ថងៃ ១ ។ ៣ ឆនា ឆលវ ឯកសក តរវនងថងៃទ ០៧ ខែកមភៈ

ឆនាទ ០១

លេែ ០

៣/ រថម

ល ១០០០

ល ៀេ

ពរពនគរពរពនគរ

ភមសាសតរកមពជាករោម រពះពទធសានា កវៀតណាម ពតមានជាត កដឋកចច

ជនបថនតកមតរលទស G7 នងវបរតទផា ភាគហន

អាដហក៖ សថា នភាពសទធមនសសឆនា ២០០៩ ធលល កចះ

អាកនពនធលៅលវៀរណាមតរវការលោសជាបគក ៣ ឆនា កនលះ

អពពទធសថសនាលង វាទខែម លៅខដនដកមពជាលតកាម

អពលែរតតកមនស ឬ លែរតលកៀងយង >៣ >៥ >៤ >៦ >៨

The Prey Nokor News

កចញផាយរបចា បតរ ហរាលពថៃអាទតយ WWW.PREYNOKORNEWS.BLOGSPOT.COM ព. ស. ២៥៥៣ គ. ស. ២០១០ ០៨

កមមករខមមរករោមរាបពាននាក កៅកមតររពះរតពាង កធវើកដកមមទាមទារឲយកៅខកករាងចរកដក ើងរបតកខម

ររកថកវ ខេតថរពះរតពាង ថថងទ ០២ ខេកមភៈ ឆនប ២០១០ ៖ កមមករជាង ៤.០០០ នាក ខៅសាខាខោងចរកផលតខរផកខជើងថតវនខមម ះ My Phong II ឋតកបងភមខោះសាល ខវើកដកមមទាមទារឲយខៅខកខោងចរកតខមលើងរាកខេ នងឲយខោរពពាកយរនាខដលតណាងខោងចរកានរនាថា នងផថលរាកខលើកទកចតថកបងរដវបណយចលឆនប យន ។ ដណាលោប ខនះខដរ កមមករជាង ៧.០០០ នាក ខៅសាខាខោងចរក My Phong I ឋតខៅកបងររក

កខចច ង (Tieu Can) កានខវើកដកមមទាមទារឲយខៅខកខឆលើយតបនងរណមពរដចខាងខលើខនះខដរ ។ របថត រង មាលា

អានអរាបទលនះលៅទព ទ ២

ហពនធខមមរកមពជាករោម អពាវនាវឲយខមមរករោមរឮកមបឆនា ទ ៣ ពនរពតរោរណ ០៨ កមភៈ ខរែកខនះ ថថងទ ០៨ ខេកមភៈ ជាថថង

គរមបេបឆនប ទ ៣ ខដលរមណររសសាលាបខពញវជាជ មយមរកាាលខេតថឃលល ង ានខរោកខ ើងខវើាតកមមទាមទារឲយអាជាញ រខវៀតណាម ខោរពរទនខេមរខរោមខៅកមពជាខរោម ។ រពតថ ោរណមយខនះ ានខកើតខ ើងោលព ៣ ឆនប មន ខៅថថងទ ០៨ ខេកមភៈ ឆនប ២០០៧ ខៅទរមខេតថឃលល ង ខោយមានរពះរងឃខេមរខរោមរបមាណជាង ២០០ អងគ ានដខងែកផនខចញពវតថឃលល ងខឆនព ះ

ខៅទសាប កោរនគរាលខេតថ ខដើមផជ ទារខៅនងនគរាលខវៀតណាម ានហាមរពះរងឃខេមរខរោម នមនថខចញខៅបណឍ ារត ។ កបងថថងេបឆនប ទ ៣ ថនរពតថោរណ

ជារបវតថសាសតរថមយខនះ ពរហរដឌអាមរ កខលាក ថាច ងក ថាច នាយករបតបតថថនរហពននខេមរកមពជាខរោម ( K K F ) ានខចញលេតមយចះថថងទ ៦ ខេកមភៈ អពាវនាវឲយពលរដឌខេមរខរោម រារពនកមមវ មយខដលខលាកខៅថា «ទវរទនខេមរ

ខរោម» ខដើមផរឮកដលថថងមយខនះរគបៗោប ខៅតាមសាខារហពននខេមរកមពជាខរោម ខៅជវញពភពខលាក ។ ខាងខរោមខនះ គជាេលសារខដើម

ទាងររង ថនខរចកថលេតរបរ ខលាកថាច ងក ថាច នាយករបតបតថរហពននខេមរកមពជាខរោម ខដលានខផញើជនរមា ជក រមាជោរបរេលន ោលពមសល មញខនះ ។

(អានតខៅទពរទ ២) ខេតថឃលល ង រពកថថងទ ០៨ ខេកមភៈ ឆនប ២០០៧៖ រមណររសសាលាាលខេតថឃលល ងជាង ២០០ អងគ ខវើាតកមមទាមទារឲយអាជាញ រខវៀតណាមខោរពរទនខេមរខរោម

ខៅកមពជាខរោម ។

សារពតមានសារពតមាន ពរពនគរពរពនគរ ថងៃអាទតយ ០៨ រោច ខែមាឃ ឆនន ឆល វ ឯកសក ព. ស. ២៥៥៣ តតវនងថងៃទ ០៧ ខែកមភៈ គ. ស. ២០១០ ២

ពតមានជាត

សារពតមាន ពរពនគរ ៖ ចាងហវា ងរៅសហរដឋអារមរក ង យង រតនា ចាងហវា ងរៅកមពជា ល ឈន នពនធនាយក ថាច របជា កគឿន លែតអនញញា តចាបរលែ៖ ០០៩ ម.ព.តប.ក ចះថងៃទ ១១ ខែមកោ ឆនន ២០១០

ការយាលយនពនធ៖ សហរដឋអារមរកៈP.O Box 51201 San Jose CA 95151 USA ,តពះោជាណាចតកកមពជាៈ ផទះរលែ 791 តកមទ 4 ភមតា 3 សងកា តសទងមានជយ ែណឌ មានជយ ោជធានភនរពញ ទរសពទ: (408) 550 5060 , (855) 99 532-400 , (855) 017369-683 រគហទពរ: http://www.preynokornews.blogspot.com អខមល: preynokornews@gmail.com

រោះពមព៖រោងពមពអងគរ ផទះរលែ ៦២ អារប ផលវ ៣៣៦ សងកា តបងតសឡាង ែណឌ ទលរោក ោជធានភនរពញ

កមមករខមមរករោមរាបពាននាកកៅកមតររពះរតពាងកធវើកដកមមឲយកៅខកករាងចរកតកមលើងរបតកខម ខរោយពខោងចរកានបទរបោរថា នងលបកមមវ ផថលរាកខលើកទកចតថខោល កមមករជាង ១០.០០០ នាក ខៅសាខាខោងចរកផលតខរផកខជើងថតវន My Phong រទតកបង

ខេតថរពះរតពាង កបងខនាះសាខា My Phong I ខៅររកកខចច ងមានកមមកររបមាណជាង ៧.០០០ នាក នងសាខា My Phong II ខៅររកថកវ មានរបមាណជាង ៤.០០០ នាក ខដលអបកទាងខនះ ភាគខរចើនជាកមមករជនជាតខេមរខរោម មកពខេតថនានាថនខដនដរណថ ទខនលខមគងគ ាននាោប ខវើកដកមមទាមទារឲយខៅខកខោងចរកតខមលើងរាកខេ នងឲយខោរពតាមកចចរនារបរេលនានរនាខដលថា នងជនរាកខលើកទកចតថមនរដវបណយចលឆនប យន ជតមកដលខនះ ។

ខោយ រង មាលា កមមករជាង ១០.០០០ នាក កបង

ខនាះ មានកមមករខេមរោបពាននាកថនខោងចរកផលតខរផកខជើង ថត វន មយខមម ះ My Phong រទតខៅខេតថរពះរតពាង ឬ ខេតថរតាវញ ានខវើកដកមមោបពថថងទ ២៩ ខេមកោ ដលថថងទ ៣ ខេកមភៈ ខដើមផទាមទារឲយខៅខកខោងចរកតខមលើងរាកខេ នងឈបោតរាកខេពកខគកបង ខពលខដលពកេលនរមឈបខវើោរមថងៗកបងខពលមានអារនប ជាពខររកដកមមខនះ ានខកើតខ ើង េណៈខដលខៅខកខោងចរក ានរនាខោយមានកមមវ ខលើកទកចតថមយខៅមនខពលបណយចលឆនប យន ខដលេតជតមកដលខនះ ខតមនរតវានខលើកទកចតថតាមរនាខ ើយ ។ ោរខវើកដកមមដខបបខនះ រតវានអរបនាល យអររយៈ ៦ ថថង ខតខៅពទានមានដខណាះរសាយណាមយរមររបជនកមមករទាងខនាះខៅខ ើយខទ ។ កចដ គម ណាោ ជាកមមករមាប ក

កបងចខណាមកមមករខដលខវើកដកមមខនាះានរាប សារពតមាន ថរពនគរ ោលពថថងទ ០៣ ខេកមភៈ ថា រកមេលនាននា

ោប ខៅឈរខៅមេខោងចរក ខដើមផទាម ទារឲយខៅខក ខោះរសាយជនពកេលន បខនថខៅខកានបទខរចកថរបោរមយថា រាកខេរតវានចះមកទាបជាងមនព ១.៧00.000 ដង មកខៅរតមខត ១.000.000 ដងបខណាត ះ ។ កចដ ណាោ ាននយាយថា៖«

ខបើរនជាខគខ ើងរាកខេ កនញមនងខៅខវើខទៀត » ។

របភពពតមាន VOV ថនរបខទរខវៀតណាម ានខចញផាយអពមលខហត ខដលនាឲយកមមករខវើកដកមមខនះថា ខោយខៅខកខោងចរក មនខបើករាកខលើកទកចតថជនកមមករមនខពលចលឆនប យន តាមកចចរនារបរេលន ។ របភពពតមានដខដល ានររង

រមថរបរកមមករ ខដលកពងខវើកដកមមទាងខនាះថា រាកខេ នង រាកខលើក

ទកចតថ រតវានោតយាងអយតថម ។ ខលាក ខ មន កង អនរបធានទ

សាប កោរពលករជនពោ នង រងគមខេតថរពះរតពាង ថន រោឌ ភាលខវៀតណាមានរាបពតមានខវៀតណាមកបងររកអព មលខហតខដលនាឲយកមមករខវើកដកមមថា មកពខោងចរកានអនវតថចាបោរងារ មនរមខហតផល ។ កបងកចចចរោមយរវង ខលាក ខ

