Ticaret Hukuku II§irketler...Şirketler Hukuku II. Hafta 2.02.2016 GİRİŞ “Şirket” ve “Ortaklık” İfadeleri Bu dersin anlatıldığı bazı kitaplar, şirketler hukuku

YirmiSekiz.net YirmiSekiz.net

1

ŞirketlerHukuku

II. Hafta

2.02.2016

GİRİŞ

“Şirket”ve“Ortaklık”İfadeleri

Budersinanlatıldığıbazıkitaplar,şirketlerhukukuyerine“ortaklıklarhukuku”ifadesinitercihetmiştir.BuifadekafakarıştırabilirancakTTKmad.1531’dendeanlaşıldığıgibi“şirket”ve“ortaklık”ifadeleriaynıanlamagelmektedir.

ŞirketlerHukukununTarihiveGelişimiTarihte ortaklık kavramı ilk olarak çok eski zamanlarda, Hammurabi kanunlarında

karşımıza çıkmaktadır. Ardından Roma hukukunda, babanın ölümünden sonra mirasçılararasındameydana gelenortaklığa konsorsiyumdendiği ve bunundabir çeşit şirket olaraknitelendirildiği görülmektedir. Ortaçağ’a ilerlediğimiz zaman ise ticaret, ve dolayısıyla daşirketlerhukukuartıkoldukçagelişmişvaziyettedirancakhenüzkanunlaşmamıştır.Dahadasonra12.yüzyıldaCenova’yabaktığımızzaman,bugünkükolektifşirketebenzerbirortaklıkortaya çıkmış, hatta imzalar tescil edilmeye başlanmıştır. Son olarak yeni ve yakın çağailerlememiz ile, özellikle 17. Yüzyıldan itibaren artık kanunlaşma hareketleri Fransa’danbaşlayarakhızlayayılmışvezamanlagünümüzdekişeklinekavuşmuştur.

Şirketler hukukunun günümüzdeki gelişimine bakılacak olursa, Avrupa Birliğidüzenlemelerinin bu gelişim sürecinde oldukça etkili bir rol oynadığını görmekteyiz.Günümüzde AB, kendi içindeki tüzükler ve yönetmelikler ile neredeyse yeni bir şirketlerhukukuoluşturmuşturveglobalyaşamınbirgereğiolarakbizimyeniTicaretKanunumuzdabudeğişikliklerden oldukça etkilenmiştir. Şirketler hukuku bu şekilde gelişmeye devametmektedir.

DersinKapsamıBiz bu derste şirketler hukukunu incelerken pek çok düzenlemeden yararlanacağız,

ancaktemelalacağımızdüzenlemelerBorçlarKanunuveTicaretKanunu.İlkolarak,şirketleringenel bir tanımını yaptıktan sonra BK’da düzenlenen adi şirketi göreceğiz. Bu aslında birsözleşmetürüdürvetüzelkişiliğiyoktur,ancakticarişirketlerinbaşlangıcıadişirketlerolduğuiçin ilk olarak incelenmesi gerekir. Ardından dersimizin asıl konusu olan TTK’ya geçeceğiz.TTK’da da sınırlı sayı ilkesine tabi olmak üzere beş tür (aş, limited, kooperatif, komandit,

MADDE 1531- (1) Bu Kanuna göre “ortaklık”, “kollektif ortaklık”, “komandit ortaklık”, “anonimortaklık”, “sermayesi paylara bölünmüş komandit ortaklık”, “limited ortaklık” ve “kooperatif ortaklık”terimleri, sırasıyla “şirket”e, “kollektif şirket”e, “komandit şirket”e, “anonim şirket”e, “sermayesi paylarabölünmüşkomanditşirket”e,“limited şirket”eve“kooperatifşirket”eeşanlamdakanuniterimlerdirvebuterimlerbirbirleriyerinekullanılabilir.


2

kolektif)ticaretşirketidüzenlenmiştir.Bunlarındışındabankalar,sigortaşirketleri,halkaaçıkanonimşirketlergibidiğerşirkettürleridebulunmaktadır.BunlarTTK’dadüzenlenmemiştirancak tabi ki bunlar da temelini TTK’dan almaktadır ve hepsi aslında birer Anonim Şirketniteliğindedir.Butürşirketlerdersinanakonusunuoluşturmamaklabirliktederslerdebunlaradadeğinilecektir.

Bu derste işleyeceğimiz konuların çoğu, aslında şirketler ile ilgili olarak yapılan birtemel ayrıma dayanmaktadır, bu nedenle bu ayrımı iyi kavramak önemli. Bu ayrım, şahısşirketlerivesermayeşirketleriayrımıdır.Şahısşirketlerindeönplanaçıkanortaklarınşahsiözellikleridirveortaklarınbirbirinegüvendikleri,sorumluluklarınınsınırsızolduğuşirketlerdir;buna karşılık sermeye şirketleri ortağın kişiliğinin önemli olmadığı, sadece ortağın şirketegetirdiğisermayeninönemliolduğuşirketlerdir.Sermayeşirketlerindeortaklarıntekborcu,şirketegirerkenberaberindebellibirmiktarsermayesokmaktır.

DüzenlendikleriYereGöreŞirketler

ü Adi şirket, BK’da düzenlenmekle birlikte şahıs şirketi unsurlarını barındıran bir şirkettürüdür.

ü Kooperatiflerinkendineözgübir yapısı vardır vene şahıs şirketinede sermaye şirketisınıfınagirerler.Kooperatifler,sınırsızsorumlulukilebirşahısşirketigibidavranmayıdatercihedebilir,sınırlısorumlulukilebirsermayeşirketigibidavranmayıdatercihedebilir.

ŞİRKETÖzel hukuk bakımından şirket, sözleşme ile kurulan ve müşterek bir amacın elde

edilmesinehizmetedenkişibirliğineverilenaddır.EskiBorçlarKanunu’nda şirketinhukukitanımıyapılmıştırancakartıkböylebirdüzenlememevcutdeğildir.YeniBK’daiseyalnızcaadişirketintanımıyeralmaktadır.BununlabirlikteBKmad.620/2hükmündeyeralanadişirketintanımında; bir ticaret şirketinde bulunması gereken bir unsur bulunmuyorsa, o şirkete adişirkethükümlerininuygulanacağınıbelirtilmektedir.

1. BorçlarKanunua. AdiŞirket

2. TTKa. TicaretŞirketleri(TTKmad.124)

i. ŞahısŞirketleri1. KolektifŞirket2. AdiKomanditŞirket

ii. SermayeŞirketleri1. AnonimŞirket(A.Ş.)2. LimitedŞirket(Ltd.Şti.)3. PaylıKomanditŞirket

3. ÖzelKanunlardaDüzenlenenŞirketlera. Bankab. SigortaŞirketic. HalkaAçıkAnonimOrtaklık(HAAO)d. VarlıkYönetimŞirketi

Butablokafamızdaoturursave şahıs şirketi/sermaye şirketifarkınıiyikavrayabilirsek,gerikalantümkonularıdaharahatanlarız.


3

Şirketiçinhukukibirtanımaihtiyaçduymamızınnedeni;şirketidernek,vakıfgibidiğerkişitopluluklarındanayırabilmegerekliliğidir.İştemevzuattaşirketintambirhukukitanımıyeralmasa da BK mad. 620/2 bize bu konuda ışık tutacaktır; çünkü elimizde genel bir şirkettanımınaenyakınhükümolarakbumaddevardır.Butanımdanyolaçıkarsakhertürşirkette5unsurunbulunmasıgerektiğinisöyleyebiliriz.Birkişibirliğindebuunsurlarbulunmazsa,obirşirketdeğildir;

• Kişiunsuru• Sermayeunsuru• Sözleşmeunsuru• Ortakamaçunsuru• AffectioSocietatis(AktifİşbirliğiUnsuru)

ŞirketinUnsurları

1. KişiUnsuruŞirket, belli sayıda kişilerin oluşturduğu bir topluluktur ve bu özelliği ile özellikle

vakıftanayrılır;çünküvakıflarkişitopluluğudeğil,belliamacaözgülenmişmaltopluluklarıdır.Bir şirketin oluşabilmesi için, kural olarak en az iki ortağın bulunması gerekir; zaten şirketözündesözleşmeilişkisiolduğuiçinmantıklıolandabudur,ancakyeniTTKbukuralabiristisnagetirmiştir. Buna göre artık anonim şirketler ve limited şirketler, tek kişiyle dekurulabilmektedir.Bununlabirliktekanunkoyucu,bazıortaklıktipleribakımındandaasgariortaksayısınıözelolarakbelirlemiştir.

o AnonimŞirket:Enaz1kişio LimitedŞirket:Enaz1kişi,enfazla50ortako Kural:Enaz2ortako PaylıKomanditŞirket:Enaz5ortako VarlıkYönetimiŞirketleri:Enaz5ortako Kooperatif:Enaz7ortako Tarım-KrediKooperatifi:Enaz10ortako HalkaAçıkA.Ş:Enaz500ortak

ü Ticaret şirketleri bakımından kural olarak bir azami ortak sayısı bulunmamaktadır,ancakbununistisnasıdalimitedşirketlerdir;limitedşirkettekiortaksayısı,50’yiaşamaz.

ü Kişiunsurubakımındanönemlibirdiğerözellikdeortaklarınnitelikleridir.Kuralolarakbirşirketinortaklarınıgerçekveyatüzelkişileroluşturabilir.Bununlabirliktekanunkoyucu,komandit şirketteki komandite ortakların ve kolektif şirket ortaklarının ancak gerçekkişilerdenoluşabileceğinibelirtmiştir(yanişahısşirketleri).

BKMADDE620-Adiortaklıksözleşmesi,ikiyadadahafazlakişininemeklerinivemallarınıortakbiramacaerişmeküzerebirleştirmeyiüstlendiklerisözleşmedir.

Bir ortaklık, kanunla düzenlenmiş ortaklıkların ayırt edici niteliklerini taşımıyorsa, bu bölümhükümlerinetabiadiortaklıksayılır.


4

Şirketi oluşturan ortakların ehliyetleri bakımından ise herhangi bir sınırlamayapılmamıştır.Yanikısıtlılarveküçüklerdeyasaltemsilcileriolmakşartıylaşirketkurabilirler.Bununlabirliktehakimler,avukatlarvememurlarticaretyapamazlarvedolayısıylabukişileradişirketortağı;kolektifşirketortağıveyakomanditşirketlerdekomanditeortakolamazlar.Busaydıklarımızhepşahısşirketleridir.Memurlarsermayeşirketlerineortakolabilirler;çünküsınırlısorumluluksözkonusudur.

ü Avukatlık Kanunu’na koyulan bir hükümle, avukatların avukatlık ortaklığıoluşturmasına izin verilmiştir, fakat bu avukatlık ortakları ticari faaliyetgösteremeyeceklerinden,kendibaşınaayrıbirşirkettürüolarakkabuledilirveşirkettanımınatamolarakgirmezler.

2. SözleşmeUnsuruOrtaklararasındayapılacakolansözleşme,şirketinkurulabilmesi içinolmazsaolmaz

unsurlardandır.Busözleşmeye,şirketsözleşmesiadıverilir.Şirketsözleşmeleri,çoktaraflıvetarafların iradelerinin ve menfaatlerinin aynı yönde olduğu sözleşmelerdir. Adi şirketsözleşmelerikuralolarakherhangibirşekletabideğildir;sözlü,yazılıveyanoterdeyapılabilir.Bununlabirlikteticaretşirketlerininsözleşmelerinebaktığımızzaman,yazılışekildeyapılmakzorundadırlarveortaklarınimzalarınoterdetasdikettirilmelidir.

A.Ş. ve Ltd. şirketlerin tekbir kişi iledekurulabileceğini söylemiştik. İşte tekkişi ilekurulanbuşirketlerdesözleşmedeğil,taahhütnamesözkonusudur.Tekkişiylekurulanşirketbiranonimşirketse,budaesastaahhütnameolarakadlandırılır.

Komandit ortak-Komandite ortak ayrımı: Komandit şirketlerde iki tür ortak bulunur;bunlarkomanditeortakvekomanditerortaktır.Komanditerortaklariçinsınırlısorumluluksöz konusudur, yani şirket borcunu ödeyemediği zaman bu borçtan dolayı komanditerortağınkişiselmalvarlığınagidilemez(sermayeşirketiözelliği).Bununlabirliktekomanditeortak sınırsız sorumludur, yani şirket borçlandığı ve bu borcunu ödeyemediği zamankomandite ortağın cebine gidilebilir (şahıs şirketi özelliği). İşte bunlar sınırsız sorumluolduğu için kanun koyucu bunları gerçek kişi yapmak istemiştir; çünkü tüzel kişilerkomanditeortakolabilselerdişirketinborcunuödeyememesihalindeuçupgidebilirlerdi.

Aslan payı sözleşmeleri: Şirket sözleşmelerinde karın büyük bir payının tek bir ortağaverilmesivediğerortaklarınhiçpayalamamasıdurumunadenir,Türkhukukundayasakolanbiruygulamadır.Örneğin5kişilikbirşirketteortaklarpayları;A(%90),B(%10),C(%0),D(%0), E(%0) şeklinde bölüşemezler. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, diğerortakların hiç pay alamıyor olması gerekiyor, yani eğer %1 pay bile alsalardı bu kabuledilirdi.

ü Eğerbiranonimşirketsözkonusuysa,sözleşmeninadışirketsözleşmesideğil,esassözleşmedir.


5

3. SermayeUnsuruBKmad.620’deki“mallarınveemeklerinbirleştirilmesi”ifadesindensermayeunsuru

anlaşılmalıdır. Nelerin şirkete sermaye olarak getirilebileceği ise TTKmad. 127 hükmündeuzunuzadıyasayılmıştırancakbunlarsınırlısayıilkesinetabideğildir.Kuralolarakhermaddiunsur,şirketesermayeolarakgetirilebilir.

Şahıs şirketlerinde (adi şirket, kolektif şirket, komandit şirkette komandite ortak)kişisel emek; hizmet edimleri; ticari itibar ve vadesi gelmemiş alacaklar da sermayeolarakgetirilebilir.Bununlabirliktesermayeşirketlerinde (A.Ş,Ltd.,komanditşirkettekomanditerortak)hizmetedimleri;kişiselemek;ticariitibarvevadesigelmemişalacaklarsermayeolarakgetirilemez!

Kanun, bazı şirketler bakımından bir asgari sermaye unsuru belirlenmiştir ve buşirketlerininneredeysehepsisermayeşirketidir.Budüzenlemeyegerekduyulmasınınnedenide bu tür şirketlerde ortakların kişisel mal varlığına başvurulamaması, dolayısıyla şirketinborçlanması durumunda belli bir miktar sermayenin her zaman hazır olması gerektiğidüşüncesidir.

o AnonimŞirket:Enaz50.000TLdeğerindesermayeo LimitedŞirket:Enaz10.000TLdeğerindesermayeo Kooperatif:Enaz700TLdeğerindesermaye

4.02.2016

4. OrtakAmaçUnsuruOrtaklarınulaşmakkonusundaanlaşmayavardıklarıveuğrunamallarınıveemeklerini

birleştirdikleri nihai hedeftir. Düzenlemede adi şirketin amacı ile ilgili bir hükümbulunmamakla birlikte, biz BK mad 622’den yola çıkarak bu amacın kazanç paylaşmakolduğunusöyleyebiliriz.

Kolektifvekomanditşirketebaktığımızzamanisekanun,buikişirketinortakamacınınticariişletmeişletmekolduğunusöylemektedir.

Anonim ve limited şirket için ise çok daha geniş bir amacın belirlenmiş olduğunugörmekteyiz.Anonimvelimitedşirket,hertürlüekonomikamaçiçinkurulabilirler.

5. AffectioSocietatis(AktifİşbirliğiUnsuru)Ortakların, ortak amaca ulaşmak için göstermesi gereken emeğe de aktif işbirliği

denmektedir.Buunsur,şirketsözleşmelerinihizmetsözleşmelerindenvekarakatılmalıödünçsözleşmelerindenayırmayayaramaktadır.

BKMADDE622-Ortaklar,niteliğigereğiortaklığaaitolanbütünkazançlarıaralarındapaylaşmaklayükümlüdürler.

TTKMADDE211- (1)Kollektifşirketticaribir işletmeyibirticaretunvanıaltındaişletmekamacıyla,gerçek kişiler arasında kurulan ve ortaklarından hiçbirinin sorumluluğu şirket alacaklılarına karşısınırlanmamışolanşirkettir.

TTKMADDE304- (1)Ticaribir işletmeyibirticaretunvanıaltında işletmekamacıylakurulan,şirketalacaklılarına karşı ortaklardan bir veya birkaçının sorumluluğu sınırlandırılmamış ve diğer ortak veyaortaklarınsorumluluğubelirlibirsermayeilesınırlandırılmışolanşirketkomanditşirkettir.


6

Sözkonusuemek,şahısşirketlerivesermayeşirketlerindeaynıboyuttadeğildir.Şahısşirketlerinde aktif işbirliği unsuru daha yoğun olarak görülür, bununla birlikte sermayeşirketlerindebuunsurazalmaktadır.Sermayeşirketlerindebuunsur,özellikleşirketinyaptığıişlemlerin aleni hale gelmesi ile gündeme gelecektir; çünkü bu şekilde şirketteki ortaklarşirketinneyaptığıileilgilifikiredinmişolacaklardır.

ü AffectioSocietatisunsuru,ortaklarınrekabetetmemeyükümlülüğüveortağınşirketinişlemlerinidenetlemeyetkisininindekaynağınıoluşturmaktadır.Unsurunyoğunluğunagörebuyetkiveyükümlülüklerdeyoğunlaşacakveyaazalacaktır.

TürkHukukSistemindeŞirketlerinÇeşitliAçılardanSınıflandırılması

Şirketinbirtüzelkişiliğiolduğuzamanhaklaraveborçlarabutüzelkişiliksahipolacaktırancak bir tüzel kişilik söz konusu değilse, haklara ve borçlara ortakların kendileri tabiolacaklardır.Bununyanısırabirdavaaçıldığızamantüzelkişiliğiolanşirketlerdedavanıntarafışirketinkendisiolurancaktüzelkişiliğinbulunmadığıhallerdeortaklarbizzattarafolacaklardır.Ticaret şirketlerinin tüzel kişiliği ticaret siciline tescil anında ortaya çıkarlar, bu kurucu birtescildir.

Şahısşirketlerinde,önemliolanortağınkişiliğidir.Butürşirketlerdekuralolarakherortakşirketinyönetim,temsilvedenetimhakkınasahiptir.Şirketsözleşmesiancakortaklarınoybirliğiiledeğişirveortaklığayenibirortağıngirmesiveyaçıkmasıdayineoybirliğinetabidir(çıkarılmak istenen ortağın oyu dahil). Ortakların sorumluluğu sınırsız sorumluluktur. Yanişirketin kasasında para kalmadıysa, ortaklar şirketin borçlarından tüm mal varlıkları ilesorumlulardır.Ortaklardanbirininölümüveyaiflasışirketisonaerdirebilir.

DüzenlendikleriYereGöreŞirketler1. BorçlarKanunu

a. AdiŞirket2. TTK

a. TicaretŞirketleri(TTKmad.124)i. ŞahısŞirketleri

1. KolektifŞirket2. AdiKomanditŞirket

ii. SermayeŞirketleri1. AnonimŞirket(A.Ş.)2. LimitedŞirket(Ltd.Şti.)3. PaylıKomanditŞirket

3. ÖzelKanunlardaDüzenlenenŞirketlera. Bankab. SigortaŞirketic. HalkaAçıkAnonimOrtaklık(HAAO)d. VarlıkYönetimŞirketi

TüzelKişiliğiOlanveOlmayanŞirketler1) Olan

i. TümTicaretŞirketleri2) Olmayan

i. AdiŞirketlerii. Donatmaİştiraki

ŞahısveSermayeŞirketleri1) ŞahısŞirketleri

i. KolektifŞirketii. AdiKomanditŞirketiii. AdiŞirket

2) SermayeŞirketlerii. AnonimŞirketii. LimitedŞirketiii. PaylıKomanditŞirket


7

Sermayeşirketlerindeönemliolanortağınşirketegetirdiğisermayedirvebusermayeciddi bir biçimde korunur, eğer azalırsa gerekli önlemler alınır. Yönetim ve temsil yetkisiortaklaradeğil,şirketinorganlarınaverilmiştir,ortaklarındenetimyetkisiiseçokazdır.Eğerbirkararalınacaksaoybirliğideğil,oyçokluğugerekir.Ortaklığagirmekveyaortaklıktançıkmakise çokdahakolaydır; çünküzatenortaklarınkişiliğininbirönemiyoktur.Ortaklarınölümüveyaiflasışirketisonaerdirmez.Ortaklarsınırlısorumludur,şirketinkasasınındışınaçıkılamaz.

Eğerbirşirketintüzelkişiliğiyoksa,ortaklarbirinciderecedensorumluolurlar;çünküortaklaragitmedenöncebaşvurulabilecekbirtüzelkişilikbulunmamaktadır.Ayrıcabusınırsızbirsorumlulukturveortaklartümkişiselmalvarlıklarıilemüteselsilensorumludurlar.

Adişirketdışındakişahısşirketlerindebirtüzelkişiliksözkonusudur;çünkübunlarbirerticaretşirketidir.Bunedenlebuşirketlerdeortaklarikinciderecedensorumludur.Budurumdaönceşirkete,sonraortaklaragidilmelidir.Bunoktadansonrasınırlısorumluluksözkonusuysaortaklar verdikleri sermaye kadar sorumludurlar, ancak sınırsız sorumluluk söz konuysaortaklarınkişiselmalvarlığınabaşvurulabilir.

III. Hafta

9.02.2016

OrtaklarınOrtaklıkAlacaklılarınaKarşıSorumluluklarınaGöreŞirketler1) BirinciDereceSorumluluk

i. SınırsızSorumluluk(Müteselsilen)1. AdiŞirket

2) İkinciDereceSorumlulukii. SınırsızSorumluluk(Müteselsilen)

1. KolektifŞirket2. KomanditŞirket(KomanditeOrtaklar)

iii. SınırlıSorumluluk1. KomanditŞirket(KomanditerOrtak)

3) Ortakların kişisel mal varlığına başvurulamaz (verdikleri sermaye kadarsorumlular)

1. AnonimŞirketi2. LimitedŞirket

SermayelerineGöreŞirketler1. EsasSermaye(SabitSermaye)

a. SermayeŞirketleri2. DeğişirSermaye

a. Şahısşirketleri3. KayıtlıSermaye

a. AnonimŞirket

ÖlçeklerineGöreŞirketler1. KüçükveOrtaÖlçekliŞirket/İşletmeler

(KOBİ)2. BüyükÖlçekliŞirketler

a. Bankalarb. SigortaŞirketleric. HalkaAçıkA.Ş.


8

EsasSermaye:Sermayeşirketlerindekarşımızaçıkanbirsermayetürüdür.Butürşirketlerinkuruluş aşamasında şirket sözleşmesine bir sermaye miktarı yazılır ve bu miktar, şirketinsermayesindesabitbirrakamolarakkalır;iştebumiktaraesassermayedenir.Busabitrakamındahasonradandeğiştirilmesiiseçokzorprosedürlerebağlanmıştır.

Ø Sermayeşirketlerindemalvarlığı,sermayeyideaşançokdahagenişbirkavramdır.Sermaye, mal varlığının içerisindeki unsurlardan yalnızca bir tanesidir, bu ikisikarıştırılmamalıdır. Bir sermaye şirketi kurulduğu zaman mal varlığı ve sermaye aynımiktardır,ancakşirketkarettikçesermayesabitkalacak,artanmalvarlığıbusermayeyigeçecektir.

Değişir Sermaye: Şahıs şirketlerinde görülen sermaye tipidir. Şahıs şirketlerinde şirketborçlarını ödeyemezse bu borcu güvence altına alacak sabit bir sermayeye ihtiyaç yoktur;çünküşirketödeyemezseortaklarınkişiselmalvarlıklarınagidilebilmektedir.Dolayısıylabutürsermayeninsonradanazalmasıveyaartmasınabirsınırlamagetirilmemiştir.

Kayıtlı Sermaye: Yeni TTK ile getirilmiş bir sermaye tipidir. Anonim şirketlerinin, tercihederlersekayıtlısermayetipinidebenimsemelerimümkündür,ancakbusistemiseçebilmeleriiçin, anonim şirketin en az 100.000 TL başlangıç sermayesinin bulunması gerekir. Kayıtlısermayesisteminikabuletmişbiranonimşirketvarsa,genelkurulunesassermayeyiartırmayetkisi belli bir miktar aralığında yönetim kuruluna devredilmiştir ve böylece şirketsözleşmesindeki sermayenin artırılması kolaylaştırılmıştır; çünkü yönetim kurulunun kararalmasıgenelkurulagöreçokdaharahattır.Buşekildesermayeyisadeceartırmakmümkündür,azaltılamaz.

Ø DiyelimkibirkayıtlısermayelibirA.Ş.’ninbaşlangıçsermayesi150.000TLveşirketsözleşmesinde yönetim kuruluna bunu 300.000 TL’ye kadar çıkarma yetkisi verilmiş.Şirketinyönetimkurulu,sermayeyi200.000TL’yeçıkarırsabuaradakirakamaçıkarılmışsermaye denir. Ardından da bu da yetmez ve sözleşmedeki sınır olan 300.000 TL’yeçıkarılırsa,bunihairakamadakayıtlısermayedenir(Buşekildeartırılansermaye,yinebuşekildeazaltılamaz!

ADİŞİRKET

Adi şirket Borçlar Kanunu’nda düzenlenen sözleşmesel bir ilişkidir ve bir tüzel kişiliğibulunmamaktadır.

MADDE620-Adiortaklıksözleşmesi,ikiyadadahafazlakişininemeklerinivemallarınıortakbiramacaerişmeküzerebirleştirmeyiüstlendiklerisözleşmedir.

Bir ortaklık, kanunla düzenlenmiş ortaklıkların ayırt edici niteliklerini taşımıyorsa, bu bölümhükümlerinetabiadiortaklıksayılır.


9

AdiŞirketinGenelÖzellikleri

§ Adişirket,hukukumuzdatemelbirortaklıktürünüifadeetmektedir.§ Bir hukuki ilişki TTK’daki ticaret ortaklıklarının temel unsurlarını taşımıyorsa, adi

ortaklıkbuilişkiyeikincilbirortaklıkolarakuygulananhükümkonumundadır.§ Adi ortaklık tarafları bir ortaklık kurma iradesine sahip olmasalar bile, tarafalar

arasındakimevcutsözleşmeselilişkinedeniyletesadüfioluşanbirortaklıktır.§ Kurulumuşeklebağlıdeğildir.§ Adiortaklıkgenelliklegeçiciilişkileriçinkurulur.§ Adişirketinmallarıüzerindeelbirliğimülkiyetivardır,ancaksözleşmeyekoyulacakbir

hükümilepaylımülkiyetdebenimsenebilir.§ Ortaklarınherbirikendiadınatescilişlemiyapar;çünküşirketinbirtüzelkişiliğiyoktur.§ Adişirketinkendisikuralolarakticaretsicilinetesciledilmez.§ Joint Venture, konsorsiyum, iş ortaklığı gibi adi şirket oluşumları taraflar isterlerse

yazılısözleşmevenotertasdikli imza ileticaretsicilinetescilettirilebilir (GümrükveTicaretBakanlığıTebliğ,2009/2).

AdiŞirketinUygulamaAlanları

AltKatılımOrtaklığı

Altkatılım,dışilişkidebirortaklıkolaraköneçıkmayan;işlemlerdebulunankişininkendiadınafaaliyettebulunduğu;altkatılanınkar-zarar,yönetim-denetimhakkınasahipolduğu;altkatılanınkoyduğusermayeninaktifortağınmalvarlığıhalinegeldiğibirortaklıktırvenitelikolarakbiradişirkettir.Buradagörünürdebirortaklıkbulunmamaktadır,3.Kişilerinbilmediği,tarafların iç ilişkilerinde kurulan bir ortaklık söz konusudur ve dış ilişki bakımından ispatedilinceyekadarmevcutdeğildir.Dışarıdangörünenveişlemlerdebulunankişiyeaktifortak,diğerineisealtkatılanadıverilir.

Alt katılım ortaklığında dış ilişkide sorumlu olan hep aktif ortaktır ve dolayısıylaalacaklılaraltortağagidemez;çünkügörünürdeortakdeğildir.Dahasonraaktifortakilealtkatılan arasında rücu ilişkisi söz konusu olacaktır. Unutulmamalıdır ki bu bir temsil ilişkisideğildir;tasfiyeaçısındanadişirketintasfiyesihükmüuygulanır.

JointVenture(OrtakGirişim)JointVenture’laradişirketbiçimindekurulabileceklerigibi,herhangibirticaretşirketi

biçimindedekurulabilirler.Bununlabirlikteadişirketinençokkarşılaşılantürlerindendirveözellikle adi şirketin yapısı nedeniyle uygulamada bunların genellikle adi şirket biçimindekurulduğugörülmektedir.Jointventure,ikiveyadahafazlateşebbüsünortakbiramaçilebiraraya gelmeleri ile kurulur, bu durum da en çok ihalelerde görülmektedir. Oluşan ortakgirişimde bütün ortaklar, işin her aşamasının yapılmasından birinci derecedemüteselsilensorumludurlar.İştamamlanınca,aradakijointventuresözleşmesidesonaerecektir.

MADDE632-Ortaklığa,yenibirortakalınması,bütünortaklarınrızasınabağlıdır.Ortaklardan biri tek taraflı olarak bir üçüncü kişiyi ortaklıktaki payına ortak eder veya payını ona

devrederse,buüçüncükişiortaksıfatınıkazanamaz.


10

KonsorsiyumKonsorsiyumlar, Kamu İhale Kanunu’nda düzenlenmektedir ve ortak girişime çok

benzerler. Ancak ortak girişimde bir araya gelen teşebbüslerin hepsi işin tamamınınyapılmasındansorumluikenkonsorsiyumda,hangiteşebbüsünişinhangikısmındansorumluolduğu, yani görev tanımları sözleşmede belirtilmiştir. Örneğin bir köprü yapım ihalesinegirilmişseteşebbüslerinbiriköprününayağından,biriasfaltındanbirideelektrifikasyonundansorumlu olabilir. Dolayısıyla burada tam anlamıyla bir müteselsil sorumluluktanbahsedemeyiz,herteşebbüsyaptığıiştensorumludur.

İşOrtaklığıİş ortaklığı, Kurumlar Vergisi Kanunu’nda düzenlenmektedir ve yine belirli sayıda

teşebbüsünbirişinyapılmasıiçinbirarayagelmesisözkonusudur.İşortaklığınıntekfarkıisetaraflararasındayazılıbirsözleşmeninbulunmasışartıdır,zirajointventurevekonsorsiyumdaböylebir şekil şartı sözkonusudeğildir.Ayrıcavergimevzuatınagöre,biradi şirketolan işortaklığınıntüzelkişiliğibulunmamasınarağmenvergimükellefitutulmuşlardır.

KrediSendikasyonlarıKüçük bankaların, çok daha büyük bankalara kredi vermek amacıyla daha büyük bir

bankanın liderliğinde bir araya gelmeleriyle kredi sendikasyonları oluşmaktadır ve buoluşumunhukukiniteliğidebiradişirketolarakgörülmektedir.

KartelOluşumlarıPiyasada belli bir hakim duruma sahip olmak amacıyla aynı piyasadaki teşebbüslerin

birbirleriyle anlaşma yapmaları durumunda ortaya çıkan kartel oluşumları da hukuken adişirketniteliğindedir.

AdiŞirketeUygulanabilecekHükümlerDahaöncedebelirttiğimiz gibi adi şirketBorçlarKanunu’ndadüzenlenenbir ortaklık

türüdür. Bununla birlikte Ticaret Kanunu’nda tüm şirketlere uygulanabilecek bazı genelhükümler(mad.124-133)vardırvebumaddelerindeadişirketlereuygulanmasınabirengelyoktur,bununtekistisnasıiseTTK’dayeralanyapıdeğişikliğineilişkinmad.194hükmüdür.BorçlarKanunudışındaadişirketeuygulanabilecekbirdiğerhükümiseFikirveSanatEserleriKanunu’nun10.Maddehükmüdür;“birdenfazlakimseninbirarayagelmesiyleoluşturulanbireser,ayrılmazbirparçaoluşturuyorsaonumeydanagetirenlerinbirliğineadişirkethükümleriuygulanır”.

AdiŞirketinKuruluşuAdi şirketin kuruluşu şekle tabi değildir; iki kişinin arasındaki sözlü bir anlaşma veya

örtülübiriradebeyanıiledahibiradişirketkurulabilir.Bununlabirlikteadişirketintaraflarıtacirse, ileride çıkacak bir uyuşmazlıkta biz bunlardan basiretli bir tacir gibi davranmayükümlülüğü nedeniyle bir sözleşme yapmış olması gerektiğini de düşünebiliriz. Kural buolmakla berber; eğer kişiler şirketin kuruluşundan önce bir sözleşme yapmışlarsa ve busözleşmedeşirketinkuruluşuiçinbirşekilşartıgetirilmişse,buşekilşartınauyulmasıgerekir.


11

Unutulmamalıdır ki, adi şirket sözleşmesi herhangi bir şekle tabi değildir ancaksözleşmede sermaye olarak şirkete getirilen unsurlar içerisinde şekle tabi unsurlar varsa(marka hakkı, gemi, gayrimenkul gibi) bunların tabi olduğu şekil şartının mutlaka yerinegetirilmesi gerekir. Eğer bu şekil şartlarına uyulmazsa sözleşmenin ilgili hükmü geçersizolacaktır.

AdiŞirketinOrtaklarıAdişirkethernekadarşahısşirketiözellikleribarındırsada,ortaklarıhemgerçekkişiler

hemdetüzelkişilerolabilir.Hattaamacınaulaşmakiçinticariişletmeişletenderneklerdeadişirketintarafıolabilirler.Bununlabirlikteeğerdernek;kurum;kuruluşkamuyayararlıysa,adişirketin tarafı olamayacaktır. Kural olarak bu ortakların hepsi eşit hak ve yükümlülükleresahiptir,bunaeşitlikprensibidenir.

AdiŞirketinTicaretUnvanıOrtaklarınhepsininadvesoyadıveyabirininadıvesoyadınınyanındabirdenfazlakişi

olduğunubelirtenbirifadeadişirketinticaretunvanınıoluşturabilir.

AdiŞirketOrtaklarıArasındakiİlişkiler

KatılımPayıBorçlarKanunu,adişirketortaklarınınortaklığagetirdiğisermayeyekatılımpayıadını

vermiştir.Ortaklar,neolursaolsunşirketinamacınaulaşmasıiçinbirkatılımpayıgetirmekleyükümlüdürler.Bukatılımpayıpara;nakit;gayrimenkul;emek;marka;kişiselitibargibipekçokunsurdanoluşabilir.Yaniadişirkete,TTKmad.127’deyeralanhertürunsurkatılımpayıolarakgetirilebilir.

Kural,buortaklarınhepsinineşitkatılımpayıgetirmesidir,ancakşirketsözleşmesindebununaksikararlaştırılabilir.BununlabirlikteYargıtay’ınbirkararınagörebiradişirketortağışirketehiçkatılımpayıgetirmemişolsabileyılsonundaortayaçıkankardanpayalmahakkınasahiptir. İşte bu ortaktan gecikme faizi veya bir zarar söz konusuysa bu zararın tazminiistenebilir.Ayrıca,buortakkatılımpayınıgetirmediği içindiğerortaklardabunadayanarakbendekatılımpayınıgetirmiyorumdiyemez,aksihaldeortadabirsermayekalmayacaktır.Busöylediklerimiz kanun hükümleridir ancak sözleşmeye konulacak bir hüküm ile aksikararlaştırılabilir.

MADDE621-Herortak,para,alacakveyabaşkabirmalyadaemekolarak,ortaklığabirkatılımpayıkoymaklayükümlüdür.

Sözleşmedeaksikararlaştırılmamışsakatılımpayları,ortaklığınamacınıngerektirdiğiönemveniteliktevebirbirineeşitolmakzorundadır.

Bir ortağın katılım payı, bir şeyin kullandırılmasından oluşuyorsa kira sözleşmesindeki; bir şeyinmülkiyetindenoluşuyorsasatışsözleşmesindekihasara,ayıptanvezapttansorumluluğailişkinhükümlerkıyasyoluylauygulanır.


12

OrtaklarKararı

Adişirkettekiortaklarınhepsi,kuralolarakeşityönetimyetkisinesahiptir,yaniolağanyönetimişlerinihepsişirketadınatekbaşınayapabilirler.Bütünortaklarınbirarayagelerekkararalmalarıgerekenhususlaraiseortaklarkararıadıverilir.Adişirketinolağanüstüişleri,ortaklık kararı ile alınmalıdır. Örneğin şirket sözleşmesinde yapılacak olan bir değişiklik,yöneticiortakatanması,sermayeninartırılması,davaaçmak,ortaklığınsonaerdirilmesigibikararlar, ortaklar kararı ile alınmalıdır. Kural olarakortaklar kararı,oybirliği ile alınır ancaksözleşmeyekoyulacakbirhüküm ileoybirliğiyerineoyçokluğuprensibidebenimsenebilir.Bununla birlikte sözleşme değişikliğinin mutlaka oybirliği ile karar bağlanması gerektiğidüşünülmektedir,bukuralınsözleşmeiledeğiştirilmesidemümkündeğildir.

KarveZararınPaylaşımı

TTKmad.622hükmü,emredicibirhükümdür.Kuralolarakkarvezararpaylaşılacaktırveaksinebirhükümyoksa,bupaylaşımeşitolarakyapılır.Diyelimkisözleşmedekarailişkinpaylaşımhükmükonulduancakzarariçinkonmadı;budurumdakariçinbelirlenenoranzarariçindegeçerlidir(veyatamtersi).Eğerbirortaksermayeolarakemeğinigetirmişse,buortağınzarara katılmayacağı öngörülebilir ancak bu durumun gerçekleşmesi için mutlaka şirketsözleşmesinde hüküm bulunmalıdır. Sözleşmede kararlaştırılmamışsa bu ortak durupdururken“benemeğimi sermayeolarakgetirmiştim, zararakatılmıyorum”diyemeyecektir.Karvezararınpaylaşımıyöneticiortaklartarafındangerçekleştirilirveyöneticiler,yıldaenazbirdefakardağıtmakzorundadırlar.

Adiortaklıklardahesapdönemidolduğuankarınkendiliğindenbiralacakhalinegeldiğinisöyleyemeyiz,birortakancakyöneticiyikarındağıtılmasınateşvikedebilir.Bununlabirliktegecikmişavanslariçinfaizistenmesimümkündür.

AdiŞirketteYönetimYetkisi

OlağanİşlerAdişirketlerdekuralolarakherortağınyönetimyetkisisözkonusudur,bununtemelide

ortakların zaten güven ilişkisi içerisinde bir araya gelmiş olması düşüncesidir. Yönetimyetkisinesahipolanbuortaklar,aksikararlaştırılmadıysaşirketinolağanişlerinde,yanişirketin

MADDE624-Ortaklığınkararları,bütünortaklarınoybirliğiylealınır.Sözleşmedekararlarınoyçokluğuylaalınacağıbelirtilmişseçoğunluk,ortaksayısınagörebelirlenir.

MADDE622-Ortaklar,niteliğigereğiortaklığaaitolanbütünkazançlarıaralarındapaylaşmaklayükümlüdürler.

MADDE 623- Sözleşmede aksi kararlaştırılmamışsa, her ortağın kazanç ve zarardaki payı, katılımpayınındeğerineveniteliğinebakılmaksızıneşittir.

Sözleşmede ortakların kazanç veya zarara katılım paylarından biri belirlenmişse bu belirleme,diğerindekipayıdaifadeeder.

Birortağınzararakatılmaksızınyalnızkazancakatılacağınailişkinanlaşma,ancakkatılmapayıolarakyalnızcaemeğinikoymuşolanortakiçingeçerlidir.

MADDE 630- (3)Yönetici ortaklar, yılda en az bir defa hesap vermek ve kazanç paylarını ortaklaraödemekleyükümlüdürler.Hesapdönemininuzatılmasınailişkinanlaşmakesinolarakhükümsüzdür.Ortaklığıyöneteninortaklardanbirisiolmamasıdurumundadaaynıkuraluygulanır.


13

konusunu gerçekleştirmek amacına yönelmiş her tür işlemde, tek başlarına karar vermeyetkisine sahiptirler.Bununlabirlikteortaklarınyönetimyetkilerinidiğerortaklardanbirineveyabirkaçınavehatta3.kişileredevretmeleridemümkündür.

Diyelimkiyönetimbuşekildedevredildiveyöneticiortaklardanbirtanesiortaklığazararverecekbirişlemyapıyor.İştebuişleme,ancakyönetimyetkisinesahipdiğerortaklaritirazedebilirler, yani yönetim yetkisini devretmiş olan ortağın artık söz hakkı yoktur. Ayrıcaortaklarınitirazdabulunabilmeleriiçinsözkonusuişleminsonuçlanmamışolmasıgerekir.Buitirazavetohakkıdenirvesözkonusuişlemidurduracaktır.Vetohakkınınkullanımındansonrabukonubirolağanüstüişlemhalinegelirveişlemingidişatıileilgilitümortaklarınbirliktekararvermelerigerekir.

Yönetimyetkisinesahiportaklarınhaksızfiilleri,şirketinişleriniyürütürkenyapılsadahi,yönetimkapsamındadeğerlendirilmez.Birhukukiişlemyaptıklarızamantümortaklarbununsorumluluğunupaylaşırlarancakbirhaksızfiilsözkonusuysabununsorumluluğumünferittir.Genelitibariyleyöneticilerveortaklararasındakiilişki,vekaletsözleşmesihükümlerinetabidir.

OlağanüstüİşlerAdişirketinolağanüstüişleriniortaklıkkararıile,yanioybirliğiilekararverilmesigereken

işleroluşturur.Yaniyönetimyetkisinesahipolanortaklarbutürişlerhakkındatekbaşlarınakararveremezlerveyönetimyetkisiolsunveyaolmasıntümortaklarınbirliktekararalmasıgerekir. Adi şirketin olağanüstü işlerinin kapsamı konusu ise doktrinde tartışmalıdır ve bukonuylailgiliikitemelgörüşbulunur.

İlkgörüşegöreadişirketinolağanüstüişlerindeuygulanmasıgerekenhüküm,kolektifşirketlerileilgiliolanTTKmad.223hükmüdür;çünkübuhükümdekolektifşirketinolağanüstüişleridüzenlenmiştirveadişirketdebenzerolarakbirşahısşirketiolduğuiçinbuhükmüadişirketlerederahatlıklauygulamamızgerekir.

İkinci bir görüş ise, adi şirketin olağanüstü işlerinde vekalet hakkındaki BKmad. 504hükmünün uygulanması gerektiğini savunmaktadır; çünkü BKmad. 630 hükmüne göre adişirketinyöneticileriveortaklarıarsındakiilişkibirvekaletilişkisidirvebudurumdabirvekilinyapabileceğiveyapamayacağıişlemleresasalınmalıdır.

Bu iki görüş arasındaki temel fark ise sulh, kabul, feragat ve tahkim işlerinde ortayaçıkmaktadır; çünkü ilk görüşegörebunlarolağan işolarakkabuledilirken ikinci görüşesasalınırsa bunlar olağanüstü iş kapsamına girecektir. Yargıtay bu konuda ilk görüşübenimsemektedir,yaniTTKmad.223’ünuygulamaalanıbulacağınıvesulh,feragat,kabulvetahkimişlerininolağanişkapsamındadeğerlendirilmesigerektiğinisöylemektedir.Bizdebugörüşüesasalacağız.

ü Eğer yönetici yetkisini aşan bir işlemde bulunmuşsa, 630. Maddenin vekalete atıfyapmasınedeniylevekaletsizişgörmehükümleriuygulamaalanıbulacaktır.

MADDE 630- (1)Kanunun bu bölümünde veya ortaklık sözleşmesinde aksine hükümbulunmadıkça,yöneticiortaklarilediğerortaklararasındakiilişkiler,vekâletsözleşmesineilişkinhükümleretabidir.


14

YöneticilerinHakları

Yöneticiler şirketin işleyişi için gerekli işlemleri yaparken çeşitlimasraflara katlanmakzorundakalabilirler.BudurumlardaneolacağıBKmad.627hükmündedüzenlenmiştir.Bunagöreyöneticiler,masraflaradiğerortaklarınkatılmasınıtalepedebilirlerveverdikleriavanslariçinfaiztalepedebilirler.

Eğerşirketsözleşmesindeyöneticiortağa,yönetimiüstlendiğiayrıcabirücretverilmesikararlaştırılmışsa bu mümkündür, ancak aksi halde böyle bir talepte bulunamaz. Bununlabirlikte yönetici statüsünde olmayan ve yükümlü olmadığı halde fazladan emek harcayanortağınadilbirücretistemehakkıvardır.

YönetimveTemsilAdişirkette“yönetim”,içilişkidekararalmaanlamınagelmektedir;temsilisedışilişkide

icraanlamındagelir.Kuralolarakkendisineyönetimgöreviverilenortağın,ortaklığıveyabütünortaklarıüçüncükişilerekarşıtemsiletmeyetkisivardır.Bununlabirlikteadişirketinyöneticivetemsilciortaklarıayırmasıdahukukenmümkündür.

IV. Hafta

16.02.2016

YöneticilerinYükümlülükleri1. ÖzenYükümlülüğü2. HesapVermeYükümlülüğü3. OrtaklarınYapılanİşleriİncelemesineİzinVermeYükümlülüğü

1. ÖzenYükümlülüğüYöneticilerinözenyükümlülükleri,BKmad.628hükmündedüzenlenmiştir.

Buhükmegöreyöneticilerinözenyükümlülüğüikikategorideincelenmelidir.Eğerücretalanbiryöneticisözkonusuysabuyöneticivekilgibisorumluolacaktırveonungibibasiretlibiryöneticininbiriştenasıldavranmasıgerekiyorsaoşekildedavranmasıbeklenir,yaniburadabeklenenobjektifbirözendir.Bununyanındaeğerücretalamayanbiryöneticisözkonusuisekendiişlerindegöstermesibeklenenözenigöstermesiyeterlidir.

MADDE 627- Ortaklardan birinin ortaklık işleri için yaptığı giderlerden veya üstlendiği borçlardandolayı diğer ortaklar, ona karşı sorumlu olurlar; bu ortağın, yönetim işleri yüzünden doğrudan doğruyauğradığızararlarileortaklığınyönetimindenkaynaklanantehlikelersonucundadoğanzararları,diğerortaklargidermekleyükümlüdürler.

Ortaklığaavansolarakparaverenortak,verdiğigündenbaşlamaküzerefaizisteyebilir.Yükümlüolmadığıhâldeortaklıkişleriiçinemeksarfetmişolanbirortak,hakkaniyetingerektirdiğibir

karşılıködenmesiniisteyebilir.

MADDE 628- Her ortak, ortaklık işlerinde kendi işlerinde olduğu ölçüde çaba ve özen göstermekleyükümlüdür.

Her ortak, diğerlerine karşı, kendi kusuruyla verdiği zararları, başka işlerde ortaklığa sağladığımenfaatlerlemahsupettirmehakkıolmaksızıngidermekleyükümlüdür.

Ortaklıkişleriniücretkarşılığıyürütenortak,vekâlethükümlerinegöresorumluolur.


15

2. HesapVermeYükümlülüğüYönetici yaptığı her işten dolayı hesap vermekle ve zamanı geldiğinde ortaklara kar

dağıtmaklayükümlüdür.

3. OrtaklarınYapılanİşlerinİncelemesineİzinVermeYükümlülüğüBuyükümlülüğünaçıklamasıileadıaynı.

ü Bakıldığızamanbuyükümlülüklerinüçüdeşahısşirketiyükümlülükleridir;bununnedenideadişirketinbüyükbirgüvenilişkisinedayalıbirotaklıkolmasıdır.

YöneticilerinSorumluluklarıEğer yönetici ortak diğer ortaklara herhangi bir zarar vermişse bundan dolayı

sorumludur veeğer yönetici ortakbirden fazlaysa, budurumdabunlarbu işlemdendolayıhepsi müteselsilen sorumlu olacaklardır; yöneticinin işlerin incelenmesine izin vermeyükümlülüğüvardırvediğeryöneticiortaklardaincelemelerigerekenbuişlerdevetohakkınıkullanmayetkisivarkenkullanmadıklarıiçinsorumluluğupaylaşırlar.

Yönetimdeki faaliyetlerinpaylaşılması iç ilişkidegeçerlidirancak tümortaklardışarıyakarşımüteselsilen,1.Derecevetümmalvarlıklarıilesorumlulardır;çünküdışilişkidevreyegirdiği anbu iş yönetimalanındançıkıp temsil alanınagirmiştir.Üçüncükişiler, yöneticininişlemindendoğanbirborçtandolayıyönetimyetkisiolmayanortağadabaşvurulabilir,ancakbuortakdahasonraiçilişkideyöneticiortaklararücuedebilecektir.

BKmad.628/2hükmü,zararlailgiliolarakönemlibirhükümiçermektedir.Diyelimkiyönetimyetkisiolanortakşirketebirşekildezararverdiancakbiryandandaçokkarlıbirişlemyaptı,iştebumaddeyegörebuortakzararverdiysebununeolursaolsunkarşılamalıdır.Buyöneticigelipde“bakınbennelerkazandırdımzararıdabanaödetmeyinartık:/”diyemez,mahsupetmekimkanıtanınmamıştır.

Diyelimki3.Kişibiralacaklıdışarıdanortaklığabakıyorveyöneticiortağınortaklığazararveren bir işlem yaptığını görüyor. İşte bu durumda da bu kişinin “bunlar borçlarınıödeyemeyecekgaliba,benen iyisihemenbirdavaaçayım”demehakkıyoktur.Yani, şirketalacaklılarınınyöneticininkusurunedeniyledavaaçmaimkanıyoktur.

MADDE 630- Kanunun bu bölümünde veya ortaklık sözleşmesinde aksine hüküm bulunmadıkça,yöneticiortaklarilediğerortaklararasındakiilişkiler,vekâletsözleşmesineilişkinhükümleretabidir.

Ortaklığı yönetme yetkisi bulunmayan bir ortağın, ortaklığın işlerini görmesi veya bu yetkiye sahiportağınyetkisiniaşmasıhâllerinde,vekâletsizişgörmeyeilişkinhükümleruygulanır.

Yönetici ortaklar, yılda en az bir defa hesap vermek ve kazanç paylarını ortaklara ödemekleyükümlüdürler.Hesapdönemininuzatılmasınailişkinanlaşmakesinolarakhükümsüzdür.Ortaklığıyöneteninortaklardanbirisiolmamasıdurumundadaaynıkuraluygulanır.

MADDE 628- Her ortak, ortaklık işlerinde kendi işlerinde olduğu ölçüde çaba ve özen göstermekleyükümlüdür.

Her ortak, diğerlerine karşı, kendi kusuruyla verdiği zararları, başka işlerde ortaklığa sağladığımenfaatlerlemahsupettirmehakkıolmaksızıngidermekleyükümlüdür.

Ortaklıkişleriniücretkarşılığıyürütenortak,vekâlethükümlerinegöresorumluolur.


