"Idiotët edobishëm" tëParlamentitEvropian

www.koha.mk

E PËRDITSHME INFORMATIVE

Koha

Shkup, 4 mars - Një studim i fundit nga GlobalFinance nxjerr Maqedoninë dhe Shqipërinë sivendet më të pasigurta në rajon, duke e matursa i përket sigurisë, rrezikut të fatkeqësive naty-rore, si dhe trazirat si konflikte apo lufta. E ren-ditur në vendin e 69, nga 128 shtete në total nëstudiuara, Shqipëria mban shkallët më të ulë-ta krahasuar me fqinjët rajonale, të cilëtpërkatësisht renditen: Bosnja e Hercegovina e

56-a, Serbia e 58-a, Maqedonia e 59-a. Rezulta-ti i sigurisë në mënyrë të barabartë për secilinshtet peshon tre faktorë: lufta dhe paqja, sigu-ria personale dhe rreziku natyror i fatkeqësive.Rezultati i sigurisë përmbledh indekset ngakëto tre rreziqe, duke paraqitur kështu njëpamje gjithëpërfshirëse të sigurisë për secilinvend, shkruan gazeta monitor. Të dhënat janëmarrë nga Forumi Ekonomik...

Shqipëria e Maqedonia, më të pasigurtat në rajon

15 DEN

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Hordhia elajmëtarëve të pacipë

Një paradoks që po ndjek infor-macionin e plasuar, kryesisht,përmes portalomanisë, ka të bëjëme statusin e paqenë që ia japinnjë ngjarjeje. Ajo që bie në sy nëkëtë keqmenaxhim të informa-cionit, është prirja për tëprodhuar me çdo kusht lajm,edhe atëherë kur ai nuk i plotë-son as kriteret për të qenë tha-shetheme. Në fakt, thashethem-naja e dikurshme që thurrej etirej nëpër berberhane e mejha-ne të katundit, tani ajo po përha-pet si flluskë nëpër portale tëndryshme. Javëve të fundit na karënë të lexojmë

10c |170c

Deputetë qëkërkohen ngadrejtësia

SHBA-të nukheqin dorë nga

Maqedonia eVeriut

TREGUESITFINANCIAR

� Fq.3� Fq.11

Ringjallet tregu i sigurimeve �

Fushata për zgjedhjet presidenciale, siç parasheh Kushtetuta, duhet të fillojë 20 ditë parambajtjes së zgjedhjeve, ndërsa mandati i kreut aktual të shtetit skadon më 12 maj. Mbështetjenpër Stevo Pendarovskin, BDI e arsyeton me qëndrimin se Maqedonia ka nevojë për kandidatkonsensual për president, i cili do të jetë i pranueshëm për të gjithë qytetarët e çdo etnie

TRE KANDIDATËT GATI PËR TË FILLUAR FUSHATAT PARAZGJEDHORE

Fq.16

Fq.5

Fq.4

Fq.17

Fq.2

EDITORIAL

GLOBI

RAJON

Nisin ethet e garës përpresident

� Fq.12-15

Konflikti i ri iTrumpit me Evropën

KOHA përkulturë

Fq.6

Koha

||||||||||||||||

||||||||||||||||

||||||||||||||||

|

Koha, e martë, 05 mars 2019

përKulturë

Është promovuar të dielën “Li-

bri i luftës” i autorit Nuhi Bytyçi.

Në këtë libër Bytyçi ka paraqitur

përvojën dhe punën e tij dhjetëra

vjeçare në gazetari. Në promovi-

min e “Libri i luftës” është thënë se

ky është libri i luftës për thyerjen

e censurës në Televizionin e Prish-

tinës, për të vërtetën e Kosovës,

luftës së UÇK-së, Kosovës së lirë,

etj.Pas shfaqjes së një film doku-

mentar, në këtë promovim fjalën

e ka marrë recensenti i librit “Libri

i luftës”, Bajram Kosumi, i cili ka

thënë se Nuhi Bytyçi gjatë vitit 98

mungonte në Prishtinë, por nuk

mungonte në Drenicë, Dukagjin,

Llap dhe gjithandej ku luftohej.

Ai ka theksuar se si njeri Bytyçi ka

rrezikuar shumë, jo vetëm vetve-

ten e tij, por edhe familjen dhe

miqtë e tij për gazetarinë në

kohën e luftës.“Libri i Nuhi Bytyqit ka një

ligjërim pothuajse bisedor. Kjo do

të thotë se është i këndshëm për

lexim jo veç për historianin, jo veç

për politikanin, jo veç për atë që

ka kaluar në këto periudha, por

për çdo lexues mesatar. Ata që

kanë kaluar kur ta lexojnë librin

do të përjetojnë shumë më de-

tajisht, shumë më thellë pe-

riudhën që e kemi kaluar dhe ata

të tjerët që nuk e kanë kaluar e që

çdo ditë rriten më shumë, do të

kuptojnë se si është e mundur që

në periudha të caktuara, krejt fu-

qinë që e ka njeriu në jetë e foku-

son vetëm në një çështje, në çë-

shtjen e lirisë, të gjitha tjerat janë

të dorës së dytë”, është shprehur

Bytyçi.Ndërsa redaktori i këtij libri,

Haqif Mulliqi, ka thënë se mo-

mentet më të mira për gazetarin,

janë ato të kohës kur një popull e

ka më së vështiri.“’Libri i luftës’ na thotë se zëri

i Nuhi Bytyçit është një zë i rrallë

dhe i guximshëm në gazetarinë

dhe publicistikën shqiptare në

përgjithësi, prej më të veçantëve.

Është ai zë që e tipizon gazetarin

e mirë duke e shkëputur atë nga

…., atë gazetar që lë gjurmë të pa-

shlyer në jetën dhe historinë e

njerëzve me punën e tij, është siç

e shohim edhe në këtë libër volu-

minoz një zëkujtimesh, i cilitingëllon qartë në

mjedisin nga i cili buro dhe të ci-

lit i përket tërësisht, zë i pa mëdy-

shur dhe i pa ngulfatur nga kush-

do që e mëtoi këtë dhe i cili dha

jehonë për të tëra ato ngjarje,

ndodhi dhe protagonistë për

kohën e vet dhe brezat që do të

vinë“, është shprehur Mulliqi.

Në anën tjetër, udhëheqësi i

shtëpisë botuese “Armagedoni”,

Berat Dakaj, ka thënë se “Libri i

luftës”, është i jashtëzakonshëm

dhe kur mungojnë fjalët, pasi si-

pas tij ato i shpjegojnë ngjarjet

nëpërmjet fotografive. Në këtë

kontekst, ai ka thënë se një foto-

grafi në këtë libër vlen sa një mijë

fjalë.Më tutje, autori i librit “Libri i

luftës”, Nuhi Bytyçi, ka falënde-

ruar të gjithë ata që e kanë ndih-

muar gjatë luftës, por edhe ata që

kanë kontribuar në botimin e kë-

tij libri.“Puna e gazetarit nuk është

aspak e lehtë. Gazetari gjithmonë

është në luftë për të vërtetën, në

shërbim të së mirës së atdheut të

tij dhe të njerizimit, në shërbim të

publikut. prandaj unë kështu

gjithmonë e kam kuptuar gaze-

tarinë dhe në këtë frymë jam an-

gazhuar me përkushtim në të

gjitha kohërat. Në këtë ngjarje

kam një mesazh si gazetar për li-

derët institucionalë politikë të Ko-

sovës dhe Shqipërisë që t’i lënë

interesat personale dhe partiake

dhe të bashkohen në një front për

punuar dhe vepruar në një front

unik për të avancuar çështjen

tonë kombëtare, sepse siç dihet

çështja jonë kombëtare ende nuk

është zgjidhur ashtu siç kemi

aspiruar ne dhe shumë gjenerata

përpara”, Është shprehur Bytyçi

Bytyçi ka theksuar se ajo që e

ka motivuar që pas shumë vitesh

pune ta finalizojë këtë libër është

mbesa e tij, Riana Bytyqi, e cila

më pas, para të pranishmëve reci-

toi një vjershë të shkurtër. /Koso-

vapress/

Shumë etiketa me numra ki-

shin përfunduar në shportën e

vendosur në qoshe të galerisë

“Qahili” në Prishtinë , si instala-

cioni më i veçantë i ekspozitës

“Holocaust” të Mirjeta Qehajës.

Secili nga numrat u ishte vendo-

sur vizitorëve të ekspozitës pa

asnjë shpjegim, si në kohën e Ho-

lokaustit, ku identifikimi i njerëz-

ve është bërë me shenja në bluzë

dhe numra në dorë.“Tani ju do të keni mundësinë

të krijoni veprën tuaj të artit,

duke i hedhur këto etiketa aty ku

e kanë vendin – në shportë”, u ish-

te drejtuar piktorja Qehaja pjesë-

marrësve të ekspozitës në natën

e hapjes, të premten e kaluar. Me

anë të veprës ajo thotë se ka da-

shur të tregojë se asnjëri nuk

zgjedh e as nuk e di çka do të

lindë, ku e kur apo në çfarë fa-

miljeje, prandaj nuk duhen iden-

tifikuar as sot njerëzit me anë të

shkronjave që formojnë etiketa

fyese për grupe të caktuara sho-

qërore. Qehaja nuk e di ndonjë

ditë të jetës së saj që ka qenë e

shkëputur nga punët artistike.

“Holocaust” u frymëzua nga

vizita e piktores në Poloni më 2

gusht të vitit 2017, datë që lidhet

me 73-vjetorin e gjenocidit ndaj

romëve, ku më shumë se 23 mijë

pjesëtarë të këtij komuniteti

përjetuan masakrën në Birker-

naut, kampin më të madh në Au-

schwitz, vend ky i cili u ngrit nga

vetë të burgosurit. Përveç he-

brenjve dhe romëve, cak i gjeno-

cidit qenë edhe polakët, gjer-

manët me aftësi të kufizuara dhe

grupe të tjera shoqërore të cilëve

iu mor jeta në të ashtuquajturin

“Kamp i vdekjes”. Mirjeta është

studente e nivelit master në

Fakultetin e Arteve në Universite-

tin e Prishtinës “Hasan Prishtina”.

Ajo ekspozitën e ka ndarë në dy

cikle: holokausti dhe cikli i pik-

turave të realizuara gjatë studi-

meve.

Gruaja, njëfrymëzim ipashtershëmpër artistëtGjatë gjurmimit të atyre tema-

ve të historisë së artit, ku

gruaja është përherë e prani-

shme, duke filluar nga parahi-

storia, antikiteti e deri te hu-

manizmi, rilindja dhe

modernizmi, në artin ba-

shkëkohor dhe modern të rajo-

nit dhe Maqedonisë, gjejmë

skena të tilla që dëshmojnë se

gruaja është një frymëzim i pa-

shtershëm për artistët.

Galeria kombëtare e Maqedo-

nisë me rastin e 8 Marsit –

Ditës Ndërkombëtare të gruas

zgjodhi pikërisht këtë temë për

ekspozitën e koleksioneve të

saj. Duke treguar respekt për

ditën botërore të shënimit të

luftës së gruas për barazi eko-

nomike, politike dhe sociale,

në këtë ekspozitë shfaqen ve-

pra artistësh, ku shfaqet gruaja

me të gjithë bukurinë e saj si

nënë, ideal, luftëtare, frymë-

zim, e dashur, dëshirë… Në këtë

koleksion bëjnë pjesë vepra të

autorëve të Maqedonisë si nga

gjenerata më e vjetër (Llazar

Liçenoski, Nikolla Martinoski,

Dimo Todorovski, Borko Llaze-

ski, Petar Mazev...), ashtu edhe

nga ajo më e reja (me artistë si

Rubens Korubin, Aco Stanko-

ski, Todorçe Atatnasov, etj.) si

dhe vepra autorësh të ish Jugo-

sllavisë (Vllaho Bukovac, Toma

Rosandiq, Ivan Meshtroviq…),

ku vajza, gruaja dhe nëna janë

frymëzimi kryesor i krijimtari-

së së tyre.Ekspozita është projekt i pro-

gramit të GKM për vitin 2019, i

mbështetur nga Ministria e

kulturës. Do të hapet nga Ana

Martinoska, profesoreshë për

studime kulturore në Institutin

e letërsisë maqedonase dhe

kuratorit Goraço Gjogjievski

dhe do të qëndrojë e hapur për

publikun deri në fund të

muajit mars.

Një libër për kulturën buknore, një libër për

flinë. Është ky vrojtimi etnografik “Flija’, libri

më i ri i antropologut Arsim Canolli, ku përmes

hajes me të identifikueshme shqiptare, flisë- si

kryefjalë, synohet të trajtohet nga prizmi i

shkencave shoqërore e dijeve humane kultura

buknore shqiptare, me fokus në Kosovë. Për-

mes flisë si artefakt kulinar e praktikë sociale,

Canolli ka përshkruar e interpretuar simbolika,

praktika e sjellje sociale e kulturore në kuadër

të sferës private e publike. Përmes flisë, autori

thotë se synon të tregojë pikëpamjet e njeriut

të Kosovës, për jetën, aspiratën e tij për të ardh-

men, lëngatën apo pasionin e tij për të ka-

luarën, mendimin e tij për kohën, idenë e tij

për trashëgiminë, gulçin e tij për famën, padu-rimin e tij për simetrinë, hamendjen e tij në ra-

port me kolektiven etj..

“Holokausti” përmes pikturave të

studentes Mirjeta Qehaja

Libri më i ri “Flija”, një vrojtimi etnografik

Promovohet “Libri i

luftës” i Nuhi BytyçitEKSPOZITË

Viti XIII • Numri 3600 • e martë, 5 mars 2019

2 AKTUALEKoha, e martë, 5 mars 2019

2

A MUND TË JETË NJË POPULL GJAK I HUMBUR?!“Kosova ka dy probleme emërgjente: e para ështëmafia politike dhe e dyta është status quo-ja. Epara është shkaku, kurse e dyta është pasoja. Pra,mafia politike e ka krijuar status quo-në, apongecjen në vend të Kosovës. Ka edhe faktorë tjerë,por mafia politike është kryesorja. Dhe, sapo tëheqet shkaku (mafia politike) Kosova reanimohetdhe gradualisht edhe rehabilitohet. Çdo veprimtjetër, pa përfillur këtë rend, është sjellje në rrethdhe bjerrje kohe. Kjo bëhet me zgjedhje të lira dheme votues të përgjegjshëm. Sa më shpejt, aq mëmirë.Asnjë marrveshje me kendoqoftë nuk pi ujë nësenë emër të shtetit nënshkruajnë njerëz që për dydekada rresht e kanë shpërdorur besimin epopullit. Shpërdorimi dhe tradhëtia janë e njëjtagjë, sinonim i njëra tjetrës. Këta njerëz nuk kanë tëdrejtë të vendosin asgjë në emër të popullit. Sapotë largohen nga institucionet, me ta duhet tëmerret drejtësia. Këtë drejtësi do ta mundësojëpushteti i ri demokratik në përkrahje të popullit.Nuk ka pra asnjë kuptim që këta njerëz tënënshkruajnë çfarëdo marrëveshjeje në emër tëKosovës, kur Kosova po lëngon nga emri i tyre.Nëse populli përseri i zgjedh të njëjtit, atëherë kjotregon se ai i meriton ata 100 për qind dhe më nukmund të ankohet askund. Sepse, kurrkush nuk tëka faj nëse ti me dorën tënde ke vendosur tavrasesh veten! Atëherë, populli ynë do të ishte njëgjak i humbur!”, ka shkruar një status në Facebook,Liri Loshi.

VLERAT INFLATORE"Deklarimet dhe diskutimet lidhur me tëashqutuajturën “marrëveshje finale” ndërmjetSerbisë e Kosovës, tashmë kanë arritur vlerainflatore, gati të ngjashme me ish dinarinjugosllav, në fundin e viteve nëntëdhjetë. Nuk kaditë që nuk flasin nga disa zyrtarë të Serbisë e tëKosovës për këtë temë, sikundër që nuk ka ditë qënuk flasin edhe nga disa ambasdorë, ministra,parlamentarë, kongresmenë e gazetarë të Shtetevetë Bashkimit Evropian, të SHBA-ve e të Rusisë", kashkruar një status në Facebook, Milazim Krasniqi.