មន កង នងតណាងខៅខកខោងចរកមយខនះ ខលាក កង ានរណមពរឲយតណាងខោងចរក ខវើោរពនយចខពាះបគគលេលះ ខដលានរខលាភរទនខៅខលើកមមករ, មនរតវោតរាករនសពនធពកមមករ នងអនញាតឲយកមមករឈបររមាកខៅខពលមានអារនប ដចជាខពលមានរមាជករគសារសាល ប នង ខពលមានជងមថងៗខោយមានលេតសាប មចារ លារពអាជាញ រមលោឌ ន ។ កបងោរខវើកដកមមខនះ យាងខហាច

ណារ មានកមមករ ១៨ នាក រតវានរនលបាតសាម រត នងមានកមមករចនន ៣ នាករតវានរខសតងាគ ះបនាធ នចលមនធរខពទយ។ របភពពតមានអងគោរ ោរពារពល

កររខវៀតណាមានបចជ កថា ោរខវើកដ កមមខនះ ានខកើតខ ើងខៅសាខាខោងចរកោតខរផខជើងថតវនទាងពរខាងខលើ គ ខៅររកកខចជ ង (Tieu Can) ជាសាខាទ ១ ខដលមានកមមកររបមាណជាង ៧០០០ នាក នងររកថកវ (Tra Cu) មានកមមករជាង ៤០០០ នាក ៕

កមមករនាោប ខចញពខោងចរក My Phong II ខៅររកថកវ ខេតថរពរតពាង ។

(តពទពរទ ១) ជនជាតខដើមខេមរខរោមខៅកមពជា

ខរោម ខតងខតរតវានរោឌ ភាលបកសកមមយនរថខវៀតណាម រខលាភរទនខររ ភាពតាងពអតតោល រហតមកដលបចចបផនប កបងខោលបណងលបបាតពជសារនខេមរ ឲយរលាយខចញពខដនដ កមពជាខរោម ខរោយពពកខគានរតត រតាខេមរខរោមោលពថថងទ ០៤ ខេមថនា ឆនប ១៩៤៩ ខនាះមក ។ ោរររខៅខរោមរបបអាណានគម

ខវៀតណាម ខេមរខរោមជានចចោលខតងខតខរោកខ ើងរបឆនងខោយោរខវើាតកមម នងពលកមមជវតខដើមផខវើោរជទារោលោរលបបាតពជសារន ពរណាក រោឌ ភាលអាណានគមខវៀតណាម ។ ថថងទ ០៨ ខេកមភៈ ឆនប ២០០៧ គ

ជារពតថោរណរបវតថសាសតរថថមមយរបរខេមរខរោម នាខដើមរតវតសរទ ២១ ខនះ ខដលរមណររសរបមាណជាង២០០ អងគ ថនសាលាាលខេតថឃលល ងឋតកបងវតថ

ឃលល ង ទរមខេតថឃលល ង ានខរោកខ ើងខវើាតកមមខោយអហងា ទាមទារឲយអាជាញ រខវៀតណាម ខោរពរទនខេមរខរោមកបងនាមជាជនជាតខដើម ខៅខដនដ កមពជាខរោម ។ ខរោយោរខវើាតកមមខៅថថងទ ០៨

ខេកមភៈ ឆនប ២០០៧ រោឌ ភាលខវៀតណាមានោបរពះរងឃខេមរខរោមចនន ៩ អងគលាតរផងចវរផសកទាងកខរមាល ខៅថថងទ ២២ ខេកមភៈ ឆនប ២០០៧ ។ រពះរងឃទាងខនាះ មាននាមដចខាងខរោម៖ ១- រពះភកខ ថាច ខឌើ រពះជនម ២៧

វរា ខៅវតថតាខរក, ២- រពះភកខ ល ហាវ ង រពះជនម ២២ វរាខៅវតថរខោង, ៣- រពះភកខ ល តាង ថង រពះជនម ២៣ វរា ខៅវតថរខោង, ៤- រពះភកខ ល ថាន រយ រពះជនម ២៨ វរា ខៅវតថទកថរប,៥- រពះភកខ ថាច រន ហាន រពះជនម ២១ វរា ខៅវតថតាមន,៦- រពះភកខ តាង ខភៀន រពះជនម ២២ វរា ខៅ

វតថខររតាមន, ៧-រពះភកខ លខរឿង រពះ ជនម ៣៤ វរា ខៅវតថទកថរប, ៨-រពះភកខ ថាច ខឿង រពះជនម ២៨ រពះវរា ខៅវតថទកថរប, ៩- រពះភកខ គម ខមឿន រពះជនម ២២ វរា ខៅវតថតាខរក ។ ថថងទ ១០ ខេឧរភា ឆនប ២០០៧

រពះរងឃ ៥ អងគ គ ភកខ ោញ តន, ភកខ គម ខមឿន, ភកខ ល ខរឿង, ភកខ ល ហាវ ង, ភកខ ថាច ខឿង រតវានតលាោរ របជាជនខវៀតណាមោតខទារោកគកពោបព ២ ឆនប ខៅ ៤ ឆនប ។ ខរៅពខនាះ មានរមណររសសាលាាល ជាខរចើនអងគខទៀតរតវានោងហាវ ងសាលាាលបញឈបោររកា ។ ខរោយពោរខវើាតកមម នងោរ

ោបរពះរងឃខេមរខរោមផសក ោកពនន នាោរខនាះ ថថងទ ២៧ ខេកមភៈ ឆនប ២០០៧ រពះភកខ អាង រេ ខឿន រតវានឃលតកខវើឃលតខៅវតថវតថរទនរជង ខេតថកណាថ ល របខទរកមពជា រហតដលបចចបផនបខនះ សាករពរពះអងគខៅមន

ទានរតវានអាជាញ រខេមរ អនចដ តឲយខលើកយកមកខវើបណយខៅខ ើយខទ ។ លះដលថថងទ៣០ ខេមថនា ឆនប ២០០៧ រពះខតជរពះគណ ទម សាេន រពះខៅ អោរវតថភបដនខាងខជើង ររកគរវង ខេតថតាខកវ រតវរខមថចរងឃខេមរថនរប ខទរកមពជាោបផសកខហើយបញជ នខៅឲយខវៀតណាមោតខទារជាបគក ១ ឆនប ។ ខោយមានោរខវើាតកមមរបររពះ

រងឃ នងពលរដឌខេមរខរោមខៅជវញពភពខលាកនងមានោរទាមទារព រហពននខេមរកមពជាខរោម ខៅរហគមនអនថរជាត ជាពខររខៅខវទោអចថសតនថយថនអងគោររហរបជាជាត (UNPFII ) រោឌភាលខវៀតណាម កបងខចតថខោះខលងរពះរងឃខេមរខរោមឲយខចញពពនននាោរវញ ។ ខរោយពានខចញពពនននាោរ

អតតរពះរងឃខេមរខរោមទាង ៥ អងគ នង រពះខតជរពះជរពះគណ ទម សាេន ានខភៀរេលនខៅររទនរជកខោន

ខៅរបខទរថថកបងអងគោរ UNHC R ខហើយរតវានអងគោរមនរសមមយខនះជយ រខសតងាគ ះ ានរទនររខៅកបងរបខទរទ ៣ ខោយរវតទភាព ។ អាររយដចានរបខគននងជោប

ជនខាងខលើ រហពននខេមរកមពជាខរោម រមខវើខរចកថអពាវនាវ ដលជនរមមមខមតាថ នមនថ នងអខញជ ើញចលរមកបងពរលកេបខលើកទ ៣ ចខពាះោរតរខដើមផរទនជខនឿសារនានាថថងទ ០៨ ខេកមភៈ ឆនប ២០១០ ខាងមេខនះកបខានខ ើយ ៕

រពះខតជរពះគណ ទម សាេន

សារពតមានសារពតមាន ពរពនគរពរពនគរ ថងៃអាទតយ ០៨ រោច ខែមាឃ ឆនន ឆល វ ឯកសក ព. ស. ២៥៥៣ តតវនងថងៃទ ០៧ ខែកមភៈ គ. ស. ២០១០ ៣

ពតមានជាត

អាដហក៖ សាា នភាពទធមនសឆនា ២០០៩ ធលល កចះ ខលាក ន សាោយ របធានរមា

គមអាដហក មានរបសារនថា កបងឆនប ២០០៩ខររភាពបខញចញមតរបរឥរស រជននខយាាយ មសតនថរងគមរវលនងអបកោខរត ខដលហានរះគនរោឌ ភាល គរោឌ ភាលមានោររតបនថង នងានខរបើរបពននតលាោរខដើមផបបទមាត ។ ខលាកបនថថា ឆនប ២០០៩ យាង

ខហាចណារ មានអបកនខយាាយ តណាងអងគោររងគមរវលចនន ២២ករណនងអបកោខរតចនន ២៥ ករណខទៀត រតវានមសតនថរោឌ ភាលបថងខៅតលាោរ នងមានអបកោខរតមយចននកពងជាបកបងពនននាោរ ។ ខលាក ន សាោយ ានឲយដងថា

យាងខនះ៖«ខបើខរបៀបខៅនងឆនប ២០០៨ គថា ២០០៩ ខនះគមានរភាពធាល កចះជាងឆនប ២០០៨ នយាយជារម»។ កបងរាយោរណចនន ៥៣ ទពរ

របោឆនប ២០០៩ ខដលរមាគមអាដហកខចញផាយឲយដងខៅថថងទ ០៤ ខេកមភៈ ខៅទសាប កោររមាគមអាដហក ទរកងភបខពញ រតវានខលាក ន សា ោយ របដចោរធាល កចះថនរទនមនរស ឆនប ២០០៩ ខៅនងោរធាល កចះបចែ រទនមនរសោលពឆនប ២០០៥ ខដលរប ខទរកមពជាមានោររខលាភរទនមនរសគរឲយរពយារមភ ។

រទនមនរសខដលធាល កចះខៅឆនប ២០០៩ រតវានខលាកររ ខារល រតល (Carol Rodley) ឯកអគគរដឌទតរហរដឌអាខមរករបោរបខទរកមពជា រខមថងោររពយារមភនងានខរបើឲយរបខទរកមពជាខវើោរខកររមលផងខដរ ។ ខលាកររ រតល ោលពខពលថមៗ

ខនះានមានរបសារនថា ោរខោរពរទនមនរសខៅកមពជាខៅមានករមតខៅខ ើយ ជាពខររទាកទងខៅនងរទនរខមថងមតនងលទនរបជាបខតយយ ។ បខនថខទាះជាខបបខនះកថ ខលាកររ រតល ានទទលសាគ លថា រោឌ ភាលានយកចតថទកោក នងេពរងងឲយមានោរ