16

YönetimYetkisininGeriAlınması

Eğeryönetimyetkisi yazılıbir şirket sözleşmesi ileverilmişse,kuralolarakancakyineşirketsözleşmesindeyapılacakbirdeğişiklik ilegerialınabilirvedahaöncebelirttiğimizgibiböylebirdeğişiklikiçinoybirliğigerekmektedir.Bununlabirlikteyönetimyetkisiyazılıbirşirketsözleşmesiileverilmişolsadahi,yöneticiortakdiğerşirketlerebilgisızdırmak,kasadanparaçalmakgibiişleryapıyorsaveyaakılhastalığıgibibirdurumortayaçıkarsabubirhaklısebepoluştururvebudurumdaortaklardanherhangibirinintalebivenoterdendüzenleteceğibirazilihbarıylagörevdenalınabilir.

Eğeryönetimyetkisiortaklarınsonradanaldığıbirortaklıkkararıiledevredilmişse,yinebirortaklıkkararıileyöneticininyetkisinesonverilebilir.Eğerhaklısebepsözkonusuysa,yineaynı şekilde ortaklardan herhangi birinin talebi ve noterden düzenleteceği azil ihbarı ilegörevdenalınabilecektir.

Yöneticiortağınölümü,gaiplikkararı,ehliyetkaybıveyaistifasıgibidurumlardayönetimyetkisininsonaermesinedenleriarasındandır.Bununlabirlikte,yöneticininistifasıdurumundabuistifanınuygunbirzamandaistenmesigerekmektedir,aksitakdirdeşirketinuğradığızararıkarşılamaklayükümlüolacaktır.

Sözleşmede,yöneticiortağıngörevsüresinedairbirhükümvarsabusüreninsonaermesiile birlikte yönetim yetkisi de sona erecektir veya sözleşmede bir özel sona erme nedeniöngörülmüş ve bu gerçekleşmişse bunun gerçekleşmesi ile de yönetim yetkisi yine sonaerecektir.Ortaklardilerlersebirotaklıkkararıilebununuzatılmasınıkararlaştırabilirler.

AdiŞirketteTemsilYetkisi

Yönetim yetkisi şirketin iç ilişki ile ilgiliydi, temsil yetkisi ise adi ortaklığın dış ilişkisianlamına gelmektedir. Örneğin fabrikada un bittiği zaman yönetim yetkisine sahip ortakfabrikayaunalmakararınıverebilirvetemsilyetkisinesahiportakdatelefonaçıpunusiparişedebilir.Zatenbuyetkilergenellikleaynıkişidetoplanmıştır;çünküadişirketlerdekuralolarakher yönetici, temsil yetkisine de sahiptir. Dolayısıyla adi şirketin sözleşmesinde temsilciatanmamışsa veya sonradan alınan bir ortaklık kararı ile bir temsilci atanmasına kararverilmemişse, yönetici ortaklar temsil yetkisine haiz olacaklardır (kanuni kazanım). TemsilyetkisiileilgiligenelolarakBK’nıntemsileilişkinhükümleriuygulanmaktadır.

Temsil yetkisinin sınırını kural olarak şirketin olağan işleri oluşturur ancak şirketsözleşmesineöncedenkonulacakbirhükümilebazıolağanüstüişlerindebuyetkikapsamındadeğerlendirileceğinekararverilebilir.Eğertemsilcinin,yaptığı işlemiyapmayetkisiyoksabudurumda yetkisiz temsil söz konusu olur ve diğer ortaklar icazet verirlerse işlem geçerliolacaktır,aksihaldeişlemgeçersizdir.

MADDE 629- Ortaklık sözleşmesiyle ortaklardan birine verilen yönetim yetkisi, haklı bir sebepolmaksızın,diğerortaklarcakaldırılamazvesınırlanamaz.

Ortaklık sözleşmesinde yetkinin kaldırılamayacağına ilişkin bir hükümbulunsa bile, haklı bir sebepvarsa,diğerortaklardanherbiriyönetimyetkisinikaldırabilir.

Haklısebepler,özellikleyöneticiortağıngöreviniaşırıölçüdeihmaletmesiveyaiyiyönetimiçingerekliolanyeteneğikaybetmesidurumlarındavardır.


17

Buhüküm, temsilidoğrudan temsil vedolaylı temsilolmaküzere ikiyeayırmaktadır.Doğrudan temsilde ortak, işlemleri şirket adına ve şirket hesabına yapar, böylece işlemyapıldığı anda her türlü hak ve borç şirket adına doğmuş olacaktır ve fazladan bir işlemyapmayagerekyoktur;dolayısıylabuişlemdendolayıalacaklıdoğrudanşirketegidebilir.

Eğerdolaylıtemsilsözkonusuisetemsilciişlemikendiadınaancakşirkethesabınayapar,dolayısıyla yapılan işlemden doğan hak ve borcun şirkete geçebilmesi için ayrıca alacağıntemlikiveyaborcunnakligibiişlemlerinyapılmasıgerekir.

BKmad.683hükmünegöre, temsilyetkisi sonucundayapılan işlemler sonucuortayaçıkanalacaklarüzerindeortaklarınelbirliğimülkiyetidoğacaktır.Yaniörneğinbiradi şirketortağıkendineyenibirevalır,borçlanırveborcunuödeyemezsealacaklıgelip“senadişirketortağıymışsın,benseninbuevdekipayınaelkoyuyorum”diyemez;çünküadişirkettepaylımülkiyetsözkonusudeğildir.Alacaklı,ancakşirkettasfiyeaşamasınageldiğizamanbutasfiyepayına el koyabilir ancak bu aşamadan önce el koyabileceği bir pay söz konusu değildir.Bununlabirliktebusöylediğimizbiremredicikuraldeğildir;şirketsözleşmesinekonulacakbirhükümileadişirkettepaylımülkiyetesasıdabelirlenebilir.

Temsilci tarafından gerçekleştirilen işlemlerden dolayı tüm ortaklar, müteselsilensorumludurlar. Yani temsilcinin yaptığı işlemlerden bir borç doğarsa, 3. Kişiler ortaklardanherhangibirinebaşvurabilir.Ortaklarınmüteselsilsorumluluğu,şirketsözleşmesinekonulacakolanbirhükümlekaldırılamaz;böylebirhükümkonulursadabuhükümgeçersizdir.Bununlabirlikte, üçüncübir kişiyle işlem yaparken sadeceo işlem içinmüteselsil sorumluluğun sözkonusuolmayacağınıkararlaştırılabilirler.

Temsilyetkisininsonaermesi,yönetimyetkisiningerialınmasıileaynıusulleretabidir.

AdiŞirketOrtaklarınınHakları• Kuralolarakherbirortağınyönetimvetemsilyetkisivardır.• Herortakkarhakkınasahiptir.• Ortakların şirketle ilgiliher türlübilgiedinebilmehakkı vardırvebunuengelleyenbir

hükümsözleşmeyekonamaz.• Ortaklarınşirketeödedikleriavanslarıgeriisteme,kararlaştırılmamışolsabilefaizisteme

haklarıvardır.• Sözleşmedekararlaştırılmamışolsadahi,yükümlüolmadıklarıhaldeşirketiçinbellibir

emek sarf etmişolanortaklarbununkarşılığındahakkaniyeteuygunbir ücret talepedebilirler.

MADDE637-Kendiadınaveortaklıkhesabınabirüçüncükişiileişlemdebulunanortak,bukişiyekarşıbizzatkendisialacaklıveborçluolur.

Ortaklardanbiri,ortaklık veyabütünortaklaradınabirüçüncükişi ile işlemyaparsa,diğerortaklarancaktemsileilişkinhükümleruyarınca,bukişininalacaklısıveyaborçlusuolurlar.

Kendisineyönetim görevi verilenortağın,ortaklığı veyabütün ortaklarıüçüncükişilerekarşı temsiletmeyetkisivar sayılır.Ancak,temsil yetkisinesahipyöneticiortağınyapacağıönemlitasarruf işlemlerineilişkinyetkinin,bütünortaklarınoybirliğiyleverilmişolmasıveyetkibelgesindebuhususunaçıkçabelirtilmişolmasışarttır.

MADDE638-Ortaklıkiçinedinilenveyaortaklığadevredilenşeyler,alacaklarveaynihaklar,ortaklıksözleşmesiçerçevesindeelbirliğihâlindebütünortaklaraaitolur.

Ortaklık sözleşmesinde aksine bir hüküm bulunmadıkça, bir ortağın alacaklıları, haklarını ancak oortağıntasfiyedekipayıüzerindekullanabilirler.

Ortaklar, birlikte veya bir temsilci aracılığı ile, bir üçüncü kişiye karşı, ortaklık ilişkisi çerçevesindeüstlendikleriborçlardan,aksikararlaştırılmamışsamüteselsilensorumluolurlar.


18

AdiŞirketOrtaklarınınYükümlülükleri• Sadakatyükümlülüğüvardır.• Zararakatılmayükümlülüğüvardır.

o Eğer ortak emeğini sermaye olarak katmışsa, şirket sözleşmesinde bu yöndehükümbulunmakşartıylazarardanmuaftutulabilir.

• Şirketinborçlarındandolayı1.Derecedemüteselsilensorumludurlar.oHaksız fiiller, adi şirketle ilgilibirgörev sırasında işlenmişolsadahi,müteselsil

sorumlulukkapsamınagirmezler.• Yeni giren ortaklar, katılımlarından önce doğan borçlardan dolayı 3. Kişilere karşı

sorumludeğildir.• Birortak,ortaklıktanayrılışındansonradoğanborçlardansorumludeğildir.• Ortağın kendi şahsi alacaklısı, adi şirketteki malvarlığına ancak tasfiye aşamasında

başvurulabilir;çünküadişirkettekuralolarakelbirliğimülkiyetivardır.• Ortaklar,ortaklığazararvericihertürdavranıştankaçınmalıdırlar (affectiosocietatis);

bununsonucuolarakdarekabetetmemeyükümlülüğü(rekabetyasağı)vardır.oOrtak bu yükümlülüğe aykırı davranmışsa zararın tazmini istenecektir ve bu

davranış şirketin haklı nedenle feshini de gerektirir; çünkü artık aralarındakigüvenilişkisisarsılmıştır.

o Şirket sözleşmesine konulacakbir hüküm ile bu yükümlülükbertaraf edilebilirveyadiğerortaklarbuyükümlülüğeuymayanortağasesleriniçıkarmıyorlarsabuzımnibirkabulanlamınagelir.

Rekabetetmemeyükümlülüğü:Adi şirketteortaklarbakımındandüzenlenmiştir.Birortak,şirketkonusunagirenbir işlemikendiadınavehesabına;kendiadınavebaşkasıhesabına;başkasıadınavebaşkasıhesabınayapamaz.

Bu hüküm iç ilişkiyi ilgilendirdiği için emredici bir nitelik taşımaz, sözleşmede aksikararlaştırılabilir.Ayrıcadurumaortaklarcatahammülgösterilmesiveortaklığınsonaermesihallerindedebuyükümlülükortadankalkacaktır.

OrtaklarArasındaDeğişiklik(Girme,Çıkma,Çıkarılma,Ölüm)

OrtaklığaGirme

Ortaklığayenibirortağıngirmesioldukçazordur;çünkütümortaklarınbuyeniortağagüvenmesivebunaoybirliğiilekararvermelerigerekir.Bumaddeninikincifıkrasındadaaltkatılımdüzenlenmiştir.Diyelimkiortakpayınıdevretmekistiyorancakortaklıktançıkmasıiçinçok işlem gerekiyor. Bu durumda çıkmak isteyen ortak, diğer ortakların haberi ve izniolmaksızınbirbaşkası ilealtkatılımsözleşmesi imzalayarakgörünürdeortakolmayadevam

MADDE632-Ortaklığa,yenibirortakalınması,bütünortaklarınrızasınabağlıdır.Ortaklardan biri tek taraflı olarak bir üçüncü kişiyi ortaklıktaki payına ortak eder veya payını ona

devrederse,buüçüncükişiortaksıfatınıkazanamaz.

MADDE 626- Ortaklar, kendilerinin veya üçüncü kişilerin menfaatine olarak, ortaklığın amacınıengelleyiciveyazararvericiişleriyapamazlar.


19

ederkenhaklarınıbirbaşkasınadevredebilir.Altkatılan,ortaksıfatınıkazanamazancakkarvezararakatılacaktır.Eğerbuolayortayaçıkarsavediğerortaklardabudurumaicazetverirlerseo zamanaltkatılanınşirketeortakolmasımümkünolacaktır.

OrtaklıktanÇıkma

Çıkma nedenleri, 633. maddede düzenlenmiştir ve ancak bu nedenler gerçekleştiğitakdirde adi şirket ortağının çıkması söz konusu olabilecektir. Bu nedenlerin hepsi aslındaşirketisonaerdirmenedenleridir(BKmad.639),ancakeğerşirketsözleşmesinebunedenleringerçekleşmesi halinde ortağın çıkacağı öngörülmüşse ortaklıktan çıkma nedenleri halinegelirlerortaklıkbuşekildedevamedecektir.

Kuralolarakherbirortağınfesihihbarındabulunmahakkıvardırancakeğerortaklardanbirisi fesih ihbarındabulunmuşsa vediğerortaklar şirketi sonaerdirmek istemiyorlarsa,budurumdabildirimdebulunanortağa“sençıkbizdevamediyoruz”diyebilirler.633.Maddedebahsedilen fesih bildirimi, haklı nedenle fesih (rekabet yasağının ihlali gibi) halinikapsamamaktadır; böyle bir durumda şirketin sona ermesi gerekir ve bir ortağın çıkarakşirketindevametmesimümkündeğildir.

Adişirketteelbirliğimülkiyetiolduğuiçin;alacaklı,ortağıborcunuödeyemediği icrayaverdiysemahkeme,“buşirketisonaerdirelimkialacaklıyatasfiyepayıverebilelim”diyebilir.Budurumdasırfbuortakyüzünden tasfiyeaşamasınagirilmesindiyediğerortaklarbununtasfiyepayınekadaradenkgeliyorsabumeblağıveriportağınçıkmasınısağlayabilirler.

Bunların yanında ortağın kısıtlanması, iflası ve ölümü de ortaklıktan çıkmanedenlerindendir.

18.02.2016

OrtaklıktanÇıkarılmaOrtaklıktançıkarılmadaaynışekildeTTKmad.633hükmündedüzenlenmektedir,zaten

çıkmanın koşulları ile çıkarılma koşulları birbiriyle aynıdır. Bunların tek farkı, çıkarılmadaölümün bir koşul olarak aranmamasıdır. Eğer bir çıkarılma söz konusuysa, diğer ortaklarınçıkarılanortağayazılıbirbildirimdebulunmalıdırlar.

ÇıkmaveÇıkarılmanınSonuçları

MADDE633-Birortağınfesihbildirimindebulunması,kısıtlanması,iflası,tasfiyedekipayınıncebrîicrayoluylaparayaçevrilmesiveyaölmesihâlinde,sözleşmedeortaklığındiğerortaklarladevamedeceğineilişkinbirhükümvarsa,budurumlardanbirigerçekleştiğinde,oortakveyatemsilcisiyadaölenortağınmirasçısıortaklıktançıkabilirveyadiğerortaklartarafındanyazılıolarakyapılacakbirbildirimleortaklıktançıkarılabilir.

MADDE634-Birortağınortaklıktançıkmasıveyaçıkarılmasıdurumundapayı,diğerortaklarapaylarıoranındakendiliğindengeçer.

Diğer ortaklar, ortaklıktan çıkan veya çıkarılan ortağa, kullanımını ortaklığa bıraktığı eşyayı gerivermekleyükümlüolduklarıgibi,kendisiniortaklığınmuaccelborçlarındandoğanmüteselsilsorumluluktankurtararak,ortaksıfatınınsonaerdiğitarihteortaklıktasfiyeedilmişolsaydıödenmesigerekentasfiyepayınıödemekleyükümlüdürler.Ortaklığınhenüzmuaccelolmayanborçlarıiçindiğerortaklar,çıkanveyaçıkarılanortağıborçtankurtarmakyerine,kendisinebirgüvenceverebilirler.

Çıkanveyaçıkarılanortağıntasfiyepayı,ortaklıksıfatınınsonaerdiğitarihitibarıyla,maliişlerdeuzmanbirkişiyehesaplattırılır.Taraflarınuzmankişiüzerindeanlaşamamalarıdurumundabukişi,hâkimtarafındanatanır.

MADDE 635- Ortaklık sıfatının sona erdiği tarihte, ortaklığın malvarlığı, borçlarını karşılamayayetmezse, çıkan veya çıkarılan ortak, payına düşen borç tutarını, zarara katılmaya ilişkin düzenlemelerçerçevesindediğerortaklaraödemekleyükümlüdür.


20

• Çıkan veya çıkarılan bir ortak varsa, o ortağın şirketteki payı diğer ortaklara paylarıoranındageçecektir.

• Eğerortağınkullanımınabırakılanunsurlarvarsa,buunsurlarçıkanveyaçıkarılanortaktarafındanşirketegeriverilmelidir(araba,bilgisayar,telefonvb.).

• Ortağınçıkmasıveyaçıkarılmasısırasında(ticaretsicilindenterkinanı)muaccelolanbirborçvarsa,diğerortaklaronuoborçtankurtarılmalıdır.

• Vadesi gelmemiş (müeccel) borçlar bakımından da ortağa ayni veya şahsi teminatverilebilir;böylece3.kişilersonradanbuortağabaşvurursabuteminatınıkullanacaktır.

• Çıkanveyaçıkarılanortağıntasfiyepayı,bukonudauzmanbirkişiyehesaplatılır.• Şirketzarardaysavemalvarlığıtasfiyepayınıödemeyeyetmeziseçıkan/çıkarılanortak

zararakatılmaoranındaşirketinzararınıödemekdurumundakalacaktır.• Çıkan/çıkarılanortak,tasfiyepayınınyanındaoseneortayaçıkankarıdatalepedebilir.• Eğerkendibaşlattığıvedevamettiğiişlervarsabunlarlailgilibilgivebelgeleridetalep

edebilir.o Çıkan, çıkarılan ortağın rekabet yasağı sona ermiştir. Bununla birlikte şirket

sözleşmesine yazılı hüküm koymak şartıyla, çıkan ortağın rekabet yasağıçıktıktansonrakiikiyılıdakapsayabilir.Ancakböylebirhükümyoksa,adişirketçıkanortağabubilgivebelgelerivermeyebilir.

OrtağınÖlümüÖlüm, aslında adi şirketi sona erdiren nedenlerdendir fakat ortaklar, şirket

sözleşmesinde bunun aksine hüküm koyabilirler. Eğer ortak ölmüşse,mirasçıya önemli biryükümlülük düşer. Ortaklardan birinin ölmesi halindemirasçının bu durumu hemen diğerortaklara bildirmesi ve gerekli önlemler alınana kadar ölen ortağın yürütmekte olduğuişlemleridürüstlükkuralınauygunbirşekildeyürütmeyedevametmesigerekir.

AdiŞirketinSonaErmesi

Adi şirket olsun veya olmasın, her tür şirketin sona ermesinde ikili bir ayrım sözkonusudurveöncebuanlaşılmalıdır.Buikisonaermebiçimindeinfisahvefesihdenir.

o İnfisah:Bunedenlergerçekleşmişse,başkahiçbirişlemegerekkalmaksızınşirketsonaerecektir.

o Fesih:Bunedenlergerçekleştirmesindensonraşirketinsonaermesiiçinekbireylemgerekir.

MADDE 641- Ortaklık, fesih bildiriminden başka bir yolla sona ererse, bir ortağın ortaklık işleriniyönetme konusundaki yetkisi, sona ermeyi öğrendiği veya durumun gerektirdiği özeni gösterseydiöğrenebileceğizamanakadar,kendisihakkındadevameder.

Ortaklık, ortaklardan birinin ölümüyle sona ererse, ölen ortağın mirasçısı, durumu hemen diğerortaklara bildirmekle yükümlüdür. Mirasçı, gerekli önlemler alınıncaya kadar, ölen ortağın daha önceyürütmekte olduğu işlere, dürüstlük kuralları çerçevesinde devam eder. Diğer ortaklar da, geçici olarak,ortaklıkişleriniaynışekildeyürütmeyedevamederler.


21

İnfisahNedenleriØ Şirketinamacınıngerçekleşmesininimkansızhalegelmesi(objektifimkansızlık).Ø Şirketsözleşmesindeaksinebirhükümyoksa,ortaklardanbirininölümü.Ø Sözleşmedehükümolmamasıhalinde,tasfiyepayınıncebriicrayakonulmasıhaliveya

ehliyetkaybı.Ø Adişirketteöngörülensürenindolmasıhali.

o Eğersüreninbitimindensonraortaklarşirketfaaliyetinedevamediyorlarsabudurumdaşirketsüresizbirşirketedönüşecektir.

Ø Şirketindevralınmasıdurumu.

FesihNedenleriØ Şirket, ortakların alacağı karar ile sona erebilir. Ortaklar şirketi oybirliği ile alacakları

kararilefeshedebilirler.Ø Ortaklardan birinin, kanunda düzenlenmiş olan hallerde 6 ay önceden, dürüstlük

kuralınauygunbiçimdefesihihbarındabulunmasıdurumundaşirketsonaerebilir.§ Şirketsözleşmesindefesihihbarıhalininsaklıtutulmuşolmasılazım.§ Şirketsözleşmesisüresizolarakkurulmuşolmalıdır.§ Ortaklığındevamınınbirortağınhayatısüresinceveyaoortağınhayatta

kalmaşartınabağlanmışolmasıhalindefesihihbarındabulunulabilir.Ø Haklısebepgerçekleşmişsedeşirketmahkemekararıylafeshedilebilir.

ü Yöneticinin yetkisinin elinden alınması için haklı sebep varsa noterden alınacak azilihbarınınyeterliolduğunusöylemiştik;bukuralyönetimveyatemsilyetkisiningerialınmasıdurumuna özgüdür. Eğer şirketi sona erdirmek için bir haklı sebep varsa mahkemeyebaşvurulmalıdır,buikisikarıştırılmamalıdır.

MADDE639-Ortaklık,aşağıdakidurumlardasonaerer:1. Ortaklık sözleşmesindeöngörülenamacıngerçekleşmesi veyagerçekleşmesinin imkânsızduruma

gelmesiyle.2. Sözleşmedeortaklığınmirasçılarla sürdürülmesi konusunda birhükümyoksa,ortaklardanbirinin

ölmesiyle.3. Sözleşmedeortaklığındevamedeceğineilişkinbirhükümyoksa,birortağınkısıtlanması,iflasıveya

tasfiyedekipayınıncebrîicrayoluylaparayaçevrilmesiyle.4. Bütünortaklarınoybirliğiylekararvermesiyle.5. Ortaklıkiçinkararlaştırılmışolansüreninbitmesiyle.6. Ortaklıksözleşmesindefeshibildirmehakkısaklıtutulmuşveyaortaklıkbelirsizbirsüreiçinyada

ortaklardanbirininömrüboyuncakurulmuşsa,birortağınfesihbildirimindebulunmasıyla.7. Haklı sebeplerin bulunmasıhâlinde,her zamanbaşkacakoşularanmaksızın, fesih istemi üzerine

mahkemekararıyla.


22

AdiŞirketinSonaErmesininHükümveSonuçları

• Şirkettasfiyeaşamasınagirer.• Yönetimvetemsilyetkilerisonaerer.

o Yönetici/temsilci ortak şirketin tasfiye aşamasına girdiğini bilmiyorsa veyabilebilecek durumda değilse o zaman yaptığı işlem şirketi bağlayacaktır.Bununlabirlikteeğer3.Kişikötüniyetliysedurumfarklıdır.Ancakyöneticiortakişlemi yaptığı sırada şirketin sona erdiğini bilebilecek durumdaysa yaptığınişlemdendolayısorumluolacaktır.

• Artıkyeniişlemyapılmaz,mevcutişlersonuçlandırılmayaçalışılır.

TasfiyeAşamasıSonaermekararıalındığızaman,şirketbirandasonaermezancaktasfiyedönemibaşlar;

çünküşirketinmalvarlığı,borçlarıgibiaçıktakalanpekçokkonuolacaktırvebudurumlarınhalledilmesigerekir.Kural,tasfiyeninortaklarcagerçekleştirilmesidir;bununlabirliktebuişlem3. Birkişiyeveyaortaklardanbirinededevredilebilir.Eğerortaklarbukişininkimolacağınakarar veremez ise,mahkeme kararı ile bir tasfiye görevlisi seçilir. Seçilen tasfiye görevlilerigenelliklebuişlemibirücretkarşılığıgerçekleştirirler.

Bu aşamada ortaklığın tüm belgeleri ve defterleri tasfiye memuruna verilir; şirketindurumuile ilgilibirbilançoçıkartılır;aktiflerparayaçevrili;ortaklığınalacakları tahsiledilir;şirketinborçlarıödenir.Bunoktadansonraeldeparakaldıysaortaklarınyaptıklarımasraflarödenir; ortakların verdikleri sermayeler geri ödenir (kural olarak şirkete getirilen aynisermayeler paraya çevrilerek geri ödenecektir); ortaklara tasfiye payı dağıtılır. Eğer ortadazararvarsaveortaklıkmalvarlığıborçlarınödenmesindeyetersizkalırsadurumdeğişecektir.Budurumdaortaklar,zararakatılmaoranındaborçlarınıödeyeceklerdir.

Tasfiyenin sona ermesi ile birlikte ortaklıkların müteselsil sorumlulukları ve borçları,zamanaşımısüresincedevamedecektir.

MADDE 642- Katılım payı olarak bir şeyinmülkiyetini koyan ortak, ortaklığın sona ermesi üzerineyapılacak tasfiye sonucunda, o şeyi olduğu gibi geri alamaz; ancak koyduğu katılım payına ne değerbiçilmişse,odeğeriisteyebilir.

Budeğerbelirlenmemişse,gerialma,oşeyinkatılımpayıolarakkonduğuzamandakideğeriüzerindenyapılır.

MADDE643-Ortaklığınborçlarıödendiktenveortaklardanherbirininortaklığaverdiğiavanslar ileortaklıkiçinyaptığıgiderlervekoymuşolduğukatılımpayıgeriverildiktensonrabirşeyartarsa,bukazanç,ortaklararasındapaylaşılır.

Ortaklığın,borçlar,giderlerveavanslarödendiktensonrakalanvarlığı,ortaklarınkoyduklarıkatılımpaylarınıngeriverilmesineyetmezse,zararortaklararasındapaylaşılır.

MADDE644-Ortaklığınsonaermesihâlindetasfiye,yöneticiolmayanortaklardadâhilolmaküzere,bütünortaklarınelbirliğiyleyapılır.Ancak,ortaklıksözleşmesinde,ortaklardanbiritarafındankendiadınaveortaklıkhesabınabelirlibazıişlemlerinyapılmasıöngörülmüşse,buortak,ortaklığınsonaermesindensonradaoişlemleritekbaşınayapmakvediğerlerinehesapvermekleyükümlüdür.

Ortaklar, tasfiye işlerini yürütmek üzere tasfiye görevlisi atayabilirler. Bu konuda anlaşamamalarıhâlinde,ortaklardanherbiri,tasfiyegörevlisininhâkimtarafındanatanmasıistemindebulunabilir.

Tasfiye görevlisine ödenecek ücret, sözleşmede buna ilişkin bir hüküm veya ortaklarca oybirliğiyleverilmiş bir karar yoksa tasfiyenin gerektirdiği emek ile ortaklık malvarlığının geliri göz önünde tutularakhâkimtarafındanbelirlenirveortaklıkmalvarlığından,buna imkânbulunamazsa,ortaklardanmüteselsilenkarşılanır.

Tasfiye usulüne veya tasfiye sonucunda her bir ortağa dağıtılacak paya ilişkin olarak doğabilecekuyuşmazlıklar,ilgililerinistemiüzerinehâkimtarafındançözümebağlanır.


23

TİCARETŞİRKETİGENELHÜKÜMLERİ

Artıkadi şirketibitirdikveBorçlarKanunu’nukapatarakTicaretKanunu’nageçiyoruz.TTK124-211maddeleriarasındahertürticaretşirketineveadişirketeuygulanacakolangenelhükümlerdüzenlenmiştirveticaretşirketleriayrıayrıincelenmedenöncebugenelhükümlerelealınmalıdır.

OrtaklıkTürleriTTK mad. 124 hükmünde ticaret ortaklıklarının türleri sınırlı sayı ilkesi çerçevesinde

belirlenmiştirvebunlarındışındaherhangibirticaretşirketioluşturulmasımümkündeğildir.Bu maddenin ikinci fıkrası ise, bu şirketler arasındaki şahıs ve sermaye şirketleri ayrımınıyapmaktadır. Daha önce de söylediğimiz gibi kooperatifler duruma göre şahıs şirketi veyasermayeşirketiunsurlarınıbarındırabilirler.

UygulanacakHükümlerTTK mad. 126 hükmünde düzenlenmiştir ve burada uygulanacak hükümlerin sırası

belirtilmiştir.

MADDE 124- (1) Ticaret şirketleri; kollektif, komandit, anonim, limited ve kooperatif şirketlerdenibarettir.

(2) BuKanunda,kollektif ilekomandit şirketşahıs;anonim, limitedve sermayesipaylarabölünmüşkomanditşirketsermayeşirketisayılır.

MADDE126-(1)Herşirkettürüneözgühükümlersaklıkalmakşartıyla,TürkMedenîKanunununtüzelkişilere ilişkin genelhükümleri ilebu Kısımda hükümbulunmayan hususlarda TürkBorçlarKanununun adişirkete dair hükümleri her şirket türünün niteliğine uygun olduğu oranda, ticaret şirketleri hakkında dauygulanır.

EmrediciHükümler

SözleşmeHükümleri

Hertürşirketeözgüözelhükümler

MKtüzelkişilereözgühükümleri

TTKticaretşirketlerineilişkingenelhükümleri

BKadişirkethükümleri

Diğerticarihükümler

Ticariörfveadet

Genelhükümler

Genelörfveadet


24

TicaretŞirketlerindeTüzelKişilikAdişirketlerinbirertüzelkişiliğininbulunmadığınısöylemiştik,ancakbirticaretşirketi

söz konusuysaher zamanbir tüzel kişilik vardır vebu tüzel kişilik tescille birlikte kazanılır.Dolayısıyla bu tescil, kurucu bir tescildir. Tescil edilen şirket sözleşmesinde şirketin işlemkonusudabelirtilmektedir.Eskidenşirkettescildekibuişlemlerdışındabirişlemyaptığızamanbuişlemgeçersizdirdiyorduk,yanibutüzelkişiliğinişletmekonusudışındabirişlemyapmaehliyetiyoktu.Yenikanunlabirlikte,şirketlerinhakehliyetibirdahadüzenlendiveultraviresilkesikaldırılmıştır(ileridedahadetaylıanlatılacak).

Tüzelkişiliğinsonuçları;o Şirketinmalvarlığışirketintüzelkişiliğineaittir.o Diğer kişiler ile yapılan işlemler sonucu oluşan hak ve borçlara şirketin kendisi sahip

olacaktır.o Şirketinyerleşimyeri,merkezinegörebelirlenecektir.o Şirketticaretunvanıkullanacaktır.o Şirketin yönetici ve temsilcilerinin işlediği haksız fiillerden dolayı, şirketin kendisi de

faillerlebirliktesorumluolacaktır.

V. Hafta

23.02.2016

TicaretŞirketlerindeEhliyetBukonudabizeışıktutacakolanhüküm,TTKmad.125hükmüdürvebuhükmegöre,

ticaretşirketleriMKmad.48hükmündenaldığıyetkiilebütünhakveborçlarasahiptir.

Dediğimiz gibi ticaret şirketleri tüm hak ve borçlara sahip olabilirler ancak eski TTKhükümleri uyarınca uygulama bu şekilde değildi ve ticaret şirketlerinin hak ehliyetisınırlandırılmıştı.Eskiden, ticarethukukundaultraviresdediğimizbirkuralgeçerliydivebukuralagöreşirketinişletmekonusudışınaçıkanhertürişlemgeçersizsayılmaktaydı.Bununanlamı, şirketin şirket sözleşmesindebulunanve şirketin işletmekonusunuanlatan tek tekyazılmışolan işlemler,şirketinhakehliyetininsınırlarınıoluşturmaktaydı.Bukuralınsonucuolarak da ticaret şirketleri ileride yapabilecekleri işlemler geçersiz sayılmasın diye şirketsözleşmelerindeakıllarınahangiişlemgelirsesayıyorlardı.

İşteTTK’yamad.125’esonradangetirilen2.fıkraileultravireskuralıhukukumuzdankalkmıştırveşirketinişletmekonusuartıkhakehliyetininsınırınıoluşturmaz.Bununlabirliktehernekadarişletmekonusuartıkhakehliyetininsınırıolmasadahalaönemarzettiğikonulardavardırvebunlarınenönemlisidetemsilyetkisidir.

MADDE125-(1)Ticaretşirketleritüzelkişiliğihaizdir.(2) Ticaret şirketleri, Türk Medenî Kanununun 48 inci maddesi çerçevesinde bütün haklardan

yararlanabilirveborçlarıüstlenebilirler.Buhusustakikanuniistisnalarsaklıdır.Madde48- Tüzel kişiler, cins, yaş,hısımlıkgibi yaradılışgereği insana özgü niteliklere bağlıolanlar

dışındakibütünhaklaraveborçlaraehildirler.


25

İşletmeKonusununHalaÖnemArzEttiğiNoktalar;o Şirketveesassözleşmelerindeişletmekonusubulunmasıhalenzorunlubirunsurduro Temsilyetkisininsınırlarınıhalenişletmekonusuçizmektediro GümrükveTicaretBakanlığı,işletmekonusudışındaişlemyapanşirketlerefesihdavası

açabiliro Konuticaretunvanına(A.Ş.veLtd.)işletmekonusuyazılıro Rekabetyasağınınsınırınıişletmekonusubelirler.o Devlet, belediye, il özel idaresi, köy ve diğer kamu tüzel kişileri; şirkette pay sahibi

olmasalardahiişletmekonusukamuhizmetiolananonimşirketlerinyönetimkurulunatemsilcigönderebilirler.

TicaretŞirketlerindeYetkisizTemsilEğerşirket, işletmekonusuiçindebir işlemyapıyorsabuişlemşirketinhakehliyetive

temsilcinintemsilyetkisikapsamındadır,dolayısıylabuişlemşirketiherşekildebağlayacaktır.Bununla birlikte eğer şirket işletme konusu dışında bir işlem yapıyorsa TTK mad. 125/2uyarıncabuişlemyinehakehliyetikapsamındadırancaktemsilcinintemsilyetkisidışındadır.İştetemsilyetkisininişletmekonusudışındakullanılmasıhalindekarşımızaşirketintürünegörefarklıihtimallerçıkar.

Ø Kolektif Şirket (ve kıyasen komandit&paylı komandit şirket): TTK’da buna ilişkin birhükümolmadığıiçinBK’yagidilir.BK’yagörebudurumdayetkisiztemsilvardırveişlemaskıda geçersizdir (BK 46), eğer şirket bu işleme icazet verirse işlem geçerli halegelecektir.

Ø AnonimŞirket (ve kıyasen limited şirketler):Buradadayetkisiz temsil söz konusudurancak bu sefer işlemaskıda geçerlidir. Bu durumda üçüncü kişi iyi niyetliyse işlemgeçerlihalegelecekveşirketibağlayacaktırancakkişikötüniyetliiseşirketiptalhakkınıkullanarakişlemigeçersizhalegetirebilecektir.

TicaretŞirketlerindeSermayeKoymaBorcuŞirketlerin sermaye unsuru konusunda bir şirkete nelerin sermaye olarak

getirilebileceğini anlatmış ve bunların TTK mad. 127’de düzenlendiğini söylemiştik. Şimdiinceleyeceğimiz TTK mad. 128 hükmü ise, ayni sermayelerin şirkete sermaye olarak nasılgetirileceğinidüzenlemektedir.

BKMADDE46-Birkimseyetkisiolmadığıhâldetemsilciolarakbirhukukiişlemyaparsa,buişlemancakonadığıtakdirdetemsilolunanıbağlar.Yetkisiztemsilcininkendisiyleişlemyaptığıdiğertaraf,temsilolunandan,uygunbirsüreiçindebuhukuki işlemi onayıp onamayacağını bildirmesini isteyebilir. Bu süre içinde işlemin onanmamasıdurumunda,diğertarafbuişlemlebağlıolmaktankurtulur.

MADDE371-(2)Temsileyetkiliolanların,üçüncükişilerle,işletmekonusudışındayaptığıişlemlerdeşirketibağlar;meğerki,üçüncükişinin, işlemin işletmekonusudışında bulunduğunubildiğiveyadurumun gereğinden,bilebilecekdurumdabulunduğu ispatedilsin. Şirketesas sözleşmesinin ilanedilmişolması,buhususunispatıaçısından,tekbaşınayeterlidelildeğildir.


26

Biz ortak şirkete ayni bir sermaye, örneğin bir taşınmaz, getirmek istiyorsa ilk olarakyapılmasıgerekenbirbilirkişiyegitmekveşirketegetirilecekolanbuaynisermayenindeğerinibelirletmektir.Dahasonradabelirlenmişolanbudeğer,şirketsözleşmesinegeçirilecektir.Bizadişirketianlatırken,adişirketlerdeşirketsözleşmesininherhangibirşekletabiolmadığını,ancaksermayeolarakgetirilenunsurlarlailgilişekilşartlarıvarsabunlarınöngörülenşekillereuygunolarakyapılmasıgerektiğinisöylemiştik.

Örneğin şirkete sermaye olarak bir taşınmaz getirildiğini varsayalım. Normalde birtaşınmazındevri içintaahhüt(taşınmazsatımsözleşmesi)vetasarruf işlemleri(tapusicilinetescil) gereklidir. Bununla birlikte ticaret hayatında bu işlemleri hızlandıracak bir usulöngörülmüştür.Şirketsözleşmesindeşeklebağlıunsurlarbulunuyorsa,bunlarınayrıcataahhütişlemlerinin yapılmasına gerek yoktur, şirket sözleşmesine bu unsurların yazılması taahhütişlemiyerinegeçer,dolayısıylaörneğin taşınmazgetiriyorsak,bununla ilgiliayrıbir taahhütişlemiyapılmasınagerekyoktur.

Bununla birlikte TTKmad. 128hükmüne göre, getirilen taşınmaz şirket sözleşmesineyazıldıktan sonraortak hemen tapu siciline gitmeli ve bunu şerh ettirmelidir (veyamarka,patentgibibaşkabirşeklebağlıunsurgetirdiyseilgilisicilleregidipkayıtettirmelidir).İştebuşerh/kayıt sayesinde ayni sermayenin sicildeki sayfası tasarruflara kapanacaktır ve şirketintescilinekadarbuunsurüzerindeherhangibirtasarrufişlemiveyahakkazanımısözkonusuolamaz.Bukayıtveşerh,unsurlarınmülkiyetişirketegeçenekadarkorumayıamaçlamaktadır.

Bütünbunlarıardındandaşirketsözleşmesininticaretsözleşmesinetesciligerekir.İştebu noktadan sonra sözleşmedeki sermaye, şirketin mülkiyetine geçecektir. Ticaret sicilimüdürü,tescili istenenşirketsözleşmesini inceleyecekveşirketsözleşmesindekişeklebağlıunsurlarıdiğersicillerebildirecektir,vegereklitescilleryapılacaktır;bunasicillerarasıişbirliğidenir.Tapudakitescilişlemininyapılmasıilebirlikteşirketartıktaşınmazüzerindetasarruftabulunabilir.

Eğersermayeolarakbirtaşınırmalgetiriliyorsa,budaşirketintescilinekadargüvenilirbir kişiye teslim edilmelidir ki şirket sözleşmesinin tesciline kadar üzerinde tasarrufyapılamasın.

MADDE128- (1)Herortak,usulünegöredüzenlenmiş ve imzaedilmişşirketsözleşmesiylekoymayıtaahhütettiğisermayedendolayışirketekarşıborçludur.

(2) Şirket sözleşmesinde veya esas sözleşmede bilirkişi tarafından belirlenen değerleriyle yer alantaşınmazlar tapuya şerh verildiği, fikrîmülkiyethakları ile diğer değerler, varsaözel sicillerine,buhükümuyarıncakaydedildiklerivetaşınırlargüvenilirbirkişiyetevdiedildikleritakdirdeaynisermayekabulolunur.Özelsicileyapılankayıtiyiniyetikaldırır.

(3) Sermayeolaraktaşınmazmülkiyetiveyataşınmazüzerindevarolanveyakurulacakolanaynibirhakkınkonulmasıborcunuiçerenşirketsözleşmesihükümleri,resmîşekilaranmaksızıngeçerlidir.

(4) Paradanbaşkaekonomikbirdeğerveyabirtaşınırınsermayeolarakkonulmasınınborçlanılmasıhâlindeşirket,tüzelkişilikkazandığıandanitibarenbunlarüzerindemaliksıfatıyladoğrudantasarrufedebilir.

(5)Taşınmazmülkiyetininveyadiğeraynibirhakkınsermayeolarakkonulmasıhâlinde,şirketinbunlarüzerindetasarrufedebilmesiiçintapusicilinetescilgereklidir.

(6) Mülkiyetvediğeraynihaklarıntapusicilinetesciliistemiilediğersicillereyapılacaktescillerleilgilibildirimler, ticaret sicili müdürü tarafından, ilgili sicile resen ve hemen yapılır. Şirketin tek taraflı istemdebulunabilmehakkısaklıdır.

(7) Şirket,herortağınsermayekoymaborcunuyerinegetirmesiniisteyebileceğivedavaedebileceğigibi,yerinegetirmedegecikmesebebiyleuğradığızararıntazmininideisteyebilir.Tazminatistemiiçinihtarşarttır.Şahısşirketlerindebudavayıortaklardaaçabilir.

(8)Ortaklarca,sermayeolarakkonulmasıtaahhütedilenhaklarınkorunmasıiçin,kuruculartarafındanortaklaraleyhineihtiyatitedbiristenebilir.Tedbirüzerineaçılacakdavalariçin,HukukUsulüMuhakemeleriKanunundaöngörülensüreancakşirketintescilveilanıtarihindenitibarenişlemeyebaşlar.


27

SermayeKoymaBorcununYerineGetirilmemesiOrtağınsermayeborcunuyerinegetirmesi,ticaretşirketleriiçinçokönemlidir.Ortağın

buborcunugerçekleştirmemesidurumuise128/7hükmündedüzenlenmiştir.Eğerortakbuborcunuyerinegetirmezseşirketinkendisinetanınanbirtakımhaklarvardır.Şirket,buortağınborcunuyerinegetirmesiisteyebilir,davaedebilirveeğerbunedenleşirketzararauğramışsazararın tazminini isteyebilir. Bunun istisnası olarak yeni kanun, 7.Maddede şahıs şirketleribakımındanbudavayıaçmayetkisinisadeceşirketinkendisinedeğilortaklaradavermiştir.

Bununlabirlikteortaklar,128/8hükmünegörehertürşirkettesermayeolarakgetirilenhaklarınkorunmasıamacıylaihtiyatitedbirtalebindebulunabilirler.

TemerrütFaizi

Eğer ortak şirkete sermaye olarak para getiriyorsa ve sermaye borcu zamanında ifaedilmemişse,buhükmegöreşirketintescilianındanitibarentemerrütfaizideödenebilecektir,ancakşirketsözleşmesindeaksinehükümbulunmamasıgerekir.

ŞirketeAlacakGetirenOrtağınSorumluluğu

Benim bir alacak hakkım olsa ve bunu şirkete sermaye olarak getirmek istesem, bualacakhakkışirketetahsiledilmediğisüreceşirketesermayeolarakgetirilmişolmaz.Butahsilişlemi ise vadesi gelmemiş alacaklar bakımından vadeden itibaren; vadesi gelmiş alacaklarbakımından ise şirket sözleşmesi tarihinden itibaren 1 ay içerisinde yapılmalıdır. 130/3hükmünegörezamanındaödememişsehemşirketinzararınıödeyecekhemdeşirkettemerrütfaizinehakkazanacaktır.

SermayeKoymaBorcuileİlgiliKarineler

Bumaddedetümşirketlerbakımındankabuledilmiş3karineelealınmıştır;o Eğer ayni sermaye getirilmişse kural olarak bilirkişilerce yapılan değer tespiti herkes

tarafındankabuledilmişsayılır.o Şirket/Esas sözleşmesindeaksi kararlaştırılmamışsaayni sermayeninmülkiyeti şirkete

aittirvehaklarşirketedevredilmiştir.o Şirkettekiçalışanahizmetikarşılığımaaşyerinekarpayıverilmesikararlaştırılırsa,buo

çalışanaortaksıfatıkazandırmaz.

MADDE 129- (1) Zamanında ifa edilmeyen sermaye para ise, 128 inci madde gereğince tazminathakkına halelgelmemek şartıyla,aksine şirket sözleşmesindeveyaesas sözleşmedehükümyoksa, şirketintescilianındanitibarentemerrütfaizideödenir.

MADDE130-(1)Sermayeolarakşirketealacaklarınıdevretmişolanbirortak,alacaklarşirketçetahsiledilmişolmadıkçasermayekoymaborcundankurtulmaz.

(2) Alacak, vadesigelmemiş iseaksi kararlaştırılmışolmadıkça, vadegününden,muaccel ise şirketsözleşmesiveyaesassözleşmetarihindenitibarenbirayiçindeşirketçetahsiledilmelidir.

(3) Hernesebepleolursaolsun,busüreiçindetahsiledilemediğitakdirde,gecikmedendolayışirketintazminathakkınahalelgelmemekşartıyla,ortak,süreninbitimindenitibarengeçecekgünlerintemerrütfaizinideöder.

(4)Alacakkısmentahsiledilmişse,yukarıdakihükümlertahsiledilmemişolankısımhakkındageçerlidir.

MADDE 131- (1) Sermaye olarak konulan ayınlara, bilirkişi tarafından biçilecek değerler, ilgililercekabuledilmişsayılır.

(2) Şirket sözleşmesinde veya esas sözleşmede aksi kararlaştırılmamışsa, sermaye olarak konanayınlarınmülkiyetişirketeaitvehaklarşirketedevredilmişolur.

(3) Hizmet karşılığı olarak verilecek ücretin kısmen veya tamamen kâra iştirak suretiyle ifasıkararlaştırıldığıtakdirdebukayıtçalışanlaraortaksıfatınıvermez.


28

-------------------------------------------------------------I.Vize-------------------------------------------------------

VI. Hafta

1.03.2016

TicaretŞirketlerindeFaizveÜcretAlmaHakkı

Ticaret şirketleri ortakları, kanunda aksine bir hüküm yoksa ve şirket sözleşmesindehüküm bulunuyorsa, koydukları sermaye için faiz ve verdikleri hizmetler için ücret istemehakkına sahiptirler. Bununla birlikte sermaye şirketlerinde bu hakkın bir istisnası sözkonusudur; çünkü sermaye şirketlerinde ortaklar, kural olarak koydukları sermaye için faizisteyemezler.

TTK mad. 133 hükmü ise ortağın kişisel alacaklısının nelere başvurabileceğinidüzenlemektedir;

• Şahısşirketlerindeortağınkişiselalacaklısı;§ Bilanço düzenlenmişse hemen gidip borçluya düşen kar payına veya

tasfiyepayınaelkoyabilir.§ Henüz bilanço düzenlenmemişse borçluya düşecek olan bu pay

üzerindehacizkoyabilir.• Sermayeşirketlerindedealacaklarortağınkarpayınavetasfiyepayınabaşvurabilirler.

Bununyanındabubirsermayeşirketiolduğuiçinveortadabir“pay”olduğuiçin,bupayıhaczetmehaklarıdavardır.

TicaretŞirketlerindeKamuDenetimi

Birülkedebulunanticaretşirketleri,oülkeninekonomisibakımındanoldukçaetkisahibioluşumlardır;çünküoülkedefazlacaticaretşirketivarsavebunlar iyi işliyorsaekonomideiyiyegider,ancak buşirketlerinkötüyönetilmesideekonomiyibirokadarolumsuzyöndeetkileyecektir.İştebunedenleülkemizdedeGümrükveTicaretBakanlığı,ticaretşirketleriniherzamankontrolaltındatutmakistemektedir.

MADDE 132- (1) Kanunlarda aksine hüküm yoksa, şirket sözleşmesiyle ortakların, koyduklarısermayeleriçinfaizveşirkettekihizmetlerisebebiylekendilerineücretverilmesikabulolunabilir.

MADDE 133- (1) Bir şahıs şirketi devam ettiği sürece ortaklardan birinin kişisel alacaklısı, hakkınışirketinbilançosugereğinceoortağadüşenkârpayındanveşirketfesholunmuşsatasfiyepayındanalabilir.Henüzbilançodüzenlenmemişsealacaklıbilançonundüzenlenmesisonucundaborçluyadüşecekkârvetasfiyepayıüzerinehacizkoydurabilir.

(2) Sermaye şirketlerindealacaklılar,alacaklarını, oortağadüşenkâr veya tasfiyepayındanalmakyanında,borçlularınaaitolan,senedebağlanmışveyabağlanmamışpayların,9/6/1932tarihlive2004sayılıİcra ve İflas Kanununun taşınırlara ilişkin hükümleri uyarınca haczedilmesini ve paraya çevrilmesiniisteyebilirler.Haciz,isteküzerine,paydefterineişlenir.

(3) Bunun dışında, alacaklılar, tüm ticaret şirketlerinde alacaklarını, ortağın şirketten olan diğeralacaklarındandaalabilmevebununiçinhacizyaptırabilmeyetkisinidehaizdir.

(4)Yukarıdakihükümlerborçluortaklarınşirketdışındakimallarınaalacaklılarınbaşvurmalarınaengelolmaz.


29

TTKmad. 210hükmü,bizeGümrük ve TicaretBakanlığının ticaret şirketleri üzerindeyapmaktaolduğukamudenetiminigösterir.Buhüküm,eskidenyalnızcaanonimşirketleriçindüzenlenmiş, ardından yeni kanunla birlikte tüm ticaret şirketleri üzerinde uygulama alanıbulmuşbirhükümdürvebuhükmegöreBakanlık, sözkonusudenetiminihükümlerinnasıluygulanacağını göstermek amacıyla tebliğler ve şirket işlemlerinin nasıl yapılacağınıgöstermekamacıylayönetmeliklerçıkararaksağlayacaktır.

Çıkarılan tebliğ ve yönetmelikler yoluyla denetim yetkisinin yanında, Bakanlığa fesihdavasıaçmaolanağıdatanınmıştırvebudavayıaçmasınındabazıkoşullarıbulunmaktadır.Şirketişletmekonusunundışındaişyapıyorsaveyamuvazaalıişvefaaliyetlerdebulunuyorsa,Bakanlıkbuişlemin,hazırlığınveyafaaliyetinöğrenilmesindenitibaren1yıliçindefesihdavasıaçabilecektir.

ü Sağlığa kavuşturucu etki: Kural olarak bir ticaret şirketinde bulunması gerekenunsurlardan biri bulunmuyorsa, bu şirketin hiçbir şekilde tescil edilmemesi gerekir.Bununlabirlikteherhangibirnedenlebutescilyapılmışsa,ticaretsicilmüdürübuşirketitescilettiğiandan itibareneksikolanunsurdüzelmiş sayılır ve şirket sözleşmesiartıkgeçerlidir;iştebunasağlığakavuşturucuetkidenir.YaniGümrükveTicaretBakanlığı’nınaçacağıfesihdavasıbudurumdasözkonusuolureksikliğitespitettiğiandan1yıliçindedavaaçabilecektir.

v TTKmad.333,334,353,407ve530hükümlerindedeGümrükveTicaretBakanlığı’nınkamudenetimiyetkisininvarolduğubazıdiğerözeldurumlardüzenlenmiştir(Sınıftasadecekanunmaddeleriniokuduk,açıpbirokumakgerekebilir).

