İnternet nedir? İnternet, bilgisayarların kablolarla ya da telefon hatlarıyla birbirine bağlandığı, dev bir iletişim ağıdır. Telefon hatları üzerinden iletişim kurulabildiği için de dünyanın en yaygın ağıdır. İnternet sağladığı kolay, ucuz, güvenli ve hızlı iletişim olanakları sayesinde; insanların birbirleriyle haberleşmelerini kolaylaştırdığı gibi, uluslararası bilgi akışını da inanılmaz bir seviyeye taşımıştır.

IP numarası nedir? İnternet Protokol numarasıdır.

IP numarası ve alan adı ne işe yarar? Herhangi bir bilgisayar internete bağlandığı anda, dünya üzerinde sadece ona ait olan bir numara alır (örneğin 111.204.122.4) ve bu numara o bilgisayarın IP numarası olur.

Bunun yanında internete sürekli bağlı olan her bilgisayarında bir IP numarası vardır (162.178.111.24 gibi). Bu numaraları akılda tutmak ve herhangi bir anda yazmak zor olduğundan, alan adı (domain name) sistemi adını verdiğimiz bir isimlendirmeye oluşturulmuştur. Herhangi bir bilgisayara (ve o bilgisayar üzerinde yayınlanan web sitelerine) bağlanmak için karmaşık IP numaralarını akılda tutmak yerine, hatırlanması ve yazılması kolay alan adları kullanılmaktadır (www.bilgisayardefteri.com gibi). Siz tarayıcınızın adres çubuğuna www.bilgisayardefteri.com yazdığınızda, tarayıcınız merkezi bir bilgisayarla iletişim kurarak www.bilgisayardefteri.com adresinin yerini tuttuğu IP numarasını öğrenecek ve bu IP numaralı bilgisayara bağlanarak istediğiniz bilgilere erişmenizi sağlayacaktır.

İnternet adreslerinde görülen kısaltmalar ne anlama gelir?

gov: Hükümet kurumları (ingilizce "government" kelimesinden)edu: Eğitim kurumları (ingilizce "education" kelimesinden)org: Ticari olmayan kuruluşlar (ingilizce "organization" kelimesinden)com: Ticari kuruluşlar (ingilizce "commercial" kelimesinden)mil: Askeri kurumlar (ingilizce "military" kelimesinden)net: Servis sunucular (ingilizce "network" kelimesinden)ac: Akademik kuruluşlar (ingilizce "academic" kelimesinden)int: Uluslararası kuruluşlar (ingilizce "international" kelimesinden)ftp: FTP arşiv sitesi (ingilizce "File Transfer Protocol"den)www: World Wide Web (bazen bunun yerine "web" de kullanılabilir)gov.tr: Türk hükümet kurumlarıedu.tr: Türk eğitim kurumlarıorg.tr: Türkiye'deki ticari olmayan kuruluşlarcom.tr: Türkiye'deki ticari kuruluşlarmil.tr: Türkiye'deki askeri kuruluşlarnet.tr: Türkiye'deki servis sunuculargen.tr: Herhangi bir şarta ve kısıtlamaya bağlı olmayan alan adlarınom.tr: Kişisel alan adlarıdır, sadece o ismin sahibi olan kişi alabilir

com : Ticari Kuruluşlar.net : Servis Sunucuları (Internet Servis Sağlayıcıları gibi).org : Kar amacı gütmeyen siteler için.gov : Hükümet Kurumları kökü ingilizce hükümet anlamına gelen goverment’e dayanınr.ac : Akademik kuruluşlar için.edu : Üniversitelere bağlı siteler için kullanılır.k12 : Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okullar için kullanılır. Okul resmi siteleri.com.tr : Çeşitli belgelerle firma teşcili ile verilir.mil : Askeri kurumların siteleri için. Uzantının kökü tükçe askeri anlamına gelen military’den gelirint : Uluslar arası kurum ve kuruluşların websiteleri için kullanılan uzantı.eu : Avrupa kitlesine hitap eden siteler için kullanılır.asia : Asya kıtasını hedef kitleye alan siteler için.biz : Ticari siteler için.info : Bilgi içerikli siteler için. İnternet Ansiklopedileri gibi.pro : Profesyonel kelimesinden gelir.name : Gerçek kişi isimleri için kullanılan domain uzantısı.mobi : Mobil uygulamalar için.

travel : Seyahat şirketlerinin siteleri için alan adı uzantısı.aero : uzantısı ingilizce “aeronautics” kelimesinin ilk 4 harfinden oluşur. Havacılık ile ilgili alan adı uzantısıdır.cat : uzantısı Catalan dili ve kültürü için oluşturulmuş bir uzantıdır.coop : uzantısı koperatif anlamına gelen cooperatives kelimesinden türetilmiştir.jobs uzantısı işler manasına gelir ve işverenlerin kariyer siteleri oluşturması için oluşturulmuş bir alan adıdır.museum : uzantısı müzeler için oluşturulmuş uzantıdır.tel : uzantısı sadece kişisel veya kurumsal iletişim bilgileri içeren yani online kartvizit siteleri içindir.

Domain ülke kodları;.ac : Ascension Adası .ad : Andorra .ae : Birleşik Arap Emirlikleri .aero : Hava taşımacılığı endüstrisi .af : Afganistan .ag : Antigua ve Barbuda .ai : Anguilla .al : Arnavutluk .am : Ermenistan .an : Hollanda Antilleri .ao : Angola .aq : Antarktika Antarktika Anlaşması na göre 60°G’in güneyindeki her şey için. .ar : Arjantin .arpa : Address ve Routing Parameter Area .as : Amerikan Samoası .at : Avusturya .au : Avustralya İçerir Ashmore ve Cartier Adaları ve Coral Sea Adaları .aw : Aruba .az : Azerbaycan .ba : Bosna-Hersek .bb : Barbados.bd : Bangladeş .be : Belçika .bf : Burkina Faso .bg : Bulgaristan .bh : Bahreyn .bi : Burundi .biz : Business .bj : Benin .bm : Bermuda .bn : Brunei Darussalam .bo : Bolivya .br : Brezilya .bs : Bahamalar .bt : Bhutan .bv : Bouvet Adası Kullanımda değil .bw : Botswana .by : Beyaz Rusya .bz : Belize .ca : Kanada .cc : Cocos (Keeling) Adaları .cd : Kongo Demokratik Cumhuriyeti Önceki adıyla Zaire 

.cf : Orta Afrika Cumhuriyeti 

.cg : Kongo Cumhuriyeti 

.ch : İsviçre (Confoederatio Helvetica) 

.ci : Fildişi Sahili 

.ck : Cook Adaları 

.cl : Şili 

.cm : Kamerun 

.cn : Çin, anakara 

.co : Kolombiya 

.com : Ticari 

.coop : Cooperatives 

.cr : Costa Rika 

.cu : Küba 

.cv : Cape Verde 

.cx : Christmas Adası 

.cy : Kıbrıs 

.cz : Çek Cumhuriyeti 

.de : Almanya (Deutschland) 

.dj : Jibuti 

.dk : Danimarka 

.dm : Dominik 

.do : Dominik Cumhuriyeti 

.dz : Cezayir 

.ec : Ekvador 

.edu : Eğitim 

.ee : Estonya 

.eg : Mısır 

.er : Eritre 

.es : İspanya (España) 

.et : Etiyopya 

.eu : Avrupa Birliği 

.fi : Finlandiya 

.fj : Fiji 

.fk : Falkland Adaları 

.fm : Micronezya 

.fo : Faroe Adaları 

.fr : Fransa 

.ga : Gabon 

.gb : Birleşik Krallık | az kullanılır; ana uzantı .uk dır 

.gd : Grenada 

.ge : Gürcistan 

.gf : Fransız Guyanası 

.gg : Guernsey 

.gh : Gana 

.gi : Gibraltar 

.gl : Greenland 

.gm : Gambia 

.gn : Gine 

.gov : hükümet – government 

.gp : Guadeloupe 

.gq : Equator Ginesi 

.gr : Yunanistan 

.gs : Güney Georgia and Güney Sandwich Adaları 

.gt : Guatemala 

.gu : Guam 

.gw : Guinea-Bissau 

.gy : Guyana 

.hk : Hong Kong 

.hm : Heard Adası ve McDonald Adaları 

.hn : Honduras 

.hr : Hırvatistan (Hrvatska) 

.ht : Haiti 

.hu : Macaristan 

.id : Endonezya 

.ie : İrlanda 

.il : İsrail 

.im : Isle of Man 

.in : Hindistan 

.info : İnformation 

.int : Uluslararası örgütler 

.io : Hint Okyanusundaki İngiliz Toprakları 

.iq : Irak 

.ir : İran 

.is : İzlanda 

.it : İtalya 

.je : Jersey 

.jm : Jamaika 

.jo : Ürdün 

.jp : Japonya 

.ke : Kenya 

.kg : Kırgızistan 

.kh : Kamboçya (Khmer) 

.ki : Kiribati 

.km : Komor 

.kn : Saint Kitts ve Nevis 

.ko : Kosova 

.kr : Güney Kore Cumhuriyeti 

.kw : Kuveyt 

.ky : Cayman Adaları 

.kz : Kazakistan 

.la : Laos 

.lb : Lübnan 

.lc : Saint Lucia 

.li : Liechtenstein 

.lk : Sri Lanka 

.lr : Liberia 

.ls : Lesotho 

.lt : Litvanya 

.lu : Lüksemburg 

.lv : Letonya 

.ly : Libya 

.ma : Fas 

.mc : Monako 

.md : Moldova 

.mg : Madagaskar 

.mh : Marshall Adaları 

.mil : ABD askeri birimleri 

.mk : Makedonya 

.ml : Mali 

.mm : Myanmar 

.mn : Moğolistan 

.mo : Macau 

.mp : Kuzey Mariana Adaları 

.mq : Martinik 

.mr : Moritanya 

.ms : Montserrat 

.mt : Malta 

.mu : Mauritius 

.museum : Müze 

.mv : Maldivler 

.mw : Malawi 

.mx : Meksika 

.my : Malezya 

.mz : Mozambik 

.na : Namibya 

.name : Özel kişiler, ismen 

.nc : Yeni Kaledonya 

.ne : Nijer 

.net : Network 

.nf : Norfolk Adası 

.ng : Nijerya 

.ni : Nikaragua 

.nl : Hollanda 

.no : Norveç 

.np : Nepal 

.nr : Nauru 

.nu : Niue 

.nz : Yeni Zelanda 

.om : Oman 

.org : Kuruluş, örgüt 

.pa : Panama 

.pe : Peru 

.pf : Fransız Polonezyası | Clipperton Adası dahil 

.pg : Papua Yeni Gine 

.ph : Filipinler 

.pk : Pakistan 

.pl : Polonya 

.pm : Saint-Pierre ve Miquelon 

.pn : Pitcairn Adaları 

.pr : Porto Riko 

.pro : professions 

.ps : Filistin | Batı Şeria ve Gaza 

.pt : Portekiz 

.pw : Palau 

.py : Paraguay 

.qa : Katar 

.re : Réunion 

.ro : Romanya 

.ru : Rusya 

.rw : Rwanda 

.sa : Suudi Arabistan 

.sb : Solomon Adaları 

.sc : Seyşeller 

.sd : Sudan 

.se : İsveç 

.sg : Singapur 

.sh : Saint Helena 

.si : Slovenya 

.sj : Svalbard ve Jan Mayen Adaları 

.sk : Slovakya 

.sl : Sierra Leone 

.sm : San Marino 

.sn : Senegal 

.so : Somali 

.sr : Surinam 

.st : São Tomé ve Príncipe 

.su : Eski Sovyetler Birliği 

.sv : El Salvador 

.sy : Suriye 

.sz : Svaziland 

.tc : Turks and Caicos Adaları 

.td : Çad 

.tf : Antartika’daki Fransız toprakları 

.tg : Togo 

.th : Tayland 

.tj : Tacikistan 

.tk : Tokelau

.tl : Timor-Leste | eski uzantı .tp 

.tm : Türkmenistan 

.tn : Tunus 

.to : Tonga 

.tp : Doğu Timor 

.tr : Türkiye 

.tt : Trinidad ve Tobago 

.tv : Tuvalu 

.tw : Çin Halk Cumhuriyeti Tayvan 

.tz : Tanzanya 

.ua : Ukrayna 

.ug : Uganda 

.uk : Birleşik Krallık 

.um : United States Minor Outlying Islands

.us : Amerika Birleşik Devletleri 

.uy : Uruguay 

.uz : Özbekistan 

.va : Vatikan 

.vc : Saint Vincent and the Grenadines

.ve : Venezuella 

.vg : Birleşik Krallık Virgin Adaları 

.vi : Amerikan Virgin Adaları 

.vn : Vietnam 

.vu : Vanuatu 

.wf : Wallis ve Futuna 

.ws : Samoa Eski adı Batı Samoa 

.ye : Yemen 

.yt : Mayotte 

.yu : Yugoslavya 

.za : Güney Afrika | Zuid Afrika 

.zm : Zambiya .zw : Zimbabwe

Barındırma (hosting) nedir? Web sayfaları internet bağlantısına gerek olmayan herhangi bir bilgisayarda yayına hazır hale getirilebilir. Ancak bir web sitesinin yayın yapabilmesi için, sabit IP numarasına sahip bir sunucu üzerinden internete açılmalıdır. Bu sayede web sitesine girmek isteyen kullanıcılar, bu sunucuya bağlanarak web sitesini oluşturan dosyaları kendi bilgisayarlarına kopyalamak yoluyla web sitesini görüntülemiş olurlar. Barındırma (hosting) hizmeti, bu yayını yapan sunucular için gereken teknik ve fiziksel altyapının oluşturulmasıdır.

Barındırma (hosting) nedir? Web sayfaları internet bağlantısına gerek olmayan herhangi bir bilgisayarda yayına hazır hale getirilebilir. Ancak bir web sitesinin yayın yapabilmesi için, sabit IP numarasına sahip bir sunucu üzerinden internete açılmalıdır. Bu sayede web sitesine girmek isteyen kullanıcılar, bu sunucuya bağlanarak web sitesini oluşturan dosyaları kendi bilgisayarlarına kopyalamak yoluyla web sitesini görüntülemiş olurlar. Barındırma (hosting) hizmeti, bu yayını yapan sunucular için gereken teknik ve fiziksel altyapının oluşturulmasıdır.

FTP nedir? FTP, "File Transfer Protocol" (Dosya Transferi Protokolü) kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır. FTP, internete bağlı iki bilgisayar arasında dosya aktarımı yapmak için geliştirilen bir internet protokolüdür. Geçmişte, FTP yapmak için görsel arayüzlü programlar henüz geliştirilmemişti. Bu nedenle FTP yapmak için, metin temelli bir program aracılığı ile, komutları metin olarak ayrıntılı bir şekilde yazmak gerekiyordu, bu nedenle FTP yapmak zahmetli bir işti. Ancak günümüzde internetin yaygınlaşması ve daha insanın FTP yapmaya ihtiyaç duymasıyla birlikte, görsel arayüz kullanan FTP programları da pek çok firma tarafından geliştirilmeye başlandı ve FTP yapmak ezbere bilinmesi gereken onlarca komuttan oluşan bir yük olmaktan çıktı.

http nedir? http, "Hyper Text Transfer Protocol" (Hiper Metin Transferi Protokolü) kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır. İnternette sunucular ve son kullanıcılar arasında bilgilerin nasıl aktarılacağına dair kurallar ve yöntemleri düzenleyen bir sistemdir. Bir web sitesine bağlanmaya çalıştığınızda, siz adresin başına bunu yazmasanız da tarayıcınız bunu otomatik olarak ekler, çünkü sunuculardan web sitelerine ait bilgileri indirebilmeniz için, "http" protokolü ile bir istekte bulunmanız gerekmektedir. Adreslerin başına eklenen "http", sunucuya web sitesi ile ilgili bilgileri size "http" kuralları çerçevesinde iletmesi komutunu verir ve iletişim başlar.

https nedir? http, "Hyper Text Transfer Protocol Secure" (Hiper Metin Transferi Protokolü - Güvenli) kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır. İnternette sunucular ve son kullanıcılar arasında bilgilerin "başkaları tarafından" okunamayacak şekilde nasıl aktarılacağına dair kurallar ve yöntemleri düzenleyen bir sistemdir. Özellikle internet üzerinden yürütülen bankacılık işlemleri için

banka siteleriyle bağlantı kurulduğunda ya da kredi kartıyla ödeme yapılan sistemlerde kredi kartı bilgileriniz doğrulanırken, tarayıcınızdaki adres çubuğunun başında "http" yerine "https" yazdığını görürsünüz. Başında "https" yazılan adreslerle bağlantı kurduğunuzda, bilgiler sadece karşı taraf ve sizin tarafınızdan okunabilecek şekilde şifrelenir. http ile yapılan bilgi alışverişinde ise bir şifreleme yoktur, başka kişiler de sizin aldığınız ve verdiğiniz bilgilere ulaşabilir. https, bilgi güvenliği gereken zamanlarda uygulanan bir güvenli iletişim protokolüdür.

Tarayıcı nedir? İnternette yer alan belgelerin yazıldığı bilgisayar dilini deşifre edip; sizin bu belgeleri monitörünüzde yazılar, resimler ve benzeri belgeler olarak görmenizi sağlayan aracı programlardır. Donanım açısından mükemmel bir bilgisayarınız ve mükemmel bir internet erişiminiz olsa bile, internet belgelerini sizin anlayabileceğiniz hale getiren tarayıcılar olmadan internetten faydalanamazsınız. İnternet tarayıcılarının başlıca ikisi Mozilla Firefox ve Internet Explorer'dır. Bunlar, kullanımı ücretsiz olan programlar olup, yeni alınan hemen her bilgisayarda kurulurlar.

URL nedir? URL, "Uniform Resource Locator" (Özgün Kaynak Adresi) kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır. İnternet yoluyla insanların kullanımına sunulmuş olan her metnin, resmin ya da belgenin kendine ait ve tek olan bir adresi vardır ve buna URL (Özgün Kaynak Adresi) adı verilir. http://www.gantep.edu.tr şeklindeki URL, Gaziantep Üniversitesinin ana sayfasının özgün kaynak adresi, yani URL'sidir.

1. World Wide Web (Web) Nedir? 2. HTTP ve HTML Nedir? 3. URL Nedir? 4. Web ile bu kadar farklı veri yapıları nasıl bir arada kullanılabilir? 5. Web Sayfası nedir? 6. Web servislerine nasıl erişilir? Popüler Web Listeleyici Programlar hangileridir? 7. Web üzerinde ne tip bilgilere ulaşabilirim? 8. Web ile erişilebilecek bilgilerin yeraldığı bir katalog var mı? 9. Web üzerindeki "yeni eklenmiş" linkleri/bilgileri görebilir miyim? 10. Bir Web sayfasına bağlandığımda bilgisayarıma virüs geçebilir mi? 11. Web ile Gopher ve WAIS arasında ne gibi farklar vardır? 12. Web üzerinden nasıl FTP yaparım? 13. Web üzerinden USENET haberlerini nasıl okuyabilirim? 14. Listelediğim bir Web Sayfasının HTML kodunu görebilir miyim? 15. Helper Applications ve Plug-In'ler 16. Bookmark nedir? 17. Web Listeleyicisi ile bulduğum bir dosyayı yerel diskime saklamak istiyorum. Ne yapmalıyım? 18. Web Sayfalarındaki resimleri kendi bilgisayarıma nasıl alırım? 19. Bağlandığım bir sayfayı herşeyi ile kaydedip, daha sonra buraya bağlanmadan kaydettiğim sayfayı listeleyebilir miyim? (Off-Line Browsing). 20. Bağlandığım bir sayfanın içeriğinin değişip değişmediğini nasıl anlayabilirim? 21. Web ile aradığım bir bilgiye en kolay nasıl ulaşırım?, Popüler Arama/Sorgulama Sistemleri Nelerdir? 22. Web kullanarak kişi, adres, e-posta adresi, web adresi, telefon numarası vb sorgulama : Internet White Pages 23. Web kullanarak dosya/bilgisayar programı sorgulama ve alma : Önemli

Public Domain Dosya Merkezleri ve Sorgulama Servisleri 24. Netscape konfigurasyonunu nasıl ayarlayabilirim? 25. Java, HotJava ve JavaScript 26. ActiveX ve VBScript 27. CGI nedir? 28. Kendi Web Sayfamı Nasıl Oluşturabilirim? 29. Güvenlikli ve Güvenliksiz (Secure/unsecure) Web Erişimi Nedir? 30. Sadece e-posta erişimim var. Hala web kullanma şansım var mı? 31. Telnet üzerinden web kullanımı 32. Web kullanımı ile ilgili akılda tutulması gerekenler 33. Web Televizyonu (Web TV) nedir? 34. Bağlandığım Web sayfalarındaki bazı Türkçe harfleri düzgün göremiyorum, sorun ne? 35. Bedava kişisel Web sayfası hizmeti veren servisler 36. VRML (Virtual Reality Modelling Language) 37. Web için Proxy Servisi Tanımlamaları 38. Push Teknolojisi Nedir? 39. Web'in geleceği 40. Web'in kısa tarihi

1. World Wide Web Nedir? WWW, Web, ya da W3 (World Wide Web), yazı, resim, ses, film, animasyon gibi pek çok farklı yapıdaki verilere kompakt ve etkileşimli bir şekilde ulaşmamızı sağlayan bir çoklu hiper ortam sistemidir. Hiper ortam, bir dökümandan başka bir dökümanın çağırılmasına (navigate) olanak sağlar (iç içe dökümanlar). Bu ortamdaki her veri (object), başka bir veriyi çağırabilir (link). Link, aynı döküman içinde başka bir yere olabildiği gibi, fiziksel olarak başka bir yerde (internet üzerindeki herhangi bir makinada) de olabilir. Bütün bu farklı yapıdaki veriler uygun bir standart ile bir arada kullanılıp bir Web Listeleyicisinde (Web Browser) görüntülenebilir. Web'in diğer bir işlevi de, öteki bazı internet servislerini kendi içerisinde barındırmasıdır (ftp, gopher, news, wais gibi). Web uygulamaları (Web sayfaları),Web Listeleyicilerinde (Browser, Gezgin, Tarayıcı) görüntülenir. Web sayfaları, başka sayfalara ve değişik türden verilere hiper linkler içermektedir. Buralara fare ile tıklayarak, başka sayfalara, oradan da başka sayfalara geçeriz. Bu aslında çok basit bir bilgiye ulaşım modeli. Web Sistemleri, kullanılan platformdan bağımsızdır. Bir Macintosh, Pc ya da Unix Web Listeleyicisi aynı sayfaları, aynı şekilde alırlar. Sayfaların alındığı Web Servisleri de farklı bilgisayar platformlarında olabilir. Web Listeleyicileri ve Web Servis Sağlayıcı Ortamlar hemen hemen tüm dünyada her yerde vardır ve global olarak kullanımları üstel bir şekilde artmaktadır. Web yapısının bu kadar çok kabul görmesinin bazı sebeplerini sıralamak gerekirse : � Herşeyden önce Web, açık bir sistem. Platform, bilgisayar, işletim sistemi vb bağımlı değil. � Web üzerinden pek çok bilgi kaynağına kolayca erişilebilir. � Web uygulamaları geliştirmek ve bunları kullanıma sunmak çok kolay. Çoğu durumda, uzmanlık gerektirmiyor ve fazla bilgisi olmayan birisi bile

Web sayfaları dizayn edip kullanıma sunabilir. � Web ortamları artık son derece dinamik. Java ve ActiveX kullanarak, tamamen konfigüre edilebilir client (istemci) uygulamaları geliştirmek mümkün. Java kullanarak, söz gelimi bir firma, ürün tanıtımları için, dinamik bir şekilde kendiliğinden oluşan uygulamalar yaratabilir ve sayfa içerikleri kendiliğinden değişebilir.Bir kullanıcı, isteğine bağlı bir şekilde, bağlandığı bir veri tabanından bilgileri istediği gibi farklı gruplarda isteyebilir (client side corporation). � Aranılan bilgilere, birtakım tarama mekanizmaları (Search Engines) sayesinde kolayca ulaşılabilir. Klasik Web tanımı böyle. 1996'dan sonra, Web'in başka bir işlevi daha ortaya çıktı : Web aslında bir işletim sistemi!! Birbirine bağlı bilgisayarlar arasında veri paylaşımı için kuralları olan, iyi bir grafik ara birimli bir işletim sistemi. Şu an bile, Web arayüzü ile, sabit diskimizdeki dosyalar arasında gezinebiliriz. Tıpkı, başka bilgisayarlardaki sayfalar arasında gezindiğimiz gibi. Web arayüzlü işletim sistemleri konusunda ciddi araştırmalar var.

2. HTTP ve HTML Nedir? Web'in en ilginç yönlerinden biri de çok basit olmasıdır. Bir Web dökümanına ulaştığımızda herşey 4 ana fazda gerçekleşir: (1) Bağlantı (2) Ne istediğimizin web servisineiletilmesi (3) Cevap (4) ilgili sayfaya yapılan bağlantının kesilmesi. Bu ana safhalar, web üzerinde iletişimin kurallarını tanımlayan bir protokolü oluştururlar. Bu protokole de, Hyper Text Transfer Protocol (HTTP) denir. Bağlantı safhasında, web erişiminde kullanılan bir web listeleyici (browser, web client), ilgili bilginin olduğu web servisine bağlanır. Bu servislere HTTP servisleri de denir. Bağlantı sağlandıktan sonra web istemci programımız http servisine "ne istediğini" bildirir. Bu "istek",ileride görüleceği gibi, "http", "ftp", "e-mail" gibi bazı protokol kurallarını içerir ve bu işlemlere genel olarak "navigate" de denir. Bu isteği alan http servisi de, istediğimiz işlemi yapar ve cevabı bize gönderir. Biz de gelen cevabı webistemci programımızda görürüz. Eğer istek gerçekleştirilemiyorsa bir hata mesajı ile karşılaşırız. Son safhada ise, http servisine yaptığımız bağlantı kesilir. Web Listeleyicileri, "navigate" işlemini HTML (Hyper Text Markup Language) denen bir programlama dili yorumlayıcısı kullanarak yaparlar. HTML, ana hatları SGML (Standard Generalized Markup Language) ile belirlenmiş bir döküman formatlama dilidir. Bu dil, daha çok, yazılı bir dökümanı formatlamak ve bir objeden başka bir objeye linkler sağlamak ile ilgili komutlar içerir. HTML, HTTP ve ilgili diğer protokolleri kullanabilmek için renkli ve güzel kullanıcı arayüzleri hazırlamamızı olanaklı kılar. En son standart, HTML 3.2 'dir (1997 başı). HTML ve Web'in gelişimi ve standartlar ile ilgili her türlü bilgi WWW Consortium, http://www.w3.org/pub/WWW adresinden alınabilir. Ayrıca, CSS'nin HTML'yi kısaca tanıtan bölümüne gidip dil hakkında daha ayrıntılı bilgiler bulabilirsiniz. Son yıllarda, HTML içinde, salt döküman formatlama dışında işler yapan CGI, Java, JavaScript gibi unsurlar da kullanılmaktadır. Ayrıca, 2.0'dan sonraki sürümlerde, tablo kullanımı, doldurulabilir form kullanımı, frame vb gibi pek çok yenilik göze çarpmaktadır.

