zawk. A ni khat hun hman dan pawh schoola lehkha zir nan darkar 5, tuition a kalna leh hawna, an zirtirtunu hnena a kal velnate nen darkar 7 a ni

a, belh chuan darkar 12 a nih chu. Ni khatah darkar 24 a awm a, he naupang hian lehkha zir nan darkar 12 a hmang a, zan mut hun atan darkar 8, chaw ei leh inbual vel nan darkar 4 chauh a nei a, infiam nan hun a nei lo a ni. A nu leh naupang chuan an lu an thing ringawt. Kum 12 mi lekin lehkha zir nan darkar 12 a hmang a. Lu hai lo chi a ni lo. A theih loh. Tuition-a lehkha zir hun chhung tihtlem a tul. A nu chuan, “Doctor, ka fanu hian a kai duh lo. Kei pawhin ka nawr lui lo. Mahse lehkha thiamte inelna-a tel tura thlan a ni ve si a. Heti anga a zir loh chuan a tel thei

Nov 15, 2011-niah Rebecca Zahau thih chungchang

an chhui zelnaah, a ruang an zirchian lehnaa an thil hmuh tharte Dr. Phil Show-an a rawn tarlang. Autopsy (ruang zai) vawi hnihna atan Rebeccachhungte’n forensic patholo-gist hmingthang Dr. Cyril Wrecht an ruai a. Dr. Wrecht sawi danah, San Diego County Sheriff (SDCS) te autopsy hmasa kha fimkhur taka tih ni mah se, thil dang pawimawh tak, ama autopsy-a thil pa-hnih, SDCS-in an bawhzui loh, a rawn tarlang bawk.

dawn si lo,” a ti a. Doctor chuan, “Tel lo mai se a ni mai alawm, naupang chu naupang anga an awm a tul,” a ti a. “Tel loh a theih loh, lehkha thenkhat chu heti ang chhangte chauh an zirtir thin. Chungte chu thiamtir ka duh ve a ni,” tiin a nuin a chhang. Aw, nakina ram hruaitu

Chung thilte chu:1. A lu vun hnuai hmun li-ah

thi duk a awm: A nghawng-a inkhai a, lu-a vawi li a in-sawh theih ngaihna a awm lo. Chuti a nih chuan, Dr. Wrecht ngaihdan chuan hriamhrei bil eng emaw-a tih a ni thei. A luah vuak lo ni ta se, mihring chu an thidang a nih loh pawhin che thei tawh lovin an zal

thei. Police-in taksa tan-khawhna (physical strug-gle) a awm lo an tih kha a sawifiah mai thei.

2. A nghawng ruh a tliak lo: Dr. Wrecht-a’n inkhaihlum

tur kan naupangte an ni si a. Lehkha thiam inelna sanga tel thei turin ni khatah darkar 12 lehkha an zir a tul hi chu lungchhiat thlak tak chu a ni.Lehkha thiam tih awmzia hi he naupang-i nu hian a hriat-thiam hmel loh. Lehkha zirnaah hian thil dang thiam hle turin a puih mai loh bakah chu lehkha ngei pawh chu thiam vek a harsa hle si a. Passive learning an tih, zirtirtuin zirlaite hnena zirtir ngawr ngawrna chauh a ni. Mahnia ngaihtuah leh hriat tumna a tel chiah lo. Chuti angti tur pawhin naupangin hun a nei lo a ni. An chhehvel zir, nitin nun dana puitling zel tura zir, pawn

autopsy a tih tawhte ah, an nghawng ruh a tliah loh leh a dawk thin tih a tarlang a. Rebecca nghawng ruh kha engtin mah a awm lo. An hmuh laia a lo awm dan ang a, a nghawnga inkhai chung-a zuang thla ni ta se, a nghawngah hliam a tuar ngei tur a ni. Chuvangin mi dangin a awm dan an siam chawp a ni thei ang em?

San Diego County Sheriff-in he thubuai hawn leh nan evidence thar a awm loh avang-in an thutlukna hmasa kha an

THIAmNA TAk NeI lo TUR HmeICHHe NAUpANg

leHkHATHIAmlam lehkha chhiara hriatzau-na neih lam chi reng reng an ti hman lo. An infiam a, an tlan kawi vel pawh hi an hlimna leh hriselna atan mai bakah an tan awmze thuk tak a nei asin. A huhova khawsak an thiam nan te, displine tha an neih nan te, an thisen kal dan a lo dika, an thluak a lo chak nante a tangkai em em si a. "Hemi thu hi hmanni khan naupang thanlen dan chungchang zir thin doctor ho ka hrilh a, mak an ti hle a ni. Hmanlaia lehkha thiam kan tih leh tunlaia lehkha thiam kan tih danglam takzia an hriat phah,” tiin doctor pa-khat chuan a sawi. n

kalpui dawn tih thu a sawi. Rebecca chhungte’n Dr. Phil Show hnena an thubuai an theh darh kha an insawi uar (sensationalize) duh vang mai angin a sawi bawk. Rebecca Zahau case hi California Attorney General Kamala Harris chuan hawng leh turin hma a la duh lo va. Chuvang chuan online peti-tion (ngenna) hi siam a ni ta a ni. HEMI LINK http://www.change.org/petitions/justice-for-rebecca ah hian lo la sign lo kan awm chuan sign turin kan inngen leh e.n

[misual.com]

၁/၂၁၊ ဗလခပလမးႏင ပေတာကၿမငလမးေထာင၊ ေနၾကာတကအေရ႕၊ တာဟနး၊ ကေလးၿမ႕Tel. 09-47111807

Fashion storeJeans, Cotton Jeans, Likens, T-shirt, Underwear မားႏငအထညအမးမးက ေစးႏႈနးခသာစြာျဖင လကလ/လကား

ေရာငးခေပးေနပါသည။

ခရစၥမတအတြကအထးေလာေစးျဖင လာေရာကအားေပးသမားအား ဝနေဆာငမႈေပးပါမည

ျဖစေၾကာငး သတငးေကာငးေပးလကပါသည။

reBecca zahau thih thua NgeNNa

12 | TAHANTIMES HealthzuN/thiSeN thLum NatNa Leh riLru Lam hriSeLNaHriselna Zun/thisen thlum natna hi taksa lam nena inkungkaih mah ni se, rilru hriselna lam pawh a nghawng thei.

(a) Depression Mi dangte aiin zun/thisen thlum natna veitute-ah depres-sion natna hi a thleng tam bik. An zinga 15% te chu rilru bei-dawng an ni. Kan rilru a beidawn chhan hi kan rilru a ippik luat vang a ni a. Zun/thisen thlum kan neih a, kan rilru a tlak hniam viau chuan thil tha lo tak tak kan chungah a thlen belh theih thu mithiamten an sawi.

(b) Rilru manganna Zun/thisen thlum veitute rilru hi a beidawn mai bakah a mangang duh viau. An zinga 40%-te rilru hi a mangang viau zel.

(c) Ei leh in kawnga harsatna Zun/thisen thlum vei tleirawl-teah mi dang aiin ei-in-ah harsatna an tawk duh bik. An inenkawlna damdawi effect niin mithiamten an sawi. Heng natna kan sawite hi rilru lam doctor-ten an enkawl dam thei a. Pan ngei chi a ni.n[Family Health]

khawveLah hiaN kumtiNiN mi maktaDuai 15 veLiN zeNg NatNa

aN tuar ziahKhawvelah hian mi maktaduai 15 velin kum tinin zeng natna an vei a, an zinga maktaduai 6 chu an thi ziah thin tiin khawvela zeng natna lam dotu pawl chuan an sawi. Tunah hian khawvel-ah mi maktaduai 30 vel chuan zeng natna an tuar mek a, a thente chu hun rei tak tak an zeng a ni. An zinga 80% chu ram hmasawn meka mite an ni. Zeng natna a lo thlen hma deuh hian ze hmahruai a nei a, chungte chu:• Kut, ke,hmaite chu thawk lehkhatahanhit thuta,an rit

sawt• Thawklehkhatahan tawngthei lo thut,an tawngafiah lo,

miten an hrethiam lo• Mitafiahlothut• Ankaltheilothut,ankalpawhinankalngiltheilo• Luahaithut/Luanathut

zeNg eNkawLNa DamDawi thaZeng thutte rang taka an kal leh theihna tur damdawi thar an hmu chhuak a ni awm e. Depression natna an en-kawlna, "Prozac" hmanga an enkawl chuan rang takin an lo tha leh thei a ni tih an hmu chhuak. Enchhinna an neih-naah zeng pahniha a pakhat

zawk chu 'Prozac' damdawi an pe a, an pek ve loh aiin a tha chak zawk hle a ni. Ram thang chho mekah zeng natna hi a hluar hle a, thih phah pawh eng emaw zat an awm. Enkawltu tan pawh phurrit tak a ni bawk. 'Prozac' damdawi hi a chemical hming chu "Fluoxetine" a ni.n[Family Health]

THINvUNg [hepatitiS]Dr. zar LiaN

29 November 2011 Tuesday | Vol.1 No.11

Thinvung hi a chhan chi hrang hrang vangin a awm thei a, kan-sar (Thisen & taksa) vangte,nat-na hrik vangte leh damdawi vangte, zu vang tein thin a ti vung thei a ni. Heng zawng zawngah hian natna hrik vanga awm leh zu leh damdawi vanga awm hi hma taka enkawl chuan enkawl theih awm chhun ber chu a ni. Kansar vanga awm chukansar tihdam fel a nih chuan a reh anga, mahse thin thleng vuntir tawh kanser erawh chu a tlai lam a ni ber. Natna vanga awm chi, kan hnena awm tam berte chu sikserh vanga thin-vung leh mitliam natna vanga thinvung tiin a then leh theih bawk. He mitliam vanga thin-vungah hian natna hrik vanga mitliam, thisen tlem mitliam leh mitkha (Gall bladder) kawng (dawt) thatlohna (ping emaw vung emaw)vanga mitliam tia thliarhran leh vek a ni. Sikserh vanga thinvung hi mitliam a ni lova. Thin a vun van-ga mit kha eng (bile) chhuak tam deuh chuan thisenah leh mitmu var a ti-eng riai thin, kut phah leh leiah dang lepin (faint) a eng riai bawk thin. Zunah ngaihbel aia tam deuhin a eng chhuak thin bawk. Chuvang chuan mitliam tih vak chi a ni lova, “thinvung” tih mai chi a ni ber. Thinvung hrik vanga thin-vung chi erawh chu sikserh vanga thinvung ai chuan thin a khawih nasat zawk vangin a eng zual thin. A en dan (Char-acter) erawh chu Serte (Cham-para) hmin (nau ek-eng) ang hian a eng thin. Mitmu varah leh lei hnuaiah te, kutphah ah te a eng chhuak a, zunah chuan hai rual lovin a eng thin. Mit Dawt (Bile Duct) thatlohvanga mitliam erawh chu rila mitkha luangchhuak thei tawh-lo a nih vangin serthlum hmin (eng-sen) angin a eng ang. Mit kha zawng zawng chu thisen lamah a liam chhuah tak vek vang-in taksa pumin a eng chhuak thin. Khaw hmuh dan (vision) thleng a tidanglam (colorful) thei bawk. Chuvang chuan hrik vanga thinvung leh mitkawng natna vanga thinvung hi mitliam ti ila sikserh vanga thinvung erawh chu thinvung tih satliah mai a tha. Mitliam tih tlak a ni lo.