TAKSA KADËMTUARMARRË-DHËNIET SHBA-KOSOVËMarrëdhëniet bilaterale mesSHBA-së dhe Kosovës janëdëmtuar. Kështu ka thënëdiplomati amerikan, PhilipReeker, në një konferencë qëu mbajt në Shkup. SipasReeker, i cili është raportuarse do të emërohet së shpejtinë pozitën e asistentit tësekretarit të Shtetit përBallkan, situata e krijuarështë pasojë e taksës sëvendosur. Reeker ka folurpara një audience të gjerë, nëhapjen e konferencës"Ballkani 360", e cila pombahet në Shkup nëorganizim të QendrësMarshall. Reeker ka thënë edhe seSHBA nuk ka dyshime nepavarësinë e Kosovës, porseështë me rëndësi pjesëmarrjane dialog. Kosovën askushnuk e detyron të nënshkruajënjë marrëveshje qe nuk ipëlqen, ka shtuar ai në fjalënpara të pranishmëve, por ajodo dëmtohet nëse nuk hyn nebisedime.

(MIA, 4 mars)

BE NUK IKOMENTONIDETË PËRNDARJE TËKOSOVËSShefi i Delegacionit tëBashkimit Evropian në SerbiSem Fabrizi ka thënë seqëndrimi i BE-së rrethdialogut Serbi-Kosovë nuk kandryshuar dhe ai mendon seduhet arritur një zgjidhjeafatgjatë e ligjërisht edetyrueshme. Ka shtuar senuk dëshiron t’i komentojëidetë që përmenden sizgjidhje e mundshmekontestit është ndarja."Serbia dhe Kosova duhet tëmerren vesh për diçka qëështë reale dhe eqëndrueshme. Ndërsa idejapër ndarje ose ndonjë idetjetër ne nuk e komentojmënë kuptimin e përmbajtjes sëmarrëveshjes”, citon agjenciaserbe e lajmeve beta të ketëthënë ai. Siç ka njoftuar kjoagjenci, ai ka thënë se BE-jaedhe më tej mendon se taksaqë Kosova ka vënë ndajmallrave të Serbisë duhet tëhiqet.

(Koha DITORE, 4 mars)

MEDIACitate

Një paradoks që po ndjek informacionin e plasuar, kryesisht, përmesportalomanisë, ka të bëjë me statusin e paqenë që ia japin njëngjarjeje. Ajo që bie në sy në këtë keqmenaxhim të informacionit,është prirja për të prodhuar me çdo kusht lajm, edhe atëherë kur ainuk i plotëson as kriteret për të qenë thashetheme. Në fakt, tha-shethemnaja e dikurshme që thurrej e tirej nëpër berberhane emejhane të katundit, tani ajo po përhapet si flluskë nëpër portale tëndryshme.

Javëve të fundit na ka rënë të lexojmë shumë lajme që kishin si sh-qetësim zhdukjen e njerëzve. Portalomania kësaj tematike i dha aqshumë zjarr, sa njerëzit filluan të “përcëllohen” në efektet e panikutdhe, si rrathë koncentrik, të përhapen ngadalë në sferat e painformua-ra të publikut.

Një gazetari që nuk i mbështet dyshimet e veta mbi një hulumtimpërcjellës, që do të kishte si pikë referimi ndonjë burim relevant,ndonjë dëshmitar okular, apo ndonjë statistikë zyrtare, ajo nuk ështëe denjë të quhet gazetari. Nuk ka kurrfarë burimi, por mjafton të bëjërrëmujën një lajm, i cili na prezanton një shifër të frikshme për per-sonat e zhdukur. Nuk ka një burim zyrtar nga policia, nuk ka njëdeklaratë të ndonjë dëshmitari dhe nuk ka asgjë që do të quhej i be-sueshëm ai lajm. Dhe paradoksi më i madh ndodh kur këto lajme tëgjymtuara transmetohen nga disa medie që konsiderohen si të be-sueshme. Në këtë sens, një lexues i rëndom e ka shumë të vështirë tëdallojë lajmin e rremë nga lajmi i vërtetë edhe për faktin se strehë einformacionit të paverifikuar sot po bëhen edhe mediat që do tëduhej të jenë më të kursyera ndaj kësaj hordhie lajmëtarësh të pacipë.

Sikundër dihet, portalet janë nusprodukt i gazetarisë, por si të tillë nukprodhojnë gazetari. Portalet e mirëfillta janë ato të cilat burojnëprej një medie të caktuar, prej një gazete apo prej një televizioni. Poredhe atëherë kur një portal funksionon si medie e mirëfilltë që ka eki-pin e vet, që ka infrastrukturën e vet dhe burimet e veta të informa-cionit, atëherë një portal i tillë mund të jetë konkurrues në treg ba-shkë me mediat e tjera.

Fatkeqësisht, te ne ka shumë pak portale të tilla dhe dominojnë atotë cilat duke u marrë me ashtuquajturën “copy paste” gazetari, po ibëjnë më së shumti dëm vet gazetarisë, nga arsyeja se në portalet etilla e kemi vërejt se udhëhiqen nga njerëz jo profesionist dhe tekstetqë ata po botojnë, nuk i konfirmojnë burimet. Një dukuri tjetër që bienë sy është përkthimet apo marrja integrale e teksteve nga portaletmaqedonase ose ato serbe, prandaj një informacion i tillë i papërpu-nuar mund të krijoj më shumë huti se sa informim të drejtë në opi-nion, andaj unë mendoj se edhe portalet duhet të trajtohen me anëtë një Ligji për media dhe portalet të kenë statusin e gazetave dhe tëtelevizioneve, aq më tepër kur tani interneti është resursi kryesorë qëe bënë gazetarinë të jetë më afër lexuesit.

Hordhia elajmëtarëve të pacipë

EDITORIAL |||||||||||||||||||||||

Emin AZEMI

SHQIPËRIA PO IKËN“Shqipëria po shitet, na dëgjojnë veshët të thuhet,ndonjëherë si me të qarë, ndonjëherë krejt ftohtë,si të ishte fjala për diçka, që s’i duhet askujt dhendonjëherë me përcëllimë dhe flakë. Po shitetashtu e plotë si tërësi, toptan me një fjalë, ose pjesë– pjesë siç e dëgjova sot në mëngjes prej njërit qëmbahet për gazetar dhe nuk le konferencë shtypipa qenë i pranishëm. Ndërkohë që ai fliste, përtej qelqeve të kafesëpranë RTVSh-së shihej radha e njerëzve për vizëpara ambasadës italiane. Nuk e di a e kuptoni ju more, gazetarë të radios dhetë televizionit. Po shitet pjesë – pjesë thashë, - dhengriti cullufen e rrallë, që herë – herë i rrëzohej gjermbi sy. “Po shitet kjo, po shitet ajo, numëronte… “Kujeni, pse nuk vini kujën? - donte të thoshte. Një zot e di nëse brengën e tij e kishte nga vetjaapo jo. Nëse, këtë paraqitje të helmtë, me një kumtkaq të zi, e kishte si nevojë për t’ju hapur dikujt, tëlirohej sadopak prej vrerit? Si fener për t’ju treguarqorrave rrugën, apo për t’i bërë edhe më të verbërseç janë? Sa më shumë terr të ketë, thonë, aq më tepër ja divlerën dritës. Dhe nëpër këtë mjegullnajë, sado eçuditshme të duket, mbase prej një tendosjeje tëvetvetishme, qëllon që e ve këmbën aty ku duhet,më mirë se në dritë të plotë”, ka shkruar një statusnë Facebook, shkrimtari Izet Duraku.

Një lexues i rëndom e ka shumë të vështirë tëdallojë lajmin e rremë nga lajmi i vërtetë edhe përfaktin se strehë e informacionit të paverifikuar sotpo bëhen edhe mediat që do të duhej të jenë më tëkursyera ndaj kësaj hordhie lajmëtarësh të pa cipë

3AKTUALEKoha, e martë, 5 mars 2019

Shkup, 4 mars - Të gjithë në SHBAjanë të ndërgjegjshëm dhe enjohin suksesin që u arrit meMarrëveshjen e Prespës, rekoman-doi Filip Riker, ndihmës sekretardhe këshilltar politik i komandan-tit të Komandës Evropian të Ar-matës Amerikane, në takimin edjeshëm me ministrin e Punëve tëJashtme Nikolla Dimitrov. Rikertheksoi se SHBA-ja do të vazhdojëedhe më tej në mënyrë aktive tapërkrahë rajonin në rrugën drejtintegrimeve në BE dhe në NATO.Ministri Dimitrov e uroi ambasa-dorin Riker për emërimin e tij nëfunksionin e ndihmës sekretarit sh-tetëror të SHBA-së për çështje evro-piane dhe euroaziatike, duke iuruar sukses në kryerjen e funk-sionit. “Emërimi juaj në këtë funk-sion mjaft të rëndësishëm ështënjë lajm i mirë për rajonin, Evropëndhe për komunitetin transatlantik”,tha ministri Dimitrov. Në takim ukëmbyen mendime për gjendjenaktuale në Republikën e Maqedo-nisë së Veriut dhe të rajonit.

Ndërkohë, edhe zëvendëskrye-ministrat për çështje ekonomikedhe për çështje evropiane, KoçoAngjushev dhe Bujar Osmani utakuan me Filip Riker, ndihmës sek-retari i ardhshëm amerikan i shte-tit për çështje evropiane dhe eu-roaziatike, i cili për momentin e

kryen funksionin e zëvendës civildhe këshilltar ekonomik i koman-dantit të Komandës evropiane tëforcave ushtarake të SHBA-së,ndërsa në periudhën nga viti 2008deri në vitin 2011 e ka kryer funksio-nin e Ambasadorit të SHBA-së nëShkup. Në takim u hapën temat përkontekstin aktual politik në të cilingjendet Republika e Maqedonisësë Veriut, veçanërisht pas imple-mentimit të suksesshëm të Marrë-veshjes së Prespës, si dhe pjesëntjetër të avancimit të vendit në lar-gimin e pengesave për avancim nëintegrimet evropiane dhe euroa-tlantike, me fokus të perspektivaveekonomike të vendit. “Për vetëm 20

muaj arritëm t’i mbyllim praktiki-sht të gjitha çështjet e hapura mefqinjët, ta finalizojmë pjesën legji-slative nga Marrëveshja e Ohrit, mekëtë rast, në asnjë moment dukemos e lëshuar edhe agjendën refor-muese për kthimin e vendit nërrugën evropiane”, theksoi Osmaninë takim, duke i prezantuar rezul-tatet nga implementimi i reforma-ve nga Plani 18, në prag të raportittë ardhshëm të Komisionit Evro-pian, si dhe samiteve të qershorit tëKëshillit Evropian. Protokolli ngaNATO-ja, theksoi ai, e hap rrugënpër anëtarësimin tonë në Aleancëseuroatlantike dhe në pajtim me di-namikën e ratifikimit, ka thënë se

është optimist se deri në fundit tëvitit Republika e Maqedonisë së Ve-riut do të bëhet anëtare e plotfuqi-shme e Aleancës. Osmani poten-coi se avancim të ngjashëm pretedhe në integrimet evropiane,duke i filluar negociatat për anë-tarësim të plotfuqishëm me BE-nëgjatë këtij viti. Zëvendëskryemini-stri Angjushev ka folur për poten-cialet e vendit nga ky avancim poli-tik, duke bërë kthesë edhe ndajpotencialeve të të a.q. agjenda “Ko-nektiviti” të Procesit të Berlinit,valës së pritur infrastrukturore in-vestuese, si dhe potencialet nga in-vestimet e paralajmëruara tëhuaja.

“Hapja perspektive e negocia-tave me BE-në dhe veçanërishtanëtarësimi i Republikës së Maqe-donisë së Veriut në NATO, japinstabilitet dhe siguri të vendit, qëështë inkurajim i fuqishëm për in-vestitorët vendorë dhe të huaj. Nëvitin 208, jemi dëshmitarë të nive-lit rekord të investimeve të huajadirekte me mbi 624 milionë euro,ndërsa Qeveria në mënyrë shtesëka mundësuar mbështetje të rreth250 kompanive përmes masavenga Plani për rritje ekonomike. Kjodo të thotë se jemi bërë destina-cion atraktiv për kompanitë ehuaja me renome, por edhe përzgjerimin e aktiviteteve afariste tëkompanive vendore, ndërsa kon-teksti pozitiv politik na jep tëdrejtën të besojmë se edhe në vi-tet në vijim, rezultatet do të jenëpozitive.

Punojmë në krijimin e partne-riteteve stabile me vendet fqinje,përmes lidhjes së ndërsjellë infra-strukturore.

Mbështetja nga SHBA-ja ështëshumë e rëndësishme edhe në ni-vel politik edhe në atë ekonomik.Bëhet fjalë për vend-partner stra-tegjik i Maqedonisë së Veriut, i cilika dhënë mbështetje pa mëdyshjepër reformat, për çka jemi falën-derues”, ka thënë zëvendëskrye-ministri gjatë takimit me Riker.

Destan JONUZI

Shkup, 4 mars - Përforcimi i bashkë-punimit ekonomik rajonal dhemarrëdhëniet rajonale në EvropënJuglindore ishte tema e konfe-rencës “Ballkani: 360” në organi-zim të Fondit gjerman Marshall.Zëvendëskryeministri për ÇështjeEvropiane, Bujar Osmani, gjatë fja-limit të tij në konferencë tha se sotvendin tonë në suaza globale eprezantojmë si tregim të sukses-shëm dhe Maqedonia Veriore taniështë realitet i ri në Evropën Juglin-dore.

“Vetëm para 20 muajve ishimnjë tregim i mërzitshëm Ballkani -i panjohur, me çështje të hapura

politike, të rrethuar me fqinj anë-tarë të NATO-s dhe BE-së, me sfidatë brendshme, marrëveshje të papërmbyllur paqësore prej para 18-të viteve, dhe me kërcënime për si-gurinë e brendshme, për sundimine të drejtës”, tha gjatë fjalimitOsmani. Ai tha se vetëm pas 20muajve u lind një yll i ri, u krijua njënarrativë e re, u krijua një kulturë ere kompromisi. Siç tha zëvendë-skryeministri, tani ne jemi i vetmivend në rajon pa asnjë çështje tëvetme të hapur me pesë fqinjëttanë, me pjesën legjislative tëmbyllur të Marrëveshjes së Ohrit,kemi prezantuar planin reformues3-6-9 dhe Planin 18, e përforcuamsundimin e ligjit dhe institucionet

demokratike. “Brukseli që vitin ekaluar neve qartë na përmendi -nëse ju jepni, edhe ne do të japim.Në fillim kjo ishte vetëm një fjalë,por më vonë ishte forcë lëvizësepër të gjithë ne që të bëjmë kom-promise të vështira. Ne e dhamëpjesën tonë, dhe tani presim qëEvropa, gjithashtu ta japë atë që epremtoi. Në rrugën drejtë NATO-sarritjet janë të mëdha, 6 shkurtido të mbahet mend në historinë evendit si ditë që do ta shënojmëme vite kur u nënshkrua Protokol-li për inkuadrimin në NATO nëBruksel”, tha Osmani.

Lidhur me bashkëpuniminrajonal, Osmani tha se është e ne-vojshme që liderët e Ballkanit

Perëndimor të tregojnë guximdhe vendosmëri t’i zgjidhin çë-shtjet e hapura, me qëllim qërajoni të mund të ecë para. Nëkëtë kuptim shfaqi shpresën seKosova dhe Serbia do të inku-rajohen dhe do të gjejnë zgjidhjepërfundimtare, se gjendja statuskuo, siç tha, nuk çon askund. Ush-truesja e detyrës ambasadoreamerikane në vend, MikaelaShavjcer-Blum, tha se kryemini-strat Zoran Zaev dhe Alekisës Ci-pras në mënyrë dramatike i ndry-shuan marrëdhëniet mesMaqedonisë Veriore dhe Greqisë,duke i transformuar të dy fqinjëtnë partnerë. Ambasadori gjermannë vend Tomas Gerbrih tha se Ma-

qedonia e Veriut arriti dimensionhistorik me Marrëveshjen e Pre-spës dhe se pas rezultatit pozitivnga implementimi i marrëve-shjes, është hapur rruga drejtëNATO-s dhe BE-së për vendin.

“Ballkan 360” ka për qëllim tambështes angazhimin inovativdhe koheziv të SHBA-së dhe Gjer-manisë në Ballkan, dhe ta mbësh-tes integrimin euroatlantik të rajo-nit. Mbi 30 pjesëmarrës, përfshirëedhe përfaqësues të lartë të rajo-nit, SHBA-së dhe Gjermanisë, sidhe ekspertë të Fondit Marshalldhe nga Qendra Marshall do të de-batojnë në Shkup për sfidat dhemundësitë për bashkëpunim eko-nomik rajonal.