3. URL nedir? URL (Unform Resource Locators), Web Browser'lar içinden bir web servisine ya da diğer bazı internet servislerine yönlendirme yapılabilmesini sağlayan bir komut formatıdır. URL'ler bir bakıma, internet üzerinde erişebileceğimiz servisleri belirtmek, tanımlamak için kullandığımız adreslerdir. Web Browser içinden 'Open URL' ya da 'Open Location' şeklinde bir seçenek üzerinden uygun URL satırları verilerek, Web, FTP, news, gopher, wais, telnet erişimi yapılabilir. unix için lynx kullanarak, bu URL'ler bir parametre gibi verilir (lynx <URL satırı>) ya da ilk sayfadan GO seçilir. URL satırlarının genel formatı : <servis>://<adres>[:port_numarası]/<dizin>/dosya_adı şeklindedir. <servis> yerine web için http; gopher için gopher; wais için wais; haber grupları için news; telnet için telnet yazılmalıdır. Aşağıda bazı örnek kullanımlar gösterilmiştir. Web Erişimi : http://www.tubitak.gov.tr/form/index.html ; http://www.metu.edu.tr/METU/CC/OL/atlas.html http://www.itu.edu.tr http://www.itu.edu.tr/FAC/AER/AER/AER.HTML Gopher : gopher://gopher.itu.edu.tr:70/11/inet-turkey ; gopher://gopher.bilkent.edu.tr News : news:comps.os.linux FTP : ftp://ftp.metu.edu.tr/pub/mirrors/cica/winsock (anonymous FTP) ; ftp://akgul:xxx@info.bilkent.edu.tr (xxx yerine sifre gelmeli) (ftp için, file://... şeklinde bir kullanım da mümkün). Netscape Navigator, msie gibi bazı programlar, web adreslerini, http:// ön eki yazmadan da kabul etmektedirler. URL satırlarına dikkat edilirse, http, gopher, news ve ftp şeklinde tanıtıcı kelimeler URL satırlarının başına gelmektedir. Bunlar, bağlanılacak servise yapılacak bağlantı türünü (ftp, telnet, web gibi) belirtir. //'dan sonra gelen ise, bağlanılacak makina adı ve istediğimiz bilginin dizin/dosya adı bilgisidir. Web erişiminde, browser tarafından görüntülenen hiper ortam dosyalarının uzantısı .html ya da htm'dir. Eğer browser tarafından listelenecek html döküman ismi verilmezse, o web servis sağlayıcısına ait ilk giriş sayfası gelir. Buradan uygun linkler takip edilerek istenilen bilgilere kolayca ulaşılabilir. gopher erişiminde de eğer sadece gopher servis sağlayıcısının adresi verilmişse karşımıza o servisin Ana Gopher Menüsü çıkacaktır.

4. Web ile bu kadar farklı veri yapısı nasıl bir arada kullanılabilir? Web sistemlerine erişimi sağlayan programlar (Web Listeleyicisi, Browser) artık çoğunlukla grafik tabanlıdır (GUI) ve çoklu hiper ortamı oluşturan bileşenler (linkler) üzerine gelip fare ile bir kere tıklatma ile ilgili veriler ekranda görüntülenir. Hiper dökümanlar bazı anahtar kelimeler ya da cümleler ile birbirlerine bağlıdır. Ekrana gelen bir döküman içinde başka dökümanlara, ya da internet üzerindeki başka bilgisayarlardaki dökümanlara linkler varsa bu kısımlar normal yazıya göre daha farklı renkte, tarzda görünür. Bu alanlara fare ile tıklamak ilgili bilgiyi ekrana listelemek için yeterlidir. Gelen bilgi üzerinde de başka verilere/dökümanlara linkler olabilir. Hiper dökuman olarak hazırlanan dosyaların uzantısı ".htm" ya da ".html" dir. Burada önemli nokta, kullanıcı, her bir verinin/dökümanın tam olarak nerede

olduğunu bilmek zorunda değildir. Yukarıda anlatıldığı gibi, dökümanlara linkler olabileceği gibi resimlere, hareketli görüntülere (film), ses dosyalarına, resimlere de linkler olabilir. Önemli diğer bir nokta da, link olunan döküman aynı merkezde olmayabilir, aksine dünyanın diğer ucunda internete bağlı başka bir bilgisayarda da olabilir. Web Listeleyicileri bilgilerin e-mail ile başka kullanıcılara aktarılmasına olanak ta tanırlar. Web Sistemlerinin en önemli işlevlerinden birisi de, FTP, News, Gopher gibi diğer bazı servislere doğrudan erişim sağlamalarıdır. Söz gelimi, News kulanımı, artık Web Listeleyicilerinin önemli bir kısmı olmuş ve programla tam entegre hale gelmişlerdir.

5. Web Sayfası nedir? Web istemcisinin (Netscape, lynx, msie gibi), bir Web Servisine bağlandıktan sonra tek seferde transfer ettiği kompozit tüm verilerden oluşan html sayfasıdır.. Bu sayfadaki bilgiler kompozittir, çünkü hem grafik/resim bilgileri, hem normal text, hem ses, hem başka merkezlere ve başka dökümanlara linkler olabilir. Bu, o web servisinin bağlandığımızda gelen ilk sayfası ise, "home page" olarak da adlandırılır. home page'ler için dosya adı genellikle "default.html" ya da "index.html" olmaktadır. Aşağıdaki şekilde, Bir web sitesi ve içindeki hiyerarşik hiperlink mimarisi görülmektedir. Burada, hiperlinkli her bir döküman, yukarıda tanımını yaptığımız veri yapılarından herhangi birisi olabilmektedir.

6. Web servislerine nasıl erişilir? Popüler Web Listeleyici programlar hangileridir? Web servislerine "Web Browser" (Web Listeleyicisi) adı verilen kullanıcı ara birim programları ile erişilir. 1994'ün sonlarıda en popüler ve yaygın kullanımı olan Web Browser Mosaic idi. Bu yüzden Web denildiğinde Mosaic akla gelirdi. Mosaic, NCSA'da (National Center for Supercomputing Applications) geliştirilen bir Web Browser'dir ve hala kullanılmaktadır. Mosaic'i pek çok ortamda bulmak mümkündür(windows/unix/mac/). Mosaic programını geliştiren kişiler daha sonra NCSA'dan ayrılıp aynı işi yapan daha güçlü ve kullanımı iyi ticari bir yazilım geliştirmeye başladılar. Bu programın adı Netscape Navigator. Netscape'in ilk sürümü (1.0) 1994 sonlarında çıktı. Netscape'in dışında NCSA'dan lisanslı 4 Mosaic türevi vardır. Yarica Einet'in geliştirdiği Mac ve Windows ortamı için MacWeb, WinWeb, Windows altında çalışan Cello, X11 altında çalışan, Chimera, VIOLA, Midas, Unix ve VMS vt100 altında ve DOS'da calışan Lynx, VM'lerde Albert gibi yazılımlar vardır. W30'un geliştirdiği arena daha gelişkin bir browser olmayı hedeflemektedir. Netscape, şu an için, pek çok platformda desteklenen (win3.1/win95/nt,unix,mac,linux) ve en yaygın kullanılan Web Listeleyicisidir. 2.x ve 3.x sürümleri Normal ve Gold olmak üzere iki türlü çıkar. Gold sürümlerinde bir Web Editör (HTML ile Web sayfası hazırlamak için) vardır. 1997 Ekim sonu itibarıyla son sürümü 4.03 tür.. Java/JavaScript, HTML 3.2 ve 4.0, tablolar, frame-ler, animated gifs vb gibi pek çok modern özellikler içerir. Bu yeni 4.0 sürümünde, Netscape Composer (html editörü), Netscape Messenger (e-posta programı), Netscape Collabra (News Programı), ve Netscape Conference ile Navigator Communicator

(Navigator) birlikte gelmektedir. Özellikle e-posta modülü bir hayli iyileştirilmiş. Modüllerin birbiriyle olan entegrasyonu da iyi. Netscape Communicator paketi ile ücretsiz dağıtılan bir başka ürün de Netcaster. Netcaseter'in yaptığı, istediğiniz içerikteki haberleri sizin adınıza internetteki haber sitelerinden belli aralıklarla alıp bilgisayarınıza getirmek, bunları organize etmek ve size sunmak. Son 4.0 sürümünün, Netscape, public domain/shareware bir yazılımdır. Kişisel kullanımlarda ücretsizdir. Ticari kullanımı lisans ücretine tabidir. http://home.netscape.com 'dan hem en yeni sürümü, hem de genel kullanım ile ilgili daha ayrıntılı bilgi alınabilir. Yeni nesil web listeleyicilerinin (Netscape ve MSIE) sundukları önemli bir özellik te, haber amaçlı değişik sitelerdeki bilgileri otomatik olarak bilgisayarımıza yükleyen ve "Push" teknolojisi adı verilen ilave bileşenlerle donanmış olmalarıdır. Bu bileşen Netscape için Netcaster; MSIE için ise "Active Channel" adını almaktadır. 1995'in ortalarında, Microsoft, Mosaic tabanlı bir Web Listeleyicisi çıkardı : Microsoft Internet Explorer. Ilk çıkan sürüm, msie 2.0, ortalama bir mosaic taklidi web listeleyicisini geçemedi. 1996 Ağustos'ta çıkan 3.0 sürümü, Netscape ile karşılaştırılabilecek kadar iyi özellikler içermektedir. 3.0 sürümü ile, Microsoft, ActiveX teknolojisini de tanıtmıştır. Program, windows95/nt ve Macintosh ortamlarında çalışmaktadır. Kullanım ücretsizdir. (Freeware). 1997 Eylül sonunda ise, Microsoft MSIE'nin yeni 4.0 sürümünü çıkardı. Bu sürümün en dikkat çeken tarafı, windows95/nt masa üstü ile entegre olması. Böylece, sanki bir dosya yöneticisi ile diskinizde dolaşıyor gibi internet'te de dolaşabiliyorsunuz. Ayrıca, bu sürümle birlikte, Netcaster'a benzer işler yapan bir push teknolojisi olan "Active Channels" da geliyor. MSIE 4.0, şu an win'95/nt altinda çalışıyor. Mac PowerPC sürümünün de çıkacağı söyleniyor. Başka platformlar için (unix, os/2 vb) bu ürünün bir sürümü yok. Msie hakkında daha geniş bilgi, http://www.microsoft.com 'dan ilgili linkler takip edilerek alınabilir. Netscape ve Microsoft'un Web piyasasına hakim olma savaşı tüm hızıyla sürmekte. Bu, 1980 ve 90'lı yıllardaki işletim sistemleri savaşına benzese de, aralarında çok önemli ve enteresan bir fark var: Tüm Listeleyiciler (Browser) ve Web Servisleri, kim geliştirirse geliştirsin, Internet protokol ve standartları kullanılarak yapılıyor. Yani, platform ortak ve ortaya çıkan farklı ürünler -ister istemez- birbirlerine, büyük oranda, uyumlu. Öte yandan, Netscape, Temmuz 1997'de, "Aurora" isminde bir ürün geliştirdiğini duyurdu. Bu ürünün, Browser ile desktop arasindaki entegrasyonu sağlayacağı söyleniyor. Değişik platformlar için web bazı web listeleyicileri şunlardır : � Amiga o Lynx Browser : http://www.fhi-berlin.mpg.de/amiga/alynx.html o NCSA Mosaic : http://www.omnipresence.com/amosaic/2.0 � Macintosh o Netscape :http://www.netscape.com o Microsoft Internet Explorer : http://www.microsoft.com o NCSA Mosaic: ftp.ncsa.uiuc.edu/Mac/Mosaic � MS-DOS o DosLynx : ftp://ftp2.cc.ukans.edu/pub/WWW/DosLynx/

� MS-Windows 3.1/95/NT o Netscape :http://www.netscape.com o Microsoft Internet Explorer : http://www.microsoft.com o NCSA Mosaic: ftp.ncsa.uiuc.edu/PC/Windows/Mosaic o Opera : http://tucows.raksnet.com.tr/tucows/window95.html (ana menüden Web Browsers'ı seçin) o Ariadna : http://tucows.raksnet.com.tr/tucows/window95.html (ana menüden Web Browsers'ı seçin) � OS/2 o Netscape :http://www.netscape.com o OS/2 Warp için (3.0 ve sonrası) kendi browser'ı geliyor. o IBM OS/2 Web Explorer : ftp://ftp01.ny.us.ibm.net/pub/WebExplorer/ � UNIX o Lynx : http://www.w3.org/hypertext/WWW/Lynx/status.html o Netscape : http://www.netscape.com

7. Web üzerinde ne tip bilgilere ulaşabilirim? Teorik olarak herşeye!!!. Web, Internet üzerinde bilgilerin sunulduğu en büyük ortamdır ve biryerlerde, bir makinada, sizin aradığınız konu ile ilgili birşeyler de muhtemelen vardır. Insanların internet kullanma oranları arttıkça ulaşabileceğimiz bilgiler de artacak ve çeşitlenecektir.

8. Web ile erişilebilecek bilgilerin yeraldığı bir katalog var mı? Web üzerinde çalışan arama/sorgulama mekanizmaları ile istediğiniz bilgilere kolayca ulaşmanız olası. Bunun dışında, Web üzerindeki bilgilerin konulara göre bölündüğü ve sıkça güncellenen bir kütüphane servisi var : Web Virtual Library (http://www.w3.org/hypertext/DataSources/bySubject/Overview.html). Burada, kütüphane kataloğu tarar gibi, konu başlıkları üzerinden giderek ilgili linklere ulaşabilirsiniz. Bu servis, W3 Consortium (http://www.w3.org) tarafından düzenlenmektedir. Bu, web üzerindeki tek katalog değil. Diğerlerinin kısa bir listesi, bazı başlangıç noktalarının tanıtıldığı, "Internet Üzerinde Sorgulama (7. Bölüm)" kısmında bulunabilir.

9. Web üzerindeki "yeni eklenmiş" linkleri/bilgileri görebilir miyim? comp.infosystems.www.announce Usenet haber grubunda, Web üzerindeki yeni bilgi kaynakları ve sitelerinin duyuruları yapılmaktadır. Buradan öğrenmek mümkün. Ayrıca, comp.internet.net-happenings haber grubu da, internet ile ilgili genel duyuruların yapıldığı bir ortamdır. Doğrudan Web Listeleyicilerindeki menü sisteminden "What is New" (Netscape için) ve "What is New with the NCSA Mosaic" (Mosaic için) gibi yerlerden de birtakım "yeni kaynaklara" ulaşmak mümkün. Ayrıca, http://newtoo.manifest.com (What's new too!) servisini kullanarak, yeni eklenen linkler ile ilgili bazı bilgiler bulabilirsiniz. http://www.news.com (News Com) da, ilginç ve yeni siteler bulabileceğiniz bir yer.

10. Bir Web sayfasına bağlandığımda bilgisayarıma virüs geçebilir mi? Hayır, hiç bir şekilde bir web sayfasına bağlandığınızda makinanıza virüs geçemez. Ancak, web ile aldığınız programları alır almaz çalıştırırsanız, (özellikle güvenemediğiniz sitelerden aldığınız programlar) eğer o program

virüslü ise, makinanız virüs kapabilir. Bu yüzden, güvenemediğiniz yerlerden, "exe(cutible)" dosyaları (programlar) web ile alırken dikkatli olmak lazım; hemen çalıştırmayın. web ile dökümanları, resimleri vb listelemenin tehlikesi yoktur.

11. Web ile Gopher ve WAIS arasında ne gibi farklar vardır? He üçü de, bir servisten aldığı bilgileri, kullanıcıya sunan sistemlerdir. Bu sistemler, verileri işleyişlerindeki farklılıklar ile birbirlerinden ayrılırlar. Daha sonra görüleceği gibi, Gopher sistemlerinde karşılaştığımız veriler bir menü sistemi, bir döküman, bir indeks dosyası, ya da bir telnet uygulamasıdır. WAIS'te, herşey bir indekstir ve seçilen her indeks için bize bir döküman gelir. Web ise, herşey, hiperlink'tir ve bu linkler üzerinde tarama yapılabilir. Bu haliyle Web, gopher ve wais'i kapsar. Söz gelimi, bir gopher menüsü, web için, bazı adreslere linkler bulunduran sıradan bir liste gibidir. Web, bütün bunların ötesinde, her türlü veri grubuna linkler oluşturabilir ve çok daha fazla fonksiyoneldir. Gelişmeye daha açıktır. Gopher ve wais sistemleri, yavaş yavaş yerlerini web sitemlerine ve bunların üzerinde çalışan arama sistemlerine (web search engines) bırakmaktadır.

12. Web üzerinden nasıl FTP yaparım? URL satırını uygun vererek hem anonymous ftp hem de normal FTP yapmak mümkün. Böyle bir URL satırının genel formatı : ftp://user:pw@adress:port_no/<directory_bilgisi> şeklindedir. port_no verilmezse 21 olarak alınır (FTP port). user:pw verilmezse, bu, anonymous ftp demektir. Aşağıdakiler örnek URL'lerdir. ftp://oak.oakland.edu ftp://gokcol:****@sariyer.cc.itu.edu.tr/win95/xxx (**** yerine şifre gelmeli) Eğer Web Listeleyicileri üzerinden FTP yapma imkanınız varsa, bunu normal FTP'ye tercih edin. Web ara birimli FTP'lerde, bağlandığımız bilgisayardaki dizin ve dosya bilgileri standart gopher menüleri şeklinde gelir. Çoğunlukla, mouse hareketleri ile dosya aktarımı/dizin değiştirme gibi temel komutlar icra edilir. Kullanımı çok kolaydır.

13. Web üzerinden Usenet haberlerini nasıl okuyabilirim? usenet haberlerine web üzerinden (news:news-servisi-adı/grup-adı) şeklindeki bir URL formatı ile erişilebilir. Bunun yanında, news okuma sistemleri, Netscape ve Msie gibi listeleyicilerin ayrılmaz parçaları olmuşlardır. Söz gelimi, Netscape için, Window menüsünden, "Netscape News" seçilerek news okunabilir. Tabii, önce gerekli konfigürasyonların yapılması gerekir.

14. Listelediğim bir Web Sayfasının HTML kodunu görebilir miyim? Evet, görebilirsiniz. Netscape için, View menüsünden "View Document Source" seçilerek görüntülenen sayfanın HTML hali listelenebilir. Netscape için, eğer bir editör (html editör ya da bir metin (ascii) editörü) tanımlamışsanız, aynı menüden "Edit Document Source" seçilerek sayfanın HTML hali bir editöre getirilebilir. Bu, kendi sayfalarınızı oluşturmada size birhayli yardımcı olabilir. yoldur. Benzer seçenekler msie için de vardır.

15. Helper Applications ve Plug-In'ler Web Listeleyicileri, aldıkları bir bilgiyi ekrana göndermeye çalışır. Eğer

bu bilgi normal düz yazı ise, bunu ekranda yazı olarak görürüz. Eğer istenirse, belirli türden dosyalar web üzerinden alındıktan hemen sonra "ekrana listelemek yerine" başka şeyler de yaptırılabilir. Söz gelimi, uzantısı .DVI olan bir derlenmiş TeX dosyasını aldıktan sonra bir dvi viewer devreye girip bu dosyayı görüntüleyebilir. Ya da, uzantısı .TIFF olan bir grafik dosyasını, değişik bir ses dosyasını vb üzerine mouse ile TIK-layıp aldığımızda bunlarla ilgili yerel diskimizdeki bazı programların çalışmasını isteyebiliriz. Bu tip DIŞ PROGRAMLAR, "helper applications" (yardımcı uygulamalar) olarak adlandırılırlar. Web ortamının aslında çok değişik kompozit verilerden oluştuğunu söylemiştik. İlk zamanlarda bu, yazı, standart ses dosyası (wav) ve resim dosyası (gif) iken, daha sonra bunlara daha farklı tipte veriler katıldılar: Video formatları (.mov, .mpeg, .avi), değişik resim formatları (.jpeg, .png vb.), ses formatları (.mid, .au) diğer bazı formatlar (Live3D, Shockwave, RealAudio) gibi.. Farklı formatlardaki verilerin kullanımı yaygınlaştıkça, yardımcı uygulamalar yerine, doğrudan Web Listeleyici programlara eklenebilen bir mekanizma çıktı ortaya : Plug-In. Söz gelimi, MIDI formatındaki müzik dosyaları içeren bir arşive girdiğinizde, eğer MIDI- PlugIn'iniz yüklü ise, anında bu tip dosyaları çalabilirsiniz. Ya da, Quick Time (.mov) film dosyalarının olduğu bir siteye bağlandığınızda, eğer Quick Time Plug-In yuklemişseniz, gene, Web ortamınızı terketmeden (çoğunlukla dosyayı almaya başladığınız andan itibaren) seyredebilirsiniz. Plug-In ler ile çalıştırılan uygulamalar, sanki Web Sisteminin bir parçası imiş gibi davranmaktadır (MIDI Plug-In de, web listeleyicinizin bir köşesinde bir kontrol panelinin çıkması gibi). Netscape ve Microsoft Internet Explorer, Plug-In teknolojisini desteklemektedir. Eğer kullandığınız listeleyici (browser), sizde yüklü olmayan bir "Plug-In" kullanan bir uygulama ile karşılaşırsa, otomatik olarak ilgili "Plug-In" dosyalarını alabilir ve sisteminize yükleyebilir.

16. Bookmark nedir? Web üzerinden sıkça bağlandığımız servislere ait URL satırlarını saklamamımızı, böylece tek seferde o uzun URL satırını yazmadan ilgili servise erişmemizi olanaklı kılan bir özelliktir ve tüm Web Browser'larda bulunur. Browser'lardaki "Add Bookmark" benzeri bir seçenek kullanıldığında o an bulunduğumuz noktaya ait URL satırı bir "Bookmark" olarak kaydedilir. Bookmark, genellikle, kullandığımız Web Browser menüleri arasında ayrı bir menü olarak görünüz ve her eklediğimiz URL, ilgili menüye ilave 1 satır ekler. Bookmark'ları harici (bir yere bağlğ değilken) olarak ta oluşturmak mümkündür. Bookmark, çok yararlı bir mekanizmadır. Mutlaka kullanmaya çalışmalıyız. msie 'de, Bookmark yerine "Favorites" (Favori Linkler?) kullanılmaktadır. Kullanımı "Bookmark" ile aynıdır.

17. Bir dosyayı ekrana listelemek yerine yerel diskime saklamak istiyorum. Ne yapmalıyım? Web'de gezinirken karşılaştığımız bağlantıların (link) bazıları birtakım programlara, ya da dökümanlara olabilir. Normal şartlar altında, bir bağlantı (link) fare ile seçildiğinde, ilgili linkten gelen bilgiler öncelikle web listeleyicinizin ekranına gelmeye çalışır. Söz gelimi, .GIF uzantılı bir resim dosyasına bağlantı (link) varsa ve biz bu bağlantıyı

belirten yolu seçmişsek (üzerine gelip fare ile tıklayarak) normal olarak browser o resimi ekrana görüntülemeye ve eğer tanımlanmışsa, bir yardımcı uygulama ya da plug-in kullanmaya çalışır. Bu dosyayı diske saklamak için, Netscape ve msie kullanıyorsak, üzerine gelip klavyedeki SHIFT tuşuna basılı durumda iken SOL fare tuşunu tıklatırsak ilgili döküman diske saklanacaktır. Mosaic'te 'Load to Local Disk' şeklinde bir seçenek te bulunmaktadır. Bu seçilerek tüm transferlerin diske olması da sağlanabilir. Bu kurallar, hem FTP hem de HTTP için geçerlidir.

18. Web Sayfalarındaki resimleri kendi bilgisayarıma nasıl alırım? Eğer Netscape ya da msie kullanıyorsanız, saklamak istediğiniz resmin üzerine gelip farenin sağ tuşuna basarsanız, karşınıza bir pop-up menü sistemi çıkacaktır. Buradan "Save Image As" (netscape için) seçerek ilgili resmi kendi makinanıza (yerel diskinize) saklarsınız. Mosaic, "Load to Local Disk" şeklinde bir seçenek sunmaktadır. Bu seçenek aktif hale getirilirse, sayfa yeniden listelendiğinde (reload) mosaic bize resimler için dosya adı soracaktır (diskimize saklamak için).