ខោរពរទនមនរសខៅកមពជាខនះខដរ ខបើខទាះជាមនទានខឆលើយតប តាមបទោឌ នរថងោរអនថរជាតខបបណាកថ ។ ខរៅពោរធាល កចះនវោរខោរពរទន

មនរស រមាគមអាដហកានរកខ ើញថា ឆនប ២០០៩ ខនះយាងខហាចណារមានរកមមជនរទនមនរស ឬតណាង

រហគមនោរពារដលចនន ២៣៥ នាករតវានបថងផថលខៅោនតលាោរ កបងខនាះមាន ១៤៧ នាករតវានោបេលន ខហើយ ៥៨ នាករតវានោបោកកបងពនននាោរនង ៨៨ នាកខផសងខទៀតកពងរតខគចេលនពដោតលាោរ ។ ខលាក ឱម យន ខទៀង របធាន

គណៈកមាម ោររទនមនរសរបររោឌ ភាលធាល បមានរបសារនថា របខទរកមពជាមនខមនជាឋាននរក ខហើយកមពជាកមនទានោល យជាឋានរគមយថនរទនមនរសខនាះខដរ ។ ខលាកបនថថា រទនមនរសខៅកមពជា រោឌ ភាលកពង បខពញ នវចណចេវះខាតខដើមផខវើឲយរប ខរើរខ ើងនវ ោរអនវតថរទនទាងខនះខៅថថងអនាគត ។ រមាគមអាដហកានទទល

សាគ លថា ខៅឆនប ២០០៩ ខនះ ោជរោឌ ភាលកមពជាានេតេរបងខរបងអនមតចាបថមៗខដលោាចមយចនន បខនថបញដតថេលះកបងចាបថមៗ ទាងខនះខៅខតបងកនវោររពយារមភយាងខាល ងខៅកបងរងគមរវល ។ ជាោរពតរកមរពហមទណឍ នងចាបាតកមមថម ានរតវខគខមើលខ ើញថា ជាោរធាល កចះថនខររ ភាពបខញចញមត នងខររភាពជបរបជខវើកដកមម នងាតកមម ៕ RFA

ខលាក ហងស ចរោ ោងហាវ ងោខរតខេមរមាច រររក ខៅខពលរតវនាេលនចលសាឋ បរវនាោរសាលាឧទនរណ នាថថងទ ១១ រហា ២០០៩ ។ RFA/Sok Serey

ខៅកបងបទរមាភ រនមយជាមយវទយាោងអនថរជាត RFI ជាភាសាខេមរ ខលាក ខហា ណាហង រដឌមសតនថរករងោរបរខទរកមពជា ានអះអាងថាមកទលខពលខនះោម នរោឌ ភាលបរខទរណាមយានមកទាកទង អាជាញ រកមពជា ខវើអនថោគមនជយ ខលាក រម រងស ខទ ។ ខឆលើយតបនងរណររបរវទយ RFI

ខលាក ខហា ណា ហង ានខថលងថា មកទលខពលខនះ ខៅភបខពញោម នឯកអគគ រដឌទតបរខទរណាមាប កានមកជបនងខលាក ខដើមផខលើកខ ើងអពរណខរឿងខលាក រម រងស ខទ ។ ខលាករបមេោរទតកមពជាកានបខនទមខដរថា «ខលាកកមនទានានឮរខមលងរោឌ ភាលបរ ខទរ ណានយាយពបចែ ខនះ ខដរ»។ រមជរមាបថា ោលពរាថ ហ

មន តលាោរខេតថសាវ យខរៀងានោតខទារឲយខលាករបធានបកសរបឆនងរម រងស ជាបពនននាោរពរឆនប កបងបទានបផលល ញរទពយរមផតថសាធារណៈនងកបងបទ ញះញងឲយមានោរខរ ើរខអើងពជសារន ខរោយពខលាកានដកតរមយបខងាគ លរពខដនកមពជាខវៀតណាម ខៅររកចសតនាធ ោលពខេតលាឆនប ខៅមញ ។ យាងណាកខោយ ោលពថថងទ

២៨ មកោរាថ ហមន គមយថថងខរោយោរោតខទារខលាក រម រងស ខលាក

ររ អបកតណាងោសតរថាោង Chantal Brunel ថនបកស UMP ខដលជាបកសោនអណាចរពវថថង ានខោទរររោឌ ភាលាោងខៅកបងរដឌរភា អពោរាត បង អភយឯករទនតណាងោសតរថរបរខលាករម រងស របរខលាកររ មរ រេហរ នងរបរខលាក ហ វន ។ ខលាក Pierre Lellouche រដឌ

ខលខាោរទទលបនធក ខាងកចចោរ អរ បានខឆលើយរាបខលាកររ Chantal Brunel ថា រោឌ ភាលាោងតាមឃលល

ខមើលសាទ នភាពនខយាាយ ខៅរបខទរកមពជា នងថា «សាទ នទតាោងខៅភប ខពញ ខតងខតខឆលៀតរឭករាប អាជាញ រកមពជា នវោរយកចតថទកោករបររប ខទរាោង ខៅខលើោរខោរព ចខពាះោរ តរមតតាមគនលងរបជាបខតយយ»។ ខោយខ ក ខៅកបងបទរមាភ រន

ដខដលជាមយវទយ RFI ខលាករបមេោរទតខេមរខហា ណា ហង ាននយាយរខបៀបចអកថា ខលាករខមថងសាវ គមនយាងកកខៅថ រមឲយខលាករម រងស ទទលខជាគជយ កបងខរឿងយកបចែ រពខដនជាមយខវៀតណាម ខៅបថងបណាថរបខទរ ហតទខលេថនកចចរពមខរពៀងទរកងាររ ។ រមជរមាបថា ោលព រាថ ហមនតាមរយៈរនបរទសារពត មាន Vidéo Conférence មយពទរកង Paris ខៅោនទរកងភបខពញ ខលាក រម រងស ានរបោរថាខលាកនងយករណខរឿងរពខដនកមពជា—ខវៀតណាមខៅរហគមនអនថរជាត ៕RFI

កោក កោ ណាហង៖ មនទានមានរដឋឋ ភបតលបរកទណាមកកធវើអនររាគមនកាងករឿងម រងសកទ

ខលាក ខហាណាហង រដឌមសតនថរករងោរបរខទរខេមរ ។ RFI/ វណាត ោ

កចករជនដណង សារពតមាន «ពរពនគរ» ានខចញផាយខៅខលើរបពននអនខើណត ោបតាងពថថងទ ០១ ខេមកោ ឆនប ២០០៨ មកដលខពលខនះ ាន ចនន ១០៨ ខលេខហើយ ។ បចចបផនប សារពតមាន «ពរពនគរ» ានទទលអាជាញ បណត ពរករងពតមាន ខលេ ០០៩ ចះថថងទ ១១ ខេមកោ ឆនប ២០១០ ខដើមផខាះពមពជារកោរផសពវផាយខៅកបងរបខទរកមពជា ។ ខរោយពានទទលអាជាញ បណត ពតមាន មកដលខលេខនះ សារពតមាន «ពរពនគរ» ខាះពមពាន ៣ ខលេខហើយ ខៅរបខទរកមពជា ។ អាររយខហតខនះ ោបពខលេខនះតខៅ ខយើងេញ រមខវើោរខកខរបរតងចណច ឆនប នង ខលេ ថនោរផាយរបរ សារពតមាន «ពរពនគរ» មកជាឆនប ទ ០១ ខលេ ០៣ វញ ។ មាងខទៀត ពមន សារពតមាន «ពរពនគរ» ខចញផាយរបោរាថ ហោលថថងចនធ ខៅខលើរបពននអនខើណត ខតបចចបផនប ខយើងេញ រមខកខរបោលបរខចឆទខចញផាយជាខរៀងោល ថថងអាទតយ វញ ។ ោលោរខរបរបលខផបកបខចចកខទរ នងដខណើ រោរខរៀបច ខដលខវើឲយមានោររខាន រមមតថអបកអានខមតាថ អាររយផង ។ រមអររពះគណ នងអរគណ ៕

គណៈកមមោរខរៀបច សារពតមាន «ពរពនគរ»

សារពតមានសារពតមាន ពរពនគរពរពនគរ ថងៃអាទតយ ០៨ រោច ខែមាឃ ឆនន ឆល វ ឯកសក ព. ស. ២៥៥៣ តតវនងថងៃទ ០៧ ខែកមភៈ គ. ស. ២០១០ ៤

កវៀតណាម

អាកនពនធរបឆនងកៅកវៀតណាមរតវោតកទាឲយជាបគក ៣ ឆនា កនលះ បនាម នរាថ ហកនលងខៅខនះ រកមរកមមជនរបជាបខតយយជនជាតយនខៅខវៀតណាម រតវានអាជាញ របសតងាក បខោយខរបើអណាចតលាោររបរបកសោតខទារជាបនថបនាធ ប កបង

ខនាះ អបកនពនន រតង ខាយ ថាញ ទវ (Tran Khai Thanh Thuy) កជាជនជាបខោទមាប កខដលរតវានតលាោរោតខទារឲយជាបពនននាោរចនន ៣ ឆនប កនលះ ពបទ «មានខចតនាបងកឲយមានរបរសាប ម» ។

ខរបររមលខោយ ថាច ជខរឿន ខរោយពានរបោរសាលរកម

ឲយជាបពនននាោរ ៤ ឆនប ចខពាះអបកនពននរបឆនងខមម ះ ផល ថាញ ខងៀង (Pham Thanh Nghien) ោពថថងទ ២៩ ខេ មកោ ឆនប ២០០៩ ពបទ «ខឃលរនារបឆនងរោឌ ភាល» ដលថថងររកទ ០៥ ខេកមភៈ អបកនពននសតរថមាប កខទៀត ខមម ះ រតង ខាយ ថាញ ទវ (Tran Khai Thanh Thuy) រតវានតលាោររបជាជនខវៀតណាមរងាក ត ដង ោ (Dong Da) ោតខទារឲយជាបពនននាោរ ៣ ឆនប កនលះពបទ «មានខចតនាបងកឲយមានរបរសាប ម» ។ ចខណកបថរបរអបកររ ទវ គខលាក ដ ា តង (Do Ba Tan) រតវទទលខទារពយរ ២ ឆនប ពបទខាងខលើ ។ មានរបសារនរាបVOA រខមលង

រហរដឌអាខមរក ខរោយពអងគរវនាោរានបញចប ខមធាវ ខៅ អាញ (Vu Anh) តណាងរគសារជនជាបខោទ ទាងពរខាងខលើានឲយដងថា៖ «បងររ ទវ រតវានសាលរកម របោរឲយជាបពនននា ោរ ៤២ ខេ ចខណកបង តង ជាបគកពយរ ២ ឆនប ពបទ “មានខចតនាបងកឲយមានរបរសាប ម” ។ អបកររ ថាញ ទវ រតវានោបេលន