YENİDENYAPILANMA(Birleşme,Bölünme,TürDeğiştirme)

(Merger,Division,Conversion)

TTK mad. 134-194 hükümleri arasında ticaret şirketlerinin yeniden yapılanmasıdüzenlenmiştirvetümyapısaldeğişikleraçısındanönemliolanikiortaknokta,sözkonusudur;ilkolarakyapılanmasonrasıhaklarolduğugibidevameder(çalışanişçilerinhaklarısonaermez,alacaklılardaçoksıkıbirşekildekorunmaktadır)ve ikinciolarak,küllihalefiyetdurumusözkonusudur.Şimdibunlarıtektekelealacağız.

MADDE 210 -(1) Gümrük ve Ticaret Bakanlığı bu Kanunun ticaret şirketlerine ilişkin hükümlerininuygulamasıyla ilgili tebliğler yayımlamaya yetkilidir. Ticaret sicili müdürlükleri ve şirketler bu tebliğlereuyarlar. Ticaret şirketlerinin, bu Kanun kapsamındaki işlemleri, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı denetimelemanları tarafından denetlenir. Bu denetimin ilkeleri ve usulü ile denetime tabi işlemler Bakanlıkçahazırlananyönetmelikledüzenlenir.

(2) Diğerbakanlık, kurum,kurul vekuruluşlar, ancakkendilerinekanunla tanınanyetkinin sınırlarıiçindekalmakşartıylaveöngörülenamaç,konuveşekletabiolarakşirketlereilişkindüzenlemeleryapabilir.(3) Kamudüzenineveyaişletmekonusunaaykırıişlemlerdeveyabuyöndehazırlıklardayadamuvazaalıişvefaaliyetlerde bulunduğu belirlenen ticaret şirketleri hakkında, özel kanunlardaki hükümler saklı kalmakkaydıyla,GümrükveTicaretBakanlığınca,butürişlem,hazırlıkveyafaaliyetlerinöğrenilmesindenitibarenbiryıliçindefesihdavasıaçılabilir.


30

BİRLEŞME(Merger)

İki veya daha fazla ticaret şirketinin veya ticari işletmenin, mal varlıkları tasfiyeolunmaksızınbir sözleşme ile taraflardanbirine veyayeni kurulacakbir şirkete katılmasınabirleşme adı verilmektedir ve kanun bunu ikili bir ayrım içinde incelemektedir; bunlardevralmasuretiylebirleşmeveyenidenkuruluşyoluylabirleşmedir.

TTK’dabirleşme,öncelikle134-158maddeleriarasındadüzenlenmiştir,bununyanında191-194arasındakiyenidenyapılanmalarailişkinortakhükümlerdeuygulamaalanıbulacaktır.Bunun dışında kooperatiflerde, rekabet kanununda, bankacılık kanununda, sigortacılıkkanununda,KDVkanunundadabirleşmeyeilişkinhükümleryeralmaktadır.

DevralmaSuretiyleBirleşmeBirAşirketivebirBşirketiolsun.Aşirketininkarlılığıistediğiseviyededeğildirveyanına

büyükbirdestekbulursayolunaçokdahakarlıbirşekildedevamedebileceğinidüşünmektedir.AveBşirketigörüşmelerebaşlarlarveBderki,“gelbenimkanatlarımaltınagir,birliktedevamedelim”.İşteburadadevralmayoluylabirleşmesözkonusudur,yaniAşirketiortadankalkarvetümmalvarlığı,hakları,borçlarıilebirbütünhalindeBşirketinegeçer.TicaretsicilindeartıkbirAşirketikalmamışveşirketolduğugibiBşirketinegelmiştirveAşirketitasfiyeaşamasınagirmeden,tasfiyesizolarakinfisahetmiştir.

YenidenKuruluşYoluylaBirleşmeYineA ve B şirketleri var diyelim. Bu birleşme türünde ikisi de birbirinin çatısı altına

girmekyerineyepyenibirçatıaltındabirleşmek istiyorlarvedolayısıylaCşirketiadıaltındayepyenibirşirketkurulmuşoluyor.BöyleceherikişirketdetasfiyeaşamasınagirmedeninfisahedilerekbirbütünhalindeCşirketininbirparçasıoluyorlar.

v Her iki tür birleşmede külli halefiyet ilkesi geçerlidir, dolayısıyla şirketlerinmalvarlıkları,şirketortaklarınındevralanşirketteortakolmayadevametmesisuretiyleaktarılır;yanibaşkabirdeyişleaslındaşirketinismidışındahiçbirşeydeğişmemektedir.

BirleşmeninTemelİlkeleri

1. MalvarlığınınDevamlılığıİlkesi2. KülliHalefiyetİlkesi3. AlacaklılarınKorunmasıİlkesi

Ø MalvarlığındaDevamlılıkİlkesi:Birleşmeişleminingerçekleşmesi,devrolunanşirketintasfiyesiz olarak infisahına yol açar ve birleşmeye konu olan şirketin malvarlığındakiunsurların (şekle tabi olsa dahi), ayrı ayrı işlemlerle devredilmesine gerek yoktur,birleşmesözleşmesibuişlemleribizimiçinyapmaktadır.Sicilmüdürü,buişlemlerisicillerarasıişbirliğiaracılığıilegerçekleştirecektir.

Ø Külli Halefiyet İlkesi: Devralan şirket devrolunana halef olacaktır; yani devrolunanınalacakveborçlarıdevralanageçer.


31

Ø Alacaklıların Korunması İlkesi: Devrolunan şirketin alacaklıları birleşme işlemlerindekorunmuştur ve bunlar bakımından getirilmiş çok önemli koruma hükümleri vardır.Zatenmalvarlığı hiçbir şekilde tasfiye edilmeksizin geçtiği için alacaklıların haklarınınzedelenmesidesözkonusuolmayacaktır.

BirleşmeninTarafları

Ø Birsermayeşirketisözkonusuysa;o Başkasermayeşirketleriyle,o Kooperatiflerleo Ancakdevralankonumundaolmakkoşuluylaşahısşirketleriylebirleşebilir.

§ (Kanun koyucu, şahıs şirketlerini olabildiğince ortadan kaldırmaya vebunlarısermayeşirketinedönüştürmeyiamaçlamaktadır)

Ø Birşahısşirketisözkonusuysa;oDiğerşahısşirketleriileoDevrolunankonumundaolmakkoşuluylasermayeşirketleriyleoDevrolunanolmakkoşuluylakooperatiflerlebirleşebilir.

Ø Birkooperatifsözkonusuysa;o SermayeşirketleriyleoDiğerkooperatiflerleoDevralanşirketolmakkoşuluylaşahısşirketleriylebirleşebilir.

MADDE137-(1)Sermayeşirketleri;a) Sermayeşirketleriyle,b) Kooperatiflerlevec) Devralanşirketolmalarışartıyla,kollektifvekomanditşirketlerle,birleşebilirler.(2) Şahısşirketleri;a) Şahısşirketleriyle,b) Devrolunanşirketolmalarışartıyla,sermayeşirketleriyle,c) Devrolunanşirketolmalarışartıyla,kooperatiflerle,birleşebilirler.(3) Kooperatifler;a) Kooperatiflerle,b) Sermayeşirketleriylevec) Devralanşirketolmalarışartıyla,şahısşirketleriyle,birleşebilirler.


32

3.03.2016

OrtaklarınBirleşmeSonrasıOrtaklıktanÇıkması(SqueezeOut)

Kural olarak bir birleşme halinde, malvarlığının geçmesi ile birlikte ortaklık hakkı dageçmektedir, bununla birlikte sözleşmeye konulan bir hükümle, birleşme işlemiyle ortağınçıkmasıdamümkündürvebu imkanTTKmad.141hükmündedüzenlenmiştir.Birleşmeninsonucundabirortağınşirkettenayrılması,ayrılmaakçesiyoluylamümkündür.

Eğerayrılmaakçesiortağasözleşmedeverilenseçimlikbirhakolaraksunulmuşsa,ortakdilersekendipayınıalarakortaklıktançıkabilecektir,bunaseçimlikayrılmaakçesidenir.

Çokbüyükbirşirketileküçükbirşirketinbirleşmesigibibazıdurumlardabüyükşirket,küçükşirkettekipaysahiplerinibünyesindetutmakistemiyorsasözleşmedezorunluayrılmaakçesi öngörülmüş olabilir. Bu durumda ortağa seçimlik bir hak tanınmamıştır ve ortaklarçıkmak zorundadır ancak zorunlu ayrılma akçesinin getirilmesi için 151/5 hükmünde farklışartlar getirilmiştir. Bu hükme göre zorunlu ayrılma akçesinin öngörülebilmesi için şahısşirketlerinde ortaklarının tümünün, sermaye şirketlerinde ise oy hakkına sahip ortakların%90’ınınoyugerekecektir.

BirleşmeninMümkünOlmadığıDurumlar

Kuralolarakbirleşmeninmümkünolmayacağıikidurumsözkonusudurvebunlartasfiyehalindeki şirketlerin birleşmesi ve sermayesini kaybetmiş/borca bir şirketin birleşmesihalleridir. Bununla birlikte kanun, bu hallerde dahi bazı şartlar altında istisnai olarakbirleşmeyevermektedir.

1. Tasfiyehalindekişirketinbirleşmeyekatılması

ü Tasfiye halindeki şirket birleşmeye katılabilir ancak bunun için mutlakadevrolunan şirket pozisyonunda olmalıdır ve malvarlığının henüz dağıtılmayabaşlanmamışolmasıgerekmektedir.

MADDE141-(1)Birleşmeyekatılanşirketler,birleşmesözleşmesinde,ortaklara,devralanşirkette,payveortaklık haklarının iktisabı ile iktisap olunacak şirketpaylarının gerçek değerinedenkgelen birayrılmaakçesiarasındaseçimyapmahakkıtanıyabilirler.

(2) Birleşmeye katılan şirketler birleşme sözleşmesinde, sadece ayrılma akçesinin verilmesiniöngörebilirler.

Madde151- (5)Birleşmesözleşmesibirayrılmaakçesiniöngörüyorsabunun,devredenşirket şahısşirketiyseoyhakkınıhaizortaklarının, sermaye şirketiyse şirkettemevcut oy haklarının yüzde doksanınınolumluoylarıylaonaylanmasışarttır.

MADDE 138- (1) Tasfiye hâlindeki bir şirket, malvarlığının dağıtılmasına başlanmamışsa vedevrolunanşirketolmasışartıyla,birleşmeyekatılabilir.

(2) Birincifıkradakişartlarınvarlığı,devralanşirketinmerkezininbulunduğuyerinticaretsicilimüdürlüğünesunulanbelgelerleispatlanır.


33

2. Sermayesinikaybetmiş/borcabatıkbirşirketinbirleşmeyekatılması

ü Budurumdakişirketlerdebirleşmeyekonuolabilirvehemdevralan,hemdedevralınan olabilecektir. Bununla birlikte kaybolan sermayesini ya da borcabatıklığınıkarşılayacakolantutardaözsermayeyesahipbirşirketlebirleşmelidir.

§ SermayesiniKaybetmişŞirket:Şirketinbilançosunabaktığımızzamanpasiflerkısmındayeralanveşirketinyapacağıişlemlereesasitibariylekaynaksağlayanunsuraözkaynakadı verilir; bunun içinde sermaye, yedek akçe, kar gibi unsurlar yer almaktadır. Özkaynaklarınınyarısınıkaybetmişolanbirşirketise,sermayesinikaybetmiştir.

§ Borca Batık Şirket: Şirketin zararının şirket sermayesi ile yedek akçelerin toplamınınyarısınıaşmasıdurumundaşirketborcabatmışdemektir.

BirleşmedeYapılmasıGerekenİşlemler

1. Sözleşmeninİmzalanması

Birleşecekşirketlerinyönetimorganlarıbirbirleşmesözleşmesiimzalarlar.Busözleşmemutlakayazılıolarakyapılmalıdırveşirketleringenelkurullarıncaonaylanmalıdır.

2. (Gerektiğinde)AraBilançoÇıkartılması

Bilanço,birşirketinkar-zarardurumunuortayakoyarvedolaysıylabirleşmeişlemleriiçinçokönemlidir.İştebuhükümdiyorkieğerçıkarılansonbilançoüzerinden6aygeçtiyseveyaşirketbusürezarfındaçokönemlibiralım/satımyaptıysamevcutbilançoşirketingerçekdurumunuyansıtmıyorolabilirvedolayısıylabirarabilançoçıkartılmalıdır.

3. BirleşmeRaporu

İlgililerin korunması için bir birleşme raporu çıkarılmalıdır. Birleşme sözleşmesi çokteknik bir belgedir ancak birleşme raporu daha basit, sözel ve herkesin anlayabileceği birrapordur. Bununla birlikte KOBİ’lerin söz konusu olması durumunda ve kolaylaştırılmışbirleşmelerde,taraflaristerlerseraporhazırlamaktanmuaftutulabilirler.

MADDE139- (1)Sermayesiylekanuniyedekakçeleri toplamınınyarısı zararlarlakaybolanveyaborca batık durumda bulunan bir şirket, kaybolan sermayeyi veya gerekiyorsa borca batıklıkdurumunukarşılayabilecektutardaserbestçe,tasarrufedilebilenözvarlığasahipbulunanbirşirketilebirleşebilir.(2) Birinci fıkradaki şartın gerçekleşmiş olduğunu ispatlayan belgelerin, devralan şirketinmerkezininbulunduğuyerinticaretsicilimüdürlüğünesunulmasışarttır.

MADDE 145- (1) Birleşme sözleşmesi yazılı şekilde yapılır. Sözleşme, birleşmeye katılan şirketlerin,yönetimorganlarıncaimzalanırvegenelkurullarıtarafındanonaylanır.

MADDE144-(1)Birleşmesözleşmesinin imzalandığıtarih ilebilançogünüarasındaaltıaydanfazlazamangeçmişseveyasonbilançonunçıkarılmasındansonra,birleşmeyekatılanşirketlerinmalvarlıklarındaönemlideğişikliklermeydanagelmişse,birleşmeyekatılanşirketlerbirarabilançoçıkarmakzorundadır.

MADDE 147- (1) Birleşmeye katılan şirketlerin yönetim organları, ayrı ayrı veya birlikte, birleşmehakkındabirraporhazırlarlar.


34

§ Kolaylaştırılmış Birleşme: Birleşmeden sonra devralınan şirketlerin büyük bölümüayrılmaakçesiileçıktıysavedevralanşirketintamamenüstünlüğüveya%90oyhakkıvarsa, bu durumda pek çok şeyin oylanmasına gerek kalmamıştır. İşte bunlarakolaylaştırılmış birleşme denir ve bunlarda inceleme hakkının sağlanmasına gerekyoktur.

4. İncelemeHakkınınSağlanmasıTTK mad. 149 hükmüne göre birleşmeye katılan her bir şirket, birleşme işlerinin

görüleceği genel kuruldan tam 30 gün önce, hazırladıkları belgeleri ortakların ve ilgililerinincelemesinesunacaklardır.Bubelgeleriniçerisindebirleşmesözleşmesi,arabilanço,birleşmeraporu ve finansal durumalar gibi belgeler yer alır. İnceleme hakkı, ilgililere ticaret siciligazetesindeveşirketinbirinternetsitesivarsaburadandailanedilmelidir.

Küçük ve orta ölçekli şirketler, bu inceleme hakkından feragat edebilirler; çünkübunlarınortaklarıveyöneticilerizatengenellikleaynıdır.

5. GenelKurulunOnayıTTKmad.151hükmünegöreşirketinyönetimorganı,birleşmesözleşmesinigenelkurula

sunacaktırvebusözleşmeningenelkuruldaonaylanmasıgerekir.Buonayınnasılalınacağıiseherbirşirkettürüiçintekteksayılmıştır.

Eğer şirket sözleşmesindebir ayrılma akçesi öngörülmediyse genel kurulda yapılmasıgereken işlerdenbir tanesi de şirket sermayesinin artırılmasıdır, böylece yeni gelecekolanortaklaradapayverilebilecektir;çünküortaklarınpaylarınıntoplamı(itibarideğer),sermayeyioluşturmaktadır.Şahısşirketlerindezatendeğişirsermayeesasalındığıiçinbirproblemyoktur

MADDE151-(1)Yönetimorganı,genelkurulabirleşmesözleşmesinisunar.Birleşmesözleşmesigenelkurulda;

a)BuKanunun421incimaddesininbeşincifıkrasının(b)bendisaklıolmaküzere,anonimvesermayesipaylarabölünmüşkomanditşirketlerde,esasveyaçıkarılmışsermayeninçoğunluğunutemsiletmesişartıyla,genelkuruldamevcutbulunanoylarındörtteüçüyle,

b) Bir kooperatif tarafından devralınacak sermaye şirketlerinde, sermayenin çoğunluğunu temsiletmesişartıyla,genelkuruldamevcutbulunanoylarındörtteüçüyle,

c) Limitedşirketlerde,sermayeninenazdörtteüçünütemsiledenpaylarasahipbulunmalarışartıyla,tümortaklarındörtteüçününoylarıyla,

d) Kooperatiflerde,verilenoylarınüçteikisininçoğunluğuyla;anasözleşmedeeködemevebaşkaedimyükümlülükleriyadasınırsızsorumlulukkabuledilmişveyabunlarmevcutolupdagenişletilmişsekooperatifekayıtlıtümortaklarındörtteüçününkararıyla,

onaylanmalıdır.(2) Kollektifvekomanditşirketlerdebirleşmesözleşmesininoybirliğiyleonaylanmasıgerekir.Ancak,

şirket sözleşmesinde birleşme sözleşmesinin bütün ortakların dörtte üçünün kararıyla onaylanmasıöngörülebilir.

(3) Bir sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketin, başka bir şirketi devralması hâlinde, birincifıkranın (a) bendindeki nisaba ek olarak, komanditelerin tamamının birleşmeyi yazılı olarak onaylamalarıgereklidir.

(4) Birlimitedşirkettarafındandevralınananonimvesermayesipaylarabölünmüşkomanditşirkette,devralma ile ek yükümlülük ve kişisel edim yükümlülükleri de öngörülüyorsa veya bunlarmevcut olup dagenişletiliyorsa,bütünortaklarınoybirliğinegerekvardır.

(5) Birleşmesözleşmesibirayrılmaakçesiniöngörüyorsabunun,devreden şirketşahıs şirketiyseoyhakkınıhaizortaklarının,sermayeşirketiyseşirkettemevcutoyhaklarınınyüzdedoksanınınolumluoylarıylaonaylanmasışarttır.

(6) Birleşmesözleşmesindedevrolunanşirketinişletmekonusundadeğişikliköngörülmüşse,birleşmesözleşmesininayrıca,şirketsözleşmesinindeğiştirilmesiiçingereklinisaplaonaylanmışolmasızorunludur.


35

ancaksermayeşirketlerindeesassermayesözkonusuolduğuiçin,genelkurultarafındanbirsermayeartışıkararımutlakaalınmalıdır.

TTK mad 143 hükmüne göre, yeni kuruluş yoluyla bir birleşme söz konusuysa aynisermayeye ilişkin hükümler ile asgari ortak sayısına ilişkin hükümler uygulanmayacaktır.ÖrneğinAşirketindengayrimenkulgeliyorsa,bununtapusicilinetesciligibi işlemleregerekyoktur,zatenküllihalefiyetsözkonusudur.

Çokbüyükbirbirleşmevarsa,RKHKmad.7uyarıncaayrıcaRekabetKurulu’ndanbirizinalınmasıgerekebilir.

6. TicaretSicilineTescilveİlanİşlemherbirşirketingenelkurulundançıktıktansonra,busözleşmeninticaretsicilinde

tescil ve ilan edilmesi gerekmektedir; birleşme tescille birlikte geçerlilik kazanacaktır.Devralma yoluyla birleşme durumunda devralınan şirketin bütün malvarlığı devralanageçecektirvedevralınanşirket,tasfiyesizolarakinfisahedecektir.Eğerbirleşmesırasındabirsermaye artırımı olursa bunun damutlaka tescil edilmesi gerekmektedir. Bunun ardındanbirleşmekararı,ticaretsiciligazetesindeilanolunacaktır.

BirleşmeninHükümveSonuçları

• Devamlılıkilkesisözkonusuolduğuiçindevrolunanşirketinortakları,devralanşirketinortaklarıhalinegelirler.

• Ortaklarbelirlenenbirleşmeoranınagörediğerşirkettepayalacaklardır.§ Eğerpaylarındeğişimindebir küsuratortaya çıkmışsa,bu farkortağa

eldenverilebilir.İştebunadenkleştirmeakçesidenir.• Küllihalefiyetortayaçıkacaktır,yanişirketintümmalvarlığı,aktiflerivepasifleridevralan

şirketegeçecektir.• Tüzelkişiliktasfiyeedilmeksizinsonaerecektir.• Alacaklılarkorunacaktır

Alacaklıların Korunması: Birleşme işlemlerinde alacaklıların korunması çok önemlidir vekanundaonlarıdüşünerek157.Maddehükmünüöngörmüştür.Buhükmegöre,birleşmeyekatılanşirketinalacaklılarıbirleşmeninhukukengeçerlilikkazanmasından(tescilden)itibaren3 ay içerisinde istemde bulunurlarsa, devralan şirket bunların alacaklarını teminat altınaalacaktırve birleşmeyekatılanşirketler,alacaklılarınabuhaklarını ticaretsiciligazetesinde7’şer gün arayla 3 defa yapılacak olan ilanla ve ayrıca internet sitesine koyacakları ilanlabildirmelidirler.Bununlabirlikteşirketdilerse,alacaklılarateminatgöstermedendirekborcuödeyebilir,ancakbunuyaparkendiğeralacaklılarınhaklarınızedelememelidir.

MADDE 157- (1) Birleşmeye katılan şirketlerin alacaklıları birleşmenin hukuken geçerlilikkazanmasındanitibarenüçayiçindeistemdebulunurlarsa,devralanşirketbunlarınalacaklarınıteminataltınaalır.

(2)Birleşmeyekatılanşirketler;alacaklılarına,TürkiyeTicaretSiciliGazetesinde,yedişergünaralıklarlaüçdefayapacaklarıilanlaveayrıcainternetsitelerinekonulacakilanlahaklarınıbildirirler.

(4) Diğer alacaklıların zarara uğramayacaklarının anlaşılması hâlinde, yükümlü şirket teminatgöstermekyerineborcuödeyebilir.


36

Ortaklarınkişiselsorumluluklarısözkonusuolabilirvebirleşmedebunlarınsonaermesidurumugündemegelecektir.İştebusorunuçözmekiçindeTTKmad.158hükmügetirilmiştir.Ortaklarınkişiselsorumluluklarınailişkintalepler,birleşmekararınınilanındanitiabaren3yılgeçemsiylezamanaşımınauğrayacaktır.Eğerbirişilişkisivarsa,bunlardakuralolarakdevamedecektir.

VII. Hafta

8.03.2016

BÖLÜNME(Division)

TVüretimiyapanbüyükbirşirket,işlerinbüyümesiylebeyazeşyaüretimine,hattadahasonra bilgisayar üretimine başlamıştır ancak bu kadar büyük çaplı şirketlerde doğal olarakkontrolüsağlamakzorlaşırvebudahemşirketinhemdeyöneticilerinsorumluluğununartmasıanlamınagelir.İşteböylebirdurumdasözkonusuşirketburiskigözealıyorsaaynendevamedebilir,ancakküçükbirimlerüzerindeayrıyönetimlerinolduğumerkezcibirpolitikaizlemekistiyorsabölünmeyolunabaşvuracaktır.

Aynıörneküzerindengidecekolursak,şirketbölündüğüzamanPCvebeyazeşyaüretimiyapan bölümlerini yeri kurulacak yavru şirketlere devrederek bunların üzerinde bir şirketkonumunagelerekbirholdingoluşumunagidebilirveyahiçböylebirgruplaşmayagitmeksizinkendinden bu bölümleri tamamen ayırarak ticaret hayatına devam edebilir. Dolayısıyla birtanımyapmakgerekirse,birşirketinmalvarlığınıkısımlaraayırarakbukısımlarımevcutveyayeni kurulacak şirketlere tümden veya kısmen devretmesi durumunda bölünme işlemigerçekleşmişolur.Bölünmeninsonuçlarıbirleşmeyebenzemektedir,yanibirbölünmeolduğuzamanhaklarolduğugibidevamedervebölünenşirketinortakları,yenikurulanşirketindeortaklarıolmayadevamedeceklerdir,küllihalefiyetilkesigeçerlidir.Bölünmeninbirleşmedenfarklıveenönemliözelliğiise,bölünebilecekşirketleraçısındangetirilmiştir.Bölünmesadecesermayeşirketlerivekooperatifleriçingeçerlidir,şahısşirketleribölünemez.

ü Bölünme hiçbir zaman tek bir şirketle olmaz, mutlaka birden fazla şirket söz konusuolmalıdır;aksihaldebirleşmedenfarkıkalmaz.

ü Bölünenherzamanmalvarlığıdır;ortaklarbirbirindenayrılmazvebölünenayrışirketlerüzerindehepsipaysahibiolmayadevamedecektir.

MADDE 158- (1) Devrolunan şirketin borçlarından birleşmeden önce sorumlu olan ortaklarınsorumluluklarıbirleşmedensonradadevameder.Şuşartlaki,buborçlarbirleşmekararının ilanındanöncedoğmuşolmalıveyaborçlarıdoğuransebeplerbutarihtenönceoluşmuşbulunmalıdır.

(2) Devrolunanşirketinborçlarındandoğan,ortaklarınkişiselsorumluluğunailişkinistemler,birleşmekararınınilanıtarihindenitibarenüçyılgeçincezamanaşımınauğrar.Alacakilantarihindensonramuaccelolursa,zamanaşımısüresimuacceliyettarihindenbaşlar.Busınırlama,devralanşirketinborçlarıdolayısıylaşahsensorumluolanortaklarınsorumluluklarınauygulanmaz.

(3) Kamuyaarzedilmişolantahvil vediğerborç senetlerindesorumluluk itfatarihinekadardevameder;meğerki,izahnamebaşkabirdüzenlemeiçersin.

(4) İşilişkilerihakkında178incimaddehükmüuygulanır.


37

BölünmeninÇeşitleri

1. Tam/KısmiBölünme• TamBölünme:Bölünenşirketmalvarlığıunsurlarınıtümüylemevcutveyayenikurulacak

başkaşirketlere(bölenşirket)aktarırvekendisisonaerer.• Kısmi Bölünme: Şirket, ayrılan parçalardan bir kısmını kendinde tutarak var olmaya

devam eder ve mal varlığı unsurlarının bazılarını da mevcut veya yeni kurulacakşirketleredevreder.

2. DevralmaSuretiyle/YeniKuruluşYoluylaBölünme• Devralma suretiyle bölünme: Bölünen şirket, malvarlığını mevcut olan şirketlere

aktarmaktadır,yanimevcutşirketlerbuşirketinbölümlerinidevralırlar.• Yenikuruluşyoluylabölünme:Şirketinbölümünüdevralanşirketdeyenikurulmaktadır.

3. Simetrik/AsimetrikBölünme• SimetrikBölünme:Bölünmeişlemisırasındapayoranlarıolduğugibikorunmaktadır.• Asimetrikbölünme:Payoranlarıolduğugibikorunmamaktadır.

BölünmeninNedenleri

o Şirketküçükfaaliyetleriniterketmekvetekbirfaaliyetteuzmanlaşmakisteyebilirveyafazlafaaliyettebulunmaktaistenenamaçeldeedilemeyebilir.

o Bazıkanunlardabölünmeiçinyasalzorunlulukolabilir(RKHKveSerPKgibi).

o Şirketriskvesorumluluğusınırlandırmakisteyebilir.

o Şirketvergiteşvikindenyararlanmakisteyebilir.o Birşirket,ortaklarişiniçinegirmedendemalvarlığınıdevredebilirancakburada

alınacak vergi ile bölünme yapıldığı zaman alınacak vergi birbirinden çokfarklıdır; çünkü bölünmede ve birleşmede vergi teşviki bulunmaktadır.Dolayısıylaşirketler,basitbirmalvarlığıdevriyerinebölünerekveyabirleşerekvergiteşvikindenyararlanırlarvebudabölünmeyicaziphalegetirir.

o Aileşirketlerindeortaklardanbirisininölümüdurumundamirassözkonusuolduğundaşirketbölünürsepaylaşımçokdahakolayolacaktırvearadakiuyuşmazlıklardabüyükölçüdeönlenmişolur.

MADDE159-(1)Birşirkettamveyakısmibölünebilir.a) Tambölünmede,şirketintümmalvarlığıbölümlereayrılırvediğerşirketleredevrolunur.Bölünen

şirketinortakları, devralanşirketlerinpaylarınıvehaklarını iktisapederler.Tambölünüpdevrolunan şirketsonaererveunvanıticaretsicilindensilinir.

b) Kısmibölünmede,birşirketinmalvarlığınınbirveyabirdenfazlabölümüdiğerşirketleredevrolunur.Bölünen şirketin ortakları, devralan şirketlerin paylarını ve haklarını iktisap ederler veya bölünen şirket,devredilenmalvarlığı bölümlerinin karşılığında devralan şirketlerdeki payları ve hakları elde ederek yavruşirketinioluşturur.


38

BölünmeninTemelİlkeleri

HaklarınSürekliliğiİlkesiTTK’nın bölünmeyi düzenleyen hükümlerinde ayrılma akçesi diye bir şey

düzenlenmemiştir,fakatasimetrikbölünmeyidüzenleyenhükmüngerekçesindebirayrılmaakçesi lafı geçmektedir. İştebunedenlebiz dediyoruz ki; kural olarakbölünmedeayrılmaakçesi söz konusu değildir ancak asimetrik bölünmelerde istisnai olarak ayrılma akçesigündemegelebilir.

Bölünme durumunda mutlaka bir bölünme sözleşmesi veya bölünme planıdüzenlenmelidir.Birşirketkısmiolarakbölünüyorvebölünenmalvarlıklarınınbirkısmınıyenikurulan bir şirkete devrediyorsa bölünme sonuçlanana kadar yeni şirketlerin kurulduğunusöyleyemeyiz ancakbir sözleşmenin yapılabilmesi içinde karşımızdabir tüzel kişilik olmasıgerekir.İştebunoktadaçözümolarakbölünmeplanıgetirilmiştir.Eğerşirketkendiniparçalaraayırarakyenikurulanşirketlerebölünecekse,bölünmesözleşmesinintescildenöncesözleşmeyapılamayacağıiçinbölünmeplanıyapılacaktırvebudurumdaşirketişlemintescilini,bölünmeplanıileyapar.

İncelemeHakkınınTanınmasıŞirketortaklarıbölünme işlemineonayvermelidir vebuonayı vermeleri içindebilgi

sahibiolmalarılazımkigenelkuruldaoykullanabilsinler,bunedenlehembölenhembölünenşirketortaklarınatanınmışbirhaktır.

AlacaklılarınKorunmasıİlkesiBirleşmedekihükmeçokbenzeyenbirhükümdür.Tescilinardındanilanyapıldıktasonra

alacaklılarteminat istemindebulunursa,3ay içerisindeteminatvermekgereklidir.Bununlabirlikte şirket, bunun gereksiz olduğunu ispat edebilirse teminat verme yükümlülüğü deortadan kalkacaktır. Şirket teminat yerine borcunu da ödeyebilir, ancak bunun diğeralacaklılarınızordurumasokmamasıgerekmektedir.

BölünmedeSorumlulukŞirket kısmen de bölünse tamamende bölünse, kural olarak bölen şirketler 1. Derece

sorumludur. Bununla birlikte kısmi bölünme durumunda, bölünen şirket bazı şartlarıngerçekleşmesihalindeborçlardandolayıikinciderecevemüteselsilensorumluolacaktır.

MADDE174- (1)Bölünmeyekatılan şirketlerinalacaklıları, TürkiyeTicaretSiciliGazetesinde, (…) (1)

yedişergünaralıklarlaüçdefayapılacakilanlavesermayeşirketlerindeayrıcainternetsitesinedekonulacakilanla,alacaklarınıbildirmeyeveteminatverilmesiiçinistemdebulunmayaçağrılırlar.(1)

MADDE175-(1)Bölünmeyekatılanşirketler,174üncümaddedeöngörülenilanlarınyayımıtarihindenitibarenüçayiçinde,istemdebulunanalacaklılarınalacaklarınıteminataltınaalmakzorundadırlar.

(2) Bölünmeile,alacaklılarınalacaklarınıntehlikeyedüşmediğinin,(…)(2)ispatıhâlinde,teminataltınaalmakyükümüortadankalkar.(2)

(3)Diğeralacaklılarınzararauğramayacaklarınınanlaşılmasıhâlinde,şirket,teminatgöstermekyerineborcuödeyebilir.


39

Alacaklarteminataltınaalınmamışsave;a. Bölenşirket(1.Derecesorumlu)iflasetmişse,b. Konkordatosüresialmışsa,c. Aleyhineyapılanicratakibisemeresizkalmışsa,d. MerkeziyurtdışınataşınmışveartıkTürkiye’detakipedilemezhalegelmişse,e. Yurtdışındakimerkezinin yeri değişmiş vebu sebeple hukuken takibi önemli

derecedegüçleşmişse,kısmibölünenşirketindesorumluluğunagitmekmümkündür.

Örnek:A şirketiTV,beyazeşyaveekmeküretmektedir.Beyazeşyaüretiminedevamederancak TV ve ekmek faaliyetlerini yeni şirketlere geçirerek bölünür. Eğer TV üretimindenkaynaklıborçvarsa,artıkbundanTV’yidevralanBşirketisorumluolacaktır.Ancaksaydığımızşartlardan biri gerçekleşmişse bu durumlarda A şirketinin de 2. Derecede sorumluluğugündemegelecektir.

Sorumluluğa ilişkin bir başka hüküm de TTK mad. 177 hükmüdür ve bu hüküm,birleşmeyi düzenleyen 158.Madde hükmüne atıf yapmaktadır. 158.Madde hükmü ise birşahıs şirketi ve sermaye şirketinin birleşmesi durumunda, alacaklıların korunmasındaortakların kişisel sorumluluklarına ilişkin bir hükümdü. Ancak biz zaten bölünme ancaksermayeşirketlerivekooperatiflerarasındaolurdemiştik,pekiatıfyapılanbuhükmüburadanasıluygulayacağız?Anonimvelimitedşirketlerdesınırlısorumlulukilkesivardır,dolayısıylabu hükmün uygulama alanına girse girse sınırsız sorumluluk benimseyen kooperatifler vesermayesipaylarabölünmüşkomanditşirkettekomanditeortaklargirebilir.

İşİlişkileriŞirkette bir hizmet akdi varsa A şirketinde çalışan işçi, bölünmeden sonra B’de

çalışmayadevamedecektir;hizmetakitlerisonbulmaz.

İptalDavasıBölünme kararının alındığı genel kurul kararının iptali için dava açılabilir, ancak bir

ortağınbudavayıaçabilmesiiçingenelkurultoplantısındamutlakaolumsuzoyvermişolmasıgerekmektedir.Budavabölünmekararının ticaret sicili gazetesinde ilanından itibaren2ayiçerisinde,yalnızcaortaklartarafındanaçılabilirvebusürehakdüşürücüsüredir (TTKmad.192).

KısmiBölünenSorumluluğu=alacaklarınteminataltınaalınmamışolması(+)a,b,c,dveyae

MADDE176-(1)Bölünmesözleşmesiveyabölünmeplanıylakendisineborçtahsisedilenşirket,busuretlebirinciderecedesorumlubulunanşirket,alacaklılarınalacaklarınıifaetmezse,bölünmeyekatılandiğerşirketler,ikinciderecedesorumluşirketler,müteselsilensorumluolurlar.

(2) İkinciderecedesorumluolanşirketlerintakipedilebilmeleriiçin,alacağınteminataltınaalınmamışvebirinciderecedesorumluşirketin;

a)İflasetmiş,b)Konkordatosüresialmış,c)Aleyhindeyapılanbiricratakibindekesinacizvesikasıalınmasınınşartlarıdoğmuş,d)MerkeziyurtdışınataşınmışveartıkTürkiye’detakipedilemezdurumagelmişveyae)Yurtdışındakimerkezininyerideğiştirilmişvebusebeplehukukentakibiönemliderecedegüçleşmiş,olmasıgerekir.

MADDE177-(1)Ortaklarınkişiselsorumluluklarıhakkında158incimaddehükmüuygulanır.


40

Sorumluluk(Tazminat)DavasıBölünme işlemine kim katılmışsa (yönetici, işçi gibi) ona karşı sorumluluk davası

açılabilecektir ve bu davayı bölünmeye katılan şirket, şirketlerin ortakları ve alacaklılaraçabilirler.

Bölünmeninİşlemleri

Bölünme durumunda yapılması gereken işlemler de birleşmede ayrıntılı olarakincelediğimizişlemlerebenzemektedir;

1) Önceliklegörüşmelerebaşlanırvegerekliaraştırmalaryapılır(duediligence).2) Buyapıldıktansonraartıkherbirşirketinyöneticileritarafındanbölünmesözleşmesi

veyabölünmeplanıhazırlanır,gerekiyorsaarabilançoçıkarılır.3) Ortaklaraoykullanmalarıiçinincelemehakkıtanınır(KOBİ’lerbakımındanbuinceleme

hakkındanvazgeçilebilir).4) Dahasonrasındabölünmekararıgenelkuruldaalınır(ağırlaştırılmışnisaplarla).5) Bu işlem de yapıldıktan sonra gerekliyse, sermaye artırımı veya azaltımı yapılması

gerekir.i. Yenikurulanşirketvarsasermayedeğişikliğinegerekyok,ancakmevcut

bir şirket devralıyorsa yeni ortaklar gireceği için sermaye artırımınagidilmesigereklidir.Parçalaraayrılanşirketinisesermayesiniazaltmasıgerekecektir.Buartırımveazaltımdagenelkuruldayapılacaktır.

6) Bölünme sözleşmesi/planı, bölen tarafından tescil ettirilmelidir, bu tescil kurucuniteliktedir.Ticaretsicilinetesciltarihiitibariylebölüneninmalvarlığıunsurları,bölenşirkete geçmiş demektir, yani daha önce söylediğimiz ayni sermaye katılmasındauygulananunsurlarburadauygulanmamaktadır.Sermayeindirim/arıtırımkararlarıdabutescilsırasındayapılır.

TÜRDEĞİŞİKLİĞİ

Tür değişikliği işleminde şirketin sadece adı değişmektedir, dolayısıylamalvarlığınınkorunması, devamı, tasfiyesi gibi işlemlere de gerek yoktur. Örneğin bir limited şirket çokbüyüdüktensonrahalkaaçılmakisterseönceanonimşirketedönüşmesigerekecektirveyabirşirket holdingleşmek istiyorsa şahıs şirketinden sermaye şirketine dönüşmesi gerekecektir.İştebubugibidurumlardaşirketlertürdeğişikliğinebaşvururlar.BununlabirlikteTTK’yagörehertürdenhertüregeçmekmümkündeğildirvehangişirkettürlerininhangişirkettürlerinedönüşebileceğiTTKmad.181hükmündedüzenlenmiştir.

SermayeŞirketiàSermayeŞirketi KomanditŞirketàSermayeŞirketiàKooperatif à Kooperatif

à KollektifŞirketKolektifŞirketàSermayeŞirketi KooperatifàSermayeŞirketi

àKooperatifàKomanditŞirket


41

TTK mad. 182 hükmünde ise, kolektif ve komandit şirketlerin tür değişimindeuygulanacakusulbelirlenmiştir.

Birkolektifşirketkomanditşirketedönüşecekse,yaşirketeyenibirkomanditerortakkatılmalı ya da mevcut ortaklardan biri komanditer ortağa dönüşmelidir. Bunun yanındakomanditşirketinkolektifşirketedönüşebilmesiiçindekomanditerortaklarınçıkmasıgerekirveyakomanditerortaklarınhepsinin,komanditeortağadönüşmesigerekir.

Eşit değerlik İlkesi: Şirketin tüm malvarlığı unsurları olduğu gibi yeni şirkete geçecektir.Ayrılma,ihraçsözkonusuolamaz,ortaksayısıdeğişmez.Yaniyenitür,eskitüründevamıdır.Tür değiştirmede yapılacak işlemler, birleşme ve bölünmede söylediklerimizin aynıdır vebirleşmeyleilgilisorumlulukhükümlerinehepatıfyapılmıştır.

YenidenYapılanmalardaOrtakHükümler

TTK mad. 191,192 ve 193 hükümleri yeniden yapılanmalarda uygulanacak ortakhükümlerdirvehertüryenidenyapılanmayauygulanırlar.

DenkleştirmeAkçesiveDavasıBu daha önce bahsettiğimiz akçeden farklıdır. Burada ortak, değiş-tokuş oranının

hukuka aykırı yapıldığını öne sürerek hakların denkleştirilmesini ister. Birleşmedebahsettiğimiz denkleştirme akçesinde bunun payın değerinin 1/10’unu aşamayacağınısöylemiştik. Buradaki denkleştirme davasında ise bu kural uygulanmaz. Dava giderleridevrolunanşirketedirveortaksadecekendihakkınındenkleştirilmesiniister.

MADDE181-(1)a)Birsermayeşirketi;1. Başkatürdebirsermayeşirketine;2. Birkooperatife;b) Birkollektifşirket;1. Birsermayeşirketine;2. Birkooperatife;3. Birkomanditşirkete;c) Birkomanditşirket;1. Birsermayeşirketine;2. Birkooperatife;3. Birkollektifşirkete;d) Birkooperatifbirsermayeşirketine,dönüşebilir.MADDE182-(1)Birkollektifşirketbirkomanditşirkete;a) Kollektifşirketebirkomanditeringirmesi,b) Birortağınkomanditerolması,hâlindedönüşebilir.(2) Birkomanditşirketkollektifşirkete;a) Tümkomanditerlerinşirkettençıkması,b) Tümkomanditerlerinkomanditeolması,suretiyledönüşebilir.(3)Birkollektifveyakomanditşirketintekkişiişletmesiolarakfaaliyetinedevametmesineilişkin257

ncimaddehükmüsaklıdır.(4) Bumaddeuyarıncayapılacaktürdeğiştirmelerine180ilâ190ıncımaddehükümleriuygulanmaz.


42

İptalDavasıEğeryenidenyapılanmayailişkinhükümlerihlaledilmişse,yenidenyapılanmakararına

olumsuz oy vermiş ve bunu tutanağa geçirtmiş olan ortak, kararın ticaret sicili gazetesineilanındanitibarenikiayiçerisindeiptaldavasıaçabilir.Buradamahkemehemeniptalegitmezveöncebirortayolbulmayaçalışırfakatbumümkündeğilsekararıiptaledecektir.

SorumlulukDavasıYeniden yapılanma işlerine katılan tüm kişilere karşı şirketler, pay sahipleri ve

alacaklılardavaaçabilir.Buradasözkonusuolankusursorumluluğudur.

10.03.2016

KOLEKTİFŞİRKET

MADDE191-(1)Birleşmede,bölünmedevetürdeğiştirmedeortaklıkpaylarınınveortaklıkhaklarınıngereğince korunmamış veya ayrılma karşılığının uygun belirlenmemiş olması hâlinde, her ortak, birleşme,bölünmeveyatürdeğiştirmekararınınTürkiyeTicaretSiciliGazetesindeilanındanitibarenikiayiçinde,sözkonusu işlemlere katılan şirketlerden birininmerkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinden,uygunbirdenkleştirmeakçesininsaptanmasını isteyebilir.Denkleştirmeakçesininbelirlenmesinde140 ıncımaddeninikincifıkrasıuygulanmaz.

(2)Davacıileaynıhukukidurumdabulunmalarıhâlinde,mahkemekararı,birleşmeye,bölünmeyeveyatürdeğiştirmeyekatılanşirketlerintümortaklarıhakkındadahükümdoğurur.

(3) Davanın giderleri devralan şirkete aittir. Özel durumların haklı göstermesi hâlinde, mahkemegiderlerikısmenveyatamamendavacıyayükletilebilir.

(4) Ortaklıkpaylarınınveyaortaklıkhaklarınınkorunmasını incelemedavasıbirleşme,bölünmeveyatürdeğiştirmekararınıngeçerliliğinietkilemez.

MADDE 192- (1) 134 ilâ 190 ıncı maddelerin ihlali hâlinde, birleşme, bölünme ve tür değiştirmekararına olumlu oy vermemiş ve bunu tutanağa geçirmiş bulunan birleşmeye, bölünmeye veya türdeğiştirmeyekatılanşirketlerinortakları;bukararınTürkiyeTicaretSiciliGazetesindeilanındanitibarenikiayiçindeiptaldavasıaçabilirler.İlanıngerekmediğihâllerdesüretesciltarihindenbaşlar.(2) Kararınbiryönetimorganıtarafındanverilmesihâlindedebudavaaçılabilir.

(3) Birleşme, bölünme ve tür değiştirmeye ilişkin işlemlerde herhangi bir eksikliğin varlığı hâlinde,mahkemetaraflarabunungiderilmesiiçinsüreverir.Hukukisakatlık,verilensüreiçindegiderilemiyorsaveyagiderilememişsemahkemekararıiptaledervegerekliönlemlerialır.

MADDE 193- (1) Birleşme, bölünme veya tür değiştirme işlemlerine herhangi bir şekilde katılmışbulunan bütün kişiler şirketlere, ortaklara ve alacaklılara karşı kusurları ile verdikleri zararlardansorumludurlar.Kurucularınsorumluluklarısaklıdır.

(2) (Mülga:26/6/2012-6335/42md.)(3) 202ilâ208,555,557,560ıncımaddehükümlerisaklıdır.Birsermayeşirketininveyakooperatifin

iflasıhâlinde556ve570incimaddelerileKooperatiflerKanununun98incimaddesikıyasyoluylauygulanır.

MADDE211-(1)Kollektifşirketticaribirişletmeyibirticaretunvanıaltındaişletmekamacıyla,gerçekkişilerarasındakurulanveortaklarındanhiçbirininsorumluluğuşirketalacaklılarınakarşısınırlanmamışolanşirkettir.


43

KolektifşirketintemelunsurlarıTTKmad.211hükmündebelirtilmiştirvebutanımagörekolektifşirketinunsurlarışuşekildesıralanabilir;

• Birkolektifşirketancakgerçekkişilertarafındankurulabilir.• Kurulumuiçinenazikigerçekkişigerekmektedir.

o İstisna:TTKmad.257hükmünegöreortaksıfatınıntekbirkişiyeinmesinegeçiciolarakizinverilmektedir.

• Kolektifşirketinamacıbirticariişletmeişletmekolmalıdır.• Kolektifşirketinbirticaretunvanıkullanmasızorunludur.

o Ortaklarınkısaltılmadanyazılanadvesoyadlarıveyaortaklardanbirininadvesoyadınınyanındakolektifşirketolduğunugösterenibareninyeralmasıgerekir.

• Kolektifşirketticaretsicilinetesciledilirvetüzelkişiliğidetescillebirliktekazanır.o Ortaklarkuruluşaşamasındaykenşirketidahasiciletescilettirmedilerseortada

birtüzelkişilikbulunmamaktadır.• Ortaklar, şirket borçlarından dolayı sınırsız, müteselsilen ve ikinci derecede

sorumludurlar;çünküortadabirtüzelkişilikbulunmaktadır.o Ortaklarsorumluluğudüzenleyenaksinebiranlaşmayapsalardahibusadeceiç

ilişkidegeçerliolacaktır,dışilişkideherzamanmüteselsilsorumlulukesastır.

KolektifŞirketinKuruluşu

1. ŞirketSözleşmesiKolektif şirketin kurulması için öncelikle mutlaka yazılı bir sözleşme hazırlanması

gerekirvebusözleşmedeyeralmasıgerekenzorunlukayıtlarTTKmad.213hükmündetektekdüzenlenmiştir.Buunsurlardandikkatedilmesigerekennoktalar,şirketsözleşmesininasgarikapsamındabirtemsilcivarsa,bununmutlakagösterilmesigerekliliğiveişletmekonusunadamutlakayerverilmesişartıdır.

Şirket sözleşmesi hazırlandıktan sonra içerik olarakmadde213’deöngörülen asgariunsurlardanbirtanesidahiledilmediysebudurumdaneolacağıdaTTKmad.214hükmündedüzenlenmiştir.

MADDE213-(1)Kollektifşirketsözleşmesineaşağıdakikayıtlarınyazılmasızorunludur:a) Ortaklarınadvesoyadlarıylayerleşimyerlerivevatandaşlıkları.b) Şirketinkollektifolduğu.c) Şirketinticaretunvanıvemerkezi.d) Esaslınoktalarıbelirtilmişvetanımlanmışbirşekildeşirketinişletmekonusu.e) Her ortağın sermaye olarak koymayı taahhüt ettiği para miktarı; para niteliğinde olmayan

sermayenin değeri ve bu değerin ne suretle biçilmiş olduğu; sermaye olarak kişisel emek konulmuşsa buemeğinniteliği,kapsamıvedeğeri.

f) Şirketi temsileyetkilikimselerinadvesoyadları,bunlarınyalnızbaşınamı,yoksabirliktemi imzakoymayayetkilioldukları.

(2) Ortaklar, emredici hükümlere aykırı olmamak şartıyla, şirket sözleşmesine diledikleri kayıtlarıkoyabilirler.

MADDE 214- (1) Sözleşmesi kanuni şekilde yapılmamış veya sözleşmeye konması zorunlu olankayıtlardanbiriveyabazılarıeksikyahutgeçersizolanbirkollektifşirket,adişirkethükmündeolup,hakkında216ncımaddehükmüsaklıkalmakşartıyla,TürkBorçlarKanunununadişirketlereilişkinhükümleriuygulanır.

(2) 12ncimaddehükmüsaklıdır.


44

Bu hükme göre 216. Madde saklı kalmak üzere, adi şirkete ilişkin hükümleruygulanacaktır. 216. Maddenin adi şirket hükümlerinden farkı ise haksız fiil durumundamüteselsil sorumluluğun söz konusu olmasıdır; hatırlayacak olursak adi şirkette böyle birdurumdamünferitsorumlulukesastı.Hükümdeaynızamanda12.Maddehükümleridesaklıtutulmuşturveyinehatırlayacakolursak12.Madde,tacirgibisorumluolmayıdüzenliyordu.Yani asgari unsurlardan biri eksikse ve ortaklar sanki ortada bir şirket varmış gibi işlemyaparlarsa,ortaklartacirgibisorumluolacaklardır.

2. SözleşmeninNoterceTasdiki

Yazılı sözleşme yapıldıktan sonra, bunun noterce onaylanması gerekir ve buradanoterin yapacağı tek şey, imzaların gerçek olup olmadığının tespitidir, zira içerik denetimiyapacakolanticaretsicilimüdürüdür.

3. TicaretSicilineTescilveİlan

İmzaların noterce tasdikinden itibaren 15 gün içerisinde mutlaka ticaret sicilinegidilmelidirancakgidilmezsebuhakdüşürücüsüredeğildir,cezaiyaptırımlaruygulanırancakdahasonradagidilebilir.Kolektifşirketlerdeortakların,butescilişleminihepberaberyapmasıgerekmektedir ve bu istisnai bir düzenlemedir; çünkü kural olarak ticaret şirketlerinde buişlemi tek bir ortağın yapması yeterlidir. Dolayısıyla 215. Maddenin, 28. Maddenin biristisnasını oluşturduğunu söyleyebiliriz. Eğer tescilden kaçınırlarsa, hepsi 3. Kişilere karşımüteselsilensorumluolacaklardır.