19. Bağlandığım bir sayfayı herşeyi ile kaydedip, daha sonra buraya bağlanmadan kaydettiğim sayfayı listeleyebilir miyim? (Off-Line Browsing). Bu mümkün. Bir sayfayı, daha sonra aynen listelemek için, sayfadaki tüm hiperlink objeleri (resim/ses vb) kaydetmeli ve her objenin link bilgisini, objeleri sakladığınız kendi makinanızdaki dizin bilgileri ile değiştirmelisiniz (yerel kopya/local copy). Ayrıca, sayfayı HTML formatında kaydetmelisiniz. Normal olarak her web listeleyicisi, yüklenen sayfanın HTML olarak yerel diske kaydedilmesine olanak tanır. Ancak, bu yöntem döküman içindeki resimcik ve diğer benzeri objeleri kaydetmeyecektir. Bütün bunları el ile tek tek yapmak çok zahmetli. Bağlandığınız sayfaların yerel kopyalarını çıkaran yardımcı araçlar var. Netscape için, eğer Gold sürümünü kullanıyorsanız, sayfa yüklendikten sonra "Edit" tuşuna basarsanız, ilgili sayfa "Netscape Editör" ortamına gelir ve tüm linkler otomatik değişerek sayfayı ve bileşenlerini (tüm objeleri) diskinize saklayabilirsiniz. Daha sonraki bir zamanda, File menüsünden "Open File" ile ilgili HTML dosyasını çağırabilirsiniz. (Netscape Navigator Gold 3.01 sürümü, "frame" içeren sayfaları editör ortamına getiremiyor). Ayrıca, yine Netscape için, "Netscape Power Pack 2.0" (http://home.netscape.com/comprod/powerpack.html ) paketi içinde yer alan Netscape SmartMarks daha esnek bir yapı içinde dökümanların yerel kopyalarını çıkarmanızı sağlamaktadır. Netscape 4.x kullanıyorsanız, sayfa yüklemesi bittikten sonra, "File" menüsünden Edit Page (ya da bir frame içindeyseniz "Edit Frame") seçilerek ilgili sayfayı 3.x'e benzer şekilde bir editör ortamına getirebilir, sonrasında da diskinize saklayabilirsiniz. Web listeleyicileri, ziyaret edilen sitelerle ilgili aldıkları her şeyi "Cache" adı verilen bir geçici disk alanında tutarlar. Bu alanları analiz edip ziyaret ettiğiniz sayfaları tekrar alan bazı programlar mevcut. Bunların en meşhurlarından birisi UnMozify. Programın hem Netscape hem de MSIE için sürümleri var ve Win'95/NT altında çalışıyor. Raksnet Tucows (http://tucows.raksnet.com.tr/tucows) yansısından alabilirsiniz. Bunların dışında, bir web sayfasını "herşeyiyle" alıp diskinize saklayan 3.

parti programlar da var. Tucows arşivinde, Web Browsers ile ilgili kısımlarda birkaç tane bulabilirsiniz. Win'95/NT için Web Downloader isimindeki programı http://www.saransk.sitek.net/pages/arny adresinden alabilirsiniz. Program bedava (freeware).

20. Bağlandığım bir sayfanın içeriğinin değişip değişmediğini nasıl anlayabilirim? Herhangi bir anda, Web Listeleyicinizin "Reload" (Netscape için) tuşuna basarsanız, bağlandığınız sayfa en son haliyle yeniden listelenecektir. Günümüzde kullanılan web listeleyicileri, en son eriştikleri sayfalara ait bilgileri "cache" sistemi içinde sabit diskimizde bir süre saklamaktadırlar. Bu yüzden, bir siteye bağlandığımızda, belli bir sayfayı listelemişsek, o sayfaya her gidişimizde aynı içerik gelir. Reload ile, sayfanın o anda değişip değişmediğini saptayabiliriz. Eğer amacınız siz bağlı olmasanız bile, belli bir sayfanın değişip değişmediği hakkında bilgi almaksa, bu işi yapan bir e-posta servisi var: URL Minder : <http://www.netmind.com/URL-minder/URL-minder.html URL Minder servisi, sizin istediğiniz sayfa (sayfalar?) değiştiğinde bunu size e-posta ile haber veren bir robot program. İlgili adresten kullanım ile ilgili gerekli bilgileri alabilirsiniz. Öte yandan, eğer Netscape 4.x kullanıyorsanız, "Bookmark" olarak kaydettiğiniz tüm web sayfalarının son ziyaretinizden bu yana değişip değişmediğini anlayabilirsiniz. Bunun için, "Bookmark" editöründe iken "View" menüsünden "Update Bookmarks" ı seçmelisiniz.

21. Web ile aradığım bir bilgiye en kolay nasıl ulaşırım? Popüler Arama/Sorgulama Sistemleri Nelerdir? Internet üzerindeki kaynakları sorgulamak ve aradığımız bilgilere ulaşmak için kullandığımız Web üzerindeki tarama mekanizmaları ile ilgili ayrıntılı bilgiler 7. Bölüm'de (Internet Üzerinde (Bilgi, Dosya, Adres, Kişi Adı vb) Sorgulama Mekanizmaları ) verilmiştir.

22. Web kullanarak kişi, adres, e-posta adresi, web adresi, telefon numarası vb sorgulama: Internet White Pages Sorgulama Servisleri, çoğunlukla, ismini bildiğiniz bir kişinin (kayıtlıysa) e-posta, web adreslerini; bazen telefon numarası ve posta adreslerini bulmanızı sağlayacak ek servisler ve bu işi yapan özel Sorgulama servislerine linkler de sunmaktadırlar. Bunlar, genellikle, "Internet White Pages" olarak adlandırılır. Konu hakkında daha ayrıntılı bilgi, 7. Bölüm'de (Internet Üzerinde (Bilgi, Dosya, Adres, Kişi Adı vb) Sorgulama Mekanizmaları ) verilmiştir.

23. Web kullanarak dosya/bilgisayar programı arama ve alma : Önemli Public Domain Dosya Merkezleri ve Sorgulama Servisleri Dosya servisleri, geleneksel olarak, FTP siteleri olarak adlandırılır ve buralara FTP ile bağlanılarak programlar alınırdı. Aradığımız bir dosyayı bulmak içinse Archie kullanırdık. Hala, FTP erişimi ile dosya servisi sunan pek çok site var. Web sistemlerinin gelişmesi ile, dosya servisleri de yavaş yavaş FTP platformundan Web platformuna doğru kaymaktadırlar. Çok değişik konularda binlerce programın/dosyanın olduğu pek çok site var. Bu konuda

ayrıntılı bilgi 7. Bölüm'de (Internet Üzerinde (Bilgi, Dosya, Adres, Kişi Adı vb) Sorgulama Mekanizmaları ) verilmiştir.

24. Netscape konfigürasyonunu nasıl ayarlayabilirim? Bu bölümde, Netscape Navigator Gold 2.x ve 3.x ve 4.x için konfigürasyon seçenekleri hakkında bazı bilgiler verilmiştir. Yeni çıkan 4.0 için konfigürasyon bilgileri aynı olmakla birlikte yeni ve veriliş şekilleri değişiktir. 4.0 sürümü için bu bilgilere Edit Menüsü altında "Preferences" seçilerek ulaşılabilir. Microsoft Internet Explorer için de benzer bilgiler birsonraki sürümle birlikte verilecek. Eğer doğrudan Netscape 4.x konfigürasyon seçeneklerine ulaşmak istiyorsanız buraya tıklayın. Netscape 2.x ve 3.x için Konfigürasyon Seçenekleri Netscape'in bu sürümlerine ait konfigürasyon seçenekleri ana menü sistemindeki "Options" seçeneğinde listelenmiş. Options altında asağıdaki kısımlar vardır: � General Preferences : Browser ile ilgili genel tanımlamalar, seçenekler � Editor Preferences (Gold Sürümünde) : Editör ile ilgili parametreler � Mail and News Preferences : e-posta ve news arayüzü parametreleri � Network Preferences : Doğrudan ağ ile olan haberleşme ile ilgili parametreler � Security Preferences : Güvenlik parametreleri General Preferences :

Appearance : Toolbars kısmında, Netscape yardımcı ikon sisteminin nasıl olması gerektiği veriliyor (Sadece Ikon, Sadece Yazı, Yazı ve İkon birlikte (default)) Startup kısmında, Netscape ilk çalıştırıldığında hangi sayfanın geleceği, Browser, Mail ve News Sistemlerinden hangilerinin yükleneceği veriliyor.Link Styles kısmında ise, bir yere link belirten yazıların altı çizili gösterilip gösterilmeyeceği ve ziyaret edilen linklere ait bilgilerin ne kadar zaman sonra kaybolması gerektiği veriliyor. Yukarıdaki resimde, bazı örnek tanımlamalar gösterilmiştir. Fonts : Browser ve diğer uygulamalarda, yazıların fontu ve punto olarak büyüklüğü burada tanımlanır. Colors : Burada, Browser ile görüntülenen bilgilerin farklı reklerde ekrana gelmesi sağlanabilir. (Ziyaret edilen linkler farklı renkte, yazılar farklı renkte vb gibi) Images : Burada, listelenen sayfalardaki resimlerin aktarım sırasında geldikçe görüntülenmesi sağlanabilir. Apps : Telnet, tn3270, view için program adları ve geçici directory bilgileri verilir. Böylece, URL satırında telnet ve tn3270 de kullanılabilir. Helpers: Burada, bazı özel dosya tipleri için aktarımın nereye olacağı (ekrana / dosyaya) ve eğer ekrana aktarım olacaksa hangi yardımcı programın kullanilacağı verilir. Bunlar yapılırken, dosyanın uzantısına göre türü belirlenir ve Netscape size 4 seçenek sunar (Action): 1) ilgili dosyayi ekrana görüntüle (View in Browser) 2) ilgili dosyayı doğrudan diske al (Save to Disk) 3) Ne yapılacağını kullanıciya sor (Prompt User) 4) ilgili dosya alındıktan sonra bir uygulama çalıştır. (Launch Application). Netscape, TXT ve GIF dosyalarını ekrana (alınıyorken aynı anda)

listeleyebilir. Bu durumda, .TXT ve .GIF uzantılar için 1 (View in Browser) seçilebilir. Ya da, bir ses dosyası alındıktan sonra bunu çalan bir program çağırmak isteyebiliriz. Bu durumda Launch Application seçilip ilgili program adı girilmeli. Language: Netscape tarafından, browsing sırasında bazı dillere ait özel karakterlerin görüntülenmesini buradan sağlayabilirsiniz. Mail and News Preferences :

Appearance : Burada, Netscape Mail kullanımında, mesajların görüntüleneceği fontlar seçilebilir. Eğer istenirse, Netscape Mail yerine başka bir mail programı da Netscape içinden çağırılabilir. Composition : Gönderilen mailler ile ilgili bazı standartlar (8 bit ya da mime formatında gönderim) seçilebilir. Ayrıca gönderilen e,posta ve news'ların (istenirse) bir kopyasının tutulacağı dizin/dosya bilgileri de burada verilir. Servers : Burada, SMTP Server kısmına, maillerinizi dağıtan mail servis makinasının adresi; POP3 Server kısmına, maillerinizi Netscape Mail ile okuyacağınız POP3 servisinin adresi yazılır. Ayrıca, POP3 servisindeki kullanıcı adınız da burada verilir. Burada ayrıca, mail-lerin saklanacağı dizin adı, POP3 ile aktarılabilecek mesajlar için bir üst sınır (Maximum message size), POP3 ile e-posta-lar kendi yerel makinanıza alındıktan sonra, pop3 servisinden maillerin kopyalarının silinip silinmeyeceği ve hangi aralıkta (on-line iken) POP3 ile gelen yeni e-posta kontrolünün yapılacağı verilir. News kısmında, Netscape news kullanarak news okumayı planladığınız ANA news servisinin adresi, grup bilgilerinin tutulacağı dizin bilgisi ve tek seferde bir gruba ait en fazla kaç tane iletinin listeleneceği verilir. Netscape News, bir gruba ait iletilerden, sizin burada girdiğiniz sayı kadarını (tarih sırasına göre en yenilerini) gösterir. Yukarıdaki resimde "Servers" ile ilgili bazı örnek tanımlamalar gösterilmiştir. Identity : Bu kısımda sizinle ilgili kişisel bilgileri (Isim, e-mail adresi, Organizasyon Adı (News için) ve Mail için imza dosyası adı bilgileri verilir. Organization: Bu kısımda, POP3 şifrenizin her seferinde girilip girilmeyeceği, benzer konulu news ve e-posta mesajlarının ağaç yapısı altında topluca (threat) gösterilip gösterilmeyeceği ile ilgili bilgiler girilir. Network Preferences :

Cache : Burada Memory Cache ve Disk Cache bilgileri (kilobyte cinsinden) girilir. Netscape ile ziyaret ettiğiniz sitelere ait html döküman bilgileri Cache mekanizması içinde tutulabilir. Memory Cache, her Netscape çalıştırıldığında yeniden başlar. Disk Cache ise dolana kadar kalır. Aynı siteyi başka bir zaman yine ziyaret ettiğinizde, bazı bilgiler doğrudan disk cache ya da mümkünse memory cache sisteminden alınır böylece aktarım hızı artar. Buralara yazacağınız değerler, doğrudan bilgisayarınızın gücü ile ilgilidir. Sabir diskinizin büyüklüğüne ve bilgisayarınızın hafızasına uygun değerler girin. Yukarıdaki resimde örnek bir kullanım görülmektedir. Connections : Number of Connections kısmında, Tek seferde Netscape'in

kurabileceği max. bağlantı sayısı verilir. Bağlanılan sayfalarda başka yerlere, dosyalara linkler olabilir. Netscape, bunlardan aynı anda en fazla sizin yazdığınız kadarını yapar. Sayı arttıkça, söz gelimi, aynı anda sayfaya 10 tane resim gelir ama aktarım hızı da yavaşlar. 4 ya da 3 ideal rakamlardır. Network Buffer Size ise, network bağlantısında buffer'datutulacak veri uzunluğunu gösterir. Bu sayının artması iyi olmakla beraber, makinanızın performansını düşürebilir. Bu alan için, 32 kilobyte normal bir değerdir. Proxies : Eğer internet bağlantınız bir "firewall" üzerinden oluyorsa, Ya da bir proxy servisi üzerinden internet erişiminin bazı avantajlarını kullanmak istiyorsanız bununla ilgili tanımlamalar bu alanda yapılır. Protocols : Burada, Web üzerinden bazı formlar, bilgiler gönderdiğinizde, Netscape'in sizi bilgilendirmesini/uyarmasını sağlayabilirsiniz. Languages : Netscape'in Java ve JavaScript uygulamalarını çalıştırıp çalıştırmayacağı burada verilir. Security Preferences : Netscape kullanımındaki bazı güvenlik parametreleri (Gizlilik sertifikaları tanımlaması, gizli veri aktarımı vb) bu alana girilir. Netscape 4.x için Konfigürasyon Seçenekleri Netscape'in 4.x sürümüne ait konfigürasyon seçeneklerine "Edit" menüsünde "Preferences" seçeneği altından ulaşılabilir. Buradaki konfigürasyon seçenekleri 6 kısımda toplanmış. Bunlar : � Appearance : Netscape'in ilk açılışta hangi bileşenlerinin yükleneceği ve program araç çubuğunun görünümünün nasıl olacağı burada tanımlanmaktadır. � Navigator : Doğrudan Web listeleyicisai ile ilgili seçenekler burada tanımlanmaktadır. � Mail and Groups : e-posta ve news arayüzü parametreleri burada tanımlanmaktadır. � Composer : Netscape Communicator paketindeki HTML editörü ile ilgili seçenekler burada tanımlanmaktadır. � Offline : Eğer istenirse, öbek servislerine ait mesajlar toptan alınıp daha sonra Netscape off-line konumuna getirilerek bunlar internet bağlantımız kapalıyken de okunabilmektedir. � Advanced : Burada; proxy tanımlamaları, öbek mesajları için ayrılacak disk alanı ve programın kullanacağı disk ve hafıza cache miktarları verilmektedir. Kullanımla ilgili ayrıntılar önümüzdeki sürümlerde verilecektir.

25. Java, HotJava ve JavaScript Java, Sun Microsystems tarafından geliştirilmiş, C++'yı andıran bir programlama dilidir. World Wide Web sayfaları içinde, HTML ile bütünleşik kullanılabilir. Java ile yazılmış bir kod, WWW sayfası içindedir ve browser tarafındann doğrudan çalıştırılabilir. Java kullanımı ile, Web sayfalarının dizaynı ve içerdikleri bilgiler değişmeye başlamıştır. Söz gelimi, Web ile bağlandığımız bir meteoroloji sitesindeki verileri, bizim belirlediğimiz bazı kurallar bütünü içinde işleyebilir ve sonucu Web ekranımızda görebiliriz. Bu iş, bir Java kodu yazılarak yapılabilir. Burada, web listeleyicimiz ile ilgili siteye bağlandığımızda, gerekli datalar ile birlikte, bu dataları işleyecek Java programı da (Java Applet) gelir ve

bilgisayarımızda çalışır. Netscape 2.0 ve sonrası ve msie 3.0 ve sonrası Web Browser'lar Java uygulamalarını çalıştırabilecek kabiliyettedirler. Burada önemli olan bir nokta var: Bağlandığımız websitesi'ndeki bilgilere müdahele edebiliyoruz. Bu, statik değil dinamik bir web ortamı anlamına gelir. Java ile ilgili daha ayrıntılı bilgi, http://www.javasoft.com 'dan alınabilir. Java, aslında, her yönüyle bir programlama dilidir ve bağımsız olarak ta kullanılabilir. Java kullanılarak yazılan bir Web Listeleyici bile var: HotJava. Benzer şekilde Java ile yazılmış bir TeX derleyicisi var: JavaTeX. En son Java sürümü, JDK 1.0.2 (1997 başı itibarıyla) 'dir. Java, kullanımı zor bir araçtır. Java'yı andıran ancak daha çok bir "script" (komut) dili olan, Netscape tarafından geliştirilmiş bir Java türevi var: Java Script. Java Script, Java'nın aksine, derlenmeden çalıştırılabilen bir script dilidir. HTML kısmında da görüleceği gibi, JavaScript, aslında ek HTML komutları gibi davranır. HTML dökümanları içinde JavaScript kullanımı oldukça yaygındır. Özellikle formlar, basit tarama kullanıcı arabirimleri, yerel bazı işlemler, pop-up bilgi ekranları vb gibi pek çok kullanım alanı vardır. JavaScript ile ilgili oldukça ayrıntılı bir dökümantasyon http://www.netscape.com/comprod/products/navigator/version2.0/script/script_i nfo/ adresinden alınabilir. JavaScript'i anlatan başka bir döküman (yeni başlayanlar için oldukça yararlı olabilir); http://rummelplatz.uni-mannheim.de/~skoch/js/script.htm (JavaScript Intro by Voodoo) den temin edilebilir.Aynı yerde, JavaScript ile ilgili diğer bazı servislere linkler ve örnek bazı JavaScript uygulamaları bulmak ta mümkün.

26. ActiveX ve VBScript ActiveX, çeşitli programlama araçlarından oluşan, ve web kullanıcısı ile bağlandığı site arasında interaktif (etkileşimli) bir ortam sağlayan (mesaj alanları, radio button'lar, menüler vb), Microsoft'un geliştirdiği ve Microsoft Internet Explorer 3.0 ile duyurduğu bir teknolojidir. ActiveX bileşenleri ikiye ayrılabilir : (1) ActiveX controls (2) ActiveX documents. ActiveX Controls, mantık olarak Java Applet'lerine benzer ve HTML içinde kullanılabilir. ActiveX documents ise, kullanıcı tarafından görüntülenebilen ve listelenebilen (navigatable), HTML dışı her türlü objelerdir. ActiveX documents'e örnek olarak, Excel'de hazırlanmış bir tablo, bir Word dökümanı vb. verilebilir. Hazır olarak, binlerce ActiveX kontrol aracı bulunabilir. Ayrıca, ActiveX bileşenleri, Java içinden kullanılabilir. ActiveX controls içeren sayfalar msie 3.0 ve sonrası bir web listeleyici ile görüntülenebilir. Ayrıca, Netscape için bir ActiveX PlugIn yüklenerek (windows versiyonunda) listeleme sağlanabilir. ActiveX, şu an sadece Windows ortamında kullanılabilmektedir. Bu, en önemli dezavantajıdır. Microsoft, Unix ve Macintosh platformlarında da ActiveX kullanımı için uğraşmaktadır. VBScript ise, Microsoft Visual Basic benzeri, nesneye dayalı bir Script dilidir. VBScript içinden OLE controls, Java Applets vb gibi objeler çağırılabilir VBScript ile ilgili daha ayrıntılı bilgi, http://www.microsoft.com/vbscript/ adresinden alınabilir.

27. CGI Nedir? CGI (Common Gateway Interface), Web Servisleri ile bu servislerin dışındaki programlar arasında etkileşim (ortak çalışma) platformu oluşturmak için geliştirilmiş bir standarttır. CGI, aslında bir programdır. Web'in statik yapısına, HTML kodu içinden çağrılan CGI programları dinamik bir nitelik kazandırmaktadır. En popüler CGI uygulamalarından birisi Web Sayaçlarıdır. Web sayfalarını kaç kişinin ziyaret ettiğini saptayan küçük uygulamalar dış program olarak, bir web sayfası içinden çağrılabilir. CGI programları gerçek zamanlı çalışırlar. CGI'lerin önemli uygulama alanlarından birbaşkası da, web üzerinde doldurup gönderilen formlar üzerindeki bilgileri server tarafında değerlendirip kullanıcıya cevabı göndermektir. CGI programları "çalıştırılabilir" kodlar olduğundan, bir başkası, kolaylıkla sizin sisteminizde program çalıştırabilir!! Bu yüzden, cgi kodları sistemde özel yerlerde tutulur ve o sistemin görevlilerinin denetimi altındadır. CGI programları herhangi bir dilde yazılabilir : C, Fortran, Pascal, C++, Perl, Unix Shell, Visual Basic vb. CGI eğer C ya da Fortran gibi bir dilde yazılırsa, derlenmelidir. Perl ya da Unix Shell gibi ortamlar ise script ortamlardır ve bu şekilde yazılmış CGI Script'ler doğrudan çalıştırılabilir. Özellikle Java ve JavaScript kullanımlarının yaygınlaşması, CGI'nin ilk zamanlardaki popüleritesini azaltmıştır. Öte yandan, CGI programları/scriptleri, bulundukları sistemde saklıdırlar ve çalıştıklarında o sistemin kaynaklarını kullanırlar. Oysa Java Appletleri ve JavaScript, doğrudan HTML döküman içinde onu çağıran web listeleyicisine gelirler ve burada icra edilebilirler. Bu da, Java Applet ve JavaScript'in CGI'ye göre önemli bir avantajıdır.

28. Kendi Web Sayfamı Nasıl Oluşturabilirim? Eğer elinizde sadece bir text editör varsa, biraz HTML bilmelisiniz. Ya da, basit bir HTML editörü bulmalısınız. Görsel html editörlerine en iyi örnek Netscape Navigator Gold Editor'dür. HTML kısmında da görüleceği gibi, aslında Web sayfaları, içinde düzyazı kodlar, Java Appletler, ActiveX komponentler, vb bulunduran ASCII dökümanlardır. Kullandığımız listeleyiciler bunları yorumlarlar. Kendi Web Sayfa'nızı oluşturmak için size gerekenler : � Size Web Servisi verecek bir servis. (ISS'lerden hizmet alıyorsanız, kişisel web sayfası servisi verip vermediklerini kontroletmelisiniz). Bedava kişisel web sayfası servisi veren bir yer var : http://www.geocities.com Buraya bağlandıktan sonra gerekli linkleri takip ederek kendinize bir web sayfası (ve isterseniz bir e-posta hesabı) oluşturabilirsiniz. � Bir Web Editörü. Aslında gerekmese de, işleri bir hayli kolaylaştırıyor.Netscape kullanıyorsanız, "Gold" sürümünü almanızı tavsiye ederim. Ana menüden "Edit" seçilerek Web Editör ortamına girebilirsiniz ve burada kendi web sayfanızı dizayn edebilirsiniz. � Eğer web sayfanızı kendi makinanızda (kendi PC'niz?) oluşturmuşsanız, sayfanız ile ilgili tüm HTML dökümanları ve buralarda kullandığınız tüm resim/animasyon vb. komponentleri size kişisel web sayfası servisi veren yere göndermelisiniz. Bu iş için FTP kullanabilirsiniz. Ancak, öncelikle, o ilgili dökümanları hangi dizinlere koymanız gerektiğini internet

servis sağlayıcınızdan öğrenmelisiniz. o FTP erişimi olup olmadığını kontrol etmelisiniz. Bazı web servislerine HTTP ile de dosya göndermek mümkündür. Bunu da sormalısınız. Netscape Editör vediğer editörlerin çoğunda, hazırladığınız HTML dökümanları tüm bileşenleri ile birlikte UPLOAD etme (Publishing) olanağı vardır. Bu özelliği de kullanabilirsiniz. � Linkler ve döküman içi dosya isimleri verirken biraz dikkat!!. HTML dökümanları kendi makinanızda hazırlıyorsanız, bazı linkler (resim dosyalarına vb) doğrudan kendi makinanızda birtakım dizin isimlerini içerebilir. Bundan kaçının. HTML içinde kullandığınız TÜM DOSYALARI aynı dizin içinde toplayıp link adresleri yerinde doğrudan bu dosyaların isimlerini (dizin bilgisi vermeden!!) yazın. Bu, kendi makinanızda dosyaları hazırlayıp başka bir yere upload etmeyi düşünüyorsanız çok önemli. Eğer, HTML'yi hazırladığınız ortam ile, dosyalara erişilecek web sitesi aynı ise endişelenmeye gerek yok. � Biraz Web kültürü. Ziyaret ettiğiniz diğer sayfaların nasıl yapıldığını görebilirsiniz. Netscape için, View menüsünden "Document Source" seçildiğinde, HTML sayfasının orijinal düzyazı kodunu görebilirsiniz. � Web sayfanızın adresini Servis Sağlayıcınızdan tam olarak öğrenin. � Web sitenizi arkadaşlarınıza duyurmadan önce, her yönüyle çalışıp çalışmadığını kontrol edin.

29. Güvenlikli ve Güvenliksiz (Secure/Unsecure) Web Erişimi Nedir? Internet üzerinde bazı verilerin iletimi, bu veriler şifrelenerek yapılır. Buna secure transmission (güvenli iletim, encryption) de denebilir. Özellikle, web üzerinde bazı formların doldurulması yoluyla gönderilen bilgiler, otomatik olarak web listeleyicisi tarafından şifrelenerek gönderilebilir. Her iki taraftaki web sistemlerinin, şifreleme mekanizması konusunda uyumlu olması lazım. secure/unsecure iletimler sırasında Netscape sizi uyarır. Güvenlikli modda iletilen sayfaların uzantıları "shtml" olmaktadır. Eğer web üzerinde doldurduğunuz ve göndermek üzere olduğunuz bir formdaki bilgiler önemli ise (kredi kartı numarası, adres vb) ve Netscape sizi, bunun güvenliksiz (unsecure) bir iletim olacağı konusunda uyarıyorsa, belki de işlemi iptal etmeniz kendi yararınıza. SHTML, SSL (Secure Socket Layer) ve benzeri konularda ve genel olarak internette güvenlik ile ilgili daha fazla bilgiyi http://www.w3.org/hypertext/WWW/Security/Overview.html adresinden almak mümkün. Ayrıca, http://www.eit.com/projects/s-http, http://www.netscape.com/info/security-doc.html ve http://www.terisa.com (Internet güvenlik kitleri) adresleri de bu konuda bilgiler bulunabilecek diğer başlangıç noktaları.