ោលព ខេតលា ឆនប ២០០៩ ខរោយពអបកររានខៅទរកង ហាយ ផង (Hai Phong) ខដើមផខមើលតលាោរខវៀតណាម

ោតខទាររកមរកមមជនរបឆនងខៅទខនាះ ។ រកមខៅរកមានខោទថា អបកររ នងបថានវយដខៅខលើមនរស ២នាកខៅមេផធះរបរេលនោលពខេតលា ឆនប ខៅមញ ។ បខនថអបកររ ទវ ានអះ អាងថារគសារេលនគជាជនរងខរោះខដល រតវានខគវយរបហារវញខទ ។

អបកររ ថាញ ទវ គជាអបកនពនន ខដលមានវណត កមមរបរោត ជាអតទបទនយាយពរងគមយតថ ម អពអបកខដលរតវានខគរបយកដល ។ ោលពឆនប ខៅ អបករររតវាន

បណាថ ញរទនមនរសខវៀតណាម ខដលមានទសាប កោរខៅរហរដឌអាខមរកផថល

ពានរងាវ នរទនមនរសឆនប ២០០៩ ។ រកមអងគោរ ោរពាររទនមនរស

អនថរជាតានោតទក ោរោតខទារអបកររ ថាញ ទវ កដចជារកមអបករបជាបខតយយដថទខទៀត កបងខពលថមៗ ខនះ គជាោរោកពនយរបររោឌ ភាល រកង ហាណយ ខដើមផបាតរខមលងរបឆនង

នងរកមចលនារបជាបខតយយ។ ជាមយោប ខនះខដរ អងគោរទាងខនះានរណមពរ ដលរោឌ ភាលខវៀតណាម ខោះខលងខោយោម នលកខេណឍ នវរកមរកមមជនទាងអរខដលកពងជាបគកខៅខវៀតណាម ។ ផថលបទរមាភ រនង VOA ខលាក

Vincent Brossels ថនអងគោរពតមានោម នរពខដន RSF ខដលមានទសាប កោរ ខៅទរកង ាររ របខទរាោងានបចជ កថា៖ «អងគរវនាោរមយខនះ គជាអខពើអយតថម អវខដលខបលកខទៀតខនាះ គអងគរវនាោរ ានោតខទារចខពាះអបកនពនវ រតង ខាយ ថាញ ទវ (Tran Khai Thanh Thuy) ពបទ «មានខចត នាបងកឲយមានរបរសាប ម» កបងេណៈខដលអបកររ ជាជនរងខរោះរតវានខគវយដ រតវោប នងោក ឃលង ។ ខនះពតជាអយតថមនងោម នរចចម» ។ អបកនពនវរបឆនង ផល ថាញ ខងៀង

នង រតន ខាយ ថាញទវ រតវានអងគោរឃលល ខមើលរទនមនរស (H u m a n Rights Watch) ផថលពានរងាវ ន Hell-man/Hammett ខដលជារងាវ នកតថ យរមយររមាបអបកនពនវ, អបកោ ខរតោល ហានខៅជវញពភពខលាកខដលរតវខវើទកបកខមបញ ពាកពននខរឿងនខយា ាយ ៕

ខលាក ដ ា តង (Do Ba Tan) រតវទទលខទារជាបគកពយរចនន ២ ឆនប នង អបកររ រតង ខាយ ថាញ ទវ (Tran Khai Thanh Thuy) រតវានតលាោរខវៀតណាមោតខទារឲយជាបពនននាោរ ៣ ឆនប កនលះ ពបទ «មានខចតនាបងកឲយមានរបរសាប ម» ។

ថមៗ ខនះ ខវៀតណាមរសាបខតបខងកើនោររខលាភរទនមនរសបខនទមខទៀត នងករណរតបនថងរបពននរកាអបរ ករណអខពើពករលយ រពមទាងោរបពលបរសាទ ន ខតអាខមរកខៅខតខរបើកមមវ ចរោខដើមផបញឈបករណទាងខនះ ។ តាមខមើល ខវៀតណាមរបខហលជាពាកនងខកខរបសាទ នភាពបចចបផនប ខត ខលាកឯកអគគរដឌទតអាខមរក មខឆល មឆនលាក (Michael W.Michalak) របោខៅទរកងហាណយរងឃមថា នងមានដខណាះរសាយរបខរើរខ ើង ។

ខរបររមលខោយ ល ោោ ខៅកបងអងគរនបរទោខរតមយ

ោលពថថងពទ ៣ កមភៈ កនលងខហើយ ខលាក មខឆល ានឲយដងថា អាខមរកខៅខតខរបើរារកមមវ ចរោ ខដើមផខកខរបសាទ នភាពរខលាភរទនមនរស ខៅខវៀតណាម ខរពាះអាខមរកយលខ ើញថា សាទ នភាពទាងខនះ វមនខមនជាទរខៅខដលខវៀតណាមចងានខនាះខទ ។ ខលាក មខឆល ានបចជ កថា

តាមោរចរោកនលងមក អាខមរកខមើលខ ើញថា ខបើរបរនជាខវៀតណាមមនមានវបផមរទនខររភាព នងរងគមរប

ជាបខតយយខទ ខវៀតណាមពាកនងខកខរបសាទ នភាពរពវថថងខនះណារ ខថមទាងោរខកខរបរបពននរកាអបរ ោរប ាតអខពើពករលយ នងោរខកលអ

បរសាទ នផងខនាះ ។ ខពលខដលរតវានអបកោខរតររ

ថា ខតើអាខមរកអាចនងមានគនាបអវមយងនជាងខនះ ចខពាះខវៀតណាមខទ ដចជា

ោរោតបនទយជនយជាខដើម។ ខលាក មខឆល តបថា ខពលខនះ អាខមរកខៅខតរបោនយកោរចរោជាបនថ នងរងោខមើលឥរយាបថរបរខវៀតណាមរន ។ ខលាក មខឆល ានឲយដងបខនទមថា ឆនប ខនះជា ឱោរលែមយខដលខវៀតណាមគរខតបខញចញរមតទភាពឲយខគឯងខ ើញ កបងឋានៈេលនជារបមេ ថនរមាគមអាសាន ខហើយរបខទរទាង ១០ ជារមា ជករមាគមអាសានរទនខតានរនាថា េលននងេតេោរពារ នងខោរពរទនមនរសជាមលោឌ ន ។ ខលាក មខឆល ានរងកតថា

ទនាករវងអាខមរក នងយនខពលខនះោន ទលទលាយខ ើង ពឆនប ខៅមញអាខម រកគជារបខទរមនមេខគ កបងោរបណាឋ កទនវនខយាគ កបងរបខទរខវៀតណាម ។ ខលាក មខឆល បចជ កបខនទមថា ោរយាលយពាណជជកមម នងរកមហនវនខយាគមយចនន របរអាខមរកកមានោរារមភផងខដរ អពសាទ នភាព ចខពាះមេខៅយន នងបចែ ពខរងៀងចាប ថនរោឌ ភាលយនរឋពតថមលទនញ ខតខលាកមានរងឃមថា ោលដខណាះរសាយនងមានភាពរបខរើរខ ើង ៕

ឯកអគគរដឋទតអាកមរក អពាវនាវកវៀតណាមឲយបញឈបជាបនាា ននវករណរកោភទធមនស

ខលាក Michael W.Michalak

សារពតមានសារពតមាន ពរពនគរពរពនគរ ថងៃអាទតយ ០៨ រោច ខែមាឃ ឆនន ឆល វ ឯកសក ព. ស. ២៥៥៣ តតវនងថងៃទ ០៧ ខែកមភៈ គ. ស. ២០១០ ៥

កវៀតណាម

កវៀតណាមកបរជាា ថា នងកធវើោរបសតកា បរកមរបតករយា កបងថថងេបឆនប ទ ៨០ ថនោរបខងកើតបកសកមមយនរថខវៀតណាម ០៣ កមភៈ ១៩៣០ - ០៣ កមភៈ ២០១០ ខលាក ណង ឌក មាញ អគគខលខាោមជឈមបកសកមមយនរថខវៀតណាមាន

ខថលងថា រោឌ ភាលរបរខលាក នងបថរផលថ ចរបឆនងោលទខងវើទាងឡាយណារបរពកជនរបតករយា ខដលខតងខតឆកឱោរបខងកើតនវចលនាទាមទារឲយមានរបបខររនយម ពហបកស ទាញយកផលរបខយាជនពបចែ របជាបខតយយ រទនមនរស កបងទរខៅផថលរលរបបកសកមមយនរថ ។

ខរបររមលខោយ កនខេមរ ខមដកនាកពលថនបកសកមមយនរថ

ខវៀតណាម ានរខមថងនវោរខបថជាញ ចតថរបរេលននាខពលថមៗ ខនះថា នងខវើោររបឆនង ជាោចខាតចខពាះអវខដលរោឌ ភាល របរេលនានោតទក «កមាល ងថនពកររតវ» ខដលពកខគជានចចោល ខតងខតខកងចខណញផលរបខយាជនអពពាកយថារបជាបខតយយនងរទនមនរស ខដើមផបងខចដលខករ ថខមម ះបដវតថនបកសកមមយនរថខវៀតណាម ។ របភពពទភាប កងារពតមានាោង

AP ានដកររងរមថខលាក ណង ឌក មាញ ខមដកនាបកសកមមយនរថខវៀតណាមយាងដខចបះ គមនមយថថងខដលខវៀត ណាម នងខរៀបចរឮកេបអនរាវរ យ ៨០ ឆនប ថនោរបខងកើតបកសោលពថថងអងាគ រ រាថ ហខនះ ។ ខៅកបងរនធរកថា របរខមដកនា

បកសកមមយនរថខដលកពងោនអណាចរបខនះ មានមយឃលល ាននយាយថា «ខវៀតណាមនងបថរផលថ ច ខដើមផរបឆនងោលទខងវើទាងឡាយណា របរពកជនរបត

ករយា ខដលខតងខតឆកឱោរបខងកើតនវចលនាទាមទារ ឲយមានរបបខររនយម ពហបកស ទាញយកផលរបខយាជនពបចែ របជាបខតយយ រទនមនរស ខដើមផ ជាទរខៅផថលរលរបបកសកមមយនរថ»។ ខលាក ណង ឌក មាញ (Nong