Ortaklar tescili beraber yaptıramazsa, ardından ne kadar süre geçmiş olursa olsun,ortaklardanbirininnoteraracılığıyladiğerortaklarauygunsüregösterenbirihtargöndermişolmasışartıylamahkeme,şirketinfeshinekararverebilecektir;buradafeshedilecekolanadişirkettir;çünkütescilolmadığıiçinkolektifşirketinşartlarıoluşmamıştır.

OrtaklarArasındakiİlişkiler

MADDE 212- (1) Kollektif şirket sözleşmesi yazılı şekle tabidir; ayrıca, sözleşmedeki imzaların noterceonaylanmasışarttır.

MADDE215- (1)Kollektifşirketikuranlar,şirketsözleşmesininnoterlikçeonaylıbirsuretinionaytarihindenitibarenonbeşgüniçindeşirketmerkezininbulunduğuyerdekiticaretsicilinevererekşirketintesciliniistemekzorundadır.Suret,sicilmüdürlüğüncesaklanırve213üncümaddegereğincesözleşmeyekonmasızorunluolankayıtlarilekanununemreylediğidiğerhususlartescilveilanolunur.

MADDE 243 - (1) Kollektif şirketler, 253 üncü madde hükmü saklı kalmak kaydıyla Türk BorçlarKanununun639ve640 ıncımaddelerindeöngörülenveaşağıdayazılısebeplerdenbiriningerçekleşmesiylesonaerer:

d) Kanunun215incimaddesindegösterilensüreiçindeveyasonratescilveilanyapılmamışsa,aradannekadarsüregeçmişolursaolsun,ortaklardanherhangibirininistemiüzerinevebuortağınnoteraracılığıyladiğerortaklarauygunbirsüreyiiçerenihtargöndermişolmasışartıylamahkemecefeshekararverilmesi.

MADDE226-(1)Herortakbiroyhakkınıhaizdir.Bunaaykırısözleşmegeçersizdir.(2)Şirketsözleşmesininherneşekildeolursaolsundeğiştirilmesineilişkinkararlaroybirliğiyle,diğer

kararlarise,kanundaveyaşirketsözleşmesindeaksinehükümyoksa,ortaklarınçoğunluğununoylarıylaverilir.(3) “Oybirliği” şirketteki ortakların tümünün, “çoğunluk” şirketteki ortakların salt çoğunluğunun

olumluoylarıylaalınmasıgerekenkararlarıifadeeder.


45

Kanunda belirlenen emredici hükümlere aykırı olmamak kaydıyla, ortaklar kendiaralarındaki hükümleri sözleşmede belirleyebilirler. Kolektif şirkette ortakların alacaklarıkararlarortaklarkararıilealınmaktadırveburadaoyçokluğubenimsenmiştir(eğersözleşmedeğişikliği yapılacaksa ortakların mutlaka oybirliği ile karar almaları gerekmektedir). Herortağın,biroyhakkıvardır.

KolektifŞirketinYönetimi

Kolektifşirketbirşahısşirketidirvegüvenilişkisiesastır,dolayısıylakuralolarakherbirortağınyönetimdeyeralmasıgerekirveeğersözleşmedeaksibirdüzenlemeyapılmadıysa,herbirortakmünferitolarakyönetimyetkisinesahiptir.Bununlabirlikteaynıadişirketteolduğugibi, yönetim yetkisinin diğer ortaklara veya bir 3. Kişiye bırakılması damümkündür. Eğersözleşmedebiryetkidevriyapılmamışsa,dahasonradanalınacakortaklarkararıyladayönetimyetkisinin devri kararı alınabilir. Sonuç olarak ortada yetki devri öngören bir karar veyasözleşme yoksa, her bir ortak münferit olarak yönetim yetkisine sahiptir. Bir yöneticininyetkisi,dışilişkidehiçbirşekildesınırlandırılamaz,yapılansınırlandırmalardayalnızcaiçilişkideetkiliolacaktır.

Yönetimişlerineitirazkonusundaadişirkettesöylediklerimizdeburadageçerlidir,yaniyöneticinin yaptığı işlemlereancakyinebir yöneticiortak itirazedebilecektir vebunavetohakkıdenir.Bu itiraz işlemtamamlanmadanönceyapılmalıdırve itiraz ile işlemduracaktır.Eğer yönetici ortaklardan biri veto hakkını kullanmışsa, bu işlemin gidişatı artık ortaklarkararınadönüşecekvekararoyçokluğuilealınacaktır.

Yönetim yetkisinin verildiği ortakların alacakları kararlarda birlikte hareket etmesigerekliliğiniöngörenbirşartkonulmuşolabilirvebudurumdabuikiyöneticibirliktehareketedemiyorlarsa, söz konusu kararlar yine ortaklar kararı alınabilir. Bunun istisnası isegecikmesindesakıncaolanhallerdirve221.Maddededüzenlenmiştir.

222. maddede,olağanüstü itirazhakkı düzenlenmiştir. Eğer yönetimyetkisi tekbirortağabırakılmışvebuyöneticidehileilehareketediyorsa,ozamandiğerortaklarınyapacağıitiraz hukuki sonuç doğuracaktır ve bu işlemin devam edebilmesi için artık ortaklar kararıgerekir.Eğerhileyleyapılanbuişlemolağanbirişlemiseoyçokluğu,olağanüstübirişlemiseoybirliğiilekararverilmelidir.

MADDE218-(1)Ortaklardanherbiri,ayrıayrışirketiyönetmehakkınıvegörevinihaizdir.Ancak,şirketsözleşmesiyleveyaortaklarınçoğunluğununkararıylayönetimişleriortaklardanbirine,birkaçınaveyatümüneverilebilir.

(2) Ticarimümessillerevediğerticarivekillereilişkinhükümlersaklıdır.

MADDE221-(1)Şirketişlerininyönetimi,ortaklarıntümüneveyabirkaçınaverilmişise,bunlarınherbiri yalnız başına yönetim hak ve görevini haizdir. Bununla beraber, şirketi yönetmekle yükümlü olanortaklardanbazısı,yapılacakbirişin,şirketinmenfaatlerineuygunolmadığınıilerisürerlerse,yönetimhakvegörevinihaizdiğerortaklar,çoğunlukkararıylaoişiyapabilirler.

(2)Şirketsözleşmesindeşirketişlerininyönetimikendilerineverilmişortaklarınbirliktehareketetmeleriyazılı ise,ortakların,gecikmesinde tehlikegörülen hâller istisnaolmak üzere,her işteanlaşmaları gerekir.Anlaşamadıkları takdirde durum ortaklar kuruluna götürülür ve bu kurulca verilecek karara göre hareketedilir.

MADDE 222- (1) Yönetim şirket sözleşmesiyle bir ortağa verilmişse, bu ortak, diğer ortaklar itirazetselervekarşıçıksalarbile,hileyedayalıolmamakşartıyla,şirketinyönetimiiçingerekenişlemleriyapabilir.


46

Kolektif şirketin olağanüstü işlemleri ise 223.Maddede sayılmıştır, bununla birlikteöğretideiflaskararıileşubeaçılmasıdaolağanüstüişlemolarakkabuledilmektedir.

YönetimYetkisininGeriAlınmasıYönetim yetkisi sözleşme ile verildiyse, yine ancak sözleşme değişikliği ile geri

alınabilir, yani bu işlem için oybirliği gerekecektir. Bununla beraber eğer haklı sebep sözkonusuysa, ortaklardan birinin istemi üzerine mahkeme kararı ile görevden alınması sözkonusu olabilir. İkinci ihtimal ise bu yetkinin ortaklar kararı ile verilmiş olmasıdır ve budurumdayineortaklarkararıilegörevdenalınacaktır,yanioyçokluğuyeterlidir.Ölüm,iflasveehliyetkaybıdurumlarındadayönetimyetkisikendiliğindensonaerecektir.

KarveZararınPaylaşımıTTK mad. 227-229 maddeleri arasında düzenlenmiştir. Şirketin finansal tablolarını

hazırlayanvedolayısıylanekadarkarettiğinibelirleyecekolanherzamanyöneticilerdirvebufinansaltablolarınonaylanmasınınardındankarvezararpaylaşımıgündemegelir.Kardağıtımıiçin şirket sözleşmesiyle ilebirkarpaylaştırıcı atanmışveya şirket sözleşmesindeböylebirkayıt yer almıyorsa ortaklar kararı ile bir paylaştırıcı atanabilir. Eğer böyle bir karar daalınamıyorsayapılacakolanşeydemahkemeyebaşvurmaktıvebudurumdamahkeme,karvezararıneşitolarakdağıtılmasınahükmedebilir.

Eğer paylaşımın yapıldığı toplantı sırasında ortaklardan birisi bu paylaşımıonaylamadıysa ancak diğer ortaklar ortaklar kararı ile onayladıysa, paylaşımın usulsüzolduğunudüşünenortak,iptaldavasıaçabilirancakbudava,kararınalınmasındanitibaren3ayiçerisindeaçılmalıdır.

Şirketinsermayesiedilenzararlarsonucuazalmışsabudurumdakuralolarakortaklarabaşvurup bu sermayeyi tamamlamalarını isteyemeyiz ve böyle karar ancak oybirliği ilealınabilir.Şirketinzararı,halihazırdaeldeedilmişveyaeldeedilebilecekkarlarlakapatılmalıdır.

KolektifŞirketinTemsili

o Şirketsözleşmesindemutlakatemsilcilerinkimlerolduğununbelirtilmelidir.o Ortaklarınhepsi temsilciolabilirveyabuyetki içlerindenbirineveyabirkaçınabırakılmış

olabilir.o Temsilciningörevisırasındaişlediğihaksızfiillerdendolayışirketinkendisidemüteselsilen

sorumluolacaktır.o Temsilyetkisisınırlandırılamaz.

• İstisna: Temsil yetkisi ancak şubenin işleri ile veya birlikte temsil durumundasınırlanabilir.

o Temsil yetkisinin kaldırılması 235. Maddede düzenlenmiştir. Eğer haklı sebep varsamahkemekararıyla kaldırılması söz konusuolabilir, eğerbir ticari temsilci atanmışsabuticaritemsilciningörevdenalınmasıdaancakoybirliğikararıilesözkonusuolabilecektir.

MADDE223-(1)Şirketinyönetimikapsamındakihususlar,şirketinamacınıvekonusunueldeetmekiçinyapılmasıgerekenolağanişlemveişlerilesınırlıdır.Şirketiyönetenler,şirketmenfaatineuygungördükleriişlerde,olağanişlemveişlerlesınırlıolmakşartıyla,sulh,feragatvekabuliletahkimedeyetkilidirler.Şukadarki, bağıştabulunmak,kefilolmak,üçüncükişi lehinegarantivermek,ticarimümessil tayinetmekveşirketkonusuna girmiyorsa taşınmazları satmak, satın almak, teminat göstermek, şirketin özüne ilişkin üretimaraçlarınıeldençıkarmak,rehnetmekveyaticariişletmerehnikurmakgibiolağanişveişlemlerdışındakalanhususlardaortaklarınoybirliğişarttır.


47

OrtaklarınHakveBorçları

KollektifŞirketOrtaklarınınHakları

1. KarPayıİstemeHakkı

2. DenetimHakkı

ü Denetimhakkıhiçbirşekildesınırlandırılamaz.

3. ÜcretveMasraflarıİstemeHakkı:Ortaklar,sözleşmedekararlaştırılmışolmakşartıyla,emeklerikarşılığındaücret

alabileceklerdir. Sözleşmede kararlaştırılmamışsa böyle bir hak söz konusu değildir.Eğerkararlaştırılmışsa,koyduklarısermayeiçindefaizistemehakkınadasahiptirler.Ayrıcavekaletsizişgörmehükümlerinceyaptığıişinmasrafınıisteyebilirlerveyöneticiortaklarındaayrıcayaptıklarımasraflarıtalepedebilmehaklarıvardır(TTKmad.228).

4. Tasfiyepayıistemehakkı:

MADDE 235- (1) Haklı sebeplerin varlığı hâlinde temsil yetkisi, bir ortağın başvurusu üzerine,mahkemecekaldırılabilir.Gecikmesindetehlikebulunanhâllerdemahkemetemsilyetkisiniihtiyatitedbirolarakkaldırıpbuyetkiyibirkayyımaverebilir.Kayyımınatanmasını,görevlerini,mahkemeceverilentemsilyetkisinivebunlarınsınırlarını,mahkemeresentescilveilanettirir.

(2)Ticarimümessil,temsilyetkisinihaizortaklarıntümütarafındanüçüncükişilerekarşıgeçerliolacakşekildegörevdenalınabilir.

MADDE228- (1)Herortak,şirkettenfaaliyetdönemisonundagerçekleşenkârdankendisinedüşenpayı,şirketeödünçolarakverdiğiparanınvekararlaştırılmışsakoyduğusermayeninfaizlerini,şirketsözleşmesi gereğince hak ettiği ücreti; kanuna veya şirket sözleşmesine göre yılsonu bilançosuçıkarılmamışsaçıkarılmasını,bilançodakârpayısaptanmamışsasaptanmasınıvealacaklarınıistemekhakkınasahiptir.(2) Bumaddeileortağatanınmışolanhaklarıkaldırmaveyadaraltmasonucunudoğuransözleşmeşartlarıgeçersizdir.

MADDE225-(1)Birortakyönetimhakkınıvegörevinihaizolmasadaşirket işleriningidişihakkındabizzat bilgi edinmek, şirketin belgelerini ve defterlerini incelemek, bunlara göre kendisi için şirketinfinansal durumunu gösterecek bir hesap tablosu düzenlemek hakkını haizdir. Buna aykırı sözleşmegeçersizdir.

MADDE 299- (1) Tasfiye memurları, alacaklıların ve ortakların ilerde doğması muhtemel hak vealacaklarına yetecek tutarı alıkoymak şartıyla, mevcut parayı geçici olarak ortaklar arasındadağıtabilirler.MADDE300- (1)Şirketinnetvarlığı,şirketsözleşmesineveyasonradanverilecekkararagöre,tasfiyememurlarıtarafındandağıtılır.Sözleşmedeaksinehükümveyaortaklarınkararıbulunmadığıtakdirdedağıtmaparaolarakyapılır.


48

KollektifŞirketOrtaklarınınBorçları

1. SermayeKoymaBorcu:

Şirket ortağı bu borcunu zamanında yerine getirmemişse veya hiç ifaetmemişse, şirketveortaklardavaaçabilirler,borcunyerinegetirilmesinivezararıntazmininiisteyebilirler.Bununyanında245.Maddede,sermayeborcunun1veyadahafazlaortaktarafındanyerinegetirilmemesihalindehaklınedenlefeshindegündemegelebileceğidüzenlenmiştir.Böylebirdurumdaşirketdevametmek istiyorsa,ortağışirketten çıkarılması damümkün olacaktır ve bu da 255.Maddede düzenlenmiştir.Karşılıklılık ilkesi yoktur, yani bir ortak diğer ortağın sermaye borcunu yerinegetirmediğiniilerisürerekkendiborcunuifaetmektenkaçınamaz.

2. RekabetEtmemeBorcu:

Buçokönemlibirborçtur;çünkükimizamanşirketinsonaermesinebilenedenolabilir. Kolektif şirketortağı, ortağı olduğu şirketin yaptığı türden işlemleri, kendisiadınavehasabına;başkasıadınavehesabınaveyakendiadınavebaşkasıhesabınayapamaz.Ortak,aynıtürdeişlemdebulunanbirşirketesınırsızsorumluortakolamaz,böyle bir şirkette tacir yardımcısı olamaz, adi şirkete, kolektif şirkete ve komanditşirkettekomanditeortakolamaz.Sermayeşirketlerineiseortakolabilecektir.Kanundaaçıkça bulunmamakla birlikte, sermaye şirketlerinde yönetici de olamayacakları dakabuledilir.

Bu hüküm, emredici bir hüküm değildir; yani şirket sözleşmesine konulacakolanbirhükümile,ortaklarınrekabetyasağıortadankaldırılabilirveyaortakbuyasağıihlalediyorancakdiğerortaklarbunamüdahaleetmiyorsa,budazımnbirkabulsayılırveyasakyineortadankalkacaktır.

MADDE128-(7)Şirket,herortağınsermayekoymaborcunuyerinegetirmesiniisteyebileceğivedavaedebileceği gibi, yerine getirmede gecikme sebebiyle uğradığı zararın tazminini de isteyebilir.Tazminatistemiiçinihtarşarttır.Şahısşirketlerindebudavayıortaklardaaçabilir.

MADDE230-(1)Birortak,ortağıolduğuşirketinyaptığıticariişlertüründenbirişi,diğerortaklarınizniolmaksızınkendiveyabaşkasıhesabınayapamayacağıgibiaynıtürticariişlerleuğraşanbirşirketesorumluluğusınırlandırılmamışortakolarakgiremez.(2) Yeni kurulan bir şirkete giren ortağın, daha önce kurulmuş diğer bir şirketin de sorumluluğusınırlandırılmamış ortaklarından olduğunu diğer ortaklar bildikleri hâlde önceki şirketten ilişiğininkesilmesiniaralarındaaçıkçakararlaştırmamışlarsa,budurumukabulettiklerivarsayılır.MADDE 231- (1) Bir ortak 230 uncumaddeye aykırı hareket ederse, şirket, bu ortaktan tazminatistemekteveyatazminatyerinebuortağınkendiadınayaptığıişlerişirketadınayapılmışsaymakta,üçüncükişilerinhesabınayapmışolduğuişlerdendoğanmenfaatlerinşirketebırakılmasınıistemekteserbesttir.(2) Buseçeneklerdenbirinediğerortaklarçoğunluklakararverir.Buhak,birişleminyapıldığınınveyaortağındiğerbirşirketegirdiğininöğrenildiğitarihtenbaşlayaraküçayveherhâldeişleminyapıldığıtarihtenitibarenbiryılsonrazamanaşımınauğrar.(3) Yukarıdakihükümler,haklarıihlaledilenortakların,şirketinfeshiniistemekhaklarınıetkilemez.


49

Ortağınrekabetyasağınaaykırıhareketetmesihalindesözkonusuolanseçimlikhaklarvardırveşirket,bunlardanbirinikullanacaktır;

o Yasağaaykırıdavrananortağınşirketinzararınıtazminetmesio Ortağınkendiadınayaptığıişleminşirketadınayapılmışsayılmasıo Ortağınbaşkasıadına/hesabınaişlemlerdendoğanmenfaatlerinşirkete

aktarılmasıŞirket,buhakalrıortağındiğerbirşirketegirdiğiniöğrenmesindenitibaren3ay,

veherhalde işleminyapıldığı tarihten itiabren1yıl içinde istemelidir,aksihaldebutaleplerzamanaşımınauğrayacaktır.

Butaleplerinyanında,şirketinhaklınedenlefeshiniistemehakkıdagündemegelecektir.

OrtaklarınSorumluluğu

Kural olarak şirket, kendi borç ve taahhütlerinden dolayı 1. Derecede sorumludur.Ortakların sorumluluğu ise 2. Derecede, şahsen ve müteselsilen sorumluluktur. Bununlabirliktebu2.Derecedekisorumluluğun,1.Dereceyeçıktığıbazıhallerdüzenlenmiştir;

• Şirketinsonaermesidurumu• Şirketekarşıyapılanicratakibininsemeresizkalmasıhali• İflasakararverilmesiyadadefokararınınşirketçeyerinegetirilememesi

ü Eğerşirketeyenibirortakgirmişse,girmetarihindenöncedoğmuşolsabile,şirketinborçlarındanve taahhütlerindendiğerortaklarlabirliktemüteselsilensorumluolacaktır,buadişirkettekidüzenlemeninaksinebirdüzenlemedir.Bununaksiniöngörendüzenlemelerdeancakiçilişkidesözkonusuolabilir.

MADDE236-(1)Ortaklar,şirketinborçvetaahhütlerindendolayımüteselsilenvebütünmalvarlığıilesorumludur.

(2) Şirkete yeni giren kişi, girme tarihinden evvel doğmuş olsa bile, şirketin borçlarından vetaahhütlerindendiğerortaklarlabirliktemüteselsilenvebütünmalvarlığıilesorumludur.

(3) Birinci ve ikinci fıkralaraaykırı olarak sözleşmeyekonan şartlar, üçüncükişilerhakkında geçerliolmaz.

MADDE237- (1)Şirketinborçvetaahhütlerindendolayıbirinciderecedeşirket sorumludur.Ancak,şirketekarşıyapılanicratakibisemeresizkalmışveyaşirketherhangibirsebeplesonaermişise,yalnızortakveyaortaklabirlikteşirketaleyhinedavaaçılabilirvetakipyapılabilir.

(2) Yukarıdaki hükümler, ortakların kişiselmallarına ihtiyati haciz koymayamani değildir. Bu fıkrahükmüncekonulmuşbulunanihtiyatihacizlerhakkındaİcraveİflasKanununun264üncümaddesininbirincifıkrasındaöngörülen süre, birinci fıkranın ikinci cümlesihükmünceortağakarşı davaveya takibebaşlamayetkisinindoğduğutarihtenitibarenişlemeyebaşlar.Bununlaberaber,ihtiyatihaciztutanağınıntebliğindenitibarenkanunisüreiçindeşirketekarşıtakibeveyadavayabaşlanmadığıtakdirdeihtiyatihacizdüşer.


50

VIII. Hafta

15.03.2016(AYSUÜNAL’INNOTLARINDANALINTDIR)

TakasYasağı

Şirketinbirineborçluolmasıdurumundaortaklardanbirideokişidenalacaklıiseveyabunun tam tersi söz konusuyda, böyle bir durumda takas yoluna başvurulamaz. Bununlabirliktebudurumunistisnasımevcuttur;öncekiderssaydığımızortaklarınsorumluluğunun2.dereceden1.dereceyeçıktığıdurumlarda,takastalepedilebilecektir.

OrtaklarArasındaDeğişiklik(Girme,Ölüm,Çıkma,Çıkarılma)

GirmeKolektifşirketortaklarınayenibirortağıneklenmesidurumundaBorçlarKanunu’nun

adi şirkete ilişkin hükümleri uygulanır ve dolayısıyla oybirliği ile bir sözleşme değişikliğigerekecektir.Bununlabirlikteyenibirortağınşirketegelmesiortaklarcayasaklanabilir.

Ölüm

Kolektif şirket ortaklarından birinin ölümü halinde durum, sözleşmede mirasçılarailişkinhükümolupolmamasınagöreikişekildeincelenmelidir;

MADDE242-(1)Şirketeborçluolankimsebuborcunuortaklardanbirindenolanalacağıiletakasedemez.(2) Birortakdakişiselalacaklısınaolanborcunuşirketinaynıkişidekibiralacağıiletakasedemez.(3) Bunakarşılıkşirketinbiralacaklısıaynı zamandaortaklardanbirininkişiselborçlusu ise237ve240 ıncımaddeler gereğince ortağın şirket borcundan dolayı şahsen takip edilebildiği andan itibaren hem şirketalacaklısıhemdeortaktakashakkınıhaizdirler.

MADDE 253- (1) Şirket sözleşmesinde şirketin ölen ortağın mirasçılarıyla devam edeceğine ilişkindüzenlemeyoksa,mirasçılarladiğerortaklarınoybirliğiilevereceklerikararüzerineşirketbunlarınarasındadevamedebilir.Mirasçılarveya içlerindenbirişirkettekalmayarazıolmazlarsa,diğerortaklar,ölenortağınrazı olmayan mirasçılarına düşen payları ödeyerek onları şirketten çıkarır ve aralarında şirkete devamedebilirler.Budurumdasağkalanortaklardanbirininşirketindevamınaonayvermemesisebebiyleoybirliğisağlanamadığıtakdirdeşirketsonaerer.(2) Şirketin,ölenortağınmirasçılarıyladiğerortaklararasındakollektifşirketolarakdevamedeceğihakkındaşirketsözleşmesindehükümvarsa,mirasçılarkollektifsıfatıylaşirketedevamedipetmemekteserbesttirler.Mirasçılarşirketindevametmesiniisterlerse,diğerortaklarbuisteğikabuletmekzorundadır.Ancak,kollektifsıfatıylaşirkettekalmakistemeyenmirasçıvarsa,ölenortağınpayındankendisinedüşentutarilekomanditerolarakşirketekabuledilmesiniönerebilir.Diğerortaklarbuöneriyikabuletmekzorundadeğildir.Mirasçılarşirketekollektifortakveyakomanditerolarakgiripgirmeyecekleriniortağınölümtarihindenitibarenüçayiçindeşirketeihbaretmelidir.Durumunşirketeihbarınakadar,mirasçılarşirkettekomanditerolarakkalmışsayılırlar.Busüreiçindeihbardabulunmamışolanmirasçılar,süreninsonaermesindenitibarenkollektifortaksıfatınıalırlar.


51

Sözleşmede mirasçılara ilişkin bir hüküm yoksa, mirasçılar ve diğer ortaklarınoybirliğiyle karar vermesi halinde şirket devam edebilir veya mirasçılar şirkete gelmekistemiyorsa bunlara payları verilerek şirketten çıkarılabilir, böylece kalan ortaklarla şirketdevam edebilecektir. Ancak sağ kalan ortaklardan bir tanesi bile şirkete devam etmekistemezseşirketsonaerecektir.Şirketsözleşmesindemirasçılarailişkinhükümvarsa;mirasçılarbunauyarakkollektifşirkete ortak olarak şirketin devamını istiyoruz derlerse ortaklar bunu kabul etmekzorundadırlar.Mirasçıeğerkollektifşirkettedevametmekistemediğinisöylersebumirasçıyapayı verilerek şirketten ayrılması sağlanabilir ve şirket diğer ortaklarla devam eder. İkinciihtimal olarakmirasçı şirketin komandit şirkete dönüşmesini ve kendisinin de komanditerortakolarakdevametmesiniisteyebilirancanbudurumdadiğerortaklarbuteklifikabuletmekzorundadeğildirler.Eğerkabulederlerseşirketoybirliğiylekomanditşirketedönüştürülür.

Mirasçılar,ölümüngerçekleşmesindenitibaren3ayiçerisinde,şirketekollektifşirketortağıolarakveyakomanditşirketedönüşmesitaleplerinibildirmekzorundadırlar.Mirasçınınşirkete yapacağı ihbara kadar, sözleşmede hüküm varsa, mirasçı komanditer ortaksayılmaktadır.Eğer3ayiçindeherhangibirihbardabulunmamışsa,sözleşmedenhükümvarsao haldemirasçıkollektifşirketortağıolarakdevamedecektir.

Çıkma Eğer şirket sözleşmesinde çıkmanın koşulları ayrıca düzenlenmediyse, adi şirketinçıkmayailişkinhükümleriuygulanacaktır.Adişirkethükümleriniuygulanıyorsavesözleşmedeherhangibirhükümyoksa,oybirliğiylekararalınmasıgerekmektedir.

ÇıkarılmaTTK madde 245 vd. ve 254 vd. hükümlerinde çıkarılmaya ilişkin hükümler

düzenlenmiştirancakçıkarılmayauygulanacakhükümlerayrıcasözleşmeylededüzenlenebilir.

ÇıkarılmaNedenleri;

1. Ortağıniflası:Bunormaldebirşirketinsonaermenedenidir,ancakoybirliğihalindebuortağınşirkettençıkarılmasıveşirketindevametmesimümkündür.Sözleşmeyebununaksinebirhükümdekoyulabilir.

2. Şirketin feshini ihbar eden ortağın çıkarılması: Süresiz şirket sözleşmelerindeortaklardanbirtanesifesihihbarındabulunmuşsabudurumdadiğerortaklarbuortağıçıkararakşirketindevamınakararverebilirler.

MADDE254-(1)Ortaklardanbirininiflasıhâlinde,müflisortakşirkettençıkarılabilir.Butakdirdeşirketdiğerortaklararasındadevamedervemüflisinpayı,masayaödenir.Şukadarki, sözleşme ileortaklarınbuhakkıkaldırılabilir.

MADDE256-(1)Süresizşirketlerdeortaklardanbirişirketinfeshiihbarındabulunduğutakdirde,diğerortaklarfeshikabuletmeyerek,oortağışirkettençıkarıpşirketinkendiaralarındadevametmesinekararverebilirler.(2)Birincifıkrahükmü,birortağınkişiselalacaklısının248veya249uncumaddelergereğinceitirazveyafesihhakkınıkullanmasıhâllerindedegeçerlidir.(3)Butakdirdeşirketindevamedeceğineilişkinkarar,alacaklıyatebliğedilirveborçluortakfaaliyetdönemisonundaşirkettençıkarılır.


52

3. Ortağınkişiselalacaklısınınşirketinfeshiniistemesi:Ortağınkişiselalacaklısı,ortağınmalvarlığına, daha sonra şirketteki kar payına başvurmuş ancak bunlar ortağınborçlarınıkarşılamamışsatasfiyepayınahacizkoydurulabilirvebudurumda6ayonceihbarda bulunmak ve hesap dönemi sonunda hüküm ifade etmek üzere şirketintasfiyesiniisteyebilir.İşteböylebirdurumdaşirketinsonaermemesiiçinborçluolanortakşirkettenoybirliğiyleçıkartılabilir.

4. Haklısebeplefeshiisteyenortağınçıkarılması:Birortağınşirketinyönetimişlerindeveyahesabınçıkarılmasındaşirketeihanetetmişolması;kendisinedüşenasligörevleriveborçlarıyerinegetirmemesi;kişiselmenfaatleriuğrunaşirketinticaretunvanıveyamallarınıkötüyekullanması;süreklihastalıkveyabaşkanedenlerleüzerinealdığıişleriyerinegetirememesihaklısebepoluşturandurumlardurveTTKmad.245hükmündedüzenlenmiştirvebuhükmegörekendisindefesihsebebidoğmuşortağındavahakkıbulunmamaktadır.

Diyelimki ikiortaklıbirkollektif şirkettehaklı sebepsözkonusuvebirortakdiğerinikasadanparaçaldığıiçinçıkarmakistiyor.İşteböylebirdurumunadişirkettegerçekleşmesimümkündeğildirancakkolektifşirkettemümkündürvebudurum257.Maddededüzenlenmiştir.Bununlabirlikteortakhaklısebepsonucuşirkettençıksabilemakulbirsureiçindeyenibirortağınalınmasıgerekir.

ÇıkmaveÇıkarılmanınSonuçları

Çıkmaveçıkarılmanınsonuçları,TTKmad.260-264hükümleriarasındadüzenlenmektedir.

• MADDE260-(1)Şirkettençıkanveyaçıkarılanortağınpayı,şirketsözleşmesindeaksinehüküm yoksa, çıkmanın istendiği veya ortağın çıkarıldığı, uyuşmazlık hâlinde karartarihineenyakıntarihtekişirketvarlığıesasalınarakhesaplanır.

• MADDE261-(1)Çıkarılanveyaçıkanortak,260ıncımaddeuyarıncahesaplananpayınışirkettenancaknakdenalabilir.

• MADDE262- (1)Çıkanveyaçıkarılanortağın260 ıncımaddedeyazılıkurallaragörehesaplanacak payı, şirket sözleşmesinde gösterilen tarihte ve şirket sözleşmesindehükümyoksaayrılmadansonraçıkarılacakilkbilançotarihindeödenir.(2) Çıkarılanveyaçıkanortakayrılmatarihindenöncegirişilenişlertasfiyeedilmedikçeşirkettekisermayepayınıalamaz.

MADDE249- (1) Bir ortağın kişisel alacaklısı, borçlunun kişiselmallarından ve133üncümaddegereğinceşirkettekikârpayındanalacağınıalamazsa,tasfiyesonundaborçluortağadüşecekpayahacizkoydurmayavealtı ay önce ihbardabulunmak vehesap yılı sonu için hüküm ifade etmeküzere, şirketin feshini istemeyeyetkilidir.(2)Mahkemecefeshekararverilmezdenönce,şirketveyadiğerortaklarborcuöderlerse,fesihdavasıdüşer.

MADDE 257- (1) Yalnız iki kişiden oluşan bir kollektif şirkette, ortaklardan birinin şirkettençıkarılmasını gerektiren haklı sebepler varsa, diğer ortağın istemi üzerine mahkeme fesih vetasfiyeye karar vermeksizin şirketin bütün iş ve işlemleri, varlıkları, alacak ve borçlarıyla davacıortağa bırakılmasına ve diğer ortağın şirketten çıkarılmasına karar verebilir. Bu hâlde, çıkarılanortakhakkında262ncimaddehükmüuygulanır.


53

• MADDE 263- (1) Çıkarılan veya çıkan ortak, ayrılmadan önce başlamış olan işlerindoğrudandoğruyasonuçlarıolanhakveborçlarakatılır.

(2) Çıkarılan veya çıkan ortak, evvelce başlanmış işlerin kalan ortaklartarafından faydalı sayılacak şekilde tamamlanmasına ve bir sonuca bağlanmasınaengelolamaz.Ancak,sözkonusuişlerinhementasfiyesimümkünolamadığıtakdirdeçıkan veya çıkarılan ortak, her faaliyet dönemi sonunda, o yıl içinde bitirilen işlerinhesaplarını ve devam etmekte olan işlemlerin o tarihteki durumu hakkında bilgiverilmesiniisteyebilir.

• MADDE264-(1)Şirketinborçlarıiçin,şirketalacaklılarınınortaklarailerisürebilecekleriistemhakları,ortağınşirkettenayrılmasının,şirketinsonaerdiğininveyaiflasınınilanedildiğinin Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde yayımlanmasından itibaren üç yılgeçmesiyle zamanaşımına uğrar; ancak, niteliği nedeniyle, alacağın daha kısa birzamanaşımınabağlandığıdurumlardaozamanaşımısüresiuygulanır.(2) Alacak ilandan sonramuaccel olursa, zamanaşımımuacceliyet anından itibarenişlemeyebaşlar.(3) Bumaddedeöngörülenzamanaşımıortaklarınbirbirlerinekarşıolanalacaklarınauygulanmaz.

• MADDE 265- (1) Hakkını elde etmek için sadece paylaşılmamış şirket malvarlığınabaşvuran alacaklıya karşı, 264 üncü maddede yer alan üç yıllık zamanaşımı ilerisürülemez.(2) Bir ortak, şirketin ticari işletmesini devralırsa, alacaklılara karşı üç yıllıkzamanaşımını ileri süremez. Buna karşılık, devralma sebebiyle ayrılan ortaklarhakkındaborcunnaklihükümlerinegöreikiyıllıkzamanaşımıuygulanır.Üçüncükişininticari işletmeyi alacak veborçlarıyladevralması hâlinde iki yıllık zamanaşımı geçerliolur.

• MADDE266-(1)Varlığınısürdürenşirketeveyadiğerbirortağakarşızamanaşımınınkesilmesişirkettenayrılanortağakarşızamanaşımınınkesilmesisonucunudoğurmaz.

KollektifŞirketinSonaErmesiTTKmad.245hükmündedüzenlenmektedirveşirketininfisahıvefesihiolmaküzere

ikiyeayrılır.

İnfisahnedenleri:§ Şirketsüresininsonaermesi

o Eğerortaklarbusüredensonradaişletmeyiişletmeyedevamederlerseartıkbuşirketsüresizşirketedönüşmüştür.

§ Şirketamacınıngerçekleşmesiyadaamacıngerçekleşmesininimkansızhalegelmesi§ Konkordatoilesonuçlansadahişirketiniflası§ Şirket sermayesinin tamamının veya 2/3nün kaybedilemsine rağmen sermayenin

tamamlanmasınaveyagerikalansermayeyleyetinilmeyekararverilmemişolması§ Ortaklardanbirinin iflası halindebukişi de şirketten çıkarılarak şirketindevamının

sağlanamamasıdurumu§ Ortağınkısıtlanması.

o Kanundaaçıkbirhükümbulunmadığındankısıtlananortağınşirkettençıkartılıpşirketinfaaliyetinedevametmesininmümkünolmadığınıkabulediyoruz.

§ Birleşme/devralma(tasfiyesizolarakinfisah)§ Ortaklardanbirininölümüveyasözleşmedeöngörülendiğernedenler


54

Fesihnedenleri:§ Ortaklarkararıilefesih(oybirliği)§ Mahkemekararı

o Hakim,haklı sebeplerdenbir tanesiningerçekleştiğinehükmederseo zamanşirketin mahkeme kararıyla feshi gündeme gelir. Kuruluştaki eksikliklernedeniyledemahkemedenşirketinfeshiistenebilir.

§ Ortaklardanbirininfeshiihbardabulunması.o Adişirkethükümleriburadadageçerliolur.Süresizşirketlerde6ayöncesinden

feshiihbaryapmaksuretiyleşirketisonaerdirebilirler(buortağınçıkarılmasıdamümkün).Sürelişirkettede,eğerbuhusussözleşmedesaklıtutulmuşsa,feshiihbaryapılabilir.

§ Ortaklığın süresinin uzaması halinde alacaklının bu duruma itirazı varsa, alacaklınınitirazışirketisonaerdirir.

§ Ortağınkişiselalacaklısınınşirketinfeshiihbarı

SonaErmeninSonuçları

ü Şirkettasfiyesürecinegirer.Tasfiyeaşamasınagirmekleberaberşirketinamacıartıkticariişletmeişletmektentasfiyeişleminedönüşmüştürvebununlasınırlıdır.

ü Şirketinsonaermesiyleberaberortaklarmutlakabudurumuticaretsicilinetescilveilanlayükümlüdürler.Eğeriflasvarsabuyükümlülükiflasmemurunaaittir.Tescilsonaermebakımındankurucudur.

ü Yöneticivetemsilcilerinyönetimyetkilerikalkar,buyetkilertasfiyememurunaverilir.ü Ortaklarınsorumluluklarıikinciderecedenbirincidereceyeçıkar.ü Ticaretunvanına“tasfiyehalinde”diyebirifadekoyulur.

TasfiyeAşaması

Tasfiyeyi tasfiyememurlar gerçekleştirir. Tasfiyememurunun kim olacağı ise şirketsözleşmesiyleöncedenbelirlenmişolabilir veyaortaklar karar alarakbirini tasfiyememuruolarakatayabilirler.Bukararınverilmesiiçinşirketinsonaermesininbeklenmesinedegerekyoktur. Eğer ortaklar tasfiye memuru atanması konusunda anlaşamıyorlarsa şirketinmerkezinin bulunduğu yer asliye ticaretmahkemesinden tasfiyememuru atanması istenir.Tasfiye memurları gerekirse ortakların oybirliğiyle görevden alınabilir ve tasfiye işlemisırasındaişlediklerihaksızfiillerdendolayışirketekarşısorumludurlar.

Bütünbelgeler (ticaridefter,envanter,yazışmalar…)birarayatoplanırveardındanşirketin bilançosuhazırlanır. Bubilançohazırlandıktan sonra şirketin kendi alacakları tahsiledilir,şirketinmallarıparayaçevrilerekbualınanparalarlaborçlarödenir.Borçlardansonraartık yapacağımız bir şey kalmadıysa ortakalara sermaye paylarını geri verebiliriz. Bunuyaptıktan sonra eğer hala daha para varsa o zaman ortaklara tasfiye payları dağıtılacaktır.Bunlardansonratasfiyesonaermiştirveşirketticaretsicilindenterkinettirilir.


55

ADİKOMANDİTŞİRKET

Adikomanditşirketinamacı,ticariişletmeişletmektirvekomandite-komanditerortakolmaküzere iki türortağıvardır.Komanditerortaklar sınırlı sorumlu,komanditeortaklarsasınırsızsorumluortaklardırvekomanditeortaklarsadecegerçekkişlerolabilirler.Birşirketinkomanditşirketolabilmesiiçinbuikiortağındabiraradabulunması,ticariişletmeişletmesiveticaretunvanıkullanmasızorunludur.

Komanditer ortaklar koymayı taahhüt ettikleri sermaye payıyla sorumludurlar vebunlar için rekabet yasağı da söz konusu değildir. Kişisel emek ve ticari itibarlarını şirketesermaye olarak koyamazlar, yönetim ve temsilde yer alamazlar, adları ticaret sicilinde yeralamazvedenetimhaklarısınırlıdır.Bununlabirliktesözleşmedehükümvarsataciryardımcısıolarakatanabilirler.Komanditerortaksorumluluğuiseanonimşirketortağınabenzer;çünküonlar da yalnızca getirmeyi taahhüt ettiği sermayeyle sorumludurlar. Komanditer ortak,komanditşirkethakkındayapılanicratakibininsemeresizkalmasıveyaşirketinsonaermesihalindesermayeborcununhenüzödenmemişolankısmındandolayıalacaklılarakarşısorumluolacaktır.Komanditerortakgetirmekleyükümlüolduğusermayenin¼’ünütescilde,gerikalankısmını ise2yıl içindegetirebilir.Sonaermesözkonusuolduğundaşirketalacaklarınakarşıgetirmediğimiktardansorumludur.Komanditerortağınsınırlısorumluolmasınınistisnalarısözkonusudur.

17.03.2016

KomanditerOrtağınSınırlıSorumluluğununİstisnaları• Eğer komanditer ortağın adı ticaret unvanında almışsa, bu durumda sınırlı

sorumluluktan sınırsız sorumluluğa geçecektir; çünkü komandit şirketin ticaret unvanındakomanditeortaklarınadıyeralmalıır.

• Komanditerortak,kendiisteğiylesınırsızsorumluluğubenimseyebilir.• Komanditer ortak, tacir yardımcısı olduğunu bildirmeksizin şirket adına işlemlerde

bulunursave3.kişideiyiniyetliyse,sorumluluğusınırsızsorumluluğageçecektir.• Şirket sözleşmesindeki unsurlarda biri eksik olduğu zaman adi şirket hükümleri

uygulanacağı için komanditer ortağın sorumluluğu da bir adi şirket ortağı olarak sınırsızsorumlulukolacaktır.

YönetimveTemsil

Komandit şirketlerde yönetim ve temsil yetkisi, komandite ortaktadır. Komanditerortağınyönetimdeveyatemsildekuralolarakbirgörevibulunmamaktadır,fakatşirketintaciryardımcısı olarak atanabilir. Komanditer ortak, bir komandite ortak gibi şirket deftelerinidilediği gibi inceleyemez; çünkü komanditer ortak bakımından bir rekabet yasağıgetirilmemiştir,denetimhakkıdasınırlıdır.


56

OrtaklarArasındaDeğişiklik

Kolektifşirkettenesöylediysek,komanditeortaklariçindegeçerlidir.Komanditerortağınortaklıktançıkmasıkolaydır,ancakyinedebununiçinbirortaklık

kararı alınması gerekir. Komanditerortağınölümü ile şirket sonaermez,mirasçıları devameder.Peki3komanditeortak,1komanditerortakolsavekomanditerortakölsebudurumdaneolur?Budurumdaşirketartıkbirkolektifşirketedönüştürülebilirveyayenibirkomanditerortakalınabilir.Tamtersidurumdadayenibirkomanditeortakalınabilirveyaşirketlimitedşirketedönüştürülebilir.Yanibirkomanditşirketolduğuzamanmutlakabirkomanditevedeyanındakomanditerortakbulunmakzorundadır,askihaldebubirkolektifşirketolacaktır.

Tasfiyebakımındandakolektifşirketiçindedediysekkomanditşirkettedegeçerlidir.

ANONİMŞİRKET

Bugünekadarincelediğimizşirketlerhepşahısşirketleriydi,ortaklarşirketborçlarındansorumluydu ve şirketin paylara bölünmesi söz konusu değildi ancak artık farklı sulardayüzüyoruz. TTK mad. 329 hükmünden 563. madde hükmüne kadar anonim şirketdüzenlenmektedirvebizibolcauğraştıracakoldukçaönemlibirşirkettürüdür,tanımıise329.maddede yapılmıştır her zaman olduğu gibi bize şirketin unsurları ile ilgili önemli ipuçlarıvermektedir.

AnonimŞirketinGenelÖzellikleri

Ø Anonimşirketlerdeşirketinborçlarındandolayıortaklarınhiçbirsorumluluğuyokturveortakların tek görevi, şirkete gelirken belli bir sermaye getireceğini taahhüt etmektir. Yanisermayeyi getirmek bile değil, bunu taahhüt etmek yeterlidir ve buna tek borçluluk ilkesidenir.

Ø Ortaklar, faaliyet dönemi sonunda şirketin karına görebelli bir para karşılığı alırlar.Şirketin borçlarından dolayı sorumluluk ise şirketin kendisinindir. İşte bu nedenle, şirketinmalvarlığınınkorunmasıbüyükönemtaşımaktadır.

Ø Şirketin malvarlığının içinde yer alan pek çok unsurdan en önemlisi, şirketinsermayesidir. Sermaye dediğimiz şey, A.Ş. kurulurken her bir pay sahibinin getirdiğisermayelerintoplamdeğeridir.Şirketkurulurkenelimizdeböylebirtoplamvardırvebununsabit olarak tutulması gerekir ki şirket borçlandığı zaman alacaklılar bu sermayeyebaşvurabilsin.Şirketkurulduğuzamansermayevemalvarlığıeşittir.Şirketbüyüdükçesermayesabit kalır, malvarlığı gittikçe büyür ve sermayeyi geçer. İşte bu durumun sonucu olarak,anonim şirketi incelerken göreceğimiz hükümlerin neredeyse hepsinin ortak amacı, busermayeninkorunmasıdır.

MADDE329-(1)Anonimşirket,sermayesibelirlivepaylarabölünmüşolan,borçlarındandolayıyalnızmalvarlığıylasorumlubulunanşirkettir.

(2) Paysahipleri,sadecetaahhütetmişolduklarısermayepaylarıileveşirketekarşısorumludur.


57

Ø Anonim şirketlerülke ekonomisi için de çok önemlidir; çünkü bir kişinin cebindekimünferit para ile büyük bir yatırım yapması oldukça zordur, ancak bu para ile bir anonimşirketeortakolduğuzamanbüyükyatırımlarakatkıdabulunabilir.Zatendahaönceyenidenyapılanmalarda da söylediğimiz gibi, kanun şahıs şirketlerini de olabildiğince sermayeşirketlerinedönüştürmeyiamaçlamaktaıdır.

Ø Anonim şirketlerde organsal yönetim söz konusudur ve olmazsa olmaz iki organıbulunmaktadır.Birinciorganışirketiyönetenvehertürlüidariişlemiyürütenyönetimkurulu,diğeriysegenel kuruldur.Organsal yönetim sayesinde şirketin yönetimininprofesyonellerebırakılmasıimkanıdoğmaktadır.

Ø Holdingleşmeyeçokmüsaittir(büyükbiranaşirketinaltındayavruşirketler).Ø Hisselerimenkul kıymetleşebilir, yeni senede bağlanabilir; böylece payın rahatlıkla

tedavüledebilmesisağlamaktır.Ø TTK’dadüzenlenenA.Ş.’leregenelliklekapalıanonimşirketadıverilir.Eğerbuanonim

şirketbüyüdüyseveartıkhalkaaçılmak istiyorsa,HalkaAçıkAnonimŞirket (HAAO)halinegelerek,SerPKveonunikincildüzenlemelerinetabiolacaktır.Ayrıca,birBİOolanSPKdahalkaaçık anonim şirketler üzerinde büyük bir denetim yetkisine sahiptir; çünkü bunlarınekonomideetkisiçokbüyüktür.DiyelimkibuHAAOborsayagirmekistiyor,budurumdaBorsaİstanbul’agider(BİST)vepaylarınıkoteettirir.

Ø Bankalar ve sigorta şirketleri de birer anonim şirkettir ancak kendi kanunları iledüzenlenmişlerdir.TTK’da,çok ilginç ikihükümvar;330ve340.Hükümvebuhükümler ilkçıktığındaherkesçıldırdı.Buradadiyorki,özelhükümlervarsaönceliklebunlaruygulanırveboşluklarTTKiledoldurululur,buradabirproblemyok.340isediyorki“Esassözleşme,buKanununanonimşirketlereilişkinhükümlerindenancakKanundabunaaçıkçaizinverilmişsesapabilir.Diğerkanunların,öngörülmesineizinverdiğitamamlayıcıesassözleşmehükümleriokanunaözgülenmişolarakhükümdoğururlar.”Budatamtersibirhüküm.Yanibuikihüküm,birbirinetamamenzıthükümlerolduğuiçinçıldıraninsanlarçoktartıştıancakartıktartışmalarçözüldü.SonuçolarakneolursaolsuneğerbirAŞileilgiliolarakbirözeldüzenlemevarsa,oözelhükümuygulanacaktır,yani330.Maddehükmü.

AnonimŞirketinUnsurları

Anonim şirket bir tür ticaret şirketi ve bir sermaye şirketidir, tüzel kişiliğibulunmaktadır.

Sermayeunsuru:Sermayesibelirlidir,belirlilikilkesisözkonusudur(muayyenlikilkesi).Yanişirketinsermayesi,ticaretsicilinetesciledilmişbellibirsermayeyiifadeedervebumiktarenaz50.000TLolmakzorundadır;eğerkayıtlısermayebiçimibenimsenmişsebumiktar100.000olaraköngörülmüştür.

Paylarabölünmüşsermaye:Herbirpayınasgarideğeri1kuruştur,yanipayınillakibirdeğeriolacaktır,itibarideğerden(nominaldeğer)yoksunpayolamaz.Payların itibarideğerlerinintoplamı,şirketinsermayesineeşittir. İtibarideğerpayın üzerinde yazan değerdir ve hiçbir zaman değişmez. Daha sonra şirketbüyüdükten sonra ortaklardan biri ortaklıktan çıkmak isterse, 10.000 lirayaaldığı bu payı 20.000 liraya satabilir, buna payın ikincil piyasa değeri denir,ancaküzerindeyazanitibarideğerihala10.000liradır.

10.000

10.000

10.000

10.000

10.000

10.000

10.000


58

Primli Pay (Agio): Primli pay çıkartabilmesi için, bunun pay henüz ilk defa çıkartılırkenöngörülmüşolmasıgerekmektedir,yaniprimancakilkbaştapaylaroluşurkenöngörülebilir.Diyelim ki payın 10.000 liralık itibari değeri var; işte biz şirket sözleşmesine koyulacak birhükümle,şirketkurulurkenbunun15.000lirayasatılabileceğiniöngörebiliriz.Bupayınsatınalınmasıhalindeitibarideğerolan10.000liraserameyeyeeklenir,5.000liralıkkısmaiseprimadıverilir.Bukısımşirketinyedekakçedediğimiz,kötügünler içinayırdığıparalaraeklenir.Primlipay,ancakveancakşirketkurulurkençıkartılabilir.

PayTürleri

NakdiPay-AyniPayPayınkarşılığındanakdibirdeğergetirildiysenakdipay,aynibirdeğergetirildiyseayni

pay söz konusudur. Kural olarak bir anonim şirkette hem nakdi pay, hem de ayni paygetirilebilir.Bununlabirlikte,özelolarakdüzenlenbazıanonimşirketlerbakımındanaynipaygetirilemez,bunlardabankalarveHAAO’lardır.

AdiPay-PrimliPayİtibari değerinden daha yüksek bir bedelle çıkartılan paya primli pay denir, 347.

Maddede düzenlenmiştir. Primli pay çıkarıtılabilmesi içinmutlaka esas sözleşmede hükümbulunmasıveyagenelkurulunbuyöndebirkararalmasıgerekir.Eğeritibarideğerüzerindençıkartılanbirpayvarsa,bunadaadipayadıverilir.