MITLIAM THINVUNG Kawlram mipum hi vaibel-chhia 55 vel kan ni a, chutah chuan vaibelchhia 4 ai tam chuan he natna hi an vei niin an hria. Keini lamah pawh kan hre tam ta hle mai. Tun hma pawhin a awm tho nain mithiam

leh mihring kan tam zela mahni damrei theihna tur thil zawng zel kan lo nih takah chuan “In-enkawlna buk khat aiin invenna tikal khat a hlu zawk” tih hre thiamtuten he natna chinchang hrethiam zual zelin a hlauhawm zia pawh hriat vek a ni ta zel a ni. Kan mit hmuh ngeiah kan thenrual thaten he natna an veia a thatlohna insiam chhuak zel kan hmuh chuan “Khaile, i fimkhur tawh ang u” tih chu kan tih tur reng a lo ni ta. Mahse, hre ve si, hre fumfe lote tan “Chhura sakei tih” ang maia tih hi a awlsam em em a ni. AIDS pawh hriat fumfe loh lai chuan inchibai mai pawh an serh tep thin ang khan, he nat-na pawh hre fumfe lo tan chuan inleng atan pawh huphurh a awlsam dawn hle avangin he thu hi hriatchian a tha hle a ni. He thin natna hi hrik vanga thin cell (thinti emaw sa emaw)vung natna a ni ber. Reilote vung chu pan reilotea dam ang maiin tha leh thei mah se, rei tawk tak vung erawh chuan thin cell a tichhia a, panser (scar) nen a dam ve thei thin. Chu panser ngei chu “thinro char” kan tih ber hi a ni.

THINVUNG HRIkTE He natna awmtirtu hrik hi chi tamtakin an then a, an chi leh kuanga dang theuh ang bawkin natna inkai dan pawh a dang deuh bawk. A tlangpui thuin a natna awm dan a inang deuh vek. Hrik chu Hepatitis A, B, C, D, E, F tihin an then hrang a. Heng zawngzawngah hian B leh C chu vawikhat a luh chuan kum rei tak taksa chhungah hna a thawk thei a, thinro leh thin kansar a awmtir theih vangin a hlauhawm leh zual bik a ni. Kan ramah hian A, B hi a tam ber a, C pawh a awm nual bawk a ni. He natna vei mi 100 ah 25 chuan thinro emaw thin kansar emaw hi a vei chhuah thin vang-in kan sorkar lam pawhin nasa takin a buaipui reng a ni.

He natna zingah hian kawlrama tam ber leh hlauhawm berte chhui ta ila:

THINVUNG A VIRUS He hrik hian thinvung A chi natna a siam thin. Natna veitu emaw paitu emaw atang ei leh in hmanga inkai chhawn theih a ni. Natna veitu chuan a natna a lan hma hauh kar 2-3 vel daih atangin leh a natna dam hnu kar 2 thlengin a ek-ah natna hrik a paih chhuah thin avang-in heng hunah hian chhungkaw dang emaw midang emaw chu

a hnawih kai thei tihna a ni. Chuvangin eiin siamtu thiang-hlim a pawimawh em em. Nau-pang laiin an vei tam ber thin a, mipui tam lutuk leh thianghlim lohna hmunah he natna an vei tam thin bawk. A darh hun lai (endemic) chuan tui leh bawng hnute atang pawhin a inkai theih thin. Ek atang inkai ber nimahse thisena a vah hun lai tak(nat vang lai)chuan thisen atang kai theih a nih bakah mipa leh mipa inpawlna atang pawha kai theih a ni. Benvawn a awm lo va nat-na a dam chuan a felfai thin.

THINVUNG B VIRUS Thinvung B natna hrik a ni. Natna pai leh veite atanga inkai chhawn ber a ni thin a, thisena a hrik a awm chhung chuan inkai theih reng a ni. Chuvangin thi-sen thunte, inchiu atangte, kawl kerang ziahna chi a in ziahte (Tattoo) leh China hriau chhun chi (acupuncture) te, bak meh-na, blade, leh kut tin hlehna, ha nawhna atangin an in kai ber tthin avangin hriau leh thil hriam hman lamah fimkhur leh thiang-hlim a tul tak meuh mai. Chil, zun, mipa leh hmeichhiachi tuia he hrik hniak an hmuh vangin hmun khata reitak cheng dunte tan leh mungkaw hur tan chuan inkai theih reng a ni. Nu atanga naupai nausen ah pawh a lut thei reng bawk. Ruihlo ngai mi te pawh an vei tam thin. Chu-vangin thisen kai thil reng reng hmantawm leh thianghlim lo taka nungkhawmho tan natna kai a awlsam tihna a ni. Heng natna hi a lan a paua natna lang an awm angin hriat phakloh china natna vei an awm bawk thin. Abikin benvawn neite tan chuan natna a lang mawh tawh hle thin. A natna lan dan tlangpuite chu: Khawsik tlemtein nuam sam vak lovin an awm thin anga, an ei-ka a tui thin lo vang. Zialzu mi tan zial tuina pawh pawh thei lovin an awm thin. An luak a chhuak thin a, kawtha thei lovin an awm thin bawk. Reiloteah an tisa, mit leh zunte a lo eng anga, an hah awlsam hle bawk thin. An eng zual telh telh chuan an ek pawh a var telh telh bawk. Tin, thin awmna zawn, dinglam na-ktawp hnuaiah a na urh deuh anga, an chaw ei zat aiin an puar zawk thin bawk ang. Chu chu hnawh an ti bawk. He mi hunah hian zualturte (thisena hrik tam luate, thin leh mahni chak lo sate) chu dan rual loh-vin an zual telh telh anga thin hna thawklo (Hepatic Failure) in an boral thin. Thi lo turte chu kar 3-6 hnuah an chaw ei a tui tan anga, an thin pawh a te telh telh anga dam lam an pan thin. Zu in a haw em em thina zu in tan chuan inchhan a awlsam lo viau. He natna vei mi 100 ah 90-95 vel chu dam leh thei mahse 5-10 vel chuan benvawnin an tuar reng thin. Chutiang ben-vawn nu chuan an fate hnenah a hnawih kai thei a ni. He natna benvawnte chuan thinro emaw kansar emaw chu a hmabak thin bawk.

see p-13 >>

hiv viruS Do thei aNtiBoDieS hmuchhuakMIT's Koch Institude for Integrative Cancer Research-a thawk mithiam pakhat chuan HIV virus do thei, antibodies siam kawnga tha em em B-Cell a hmuchhuak a. Hei hian HIV hrik awmna a zawng hmu thei a, Germi-nal Center Reaction an tih HIV hrik do thei antibodies siam thei a hmuchhuak a ni. He

thu hi PLOS Pathogens journal-ah an ziak. TLR 7 hi chu hman deuh atang tawh khan an hmuchhuak a, insect leh changpat-ah pawh hmuh theihin a awm. Tuna a hmuhchhuah thar erawh a danglam deuh. Antibodies hi virus-ho ang maiin natna thlen thei hrik do kawngah a tangkai hle. Mihring taksa hian HIV hrik hi do thei mah se, a that thei tlat lo. Hei tak hi HIV lam zir mi, mithiamte tan chona lian tak chu a ni bawk.Tuna Germinal Center Reaction-ah hian antibodies chu a danglam thei a, HIV hrik chu nasa takin a do thei. Hei hian beiseina thar a thlen a. HIV hrik paite tan pawh thu beisei awm leh lawmawm a tling. Hrik paiteah antibodies a tam thei ang ber a awm theih dan tur ruahman ngei a ni ang.n[Medical Today]

TAHANTIMES | 13Health & Beauty

Vun enkawl hun pawh nei lova buai leh hna ngah kan ni mai thei. Office leh school kal dawna make-up leh hnawihsen hnawih thawr a, vun kan enkawl leh si loh chuan thil tha lo tak a lo thleng thei. Vun kan enkawl that loh chuan kan naupan laia kan vun ang kha kan nei thei tawh lo vang. Ka upa tawh a, a dan tur alawm tih ngawt a fuh lo. Kan enkawl that loh vang zawk a ni, tia pawmin a enkawl dan tha chu kan ngaihtuah zawk tur a ni ang.

(1) Ni sa lakah venghim rawhNi zung hian vun a tihkan chuan tur a ni ngawt mai. Ni zunga tel (ultra-violet ray) hian vun a tichhe thei a, a tiro va, a tithap a, bawl ang chi te te pawh a siam thei. Naupan laia vun ang kan neih tawh lohna chhan hi ni zung vang liau liau a ni. Zing dar 10 atanga tlai lam dar 4 inkara ni zung hian vun a tihchhiat na-sat ber avangin invenhim hram hram a tha. Khawi ilova kal a tul hram a nih chuan ni zung laka invenna thaw-mhnaw inbel tur a ni.

vUN eNkAWl dAN THA CHI NgAruhchaNg Na Laka kaN him theih NaN Pheikhawk ke artui SaNg BuN

Loh turMi thiamten ruhchang na (vung) laka kan

him theih nan pheikhawk ke artui sang bun loh a tha an ti.