KONFERENCË E FONDIT MARSHALL

Evropa të mbajë premtimin“Ne e dhamë pjesën tonë, dhe tani presim që Evropa, gjithashtu ta japë atë që epremtoi. Në rrugën drejtë NATO-s arritjet janë të mëdha, 6 shkurti do të mbahet mendnë historinë e vendit si ditë që do ta shënojmë me vite kur u nënshkrua Protokolli përinkuadrimin në NATO në Bruksel”, tha Osmani

Koha

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

RIKER QËNDRON NË SHKUP

SHBA-të nuk heqin dorë ngaMaqedonia e Veriut

Riker ka thënë seSHBA-të do tëvazhdojnë edhe mëtej në mënyrë aktiveta përkrahë rajonin nërrugën drejtintegrimeve në BEdhe në NATO

4 AKTUALEKoha, e martë, 5 mars 2019

Zejnulla VESELI

Shkup, 4 mars - Më 21 prill në raun-din e parë të zgjedhjeve të gjashtapresidenciale në Republikën e Ma-qedonisë së Veriut do të garojnëtre kandidatë - dy maqedonas dhenjë shqiptar. Raundi i dytë që dotë mbahet më 5 maj, kur edhe pri-tet të dihet se kush nga tre kandi-datët do të jetë presidenti i ardh-shëm i shtetit. Në garën përpresident të shtetit është StevoPendarovski si kandidat i koalicio-nit qeveritar, me kundërkandidatGordana Siljanovska - e mbështe-

tur nga VMRO-DPMNE dhe kan-didati i pavarur shqiptar, profesorBlerim Reka, kandidaturën e të ci-lit e mbështesin dy partitë opozita-re - Aleanca për Shqiptarët dhe Lë-vizja BESA.

Fushata për zgjedhjet presi-denciale, siç parasheh Kushtetuta,duhet të fillojë 20 ditë parambajtjes së zgjedhjeve, ndërsamandati i kreut aktual të shtetitskadon më 12 maj. Mbështetjenpër Stevo Pendarovskin, BDI e ar-syeton me qëndrimin se Maqedo-nia ka nevojë për kandidat konsen-sual për president, i cili do të jetë ipranueshëm për të gjithë qyte-tarët e çdo etnie, me interesa stra-tegjike identike me shumicën e qy-tetarëve të Maqedonisë. Të trekandidatë detyrohen që deri me 9

mars të dorëzojnë kandidaturëzyrtare deri të Komisioni Shtetë-ror i Zgjedhjeve (KSHZ), ndërsa tëdrejtën për të garuar në zgjedhjetpresidenciale duhet ta dëshmojnëme 10.000 nënshkrime të qyte-tarëve, apo të paktën 30 deputetëe propozojnë në Parlamentin eMaqedonisë. Kushtetuta parashehqë presidenti duhet të jetë shtetasi Republikës së Maqedonisë, ndër-sa gjatë zgjedhjeve të jetë tëpaktën 40 vjeç. Mandati presiden-cial zgjat pesë vjet dhe i njëjti per-son mund të zgjidhet më së shum-ti dy herë. Tani për tani, kandidatjapër president nga radhët e VMRO-DPMNE, Gordana Siljanovska, kambledhur 10.000 nënshkrime,ndërsa kandidati i pavarur BlerimReka është nga fundi.

Në 29 pika grumbulluese, Rekavetëm më 3 mars ka arritur tëgrumbullojë mbi 8500 vota,ndërkohë që deri në fund të ditës,në Shtabin zgjedhor të profesorRekës, janë të bindur se do të tejka-lohet numri prej 10 mijë i nevoj-shëm për të regjistruar kandida-turën në Komisionin ShtetërorZgjedhor. Florim Hasani, shef iShtabit zgjedhor thotë për ga-zetën KOHA se numri prej 10 mijëdo të tejkalohet, ndërsa jozyrtari-sht, deri në mesditë, ishin grum-bulluar mbi 8500 vota. Nëndërkohë, kandidati i koalicionitqeveritar, Stevo Pendarovski, endenuk ka bërë të ditur se do të fillojëme mbledhjen e 10.000 nënshkri-meve apo do të propozohet ngamë së paku 30 deputetë në Parla-

mentin e Maqedonisë. Nga Komisioni Shtetëror i

Zgjedhjeve informojnë se para setë zyrtarizohen kandidaturat përpresident të shtetit dhe të konfir-mohen deri më 21 mars, çdo akti-vitet apo fushatë e kandidatëvetë paraqitur në garë për presidentdo të llogaritet si fushatë e pa-rakohshme. “Kandidatët për pre-sident shtetit deri më 21 prillduhet të konfirmohen nga KSHZdhe çdo aktivitet për zgjedhjetpresidenciale do të llogaritet si fu-shatë partiake apo fushatë jozyr-tare, sepse fushata zyrtare përpresident shtetit do të fillojë më 1prill”, thotë Oliver Derkovski, krye-tar i KSHZ-së. Gjithashtu Derkov-ski shprehet se afati përmbledhjen e nënshkrimeve tëkandidatëve për president shtetipërfundon më 9 mars. “Deri mësot, Gordana Siljanovski ka ndër-prerë para kohe mbledhjen e nën-shkrimeve pasi ka grumbulluarrreth 16.000. Nga dita e shtunë,kandidati pavarur Blerim Reka kambledhur 6000 nënshkrime dheprocesi ende vazhdon. Amdi Baj-rami dhe Filip Petrevski e kanëndërprerë procesin e mbledhjessë nënshkrimeve. Është vendimpersonal pse kanë ndrëprerë pro-cesin”, thotë Derkovski, duke infor-muar se vetëm 4000 qytetarë ngadiaspora janë paraqitur se do tëvotojnë më 21 prill për presidentshteti.

Bruksel, 4 mars - Komisari evropian përzgjerim, Jonahes Han, e ka konfirmuarspekulimet se raportet për vendet e Bal-lkanit Perëndimor nuk do të publikohennë prill për shkak të zgjedhjeve evropia-ne, lajmëroi korrespondentja e MIA-snga Brukseli. Duke u përgjigjur në pyetjen e gazetarë-ve në konferencën për shtyp me MilloradDodiq, Han ka theksuar se qëllimi është

që raportet të “diskutohen tërësisht”.“Në këtë pikëpamje tentojmë t’i sh-

mangim të gjitha pengesat e mundsh-me që do të mund ta vështirësojë deba-tin objektiv, neutral, të mos preket ngazgjedhjet në BE. Mendojmë të jetë mëvonë nga e zakonshmja që të mundë-sojmë që debati për rezultatet e ndrysh-me për zgjerim, debat i bazuar në fakte”,deklaroi Han. Me muaj tashmë po

spekulohet se për shkak të ndjeshmëri-së së këtyre zgjedhjeve parlamentare nëBE, raportet do të mund të shtyhen mëherët deri në javën pas zgjedhjeve,gjegjësisht javën e parë të qershorit, qëdo të mundësonte që deri në Këshillin eqershorit të aprovohen konkluzionet eKomisionit Evropian nga ana e vendeveanëtare. Por, komisari evropian nuk e kapërjashtuar mundësinë që raportet tëpublikohen edhe më vonë.

“Në çdo rast do të publikohen parainaugurimit të Parlamentit të ri Evro-pian”, tha Han. Sipas kalendarit të KE-sëpërbërja e re duhet të inaugurohet më 2korrik, pasi që do të përfundojnë nego-ciatat e partive politike.

Maqedonia dhe Shqipëria presionsivjet që vendet anëtare të aprovojnëdatë për negociata me BE-në. takimi i li-derëve të BE-së në të cilin do të mund tëvendoset për datat është caktuar për më20 dhe 21 qershor, ashtu që mbetet e pa-sigurt nëse raporti të publikohet ara kë-saj, apo vendimi do të shtyhet për nëvjeshtë.

Kiracovski shef i Shtabitzgjedhor të LSDM-sëShkup, 4 mars - Sekretari i përgjithshëm i LSDM-së, Aleksandër Kiracovski, është zgjedhur përshef të Shtabit zgjedhor në zgjedhjet presiden-ciale që pasojnë. Shtabi zgjedhor i LSDM-së, ba-shkë me partitë e tjera po-litike të cilët mbështesinkandidatin e përbashkëtpër president Stevo Penda-rovski, është i gatshëm tëorganizojë fushatë poziti-ve, parimore, të qetë dhedinjitoze në frymën e vle-rave demokratike dheevropiane. “Partitë politikekanë për detyrë para qytetarëve dhe shtetit tëjapin kontributin e tyre për periudhë zgjedhorefer dhe demokratike. Në Republikën e Maqedo-nisë së Veriut do të ketë zgjedhje fer, të lira dhedemokratike. Në zgjedhjet fer dhe demokratikedo të fitojë Stevo Pendarovski, kandidat për pre-sident të të gjithë qytetarëve. Fitorja e StevoPendarovskit do të jetë edhe një fitore e koncep-tit për një shoqëri, fitore për përparim, zhvillimdhe integrim”, thuhet në njoftimin e LSDM-së.Në ndërkohë, Izet Mexhiti është shef i Shtabitzgjedhor i BDI-së, ndërsa Kastriot Rexhepi i Lë-vizjes BESA, parti kjo që bashkë me Aleancënpër Shqiptarët, mbështesin kandidaturën e pa-varur të profesor Blerim Rekës.

TRE KANDIDATËT GATI PËR TË FILLUAR FUSHATAT PARAZGJEDHORE

Nisin ethet e garës për presidentFushata për zgjedhjetpresidenciale, siçparasheh Kushtetuta,duhet të fillojë 20 ditëpara mbajtjes sëzgjedhjeve, ndërsamandati i kreut aktual tështetit skadon më 12 maj.Mbështetjen për StevoPendarovskin, BDI earsyeton me qëndrimin seMaqedonia ka nevojë përkandidat konsensual përpresident, i cili do të jetë ipranueshëm për të gjithëqytetarët e çdo etnie

JOHANES HAN KONFIRMON VONESËN E RAPORTIT

Raporti i Progresitpas zgjedhjeve

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Koha

5AKTUALEKoha, e martë, 5 mars 2019

Shkup, 4 mars - Një studim i funditnga Global Finance nxjerr Maqedo-ninë dhe Shqipërinë si vendet më tëpasigurta në rajon, duke e matur sai përket sigurisë, rrezikut të fatkeqë-sive natyrore, si dhe trazirat si kon-flikte apo lufta. E renditur në vendine 69, nga 128 shtete në total në stu-diuara, Shqipëria mban shkallët mëtë ulëta krahasuar me fqinjët rajo-nale, të cilët përkatësisht renditen:Bosnja e Hercegovina e 56-a, Ser-bia e 58-a, Maqedonia e 59-a.

Rezultati i sigurisë në mënyrëtë barabartë për secilin shtet pe-shon tre faktorë: lufta dhe paqja,siguria personale dhe rreziku naty-ror i fatkeqësive. Rezultati i sigurisëpërmbledh indekset nga këto trerreziqe, duke paraqitur kështu njëpamje gjithëpërfshirëse të sigurisëpër secilin vend, shkruan gazetamonitor. Të dhënat janë marrë ngaForumi Ekonomik Botëror dhe Insti-tuti Botëror për Paqe. Sigurisht, njënivel i lartë i rrezikut në një faktor dotë ketë efekt të kufizuar në renditjene përgjithshme të vendit. Për shem-bull, Filipinet renditen më pak të si-gurta, ndërsa Jemeni renditet i dytisi më pak i sigurt. Kjo mund t’i atri-buohet faktit që Filipinet kanë re-zultate të dobëta në paqe, siguridhe prevalencë të fatkeqësive naty-

rore. Rezultati i Jemenit është përshkak të luftës dhe urisë, por vendika një rrezik shumë të ulët të fatke-qësive natyrore. Kështu, Filipinetrenditen më poshtë se Jemeni edhepse Jemeni është një zonë lufte. Nëraport, Global Finance nuk përfshin-te vende si Siria, Iraku apo Afgani-stani që konsiderohen si vende tëpasigurta. Vendet në krye të klasi-fikimit nuk lënë vend për habi: atajanë kryesisht vende evropiane meekonomi të zhvilluar dhe sistemetë mira të kujdesit shëndetësor. Nëfakt, 16 nga 20 vendet më të sigurtajanë të vendosura në Evropë,ndërkohë që vetëm Katari, Singa-pori, Zelanda e Re dhe Kanada ren-diten në 20 vendet e para, pa qenë

në Evropë, sipas Global Finance. Zh-villimi ekonomik duket të jetë i ulëtnga konflikti ushtarak ose krimi ibrendshëm. Në thelb, këta dy fak-torë janë më të kontrollueshëmsesa rreziku nga fatkeqësia natyro-re, e cila shpesh është një funksiongjeografik. Megjithatë, ekzistojnëdisa përjashtime të rëndësishmepër vendet që zhvillohen ekono-mikisht.

SHBA-të renditen saktësisht nëmesin e 65-të, pra prapa kolegëve tësaj ekonomikisht të zhvilluar. Kjopër shkak se rreziku nga krimi idhunshëm në SHBA është më ilartë për shkak të shkallës më tëlartë të vrasjeve, duke ulur kështu si-gurinë personale dhe sigurinë në

tërësi. SHBA gjithashtu ka një rrezikpak më të lartë nga fatkeqësia naty-rore thjesht për shkak të peizazhitgjeografik dhe madhësisë. SHBAnuk është e vetme midis vendevetë zhvilluara ekonomikisht me re-zultate mesatare - Japonia renditete 43, kryesisht për shkak të rrezikuttë saj të lartë nga fatkeqësitë naty-rore. Në anën e kundërt të spektrit,vendet që në mënyrë tipike rendi-ten më të ulët zakonisht kanë njëkombinim të kërcënimeve në niveltë lartë. Këto vende shpesh janëduke u zhvilluar ekonomikisht dhejanë të vendosura në zona me rreziktë lartë të fatkeqësive natyrore. Ven-de të tilla si Guatemala, El Salvadordhe Bangladesh vuajnë nga tërme-

tet shpesh. Zhvillimi i dobët ekono-mik në këto vende lidhet gjithash-tu me sigurinë e ulët personale.

Dy vende që mund të kenëshkaktuar mjaft surprizë në këtë ra-port janë Rusia dhe Ukraina. Ukrai-na (116) ka qenë në mes të një kon-flikti civil me intensitet të ulët qënga viti 2014 dhe bashkohet me Ru-sinë (108) si dy vendet e vetme evro-piane që renditen nën SHBA-të. Ru-sia ka vuajtur nga krimi i lartë si dhekërcënimet ndaj paqes në mes tënjë rënieje ekonomike që nuk tre-gon shenja të kthimit ose ndalimittë ndonjë kohe të afërt. Ukrainagjithashtu ka probleme ekonomiki-sht dhe dhuna në Ukrainën Lindorenuk është zvogëluar ende.

Shkup, 4 mars - Prokuroria Spe-ciale Publike rastin “Monstra” e kamarrë përsipër dhe e përfaqësonkëtë lëndë më të vetmin qëllim -zbardhjen e të vërtetës. Kështu sh-prehet prokurorja speciale FatimeFetai, në një intervistë për javoren“Fokus”, ndërsa thekson se PSP dotë angazhohet që të zbulohet evërteta për autorët e vrasjes së pe-sëfishtë në Liqenin e Smilkovësdhe shkaqet e tyre.

Duke ju përgjigjur në pyetjense vallë PSP, lëndën e heton nëprizmin e “terrorizimit islamik”, siçbërë paraprakisht prokurorja Gor-dana Geshkoska, ose nëse janëduke hetuar në një pistë tjetër,prokurorja Fetai, përgjigjet se mo-tivi për rasti “Monstra” më tepëranalizohet nga një kënd tjetër.

“Sa i përket dënimit që e kanëmarrë autorët, kjo aspak nuk ështëme rëndësi. Kështu që, ata që kanëmarrë pjesë në këtë krim - nukkanë shumë argumente për mos

t’u dënuar me burg të përjetshëm,respektivisht nuk kanë asnjë”, sh-prehet Fetai.

Meqë deri tani PSP nuk ka sh-palosur asnjë detaj për atë se çfarëposedon për “Monstrën”, proku-rorja Fetai, e cila e përfaqësonlëndë për vrasjen e pesëfishtë nëLiqenin e Smilkovës, as kësaj radhenuk ka folur për përmbajtjen e“bombave” për këtë lëndë. Por,vetëm shton se nuk mund të japëinformacione për dëshmitë të ci-lat i posedon PSP, “për shkak sebëhet fjalë për një lëndë të ndjesh-me dhe çdo ditë e re mund të sjellperspektivë të re edhe për të aku-zuar tjerë”.

Njëkohësisht, Fetai në këtë in-tervistë flet edhe për faktin se MPBdhe prokuroria e rregullt kanë dë-shtuar në zbardhjen e vrasjes sëpesëfishtë, gjegjësisht për atë nësedikush ka dëshiruar të fshihet evërteta apo kaq kanë qenë kapaci-tet e institucioneve.