30. Sadece e-posta erişimim var. Hala Web kullanma şansım var mı? web erişimi için en iyi yol, kendi makinanızda web listeleyici programı çalıştırmaktır. Ancak, istenirse e-mail ile web (biraz zahmetli de olsa) kullanılabilir. webmail@curia.ucc.ie adresine e-posta mesajı içinde bazı komutlar göndererek web linklerine ulaşabilirsiniz. Genel komut formatı : GO URL şeklindedir (GO http://www.bilkent.edu.tr size, Bilkent Web servisinin ilk sayfasını gönderecektir). Mail içinde göndereceğiniz "help" komutu kullanım ile ilgili ayrıntılı bilgileri size e-posta ile gönderecektir.

31. Telnet üzerinden Web kullanımı Aşağıdaki siteler, buralara telnet ile bağlandığınızda size web erişimi servisi vermektedirler : � telnet.w3.org W3 consortium tarafından sağlanan bir web listeleyici. � www.cc.ukans.edu Lynx browser. vt100 terminal emülasyonu ile telnet yapmalısınız. Log in adı : www. � www.njit.edu (telnet 128.235.163.2) Log in adı: www. vt100 emülasyonu gerekiyor. � www.huji.ac.il login adı: www. linemode browser � info.funet.fi ( telnet 128.214.6.102). Log in adı: www. Lynx de dahil birkaç tane farklı web browser seçebilirsiniz. � fserv.kfki.hu Login adı: www.

32. Web kullanımı ile ilgili akılda tutulması gerekenler � Rastladığınız ilginç siteleri "Bookmark" etmeyi unutmayın. Sonradan ziyaret etmek istediğinizde bulmanız çok kolay olur. � Kullandığınız Web Listeleyicisinin yeteneklerini iyi öğrenmeye çalışın. Pek çok web listeleyicisinde, hazır site grup adreslerine (Konu katalogları) doğrudan menülerden erişilebilir!! Ayrıca, ziyaret ettiğiniz sayfaların HTML kodlarını web listeleyicinizle görebilme şansınız var. Bu da önemli bir araç. � Bir Web Arama/Tarama servisinin kullanımını iyice öğrenin. � Ziyaret ettiğiniz sayfalardaki hoşunuza giden "icon resimleri" ve "animated gif" leri kendi diskinize saklayın (eğer siz de web sayfası hazırlıyorsanız). Çok lazım oluyorlar!! � Web ve Usenet oldukça fazla miktarda bağımlılık yapar. Dikkat edin, diğer işleriniz aksamasın! � Web üzerinde bir form doldurarak gönderdiğiniz bilgiler, eğer iletim modu güvenli (secure) değilse- üçüncü kişiler tarafından görülebilir. Bu konuda dikkatli olun. Önemli bilgileri, non-secure bir modda göndermeyin. Netscape, bu gibi durumlarda kullanıcıyı uyarır. Kullandığınız web listeleyicisi sizi uyarıyorsa, lütfen uyarıyı okuyun. Son pişmanlık fayda etmez.

33. Web Televizyonu (Web TV) nedir? Web TV, World Wide Web sitelerine televizyon teknolojisi kullanarak erişimi sağlayan yeni bir oluşumdur. Standard televizyonlara, kablo tv kutularına benzer bir düzenek eklenerek web erişimi sağlanıyor. Çok yeni olan bu uygulama, özellikle ABD'de yaygınlaşmakta. Televizyonlara eklenen web düzenekleri, aslında küçük bir bilgisayar gibi. Web erişimini sağlayan Netscape yazılımı, modem, bir el kontrol cihazı (fare gibi) ve kendi içinde kayıtlı pek çok web sitesi adresinden oluşmakta. web sayfaları, doğrudan televizyon ekranına yönlendirilmektedir. Istenirse, bir klavye ve küçük bir disk ünitesi de bağlanabilmektedir. webtv access servisi veren internet servis sağlayıcıları da ortaya çıkmaya başlamışlardır. Televizyon kullanımının ne kadar yaygın olduğu düşünülürse, büyük oranda mevcut altyapıyı kullanan WebTV'nin, Internet'in halka yayılması konusunda önemli bir işlevinin olabileceğini söyleyebiliriz. WebTV kutuları (1997 başı itibarıyla) 300 US$ civarında bir paraya satılıyor. Klavyenin fiyatı da yaklaşık 60 US$.

WebTV'ye benzer bir diğer ürün de Network PC. Bunlar da, doğrudan internet kullanımına odaklanmış, sınırlı sayıda hafıza, disk kapasitesi ve cpu hızı olan bilgisayarlardır.

34. Bağlandığım Web sayfalarındaki bazı Türkçe harfleri düzgün göremiyorum, sorun ne? Bu sorunun kaynağı, web listeleyicilerinin çoğunun latin1 esaslı bir kodlama kullandıkları ve Türkçe'nin de Latin1 ailesinde olmadığı şeklinde kısaca açıklanabilir. Eğer Netscape kullanıyorsanız, Options menüsünden "Document Encoding" olarak Turkish (Türkçe) seçin. msie için, bunun sorun olmaması lazım.

35. Bedava kişisel Web sayfası hizmeti veren servisler Evet var, ve bunların sayıları her geçen gün artmaktadır. Bu siteler, genellikle, bir web listeleyicisi (istemci, browser, tarayıcı) ile erişilebilen bir kullanıcı ara yüzü ile, kişilere kendi ev sayfalarını hazırlama ve saklama servisi vermektedir. Böyle merkezler, daha çok reklam gelirleri ve bazı sponsorluklar yolu ile bu servisleri bedavaya verebilmektedir. Web ortamının, her geçen gün, ticari amaçlı olarak daha fazla kullanılacağını düşünürsek, burada bu servislerin argümanı : "üyelerine bazı paralı servislerin ve ürünlerin kataloglarını tanıtmak, reklamını yapmak" şeklinde olabilir. Nedeni ne olursa olsun en önemlisi, bu servisin bedava olması. Burada da, bedava e-posta hesap servislerinde olduğu gibi, çok önemli potansiyel güvenlik problemleri var. Önümüzdeki aylarda bu konuda da hararetli tartışmalar olabilir. Eğer kişisel web sayfanız yoksa aşağıdaki adresleri bir deneyin. � Geocities : http://www.geocities.com/ � Tripod : http://www.tripod.com/ � Angel Fire : http://www.angelfire.com � Home Pages for Homeless : http://www.homeless.com/ � CRHome Student Web : http://www.crhome.com/ � Free Town : http://www.freetown.com/ � NorthWest Voyager : http://www.nwvoyager.com/ � Hompage Central : http://www.i-exposed.com/freehp/ � WebSight Magazine Free Home Page : http://free.websight.com/free/ � Net Hosting : http://www.nethosting.com/ � Paradigm-Net Free Home Page : http://www.paradigm- net.com/home/free.htm � PHooL Communications : http://phool.dhinternet.com � Info Chase : http://www.infochase.com � Inca : http://www.inca.de/ Bu servisleri, kötü kullanım ile suistimal etmemek ve kullanım kurallarına uymak ta bir internet etiğidir. Tabii ki en iyisi, web sayfanızın bulunduğunuz sitede olması. Web sayfası servisi artık standart bir internet hizmeti haline geldi. Hemen heme tüm İSS şirketler ve üniversitelerin çoğu kullanıcılarına bu hizmeti vermektedirler.

36. VRML (Virtual Reality Modelling Language) Web üzerinde, 3 boyutlu ortamlar içinde gezinmemizi ve bilgilere ulaşmamızı sağlayan bir dil. VRML içeren sayfalara bağlandığımızda, bir linkten ötekine

giderek değişik sayfalara ulaşmak yerine, 3 boyutlu bir ortamda, odadan odaya geziniyoruz. Bu, görsel olarak web'i daha farklı bir hale getiriyor. VRML sayfaları ancak bu dili destekleyen bir web listeleyicisi ile görülebilir. VRML plug-in'leri, Mosaic, Netscape ve msie için mevcuttur. VRML içeren bir sayfa görmek için, VRML Arc Galery, World's Media Festival (http://www.arc.org/vrml) adresini ziyaret edebilirsiniz. VRML hakkında daha fazla bilgi ve gerekli linkler için, http://www.oki.com/vrml/VRM_FAQ.html FAQ dökümanına da bakılabilir. http://vrml.wired.com adresinde ise, VRML 1.0 standardına ilişkin dökümantasyona ulaşılabilir.

37. Web için Proxy Servis Tanımlamaları 1. Bölüm'de anlatılan Proxy sunucularının en popüler kullanım alanlarından biri de web 'dir. Web için proxy sunucu tanımlaması kullandığınız web listeleyicisine bağlı olarak değişir. Aşağıda, en popüler web listeyeyicileri için Proxy tanımlamalarının nasıl yapıldığı kısaca anlatılmaktadır : Netscape (Unix, Mac ve Windows) : 2.x için, Options -> Preferences menüsünden 'Mail and Proxies' 'i seçin. 3.x için ise, Options->Network Preferences menüsünden 'Proxies' i seçin. Buradan Proxy setup'ını yapabilirsiniz. Web, FTP, Wais ve Gopher için, ilgili Proxy adreslerini "Manual Proxy Configuration" altında verebilirsiniz. Adresle birlikte, ilgili port numarasını da girmelisiniz. Bu numara genellikle 8080 dir. Aynı menüde, eğer isterseniz, bazı siteler için "proxy" kullanmayacağınızı da belirtebilirsiniz. Özellikle (aynı domaindeki) yerel adreslerde proxy kullanımı gereksizdir. Netscape 4.x sürümü için Proxy ayarları Edit->Preferences->Advanced->Proxies altında. Buradan "Manual Proxy Configuration" seçilerek ilgili parametreler girilebilir. Microsoft Explorer : 3.x için, View -> Set Proxy Server menüsünden; 4.x için View -> Internet Options -> Connections menüsünden seçilebilir.

38. Push Teknolojisi Nedir? Netscape ve Microsoft'un 4.0 sürüm numaralı web istemcileri (listeleyici, gezgin, browser) ile birlikte yeni bir bileşen daha geliyor. Bu bileşen, Netscape için Netcaster, MSIE için ise Active Channel. Bunların temel amaçları, dünya üzerindeki çeşitli haber/bilgi kaynaklarında

TEMEL KAVRAMLAR YADA SIKÇA SORULAN SORULAR

Bilgisayarlar ve İletişim TeknolojisiBilgisayar Okuryazarlığı Nedir? Bilgi Okuryazarlığı Nedir? Internet nedir?TCP/IP nedir? Internete kimler dahildir? Kaç tane bilgisayar Internet'e bağlıdır? Kaç Kişi Internet Kullanıyor? Internet ne sunar? Internet yoluyla alabildiğim bu bilgileri, programları kimler koyar? Bunları alıyorum ama, para ödemem gerekir mi? Freeware, Shareware, Public Domain gibi kavramlar ne anlama gelir? Internet'e erişim nasıl olur? Modem Nedir? Yerel Ağ (Local Area Network, LAN) Nedir? Ethernet Kartı Nedir? Internet adresi nedir? Alan (Domain) Adı ve IP numarası ne demektir? Internet uzerinde istediğimiz bilgiler nasıl yerlerine ulaşıyorlar ? Internet adreslerinde görülen kısaltmalar ne anlama gelir? Internet'e bağlı tüm bilgisayarların listesini nasıl alabilirim?

Internet Mühendisliği nedir? Internet ne kadar güvenli? Internet'te bilgiler hangi hızlarla iletilir? Bant Genişliği Nedir? Doluluk Oranı Nedir? ISDN Nedir? Frame Relay Nedir? ATM Nedir? Internet dışında başka yaygın kullanılan ağlar da var mı? Elektronik Para (e-para, e-cash, sanal para) nedir? Intranet Nedir? Firewall (Güvenlik Sistemleri) Nedir? Proxy Servisleri Nedir? İnternet üzerinden faks gönderebilir miyim? Cep Telefonları ve İnternet kullanımı Java Nedir? Internet Society Nedir? Internet Kullanım Etiği Internet'in Sosyal Boyutu (Kişisel Yorumlar) Internet'in Ticari Boyutu Internet'in Hukuki Boyutu Internet-2 Nedir? Internette Alışveriş Yapmak Güvenli mi? Web Nedir? E-Posta (E-Mail) Nedir? Icq ve Irc Nedir?

Bilgisayarlar ve İletişim TeknolojisiBilgisayarlar; her türlü bilgiyi (veri) saklamamızı, bunlar arasında işlemler yapabilmemizi (programlama) ve saklanan bilgilere ulaşmamızı sağlayan ve tüm bu işlemleri "çok hızlı" yapan elektronik cihazlardır. Ortalama bir bilgisayarın 1 saniyede milyarlarca işlem (toplama,çıkartma gibi sayılar arası işlemlerden her türlü bilgiyi saklamaya kadar) yaptığı düşünülürse ortaya çıkan sistem daha iyi göz önüne getirilebilir. Bilgisayarlar, tüm bu işlemleri bir takım "bilgisayar programları" ile yaparlar. Bu programları kullanarak bilgisayarlarda analizler yapabilir, yazı yazabilir ya da oyun oynayabiliriz.İletişim teknolojisi ise, birbirinden uzakta bulunan bilgisayarların birbirleriyle bazı özel tanımlı kurallar kullanılarak haberleşmesini ve kendi aralarında birinden diğerine bilgi aktarımını olanaklı kılar. Bilgisayarlar arası haberleşme, telefon hatları, özel kablolar, elektromanyetik dalgalar, uydu bağlantıları vb gibi birçok farklı iletişim ortamı yoluyla yapılabilir. 21. Yüzyıl, klasikleşmiş tanımıyla, Bilgi Teknolojileri Çağı olacaktır. Teknolojik gelişmeler; mikrodalga fırın, buzdolabı vb gibi kullandığımız birçok cihazı "zeki" ve "birbirleriyle konuşabilen -iletişimde bulunabilen-" cihazlar haline getirmektedir. Bu cihazlar, çevresiyle haberleşip bilgi alabilmekte, karar verebilmekte ve diğer cihazlarla haberleşebilmektedir. Tüm bu sistemlerde, bilgisayarların ve bilgisayar teknolojilerinin "dışardan görünmeyen" bir şekilde entegrasyonu yatmaktadır.

Bilgisayar Okuryazarlığı Nedir?Bilgisayar okuryazarlığı, bir insanın bilgisayarı artık klasikleşmiş birtakım işler için kullanabilmesi ve bilgisayar teknolojisi kullanılan diğer sistemleri kullanmaya kolayca adapte olması demektir. Bilgisayar okuryazarı bir insan; kişisel bilgisayarları fazla zorlanmadan kullanabilir, bilgisayarlarda temel bazı işlemleri (kelime işlemcilerle yazı yazma, basit analizler, raporlar yapma, basit çizim programları kullanma, yazıcı (printer) kullanma) gerçekleştirebilir. Bilgisayarlar, internet kullanmanın temel araçlarıdır. Artık standartlaşmış fonksiyonları ve farklı işletim sistemlerinde dahi olsalar, birbirine benzer çalışma prensipleri vardır. Sanal alışveriş terminalleri, banka para çekme makinaları vb gibi sistemleri kullanmayı bilmek te bilgisayar okuryazarlığının bir parçasıdır. Hızlı gelişen internet teknolojilerinin hayatın bir parçası olduğu düşünülürse, ülkelerin "bilgisayar kullanmayı bilen" nüfusu arttıkça bu teknolojileri daha verimli, üretime dönük ve gerçekçi kullanacaklarını söyleyebiliriz. Bilgisayar okuryazarlığı, 21. yüzyılda, artık "normal okuryazarlık kadar önemli" bir hale gelmiştir.Çağdaş toplumlar, bilgisayar okuryazarlık oranlarını geliştirmede büyük çabalar sarfetmekteler. Söz gelimi, Avrupa Topluluğu, hedefini koymuş : 2001 yılı sonuna kadar bütün okullar internete bağlanacak, 2002 yılı sonuna kadar da, bilgisayar okur-yazarı olmayan hiç bir öğretmen topluluk bünyesinde kalmayacak!

Bilgi Okuryazarlığı Nedir?Bilgi okuryazarlığı, bilgisayar okuryazarlığının tamamlayıcısıdır. Bilgisayar ile yapılan işlerin "anlayarak" yapılması ve bilginin "yorumlanması" evrelerini içerir. Internet çok fazla miktarda bilgi barındırır. Bilgi okuryazarı olan bir insan, internet ve bilgisayar teknolojisinin temel kavramlarını bilir ve bu bilgi denizinde kaybolmaz. Şu an okuyor olduğunuz dökümanın amacı da zaten daha fazla insanı "bilgi okuryazarı" yapmaktır.Bilgiye erişimin "çok kolaylaşması" onu iyi anlamayı ve özümseyerek kullanmayı da beraberinde getirir. 21. yüzyıl, aradığı blgiyi en hızlı bulan, onu özümseyip kullanan ve yorumlayıp sonuç üreten insanların (bilgi okuryazarlarının) öp planda olacağı ve başarılı sayılacağı bir "bilgi devri" olacaktır.

Internet nedir? Internet, teknik olarak, birçok bilgisayarın ve bilgisayar sistemlerinin birbirine bağlı olduğu, dünya çapında yaygın olan ve sürekli büyüyen bir iletişim ağıdır. Bu iletişim ağında bilgisayarlar birbirlerine fiziksel olarak (kablolar, uydu bağlantıları, telsiz bağlantı vb) bağlıdır ve geliştirilen bazı özel protokollerle (TCP/IP) birbirine bağlı bilgisayarlar arasında bilgi paylaşımına dayalı birçok işler yapılabilir (dosya alma/gönderme, sohbet vb gibi). Bilgisayarların bilgiyi saklama (harddisk, fiberoptik ortam vb gibi), bilgiyi çok hızlı işleme (veri tabanı programları, bazı analiz programları vb) özellikjleriyle bilgisayar ağlarının herhangi iki bilgisayar arasında veri iletişimini olanaklı kılma özellikleri birleştiğinde ortaya muazzam bir bilgi paylaşım ortamı çıkar. İşte, internetin felsefesini oluşturan temel altyapı ana hatlarıyla böyledir. İnternet bir bilgi teknolojisi sistemidir. Internet, insanların her geçen gün gittikçe artan "üretilen bilgiyi saklama/paylaşma ve ona kolayca ulaşma" istekleri sonrasında ortaya çıkmış bir teknolojidir. Bu teknoloji yardımıyla pek çok alandaki bilgilere insanlar kolay, ucuz, hızlı ve güvenli bir şekilde erişebilmektedir. İnternet'i bu haliyle bir bilgi denizine, ya da büyükçe bir kütüphaneye benzetebiliriz. Internet'e, bakış açımıza bağlı olarak farklı tanımlamalar da

getirebiliriz : Internet, Yüzmilyonlarca insanın kendi arasında etkileştiği, bilgi değiş-tokuşu yapabildiği ve kendi yazısız kuralları olan büyük bir topluluktur. Bu, internetin sosyal yönüdür. Pek çok yararlı bilginin bir tuşa basmak kadar yakın olduğu dev bir kütüphanedir. Milyonlarca bilgisayarın birbirine bağlı olduğu çok büyük bir bilgisayar ve iletişim ağıdır. Kişilerin değişik konularda fikirlerini serbestçe söyleyebilecekleri ortamlar barındıran bir demokrasi platformudur. Evden alış-veriş, bankacılık hizmetleri, radyo-televizyon yayınları, günlük gazete servisleri vb gibi uygulamaları ile aslında internet aynı zamanda bir hayat kolaylaştırıcıdır. Tüm bu tanımların arakesitinde yer alan ise "Bilgiye Ulaşım ve Onu Paylaşım, sonrasında da elde edilen bilgiyi kullanım" dır.Sonuç olarak, Internet, önümüzdeki yıllarda üretilecek bilgilerin dolaşım sistemidir. Ticari boyutunun da ortaya çıkmasıyla yaşamla daha çok iç içe geçmeye başlamıştır. Internet farklı bir ortam, farklı bir uzay. Kendi, yazılı olmayan, kuralları olan; kendi toplumu olan bambaşka bir uzay. Klasik yaşama biçimlerini, değer yargılarını değiştiren; hayatımıza yeni kavramlar, yeni uğraşlar getiren birşey. Hayatımızı etkiliyor. Hem de çok fazla bir biçimde. Internet'in etkilerini görmek ve onu hissetmek sanirim çok daha kolay. Hayatımızda normal şartlarda yaptıklarımızı göz önüne getirelim ve Internet'in bunları nasıl değiştirdiğini; bunlara nasıl yeni anlamlar yüklediğini gözlemleyelim. Belki bazılarımız için daha az (ya da hiç), bazılarımız için daha çok (ya da aşırı çok) etkilenmeler olacaktir. Ancak gerçek olan, önümüzdeki yıllarda Internet olgusu her yönüyle bizimle olacak ve hayatımızda onunla ilintili pek çok sey yapıyor olacağız (Ağ üzerinden alışverişler, uçak/tren rezervasyonları, günlük gazetelere erişim, bilimsel dergileri okumak gibi.) Lise'de bir Kimya hocamız vardı. 1930'li yillarda okutulan ders kitaplarında Elektriğin nasıl tarif edildiğini bir derste bize şöyle söylemişti : "Ne idüğü belirsüz, ettiğünden bellidür."Ne dersiniz, bu tanımı internet için de kullanabilir miyiz? Sanırım kullanabiliriz. Zira, 2000'li yıllarda hayatın iyice içine girdi. Banka hesaplarımıza, borsaya internet üzerinden erişebiliyor ve işlem yapabiliyoruz. Günlük gazetelere (hem de hepsine!) yarım saat içinde bedavaya göz atıp, elektronik postalarımızı okuyabiliyoruz. Eskiden sadece haberleşme özellikleri ön plana çıkan internet teknolojileri, artık yaşamın içine iyice girmiş durumda. İnternet ve onun geniş kitlelere ulaşımını sağlayan WEB teknolojileri bir insanın yaşamını sürdürmesini sağlayan tüm aşamalarda kullanılıyor.

TCP/IP nedir? "Bilgi Ağı" üzerindeki bilgi iletimi ve paylaşımı bazı kurallar dahilinde yapılmaktadır. Bu kurallara kısaca "internet protokolleri", ya da TCP/IP protokoller ailesi denir. TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol), bilgisayarlar ile veri iletme/alma birimleri arasında organizasyonu sağlayan, böylece bir yerden diğerine veri iletişimini olanaklı kılan pek çok veri iletişim protokolüne verilen genel addır. Bir başka değişle, TCP/IP protokolleri bilgisayarlar arası veri iletişiminin kurallarını koyar. Bu protokollere örnek olarak, internet üzerindeki bilgisayarlar arasında dosya alma/gönderme protokolü (FTP, File Transfer Protocol), Elektronik posta iletişim protokolü (SMTP Simple Mail Transfer Protocol), TELNET protokolü (Internet üzerindeki başka bir bilgisayarda etkileşimli çalışma için geliştirilen *login* protokolü) verilebilir. Adını sıkça duyduğumuz WWW (ya da web) ortamında birbirine bağlanmış farklı türden objelerin iletilmesini sağlayan protokol ise Hyper Text Transfer Protocol (HTTP) olarak adlandırılmaktadır. TCP/IP protokolü aynı zamanda, diğer iletişim ağlarında da kullanilabilir. Özellikle pek çok farklı tipte bilgisayarı veya iş istasyonlarını birbirine bağlayan yerel ağlarda (LAN) kullanımı yaygındır.

Internet'e kimler dahildir? Kaç tane bilgisayar Internet'e bağlıdır? Kaç Kişi Internet Kullanıyor? Bütün dünya üzerinde Internet'e; üniversiteler, araştırma enstitüleri, kamu kuruluşları, pek çok ticari kuruluş vb gibi değişik yerler bağlıdır ve İnternet'e bağlı bilgisayar sayısının 2000 yılında başlarında 75 milyon civarında olduğu tahmin edilmektedir (Bkz aşağıdaki grafik!). 2000 yılı başlarında, tüm dünyada yaklaşık 150 milyonu aşkın kişi internet kullanmaktadır. Artış oranlarına bakıldığında, bu sayının 2000 yılı sonunda 300 milyon olacağı; 2006 yılında ise 1 milyarı aşacağı tahmin edilmektedir.Amerikan Uzay ve Havacılık Dairesi NASA, 2008 yılında dünya ile Mars arasında ilk ağ (network) bağlantısının gerçekleştirileceğini öngörmektedir (InterPlaNet!). Internet gelişimi ile ilgili ayrıntılı bigiler Internet Society web sayfalarından elde edilebilir : http://www.isoc.org/Aşağıdaki grafikte, tüm dünyada internete bağlı bilgisayar sayılarının yıllara göre değişimi görülmektedir. Üstel bir şekilde artım hemen göze çarpar (http://www.webreference.com/).Mayıs 1999 verilerine göre, internet kullanıcılarının dünya üzerindeki bölgelere göre dağılımı şöyledir (Kaynak : http://www.ecommerce.gov) :Kanada ve ABD %56.6Asya/Pasifik %27Avrupa %23.4Latin Amerika %5.3Afrika %1.1Orta Doğu %0.51998 yılı verilerine göre, evden ya da işyerinden internete bağlı insanların toplam nüfusa oranı, ABD, Kanada ve Baltık Ülkelerinde %35 civarındadır. Bu oran, Almanya için %10, İngiltere için %15, Japonya için %10, Fransa için %8, Türkiye için ise %0.5'ten azdır.

Internet ne sunar? Internet'i bir "iletişim ağı" olarak tanımladıktan ve bu ağ üzerinde bilgi dolaştığını belirttikten sonra, internet'in bu altyapı üzerinde neler sunduğunu tahmin etmek aslında o kadar da güç değil. Bu "iletişim ağı"nın içinde bulunan her hangi iki bilgisayar arasındaki en temel işlem çift yönlü bilgi aktarımıdır. Burada bilgiden kasıt, bilgisayarlardan birinde bulunan bir dosya, bir bilgisayar programı ya da bir mesaj olabilir. Internet, teknik olarak, TCP/IP protokolü ile desteklenen pek çok servis sunar. Örnek olarak, Internet erişimi olan bir kullanıcı, eğer kendisine yetki verilmişse, Internete bağlı diğer herhangi bir bilgisayardaki bilgilere erişebilir, onları kendi bilgisayarına alabilir, kendi bilgisayarından da Internet erişimi olan başka bir bilgisayara dosya/bilgi gönderebilir. Bu özellik, dosya transfer protokolü olarak bilinir. Benzer şekilde, internet uzerindeki kullanıcılar birbirlerine elektronik posta gönderebilirler. Bu da, posta iletim protokolü olarak bilinir. Internet, değişik protokoller aracılığı ile, insanlara "bilgiye erişim" olanakları sunar. Yani, internet yardımıyla "her çeşit" bilgiye erişebilirsiniz. İçerik bakımından, Internetin sundukları bazen insan hayal gücünü zorlayacak boyutlara varmaktadır. Vizyondaki filmlerin kısa tanıtımlarını kolayca evimizdeki ekrana taşıyabilir ya da Amerikan Kongre Kutuphanesi'nde tarama yapabiliriz. Tübitak arşivine bağlanıp Bilim ve Teknik dergilerinin yeni ve eski sayılarını tarayabilir, yazıları okuyabiliriz.