Duc Manh) ានខថលងយាងខនះ ខរោយខពលតលាោរមយកបងទរកងថរព នគរានោតខទាររកមរកមមជនរបជាបខតយយ ៤ របពបទ “ខវើរកមមភាពកបងទរខៅផថលរលរដឌោរខវៀតណាម” រកមអងគោរឃលល ខមើលរទនមនរស

(Human Rights Watch) ខដលានតាមោនសាទ នោរណ កបងរបខទរខវៀតណាមានរនបោឌ នថា ករណខដលត លាោរខវៀតណាម ានផថនាធ ខទាររកមអបកមានទរសនៈផធយខនាះ គបងាែ ញយាងចារអពោររខលាភរទនមនរសោនខតខាល ងខ ើងៗ កបងរបខទរខវៀតណាម ។ សាលរកមរបរតលាោររកងថរពនគរានរខរមចោកខទារព៥ ខៅ ១៦ ឆនប ចខពាះរកមអបករបជាបខតយយទាងខនះ រមមានខលាក ខ កង ឌញ (Le Cong Dinh) ខងវៀង ខតៀន រតង (Nguyen Tien Trung) រតន ហវន យវក (Tran Huynh Duy Thuc) នងខលាក ខ ថាង ង ។ ោលពថថងទ ២៩ ខេមកោ ឆនប

២០១០ កនលងខៅខនះ រហគមនអនថរជាត ខដលមានរហភាពអរ ប នងអាខមរក ានខចញខរចកថខថលងោរណខោយខថាក លខទារជាខាល ង ចខពាះោរោតខទារចខពាះអបកររ ផលម ថាញ ខងៀង ខដលជារកមមជនរបជាបខតយយ ពបទ “ផសពវផាយ នងខឃលរនារបឆនងរោឌ ភ

ាលខវៀតណាម” ។ កបងរនធរកថាដខដលខនាះខលាក

ណង ឌក មាញ ានពពណនាបខនទមខទៀតថា កនលងមកបកស នង រដឌានយកចតថទកោកខលើោរខោរពរបតបតថ តាមសារនា ខហើយានបខងកើតឲយមានខោលនខយាាយ ខដើមផធានារទនខររ ភាព នងជខនឿសារនារបរពកសារ នកជន ។ បខនថរកមមភាព ជខនឿ សារនាទាងអរខនះ គរទតខរោមចាបថនរបខទរខវៀតណាម ។ ខលាកានរងកត ងនថា ៖ «របឆនងោចខាតោលោរខឆលៀតឱោរខកងចខណញពផលរបខយាជនជខនឿសារនា ខដើមផបខងកើតឲយមានរកមមភាព អបយជខនឿណាមយ របរពតថនវអខពើេរចាប នងខោលនខយាាយរដឌ ឬ ចលនាបខបកបាករបជាជន ខបងខចកជនជាត ឬកបងកឲយមានមហនថោយដលរនថរេជាត» ។ រភាអរ ប នងឯកអគគរដឌទតរហ

រដឌអាខមរករបោទរកងហាណយ ាន រខមថងោររពយារមភជាខាល ង េណៈខដលថមៗខនះ ខវៀតណាមរខមថងអាកបផ

ករយារបរេលន ខោយខវើោរបសតងាក បខៅខលើរកមមជនរបជាបខតយយ ឲយានមនខពលមហារនបាតបកស ខដលនងខរៀបចនាខពលខាងមេខនះ ។ ជាទខៅបកសកមមយនរថ ខដលកពងខោថ បោថ បអណាចបចបផនប មានរទនរខរមចោលភារកចចខៅកបងកងជររោឌ ភាល ។ ជាមយោប ខនះខដរ គណៈកមាម ោរ

មជឈមបកសកមមយនរថចន កានខផញើសារលេត ខដើមផចលរមអបអរសាទរកបងឱោរេបអនរាវរយ ៨០ ឆនប ថនោរបខងកើតបកសផងខដរ ។ ខៅកបងសារលេតខនាះានររខររថា ក ងខពល ៨០ឆនប មកខនះ បកសកមមយនរថខវៀតណាមានបខរមើដលរបជាជនរខោះរបជាជន ឯកភាពជាត នងទទលានខជាគជយដ ខងកបងោរកសាងរបខទរជាត ។ សារលេតខនះ ានររខររបខនទមខទៀតថា រដឌចន នង របជាជនចនជានចចោលខមើលខវៀតណាម នងរបជាជនយនថាជាមហាមតថដយរអខងវងរបរេលន ៕

ខលាក ណង ឌក មាញ អគគខលខាោរបកសកមមយនរថខវៀតណាម ។ Wikipedia

រដឌមសតនថរករងហរញដ វតទនងអបកទទលេររតវនាោរកណាថ លថន រកមរបខទរ G7 ានខបើករមយរបជោលពថថងររកមសលមញខៅទរកង Iqaluit ឋតខៅខបកខាងខជើងថនរបខទរោណាោ ខដើមផពភាកានងរះរកដខណាះរសាយខៅេណៈខដលទផារហរញដ វតទពភពខលាកកពងជបនងវបតថយាងខាល ងោល ។

ខគានាតទនកទកចតថ ខៅខលើសារៈរខានថនជនបរកមរបខទរ G7 ោនខតខាល ងខ ើងៗ ។ ជាពខររខៅ េណៈខដលមហាអណាចខរដឌកចចចនកពងបខញចញបងាែ ញ មហទនឫទនរបរេលនជាកចារខ ើងៗ ។ របខទរចននងោល យខៅជាមហាអណាចខរដឌកចចទ២កបងខលាកខៅចងឆនប ខនះ ខោយឈរខៅពមេរបខទរជបន ។ ខហើយមលខហតមយខទៀតគជនប ថនរកមរបខទរG20 ខដលមានរបខទរកពង អភវឌណនរខានៗ ចលរមានទទលខជាគជយោនខតខរចើនខ ើងៗ ។ ខោយខហតថា ខៅរោខដលពភពខលាកកពងមានវបតថខរដឌកចចនងវបតថហរញដ វតទ ងន ងរខបបខនះ ខគពអាចរខរមចអវៗខោយោម នោរចលរមពរណាកមហាអណាច ខរដឌកចចថមៗដចជារបខទរចន របខទរឥណាឍ ឬរបខទរខរបរលានខ ើយ ។ គរកតរមាគ លថា ជនបថនរកមរបខទរG7 ខដលឋតខៅខរោមអបតភាពថន

របខទរោណាោខនះ ខគខ ើញមានោរចលរមពរណាករហរដឌអាខមរក រប ខទរជបន នងរបខទរអរ បរខានៗបនខទៀតគរបខទរអាលលមង របខទរាោង របខទរអតាលនងរបខទរអងខគលរ ។ ខហើយមលនរបយវតទអនថរជាត នាោរពភពខលាក នងគណៈកមមោរអរ បកានរតវខគអខញជ ើញឲយមកចលរមរបជផងខដរ ។ ជាមយវបតថខរដឌកចច នងវបតថហរ

ញដ វតទពភពខលាក ដខរនងន ងរខដលកពងខកើតមានបចចបផនបខនះ ជនបថនរកមរបខទរ G7 ខៅរបខទរោណាោអាចជយ ផថលដខណាះរសាយេលះ ឲយវបតថខរដឌកចចនងហរញដ វតទខដលទផារភាគហនកពងខតភយរលនខសាល ។ ទផារហរញដ វតទភយខឆនខឡា កពខរពាះខតខគរខងកតខ ើញខរដឌកចច ថនរបខទរអភ វឌណនកពងរពយារមភ ខោយខហតខតោម នកខណើ នខរដឌកចច ខហើយនងខោយខហតខតសាទ នភាព ថនហរញដ វតទសាធា

រណៈថនរបខទរអរ បមយចននមានឧន ភាពយាងខរនងន ងរ ។ មានជាអាទ របខទរ Grèce របខទរ Portugal នងរបខទរ Espagne ។ បចែ ហរញដ វតទដខរនយាបយន

ខដលរបខទរ Grèce កពងរតវរបឈមមេ ខហើយនងនាទខដលរហភាពអរ បនងមលនរបយវតទអនថរជាតរតវ ខដើរតខដើមផជយ រះរកោរខោះរសាយកានរតវជនបថនរកមរបខទរ G7 ខៅរបខទរោណាោខលើកយកមកពភាកាផងខដរ។ រដឌមសតនថរករង ហរញដ វតទជបនឯ

ខណាះ ខគានរបោរឲយដងនាឱោរជនបថនរកមរបខទរ G7 ោលពមសលមញថា ទរកងតកយតាមឃលល ខមើលសាទ នភាព ថនខរដឌកចចចនយាងយកចតថទក ោក ខោយខហតថាជបនរមាគ លខ ើញខរដឌកចចចន ានបងាែញ ញឲយខ ើញ លកខណៈេលះដគរឲយារមភ ។ មានដចជាលកខណៈ ថនខរដឌកចចខដលរមផណខោយ bulle spéculative ឬខរដឌកចច

ខដលមានេយលបខាងរបខហាងកបងថនោរទញលកខកងយក ចខណញខដលអាចផធះខបកខៅខពលណាមយ ។ រមគរបចជ កថា ខរដឌកចចជបនជាខរដឌកចចមានោរពងខផែកខាល ងខៅខលើោរនាខចញ ខៅលកខរៅរបខទរ ជាពខរររបខទរចន នងរបខទរអារកពងអភ វឌណន ។ ខៅកបង ជនបថនរកមរបខទរ G7

ខនះ ខគាននាោប រះរក ”យទនសាសតរថររមាបខពលខរោយវបតថ” ។ វបតថខរដឌកចចនងវបតថហរញដ វតទពភពខលាកខដលានតរមវឲយពកខគខរៀបចឲយមានខផនោរររមាបជរញឲយមានកខណើ នខរដឌកចចខដល រតវចណាយអររាកយាងខរចើនរននករនាន ប ។ ខហើយរកមរបខទរG7ខទៀតខសាតមានរាកបណលដលខៅជាង៣មនពានលានដលាល រ ខដលកបងខនាះខគខ ើញមានរបខទរអតាលខដលមានឧនភាពហរញដ វតទ សាធារណៈដគរឲយារមភ ។ ចខណករាកបណលរបរ

រហរដឌអាខមរក របររបខទរជបនឬរបខទរអងខគលរកមានចននខកើនខ ើងដខរចើនមហមា ខដលខគពខដលខ ើញខសាះខ ើយ ។ រឯបចែ រាក yuan ចន ខដលខគយលថា មានតថមលទាបខពក ខហើយខដលាននាឲយមានោរទខតៀនយាងខាល ង ពរណាករបខទរអភវឌណន កានរតវខគខលើកយកពនតយខមើលផងខដរ ៕ RFI