“Aq kanë qenë kapacitet tonaqë na sjellin në përfundimin se ngaana e përgjegjësve është dështuarnë kuptimin e përmirësimin tëkëtyre kapaciteteve, në kuptimine parandalimit dhe gjetjen e au-torëve të veprave, sidomos nëmbledhjen e dëshmive. Kryesorja,ka dështuar reagimi i parë dhe mëi rëndësishëm i shtetit në këtë rast.Ndoshta, sipas shembullit të rastittë ‘Shpatës’ serbe, gjatë vrasjes sëkryeministrit të tyre. Nuk dua tëbesoj se dikush me qëllim ka kryerdiçka në këtë kontekst. Dhe, ako-ma nuk kam ndonjë burim të tillë”,thotë Fetai.

Ndryshe, Fetai, është deklaruaredhe për masën e paraburgimit ecila u është shfuqizuar të akuzuar-ve Fejzi e Haki Aziri, Agim Ismaillo-viqit dhe Sami Lutës. Sipas saj, sh-qiptimi i kësaj mase pas ngritjessë aktakuzës është i limituar nëkohë, ndërsa në procedurë para-prake që zhvillohet tani, proku-

rorja Fetai thotë se është një afatkohor i harxhuar, pothuajse plotë-sisht.

“Diçka më tepër nuk mund tëthem për momentin, vetëm se jame bindur në drejtësinë për fëmijëtdhe peshkatarin”, thotë mes tjera-sh ajo. Nga rifillimi i procesit tërigjykimit për rastin “Monstra”,katër apo pesë seanca e fundit përkëtë lëndë kanë qenë të mbyllurapër opinionin. Prezantimi i prova-ve të siguruara nga Masat e Posaç-me Hetuese kanë qenë arsye krye-sore pse mediat nuk janë lejuar tëmarrin pjesë në këto seanca. Gjyki-mi i radhës për vrasjen e pesëfi-shtë në Liqenin e Smilkovës, vazh-don me 13 mars, kur pritet të shihetse vallë seancat do të hapen përpublikun, ose jo. (O.Xh)

Miratohen tre ligje tëdrejtësisë Shkup, 4 mars - Parlamenti iMaqedonisë së Veriut i miratoindryshimet dhe plotësimet eligjeve për gjykata, për shkeljedhe për konteste administrati-ve, të cilat janë pjesë e ligjevereformuese në jurisprudencë.Ligjet janë me flamuj evro-pianë dhe janë miratuar meshumicë prej dy të tretave, paasnjë votë kundër dhe tëpërmbajtur. Opozita gjatë de-batit theksoi se me amanda-mentet e pranuara në masë tëmadhe është përmirësuar tek-sti i të gjitha tre ligjeve, por kashprehur edhe keqardhje qënuk është zgjidhur problemime avancimin e të punësuarvenë administratën gjyqësore.Shumica në pushtet vlerësoise bëhet fjalë për zgjidhje cilë-sore, ndërsa lidhur me Ligjinpër shkelje, tha se është bërëzvogëlim thelbësor i dënime-ve dhe është zvogëluar afati ivjetërsisë prej tre në dy vite.

FATIME FETAI SIGURON SE PSP KA DËSHMI PËR VRASJEN E PESËFISHTË

“Monstra” do të zbardhet

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

GLOBAL FINANCE PUBLIKON RAPORTIN PËR SIGURINË

Shqipëria e Maqedonia, më të pasigurtat në rajon

E renditur në vendin e 69,nga 128 shtete në total nëstudiuara, Shqipëriamban shkallët më tëulëta krahasuar mefqinjët rajonale, të cilëtpërkatësisht renditen:Bosnja e Hercegovina e56-a, Serbia e 58-a,Maqedonia e 59-a

6 AKTUALEKoha, e martë, 5 mars 2019

Një banor ngaKumanovasulmon njëtetovare Banorja M.B 51 vjeçare nga Te-tova, të shtunën ka denoncuarse të njëjtën ditë rreth orës 18e 30 minuta në rrugën “Ilin-denska” në Tetovë, ka qenë esulmuar fizikisht nga 42 vjeça-ri R.K nga Kumanova. I denon-cuari R.K është thirrur në sta-cionin policor Tetovë dhe rastiështë zbardhur në tërësi.

Zjarr në Leshnicëdhe Mavrovë Të dielën është përhapur zjarrnë atarin e fshatit Leshnicë ePoshtme, në vendin e quajtur“Fojnik” ku janë djegur rreth4000 metër katrorë e pyllit medëllinjë. Me intervenimin ezjarrfikësve të Tetovës zjarriështë lokalizuar në tërësi, kursevendi është fotodokumentuar,dhe punohet në përcaktimin eshkaqeve të këtij zjarri. Po ash-tu, të dielën rreth orës 15 e 30minuta, është denoncuar zjarrnë fshatin Rostushë të Rekës sëPoshtme, kështu që janë dje-gur tre spirale në të cilat kanëqenë të mbështjella me gypplastik për rrjetin e ujësjellësit,pronë e komunës Mavrovë-Ro-stushë, të cilat kanë qenë nëafërsi të Spitalit të vjetër. Meangazhimin e banorëve zjarriështë lokalizuar. Janë kryer he-timet e tërësishme.

Gjoba për 15vozitës në gjendjetë alkoolizuarNë rajonin e Pollogut, gjatëvikendit që kaloi është reali-zuar kontroll në trafik për vo-zitësit që drejtojnë automje-tet nën ndikim të alkoolit.Sipas policisë së Tetovës, gjatëkëtij kontrolli, gjithsej janëpërfshirë 133 vozitës, 80 në Te-tovë dhe 53 në Gostivar, nga tëcilët tek 15 është konstatuarprezencë e alkoolit më tepërse minimumi i lejuar. 15 vozitë-sit menjëherë janë larguar ngatrafiku, kurse 9 prej tyrepërkohësisht u është marrëpatenta e shoferit. Të gjithëvenga ana e pjesëtarëve të polici-së janë përgatitur fletëpagesatë detyrueshme për kundër-vajtje, si dhe dy kërkesa përvazhdimin e procedurës përkundërvajtje. Gjatë këtij kon-trolli, në mënyrë adekuatejanë konstatuar edhe 17 llojetjera të kundërvajtjeve kunumri më i madh janë përregjistrim të skaduar, drejtimpa patentë shoferi, dhe tejka-lim i shpejtësisë. (U.H)

KRONIKË

Fisnik PASHOLLI

Shkup, 4 mars - Tregu i sigurimevenë Maqedoni në vitin 2018 shënonrezultatet më të mira në dekadëne fundit. Treguesit financiar përrritjen e kontratave, pagesën mëtë madhe të dëmeve, rritjen e kapi-talit të kompanive , rritja e profi-tit... dëshmojnë se sigurimet në vi-tin e kaluar kanë shënuar një bumtë vërtetë. Trendi në rritje pritet tëvazhdojë edhe përgjatë vitit 2019,ndërsa sinjal i fuqishëm në këtëdrejtim është edhe hyrja e HalkBankës në tregun e sigurimeve nëMaqedoni, përmes blerjes të ak-sioneve të vlefshme 3.2 milionëeuro nga kompania e sigurimeveNova, ngjashëm me përvojat pozi-tive të Halk Bankës në Turqi, kuështë pronare e Halk Sigorta.Njëherazi pritet që në vitin 2018,sërish të ketë blerje të një kompa-nie sigurimi në Maqedoni, ndërsanjë grupacion tjetër i fuqishëmekonomik, është në përgatitje esipër të hyjë në tregun vendor të si-gurimeve.

Nga autoriteti që kontrollonpunën e kompanive të sigurimevenë vend - Agjencia për Supervizio-nin e Sigurimeve, thonë se shë-nohet rritje e punës bile edhe në si-gurimin bujqësor që kishte ngecjeperiudhën e kaluar.

“Në vitin 2018 është realizuarvlera prej 9.93 miliardë denarë tëpremive apo polisave për sigurim

në raport me 8.99 miliardë denarënë vitin 2017, që paraqet një rritjeprej 10.4 për qind për një vit. Kjotregon se oferta në rritje e prodhi-meve të sigurimit, si dhe rritja evetëdijes për përparësitë që i ofronsigurimi si mekanizëm për kom-pensimin e humbjeve financiarenga ngjarjet me potencial të rre-zikshëm, kanë ndikuar edhe nërritjen e premive apo polisave përsigurim”, thotë drejtori i Agjencisëpër Supervizionin e Sigurimeve,Klime Popovski.

Sipas tij, në vitin 2018 janë nën-shkruar 1.476.374 kontrata në ra-port me 1.385.676 kontrata në vitin2017. Në strukturën e marrëveshje-ve dominon sigurimi i detyrue-shëm i veturave me 43.5 për qindme rritje prej afër 6 për qind në ra-port me vitin paraprak. Në vendine dytë, në strukturën e sigurimitështë sigurimi i pronës me 17.3 përqind që gjithashtu shënon rritjeprej afër 20 për qind për një vit.Rritet edhe numri i kasko-siguri-meve për 8 për qind. Rritje shënonedhe sigurimi i jetës prej 1.44 mi-liardë denarë në 1.67 miliardë de-narë. Po përmirësohet edhe situa-ta me sigurimin bujqësor nga 157milionë denarë në vitin 2017 në 261milionë denarë në vitin e kaluar.

Sipas numrit një të autoritetitkontrollues të sigurimeve, KlimePopovski, krahas rritjes së vetëdijespër këtë lloj sigurimi, bujqit indivi-dual dhe kompanitë e kanë kup-tuar se sigurimi bujqësor paraqetparandalimin e rreziqeve për

punën e tyre. Njëherazi edhepritjet e gjata për kompensimin edëmeve nga ana e shteti kanëndikuar për rritjen e sigurimit buj-qësor.

Lidhur me ankesat e bujqve përproblemet e ndryshme me page-sat e dëmeve për të mbjellat e si-guruara, ai përgjigjet se një e tillëzgjidhet në rrugë institucionale.

“Të gjithë të siguruarit në buj-qësi që kanë vërejtje dhe ankesatë ndryshme, nevojitet të vijnë nëinstitucionin tonë ku së bashku dotë shqyrtojmë të gjitha aspektetligjore të problemet, si dhe kushtetdhe dispozitat e kontratave të nën-shkruara”, shton më tej Popovski.

Nga ana tjetër, kryetari i Sho-qatës së kompanive të sigurimit nëMaqedoni, Gjorgje Vojnoviq thotëse sektori i sigurimeve posedon njëpotencial të madh për rritje të më-tejshme, ndërsa e presin edhe sfi-da të mëdha.

“Në vitin 2018, si mundësi tëmëdha për rritjen e punës në këtësektor janë sektori i sigurimeve qënuk janë të obligueshme si siguri-mi vullnetar shëndetësor kupunëdhënësit kanë mundësi tëshpërblejnë punëtorët e tyre, ndër-sa në mënyrë shtesë do të lehtë-sohet edhe puna e Fondit për si-gurim shëndetësor, pritet edherritje e mëtejshme e sigurimit jetë-sor si produkt që bankat e ofrojnëpër pagesën e kredive konsuma-tore dhe banesore, e kështu meradhë”, shton Vojnoviq.

Sivjet për ne sfidë do të jetë

edhe digjitalizimi i punës aposhitja e sigurimit të veturave për-mes internetit, ku ekziston një po-tencial të madh, puna me siguri-min e rreziqeve profesionale nëprofesione të caktuara, sajber aporreziqet e internet hapësirës nëpunën e biznesit dhe bankave.Njëherazi pritet të përgatitet edheLigji i ri për sigurim konform di-rektivave evropiane, që gjithashtudo të ndihmojë në zbutjen e pro-blemit me veturat që nuk janë tësiguruara dhe qarkullojnë në ko-munikacion që sipas vlerësimevetë Byrosë për sigurime lëvizin edhederi në 30 për qind të pjesëmarrë-sve në trafik. Gjithashtu, vitin e ka-luar, kompanitë e sigurimit kanëpaguar bruto dëme në vlerë prej3.92 miliardë denarë që paraqetrritje prej afër 10 për qind, në ra-port me 3.58 miliardë dëme të pa-guara në vitin 2017. Dëmi më imadh si shumë në vitin 2018 mevlerë prej 35 milion denarë i ështëpaguar një personi fizik apo njëbiznesi.

Njashtu , rezultatet pozitive tëpunës së kompanive të sigurimit imbështesin edhe faktet për tëardhurat prej pas tatimit në vlerëprej afër 395 milion denarë të kom-panive të sigurimit në Maqedoninë vitin 2018. Në pjesën embrojtjes të interesave të perso-nave që sigurohen, në vitin 2018,deri tek Agjencia e Supervizionitjanë parashtruar 104 ankesa, kygjysma kanë të bëjnë me siguri-min e veturave.

Shkup, 4 mars - Kompania e Sigu-rimeve “Eurosig” duhet të paguajdëmshpërblim prej mbi 800 mijëeuro për aksidentin në Llaskarcë.Kryetari i Këshillit të ekspertëvetë Agjencisë për Supervizion përSigurim, Klime Poposki në konfe-rencë shtypi tha se në këtë rastme siguri do të paguhet shumamaksimale e paraparë me ligj.“Në Ligjin për sigurim të obligue-

shëm është rregulluar shumamaksimale e dëmit të shkaktuarnga ndonjë autobus. Shuma mak-simale për një rast të siguruarmund të jetë 675 mijë euro”, thaPoposki, duke sqaruar se kjo ështënë bazë të polisës për au-topërgjegjësi dhe se këtë shumë endajnë të gjithë në aksident. Aishtoi se në mënyrë plotësuese nëbazë të polisës për udhëtarë në

transportin publik mund të pa-guhen 200 mijë euro, kështu qëështë paraparë 4.500 euro përrast vdekjeje, 9.000 euro për inva-liditet të përhershëm dhe 2.000euro për lëndime dhe mjekim.“Në mënyrë plotësuese nëse tëdëmtuarit kanë bazë dhekërkojnë më shumë prej kësajshume maksimale të dëmitatëherë ata drejtpërdrejtë do të

munden atë dëm ta kërkojnë ngashkaktuesi i dëmit”, sqaroi Popo-ski. Kjo, siç kumtoi, do të jetë njëprej dëmshpërblimeve më tëmëdha të paguara viteve të fun-dit, krahas asaj të fatkeqësisë mehelikopter, ndërsa vitin e kaluardëmi më i lartë është paguar nëshumë prej 35.196 milionë denarënjë personi juridik nga kompania“Osiguruvanje”. (F.P)

Mbi 800 mijë euro dëmshpërblim për aksidentin tragjik në Llaskarcë///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

POST EFEKT I MARRËVESHJES SË PRESPËS

Ringjallet tregu i sigurimeve Tregu i sigurimeve nëvitin 2018 shënonrezultatet më të miranë dekadën e fundit.Treguesit financiar përrritjen e kontratave,pagesën më të madhetë dëmeve, rritjen ekapitalit të kompanive ,rritja e profitit...dëshmojnë sesigurimet në vitin ekaluar kanë shënuarnjë bum të vërtetë

Koha

7AKTUALEKoha, e martë, 5 mars 2019

Qefser ABDYLI

Shkup, 4 mars - Dokumentet nëletër së shpejti do të mund të zë-vendësohen me elektronike, të ci-lat do të merren vetëm me disaklikime. Secili qytetar do të mun-det në mënyrë elektronike tëmarrë dokumente ligjore validenga shtëpia e tij apo çdokund kundodhet, të cilat do të parash-trohen në postë elektronike dhedo të jenë me vlerë dhe validitettë njëjtë si ato të marra në sporteldhe në letër. Për ata qytetarë qënuk do të mund të kërkojnë shër-bime me anë të rrugës elektro-nike, do të ekzistojë edhe opsionii vjetër që t’i marrin përmes zyra-ve për një pikë të shërbimeveedhe në sportelet e tjera të insti-tucioneve të cilat ofrojnë shërbi-me, deklaroi ministri i ShoqërisëInformatike dhe Administratës,Damjan Mançevski.

Këtë, siç theksoi në konferencëpër shtyp, e mundëson miratimi i

tre ligjeve të reja nga ana e Qeve-risë - Ligji për regjistër qendror tëpopullatës, Ligji për menaxhimelektronik dhe shërbime elektro-nike dhe Ligji për dokumenteelektronike, identifikim elektro-nik dhe shërbime të besueshme.“Bazë e këtij procesi është ligji i ripër regjistër qendror të popul-latës me të cilin parashihet ven-dosja e regjistrit qendror të po-pullatës si bazë e vetme dhe nëkohë reale e azhurnuar e të dhë-nave për qytetarët”, tha Mançev-ski dhe shtoi se të dhënat në këtëregjistër do të merren me bashki-min e të dhënave nga MPB, Drej-toria për udhëheqje të libraveamë dhe Regjistrit qendror. Përmomentin, ministri informohetse po instalohen hardueri dhe sof-tueri, të nevojshëm për funksio-nim të papengueshëm të regji-strit.