Çıplak-SenetliPayPayhissesenedinebağlandıysasenetlipay,aksihaldeçıplakpayadınıalacaktır.Payın

senedebağlanmışolmasıisetedavülünükolaylaştırır.Hempaysahibirahatlıklagiripçıkabilir,hemhakkayıplarınınönlenmesisözkonusuolur.KapalıA.Ş.’lerbakımından486/2hükmünegöre,eğerhamilineyazılıbirhissesenediçıkarılacaksa,paybedelinintamamenödenmesindenitibaren3ay içerisindeçıkarılmalıdır. İkincibirhükümisenamayazılıhissesenetlerindedir.Eğernamayazılıbirhissesenedininçıkarılmasınıazınlıktalepediyorsa,şirketbunuçıkarmakzorundadır.

§ Azınlık(MinorityShareholders):Sermayenin%10’unuoluşturanpaysahiplerineazınlıkadıverilir(birkişidenfazlaolabilir).

AdiPaylar-İmtiyazlıPaylarEsas sözleşmeye hüküm koymak suretiyle, A.Ş.’te bazı paylara ayrıcalık tanınması

mümkündür,böylecebupaylaraTTK’nıntanıdığıhaklardandahafazlahaktanınmışolur.478.Maddeye göre, imtiyaz kar payında, tasfiye payında, oy hakkında, rüçhan hakkındasağlanabilir.Paydaimtiyazınöngörülebilmesiiçin,bununmutlakailkesassözleşmedeyadadaha sonradan gerçekleşecek bir esas sözleşme değişikliğiyle sağlanması gerekir. İmtiyazınsağlanması için,payların itibarideğerlerininaynıolmasıgerekmektedir.Diyelimkielimizde1000liralıkve10.000liralıkpaylarvar.İmtiyaz,ancak1000liralıkpaylararasındaveya10.000liralıkpaylararasındasağlanabilir.


59

BedeliÖdenmiş-ÖdenmemişPayNakdi sermayenin şirkete sermaye olarak getirilmesi usulü 344.maddede

düzenlenmiştir.Eğeranonimşirketenakdibirpaygetirileceksekanunenistisnaibirkolaylıksağlanmıştır. Koyulması taahüt edilen sermayenin dörtte biri getirildiği takdirde geri kalanmiktar şirketin kuruluşundan itibaren iki sene içerisinde ödenebilir. Kuruluşta tümügetirildiyse, bedeli ödenmiş bir paydan bahsederiz, yok eğer tümü getirilmemiş bir paysabedeliödenmemişpaydenir.2senedolmayayakınyönetimkurulunakdisermayegetirmesigerekenortaklara çağrıdabulunur ve “Paranızı getirin artık” der. Bu çağrıya ise“apel” adıverilmektedir.

IX. Hafta

22.03.2016

SermayeSistemleri

1. EsasSermaye:Esassözleşmedebirmiktarsermayegösterilirveticaretsicilinetesciledilir. Eğer miktarı bunu değiştirmek istiyorsak, TTK’ya ilişkin hükümleri izlemekdurumundayız(473vd).

2. Kayıtlı Sermaye: Eskiden sadeceHAAO’lar için söz konusuyken, artık kapalı anonimşirketler için de geçerli bir sermaye çeşididir. Kayıtlı sermayede, eğer genel kurulyönetimkurulunabiryetkiverirse (en fazla5yıl içinverebilir), yönetimkuruluesassermayedeiçinöngörülenprosedürleri izlemeksizintanınanyetkidegösterilensınırakadarsermayeyiçıkarmahakkınasahiptir.Busisteminseçilmesiiçin,şirketinbaşlangıçsermayesienaz100.000tlolmalıdır.Yönetimkurulununtanınansınırakadarçıkardığısermayeyedeçıkarılmışsermayedenir.

AnonimŞirketinAmacıveKonusu

Kolektifşirketinbirticariişletmeişletmekgibibirzorunluluğuvardı,anonimşirketteise böyle bir zorunluluk yoktur ancak herhangi bir ekonomik amaç ve konu için kurulmuşgerekir. Bu amaç ve konu ise kanun tarafından yasaklanmamış her türlü amaç ve konuolabilecektir.

EskiTTK’daultraviresdediğimizolayvardıveşirketişletmekonusudışındaişyaparsabuişlemgeçersizsayılıyordu.YeniTTK’daiseultraviresilkesikalkmıştırancakbazıalanlardahalenetkilidir.Artık işletmekonusudışındayapılan işlemlerdegeçerlidir ancakbu işleminyapıldığı 3. kişi, bu işlemin işletme konusu dışında olduğunu biliyorsa veya bilebilecekdurumundaysa,karşıtarafbuişlemingeçersizliğiniilerisürebilecektir.


60

AnonimŞirketinTicaretUnvanıHeranonimşirketinbirticaretunvanıolmakzorundadırveçeşitolarakbirkonuticaret

unvanıdır.Çekirdekkısmınıişletmekonusuve“anonimşirket/A.Ş”kelimelerioluşturur.Eğerunvandabirgerçekkişiadıvesoyadıyeralıyorsa,“A.Ş”kısaltmasıyapılamaz,“anonimşirket”diye yazılmalıdır. Bu ticaret unvanı sadece TTK’da değil, aynı zamanda “ticaret unvanlarıhakkında tebliğ”de de düzenlenmektedir. İşletme konusunu gösteren ibarelerde de hiçbirşekilde kısaltma yapılamaz. Eğer bu anonim şirkette başka şirketin sermayelerine katılmahedefleniyorsabubirholding demektir, ve ticaret unvanındada “holding” kelimesinin yeralması gerekir. Şirket ortadan kalkarsa ve ticaret unvanı ticaret sicilinden silinirse, silinenticaretunvanı,5yılsüreylebaşkabirticaretunvanıolaraktesciledilemez.

AnonimŞirketteSorumlulukAnonim şirket, 3. Kişilere karşı yalnızca malvarlığıyla sorumludur. Ortaya konulan

sermayemiktarıvemalvarlığıolaraknevarsa,3.Kişileryalnızcabunabaşvurabilirler.Anonimşirketalacaklısı,hiçbirşekildeortaklarınkişiselmalvarlığınabaşvuramaz.

AnonimŞirketteSermayeUnsuruSermayeunsuru,anonimşirketinpasifindeyeralanbirunsurdur.Bununpasifteyer

almasınınnedeni,busermayemiktarınıpaysahiplerindenyatırımolarakalmasıveşirketsonaerdiğinde,bunuortaklaraiadeborcualtındaolmasıdır.

AnonimŞirketteÖnemliİlkelerAnonimşirketiniyivesistemliişlemesineyönelikgetirilmişolandörttemelbağlayıcıilke

bulunmaktadırvebunlarınyanındabirdebağlayıcılığıbulunmayanbir ilkeolarakkurumsalyönetimilkesigetirilmiştir;

1. Çoğunlukİlkesi(A.Ş’dekararlarçoğunluklaalınırveoybirliği,ancakistisnaihallerdemevcuttur)

2. Eşitİşlemİlkesi(Herpaysahibieşitişlemetabitutulacaktır)a. İstisna:imtiyazlıpaylar

3. Dürüst Resim İlkesi (Şirketin finansal tablolarının (bilanço+gelir tablosu) objektif,dürüst,anlaşılırveşeffafbirbiçimdehazırlamasıgerekmektedir.)

4. MalvarlığınınKorunmasıİlkesi

Kurumsal Yönetim İkesi (CorporateGovernance): 2001 yılındaAmerika’dameydana gelenkrizdensonraOECDtarafındankurumsalyönetimilkeleriçıkarılmıştır,bunlaryalnızcailkedirve uyulması zorunlu değildir. Bunlar bağlayıcı nitelikte olmamakla birlikte, olması gerekenhukukbakımındanbirdüzenlemedirveTTK’dadakurumsalyönetimilkelerineyönelikolarakşeffafyönetim,finansaltablolarınhukukauygunolarakhazırlanması,dışardanyönetimkuruluüyeleriseçilmesigibihükümlerdebuilkelerinbenimsendiğinigörmekteyiz.

MalvarlığınınKorunmasıİlkesiTTK’da getirilen bir dizi kural ile, yatırımcılar tarafından getirilen sermaye ve

kazançlarınmümkünolduğuncaanonimşirketininbünyesindetutulmasıamaçlanmıştır.Şimdimalvarlığınınkorunmasınıamaçlayanbukurallarıtektekinceleyeceğiz.


61

1. Ayni Sermayenin Bilirkişilerce Değerlendirilmesi: Anonim şirkete bir ayni sermayegetirilirken,bunundeğerininasliyeticaretmahkemesitarafındaatananbirbilirkişitaradındantespitedilmesigerekir.

2. İtibariDeğerinAltındaPayÇıkarılamaması:Diyelimki50.000TL’likbirsermayelibirşirketin1000tanepayıvarvedolayısıylaherbirpayın itibarideğeri50tl. İştebupaylar,30 lirayapiyasayaçıkarılamaz,satılamaz.Aksihaldesermayenineksikoluşmasıtehlikesidoğacaktır.

3. Kanuna Karşı Hile: Kurulmuş, tescil edilmiş ve tüzel kişiliği haiz bir anonim şirket sözkonusuysabu şirket kurulduktan itibaren2yıl içindebir işletmeveyaayındevralmakveyakiralamak isteniyorsa ve bunun bedeli sermayenin 1/10’unu aşan bir bedelse, bu işleminyapılabilmesi içingenelkurulunonayıgerekir.Genelkurulunvereceğibuonaydaadiyetersayılarakadardeğil,sermayeninenaz%75’inioluşturanpaysahipleritarafındanverilmelidir.Böylebiralımveyakiralamagerçekleştiğizaman,yönetimkurulununisteğiüzerinemahkemebirbilirkişiatarvebubilirkişialınacakayınveyaişletmeiçinbirdeğerbiçer,budeğergenelkurulasunulurvegenelkurulunonayıardındanticaretsicilinetesciledilir.

4. FaizÖdemeYasağı:Paysahiplerininyaptığıyatırımlarsonucundaanonimşirket,birbankagibiyatırımcılarıfaizvereceğimdiyerekteşvikedemez.Bununtekisehazırlıkdönemifaizidirancak bunun için da kanunun 510. Maddede öngördüğü çeşitli kriterler bulunmaktadır.Hazırlıkdönemifaiziesassözleşmedeöngörülmüşolmalıdırveya sermayeartırımınailişkinkararda bulunmalıdır. Bu karada da faiz ödemelerinin en geç ne zaman yapılacağıbelirlenmelidir.

MADDE 343- (1) Konulan ayni sermaye ile kuruluş sırasında devralınacak işletmelere veayınlara,şirketmerkezininbulunacağıyerdekiasliyeticaretmahkemesinceatananbilirkişilercedeğerbiçilir.Değerlemeraporunda,uygulanandeğerlemeyöntemininsomutolayınözellikleribakımındanherkesiçinenadilveuygun seçim olduğu; sermaye olarak konulan alacakların gerçekliğinin, geçerliğinin ve 342 nci maddeyeuygunluğununbelirlendiği,tahsiledilebilirlikleriiletamdeğerleri;ayniolarakkonulanhervarlıkkarşılığındatahsisedilmesigerekenpaymiktarıileTürkLirasıkarşılığı,tatminedicigerekçelerlevehesapvermeilkesininicaplarınagöreaçıklanır. Bu rapora kurucular (…)(1) ve menfaat sahipleri itiraz edebilir. Mahkemenin onayladığı bilirkişi kararıkesindir.(1)

MADDE347-(1)İtibarîdeğerindenaşağıbedellepayçıkarılamaz.Paylarınitibarîdeğerindenyüksekbirbedelleçıkarılabilmeleriiçinesassözleşmedehükümveyagenelkurulkararıbulunmalıdır.

MADDE356-(1)Şirketintescilindenitibarenikiyıliçindebirişletmeveyaaynın,sermayeninondabiriniaşanbirbedel karşılığında devralınmasına veya kiralanmasına ilişkin sözleşmeler, genel kurulcaonaylanıp ticaret siciline tesciledilmedikçegeçerliolmaz.Busözleşmelerinonaylanmasındanvetescilindenönce,bunlarınifasıamacıylayapılmışolanödemelerdâhil,hertürlütasarrufgeçersizdir.

(2)Genelkurulkararını vermedenönce,yönetimkurulunun istemiüzerineşirketinbulunduğuyerasliyeticaretmahkemesinceatanacakbilirkişi,şirkettarafındandevralınacakyadakiralanacakişletmeveayınlaradeğerbiçer.Raporresmîniteliktaşır.

(3)Toplantıvekararnisabına421incimaddeninüçüncüvedördüncüfıkralarıuygulanır.(4)Sözleşmegenelkurulunonaykararıylabirliktetescilveilanolunur.(5)Şirketinişletmekonusunuoluşturanveyacebrîicrayoluylaiktisapedilenayınveişletmelerhakkındabumadde

hükmüuygulanmaz.


62

5. Şirketinkendihissesenetlerinibelirlibiroranınüzerindeedinmesi/taahhütetmesiyasağı:Şirketkendipayınıgerisatınalırsabuçokanlamsızbirdurumolurvebununhiçbiryararıolmaz;çünkü bir anonim şirkete dışarıdan gelir gelmesi lazımdır. Dolayısıyla bu genel kurala göreşirket,nekendipayınıkendikendineiktisapedebilirnedetaahhütedebilir.

6. Paylarınrehnedilmesi/iktisapedilmesiyasağı:Paylarınrehnedilmesive iktisapedilmesi,belirlibiroranınüzerindekipaylarbakımındanyasaklanmıştır.Sermayenin1/10’unuaşmayanorandapaylar iktisapverehinedilebilir,ancakbununyapılabilmesigenelkurulun,yönetimkurulunuyetkilendirmesi (ençok5sene içinyapılabilir)gerekmektedirvebuyetkilendirmesırasında bazı sınırlar çizer ve der ki “iktisap edebileceğin veya rehin olarak koyabileceğinpaylarınmax.değeribudurvesenbupaylarabusınırlariçindeödemeyapabilirsin”.

MADDE509-(1)Sermayeiçinfaizödenemez.(2) Kârpayıancaknetdönemkârındanveserbestyedekakçelerdendağıtılabilir.(3) Kâr payı avansı, Sermaye Piyasası Kanununa tabi olmayan şirketlerde, Gümrük ve Ticaret

Bakanlığınınbirtebliğiiledüzenlenir.MADDE510-(1)İşletmenintambirşekildefaaliyetebaşlamasınakadargeçecekhazırlıkdönemiiçin

pay sahiplerine, Türkiye Muhasebe Standartlarına uygun olmak koşuluyla, özellikli varlık niteliğindekiyatırımlarınmaliyetineyüklenmeküzere,belirlibirfaizödenmesiesassözleşmedeöngörülebilirvebudönemlesınırlıolmaküzere,faizödemelerininengeçnezamanakadarsüreceğibelirtilir.

(2) İşletmeyenipaylar çıkarılarakgenişletilecekolursa, sermayeninartırılmasınadairolankararda,yenipaysahiplerine,özelliklivarlıkniteliğindekiyatırımlarınmaliyetineyüklenmeküzere,belirlibirsüreyleengeçyeniyatırımınişletmeyealındığıgünekadarfaizödenmesikabulolunabilir.

MADDE388-(1)Şirketkendipaylarınıtaahhütedemez.(2)Üçüncükişininveyabiryavruşirketinkendiadınafakatşirkethesabınaşirketinpayınıtaahhütetmesi,şirketin

kendipayınıtaahhütetmesisayılır.(3)Birinciveikincifıkralaraaykırıharekethâlinde,sözkonusupayları,kuruluştakurucular,sermayeartırımlarında

yönetimkuruluüyeleritaahhütetmişsayılırvebunlarpaybedellerindensorumluolurlar.Kanunaaykırıtaahhütteherhangibir kusurları bulunmadığını ispat eden kurucular ve sermaye artırımlarında yönetim kurulu üyeleri sorumluluktankurtulurlar.

(4)Birinciveüçüncüfıkrahükümlerianaşirketinpaylarınıtaahhütedenyavruşirketlerekıyasyoluylauygulanır.Sözkonusupaylaryavruşirketinyönetimkuruluüyeleritarafındantaahhütedilmişkabulolunur.Üyelerpaybedellerindensorumludur.

MADDE379-(1)Birşirketkendipaylarını,esasveyaçıkarılmışsermayesininondabiriniaşanveyabirişlemsonundaaşacakolanmiktarda,ivazlıolarakiktisapverehinolarakkabuledemez.Buhüküm,birüçüncükişininkendiadına,ancakşirkethesabınaiktisapyadarehinolarakkabulettiğipaylariçindegeçerlidir.

(2) Paylarınbirincifıkrahükmünegöreiktisapveyarehinolarakkabuledilebilmesiiçin,genelkurulunyönetimkurulunuyetkilendirmesişarttır.Ençokbeşyıliçingeçerliolacakbuyetkide,iktisapveyarehinolarakkabuledilecekpaylarınitibarîdeğersayılarıbelirtilerektoplamitibarîdeğerleriylesözkonusuedilecekpaylaraödenebilecek bedelin alt ve üst sınırı gösterilir. Her izin talebinde yönetim kurulu kanuni şartlarıngerçekleştiğinibelirtir.

(3) Birinciveikincifıkralardakişartlaraekolarak,iktisapedilecekpaylarınbedelleridüşüldüktensonra,kalanşirketnetaktifi,enazesasveyaçıkarılmışsermayeilekanunveesassözleşmeuyarıncadağıtılmasınaizinverilmeyenyedekakçelerintoplamıkadarolmalıdır.

(4)Yukarıdakihükümleruyarınca,sadece,bedellerinintümüödenmişbulunanpaylariktisapedilebilir.(5) Yukarıdaki fıkralarda yeralan hükümler, ana şirketin paylarının yavru şirket tarafından iktisabı

hâlindedeuygulanır.Paysenetleriborsadaişlemgörenşirketlerhakkında,SermayePiyasasıKuruluşeffaflıkilkeleriilefiyatailişkinkurallaryönündengereklidüzenlemeleriyapar.


63

Buyasağınbaşka istisnalardabulunmaktadır. TTKmad.381hükmünegöreeğer şirketinpaylarını derhal iktisap etmesi veya rehin etmesi gerekiyorsa, bunu genel kurulun yetkisiolmadandayapabilir,ancakyazılıbirbeyanlabelirtmelidir.

Bunun dışındaki diğer istisnalar da TTK mad. 382 ve 383 hükümlerinde sayılmıştır.Şirketinsermayeindirimiyapmasıvealacağınıncebri icrayoluylatahsiligibidurumlardadaşirket,kendihisselerinigerialabilecektir.

Bununla birlikte bu mecbur kaldığı durumlarda eline geçen kendi hisselerini elindetutamazvebunları,devirlerimümkünolduğuandaveherhaldeiktisaplarındanitibaren3yıliçerisindeelindençıkarmakzorundadır.

Bu istisnaihalleregirmeyendurumlardaşirketkendipayınıhukukaaykırı şekildeeldeettiyse,budurumda6ayiçersindemutlakaelindençıkarmalıdır,aksihaldesorumlulukdavasıvecezaihükümlergündemegelecektir.

ü Şirketingeriedindiğipaylar,şirkettegenelkuruldaoyhakkıvermez.

MADDE381-(1)Birşirket,yakınveciddibirkayıptankaçınmakiçingerekliolduğutakdirde,kendipaylarını,379uncumaddeyegöregenelkurulunyetkilendirmeyeilişkinkararıolmadandaiktisapedebilir.

(2)Paylarınbuyollaiktisabıhâlindeyönetimkuruluilkgenelkurula;a)İktisabınsebepveamacı,b)İktisapedilenpaylarınsayıları,itibarîdeğerlerinintoplamıvesermayeninnekadarınıtemsilettiği,c)Bedeliveödemeşartları,hakkındayazılıbilgiverir.

MADDE382-(1)Birşirket,379uncumaddehükümleriilebağlıolmaksızın;a) Esas veya çıkarılmış sermayesinin azaltılmasına ilişkin 473 ilâ 475 inci madde hükümlerini

uyguluyorsa,b) Küllîhalefiyetkuralınıngereğiyse,c) Birkanunisatınalmayükümündendoğuyorsa,d) Bedellerinin tümüödenmişolmak şartıyla ve cebrî icradan,bir şirket alacağının tahsili amacına

yönelikse,e) Şirket,menkulkıymetlerşirketiyse,kendipaylarınıiktisapedebilir.

MADDE383-(1)Birşirket,bedellerinintamamıödenmişolmakşartıyla,kendipaylarınıivazsıziktisapedebilir.

(2)Birincifıkrahükmü,yavruşirket,anaşirketinpaylarınıivazsıziktisapettiğitakdirdedekıyasyoluylauygulanır.

MADDE384-(1)382ncimaddenin(b) ilâ(d)bentlerive383üncümaddehükümlerinegöre, iktisapedilen paylar, şirket için herhangi bir kayba yol açmadan devirleri mümkün olur olmaz ve her hâldeiktisaplarından itibarenüçyıl içindeeldençıkarılırlar;meğerki,şirketinveyavruşirketinsahipolduklarıbupaylarıntoplamışirketinesasveyaçıkarılmışsermayesininyüzdeonunuaşmasın.

MADDE385- (1)379 ilâ381incimaddelereaykırıbirşekildeiktisapedilenveyarehinolarakalınanpaylar, iktisapları veya rehin olarakkabulleri tarihinden itibarenen geç altı ay içindeeldençıkarılır ya daüzerlerindekirehinkaldırılır.


64

7. Şirketin tek pay sahibi kendi olacak şekilde paylarını iktisap edememesi: Böyle birdurumda zaten şirketin artık bir pay sahibi olmayacak ve ortada bir anonim şirketolmayacaktır.

8. Sermayenin Geri Ödenmesi Yasağı: Şirkete pay sahibi olarak gidip pay alan kimse,karşılığında belli bir sermaye verdiyse bunu geri isteyemez, olsa olsa payını başka birinedevredebilecektir.(483/3?)

9. ŞirketleİşlemYapmaYasağı:Yönetimkuruluüyelerininşirketleişlemyapmasıkuralolarakyasaklanmıştır,eğeryapacaklarsadamutlakagenelkuruldanizinalmalarıgerekmektedir.

10. Kurucular Beyanı: Şirketi kuranların bir beyan hazırlaması gerekir ve bu beyanda nasılkurulduğu, sermayenin nasıl getirildiği vb. gibi herşey açıklanacaktır. Kurucular bu beyanıimzalar ve bununla bağlanırlar, böylece daha sonradan sorumluluktan kurtulma şanslarıkalmamıştır.Buesassözleşmeninyanındagetirilmişfazladanbirgüvenlikönmeliişlevigörür.

11. Şirketeborçlanmayasağı:Busadeceyöneticileriçindeğil,tümpaysahipleriiçingetirilmişbiryasaktır.358.Madde,paysahibininşirketeborçlanmayasağınıdüzenlemektedirvekuralolarakpaysahibi, şirkettenborçalamaz.Buhüküm,zaman içerisindedeğişimeuğramışbirhükümdür. Eskiden şirketler, yıl sonu bilançolarında açıkları kapatmak için bunları paysahiplerine verdikleri borçlar gibi gösterirlerdi ve bu şekilde bilanço rahatlamış olurdu,ardından yeni TTK’da 358. Maddenin getirilmesiyle bu pay sahiplerine borç verilmesiyasaklandı.GetirilenbuyasağaKayseriliişadamlarıçokitirazettivehükümtekrardeğiştirildi.Artıkkuralolarakortaklar şirketeborçlanamazlar,ancakeğer sermaye taahhüdüborçlarınıyerine getirmişlerse ve şirketin serbest yedek akçeleriyle birlikte karı geçmiş yıl zararlarınıkapatabiliyorsa ortaklar şirkete borçlanabilirler. Yani bu yasağın kapsamı büyük ölçüdedaralmıştır.

395. Maddedeiseyönetimkurulununşirketeborçlanmasınıyasaklamıştırvebuyasakda ikilibirayrıma tabi tutularakdüzenlenmiş;pay sahibiolanyönetimkuruluüyesi vepaysahibiolmayanyönetimkuruluüyesiayrıincelenmiştir.Kanundiyorki,paysahibiolanyönetimkuruluüyesizaten358.Maddeyetabidir.Paysahibiolmayanyönetimkuruluüyeleriiseşirkete

MADDE 395- (1) Yönetim kurulu üyesi, genel kuruldan izin almadan, şirketle kendisi veya başkası adınaherhangibirişlemyapamaz;aksihâlde,şirketyapılanişleminbatılolduğunuilerisürebilir.Diğertarafböylebiriddiadabulunamaz.

MADDE349-(1)Kuruculartarafından,kuruluşailişkinbirbeyanimzalanır.Beyan,dürüstbirşekildebilgivermeilkesinegöre,doğruveeksiksizolarakhazırlanır.Beyanda,aynisermayekonuluyor,birayınyadaişletmedevralınıyorsa,bunlaraverilecekkarşılığınuygunluğuna;butürsermayeninvedevralmanıngerekliliğine,bunlarınşirketeolanyararlarınailişkinbelgeli,gerekçelivekesinifadeliaçıklamalaryeralır.Ayrıca,şirkettarafındaniktisapedilenmenkulkıymetlerle,bunlarıniktisapfiyatları,sözkonusumenkulkıymetleriçıkaranlarınsonüçyıllık,gereğindekonsolidefinansaltablolarınındeğerlemelerineveçözümlenmelerineilişkinbilgiler,şirketinyüklendiğiönemlitaahhütler,makinavebenzerlerimallarınve herhangi bir aktif değerin alımına ilişkin bağlantılar, fiyatlar, komisyonlar ile her türlü borçlar, emsalleriylekarşılaştırılarak,açıklanır.(2) Ayrıca,kurucularatanınanmenfaatlergerekçeleriylebeyandayeralır.Kimlerinhalkaarzamacıylanemiktardapaytaahhütettiği,paytaahhüdündebulunanlarınbirbirleriileilişkileri;bunlarbirşirketlertopluluğunadâhilbulunuyorlarsa,toplulukileilişkileri,(…)(1)diğerhizmetverenlereödenenücretler,emsalleriylekarşılaştırmayapılarak,beyandaaçıklanır.

MADDE358-Paysahipleri,sermayetaahhüdündendoğanvadesigelmişborçlarınıifaetmedikçeveşirketin serbest yedek akçelerle birlikte kârı geçmiş yıl zararlarını karşılayacak düzeyde olmadıkça şirketeborçlanamaz.


65

hiçbir şekilde borçlanamazlar, hatta bunların akrabaları, pay sahibi olmayan yakınları daşirketeborçlanamazlar,şirketbukişileriçinkefalet,garantiveteminatveremez,sorumlulukyüklenemez, bunların borçlarını devralamaz, şirket bunları yapmışsa da bu yönetim kuruluüyeleriveyayakınlarışirketinödeyemediğiborçlarıiçindoğrudantakipedilebilecektir.

12. Rekabet yasağı: Anonim şirkette rekabet yasağı, yönetim kurulu üyeleri içindüzenlenmiştirveortaklarınrekabetyasağıbulunmamaktadır,istedikleriniyapabilirler.Budakoşullu bir yasaktır; çünkü genel kurul izin verdiği takdirde YK üyeleri bu işleregirişebileceklerdir. Bu yasağa aykırı davranılması halinde ise 3 seçimlik hakmevcuttur; buüyelerden tazminat istenebilir, yapılan işlem şirket adına sayılabilir veya işlemden doğanmenfaatlerşirketeaitsayılabilir.Buhaklarhakdüşürücüsüreyetabiidirvesözkonusuişleminöğrenilmesindenitibaren3ayveherhalde1yıliçindekullanılmalıdır.

13. Iskat (OrtaklıktanÇıkarma):Ortakların şirketeolan tekborçları, sermaye taahhütleriniyerinegetirmektir.Eğeortaklar,butaahhütleriniyönetimkurulununçağrılarınarağmenyerinegetirmezlerse,bukişilerinortaklıktançıkarılmasımümkündür.Budurumdaşirketinbirihtardabulunmasına gerek kalmadan, kişi temerrüde düşmüş sayılacaktır. Temerrüde düştüktensonra hala ödemiyorsa yönetim kurulu ortağı iştirak taahhüdünden ve yaptığı kısmiödemelerdenkaynaklıhaklarındanyoksunbırakmayaveonuçıkarıpyerinebaşkabirortakalmaya karar verme yetkisine sahiptir. Ancak şirket bunu yapmayı seçerse bu durumdaihtarada bulunması gerekecektir. Şirket pay sahibini çıkarmak istemiyorsa, temerrüt faiziödenmesiniisteyebilirveesassözleşmedebirsözleşmecezasıöngörülmüşse,bunundayerinegetirilmesigerekir.

MADDE395-(2)(Değişik:26/6/2012-6335/17md.)Paysahibiolmayanyönetimkuruluüyeleriileyönetimkuruluüyelerininpaysahibiolmayan393üncümaddedesayılanyakınlarışirketenakitborçlanamaz.Bukişileriçinşirketkefalet,garantiveteminatveremez,sorumlulukyüklenemez,bunlarınborçlarınıdevralamaz.Aksihâlde, şirkete borçlanılan tutar için şirket alacaklıları bu kişileri, şirketin yükümlendirildiği tutarda şirketborçlarıiçindoğrudantakipedebilir.(3)202ncimaddehükmüsaklıkalmakşartıyla,şirketlertopluluğunadâhilşirketlerbirbirlerinekefilolabilirvegarantiverebilirler.(4) BankacılıkKanunununözelhükümlerisaklıdır.

MADDE 396- (1) Yönetim kurulu üyelerinden biri, genel kurulun iznini almaksızın, şirketin işletmekonusunagirenticari iş türündenbir işlemikendi veyabaşkasıhesabınayapamayacağıgibi,aynıtürticariişlerleuğraşanbirşirketesorumluluğusınırsızortaksıfatıyladagiremez.Buhükmeaykırıharekettebulunanyönetimkuruluüyelerindenşirkettazminatistemekteveyatazminatyerineyapılanişlemişirketadınayapılmışsaymaktaveüçüncükişilerhesabınayapılansözleşmelerdendoğanmenfaatlerinşirketeaitolduğunudavaetmekteserbesttir.

(2) Bu haklardan birinin seçilmesi birinci fıkra hükmüne aykırı harekette bulunan üyenin dışındakiüyelereaittir.

(3) Buhaklar,sözkonusuticari işlemlerin yapıldığınıveyayönetimkuruluüyesinindiğerbirşirketegirdiğini,diğerüyelerinöğrendikleritarihtenitibarenüçayveherhâldebunlarıngerçekleşmesindenitibarenbiryılgeçincezamanaşımınauğrar.

(4) Yönetimkuruluüyelerininsorumluluklarıylailgilihükümlersaklıdır.


66

14. Şirket,tahhütedilensermayeödenmedenhamilineyazılıçekyazamaz

15. Malidurumunbozulmasıhalindeuygulanacaközeltedbirler:Bumadde3kademelibirsistem öngörmüştür ve şirketin mali durumu bozuluyorsa ne yapması gerektiğinidüzenlemektedir. Şirket işlerkenş şirketin sermayesinin yarısı kaybolmuşsa bu durumdayönetim kurulu genel kurulu derhal toplantıya çağırır ve bir çözüm bulunmasını ister(olağanüstütoplantı).Bugenelkuruldaalınabilecektümtedbirlerdüşünülürvemalvarlığınınkorunması amaçlanır. İkinci aşamada, sermayenin 2/3’ünün gitmiş olması söz konusudur.Buradadagenelkurultoplanacaktırveşukararlaralınabilir;geriyekalan1/3ileşirketindevametmesi, eksilen sermayenin tamamlanması veya şirketin feshedilmesi. Genel kurul, bu 3karardan birini alacaktır. Üçüncü aşama ise borca batıklıkdır. Bilançodan aktiflerin şirketinborçlarını karşılamaya yetmediği anlaşılırsa, yönetim kurulu bu durumu hemen şirketinbulunduğuyerasliyeticaretmahkemesinebildirirveşirketiniflasını ister.Dolayısıylaşirket,kenditedbirlerinikendisialmışolacaktır.

MADDE482- (1) Sermayekoymaborcunu süresi içinde yerine getirmeyenpay sahibi, ihtaragerekolmaksızın,temerrütfaiziödemekleyükümlüdür.

(2) Ayrıca, yönetim kurulu, mütemerrit pay sahibini, iştirak taahhüdünden ve yaptığı kısmiödemelerden doğan haklarından yoksun bırakmaya ve söz konusu payı satıp yerine başkasını almaya vekendisineverilmişpaysenedivarsa,bunlarıiptaletmeyeyetkilidir.İptaledilenpaysenetlerielegeçirilemiyorsaiptalkararı35incimaddedeyazılıgazetedeveayrıcaesassözleşmeninöngördüğüşekildeilanolunur.

(3) Esassözleşmeyle,paysahipleri,temerrüthâlinde,sözleşmecezasıödemeklezorunlututulabilirler.(4) Şirketintazminathaklarısaklıdır.II-IskatusulüMADDE 483- (1) Kanunun 482 nci maddesinin ikinci ve üçüncü fıkralarının uygulanabilmesi için,

yönetim kurulu tarafından, mütemerrit pay sahibine, 35 inci maddede yazılı gazete ile esas sözleşmeninöngördüğüşekildeilanyoluylaşirketininternetsitesindedeyayımlanacakbirmesajlaihtardabulunulur.Buihtarda,mütemerritpaysahibinintemerrüdekonuolantutarıbirayiçindeödemesi,aksihâlde,ilgilipaylarailişkinhaklarındanyoksunbırakılacağıvesözleşmecezasınınisteneceğibelirtilir.

MADDE485-(2)Namayazılıpaysenetlerininhamilineyazılıpaysenetlerinedönüştürülebilmesiiçinpaylarınbedellerinintamamenödenmişolmasışarttır.

MADDE376- (1) Son yıllık bilançodan, sermaye ile kanuni yedekakçeler toplamının yarısının zararsebebiyle karşılıksız kaldığı anlaşılırsa, yönetim kurulu, genel kurulu hemen toplantıya çağırır ve bu genelkurulauygungördüğüiyileştiriciönlemlerisunar.

(2) Sonyıllıkbilançoyagöre,sermayeilekanuniyedekakçelertoplamınınüçteikisininzararsebebiylekarşılıksızkaldığıanlaşıldığıtakdirde,derhâltoplantıyaçağrılangenelkurul,sermayeninüçtebiriileyetinmeveyasermayenintamamlanmasınakararvermediğitakdirdeşirketkendiliğindensonaerer.

(3) Şirketin borca batık durumda bulunduğu şüphesini uyandıran işaretler varsa, yönetim kurulu,aktiflerinhemişletmenindevamlılığıesasınagörehemdemuhtemelsatışfiyatlarıüzerindenbirarabilançoçıkartır. Bu bilançodan aktiflerin, şirket alacaklılarının alacaklarını karşılamaya yetmediğinin anlaşılmasıhâlinde,yönetimkurulu,budurumuşirketmerkezininbulunduğuyerasliyeticaretmahkemesinebildirirveşirketiniflasınıister.Meğerki,iflaskararınınverilmesindenönce,şirketinaçığınıkarşılayacakveborcabatıkdurumunu ortadan kaldıracak tutardaki şirket borçlarının alacaklıları, alacaklarının sırasının diğer tümalacaklılarınsırasındansonrakisırayakonulmasınıyazılıolarakkabuletmişvebubeyanınveyasözleşmeninyerindeliği,gerçekliğivegeçerliliği,yönetimkurulutarafındaniflasistemininbildirileceğimahkemeceatananbilirkişilercedoğrulanmışolsun.Aksihâldemahkemeyebilirkişiincelemesiiçinyapılmışbaşvuru,iflasbildirimiolarakkabulolunur.


67

16. İflasınertelenmesi:

17. Riskinerkensaptanmasıveyönetimi

18. KanuniBağlam:

19. Kurucularınözelmenfattleri:

Tek Kişilik Anonim Şirket: Çok önemli ve Türk ekonomisinin sahip olduğu pek çok değerikorumaya yarayanbir işlevi vardır. Bununmümkünolmasıyla anonim şirketin kuruluşunda%111’likvelimitedşirketlerde%76’lıkbirartışgörülmüştürveözellikleyabancıyatırımcılarınkendibaşlarınapiyasayagirmelerineolanaksağlamıştır.Dahaöncebelittiğimizgibitekkişilikşirket söz konusu olduğu zaman sözleşme, esas taahhütname adını alır; çünkü tek kişitarafındanhazırlanmaktadır. Şirketin yönetimve temsilinde,her türlü işleminyazılı şekildeyapılması gerekir. Eğer yönetim kurulu da tek kişiden oluşuyorsa, ibra gündemegelemeyecektir.

MADDE377-(1)Yönetimkuruluveyaherhangibiralacaklıyeninakitsermayekonulmasıdâhilnesnelvegerçekkaynaklarıveönlemlerigösterenbiriyileştirmeprojesinimahkemeyesunarakiflasınertelenmesiniisteyebilir.BuhâldeİcraveİflasKanununun179ilâ179/bmaddeleriuygulanır.

MADDE 378- (1) Pay senetleri borsada işlem gören şirketlerde, yönetim kurulu, şirketin varlığını,gelişmesinivedevamınıtehlikeyedüşürensebeplerinerkenteşhisi,bunun içingerekliönlemlerileçarelerinuygulanmasıveriskin yönetilmesiamacıyla,uzmanbirkomitekurmak,sistemi çalıştırmakvegeliştirmekleyükümlüdür. Diğer şirketlerde bu komite denetçinin gerekli görüp bunu yönetim kuruluna yazılı olarakbildirmesihâlindederhâlkurulurveilkraporunukurulmasınıizleyenbirayınsonundaverir.

(2) Komite,yönetimkurulunaherikiaydabirvereceğirapordadurumudeğerlendirir,varsatehlikelereişareteder,çarelerigösterir.Rapordenetçiyedeyollanır.

MADDE 491- (1) Bedeli tamamen ödenmemiş nama yazılı paylar, ancak şirketin onayı iledevrolunabilir;meğerki,devir,miras,mirasınpaylaşımı,eşlerarasındakimalrejimihükümleriveyacebrîicrayoluylagerçekleşsin.

(2) Şirket,sadece,devralanınödemeyeterliliği şüpheli ise ve şirketçe istenenteminatverilmemişseonayvermeyireddedebilir.

MADDE 348- (1) Şirketi kurdukları sırada harcadıkları emeğe karşılık olarak kuruculara, para vebedelsizpaysenedivermekgibişirketsermayesininazalmasısonucunudoğurabilecekbirmenfaattanınamaz.Buhükmeaykırıesassözleşmehükümlerigeçersizdir.Ancak,dağıtılabilirkârdan519uncumaddeninbirincifıkrasındayazılıyedekakçe ilepaysahipleri için yüzdebeşkârpayıayrıldıktansonrakalanınen çokondabiriintifasenetleribağlamındakurucularaödenir.

(2) Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra kurulan anonim şirketler, pay senetlerini halka arzetmedenöncekurucuintifasenetlerini,herhangibirbedelödemedeniptalederler;aksihâldeintifasenetlerikendiliğindengeçersizsayılır.

(3) Dağıtılabilecekkârmevcut ise şirketkârındağıtılmamasını kararlaştırmışolsa bilekurucu intifasahipleriesassözleşmedeöngörülenkârpaylarınıalırlar.


68

X. Hafta

29.03.2016

AnonimŞirketinKurulumu

Anonimşikrietinkurulmasıiçintekbirortakdahiyeterlidirvesabitbirasgarisermayegetirilmelidir,buasgarisermayemiktarıise50,000TL’dir.Anonimşirketinkuruluşunda,eskikanunzamanında iki tipkuruluşyönetimindenbahsederdik;anikuruluşvetedricikuruluş.TedricikuruluşyeniTTK’yaalınmadı;çünküortaklartarafındansermayenin%10’ununtaahhütedilmesivegeriyekalanmiktariçinhalkabaşvurulmasıanlamınageliyorduvebuyöntemdepektercihedilmiyordu.Anikuruluşise,sermayenintamamınınınortaklartarafındantaahhütedildiğidurumdurvegünümüzdebuuygulanmaktadır.

Anikuruluşdakendiiçindeikiyeayrılır;basitkuruluşveniteliklikuruluş.Basitkuruluş,sermayeninortaklarcanakitolarakgetirilmesianlamınagelir.Bununlabirlikteeğerniteliklibirkuruluş varsa ayni sermaye getirilmiş demektir ve daha nitelikli işlemler yapılmasıgerekecektir.

YeniTTK,aslında346.Maddesindeanikuruluşunyanındabirkuruluşyöntemidahagetirmiştirvetedricikuruluşabenzemektedir,ancakbirşirketinhalkaaçılması içinmutlakaSerPK’dan izin alınması gerekmektedir, aksi halde halka açılamaz.Dolayısıyla her ne kadarhalkaaçılmalıbiraçılıştürübugündedüzenlenmekteisedebunundaSPKnedeniyleçokdauygulamasıyoktur,buyüzdenbizdebuaçılıştürününçokdetayınainmeyeceğiz.

AnonimŞirketinKurulmasıİçinGerekenUnsurlar1. Kurucu: Bir anonim şirket kuruluyorsa,mutlaka bir kurucunın bulunması gerekir ve

kurucunun tanımı da 337. Madde hükmünde tanımlanmıştır, “pay taahhüt edipsözleşmeyi imzalayan gerçek ve tüzel kişiler” anlamına gelir. Normalde ortakolunabilmesi için sermaye getirilmesi gerekir fakat anonim şirketlerde söz konusudeğerinoandagetirmesigereklideğildir,budeğerintaahhütedilmesiyeterlidir.İştebunedenleanonimşirketleilgilihükümlerinçoğunda“taahhüt”kelimesigeçmektedir.Bukurucubirkişideolabilir,birdençokdaolabilirvekurucununfiilehliyetinesahipolması gerekir. Aksi halde yasal temsilcileri aracılığıyla işlemleri yapacaktır. Kurucu,taahhüt veesas sözleşme imzalama işlemlerini bir 3. Kişi hesabına yapıyorsa, bu3.Kişilerdesorumlulukbakımındankurucusayılacaktır.

2. KuruluşBelgeleri:Bunlareskidençokayrıntılıdeğildi,ancakyenikanundaçokfazlavedetaylı kuruluşbelgeleriöngörülmüştür.Kuruluşa ilişkinbubelgelerin, şirketçe5yılboyuncasaklanmasıgerekmektedir(tacirindefterlerininsaklanmasüresinormalde10yıldıancakbunlarsadecekuruluşailişkinolduğuiçin5yılsaklanmasıyeterlidir).

MADDE337-(1)Paytaahhütedipesassözleşmeyiimzalayangerçekvetüzelkişilerkurucudur.(2) Kurucular,birinci fıkradayazılı işlemi,üçüncübirkişininhesabınayaptıkları takdirde,bukişidekuruluştandoğansorumlulukbakımındankurucusayılır.Sözkonusuüçüncükişi,kendisihesabınaişgörenkimseninbildiğiveyabilmesigerekenbirhususukendisininbilmediğiniilerisüremez.

MADDE336-(1)Esassözleşme,kurucularbeyanı,değerlemeraporları,ayınveişletmedevralınmasınailişkinolanlardadâhilolmaküzere,kurulmaktaolanşirketle,kurucularvediğerkişilerleyapılanvekuruluşlailgiliolansözleşmeler(…)(1)kuruluşbelgeleridir.Bunlar,sicildosyasınakonulurvebirernüshalarışirkettarafındanbeşyılsüreylesaklanır.


69

a. EsasSözleşmeb. KurucularBeyanı:Esassözleşmeimzalandıktansonrakurucular,bubelgeyletek

tek neler yapıtıklarını, dışarıdan okuyan birinin de kolaylıkla anlayabileceğişekildeaçıkladığıbelgedir,3.kişileribilgilendirmeamacıtaşır.Amaç,özellikleşirketinmalvarlığıunsurlarınınnasılbirarayagetirildiğiniortayakoymaktadırvemalvarlığınınkorunmasınahizmeteder.

c. DeğerlemeRaporları:Bilirkişilercehazırlanan,şirketegetirilenaynisemrayenindeğerinin nasıl tespit edildiği, hangi yöntemlerin kullanıldığı, o sermayeninneden uygun olduğunu gösteren belgedir. İleride çıkacak bir uyuşmazlıkta,sermayenindeğerininiyibiçildiğinikanıtlayacakniteliktebirbelgedirvebudamalvarlığınınkorunmasınahizmetetmektedir.

d. Diğer Belgeler: Yazışmalar, mal alım satım sözleşmeleri, faturalar vb.belgelerdir.

Kurucuların Özel Menfaati: 348. Maddede düzenlenmektedir (malvralığının korunmasıilkelerinden biri). Buna göre kuruluşta, kuruculara şirketin sermayesini kayba uğratacakherhangibirmenfaatsağlanamaz.Bununlabirliktebununbiristisnasıvardırvebudaşirketinmalvarlığınazararvermez.Kurucularaintifasenediverilirvebusayedekurucular,ileridepaysahibiolmasalardahişirketkaredincekardanbellibirmiktarpayalacaklardır.FakatyeniTTKhükümlerinegörekurulanbirAŞvarsavebuAŞ,eğerhalkaaçılıyorsabuintifasenetleriniiptaletmekzorunudadır.

Ø EskidenherA.Ş.kuran,bakanlığagidiyorduveizinistiyordu.Busistem2003senesindeterk edildi fakat aynı zamanda bakanlık bir tebliğ yayınladı ve bazı anonim şirketlerinkuruluşununhalendahaiznetabiolmasıgerektiğinibelirtti(bankalar,HAAOgibi).Dolayısıylabizdekuruluştaizinsistemitamolarakkalkamamıştır,buyüzdenkuruluştakisistemeistisnalınormatifsistemadıverilmektedir.Bakanlığınizninetabiolanşirketler,sermayeartırımısözkonusuolduğundayinebakanlıktanizinalmakzorundadır.

KuruluştaYapılacakİşlemler

§ EsasSözleşmeninHazırlanması§ İmzalarınNoterdeTasdikEdilmesi§ BakanlıktanİzinAlınması(Bakanlığıntebliğinebağlışirketleriçin)§ KurucuİşlemveÖnortaklık

o TTKmad.335hükmündedüzenlenmektedir.Bunagöreşirketesassözleşmesihazırlandıysa, burada şartsız olarak pay taahhüt edildiyse, sözleşmeninimzalanmasıveimzalarınnoterdetasdikiileşirketkurulmuşolurvebukurucuişlemdir, ancak bu aşamada henüz bir anonim şirket yoktur; çünkü henüzticaretsicilinetesciledilmemiştir.İştebunoktada,birönortaklıkkurulmuşturvebuönortaklık,şirketticaretsicilinetesciledilecenekadardevamedecektir,bununhukukiniteliğiisegerekçedeöğretiyebırakılmıştırveöğretiyegöreisebu önortaklığın hukuki niteliği, bir adi şirkettir. Şirket ticaret siciline tesciledildiğiandabuönortaklıktasfiyesizolarakortadankalkarveanonimşirketkurulmuşolur.Eğer tekkişilikbir şirket sözkonusuysa,önortaklıkmeydanagelmez,buhükümuygulanmaz.


70

§ Aynisermayevarsabunadeğerbiçilmesi§ Asliye ticaretmahkemesine gidilir ve atanacakbir bilirkişi istenir. Atananbu

bilirkişi,detaylıbirincelemeyaparvebununhakkındabirdeğerlendirmeraporuhazırlayarak bunu mahkemeye verir. Eğer gelen raporun yanlış olduğudüşünülüyorsa,mahkemeyeitirazedilebilir,budurumdahakimkararverecektirvehakiminvereceğikararkesindir.

§ KurucularBeyanıHazırlanması§ SermayeninKısmenveyaTamamenÖdenmesi(344):

o Eğernakitolaraksermayegetiriliyorsa,busermayeninkısmenveyatamamenödenmesi şansı getirilmiştir. Sermayenin hepsi nakit olarak ödeniyorsa,tescildenönce¼’ü,24ayiçersindedekalanınınödenmesişansıvardırancakbusadecenakitolarakgetirilensermayeyeilişkindir,aynisermayedeuygulanmaz.Eğer kısmenödeme yapıldıysa, 24 aya yaklaşırken yönetim kuruluşu kalanınödenmesi içinbirçağrıyapar,bunaapelçağrısıdenirvebuçağrıylaberabersermayekoymaborcumuaccelhalegelmiştir,paysahibininbumiktarışirketeödemesi gerekir. Eğer halka açık bir anonim şirket varsa, bu da sermayenintümünü tek bir seferde ödemekle yükümlüdür, kısmen ödeme mümkündeğildir.

§ Tescilveİlan:o Kanun 354 ve 355. maddelerde diyor ki, imzaların notere tasdikinden

(bakanlıktanizinşartıvarsabutarihten)itibarenşirket30güniçersindetescilettirilmelidir.Normaldetescilsüresi15gündü,buradaise30güneçıkarılmışır;çünküanonimşirketinkuruluşundakiişlemlerdahafazlavedetaylıolduğuiçinbusüreninuzatılmasıuygungörülmüştür.Busürehakdüşürücüsüredeğildir,gecikmeolsadahigecikmedendolayıortayaçıkabilecekolanidaripararcezalarıödenerektescilişlemiyapılabilir.Tescililebirlikteanonimşirketartıkkurulmuşolur,böyleceartıkşirketinyönetimkuruluoluşur.Şirkettesciledildiktensonra,artıkbuşirketinyokluğuveyabutlanınailişkinhükümverilemez,bunatescilinsağlığakavuşturucuetkisidenir,ancakBakanlığınTTKmad.353’egörefesihdavasıaçmahaklısaklıdır.

MADDE342-(1)Üzerlerindesınırlıaynibirhak,hacizvetedbirbulunmayan,nakdendeğerlendirilebilenvedevrolunabilen, fikrîmülkiyethakları ile sanal ortamlardadâhil,malvarlığıunsurlarıayni sermayeolarakkonulabilir.Hizmetedimleri,kişiselemek,ticariitibarvevadesigelmemişalacaklarsermayeolamaz.(2) 128incimaddehükmüsaklıdır.MADDE 343- (1) Konulan ayni sermaye ile kuruluş sırasında devralınacak işletmelere veayınlara,şirketmerkezininbulunacağıyerdekiasliyeticaretmahkemesinceatananbilirkişilercedeğerbiçilir.Değerleme raporunda,uygulanandeğerlemeyöntemininsomutolayınözellikleribakımındanherkesiçinenadilveuygunseçimolduğu;sermayeolarakkonulanalacaklarıngerçekliğinin,geçerliğininve342ncimaddeye uygunluğununbelirlendiği, tahsil edilebilirlikleri ile tam değerleri; ayniolarakkonulan her varlıkkarşılığında tahsisedilmesi gereken paymiktarı ile Türk Lirası karşılığı, tatminedici gerekçelerle ve hesapverme ilkesinin icaplarına göre açıklanır. Bu rapora kurucular (…)(1) ve menfaat sahipleri itiraz edebilir.Mahkemeninonayladığıbilirkişikararıkesindir.(1)


71

ü Kurucular, şirket adına yaptıkları işlem ve taahhütlerden dolayı şahsen vemüteselsilensorumludurlar(tümmalvarlıklarıyla).Bununlabirlikte355.Maddeyegöre,kuruluşsırasındayaılan işlemlerin açıkça AŞ adına yapıldığ belirlenmişse ve şirket tarafından, tescildenitibaren3ay içersindebu işlemlerkabuledilmişseartıkbu işlemler içinyalnızcaşirketinsorumluluğusözkonusuolacaktır.