ោរភយរលនខសាល ថនទផារភាគហនោល យជារមាព មយបខនទមខទៀតខៅខលើជនបរកមរបខទរ G7 ។ Reuters

ជនបពនរកមរបកទ G7 នងវបតរទផារភាគហន

សារពតមានសារពតមាន ពរពនគរពរពនគរ ថងៃអាទតយ ០៨ រោច ខែមាឃ ឆនន ឆល វ ឯកសក ព. ស. ២៥៥៣ តតវនងថងៃទ ០៧ ខែកមភៈ គ. ស. ២០១០ ៦

រពះពទធសានា

អពរពះពទធសានាកថរវាទខមមរកៅខដនដកមពជាករោម

ខោយ ថាច របជា ខគឿន អពពទនសារនាខថរវទ៖ ពាកយថា «ខថរវទ» ជាភាសាាល

(थरवाद) មាននយថា «ពាកយរបររពះ ខថរៈ» ឬ ជាសាលាពទនករកា មយ ខដលានបខងកើតខ ើងខោយរពះខមាគគលបតថតរសខៅរបខទរឥណាឍ ។ ខរោយមកខៅឆនប ២៥០ មនរគរថរកោជ រពះមហនធាននាមកផសពវផាយខៅរបខទរររលងាក នងរតវានរពះមហាខថរថនវតថមហាវហារ រកាយាងខាជ បេជន ។ ខយាងតាម វចនានរកមខេមរ ខដល

ានខរៀងនងចងរកង ខោយរខមថច រពះរងឃោជ គណៈមហានោយ ជន ណាត ខជាតចដ ខណា ខាះពមពខោយពទនសារនបណឍ តយ កបងឆនប ១៩៦៨ ានពនយលពាកយ «ខថរវទ» ថា៖ ខថរវទ ( ខថរៈវទ ) ន. ( ា,; រ.

សថវរវាទ ) ពាកយរបររពះខថរៈឬពាកយខដលរពះខថរៈនយាយ ។ រពះថរតបដក ជាពទនវចនៈ ខដលរពះខថរៈជារពះអរហនថទាងឡាយ ខលាកានខលើករងាគ យនា ខរៀបខរៀងទកឲយខៅខទៀងទាតតាមភារតរបររពះរមាម រមពទនមនឲយខ លៀងឃលល ត កខៅថា ថេរវាទ ខដរ : ថោកអនកបរ បរតតកានតាមថេរវាទ គខលាកខដលរបរពតថោនតាមលអានខរចកថ កបងរពះថរតបដក ។ ព. ផធ. អាចរវាទ ។ ពទនបររទខៅជវញរកលខលាក

មានរបមាណ ៧០% ភាគខរចើនជារបជាជនថនទវបអារភាគអាខគមយ ដចជារប ខទរកមពជា ថថ ងដ ឡាវ ភមា នង កមពជាខរោម (ភាគខាងតផងថនរបខទរខវៀតណាម) មានោររបតបតថខោយជនជាតខេមរខរោម ។ ខរៅពខនាះ ខៅបរចមទរថនរបខទរចន កមានវតថអាោមខោ រពរពះពទនសារនាខថរវទ ខោយរកមជនជាតភាគតច Shan នង Tai, ខៅ Bangladesh មានោរខោរពខោយរកមជនជាតភាគតច Baruas, Chakma នង Magh រពមទាងមានោររបតបតថខៅ Malaysia នង Indonesia ផងខដរ នងកពងខតមានជខនឿយាងដះោល ខៅ Singapore នងខៅបរចមរបខទរ (Western World) ខទៀតផង ។ បចចបផនប រពះពទនសារនាខថរវទ

មានបររទរបមាណ ១០០ លាននាកខៅជវញរកលខលាក ខហើយថមៗខនះ

រពះពទនសារនាខថរវទ ានរតវោក ឬរ នងមានជវតខ ើងវញខៅភាគខាង លចថនរបខទរឥណាឍ ខរោយពមានោរធាល កចះោលពអតតោល ។ របវតថថនោរផាយរពះពទនសារនា

ខថរវទចលខដនដកមពជាខរោម៖ ជនជាតខេមរខៅកមពជាខរោមជាអបក

ខោរពរបតបតថតាមរពះពទនសារនាខថរ វទតាងពយរលងណារមកខហើយ ដចជាពលរដឌខេមរខៅរបខទរកមពជាខដរ ។ ពទនសារនាខថរវទ រតវានផសពវផាយ

ចលខដនដកមពជាខរោម ខៅមនរមយអាណាចរកនគរភប ( គ. រ. ៦៨ ដល គ. រ. ៥៥០ ) នងានរតវរពះមហា កសរតខេមរទទលសាគ លជាសារនារបររដឌខៅរតវតសរទ ១៣ ។ ខៅរតវតសរទ ១៩ ( គ. រ. ១៨២១ ) រពះពទនសារ នាខថរវទខេមរខរោម ខៅខដនដកមពជា ខរោមរតវានខរថចយនខមម ះមញមាង (Minh Mang :1820-1840) ពាយាមរលាយ ឲយោល យខៅជារពះពទនសារនាមហាយានតាមជនជាតយនកបងខោល

បណងរលាយពជសារនជនជាតខេមរខៅកមពជាខរោមឲយោល យជាយន ។ ខរោយថថង ០៤ ខេមថនា ឆនប

១៩៤៩ កមពជាខរោមរតវានាោងោតខចញពរពះោណាចរកកមពជា ខហើយោកបញច លជាចណះខរថច ាវ ោយ ( Bảo Đại ) របរខវៀតណាម ជនជាតខេមរខរោម នងពទនសារនាខថរវទរបរ ពកខគរតវានឋតខៅខរោមោររតតរតា របរខវៀតណាមរហតមកដលរពវថថង ។ ក. ោរផសពវផាយរពះពទនសារនា

ខថរវទចលខដនដរវណត ភម ៖ រពះពទនសារនាខថរវទានចល

មកដលរបខទរកមពជាខៅកបងពទនរតវតសរទ ៣ ( ព. រ. ២៥០ ) ខោយរអាងខៅខលើរបវតថសាសតរថ ថនរពះាទ អខសាកោជ ថនរបខទរឥណាឍ ខដលរពះអងគជាមហាពទនសារនបតទមភកមយអងគខោរពរពះពទនសារនាខថរវទ នងានខវើោរបញជ នរមណទតពរអងគ គរពះ ខសាណខតទរ (Sonatthera) នង ឧតថរខតទរ (Uttaratthera) មកផសពវផាយរពះពទនសារនាខៅខលើខដនដរវណត ភម ។ របវតថថនោរផសពវផាយរពះពទនសា

រនាខនះ មានដណាលថា ខរោយខពលរពះមហាខថរ ទាងឡាយខៅកបងមណឍ លពទនសារនា ានខវើតតយរងាគ យនា (Third Buddhist Council) រចខហើយ ខៅកបងជមពទវប គកបងរបខទរឥណាឍ កបង ពទនរវតសរទ ៣ ( ព. រ. ២៥០ ) ខរោមោរឧបតទមភ ពរពះាទមាម ខសាក (Asoka) រពះមហាខថរមយរពះអងគនាមខមាគគលបតថតរសៈ (Moggalibuttissa) ានោតខចងបញជ នរពះខថរៈពរអងគ គរពះខសាណខតទរ នង រពះឧតថរខតទរខចញពជមពទវប (ឥណាឍ ) ខៅផាយរពះពទនសា រនាខៅរវណត ភម កបងរពះោជបតទមភថនរពះមហាកសរតនាម អខសាក ដខដល ។ រវណត ភម ពមនគជាអាណាចរក

របរខេមរ ខតបចចបផនប គជារបខទរមយចននដចជា កមពជា ខដនកមពជាខរោម (Kampuchea-Krom or Southern of Vietnam) ភមា (Burma) ថថ ងដ(Thailand) លាវ (Laos) នង Malay Peninsula ជាខដើម ។ េ. ោរទទលសាគ លពទនសារនា

ខថរវទជា សារនារបររដឌខៅអាណាចរកខេមរ៖ រតវតសរទ ១៣ រពះពទនសារនា

ខថរវទ ានរតវោល យជាសារនារបររដឌថនរពះោជាណាចរកកមពជា ។ រពះាទជយវរ មន ទ ៧ ានបញជ ន

បរតរបររពះអងគរពះនាម តមលនធ (Tamilinda) ខៅររលងាក (Sri Lanka) នងានបរជារពះរងឃពទនសារនាខថរវទ ខដើមផរកាគមពរភាសាាលខៅទខនាះ ។ ខរោយមក រពះខថរៈតមលនធ ាននមនថរត បមករបខទរកមពជាវញ

( តខៅទពរទ ៧ )

ពទនបររទថនជនជាតទាងអរកបងរកលខលាកមានរបមាណជាង ១០០ លាននាក កបងខនាះ មានជនជាតខេមរខរោមមានរបមាណជាង ៨ លាននាក ជាអបកោនរពះពទនសារនាខថរវទ នងមានវតថអាោមរបមាណជាង ៥០០ វតថខៅកមពជាខរោម ខតបចចបផនប រោឌ ភាលខវៀតណាមទទលសាគ លមានខត ៤៥០ វតថបខណាត ះ កបងខនាះ វតថរមផររងស ( រមផរ ) ឋតកបងខេតថរពះរតពាង ានកខកើតខ ើងកបង គ. រ. ៣៧៣ ។ ខនះបចជ កឲយខ ើញថា ខេមរខរោមជាជនជាតមយខដលមានវយចណារជាងខគខៅខដនដកមពជាខរោម ឬ ភាគខាងតផងថនរបខទរខវៀតណាម នងជាជនជាតមយខដលមានរនថភាពយកមាោរពះពទនសារនាខវើជាថាប លជវត នងខវើជាមណឍ លររមាបពរងងពរងករកាោរពារជាតខេមរឲយានគងវងសរហតដលរពវថថង ។

រពះវហារវតថរមផររងស ( រមផរ ) ឋតកបងភមតាខៅ រកសាង ររកកពងសាព ន ខេតថរពះរតពាង ។ វតថខនះកខកើតខៅឆនប គ. រ. ៣៧៣ ។

រពះវហារវតថរខោងឯក រទតខៅកបងរងាក តខលេ ៨ ទរមខេតថរពះរតពាង ។ វតថខនះកខកើតខៅឆនប គ. រ. ៦៤២ ។

សារពតមានសារពតមាន ពរពនគរពរពនគរ ថងៃអាទតយ ០៨ រោច ខែមាឃ ឆនន ឆល វ ឯកសក ព. ស. ២៥៥៣ តតវនងថងៃទ ០៧ ខែកមភៈ គ. ស. ២០១០ ៧