Me Ligjin për menaxhim elek-tronik dhe shërbime elektronikesigurohet dhënie efikase e shërbi-meve me anë elektronike në bazëtë standardeve dhe procedurave

të përcaktuara. Me të vendosetkatalogu i shërbimeve dhe porta-li i ri nacional për shërbime elek-tronike. Katalogu do t’i përmbajëtë gjitha informatat e nevojshmepër të gjitha shërbimet që i ofronsektori publik, ndërsa përmesportalit qytetarët do të mund tëmarrin numër të shtuar të shërbi-meve me anë të rrugës elektro-nike”, tha Mançevski dhe shtoi seportali do të sendërtohet merritjen e numrit të shërbimeve tëdigjitalizuara.

Portali, sqaroi ai, për herë tëparë siguron dokumente ne anëelektronike të cilat janë njëjtë va-lide si edhe dokumentet në letër.Instruksione për marrjen e shër-bimeve me anë elektronike, qyte-tarët do të mund të marrin në Sal-lën për shërbime publike nëShkup dhe në zyrat e tjera nëvend të quajtura “Një pikë përshërbime”. Regjistri dhe portali,potencoi, do të bëhen funksionalnë afat prej tre muajve pas mira-timit të ligjeve në Kuvend. “Defi-nimi dhe sigurimi i plotë i digjita-

lizimit të shërbimeve mundësonligji për dokumente elektronike,identifikim elektronik dhe shër-bime të besueshme, Me të sigu-rojmë garancë që dokumentetelektronike të kenë fuqi të njëjtëjuridike si edhe dokumentet nëletër. Për atë dedikim Qeveria për-mes MSHIA-s siguroi vula elek-tronike për të gjitha institucionet,ndërsa qytetarët identifikimin evet elektronik do të mund ta akti-vizojnë me vetëm një evidentimtë sistemit.

Këtë do të mund ta bëjnë fi-zikisht në ndonjërin nga sportelete autorizuara në territorin e tërështetit apo në mënyrë elektronikeme furnizimin e tokenit”, sqaroiMançevski. Ai theksoi se ligjet ga-rantojnë besueshmëri dhembrojtje të plotë të të dhënavepersonale dhe shtoi se angazhimi përgjithshëm është që shërbi-met elektronike të jenë më të lira,por megjithatë theksoi se seciliinstitucion duhet vetëm t’i kor-rigjojë çmimoret e veta për shër-bime.

Ndërroi jetë QemalXhafa, kryetari i parë i Dibrës në pluralizëmDibër, 4 mars - Në moshën 75-vjeçare papritmas ndërroi jetëQemal Xhafa, kryetari i pari i Di-brës në pluralizëm, i cili këtëfunksion e ka kryer dy mandate.Qemal Xhafa ka lindur në vitin1944, në fshatin Kovashicë, Ko-muna e Shupenzës, rrethinën ePeshkopisë, Republika e Shqipëri-së. Shkollën fillore (e kryer nëDibër, kurse shkollën e mesme nëTetovë. Në vitin 1976 ka diplo-muar në Fakultetin Elektronikpranë Universitetit të Prishtinës.Ka punuar si arsimtar në fshatinSollokiq të Dibrës, profesor nëshkollën e mesme “19 Nëntori” nëPrishtinë, si inxhinier në kombi-natin e tekstilit, “Novost” nëDibër, në kompaninë ndërtimore“Soliter” në Gjilan, ndërsa ka qenëedhe drejtori i Elektro-shpërn-darjes në Dibër. Ai është njëri ngatre kryetarët të cilët e kanë nën-shkruar aktin themeltar për for-mimin e Universitetit të Tetovës.Ka qenë kryetar i degës së Partisëpër Prosperitet Demokratik, anë-tar i kryesisë qendrore të partisë,ndërsa në dy mandate këshilltar ikësaj partie në Këshillin e Ko-munë së Dibrës. Varrimi do tëjenë nesër në varrezat myslimanetë qytetit në Dibër.

Shkup, 4 mars - Agjencia e Admini-stratës së shpejti do të krijojë njëKomision special për revizion tëçfarëdo lloj procedure për punë-sim për të cilën ka dyshime, para-lajmëroi ministri i Shoqërisë Infor-matike dhe Administratës,Damjan Mançevski.

“Në komision do të kenë tëdrejtën që të marrin pjesë përfaqë-sues të opozitës dhe të partive qe-veritare, si dhe persona të jashtëm

që do të kenë një mekanizëmplotësues për kontroll të këtyre si-tuatave”, tha Mançevski duke iupërgjigjur pyetjes së gazetarëve nëpres konferencën e djeshme nëQeveri. Ai theksoi se nuk ka numërtë saktë se sa prej rasteve të cilatnga opinioni ishin vlerësuar si ne-potizëm gjatë punësimit janëtërhequr nga vendet e tyre tëpunës dhe shtoi se priten edhe re-zultatet nga procedura që e zba-

ton Komisionin Shtetëror për Pa-randalimin e Korrupsionit.

Procesi është në vijim dhe çdoditë do të rritet numri i personavetë cilët tërhiqen”, tha Mançevski. Ipyetur se deri ku është procesi iriemërimeve të të punësuarve si-pas Marrëveshjes së Ohrit të cilëtrinë në shtëpi dhe marrin rrogë,Mançevski tha se procedurat përriemërime janë pezulluar nga 8shkurti kur edhe janë shpallur

zgjedhjet presidenciale. “Deri nëdatën 8 shkurt kur edhe u shpallndalesa, procesi zhvillohej me di-namikën e caktuar, ndërsa do tëvazhdojë menjëherë pasi do tëpërfundojnë zgjedhjet presiden-ciale”, tha Mançevski dhe shtoi sejanë ndaluar edhe emërimet e tje-ra derisa Komisioni Shtetëror iZgjedhjeve nuk i shpall rezultatetzyrtare të zgjedhjeve presidencia-le.

Shtrenjtohenderivatet e naftësShkup, 4 mars - Derivatet e naftës,prej sonte në mesnatë, shtrenj-tohen për dy denarë, ndërsa përnjë denar diseli dhe vaji ekstra ilehtë për amvisëri, vendosimbrwmw Komisioni rregullatorpër energjetikë. Çmimi i ri i njëlitër Eurosuper BS-95 do të kush-tojë 64.5 denarë, ndërsa një litërEurostar BS-98 do të shitet për66.5 denarë. Për një litër Eurodisel(D-E V) do të paguhet 61 denarë,ndërsa vaji ekstra i lehtë për amvi-sëri (EL-1) për 49.5 denarë. Për0.619 denarë rritet çmimi i mazu-tit M-1 NS dhe një kilogram nga aienergjens do të kushtojë 32.847denarë. Çmimet me pakicë të de-rivateve të naftës mesatarishtjanë rritur për 2.24 për qind, për-derisa rritja e çmimeve rafinerikeështë 3.64 për qind. KRRE e sollivendimin për çmimet e reja të de-rivateve në bazë të çmimit mesa-tar të naftës së papërpunuar nëtregun botëror dhe kursin e dena-rit në raport me dollarin gjatë dyjavëve të fundit.

//////////////////////////////////////////////////////////

Komision special për punësimet familjare

NDRYSHIME NË TRE LIGJE

Dokumentet në letërshkojnë në histori

Të dhënat në regjistërdo të merren mebashkimin e tëdhënave nga MPB,Drejtoria përudhëheqje të libraveamë dhe Regjistritqendror. Përmomentin, ministriinformohet se poinstalohen hardueridhe softueri, tënevojshëm përfunksionim tëpapengueshëm tëregjistrit

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Koha

8 AKTUALEKoha, e martë, 5 mars 2019

KRYETARI I KOMUNËS

Nr. _____________ prej _____________.

Kryetari i Komunës së Çairit, Shkup, gjatë shqyrtimit të kërkesës së parashtruar nga, Zhivkova Radmila rr. “Çellopek” nr. 4, nga Shkupi e dorëzuar me numër PA09-744të datës 24.08.2017, ndërsa në lidhje me kërkesën nr. PA09-744 të datës 20.01.2016,në bazë të nenit 21, paragrafi (2), paragrafi (11), paragrafi (12), të Ligjit për trajtimin e objekteve të ndërtuara në mënyrë të paligjshme (“Gazeta zyrtare e RM” nr. 23/11, nr. 54/11, nr. 155/12, nr. 53/13, nr. 72/13, 44/14, 115/14, nr.199/14, nr. 124/15, 129/15, 271/15, 31/16 dhe 190/17) e në bazë të nenit 205, paragrafi 1 dhe neni 209 nga Ligji për procedurë të përgjithshme juridike (“Gazeta zyrtare e RM” nr. 38/2005 110/08 dhe nr.51/2011 ), e miraton këtë:

A K T V E N D I M për përcaktimin e statusit juridik të objektit të paligjshëm

1. Përcaktohet statusi juridik i objektit të paligjshëm; zgjerim dhe mbindërtim i shtëpisë së banimit që gjendet, rr. “158” nr. 4, Shkup, PK 8113/2, KK Qendër 1; e regjistruar në Fletë pronësinë nr. 43683 dhe PK 8113/1 KK Qendër 1, regjistruar në Fletë pronësie nr. 99551, objekt i cili është shënuar si: numri i objektit 1, Sutera, hyrja 1, banesa 1, dedikimi i pjesës së veçantë të objektit:hapësirë banimi, sipërfaqja e brendshme 16 m2. numri i objektit 1, Sutera, hyrja 1, banesa 1, dedikimi i pjesës së veçantë të objektit:sipërfaqe ndihmëse, sipërfaqja e brendshme 9 m2. numri i objektit 1, Përdhese, hyrja 1, banesa 2, dedikimi i pjesës së veçantë të objektit:hapësirë banimi, sipërfaqja e brendshme 7 m2. numri i objektit 1, Përdhese, hyrja 1, banesa 2, dedikimi i pjesës së veçantë të objektit:sipërfaqe ndihmëse, sipërfaqja e brendshme 24 m2. numri i objektit 1, Nënkulm, hyrja 1, banesa 3, dedikimi i pjesës së veçantë të objektit:hapësirë banimi, sipërfaqja e brendshme 57 m2. numri i objektit 1, Nënkulm, hyrja 1, banesa 3, dedikimi i pjesës së veçantë të objektit:sipërfaqe ndihmëse, sipërfaqja e brendshme 2 m2. 2. Si bartës i të drejtës të pronësisë së objektit nga pika 1 e dispozitivit të këtij aktvendimi, caktohet, Zhivkova Radmila rr. “Çellopek” nr. 4, nga Shkupi. 3. Pjesë përbërëse e këtij aktvendimi është Elaborati gjeodezik për përcaktimin e gjendjes faktike të objektit të paligjshëm nr.0810/662-07/16 të datës 07.10.2016, i përpiluar nga “GEO PROFIL” SHPKNJP-Shkup. 4. Pas plotfuqishmërisë së këtij aktvendimi i njëjti paraqet bazë juridike për regjistrimin e të drejtës të pronësisë së objektit në librin publik për regjistrimin e të drejtave të patundshmërive ndërsa gjatë regjistrimit shënohet se objekti ka fituar status juridik në pajtueshmëri me Ligjin për trajtimin e objekteve të ndërtuara në mënyrë të paligjshme.

A r s y e t i m Kërkuesi Zhivkova Radmila rr. “Çellopek” nr. 4, nga Shkupi, e dorëzuar me numër PA09-744të datës 24.08.2017, ndërsa në lidhje me kërkesën nr. PA09-744 të datës 20.01.2016, për përcaktimin e statusit juridik të objektit paligjshëm: zgjerim dhe mbindërtim i shtëpisë së banimit që gjendet, rr. “158” nr. 4, Shkup, PK 8113/2, KK Qendër 1; e regjistruar në Fletë pronësinë nr. 43683 dhe PK 8113/1 KK Qendër 1, regjistruar në Fletë pronësie nr. 99551, me gjithsej sipërfaqe të brendshme 115 m2 Kërkuesi me kërkesën parashtroi: - Elaborat gjeodezik për përcaktimin e gjendjes faktike të objektit të paligjshëm nr. 0810/662-07/16të datës 07.10.2016, i përpiluar nga “GEO PROFIL” SHPKNJP-Shkup. - Akt noteri – Deklaratë nr.PLA 164/2018 të datës 17.01.2018, - Vërtetim për pasqyrë historike të regjistrimeve të bëra për PK 8113/2 KK Qendër 1 të datës 19.09.2017 - Fletë pronësie nr. 99551, nr. 43683 dhe nr. 6600 të datës 13.09.2017 - Fotokopje e letërnjoftimit - Fatura nga shërbimet publike Gjatë procedurës janë sjellë këto: - Procesverbal nga këqyrja në vend me nr. PA09-744të datës 06.03.2018. - Pëlqim urbanistik me nr.PA09-744/1 të datës 18.05.2018. - Konkluzion për pagim të kompensimit nr.PA09-744 të datës 23.05.2018. Toka në të cilën është ndërtuar objektit është në pronësi të Radmila Zhivkova dhe Karanfilovski Goran. Në pajtim me dokumentacionin e planit urbanistik në fuqi në truallin e të lartpërmendurës PK 8113/2 KK Qendër 1 dhe PK 8113/1 KK Qendër 1 është me dedikim A (banim) dhe një pjesë është paraparë ndërtimi i infrastrukturës rrugore. Gjatë përmbushjes së kushtit nga neni 12 paragrafi (1) alineja 7, për objekte të ndërtuara në mënyrë të paligjshme të ndërtuar në truall në të cilin në pajtim me dokumentacionin e planit urbanistik në fuqi është paraparë ndërtimi i infrastrukturës rrugore zbatohen vetëm dispozitat nga standardet nga neni 19 i Ligjit për trajtim me objektet e ndërtuara në mënyrë të paligjshme me të cilën përcaktohet objekti a është tërësi ndërtimore dhe funksionale, a është në rënie dhe a ka qasje deri te objekti, ndërsa këto objekte NUK përputhen në dokumentacionin e planit urbanistik. Kryetari i Komunës së Çairit, pas shqyrtimit të dokumentacionit të parashtruar, realizimin e këqyrjes në vend, këqyrjen në pajtueshmërinë urbanistike, konstaton se janë përmbushur kushtet për miratimin e aktvendimit për përcaktimin e statusit juridik të objektit të paligjshëm. Në bazë të asaj që u theksua më lart, u vendos si në dispozitivin e këtij aktvendimi. UDHËZIM PËR KËSHILLË JURIDIKE: Kundër Aktvendimit të Kryetarit të Komunës së Çairit për përcaktimin e statutit juridik të objektit të paligjshëm dhe për refuzimin e kërkesës për përcaktimin e statutit juridik të objektit të paligjshëm, mund të dorëzohet ankesë në afat prej 15 dite nga dita e pranimit ë aktvendimit, deri te organi i administratës shtetërore kompetent për kryerjen e punëve nga lëmi i rregullimit të hapësirës. Ankesa taksohet me taksë administrative në shumë prej 250,00 denarëve. Dorëzuar deri te: - Kërkuesi Kryetar - Arkivi Visar Ganiu Miratoi - E.A. Përktheu – S.H.

Në bazë të nenit 114, paragrafi 7, nenit 172, nenit 175 dhe nenit 176 të Ligjit për arsim sipëror ("Gazeta Zyrtare e RM” nr. 82/2018) dhe nenit 26, paragrafi 2 të Rregullores për kriteret e veçanta dhe procedura për zgjedhje në titujt mësimor-shkencor, shkencor, mësimor-profesional dhe bashkëpunues dhe demonstratorëve të Universitetit “Shën Kirili dhe Metodi” (Fleta universitare nr. 411 nga data 5 nëntor 2018), Dekani i Fakultetit Filozofik në Shkup pranë Universitetit “Shën Kirili dhe Metodi”, publikon

KONKURS

1) Për zgjedhje të një (1) mësimdhënësi në të gjithë titujt mësimor-shkencor nga sferat mësimore-shkencore: Filologjia klasike me shifrën 64007, Gramatikë, semantikë, semiotikë, sintaksë me shifrën 64018 dhe Linguistika krahasuese me shifrën 64012, për kohë të përcaktuar me ligj.

2) Për zgjedhje të një (1) mësimdhënësi në të gjithë titujt mësimor-shkencor për sferat mësimore-shkencore: Filologjia klasike me shifrën 64007, Linguistika krahasuese me shifrën 64012, Dialektologjia me shifrën 64027, Historia e gjuhës me shifrën 64020, Epigrafia: greke dhe romake me shifrën 60205, për kohë të përcaktuar me ligj.