Harvard University-in research a neihnaah pheikhawk ke artui sang bun thin hmeichhiate chuan a bun ngai lo aiin a letin ruhchang na an nei thin tih an hmuchhuak. Hmeichhe hrisel tha 20 thlang chhuakin a then an bun tir a, a thenin an bun lo va, tuna result hi a lo chhuak ta niin an sawi.Pheikhawk ke artui sang bun hian khupa ruh chang

(Patella- Femoral joint)-ah nghawng tha lo a neihtir a, 33% velin tan a ngai bik. Chu chuan ruh chang na leh vung a thlen ta a ni.Pheikhawk sang bun kan duh chuan a chhah chi bun mai a tha. Inches khat leh a chanve vela sang pheikhawk

ke artui hian khup hi a tivir vel thei. Kan ruh chang khawi pawh hi a vung thei a, kut, khup, mal leh

hnungzanga ruhchang hi a vung duh bik. n

vitamiN-D hiaN takSa rihNa a tihNiam theiTaksa rihna tihniam duhte tan Vitamin-D hi a tangkai hle. ‘Ni eng atanga dawn Vitamin-D hi ruh tan chauh ni lo vin, dul kiar do nan tha tak a ni,’ tiin Scientist-ten an sawi. Minnesota University-a Professor Dr. Shalamar Sibley chuan, “Vitamin-D hi thau do letna thuruk a ni,” a ti. “Diet hian calorie eng angin ei tlem mahse, Vitamin-D an thlak chham chuan, tak-sa rihna lam a hniam phah thei lo,” a ti bawk.

‘Vitamin-D hian thisena thau awmkawmtirtu hormone a do a, chu vangin taksa thau tur a veng thei a ni,’ tiin mithiamten an hmu chhuak.n

29 November 2011 Tuesday | Vol.1 No.11

Kan kal chhuah hma minute 20 velah ni zung laka invenna SPF 15 tel cream chu kan inhnawih a tha. Kan inhnawih atanga darkar 2 velah inhnawih leh ngei tur a ni bawk.

(2) Vun chu kan tifai tur a niVun enkawl dan tha zingah tihfai reng hi a tangkai hle. Kan tihfai reng rengin vunin a tuar (tlin) baka tihfai a tha lo. Nawh vak vak a tha lo a nih chu. Kan kal chhuah dawna kan hman make-up kha haw hunah tihfai ngei ngei a tul. A bik takin mit bul vela kan hnawih kha dim tea tihfai tur a ni. Tihfai kawnga thawk chak lutuk sahbawn hman loh a tha. Vun a tiro duh. In bual zawha hrukpuana na tak taka inhruk loh tur.

(3) I vun chu vawng hnawng (moist) reng rawhVun a ro hian taksa a mawi lo va, vun enkawl kawngah harsatna a thlen. Vun ro chi kan nih chuan a tihhnawn-na damdawi hnawih tur a ni. Kan in-bual zawh hlim hian kan inhru ro vek lo ang a, damdawi chu kan hnawih tur a ni ang. I vun chu a inhliam hma viau a nih chuan fimkhur taka venhim a tul.

(4)Zial zu suhZial kan zuk chuan kan vunin a chhiat phaha vun a titar hma. Zial zuk hian vuna thisen kawng a tizim thei. Heti anga vun thisen dawt a zim hian oxy-gen kan hmuh tlem phah a, vun a lang tar hma. Zu in thin hian mihring lan dan a tiupa hma. Zu in hian vuna thisen kawng a tizau va, a tisen thin. Rei tak zu kan in chuan vuna thisen kawng chu a zim thei tawh lo va, vun chu a sen reng tawh mai a ni.n

morNiNg SickNeSS (Zing thawh hlim nawmsam lohna)

Naupai hian "morning sickness" hi an nei duh chawk. Zing thawh hlim nawmsam lohna ti bawk mah ila, hmeichhe thenkhat chu ni lengin an na thei bawk. The American Academy of Family Physicians chuan zing thawh hlim nawm-sam lohna laka kan him theih dan tihian a tarlang.(a) Nitina thil kan eiin, tlem te tea ei zin a

tha. Riltam lutuk loh nan leh puar lutuk loh nan a ni.

(b) Ei in thak leh sa lam ei lohva hriak ei tam loh tur.

(c) Kan luak tichhuak thei ei in ei loh tur.(d) Chaw leh alu rawh ei a tha.(e) Khum bula chhangthawp/biscuit daha

zing thawh hlima tlem ei a tha.(f) Tuifawn ruihna laka inven theihna,

"Acu-pressure Wrist Bands" an tih ngun bun a tha.

(g) Iron chakna damdawi kan ei tam chuan he natna hi kan nei duh bik a, doctor rawn tur a ni.n[Family Health]

kawNg Na tihreh DaN1. Nachhawkna ei rawh Ibuprofen natchhawkna hi a tha hle

a, kawng vung a tireh thin.2. Vurin dep rawh Vawt hian thisen kawng a tizim a,

na a chhawk thei. A na lai tak chu vurin minute 20 vel deh tur a ni a, minute 20 vel chawlh hnuah minute 20-a rei bawk deh leh tur a ni.

3. Chul rawh Kut tum pahnihin zang leh hnung

zang ruh vel chu chul tur a ni. Tihrawl tang teuh chu rawn zawi in, na a chhawk thei a ni.

4. kein kal rawh Kawng a nata kan chawlh veng

veng chuan kawng tihrawl chakna a tla hniam a, na a zual thei. Kea kal te, thutnaa thuta din leh thin te pawh a tih theih. Hei hian na a chhawk thei.

5. Heti anga i awm chuan doctor pan ang che

(a) Darkar 48 (ni hnih) chhunga na a reh loh chuan emaw, kar 4 chhung-a na a reh tak tak theih loh chuan

(b) Kawng na avanga zana i harh chuan

(c) Kawng na bakah, ke leh pum a hih chuan emaw, zun i ip theih loh chuan emaw doctor pan ngei tur a ni.n[Good Health]

kaN vuN a mawi NaNa ei turteKan vun a lo mawi nana ei tur awlsam chi 6 a awm.

kan vun a ro chuan Thil eng emawin kan vun a tai thler palh a, a var hiau chuan kan vun a ro tihna a ni a. Chuti ang a nih chuan Omega 3 tel tamna salmon sangha ei a tha a, thlai hnah kan bawlna (salad)-ah Olive hriak telh a tha.

Arngeng kan tihreh duh chuan Vitamin A tel tamna ei in kan ei tam a tul. Vitamin A hian vun ro a ven bakah arngeng a tireh thei. Vitamin A tel tamna ei in chu kawl bahra, bahra sen chi, hnute (milk) leh lasi-te hi a ni.

Vun kan tihmam duh chuan Vitamin C tel tamna ei in uar a tha. Thlai rah thur lam ei pawhin a tanpui thei hle.

Lan tar loh kan duh chuan Kan vun a lan upat kan duh loh chuan collagen tel tamna ei-in ei tur a ni a, bean lam pawh ei uar tur a ni .

kan vuna tur kan paih duh chuan Iron tamna ei in hian kan vuna tur awm hi a paih thei a, free radicals chu a tireh thin. Thil mu, pa, nihawi chi ei tur a ni.

He natna hlauhawm tak hi inven theih a ni a, thianghlim taka khawsak mai bakah invenna chiu hi thil pawimawh em em a ni. Nausen pian hnu darkar 12 atang daih tawha inven tur a ni. He invenna chiu vang hian B chauh aveng anga hrik dang erawh chu a veng thei chuang lo.

THINVUNG C VIRUS Thinvung C natna hrik a ni. B virus angin thisen atanga inkai bawk a ni. Mahse, inpawlna leh nausen pai chhunga inkaichhawn chu B aiin a tlem zawk. An nat hun lai hriatlohin a awm thei a. Dam-chhunga invenna hman a ngai reng bawk. Hman laiah chuan he natna te hian mi that fo thin mahse a hrik chinchang hriat hnuah erawh chuan inven leh indan thiam ve hi a pawimawh em em ta a ni. ‘Dam rei lo tur a ni hi’ tia inhnem mai hian thin-lung sa leh na chu a hnem thei tak tak si lo. Fate pawl sawm pass leh kawles kai

tamtak awm tawh hnuah leh saprual ka-rah chetla thei tawh fate neih tawh hun-ah chuan mahni hriatna bumro tak tak chauh tan tlata khawvel finna leh hriat-na hnawl mai mai hi a hun tawh lo a ni. Chuvangin thisen thunte, inchiu atangte, kawl kerang ziahna chi a in ziahte (Tattoo) leh China hriau chhun chi (acupuncture) te, bak mehna, blade,leh kuttin hlehna, ha nawhna atangin an inkai ber thin avangin hriau leh thil hriam hman lamah fimkhur leh thiang-hlim a tul tak meuh mai. Chil, zun, mipa leh hmeichhia chi tuia he hrik an hmuh vangin hmun khata reitak cheng dunte tan leh mawngkaw hur tan chuan inkai theih reng a ni. Nu atanga naupai nausen ah pawh a lut thei reng bawk. Ruihlo ngai mi te pawh an vei tam thin. Chuvangin thisen kai thil reng reng hmantawm leh thianghlim lo taka nungkhawmho tan natna kai a awlsam tihna a ni. n

