Język polski, klasa II A, 05.11.2020r.

Temat: Miłość ojczyzny. Hymn Józefa Wybickiego.

Flaga z godłem Polski

domena publiczna

Jednym z przejawów wspólnoty narodowej lub państwowej jest hymn.

Rzadko się zdarza, by ów hymn istniał od początków państwowości – zazwyczaj dana społeczność „poszukiwała” go, zmieniała swój wybór.

Wpływ na te zmiany miały wydarzenia historyczne, polityczne itp. Rzadko też twórca piszący (i komponujący) dzieło wiedział, że ma

ono być hymnem państwowym; zazwyczaj po latach zadecydowała

o tym historia. Tak było również z polskim hymnem…

Już wiesz

Przypomnij sobie słowa i znaczenie tekstu Bogurodzicy.

Hymny polskie

W Będominie na Kaszubach znajduje się Muzeum Hymnu Narodowego.

Maciej Szczepańczyk, licencja: CC BY 3.0

Propozycji hymnu Polski było kilkunaście. Wśród utworów

aspirujących do tego miana znalazły się dzieła o bardzo różnym

charakterze.

Definicja: Hymn

uroczysta pieśń mająca charakter patriotyczny i stanowiąca jeden

z ważnych symboli państwowych.

Ważne!

Mazurek Dąbrowskiego jest naszym oficjalnym hymnem.

Wacław Panek Hymny polskie

Długa i kręta była droga urzędowa Mazurka Dąbrowskiego do

usankcjonowania go jako hymnu państwowego przez najwyższą władzę w Polsce, czyli Sejm, oraz przez nasz najwyższy akt prawny –

zapis w Konstytucji. Bo aż trudno w to uwierzyć, ale fakty są takie:

dopiero Konstytucja [...] w 1976 roku wpisała tytuł hymnu, a Sejm zatwierdził tekst i melodię aż w 1980 roku, czyli ponad dwieście lat

od chwili powstania tej pieśni. Dyskusje nad wyborem hymnu rozpoczęły się wraz z wybuchem I wojny światowej, kiedy to odżyły

nadzieje na odzyskanie niepodległości [...]. Po odzyskaniu

niepodległości w 1918 roku – dyskusje trwały nadal, ciągnąc się

latami. Oficjalne delegacje polskie były przyjmowane w różnych stolicach a to przy dźwiękach Boże, coś Polskę, a to Warszawianki lub

Mazurka Dąbrowskiego czy Roty. [...] Można rzec, że Mazurek

Dąbrowskiego wszedł na prawny piedestał hymnu państwowego – kuchennymi drzwiami, poprzez szkoły, i to aktem prawnym niskiego

szczebla. Otóż nie czekając na Sejm i Konstytucję – 15 października 1926 roku Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia

Publicznego wydało okólnik, w którym podano czterozwrotkowy tekst

Mazurka Dąbrowskiego jako obowiązujący do śpiewania w szkołach, w charakterze hymnu. Kilka miesięcy później [...] Ministerstwo Spraw

Wewnętrznych [...] w okólniku z 26 lutego 1927 roku ogłosiło [...]

tekst hymnu państwowego obowiązujący w całym kraju. I dopiero tę datę: 26 lutego 1927 roku możemy przyjąć za pierwszy dzień istnienia

Mazurka Dąbrowskiego jako prawnie uznanego hymnu państwowego.

Wacław Panek, Hymny polskie, Poznań 1996, s. 31–32.

Ćwiczenie 1 zadanie interaktywne

Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Bogurodzica

Karta ze Statutów Łaskiego (1506) zawierająca pierwszy druk

Bogurodzicy 1506, domena publiczna

Wacław Panek Hymny polskie

Pisząc o bitwie pod Grunwaldem z 1410 roku, Jan Długosz zanotował

w XI księdze Roczników, czyli Kronik sławnego Królestwa Polskiego, że przed rozpoczęciem walki wojsko królewskie zaśpiewało

Bogurodzicę, którą XV-wieczny kronikarz określił jako „patrium carmen” (czyli „pieśń ojców”, „pieśń ojczystą”). Jest to po raz

pierwszy w naszych dziejach użyte określenie pieśni narodowej

pełniącej rolę hymniczną. W tym wypadku – wzbudzającej poczucie jedności, tożsamości wśród rycerstwa. Ale już w 1431 roku, o czym

też pisał Długosz w Kronikach, pieśń ta towarzyszyła chłopom

kujawskim w zwycięskiej bitwie z Krzyżakami we wsi Dąbki koło Nakła. Przez cały XV wiek Bogurodzica była też hymnem

królewskim dynastii Jagiellonów, pełniąc podobną rolę jak poprzednio

Gaude mater Polonia w końcowym okresie panowania dynastii

Piastów.