Ya da, Hacettepe Üniv.'ne uzanıp o anki Beytepe Kampüsü sıcaklıklarını grafiksel olarak görebiliriz. Sanal alışveriş mekanlarında birçok ürün satın alabilir, her türlü bankacılık işlemlerimizi internet üzerinden gerçekleştirebiliriz. Başka bir örnek olarak, katılmak istediğimiz bir bilimsel toplantıya bildirimizi Internet üzerinden gönderebiliriz. Örnekleri arttırmak mumkun; Nasa servislerine bağlanıp, son uydu fotoğraflarını tarayabiliriz; ya da Siir arşivlerine bağlanip siirler okuyabiliriz. Son yıllarda geliştirilen World Wide Web (WWW, Web) temelli internet araçları ile bilgiye ulaşım daha da kolaylaşmış ve ulaşılabilecek bilgiler ve sunulan servisler miktar ve çeşit olarak artmışlardır. İnternet'in sundukları; onu kullananların istekleri, hayal güçleri ve gelişen İnternet teknolojisi ile hep çoğalmaktadır. Internet, bilgiye ulaşmayı kolaylaştırmak için değişik 'bilgi arama/tarama' yöntemleri de sunar. Internet'in sunduklari çok geniştir ve bu kadar bilgi arasında, bilinçsiz bir kullanımla, insan yolunu çok kolay kaybedebilir. Internet'ten alınabilecek servisler, temel kullanımlar vb ile ilgili olarak CSS'nin "Internet Üzerinde Arama/Sorgulama; 'Bazı Başlangıç Noktaları" kısmına bakılabilir.

Internet yoluyla alabildiğim bu bilgileri, programları kimler koyar? Bunları alıyorum ama, para ödemem gerekir mi? İnternet ile erişilebilen bazı merkezlerde herkese açık arşivler vardır. Buralarda çok çesitli bilgiler, çok çesitli programlar bulunur. Bu bilgiler bir konferansın kayıt formu olabileceği gibi, piyasadaki bir ürünün tanıtım kılavuzu da olabilir. Bilgi amaçlı dosyalar, daha çok düz yazı formatındadır ve grafik/ses/animasyon vb ile içeriği zenginleştirilmiş olabilir. Bunlar daha çok, bir ürünün tanıtımı, kullanımla ilgili sorunları çözmede kullanıcıya yol gösterecek bazı destek bilgileri vb. dir. Ayrıca, web tabanlı ortamlarda, firma reklamları ve ürün tanıtıcı reklamlara da rastlamaktayız. Bu tip arşivlerde en çok karşılaşılan dosyalar, çok değişik amaçlar ve değişik bilgisayar ortamları (PC, Mac, Unix vb) için geliştirilmiş binlerce çesit ve yüzlerce giga byte yer tutan bilgisayar programlarıdır (yazılım, software). Internet'e erişim nasıl olur? Pek çok Internet kullanıcısı, Internet'e, çalıştıkları kurum ya da bulundukları üniversiteler üzerinden erişirler. Evden olan bağlantılar da, Internet bağlantısı olan bir eğitim kurumu, ticari kuruluş ya da, ticari olarak İnternet hizmeti veren kuruluşlar (internet servis sağlayıcı) üzerinden olur. Ayrıca, Internet Cafe ve benzeri halka açık merkezler yoluyla da, internete erişim mümkündür.Internete erişilen bilgisayarın bağlantısı ya modem denilen ve telefon hatları üzerinden bağantı yapmayı sağlayan ilave cihazlarla, ya da isdn, frame relay vb gibi isimlendirilen daha yüksel hızlı bağlantılarla olur. Modem bağlantıları ev kullanıcıları için düşünülebilir. Ayrıca, Kablo TV altyapısı dahilinde de internete bağlanmak mümkündür.Internet erişimli TV'ler (Internet TV) de, birçok internet servisine TV üzerinden bazı ilave cihazlar kullanarak erişimi olanaklı kılmaktadır.

Modem nedir? Modem, özellikle evden yapılan internet bağlantılarında; normal telefon hattı (analog bağlantı) üzerinden bilgisayarlardaki sayısal (dijital) bilgileri ağ üzerindeki (internet gibi) diğer bilgisayarlara aktarmayı sağlayan; ya da tersi çalışarak, başka bilgisayarlardan bilgileri almaya yarayan bir cihazdır.Telefon hattı üzerinden bağlantı sağlayan modemlerin yanında; özel hatlar üzerinden bağlantıyı sağlayan "kablo modem", isdn modem gibi farklı türleri de vardır.

Yerel Ağ (Local Area Network, LAN) nedir? Yerel Ağ, aynı haberleşme hattı ile (kablo, telsiz bağlantı) birbirine bağlı; genel olarak aynı oda veya bina içinde yerleşmiş bilgisayarlar ve diğer bazı yardımcı cihazlardan (yazıcılar, tarayıcılar (scanner) vb) oluşan bir yapıdır. Bir yerel ağ üzerindeki kaynakları ortak kullanabilir (1 yazıcıyı tüm bilgisayarların kullanması gibi), TCP/IP ya da başka protokoller kullanarak birbirleriyle veri alışverişi yapabilir ve bazı iletişim servisleri (sohbet ortamları gibi) kullanabilirler. Aynı birimdeki yerel ağlar birbirleriyle değişik ağ iletişim cihazları kullanarak haberleşebilir ve benzer şekilde internete de bağlanabilirler.

Ethernet Kartı nedir? Yerel bir ağda bulunan bilgisayarların birbirleriyle haberleşmesini sağlar. Her bilgisayara bu kartlardan bir tane takılır ve sonra da, kablo (ya da bazen telsiz) bağlantılarla bilgisayarlar arasında bir ağ oluşturulur.İletişim hızı, telefon ya da kablo hattı kullanan modemlere nazaran çok yüksektir. Yerel ağlarda günümüzde her bilgisayar HUB (bazen SWITCH de kullanılır) denilen ve tüm bilgisayar bağlantıların tek bir noktada toplandığı ve böylece yerel ağın oluşturulduğu topolojiler sıkça kullanılır. Daha sonra, hub ya da switch, başka bir yerel ağ ya da internet bağlantı noktasına birleştirilerek ağdaki tüm bilgisayarların dış bağlantısı sağlanır.

Internet adresi nedir? Alan (Domain) Adı ve IP numarası ne demektir? İnternet'e bağlı her bilgisayarın kendine özgü bir adresi vardır. Domain Name System (DNS) olarak adlandırılan hiyerarşik bir isimlendirme sistemi ile (Internet adresi), internete bağlı bilgisayarlara ve bilgisayar sistemlerine isimler verilir. DNS de aslında bir TCP/IP servis protokoludur. DNS, 'host' olarak adlandırılan internete bağlı tüm birimlerin yerel olarak bir ağaç yapısı içinde gruplandırılmasını sağlar. Bu şekilde, bütün adreslerin her yerde tanımlı olmasına gerek kalmaz. Örnek olarak, itu.edu.tr altında, ehb.itu.edu.tr, onun altında da, titan.ehb.itu.edu.tr vb seklinde dallanmış bir çok adres olabilir. Her bir internet adresine 4 haneli bir numara karşılık gelir. a.b.c.d seklindeki bu numaralara IP (Internet Protocol) numaraları denir. burada, a,b,c ve d 0-255 arasında değişen bir tam sayıdır. (32 bit adresleme sistemi). Örnek olarak aurora.eng.bahcesehir.edu.tr için bu numara 193.255.84.10 'dur. Her internet adresinin ilk kısmı bulunduğu domain'in network adresini, son kısmı ise makinanın (host) numarasını verecek şekilde ikiye bölünür. Bir bilgisayar ağında bulunan makinaların miktarına göre makina numarası için ayrılan kısmın daha büyük veya daha küçük olması gerekebilir. Değişik ihtiyaçlara cevap verebilmesi açısından IP adresleri asağıdaki şekilde gruplanmıştır. Class A network adresleri 1.0.0.0 adresinden 127.0.0.0 a kadar olan aralığı kaplarlar. Her networkte kabaca 1.6 Milyon makina bulunabilir Class B network adresleri 128.0.0.0 adresinden 191.255.0.0 adresine kadar olan aralıktadır: 16065 network adresi ve her networkte kabaca 65500 makina bulunabilir Class C network adresleri 192.0.0.0 adresinden 223.255.255.0 adresine kadar olan aralıktadır. Herbiri 254 makinadan oluşan yaklasik 2 milyon network adresi barındırır. Class D 224 ve 254 arasında kalan adresler herhangi bir newtwork tanımlamazlar, ileri kullanımlar için rezerve edilmişlerdir. 127.0.0.1 adresi ve 127.0.0.0 Network'u test ve geliştirme için kullanılır. 127.0.0.1 adresi her makinanın kendisini tanımlar buraya gonderilen her şey, sanki bir başka network'ten geliyormuş gibi makinanıza geri dönecektir. Bu sayede

herhangi bir network bağlantısı olmadan bazı denemeler yapılarak network yazılımları geliştirilebilir. Bu domain adreslerinin dağıtımı NIC (Network Information Center) tarafından yapılır, daha sonra her domain sahip olduğu adresi kendi ihtiyaçlarına gore parçalayarak dağıtabilir. Önceleri internet kullanımı bu kadar yaygın olmadığından, IP numaralarının kurumlara dağıtımında çok "bonkör" davranılmış. 1990'lı yılların sonlarında ise, IP numaralarının bitmeye başladığı görülünce yeni bir adresleme stratejisine doğru da gidilmiştir. Bu adresleme sisteminde 128 bit uzunluğunda bir sistem kullanılmıştır. IPv6 olarak adlandırılan yeni adresleme sisteminde, teorik olarak, 340 trilyon kere trilyon kere trilyon adet (340'ın yanına 37 sıfır daha koyun !!) bilgisayarı adreslemek mümkündür. Bu sayı IPv4 için (32 bit adresleme sistemi) 4 milyar idi. Bu IP numaralarına (domain adreslerine) karşılık düşen bir makina ismi de bulunur. Bu sayede makinaların isimleri daha kolay akılda kalır. Her domain'de o domaine ait IP numaraları ile bu isimler arasında geçişi sağlayan bir servis (Domain Name Service) bulunur. Bu servis aynı zamanda diğer domain'lere ait isimleri ilgili DNS'lere sorarak öğrenir. Örneğimize geri dönecek olursak. Bahçeşehir Üniversitesi bir kaç tane Class C network numarasına sahiptir. (193.255.84.0, 193.255.85.0) .bahcesehir.edu.tr domaininde bulunan tum IP numaraları 193.255.84. ya da 193.255.85. ile başlar. Bunlar birer network tanımlar. Bu ağdaki tüm bilgisayarların adresleri ".bahcesehir.edu.tr" ile biter. Ayrıca, istenirse, bağımsız alt alanlar da oluşturulabilir. Söz gelimi, Mühendislik Fakültesi için "eng.bahcesehir.edu.tr" tanımlanmıştır. Burada eng, üst ağ altındaki başka bir alt ağı tanımlar. Söz gelimi bu ağda yer alan aurora ismi verilen makinenin IP numarası 193.255.84.10 aurora.eng.bahcesehir.edu.tr şeklindedir. Dikkat edilirse bir host numarası 1 den 254 e kadar 254 farklı değer alabilir. Zira 0 ve 255 bu numaralandırmada özel anlamlar içerirler. 0, network'u tanımlarken 255 de o network'teki tum hostları tanımlar.Bilgisayarlar birbirlerini IP numaralarından tanırlar. İnsanların aklında kolay kalsın ve hiyerarşik yapılanma rahat yapılsın diye bunlar alt ağlar, makina adları gibi isimlendirmelere tabi tutulurlar. Yukarda görüldüğü gibi, internete bağlı her bilgisayarın (teorik olarak) bir IP numarası, ve o numaraya karşılık gelen de bir gerçek adı vardır. İki mekanizma arasındaki dönüştürmelerden DNS sorumludur.

DNS, ayrıca, İnternet adresini nümerik adrese çevirir. Domain'ler hiyerarşik DNS adresleme sistemi içindeki farklı yapıları temsil ederler. Her domain kendi içinde bağımsız bir topluluktur. Doğal olarak, herkes kafasına göre gelişi güzel internet domain ismi ve IP numarası alamaz. Network Information Center (NIC)'e bunun için başvurmak gerekir. Aksi taktirde karmaşayı siz düşünun!!! Türkiye için bu numaraların dağıtımı ODTÜ, Ulaknet ve TTNet tarafından (ticari kullanımlar için) yapılmaktadır.

Internet üzerinde istediğimiz bilgiler nasıl yerlerine ulaşıyorlar ? Internet'e bağlı her network şu veya bu şekilde kendisine bağlantı sağlayan bir servis sunucusuna veya kuruma bağlıdır. Bu birleşme yerlerinde birden çok bağlantısı bulunan router'lar bulunur. Bu düğüm noktalarında düğümün belirli kollarında hangi networklerin bulunduğuna dair bilgiler (ya routerlar arası haberleşme protokollerinden ya da sabit tanımlamalardan) yer alır. Bu tanımlara ek olarak bir de default route tanımı bulunur, düğümde tanımlı bulunmayan adresler oraya yönlendirilir. Tüm haberleşme ortalama olarak 100 ila 1000 Byte arasında yer alan bilgi paketleri şeklinde gerçekleşir. Her paketin başında nereden gönderildiği (IP adresi) ve nereye gönderildiği yer alır. Pakedin içeriği kullanılan haberleşmeye göre büyük farklılıklar gösterir. Bu sayede, örnek olarak bir mail, üzerinde adres bulunan küçük paketler halinde düğümden duğüme atlayarak geçer. Bu yapı çerçevesinde, "bilgiyi isteyen" (istemci) ve "bilgiyi gönderen" (sunucu) iki ana noktadan bahsedebiliriz.

İstemci (bilgiyi isteyen) bilgisayar, bu isteğini protokollerde belirtilen bazı kurallar dahilinde istediği bilginin olduğu bilgisayara (Sunucu) bildirir. Bu iki bilgisayar arasında bilginin geçtiği/yönlendirildiği başka bilgisayarlar da vardır.

Internet adreslerinde görülen kısaltmalar ne anlama gelir? Internet'e bağlı kuruluşlar değişik gruplara ayrılabilir ve bir kuruluşun domain adresi, o kuruluş hangi gruba dahilse ilgili kısaltmayı bazı istisnalar dışında mutlaka içerir. Ayrıca, ülkelerin 2 harfli tanitim kodları da (Amerika Birlesik Devletleri ve Kanada çıkışlı adreslerin çoğu ve geniş bir kitleye servis sunan bazı birimler dışında) adresin sonuna eklenir. Internet adresi, eğer özel amaçlı bir servise (ftp, gopher, www gibi) aitse, genellikle, bu durum, adresin başında kullanılan bir kısaltmayla verilir. Asağıdaki liste, adreslerde kullanılan bazı kısaltmaları ve ne anlama geldiklerini göstermektedir: gov : Hükümet kuruluşları edu : Eğitim kurumları (üniversiteler gibi) org : Ticari olmayan, kar amacı gütmeyen kuruluşlar com : Ticari kuruluşlar mil : Askeri kuruluşlar net : Servis Sunucuları (Internet Servis Sağlayıcıları gibi) ac : Akademik kuruluşlar (bazı ülkelerde edu yerine kullanılmaktadır) int : uluslararası organizasyonlar, kuruluşlar ftp : FTP Arşiv Sitesi (ön ek) www : World Wide Web Sitesi (bazen web de kullanılır) -ön ek-

Bazı ülke kısaltmaları :tr:Türkiye, jp:Japonya, uk:Ingiltere, it:İtalya, ch:Isviçre, ca:Kanada, ru:Rusya, id:Endonezya, nl:Hollanda, de:Almanya, fr:Fransa, il:İsrail, no:Norveç, se:İsveç, fi:Finlandiya, gr:Yunanistan, hr:Hırvatistan, yu:Yeni Yugoslavya, br:Brezilya, bg:Bulgaristan Örnek domain adresleri : hokudai.ac.jp (jp=Japonya), bilkent.edu.tr (tr=Turkiye), oak.oakland.edu, servis.net.tr, http://www.microsoft.com/, ftp://ftp.netscape.com/, tubitak.gov.tr, garbo.uwasa.fi (fi=Finlandiya, http://www.nato.int/. Genel olarak bu sınıflamaya uyulsa da, bazi domain adlarında daha farklı sözcük grupları da olabilir ( rl.ac.uk (uk=Ingiltere), www2.itu.edu.tr gibi). Özellikle .com domain-lerindeki sıkışmadan dolayı, yeni global domain adları oluşturma çalışmaları 1997 ortalarında tamamlanmıştır. Yeni kullanıma açılan alan adları şunlardır :arts : Sanat ve kültür ile ilgili siteler firm : Ticari Firmalar info : Bilgi servisi sunan siteler nom : Kişisel domainler için kullanılan adresler rec : Eğlence siteleri stor : Alışveriş merkezleri, ticari ürün satılan yerler

web : www ile ilgili servis sunan siteler

Internet'e bağlı tüm bilgisayarların listesini nasıl alabilirim? Internet adres koleksiyonu yapıyorsunuz sanırım.:-) Milyonlarca adresten bahsediyoruz. Bunları listelemek ve almak mümkün değile yakın birşey. Ancak, bir takım konularda bünyesinde bilgiler, programlar barındıran popüler servislerin gruplanmış FTP ve Web adreslerini almak mümkündür. Bazı katalog ve arama servisleri (Yahoo gibi) bunların kayıtlarını tutarlar. Bunun için, CSS'nin Temel Internet Servisleri kısmına bakmanız gerekiyor.

Internet Mühendisliği nedir? 'Internet Mühendisi de olur mu canım?' demeyin sakın cünkü, bir kavramdan günümüzde sıkça soz ediliyor. `Internet Engineering Task Force' grubu epeydir çalışıyor. Internet'in sağlıklı çalışması için gerekli tasarımların yapılmasına `Internet Engineering' diyebiliriz. Internet servis geliştiricileri ve Internet Servis Hizmeti üreten, protokol geliştiren kişilere Internet Mühendisi deniyor. Bununla Internet servislerinden sorumlu bilgisayar mühendisini kastetmiyoruz. Üniversitelerimizde Internet Mühendisliği bölümleri de açılırsa hiç şaşırmayın!!!! :-)

Internet Ne Kadar Güvenli? Internet'in, şu an için, çok fazla güvenli olduğu söylenemez. Nadiren de olsa, kişisel iletiler (e-posta, e-mail) kötü amaçlı, profesyonel kişiler tarafından illegal yollarla ele geçirilebilir. Özellikle ticari kuruluşların (özellikle de bankaların internet bankacılığı uygulamaları yapmasıyla birlikte) Internet'i kullanmaya başlamaları ile birlikte, Internet'te güvenlik probleminin çözümü için ciddi çalışmalar yapıldı. Web üzerinden iletilen her türlü bilginin, yeni şifreleme teknikleri ve çok yüksek hızlı hatlar sayesinde yeterince güvende olduğunu söyleyebiliriz. Ancak, yine de, kullanıcı şifreleri, banka kredi kart numaraları ve benzeri gibi gizlilik içeren bilgileri net üzerinde serbestçe göndermeyin (e-mail ile, güvenlik kilidi olmayan Web listeleyicileri ile vb.)

Internette Bilgiler Hangi Hızlarla İletilir? Band Genişliği Nedir? Doluluk Oranı Nedir? Band genişliği, bir iletişim ortamının taşıyabileceği bilgi miktarını gösteren bir ölçüdür. Söz gelimi, ses iletimi için band genişliği, iletilebilen en yüksek ve en düşük frekanslar arasındaki farktır (Hertz). Bilgisayarlar arası haberleşme için de benzer şekilde, band genişliği, saniyede iletilen bit sayısı ile verilir. Internet'teki bilgi iletim hızları çeşitlilik gösterir. Bilgisayarları ve değişik ağları birbirine bağlayan hatlar, kablo (çoğunlukla fiber optik), uydu ya da radyo link (yakın birimler için) bağlantılı olabilir. Internette hat hızı, saniyede iletilen "bit" sayısı ile (bps, bit/san) ölçülür. Söz gelimi, 64 kilobit/saniye hızındaki bir hat saniyede 64kbit=65556 bit iletebilir. Bu da, ideal şartlarda, yaklaşık 8 kilobyte/saniye hızına denk gelmektedir. Söz gelimi, böyle bir hat ile, tam kapasite kullanımında, 1 Megabyte'lık bir dosya yaklaşık 2 dakikada iletilecektir. Bir birimin, bağlantılarında kullanabileceği en fazla hıza "Band Genişliği" denir. 64kbit/saniye bant genişliği olan bir hattı aynı anda 10 birime kullandırırsak, buna göre hızımız, en fazla hızın ortalama %10'una kadar düşer. Günümüzde bağlantı hızları 9.6kbit/saniyelerden (düşük hızlı modem bağlantısı) 100Megabit/saniyelere kadar geniş bir aralıkta değişmektedir. Örnek olarak, 56k Modemlerle elde edilen hız yaklaşık olarak 53 kbit/san dir.Bu da, ideal şartlarda, yaklaşık olarak 5 ila 6 kilobyte/san lik bir veri transfer hızına karşılık gelir (1 byte=8bit).Bir hattın bant genişliğinin ne kadarının kullanıldığı, o hattın doluluk oranını verir. Eğer 64kbit/san lik bir hat, 1 saat boyunca, %100 çalışırsa; 3600*64kbit 'lik veri aktarımı yapması gerekir. Gerçekte ne kadar veri aktardığını bulup bu iki sayıyı birbirine oranlarsak, hattın, o saat için doluluk oranını bulmuş oluruz. Bunu 1 ay boyunca yaparsak, hattın 1 ay boyunca ortalama % kaç doluluk oranı ile çalıştığını tespit edebiliriz. Doluluk oranı ne kadar fazlaysa, o hattı kullananların veri aktarımları da o kadar yavaşlar. Aşağıdaki tablo, herhangi bir ağ üzerindeki bilgisayarların ve internet üzerinde bilgisayarlar ve bilgisayar sistemlerininin birbirleriyle haberleşmesinde kullanılan bazı standart bağlantı hızlarını göstermektedir (orijinali : http://www.whatis.com/ ).

İletim Teknolojisi Hız İletimin Sağlandığı Fiziksel Ortam Kullanıldığı YerlerNormal Telefon Hattı 14.4 - 56 Kbps Bakır Tel Evden bağlantılarda ve bazı küçük ölçekli işletmelerdeFrame Relay üzerinde 56Kbps 56 Kbps Çeşitli Çeşitli işyerleriISDN Basic Rate (BRI) : 64 - 128 Kpbs Primary Rate (PRI) : 23 tane 64-Kbps kanal ve 1 kontrol kanalı üzerinden 1.544Mbps e kadar BRI : Twisted-pair PRI : T-1 hattı BRI: Hızlı ev bağlantıları ve küçük ölçekli işyerlerinde PRI: Orta ve büyük ölçekli işyerlerinde/şirketlerde - IDSL 128 Kbps Twisted-pair Hızlı ev bağlantıları ve küçük ölçekli işyerlerinde Dijital Uydu Bağlantısı (DirecPC) 400 Kbps Elektromanyetik dalgalar Hızlı ev bağlantıları ve küçük ölçekli işyerlerindeFrame relay 56 Kbps - 1.544 Mbps Twisted-pair ya da koaksiyel kablo Şirketlerdeki yerel ağlarla Internet Servis Sağlayıcıları arasındaki bağlantılarda T-1 (DS1) 1.544 Mbps Twisted-pair ya da fiber optik kablo Büyük şirketlerin internet servis sağlayıcılarına bağlantılarındaE-1 (DS1) 2.048 Mbps Twisted-pair ya da fiber optik kablo T-1 hatları için Avrupa ülkelerinde kullanılan standart T-1C (DS1C) 3.152 Mbps Twisted-pair ya da fiber optik kablo Büyük şirketlerin internet servis sağlayıcılarına bağlantılarında T-2 (DS2) 6.312 Mbps Twisted-pair ya da fiber optik kablo Büyük şirketlerin internet servis sağlayıcılarına bağlantılarında ADSL 1.544 - 8 Mbps Twisted-pair Mevcut telefon altyapısı üzerinden ev, küçük işyeri ve ortabüyüklüklü şirketlerin internet bağlantılarındaE-2 8.448 Mbps Twisted-pair ya da fiber optik kablo 4 tane E-1 sinyali taşır Kablo Modem 512 Kbps - 52 Mbps Koaksiyel kablo (genellikle Ethernet kullanır); Ev, işyeri ve okulların bağlantılarındaEthernet 10 Mbps 10BASE-T (twisted-pair); 10BASE-2 ya da -5 (koaksiyel kablo); 10BASE-F (fiber optik) Yerel Ağlarda (LAN) kullanımı çok yaygındır.E-3 34.368 Mbps Twisted-pair ya da Fiber Optik 16 E-l sinyali taşırT-3 (DS3) 45 Mbps Koaksiyel Kablo Internet Servis sağlayıcılarının internet omurgasına bağlantılarındaOC-1 51.84 Mbps Fiber Optik Internet Servis sağlayıcılarının internet omurgasına bağlantılarındaFast Ethernet 100 Mbps 100BASE-T4 (twisted pair); 100BASE-TX (koaksiyel kablo); 100BASE-FX (fiber optik) 10 Mbps ethernet kartlarına sahip bilgisayarlar bir Fast Eternet kullanan LAN'a bağlanabilir.FDDI 100 Mbps Fiber Optik Büyük şirketlerdeki ya da servis sağlayıcılarındaki daha geniş ölçekli LAN'lardaT-3D (DS3D) 135 Mbps Fiber Optik ISP to Internet infrastructure Smaller links within Internet infrastructure E4 139.264 Mbps Fiber Optik 4 E3 kanalı taşır Bu hat üzerinde aynı anda 1920 kişi birbirleriyle konuşabilir (ses haberleşmesi) OC-

3/STM-1 155.52 Mbps Fiber Optik Büyük şirket omurgaları, Internet Omurgası E5 565.148 Mbps Fiber Optik 4 E4 kanalı barındırır. Bu hat üzerinde aynı anda 7680kişi birbirleriyle konuşabilir (ses haberleşmesi) OC-12/STM-4 622.08 Mbps Fiber Optik Internet OmurgasıGigabit Ethernet 1 Gbps Fiber Optik (ve 25 metreye kadar bakır tel) 10/100 Mbps hızlarıyla birbirine bağlı iş istasyonları ve bilgisayar ağları GigaBit Eternet switchleri yolyla haberleşebilir.OC-24 1.244 Gbps Fiber Optik Internet Omurgası SciNet 2.325 Gbps (15 OC-3 hattı) Fiber Optik Part of the vBNS backbone OC-48/STM-16 2.488 Gbps Fiber Optik Internet OmurgasıSTM-64 10 Gbps Fiber Optik ------OC-256 13.271 Gbps Fiber Optik -------

ISDN Nedir? ISDN (Integrated Services Digital Network), özellikle normal telefon hatları (ve diğer bazı ortamlar) üzerinden daha yüksek hızlı entegre ses (analog) ve veri (dijital) aktarılmasını sağlayan bir dizi iletişim protokolüne verilen addır. ISDN'de, her iki uçta da, modemin dışında, bazı özel adaptörler kullanmak gerekir. Bu şekilde, 64kbps ve 128 kbps gibi hızlara (normal hatlar üzerinden) çıkmak münkün olmaktadır. ISDN'de iki temel seviye hızı vardır : (1) Basic Rate (2) Primary Rate. Her iki seviyede de, iki farklı tip kanal bulunur : B (bearer) kanalları (sayıları birden çok olabilir) ve D (delta) kanalı (1 tane). B kanalları, her türlü ses, veri vb taşırlar. D kanalı ise iletişimde kullanılacak kontrol ve yönlendirme bilgilerini taşır. "Basic Rate" seviyesi daha çok evden kişisel kullanımlar ve küçük şirketlerin kullanımları için tasarlanmıştır ve iki tane 64Kbps B kanalı ile 1 tane 16Kbps D kanalı içerir. Ulaşılabilecek en yüksek hız 128 Kbps olmaktadır. "Primary Rate" seviyesi ise, daha yoğun kullanımlar için tasarlanmıştır ve 23 tane 64Kbps B kanalı (Avrupa için 30 tane) ve 1 tane 64Kbps D kanalı içerir. Ulaşılabilecek en yüksek hız ise yaklaşık 7 Mbps e kadar çıkar. Yeni geliştirilen BISDN (Broadband ISDN) teknolojisi ise, Frame Relay'a bir alternatif olarak düşünülebilir. ISDN kullanımı (özellikle evden kişisel bağlantılarda) artan oranlarda yaygınlaşmaya başlamıştır.ISDN üzerinden video konferans sistemleri oldukça popüler uygulamalardır.

