Kinh tế Việt Nam: Tăng trưởng và cải cách trong một thế giới đầy biến động

Nội dung

Giới thiệu

Một số điểm sáng

Một số vấn đề và góc nhìn

Cập nhật triển vọng 2018

Ưu tiên chính sách

Giới thiệu

Kinh tế thế giới nửa đầu 2018 vẫn chia hai mảng sáng tối

o Đà phục hồi vững chắc ở một số nền kinh tế chủ chốt (Mỹ, EU, v.v.);

o Rủi ro suy giảm tăng trưởng vẫn còn (VD: Nhật Bản, Trung Quốc, v.v.)

Gia tăng bất định :

o Gia tăng căng thẳng thương mại của Mỹ với các đối tác lớn (kể cả đồng minh truyền thống) nhưng các đối tác lớn chưa liên minh trong “chiến tranh thương mại” chống lại Mỹ.

o Tác động đối với tâm lý nhà đầu tư và thị trường tài chính đã hiện hữu trước tác động đối với nền kinh tế thực.

o HNKTQT như là cách vực dậy động lực cho thương mại trong bối cảnh thương mại bất định (tiến trình phê chuẩn CPTPP; FTA Nhật Bản – EU; v.v.).

Triển vọng tăng trưởng kinh tế thế giới (%)

2018 2019 Chênh lệch*

2018 2019

GDP thế giới (tốc độ tăng trưởng: %) 3,9 3,9 0,0 0,0

Các nước phát triển 2,4 2,2 -0,1 0,0

Hoa Kỳ 2,9 2,7 0,0 0.0

Nhật Bản 1,0 0,9 -0,2 0.0

Khu vực đồng Euro 2,2 1,9 -0,2 -0.1

Các nước đang phát triển và mới nổi 4,9 5,1 0,0 0,0

Các nước đang phát triển và mới nổi ở châu Á 6,5 6,5 0,0 -0,1

Trung Quốc 6,6 6,4 0,0 0,0

ASEAN-5 5,3 5,3 0,0 -0,1

Thương mại thế giới (tốc độ tăng, %) 4,8 4,5 -0,3 -0,2

Giá hàng phi nhiên liệu (% tăng theo USD) 6,0 0,5 0,4 0,0

Nguồn: Quỹ Tiền tệ quốc tế (Tháng 7/2018).

Lưu ý: * Chênh lệch dự báo năm 2018 và 2019 so với báo cáo tháng 4/2018.

ASEAN-5 gồm Indonesia, Malaysia, Thái Lan, Philippine và Việt Nam

Oxford Economics:

o Căng thẳng thương mại của Mỹ với TQ và các đối tác có thể làm giảm tăng trưởng GDP toàn cầu giảm 0,4 điểm phần trăm và thương mại toàn cầu giảm 4%.

IMF (7/2018)

oGia tăng căng thẳng thương mại có thể làm giảm GDP toàn cầu giảm 430 tỷ USD, tương đương 0,5% vào 2020.

Cục diện thế giới 5-10 năm tới:

oPhát triển KHCN (CMCN 4.0);

oKinh tế thế giới vẫn đà phục hồi, song nhiều khúc quanh và bất định do va chạm nhiều hơn giữa các nền kinh tế chủ chốt;

o Các vấn đề an ninh truyền thống và phi truyền thống. Xử lý tác động lan truyền khó khăn hơn?

oQuá trình chuyển đổi sang cục diện đa cực còn khó lường: Các nước phát triển vẫn giữ ưu thế về KH-CN.

Khu vực châu Á – Thái Bình Dương

oVẫn là khu vực phát triển năng động và nhiều FTA;

oVa chạm có thể nhiều hơn ở những không ít lĩnh vực (SHTT, DNNN, tỷ giá, môi trường, v.v.);

oAPEC không chỉ là nơi để học hỏi những thông lệ tốt nhất...

o Chủ nghĩa song phương?