Wacław Panek, Hymny polskie, Poznań 1996, s. 31–32.

Ćwiczenie 2

Jakie cechy tekstu Bogurodzicy sprawiły, że stała się ona hymnem

Polski? W odpowiedzi zawrzyj co najmniej dwa argumenty.

Hymn do miłości ojczyzny

Do utworów, które przez część Polaków uznawane były za godne miana hymnu państwowego, należy Hymn do miłości ojczyzny

Ignacego Krasickiego. O popularności dzieła zdecydowało m.in. to, że

ukazało się ono drukiem – najpierw w 1774 r. samodzielnie w czasopiśmie oświeceniowym „Zabawy Przyjemne i Pożyteczne”,

a później w poemacie Myszeidos.

Ignacy Krasicki Hymn do miłości ojczyzny

Święta miłości kochanej Ojczyzny,

Czują Cię tylko umysły poczciwe!

Dla ciebie zjadłe smakują trucizny,

Dla ciebie więzy, pęta niezelżywe. Kształcisz kalectwo przez chwalebne blizny,

Gnieździsz w umyśle rozkoszy prawdziwe.

Byle cię można wspomóc, byle wspierać,

Nie żal żyć w nędzy, nie żal i umierać.

Hymn do miłości ojczyzny

Ćwiczenie 3.1

Policz, z ilu wersów składa się utwór.

Ćwiczenie 3.2

Policz sylaby w poszczególnych wersach.

Ćwiczenie 3.3

Ćwiczenie 3.4 zadanie interaktywne

Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Ważne!

Zwrotka zastosowana przez Krasickiego w Hymnie nazywana jest oktawą. Ten typ strofy uważany był za dostojny i przyjęło się

stosować go (od XVI w.) w eposach.

Definicja: Oktawa

zwrotka ośmiowersowa, złożona zazwyczaj z 11-sylabowców

i zawierająca rymy w układzie abababcc (czyli naprzemienny

i sąsiadujący system rymów).

Hymn najpierw był czytany jako utwór samodzielny, ale w 1775 r. stał

się jedną oktawą poematu heroikomicznego Myszeidos.

Nazwa gatunku tego dzieła jest wymowna – można dzięki niej domyślić się, jaki charakter ma utwór zaliczany do poematu

heroikomicznego – mamy tu przecież połączenie herosa (heroizmu)

z komizmem.

Definicja: Poemat heroikomiczny

utwór epicki, łączący podniosły styl wypowiedzi z lekką, często

żartobliwą tematyką, co daje efekt komiczny. Przedmiotem ośmieszenia nie jest gatunek, lecz osoby czy zjawiska pokazane

w utworze mającym wydźwięk komiczny.

Ćwiczenie 4.1

Czy wymowa Hymnu do miłości ojczyzny jest optymistyczna, czy -

pesymistyczna? Odpowiedź uzasadnij.

Ćwiczenie 4.2

Czy pęta i nędza mogą być powodem do dumy? Odpowiedź

uzasadnij.

Ćwiczenie 4.3

Omów, w jaki sposób przejawia się „miłość ojczyzny”.

Ćwiczenie 4.4

Określ, co w tym utworze jest emocjonalne, a w czym przejawia się

jego intelektualizm.

Wacław Panek Hymny polskie

Niebawem książę Adam Czartoryski, założyciel i komendant Szkoły Rycerskiej w Warszawie, włączył wiersz Krasickiego do Katechizmu

moralnego dla uczniów Korpusu Kadetów; tekst ten również

wywieszony na drzwiach pokoi kadetów, odmawiany co sobotę przed oficerem dyżurnym jak modlitwa, był też śpiewany (nie wiadomo dziś

– z jaką melodią) – jako Pieśń Szkoły Rycerskiej. Z tego powodu

innym znanym tytułem tej pieśni pozostał Hymn Szkoły Rycerskiej. Również Komisja Edukacji Narodowej propagowała ten hymn,

wprowadzając go do podręczników gramatyki.