Thinvung >> from p-12

14 | TAHANTIMES essay

Zalenna sualtu a nih tan lai khan South Africa rama a birukna hmun

thlam pakhat, Rivonia atang rawn chhuakin “pen khat, pen hnih…” tiin a chhiar nghauh nghauh a, pen 20 a pen zawh chiah chuan a kun a, lei chu a lai ta a. Tichuan, semiautomatic pis-tol leh silaimu 200 tha vel chu khurah chuan a dah a, a khaki uniform nen a khuh fel hnuah lei chu a chungah vur lehin a thil neihte chu a phum bo ta a ni. A pistol a dah bo hnuah “ti khan min lo nghak la, khawiah mah lo kalsawn suh” tia rilru nen chah mawlh mawlh phahin Nelson Mandela chu a birukna hmun vek, Johannesburg hmar lam panin a let leh ta hnak hnak a. Kha silai kha vawi te khatmah a hmehpuah hmain a phum bo a tul leh si a. Silai a phumbo kar hnih/khat hnu lekah kum 27 chhung zet lung in tang turin an hruaibo leh ta mai si a nih kha. Chu chu 1962 daih tawha thil thleng tawh a ni. Khaw nge a pistol chu? Hmu chiah se zawng US dollar nuai thum ($3 million) hu a man tawh ngei beisei a ni a, thil hlu khawmtute, historian-te leh Mandela ngaisang hrim hrimtute chuan zawn hmuh ngei an tum ruh hle. 2003-a pistol a thuhrukna hmun vel, Liliesleaf Farm museum awmna chu amah Mandela ngeiin a tlawh tum chuan Nicholas Wolpe-a Liliesleaf Farm-a an thuneitu ber chuan Muse-um chu a fankualpui a. Wolpe-a lam chu hawiin, “Ngawi teh Wolpe, ka silai in hmu em?” tiin a zawt thut a, Wolpe-a chuan, “Silai a, eng silai maw?” tiin mak tideuhvin a leh zawh ta he hu a. Mandela chuan museum-an sak hmaa thlam choka awmna vel khaw nge tiin a zawt leh a, degree 45 angle vel chu teh kualin a ding chat a, “he ta tang hian pen 20 ka pen a, lei laiin silai chu ka phum a ni,” tiin an pahnihchuan pen 20 chu an han pen dun leh a. Amarawh chu kha choka pawh kha lung in a tan hnuah an sathain an tuaihnum leh fe tawh a, Mandela biruk

laia choka awmna tak kha hriat chian a harsa tawh hle a ni. 1990-a lung in atanga a chhuah hlim, chanchin lakhawmtuten Mandela an kawm tum pawh khan he a pistol chanchin hi a lo sawi lang zawk tawh a. “Ka birukna in an rawn beih thut chuan ka uniform leh ka pistol leh a mu vel kha an hmuh ka hlau si a, ka thukru ta a ni,” tiin chanchin lakhawm-tute chu a lo hrilh tawh a. Khang hun-lai khan Mandela leh African National Congress sipai lamte kha tanghovin South African apartheid sorkar paih thlak dan tur duanho nan Liliesleaf Farm hi inhmuhkhawm nan an hmang-ho thin a ni. “Kha silai kha Mandela silai neih hmasak ber a ni a, South Africa apart-heid paihthlak tumna nena inkungkaih hriamhrei hmasa ber a ni nghe nghe. Kha silai kha Ethiopian colonel Gen-eral Biru Tadesse-a’n, 1960 kuma apartheid-ho beih dan tur kawngah amah rawn tura rawn kal Mandela a lo pek (present) a ni. A man to chu dahthatah silai leh a neitu hi history tana hmun pawimawh tak luahtu an nih vang zawkin miten an ngai hlu a ni,” tiin Wolpe-a chuan a sawi. 1960 kha South Africa tan chuan kum pawimawh tak niin zalenna suala beihpui an thlak lai hun a ni. Wolpe-a chuan mithiamte ruaiin Liliesleaf-a in

chu a thiahtir a, uluk takin yard khata thukin lei chu a laihtir a, military lama mithiamte pawh silai awmna tur bawr vel a zawntir bawk a. Mahse, Lilies-leaf farm hi acre 5 vela zau niin, an biruk hunlaia lo acre ai khan a zim hle tawh a ni. Mithiamte chuan silai awm-theihna awm nia lang hmun thum an kawhhmuh a. Hmun hnih chu Lilies-leaf farm lamah niin a hnuhnung ber erawh a hma ni lawkin midang kutah lilamin an lo hrah hman tawh a ni. Hemi hmun an lilam tum hian histo-rian, thil hlui zawngtute leh khawvel hmun hrang hrang atang mi 400 lai an tel nghe nghe a ni. Amarawh chu, tuna hemi hmun neitu hian Mandela silai inphum rukna ngei nia hriat chu nei mah se, zawn hmuh a tum hran lo. Silai awmna tur awm ang vela an ngaih berna hmunah hian Spanish style-a sak in lian mawi tak a ding luah a, chumi han thiah chu in neitu tan chuan a uiawm bakah an thiah hnuah silai bo ber a awm chuan si loh chuan a beidawnthlak dawn em a ni. Amah Mandela han zawt dawn se kum 92 laia upa a nih tawh avangin zawh chiah an ngai tawh bawk si lo. He silai awmna chiang taka hretu in awm chuan a hnuaia website tarlanah hian a report theih reng e. nhttp://edition.cnn.com/2011/WORLD/africa/05/17/south.africa.mandela/index.html?hpt=C2

VANLALHMINGSANGI

MIzO nOvelS | thlA tIn ChhuAk MAgAzIneS | nAuPAng thAwnthu butekAwl & MIzO krIStIAn lehkhA bu ChI hrAng hrAng

kAwl weekly jOurnAl ChI hrAng hrAngtelei tur kan nei reng e.

29 November 2011 Tuesday | Vol.1 No.11

Tel: 09-47072961

I tel lo chuan...[without you...]Sayama Ringi (Green)

1. I mawi hluan e... he lei chinah Enchim loh 'D'... thinlai hnemtu I bahsam mawi... sei hninghniangte An leng siau e... chhemdamthli nen

2. Kham ni reng hi... ka nei lo'ng che Tawn chang ni reng... a tawi lua e Tuan ka nuam e... 'Odi" nang nen Thinlai chhum zing... a kiang leh thin

3. Chung turnipui... a hrang lua e Biangah luang e... thlantui dar ang Hliaptiang zawna... lamtluang chhui chu Tuar nem diai e... 'Odi' nang nen

4. Khuanu relah... hlunding tur reng An awm si lo... lung ka phang e I sakhmel par... a chul tur hi 'Odi' kei zawng... ka dawn ngam lo

5. Khuangruah sur leh... turnipui sa Chhuihthangvalan... tuar thiam maw e Tuan zai reng hi... rel har ka ti Duhlai 'Odi'... i tel lo chuan

6. Hei mai hi maw... ka chan tur chu Luaithli nula... i zun ngaih hi Chhawl ang a uai... dawn lungrukah Tuar ka thiam lo... i chul tur hi

7. Nang ang renga... lung min hnemtu Tawng leh thei hian... ka ring si lo Ka tan 'Odi'... vul reng ang che Thlafam dairial... chan mai ka nuam I tel lo chuan...

(Odi - Kalaymyo- Tahan inkara thingkung sawina a ni)

TAHANTIMES | 15article

Mizo pi pute a hlawm lian berin kum 1700 A.D. vela

Burma ram an chhuahsan hnu khan, thenkhat chu kum 1820 velah an kir leh a, Chin state hmar lamah an cheng a, kum 1972 - 73 vel khan khaw 56-ah an awm darh hlawm a. Tin, Kawl phai tia hriat lar Ka-baw valley-ah kum 1914 khan Mizoram atangin an pem lut tan leh a, kum 1972-73 khan khaw 23 lai an tling. Sipaiah te tangin, sawrkar hna hrang hrang thawkte pawh an thah-nem ve viau a, Burma ram laili hmun hrang hrangah an khawsa ve hlawm bawk a. Kum 1972-73 khan mi sing nga vel tlinga hriat a ni. An zingah hian hla phuah thiam te, ziak mi te leh Novel phuah thiam te an awm ve nual a. Novel pawh bu sawm (10) aia tlem lo an tichhuak ve tawh a. Chumi chungchang chu sei lutuk lo, kimchang ve deuh hle-kin chhui kan tum dawn a. Hriat a nawm zawk nan, a mal te tein zir chiang ila a tha awm e.1. Capt.C.Khuma (1914-1990) hian a thawh hlawk hle a, lehkhabu ‘Pasarih’ lai a ziak a, chung zinga ‘Pali’ chu Novel a ni a. Chungte chu tawi deuhin lo sawi ila.a) Maymyo Sanapui hi kum

1946-a a ziak, kum 1950-ah a bua a chhuah, a kawma

lemziak mawi tak hman a ni a. Tuna kan hriat theih chin-

ah, Mizo Novel bu mala Press-a chhut chhuak hma-sa ber leh a kawma lemziak tha tak hmang hmasa ber a ni a, a chhinchhiah tlak ve khawp mai. He Novel hi khawvel indopui 2-na leh Mizoten an mahni khua ang maia an neih Maymyo khawpuia innghat a ni a. A changtu ber ‘Liana’leh Kawl nula ‘Ma Hla Kyi’ (Mah Hlah Chi tia lam tur) inkara hmangaihna leng vel, khaw-

vel indopui 2-na kara harsat- na tam tak hnuaiah pawh

rinawm taka an awm dan ngaihnawm taka phuahna a ni a. Mizo thawnthu phuah-tu dangte ang bawkin a phuahtu hian a tawpah Mizo tlangval leh hnam dang nula hi a inneihtir lo. Mizo Novel-a hnam dang nula leh Mizo

tlangval inngaihzawnna hmasa ber a ni nghe nghe. College-ah P.U.C. class-ah kum 1983 vel atang khan rei deuh tak zir laia hman a ni.

b) In In Chu Ka In a Ni (Your house is my home) hi kum 1963 khan

Burma ram Mizote zinga chanchinbu lar ber Ram Thar-ah serial-a chhuah a nih hnuin a bua chhuah a ni a; a lehkhabu ziakte zinga te ber a ni thung. He short story hi Pathlawi

leh nula inngai-

zawng, nula chhungte avanga harsatna tam tak tawk, a nulain thih hial pawh a thlan phah khawpa boruak rit tuar, mipain an tana a that zawk ringa Bur-ma sipaia a luh phah hial thu leh, rinawm leh chhel taka an awm ve ve fan fan avanga innei ta,’ In in chu ka in a ni’ tia nulain a sawi theih tak chungchang phuahna a ni a. He thawnthu tawi tluk-a hmangaihna sawi thuk thei hi a tam lo hle. Kum 1987 khan Mizo Novel kan lakhawm a, bu 80 chuang kan khawm a. Chungah te

chuan kan Novel ziaktute hian pathlawi leh nula emaw, nuthlawi leh tlangval emaw

inngaizawng an ziak ngai lo a. A takah erawh chuan an awm nual si a, a mak angreng viau! Chu tianga mite phuah lem loh, a taka an zinga awm ve reng si hi Capt. C. Khuma hian a phuah mial a, a chhinchhiah

tlak ve hle a tih theih awm e.c) Phu Loh Zun Leng hi kum

1950 hma hreta a ziak a ni a, lal fanu leh michhe tlangval inngaihzawn thu a ni a. Zoram buai lai khan fimkhur thu-ah a paih a, a

buin a chhuak ta lo, chuvang- in sawi thui lo mai ila a tha

ang e.d) Chhingkhual Lungdi Novel

hi a tobul leh a bua a ziak chhuah dan hi a ngaihnawm em a, kimchang deuhin sawi

ila a tha awm e. C. Khuma hi kum 15 a nih, a tleirawl laiin Lunglei-ah a zina, dawr pakhata a thut laiin, a pain dawra a kalpui tleirawl pa-khat hi a hmu fuh hlauh mai a. He lai thu hi a thawnthu-ah hian, “...Kei chuan Chhing-

khual Lenmawii ka ti mai ang... kha nula nen kha chuan hremhmun pawh ka cho zak mai...” tiin a chang-tupa Chala chu a sawi chhuahtir nghe nghe.