Trong nước:

Kiên định hơn với ổn định KTVM (dù có hơi “hành chính”);

Tập trung cải cách thể chế kinh tế

oMTKD

oDNNN

o Sửa đổi Luật Đầu tư công + giải ngân đầu tư công; v.v.

Chuẩn bị cho HNKTQT trong bối cảnh thế giới nhiều bất định (CPTPP và EVFTA).

o Công nhận quy chế kinh tế thị trường: không ít vấn đề trong nước cần cải thiện (kể cả bỏ qua yếu tố góc nhìn của nước ngoài).

Diễn biến kinh tế vĩ mô

Tăng trưởng kinh tế ít nhiều duy trì ở mức cao sau nhiều năm

oQuý II cao nhất từ 2008 đến nay?

3

4

5

6

7

8

Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

5.08

4.46

6.055.93

5.085.00

5.42

6.46

5.56

6.28

6.85

4

5

6

7

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

% của quý II so với cùng kỳ năm trước

Tăng trưởng chưa “quá nóng”?

4

5

6

7

8

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2

2014 2015 2016 2017 2018

%

Tăng trưởng GDP (hiệu chỉnh mùa vụ) Xu thế tăng trưởng GDP

-30,000

-20,000

-10,000

0

10,000

20,000

30,000

600,000

650,000

700,000

750,000

800,000

850,000

900,000

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2

2013 2014 2015 2016 2017 2018

Tỷ đồng

Chu kỳ GDP (hiệu chỉnh mùa vụ) Xu thế GDP

Tăng trưởng ít dựa vào một số động lực truyền thống:

oĐóng góp của khai khoáng giảm?

oTiền tệ thận trọng, chưa gây áp lực đối với lạm phát.

-0.6

-0.4

-0.2

0.0

0.2

0.4

0.6

2.0

3.0

4.0

5.0

6.0

7.0

8.0

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 I/2018 6T/2018 II/2018

Tăng trưởng chung (thực tế)

Tăng trưởng chung (nếu đóng góp của khai khoáng từ 2016 bằng mức trung bình 2011-2015)

Đóng góp của khai khoáng (Điểm %)

Xuất khẩu ở mức cao:

oKhu vực trong nước tăng trưởng XK nhanh hơn tổng XK.

oThặng dư thương mại trong hầu hết các tháng từ đầu năm (trừ tháng 5).

7.98.1

21.823.0

24.0

8.9

11.3

5.8

21.9

24.6

12.7

5.4

0

5

10

15

20

25

2015 2016 2017 Quý II/2017 Quý I/2018 Quý II/2018

Tăng trưởng xuất khẩu (%) Tăng trưởng nhập khẩu (%)

-1,000

-500

0

500

1,000

1,500

2,000

2,500

2017 2018

Thâm hụt thương mại hàng hóa

(triệu USD)

Niềm tin nhà đầu tư ít nhiều được duy trì

oĐặc biệt trong xu hướng rút vốn khỏi các thị trường đang phát triển và mới nổi

Nguồn: TCTK & Eurocham.

Dư địa để ứng phó với các cú sốc bất lợi đã được cải thiện đáng kể

o Dư địa điều hành tiền tệ, tín dụng đã tăng (so với giai đoạn trước 2012) sau vài năm kiên định CSTT thận trọng + mặt bằng lãi suất ổn định.

o Áp lực nợ công đã giảm so với 2 năm trước.

o Kinh nghiệm điều hành (lạm phát, trung hòa hóa) đã nhiều hơn.

o Phương thức điều hành/ra quyết định đã có cơ sở thông tin/phối hợp/nhanh hơn.

Căng thẳng thương mại Mỹ - Trung

o Cách hiểu về áp thuế của Mỹ;

oTác động trực tiếp còn chưa nhiều: Do Mỹ và TQ còn mới “nhập cuộc”? Còn nhiều con bài chưa sử dụng?