Wacław Panek, Hymny polskie, Poznań 1996, s. 31–32.

Ćwiczenie 5

Zastanów się, co mogło spowodować, że Hymn do miłości ojczyzny

nie jest oficjalnym hymnem państwowym Polski. Podaj więcej niż

jeden argument.

Pieśń Legionów Polskich we Włoszech

Nieco ponad 20 lat po Hymnie powstała Pieśń Legionów Polskich we

Włoszech Józefa Wybickiego. Tytuł dzieła sugerował okoliczności

jego powstania.

Tablica upamiętniająca napisanie polskiego hymnu narodowego przez

Józefa Wybickiego w Reggio nell’Emilia we Włoszech w lipcu 1797 roku

domena publiczna

Po III rozbiorze Polski organizowano we Włoszech oddziały wojska,

które miały wspomagać Francuzów. Polacy liczyli na to, że Francja pomoże im odzyskać wolność: m.in. pokona najpierw Austrię,

a później Rosję. W kampanii przeciwko Austriakom wziął też udział

oficer Józef Wybicki. Znalazł się on też w lipcu 1797 r. w małym

włoskim miasteczku Reggio nell'Emilia w Republice Cisalpińskiej (dziś: we Włoszech). Ponieważ wiedział, że do Reggio ma przybyć

generał Jan Henryk Dąbrowski, dowódca Legionów Polskich, napisał

tekst Pieśni Legionów Polskich we Włoszech. Od początku śpiewano tę pieśń na melodię mazurka, prawdopodobnie anonimowego

autorstwa. Z pewnością spodobała się ona legionistom, skoro wśród nich było wielu chłopów z rejonów Polski (np. z Polesia), gdzie takie

mazurki tańczono. Utwór, który powstał w dniach 16-19 lipca, po raz

pierwszy wykonano 20 lipca 1797 r. na cześć Dąbrowskiego, a w lutym 1799 r. wydrukowano w gazetce „Dekada Legionowa”

w Mantui.

Faksymile (czyli dokładna reprodukcja) rękopisu Pieśni Legionów

Polskich we Włoszech Józefa Wybickiego Józef Wybicki, 1797, domena publiczna

Kolorowany miedzioryt z końca XVIII lub początku XIX w.

przedstawia Józefa Wybickiego. przed 1822, domena publiczna

Wacław Panek Hymny polskie

Już kilka tygodni później, kiedy Wybicki przebywał w Mediolanie,

a Dąbrowski z legionistami w Bolonii, generał pisał do przyjaciela: „Żołnierze do twojej pieśni nabierają coraz więcej gustu i my ją sobie

często nuciemy z winnym szacunkiem dla autora”. I jeszcze tego samego 1797 roku rozrzucone po całych północnych Włoszech

oddziały polskie poznały już Pieśń Legionów, która nie tylko

zyskiwała sobie coraz większą popularność, ale stawała się nową,

mobilizującą siłą.

Wacław Panek, Hymny polskie, Poznań 1996, s. 31–32.

Ćwiczenie 6

zadanie interaktywne Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Józef Wybicki Pieśń Legionów Polskich we Włoszech

Jeszcze Polska nie umarła,

kiedy my żyjemy. Co nam obca moc wydarła,

szablą odbijemy.

Marsz, marsz, Dąbrowski do Polski z ziemi włoski,

za Twoim przewodem

złączem się z narodem.

Jak Czarniecki do Poznania

wracał się przez morze

dla ojczyzny ratowania

po szwedzkim rozbiorze.

Marsz, marsz, Dąbrowski...

Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę,

będziem Polakami,

dał nam przykład Bonaparte,

jak zwyciężać mamy.

Marsz, marsz, Dąbrowski...

Niemiec, Moskal nie osiędzie, gdy jąwszy pałasza,

hasłem wszystkich zgoda będzie

i ojczyzna nasza.

Marsz, marsz, Dąbrowski...