3) Për zgjedhje të një (1) mësimdhënësi në të gjithë titujt mësimor-shkencor për sferat mësimore-shkencore: Teoria e edukimit me shifrën 50505, Pedagogjia me shifrën 50500 dhe Pedagogjia sociale me shifrën 50518, për kohë të përcaktuar me ligj.

4) Për zgjedhje të një (1) mësimdhënësi në të gjithë titujt mësimor-shkencor për sferat mësimore-shkencore: Psikologjia e arsimit dhe edukimit me shifrën 51005 dhe Të tjera (Psikologjia e marrëdhënieve partnere) me shifrën 51019, për kohë të përcaktuar me ligj.

Kandidatët, krahas kushteve të përgjithshme, duhet të përmbushin edhe kushtet e posaçme të

parapara në nenin 164, nenin 165 dhe nenin 166 të Ligjit për arsim sipëror, Rregullores për kriteret e veçanta dhe procedurat për zgjedhje në titujt mësimor-shkencor, shkencor, mësimor-profesional dhe bashkëpunues dhe demonstratorë të Universitetit “Shën Kirili dhe Metodi” në Shkup (Fleta universitare nr.411 nga data 5 nëntor 2018).

Së bashku me fletëparaqitjen, kandidatët duhet të parashtrojnë: - biografi të shkurtër /CV/, me kopje të vendimit për zgjedhje në tituj mësimor-shkencor, nëse

kanë zgjedhje të mëparshme në tituj mësimor-shkencor, - dëshmi për shkallë përkatëse të arritur të arsimit – doktor i shkencave, - deklaratë për përmbushje të kushteve të përgjithshme dhe të posaçme, - dëshmi për aftësinë e përgjithshme shëndetësore për vendin e punës, - dëshmi se me vendim të plotfuqishëm gjyqësor nuk i është shqiptuar dënim ndalesë për kryerje

të profesionit, veprimtarisë ose detyrës, - listë të punimeve të publikuara shkencore dhe profesionale, nga një kopje prej punimeve, - Formular 1 të plotësuar (përmbushje e kushteve të përgjithshme sipas Ligjit për arsim sipëror

("Gz. Zyrtare e RM" nr. 82/2018), - Formular 2 të plotësuar për kushtet e veçanta të përmbushura për zgjedhje në titujt mësimor-

shkencor, shkencor, mësimor-profesional, sipas Aneksit 1 dhe tabelës 1 të Rregullores për kriteret e veçanta dhe procedura për zgjedhje në titujt mësimor-shkencor, shkencor, mësimor-profesional dhe bashkëpunuese dhe demonstratorëve të Universitetit "Shën Kirili dhe Metodij" në Shkup (Fleta universitare nr.411 nga data 5 nëntor 2018).

Zgjedhja e kandidatëve bëhet në pajtim me Ligjin për arsim sipëror dhe Rregulloren për kriteret e

veçantë dhe procedura për zgjedhje në titujt mësimor-shkencor, shkencor, mësimor-profesional dhe bashkëpunues dhe demonstratorëve të Universitetit “Shën Kirili dhe Metodi” në Shkup (Fleta universitare nr. 411 nga data 5 nëntor 2018).

Orari i punës së mësimdhënësit në titujt mësimor-shkencor është përcaktuar në pajtim me aktet e Fakultetit filozofik.

Bruto pagesa fillestare e mësimdhënësit për pikën 1 është rreth 56.045,00 denarë, ndërsa bruto pagesa fillestare e mësimdhënësit për pikat 2, 3 dhe 4 është rreth 61.544,00.

Procedura e Konkursit për zgjedhje në titujt mësimor-shkencor zgjatë 6 muaj duke konsideruar nga dita e publikimit të konkursit, por nuk rrjedh në periudhën prej 15 korrik deri më 25 gusht në vitin kalendarik.

Dokumentet parashtrohen në Fakultetin filozofik në Shkup, bul. “Goce Dellçev” nr. 9A – Shkup, në afat prej 8 ditëve nga dita e publikimit.

Informata më të hollësishme në telefonin 02 3116-520.

Omer XHAFERI

Shkup, 4 mars - Ministria e Punëvetë Brendshme nuk është mbrojtjae shtetit në vetvete, MPB dhe sigu-ria në shtete jemi të gjithë ne. Edheqytetarët edhe institucionet tjeraduhet të ndërmarrin masa ngakompetenca personale nëse duamqë të jemi efikas. Ky është mesazhii ministrit të Punëve të Brendsh-me, Oliver Spasovski, që e dërgoidje pas pranim-dorëzimit të dona-cionit të automjeteve dhe pajisjespër MPB nga Policia federale eGjermanisë, si përgjigje e pyetjessë gazetarëve për siguri të qyte-tarëve pas vrasjeve gjithnjë e më të

shpeshta që po ndodhin.Ai informoi se në vitin 2018

kanë ndodhur 18 vrasje, nga të cilatvetëm një nuk është zbardhur.“Apeloj të mos prisni se hetimet dot’i zhvillojmë përmes mediave. Judo t’i vendosni kamerat, ndërsaunë do t’i komunikoj të gjitha de-tajet, edhe pse e di se kjo ështëshumë interesante. Këtë mos e pri-sni nga unë. Kur do të kemi infor-macione konkrete, ne i ndajmë meopinionin”, tha Spasovski. Nëpyetjen sa është harku kohor që iduhet MPB-së të dalë me detajepër një hetim të caktuar për

zbardhjen e vrasjes, konkretishtpër vrasjen në “Ruzveltova”, Spa-sovski potencoi se zhvillimi i heti-meve do të përfundojë kur do tëpërfundojnë të gjitha veprimet.“Zhvillimi i hetimeve nuk do tëthotë ndërtim i një ndërtese. Kynuk është plan që bëhet parapraki-sht dhe saktë çdo ditë t’i merrnikëto të dhënat dhe informacione,shtoi Spasovski. Ai theksoi se MPB-ja ndërmerr masa parandaluese,që kanë kontribuar që numri i vra-sjeve të jetë dukshëm i ulur nëkrahasim me vitin paraprak.Lidhur me vrasjen në Saraj, Spa-

sovski informoi se MPB-ja për vra-sësin në vitin 2014, por edhe nëdhjetor të vitit 2018 ka parashtruarkallëzim penal në Prokurorinë pu-blike për armëmbajtje, megjithësegjyqësia e kishte lënë të lirë. “Kjoprocedurë në vend që të përfun-dojë me paraburgim, shkon meprocedurë të rregullt dhe ai është ilirë. Ekzistojnë shumë aktivitete tëkëtilla dhe kjo tregon se duhet si-stemi të përforcohet”, sqaroi mini-stri Spasovski.

Lidhur me vrasjen në “Partizan-ska” në Shkup, informoi se është

konstatuar se bëhet fjalë për tështëna në ajër, e jo për të shtënames dy automjeteve. Paralajmëroise shumë shpejt MPB-ja do t’iidentifikojë personat. Në pyetjensa është numri i armëve ilegale nëvend, ministri Spasovski theksoise ka shumë parashtresa, por seështë shumë vështirë të konfir-mohet kjo shifër, sidomos paskonfliktit në vitin 2001. Përkujtoise janë organizuar disa aksionepër dorëzim vullnetar të armëveilegale, por edhe mundësi për lega-lizim të armëve.

SPASOVSKI PËR VRASJET E FUNDIT

Vrasësi i Sarajit dy herë i paditurishte liruar nga gjykata

“Lidhur me vrasjen nëSaraj, MPB për vrasësinnë vitin 2014, por edhe nëdhjetor të vitit 2018 kaparashtruar kallëzimpenal në Prokurorinëpublike përarmëmbajtje. Kjoprocedurë në vend që tëpërfundojë meparaburgim, shkon meprocedurë të rregullt dheai është i lirë. Ekzistojnëshumë aktivitete tëkëtilla dhe kjo tregon seduhet sistemi tëpërforcohet”, sqaroiministri Spasovski

SANKSIONOHEN 177 SHOFERË TË DEHUR Natën mes 2 dhe 3 marsit në rajonin e të gjitha sektoreve të punëvetë brendshme në Republikën e Maqedonisë së Veriut, u zbatuakontroll për zbulimin e shoferëve të cilët i drejtojnë automjetet nënndikimin e alkoolit. Janë kontrolluar mbi 1300 shoferë, ndërsa te 177u konfirmua prania e alkoolit në gjak dhe ata janë sanksionuar nëmënyrë adekuate. “Në territorin e SPB Shkup - 39, SPB Tetovë - 15,SPB Veles - 18, SPB Manastir - 25, SPB Kumanovë - 27, SPB Strumicë -17, SPB Ohër - 11 dhe SPB Shtip - 25. Gjatë kontrolleve, po ashtu, janëzbuluar dhe sanksionuar në mënyrë adekuate edhe 154 kundërvajtjetjera”, qëndron në kumtesën e MPB-së. Ministria e Punëve tëBrendshme edhe gjatë periudhës së ardhshme do të vazhdojë mekontrolle të tilla me qëllim të sanksionimit të shkeljeve dhepërmirësimit të sigurisë në komunikacion.

Publicitet

Koha

9DOSSIERKoha, e martë, 5 mars 2019

Nga Ismail ARSLLANI

Në periudhën mes dy Luftëra-ve Botërore, interesimi për gjuhën,shkollën dhe kulturën shqiptarenë trevën e Tetovës ka qenë vazhdi-misht i pranishëm, sidomos mesviteve 1935-40, kur një grusht inte-lektualësh dhe arsimdashësish sh-qiptarë ishin angazhuar edhekonkretisht në këtë rrafsh. Me njësërë aktivitetesh, madje edhe mesakrifica personale, për aplikimin egjuhës shqipe nëpër shkollat e kë-tushme, veçmas janë dalluar Se-lim Shehabi, Ismail Xhaferi, Hy-sein Xhaferi, Idris Cërcëri e disa tëtjerë, ka deklaruar Abedin Qafjani,funksionar i dikurshëmshumëvjeçar për çështje të arsimitnë Tetovë.

Duhet veçuar veprimtaria pa-triotike e intelektualit shqiptar Se-lim Shehabi, i cili solli nga Shqipëriailegalisht Abetaren e parë nëgjuhën shqipe në Tetovë, si dhe disatekste të tjera, me qëllim të

përhapjes së librit shqip, të shkri-mit dhe të leximit në gjuhën am-tare. Në këtë aspekt ka kontribuarshumë edhe konsulli i Shqipërisënë Shkup, i cili po ashtu ka bërë tëmundur futjen e librave shqip nëkëto treva. Shkolla e parë shqipe nëTetovë është hapur në verë të vitit1941, në qershor-gusht, kur janë or-ganizuar disa kurse speciale për pa-rapërgatitjen e nxënësve për filli-min e vitit të parë shkollor nëgjuhën shqipe në Tetovë. Në këtokurse, sidomos punohej në aftësi-min e nxënësve në fushën e gjuhësamtare. Për këto kurse ishin caktuarmësuesit Mithat Cami nga Dibradhe Vasil Dhimitriu nga Elbasani.

Më 1 shtator të vitit 1941 do tëshënohet një ngjarje me rëndësihistorike në fushën e arsimit shqipnë Tetovë, pasi që do të fillojë viti iparë shkollor me mësim në gjuhënshqipe. Për sigurimin e kuadrovearsimore në këto shkolla, me ven-dosjen e administratës së shtetitshqiptar edhe në këto troje, Mini-stria e Arsimit e Shqipërisë do tëemërojë një numër të madh më-suesish me përvojë nga Shqipëria,normalistë të Elbasanit, që të pu-nojnë në këtë trevë. Në shkollat epara në gjuhën shqipe në Tetovëdhe rrethinë u angazhuan nja 50mësues nga Shqipëria, prej të cilë-

ve 30 nëpër fshatra, kurse 20 tëtjerë në qytet, ku u përfshinë më se1.000 nxënës të fillores, në 22 para-lele.

Procesi i mësimit zhvillohej nëdisa objekte të qytetit, si në atë“Skënderbeu” (pas Luftës së DytëBotërore mori emrin “M.Tito”, kursepas pavarësisë së RM-së “G. Del-lçev”), ku drejtor u emërua Beqir Kl-lojka nga Peqini, kurse në ish-objek-tin e Shkollës së Mesme tëMjekësisë, ishte shkolla e quajtur“Tajar Tetova”, ku drejtor ishte Qe-mal Haxhihasani nga Elbasani. In-spektor i arsimit për këto shkollaishte emëruar Mexhait Bekteshinga Kavaja. Në mesin e mësuesve tëparë të shkollave të para në Tetovë,me sukses kanë punuar RrustemIsmailati, Hysen Hoxha, Josif Todi,Fatbardha Çaushi, Kadri Hoxha,Abedin Faja, Vasil Dhimitriu, XhaferNarazani etj. Një plejadë e tërë më-suesish kanë punuar edhe nëpërfshatrat e Tetovës, si Murteza Peza,Dhimitër Shuli, Murtezan Kazadei,Azem Morana (nga ana e Shkupit),si dhe Vehap Kadriu, Idriz Idrizi ngafshati Gajre e të tjerë.

Prej personaliteteve më të sh-quara në mesin e mësuesve ngaShqipëria, që punuan në këto anë,individualiteti i theksuar arsimues-edukativ i Jonuz Ballës është i pra-

nishëm edhe sot në mesin e kua-drove që i nxori ai, sikundër që ish-te edhe personaliteti i QemalHaxhihasanit. Mësuesi Jonuz Bal-la nga Elbasani, nga prilli i vitit1944 emërohet drejtor i shkollës“Skënderbeu” të Tetovës nga Mini-stria e Arsimit të Shqipërisë. Shkol-la në të cilën u angazhua ky si drej-tor, shpejt u shndërrua në një vatërtë vërtetë arsimore. Numri më imadh i nxënësve të kësaj shkollevazhduan mësimet në gjimnazin eulët “Haxhi Tahsini” të Tetovës, sidhe në shkollat e tjera të mesme etë larta të Maqedonisë. Në Gjimna-zin e ulët të Tetovës ka pasur 5 pa-ralele, me gjithsej 165 nxënës. Drej-tori i kësaj shkolle ka qenë SaliÇaushi nga Korça, ndërsa profesorëkanë qenë Zeqiria Spahiu nga Tira-na për lëndën e biologjisë dhe Va-sil Naqi nga Elbasani, për gjuhëdhe letërsi shqipe e të tjerë.

Pas përfundimit të Luftës sëDytë Botërore, Jonuz Balla mbetetnë Tetovë, ndërsa Ministria e Arsi-mit e Maqedonisë më 1945 do taemërojë atë për inspektor të Arsi-mit në Bashkinë e Tetovës. Në pe-riudhën 1944-45 në Tetovë kishinmbetur nja 10 mësues nga Shqipë-ria. Jonuz Balla do të kontribuojëmjaft për sigurimin e kuadrove,duke i angazhuar njerëzit që dinin

shkrim e lexim nëpër kurse peda-gogjike, që organizoheshin nëkuadër të Ministrisë së Arsimit dhekishin rangun e shkollës normalepër mësues.

Më 1 shtator 1945 nëpër shkol-lat e Tetovës dhe rrethinës do tëangazhohen mbi 100 mësues kur-sistë, të cilët ishin kuadrot e parashqiptare vendase pas luftës, qëbartën peshën e arsimit për bre-zat që vinin. Kurset pedagogjikezhvilloheshin në muajt e verës, kurnuk kishte mësim nëpër shkolla,për katër vjet rresht, ndërsa paskryerjes së kurseve merreshinedhe diplomat përkatëse.

Seksioni i arsimit i Këshillit tërrethit të Tetovës nga kursistët ki-shin angazhuar në punë nëpërshkolla shqipe mësuesit e parë, siQerim Arifi, Rifat Vela, AbedinQafjani, Rrahman Besimi, HasipKrasniqi, Ystref Mahmuti e shumëtë tjerë, ndërsa në disa fshatra tëShkupit ishin angazhuar mësuesitNizamedin Bajraktari, Salajdin Hy-seini dhe Abdulla Buklla. Në Te-tovë kishin mbetur edhe disa më-sues nga Shqipëria, si Veronik Lora,Ana Sopi, Zija Sadiku, Vehap Ka-driu etj., ka thënë Abedin Qafjani,i cili ka pasur poste me rëndësi nëfushën e arsimit të Komunës së Te-tovës.