Kanuna Karşı Hile: Malvarlığının korunması için yapılması gereken işlemler anlatılır.Sermayenin 1/10’unu aşan işlemleri (örneğin büyük çaplı bir işletmenin devralınması,kiralanmasıgibi)şirkettescildenitibaren2seneiçinyapamamalıdır.Yapabilmesiiçinise,genelkurulun bu konuda mutlaka onayının olması gerekmektedir. Bunun istisnası ise, şirketinişletmekonusunuoluşturanveyacebriicrayoluylaiktisapedilenişletmeleroluşturur.

KuruluştaSorumluluk

SorumlulukNedenleriBunedenlerinvarlığıdurumunda,kurucularınsorumluluğusözkonusudur;

• Beyanlarınkanunaaykırıolması• Şirketinödemeyetersizliğininbilinmesivesessizkalınması• Şirketegetirilenayınlaradeğerbiçilmesindeyolsuzlukyapılması• Halktanizinsizparatoplamak• Kurucularınkanundanveyaesassözleşmedendoğanyükümlülüklerinikusurlaylaihmaletmeleri

Sorumlular• Kurucularvekurucugibisorumluolanlar(hesabınaişlemyaptıkları3.Kişiler)• Belgevebeyanlarınhukukaaykırıolmasıfiilineyardımedenler• Diğersorumlulukdoğuranfiilleriişleyenkişiler• İlkyönetimkuruluüyeleri

ü Bununlabirlikte,kontroldışındabirhukukaaykırılıkolmuşsa,nedensellikbağıkesildiğiiçin burada artık sorumluluk söz konusu olmayacaktır (bilirkişide problem olması,kuruculardanbiriningizliişlemyapmasıgibi).(553/3)

MADDE355-(1)Şirketticaretsicilinetescililetüzelkişilikkazanır.(2) Tescilden önce şirket adına işlem yapanlar ve taahhütlere girişenler, bu işlem ve

taahhütlerdenşahsenvemüteselsilensorumludurlar.Ancak,işlemvetaahhütlerin,ileridekurulacakşirketadınayapıldığıaçıkçabildirilmişveşirketinticaretsicilinetescilindensonraüçaylıksüreiçindebutaahhütlerşirkettarafındankabulolunmuşsa,yalnızşirketsorumluolur.

(3) Şirketçekabulolunmadığıtakdirdekuruluşgiderlerikuruculartarafındankarşılanır.Bunlarınpaysahiplerinerücuhaklarıyoktur.

MADDE356-(1)Şirketintescilindenitibarenikiyıliçindebirişletmeveyaaynın,sermayeninondabiriniaşan birbedel karşılığındadevralınmasınaveyakiralanmasına ilişkin sözleşmeler,genel kurulcaonaylanıpticaret siciline tescil edilmedikçe geçerli olmaz. Bu sözleşmelerin onaylanmasından ve tescilinden önce,bunlarınifasıamacıylayapılmışolanödemelerdâhil,hertürlütasarrufgeçersizdir.

(2)Genelkurulkararınıvermedenönce,yönetimkurulununistemiüzerineşirketinbulunduğuyerasliyeticaretmahkemesinceatanacakbilirkişi,şirkettarafındandevralınacakyadakiralanacakişletmeveayınlaradeğerbiçer.Raporresmîniteliktaşır.

(3) Toplantıvekararnisabına421incimaddeninüçüncüvedördüncüfıkralarıuygulanır.(4) Sözleşmegenelkurulunonaykararıylabirliktetescilveilanolunur.(5) Şirketin işletme konusunu oluşturan veya cebrî icra yoluyla iktisap edilen ayın ve işletmeler

hakkındabumaddehükmüuygulanmaz.


72

Yaptırım Kanunkoyucuilkolarak,353.Maddedeşirkete,paysahiplerinevealacaklılara,kuruluştandoğan sorumluluktan dava açma hakkı vermiştir; çünkü bu davada, hepsi doğrudan zarargörmektedirvebudavayıherbiriaçabilir.Eğersorumluluknedenlerindendolayısadeceşirketdoğrudanzararettiysevebuzarardandolayıalacaklılarvepaysahipleridedolaylıbirzararauğramışsa,dolaylızarardandolayıdavaaçabilecekolanlarsadeceşirketvepaysahipleridir.Alacaklılar, şirketin uğradığı zarardan dolayı bir tazminat davası açamazlar (555). Bununistisnası ise yalnızca iflas halindedir, yani bu durumda alacaklılar da dava açma hakkınasahiptirler. Dolaylı zarardan dolayı açılan davada tazminat her zaman şirkete gider, paysahibinegitmez.

Zamanaşımı Tazminatdavasınınaçılabilmesiiçinzararanedenolanfiilinöğrenilmesindenitibaren2yıl,veherhaldefiilinişlenmesindeitibaren5yılgeçmemişolmalıdır.

SorumluluğunOrtadanKalkması Sorumluluğunhemkurucular, hemde ilk yönetimkuruluüyeleri için kalkabilmesi için,kuruluştanitibaren4yılgeçmişolmalıdırvebununlabirliktegenelkuruldabunlarsulhveyaibra olmalıdır. Böylece artık kuruluştan doğan sorumluluktan kurtulmuş olacaklardır vebunlarakarşıdavaaçılamaz.

31.03.2016

AnonimŞirketinOrganYapısı

Anonimşirketlerdeçokönemliikiorganvardırvebunlarolmadanbiranonimşirketinişleyebilmesimümkün değildir; yönetim kurulu ve genel kurul. Bunun dışında bir de yenikanununöngördüğüçeşitli komitelerbulunmaktadır.Organlar zorunludur, ancakkomitelerkuralolarakzorunludeğildir,şirkettarafındankurulabilecektirvekuralolarakihtiyaridir.Biranonimşirketteörneğinşirketinbiröndenetimininyapılmasınailişkinkomite,dışpolitikalarınbelirlenmesiyleilgilibirkomite,yatırımlarındeğerlendirilmesiyleilgilibirkomitegibikomiteleroluşturulabilirvebunlaryönetimkuruluvegenelkuruladestekvermekamacınıtaşılar.

Bununla birlikte TTK’da bir hükümde (378) düzenlenmiş olan istisnai bir komitebulunmaktadırveadıdariskinerkensaptanmasıkomitesidirveşirketinkötüyegidenmalidurumunu önceden tespit edebilme amacı taşır. Bunun özel olarak ayrı bir hükümdedüzenlenmesinininnedeniise;paylarıborsadaişlemgörenşirketlerbakımındankurulmasınınzorunluolmasıdır.Bukomitenin,diğer şirketlerdedekurulmasımümkündürancakzorunludeğildir ve kurulması usulü maddede belirtilmiştir, denetçinin bunu gerekli görmesidurumundakurulmasıgerekecektir.

ü İbra: Yönetim kurulu üyeleri şirketi yönetmek, alım satım işlerini yapmak ve bilançohazırlamakgibipekçokişyaparlarvedolayısıylabukadarçokiştendoğansorumlulukonlarıbaskıaltınasokar.Kanunkoyucudabunuazaltmakiçindiyorki,faaliyetdönemibittiktensonragenelkurultoplansınvegörüşsün,eğerfinansaltablolardabirproblemyoksaosenekiişlemleriçinyönetimkuruluüyelerinisorumluluktankurtarın;iştebunaibradenir.


73

Öğretidebukomiteileilgilibazıtartışmalardasözkonusudurvebuzorunluolduğuiçinorgan olarak değerlendirilmesi gerekitiğini savunanlar vardır ancak bu yanlış bir görüştür;çünkübiranonimşirketteorganınyokluğufesihnedenidirancakkomiteninkurulmamasıfesihnedenideğildir,olsaolsayönetimkuruluüyelerininsorumluluğunudoğrudanbirhaldir.

Genel kurul ve yönetim kurulu, eşit seviyede organlardır ve aralarında bir hiyerarşiyoktur.Kanundaikisinedeverilmişfarklıgörevlervardır,bunlarıbirbirinedevredemezlervebuözgügörevleriyapmaklayükümlüdürler.Yönetimkuruludediğimizzaman,içindepaysahibiolanveyaolmayanşirketinyönetimivetemsiliylegörevlendirilmişorgananlaşılmaktadır(icraorganı).Yönetimkuruluenaz1kişiyledeoluşabilir,5kişiyledeoluşabilir;bunlarpaysahibiolabilir veya olmayabilir. Genel kurula baktığımız zaman ise bütün pay sahiplerinin sözhaklarınıkullandıklarıyerdenbahsedilmektedirvebubirkararorganıdır.

GenelKurul

Anonimşirketingenelkurulu,TTKmad.407-451arasındadüzenlenmektedirvebuyenikanunlabirlikteartık genel kurullarınelektronikortamdagerçekleşmesidemümkündürvebununlailgilidebirtebliğyayınlanmıştır.Şirketinesassözleşmesinde,bununyapılabileceğinedairbirhükümbulunduğutakdirdegenelkurullarelektronikortamdadatoplanabileceklerdirveimzalardagüvenlie-imzaileatılır.

Genel kurulun kanunda düzenlenen yetkileri vardır ve bunlar, 408. Maddededüzenlenmektedir. Bunlar münhasır yetkilerdir, yani bunlar genel kurulun hiçbirorgana/komityedevredemeyeceğiyetkilerdir.Bununlabirliktegenelkurulunyetkileribununlada sınırlı değildir; çünkü esas sözleşmeye konulmak şartıyla genel kurula farklı yetkiler deverilebilir,yeterkibunlaryönetimkurulununmünhasıryetkilerininkapsamınagirmesin.

ü Bu hükümde (f) bendine kadar sayılmış olan tüm yetkiler genel kurulun münhasıryetkileriarasındadır.

GenelKurulToplantılarıGenel kurulun toplantıları,olağan veolağanüstü olmak üzere ikiye ayrılır. Her sene,

hesap dönemini sonunda tüm belgeler ortaya çıkartılır ve hesap döneminin bitmesindenitibaren3ayiçerisindegenelkurultoplanmalıdır,bunaşirketinolağantoplantılarıdenir.Hesapdönemi ise genellikle ocak ayında başlayıp aralık ayında sona erer (esas sözleşmede aksiöngörülmediyse)vedolayısıylamartayınınsonunakadargenelkurultoplanmalıdır.

MADDE408-(1)Genelkurul,kanundaveesassözleşmedeaçıkçaöngörülmüşbulunanhâllerdekararalır.

(2) Çeşitlihükümlerdeöngörülmüşbulunandevredilemezgörevlerveyetkilersaklıkalmaküzere,genelkurulaaitaşağıdakigörevlerveyetkilerdevredilemez:

a) Esassözleşmenindeğiştirilmesi.b) Yönetimkuruluüyelerininseçimi,süreleri,ücretleriilehuzurhakkı,ikramiyeveprimgibihaklarının

belirlenmesi,ibralarıhakkındakararverilmesivegörevdenalınmaları.c) (Değişik: 26/6/2012-6335/22 md.) Kanunda öngörülen istisnalar dışında denetçinin seçimi ile

görevdenalınması.d) Finansaltablolara,yönetimkurulununyıllıkraporuna,yıllıkkârüzerindetasarrufa,kârpaylarıile

kazanç paylarının belirlenmesine, yedek akçenin sermayeye veya dağıtılacak kâra katılması dâhil,kullanılmasınadairkararlarınalınması.

e) Kanundaöngörülenistisnalardışındaşirketinfeshi.f) Önemlimiktardaşirketvarlığınıntoptansatışı.(3) Tekpaysahiplianonimşirketlerdebupay sahibigenel kuruluntümyetkilerine sahiptir.Tekpay

sahibiningenelkurulsıfatıylaalacağıkararlarıngeçerlilikkazanabilmeleriiçinyazılıolmalarışarttır.


74

Bununlabirlikteöylebazıacildurumlar sözkonusuolabilir ki (organların işlememesi,finansal durumun pert olması) bu durumlarda da genel kurul toplanabilir ve bunlara daolağanüstütoplantıdenir,409.Maddededüzenlenmiştir.

Bir diğer genel kurul ayrımı ise çağrılı ve çağrısız genel kurul toplantılarıdır. Genelkuruluntoplanabilmesi için,paysahiplerineçağrıdabulunulmasıgerekmektedirvebuçağrıiçin TTK mad. 410 hükmünde özel bir merasim öngörülmüştür. Bu çağrıda bulunabilecekolanlar ise yönetim kurulu (görev süresi dolmuş olsa dahi); özel durumlardamahkemeninizniylepaysahipleri;tasfiyememurlarıveazınlıkpaysahipleri(sermayenin%10’unasahipolanpaysahipleri)dir.Yönetimkurulunaazınlık,noteraracılığıylayapacağıbirihtarlagenelkuruluntoplanmasınıvegenelkurulunnelerigörüşmesigerektiğinibildirebilirler.Eğeryönetimkuruluazınlığın bu çağrısını kabul ederse, genel kurul toplantısını 45 gün içerisinde yapılabilecekşekildegenelkurulu toplantıyaçağırır.Eğeryönetimkurulundan7 işgünü içerisindecevapgelmezse veya çağrıyı direk olarak reddederse, azınlık pay sahipleri şirketin merkezininbulunduğuyerasliyeticaretmahkemesinebaşvurarak,buçağrıyıtalepedebilirler.

Toplantıya çağrının şekli, 414.Maddehükmündedüzenlenmiştir. Genel kurul çağrısı,ticaret sicili gazetesinde ilan edilir. Bununla birlikte esas sözleşmede farklı yöntemlerizlenmesinedairbirhükümdebulunabilirveticaretsiciligazetesineilanınyanındabunlarındayapılmasıgerekebilir,ancakilanmutlakaolmalıdır.Ayrıca,şirketinbirinternetsitesivarsa,busitededemutlakabuilanınduyurulmasıgerekmektedir.Builan,toplantıtarihindenenaz2haftaönceyapılmalıdır(toplantıgünüdahiledilmeden).Anonimşirketlerininbirpaydefteriolurveburadabazıpaysahiplerininbilgilerideyeralır(hamilineyazılısenetlerbakımındanherkes burada yer almayabilir). İşte bu pay sahiplerinde ismi bulunan hisse sahiplerineyapılacakolançağrı,iadelitaahhütlümektuplayapılır.

MADDE409- (1)Genelkurullarolağanveolağanüstütoplanır.Olağantoplantıherfaaliyetdönemisonundan itibaren üçay içindeyapılır.Bu toplantılarda,organların seçimine, finansal tablolara, yönetimkurulunun yıllık raporuna, kârın kullanım şekline, dağıtılacak kâr ve kazanç paylarının oranlarınınbelirlenmesine, yönetimkuruluüyelerinin ibraları ile faaliyetdönemini ilgilendirenvegerekligörülendiğerkonularailişkinmüzakereyapılır,kararalınır.

(2) Gerektiğitakdirdegenelkurulolağanüstütoplantıyaçağrılır.(3) Aksine esas sözleşmede hüküm bulunmadığı takdirde genel kurul, şirket merkezinin bulunduğu

yerdetoplanır.

MADDE410-(1)Genelkurul,süresidolmuşolsabile,yönetimkurulutarafındantoplantıyaçağrılabilir.Tasfiyememurlarıda,görevleriileilgilikonulariçin,genelkurulutoplantıyaçağırabilirler.

(2) Yönetim kurulunun, devamlı olarak toplanamaması, toplantı nisabının oluşmasına imkânbulunmaması veya mevcut olmaması durumlarında, mahkemenin izniyle, tek bir pay sahibi genel kurulutoplantıyaçağırabilir.Mahkemeninkararıkesindir.

MADDE414-(1)Genelkurultoplantıya,esassözleşmedegösterilenşekilde,şirketininternetsitesindeveTürkiyeTicaretSiciliGazetesindeyayımlananilanlaçağrılır.Buçağrı,ilanvetoplantıgünlerihariçolmaküzere,toplantıtarihindenenazikihaftaönceyapılır.Paydefterindeyazılıpaysahipleriyleöncedenşirketepaysenediveyapaysahipliğiniispatlayıcıbelgevererekadreslerinibildirenpaysahiplerine,toplantıgünüilegündemveilanınçıktığıveyaçıkacağıgazeteler,iadelitaahhütlümektuplabildirilir.

(2) SermayePiyasasıKanununun11incimaddesininaltıncıfıkrasıhükmüsaklıdır.


75

Çağrısızgenelkurultoplantılarıise416.Maddededüzenlenmektedirvebununşartlarıvardır.Bütünpaysahiplerininvetemsilcileritoplantıdamevcutsavebunlarınhiçbiriitirazdabulunmadangenelkurulyapalımderlerseçağrısızgenelkurultoplantısımümkündür,dahaçokküçükçaplıaileşirketlerindegündemegelir.

GenelKurulToplantısındaGündemeBağlılıkİlkesiPay sahiplerinin, genel kurulda neler görüşüleceğini önceden bilme hakları vardır ve

sonradan çıkacak konular için bilgi sahibi olamayacakları için oy verirken düzgündüşünemezler. Bu nedenle genel kurul çağrısı yapılırken, genel kurulun gündemi debildirilmelidir. Bu nedenle anonim şirket genel kurullarında, gündeme bağlılık ilkesi sözkonusudur. Yani gündemde bulunmayan konular kural olark görüşülemez. Gündem iseyönetimkurulutarafındanbelirlenir.Bununlabilriktebuilkenindeistisnalarıbulunmaktadır;

• Çağrısızgenelkurultoplantıları• Paysahiplerinintalebiüzerinebukonununaçıklanmasıiçinözelbirdenetçiatanmasıve

birraporhazırlanmasıistenebilir.• Azınlık,gündemdeyeralmasadahibilançogörüşmesinibiraysonrayaatılmasınıtalep

edebilir(420)• Sorumlulukdavasıaçılması,gündemdeolmasadahiherzamangörüşülebilir(553).• Gündemdeolmasadahiyönetimkuruluüyelerininazliveyenidenseçilmesitartışılabilir

(413/3).

ü GündemdenelerolmasıgerektiğiiseTTKmad.409hükmündedüzenlenmiştirvegündemdeolmasıgerekenasgarihususlarsayılmıştır;

GenelKurulToplantısınaKatılacakOlanKişiler

MADDE 416- (1) Bütün payların sahipleri veya temsilcileri, aralarından biri itirazda bulunmadığıtakdirde, genel kurula katılmaya ve genel kurul toplantılarının yapılmasına ilişkin hükümler saklı kalmakşartıyla, çağrıya ilişkinusule uyulmaksızın, genel kurulolarak toplanabilir ve bu toplantınisabı varolduğusürecekararalabilirler.

(2) Çağrısız toplanangenel kurulda, gündeme oybirliği ilemaddeeklenebilir; aksineesas sözleşmehükmügeçersizdir.

MADDE409- (1)Genelkurullarolağanveolağanüstütoplanır.Olağantoplantıherfaaliyetdönemisonundan itibaren üçay içindeyapılır.Bu toplantılarda,organların seçimine, finansal tablolara, yönetimkurulunun yıllık raporuna, kârın kullanım şekline, dağıtılacak kâr ve kazanç paylarının oranlarınınbelirlenmesine, yönetimkuruluüyelerinin ibraları ile faaliyetdönemini ilgilendirenvegerekli görülendiğerkonularailişkinmüzakereyapılır,kararalınır.

MADDE407-(1)Paysahiplerişirketişlerineilişkinhaklarınıgenelkuruldakullanırlar.Kanuniistisnalarsaklıdır.

(2) Murahhasüyelerleenazbiryönetimkuruluüyesiningenelkurultoplantısındahazırbulunmalarışarttır.Diğeryönetimkuruluüyelerigenelkurultoplantısınakatılabilirler.Denetçi(…)(1)genelkuruldahazırbulunur.Üyelervedenetçilergörüşbildirebilirler.(1)

(3) 333 üncümadde gereğincebelirlenen şirketleringenel kurul toplantılarındaGümrükveTicaretBakanlığınıntemsilcisideyeralır.Diğer şirketlerde,hangidurumlardaBakanlıktemsilcisiningenelkuruldabulunacağıvegenelkurultoplantılarıiçintemsilcileringörevlendirilmelerineilişkinusulveesaslarilebunlarınnitelik,görevveyetkileriayrıcaücrettarifeleriGümrükveTicaretBakanlığıncaçıkarılacakbiryönetmelikledüzenlenir.Bakanlıktemsilcisinintoplantıyakatılmagiderleriveücretleriilgilişirkettarafındankarşılanır.


76

İlk olarak pay sahipleri katılacaktır. Pay sahipleri, o toplantı gününde genel kurulageldiklerinde bir kayıt yaptırırlar ve bunahazır bulunanlar cetveli (hazerun cetveli) denir.Toplantıyakaçkişikatıldı,toplantınisabıgerçekleştimibunlarıgörmemizeyarar.Genelkurultoplantısına pay sahiplerinin kendileri veya temsilcileri katılabileceklerdir. Genel kurulakatılmak,paysahibiiçinmüktesepvevazgeçilemezbirhaktır,buhaklarıengellenemez.

Toplantıya katılma koşulları ise TTK mad. 415 hükmünde düzenlenmiştir. Senedebağlanmışveyabağlanmamışpaylarolabilir.Senedebağlıpaylardanamayazılıpayvarsasorunyokancakhamilineyazılıbirpayvarsa,bukişiyineredenanlayacağız?Toplantıyapılmadan,hamilineyazılhissesenedivarsabukişinin1günöncegelipbirgirişkartıalmasıgerekmektedir.Pekidiyelimki1haftaöncedengirişkartınıalmışancakardınanpayıdevretmişseneolacak?Pay sahibi olduğunu ispatlamak koşuluyla, payı yeni devralan kişi toplantıya girebilecektir;payındevriilebirliktegirişkartıdadevredilmişolmalıdır.

Genelkurulaikinciolarakyönetimkuruluüyelerikatılabilir.407/2diyorki,murahhasüyelerleenazbiryönetimkuruluüyesitoplantıyakatılır.Yanimurahhasüyevarsabununlaberaberenazbiryönetimkuruluüyesi,mutlakayeralacaktır.Eğermurahhasüyeyoksa,birYKüyesininkatılmasıyeterlidir.

407/3hükmünegörebelirtilenşirketleriçinbakanlıktemsilcileridekatılacaktır.Bunlaraeskiden bakanlık komiseri de deniyordu. Eskiden her A.Ş. genel kurulunda bir bakanlıkkomiserininyeralmasıgerekirdeniyorduancakuygulamadagerçekleşmiyordu.Bunedenleşimdi bakanlık temsilcisinin bulunması sadece belli başlı şirketler için öngörülmüştür veyönetmelikteyazmaktadır.KuruluşubakanlıkizninetabiolanA.Ş.’lere,genelkurultoplantısıyapıldığındabirbakanlıktemsilcisininbulunmasızorunludur(yön.madde32).Diğerşirketlerbakımından,gündemindesermayeninartırılmasıveyaazaltılması,kayıtlı semrayesisteminegeçilmesi, kayıtlı sermaye sisteminden çıkılması, kayıtlı sermaye tavanının artırılması veyafaaliyet konusunun değiştirilmesine ilişkin esas sözleşme değişiklikleri yapılacaksa, ve debirleşme, bölünme, tür değiştirme konuları görüşülecekse bakanlık temsilcisi yer alır.Dolayısıyla kuruluşunda bakanlık izni alanlar bakımından her genel kurul, diğer şirketlerlerbakımındandasayılançokönemlikonulardabakanlıktemsilcisibulunacaktır.Bunundışındabaşka durumlar da var; elektronik genel kurullarda, yurtdışında yapılacak genel kurulutoplantılarında,yurtdışındayaıplacak imtiyazlıpaylarözelkurulu toplantılarınadakatılırlar.(anonimşirketlerigenelkurultoplantılarınınesasveusulve..yönetmelik,28Kasım2012)

Denetçilerdetoplantıyakatılacaktır.Bukonuyudahasonradetaylıinceleyeceğiz.

GenelKurulToplantısınınUsulüGenel kurul toplantısının nasıl yapılacağı, 419.Maddede düzenlenmiştir. İlk önce bir

toplantı divanı oluşturulur ve bir başkan seçilir. Bu başkanın, kural olarak bir pay sahibiolmasına gerek yoktur, dışarıdan bir kişi de olabilir. Yönetim kurulu, önceden genel kurultoplantısınınnasılyapılacağına(çalışmaveusullerine)dairbiriçyönetmelikoluştururvebuyönetmelik,genelkurultarafındanonaylanarakticaretsicilinetescilveilanedilir.

§ Murahhas Üye: Adi ve kolektif şirkette gördüğümüz gibi yönetim ve temsil sözkonusuolduğuzamanbuyetkilerherzamandevredilebiliyordu.Yönetimkurulundada yönetim ve temsil yetkisi içlerinden birine veya dışarıdan bir 3. Kişiyedevredilebilir.Eğeriçlerindenbirinedevredildiysebunamurahhasüyedenir.Eğerdışarıdanbirinedevredilmişsedebunadamurahhasmüdüradıverilir.


77

Eğer toplantı elektronik ortamda yapılacaksa bunun esas sözleşmede mutlakaöngörülmüşolmasıgerekir.Bununla ilgiliolarakdabizeyöngösterenbiryönetmelikvarvebunun adı da “anonim şirketlerde elektronik ortamda yapılacak genel kurula yönelikyönetmelik”.Oykullanma,güvenlielektronikimzakullanmayoluylagerçekleşirvebununiçinözelolrakElektronikGenelKurulSistemikurulmuştur.

ToplantıdaOyKullanımıToplantıdaoykullanıması434.Maddevedevamındadüzenlenmektedir.Herpaysahibi

öncelikle toplantıyakatılmahakkınasahiptirveoylarını,paylarıoranında kullanırlarveherpay, sahibine oy hakkı verecektir. Oy hakkı, 435. Maddeye göre kanunen veya esassözleşmeylebelirlenmişolanenazmiktarınödenmesiiledoğacaktır(yaninakitsermayeiçin¼).

ü Bir payın sahibi, birden fazla kişiyse bunların bir temsilci aracılığıyla oy kullanmalarıgerekir;çünküpaylarşirketekarşıbölünemez(477).

ü Birpayüzerindeintifahakkıkurulmuşsa,oyhakkıintifahakkısahibineaittir(432/2).ü Eğerpayrehnedilmişse,oyhakkıpaysahibineaittir(427/2).ü Oy hakkı sınırlandırılabilir fakat eşit işlem ilkesinemutlaka uyulmalıdır. Yani benimki

kısıtlanıyorsa, diğerlerine de bunun uygulanması gerekir, tek bir pay sahibi içinkısıtlanamaz.

ü Namayazılıbirhissesenedivarsa,senedinüzerinekimyazıyorsaoyubukişikullanır,hamilineyazılıbirsenetvarsabunasahipolduğunuispatedenkullanacaktır.Hamilineyazılı hisse senedi birinde bir rehin, hapis hakkı olarak bulunuyorsa, bu kişi paysahibininadınaoyu,ancakondanizinalmaksuretiyleverebilecektir.

ü Öylebazıdurumlarolabilirkiburalardapaysahibininoykullanmamasıgerekirve436/1-2hükümlerindedüzenlenmiştir.

Oydaİmtiyaz:Oydaimtiyazsağlanmasımümkündürveimtiyazvarsabununesassözleşmedemutlakabulunmasıgerekir.Eğeroydaimtiyazsağlanacaksabu,aynıitibarideğerdekipaylarasağlanabilir(479/1).Farklıitibarideğerlerdekipaylaraaynıoyhakkınıntanınmasıiseimtiyazanlamınagelmemektedir.Buimtiyazınsınırı iseenfazla15oyhakkıdır.Yalnızbusınır,eğerkurumlaşmabunugerektiriyorsaveyahaklısebeplersözkonusuysaartırılabilir,ancakkuralenfazla15oyhakkınınverilmesidir(479/2).Bununlabirlikte,oydaimtiyazınkullanılamayacağıhallerbulunmaktadır.İLkolarakesassözleşmedeğişikliğindeoydaimtiyazolmaz,ikincisiiseibrakararlarıdır,üçüncüsüsorumlulukdavasınınaçılmasıdır(479/3).Buhallerdeoydaimtiyazkullanılamayacaktır.

MADDE 419- (1) Esas sözleşmede aksine herhangi bir düzenleme yoksa, toplantıyı, genel kurultarafındanseçilen,paysahibisıfatınıtaşımasışartolmayanbirbaşkanyönetir.Başkantutanakyazmanıilegerek görürse oy toplama memurunu belirleyerek başkanlığı oluşturur. Gereğinde başkan yardımcısı daseçilebilir.

(2) Anonim şirket yönetim kurulu, genel kurulun çalışma esas ve usullerine ilişkin kuralları içeren,Gümrük veTicaretBakanlığı tarafından,asgariunsurları belirlenecek olanbir iç yönergehazırlar vegenelkurulunonayındansonrayürürlüğekoyar.Buiçyönergetescilveilanedilir.

MADDE436-(1)Paysahibikendisi,eşi,altveüstsoyuveyabunlarınortağıolduklarışahısşirketleriyada hâkimiyetleri altındaki sermaye şirketleri ile şirket arasındaki kişisel nitelikte bir işe veya işleme veyaherhangibiryargıkurumuyadahakemdekidavayailişkinolanmüzakerelerdeoykullanamaz.

(2) Şirketyönetimkuruluüyeleriyleyönetimdegörevliimzayetkisinihaizkişiler(murahhasmüdürler),yönetimkuruluüyelerinin ibraedilmelerine ilişkin kararlardakendilerineaitpaylardandoğanoyhaklarınıkullanamaz.


78

GenelKurulToplantısındaTemsil427-433maddeleriarasındadüzenlenmektedir.Topantıdatemsilikiyeayrılır;bireysel

temsilvekurumsaltemsil.Benbirkişiyevekaletverirsembubiraditemsilolur.

v Bireysel temsil: Senedin bir kişiye bırakılması durumunda o bırakılan kişinin temsiletmesidurumundakişitevdiedenintemsilcisiadınıalır.427.Maddeyegöreböylebirbireysel temsilci varsa, mutlaka pay sahiplerini talimatlarına uygun hareket etmekdurumundadır.Talimataaykırıoykullanırsabuoygeçerlidir,ancakpaysahibininbukişiyeyöneltebileceğihaklarsaklıdır.Tevdiedenintemsilcisi,429.MaddeyegöreGenelKurulda nasıl ve ne yönde oy kullanması gerektiğiyle ilgili mutlaka pay sahibinebaşvurmakzorundadır.

v Kurumsaltemsil:Buyenidüzenlenmişbirkavramdır.Kurumsaltemsilcibaşlığıaltında3türtemsilcivardur;organtemsilcisi,bağımsıztemsilcivekurumsaltemsilci.

o Organ temsilcisi, yönetim kurulu tarafından belirlenen temsilcidir. Bunlarındaha önceden ne yönde oy kullanacakları bellidir. Dolayısıyla pay sahipleribunlaratalimatveremezler.Geneldebunlar,yönetiministeğidoğrultusundaoykullanankimselerdir (428).Bu temsiciler, temsil belgelerini veoylarını hangiyöndekullanacaklarınıaçıklayanbirbildirgeyayınlarlar.

o Bağımsız temsilci de 428’de düzenlenmektedir. Eğer bir organ temsilcisiatanmışsa, bunun yanında mutlaka bağımsız ve tarafsız bir tesmcilciönerilmelidir.Bubağımsıztemsilcideneyöndeoykullanacağınıbirbildirgeileyayınlar(430).

o Kurumsal temsilci: 428/2hükmündebunlarla ilgili olarak, “bildiri yayınlayanfakat bu işi meslek olarak yapamayan kişiler” denmektedir. Kurumsaltemsilcilik,diğerlerininaksinebirpaysahibigirişimidir.Bunlardaneyöndeoykullanacaklarını430.Maddeyegörebirbildirgeileaçıklayacaklardır.Bubildirgepay sahipleri tarafınan temsilciye verilmiş bir talimat niteliği taşır ve bubildirgeyeaykırıdavranankurumsaltemsilci,BK506.Maddeyegöresorumluolacaktır.

XI. Hafta

5.04.2016

MADDE479-(1)Oydaimtiyaz,eşititibarîdeğerdekipaylarafarklısayıdaoyhakkıverilerektanınabilir.(2) Birpayaençokonbeşoyhakkıtanınabilir.Busınırlama,kurumlaşmanıngerektirdiğiveyahaklıbir

sebebin ispatlandığı durumlarda uygulanmaz. Bu iki hâlde, şirketin merkezinin bulunduğu yerdeki asliyeticaretmahkemesinin,kurumlaşmaprojesiniveyahaklısebebiinceleyip,bunlarabağlıolarak,sınırlamadanistisna edilme kararını vermesi gerekir. Projede yapılacak her değişiklik mahkeme kararına bağlıdır.Kurumsallaşmanıngerçekleşmeyeceğininanlaşıldığıveyahaklısebebinortadankalktığıhâllerdeistisnaetmekararımahkemetarafındangerialınabilir.

(3) Oydaimtiyazaşağıdakikararlardakullanılamaz:a) Esassözleşmedeğişikliği.b) (Mülga:26/6/2012-6335/42md.)c) İbravesorumlulukdavasıaçılması.


79

ToplantıKararveYeterSayıları

Toplantı Yeter Sayısı: 418. madde bu anlamda çok önemlidir. Olağan bir genel kurultoplantısında, topantı yeter sayısı sermayeyi oluşturan payların ¼’üdür. Yani sermayenin¼’ünüoluşturanpaysahipleriveyatemsilcilerioradabulunmalıdır.Eğerbusayısağlanamazsagenel kurul ikinci kez toplanır ve bu sefer artık bu sınır aranmaz, kim geldiyse onlarınçoğunluylakararverilir.

Olağanüstü genel kurul toplantıları ise 421. Maddede düzenlenmiştir ve aklımızagelmesigelen3özelağırlaştırılmışnisapvardır;

1. Sermayenintümününbulunmasıgerekenler(421/2)a. Bilançozararınınkapatılmasıiçinyükümlülükveikincilyükümlülüköngören

kararlarıngörüşülmesii. Burada pay sahibine yeni bir yükümlülük yüklenmektedir ve

dolayısıylaçokönemlibirkonudur.Tekborçlulukilkesineistisnaibirkararalınmasısözkonusudur.

b. Şirketmerkezininyurtdışınataşınmasınailişkinkurallar

2. %75’inin bulunması gerekenler (bunların hepsi aslında birer esas sözleşmedeğişikliğigerektirir)

a. İşletmekonusunundeğişmesib. İmtiyazlıpayoluşturulmasıc. Namayazılıpaylarındevrininkısıtlanması,koşulabağlanması,imkansızhale

getirilmesi

3. %50’sininbulunmasıgerekenlera. Sermayenin tümünü temsil eden pay sahiplerinin %75’inin bulunması

gerekentoplantılardışındakalanesassözleşmedeğişiklikleri

ü Eğer%100ve%75’likolağanüstütoplanrılardailktoplantıdabusayılarsağlanamazsa,ikincitoplantıdadaaynıçoğunlukaranır,nisaptabirdüşükyoktur.Ancak%50likolandailkinde%50gelmediyse,ikincisinde1/3lüksayıyeterlidir.

ü Busayılarınazaltılmasımümkündeğildir,esassözleşmeyehükümkoysakdahigeçersizolacaktırancakartırılabilir.

MADDE418-(1)Genelkurullar,buKanundaveyaesassözleşmede,aksinedahaağırnisapöngörülmüşbulunan hâller hariç, sermayenin en az dörtte birini karşılayan payların sahiplerinin veya temsilcilerininvarlığıylatoplanır.Bunisabıntoplantısüresincekorunmasışarttır.İlktoplantıdaanılannisabaulaşılamadığıtakdirde,ikincitoplantınınyapılabilmesiiçinnisaparanmaz.

(2) Kararlartoplantıdahazırbulunanoylarınçoğunluğuileverilir.


80

KararYeterSayısı:•Olağangenelkurultoplantılarındaoradabulunanlarınçoğunluylaalınacaktır.•%50iletoplanılıyorsa,kararyetersayısıotoplantıdabulunanlarınçoğunluğuolur.•%75 veya %100 ile toplanılıyorsa, karar sayısı da aynıdır yani %75 çoğunluk veya

oybirliğigerekecektir.Toplantılarda bu nisaplar elde edilmişse, karar verilmiş demektir. Bir tutanak

düzenlenirveburadanelerkonuşulduğu,nelersorulduğu,nasılcevaplandığı,hangiyöndeoyverildiğiyazılır,toplantıbaşkanıtarafındanimzalanır,ticaretsicilinetescilveilanedilir,şirketininternetsitesinekoyulur.

Bu toplantıda alınan kararlar, toplantıda olumsuz oy verenler ve toplantıdabulunmayanlaraçısındandageçerlidir (423).Bununlabirliktebunlara tanınançeşitlihaklarvardır,birazdangöreceğiz.

v Tekkişilikşirketlerdebunisaplarınuygulanmasımümkündeğildir;çünkügenelkurulda zaten tek kişiden oluşmaktadır. Bununla birlikte alınan kararların hepsi yazılı olarakalınmaktadır. Tek kişilik şirkette de genel kurulun nasıl işleyeceğine ilişkin bir iç yönergebulunmalıdır.Tekkişilikşirketteçağrısızgenelkurulsözkonusuolabilir.Paylarınbölünmezliğiilkesiçerçevesinde,paysahibikendipayınıparçalaraayırarakfarklıoylarveremez,tekyöndebiroyverebilir.Kendisiileilgiliibrakararıalamaz.Tekkişilikşirketteazınlıkkavramıdayoktur,bunailişkinhükümlerdeuygulanamaz.Tekkişilikbirşirketinbirdenfazlayönetimkuruluüyesideolabilir,paysahibininkendisidebugöreviyapabilir.

GenelKurulKararlarınınHükümsüzlüğüGenel kurul kararları iki şekilde hükümsüz hale gelebilir,butlan veya iptal. Butlan,

aslındaeskiTTK’dabulunmuyordafakatöğretideveyargıkararlarındagenelkurulkararlarınınbutlanınadahükmediliyordu.Butlanıntespitidavasıbellibirsüreyetabideğildirancakiptaldavasınınkararınverilmesindenitibaren3ayiçerisindeaçılmasıgerekir.İptaldavasınıkiminaçabileceği sınırlıdırancakşartlarınoluşmasıhalindebutlanıherkesaçabilir.Butlanağırbiryaptırımdır,geriyeetkilidirvebutlanıoluşturannedenlerdezatenağırnedenlerdir(447).

1. GenelKurulKararlarınınButlanı447. maddede yer alan butlan nedenleri sınırlı sayıda değildir, bunlar dışında başka

nedenlerdesözkonusuolabilir;

Dikkatedilecekolursageneldebubutlannedenleri,paysahibininhaklarıileilgilidir.Sonfıkrada ise farklı olarak sermayenin korunması hükümlerinin korunması söz konusudur(şirketinkarınınhukukaaykırıdağıtılması,paylarınyanlışdağıtılmasıgibi).Demekkişirketinmalvarlığınıbozanbirkararalınmışsa,bunundabutlanınıntespitiistenecektir.

MADDE447-(1)Genelkurulun,özellikle;a) Pay sahibinin, genel kurula katılma, asgari oy, dava ve kanundan kaynaklanan vazgeçilemez

niteliktekihaklarınısınırlandıranveyaortadankaldıran,b) Pay sahibinin bilgi alma, inceleme ve denetleme haklarını, kanunen izin verilen ölçü dışında

sınırlandıran,c) Anonimşirketintemelyapısınıbozanveyasermayeninkorunmasıhükümlerineaykırıolan,kararlarıbatıldır.


81

Butlandavasıherhangibirsüreyetabideğildir,süresizolarakaçılabilir.Bununlabirliktebutlana ilişkin nedenlerin gerçekleşmiş olması gerekir. Eğer kötü niyetle bir butlan davasıaçılmışsa, davacılar şirketin uğradığı zararlardan dolayı müteselsilen sorumlu olacaklardır(451).

2. GenelKurulKararlarınınİptaliGenel kurul kararınun kanuna, esas sözleşmeye ve dürüstlük kuralına aykırı olması

durumunda iptal davası açılabilir. Bu üç neden gerçekleştiği takdirde, iptal davasıaçılabilecektir.Davanınaçılmasüresiisegenelkurulkararınınalınmasındanitibaren3aydır.

İptaldavasınıaçabilecekolanlarsınırlıdır;• Paysahipleri• YönetimKurulu• Sorumluluğunanedenolacağıdüşünülentekbiryönetimkuruluüyesi

Paysahiplerinindavayıaçabilmesiiçinisegerekenbazıkoşullarıvardır;1. Toplantıya katılmış, olumsuz oy kullanmış ve oy tutanağa geçirilmiş

olmalıdır2. Toplantıyapaysahibikatılsınveyakatılmasın,veyaolumluoykullansınveya

kullanmasın, eğer genel kurul kararıyla ilgili çağrının usulüne göreyapılmadığını düşünüyorsa; gündemin gereği gibi ilan edilmediğini ilerisürüyorsa;toplantıyakatılmayetkisibulunmayankişilerinveyatemsilcilerintoplantıyakatılıpoyverdikleriniiddiaediyorsa;kendisinintoplantıyahaksızbirşekildekatılmasınaveoykullanmasınaizinverimediğiniilerisürüyorsavebusöylenenşartlarıngenelkurulkararınınalınmasındaetkiliolduğunuilerisürüyorsa,davaaçabilecektir.

YönetimKurulu

Anonimşirketlerbakımındançokönemlibirorgandır;çünkühemyönetimhemtemsilorganıdırvebirkurulorganıdır.Enazbirkişidenoluşabilir,eğerbirdenfazlakişidenoluşuyorsadakaçkişidenoluştuğuesassözleşmedebelirtilmelidir.Gerçekveyatüzelkişilerdenoluşabilir,paysahibiolmayankişilerindeyönetimkuruluüyesiolmasımümkündür,böyleceprofesyonelkişilerbuişiyapabilir.Birtüzelkişiyönetimkurulunaseçildiyse,bunutemsiledecekbirgerçekkişinin demutlaka ticaret siciline tescil edilmesi gerekmektedir ve o gerçek kişinin yaptığıfaaliyetlerdendolayıtüzelkişiliksorumluolacaktır.

TTK mad. 360 maddesine göre, esas sözleşmede öngörülmek şartıyla belirli paygruplarına, belirli pay sahibi gruplarına veya azınlığa esas sözleşmede hüküm bulunmasıkaydıylayönetimkurulundatemsilcibulundurmahakkıverilebilir.Buhak,paysahibigrubunaverilenbirçeşitimtiyazolduğunukabuledersek,genelkuruldaimtiyazıngerialınmasınadairbir karar alındığı zaman imtiyazlı paylar özel kurulundan onay alınması gerekmektedir veburadasorunlardoğmaktadır.

SPK’nınhazırladığıkurumsalyönetimilkelerinegöre,bağımsızyönetimkuruluüyeleri,şirketleilgisibulunmayan,profesyonelolarakyönetimişiyapankişilerdir.Bunlarınatanmasıdamümkündür,ancakböylebirzorunlulukbulunmamaktadır.


82

YönetimKuruluÜyelerininSeçimiGenel kurulun devredilemez yetkilerinden bahsederken, yönetim kurulu üyelerinin

seçilmesinden bahsetmiştik, dolaysıyla kural olarak yönetim kurulu üyelerini genel kurulseçmektedir.BununlabirlikteTTK,istisnaibazıdurumlardayönetimkurulununkendiüyesinikendiseçmesinedegeçiciolarakizinvermiştirvebu363.Maddededüzenlenmektedir.Genelkurulahenüzzamanvarken,YK’dakikoltuklardanbiriboşalırsaYK,yapılacakbirsonrakiGK’akadarbuboş koltuk içinbir YKüyesi atayabilecektir. Bugeçici atamayakooptasyon denir.Genelkuruldahasonrabukişiyiuygunbulursadevameder,aksihaldeboşalankoltukiçinyenibirYKüyesi,GKtarafındanseçilecektir.

EsassözleşmeyehükümkoyarakveyaGKkararıylayönetimkurulunayedeküyeseçimidemümkündür.Buzorunludeğildir.

334. maddede,kamutüzelkişileritarafındanseçimdüzenlenmiştir.Eğerkonusukamuhizmetiolanbiranonimşirketvarsa,kamutüzelkişilerianonimşirkettepaysahibiolmasalarbilebuşirketlerinyönetimkurulundaüyebulundurabileceklerdir,bunlarındanormalyönetimkurulu üyelerinden herhangi bir farkı yoktur. Eğer bu temsilciler hukuka aykırı bir işlemdebulunmuşlarsabundansözkonusukamutüzelkişilerisorumluolacaklardır.

YönetimKuruluüyelerini tamehliyetliolmalıdırlar.359/4hükmünegöre,YKüyeliğinisona erdiren nedenler düzenlenmiştir ve bu nedenler aynı zamanda YK üyeliğine seçilmeengellerini oluşturur. İflas etme, ehliyetini kaybetme, esas sözleşmede belirtilmiş olanniteliklerin kaybedilmesi gibi nedenler hem seçilmeye engeldir, sonradan gerçekleşirse deüyeliğisonaerdirecektir.

Kural olarak şirket ve yönetim kurulu arasında bir vekalet ilişkisi olduğu kabuledilmektedir. Bundan dolayı rekabet yasağı doğar, sorumlulukları fazladır ve yeni kanun,sorumluluk sigortası adlı bir sigortaöngörmüştür vebunagöreeğer yönetimkuruluüyesiA.Ş.’yi zarara uğratırsa bu zarar sigortadan karşılanabilecektir. Bu zorunlu değildir, sigortabedelisermayeninenaz%25’iveyadahafazlasıolmalıdırve361.Maddededüzenlenitir.

YönetimKuruluÜyelerininGörevSüreleriNormal şartlar altında YK üyelerinin görev süresi 3 yıldır. Bununla birlikte kuruluşta

seçilecek olan YK üyelerinin görev süreleri 1 yıldır. Bu 3 yıllık sürenin uzatılmasımümkündeğildir, daha azı öngörülebilir. Bununla birlikte, kamu tüzel kişilerinin gönderdikleritemsilcileriçinbusürelergeçerlideğildir,bunlarsürelerikendileribelirleyebileceklerdir.3yıllıksürebittiğinde,normalşartlaraltındaYKüyeleriningöreviveyetkisi sonaerecektir.Bununistisnasıise,410.Maddededüzenlenmiştir.Bunagöre,görevsüresidolmuşolsabile,yönetimkurulu,genelkurulutoplantıyaçağırabilir,böylecegenelkurulyeniYKseçebilecektir.

YönetimKuruluÜyeliğininSonaErmesi

MADDE 362- (1) Yönetim kurulu üyeleri en çok üç yıl süreyle görev yapmak üzere seçilir. Esassözleşmedeaksinehükümyoksa,aynıkişiyenidenseçilebilir.

(2) 334üncümaddehükmüsaklıdır.

MADDE363-(1)334üncümaddehükmüsaklıkalmaküzere,herhangibirsebeplebirüyelikboşalırsa,yönetim kurulu, kanuni şartları haiz birini, geçici olarak yönetim kurulu üyeliğine seçip ilk genel kurulunonayına sunar. Bu yolla seçilen üye, onaya sunulduğu genel kurul toplantısına kadar görev yapar veonaylanmasıhâlindeselefininsüresinitamamlar.

(2) Yönetimkuruluüyelerindenbirininiflasınakararverilirveyaehliyetikısıtlanıryadabirüyeüyelikiçingereklikanunişartlarıyahutesassözleşmedeöngörülenniteliklerikaybederse,bukişininüyeliği,herhangibirişlemegerekolmaksızınkendiliğindensonaerer.


83

362. ve363.Maddelerdedüzenlenmiştir.Sürenindolmasıyla;ölümle;ehliyetkaybıyla;iflasla; esas sözleşmede öngörülen sona erdirici nedenlerin gerçekleşmesiyle; tüzel kişilerbakımındantemsilcisiylebağınınkesilmesisözkonusuolursa;istifadurumundasonaerecektir.

Bununlabirliktebuesasındabirvekaletsözleşmesiolduğuiçinüye,heristediğizamandaistifa edememelidir. Eğer kötü bir zamanda istifa etmişse, bundan dolayı şirketin oluşacakzararlarındandolayısorumludur.İstifanın3.Kişilercehükümdoğurmasıiçin,ticaretsicilindetescilveilanedilmesigerekir.

.Birdiğersonaerdirmeyoluiseşirkettarafındanazledilmesidir.Üye,esassözleşmeyle

atanmışolsadahiGenelKurultarafındanherzamanazledilebilir.Kuralolarakgenelkuruldaböylebirkararınalınabilmesiiçinbunungündemdeyeralmasıgerekir,ancakhaklıbirsebepvarsa,gündemdeyeralmasadahibuüyeningörevdenalınmasısözkonusuolabilecektir.

Kamu tüzel kişilerinin yönetim kurulunda bulunan temsilcileri, bunlar tarafındanistediklerizamandeğiştirebilirler(334/2).

YönetimKurulununGörevveYetkileriGenelkuruldaolduğugibi,yönetimkurulunundadevredilemezyetkilerimevcutturve

bunları kendileri kullanmak zorundadırlar. Yönetim kurulunun yetkisinin sınırı ise işletmekonusudur. 375. Maddeye baktığımızda, yönetim kurulunun devredilemez görev veyetkilerinindüzenlendiğigörülmektedir,bunlarbizzatYKtarafındankullanılırvehiçbirşekildebaşka bir organa atanamaz. Bu yetki ve görevler sınırlı sayıda değildir; kanunun başkayerlerindedeyönetimkurulunaverilmişyetkilermevcuttur.

a) Şirketinüstdüzeydeyönetimivebunlarlailgilitalimatlarınverilmesi.b) Şirketyönetimteşkilatınınbelirlenmesi.c) Muhasebe,finansdenetimiveşirketinyönetiminingerektirdiğiölçüde,finansalplanlamaiçin

gereklidüzeninkurulması.d) Müdürlerin ve aynı işleve sahip kişiler ile imza yetkisini haiz bulunanların atanmaları ve

görevdenalınmaları.e) Yönetimlegörevlikişilerin,özelliklekanunlara,esassözleşmeye, içyönergelereveyönetim

kurulununyazılıtalimatlarınauygunhareketedipetmediklerininüstgözetimi.f) Pay,yönetimkurulukararvegenelkurultoplantıvemüzakeredefterlerinintutulması,yıllık

faaliyetraporununvekurumsalyönetimaçıklamasınındüzenlenmesivegenelkurulasunulması,genelkurultoplantılarınınhazırlanmasıvegenelkurulkararlarınınyürütülmesi.

g) Borcabatıklıkdurumununvarlığındamahkemeyebildirimdebulunulması.

Kayıtlı sermaye sisteminin benimsenmiş olması durumunda, yönetim kurulununfazladanyetkileridebulunmaktadır;

a. Paysahiplerininrüçhanhakkınınkısıtlanmasıb. Primlipaylarihraçedilmesic. İmtiyazlıpayihraçedilmesid. Sermayeyiartırmayetkisi

i. Sermayeyiindirmeyetkisiyoktur!e. HAAOsözkonusuysa,karpayı(temettü)avansıödenmesi

MADDE364- (1)Yönetimkuruluüyeleri,esassözleşmeyleatanmışolsalardahi,gündemde ilgilibirmaddeninbulunması veyagündemdemadde bulunmasabile haklıbir sebebinvarlığı hâlinde,genel kurulkararıyla her zamangörevdenalınabilirler. Yönetimkuruluüyesiolan tüzel kişi, kendiadına tescil edilmişbulunankişiyiherandeğiştirebilir.