Już tam ojciec do swej Basi

mówi zapłakany:

”Słuchaj jeno, pono nasi

biją w tarabany”.

Marsz, marsz, Dąbrowski...

Na to wszystkich jedne głosy:

”Dosyć tej niewoli

mamy racławickie kosy,

Kościuszkę, Bóg pozwoli.”

Pieśń Legionów Polskich we Włoszech

Ważne!

Stefan Czarnecki (ok. 1599–1665) – żołnierz, doświadczony

dowódca, słynący z brawury, niestandardowych posunięć i osobistej

odwagi, wielokrotnie ranny w walce; w 1652 roku został oboźnym wielkim koronnym i kasztelanem kijowskim, w 1655 roku – starostą

kowelskim, w 1656 roku – regimentarzem, następnie w 1657 roku –

wojewodą ruskim, w 1659 roku – starostą tykocińskim, a w 1664 roku – wojewodą kijowskim; na łożu śmierci, w 1665 roku, otrzymał

buławę hetmana polnego koronnego. Stronnik króla Jana Kazimierza,

uznanie i sławę zyskał w czasie potopu szwedzkiego, prowadząc wojnę partyzancką przeciw wojskom Karola Gustawa; aktywnie

uczestniczył w pacyfikacji powstania Chmielnickiego i późniejszych

buntów kozackich; zginął z powodu ran odniesionych podczas walk

w wojnie polsko-rosyjskiej.

Ważne!

Napoléon Bonaparte (1769–1821) – pierwszy konsul Republiki Francuskiej 1799–1804, następnie cesarz Francuzów (jako Napoleon

I) w latach 1804–1814 i w 1815 roku (podczas tzw. stu dni Napoleona); wybitny dowódca wojskowy i strateg, reformator

państwa i europejskiego systemu prawnego (Kodeks Napoleona);

swoją pozycję w rewolucyjnej Francji zdobył dzięki pomyślnemu przeprowadzeniu akcji militarnych, takich jak zdobycie Tulonu

(1793), stłumienie rojalistycznej rewolty w Paryżu (1795), kampania

włoska (1796–1797) oraz kampania w Egipcie (1798); pod jego zwierzchnictwem zostały utworzone przez gen. Jana Henryka

Dąbrowskiego Legiony Polskie we Włoszech. W okresie rozbiorów

Polacy wiązali wielkie nadzieje z postacią Napoleona; stał się on uosobieniem silnego wodza, w sposób zdecydowany realizującego

swoją wizję polityczną, kierującego się ideami demokratycznymi

i sprzyjającemu narodom dążącym do niepodległości; był wcieleniem ideału jednostki zmieniającej bieg historii i porządek

społeczno-polityczny świata (idea napoleońska); przeceniano często

zaangażowanie francuskiego władcy w sprawy polskie (m.in. w związku z utworzeniem Księstwa Warszawskiego w 1807 roku);

postawa wiążąca rachuby polityczne z przywódczą rolą Napoleona

Bonaparte (a później członkami jego rodziny, księciem Reichstadtu

i Napoleonem III) zyskała miano bonapartyzmu.

Kliknij, aby uruchomić podglądKliknij, aby uruchomić podgląd

Akwarela Juliusza Kossaka przedstawia Generała Jana Henryka Dąbrowskiego na czele Legionów.

Juliusz Kossak, 1882, akwarela, Zakład Narodowy im. Ossolińskich,

domena publiczna Ważne!

Jan Henryk Dąbrowski (1755–1818) – generał, uczestnik insurekcji

kościuszkowskiej, twórca Legionów Polskich we Włoszech, dowódca naczelny wojsk polskich w 1813 roku, generał jazdy armii Królestwa

Polskiego w latach 1815–1816. Początkowo służył w wojsku saskim

i gwardii elektorskiej, dopiero w 1792 roku, na prośbę Stanisława Augusta zwolniony z powinności wobec Fryderyka II, przeszedł do

wojska polskiego; ponieważ nie był zorientowany w sytuacji

politycznej Polski, zanim przyłączył się do powstańców kościuszkowskich, złożył przysięgę na wierność konfederacji

targowickiej, czego o mało nie przypłacił życiem: posądzony

o zdradę, stanął przed sądem wojskowym i tylko zręczności Józefa Wybickiego jako prawnika i mówcy zawdzięczał ocalenie;

zapoczątkowało to przyjaźń na całe życie. Przywołanie postaci Dąbrowskiego, obok Bonapartego, Czarnieckiego i Kościuszki, służy

wpisaniu idei wodzowskiej w tekst pieśni.