Một số vấn đề và góc nhìn

20,000

25,000

30,000

35,000

40,000

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc hàng tháng (Triệu USD)

2016 2017 2018

-0.20%

0.00%

0.20%

0.40%

0.60%

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Lạm phát hàng tháng của Mỹ (so với tháng trước)

2016 2017 2018

Nguyên nhân căng thẳng thương mại Mỹ - Trung:

oThâm hụt thương mại lớn;

oKhác biệt về hệ giá trị thương mại?

Khả năng diễn biến: còn khá phức tạp

oMột cuộc chiến ở quy mô “chưa có tiền lệ”, nên khó nhìn theo cách thông thường;

oHai bên vẫn còn hi vọng đàm phán;

oMỹ tuyên bố nhưng phải làm theo quy trình, còn Trung Quốc có thể ra quyết định ngay.

Tác động đối với Việt Nam

oTác động trực tiếp chưa nhiều do tính đặc thù của mặt hàng bị áp thuế;

oNhưng do tổng cầu và thương mại thế giới suy giảm, tăng trưởng XK của VN có thể bị giảm khoảng 1,6-2 điểm phần trăm.

oKhó lường nhất là tác động của kênh đầu tư (không chủ quan dù tình hình FDI chưa nhiều bất lợi?)

oTác động còn phụ thuộc vào dư địa chính sách và mức độ bình tĩnh trong điều hành của Việt Nam

Tỷ giá: Không ít kiến nghị “phá giá” VNĐ, nhưng...

oKhó dùng giải pháp tiền tệ làm chủ đạo để xử lý vấn đề của nền kinh tế thực;

oTác động tâm lý (trong lúc đang cần trấn an nhà đầu tư);

oNhập khẩu “lạm phát”?

oPhá giá có thể gây áp lực lạm phát + bất ổn vĩ mô không giúp cải thiện cán cân vãng lai;

oTư duy không còn phù hợp trong chuỗi giá trị.

Điều hành tỷ giá đã tương đối linh hoạt, tạo thêm dư địa để tỷ giá biến động trong bối cảnh nhiều bất định

Thị trường ngoại hối đã ổn định hơn nhiều so với trước đây.

0.00

0.50

1.00

1.50

2.00

2.50

3.00

3.50

-100

0

100

200

300

400

500

600%

VND

Chênh lệch tỷ giá thị trường tự do - tỷ giá NHTM Chênh lệch tỷ giá NHTM- tỷ giá trung tâm (%)

21,500

22,000

22,500

23,000

23,500

Tỷ giá liên ngân hàng/Tỷ giá trung tâm Tỷ giá NHTM Tỷ giá thị trường tự do

Cần sự phối hợp của các chính sách khác

oĐiều hành thanh khoản và phát hành TPCP;

oPhòng chống gian lận thương mại hiệu quả hơn;

oHạn chế lạm phát “chi phí đẩy”

• Chính sách thuế?

• Quan trọng là sức chống chịu của doanh nghiệp và doanh nghiệp cảm thấy thực sự được chia sẻ trong thời kỳ nhiều bất định: Không thể nói lạm phát bao nhiêu % là chấp nhận được, mà quan trọng là ổn định lạm phát.

oTruyền thông và tâm lý nhà đầu tư.

0400

500

600

700

800

900

1,000

1,100

1,200

1,300

3/0

1/2

01

5

3/0

3/2

01

5

3/0

5/2

01

5

3/0

7/2

01

5

3/0

9/2

01

5

3/1

1/2

01

5

3/0

1/2

01

6

3/0

3/2

01

6

3/0

5/2

01

6

3/0

7/2

01

6

3/0

9/2

01

6

3/1

1/2

01

6

3/0

1/2

01

7

3/0

3/2

01

7

3/0

5/2

01

7

3/0

7/2

01

7

3/0

9/2

01

7

3/1

1/2

01

7

3/0

1/2

01

8

3/0

3/2

01

8

3/0

5/2

01

8

VN_Index

0.00

1.00

2.00

3.00

4.00

5.00

6.00

0.00

10.00

20.00

30.00

40.00

50.00

60.00

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6

2015 2016 2017 2018

Biến động của VN-Index hàng tháng

Độ lệch chuẩn của VN-Index Hệ số CV (%, Trục phải)

Cơ hội không phải không có

oThu hút nhà đầu tư FDI lớn muốn chuyển hướng khỏi Trung Quốc (năng lực giám sát và đàm phán?)

oNhập khẩu có chọn lọc công nghệ từ Trung Quốc cho sản xuất ở Việt Nam? NHƯNG...