(2) 334üncümaddehükmüvegörevdenalınanüyenintazminathakkısaklıdır


84

7.04.2016

YönetimKurulununToplanmasıTTKmad.390hükmündedüzenlenmiştir.Anonimşirketinkararlarıbakımındançoğunluk

ilkesininbenimsendiğinisöylemiştik,YKkararlarındadaçoğunluküyesigeçerlidirveüyetamsayısının çoğunluğuyla karar alırlar. Aynı genel kurulda olduğu gibi, bu toplantıların daelektronik ortamda yapılması mümkündür ancak yine burada da esas sözleşmede hükümbulunması gerekmektedir. YK üyeleri bir araya gelemiyorsa, YK toplantısının, toplantıolmaksızın karar metninin elden ele geçirilmesi suretiyle yapılması mümkündür ve 390/4hükmünde düzenlenmiştir. Bu durumda toplantımektup yoluyla yapılır ve önemli olan bumektubuntümYKüyelerininelinegeçmesidir,okuduktansonraolumluveyaolumsuzşekildeimzaatarlarvekararyetersayısı,yineüyesayısınınçoğunluğudur.

Yönetimkuruluüyeleri,vekaletenveyatemsilcileriaracılığıylaoykullanamazlar,oylarınıbizzatkendilerikullanmalıdırlarvebugenelkuruldanfarklıbirdüzenlemedir.

Bazıdurumlarda,YKüyelerinin toplantıdaoykullanmamasıgerekebilir.Eğerkendileriveya yakın akarabaları ile ilgili bir konu görüşülüyorsa, bu durum onun tarafsızlığınıetkileyeceğinden dolayı bu toplantılarda oy kullanamaz. Diyelim ki YK üyesi, böyle birgörüşmenin yapıldığı topantıya katıldı ve oy kullandıysa vediğer YKüyeleri debudurumubiliyor ve sessiz kaldılarsa, bu durumda sessiz kalan üyelerin de 393. Maddeye göresorumluluğu doğmuş olacaktır. Şirketin bundan dolayı uğradığı her tür zararı karşılamaklayükümlüdürler.

YönetimKurulununYönetimYetkisiOlağanişlerin,yönetimyetkisinesahipolanüyelerdenherhangibirisiyapabilirvebunlar

içintoplantıyapılmasınagerekyoktur.HerbirYKüyesinin,367.Maddeyegöreşirketiyönetmeyetkisivardırvezatenbuonlarınbirgörevidir.Buyetkinindiğerüyelereveya3.Kişileredevride söz konusuolabilecektir, ancakbu yetki devri, 375.Maddedeki devredilemez yetkilerindışında yetkiler olmalıdır. Bu yetkiler, YK üyeleri dışında başkalarına hiçbir şekildedevredilemezler.

Genelkurulunnasılişleyeceği,başkanınkimlerolacağıvb.yönetimkurulutarafındanbirhazırlananbiriçyönergeiledüzenlenirvebutescilveilanedilirdemiştik.İşteeğeryönetimkurulundabiryetkidevrisözkonusuolursa,budabir içyönerge iledüzenlenirancakbu içyönergenin,ticaretsicilinetescilveilanedilmezorunluluğuyoktur.Dolayısıylaikiiçyönergeyibirbirinekarıştırmamakgerek!

MADDE375-(1)Yönetimkurulunundevredilemezvevazgeçilemezgörevveyetkilerişunlardır:a) Şirketinüstdüzeydeyönetimivebunlarlailgilitalimatlarınverilmesi.b) Şirketyönetimteşkilatınınbelirlenmesi.c)Muhasebe,finansdenetimiveşirketinyönetiminingerektirdiğiölçüde,finansalplanlamaiçingerekli

düzeninkurulması.d) Müdürlerinveaynıişlevesahipkişilerileimzayetkisinihaizbulunanlarınatanmalarıvegörevden

alınmaları.e) Yönetimle görevli kişilerin, özellikle kanunlara, esas sözleşmeye, iç yönergelere ve yönetim

kurulununyazılıtalimatlarınauygunhareketedipetmediklerininüstgözetimi.f) Pay,yönetimkurulukararvegenelkurultoplantıvemüzakeredefterlerinintutulması,yıllıkfaaliyet

raporunun ve kurumsal yönetim açıklamasının düzenlenmesi ve genel kurula sunulması, genel kurultoplantılarınınhazırlanmasıvegenelkurulkararlarınınyürütülmesi.

g) Borcabatıklıkdurumununvarlığındamahkemeyebildirimdebulunulması.


85

Yönetimyetkisi devredilecekse, toplantı yapılarakbununla ilgili bir YK kararı alınmasıgerekir.

Yetki devredildikten sonra bu kişi şirketi zarara uğratacak işlemlerden dolayısorumludur. Eğer diğer YK üyeleri, yetkinin devredildiği kişinin seçiminde gerekli özenigöstermemişse,bunlarındasorumluluğugündemegelecektir.

Bir kişinin murahhas üye olabilmesi için, hem yönetim hem temsil yetkisinin devrigerekmektedir.Eğersadeceyönetimyetkisidevredildiyse,okişiyemurahhasüyediyemeyiz.Zatenuygulamadadagenelliklebuikisibirliktedevredilmektedir.

YönetimKurulununTemsilYetkisiTemsil yetkisinin enönemli sınırını işletme konusuoluşturmaktadır. Temsil de aynen

yönetimdeolduğugibi,yönetimkuruluüyelerininherbirininayrıayrısahipolduğubiryetkidirve temsil yetkisinin kullanılmasında çift imza kuralı geçerlidir. Yani bu işlemin şirketibağlayabilmesiiçin,enazikiyetkilikişininimzasıgerekirancakbuemredicibirhükümdeğildir;yanibukuralesassözleşmeylebertarafedilebilir.Zatenimzaatmayakiminyetkiliolduğunugösteren belge noterde onaylanmalı ve ticaret sicili gazetesine tescil ve ilan edilmelidir.Şirketinkendiiçerisindeçiftimzakuralıylailgilibirusulsüzlükyapılmışsa,buiyiniyetli3.Kişilerekarşıilerisürülemez.

Temsilyetkisinindedevrimümkündürvebunamurahhasmüdürdenir.Eğerçift imzakuralıgeçerliyse,bumurahhasmüdürünyanındaimzayamutlakayönetimkurulununiçindenbirinindahakatılmasıgerekir.

Temsil yetkisi kural olarak kısıtlanamaz, ancak iki durum bunun istisnasını oluşturur;birlikteimzaveşubeninişleriilekısıtlamamümkündür.

371/2’göre,temsilyetkisinin(işletmekonusunun)dışınaçıkılmasıdurumunda3.Kişiiyiniyetliyseşirketbuişlemlebağlıdır,ancak3.Kişiiyiniyetlideğilsebağlıdeğildir.

Temsilyetkisininiçerisindeyapılanişlmeler,şirketibağlar.İşletmekonusudışında,genelkurul kararının dışında işlemler yapılması haline 3. Kişilerin şirkete başvurmaları mümkünolacaktır. 371/5 hükmüne göre temsilcileri görev sırasında gerçekleştikleri haksız fiillerdendolayışirketsorumludurfakatşirketinrücuhakkısaklıdır.

Eğer tek kişilik bir şirket olsaydı bunun YK’sının tek kişidenoluşabileceği söylemiştik,böylebirdurumdaYKkararalırken,bunuyazılıolarakalacaktır.

YönetimKurulununHakveBorçlarıYönetimkuruluüyesininmalihaklarıbulumaktadır,bunlardanhangilerinintanınacağı

ise esas sözleşmede belirtilmeli veya Genel Kurul’da karar alınmalıdır. Bunların hiçbiritanınmamış da olabilir, ancak zaten böyle bir durumda kimse şirkete gelip de YK üyeliğiyapmaz.

§ Huzurhakkı:Yönetimkuruluüyelerinetoplantıbaşınaverilenücrettir.§ ÜcretHakkı:Aylıkveyadönemselücretalabilirler§ KazançPayı:Karpayındandabunlarapayverilebilir§ İkramiyealabilirler§ Primverilebilir


86

Yönetimselhaklardabulunmaktadır;§ Toplantıyakatılmak§ Genelkurulkararlarıaleyhineiptaldavasıaçmak(445)§ İmtiyazlı PaylarÖzel Kurulu bir karar almışsa ve bu aldıkları karar haksızsa, bu karar

aleyhineYKtarafındaniptaldavasıaçılabilir.

YönetimKuruluÜyelerininYükümlülükleri§ ToplantılaraKatılmak§ Özenborcu(369)

Tedbirlibirişadamıgibidavranmakdurumudadırlarveşirketinmenfaatlerinidürüstlükkuralınagörekorumalıdırlar.GenelitibariyleşirketlerhukukundakabuledilentemelbirprensipvardırvebunaBusinessJudgementRule(İşadamıkararıkuralı) denir. Bu prensip kanunen düzenlenmemiştir ancak 369. Maddeningerekçesindegörülmektedir.Yöneticininkarşısınaolağanüstüdurumlarçıkmışsaveya kendisinin kontrolü dışında gerçekleşen durumlar varsa, bu durumdayönetimkuruluüyesininsorumluluğuolmamalıdır.

§ Sadakatyükümlülüğü:Vekaletsözleşmesindenkaynaklanmaktadır§ Görevini aslen yerine getirme yükümlülüğü: temsilcileri aracılığıyla hiçbir şekilde oy

kullanamazlar§ Paysahiplerineeşitişlemdebulunmayükümlülüğü

YönetimKuruluİçinÖngörülenYasaklar395/1hükmündeyönetimkuruluüyelerininşirketleişlemyapmayasağınınolduğunu

söylemiştik.Bununlabirliktebuemredicibirhükümdeğildir.Dolayısıylaeğergenelkuruldabuyönde bir karar alınırsa, yönetim kurulu üyesi işlem yapabilecektir. Zımni bir kabul degeçerlidir.

Şirkete borçlanma yasağı da 395/2 hükmünde düzenlenmiştir. Pay sahibi olan veolmayan YK üyeleri açısından bir fark vardır. Eğer pay sahibiyse 258, değilse 395 hükmügeçerlidir. Pay sahibi olan yk üyeleri şirkete borçlanamazlar ancak hükümdeki istisnalarınbulunmasıhalindeborçlanabilirler,bunudahaönceanlatmıştık.Paysahibiolmayanyönetimkuruluüyelerivebunlarınyakınlarıisehiçbirşekildeşirketeborçlanamazlar,bukişilerlehinegaranti, kefalet, teminat veremez, bunlar yapılmışsa bu kişiler de direk olarak takipedilebilirler.

Kendisinin,eşinin,akrabalarınınşirketdışımenfaatleriyleşirketinmenfaatleriniçatıştığıdurumdaYKüyesiningörüşmelerekatılmayasağıdoğacaktır(393).

Rekabetetmemeyükümlülüğüdesözkonusudur.Budaemredicibirhükümdeğilidir,esassözleşmedeveyagkkararıylaaksikararaştırılabilirveyazımnikabulsözkonusolabilir.Buyükümlülüğe aykırı davranılması durumunda meydana gelen zararın karşılanması, yapılanişleminşirketegeçirilmesiveyasözkonusumenfaatinşirketegeçirilmesiistenebilir,1ve3yıllıksüreleretabitutulmuştur.

YKKararlarınınHükümsüzlüğüKanunkoyucu,yönetimkurulukararlarınıniptalinidüzenlememiştir!Bununtekistisnası

isekayıtlısermayesistemidir.460/5hükmünegöre,kayıtlısermayesistemibenimsenmşsekararlarıniptalisözkonusuolacaktır.


87

Eğer kayıtlı sermaye sistemi benimsenmemişse, ancak yönetim kurulu kararlarınınbutlanı istenebilirve391.Maddededüzenlenmiştir.Kararlarınınbutlanının istenebileceği4durum maddede sayılmıştır genel kuralın butlanına ilişkin hükümlerle pararlellik sözkonusudur.

YönetimKuruluÜyelerininSorumluluğuSorumluluk dendiğinde aklımıza gelen ilk şey, kusur sorumluluğudur; çünkü 553.

Maddede YK üyelerinin kusurlarıyla verdikleri zarardan dolayı sorumlu olacaklarıdüzenlenmiştir. Bu sorumluluk, sözleşmesel bir sorumluluktur; çünkü şirket ile aralarndavekaletsözleşmesimevcuttur.Ayrıcamüteselsilsorumluluk ilkesibenimsenmiştirancakbufarklıbirmüteselsil sorumlulukhalidirvebuna farklılaştırılmış teselsülhaliadıverilir.Yanihepsisorumludurancakkendilerineyüklenebilecekderecedesorumludurlar,yanimüteselsilsorumlulukkusurlarıoranındauygulanacaktır.Böylebirsorumluluğadamutlakahakiminkararvermesigerekir,kendiaralarındabirsorumlulukbölüşmesiyapabilirler.

XII. Hafta

12.04.2016

TTKmad.553hükmünegöreyönetimkuruluüyeleriiçerisindebiryetkidevrivarsaveusulüne uygun yapılmışsa, işlemden dolayı yetkisini devreden yönetim kurulu üyesininsorumluluğuna doğrudan başvurulamaz, ancak yetki kendisine devredilmiş olan kişiyebaşvurulabilir. Unutmamak gerekir ki bu yetki devri, 375. Maddede sayılan devredilemezyetkilerin dışında olmalıdır, münhasır yetkiler devredilemez. Bunun yanında, eğer diğeryönetimkuruluüyeleri,bukişininseçimindegerekliözeni göstermemişlerse,artıkonlardasorumluolacaklardır.

HukukisorumlulukTTKmad.549vedevamıhükümlerindeyeralmaktadır;TTKmad.553isedoğrudanzararıvebunakarşıaçılabilecekdavalarıdüzenleyenhükümdür.Buhükmegöre, YK üyeleri kusurlarıyla verdikleri zararlardan dolayı pay sahiplerine, şirkete vealacaklılarakarşısorumludurlar.Buhallerdehemalacaklıların,hempaysahiplerininhemde

MADDE 391- (1) Yönetim kurulunun kararının batıl olduğunun tespiti mahkemeden istenebilir.Özellikle;

a) Eşitişlemilkesineaykırıolan,b) Anonimşirketintemelyapısınauymayanveyasermayeninkorunmasıilkesinigözetmeyen,c) Paysahiplerinin,özelliklevazgeçilmezniteliktekihaklarınıihlaledenveyabunlarınkullanılmalarını

kısıtlayanyadagüçleştiren,d) Diğerorganlarındevredilemezyetkilerinegirenvebuyetkilerindevrineilişkin,kararlarbatıldır.

MADDE553-(1)Kurucular,yönetimkuruluüyeleri,yöneticilervetasfiyememurları,kanundanveesassözleşmeden doğan yükümlülüklerini kusurlarıyla ihlal ettikleri takdirde, (…) (2) hem şirkete hem paysahiplerinehemdeşirketalacaklılarınakarşıverdiklerizarardansorumludurlar.(1)(2)

(2) Kanundanveyaesas sözleşmedendoğanbirgörevi veya yetkiyi, kanunadayanarak, başkasınadevreden organlar veya kişiler, bu görev ve yetkileri devralan kişilerin seçiminde makul derecede özengöstermediklerininispatedilmesihâlihariç,bukişilerinfiilvekararlarındansorumluolmazlar.

(3) Hiç kimse kontrolü dışında kalan, kanuna veya esas sözleşmeye aykırılıklar veya yolsuzluklarsebebiyle sorumlu tutulamaz; bu sorumlu olmama durumu gözetim ve özen yükümü gerekçe gösterilerekgeçersizkılınamaz.


88

şirketindavaaçmayetkisi sözkonusudurancakdolaylı zararvarsa şirketalacaklısınındavaaçmahakkıyoktur.

Şirketalacaklılarınaiseyalnıztekbirdurumdadolaylızarardandolayıdavaaçmıhakkıverilmiştir vebuda556.Maddededüzenlenen iflashalidir. İflasgerçekleştiğindehem iflasdairesi,hempaysahiplerihemdealacaklılarbudavayıaçmayayetkilidirler.

YKüyelerininsorumlulukhalleri;§ Belgelerinhukukaaykırıolarakhazırlanması§ Sermayehakkındayanlışbeyanverilmesi§ Ödemeyetersizliğiningündemegetirilmemesi§ Şirketmalvarlığınaaynisermayegetirilirkendeğerbiçmedeyolsuzlukyapılması§ Şirketinüstgözetiminingereğigibiyerinegetirilmemesi

ü Sorumlulukdavalarıiçin2ve5yıllıkzamanaşımıöngörülmüştür

İbra(SorumluluğuKaldırma)YK üyelerinin o sene içerisinde yapmış olduğu işlemlerden dolayı sorumluluğunun

kaldırılması anlamına gelir; genel kurulun münhasır yetkilerindendir ve genel kurulun birbeyanı niteliğindedir. Eğer YK ile ilgili bir ibra kararı verilecekse, bunun genel kurulgündemindeyeralmasıgerekirancakeğergündemdebilançonungörüşülmesivarsa,ayrıcaibradiyebelirtmeyegerekyoktur.İbrakararınıgörüşürkenoylardakiimtiyazlargeçerlideğildirancakoydabiryasaksözkonusuysa,buyasakuygulanır.

Açık ibra söz konusuysa ibra gündemde yer almıştır; örtülü ibra durumunda isegündemde ibra kararı bulunmamaktadır fakat bilanço onaylanıyordur ve YK üyeleri de busırada ibraettirilir.Genel ibra, tümyönetimkuruluüyelerinin ibraedilmesianlamınagelir.Özelibra isebellibazıyönetimkuruluüyelerininibrası;zamanolarakbellibiraralığınibrasıveyaspesifikbirkonununibrasıanlamınagelebilir.

MADDE555-(1)Şirketinuğradığızararıntazminini,şirketveherbirpaysahibiisteyebilir.Paysahipleritazminatınancakşirketeödenmesiniisteyebilirler.

(2) Pay sahibininaçtığıdavayıhukuki vemaddisebeplerhaklıgösterdiğitakdirde,mahkeme,davagiderleriyle avukatlık ücretini, bu giderler davalıya yükletilemediği hâllerde, davacı pay sahibiyle şirketarasında,hakkaniyetegörepaylaştırır.

MADDE556- (1)Zararauğrayanşirketiniflasıhâlinde,tazminatınşirketeödenmesiniistemehakkınışirketalacaklılarıdahaizdir.Ancak,paysahiplerininveşirketalacaklılarınınistemleriönceiflasidaresinceilerisürülür.

(2)İflasidaresibirincifıkradaöngörülendavayıaçmadığıtakdirde,herpaysahibiveyaşirketalacaklısımezkûr davayı ikame edebilir. Elde edilen hasıla, İcra ve İflas Kanunu hükümlerine göre, önce dava açanalacaklılarınalacaklarınınödenmesinetahsisolunur;bakiye,sermayepaylarıoranındadavacıpaysahiplerineödenir;artaniflasmasasınaverilir.

(3) ŞirketinistemlerinindevrineilişkinİcraveİflasKanununun245incimaddesihükmüsaklıdır.

MADDE560-(1)Sorumluolanlarakarşıtazminatistemekhakkı,davacınınzararıvesorumluyuöğrendiğitarihten itibaren iki ve her hâlde zararı doğuran fiilin meydana geldiği günden itibaren beş yıl geçmeklezamanaşımına uğrar. Şu kadar ki, bu fiil cezayı gerektirip, Türk Ceza Kanununa göre daha uzun davazamanaşımınatabibulunuyorsa,tazminatdavasınadabuzamanaşımıuygulanır.


89

Genel kurul, sadece kendi bilgisine ulaşmış olan ve finansal tablolarda yer alankonularlailgiliibrakararıalabilirvebuşekildeverilenibrakararıgenelkurulcakaldırılamaz.Ancakeğerbunundışındabiribrayapıldıysa,hernekadarbugenelkurulkararıTicaretSicili’netescil edilmiş olsa bile, bu kararın butlanı istenebilir. Bunun yanında, bu karara karşı iptaldavasıdaaçılabilecektir.

v Genelkurulibrakararıvermemişse,buiptaldavasıkonusuolabilirmi?Buöğretidebirtartışmakonusudur,bizegöreibranınreddidurumundadaiptaldavasıaçılabilir.Eğerkanuna,esassözleşmeyevedürüstlükkuralınaaykırıbirkararsanedenaçılmasın?

İbraKararınınEtkileri:1. İbrakonusuhakkındaYKüyelerinekarşıartıksorumlulukdavasıaçılamaz

a. Olumsuzoyverenvetutanağageçirenler6ayiçerisindeaçabilirb. YKüyesikişiyedoğrudanzararvermişse,açılabilir(553)c. Sonradangelenortak, ibrakararıalındığınıbiliyorsadavaaçamazancak ibra

kararınıbilmiyorsaodaYKüyelerinekarşıdavaaçabilecektir

ü Anonimşirketinbirkamuborcununbulunması(vergiborcugibi)vebukamuborcununşirket tarafından ödenmemesi söz konusu olduğunda, borcun doğduğu dönemdeki YKüyelerinindesorumluluğunagidilebilecektir,bu2.Derecedenbirsorumluluktur.

AnonimŞirketlerinDenetimi

TTK mad. 397 hükmü uyarınca anonim şirketlerin denetimi, günümüzde bağımsızolarakyapılanbirkontrolmekanizmasıdırveBakanlarKuruluncaçıkarılanbirkararnameninyanında Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından çıkarılacak (henüz çıkarılmadı) biryönetmeliklesağlanır.

“KamuGözetimi,MuhasebeveDenetimStandartlarıKurumununTeşkilatveGörevleriHakkındaki 660 s. KHK” ile söz konusu denetim kurumları kurulmuş ve bazı şirketlerindenetimiyle ilgili hemenhemenherşeyin yapılışı bu kurumlarabağlanmıştır.Dolayısıyla buKHKkapsamıdışındakalanşirketlerindenetimihenüzdüzenlenmemiştirvebunlarınbağımsızdenetimiyapılamamaktadır.Sonuçolarakbugüniçinuygulamadabağımsızdenetimetabiolananonim şirketler sınırlı sayıdadır ve HAAO, bankalar, finansal kiralama gibi şirketlerdenoluşmaktadır. Bunun dışında kalan şirketler ise ancak öngörülen çeşitli sınırları aştıklarıtakdirdebağımsızdenetimetabiolacaktır.

MADDE558-(1)İbrakararıgenelkurulkararıylakaldırılamaz.445incimaddehükmüsaklıdır.(2) Şirket genel kurulunun, sorumluluktan ibraya ilişkin kararı, ibranın kapsadığı açıklanan maddi

olaylara ilişkinolarak, şirketin, ibrayaolumluoyveren ve ibrakararını bilerek payı iktisapetmişolanpaysahiplerinindavahakkınıkaldırır.Diğerpaysahiplerinindavahaklarıibratarihindenitibarenaltıaygeçmesiyledüşer.

MADDE445-(1)446ncımaddedebelirtilenkişiler,kanunveyaesassözleşmehükümlerineveözellikledürüstlük kuralına aykırı olan genel kurul kararları aleyhine, karar tarihinden itibaren üç ay içinde, şirketmerkezininbulunduğuyerdekiasliyeticaretmahkemesindeiptaldavasıaçabilirler.


90

Bağımsızdenetimetabitutulansözkonusuşirketlerherfaaliyetdöneminde,faaliyetdönemisonlandırılmadandışarıdanbirdenetçiseçmekzorundadırvebirdenetçiseçilmişsebudenetçiancakhaklınedenlerinvarlığıhalindegörevdenalınabilir.Bunuisteyebilecekolaniseyönetim kurulu ve azınlıktır. Bunun için mahkemeye başvurulmalıdır ve mahkeme haklınedeninvarlığınıkabuledersegörevdenalınabilecektir.Denetçidekendiisteğiylegörevdenayrılamaz.

14.04.2016

TTKmad.397hükmünegöreeğerdenetimetabibirşirketsözkonusuysavebununfinansaltablolarıhenüzdenetlenmediyse,bufinansaltablolarhazırlanmamışhükmündedir.Bunun yanındadenetçinin denetiminden geçmiş bir finansal tablo söz konusuysa o zamanbunundenetimdengeçtiğininde finansal tablonunbaşındaaçıkçabelirtilmesi gerekir.Eğerdenetçi finansal tabloyaolumsuzoy verirsebunun ciddi sonuçları vardır ve 403.maddededüzenlenmektedir.Bunagöredenetçi,4işgünüiçindegenelkurulutoplantıyaçağırırvebutoplantı sırasında genel kurul, yeni bir yönetim kurulu seçecektir; çünkü finansal tablolarıdüzenleyenyönetimkuruludur.Bununlabirlikteeğeresassözleşmedebunadairbirhükümvarsa, yönetim kurulunun değişmemesi demümkün olabilir, toplantı sonucu aynı yönetimkuruluüyeleriyledevamedilmesideöngörülebilir.Yeniyönetimkuruluseçilirse,buüyeleryenibir finansal tablo hazırlarlar, bu tablo denetimden geçer ve 6 ay içerisinde genel kurulunonayınasunulur.

DenetimeTabiŞirketlerBakanlar kurulu kararında hangi şirketlerin ismen bağımsız denetime tabi olacağını

düzenlediğini (HAAO, banka, finansal kiralama), diğer şirketlerin ise çeşitli sınırları aşmasıhalindebağımsızdenetimetabiolacağınısöylemiştik,pekibusınırlarne?

• Şirketinaktiflerinintoplamınınbellibiroranüzerindeolması• Yıllıknetsatışhasılatı• Çalışansayısı

ü Bunlarınüçünündebirliktebulunmasıhalineismensayılmayandiğeranonimşirketleride bağımsız denetime tabi olacaktır. Bunların net miktarlarını incelemeyeceğiz, sadecebunlarınyüksekmiktarlarolduğunubilmekyeterli.

DenetimYetkisiDenetim işlerinin düzenlenmesiyle yetkili olan kurum; “Kamu Gözetimi, Muhasebe,

Denetim ve Standartları Kurumu”dur ve denetim işleri, bunların belirledikleri serbestmuhasebecimalimüşavirlerveyeminlimalimüşavirlertarafındanyapılabilir.Büyükdenetimşirketlerinin denetim faaliyetlerini gerçekleştirmesi de mümkündür ancak bunun içinortaklarınınbukişilerden(ymm/smmm)oluşansermayeşirketleriolmalarıgerekir.

MADDE403 -(5)Olumsuzgörüşyazılanhâllerdeyönetimkurulu,görüşyazısınınkendisineteslimitarihindenitibarendörtişgünüiçinde,genelkurulutoplantıyaçağırırvegenelkurulyenibiryönetimkuruluseçer. Esas sözleşmede aksiöngörülmemişse, eski yönetimkurulu üyeleri yeniden seçilebilir. Yeni yönetimkurulualtıay içinde,kanuna,esassözleşmeyeve standartlarauygunfinansaltablolarhazırlatırvebunlarıdenetleme raporu ile birlikte genel kurula sunar. Sınırlı olumlu görüş verilen hâllerde genel kurul, gerekliönlemlerivedüzeltmeleridekararabağlar


91

Denetiminkapsamıü Şirketinfinansaltablolarıincelenirü Yönetimkurulununfaaliyetraporuincelenir

o Yönetim kurulunun bir sene içerisinde ne işler yaptığını ortaya koyduğu birbelgedir.Denetçi, finansal tablo ile faaliyet raporunuayrı ayrı denetlediktensonrabunlarınkendiaralarındatutarlıolupolmadığınıdainceleyecektir.

ü Eğer şirkette bir Riskin Erken Saptanması Komitesi kurulması gerekiyorsa, bununkurulmasıveişleyişidenetlenir

ü Denetçi,şirketevergidenetimi/danışmanlığıhizmetideverebilirancakbunundışındabirdanışmanlıkilişkisikuramaz,böylecetarafsızlıksağlanmışolacaktır.

DenetçininAtanmasıŞirketheryılkendinedenetçiatamakzorundadırvebuatama,heryıldüzenlenenolağan

genelkuruldayapılır.BununlabirlikteTTKmad.400/2hükmündedenetçilerbakımındanözelbirrotasyondaöngörülmüştür.Eğerbirdenetçi10seneiçerisinde7kereseçildiyse,artıkbirkezdahaseçilemez.Bununiçin3yılaraverilmesigerekir,ancak3yılsonraaynıdenetçitekrarseçilebilecektir.

Denetçiyi genel kurul seçer ve ilk esas sözleşme yapılırken de mutlaka burada yeralmalıdır.Bazıözeldurumlardaisedenetçininmahkemetarafındandaseçilmesimümkündür.Faaliyetdönemininüzerinden4aygeçtiysevebirdenetçiseçilmediyse,budurumdayönetimkurulu,yönetimkuruluüyelerindenherbiriveyabirpaysahibişirketinbulunduğuyerasliyeticaretmahkemesine giderekbir denetçi atanması talebindebulunabilirler. Bunun yanındaeğer seçilen denetçi görevi reddederse; şirketle arasındaki sözleşmeyi feshederse;görevlendirmekararınınalındığıgenelkurulkararınıniptaliveyabutlanısözkonusuysaveyadenetçininkanuninedenlerlegöreviniyerinegetirmemesihallerisözkonusuysadayineaynışekildemahkemeceyenidenetçiseçilebilir.Ayrıcadenetçifehisihbarındabulunduğutakdirdegeçiciolmaksuretiyle,yönetimkuruludadenetçiseçmeyetkisinesahiptir.Buseçim,genelkurulunyenibirdenetçiseçmesinekadargeçerlidir(399).

DenetçininGörevininSonaErmesi1. Haklınedenvarsasonaerebilir

a. Buna örnek olarak özellikle raporları hazırlarken taraflı davranmasıgösterilebilir.

2. Denetçininsözleşmeyifeshetmesiilesonaerebilir3. Denetçinigörevireddetmesi4. Genelkurulkararınıniptali/butlanı

MADDE400-(3)Denetçi,denetlemeyaptığışirkete,vergidanışmanlığıvevergidenetimidışında,danışmanlıkveyahizmetveremez,bunubiryavruşirketiaracılığıylayapamaz

MADDE400-(2)(Değişik:26/6/2012-6335/19md.)Onyıliçindeaynışirketiçintoplamyediyıldenetçiolarakseçilendenetçiüçyılgeçmedikçedenetçiolarakyenidenseçilemez.(Değişikikincicümle:28/3/2013-6455/81md.)KamuGözetimi,MuhasebeveDenetimStandartlarıKurumubufıkranınuygulanmasınailişkinusulveesaslarıbelirlemeyevebufıkradabelirtilensürelerikısaltmayayetkilidir.


92

DenetçiRaporuDenetçinin hazırladığı rapor anlaşılır olmalı, basit bir dille hazırlanmalıdır ve geçmiş

yıllarlailgilibirkarşılaştırmaiçermesigerekmektedir.Denetçi;olumlugörüş,olumsuzgörüş,sınırlıolumlugörüşveyagörüşvermektenkaçınmaolmaküzere4şekildegörüşverebilir.Eğerşirketverilengörüşeitirazedersemahkemeyegidilirvemahkemeninkararıkesindir.

DenetçininSorumluluğu554. maddededüzenlenmektedir.Denetçi,kanunigöreviniyerinegetirirkenkusuruyla

verdiği zararlardan dolayı şirkete, pay sahibine ve alacaklılara karşı sorumludur. Bununyanında 404. Maddede denetçinin sır saklama yükümlülüğü düzenlenmiştir ve bu dasorumluluğa dahildir. Şirketle arasındaki denetim sözleşmesine bunların dışında aykırıdavranması durumunda da genel hükümlere gidilecektir, tazminat gibi istemler gündemegelebilir.

AnonimŞirketinEsasSözleşmeDeğişikliği

Şirketintürünün,işletmekonusunun,sermayemiktarınındeğişimigibidurumlardaesassözleşmedeğişikliğigerekecektir.Esassözleşmedeğişikliği,genelkurulunmünhasıryetkileriarasındadırvebaşkasıtarafındanyapılamaz.Kayıtlısermayesistemibenimsendiğidurumdadahi her ne kadar sermaye artıracak olan yönetim kurulu olsa da bu yetkisini genel kurultanımıştırvedolayısıyabudagenelkurulunmünhasıryetkisininkapsamındadır.

Bununyanındagenelkurulundaesassözleşmededeğişiklikyapamayacağıdurumlarsözkonusudur. Pay sahiplerinin bazıvazgeçilmez hakları vardır ve bunlar, pay sahibinin kendiiradesiyledahikaldıramayacağıhaklardır.Bunlarkanundasayılmamıştırancakörnekolarakgenelkurulakatılmahakkı,genelkuruldaoyvermehakkıgibihaklarverilebilir.Genelkurul,buhakları ortadan kaldıracak bir karar alamaz ve esas sözleşme değişikliği yapamaz, aynızamandamüktesep hakları kaldrıacak işlemde yapamaz.Müktesep hakların farkı ise, paysahiplerinin kendi iradeleri ile belli bir seviyeye kadar sınırlandırılabilmesidir. Sonuç olarakgenel kurul esas sözleşme değişikliği ile müktesep hakları ve vazgeçilmez haklarısınırlandıramayacaktır. Genel kurul, mevcut esas sözleşme hükümlerine aykırı bir esassözleşmedeğişikliğideyapmaz.

Yapılacakİşlemler1. Yönetimkurulutarafındandeğişiklikmetnihazırlanır.2. Butaslakhazırlandıktansonra,genelkurultoplantısıyapılmadan15güniçindeşirketin

merkezininbulunduğuyerdeilgilileringörüşüneaçılır3. Kuruluşu izne tabi şirketler, esas sözleşme değişikliği için de bakanlıktan izin almak

zorundadır4. Taslakgenelkurulasunulurvegenelkuruldeğişikliğionaylar5. İmtiyazlıpaylarsözkonusuysagenelkurulunilanındanitibaren1ayiçerisindeyönetim

kurulu, imtiyazlı paylar özel kurulunu toplantıya çağırır (yeter sayısı imtiyazlısermayelerin%60’ı,kararyetersayısıdaçoğunluk)

MADDE554-(1)Şirketinveşirketlertopluluğununyılsonuvekonsolidefinansaltablolarını,raporlarını,hesaplarınıdenetleyendenetçiveözeldenetçiler;kanunigörevlerininyerinegetirilmesindekusurluhareketettikleritakdirde,hemşirketehemdepaysahipleri ileşirketalacaklılarınakarşıverdiklerizarardolayısıylasorumludur.


93

a. Eğer çağrıya rağmen kurul toplanamazsa, genel kurulun onayı kabul edilmişsayılır.

b. YKhiççağırmazsamahkemeyebaşvurlurc. 454/7:imtiyazlıpaysahipleriesassözleşmedeğişikliğinireddederlerse,YKbu

karara karşı karar tarihinden 1 ay içerisinde kararın iptali için mahkemeyebaşvurabilir

6. GenelkurulunkararıTicaretSicili’netescilveilanedilir(kurucutescil)

XIII. Hafta

19.04.2016

SermayeArtırımı

Döneminbaşındaanonimşirketinsabitbirsermayesininolduğunuvebumiktarınesassözleşmedeyazılıolduğunubelirtmiştik.Bununlabirliktebellibazıyasalzorunluluklarolduğuzamanşirketinbusermayeyiartırmasıgerekirvebuişlemdebiresassözleşmedeğişikliğidir,TTKmad.456-482maddeleriarasındadüzenlenmiştir.

Sermaye artırımı, iç kaynaklı ve dış kaynaklı olmak üzere ikiye ayrılır. Dış kaynaklısermayeartırımındadışarıdanfonlar,nakit,ayıngibikaynaklaralınırvesermayebuşekildeartırılır,bununkarşılığındadadışarıdankaynaksağlayanyatırımcılarabelirlibirpayverilir.İçkaynaklısermayeartırımındaiseşirketyedekakçeleri,birikimlerinikullanarakkendiiçindekikaynaklararacılığıylasermayeartırımınıgerçekleştirecektir.

Eğerdışkaynaklıbirsermayeartırımıyapılıyorsa,şirketiçindekipaysahiplerininrüçhanhakkı doğacaktır ancak bu rüçhan hakkının kaldırılabilmesi veya sınırlandırılabilmesi demümkünüdür.

Eğer iç kaynaklı bir sermaye artırımına gidilmişse, artık şirket içindeki pay sahipleribundanmahrumbırakılamaz;çünküşirketiçindekibubirikimlerinhepsizatenpaysahiplerininpaylarından birikmiştir. Bu nedenle burada artık bedelsiz pay alma hakkı meydana gelir.Bunun rüçhan hakkından en büyük farkı ise, bu hakkın kaldırılamaz veya sınırlandırılamazolmasıdır.

SermayeArtırmanınGenelKoşulları(456vd.)1. Eğer sermaye artırılacaksa, şirket sermayesinin bütün pay sahipleri tarafından

ödenmişolmasıgerekir.a. Bununlabirlikte,içkaynaklısermayeartırımıbakımındanbukoşularanmaz.

2. Herhangibirsüreyetabideğildir,herzamanyapılabilir.3. Sermaye artırımına her ortak katılmak zorunda değildir ve rüçhan hakkını

kullanmamayıseçebilir,ancakherortakbunakatlanmakzorundadır.4. Dış kaynaklı sermaye artırımında, şirketin kenara koyduğu fonların sermayeye

tümdeneklenmişolmasıgerekira. HAAOiçinbukoşulgeçerlideğildir

§ RüçhanHakkı:Şirketiniçerisindekimevcutpaysahiplerine,böylebirsermayeartırımıolduğuzamanöncelikliolarakpayalmahakkısağlamaktır.


94

DışKaynaklıSermayeArtırımı1. Öncelikleesassözleşmedeğişikliğimetnininhazırlanmasıgerekir2. Eğer kuruluşu bakanlık onayına tabi bir şirket söz konusuysa, bakanlıktan izin

alınmalıdır.3. Yönetimkurulundanbirbeyanistenir.

a. Bu beyanda çok açık, dürüst, anlaşılabilir bir biçimde sermayenin nedenartırıldığı, hangi kaynaklardan artırıldığı, artırılan sermayenin nerelerdekullanılacağıgibiunsurlartektekaçıklanır.

4. Genelkuruldakararalınır5. İmtiyazlı pay sahiplerinin hakları etkileniyorsa, İmtiyazlı Pay Sahipleri Özel

Kurulundanonayalınır6. İştiraktaahhütnamesihazırlanır

a. Dışarıdan gelecek olan pay sahiplerinin sermaye taahhüdünde bulunmasıanlamınagelir.

7. TicaretSicilinetescilveilanedilir

ü Eğerburadakayıtlısermayesistemiesasalınmışolsaydı,genelkurultarafındanverilenyetkiçerçevesindebuişlemleriyönetimkuruludagerçekleştirebilirdi.

İçKaynaklıSermayeArtırımı

Ø KullanılabilecekİçKaynaklar:1. Yedekakçeler(Reserve)

a. Kanuniyedekakçe:Kanununzorunluolaraköngördüğüveşirketinayırmakzorundaolduğuyedekakçelerdir.Bunuşirketkolaykolaykullanamaz,bunlarzorgünleriçinayrılmıştır

b. İhtiyari yedek akçe: Şirketin kendi sözleşmesinde, genel kururundakararlaştırdığıyedekakçelerdirveiçkaynaklısermayeartırımındadabunlarkullanılır.

2. Mevzuatınbilançoyakoyulmasınavesermayeyeeklenmesineizinverdiğifonlara. Bunlar462.Maddedesayılmıştır

Ø Yapılacakİşlemler:1. Esassözleşmedeğişiklikmetni2. Yönetimkurulubeyanı3. Genelkurulkararı(veyakayıtlısermayebenimsenmişseyk)4. Tescilveilan

ü İçkaynaklıvedışkaynaklısermayeartırımlarınınbirlikteyapılmasınadabirengelyoktur.

MADDE457-(1)Yönetimkurulutarafındansermayeartırımınıntürünegörebirbeyanimzalanır.Beyan,bilgiyiaçık,eksiksiz,doğruvedürüstbirşekildevermeilkesinegörehazırlanır.


95

ŞartaBağlıSermayeArtırımıTTK’ya yeni girmiş olan üçüncü bir tür sermaye artırımı daha bulunmaktadır ve 463.

maddede düzenlenmiştir. Şirket, kendine kredi sağlamak amacıyla her zaman çeşitliborçlanma senetleri çıkarabilir ve bunlardan en sık görüleni de tahvildir. Böylece şirketekaynak sağlanmış olur ancak bu bir borçlanmadır ve şirketin bunu bir yerde ödemesigerekecektir.İşteböylebirdurumda,sırfbuborcunuödemekiçinşartabağlısermayeartırımıyaparak,tahvilsahiplerinepayverebilirveborcunupayolaraködemişolacaktır.Dolayısıylabu,diğerlerindenfarklıolaraksadeceöngörülenkişilereyapılabilecekbirsermayeartırımıdır.Bununla birlikte şartlı olarak artırılan sermayenin toplam değeri, esas sermayenin yarısınıaşamaz;çünkümevcutpaysahiplerinindekorunmasıgerekmektedir.

Sermayeİndirimi

Bazen öyle durumlar olabilir ki şirket, çok kar veya zarar etmiyordur ancak vergidendüşmekgibiçeşitlinedenlerleatılsermayesiniindirmekisteyebilir.Bazıdurumlardaiseşirketaşırı zarar etmektedir bu zarardan kurtulmak için sermayeyi indirmesi gerekir. Üçüncü birsermaye indirimi nedeni de şirketin kendi edindiği hisse senetlerini elinde tutamamasıkuralındandoğar.Şirketinkendihissesenetlerielindekalmışsavebunlareldençıkaramıyorsa,bu durumda da bunları elden çıkarmanın yolu sermayeyi azaltmak olabilir. İşte bu türdurumlardasermayeindiriminegidilecektirvebudabiresassözleşmedeğişikliğidir.Sermayeindirimi, sermayenin kanunda görülen asgari sermaye miktarı olan 50.000 tl’nin altınaindirilmesineolanakvermemektedir.

Sermaye indirildiği zaman, şirketin alacaklıları bu durumdan tedirgin olabilir ve bunedenle bunların korunması gerekir. Dolayısıyla kanun, sermaye indiriminde özelliklealacaklıların korunmasına ilişkin bazı kurallar koymuştur. Sermaye indirimi durumundaalacaklılararabirçağrıyapılmalıdırvealacaklılarikiayiçerisindeyaborçlarınıtalepedecekyadateminatgösterilmesinitalepedebileceklerdir.Alacaklılaraaynızamanda,alınansermayeindirimi kararının iptaliyle de ilgili bir hak tanınmıştır. Kararın tescilinden itibaren iki yıliçerisindebuiptaldavasınıaçabileceklerdir.

MADDE 463- (1) Genel kurul, yeni çıkarılan tahviller veya benzeri borçlanma araçları nedeniyle,şirkettenveyatoplulukşirketlerindenalacaklıolanlaraveyaçalışanlara,esassözleşmededeğiştirmeveyaalımhaklarını kullanmak yoluyla yeni payları edinmek hakkı sağlamak suretiyle, sermayenin şarta bağlıartırılmasınakararverebilir.

(2)Sermaye,değiştirmeveyaalımhakkıkullanıldığıvesermayeborcutakasveyaödemeyoluylayerinegetirildiğiandaveölçüdekendiliğindenartar.

MADDE464-(1)Şartlıolarakartırılansermayenintoplamitibarîdeğerisermayeninyarısınıaşamaz.(2) Yapılanödeme,enaz,nominaldeğereeşitolmalıdır.

MADDE474-(1)Genelkurulesassermayeninazaltılmasınakararverdiğitakdirde,yönetimkurulu,bukararı şirketin internet sitesinekoyduktan başka,35 incimaddedeanılangazetede veaynı zamandaesassözleşmedeöngörüldüğüşekilde,yedişergünarayla,üçdefailaneder.İlandaalacaklılara,TürkiyeTicaretSiciliGazetesindekiüçüncüilandanitibarenikiayiçinde,alacaklarınıbildirerekbunlarınödenmesiniveyateminataltınaalınmasınıisteyebileceklerinibelirtir.Şirketçebilinenalacaklılaraayrıcaçağrımektuplarıgönderilir.

(2)Sermaye,zararlarsonucundabilançodaoluşanbiraçığıkapatmakamacıylavebuaçıklaroranındaazaltılacak olursa, yönetim kurulunca alacaklıları çağırmaktan ve bunların haklarının ödenmesinden veyateminataltınaalınmasındanvazgeçilebilir.


96

Ø SermayeİndirmeninYolları;1. Herbirpayınitibarideğeriaynıorandadüşürülebilir(eşitlikilkesiuyarınca)2. Paysahiplerininbirdençokpayıtekpayhalinegetirilebilir

a. Bununiçinpaysahiplerininmutlakaonayıgerekir3. Payınitfaedilmesi(yokedilmesi)

a. Paysahiplerininonayıgerekir

Sermaye,buüçyoldanbiriseçilerekindirilebilir.

Ø Yapılacakİşlemler:1. Esassözleşmedeğişiklikmetnihazırlanır2. Kuruluşuiznetabişirketlerbakanlıktanizinalmakzorundadır3. Yönetimkurulubirbeyanhazırlar4. Genelkurulunonayıalınır5. Alacaklılaraduyuruyapılır

a. Alacaklılar teminat isterlerse genel kurul kararından itibaren 2 ay içindebaşvurmalarıistenir

6. Ticaretsicilinetescilveilanedilir

PaySahipliğiHakları

Kanundakarşılaştığımız,niteliklerinegöre4ayrıpaysahipliğihakkımevcuttur;§ VazgeçilmezHaklar§ MüktesepHaklar§ İmtiyazlıPaylar§ AdiPaylar

VazgeçilmezHaklarTTK,bazıhaklarınvazgeçilmezhakolduğunudüzenlemişancakvazgeçilmezhakkınne

olduğu hakkında da tam bir tanım yapmamıştır ve bunun ne olduğu öğretiye ve yargıkararlarına bırakılmıştır. Bu haklar mutlaka kanundan kaynaklanır ve pay sahibinin kendirızasıyladahisınırlandırılamazlar.Örneğingenelkurulakatılmahakkı,genelkuruldaoyvermehakkı,bedelsizpayalmahakkı,bilgialmahakkıgibihaklarvazgeçilmezhaklardırvebunlarpaysahibiistesebilehiçbirşekildesınırlandırılamazlar.

MüktesepHaklarBunlarpaysahibininkazanılmışhaklarıdır,kanundaveyaesassözleşmededüzenlenmiş

olabilirler.Bunlardapaysahibininrızasıolmadansınırlandırılamazlarancakpaysahiplerininrızası varsa, sınırlandırılabilmeleri ve kaldırılabilmeleri mümkündür. Örneğin rüçhan hakkımüktesepbirhaktır.

İmtiyazlıPaylarAdi paylara göre ayrıcalık tanıyan haklardır ve öngörülebilmesi için mutlaka esas

sözleşmede yer alması gerekir. Bedelsiz pay alma hakkı dışında, bahsedeceğimiz tüm paysahipliğihaklarınaimtiyaztanınabilirancakbedelsizpayalmahakkındaimtiyazsağlanamaz,buradaherkeseşittir;çünküiçkaynaklısermayeartırımındakullanılanyedekakçelervefonlar,paysahiplerininhaklarındankesilerektoplanmıştır.


97

AdiPaylarHakkında imtiyaz öngörülmemiş, ne vazgeçilemez nitelikte ne de müktesep hak

niteliğindeolanpaylardır.

21.04.2016(JansetEceMermer’innotlarındanalıntıdır)

Pay sahipliğihaklarınınbirdiğerayrımı isemali, yönetsel vebilgi almahaklarıolarakyapılmaktadır;

§ MalihaklarKârpayıalmahakkı,rüçhanhakkı,hazırlıkdönemifaizialmahakkı,bedelsizpayalmahakkı,tasfiyepayıalmahakkı

§ YönetselhaklarGenelkurulakatılma,oykullanma,iptaldavasıaçma,butlandavasıaçma,eşitişlemdebulunulmasınıtalep,sorumlulukdavası,şirketintesisindenyararlanmahakkı

§ BilgiAlmaveİncelemeHakkı

1. MaliHaklar

a. KârPayıAlmaHakkıPaysahibineverilmişmalibirhaktırveanonimşirketinamacındankaynaklanır.TTK

mad.507vd.düzenlenmiştir.Eskikanundabuhakkınmüktesepbirhakolduğudüzenlenmiştiancakbudüzenlemeyanlıştı;çünkükarpayıdağıtılmasınailişkinkararolağannisaplaalınır.Kârnetdönemkarındanveyaserbestyedekakçelerdendağıtılır.

Nekadarkarpayıdağıtılacağıesassözleşmededüzenlenmişolabilirveyagenelkuruldanekadarınındağıtılmasıgerektiğineilişkinbirkararalınabilir.Kârındağıtımınakararverecekolanorganhepgenelkuruldur;çünkübukarargenelkurulunmünhasıryetkilerindendir.

Şirketinbirseneiçindeeldeettiğitoplamkârfinansaltablolarayazılırvevergiler,yedekakçelergibihertürlüyükümlülükbumiktardandüşülür.Ardındanşirketinbiröncekisenedenkalanzararıvarsa,buzararlarkapatılır.Bundansonraeldebellibirmiktarparakaldıysaortadadağıtılabilirnetbirkârolduğusöylenebilirvebunanetdönemkârıdenir.Eğerimtiyazlarvarsabunlarınmutlakaverilmesigerekir.

Kâr her sene dağıtılmak zorunda değildir, vazgeçilmez hak değildir (Tekinalp’inkitabında tam tersi söylenmektedir). Genel kurulda alınacak karar göre dağıtılır ya dadağıtılmaz. Ancak tabi ki genel kurul özellikle azınlıkta kalan pay sahiplerinin haklarınızedelememekiçnböylebirkeyfikararalamaz.Ancakşirketiçin,aktifleriçin,sonrakisenekiproje için gerekli bir durum varsa bu kararı alabilir. Yargıtay’a göre, gerçekten şirketin kar

MADDE507-(1)Herpaysahibi,kanunveesassözleşmehükümlerinegörepaysahiplerinedağıtılmasıkararlaştırılmışnetdönemkârına,payıoranındakatılmahakkınıhaizdir.Şirketinsonaermesihâlindeherpaysahibi,esassözleşmedesonaerenşirketinmalvarlığınınkullanılmasınailişkin,başkabirhükümbulunmadığıtakdirde,tasfiyesonucundakalantutarapayıoranındakatılır.

(2) Esassözleşmedepaylarınbazıtürlerinetanınanimtiyazhaklarıylaözelmenfaatlersaklıdır.(3) SermayePiyasasıKanunuveilgilimevzuathükümlerisaklıdır

MADDE508-(1)Esassözleşmedeaksinebirhükümyoksa,kârvetasfiyepayıpaysahibininsermayepayıiçinşirketeyaptığıödemelerleorantılıolarakhesapedilir.(2) Yıllıkkâr,yıllıkbilançoyagörebelirlenir


98

dağıtmamasıgereklimideğilmibirbilirkişiincelemesiileanlaşılmalıdır.TekborçilkesiveA.Şortağıolmanınamacınedenleriylekardağıtımıpaysahiplerinceoldukçaönemlidir.