Ćwiczenie 7.1

Zanalizuj tekst pod względem jego budowy i układu rymów.

Ćwiczenie 7.2

Mazurek jest bardzo skoczny. Jakie środki artystycznego wyrazu

posłużyły do stworzenia tego wrażenia?

Ćwiczenie 7.3

W pierwszej zwrotce Wybicki mówi o trwaniu Polski. Wyjaśnij, co

jest warunkiem tego trwania.

Ćwiczenie 7.4

Omów, w jakim celu w drugiej strofie wspomina się Stefana

Czarnieckiego.

Ćwiczenie 7.5

W kolejnej zwrotce wymienione są Wisła i Warta. Uzasadnij,

dlaczego Wybicki wyliczył te rzeki właśnie w takiej kolejności.

Ćwiczenie 7.6

Wyjaśnij, dlaczego w czwartej strofie mowa jest o Niemcach oraz

o Moskalach (Rosji).

Ćwiczenie 7.7

Omów, czemu służy w przedostatniej strofie ukazanie „obrazka”

z Basią i jej ojcem.

Ćwiczenie 7.8

Wyjaśnij, jaką funkcję pełni nawiązanie na końcu utworu do bitwy

pod Racławicami.

Ćwiczenie 7.9

Z czego wynika i na czym polega optymistyczny wydźwięk Pieśni?

Odpowiedź uzasadnij.

Wacław Panek Hymny polskie

W połowie XIX stulecia Mazurek Dąbrowskiego wszedł w nowy niejako okres swoich dziejów, stając się jedną ze sztandarowych

pieśni narodów słowiańskich. A ściślej mówiąc: stał się

pierwowzorem wielu późniejszych hymnów. Ze słynnego zawołania Józefa Wybickiego: „Jeszcze Polska nie umarła, kiedy my żyjemy”,

korzystali autorzy tekstów pieśni o podobnym charakterze, pieśni

przywracających wiarę w niepodległość zniewolonych dotąd Serbów, Czechów, Łużyczan czy Ukraińców. Już w 1834 roku Słowak Samuel

Tomašik napisał pieśń Hej, Słowianie. [...] A o tym, że zarówno Czesi,

jak i Słowacy dobrze znali melodię Mazurka Dąbrowskiego, może świadczyć fakt, iż wśród pierwszych druków pieśni Tomašika, jeśli

nie było zapisu nutowego, to przy tekście dołączano taką uwagę:

„Spiva se jako Ješte Polska”. [...] Tak dużej siły oddziaływania na kulturę wszystkich Słowian nie miała żadna inna pieśń polska. Ani

przedtem, ani potem. A wśród hymnicznych pieśni wyzwoleńczych

w całej Europie – Mazurek Dąbrowskiego może być chyba jedynie

porównywany z Marsylianką.

Wacław Panek, Hymny polskie, Poznań 1996, s. 31–32.

Józef Wybicki Mazurek Dąbrowskiego

Jeszcze Polska nie zginęła,

Kiedy my żyjemy.

Co nam obca przemoc wzięła,

Szablą odbierzemy.

Marsz, marsz Dąbrowski, Z ziemi włoskiej do Polski.

Za twoim przewodem

Złączym się z narodem.

Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę,

Będziem Polakami.

Dał nam przykład Bonaparte,

Jak zwyciężać mamy.

Marsz, marsz...

Jak Czarniecki do Poznania

Po szwedzkim zaborze,

Dla ojczyzny ratowania

Wrócim się przez morze.

Marsz, marsz...

Już tam ojciec do swej Basi

Mówi zapłakany —

Słuchaj jeno, pono nasi

Biją w tarabany.

Marsz, marsz...

Mazurek Dąbrowskiego

Ćwiczenie 8.1

Porównaj Pieśń Legionów Polskich we Włoszech z Mazurkiem

Dąbrowskiego. Wskaż różnice między nimi.