រពះពទធសានា ( តមកពទពរទ ៦ ) ខោយនាមក

នវរបថពណ នងគមពររពះពទនសារនាខថរវទ ខដលរពះអងគទទលានោររកាខៅររលងាក មករបតសាទ នកបងរពះោជាណាចរកអងគររហតដលរពវថថង ។ ឥទនពលដខាល ងោល ថនពទនសារនា

ខថរវទខៅររលងាក គ «រចចម» នង ោររបតបតថយាងខាជ បេជនចខពាះវនយថនរពះពទនសារនា ានខវើឲយពទនសារ នាខថរវទានទទលខជាគជយ ខៅខលើ រសតងាគ ម ខដលានបងកខ ើងខោយរកមទម ខដើមផខវើឲយពទនសារនាខថរវទវនារសាបរនយកបងរតវតសទ ៩ នងទ ១០ ខៅររលងាក ។ ខនាះគ ោរតរមយខដើមផខវើឲយរពះពទនសារនាខថរវទ មានោរររោនខ ើងវញ គខរោយពមានោរផសពវផាយ ខៅដលពទនបររទខៅជវញរកលខលាក ដចជាខៅភមា (Burma) មងថម (Chang Mai) រពះោជាណាចរកមន (The Mon Kingdoms) ឡាណា (Lana) រខខាទយ ( Sukothai) លាវ (Laos) កមពជា (Cambodia) នង ខដន ដកមពជាខរោម(Kampuchea-Krom)ផងខដរ ។ ១០ ឆនប ខរោយខពលរពះខថរៈ តម

លនធ ាននមនថរត បមកកមពជា រពះអងគ គជារពះមហាខថរមយរពះអងគខដលមានរមតទភាពកបងោររគបរគង នងប បរកលបរតខេមរ ឲយបនថវងសរពះពទនសារនាគណៈខថរវទខហើយានខវើោរខណនារកមអបកខោរពពទនសារនាមហាយានពមនឲយរត បមកខោរពរបតបតថ តាមពទនសារនាខថរវទវញនងមានោររបតបតថយាងរបខរើរ ។ ខោយរអាងខៅខលើរបភពខាង

ខលើ ខយើងអាចរនបោឌ នានថា រពះពទនសារនាខថរវទ ានផសពវផាយចលខដនដកមពជាខរោម ខៅកបងពទនរតវតសរ ទ ៣ ខតខៅមនទានមានភាពរកចខរមើនខៅខ ើយ ។ លះដលរតវតសរទ ១៣ ថនរគរថរកោជខទើបមានភាពរកចខរមើន ានទលសាគ លជាសារនារបររដឌ ។ ររបខរចកថខាងខលើមកខ ើញថា

រពះពទនសារនាខថរវទខេមរខរោម ានរតវផាយចលខដនដកមពជាខរោម មានអាយោលដណាលោប នងកមពជាខដរ ខរពាះថា ខពលខនាះ កមពជាខរោមគជាខដនដមយភាគ ឋតខៅខរោមោររគប រគងរបរអាណាចរកខេមរ ។ គ. ោរោតផលថ ចរពះពទនសារនា

ខថរវទខេមរខរោមខចញពរបខទរកមពជា៖ ខរោយពាោងានរបគលកមពជា

ខរោមខោយេរចាបឲយខៅខវៀតណាម ខៅថថងទ ០៤ ខេមថនា ឆនប ១៩៤៩ ខនាះមក ទនាកទនងរវងខមដកនាពទនសា រនាខថរវទខេមរខៅកមពជា នងខេមរខរោម ខៅកមពជាខរោម រតវានឃលល តឆនង យព

ោប បនថចមថងៗ ខោយរពះរងឃនងជនជាតខេមរខរោម ានរតវឋតខៅខរោមោររគបរគងរបររោឌ ភាលខវៀតណាម ។ អពរពះពទនសារនាខថរវទខេមរ ខៅ

កមពជាខរោម៖ ជនជាតខេមរខរោម មានរបមាណ

ជាង ៧ លាននាកខៅកមពជាខរោម នងជាង ១ លាននាក ខៅខរៅរបខទរ ជាអបកោនរពះពទនសារនាខថរវទ ខហើយមានោររបតបតថយាងខាជ បេជន ។ ពកខគជាអបកមានជវភាពរករក ខតមានរទានខាល ងណារ កបងោរកសាងវតថអាោម ខដើមផខវើបណយរនធរទាន ។ ដចខនះខហើយ ានជាខយើងរខងកត

ខ ើញមានវតថអាោមរពះពទនសារនាខថរ វទខេមរខៅកមពជាខរោម មានរបមាណជាង ៥០០ វតថ ខតបចចបផនប វតថខដលរោឌភាលខវៀតណាមទទលសាគ លជាផលវោរមាន ៤៥០ វតថបខណាត ះ ។ វតថខដលមានចណារជាងខគខៅកមពជាខរោម គវតថរមផររងស (រមផរ ) ានកខកើតខ ើងកបង គ. រ. ៣៧៣ ឋតកបងភមតាខៅ (Trà Kháo) រកសាង (Hòa Ân) ររកកពងសាព ន(CauLe) ខេតថរពះរតពាង ។ អពរចនារមពនន៖ មនខពល ខដនដកមពជាខរោម ឋត

ខៅខរោមោររតតរតារបរខវៀតណាមឆនប ១៩៤៩ រពះរងឃពទនសារនាខថរវទ ខេមរខៅកមពជាខរោម ឋតខៅខរោមោររគបរគងរបររខមថចរងឃខេមរ ថនរពះោជាណាចរកកមពជា ។ ខពលខនាះ ខគរខងកតខ ើញ រពះរងឃខេមរខរោមានរតវបញជ នមកបនថោររកាខផបករពះពទនសារនា នងអកសរសាសតរថខេមរខៅរប ខទរកមពជារហតដលខពលានបញចបថាប កខទើបានរត ប ខៅកមពជាខរោមវញ ខដើមផខវើោរផសពវផាយនងបខរងៀនដលរពះរងឃខៅតាមវតថអាោមនានា ។ វតថអាោមខដលខទើបកសាងថមជនជាតខេមរខៅកមពជាខរោម ខតងខតផថលដណងដលរពះមហាកសរតខេមរ ខដើមផផថលនាម បញដតថរគបៗ វតថទាងអរ ។

ខៅរគបខេតថទទាងកមពជាខរោមពមន រពះរងឃខថរវទខេមរានបខងកើតរចនារមពននពទនសារនាមយ ខដើមផខវើោរទនាកទនងជាមយរខមថចរងឃខេមរ ខៅកមពជា នងខវើោរខរៀបចដលោររបត បតថសារនា រពមទាងបខរមើដលរងគមជាតខេមរខរោមខៅកមពជាខរោម ។ ខពលខនះ រចនារមពននខនះ ខគខៅថា រមា គមរពះរងឃសាមគគខរបហាជាត (Hội Đòan Kêt Sư Sãi Yêu Nước ) ឋតខៅខរោមោររគបរគង របររណររសមាតភមខវៀតណាម ( Mặt Trân Tổ Quốc Viêt Nam ) ថនរោឌ ភាលបកសកមមយនរថខវៀតណាម ។ រមយមន ោរោតតាងកចចោរ

សារនា នងរងគមជាតរបរខេមរខរោម ខៅខដនដកមពជាខរោម រតវានឧបតទមភពរណាករោឌ ភាលថនរបខទរកមពជា ជាពខររពពទនសារនបណឍ តយ នងពទនសារនាបណឍ តយមយានរតវបខងកើតខ ើងខៅខេតថឃលល ងកបងឆនប ១៩៤៣ ខៅថា ពទនសារនបណឍ តយរង ។ ខរោមមក ខពលកមពជាខរោម រតវានោតឲយយនខោយាោងឆនប ១៩៤៩ ទនាកទនងរវងពទនសារនបណឍ តយខៅកមពជា នង ពទនសារនបណឍ តយរង ខៅខេតថឃលល ងកមពជាខរោមរតវានោតផលថ ច ។

អពនោយ៖ នោយថនពទនសារនាខថរវទខេមរ

ខៅកមពជាខរោម រតវានផលល របថខមម ះខៅតាមរមយោលនមយៗ ដចខាងខរោម៖ គណៈមហានោយ ៖ ោបពោរកខកើតនគរ កមពជារតវ

ានទទលឥទនពលវបផមឥណាឍ នងានទទលយករពហមញដសារនា ជាសារនារដឌោបរយឆនប នងរតវតសរទ ១៣ ពទនសារនាខថរវទរតវានទទលសាគ លជាសារនារបររដឌ បខនថខៅខតមានោរខរៀបចសារនកចចមយចននលាយ នងរពហមញដសារនាផងខដរ ។ ជនជាតខេមរខរោម ខោរពតាមពទន

សារនាខថរវទខផបកគណៈមហានោយខដលរតវានផសពវផាយចលពកមពជា ។ គណៈមមយតថករនោយ (Gana

Dhammayuttika Nikaya)៖ ឆនប ១៩០០ ោជវងសខេមរ ានោត

ឲយរពះរងឃខេមរខថរវទ គណៈមមយតថកនោយ ខៅរបខទររកមពជាមយរកមនមនថខៅកមពជាខរោម ខដើមផផសពវផាយ ខហើយវតថអាោម ពលរដឌ នងរពះរងឃខេមរខរោមទាងឡាយណា ខដលយលរពមខោរពតាមពទនសារនា គណៈមម យតថកនោយរតវានរពះមហាកសរតខេមរទនកបរង ។ បចចបផនប កមពជាខរោម មានវតថរពះ

ពទនសារនាខថរវទខេមរ ខដលរបតបតថតាមមមយតថកនោយចនន ១៨ ។ វតថទាងខនាះ មានខតខៅខេតថមាតរជកមយបខណាត ះ ។ អពគណៈខថរវទ៖ ឆនប ១៩៥៧ ពទនសារនាខថរវទ

ខេមរ ខៅកមពជាខរោមរតវានខលាក រង ថាយ ខងវៀង (Sơn Thái Nguyên) មសតនថតណាងោសតរថខេមរខរោមមយរប ថនសាធារណរដឌខវៀតណាមានរបោរជាសាធារណៈ ឲយពទនបររទខេមរខរោមខរបើរារខមម ះ ពទនសារនាខេមរខរោម ជាផលវោរថា គណៈពទនសារនាខថរវទ ។