C. Khuma hi kum 1934 khan Burma sipaiah a tang a, Maymyo-a an awm laiin a thian-pa kuta mi, chu tleirawl thlalak chu a hmu fuh hlauh mai a. Chu lai tak chu a thawnthuah hian a changtupa Chala-ah belin,”... Chala chuan a keng a, thil

dang pawh ngaihtuah thei ta lo chuan a’n en hluin a’n en hnai leh thin a, eng tizawng pawhin en se a lung a tiawi hliah hliah mai a... E khai, he nu hian min hip zo vek mai, engtin nge ka tih tak ang aw...” a tih chhuahtir

vawng vawng mai a ni.C. Khuma chu kum 1949 khan Reiekah chawl turin a haw a.

Kum sawm lai liam taa Lungleia a hmuh tleirawl, a thlalak a buaipui em em chu a pa nen Calcutta-a an zin chu a tawng fuh hlauh mai a; hetih lai hian ani chu sipai naran mai a la ni rih. Kan sawi tak atang-a innghat khan Novel rilru khawih tak Chhingkhual Len-mawii chu a lo phuah ta a. Hei pawh hi Zoram buai lai khan fimkhur thu-ah a bua a chhuah hmain a paih leh ta. Kum 1987 khan C. Khuma chu a fate kanin Aizawlah a zin a, May thlah chhuanlam eng emaw siamin Pangzawl khuaah a zin vang vang a. A zin chhan ka zawh chuan, a fate an awm hnaih leh hnaih loh a en te te a, zawi deuh sap hian, “Chhingkhual Lungdi ka va chibai alawm maw le,” a ti sar sar a. Lungleia an inhmuh hmasak bera tleirawl - kum 58 ral hnu, Calcutta-a an inhmuha nula - kum 48 liam hnu, a va hmuha pitar tawh chu a hnu-hnung ber atan a va chibai ngat a, a tak a, a khun bawk a, a lunglen thlak turzia hi mihring tawngin a sawi fiah phak hauh lo! Amaherawhchu vawi eng emaw zat ka zawt naa ‘Chhing-khual Lungdi’ hming hi ka zawt chhuak zo hauh lo nia, cha-tuanin thup hlen a ni dawn ta. Tichuan, “Hei i rilru tithartu i nei tha ta bawk a, rawn ziak-leh ngei ngei rawh aw,” tiin ka ngen a. Rangoon a thlen leh hnu chuan a ziakleh ta ngei a, a ziak thu pawh mi rawn hrilh a. Min rawn thawn vang vang a, mahse a thih hnu ni 78-ah ka hmu chauh a. A hming ‘Chhingkhual Lenmawii’ tih chu a rawn thlak a, “Chhingkhual Lungdi’ (Calcutta Khawimawlai Thingpui Dawrah) a ti ta zawk a. Kum 1991 khan, a fapa lem-ziak thiam tak sulhnu a kawm lemziak mawi tak nen kan chhuah ta a ni. Hla phuahthiam hming-thang P.S.Chawngthu chuan Aizawl Upper Khatla kawng, Khuma Travels building leh Dr J.V.Hluna building inkarah hian mikhual nula a tawk a. Chumia innghat chuan hla lar reh thei lo ‘Chhingkhual len mawi’ tih hi kum 1960 khan a phuah a.

C. Khuma thung chuan kum 1929-ah Lungleia a hmuh tleirawl Calcutta-a a tawn leh nula chu mitthla chungin kum 1952 khan Novel a phuah a. An thil tawnna hmun leh hun inang lo tak, nula pawh dang daih chu suangtuahna rilru fim tak thuhmun neiin ‘Chhingkhual Lenmawii’ tih an hmang ve ve hi a mak danglam hle a. Capt. C. Khuma hian P.S. Chawngthu aiin he hming mawi tak hi kum sawm lai a hmang hmasa zawk nghe nghe. Chhinchhiah tlak ve tak dang chu, Maymyo Sanapui thawnthuah khan a changtupachu ‘Liana’ a ni a. Chhingkhual Lungdi- ah chuan a changtu chu ‘Chala’ a ni thung a. A phuah-tu ‘Capt. C. Khuma’ hming pumchu ‘Challiankhuma’ a ni a. Mitvarten an hmuh thiama an chhuichhuah theih tur leh an hriatreng theih nan a hming phel zel a phum a ni mai thei. He thawnthu hi M.A. (Mizo) zir-laibuah hman mek a ni.

2. Rev. Zokima (b.1928- ) ziak ‘Pathian Samsuih’ hi Novel chhiar nuam leh tha tak, kawp-pui zawng lai leh la zawng zel turte tana tangkai tur leh in-neihna leh nupa nun hriatna kawnga kaihruaitu Novel a ni a,1970-a chhuah a ni. Tin, kum 1940 hma lama thingtlang Mizo khaw nun tluang leh hlim-awm te, Zawlbuk kalphung leh lo neih dan tea innghatin he Novel hi kalpui a ni a, chhiar a manhla hle. Hengte vang hi a ni ngei ang, Mizoram Board of School Education pawhin kum 2009 atang khan Class IX zir laiah an seng lut a ni.

3. Zorama, B.Ag. ziak ‘Chhak-tiang Ainawn’ hi Novel danglam ve deuh tak, a anpui vang tak a ni a. Kum 1979 khan Kawl ram Mizote zinga Thawnthu in-phuahsiakna hmasa ber neih a ni a. Lawmman dawngtute chu Chapchar Kut lawmna Tahan-ah ni 23 March 1980 khan mipui tam tak hmaah hlan a ni a. He Novel hi chu lawmman ‘Pi Hmuaki Prize’ dawnna a ni. He Novel-ah hian thing-tlang lo neiha eizawng thin Mizoten leilet neia ei leh bar zawnga an inthlakthleng dan te, Tahan chheh vela hnam dangten an chin ve ngai loh, Zo nunah erawh chuan bet tlat ‘Inlawm’ ho chunga hlim em ema hna hahthlak tak tak pawh nui rawi rawi chunga an thawh dan te kan hmu a. Tin, Zikpuii Pa ziak, C.C.Coy No. 27 Novel ngaihnawm takah, kum 1940 hma lama Shillong-a sikul kai

29 November 2011 Tuesday | Vol.1 No.11

mizo novel-a kawl ramzofATe kUTchhUAk

zir chiannaMizo naupang thenkhat zing-ah, a awm hluite a awm thar laka an inlek dan leh an lalzia te tarlan a ni a. Mandalay Uni-versity-a kai Mizote chuan, kai tharte an lo lawm thin dan te he thawnthuah hian kan hmu thung, a inang lo hle. He Novel hi Mandalay University-a Mizo zirlaite nuna innghat a ni a. India ram College tha tak tak leh University-a zir Mizo nula leh tlangvalte hian an awmdan leh boruaka inghatin phuah ve sela a duhawm hle. He Chhak-tiang Ainawn Novel hi chu-tianga phuah ve tura chona tha tak a tih theih awm e. He Novel-in chhiartute kawhhmuh a tum ber chu ‘Mihring takna’ a ni nghe nghe. Novel bu dang R.L.Rina ziak Lungtiawii leh Parchuailo-va tih leh Lungngaihna Virthli te, C.L.Dinga ziak Hmangaih-na Khawhai te leh Rairahtea ziak Par Huan Vengtu tih te pawh a la awm a. A sei lutuk loh nan luhchilh zel tawh lo mai ila a tha awm e. A tlang i lo kawm dawn tawh teh ang. Kawl ram Zofate hi Mizo Thu leh Hla tih hmasawn leh tih changtlun kawngah an thawh hlawk ve ang reng hle. Hetiang hian lo chhui ila. Mizo Novel hmasa ber L.Biakliana hnuhma Hawilopari chu 1936-a ziak, kum 1983-ah chauh mipui chhiar theiha chhuah a ni a. L. Biaklianan 1937-a ziak bawk Lali leh Kap-hleia sulhnu Chhingpuii, kum 1939-a ziak chu, J.Malsawma lak khawm Zo nun buah kum 1963 khan Press-a chhut a ni a. Heng bu thum te hi College zir tura thlan a nih avanga Press-a chhut a ni nghe nghe. Tin, mipui nawlpui leh thalaiten khawi hmunah pawh an sak chi Thalaite Hla Bu, Rokunga buatsaih pawh kum 1952-ah chhuah a ni bawk. Novel dang Vanlalropuia ziak: Chawngpui A Ti Vawl Vawl, 1964-ah, H. C. Sapthankhuma phuah Senhri-pari chu 1967-ah Press-a chhut a ni a. Hengte hi a hmasa fal deuh te niin a hriat a. Kawl ram Zofate sulhnu, Novel lamah Capt. C. Khuma ziak Maymyo Sanapui, 1950- ah, In In Chu Ka In A Ni, 1963-ah;R.L. Rina ziak Lungtiawii leh Parchuailova, 1961-ah, Lung-ngaihna Virthli te Press-ah chhuin mipui chhiar theihachhuah a ni hlawm. Tin, Capt. L.T. Vuta, Capt. C. Khuma leh Thanghleia te buatsaih, Leng-zem hla leh Hla Leng-lawng dah khawmna Mizo Tlang Zai Bu kum 1949-ah Press-ah chhut a ni bawk. Hengte kan thlir kual hian Kawl ram Zo-fate hi Mizo Thu leh Hlaah an thawh hlawk ve hle a tih theih a, an thangharh hma ve hle a ni.n

16 | TAHANTIMES general 29 November 2011 Tuesday | Vol.1 No.11

weSLey hoSPitaL kum 25 (SiLver JuBiLee) hLa Phuah iNtihSiakNa Leh coNcert Wesley Hospital, Tahan, Kalaymyo kum 25 tlinna (Silver Jubilee) denchhana hla phuah intihsiakna leh concert chu November 10, 2011 zan khan Centenary Hall, Mission vengah ropui taka buat-saih a ni. Hla phuah thiam 40 chuang zet an awm a, November 8, 2011 khan Wesley Hospital Hall-ah thlitfimna buat-saih a ni a, mi 15 chu an thlang chhuak ta a ni. Chu mi 15-te chuan an hla phuah chu November 10, 2011 zan khan mipui hmaah thiam takin an rawn sa chhuak a ni. Kohhran tin atanga an rawih mi thiamten uluk takin an en dik a ni. Tichuan, hla phuah intihsiaknaa lawman-te chu a hnuaia tarlan ang hian an hlan nghal a ni.