Ćwiczenie 8.2

Wyjaśnij powód usunięcia strofy o Niemcach i Moskalach.

Ćwiczenie 8.3

Wyjaśnij powód usunięcia strofy o bitwie pod Racławicami.

Ćwiczenie 8.4

W strofie, w której wspomina się Czarnieckiego, Wybicki napisał

„wracał”, a w Mazurku Dąbrowskiego pojawia się „wrócim”.

Wyjaśnij, dlaczego wprowadzono tę zmianę.

Ćwiczenie 8.5

Czy Mazurek Dąbrowskiego mógłby stać się hymnem innego

państwa? Odpowiedź uzasadnij.

Teksty do wyboru

Maria Konopnicka Rota

Nie rzucim ziemi, skąd nasz ród. Nie damy pogrześć mowy,

Polski my naród, polski lud,

Królewski szczep piastowy. Nie damy, by nas gnębił wróg.

Tak nam dopomóż Bóg!

Tak nam dopomóż Bóg!

Do krwi ostatniej kropli z żył Bronić będziemy ducha,

Aż się rozpadnie w proch i pył

Krzyżacka zawierucha. Twierdzą nam będzie każdy próg.

Tak nam dopomóż Bóg!

Tak nam dopomóż Bóg!

Nie będzie Niemiec pluł nam w twarz, Ni dzieci nam germanił,

Orężny wstanie hufiec nasz,

Duch będzie nam hetmanił. Pójdziem, gdy zabrzmi złoty róg.

Tak nam dopomóż Bóg!

Tak nam dopomóż Bóg

Nie damy miana Polski zgnieść,

Nie pójdziem żywo w trumnę, W Ojczyzny imię i w jej cześć

Podnosim czoła dumne.

Odzyska ziemię dziadów wnuk. Tak nam dopomóż Bóg!

Tak nam dopomóż Bóg

Rota

Ćwiczenie 9

Napisz notatkę o okolicznościach powstania utworu Marii

Konopnickiej.

Casimir Delavigne Warszawianka 1831

Oto dziś dzień krwi i chwały,

Oby dniem wskrzeszenia był!

W gwiazdę Polski orzeł biały Patrząc lot swój w niebo wzbił.

A nadzieją podniecany,

Woła do nas z górnych stron: Powstań Polsko, skrusz kajdany,

Dziś twój tryumf albo zgon.

Hej, kto Polak na bagnety!

Żyj swobodo, Polsko żyj. Takim hasłem cnej podniety,

Trąba nasza wrogom grzmij!

„Na koń! — woła Kozak mściwy —

Karać bunty polskich rot, Bez Bałkanów są ich niwy,

Wszystko jeden zgniecie lot!”

Stój! Za Bałkan pierś ta stanie, Car wasz marzy płonny łup,

Z wrogów naszych nie zostanie

Na tej ziemi, chyba trup.

Hej, kto Polak…

Droga Polsko! dzieci twoje

Dziś szczęśliwych doszły chwil, Od tych sławnych, gdy ich boje

Wieńczył Kremlin, Tybr i Nil

Lat dwadzieścia nasze męże Los po obcych grodach siał

Dziś, o Matko, kto polęże

Na twym łonie będzie spał.

Hej, kto Polak…

Wstań Kościuszko! ugodź serca

Co litością mamić śmią

Znałże litość ów morderca, Który Pragę zalał krwią.

Niechaj krew tę krwią dziś spłaci,

Niech nią zrosi grunt, zły gość. Laur męczeński naszej braci

Bujniej będzie po niej rość.

Hej, kto Polak…

Tocz, Polaku, bój zacięty,

Ulec musi dumny car, Pokaż jemu pierścień święty,

Nieulękłych Polek dar.

Niech to godło ślubów drogich Wrogom naszym wróży grób,

Niech krwią zlane w bojach srogich

Nasz z wolnością świadczy ślub.

Hej, kto Polak…

O, Francuzi! czyż bez ceny Rany nasze dla was są:

Spod Marengo, Wagram, Jeny,

Drezna, Lipska, Waterloo?

Świat was zdradził, my dotrwali,

Śmierć czy tryumf — my czy wy, Bracia! my wam krew dawali.