Mësuesit e parë ngaShqipëria në Tetovë më 1941

Kush e solli Abetaren eparë në gjuhën shqipenga Shqipëria nëTetovë? Shkolla e parëshqipe në Tetovë u hapnë qershor të vitit 1941,me mbajtjen e kurseveintensive nga mësuesitMithat Cami nga Dibradhe Vasil Dhimitriu ngaElbasani, ndërkaq viti iparë shkollor filloi më 1shtator 1941. Nëshkollat e para nëgjuhën shqipe nëTetovë dhe rrethinë uangazhuan nja 50mësues nga Shqipëria,prej të cilëve 30 nëpërfshatra, kurse 20 tëtjerë në qytet, ku upërfshinë më se 1.000nxënës të fillores, në 22paralele

Në mesin e mësuesve të parë tëshkollave të para në Tetovë, me

sukses kanë punuar RrustemIsmailati, Hysen Hoxha, Josif Todi,

Fatbardha Çaushi, Kadri Hoxha,Abedin Faja, Vasil Dhimitriu, Xhafer

Narazani etj. Një plejadë e tërëmësuesish kanë punuar edhe nëpërfshatrat e Tetovës, si Murteza Peza,Dhimitër Shuli, Murtezan Kazadei,Azem Morana (nga ana e Shkupit),si dhe Vehap Kadriu, Idriz Idrizi nga

fshati Gajre e të tjerë

10 FORUMKoha, e martë, 5 mars 2019

Themelues: Arben Ratkoceri dhe Lirim Dullovi

E p

ërd

itsh

me

in

form

ati

ve

ww

w.k

oh

a.m

k

Botues: Koha Production SHPK | Adresa e botuesit dhe redaksisë: Bul. Goce Delçev nr.11, | Q.T. Mavrovasja lok.14 - përdhesë, Shkup | Gazetë ditore - botohet çdo ditë përveç të dielës | Shtypi dhe distribuimi:“Sloboden Pecat” - rr. Kej 13 Noemvri nr.3/1-238, Shkup, 5000 kopje | Data e shtypjes e hënë, 4 mars 2019 | Numri i parë i gazetës doli më 22 Nëntor 2006Drejtor: Lirim DULLOVI | Kryeredaktor: Vedat MEMEDALIU | Redaktor përgjegjës: Emin AZEMI | Ndihmëskryeredaktor: Evis HALILI | Redaktor teknik: Halil BERISHA

E-mail: koha@koha.com.mk | Tel: 02 3179 - 904; Tel: 02 3179 - 905; Tel: 02 3179 - 906; Fax: 02 3118 - 060; | MARKETING: Bekim SHAQIRI • marketing@koha.com.mk; Tel: 02 3179-904; Mob: 071 372 222 | Përgjegjës për distribuim: Afrim DULLOVI - Tel: 071 372 221Përfaqësues ligjor: Shtëpia e avokatëve Inter Partes - Shkup

Koh

a

NPK "Koha Production" Num. i xhirollogarisë: 210063340670177; Tutunska Banka -Shkup; Numri tatimor 4030008022772

Për ata që e mbështesin Bashki-min Europian, lajmi i mirë imuajve të fundit, ka qenë seBrexit është duke u zhvilluar në

një mënyrë kaq katastrofike në Brita-ninë të Madhe, saqë tundimi i disanjerëzve për t’u larguar nga unioniështë zbehur anembanë kontinentit.Por lajmi i keq, është se ata që përbu-zin burokratët në Bruksel, mund tëkenë gjetur një strategji të re për tëçuar përpara synimet e tyre - dhe njëstrategji që ka një shans shumë më tëmadh për të pasur sukses. Në vend seta luftojnë BE-në, anti-liberalët shpre-sojnë tashmë të marrin drejtimin e saj.

Shtysa e parë e madhe për ta bërëkëtë, do të ndodhë në datat 23-26 maj,kur të mbahen zgjedhjet për Parla-mentin Evropian në 28 vende anëtare.Ideja është e thjeshtë:Partitë qëkundërshtojnë politikat neoliberale tëBE-së, synojnë të krijojnë një front po-pullor të krahut të djathtë - dhe ndosh-ta edhe një lëvizje anti-liberale vërtettë madhe, që të përfshijë partitë po-puliste të krahut të djathtë dhe atij tëmajtë - që mund të fitojnë shumë ven-de në PE. Elementet e koalicioneve tëtilla anti-liberale tashmë ekzistojnë,ndërsa disa prej tyre kanë pushtet po-litik. Italia, udhëhiqet nga një koali-cion i një partie kundër emigrantëve(La Lega) dhe një parti anti-liberale-populiste (Pesë Yje). Në Hungari, Fi-desz, partia haptazi anti-liberale e Vik-tor Orban ruan një shumicë solide, porpartia e dytë më popullore në vend(Jobbik), është e pozicionuar më në ek-stremin e së djathtës. Kancelari i Au-strisë, është anëtar i Partisë Popullorekonservatore, por zëvendësi i tij ështëanëtar i Partisë së Lirisë së ekstremit tëdjathtë. Këto vende dhe disa të tjera(Polonia, Republika Çeke), janë tanimëgati të dërgojnë delegacione të mëdhaanti-liberale në Parlamentin Europian.

Po sikur e djathta anti-liberale, tënisë të mbështesë të kauzë të përba-shkët me të majtën anti-liberale,kundër klasës qeverisëse neoliberale tëBE? Ekzistojnë arsye politike ideo-logjike, por edhe praktike, se përse kjoka gjasa të ndodhë, dhe ka madjeshenja se tashmë kjo na nisur tëndodhë. Ndërkohë, kjo nuk ka kuptimpër shumë analistë dhe aktorë poli-tikë, ndjeshmëria e të cilëve ështëformësuar në kryqëzimin e Luftës sëFtohtë dhe pasojave të saj tëmenjëhershme, kur dallimi midis tëmajtës dhe të djathtës, ishte edhe mëi dukshëm.

Por gjatë 2 dekadave të fundit, emajta dhe e djathta institucionale,kanë konverguar në mbarë Evropën,

me dallimet midis tyre që qenë duke ubërë më të vogla. Një listë e gjatë poli-tikash, është përkrahur nga të dyjapalët, ashtu si edhe një listë e gjatëopsionesh të tjera (disa mjaft të njohu-ra për votuesit), është përjashtuar pa-raprakisht nga konsiderata. Ka qenënjë epokë gati konsensuale e elitës ho-mogjene - mbi emigracionin dhe re-fugjatët, si dhe për politikën ekono-mike (kursimi është opsioni i vetëm ipërgjegjshëm). E majta anti-liberale,ka kundërshtuar disa prej këtyre poli-tikave; e djathta anti-liberale kakundërshtuar të tjerat. Gjatë viteve tëfundit, të dyja kanë nisur të kenë njëtërheqje të konsiderueshme elektora-le, nën flamurin e populizmit. A mundtë bashkohen me sukses të dyja këtomarka të populizmit? Ose të paktën tëlënë mënjanë dallimet e tyre, për tëpunuar më ngushtë mes tyre, mbi njëkauzë të përbashkët kundër qendrësneoliberale?

Nuk do të duhej shumë që kjoprirje të përshpejtohej. Mos harronidegradimin e politikës në Britaninë eMadhe. Një nga arsyet se përse zbati-mi i Brexit ka qenë kaq i vështirë, ështëse vendi është thellësisht i ndarë, nëseduhet të largohet apo nga BE-ja. Por ar-syeja kryesore, është se dy partitë më tëmëdhaja të Mbretërisë së Bashkuar -Partia Konservatore dhe Partia Laburi-

ste - janë vetë të ndara nga brenda mbikëtë çështje. Anglia është e vendosurnë favor të largimit nga Bashkimi Evro-pian. Skocia dëshiron të qëndrojë nëunion. Njerëzit që jetojnë në Londërapo rrethina, duan në shumicë të qën-drojnë në bllok, ndërsa zonat ruralepreferojnë që kombi i tyre të shohëpunën e vet. Këto preferenca kanë ten-dencë të jenë të vërteta, pavarësishtmbështetjes politike për këtë apo atëparti nga një votues i caktuar. Britaniae Madhe, do të vazhdojë të vuajë këtëngërç, për aq kohë sa ndarjet mes par-tive më të mëdha, nuk do të pasqy-rojnë ndarjen e popullatës nëpërgjithësi. Nëse një parti do tëmbronte një pozicion të qëndrueshëmanti-liberal, nga kjo do të kishte njëpërfitime dhe një lumë votash. Një di-namikë e ngjashme, mund të shihetnë Francë. Siç e theksoi kohët e funditMark Lilla në një ese në “The Neë YorkRevieë of Books”, në Francë po merrformë një e djathtë e re anti-liberale.

Por kjo nuk mund të përshkruhetme saktësi si një rikthim në fashizëm.Sepse disa nga mbështetësit e kësaj tëdjathte, po kombinojnë angazhiminnacionalist me kundërshtimin ndajabortit, një kritikë të ashpër ndaj kapi-talizmit të tregut të lirë, dhe një mbë-shtetje të fuqishme për rregulloretmjedisore për të luftuar ndryshimet

klimatike. Kjo përzierje e pozicionevetradicionalisht të djathta dhe të majta,tregon një format politike që tejkalonshumë nga mosmarrëveshjet, që kanëdiktuar politikat në të gjithë Perëndi-min në periudhën e pasluftës. Prote-stat e Jelekëve të Verdhë në Francë, tëcilat e kanë destabilizuar Francënmuajt e fundit, dhe lëvizjet paralelenë vende të tjera në Evropë dhe nëmbarë botën, janë gjerësisht në për-puthje me këtë prirje ideologjike. Disanga protestuesit e konsiderojnë vetentë djathtë; të tjerët të majtë.Ndonjëherë të dyja palët përplasenme njëra-tjetrën në rrugë. Emegjithatë ato ndajnë një armiqësi tëgjerë ndaj politikave neoliberale tëdekadave të kaluara, që i bëjnë atopërgjegjëse për rënien e shpejtë tëstandardeve të tyre të jetesës.

Protestat e Jelekëve të Verdhë nëFrancë tregojnë se një lëvizje anti-li-berale, transpartizane, dhe transna-cionale, është duke lindur në mbarëEvropën. Kjo nuk do të thotë që ajo dotë bëhet popullore apo mjaftueshëm ebashkuar, për të fituar shumicën e ven-deve në Parlamentin Europian këtëpranverë. Por kjo do të thotë, që këtorryma të ndryshme anti-liberale, kanëtë ngjarë të bëhen dhe mbeten njëforcë e fuqishme politike për vitet qëdo të vijnë. (The Week)

Protestat eJelekëve tëVerdhë në Francëtregojnë se njëlëvizje anti-liberale,transpartizane,dhetransnacionale,është duke lindurnë mbarëEvropën. Kjo nukdo të thotë që ajodo të bëhetpopullore apomjaftueshëm ebashkuar, për tëfituar shumicën evendeve nëParlamentinEuropian këtëpranverë. Por kjodo të thotë, qëkëto rryma tëndryshme anti-liberale, kanë tëngjarë të bëhendhe mbeten njëforcë e fuqishmepolitike për vitetqë do të vijnë

KOHA PËR KARIKATURËN E DITËS

Perandoria e ardhshme anti-liberale e Evropës Nga

Damon LINKER

Rubrika "Forum" është krijuar si hapësirë për të botuar letrat, opinionet, reflektimet dhe reagimet e lexuesve dhe qytetarëve.

Redaksia mban të drejtën për të redaktuar e shkurtuar, si dhe mos botuar ato shkrime që nuk i përmbahen etikës.

11FORUMKoha, e martë, 5 mars 2019

Konflikti i ri i Trumpit me Evropën NgaIshaan ThAROOR

Bashkimi Evropian, filloi mënë fund përdorimin e njëmekanizmi që ka për qël-lim të shpëtojë tregtinë

midis kontinentit dhe Iranit. Nënjë deklaratë të përbashkët, mini-strat e jashtëm të Francës, Britani-së dhe Gjermanisë - që të tre nën-shkrues të marrëveshjesbërthamore me Teheranin - thanëse një “mjet me një qëllim tëveçantë” i regjistruar në Paris, dot’u mundësonte kompanive euro-piane të nënshkruajnë marrëve-shje biznesi me Iranin, duke ana-shkaluar Sistemin financiar tëSHBA, dhe duke shmangur kështuhakmarrjen e mundshme ame-rikane.

“Për të shmangur përdorimine parave të vërteta midis Iranit dheEvropës, të cilat Shtetet e Bashkua-ra mund t’i përdorin si dëshmi përtë justifikuar sanksionet, korpora-ta pritet të operojë në thelb si njëqendër pastrimi për pikat e kredi-tit. Nëse një kompani iranianetregton me një homolog evropian,ajo mund t’i përdorë këto fondepër të paguar mallrat e blera”-shpjegoi kolegu im Rick Noack.Projekti mund të ketë ndikim tëkufizuar, siç sugjerohet në një dek-laratë të Departamentit Amerikantë Shtetit. Evropianët synojnë qëky mekanizëm të përdoret kryesi-sht për të tregtuar ushqime, ilaçedhe paisje mkesore, dhe mallra fi-timprurëse - megjithëse zyrtarëtiranianë thane se shpresojnë qëvolume tregtar të zgjerohet në tëardhmen.

Por ekspertët thonë se masaështë e rëndësishme për simbo-likën që bart. Udhëheqësit eEvropës Perëndimore, u përpoqëndëshpërimisht të pengonin presi-dentin Trump të dilte nga marrëve-shja bërthamore, e cila ishte pro-dukt i viteve të diplomacisëkomplekse, dhe për të cilën vetëburimet e inteligjencës amerika-ne, besojnë se ka frenuar nëmënyrë efektive programinbërthamor të Iranit. Por Trump nukmori parasysh mendimin e tyre,duke u tërhequr nga marrëveshjadhe duke propozuar shtresa tëndryshme sanksionesh mbi Tehe-ranin. Tani, partnerët më të afërt tëUashingtonit, po krijojnë mekaniz-ma mbrojtës kundër tyre . “Kjoështë në fakt shkalla e parë, në tëcilën Evropa po përpiqet t’i rezi-stojë masave ekonomike shtrën-guese që zotëron SHBA”- thaEsfandjar Batmanghelixh, theme-luesi i Forumit Evropë-Iran, në njëtelefonatë per gazetarët në Londër.Në të njëjtën telefonatë, Eli Geran-

majeh, bashkëpunëtor në KëshillinEvropian për Marrëdhëniet me Ja-shtë, vuri në dukje krijimin e “eki-peve të përkushtuara në ministritëevropiane”, të cilat po zhvillojnëtaktika për të ulur “përdorimin etepërt dhe tejkaluar” sanksionevetë administratës Trump.

“Askush nuk ka iluzionin se kjoështë një formulë magjike”- thaGeranmajeh, duke iu referuar një-sisë së re të përbashkët gjermano-britaniko-franceze, “por është

vetëm fillimi... një përgjigje mëelastike”. Ekspertët e sanksioneveHenri Farrëll dhe Abraham Nju-man, argumentuan se kjo lëvizjeështë një reagim i vonuar ndaj ar-rogancës së Uashingtonit. “Për njëkohë të gjatë, Shtetet e Bashkuarakanë qenë në gjendje të përdorinndërvarësinë e të tjerëve për qëlli-met e veta të sigurisë”- shkruanata, duke iu referuar kontrollit tëpadiskutueshëm të Shteteve të Ba-shkuara mbi sistemin financiarbotëror. Por kjo mund të ndry-shojë. “Zyrtarët kryesorë ame-rikanë, kanë shprehur edhe në tëshkuarën shqetësimin se, nëse Sh-tetet e Bashkuara nuk tregohen tëkujdesshme, kjo mund ta dëmtojëkëtë arkitekturë, duke ndërmarrëhapa agresive që do të inkurajo-nin shtetet dhe entitetet e tjera tëkrijonin rrjetet e tyre”- theksuanFarrëll dhe Njuman.

Të enjten, Ministri i Jashtëmgjerman Heiko Mas, theksoi gati-shmërinë e Evropës për t’u ndarëme Shtetet e Bashkuara. “Ky hap ebën të qartë, që edhe ne po ecimme vendosmëri dhe të bashkuarbrenda gjirit të Bashkimit Evropian- edhe nëse të tjerët kanë njëkëndvështrim tjetër”-tha ai nëkuadër të një ministeriali në Ru-mani. Vetë administrata Trump, kasigurisht një pikëpamje të ndrysh-me. Ajo ka lobuar në mënyrë agre-sive tek homologët e saj evropianë,për të ndihmuar në shtimin e pre-sionit ndaj Teheranit, dhe duke pa-sur një sukses të përzier. Në dal-lim nga fuqitë kryesore të EvropësPerëndimore, ajo ktheu vë-mendjen nga lindja, duke shpre-

suar të kishte më shumë aleatë na-cionalistë dhe joliberalë në Hunga-ri dhe Poloni.