NHANH? THỰC DỤNG?

Xử lý áp lực lạm phát

o Lạm phát không do yếu tố tiền tệ mà do “chi phí đẩy”

• Dịch vụ vận tải hàng không tăng 11,07% trong 6T/2018 (so với cùng kỳ 2017);

• Giá nhập khẩu xăng dầu các loại tăng 7,12% riêng trong quý II (so với quý I).

0

5

10

15

20

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 6T/2018

Diễn biến lạm phát cơ bản (bình quân, %)

Lạm phát cơ bản bình quân Lạm phát bình quân

Lạm phát có biến động đáng lưu ý chỉ trong một vài tháng gần đây

o Song vẫn trong mục tiêu đề ra...

oĐáng lưu tâm và ảnh hưởng đến dư địa điều hành, nhưng cần tránh tâm lý “vội vã”...

4.67

3.29

-1.00

0.00

1.00

2.00

3.00

4.00

5.00

6.00

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2

2015 2016 2017 2018

Các chỉ số lạm phát (%)

Cuối quý so với cuối quý trước Lạm phát bình quân (trong quý so với cùng kỳ năm trước)

Cuối quý so với cùng kỳ năm trước Lạm phát bình quân (các tháng đầu năm so với cùng kỳ năm trước)

oÁp lực lạm phát trong nước + rủi ro suy giảm tăng trưởng bên ngoài nới lỏng chính sách KTVM thì có thể tăng áp lực lạm phát, nhưng nếu thắt chặt chính sách KTVM thì khó ứng phó với rủi ro suy giảm tăng trưởng.

o Lạm phát không do yếu tố tiền tệ mà do “chi phí đẩy” phải xử lý đúng các yếu tố “chi phí đẩy”

• Biện pháp “hành chính” có thể nhanh, nhưng khó bền vững (quan trọng là tư duy “thị trường”?)

• Để mở khả năng tăng giá một số mặt hàng Nhà nước quản lý vào cuối năm (nếu còn dư địa): có đủ làm động lực cho cải thiện năng suất/chất lượng các mặt hàng này?

Cập nhật triển vọng 2018

Tăng trưởng GDP 6,71

Lạm phát bình quân 3,93

Tăng trưởng xuất khẩu 12,11

Cán cân thương mại (tỷ USD) 1,2

Nguồn: Dự báo cập nhật từ mô hình kinh tế lượng vĩ mô.

Ưu tiên chính sách

Ổn định KTVM phải là ưu tiên, song cách thức ứng phó phải linh hoạt hơn:

oKhông chỉ dựa vào công cụ tiền tệ (đặc biệt là tỷ giá);

oỔn định tâm lý thị trường + chọn thời điểm can thiệp?

oXử lý các yếu tố “chi phí đẩy” trong nước.

Cải cách thể chế kinh tế (cạnh tranh, MTKD, DNNN)

Thực hiện hiệu quả HNKTQT (chuẩn bị cho CPTPP, RCEP, EVFTA)

oKhông nghiêng về song phương với đối tác lớn nào.

o Cần ủng hộ WTO.

oHợp tác với nhóm “con thoi”.

o Chiến lược FDI?

TĂNG CƯỜNG NỘI LỰC

HÒA MÌNH THEO DÒNG

KHÔN KHÉO GIỮ MÌNH AN SINH XÃ HỘI

XIN CẢM ƠN