Dziś wy dla nas nic — prócz łzy.

Hej, kto Polak…

Wy przynajmniej, coście legli W obcych krajach za kraj swój

Bracia nasi z grobów zbiegli

Błogosławcie bratni bój. Lub zwyciężym — lub gotowi

Z trupów naszych tamę wznieść

By krok spóźnić olbrzymowi

Co chce światu pęta nieść.

Hej, kto Polak…

Grzmijcie bębny, ryczcie działa.

Dalej! dzieci w gęsty szyk,

Wiedzie hufce wolność, chwała. Tryumf błyska w ostrzu pik.

Leć, nasz Orle, w górnym pędzie,

Sławie, Polsce, światu służ! Kto przeżyje, wolnym będzie;

Kto umiera, wolnym już!

Hej, kto Polak…

Warszawianka 1831

Ćwiczenie 10

Napisz notatkę o okolicznościach powstania utworu Warszawianka

1831.

Alojzy Feliński, Antoni Gorecki Boże, coś Polskę…

Boże, coś Polskę przez tak liczne wieki Otaczał blaskiem potęgi i chwały,

Coś ją osłaniał tarczą swej opieki

Od nieszczęść, które przygnębić ją miały. Przed Twe ołtarze zanosim błaganie:

Ojczyznę wolną racz nam wrócić, Panie!

Ty, któryś potem tknięty jej upadkiem

Wspierał walczących za najświętszą sprawę, A chcąc świat cały mieć jej męstwa świadkiem

W nieszczęściach samych pomnażał jej sławę.

Przed Twe ołtarze…

Niedawnoś wolność zabrał z polskiej ziemi,

A łez, krwi naszej popłynęły rzeki,

Jakże to musi być okropnie z tymi, Którym ojczyznę odbierasz na wieki.

Przed Twe ołtarze…

Wróć naszej Polsce świetność starożytną,

Użyźnij pola, spustoszałe łany, Niech szczęście, pokój na nowo zakwitną,

Przestań nas karać, Boże zagniewany!

Przed Twe ołtarze…

Boże, którego ramię sprawiedliwe Żelazne berła władców świata kruszy,

Skarć naszych wrogów zamiary szkodliwe

Obudź nadzieję w każdej polskiej duszy.

Przed Twe ołtarze…

Boże Najświętszy! Przez Twe wielkie cudy

Oddalaj od nas klęski, mordy boju,

Połącz wolności węzłem Twoje ludy Pod jedno berło Anioła Pokoju.

Przed Twe ołtarze…

Boże Najświętszy, przez Chrystusa rany

Świeć wiekuiście nad braćmi zmarłymi. Spojrzyj na lud Twój niewolą znękany,

Przyjmij ofiary z synów polskiej ziemi.

Przed Twe ołtarze…

Boże Najświętszy, od którego woli Istnienie świata całego zależy,

Wyrwij lud polski z tyranów niewoli,

Wspieraj szlachetne zamiary młodzieży.

Przed Twe ołtarze…

Gdy naród polski dzisiaj we łzach tonie,

Za naszych braci poległych błagamy, By ich męczeństwem uwieńczone skronie

Nam do wolności otworzyły bramy.

Przed Twe ołtarze…

Twe słowo, wielki niebios Panie, W chwili nas z prochów wskrzesić będzie zdolne.

A gdy zasłużym na Twe ukaranie,

Obróć nas w prochy, ale w prochy wolne!

Przed Twe ołtarze…

Boże, coś Polskę…

Ćwiczenie 11

Napisz notatkę o okolicznościach powstania utworu Boże coś

Polskę....

Hymn we współczesnej Europie

Ćwiczenie 12.1

Rozważ, czy we współczesnej Europie hymnem państwowym

mogłaby się stać pieśń religijna.

Zadaniowo

Ćwiczenie 13

Wynotuj z przeczytanych utworów fragmenty, które twoim zdaniem

najlepiej charakteryzują Polskę. Uzasadnij swój wybór.

zadanie interaktywne

•

•

Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 14

Który z utworów poznanych podczas lekcji najlepiej pełniłby funkcję

hymnu Polski? Odpowiedź uzasadnij.

zadanie interaktywne

•

•

Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Następna strona Badacze i amatorz