Frame Relay Nedir? Frame Relay, verilerin çok yüksek hızlarda dijital ağlar üzerinden iletilmesini sağlayan bir teknolojidir. Veriler, "Frame" olarak adlandırılan paketler halinde iletilir. Frame Relay, veri aktarımı süresince, kesintisiz ve sadece o verinin iletileceği (dedicated) bağlantılar üzerinden yapılır. Bu yüzden, ses ve normal data iletişiminde pek uygun olmadığını söyleyebiliriz. Frame Relay'de, iletilen paketler için "iletim sırasında herhangi bir anda" hata kontrolü yapılmaz. Verinin iletileceği nokta hata kontrolünden sorumludur. Bunu sonucunda, paket iletim hızları çok yüksektir ve yaklaşık 1.5-2MBit/saniye mertebelerine çıkabilir.

ATM Nedir? ATM (asynchronous transfer mode), bir paket anahtarlama teknolojisidir. ATM, verileri byte büyüklüğünde hücrelere (cell) ayırır ve aynı anda 53 hücrelik paketler halinde iletir. ATM, daha çok donanım tabanlıdır ve yüksek veri işleme/iletme hızları elde edilebilir. En çok kullanılan standart hızlar, 155 Mbps ve 622Mbps dir. 10Gbps hızlara kadar da çıkılmıştır (1996 sonu itibarıyla). ATM, BISDN protokolünün de en temel elemanıdır.

Internet dışında başka yaygın kullanılan ağlar da var mı? Evet var. Bunlardan en yaygın kullanılanları UUCP ve BITNET'tir. Bunların dışında da firma temelli (Decnet. Ibmnet) gibi, görev temelli, yerel vb. binlerce ağ vardır. UUCP ağı, UUCP (Unix-to-Unix Copy Program) protokolü ile haberleşen sistemleri bünyesinde bulundurur. Bu protokolde, iki sistem belirli aralıklarla (polling) biribirlerine bağlanır ve bu iki sistemden herhangi biri üzerinde birtakım planlı programlar çalıştırırlar (mail aktarımı, dosya aktarımı, kısaca bir sistemden diğerine kopyalama). USENET News, ve Mail aktarımı dışında `tip' gibi programlarla uzaktaki makina uzerinde calışma olanağı vardır. BITNET (Because It's Time Network) ise, birbirlerine NJE protokolü ile bağlı sistemlerden oluşur. BITNET esas olarak ağac (tree) şeklinde bir yapıya sahiptir, statik bir yönlendirme vardır. Mail, sınırlı şekilde FTP ve Telnet (VTAM) desteği vardır. Mail, bir `depola ve ilet' mantığı ile bir düğümden komşusuna gider, oradan bir öteye gider. Hatlar kesildiği zaman, ya da makina yüklü olduğu zaman yolda bir yerde bekler. Internet ile diğer ağlar arasındaki ileti trafiği için geçiş görevi yapan merkezlere "internet gateway" denir. Turkiye'deki "Bitnet-Internet gateway" Ege Üniversitesi (TREARN, vm.ege.edu.tr) dir (1997 başı itibarıyla).

Elektronik Para (e-para, e-cash, sanal para) Nedir? e-para, tam olarak, kullandığınız bilgisayarın sabit diskinde sizin adınıza bulunan, ve internet üzerinde yaptığınız alışverişlerde harcayabileceğiniz paradır. Siz harcama yaptıkça, harcadığınız miktar toplamdan düşülür. e-para kullanımı pek yaygın değildir. Ancak, gelecekte sık kullanacağımız bir araç olabilir. Aşağıdaki satırlar bazılarımıza şu an bir fantazi gibi gelebilir. Temel olarak, gidip, e-para servisi veren bir bankadan, kredi kartımızla ya da peşin ödemeyle, bir miktar e-para alıyoruz. Daha sonra, banka bu miktarı bizim bilgisayarımıza transfer ediyor.Internet üzerinde bir alışveriş yaptığımızda da, eğer burada e-para geçiyorsa, sipariş formunda e-para ile ödeme yapılacağını belirtiyoruz. Miktar otomatik olarak bilgisayarımızdaki miktardan düşülüyor. Bütün bu işlemler, e-para servisi veren bankamızdan da kontrol ediliyor. Bazı uygulamalarda, e-para ödemesi doğrudan bankadan yapılıyor. Bu durumda, size bir e-posta mesajı ile, ilgili siparişi alıp almayacağınız soruluyor. Böylece, alışverişlerde, fiziksel olarak alışageldiğimiz "para dolaşımı" ortadan kalkıyor. En popüler 3 dijital para sistemi şunlardır : Digital Cash (http://www.digicash.com), Cyber Cash (http:www.cybercash.com) ve First Virtual (http://www.fv.com). Ilgili yerlere web listeleyicinizle bağlanıp daha ayrıntılı bilgiler alabilirsiniz. Tüm dünyada, e-para kabul eden banka sayısı ise hızla artmaktadır.

Intranet Nedir? Intranet, sadece belirli bir kuruluş içindeki bilgisayarları, yerel ağları (LAN) ve geniş alan ağlarını (WAN) birbirine bağlayan, çoğunlukla TCP/IP tabanlı bir ağdır. Yani, küçük Internet!, Internet'in daha özel bir hali. Intranet'ler gateway'ler ile diğer networklere bağlanabilir. Temel oluşturulma amaçları, kuruluş bünyesinde bilgileri ve bilgi işlem kapasitesini paylaşmaktır. Intranet'ler, şirket(ler) içi tele-konferans uygulamalarında ve farklı birimlerdeki kişilerin biraraya gelebildiği iş gruplarının oluşturulmasında da kullanılırlar. Intranet'ler üzerinden HTTP, FTP vb gibi pek çok protokol uygulamaları çalıştırılabilir. Günümüzde, Intranet'ler içinde, Web erişimi ile kaynakların kullanımı oldukça yaygındır.

Bazı şirketlerdeki intranet'lerden, "Firewall" sistemleri üzerinden (bazı emniyet tedbirleri ile), Internet çıkışı da yapılmaktadır. Bu sayede, her iki yönde de ileti trafiği kontrol edilebilmekte ve güvenlik sağlanmaktadır.

Firewall (Güvenlik Sistemleri) Nedir? Firewall (Internet Güvenlik Sistemi), internet üzerinden bağlanan kişilerin, bir sisteme girişini kısıtlayan/yasaklayan ve genellikle bir internet gateway servisi (ana internet bağlantısını sağlayan servis) olarak çalışan bir bilgisayar ve üzerindeki yazılıma verilen genel addır. Firewall sistemleri, bu engelleme işini, sadece daha önceden kendisinde tanımlanmış bazı domainlere erişim yetkisi (telnet,ftp, http vb) vererek yaparlar. Günümüzde, Internet Servisi veren makinalar oldukça sofistike Firewall sistemleri ile donanmıştırlar. Firewall sistemlerinin en önemli kullanımında, bir kuruluşun yerel ağındaki tüm bilgisayarlar sanki bir duvar arkasındaymış gibi dış dünyadan erişilmez olurlar. Yerel ağdaki bilgisayarların internet bağlantıları firewall yüklü bilgisayar üzerinden olur ve firewall yazılımları, adres çevirme (address translation) özellikleri sayesinde iç ağdaki tüm internet bağlantılarının tek bir IP numarasından yapılıyormuş gibi olmasını sağlarlar. Ayrıca, yerel ağdan dışarıya, dışardan da yerel ağa olan bağlantıları internet protokolleri üzerinde sofistike kurallar tanımlayarak kısıtlarlar bu da yüksek ölçüde ağ güvenliği sağlar.

Proxy Servisleri Nedir? Proxy servisi, internet üzerindeki yerel bir ağ (ya da internete bağlı bir bilgisayar) ile, dış dünya arasındaki ilişkiyi sağlayan bir yardımcı geçiş (gateway) sistemidir. İki amaç için kullanılabilirler : Bir proxy servisi (sunucusu), sizin adınıza (proxy'nin kelime anlamı VEKİL'dir) sizden aldığı "internet'ten bilgi alma" isteklerini yürütür ve sonucu yine size iletir. Ancak, aynı anda, bu bilgilerin bir kopyası da (cache),bu proxy sunucusu üzerinde tutulur ve bir dahaki erişimde kullanıcının istediği bilgiler doğrudan ilgili siteden değil de, proxy servisinden gelir; dolayısıyla, iletişim daha hızlı olur. Internet'e erişim için mutlaka bir proxy servisine ihtiyaç yoktur, ancak, size en yakın bir servis noktasındaki proxy servisini kullanmanız, internet erişiminizi birhayli hızlandıracaktır. Özellikle evinizden modemle internete erişiyorsanız, proxy servislerini kullanmanız performansınızı arttırır. Çünkü, istediğiniz bilgileri, dış bağlantı hızı daha fazla olan proxy bilgisayarı sizin adınıza alır, siz de kişisel bağlantınızla bu bilgilere daha hızlı erişmiş olursunuz. Firewall-güvenlik sistemlerinin kullanıldığı yerlerde, kullanıcıları çıkışları tek bir makine üzerinden olabilir. Bu durumda proxy servis makinesi sadece bir aracı olarak çalışır. Proxy servisi kullanmanın avantajı çoktur. Herhangi bir siteden istediğiniz bir bilgi (web sayfası, ftp dökumanı vb) eğer kullandığınız proxy servisinde henüz depolanmamışsa, bu bilginin olduğu siteden alınır ve size iletilir. Ancak, daha sonra başka bir kullanıcı (ya da siz) aynı dökümanı/bilgiyi istediğinizde, ilgili döküman/bilgi proxy servisinde depolandığı (cache) için, doğrudan oradan size iletilir ve erişiminiz de çok daha hızlı olur.Proxy servisleri, uluslararası internet bağlantılarındaki yoğunluğu azaltmak, erişimleri hızlandırmak ve ağı daha etkin kullanmak için çok yararlı araçlardır. En popüler proxy servisleri, Web (http), FTP, Gopher ve Wais internet araçları için tanımlıdır. Web için proxy tanımlaması ve kullanımı 6. Bölüm'de kısaca anlatılmıştır. Akademik Ağ üzerinden çıkış yapanlar ya kendi kurumlarındaki proxy sunucusunu ya da ulaknet'in proxy sunucusunu kullanabilir. Benzer şekilde, TTNet ve diğer servis sağlayıcıların da proxy sunucuları vardır. web ve ftp erişiminde bu servisleri kullanmak her zaman için (ortalama olarak) performansı arttırır. Yukarıdakilerin dışında, birçok kuruluşun kendi özel proxy servisleri vardır. Size en yakın proxy servisini kullanmanız çoğunlukla en iyi sonucu verir. Bu yüzden, intrenet servisini aldığınız yerin proxy servisini öğrenin ve kullanmaya çalışın. Önemli proxy servislerin bir zincir oluşturarak ortak kullanımına yönelik çalışmalar da yapılmaktadır.

İnternet üzerinden faks gönderebilir miyim? Gönderebilirsiniz. Bir kısmı bedava, bir kısmı ise ticari çalışan bir çok servis, bilgisayarınızda hazırladığınız bir dökümanı, bazı geçiş noktası bilgisayarlar (faks servisleri) üzerinden istediğiniz kişiye iletebilir. Bu servislerin en eskisi ve en çok kullanılanlarından birisi TPC INT'dir. http://www.tpc.int/ adresinden gerekli bilgilere ulaşılabilir.

Cep telefonları ve İnternet Kullanımı Cep telefonları, GSM (-Groupe Speciale Mobile- Global System for Mobile Communications) şebekeleri üzerinden dijital haberleşme yapılabilen aygıtlardır. Normal konuşma (ses iletimi) yanında, veri iletimi (kısa mesaj -SMS-, bilgi servisleri kullanımı vb) de mümkündür. GSM, çoğunlukla tüm Avrupa'da ve dünyanın diğer bazı kesimlerinde kullanılan dijital bir telefon sistemidir. GSM haberleşmesinde daha çok kablosuz bağlantılar kullanılır. 900 MHz ya da 1800 MHz frekans bandında çalışır.Cep telefonlarıyla "yazı tabanlı" bilgi servisleri (SMS, faks, bilgisayara veri aktarımı gibi) ilk çıktığından beri verilmektedir. 2000'lerin başından itibaren ise, cep telefonu kullanarak bilgi servislerine "etkileşimli" erişimini sağlayan WAP (Wireless Application Protocol) protokolü kullanılmaya başlanmıştır. WAP destekli web siteleri (yahoo, cnn gibi) ve buna uygun servisler ve bu servislere bağlanmayı sağlayan cep telefonları sürekli yaygınlaşmaktadır. WAP erişimli web siteleri, html'in türevi bir dille hazırlanmaktadır ve genellikle wap uyumlu sayfaların uzantısı .wml olmaktadır. WAP siteleri de, "www" yerine -genellikle- "wap" ön eki ile isimlendirilmektedir. WAP uyumlu siteleri normal web gözatıcılarıyla görmek mümkün değildir, ancak sistemin yayguınlaşmasıyla yeni nesil web gözatıcılarının buna uygun özelliklerle donatılacaklarını bekleyebiliriz. Cep telefonu kullanım ücretlerinin ve bu servisin ücretlendirilmesinin gittikçe düşmesiyle, önümüzdeki yıllarda WAP'lı "internet" erişiminin yaygınlaşacaktır. Ağ teknolojisi "kablosuz" (wireless) erişimin "yüksek hızlarda" sağlanması yönünde gelişimektedir. Öte yandan, cep telefonlarının bilgisayarlardan daha "kişisel" (kişiye özel) ve taşınması kolay ve rahat olduklarından, wap teknolojisi ve bununla beraber de wap erişimi veren siteler süratle artacaktır.

Java Nedir? Java, özellikle ağ ve internet uygulamaları için geliştirilmiş bir programlama dilidir. Platform bağımsızdır ve her bilgisayarda, ağ üzerindeki her yerde çalışır. web gözatıcıları (browser) java kodlarını çalıştırmak için, kendi içlerinde bir "Java Virtual Machine" içerirler.Günümüzde Java, sadece bilgisayar ve internet uygulamalarında değil; bilgisayar teknolojilerinin kullanıldığı diğer alanlarda da (akıllı kart, ev teknolojisi ürünleri -beyaz eşyalar vb- gibi ) programlama ve kontrol aracı olarak kullanılmaktadır. Önümüzdeki dönemlerde, aynı ortak platformu kullanan ama birbirinden farklı gibi görünen cihazların (bilgisayar, elektronik sistemler, elektrikli/elektronik ev eşyaları gibi) bu teknoloji yardımıyla aynı ağ üzerinde bulunacağını ve söz gelimi bilgisayarımızdan evinizdeki birtakım elektronik/elektrikli eşyaları kontrol edebileceğimizi düşünebiliriz.

İnternet Society (Internet Grubu) Nedir? Internet Society (IS), 1992'de kurulan ve amacı internet ile ilgili gelişimler, yeni çalışmalar için bir nevi yol göstericilik olan, kar amacı gütmeyen (non-profit) bir kuruluştur. IS, Internet ile ilgili teknik çalışmaları yönlendiren ve denetleyen Internet Architecture Board (IAB)'un çalışmalarını destekler. IAB'nin aktivitelerinden bir diğeri de, TCP/IP konusunda çalışmalar yapan Internet Engineering Task Force (IETF) tır. IAB'nin diğer aktiviteleri arasında, Ağ Teknolojileri ile ilgili çalışmalar yapan Internet Research Task Force; IP adreslerinin verilmesi ile ilgili çalışmalar yapan Internet Assigned Numbers Authority; ve DNS ile ilgili konularda çalışan Internet Registary grubu gösterilebilir. Internet Society web adresi : http://www.isoc.org/ . Buradan ilgili bütün linklere ulaşılabilir.

Internet Kullanım Etiği Ağ üzerindeki her kullanicının, servisleri, sistemleri kullanmaları konusundaki sorumluluklarını farketmeleri önemlidir. Kullanıcı, ağdaki her servise ulaştığında yaptığı hareketlerden sorumlu olmak zorundadır. "Internet" ya da kısaca "Net" , tek bir ağ değildir, hatta bir birinde ayrı protokollere, yapılara sahip binlerce irili ufaklı ağların toplamıdır. Internet'teki bilgi akışı, bir çok değisik ağ'dan gelip geçmekte, ulasacağı yere öylece varmaktadır. Bu yüzden, her kullanıcının, kendi bölgesindeki ağ yukünü dengede tutması gerekmektedir. Bir ağ kullacısı olarak, başka bilgisayar ağlarına ulasmanıza izin verilmiş olabilir. Her ağın kendine ait sorumlulukları, kuralları ve yasakları vardır, Ağ üzerindeki izin verilmiş işlemler, bu ağdaki sorumlular tarafindan her zaman izlenebilecek sekilde tasarlanmıştır. Fakat, bir yerde izin verilen bir hareket , başka bir ağda yasaklanmış olabilir. Bu kuralları bilmek ve bunlara uymak, kullanıcının sorumluluğundadır. Sunu unutmayın ki, izin verilen hareketleri kötü yönde de "YAPABİLİRSİNİZ" , ama yapmanız gerekmez. Ağ'ın, özellikle Internet'in kullanımı, bir ayrıcalıktır, bir "hak" değildir. Bu ayrıcalık, istenildiği zaman, kötüye kullanım ya da başka sebeplerle, elinizden alınabilir. Bu kötüye kullanım, bir sistemdeki gizli bilgileri hileli yollarla almak, kötü, anlaşılmaz mesajlarla diğerlerini rahatsız etmek, sistemin kaynaklarını kullanıp sistemi yavaşlatmak, ardarda mesajlar postalayarak başkalarının e-posta kutularını doldurmak, ağ üzerinde yasalarla belirlenmiş kuralların dışına çıkmak vs vs olarak sayılabilir. Bulunduğunuz ağ'ın durumuna gore, disiplin cezasından işten çıkarilmaya; hesabınızın silinmesinden hapse kadar cezalara carptırılabilırsiniz. Bilgisayar Ahlakı Üzerine 10 Altın Kural Kesinlikle, bilgisayarı, başkalarina zarar vermekte kullanmayın. Kesinlikle, bilgisayarla, başkalarının işine mani olmayın. Kesinlikle, başkalarının dosyalarını karıştırmanın yollarını aramayın. Kesinlikle, bilgisayarı hırsızlık yapmakta kullanmayın. Kesinlikle, bilgisayarı yalancı şahitlikte, sahte delil hazırlamada kullanmayın. Kesinlikle, sahibinden izinsiz başkalarının bilgisayar kaynaklarını kullanmayın. Kesinlikle, başkalarinin fikirlerini bilgisayarla çalip kendinize mal etmeyin. Kesinlikle, sosyal içeriğini düşünmeden bir program yazmayın. Kesinlikle, bilgisayarı, saygı ve ilgi göstermeksizin kullamayın. Bu kuralların orijinalinin bulunduğu yer : ftp://ftp.unm.edu/ethics/netiquette

Internet'in Sosyal Boyutu Yaygın bir görüşe göre internet, kişilerin sosyal yaşamlarında olumsuz etkilere sahiptir. Gerçek dünyadan farklı bir ortamda, "sanal dünyada, insanlar arası ilişkiler değişmektedir. Bu bir bakıma doğru. Çoğu durumda birbirleri ile etkileşen insanlar bir internet adresi, bir e-mail adresi vb gibi. Öte yandan internet, kişiler arasındakji mesafe, yaş, cinsiyet, ırk, kültür vb gibi gerçek dünyada önemli olabilecek pek çok özelliği de ortadan kaldırmaktadır. Yerinden alışveriş, yerinden bankacılık, hatta işe gitmeden evden çalışma vb gibi kullanımlar insanın sosyal yaşamını etkileyebilecek unsurlardır. Bir açıdan bunlar insana başka işler yapmak için zaman kazandırmakta; öte yandan başka bir açıdan da tembelliğe itmektedir. Ancak, internet kullanımının hayatın akışını yönlendiren servislere kaydığını düşünürsek, artık iş tanımları, yaşam biçimleri vb değişmeye başlamıştır. Bu yüzden internetin sosyal boyutunu düşünürken; yaşam kurallarını klasik anlamda değil de "değiştiği" anlamlarda düşünmekte fayda var.Internet'in yadsınamayacak bir başka sosyal boyutu da, sohbet ortamları yoluyla insanların "tanışması" ve sosyal ilişkilerin "siber uzaya" taşınmasıdır. Siber ortamlarda tartışıp mahkemelik olan, buralarda suç işleyen ya da yeni bir insanla tanışıp arkadaşlığını ilerletip onunla evlenenlere sıkça rastlanır olmuştur. Öte yandan, dünyanın öbür ucunda oturan insanlarla hemen her gün dakikalarca (satlerce?) internet üzerinde sohbet ediyorken, kapı komşusunu tanımayan ya da yakın arkadaşlarını aramayı ihmal eden insan tipleri ortaya çıkmaya başladı bile... Belli ki insanların çoğu, yazılı haberleşmeyi yüz yüze olana göre tercih ediyorlar. Burada, yazılı haberleşmenin kişiye verdiği güven duygusu ve dizginleri elinden tutan taraf için herkesin "kendini" görmesi muhakkak ki önemli etmenler.Artık her sabah işimize gelip e-postalarımızı kontrol ettiğimizde, arkadaşımızdan gelen (ona da başka birinden ve o başka birine de başka birinden iletilmiş olan -liste böyle uzar gider...) ıkraları okuyoruz ve kendi kendimize belki gülüyoruz. Eskiden fıkrakar sesli anlatılırdı. Hem de topluluk içinde... İnsanlar hep beraber gülerdi... Alışkanlıklar da değişiyor. :-))))) diye kahkahalar atan bir siber kültür insan örneği oluyoruz farkında olmadan...Şüphesiz ki, internet teknolojileri hayatımızı kolaylaştırıyor. Burada en çok etkilenen (olumsuz anlamda) tarafımız, sosyal ilişkilerimiz. Bu yeni durumlar, sosyal bilimlerin çok ciddi araştırma konuları. 2000'li yıllarda, sosyal hayatımızdaki değişiklikleri ve bu değişikliklerin ne kadarının özümsenip ne kadarının reddedileceğini hep beraber yaşayarak göreceğiz.

Internet'in Ticari Boyutu Internet'in 1990'ların başlarından itibaren bu kadar yaygınlaşmasının en temel nedenlerinden birisi ve belki de en önemlisi "para kazandırabilecek potansiyele sahip" bir imkan olmasıdır. Bu iletişim ağına bağlı bilgisayarlar yolu ile alışverişler yapılabilmekte, borsa/bankacılık işlemleri yerine getirilebilmektedir. Bu haliyle internet'in "ağ teknolojisi" kimliğinin yanında bir de "medya" özelliğinden söz edebiliriz. Internet artık ciddi reklam paralarının dönmeye başladığı ve şirketlerin ürünlerini pazarladığı bir ortam haline gelmeye başlamıştır. Bankalar ve yatırım kurumları, klasik faaliyetlerini internet üzerine taşımışlar ve böylece siber ortamda "yüklü miktarlarda" paranın dolaşmasına ön ayak olmuşlardır. Internet üzerinde kredi kartıyla sanal mağazalardan alışveriş etmek, ya da bulunduğunuz yerden çok uzakta bir yayınevinden kitap sipariş etmek; tatil seçmek ve otel rezervasyonları yapmak çok kanıksanır ve artık kimseyi şaşırtmayan uygulamalardır.İnternetin ticari boyutu ile birlikte hayatımıza giren iki yeni kavram da e-commerce (e-ticaret) ve e-business (e-iş). İlki, internet üzerindeki her türlü para dolaşımı faaliyetlerini kapsarken e-iş ise iş bağlantıları, görüşmeler, haberleşmeler ve anlaşmalar hatta işe yeni birini alırken internet ortamlarına ilan verme ve ilgili kişilerle ilişkiye geçme gibi kavramları kapsamaktadır.