Lawmman Hla phuahtu 1st Sang Sang A2nd Dal Kham Mang 3rd Pr. MalsawmdawnglianaConsolation Prize Laltanpuia Consolation Prize Lalmihriata

Hemi zanah hian hla phuah intihsiakna program chauh ni lo vin, Tahana cheng musician leh zaithiam tak takte sawmin concert ropui tak buatsaiha hun hman nghal a ni bawk.n [Myanmar Post]

Dr.Maha thiya chuan thu tha tak a sawi-a, President u thein Sein leh Daw aung San Su Kyi-i te a kawm bawk Malaysia prime minister hlui Dr. Maha Thiya Mohammed chu kan ramah rawn kalin 2.11.2011

khan Yangon-a Traders Hotel-ah thu a sawi a. A thu sawi tha deuh mai chu interview an neihnaah a sawi, “Huraitu tha tia sawi tur tam tak an awm. Ka ngaih dana hruaitu tha chu mimal leh ramin amaha beiseina an nghah ngam mi hi a ni,” tiin.

Chu bakah Maha Thiya chuan, “Mipuiin hna thawh phalna an pe a, ani pawhin chu phalna chu dik taka hmangin mipui tan tha turin hna a thawk bawk a ni,” a ti bawk. Maha Thiya chuan kan ram chu ASEAN thiltihnaa phur taka hna thawk tura a fuih rualin an rama sum dawng hausa, company neitute chu Myanmara luta sum dawnna thawhho turin a fuih bawk.

3.11.2011 khan ama thlawhna hmangin Naypyidaw-ah a kal a, president U Thei Sein a kawm hnuah tlai lam dar 4 khan Yangon-ah Daw Aung San Su Kyi-i a kawm bawk.n

myitkyiNa-ah Bomh Puak

Kachin State khawpui Myitkyina-ah November 13, tlai lam khan bomb a puak leh ta. A puahna hmun hi Thida venga in pakhatah a ni. Bomb puak avang hian in chu a kang a, thenawm in pakhat a kang bawk. Mi 10 an thi a, mi 20-in hliam tuarin damdawi ina dah luh nghal an ni tiin he khuaa cheng mi pakhat chuan a sawi. “Bomb puak ri ring deuh mai ka hria a, kan in chhunga bungruate pawh an nghing lawih. In a kan avang-in a bul hnaia chengte chuan thawm-hnaw kan inthiar chhuak,” tiin Thida venga mi pakhatin a sawi bawk. Kum 2011, June thla khan Myit-kyina khawpuia police station No. 1 leh Immigration office-ah bomb a lo puak tawh bawk a. October thla nawi lam pawh khan Thida vengah hian bomb a puak bawk. Bomb puah hnu hian khaw chhungah uluk taka ven-himna kalpui nghal a ni. Kachin State-a awm KIA-ho leh kan ram sipaite chu 2011, June 9 atang khan an inkap tan a. n [Weekly Eleven]

chin State, Rakhine State leh Ayyar-waddy Division-ah te, sum hai luh

teuhna khawp tling thli chakna hmang electric khawl project siam a nih tur thu tar lan a ni ta. Heng project-te hi Thailand rama GUNKUL Co, Ltd. leh kan rama Zeya & Associated company-te tang duna din a nih theih nan hna thawh dan tur zirchian mek a ni. “Tunah hian Thanintharyi, Mon State leh Karen State –ah thli hmang Electric siam chhuak turin beih pui an thlak mek. Chin, Rakhine leh Ayyar-waddy-ah te thli a thawt ve deuh reng avangin siam a nih theih nan zirch-ian mek a ni,” tiin ram chhunga thli hmanga electric siam chhuaktu com-pany, Zeya & Associated-a managing director, U Zeya Thura Mon chuan a sawi. He company hian Thanintharyi di-vision, Karen State leh Mon State-ah te thli chakna hmanga Electric (pow-er) khawl siam chhuah tumin an bei mek a, hruaitute nen an siamho dawn tiin a sawi bawk.

8:00 am– 9:30 pm

ဗလခပလမး

အ.မ.က(၁၄)လမး

၀ယစလ

ေဆး႐

ေတာငဖလ

ာေဂါကက

ြငးလမး

(၉) မငကေလးၿမ႕

အ.ထ.က(၂)ေကာငး

အမတ(၁၄)ေကာငး

နယးဧဒငဟတယ

Food & Beverage SpaSafe Food, Good Taste, Fair Price, Best Service

နနကပငးအစားအစာမား၊ တ႐တအစားအစာမားျမနမာထမငးႏင ဟငးအမးမးအေအးမးစ၊ Milk Shake(မစရတ) အမးမးရာသေပၚ သစသးေဖာရညအမးမးလၻကရညႏငမန႔မးစတ႔အား မာယသးေဆာငႏငပါသည။

ေဟာေပါ (Hot Pot, Buffet Set Menu) မားႏငဥေရာပအစားအစာမားလညး စတတငးကႀကတငမာယႏငပါသည။အေရာကပ႔စနစျဖငလညး ၀နေဆာငမႈေပးေနပါသည။

ေတာငဖလာေဂါကကြငးလမးအနး၊ အ.မ.က (၁၄) လမးေပၚ၊ ေတာငဇလပရပ၊ ကေလးၿမ႕။ ဖနး-၀၇၃-

tahan times C a r t o o n

Zirchian hun chhung pawh kum 2 vel a ni ang a. A kum khatnaah engti ang chiahin nge thli a tleh tih te zirin a kum 2-naah a tleh dan chu hriain khawl an bun dawn a ni. Thli hmanga Electirc khawl din tur hian a dinna tur hmuna boruak awm dan (Environmental Impact Acess-ment) zir a ni ang a, khawl bun theih veleha bun nghal a ni ang.Thli chak-na hmanga electric khawl din hian a chhehvel boruakah nghawng tha lo a thlen lo va. Lungngaih tur a awm lo. Khawl din tur hian thli tleh chak lam chu darkar khatah mel 6.7-a nih a tul bawk. Siam zawh a nih hunah chhehvela cheng mipuite hmantir an ni phawt ang a, a dang leh chu nation-al line-ah thunin, a bang zawng chu sum hai luh nana hman tur a ni ang. GUNKUL Engineering Public Co., Ltd leh kan rama thli hmanga electric siam chhuaktu company-te paw'n No-vember 2 khan inlungrualna hming an sign tawh. Thanintharyi, Karen State leh Mon State-ahte MegaWatt 1000-a chak din a ni ang. n [Pyi Myanmar]

rakhiNe, chiN Leh ayyarwaDDy hmuNahte thLi chakNaa DiN, eLectric khawL BuN DawN

IS IT FAIR?

TAHANTIMES | 1729 November 2011 Tuesday | Vol.1 No.11

hNam iNthLiarNa chuNgchaNg Pawi vak Lo aNga Sawitu fifa PreSiDeNt SePP BLatter chu BaNg turiN Nawr Luai Luai

Hnam inthliarna tih vel hi Football khawvelah a awm tak tak lo. Inkhel

a zo a, an inchibai mai alawm tia Blatter-an a sawi avangin mimal, pawlho hrang hrangin Blatter-a chu a nihna ata inhnuk-dawk turin an nawr luai luai a. Britain ram prime minister David Cameron leh Sport minister Hugh Robertson-ate pawhin Blatter-a chu a nihna ata inhnuk-dawk turin an nawr. Hnam inthliarna chu thil pawi vak lo anga a sawi avangin Company tam takin FIFA an sponsor tum chu an thulh leh a. Arab khawvela lar em em Emirate Air lines pawhin kum 2014 thlenga FIFA nena lungruala thawk tura an tih chu an

pawt sei tawh lo. Emirate Air lines hian dollar maktaduai 122 vel an sponsor a ni. FIFA sponsor-tu dang Adidas, Hyundai, Coca-Cola, Visa leh Sony company pawhin Blatter–a thusawi hi an hnial a. An hnial dan tur pawh hriat thuai a ni ang. Man Utd defender Ferdinand pawhin a duh lo hle a. Twitter-ah a duh loh zia thu a ziak. Ferdinand-a hian Twitter-ah mi 1,643,977 lai a thlun zawm.n

[The Sun]

chriS Jericho: wwe wreStLiNg chawLhSaN DawN

Vawi ruk lo champion tawh, Chris Jericho chuan WWE ring chhunga a hnathawh chu a tawp tawh thu a sawi chiang ta. England, Scotland leh Wales-a a band, Fozzy nena a tour tawp lamah Jericho chuan WWE ring chhunga a luh tawh loh tur thu Twitter-ah a puang. Jericho, kum 41 hi WWE-a a inlan hnuhnung ber chu nikum favang lamah

khan a ni daih tawh. Kumim kum tir lam khan, Jericho hi Dancing With The Stars (lam intihsiakna)-ah chawlhkar ruk chhung a lo tel tawh a. “Wrestling lam hi ka ngaihtuah meuh tawh lo. Tunah tak hi chuan thil dangah ka buai; ka band leh Dancing With The Stars tih angah te. Wrestling-a kir leh chu tih tur dang ka hriat loh tawpah chauh a ni ang. “WWE tana wrestling beih chu hahthlak tak a ni. Rilru leh taksa zawng zawnga tan a ngai a, chuti lo chuan kan chan a chau mai.”n

arSeNaL traiNiNg grouND-ah thierry heNry a kir Leh

Arsenal striker awm tawh zinga ropui ber te zinga mi, Thierry ‘The King’ Henry chu Arsenal training ground-ah first-team player te nen an training ho. New York Red Bull striker Henry hian MLS season a khel zo tawh a, a fitness vawn nan leh season thar atana inpuahchah lawkna ni pahfawmin Arsenal players te nen hian an training ho a ni. Gunners ‘hero’ hian kum 1999 leh 2007 inkarah khan Arsenal tan league goal 174 tehngawt a thun a nih kha. Arsenal manager Arsene Wenger chuan Henry rawn let leh chu thil ‘special’ tak a nih thu a sawi. Wenger chuan club official website-ah, “Thierry (Henry) hi vawi-inah kan bulah a rawn training ve a, a la thiam zia chu a ‘show’ kher pawh ngai loin a lang reng a ni. A fitness tan mai bakah he club (Arsenal) han ‘enjoy’ leh hi a duh a, tunah hian ina a awm lai a ni a, kan bula a rawn training hi a lawmawm hle a ni. Game kan neih hma ni chiah te a nih lem loh chuan, a duh phawt chuan first team player te nen hian a training thei reng a ni.” a ti.n