Karındağıtılmasınormaldefaaliyetdönemisonundaolurvearadönemdekardağıtımınormalde yapılmaz. Genel kurul Aralık’ta biten faaliyet döneminden 3 ay içinde toplanırburadakardağıtımıkararıalır.Ancakşirketaradönemdekardağıtmakararıalırsabunakarpayıavansıdenir.Şirketarafinansaltablolarçıkartarakşirketinfinansaldurumuuygunsakarpayıavansıödeyebilir.Bununlailgilibirtebliğdevardır.SerPKm.19kardağıtımınailişkinbirhükümüdür ve bunlarda da bir tebliğ çıkarılmıştır. Tebliğ payları borsada işlem gören vegöremeynşirketleri ikiyeayrımıştır.Paylarıborsada işlemgörenşirketlerher senekarpayıdağıtmakzorundadırdemektedir.Diğeryandanpaylarıborsada işlemgöremeyenA.Ş lerdegerekliisekardağıtımıyapılmayabilir.Karpayıtebliğinin7.maddesindedüzenlenmiştir.

YedekAkçelerNetdönemkarınınbelirlenebilmesi içinöncelikleyedekakçeninbilinmesigerekirve

üçlübirayrımyapılır;§ Kanuniyedekakçe(zorunluyedekakçe)§ Esassözleşmeileayrılanyedekakçe(ihtiyariyedekakçe)§ Genelkurulkararıylaayrılanyedekakçe(ihtiyariyedekakçe,olağanüstüyedekakçe)

KanuniYedekAkçe

Hersene,şirketineldeettiğkârın%5’ikanuniyedekakçeolarakayrılmakzorundadır.Yaniörneğinşirket100.000TLkareldeedilmişse,bunun5.000TL’sininkanuniyedekakçeyeayrılması gerekir. Ancakbu işlemin sonsuza kadar yapılmasına gerek yoktur; çünkü kanuniyedek akçe miktarı ödenmiş sermayenin %20’sine ulaşınca kanunun istediği miktar eldeedilmişolacaktır.

§ Ödenmişsermaye:Şirketkurulurkenpaysahiplerinenakitolarakgetirilensermayenin%25’inipeşinen,kalanını2yıldatamamlamaimkanıtanınmıştır.Ödenmişsermayedebu borcunu yerine getirmeyenler hesaba katılmaksızın, net olarak şirkete sermayeolarak ödenmiş miktardır. Ödenmiş sermayeye kadar ayrılan %5’lik kanuni yedekakçeyebirinciayrımdenir.

MADDE519- (1)Yıllıkkârınyüzdebeşi,ödenmişsermayeninyüzdeyirmisineulaşıncayakadargenelkanuniyedekakçeyeayrılır.

(2) Birincifıkradakisınıraulaşıldıktansonrada;a) Yeni payların çıkarılması dolayısıyla sağlananprimin, çıkarılma giderleri, itfakarşılıkları ve hayır

amaçlıödemeleriçinkullanılmamışbulunankısmı,b) Iskat sebebiyle iptal edilen pay senetlerinin bedeli için ödenmiş olan tutardan, bunların yerine

verilecekyenisenetlerinçıkarılmagiderlerinindüşülmesindensonrakalankısmı,c)Paysahiplerineyüzdebeşoranındakârpayıödendiktensonra,kârdanpayalacakkişileredağıtılacak

toplamtutarınyüzdeonu,genelkanuniyedekakçeyeeklenir.(3)Genelkanuniyedekakçesermayeninveyaçıkarılmışsermayeninyarısınıaşmadığıtakdirde,sadece

zararlarınkapatılmasına, işlerin iyigitmediği zamanlarda işletmeyidevamettirmeyeveya işsizliğin önünegeçmeyevesonuçlarınıhafifletmeyeelverişliönlemleralınmasıiçinkullanılabilir.

(4) İkinci fıkranın (c) bendi veüçüncü fıkrahükümleri, başlıcaamacı başka işletmelerekatılmaktanibaretolanholdingşirketlerhakkındauygulanmaz.(5) Özelkanunlaratabiolananonimşirketlerinyedekakçelerineilişkinhükümlersaklıdır.


99

Birinci ayrımın ardından eğer pay ıskat edilmişse, bu kaldırılanmiktar kadar kar dakenara ayrılmak zorundadır. Sermaye artırımı sonucu yeni paylar ortaya çıkmış ve bundankaynaklananprimlersözkonusuysa,buprimlerdekenaraayrılmalıdır.Bunlardagenelkanuniyedekakçelerarasındaöngörülmüştür.

ToparlamakgerekirseTTKmad.519hükmünegöreönceliklebilançodayeralanyıllıkkar(netdönemkarı=toplamkar-vergilervb.)hesaplanırvegeçenyılınzararlarıbununlakapatılır.Ardından net dönem karının%5’i, ödenmiş sermyenin%20’sine ulaşana kadar yedek akçeayrılacaktırvebuayrılmasıgerekenolmazsaolmazmiktardır.

Yedekakçeayrıldıktansonrapaysahiplerine%5oranındakardağıtılırvegeriyekalantutardanpaydankaralacakdiğerkimselerekardağıtır,bununda%10’uyedekakçeolarakayrılır(esassözleşmevegenelkurulkararıylaalınanyedekakçelerdensonra).519/3hükmünegöre, genel kanuni yedek akçe sermayenin yarısını aşmadığı takdirde sadece zararınkapatılmasına, işsizliğin önüne geçme vb. niyetiyle kullanılır. Bundan sonra ne olarakkullanılacağı ise kanunda öngörülmemiştir. Sonuçta kanuni yedek akçenin tek amacı şirketzararettiğizamanyardımayetişmesidir.

XIV. Hafta

26.04.2016

EsasSözleşmeyleAyrılanYedekAkçeŞirketesassözleşmesinintarafları,esassözleşmedeyedekakçeayrılmasınıdilerlerse

öngörebilirler ve TTK mad. 523 hükmüne göre kanuni yedek akçe ve esas sözleşmedeöngörülen yedek akçeler kenara ayrılmadan, pay sahiplerine kar verilemeyecektir. Esassözleşmesinekonulanyedekakçe,bellibiramacayönelikolabilirveşirket,buyedekakçeyibundan başka hiçbir amaç için kullanamayacaktır. Ancak eğer bu yedek akçe herhangi biramacaözgülenmemişse,istenilenhertürlüamaçiçinkullanılabilir.

GenelKurulKararıylaAyrılanYedekAkçeBuyedekakçe,diğerlerindenfarklıolarakpaysahiplerininkarpayındanöncegelmez

ve kanun, hangi durumlarda genel kurulun yedek akçe ayırabileceğini öngörmüştür.Dolayısıyla eğer maddede sayılan nedenler söz konusuysa, genel kurulda bir yedek akçeayrılmasıkararlaştırılabilir.

v Yedekakçelerinayrılmasırasıolaraköncekanundaöngörülenyedekakçelerayrılır,dahasonra esas sözleşmede öngörülenler ayrılır ve bundan sonra da genel kurul kararıylaalınanlarayrılır,sonolarakdageriyekaldantutardankardanpayalacakolandiğerkişileredağıtılankarın%10’uayrılır(ikinciyasalyedekakçe).

MADDE523- (1)Kanuni veesas sözleşmedeöngörülen isteğebağlıyedekakçelerayrılmadıkçapaysahiplerinedağıtılacakkârpayıbelirlenemez.

MADDE523-(2)Genelkurul;a) Aktiflerinyenidensağlanabilmesiiçingerekliyse,b) Bütün pay sahiplerinin menfaatleri dikkate alındığında, şirketin sürekli gelişimi ve olabildiğince

kararlıkârpayıdağıtımıyönündenhaklıgörülüyorsa,Kanundaveesassözleşmedeöngörülenlerdenbaşkayedekakçeayrılmasınadakararverebilir.(3) Esassözleşmedehükümbulunmasabile,genelkurul,şirketinişçileriiçinyardımsandıklarıvediğer

yardımörgütlerikurulmasıveyabunlarınsürdürülebilmesiamacıylaveyadiğeryardımvehayıramaçlarınahizmetetmeküzere,bilançokârındanyedekakçeayırabilir.


100

ü Tekinalp’e göre kar dağıtımı pay sahiplerinin vazgeçilmez hakkıdır ancak bize göreşirketin çok zarar etmesi gibi durumlarda kar dağıtmama kararı alınmasının önünde hiçbirengelbulunmamaktadır.

b. PaySahiplerininRüçhanHakkıTTK mad. 461 hükmünde düzenlenmiştir, zaten daha önce anlattık. Rüçhan hakkı

müktesepbir haktır ve şirket tarafından kısıtlanabilir ve kaldırılabilir ancakbununhaklı birnedenedayanmasıgerekmektedir.Eğer şirkethisselerinihalkaarzediyorsa; işletmelerinin,işletmekısımlarınınve iştiraklerindevralınmasıve işçilerinşirketekatılımları sözkonusuysabunlarhaklısebepteşkileder.Bununlabirliktebukısıtlamanıngerçekleşebilmesi içingenelkuruldasermayenin%60’ıileolumlubiroyalınmasıgerekmektedir(eskisınavsorusuymuş).

Rüçhanhakkınındevredilmesinebirengelyoktur,devredilebilirbirhaktır.Buhakkınkullanım süresi ise 15 günden az olamaz, yani oy sahiplerine bu haklarını kullanıpkullanmayacaklarınakararvermeleriiçin15günlükbirsüreverilir.Rüçhanhakkındaimtiyaztanınmasıdamümkündür.

c. Bedelsizpayalmahakkıİçkaynaklısermayeartırımındamümkündürvebedelsizpayalmahakkınabaktığımız

zaman,hiçbir şekildesınırlandırılamaz,ortadankaldırılamaz.Müktesepvevazgeçilemezbirhaktırveimtiyazıntanınamayacağıtekhakbudur.

d. TasfiyePayıAlmaHakkıTTK mad. 543 hükmünde düzenlenmiştir. Şirketin borçları ödendikten ve pay

sahiplerinin payları geri verildikten sonra artık esas sözleşmede öngörülen tasfiye paylarıdağıtılacaktır. Tasfiye payında imtiyaz oluşturulmasına da hiçbir engel yoktur. Aksine birhükümyoksa,tasfiyepayıhepparaolaraködenecektir.Alacaklılarabirçağrıyapılırve3kereüstüsteyapılacakbuçağrıdasonçağrıdanitibarenbiryılgeçmedikçe,tasfiyepayıdağıtılmasısözkonusuolmayacaktır.

MADDE461- (1)Her pay sahibi, yeni çıkarılan payları,mevcut paylarının sermayeyeoranınagöre,almahakkınıhaizdir.

(2) Genel kurulun, sermayenin artırımına ilişkin kararı ile pay sahibinin rüçhan hakkı, ancak haklısebeplerbulunduğutakdirdeveenazesassermayeninyüzdealtmışınınolumluoyuilesınırlandırılabilirveyakaldırılabilir.Özellikle,halkaarz,işletmelerin,işletmekısımlarının,iştiraklerindevralınmasıveişçilerinşirketekatılmaları haklı sebep kabul olunur. Rüçhan hakkının sınırlandırılması ve kaldırılmasıyla, hiç kimse haklıgörülmeyecekşekilde,yararlandırılamazveyakaybauğratılamaz.Nisabailişkinşartdışındabuhükümkayıtlısermaye sisteminde yönetim kurulu kararına da uygulanır. Yönetim kurulu, rüçhan hakkınınsınırlandırılmasının veya kaldırılmasının gerekçelerini; yeni payların primli ve primsiz çıkarılmasınınsebeplerini;priminnasılhesaplandığınıbirraporileaçıklar.Burapordatescilveilanedilir.

(3) Yönetimkuruluyenipayalmahakkınınkullanılabilmesininesaslarını bir karar ile belirler vebukarardapay sahiplerineenazonbeşgünsüreverir.Karartescil ve35 incimaddedeki (…) (1)gazetede ilanolunur.Ayrıcaşirketininternetsitesinekonulur.(1)

(4) Rüçhanhakkıdevredilebilir.(5) Şirket, rüçhan hakkı tanıdığı pay sahiplerinin, bu haklarını kullanmalarını, nama yazılı payların

devredilmelerininesassözleşmeylesınırlandırılmışolduğunuilerisürerekengelleyemez.

MADDE543-(1)Tasfiyehâlindebulunanşirketinborçlarıödendiktenvepaybedellerigeriverildiktensonrakalanvarlığı,esassözleşmedeaksikararlaştırılmamışsapaysahipleriarasında,ödediklerisermayelerveimtiyazhaklarıoranındadağıtılır.Tasfiyepayındaimtiyazınvarlığıhâlindeesassözleşmedekidüzenlemeuygulanır.

(2)Alacaklılaraüçüncükezyapılançağrıtarihindenitibarenbiryılgeçmedikçekalanvarlıkdağıtılamaz.Şukadarki,hâlvedurumagörealacaklılariçinbirtehlikemevcutolmadığıtakdirdemahkemebiryılgeçmedendedağıtmayaizinverebilir.

(3) Esassözleşmevegenelkurulkararındaaksinehükümbulunmadıkça,dağıtmaparaolarakyapılır.


101

PaySahiplerininDiğerMaliHaklarıBunlarınhepsindendahaöncekiderslerdebahsettik,bunedenlebaşlıklarhalinde

söyleyipgeçeceğiz.§ Hazırlıkdönemifaizi(mad.510)§ Şartabağlısermayeartırımı§ Şirketlertopluluğundadenkleştirmeveyatazminattalepetme

o Şirketlertopluluğudediğimizzamanaklımızatepedebiranaşirketvealtındayavruşirketlergeliyor.Kanun,202.Maddesindebukonudadiyorkianaşirket,eğergerekliyseyavruşirketikaybauğratabilirancakbunuyaparsabirfaaliyetdönemi içerisindebukaybınıdenkleştirmelidir.Burada“zarar”değil, “kayıp”ifadesikullanılmıştırvebuzarardançokdahagenişkapsamlıbirifadedir.Eğerbirfaaliyetdönemiiçindebukayıpdenkleştirilmemişsebuartıkzararadönüşürvepaysahipleritarafındanbuzararıntazminitalepedilebilecektir.

2. PaySahiplerininYönetimselHakları

a. GenelKurulaKatılma:Vazgeçilmezvemüktesepbirhaktırb. OyHakkı:Budavazgeçilmezvemükteseptir,paysahipleripayınitibarideğerinegöre

oyhakkınasahiptir.Aynıitibaripaylaraoydaimtiyaztanınmasıdaenfazla15oyakadarmümkündür.Bu15oysınırıikihaldeaşılabilirve479.Maddededüzenlenmiştir.Eğerşirket içinde kurumsallaşma gerekiyorsa ve haklı bir neden ispatlanabiliyorsa, oydaimtiyazsözkonusuolabilecektir.Oydaimtiyaz,ibrakararında,sorumlulukdavasındaveesassözleşmedeğişikliğindekullanılamaz.

c. BilgiAlmaHakkı:Genelkuruldanbirbilgitalepettiğindebubilgigenelkurultarafındansunulmazsa10güniçindemahkemeyebaşvurabilir.Fakatburadabirticarisırvarsabuhaldeşirketbubilgiyivermektenkaçınabilir.

d. DavaHakkı:İptalDavası,butlanıntespitidavasıaçmahakkı,sorumlulukdavasıaçmahakkı(553)

e. TesislerdenYararlanmaHakkıf. AyrılmaHakkıg. Özel Denetçi İsteme Hakkı: Pay sahibi normal şartlar altında genel kuruldan özel

denetçi atanmasını isteyebilir ve genel kurul bunu kabul ederse 30 gün içindemahkemeyebaşvurarakbunutalepeder.

h. KendisineEşit İşlemdeBulunulmasını İstemeHakkı:Herbirpaysahibininkendisineeşitdavranılmasınıistemehakkıvardır.

MADDE479-(1)Oydaimtiyaz,eşititibarîdeğerdekipaylarafarklısayıdaoyhakkıverilerektanınabilir.(2) Birpayaençokonbeşoyhakkıtanınabilir.Busınırlama,kurumlaşmanıngerektirdiğiveyahaklıbirsebebin ispatlandığı durumlarda uygulanmaz. Bu iki hâlde, şirketinmerkezinin bulunduğu yerdekiasliyeticaretmahkemesinin,kurumlaşmaprojesiniveyahaklısebebiinceleyip,bunlarabağlıolarak,sınırlamadan istisna edilme kararını vermesi gerekir. Projede yapılacak her değişiklik mahkemekararına bağlıdır. Kurumsallaşmanın gerçekleşmeyeceğinin anlaşıldığı veya haklı sebebin ortadankalktığıhâllerdeistisnaetmekararımahkemetarafındangerialınabilir.(3) Oydaimtiyazaşağıdakikararlardakullanılamaz:a) Esassözleşmedeğişikliği.b) (Mülga:26/6/2012-6335/42md.)c) İbravesorumlulukdavasıaçılması.


102

AzınlıkHakları

Ø EskiKanundanGelenler1. Kuruluşvesermayeartırımındaibrayıengellemehakkı

2. Özeldenetçitalephakkı

3. Genelkurulutoplantıyaçağırmahakkı

4. Gündememaddeekletmehakkı5. Bilançogörüşmelerininertelenmesinitalephakkı

Ø YeniKanundaGetirilenler1. Haklınedenleşirketinfeshinitalephakkı

Maddedehaklınedeninneolduğubelirtilmediğiiçinhakiminhakdiryetkisisöz konusudur. Fesih çok ağır bir yaptırım olduğu için hakim, öncelikleazınlığapayınınkarşılığınıalarakşirkettençıkmayıteklifedebilecektir.

2. Yönetimkurulundatemsilettirilmehakkı:Belirlipaygruplarına,belirlipaysahiplerigruplarınayönetimkurulundatemsiletmehakkıtanınabileceğinisöylemiştik.Budaaslındabirçeşitimtiyazdır.

MADDE 559- (1)Kurucuların, yönetim kurulu üyelerinin, denetçilerin, şirketin kuruluşundan ve sermayeartırımındandoğansorumlulukları,şirketintescilitarihindenitibarendörtyılgeçmedikçesulhveibrayoluylakaldırılamaz. Bu sürenin geçmesinden sonradasulhveibraancakgenelkurulunonayıylageçerlilikkazanır.Bununlaberaber,esassermayeninondabirini,halkaaçıkşirketlerdeyirmidebirinitemsiledenpaysahiplerisulhveibranınonaylanmasınakarşıiseler,sulhveibragenelkurulcaonaylanmaz.

MADDE439- (1)Genelkurulunözeldenetim istemini reddetmesi hâlinde, sermayeninenazondabirini,halkaaçıkanonimşirketlerdeyirmidebirinioluşturanpaysahipleriveyapaylarınınitibarîdeğeritoplamıenaz birmilyon Türk Lirası olan pay sahipleri üç ay içinde şirket merkezinin bulunduğu yer asliye ticaretmahkemesindenözeldenetçiatamasınıisteyebilir.(2) Dilekçe sahiplerinin, kurucuların veya şirket organlarının, kanunu veya esas sözleşmeyi ihlal ederek,şirketiveyapaysahiplerinizararauğrattıklarını,iknaedicibirşekildeortayakoymalarıhâlindeözeldenetçiatanır.

MADDE411-(1)Sermayeninenazondabirini,halkaaçıkşirketlerdeyirmidebirinioluşturanpaysahipleri,yönetim kurulundan, yazılı olarak gerektirici sebepleri ve gündemi belirterek, genel kurulu toplantıyaçağırmasını veya genel kurul zaten toplanacak ise, karara bağlanmasını istedikleri konuları gündemekoymasınıisteyebilirler.Esassözleşmeyle,çağrıhakkıdahaazsayıdapayasahippaysahiplerinetanınabilir.

MADDE531-(1)Haklısebeplerinvarlığında,sermayeninenazondabirinivehalkaaçıkşirketlerdeyirmidebirinitemsiledenpaylarınsahipleri,şirketinmerkezininbulunduğuyerdekiasliyeticaretmahkemesindenşirketin feshinekarar verilmesini isteyebilirler.Mahkeme, fesihyerine,davacı pay sahiplerine,paylarınınkarartarihineenyakıntarihtekigerçekdeğerlerininödenipdavacıpaysahiplerininşirkettençıkarılmalarınaveyadurumauygundüşenvekabuledilebilirdiğerbirçözümekararverebilir.

MADDE360-(1)Esassözleşmedeöngörülmekşartıile,belirlipaygruplarına,özellikvenitelikleriylebelirlibirgrupoluşturanpaysahiplerineveazlığayönetimkurulundatemsiledilmehakkıtanınabilir.Buamaçla,yönetimkuruluüyelerinin,belirlibirgrupoluşturanpaysahipleri,belirli paygruplarıveazlık arasındanseçileceğiesassözleşmedeöngörülebileceğigibi,esassözleşmedeyönetimkuruluüyeliğiiçinadayönermehakkıdatanınabilir.Genelkurultarafındanyönetimkuruluüyeliğineönerilenadayınveyahakkıntanındığıgrubaveazlığamensupadayınhaklıbirsebepbulunmadığı takdirdeüyeseçilmesizorunludur.Buşekildetanınacaktemsiledilmehakkı,halkaaçıkanonimşirketlerdeyönetimkuruluüyesayısınınyarısınıaşamaz.Bağımsızyönetimkuruluüyelerineilişkindüzenlemelersaklıdır.(2)Bumaddeyegöreyönetimkurulundatemsiledilmehakkıtanınanpaylarimtiyazlısayılır.


103

3. Denetçinindeğiştirilmesiniisteme(439)4. Namayazılıhissesenedioluşturulmasınıtalephakkı

AnonimŞirketinSonaErmesi

İnfisahNedenleri1. Sözleşmedeöngörülensüreninsonaermişolması2. İşletmekonusunungerçekleşmesiveyagerçekleşmesininimkansızhalegelmesi3. Esassözleşmedeöngörülensonaermenedenleriningerçekleşmesi4. Şirketin sermayenin 2/3’ünün kaybı ve bunun karşısında gerekli tedbirlerin

alınamamasıhalindeşirketkendiliğindeninfisahedecektir(3basamaklıkural).5. Şirketiniflasınakararverilmesi6. Yapısaldeğişikliklersonucutasfiyesizinfisahetmesi

FesihNedenleri1. OrtaklarKararıyla

a. Bukararın%75’liknisaplaalınmasıgerekir(421).2. MahkemeKararıyla

a. Kuruluştafesihdavası(353)(GümrükveTicaretBakanlığıtarafından)b. Şirketin yönetim kurulu toplanmıyor veya genel kurul toplanmıyorsa (organ

eksikliği)(530)c. Şirket kurulduktan sonramuvazaalı işlemler yaptığı, işletme konusu dışında

işler yaptığı tespit edilirse 1 yıl içindeGümdük ve Tic. Bakanlığı fesih davasıaçabilir(210)

d. Haklısebeplefesih

AnonimŞirketinTasfiyesiTasfiye işlemlerini tasfiye memuru adı verilen kişiler yürütür ve bunlar esas

sözleşmeyleatanabilir veyagenel kurul tarafından seçilebilir ancakdikkatetmekgerekir kiburada yönetim kuruluna düşen bir iş bulunmamaktadır, yönetim kurulu artık devredençıkmıştır. Tasfiyenin istisnası ise yenidenyapılanmalardır; çünkübunlarda tasfiyesiz infisahdurumusözkonusudur.Tasfiyememurları3.kişilerdeolabilir,paysahiplerideolabilirancakbunlardanenazbirininTürkvatandaşıolmasıveyerleşimyerininTürkiye’debulunmasışarttır.Eğer tasfiye memuru atanamıyorsa, yönetim kurulunun bir tasfiye memuru ataması damümkündür ancak eğer şirketin feshine mahkeme karar vermişse, bunu zaten hakimatayacaktır. Tasfiye memurları ücrete de hak kazanırlar ve görevden alınmaları damümkündür. Tasfiyememurlarının sorumluluğuna553.Maddeuygulanır. Yani eğerbunlarkanundan ve esas sözleşmeden doğan yükümlülüklerin kusurla ihmal etmişlerse paysahiplerine,şirketevealacaklılarakarşısorumluolurlar.İşlemleriyaparkendedüzenliveözenliyapmalıdırlarvetasfiyeyienkısasüredebitirmekleyükümlüdürler.

Tasfiyedemek şirketin sonaermesideğil, şirketin konusunun sınırlanması anlamınagelir,artıkşirketinkonusutasfiyeyigerçekleştirmektirvedolayısıylatasfiyeişlemibitenekadaranonimşirketintüzelkişiliğidevametmektedir.

MADDE 486- (3) Azlık istemde bulunursa nama yazılı pay senedi bastırılıp tüm nama yazılı pay senedisahiplerinedağıtılır.


104

Tasfiye yapılabilmesi için öncelikle tasfiye memurunun önünde şirketin finansaltablolarınınolmasıgerekir,dolayısıylaşirketinenvanterivebilançosuilkaşamadaçıkarılır.Buçıkarılanbilançoşirketingenelkurulundaonayasunulur,ardındanalacaklılariçingerekliilanlaryapılır. Üçüncü ilanın yapılmasından itibaren 1 yıl geçmedikçe, ortaklar tasfiye payınıalamazlar. Bunlardan sonra tasfiye işlemleri artık başlar, süregelen işlemler sonlandırılır,ödenmemişpaylartahsiledilir,aktiflerparayaçevirlir,çokönemlimiktardabiraktifsatışıvarsagenelkurulkararıgerekir(sermayeninenaz%75’i),borçlarıödenir.Bunlardandasonrapaysahiplerine sermayeleri geri verilir, daha sonra tasfiyede imtiyaz öngörülmüş kişiler varsabunlarınimtiyazlarıverilirvedahasonradiğerortklaratasfiyepaylarıdağıtılır.

v Bütünbuişlemler,dahaöncegördüğümüzşirkettürlerinintasfiyesinebenzerözelilklertaşımaktadırancakbunlarınyanındaanonimşirketin tasfiyesineözgüolarak ikiönemlikurumbulunmaktadır;1. EkTasfiye:Tasfiyekapandıktansonrabazıönemliişlemlerinyapılmadığıfarkedilirse

ve ek işlemlerin yapılmasına gerek duyulduysa, böyle durumlarda şirketin yenidentescil edilmesi söz konusu olabilecektir. Yönetim kurulu üyeleri, pay sahipleri,alacaklılarşirketinbulunduğuyerasliyeticaretmahkemesindenisteyebilirler.

2. TasfiyedenDönme:Şirketinsüresidolmuşsa,yadaşirketgenelkurulukararıylasonaermişse,paysahiplerigenelkuruldaalacaklarıbirkararlatasfiyedendönmeyekararverebilirler.Ancakbununiçin,şirketmalvarlığınınhenüzdağıtılmamışolmasıgerekir.Genel kurulda, devam kararı sermayenin %60’ı ile alınmış olmalıdır, dönme kararımutlakatescilleilanedilir.

MADDE541-(1)Alacaklıolduklarışirketdefterlerindenveyadiğerbelgelerdenanlaşılanveyerleşimyerleribilinenkişilertaahhütlümektupla,diğeralacaklılarTürkiyeTicaretSiciliGazetesindeveşirketininternetsitesindeveaynızamandaesassözleşmedeöngörüldüğüşekilde,birerhaftaaraylayapılacaküçilanlaşirketinsonaermişbulunduğukonusundabilgilendirilirlervealacaklarınıtasfiyememurlarınabildirmeyeçağrılırlar.

(2) Alacaklı oldukları bilinenler, bildirimde bulunmazlarsa alacaklarının tutarı Gümrük ve TicaretBakanlığıncabelirlenecekbirbankayadepoedilir.

(3)Şirketin,henüzmuaccelolmayanveyahakkındauyuşmazlıkbulunanborçlarınıkarşılayacaktutardaparanoteredepoedilir;meğerki,bugibiborçlaryeterlibirşekildeteminataltınaalınmışveyaşirketvarlığınınpaysahipleriarasındapaylaşımıbuborçlarınödenmesişartınabağlanmışolsun.

(4) Yukarıdaki fıkralarda yazılı hükümlere aykırı hareket eden tasfiye memurları haksız olaraködedikleriparalardandolayı553üncümaddeuyarıncasorumludur.

MADDE 547- (1) Tasfiyenin kapanmasından sonra ek tasfiye işlemlerinin yapılmasının zorunluolduğu anlaşılırsa, son tasfiye memurları, yönetim kurulu üyeleri, pay sahipleri veya alacaklılar, şirketmerkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinden, bu ek işlemler sonuçlandırılıncaya kadar,şirketinyenidentesciliniisteyebilirler.(2) Mahkemeisteminyerindeolduğunakanaatgetirirse,şirketinektasfiyeiçinyenidentescilinekararverirvebu işlemleriniyapmaları içinsontasfiyememurlarınıveyayenibirveyabirkaçkişiyitasfiyememuruolarakatayaraktescilveilanettirir.

MADDE548-(1)Şirketsürenindolmasıylaveyagenelkurulkararıylasonaermişise,paysahipleriarasındaşirketmalvarlığınındağıtımınabaşlanılmışolmadıkça,genelkurulşirketindevametmesinikararlaştırabilir.Devamkararınınsermayeninenazyüzdealtmışınınoyuilealınmasıgerekir.Esassözleşmeilebunisapağırlaştırılabilirvebaşkacaönlemleröngörülebilir.Tasfiyedendönülmesineilişkingenelkurulkararınıtasfiyememurutescilveilanettirir.

(2) Şirket,iflasınaçılmasıylasonaermişolmasınarağmeniflaskaldırılmışsaveyaiflas,konkordatonunuygulanmasıylasonaermişseşirketdevameder.

(3)Tasfiyememuru iflasınkaldırıldığına ilişkinkararıticaretsicilinetescilettirir.Tescil istemine,paybedellerininvetasfiyepaylarınınpaysahipleriarasındadağıtılmasınabaşlanmadığınailişkinbelgedeeklenir.


105

28.04.2016

LİMİTEDŞİRKET

LimitedŞirketinGenelÖzellikleri

• Bu tanımdan da anlaşılabileceği gibi limited şirket, genel itibariyle anonim şirketeoldukçabenzemektedir.Aynıanonimşirketgibilimitedşirketdebirsermayeşirketiolduğunagörebunundabirasgarisermayesininolmasıgerekirvebuasgarimiktarda10.000TL’dir.

• Limitedşirkettedepaylarıntoplamısermayeyiverirancakfarklıolaraklimitedşirketinortaklarınaise“paysahibi”değil,“ortak”denir.

• Limited şirketin ortakları açısından “tek borçluluk ilkesi” yoktur. Ortaklar tabi kiyalnızcataahhütettiğisermayeyigetirmekleyükümlüdürveşahsisorumluluklarıyokturancakbununlabirliktekanunagörebuyükümlülüklerineekveyanyükümlülükleringetirilmesidemümkündür,dolayısıylaortaklarıntekborçlarıyoktur.

• Ortaklarıhemgerçekhemtüzelkişilerolabilirvetekortaklakurulmasıdamümkündürancak limited şirket tarafından getirilen ayrıksı bir düzenlememevcuttur ve kanun limitedşirketbakımındanbiristisnagetirerekortaksayısınıenfazla50ortakilesınırlıtutmuştur.

• Limitedşirketlerekonomikamacasahipolduğuvekanunenyasaklanmadığıtakdirdehertürlüamaçiçinkurulabilir.Limitedşirketileanonimşirketiayıranenönemliözelliklerdenbirisideanonimşirketinbazıfaaliyetlerinilimitedşirketingerçekleştirememesidir.Örneğinbirsermaye piyasası, bankacılık veya sigortacılık gibi faaliyetleri ancak anonim şirketleryapabilirler.

• Limited şirkete semrayegetirilmesibakımındananonimşirket için söylediğimiz tümkurallaraynengeçerlidir.Yaniörneğinnakdisermayegetirilmesidurumunda¼tescilsırasında,gerikalanı24ayiçindeödenebilecektir.

• Limitedşirkette farklıolanbirnoktadahavar.Bizdemiştikkianonimşirkettepayınasgarideğeri1kuruşolmakzorundadırancaklimitedşirkettepayınitibarideğerienaz25TLolmakzorundadır.

• Semayeolarakgetirilebilecekunsurlardaanonimşirketleaynıdır;yanihizmetedimleri,ticariitibar,vadesigelmemişalacaklarınşirketesermayeolarakgetirilmesimümkündeğildir.

LimitedŞirkettePayKavramıEskikanunagörebirlimitedşirketortağınınyalnızcabirpayıolabilirdi,yenikanunise

bukuralıdeğiştirdiveartıkbirlimitedşirketortağınınbirdenfazlapayıolmasıdamümkündür.Limited şirkette de primli pay çıkarılabilir. Payın devri ise farklı olarak bazı kurallarabağlanmıştır.Anonimşirkettekigibikolayşekildebirpaydevriyapılmasımümkündeğildir.

MADDE573-(1)Limitedşirket,birveyadahaçokgerçekveyatüzelkişitarafındanbirticaretunvanıaltındakurulur;esassermayesibelirliolup,busermayeesassermayepaylarınıntoplamındanoluşur.

(2) Ortaklar, şirket borçlarından sorumlu olmayıp, sadece taahhüt ettikleri esas sermaye paylarınıödemekle ve şirket sözleşmesinde öngörülen ek ödeme ve yan edim yükümlülüklerini yerine getirmekleyükümlüdürler.

(3) Limitedşirket,kanunenyasakolmayanhertürlüekonomikamaçvekonuiçinkurulabilir.


106

LimitedŞirketinSorumluluğuŞirketinborçlarındandolayışirkettüzelkişiliğisorumludurvemalvarlığıylasorumludur.

Bunedenleanonimşirketteanlattığımızmalvarlığınınkorunmasıilkeleribüyükölçüdeburadadageçerlidir.

OrtaklarınSorumluluğuŞirket ortakları, kural olarak şirketin borçlarından sorumlu değillerdir ve bunlardan

şirketin kendisi sorumludur. Ancak şirket sözleşmesinde öngörülmek koşuluyla bazı yanyükümlülükler ve ek yükümlülükler getirilmesi söz konusu olabilir. Ortaklar, şirketsözleşmesine koyacakları hüküm ile ek yükümlülükler koyabilirler ve eğer bu yönde bir ekyükümlülükgetirilmişsebunlarınyerinegetirilmesiancakbazıdurumlardatalepedilebilir.BudurumlariseTTKmad.603hükmündesayılmıştırve3durumsözkonusudur.

Yanyükümlülükiseherşeyolabilirvebunlardaşirketsözleşmesindeöngörülmelidir.Ekveyanyükümlükler,limitedşirketinanonimşirkettenönemlifarklarındandır.

Limitedşirketortaklarıbakımındaneğerşirketinkanununagörebirkamuborcuvarsa,ortakların sorumluluğu doğmaktadır. Örneğin tam şirket kapanırken vergi borcu ortayaçıkarsa, ortakların sorumluluğu gündeme gelecektir ve bu durum limited şirketin önemlidezavantajlarındanbiridir.

ŞirketinKuruluşuAnonimşirketkuruluşunaçokbenzemektedir,tekbirfarkıvardır.Buradaherzaman

normatif sistem söz konusudur, yani kanunda öngörülen şartlar yerine getirildiği takdirdeşirketrahatlıklakurulabilirvebakanlıkiznigibişartlardagereklideğildir.Anonimşirkettensözederken bir ön şirketten bahsetmiştik ve bu durum aynen limited şirkette de vardır. Yanilimitedşirkettescillebirliktegündemegelenekadarbirönşirketsözkonusuolacaktırvebubiradişirketniteliğindedir.

Kuruluştayapılmasıgerekenişlemlerdeanonimşirketleaynıdır.Yazılısözleşmeyapılır,sözleşmedeolmasıgerekenzorunluunsurlarbulunmalıdır,kurucularbeyanıdüzenlenmelidir,aynisermayenindeğeribilirkişilercebelirlenmelidir,nakitsermayeödenmelidir.

MADDE 603- (1) Ortaklar şirket sözleşmesiyle, esas sermaye payı bedeli dışında ek ödeme ile deyükümlütutulabilirler.Ortaklardanbuyükümlülüğünyerinegetirilmesiancak,

a) Şirketesassermayesiilekanuniyedekakçelertoplamınınşirketinzararınıkarşılayamaması,b) Şirketinbuekaraçlarolmaksızınişlerinegereğigibidevamınınmümkünolmaması,c) Şirket sözleşmesinde tanımlanan ve özkaynak ihtiyacı doğuran diğer bir hâlin gerçekleşmiş

bulunması,hâllerindeistenebilir.

MADDE576-(1)Şirketsözleşmesindeaşağıdakikayıtlarınaçıkçayeralmasıgereklidir:a) Şirketinticaretunvanıvemerkezininbulunduğuyer.b) Esaslınoktalarıbelirtilmişvetanımlanmışbirşekilde,şirketinişletmekonusu.c) Esassermayeninitibarîtutarı,esassermayepaylarınınsayısı,itibarîdeğerleri,varsaimtiyazlar,esas

sermayepaylarınıngrupları.d) Müdürlerinadları,soyadları,unvanları,vatandaşlıkları.

e) Şirkettarafındanyapılacakilanlarınşekli.


107

Kuruluştandoğansorumlulukdaanonimşirketleaynıdırveanonimşirkethükümlerineatıflarbulunmaktadır.Belgelerinyanlış toplanması, sermayehakkındayanlışbilgiverilmesi,bilirkişilerce belirlenen sermayenin hatali gösterilmesi gibi unsurlar limited şirketlerbakımındandaaynıdır.

LimitedŞirketinOrganYapısıEskikanunzamanındalimitedşirketinbirgenelkurulununolmasızorunludeğildivebu

ortaksayısınabağlanmıştı.Yenikanundaiselimitedşirketiçingenelkurulzorunlubirorganhaline getirilmiştir. Limited şirkette yönetim kurulunun yerini isemüdürler almaktadır vemüdürlerin kimlerden oluşacağı mutlaka şirket sözleşmesinde belirtilmelidir. Müdürler ilegenel kurul arasında yine anonim şirkette de dediğimiz gibi bir altlık-üstlük ilişkisibulunmamaktadır,ikiorganındakendineözgügörevlerivardır.

GenelKurulGenel kurulda esas sermaye artırımı, rüçhanhakkı, şirketmerkezinin değiştirilmesi,

rekabet yasağına aykırı davranılması halinde bunun kabulü, ortağın haklı bir neden varsaşirketten çıkarılması, şirketin feshi gibi konular ve ek ve yan yükümlülüklerin artırılmasıgörüşülür.Ekveyanyükümlülüklerinartırılmasıiçinbütünortaklarınbuyükümlülüklerileilgilionayı gerekecektir. Bir diğer istisnai durum ise şirket ortağının şirketten çıkarılmasınedenleriyle ilgilidir. Eğer bunlar şirket sözleşmesine sonradan konulacaksa bu karar daortaklarınoybirliğiilealınmalıdır.

Ortaklarıngenelkuruldakullanacaklarıoylar,kendipaylarınagöreoranlanıryani25TL=1 oy. Şirket yönetimine katılanlar, müdürler ibra edilecekse bunların ibrasında oykullanamazlar. Şirket kendi payını iktisap ederken payını devreden oy kullanamaz.Ortağınbağlılıkyükümlülüğüneveyarekabetyasağınailişkinbirkararalınıyorsadaortakbukarardaoykullanamaz.

MADDE620-(1)Kanunveyaşirketsözleşmesindeaksiöngörülmediğitakdirde,seçimkararlarıdâhil,tümgenelkurulkararları,toplantıdatemsiledilenoylarınsaltçoğunluğuilealınır.

MADDE621-(1)Aşağıdakigenelkurulkararları,temsiledilenoylarınenazüçteikisininveoyhakkıbulunanesassermayenintamamınınsaltçoğunluğununbiraradabulunmasıhâlindealınabilir:

a) Şirketişletmekonusunundeğiştirilmesi.b) Oydaimtiyazlıesassermayepaylarınınöngörülmesi.c) Esassermayepaylarınındevrininsınırlandırılması,yasaklanmasıyadakolaylaştırılması.d) Esassermayeninartırılması.e) Rüçhanhakkınınsınırlandırılmasıyadakaldırılması.f) Şirketmerkezinindeğiştirilmesi.g) Müdürlerinveortakların,bağlılıkyükümüneveyarekabetyasağınaaykırıfaaliyettebulunmalarına

genelkurultarafındanonayverilmesi.h) Bir ortağın haklı sebepler dolayısıyla şirketten çıkarılması için mahkemeye başvurulması ve bir

ortağınşirketsözleşmesindeöngörülensebeptendolayışirkettençıkarılması.ı)Şirketinfeshi.(2) Kanunda belli kararların alınabilmesi için ağırlaştırılmış nisap aranıyorsa, bu nisabı daha da

ağırlaştıracakşirketsözleşmesihükümleri,ancakşirketsözleşmesindeöngörülecekçoğunluklakabuledilebilir.(3) (Ek: 12/7/2013-6495/52 md.) Bir ortağın şirketten çıkarılma sebeplerinin sonradan şirket

sözleşmesinekonulabilmesinedairsözleşmedeğişikliği,şirketsermayesinitemsiledentümortaklarıngenelkurultoplantısındaoybirliğiilekararalmasıylamümkündür.


108

Genelkurulkararlarınınhükümsüzlüğü,yaniiptaliveyabutlanısözkonusuysadaTTKmad.445ve447hükümleriaynıanonimşirketteolduğugibibunlarbakımındandauygulanır.

MüdürlerLimited şirketin yönetimi bir veya birkaç ortağa veya 3. kişiye bırakılabilir. Ancak

müdürlerden en az birinin ortak sıfatını taşıması gerekir. Müdür bir tüzel kişi de olabilir.Limitedşirketmüdürü,genelkurulunyetkisinebırakılmayankonulardakararalmayayetkilidir.Birlimitedşirkettemüdürleraçısındanherhangibirsayıbelirlenmemiştirancakmutlakaenaz1müdürbulunmalıdır.

Müdür, kuruluşta şirket sözleşmesi ile atanır ve sözleşmede müdürlerin mutlakagösterilmesişarttır.Şirketdevamederkenmüdüratanmasıiçinisegenelkurulkararıgerekirve bu genel kurulun vazgeçilemez, devredilemez yetkileri arasındadır. Eğer genel kurultarafındanbirmüdüratanacaksa,sözleşmedebelirlenmişolanmüdürlerinmutlakagörevdenayrılmışolmalarıgerekir.

Müdürleringörevikendiliğindensonaerebilir,istifadurumusözkonusuolabilir,haklısebepgündemegelmişseherbirortakmahkemedenmüdürünazliniisteyebilir.Eğermüdürgörevdenayrılmakistersevebuuygunbirzamandadeğilse,zararıntazminiileyükümlüdür.Müdürlüksıfatınısonaerdirennedenleraynızamandaseçilmeengellerideoluşturur.

Eğerbirdençokmüdürvarsamüdürlerkurulutoplanırvekararlarınıçoğunluklaalırlar.Müdürlerin görev ve yetkileri 625. Maddede sayılmıştır. Riskin erken saptanması

komitesinin küçük limited şirketler hariç kurulması, 625. Madde kapsamında zorunlututulmuştur.Bunundışındagörevveyetkilerianonimşirketteyönetimkurulununyetkileriileaynıdır.

Temsilyetkisikonusunda629.Madde,371.Maddeyeatıfyapmaktadır.Dolayısıylatemsilyetkisinin sınırı yine şirketin işlemte konusudur, ve ancak şube işleri ve birlikte temsildurumundasınırlanabilir.

MADDE625-(1)Müdürler,kanunlarınveşirketsözleşmesiningenelkurulagörevveyetkivermediğibütünkonulardagörevliveyetkilidir.Müdürler,aşağıdakigörevleriniveyetkilerinidevredemezvebunlardanvazgeçemezler:

a) Şirketinüstdüzeydeyönetilmesiveyönetimivegereklitalimatlarınverilmesi.b) Kanunveşirketsözleşmesiçerçevesindeşirketyönetimörgütününbelirlenmesi

c) Şirketin yönetimi için gerekli olduğu takdirde, muhasebenin, finansal denetimin ve finansalplanlamanınoluşturulması.

d) Şirket yönetiminin bazı bölümleri kendilerine devredilmiş bulunan kişilerin, kanunlara, şirketsözleşmesine,içtüzüklerevetalimatlarauygunhareketedipetmedikleriningözetimi.

e) Küçüklimitedşirketlerhariç,risklerinerkenteşhisiveyönetimikomitesininkurulması.f) Şirket finansal tablolarının, yıllık faaliyet raporunun ve gerekli olduğu takdirde topluluk finansal

tablolarınınveyıllıkfaaliyetraporunundüzenlenmesi.g) Genelkurultoplantısınınhazırlanmasıvegenelkurulkararlarınınyürütülmesi.h) Şirketinborcabatıkolmasıhâlindedurumunmahkemeyebildirilmesi.(2) Şirketsözleşmesinde,müdürünveyamüdürlerin;a) Aldıklarıbelirlikararlarıveb) Münferitsorunları,genelkurulunonayınasunmalarıgereğiöngörülebilir.Genelkurulunonayımüdürlerinsorumluluğunu

ortadankaldırmaz,sınırlandırmaz.TürkBorçlarKanununun51ve52ncimaddehükümlerisaklıdır.


109

Müdürlerortaklarakarşıeşitişlemdebulunmakdurumundadırve626.Maddederekabetyasağıöngörülmüştür.

LimitedŞirketinDenetimiBağımsız denetim söz konusudur ancak burada anonim şirketten farklı olarak kendi

seçecekleri bir yeminli mali müşavir tarafından yapılacaktır, anonim şikrette bahsettiğimizyönetmelikkapsamındadeğildir.

SözleşmeDeğişikliğiŞirketsözleşmesideğişikliğidegenelkurulunmünhasıryetkileriarasındadır.Bunlarda

anonimşirketileaynı.

MADDE629-(1)Müdürlerintemsilyetkilerininkapsamına,yetkininsınırlandırılmasına,imzayayetkiliolanlarınbelirlenmesine, imza şekli ilebunların tescil ve ilanınabuKanununanonimşirketlere ilişkin ilgilihükümlerikıyasyoluileuygulanır.

(2) Sözleşmeninyapılmasısırasındaşirkettekortaktarafındanistertemsiledilsinisteredilmesin,tekortaklılimitedşirketlerde,buortakileşirketarasındayapılansözleşmeningeçerliolması,sözleşmeninyazılışekildeyapılmasınabağlıdır.Buzorunluluk,piyasaşartlarınagöregünlük,önemsizvesıradanişlemlereilişkinsözleşmelereuygulanmaz.

(3) (Ek:10/9/2014-6552/132md.)Müdürlertarafındanşirketehizmetakdiilebağlıolanlarınsınırlıyetkiyesahipticarivekilveyadiğertaciryardımcılarıolarakatanmasıhususunda367ncimaddeile371incimaddeninyedincifıkrasıkıyasenlimitedşirketleredeuygulanır.

MADDE 626- (1) Müdürler ve yönetimle görevli kişiler, görevlerini tüm özeni göstererek yerinegetirmekveşirketinmenfaatlerini,dürüstlükkuralıçerçevesinde,gözetmekleyükümlüdürler.202ilâ205incimaddehükümlerisaklıdır.

(2) Şirket sözleşmesinde aksi öngörülmemiş veya diğer tüm ortaklar yazılı olarak izin vermemişse,müdürler şirketle rekabet oluşturan bir faaliyette bulunamazlar. Şirket sözleşmesi ortakların onayı yerineortaklargenelkurulununonaykararınıöngörebilir.

(3) Müdürlerdeortaklariçinöngörülmüşbulunanbağlılıkborcunatabidir.

MADDE595-(1)Esassermayepayınındevrivedevirborcunudoğuranişlemleryazılışekildeyapılırvetaraflarınimzalarınoterceonanır.Ayrıcadevirsözleşmesinde,eködemeveyanedimyükümlülükleri;rekabetyasağıağırlaştırılmışveyatümortaklarıkapsayacakbiçimdegenişletilmişise,buhusus,önerilmeyemuhatapolma,önalım,gerialımvealımhaklarıilesözleşmecezasınailişkinkoşullaradabelirtilir.

(2) Şirket sözleşmesinde aksi öngörülmemişse, esas sermaye payının devri için, ortaklar genelkurulununonayışarttır.Devirbuonaylageçerliolur.

(3) Şirket sözleşmesindebaşka türlü düzenlenmemişse, ortaklar genel kurulu sebep göstermeksizinonayıreddedebilir.

(4) Şirketsözleşmesiylesermayepayınındevriyasaklanabilir.(5)Şirketsözleşmesidevriyasaklamışveyagenelkurulonayvermeyireddetmişse,ortağınhaklısebeple

şirkettençıkmahakkısaklıkalır.(6) Şirketsözleşmesindeeködemeveyayanedimyükümlülükleriöngörüldüğütakdirde,devralanın

ödeme gücü şüpheligörüldüğü içinondan istenen teminat verilmemişse, genel kurul şirket sözleşmesindehükümbulunmasabile,onayıreddedebilir.

(7) Başvurudanitibarenüçayiçindegenelkurulreddetmediğitakdirdeonayıvermişsayılır.


110

PaylarınDevriPayın devrinde anonim şirketlerden farklı bir düzenleme söz konusudur ve 595.

Maddededüzenlenmiştir.Payındevrilimitedşirketinşirketsözleşmesindeyasaklanabilir,eğeryasaklanmadıysadevredilebilirancakbudeviriçingenelkurulunonayızorunludur.Genelkurulbuişlemeonayvermeyebilirvebukararındaherhangibirgerekçegöstermesinegerekyoktur.Eğerpayındevriyasaklanmışsaveortakşirkettençıkmakistiyorsa,bunumahkemekararıylayapacaktır.Sonolarakmirasyoluyla,cebriicrayoluylavb.payeldeedilmişse,limitedşirketbunuöğrendiktensonra3ayiçerisindebudevirionaylamalıdır.Eğeronaylamazsapayıngerçekdeğerinipaysahibineödeyerekonuşirkettençıkarabilecektir.

v Şirketinsonaermesi,sonaermenedenlerivetasfiyedeanonimşirketileaynıdır.

MADDE596-(1)Esassermayepayının,miras,eşlerarasındakimalrejimineilişkinhükümlerveyaicrayoluyla geçmesihâllerinde, tüm haklar ve borçlar, genel kurulun onayına gerekolmaksızın, esas sermayepayınıiktisapedenkişiyegeçer.

(2)Şirket,iktisabınöğrenilmesindenitibarenüçayiçindeesassermayepayınıngeçtiğikişiyionaylamayıreddedebilir.Bununiçin,şirketin,paylarıkendiveyaortağıyadakendisitarafındangösterilenüçüncübirkişihesabına,gerçekdeğeriüzerindendevralmayı,payıngeçtiğikişiyeönermesişarttır.

(3) Red kararı, devrin gerçekleştiği günden itibaren geçerli olmak üzere geriye etkilidir. Red, bukonudakikararınverilmesinekadargeçensüreiçindealınangenelkurulkararlarınıngeçerliliğinietkilemez.

(4) Şirket,üçay içindeesas sermayepayınıngeçişiniaçıkçaveyazılıolarak reddetmemişseonayınıvermişsayılır.

Documents

Ticaret Hukuku II§irketler...Şirketler Hukuku II. Hafta 2.02.2016 GİRİŞ “Şirket” ve “Ortaklık” İfadeleri Bu dersin anlatıldığı bazı kitaplar, şirketler hukuku