ខលាក រង ថាយ ខងវៀង ានបខងកើតឲយមាន គណៈពទនសារនាខថរ វទខៅកមពជាខរោម ខហើយខលាកានរបោរជាសាធារណៈថា ជនជាតខេមរខរោមទាងអរ ជាអបករបតបតថតាម គណៈពទនសារនាខថរវទ ខតោរបខងកើត ខបបខនះមនរតវានរករងមហាថផធរោឌភាលសាធារណរដឌខវៀតណាម ទទលជាផលវោរខ ើយ ។ គណៈខេមរនោយ ( Hội Phật

Giáo Nguyên Thủy )៖ ឆនប ១៩៦០ ពទនសារនាខថរវទ

គណៈខេមរនោយ រតវានខកើតខ ើង ខៅខេតថរពះរតពាង (Vinh Binh) ឥ វ (Tra Vinh) តាមខរចកថរខរមចខលេ 1498-BNV/K5 ចះថថងទ ១៩ ខេ វចឆោ ឆនប ១៩៦០ របររករងមហាថផធថនរោឌ ភាលសាធារណរដឌខវៀតណាមខយាងតាមោរខរបើរពរពះរងឃនងពល រដឌខេមរខរោម ។ ពទនសារនាខថរវទខេមរខរោមខៅ

កមពជាខរោម បចចបផមាន ២ គណ៖ ខរោយថថងទ ៣០ ខេខមសា ឆនប

១៩៧៥ បកសកមមយនរថខវៀតណាមានចលរតតរតាទកដកមពជាខរោម ជនរយនខររ (សាធារណៈរដឌខវៀតណាម) រោឌ ភាលសាធារណរដឌ រងគម នយម ខវៀតណាម ានរលាយទាងអរបណាថគណៈពទនសារនាខថរវទខេមរខរោមឲយខៅរលខត ២ គណៈ បខណាត ះ គភាគខរចើនជា គណៈមហានោយ នង មយចននវតថខៅខេតថមាតរជកជា គណៈមមយតថខដលមានមកតាងពបោណ ។ ពទនសារនាខថរវទខេមរខរោមទាង

ពរគណៈខនះ បចចបផនបឋតកបងោររគប រគងរបររមាគមរពះរងឃសាមគគខរប ហាជាតថនខេតថនមយៗ ខហើយរមាគមរពះពទនសារនាខថរវទមយខនះ រតវានឋតខៅខរោម ោររគបរគងរបរ រមាគមពទនសារនាខវៀតណាម (Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam) ខដលរតវានបខងកើតខ ើងខោយរណររសមាតភមខវៀតណាម (Mặt Trận Tổ Quốc Việt Nam) ោលពថថងទ ០៧ ខេ វចឆោ ឆនប ១៩៨១ ៕ ឯកសារខយាង៖ Người Việt Gốc Miên (1969) ។ បញជ រវតថខេមរខៅកមពជាខរោម ។ វចនានរកមខេមរ ខរៀងខរៀងខោយ រខមថច រពះរងឃោជ គណៈមហានោយ ជន ណាត ខជាតចដ ខណា ខាះពមពខោយពទនសារនបណឍ តយ ឆនប ១៩៦៨ ។ http://.wikipedia.org

រពះវហារវតថឃលល ង ទរមខេតថឃលល ង ខដនដកមពជាខរោម ។

ខខាល ងទាវ រវតថររខតខជាមហាទប ខេតថឃលល ង កមពជាខរោម

សារពតមានសារពតមាន ពរពនគរពរពនគរ ថងៃអាទតយ ០៨ រោច ខែមាឃ ឆនន ឆល វ ឯកសក ព. ស. ២៥៥៣ តតវនងថងៃទ ០៧ ខែកមភៈ គ. ស. ២០១០ ៨

ខវងយលពភមសាសតរកមពជាករោម

អពកមតររកមន ឬ កមតរកកៀងយាង ( តពខលេមន ) ខោយ ថាច របជា ខគឿន រកមនរ គជាខេតថមយខៅខដនដ

កមពជាខរោម រតវានរោឌ ភាលយនបថរ ខមម ះខៅជាភាសាយនថា ខេតថ ខកៀង យាង ( Kiên Giang ) ។ មជឈមណឍ លរបរខេតថគទរកងរកមនរ (Thanh Pho Rach Gia) ឆនង យពទរកងថរពនគររបមាណ ២៥០ គ ខមរតខឆនព ះខៅទរខាងខជើង ។ ទរឦសានថនខេតថរកមនរ ជាបនងខេតថមាតរជក, ទរខាងខកើតជាបនងទរកងខរពកឫរស, ទរអាខគបយជាបនងខេតថពលាវ, ទរខាងតផងជាបនងខេតថទកខៅម , ទរខាងខជើងជាបរពខដនរបខទរកមពជា ខដលមានបនាធ តរពខដនរបខវង ៥៤ គ ខមរត, ទរខាងលចជាបនងឈងរមរទថថ ខដលមានបនាធ តរពខដនរបខវង ២០០ គ ខមរត ។ ខេតថរកមនរមានខោះតចជាង ១០០ ខៅកបងរមរទ ។ ខេតថរកមនរមានថផធដចនន ៦.២៩៩ គ ខមរតរកឡា។ អពពាកយ រកមនរ៖ ពាកយថា រកមនរ មកព រកមន

នង រ។ រកមន (នាម) វតទមានពណខលឿង,

ខលឿងោរ, ខលឿងេចឬពណរកមាន ជាវតទមានអាោរៈទនលែត ខវើជាខទៀនអជាន, ខកើតពទក ម ។ រកមនមាត គរកមនរលលាយនងខរបង នងខរគឿងរក អបឯខទៀតររមាបលាបបបរមាត ។សាចេយង ខដលមានពណខលឿងដចរក មនកខៅថា រកមន ខដរ ។ រ៖ ( គណនាម ) ខដលមាន

ពណរមផរដចរ កបារ, ពណរ,រពតរ, រកផរ, រណារ ។ ររបមក ខេតថរកមនរ មាននយ

ថា ខេតថខដលមាន រកមន ពណ រ ។ របវតថ៖ ឆនប ១៨៣២ រកមនរឋតខៅកបង

ខេតថពាម ( Hà Tiên ) ខដលជាអតតខេតថខេមរមយកបងចខណាមខេតថទាង ៦ខៅកមពជាខរោមនារមយខនាះ ។ ឆនប ១៨៧៦ ាោងានខចកភម

សាសតរថខៅកមពជាខរោម ជា ៥ តបនរដឌាលៗ ខហើយខៅកបងតបននមយ ខគខចកខចញជានគមតចៗមយខទៀត ានជាខេតថពាម (Hà Tiên ) ពខដើមរតវានខចកជា ២ គ ៖

១.ពាម ( Hà Tiên ) ២.រកមនរ ( Rach Gia ) ខៅថថងទ ០១ ខេមកោ ឆនប ១៩០០

នគមទាងពរគ ពាម នង រកមនរ រតវានោល យជាខេតថទាង ២ គ ខេតថពាម នងខេតថរកមនរ ។ ខពលខដលកមពជាខរោម ខៅខរោម

ោរោនោប ថនរបបសាធារណរដឌខវៀតណាម (Việt Nam Cộng Hoà) ខេតថពាម នង ខេតថរកមនរ រោឌ ភាលខវៀតណាមមយខនះ ានរចាចបញច លខេតថទាងពរខនះឲយចលោប ខៅជាខេតថមយ ខហើយផលល រខមម ះថម ខៅជាភាសាយនមយខទៀតថា ខេតថខកៀងយាង (Kiên Giang ) ចខណកខេមរខរោមវញ ខៅខត

ខៅថាខេតថរកមនរតាមភាសាជាតរបរេលន ។ រដឌាលភមសាសតរថ៖ បចចបផនប រោឌ ភាលខវៀតណាម

ានខកខរបខមម ះភម ររក ថនខេតថរកមនរខៅភាសាយន នងានខបងខចករដឌភមសាសតរថខចញជាខរចើនភម នងររក ។ ភមសាសតរថខេតថរកមនរ ខពលខនះ

រតវានខបងខចកខចញជា ១២ ររក (Huyện) នងមានទរកង ១ គទរកង រកមនរ (Rạch Giá) នងទរមខេតថ ១ គទរមខេតថពាម (Hà Tiên) ។ ខេតថរកមនរមាន ១០ ទរមររក, ៩៧ នង ១៣ រងាក ត ។

ខមម ះររកទាង ១២ នងទរមខេតថទាង ២ ខដលរោឌ ភាលខវៀតណាម ានបថរខមម ះខៅជាភាសាយន៖ ១.ទរមខេតថពាម Hà Tiên ២.ទរកង រកមនរ RạchGiá ៣.ររក ភបមល Kiên Lương ៤.ររក ភបដ Hòn Đất ៥.ររក ឃលល ងខមឿង Châu Thành ៦.ររក រកសាង Tân Hiệp ៧.ររក ថរពរខដង Giồng Riềng ៨.ររក អពាចខវង Gò Quao ៩.ររក ខរពកប An Biên ១០.ររក អរមញ An Minh ១១.ររក ខោះរតល Phú Quốc ១២.ររក របជខោះ Kiên Hải ១៣.ររក ខេវងទទង Vĩnh Thuận ១៤.ររក ទលអរមញU MinhThượng ទតាងរបវតថសាសតរថ៖ រកមនរ ជាខេតថមយរមផរខៅ

ខោយទតាងរបវតថសាសតរថ ខដលទាកទននងខរឿងោវខេមរខរោម ដចជា ជនកខរពកខតង (Kênh Đào Vĩnh Tế) កពងខផអនថរជាតអរខកវ (Oc Eo) ថនមហាណាចរកនគរភប ( ភាសាយនៈ Phù Nam) នងវតថអាោមរពះពទនសារនាខថរវទខេមរមានចនន ៧៦ វតថ កបងខនាះមាន វតថ រតនរងស ខៅ វតថចោរខរតើយតផង ានកខកើតខ ើងកបង គ. រ. ១៤១២ ៕ ឯកសារខយាង៖ វចនានរកមខេមរ ខរៀងខរៀងខោយ រខមថច រពះរងឃោជ គណៈមហានោយ ជន ណាត ខជាតចដ ខណា ខាះពមពខោយពទនសារនបណឍ តយ ឆនប ១៩៦៨ ។ www.wikipedia.org

វតថ រតនរងស ខៅ វតថចោរខរតើយតផង កបងខេតថរកមនរ កខកើតខ ើងកបង គ. រ. ១៤១២ ។

ព ដខងែកឋនខៅវតថកពងនខរោ ( កពងថរជ ) ររកកពង ខេតថរពះរតពាង រពះវហារ វតថឃលល ង ទរមខេតថឃលល ង

របភាពរពះវោរវតរខមមរកៅកមពជាករោម