E L E C T R O N I C S T O r ENo. 24/1, Bogyoke Street, Taung Za Latt Ward, Kalaymyo. Tel. 073-22655

lCD tv | leD tv | Plasma tv | tube tvDvD, evD Player | MP3, MP4 Playerwoofer Speaker | Portable SpeakergSM CDMA handset | Fixed Phonetransformer | Stablizer | Step-upwire Cable | Power Plug | ScramblesCandle | bulb | Spotlight | torch lightMemory Stick | SD Card | CardreaderSolar and Accessories | batteryDVD Copy & Printing DVD Disc Sales and DistributionSatellite Reciever Top-up Service

09-6472730

tV/lcD, eVD [complete]5% Discount + 2GB Memory Stick Gift

FUrniTUrEComputer Stand, TV Stand, ဘ႐၊ ကတင၊ စားပြ၊ ထငခ... etc............................10%Solar, Sound Box, ဘကထရအး & Electronic ပစၥညးအမးမး ................................ 5%

3 December – 31 December

HOT SALES

off

off• X'mas decoration ပစၥညးအမးမးႏင Mobile ဖနးပကမား အထးျပျပငသည။

CHief eDiToRni lian Sang-a

eDiToRSzalianthanga

C.zaithankhumathe rengs

MeMbeRS Sapselthanga laldintharilalengkima lalnuntluangilalropuia

PATRoNS Lalsawmliana [LPS-Mizoram]Vanlal Zawma [UAE]B. Zarzoliana [Malaysia]Vanlal Dika [Canada]Pachhunga [Yangon]Vanlawmsanga [Germany]Lalrinsanga [Mandalay]Lalremsanga [Australia]Zoramchhana [Singapore]Lallawmthara [New Zealand]

PoLice-iN terry-a PawiSa chawitir DawNEngland captain John Terry chuan hnam inhmusit zawnga a tawng avanga pawisa chawi tir turin finfiahna an neih thu po-lice-in an sawi. Anton Ferdinand laka a tawngkam chhah chhuah chungchangah Chelsea senior player paruk an dawp hnu in, crown prosecutor-te hnenah thutluk-na tawp siam turin file an theh lut. Chel-sea centre-back Terry, kum 31 hian thla hmasaa Premier League inkhelh khan,

Ferdinand hi “f*****g black c***” tiin a au an ti a ni. n

coach ka NihNa ata ka BaNg Lo aNg: BoaS20.11.2011 zan dar 9: 30 khan Chelsea leh Liverpool chu Chelsea home-ah an inkhela, mikhual zawk Liverpool-in 2-1-in an hneh a, chelsea chu Man City nen mark 12-in an inthlau ta. Premier League Champion ni turin zawhna khirh tak a tawk ta. "Chelsea neitu hian Porto atangin pound maktaduai 15-in min lei a ni lo. Nakin zela club thatna turin min lei a ni. Tunlai hian Premier League-ah point nei tha rih loh mah ila, zangkhua a la bungbu ang," tiin Boas chuan a sawi. Boas-a hian Anelka hi a hmang khat hle a, season tawpah an hralh chhuak mai thei.n

18 | TAHANTIMES

Premier League a hmuhNawm kher mai2011 Nov 19 [Sat] khan Premier League game 8 lai a awma, a hmuhnawm

hlawm khawp mai. Man City chuan hneh loh la nei lo tho Newcastle chu an tu dawl a, Man Utd in Swansea an hneh hram a. Everton chu si khata an chakloh hnuah an rawn come back leh a. Arsenal pawh chutiang bawkin. Wigan leh Blackburn inkhel a hmuhnawm khawp mai. Premier League gameweek 12 a match hmasa berah tunhnaia English team hmuhnawm ber tih ngam Arsenal an chak a, captain Robin van Persie goal 2 hmangin khelmualah Norwich City 2-1 in an hneh. Inkhelh tan hmain Arsenal managerArsene Wenger chuan, “Hremhmun atang-in kan lo kir leh” tiin a sawi a. Ni e, he Arsenal team, season tir-a mite nuihzat ni thin kha, tunah chuan England-a team form ber an ni tawh a, an game hnu-hnung 12 ah vawi 10 chak tawhin, team huphurhawm ber te zing ami an ni leh ta. Premier League-ah bik hian a zawnin vawi 5 an chak tawh a ni. He match hi Arsene Wenger enkawlna hnuaia Arsenal in away match an chak vawi 200 na chiah a ni bawk. Liverpool in Captain Fantastic an nei a, Arsenal chuan Captain Vantastic an nei thung. Tunlai chu Arsenal captain hi khawvela striker form ber a ni hial awm e. He Dutchman hian Premier League game hnuhnung 5 ah goal 10 tehmeuh mai a khung tawh a, kum 2011 chhungin Premier League-ah goal 31 a thun tawh!! A tih ang ti thei hi midang 4 (Alan Shearer, Thierry Henry, Ruud van Nistelrooy leh Les Ferdinand) te chiah an la awm a ni. Heng goal 31 thun tur hian game 29 chiah a mamawh nghe nghe. Newcastle kha an khel tha ve khawp mai a, chak theihna chance pawh an nei tha ve bawk. Mahse world Class striker an neih loh vangin an chance tha tam tak an thelh a ni. Balotelli chuan 41 mins ah penalty atangin a thun a, a hnu lawkah Richardschuan a thun ve leh a. Half time ah 2-0 a ni. Second Half 72 mins ah penalty atang bawkin Aguero chuan goal a thun leh a, Gosling chuan 89 mins ah New-castle tan a rawn thun a, Premier League-a a goal khatna a ni nghe nghe. Manchester United chuan hmahruaitu Manchester City chu um zelin Swan-sea City chu Liberty Stadium ah an hneh thei hram e. Javier Hernandez chuan minute 11 naah Swansea defender Rangel chetsual a zarah point thum an hmuhna tur goal a thun a ni. Min 90 chhungin boruak a tang em em a, team pahnihten chance an insiam tha thei hle. United tlarhnung, Vidic leh Ferdinand ding dun an khawng tha a, Swansea in chance rawn nei thin mahse goal an chhuah duh mai mai biklo. Rooney chance neih vawihnih a rawn hlauhawm hle a, tin, Nani huntawp dawn a a chance neih a uihawm hle bawk. Tin, hun tawp dawn min 1 la awm a, tun inkhel a kan hmuh tam lemloh attacking move tha leh nalh tak mai United in rawn hmangin Jones chuan bar a rawn pet per bawk. United in thun belh tumin rawn bei ve leh viau mahse Chicharito goal khat hmangin point thum hlu tak an hmu ta a ni. n

cheLSea PLayer hLui hmaNgiN LiverPooL-iN cheLSea aN hNeh!

pathianni zana English Premier League game awmchhun a ni bawk a, ngaih-ven rawn a hlawh hle. Chelsea hi an game hnuhnung vawi thuma vawi hnih

chak lo tawh an ni a, chak an mamawh a, an home-a inkhel an nih avangin chak tura rinkai zawk an ni. Liverpool hian englai pawhin ‘big match’ hi an ngam reng a, an chhiatna ber chu club tenau laka point an hloh reng fo hi a ni. An game hnuhnung berah an mikhual Swansea an hneh zo lo ringawt tawh a, Chelsea lakah hian chak an mamawh hle bawk a ni. Liverpool hian sea-son liamta khan Chelsea hi home leh away-ah an lo hneh ve ve tawh a, Stam-ford Bridge-a an chakna goal kha tuna Chelsea player ni ta Raul Meireles khung a nih nghe nghe kha. Inkhel an an a, Liv-erpool-in bul an an fuh deuh zawk. Tun season-a a vawikhat nana EPL game-a starting XI chang Maxi a langsar a, goal hlau-hawm erawh an nei thei bik lo. Minute 10-naah Juan Mata chuan Chelsea tan a rawn khung helh thuak. Liverpool goal bawh a na a, Bellamy a hnawksak a, Glen Johnson-a’n a khalh thui thei hle! Goal-ah erawh an shot mang tlat lo! Drogba chuan free-kick a pet a, mi tam takin (commentator telin!) a goal emaw an ti hman! Minute 33-naah a goal ta. John Obi Mikel chuan anmahni box bulah ball a la sual a, Adam-a’n laksakin, Bellamy a pe a, Suarez nen one-two mawi zeta Chelsea defence an hiah hnuah Bellamy hian selfish lo zetin veilam sira ding Maxi a pe a, ani’n goal-ah a chantir a, tun season-a League goal a khungna hmasa ber a ni. Second half-ah Chelsea boss AVB chuan Mikel lachhuakin Daniel Stur-ridge a luhtir a, a ti fuh. Malouda cross ha zet chu Sturridge hian goal-ah chan-tirin an si phurh a rawn sut a,minute 20 vel chhung chu Chelsea-in an nawr a, Liverpool an inveng a ni ber mai. Minute 6 chauh a awm tawh tihin Liverpool player hlui pahnih Torres leh Meireles te an rawn lut a, Drogba leh Ramires an chhuak ve thung. Minute 86 a ni a, Adam-a long ball pek ha zet chu Chelsea player hlui Johnson chuan dinglam aangin a lalut a, Ashley Cole a bum hnuah khalh phei zelin, box chhung aangin veilam sirah a pet a, a goal! Hun pek belh minute 3 zawh hnu thlengin Chelsea-in goal an khung thei lova, Liverpool an chak ta. Chelsea hian tun season-ah ‘Big four’ an tih hin ami – Manchester United, Ar-senal leh Liverpool an khel tawh a, an la hneh lo fai vek a ni.n

sport 29 November 2011 Tuesday | Vol.1 No.11

euro-2012 QuaLifyiNg match zo feL

Euro 2012 quali-fying match chu khelh zawh fel a ni ta a. Khel tur ram 16-te chu Poland, Ukraine, Spain,