Internet'in Hukuki Boyutu

Siber kültür ve siber toplum, büyümeyle beraber kendi kurallarını da "yazılı" hale getirmeye başlamıştır. Halen "kontrol edilememe" noktasındaki serbesti ve kişilik hakları, telif hakları gibi önemli konular, ticari uygulamalardaki boşluklar, vergilendirme sistemi gibi birçok "geleneksel hukuk" konuları, bu "yeni" toplumsal ortama adapte edilmeye çalışılmaktadır.

Internet-2 Nedir?

Internet 2, şu anki internet ağ altyapısının kaldıramayacağı kadar fazla band genişliği isteyen ileri ağ uygulamalarını geliştirmek ve geleceğin internetini hızlandırmak amacıyla yürütülen çalışma ve bu sistemin omurgasına verilen addır. Internet 2 ile ilgili daha ayrıntılı bilgiler ve internet2 üzerinde çalışan uygulamalara örnekler, http://www.internet2.edu/ adresinden alınabilir.

Internette Alışveriş Yapmak Güvenli mi?

SSL ve SET gibi güvenlikli bilgi aktarım teknolojileri yardımıyla, hem kişisel bilgiler (isim, adres vb) hem de kredi kartı numarası ve alışveriş bilgileri kimsenin eline geçmeden güvenli bir şekilde iletilir. Ancak, kredi kartı numaranızı başka birine vermemelisiniz. Aslında, gündelik hayatta yaptığımız normal alışverişlerde karşılaştığımız risklerin benzerleri (belki de daha azı!) internen üzerinden alışverişte karşımıza çıkmaktadır.Nasıl ki kredi kartınızı çaldırmanız, kaybetmeniz, kasa başında unutmanız v.b. gibi normal kullanım riskleri varsa, internet üzerinden alışverişte de, söz gelimi, kredi kartı bir başkasına vermişseniz ve kişisel bilgilerinizi (isim, adres, telefon vb) başkaları biliyorsa, benzer riskler vardır. Ancak bu risk, genellikle teknolojinin yetersizliğinden değil tam tersine, yanlış ve bilinçsiz kullanımından doğmaktadır.

Web Nedir?

İnternet bir bilgi sunma ve bilgiye ulaşma ortamıdır. Bu işlevler, farklı internet protokolleri kullanılarak gerçekleştirilir. Söz gelimi, FTP protokolü kurallarını kullanan programlar ve sunucular yardımıyla internet üzerinde dosya aktarımı (bir bilgisayardan diğerine dosya kopyalama) yapılır. Ancak, özellikle multimedia teknolojilerinin gelişmesi sonucunda, görsellik ve etkileşimlilik ön plana çıkmıştır. Bu noktada, web (ya da world wide web) devreye giriyor. Web, birbirinden farklı yapıdaki bilgileri, aynı ortak platformda insanlara sunan bir internet teknolojisidir. Web sayesinde kullanıcılar, renkli resimler ve yazıların iç içe olduğu, animasyon ve etkileşimliliğin kullanıldığı "sayfalara" erişirler. Her sayfanın bir adresi vardır. Bu adreslere URL (uniform resource locator) denir. Web sayfaları arasında, bağlantılar (link) tanımlanarak birinden diğerine geçiş mümkün hale gelmektedir. Web sayfaları, internette "bilgi aktarımını" olanaklı kılan mekanizmalardır. İnsanlar, web gözatıcısı (browser) adı verilen bilgisayar programlarıyla, bu tipte hazırlanmış bilgi sayfalarına, bu sayfaların aderslerini yazarak, bağlanabilirler ve tüm bu entegre bilgileri görebilirler.

E-Posta (E-Mail) Nedir?

E-Posta (E-Mail), internet üzerinden insanların birbirlerine mektup göndermelerini olanaklı kılan bir internet protokolüdür. E-posta gönderilen kişilerin, sadece kendilerine ait bir e-posta adresleri vardır. Bu sayede mektuplar yerlerine ulaşır.

ICQ ve IRC Nedir?

ICQ ve IRC, internet üzerinde karşılıklı ya da bir grup içerisinde "karşılıklı yazışarak" sohbet edilmesini sağlayan mekanizmalardır.

1- ADSL Nedir? Asymmetric Digital Subscriber Line ( Asimetrik Sayısal Abone Hattı ) sözcüklerinin baş harflerinden oluşan ADSL, mevcut telefonlar için kullanılan bakır teller üzerinden yüksek hızlı veri, ses ve görüntü iletişimini aynı anda sağlayabilen bir modem teknolojisidir. 1997 yılının ikinci yarısından bu yana tüm dünyada yaygın olarak kullanılmaktadır. Sabit bir ücret karşılığında (49 milyon) 24 Saat, 365 gün kesintisiz, hızlı, sorunsuz Internet erişimi sağlar.

2- ADSL' in Avantajları Nedir? Internet erişiminin en ucuz en hızlı ve en verimli yoludur. ( Dial up erişim ile maliyet karşılaştırma tablosu için tıklayınız )

3- ADSL ile normal (dial-up) modemler arasındaki hız farkı nedir? ADSL Normal modemlere göre en az 5 kat en fazla da 50 kat daha hızlı bir internet erişimi sağlar. 8 Mbps download 1 Mbps Upload hızlarına erişilebilir.

4- ADSL Hizmeti Hangi İllerde Verilmektedir? Ankara, İstanbul, İzmir ve Çanakkale illerinde birçok bölgeye verilmektedir.

5- ADSL Bağlantısı yerel ağ (şirket vb network'ü) vasıtası ile paylaştırılabilir mi? Evet. Tek bir ADSL bağlantı ile çok sayıda bilgisayar aynı anda Internet'e erişebilir.

6- ADSL'de bağlı kalınan süre ile igili herhangi bir kısıtlama var mıdır? Süre sınırlaması yoktur. 24 saat, 365 gün bağlı kalınabilir.

7- ADSL normal telefon hatlarını mı kullanır? Evet, Bu ADSL'in en büyük avantajlarından biridir.

8- ADSL ile Internet'e bağlı iken telefon hattım meşgul olur mu?

Hayır. Bu ADSL'in en büyük özelliklerinde biridir. Internet'e bağlı iken bağlanılan telefon meşgul olmaz. Internet'te iken de telefon edilip çağrı alınabilir. Çünkü aynı hat üzerinde olmakla birlikte ADSL ve normal ses iletimi farklı frekansları kullanırlar.

9- ADSL için Ayrıca Bir Altyapı Yatırımı Gerekiyor mu? Bir ADSL modemden başka hiçbir ekstra yatırım gerektirmez.

10- ADSL ile ISDN bağlantısı arasındaki farklar nelerdir? Bu servisler farklı ihtiyaçlara cevap vermektedirler, bu bakımdan ihtiyacın doğru tespit edilmesi gerekmektedir. ISDN'in iki ses hattı ve görüntülü telefon görüşmesi ve 128Kbps Internet'e bağlantısı gibi sayısal ve sabit yüksek kapasitesiyle kullanıcıya bir çok olanak sağlayan özellikleri bulunmaktadır. Öte yanda ADSL, sayısal temeli ISDN'e dayanan teknolojisiyle özellikle Internet için geliştirilmiştir. ADSL'in bilgi çekmesi (downstream) bilgi göndermesinden (upstream) 8 kat fazla olan asimetrik özelliği bunun bir göstergesidir. Çünkü Internet'teki ses ve görüntü uygulamalarında rahat sörf yapabilmek, yüksek bilgi çekme (downstream) hızına bağlıdır. ADSL'in hızı ISDN'e göre daha fazladır, var olan telefon hattını standart ses hattı ile paylaşabilir.

11- ADSL ile Kablo Internet bağlantısı arasındaki farklar nelerdir? Buradaki ilk ve en önemli farklılık ADSL'in kullanıcıya özel hatla paylaşımsız Internet sağlaması, Kablo Internet'in ise kullanıcılara paylaştırılan ve kullanıcı sayısı artışı oranında performansı düşen bir Internet bağlantısı sağlamasıdır. İki bağlantı türünün Amerika'da yaygın olarak kullanılmasından dolayı yine Amerika'da yapılmış araştırmalar Kablolu Internet'li bağlantının ortalama hızının ADSL'in hızından düşük olduğunu göstermektedir.

12- ADSL ile Dial-Up Bağlantıda Yapılamayan Neler Yapılabilir? Canlı Web TV ve Video yayınlarının çok yüksek kalitede izlenebilmesi. Müzik yayınlarının CD kalitesinde dinlenebilmesi. Çok yüksek hızlarda download (8Mbps) ve upload (1Mbps) Tele-konferans, Tele-Tıp, Tele Eğitim, Video Katalogları vb. yüksek hızda video data aktarımına uygunluk. Şirket ağlarına veya özel ağlara yüksek hızda erişim ve büyük hacimli data alışverişi. Çok kişi ile ağ üzerinde oynanan oyunlar için gerekli data alışveriş hızı.

13- Farklı hızlarda ADSL hizmeti var mıdır? Evet, 128 Kbps'dan başlayıp 2Mbit'e varan hızlarda hizmet verilmektedir. ADSL ücretlendirme tarifesi   için tıklayınız.

14- ADSL hizmeti kim tarafından sağlanmaktadır? ADSL Türk Telekom tarafından sağlanan bir hizmettir.

15- ADSL Nasıl Ücretlendirilir? Aylık 49 milyon TL sabit ücret (128 Kbps için) ödenir. Başkaca herhangi bir 0822'li telefon kullanım ücreti, veya internet erişim paketi ücreti vb. yoktur.

16- ADSL Kullanabilmek için ne yapmak gereklidir? Türk Telekom'a başvurmak ve gerekli işlemleri tamamlamak gereklidir.

17- ADSL Modem'i nereden satın alabiliriz? Bize başvurarak satın alabilirsiniz? Satın alma bilgileri için tıklayınız.  Modeminiz adresinize teslim edilir. Sisteminize uygun modemi bilmiyorsanız, firmamız sizin için uygun modemi önerecek, isterseniz bedeli mukabili kurulum hizmeti verecektir.

18- ADSL tesisi ne kadar sürmektedir? Yaklaşık olarak 1 hafta 10 gün sürmektedir. Eğer başvuru yaptığınız bölgede kapasite doluluğu var ise bu durum size bildirilir. Kapasite yetersizliği olan bölgeler için Türk Telekom tarafından "ADSL Ön Talep Başvurusu" alınmaktadır. Bu durumda Türk Telekom tesis tarihine ait kesin bir bilgi vermemekte, ancak bölgeye kapasite eklendiğinde önceliğin ön talepte bulunanlara verileceği bildirilmektedir.

19- ADSL hattımızın açıldığını nasıl anlayacağız? Başvurudan bir süre sonra Türk Telekom sözleşme için çağırır. Sözleşme imzasını takiben kısa bir süre sonra hattınız ADSL hizmetine açılır. Bunu modeminizin üzerindeki "Sync" veya "Link" ışığının yanmasından anlayabilir, Türk Telekom tarafından sağlanan kullanıcı adınız ve şifrenizi aldıktan sonra ADSL kullanmaya başlayabilirsiniz.

20- ADSL hizmeti ile ilgili teknik bir sorunumuz olursa muhatabımız kimdir? Muhatabınız Türk Telekom'un 124 Data Arıza Servisidir. Bu konuda gereken ilave iletişim bilgilerini bizden alabilirsiniz. ADSLTURK erişimle ilgili olası sorunlarınızda destek vermeyi taahhüt etmez. 

21- ADSL'de e-mail adresi veriliyor mu? Başvuru esnasında kullanmak istediğiniz ...........@ttnet.net.tr şeklinde olmak üzere e-mail adresi talebiniz alınmaktadır. Ancak Türk Telekom e-mail adreslerinin kullanımına dair altyapısını henüz tamamlamamıştır. Pek yakında abonelerinin e-mail adreslerinin çalışır hale geleceği bildirilmiştir. 

22- ADSL kullanırken eski e-mail adresimiz kullanmaya devam edebilir miyiz? Evet, kullanabilirsiniz. (Bunun için ISP hesabınızın açık olması ve ISP'nizin Relay izni veriyor olması gereklidir.)

*Abone olunan bağlantı hızına göre değişir.

1- Internet nedir? Internet, bircok bilgisayar sistemini TCP/IP protokolu ile birbirine baglayan dunya capinda yaygin olan ve surekli buyuyen bir iletisim agidir. Internet, bilgiye kolay, ucuz, hizli ve guvenli ulasmanin ve onu paylasmanin gunumuzdeki en gecerli yoludur. Internet'in onemi, 'Olmazsa Olmaz' derecesinde surekli olarak artmaktadir. 2- TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol), bilgisayarlar ile veri iletme/alma birimleri arasinda organizasyonu saglayan, boylece bir yerden digerine veri iletisimini olanakli kilan pek cok veri iletisim protokolune verilen genel addir. Bunlara ornek olarak, dosya iletisim protokolu (FTP, File Transfer Protocol), Elektronik posta iletisim protokolu (SMTP Simple Mail Transfer Protocol), TELNET protokolu (Internet uzerindeki baska bir bilgisayarda etkilesimli calisma icin gelistirilen *login* protokolu) verilebilir. TCP/IP protokolu ayni zamanda, diger iletisim aglarinda da kullanilabilir. Ozellikle pek cok farkli tipte bilgisayari veya is istasyonlarini birbirine baglayan yerel aglarda (LAN) kullanimi yaygindir.3- Butun dunya uzerinde Internet'e; universiteler, arastirma enstituleri, kamu kuruluslari, pek cok ticari kurulus vb gibi degisik yerler baglidir ve Internet'e bagli bilgisayar sayisi 4,000,000 'in uzerindedir. Bu sayi her gun suratle artmaktadir.4- Internet, TCP/IP protokolu ile desteklenen pek cok servis sunar. Ornek olarak, internet erisimi olan bir kullanici, eger kendisine yetki verilmisse, internete bagli diger herhangi bir bilgisayardaki bilgilere erisebilir, onlari kendi bilgisayarina alabilir, kendi bilgisayarindan da internet erisimi olan baska bir bilgisayara dosya/bilgi gonderebilir. Bu ozellik, dosya transfer protokolu olarak bilinir. Benzer sekilde, internet uzerindeki kullanicilar birbirlerine elektronik posta gonderebilirler. Internetin sunduklari bazen insan hayal gucunu zorlayacak boyutlara varmaktadir. TUBITAK arsivine baglanip Bilim ve Teknik dergilerinin yeni ve eski sayilarini tarayabilir, yazilari okuyabiliriz. Ya da, Hacettepe Univ.'ne uzanip o anki Beytepe Kampusu sicakliklarini grafiksel olarak gorebiliriz. Baska bir ornek olarak, katilmak istedigimiz bir bilimsel toplantiya bildirimizi Internet uzerinden gonderebiliriz. Son yillarda gelistirilen World Wide Web, Gopher gibi modern internet araclari ile bilgiye ulasim daha da kolaylasmis ve ulasilabilecek bilgiler ve sunulan servisler miktar ve cesit olarak artmislardir. Internetin sunduklari; onu kullananlarin istekleri, hayal gucleri ve gelisen Internet teknolojisi ile hep artmaktadir.5- Internet uzerinde erisebilecegimiz bilgiler degisik formatlarda dosyalardan olusur. Bu dosyalari asagidaki sekilde gruplamak mumkundur.- Metin dosyalari : Genellikle Ascii, bazen de iso vb standartinda yazilmis dosyalar. Bunlar sadece duz yazi icerirler. - Binary Dosyalar : Metin dosyalari disindaki her seyi bir anlamda bu gruba dahil edebiliriz. Bunlar; - uygulama programlari- goruntu dosyalari (resimler)- ses- hareketli goruntu (video)- sIkIstIrIlmIs dosyalar (binary ya da metin dosayasi olabilir)Nicelik olarak bu sekilde gruplanabilen bilgiler, dosyalar niteliksel olarak farkli iceriklerde olabilir. Ege Univ. arsivinden aldiginiz guzel bir Turkiye goruntusu gibi.6- Domain Name System (DNS) olarak adlandirilan hiyerarsik bir isimlendirme sistemi ile (Internet adresi), internete bagli bilgisayarlara ve bilgisayar sistemlerine isimler verilir. DNS de, bir TCP/IP servis protokoludur. DNS, 'host' olarak adlandirilan internete bagli tum birimlerin yerel olarak bir agac yapisi icinde gruplandirilmasini saglar. Bu sekilde, tum

adreslerin her yerde tanimli olmasina gerek kalmaz. Ornek olarak; itu.edu.tr altinda, ehb.itu.itu.edu.tr, onun altinda da, titan.ehb.itu.edu.tr vb seklinde dallanmis bir cok adres olabilir.Her bir internet adresine 4 haneli bir numara karsilik gelir. a.b.c.d seklindeki bu numaralara IP (Internet Protocol) numaralari denir. burada, a,b,c ve d 0-255 arasinda degisen bir tam sayidir. (32 bit adresleme sistemi). Ornek olarak, knidos.cc.metu.edu.tr icin bu numara, 144.122.199.20 'dir. Ilk iki ya da 3 numara (144.122.199) bir agi temsil eder (alt ag). 144.122 ile baslayan 65536 farkli IP numarasi olusturulabilir (yani, bu kadar farkli bilgisayar bu aga bagli olabilir) DNS, ayrica, internet adresini numerik adrese cevirir. Domain'ler hiyerarsik DNS adresleme sistemi icindeki farkli yapilari temsil ederler. Her domain kendi icinde bagimsiz bir topluluktur. Dogal olarak, herkes kafasina gore gelisi guzel internet domain ismi ve IP numarasi alamaz. Network Information Center (NIC)'e bunun icin basvurmak gerekir. Aksi taktirde karmasayi siz dusunun!!!7- Evet var. Bunlardan en yaygin kullanilanlari UUCP ve BITNET'tir. Bunlarin disinda da firma temelli (Decnet. Ibmnet) gibi, gorev temelli, yerel v.s. binlerce ag vardir. UUCP agi, UUCP (Unix-to-Unix Copy Program) protokolu ile haberlesen sistemleri bunyesinde bulundurur. Bu protokolde, iki sistem belirli araliklarla (polling) biribirlerine baglanir ve bu iki sistemden herhangi biri uzerinde birtakim planli programlar calistirirlar (mail aktarimi, dosya aktarimi, kisaca bir sistemden digerine kopyalama). USENET News, ve Mail aktarimi disinda `tip' gibi programlarla uzaktaki makina uzerinde calisma olanagi vardir. BITNET (Because It's Time Network) ise, birbirlerine NJE protokolu ile bagli sistemlerden olusur. BITNET esas olarak bir agac (tree) seklinde bir yapiya sahiptir, statik bir yonlendirme vardir. Mail, sInIrlI sekilde FTP ve Telnet (VTAM) destegi vardir. Mail, bir `store-and-forward' mantigi ile bir dugumden komsusuna gider, oradan bir oteye gider. Hatlar kesildigi zaman, yada makina yuklu oldugu zaman yolda bir yerde bekler. 8- Su anda Turkiye'nin Internet cikisini saglayan iki merkez vardir. Buralar: Ortadogu Teknik Universitesi ve Ege Universitesi. ODTU-ABD/NSF ve EGE-ALMANYA/EBONE arasinda calisan iki tane 64kbit/saniye hizinda hat vardir.9-Turkiye Internete Nisan 1993'ten beri baglidir. Ilk baglanti ODTU'den gerceklestirilmistir. Ege Universitesinden olan baglanti ise, 1994 baslarinda gerceklestirilmistir.10-Evet var. Bunlar, TR-NET ve TUVAKA. TR-NET Turkiye Internet baglantisini saglamak icin 1991 yili icinde ODTU-TUBITAK tarafindan ortaklasa olusturulan bir gruptur. Bu grubun amaci cok gecikmis olan Internet baglantisini bir an once saglamak ve ardindan ulke icinde yaymakti. O zamana kadar calisan TUVAKA (Turkiye Universite ve Akademik Kurumlar Agi) isimli yapidan farkli olarak (zira TUVAKA sadece akademik tabanli idi) tum sektorleri Internet dunyasina kazandirmayi amacliyordu. Teknik altyapi icin her iki kurum da kendi (kisitli) kaynaklarindan buyuk olcude yatirimlar yaptilar. ABD hattinin kirasi Tubitak ca odenmektedir. Diger alet edavat icin (yonlendirici, modem, terminal server vs.) kurumlar kendi butcelerini kullanmislardir. Calisan personel ise yine bu kurumlarin Network konusunda uzmanlasmis elemanlaridir.

İNTERNET EXPLORER'I DÜZENLEMEK

Browser'iniz bir internet sayfasini görüntülüyene dek yeniden bir kaç dakika beklemek zorunda kaliyorsaniz bunun tek nedeni kopmus bir kablo olamaz. Tipki dosya artiklarinin PC'nin hizini kesmesi gibi, dogru konfigüre edilmemis sistemler de web baglantisini yavaslatacaktir. Bunu tam tersine çevirmek sizin elinizde.

Gurur duydugunuz yeni bilgisayarinizi kurdunuz. 2 Gigaherz islemciye, sinirsiz bellege ve asla yetersiz gelmeyecek gibi görünen bir sabitdiske sahipsiniz. ancak güçlü multimedya

donanimina ragmen süper bilgisayarinizin yapamayacagi bir seyler var. Interneti hizlandirmak. Bu amaciniza ulasmak için islem gücünden daha ziyade gerekli yazilimlara ve sistemde yapilacak bir kaç ayarlamaya ihtiyaç var. Windows, bir intenet sayfasi yüklenirken, o sayfanin bazi ögelerini sabitdiske kaydeder. Bu yolla ayni web sayfasini yeniden ziyaret ettiginizde verilerin tamaminin internetten bir kez daha alinmasi gerekmez, çünkü onlar zaten sabitdiske kaydedilmis ve kullanima hazir durumdadirlar. Maalesef bu yolla dosya lesleri olarak da tanimlayabilecegimiz artik veriler sistemde toplanmaua ve er ya da gen en hizli bilgisayari frenleyebilecek boyutlara varmaya baslar.

Yararli görünen özellikler sistemi yavaslatiyor olabilir.

Internette, sonsuza dek çekili el freniyle gezinmek istemeyen bir kullanici mutlaka ufak yardimci yazilimlarla sistemin düzenini yeniden saglamaya çalismalidir.Gereksiz dosyalardan nasil kurtulabileceginizi, önemli cookie'lerin yapacaginiz temizlikle birlikte uçmasini nasil engelleyebileceginizi açikliyor ve internet yoluyla pesinde oldugunuz bilgilere, etkin arama metotlariyla nasil erisebileceginizi gösteriyoruz.Ipuçlari yardimiyla internet baglantinizi optimize edebileceginiz gibi, Internet Explorer 6'yi da azimsanmayacak oranlarda küçültebiliriz.

Hizli sörf: Reklamsiz internet

Sayisiz reklam banner'i ve yine reklam amaçli popup pencereleri, gereksiz dosya yiginlarinin sonu gelmeyen kaynaklarindandir. Söz edilen pencerelerin her biri en azindan grafik dosyasi içeriyor ve bazilarinda çok sayida animasyon bu dosyada ek olarak sisteme yükleniyor. Reklam resimleri, çogunlukla geçici internet dosyalarinin bulundugu dizine tasiniyor.

Popup Killer: Sistemin "huzurunu" bozan reklam dosyalarinin sabitdisk'in yolunu dahi bulamamasi için Pop-up Killer gibi araçlar mevcut. Bu freeware, güvenilir sekilde pek çok popup'i henüz netten bilgisayariniza ulasmadan geri püskürtüyor. Programin, bir anda ekranda beliren bu reklam pencerelerine hangi duyarlilikla müdahale etmesi gerektigini kullanici belirliyor. Bu sayede kendisine ayri bir browser penceresi açan web sayfalarina da erisebilirlik saglaniyor, engellemenin hedefi olmasini gereken URL'ler belirlenebiliyor. Pop-up Killer'in bir yandan sabitdiskte önceden olusturulan reklam resimlerini tarayip, bunlari gelecekte bloke eden, bir yandan da pencere-URL'lerin güncel listesini internetten indireye olanak taniyan veritabani oldukça yararli. Program bu yolla sürekli güncel kaliyor gelecekte de kurnaz reklam stratejilerini alt edebilecek stratejileri kazaniyor. Pop-up Killer,http://software.xfx.net adresinden yüklenebilir.

NoPopUp 2001: Program, önceden kurulan bir veri tabani sayesinde çalisiyor.

www.nextsoft.de adresinde nopopupeng.zip adiyla download etmeyi bekliyor. NoPopUp 2001, oldukça güvenilir çalisiyor ve genisletilmis veri tabani sayesinde internet gezintisi sirasinda reklamlarla birlikte yüklenen popup'larin neredeyse tümünü siliyor.

Webwasher: PopUp Killer ve NoPopUp 2001 açilan pencerelerle müdahale ederken, Webwasher (www.webwasher.com) araci asil pencerede düzeni saglamaya çalisiyor. Özellikle notebook kullanicilarinin bant genisligi ve sabitdisk alani sikintisiyla siklikla karsilastigi bir gerçek. Web sayfalarinda, istenen içerigin yani sira reklam banner'lari da var

oldugundan bilgisayara aktarilan bu veriler kisa ve gereksiz dosyalarin olusturdugu bir daga dönüsüyor. Webwasher, banner'larin pek çogunu filtreliyor. Program, HTML modelleri, URL'ler veya grafik büyüklükleri gibi karateristik yönleriyle reklamlari diger dosyalardan eyirt edebiliyor. Reklam banner'lari çogunlukla 392x72 veya 468x60 piksel boyutlardadir. Bu sayede webwasher, ayni boyutlardaki reklamlari taniyor ve aninda bloke ediyor. Çok yönlü yazilim, popup ve cookie'leri filtreliyor ve Nestcape, Internet Explorer ve Opera gibi güncel browser'larla uyumlu. Webwasher, Microsoft'un yeni isletim sistemi Windows XP ile de sorun yasamiyor.