Holland, Germany, Italy, England, Russia, Croatia, Portugal, Greece, Sweden, France, Denmark, leh Ire-land ramte an ni a. Euro 2012 hi Poland leh Ukraine ramten an thlen kawp dawn a. Nakum mai a ni tawh a, football ngainatute tan chuan a nghahhlehawm leh tawh hle. UEFA-in Europe khawmuala tuna point hmu sang zual a tar lan dan chu: 1. Spain 43116 2. Holland 40860 3. Germany 40446 4. Italy 34357 5. England 33563 Top 5 chauh kan han tar lang a ni. Ruro 2012-a inkhelh dan tur chu tuna he thu ziak lai hian an la then lo va, kan la tar lang rih lo a ni. Euro 2008 khan Spain chu pakhatna an ni a, 2012-ah tu nge pakhatna ni ang? Lo inrinsiak leh laih laih ila.n

fa hmaah tih tur ka Nei LoEuro 2012 Chelsea manager Andre Vil-las-Boas chu QPR an hneh loh tuma referee Chris Foy a sawichhiat avang leh a tawngkam mawi loh avangin FA chuan a kova.

Mahse he Portuguese manager hian a hman loh thu leh thildang tihtur a neih thu a sawi. Kha match-ah khan Chel-sea chuan home team QPR chu ‘Loftus Road’ ah 1-0 in an hneh lova, Bosingwa leh Drogba chuan red card an hmu nghe nghe anih kha. Andre Villas-Boas chuan “ Ka lungngai lo. FA thuchhuak hi ka zah tak teh meuh mai mahse ka pawm e tih-na a ni lo, thih thlengin ka in veng dawn tihna pawh a ni lo, FA hmaah hian tihtur ka nei lo a ni “ tiin a sawi. FA Disciplinary board chuan Andre Villas-Boas hian referee a bias (tan lam nei) tiin a sawi anti a, mahse Andre Vil-las-Boas ve thung hi chuan engmah ka sawi lo a ti ve tlat a ni. A kal duh loh vang hrim hrim pawh hian FA lam hian an hrem ngei a rinawm khawp mai. Touch-line ban emaw pawisa chawitir a nih a rinawm ber.n

Beckham-a’N La gaLaxy a chamPioN Pui taA tawp a tawpah David Beckham

chuan LA Galaxy chu Major League Soccer Cup-ah a champion pui ta. Tukin khan Houston Dynamo nen an inkhel a, sikhat faiin an hneh a, goal awmchhun a luh nan hian Beckham leh Robbie Kean te thawh-rah sengin Landon Donovan chuan goal a thun a, LA Galaxy chu MLS Cup Champion an ni ta a ni. England Captain lo ni tawh, kum 36 a upa Beckham hian kum 5 kalta khan LA Galaxy hi a zawm a, thlaleh mai hian a contract chu a tawp tawh

dawn a, a contract a tawp hma chiahin a team te chu a champion pui ta a ni. A contract a zawh hnu hian Beckham hian French club PSG a zawm dawn nia sawi a ni a, mahse thuchiang engmah a la awm lo a ni. Kar kalta mai khan Beckham hian malpui tha na avangin harsatna a nei a, mahse Final hi chuan a khel tluan ta thova. 71 mins ah Beckham chuan Rob-bie Kean lak turin tha zetin ball a dang pial a, Kean chuan Landon tan chuan a siam sak a, a goal ta a ni. Inkhel hi mipui 30,281 laiin an en a, hei hi Galaxy stadium ah chuan record a ni. Galaxy supporter te chuan "Beckham kan duh", tiin an au rual dual dual a. 2005 hnuah an champion leh vawi khatna a ni a, an lawm hle mai. Premier League a vawi 6 lai lo champion tawh Beckham hian 2012 Great Britain Olympic-ah ram tana khelh a chak em em thu a sawi chhuak bawk a ni.n

khawveLa team tha Ber eNgLaND iN aN hNehFabio Capello chuan sawiselna tam tak karah World Champion Spain chu si khat faiin a hneh. Wembley Stadium inkhelh tur kha a hma atangin an urlawk nasa khawp mai a, England ah chuan Media a chak kan tih kha, tunge tel dawn, tunge tha angtih te chanchinbu lamin an inrinsiak mup mup. Capello chuan Rooney a ko tel lo khauh bawk nen. Media lam chuan nasa takin an sel a, khawvela team tha ber tum tura Rooney ken telloh chu a pawi

khawp mai tiin an sel a ni. Mahse Rooney tel lo pawhin khawvel champion hneh thei team a nei tih a lan tir a. Frank Lampard-a goal khat hmangin Eng-land chuan Spain an hneh a ni.n

TAHANTIMES | 19Wives & Wags29 November 2011 Tuesday | Vol.1 No.11

တတားဥးအနး၊ျမသတာကနစဆငေဘး၊ဗလခပလမး၊ကေလးၿမ႕။ဖး-၂၁၈၃၈၊၀၉-၄၇၀၇၃၅၆၂၊၀၉-၆၄၇၂၈၄၈Ta Da Oo kiang, Sky Net dawr bul, Bogyoke Street, Pinlong, Kalaymyo.Tel: 073-21838, 09-47073562, 09-6472848

BIKE SALES & SERVICE

Hei le! Kan mi leh sate rinchhanin “Bike” thar tha, “Che Koung” (Mu,facgifxkwf) packing ngat tlawm takin kan zuar ve ta.Duhsaka min rawn dawrtute hnenah present eng emaw pek zel in ni ang.Tlawmngaia rawn kawhhmuh emaw, a lei tur rawn hruaitute tan pawh lawmman (yGJc) buatsaihsak in ni ang.

cherry Maung Soe + Sayama Ringi

iriNa Shayk-i zuN-zamiN roNaLDo-a

PhuarCristiano Ronaldo hi tun season khan Real Madrid tana lungpui nghet a ni. Mahse, he pasaltha hi ama nghawng lenna hmunah ngei mai, a bialnu Irina Shayk tawnah tui ang a nem ta duai duai mai.Anni hi Marie Claire magazine-in Madrid, Spain-a ‘Prix de la moda’ awards a semnaah khual zahawm an ni a. Kawrchung dum tle zarh rawn hain, Ronal-do hian program tan hma hma chuan a kawr awma kawrkilh te phelh kualin a zam hmel viau a, Irina erawh chu a sequin kawr-fual nen a che zei thlarh mai. He Russian model hian a thianpa chu nghet taka vuanin a rawn luh pui a ni. A chhungah chuan hun pum deuhthawin an infawp a, an inkuah bawk a, an inhmeh kher mai. Ronaldo nen kum khat chuang an inzui tawh atang hian, Irina hi model zinga mi titi hlawh chhuak tam berte zinga mi a ni ta. Cristiano hian tun season chhungin Madrid tan goal 13 a thun der tawh. n

Quality ConCrete WorkQUALITY THA DUHTUTE TAN

oHzdeyf size chi hrang hrang

a&wGif;acGsize chi hrang hrang

a&ajrmif;ydkufvHk; (Culvert pipe)

av0ifayguf (Ventilation contrete block) te

Cement tha leh concrete ေဖာစက (mixer) nena chawh, Civil Engineer in technical

diktaka a siam kan nei. Rawnpan ve rawh. Inthlengin kan phurh sak thei e.

Contact: LALLAwMSANGA (Civil Engineer)81/12, Tahan [C], Kalaymyo. Tel. 09-47081245 [တာဟနးမးသတေမာစငအေနာကဘက]

Pi NgurchhiNgiTahan B-Group a awm Pu Thangluaia nupui Pi NGURCHHINGI (kum 90) chu 25.10.2011 zing dar 10:10 khan a boral a. Ni 26.10.2011 zing dar 9:00 khan vengthlang thlan mualah an vui liam ta a ni.

A fate1. Zoramchhana [U Mya]2. Lalrinliani [Nuseni]3. Thansangpuii [Australia]4. Zoramlungmuana

Sui za LiaNTahan A-Group a awm Pi Van Par Mawi pasal PU SUI ZA LIAN (kum 24) chu 6.11.2011 tlai dar 6:10 khan a boral a. Ni 7.11.2011 tlai dar 2:00 khan Tahan veng thlang thlan mualah an vui liam ta a ni.

A Pa Con KhupA Nu Lal Thawng Nei

zUAlko HRIATTIRNA

Zualko hriattirna hi a thlawnin kan chhuah sak thei a, inthlahrung miah loin kan inhriattir zel dawn nia.

StaInleSS Steel anD aluMInIuM

SOLAR Stainless Steel၊ ေလယာဥကြငးတကတနး၊ ဗလခပလမး၊ ပငလရပကြက၊ ကေလးၿမ႕။ ဖး-၀၉၆၄၇၃၁၃၈၊၀၉-၄၇၀၇၃၁၃၈၊၀၇၃-၂၁၁၃၈

pwD;? pwD;wHcg;? pwD;0&Hwm? pwD;um;trdk;udkif;? yef;uefpif? t0wfvSef;pif

pwD;a&tdk;pif? pwD;aumifwm? yef;tvSxdk;pif? tvSLcHcGuf? w&m;a[mpif

qvdkufwHcg;? [dkufaj'mvpfwHcg;? ,if;vdyfwHcg;? ½Id;auhpf? uyfwif;a0g

uGefydkppfjym;uyfjcif;? *syfqifbkwf? rD;qdkif;bkwf? rsufESmusuftrsKd;rsKd;

jcifvHkpumtcef;umjcif;? rSefwyffjcif;? vdkufumwef;wyfqifjcif;? bk&m;ausmif;aqmif

trsKd;rsKd;wdkYudk t&nftaoG;jrifhypönf;rsm;jzifh pdwfwdkif;us 0efaqmifrIay;aeygonf/