Sabitdisk taramasi: Cookie'ler nerede sakli?PC'yi, sabitdisk üzerindeki gereksiz dosyalari bulmak amaciyla gözden geçirmek kadar sikici pek az is vardir. Elle yapildiginda, yani yazilim yardimi alinmadiginda sonsuza dek sürecekmis izlenimini uyandiran bu islem, küçük programlar sayesinde birkaç saniye içinde tamamlanabiliyor. Yardim almanin en güzel yani, bilgisayariniz üzerinde her an kontrol sahibi olmanizi saglamasi.Windows klasöründeki "Temporary Internet Files" klasörüne kisa bir bakis, zamanla giderek büyüyen dosya artigi yigininin gerçek boyutunu açiga çikaracaktir. Internet Exploler 6 kullanicisiysaniz, cookie'leri browser araciligiyla yönetebilirsiniz. ancak IE6 bu "siber çerezleri" adi hiç de akilda kalmayacak bir klasöre yerlestiriyor. Registry'e bir müdahaleyle klasör adini degistirebilirsiniz. Bunun için HKEY_CURRENT_USER\Software\Microsoft\Windows\Current Version\Explorer\Shell Folders ve HKEY_CURRENT_USER \Software\ Microsoft\Windows\Current Version\Explorer\Shell Folders anahtarinda "Cookies" degerini degistirin. Burada ilk deger yerine herhangi bir klasörün adini verin. Geçici internet dosyalarini silmek istediginiz klasör adi önem kazanacaktir. IE6, cookie'leri bu klasöre yükler. Cookie klasörünün adini degistirerek; hata yapmaniz halinde cookie'leri de diger dosyalarla birlikte silinmesini engelleyebilirsiniz. Bu, IE6'nin Cookie yönetimini kullanan tüm kullanicilar için büyük bir kolaylik. Sonuçta, bazi internet sayfalari bilgileri cookieler üzerinde kisilestirme imkani taniyor.Internet Cleanup 2.0: Ontrack'in Internet Cleanup 2.0'i (www.ontrack.com) sayesinde ayrintili siniflandirmalardan kendinizi kurtarabilirsiniz. Söz konusu araç, 25 dolarlik dosya fiyatiyla yalnizca geçici dosyalarin silmenin ötesinde kullanicilara çok daha fazla özellik sunuyor. Internet Cleanup 2.0, sabitdiskte spyware adi verilen casus yazilimlari ariyor ve buldugunda onlari siliyor.araç, internet browser penceresinin kapatilmasinin ardindan sistemi temizliyor ve detayli bir cookie yönetimi sagliyor. Bu sayede hangi cookie'lerin sistemde kalacagina ve çerezlerin hangilerilerinin geri dönüsüm kutusunun yolunu tutacagina kendiniz karar verebiliyorsunuz. Kisisellestirilmis web sayfalarini adindan taniyacak usertracking ve kisisellestirilmis reklamla pek çok internet sayfasi üzerinden sizin paranizi kazanan reklam zincirleri karsisinda görünmez olacaksiniz.

CleanSweep 2002: Symantec; (www.symantec.com) Norton Cleansweep 2002 adi altinda browser sonlandirildiginda, geçici dosyalari silen ve ziyaret edilen web sayfalarinin listesini temizleyen bir araç sunuyor. Yazilimin kullaniciya maliyeti yaklasik 30 Dolar. Mükemmellestirilmis bir cookie yönetimi için Norton'un Internet Security'sini öneriyoruz. Yazilim 55 dolar civarindaki fiyatiyla oldukça pahali sayilsa da bilgisayariniza etrafli koruma saglayacak özelliklere sahip. Personal Firewall, ek olarak Java-applet'leri, active-X kontrolleri ve popuplari bloke edebiliyor. Bu esnada, her yeni sayfada hangi islemlere izin vermek istediginiz sorgulaniyor.

Offline-Reader: Sabitdisk üzerindeki webPek çok internet kullanicisi, artan iletisim ücretleri nedeniyle zihnindeki hayali kontör sayisinin hizla ilerledigini giderek daha net duyar hale geldi. Zaman baskisi altinda kullanicilarin eristigi bilgiyi rahatça okumasi imkansiz hale geliyor. Oysa tuning ipuçlari veya oyunlarin tam çözümleri gibi bilgilere internet araciligiyla birden fazla defa ulasilmasi gerekiyor. Benzer durumlar karsisinda basvurulmasi gereken Offline Browser adi verilen araçlar. Bu yararli yazilimlar web sayfalarinin tümünü sabitdiskinize kaydedebiliyor ve sonrasinda web baglantisina gerek kalmadan verileri taramaya olanak taniyor. aslinda Inernet Explorer, sik kullanilanlari offline kullanilabilir hale getiren bir imkan sunuyor. ancak bu özellik kapsamli degil ve browser'da hangi dosya türlerinin download edileceklerini ve hangilerinin serverlarinda kalacaklarini seçmeye yarayacak kurallarin olusturulmasini saglamiyor.

Teleport Pro: Hizli sörf yapmak isteyen ve bu amaçla grafiklerin ve diger sayfa yapi taslarinin geçici internet dosyalari sifatiyla sabitdiski doldurmasini engellemek isteyen kullanicilar Teleport Pro ile amacina ulasabilir. Bu shareware, yaklasik 40 dolarlik maliyeti beraberinde getiriyor. Register edilmemis halde her proje için en fazla 500 dosyanin kaydedilebilmesine izin veriyor. Kisitli sürümü dahi, Teleport Pro'nun hangi yeteneklerle donatilmis oldugunu anlamak için yeterli. araç; alt sayfalar, java appletleri ve dosyalar da dahil olmak üzere istenilen web sitesinin tamamini internetten sabitdiske aktarabiliyor. Download islemi oldukça hizli gerçeklesiyor. Dosyalarin transferi tamamlandiginda internet baglantinizi kesip rahatça sayfalar arasinda gezinebilir ve bu yolla baglanti masraflarinizi azaltabilirsiniz. Programi http://www.tenmax.com/ adresinden indirebilirsiniz.

HTTP Weazel: HTTP Weazel'in shareware sürümü tipki Teleport Pro gibi çalisiyor. (http://www.httpweazel.com/

) Yazilim, ücretsiz deneme sürümünde dahi zengin pratik fonksiyon menülerine sahip. Web siteleri kismen ve mütünüyle mirror edilebiliyor ve olusturulan dosyalar sonradan güncelleniyor. Kullanici tarafindan tanimlanan boyutlari asan dosya paketleri download kapsami disinda kalabiliyor. Programin kayitli sürüm fiyati 20 dolar.

WebSnake: WebSnake: (http://www.bueckeredv.de/), incelenen araçlardan daha hizli olsa da daha kisitli ayarlama olanaklari sunabilen bir offline reader. Programin sihirbazi, baslangiç öncesinde gerekli parametreleri kullanicisina sordugundan giris düzeyindeki bir kullanici da ilk download'u basariyor. Shareware'in kayitli sürümü 25 dolar.

Netattache Pro: Nettache Pro (http://www.rocketdownload.com/detail/inter/na32v25a.htm) rakipleri gibi web sayfalarini arsivleme ve onlari ihtiyaç halinde güncelleme imkani sagliyor. En büyük artisi entegre edilmis arama fonksiyonu. Bu sayede sik kullandiginiz sayfalari anahtar kelimelerle gözden geçirebilir ve yalnizca gerçekten ilgilendiginiz dosyalari yükleyebilirsiniz. Programin kayitli sürümü 40 dolar.

Website Watcher: Web'de belirli bir olayla igili haber almayi bekleyen kullanicilar, her bes dakikada bir ayni internet sayfasina ugramanin ne denli yorucu oldugunu bilir. Benzer durumlarda Martin aignesberger'in Website Watcher'i gerekli yardimi sagliyor. Shareware www sayfalarini yeniden düzenlenebilen zaman araliklariyla degistirilen link, resim ve metinler bazinda gözden geçiriyor ve degisiklikleri hemen bildiriyor. Her yeni reklam banner'indan haberdar edilmek istemeyen kullanicilar, denetim ögelerinin bir kismini devre

disi birakabilir. Website Watcher, kontrol edilen sayfadaki bir degisikligi farkina varmasi halinde e-maille mesaj gönderebiliyor. Website Watcher'i http://aignes.com/ adresinden indirebilirsiniz.

Tuning araçlari: Tam gaz sörfBaglanti ayarlari optimze edilmemisse, tertemiz bir sabitdiskin ve banner filtresi sayesinde hizlandirilmis veri transferinin, pek büyük getirileri olmayacaktir.

Speedguide Web Patch: Speedguide'in web patch eklentisi oldukça ilgi çekici. Registry'deki iki ufak kayit sayesinde bir web sayfasina izin verilen maksimum baglanti sayisi iki katina çikiyor. Bu sayede asil veri hizi artmasa da yavas internet severlarinda es zamanli olarak daha fazla bilginin transferini saglayabiliyorsunuz. Programi http://www.speedguide.net/cable%20modems/cablepatches.shtml adresinden indirebilirsiniz.

MTU Speed: MTU Speed adli ücretsiz yazilim sayesinde (http://www.mjs.u-net.com/) Windows sistemini hizlandirmak mümkün. MTU Speed, Maksimum Transmission Unit ayarlarini, Modem veya ISDN baglantisinin mümkün olan en yüksek hiza varmasini saglayacak sekilde kuruyor. Windows kullanicilari bu noktada alisik oldugu üzere bir dezavantaja sahipler isletim sistemi veri aktarimini optimize etmesi nedeniyle büyük bant genisliklerinde gönderilen ve alinan veri bloklari önce dönüstürülmek zorunda. Bu da zaman kaybi anlamina geliyor. asil Windows ayarlarina göre bir veri paketi hedefine ulasamadiginda, iyilestirilmis ayarlara oranla üç kat daha fazla verinin aktarilmasi gerekiyor.

ISpeed: ISpeed araci da, MTU ayarlarindaki internet frenini kaldirmak üzere programlanmis bu ücretsiz yardimci yazilim internette http://www.rocketdownload.com/details/inte/isped.htm adresinde yer aliyor ve MTU ayarlarinin yani sira Maximal Segment Size (MSS) ve Receive Windows (Rwin) ve Time to Live (TTL) ayarlarila da ilgileniyor. MTU, bir veri paketinin maksimum boyutu; Receive Windows, Windows bir sonraki veri paketini isleyene dek doldurmasi gereken tampon büyüklügü ifade ediyor. TTL ise veri paketinin "yasam süresini" gösteren deger. Bu deger, paket gönderildiginde belirleniyor ve veriler server'a ulasip bir sonraki dügüme dogru hareket ettiginde bir azaliyor. TTL sifir degerine ulasirsa paket feshediliyor ve veriler yeniden gönderiliyor. ki bu sadece veri hizini azaltmakla kalmiyor, örnegin online oyunlarda artan gecikmelere yol açiyor. iSpeed, fare tiklamasiyla degerleri uyarliyor, bilgisayarin kullanilmayan kaynaklarini açiga çikariyor.

Dikkat: DSL baglantisiyla internette sörf yapiyorsaniz, bu baglanti ayarlari sizin için yapici olmaktan çikacaktir. Nedeni, DSL Windows ayarlarinin optimuma en yakin sekilde olusuNETE AÇILAN YENI KAPI:

Internet Explorer, helen rakiplerinin en korktugu web browser. ayrica sörfçülerin de gözdesi olmayi sürdürüyor. Çok az online yazilim, güncelleme sirasinda bu browser kadar degisiklik gösterebildi. Bu sayede bu program, çok sayida sörfçü için internete açilan en önemli kapi olma görevini sürdürüyor. Ve artik bir adim daha ileri gidiyor. Internet Explorer, yeni fonksiyonlar sundugu 6.0 versiyonu ile karsimizda! Öncelikle çok az görsel degisikligin yapildigini belirtmek gerekir. Microsoft, görsel degisiklikler yerine, örnegin Cookie Management gibi bir kaç yeni güvenlik araci eklemis. Tabii ki ileride bu güvenlik araçlarinin sayisi artacak. Entegre yazdirma önizleme de oldukça pratik bir araç. Yeni browser karmasik internet sayfalarini önceki versiyonlara kiyasla daha hizli olusturabiliyor. Ve görüntüleme hatalari önceki kadar göze batmiyor. Buna herkesten önce, tasarladiklari internet sayfalarinin önceden planladiklari gibi ekrana yansitilacagini duyan web tasarimcilari seviniyor.

Her sey mükemmel mi? Hayir, bazi kötü yenilikler de mevcut. Explorer 6.0 eski versiyonlarina kiyasla bir çok plug-in'i desteklemiyor. Bunlar bir browser'i yeni fonksiyonlar ile donatan ek programlardir. Eger belirli bir plug-in çalismiyorsa ne yapabilirsiniz? Cevap tek bir çözümde sakli: Plug-in üreticilerin web sayfasini kontrol edip, alternatif bir çözüm sunup sunmadiklarina bakmak. apple http://www.apple.com/, bu duruma tepki göstererek, activeX Control kullanan bir Quicktime oynaticisi ayarladi. Bu araç yüklendikten sonra Quicktime Player önceki gibi çalismaya devam ediyor. Bu konu hakkinda activeX Control kutusundan daha ayrintili bilgi alabilirsiniz.

Iyi bir haber: Internet Explorer halen bedava. Internet Explorer güncellemesini direkt olarak www.microsoft.com/turkiye adresinden (yaklasik 500 KB'lik kurulum dosyasi sonrasinda kullandiginiz isletim sistemine bagli olarak 27 MB büyüklügünde bir download gerekebilir) yükleyebilirsiniz.

Kisisel bilgiler tehlikede: Cookie'lerin önüne bir set çekin

Simdiye kadar cookie'lere iyi gözle bakana pek rastlanmamistir. Bunun nedeni, bu küçük metin dosyalarinin bilgi casusulugu yapma firsatlarinin olmasi ve farkinda olmadan tehlikeli virüsleri bilgisayariniza bulastirabilmeleri. Bu düsünce genellikle gereksiz bir panige yol açar. Korkulduklari kadar olmasa da, çok da masum degildirler. Örnegin sifreleri ve adresleri kaydederler ve böylece belirli bir siteyi en son ne zaman ziyaret ettiginizi kontrol eder veya bir online magazadan satin aldiklarinizin bir listesini tutarlar. Baska bir deyisle; cookie'ler internette arkanizda gerçek bir veri izi birakirlar.

Bu bilgiler sadece cookie gönderenler, örnegin online magazalar, tarafindan degerlendirilebilir. Bu alisverisi otomatik olarak gerçeklestirir. Bu durumda kullanicilarin cookie'lerden süpheye düsmeleri hiç de yersiz degildir.

Yeni Internet Explorer 6.0, cookie islemlerini açikliga kavusturuyor: Bundan böyle hangi online sunucularin bilgisayarinizla cookie alisverisi yapmak isteyip istemedigini rahatlikla ögrenebileceksiniz. Bunun için gerekli temel ayarlari asagidaki sekilde degistirebilirsiniz:1- Internet Explorer 6.0 penceresinde araçlar/Internet Seçenekleri komutunu çalistirin ve ekrana gelen penceredeki Gizlilik kartini aktif hale getirin.2- artik Internet Explorer'in bundan sonra cookie'lere karsi nasil davranacagini belirleyebilirsiniz. Eger internette sikça alisveris turlarina çikiyorsaniz kesinlikle cookie'lere ihtiyaciniz olacaktir. Bu nedenle kaydirma çubugunu Orta derecesinde birakmalisiniz.3- Sayet bu küçük casuslara güvenmiyorsaniz en yüksek güvenlik derecesini kullanmalisiniz. Bu, tüm cookie'lerin kesinlikle disarida kalacaklari anlamina geliyor.PRATIK: Bu global ayarlari istege bagli olarak hafifletebilir veya kisisel olarak yeniden düzenleyebilirsiniz. Örnegin, sadece online kitapevi ideefixe tarafindan gönderilen cookie'lerin kabul edilmesi için asagidaki islemleri yerine getirmelisiniz.1- Bir kez daha araçlar/Internet seçenekleri komutunu çalistirin ve ekrana gelen pencere üzerindeki Gizlilik kartini aktif hale getirin. Web Siteleri basligi altinda Düzenle dügmesine tiklayarak veri güvenligi penceresine ulasabilirsiniz.2- Iletisim penceresindeki web sitesi adresi kutucuguna www.ideefixe.com adresini girin. Daha sonra Izin Ver dügmesine tiklayin ve Tamam dügmesine tiklayarak da iletisim penceresini kapatin.Bu islem sonucunda ideefixe için özel bir izin verilmis oldu. Tabii ki bunun tam tersi de mümkün. Önle dügmesine tiklayarak da tek bir web sayfasi tarafindan gönderilen cookie'leri

engellemek mümkündür. Bu sayede Internet Explorer, o anki aktif cookie'lerin durumunu veri güvenligi penceresinde ekrana getirecektir.

Media Player: Bilgisayarda eglence garantisiInternette sörf yapmak ve bu esnada listelerdeki en son hit parçalari dinlemek. Yorucu bir çalisma sonrasinda dinlenmeyi hakettiniz: Internet Explorer 6.0 bunu sizin için mümkün kiliyor. ancak bu yeni fonksiyonu bulabilmek için programin biraz kurcalanmasi gerekiyor. Çünkü bu fonksiyon, araç çubugu üzerinde Geçmis ile Sik Kullanilanlar arasina gizlenmis.araç çubugunda bulunan yeni dügme Ortam'a tiklandiginda browser'in üzerinde denetim araçlarinin bulundugu yeni bir pencere browser'in sol tarafinda ekrana gelecektir. Buradan radyo kanalini seçebilir, videolari oynatabilir ve diger çoklu ortam dosyalarini çalabilirsiniz. Pratik! Eger çalan müzik hoparlörlerde patlama yapiyorsa, sadece ses çubugu yardimiyla sesi kisarak yeniden huzura kavusabilirsiniz.Söz konusu yeni araci kendi basiniza deneyebilmeniz için bir örnek hazirladik. Eger yeni bir radyo kanali ayarlamak isterseniz asagidaki islemleri yerine getirmelisiniz:1- araç çubugundaki Ortam dügmesine tiklayin. Internet Explorer penceresinin solunda ekrana gelen yeni bölümdeki Ortam Seçenekleri dügmesine tiklayin.2- Bunun sonucunda ekrana gelen küçük menüdeki Radyo Klavuzu dügmesine tiklayin.3- Gerisi sizin müzik zevkinize kalmis... Buradan aralarinda Billboard Radio'nun da bulundugu kanallardan birini seçebilirsiniz. ayrica Istasyon Bulucu araci ile zevkinize uygun radyolara rahatlikla ulasabilir ve dinleyebilirsiniz.Dikkat! Eger baglanti sirasinda bir süre ses gelmez ise merak etmeyin. Bu sessizlik kanal ile baglanti kuruluncaya kadar sürecek ve daha sonra yerini müzige birakacaktir.Ipucu! Bir dahaki sefere menüler arasinda dolasmak zorunda kalmamak için dinlemek istediginiz radyo kanalini Sik Kullanilanlar arasina ekleyebilirsiniz. Bunun için Ortam penceresindeki Kanal ve daha sonra da Sik Kullanilanlara Ekle dügmesine tiklayin.artik web sayfalarini yazdirirken sinirlenmeyinasagidaki durumla muhtemelen bir çok kez karsi karsiya kalmissinizdir: Okumaya deger bir web sayfasi kesfettiniz ve hemen yazdirmak istediniz. Çünkü bazi sayfalarin varliklarini sadece bir aksam sürdürebildikleri hizli bir yasa süren internette ne olacagi bilinemez. Kisa bir süre sonra yazici kagidi çikarttiginda karsilastiginiz durum sinir bozucu olabilir. Sayfanin yarisi yok! Merak etmeyin çünkü bir çok sayfada kenarlar kesilirler. Internet Explorer 6.0'in Baski Önizleme fonksiyonu kagittan tasarruf sagliyor, ve bunun için asagidaki islemleri yerine getirmelisiniz:1- Menü çubugundaki Dosya/Baski Önizleme komutunu çalistirin. Bunun sonucunda web sayfasi, kagit üzerinde görünecegi sekilde ayri bir pencerede ekrana gelecektir. Bu sayede kesilen kenarlari hemen farkedeceksiniz.2- Eger her sey olumluysa yazdirma islemini baslatmak için direk olarak Baski Önizleme penceresindeki Yazdir... dügmesine tiklayabilirsiniz. Maalesef gelisis düzenlemeler yapmak mümkün degildir. Sayet sayfa kenarlari kesik ise üçüncü adimdan itibaren çalismaya devam edebilirsiniz3- Baski Önizleme penceresindeki büyüteç simgesine tiklayin ve sayfanin tamamina bakin. Muhtemelen sayfanin sag tarafinda sadece bir reklam kesilmistir ve bu durum aslinda çok da önemli degildir. ama, eger çikti üzerinde önemli olabilecek bilgiler eksikse Yazdir... dügmesinin hemen sagindaki dügmeye tiklayin.4- artik sayfanin kenar ayarlari ile bir süre çalisabilirsiniz. Sayfa kenarlari yaklasik yarim santimetre kadar küçültülürse, sayfanin nasil görünecegini kontrol edin.5- Sayet bu da bir sonuç vermezse, geriye sadece bir seçenek kaliyor. Sayfayi yatay olarak yazdirmak. Bu durumda tüm sayfa kesinlikle kagit üzerinde görünecektir.

Parçalari yazdirarak tasarruf saglamakYazdirma sirasinda sorun çikmasini önlemek için sizlere birkaç ipucu daha hazirladik. Örnegin bir web sayfasinin çok sayida frame yani çerçeveden meydana geldigini biliyorsunuzdur. Bu tür sayfalarin ister tamamini, ister istediginiz kisimlari yazdirabilirsiniz. Bunun için asagidaki adimlari uygulamaniz gerekir.1- Eger sadecce bir parçasini yazdirmak istiyorsaniz, farenin sag dügmesini kullanarak sadece bu çerçeve üzerine tiklayin ve dosya menüsünden Yazdir komutunu çalistirin. Bunun sonucunda Yazdir penceresi ekrana gelecektir.2- Buradaki "Yalnizca seçili çerçeve" seçeneginin isaretli olup olmadigini kontrol edin ve daha sonra Tamam dügmesine tiklayin. Eger tüm sayfayi yazdirmak istiyorsaniz "Ekranda düzenlendigi sekilde" seçenegini isaretlemelisiniz.

Resim ve internet sayfalarini kaydetmek sorun degilInternette ne ile karsilastiginiz önemli degil. Buldugunuz tüm bilgileri aninda kaydedebilirsiniz. Kaydetme islemini özellikle resimlerde hizli olabilmesi için Internet Explorer 6.0 yeni bir fonksiyon sunuyor.Sayet fare imleceni resmin üzerine tasiyacak olursaniz, resmin sol üst kösesinde küçük bir menü çubugu ekrana gelecektir. Resim araç çubugu soldan saga dogru su simgeleri içeriyor. Disket, Yazici, Zarf ve Klasör.Buradaki disket simgesine tiklayarak resmi sabidisk üzerinde istediginiz klasöre kaydedebilirsiniz. Yazici simgesi yardimiyla da yazdirabilirsiniz. Eger zarf simgesine tiklayacak olursaniz Outlook Express açilacaktir. Resmi, bu sayede e-posta ile gönderebilirsiniz. Seçili resim, bunun sonucunda otomatik olarak "C:\Belgelerim\Resimlerim" klasörüne kaydedilecektir.aÇIKLaMa: Bu araç çubugunun rasgele görünüp görünmedigini merak etmeyin. Söz konusu çubuk, küçük (resmin, minimum 200x200 piksel büyüklügünde olmasi gereklidir) ve bir baglanti ile donatilmis resimler için ekrana gelmez.Eger her sey sorunsuz olarak çalisiyorsa sadece tek resimleri degil ayni zamanda alt sayfalarini da içeren tüm ana sayfalari sabitdiske kaydedebilir ve bunu offline olarak ziyaret edebilirsiniz. Bu sayede baglanti ücretlerinden tasarruf edebilirsiniz.1- Sik Kullanilanlar/Sik Kullanilanlara Ekle komutunu çalistirin. Bunun sonucunda ekrana gelen pencere üzerindeki Çevrim Disi Kullan seçenegini isaretlemek zorundasiniz. Sik Kullanilanlara Ekle penceresindeki adi kutusuna kaydetemk istediginiz sayfanin ismini girin.2- Daha sonra her bir internet sayfasinin kaydedilmesini istediginiz bir klasör seçin.3- Son olarak Tamam dügmesine tiklayin ve senkronizasyon islemi sona erene kadar bekleyin. Bu sayfanin büyüklügüne ve baglanti hiziniza bagli olarak uzun süre alabilir.

Casuslar yolda: Özel bilgilerin korunmasiSon günlerde ziyaret ettiginiz web sayfalari herkesin bilmesi için sadece fare tiklamasi yeterli olacaktir. Evde sorun degil, ancak bu durum isyerinde basinizi oldukça agritabilir.Internet Explorer 6.0, örneginde Hotmail gibi ücretsiz e-posta hizmetlerine baglanirken kullandiginiz parola ve kullandiginiz kullanici adi gibi bilgileri saklayabilir. Bunun sonucunda herkes mektuplarinizi okuyabilir. Bunu artik sona erdirin:1- Internet Explorer penceresinde araçlar/Internet Seçenekleri komutunu çalistirin. Ekrana gelen pencere üzerindeki Genel kartini aktif hale getirin ve Temporary Internet Files basligi altindaki Dosya Sil dügmesine tiklayin.2- Dosyalari Sil penceresindeki "Tüm çevrimdisi içerigi sil" seçenegini aktif hale getirin ve daha sonra Tamam dügmesine tiklayin. Geçmis dosyalarini da silerek geriye kalan bilgilerden kurtulabilirsiniz.

3- Bir sonraki adim olarak Internet Explorer'in çalismalarinizi kolaylastirmak için sakladigi parolalari da silin. Bunun için de Internet Seçenekleri penceresindeki Içerik kartini aktif hale getirin ve Kisisel Bilgiler basligi altindaki Otomatik Tamamlama dügmesine tiklayin. Otomatik Tamamlama ayarlari penceresindeki Formlari Sil ve Parolalari Sil dügmelerine tiklayin. Son olarak Tamam dügmesine tiklayin.4- Internet Explorer'in artik sifre kaydetmemesi için "Formalardaki kullanici adlari ve parolalar" seçenegindeki isareti kaldirin. artik güvenli bir sekilde sörf yapabilirsiniz.