Në fillim të këtij muaji, Sekre-tari i Shtetit Majk Pompeo do tëmarrë pjesë në një takim në Var-shavë, me fokus Lindjen e Mesme,një aktivitet që fillimisht ishtemenduar si një konferencë për tëkundërshtuar ndikimin e Tehera-nit në Lindjen e Mesme. Pompeokishte shpresuar të drejtonte njëakuzë kundër Iranit, por një rea-gim i fortë nga pjesëmarrësit etjerë, e detyroi administratënTrump të ndryshonte tonin e saj.“Ky nuk është një takim anti-Iran,apo një stërvitje për ndërtimin ekoalicionit”- tha një zyrtar i lartë iSHBA për gazetarët në një konfe-rencë telefonike këtë javë. Ndarjetmbi Iranin, janë duke shkaktuarnjë përçarje më të thellë mesTrump dhe miqve më të afërt tëUashingtonit. Shumë zyrtarë evro-pianë, u tronditën nga një fjalim iPompeos i mbajtur në Bruksel nëfund të vitit të kaluar, në të cilin ailavdëroi lëvizjet nacionaliste tëdjathta në kontinent, dhe sulmoimultilateralizmin që ka qenë the-meli i paqes dhe prosperitetit evro-pian për dekada të tëra.

Në një editorial për “FinancialTimes”, Konstance Stelzenmyler iInstitutit Brukings, thotë se admi-nistrata Trump e ka përqafuartezën e shkrimtarit izraelit JoramHazoni, libri i fundit i të cilit e cilë-son Bashkimin Evropian si njëvegël në duart e imperializmitgjerman. Hazoni - dhe Shtëpia eBardhë - janë “të keqinformuarmbi statusin e shteteve-kombe në

Evropë, apo për fuqinë e Gjermani-së mbi ta dhe BE-në”- shkroi Stel-zenmyler . Përveç kësaj, ajopyet:”Në cilën epokë imagjinare tëartë të nacionalizmit, po kthehetpas ora e Evropës? 1989? 1945?1918?”. Nuk është e qartë se simund të përgjigjet Pompeo, por enjëjta gjë vlen edhe për shumë ngapopulistët e krahut të djathtë, tëcilët ai i lavdëroi. Kaosi që kashkaktuar Brexit - dhe që vazhdontë mbështetet nga Trump dhealeatët e tij - ka zbutur platformatnacionaliste të disa prej euroskep-tikëve më të egër të Evropës.

“Edhe populistët dhe naciona-listët e suksesshëm si Mateo Salvi-ni dhe Luixhi Di Maio në Itali, Vik-tor Orban në Hungari, JarosllavKazinski në Poloni dhe Alternativapër Gjermaninë, e kanë braktisuridenë e largimit nga eurozona apotë Bashkimit Evropian, dhe janëduke punuar për të ndryshuarfunksionimin e bllokut nga Bren-da”- vë në dukje Stiven Erlanger në“The New York Times”. Muajt nëvijim, do të shohin një provë ven-dimtare të politikës Trumpiane nëkontinent. Partitë politike të ek-stremit të djathtë do të shpresojnëpër arritje të mëdha në zgjedhjetparlamentare evropiane në maj.Por, siç e bënë të qartë udhëheqë-sit kryesorë javën e kaluar në Foru-min Ekonomik Botëror në Davos,liberalët dhe centristët evropianëdo të rritin sulmet e tyre ndajmarkës shkatërruese të naciona-lizmit të Trump. Akomodimi i po-saçëm i Iranit, duket se është nisjae kundërpërgjigjes së tyre. (TheWashington Post)

Partitë politike tëekstremit të djathtë do tëshpresojnë për arritje tëmëdha në zgjedhjetparlamentare evropianenë maj. Por, siç e bënë tëqartë udhëheqësitkryesorë javën e kaluar nëForumin EkonomikBotëror në Davos, liberalëtdhe centristët evropianëdo të rritin sulmet e tyrendaj markës shkatërruesetë nacionalizmit të Trump.Akomodimi i posaçëm iIranit, duket se është nisjae kundërpërgjigjes së tyre

Koh

a|||||||

||||||||||||||

||||||||||||||

||||||||||||||

Koha, e martë, 05 mars 2019

pë

rKulturë

Është promovuar të dielën “Li-bri i luftës” i autorit Nuhi Bytyçi.Në këtë libër Bytyçi ka paraqiturpërvojën dhe punën e tij dhjetëravjeçare në gazetari. Në promovi-min e “Libri i luftës” është thënë seky është libri i luftës për thyerjene censurës në Televizionin e Prish-tinës, për të vërtetën e Kosovës,luftës së UÇK-së, Kosovës së lirë,etj.

Pas shfaqjes së një film doku-mentar, në këtë promovim fjalëne ka marrë recensenti i librit “Librii luftës”, Bajram Kosumi, i cili kathënë se Nuhi Bytyçi gjatë vitit 98mungonte në Prishtinë, por nukmungonte në Drenicë, Dukagjin,Llap dhe gjithandej ku luftohej.Ai ka theksuar se si njeri Bytyçi karrezikuar shumë, jo vetëm vetve-ten e tij, por edhe familjen dhemiqtë e tij për gazetarinë nëkohën e luftës.

“Libri i Nuhi Bytyqit ka njëligjërim pothuajse bisedor. Kjo dotë thotë se është i këndshëm përlexim jo veç për historianin, jo veçpër politikanin, jo veç për atë qëka kaluar në këto periudha, por

për çdo lexues mesatar. Ata qëkanë kaluar kur ta lexojnë librindo të përjetojnë shumë më de-tajisht, shumë më thellë pe-riudhën që e kemi kaluar dhe atatë tjerët që nuk e kanë kaluar e qëçdo ditë rriten më shumë, do tëkuptojnë se si është e mundur qënë periudha të caktuara, krejt fu-qinë që e ka njeriu në jetë e foku-son vetëm në një çështje, në çë-shtjen e lirisë, të gjitha tjerat janëtë dorës së dytë”, është shprehurBytyçi.

Ndërsa redaktori i këtij libri,Haqif Mulliqi, ka thënë se mo-mentet më të mira për gazetarin,janë ato të kohës kur një popull eka më së vështiri.

“’Libri i luftës’ na thotë se zërii Nuhi Bytyçit është një zë i rrallëdhe i guximshëm në gazetarinëdhe publicistikën shqiptare nëpërgjithësi, prej më të veçantëve.Është ai zë që e tipizon gazetarine mirë duke e shkëputur atë nga…., atë gazetar që lë gjurmë të pa-shlyer në jetën dhe historinë enjerëzve me punën e tij, është siçe shohim edhe në këtë libër volu-

minoz një zëkujtimesh, i cilitingëllon qartë nëmjedisin nga i cili buro dhe të ci-lit i përket tërësisht, zë i pa mëdy-shur dhe i pa ngulfatur nga kush-do që e mëtoi këtë dhe i cili dhajehonë për të tëra ato ngjarje,ndodhi dhe protagonistë përkohën e vet dhe brezat që do tëvinë“, është shprehur Mulliqi.

Në anën tjetër, udhëheqësi ishtëpisë botuese “Armagedoni”,Berat Dakaj, ka thënë se “Libri iluftës”, është i jashtëzakonshëmdhe kur mungojnë fjalët, pasi si-pas tij ato i shpjegojnë ngjarjetnëpërmjet fotografive. Në këtëkontekst, ai ka thënë se një foto-grafi në këtë libër vlen sa një mijëfjalë.

Më tutje, autori i librit “Libri iluftës”, Nuhi Bytyçi, ka falënde-ruar të gjithë ata që e kanë ndih-muar gjatë luftës, por edhe ata qëkanë kontribuar në botimin e kë-tij libri.

“Puna e gazetarit nuk ështëaspak e lehtë. Gazetari gjithmonëështë në luftë për të vërtetën, në

shërbim të së mirës së atdheut tëtij dhe të njerizimit, në shërbim tëpublikut. prandaj unë kështugjithmonë e kam kuptuar gaze-tarinë dhe në këtë frymë jam an-gazhuar me përkushtim në tëgjitha kohërat. Në këtë ngjarjekam një mesazh si gazetar për li-derët institucionalë politikë të Ko-sovës dhe Shqipërisë që t’i lënëinteresat personale dhe partiakedhe të bashkohen në një front përpunuar dhe vepruar në një frontunik për të avancuar çështjentonë kombëtare, sepse siç dihetçështja jonë kombëtare ende nukështë zgjidhur ashtu siç kemiaspiruar ne dhe shumë gjeneratapërpara”, Është shprehur Bytyçi

Bytyçi ka theksuar se ajo që eka motivuar që pas shumë viteshpune ta finalizojë këtë libër ështëmbesa e tij, Riana Bytyqi, e cilamë pas, para të pranishmëve reci-toi një vjershë të shkurtër. /Koso-vapress/

Shumë etiketa me numra ki-shin përfunduar në shportën evendosur në qoshe të galerisë“Qahili” në Prishtinë , si instala-cioni më i veçantë i ekspozitës

“Holocaust” të Mirjeta Qehajës.Secili nga numrat u ishte vendo-sur vizitorëve të ekspozitës paasnjë shpjegim, si në kohën e Ho-lokaustit, ku identifikimi i njerëz-ve është bërë me shenja në bluzëdhe numra në dorë.

“Tani ju do të keni mundësinëtë krijoni veprën tuaj të artit,duke i hedhur këto etiketa aty kue kanë vendin – në shportë”, u ish-te drejtuar piktorja Qehaja pjesë-marrësve të ekspozitës në natëne hapjes, të premten e kaluar. Meanë të veprës ajo thotë se ka da-shur të tregojë se asnjëri nuk

zgjedh e as nuk e di çka do tëlindë, ku e kur apo në çfarë fa-miljeje, prandaj nuk duhen iden-tifikuar as sot njerëzit me anë tëshkronjave që formojnë etiketafyese për grupe të caktuara sho-qërore. Qehaja nuk e di ndonjëditë të jetës së saj që ka qenë eshkëputur nga punët artistike.

“Holocaust” u frymëzua ngavizita e piktores në Poloni më 2gusht të vitit 2017, datë që lidhetme 73-vjetorin e gjenocidit ndajromëve, ku më shumë se 23 mijëpjesëtarë të këtij komunitetipërjetuan masakrën në Birker-

naut, kampin më të madh në Au-schwitz, vend ky i cili u ngrit ngavetë të burgosurit. Përveç he-brenjve dhe romëve, cak i gjeno-cidit qenë edhe polakët, gjer-manët me aftësi të kufizuara dhegrupe të tjera shoqërore të cilëveiu mor jeta në të ashtuquajturin“Kamp i vdekjes”. Mirjeta ështëstudente e nivelit master nëFakultetin e Arteve në Universite-tin e Prishtinës “Hasan Prishtina”.Ajo ekspozitën e ka ndarë në dycikle: holokausti dhe cikli i pik-turave të realizuara gjatë studi-meve.

Gruaja, njëfrymëzim ipashtershëmpër artistëtGjatë gjurmimit të atyre tema-ve të historisë së artit, kugruaja është përherë e prani-shme, duke filluar nga parahi-storia, antikiteti e deri te hu-manizmi, rilindja dhemodernizmi, në artin ba-shkëkohor dhe modern të rajo-nit dhe Maqedonisë, gjejmëskena të tilla që dëshmojnë segruaja është një frymëzim i pa-shtershëm për artistët.Galeria kombëtare e Maqedo-nisë me rastin e 8 Marsit –Ditës Ndërkombëtare të gruaszgjodhi pikërisht këtë temë përekspozitën e koleksioneve tësaj. Duke treguar respekt përditën botërore të shënimit tëluftës së gruas për barazi eko-nomike, politike dhe sociale,në këtë ekspozitë shfaqen ve-pra artistësh, ku shfaqet gruajame të gjithë bukurinë e saj sinënë, ideal, luftëtare, frymë-zim, e dashur, dëshirë… Në këtëkoleksion bëjnë pjesë vepra tëautorëve të Maqedonisë si ngagjenerata më e vjetër (LlazarLiçenoski, Nikolla Martinoski,Dimo Todorovski, Borko Llaze-ski, Petar Mazev...), ashtu edhenga ajo më e reja (me artistë siRubens Korubin, Aco Stanko-ski, Todorçe Atatnasov, etj.) sidhe vepra autorësh të ish Jugo-sllavisë (Vllaho Bukovac, TomaRosandiq, Ivan Meshtroviq…),ku vajza, gruaja dhe nëna janëfrymëzimi kryesor i krijimtari-së së tyre.Ekspozita është projekt i pro-gramit të GKM për vitin 2019, imbështetur nga Ministria ekulturës. Do të hapet nga AnaMartinoska, profesoreshë përstudime kulturore në Institutine letërsisë maqedonase dhekuratorit Goraço Gjogjievskidhe do të qëndrojë e hapur përpublikun deri në fund tëmuajit mars.

Një libër për kulturën buknore, një libër përflinë. Është ky vrojtimi etnografik “Flija’, librimë i ri i antropologut Arsim Canolli, ku përmeshajes me të identifikueshme shqiptare, flisë- sikryefjalë, synohet të trajtohet nga prizmi ishkencave shoqërore e dijeve humane kulturabuknore shqiptare, me fokus në Kosovë. Për-mes flisë si artefakt kulinar e praktikë sociale,

Canolli ka përshkruar e interpretuar simbolika,praktika e sjellje sociale e kulturore në kuadërtë sferës private e publike. Përmes flisë, autorithotë se synon të tregojë pikëpamjet e njeriuttë Kosovës, për jetën, aspiratën e tij për të ardh-men, lëngatën apo pasionin e tij për të ka-luarën, mendimin e tij për kohën, idenë e tijpër trashëgiminë, gulçin e tij për famën, padu-

rimin e tij për simetrinë, hamendjen e tij në ra-port me kolektiven etj..

“Holokausti” përmes pikturave tëstudentes Mirjeta Qehaja

Libri më i ri “Flija”, një vrojtimi etnografik

Promovohet “Libri iluftës” i Nuhi Bytyçit

EKSPOZITË

13KOHA PËR KULTURËKoha, e martë, 5 mars 2019

Për Hasanin, Amiri ishte gjithëbota. Ai e shihte botën me mendi-min se idealet që duheshin arritur,ishin miqësia, besnikëria dhe da-shuria. Në anën tjetër, për Amiringjërat më me vlerë ishin ato sipër-faqësore. Ai e vlerësonte veten, ni-sur nga mendimi i të tjerëve përtë. Në sulmin ndaj Hasanit, Amirinuk ndërhyri dhe problemi nukishte mungesa e ndërhyrjes për tashpëtuar mikun e tij që më vonëzbuloi se e kishte vëlla, por faktiqë nuk i kërkoi falje duke i thënë seu tremb dhe kjo gjë bëri të mosndërhynte. Me shumë mundësiHasani do ta falte me një buzëqe-shje në fytyrë, por Amiri i trembejreagimit të të atit. Ai mendonte seHasani do i thoshte të atit përfrikën e tij dhe i ati do ta quantefrikacak. Ndaj, për të mos arritur

në këtë pikë, Amiri preferoi ta kon-sideronte hajdut Hasanin, ashtu siagresorët e tij. Por Amiri harroi seështë tepër e vështirë të gjeshnjerëz në këtë botë që do të bëninpër ty çdo gjë, ashtu siç do e bënteHasani për të.

Romani na jep edhe plot mësi-me lidhur me:

- Afganistanin. Të gjithë mundtë mësojnë shumë për vendin qëdikur ishte mjaft i bukur, derisa njëmëngjes u zgjua i tmerruar dheduhet të përballej me Luftën eFtohtë. Unë, jam i bindur dheshumë lexues të tjerë, nuk e dija

se më parë Afganistani ishte mjafti ngjashëm me Indinë. Nuk e dijase ishte një vend i gjelbëruar, paqë-sor, modern dhe i zhvilluar po aq saIndia. Sot ne e shohim Afganista-nin si një vend të rrënuar, si njëvend shumë më poshtë në renditjese India në mjaft faktorë. Ky libërna mëson se një gjë e tillë mund t’indodhë një ditë edhe vendit tonë,sado e pabesueshme të na duket.

- Vlerat njerëzore. Ngjarjet nëlibër flasin për frikën dhe tradhë-tinë, si dhe për vlerën e pendesës.Karakteri i Hasanit, mikut besnikdhe vëllait nga njëra anë e Amirit,

i cili është dhe protagonist në ro-man, si dhe marrëdhënia midistyre janë përshkruar në mënyrëfantastike në libër. “Gjuetari i balo-nave” na jep edhe një herë me-sazhin se në botë ekziston ligësiadhe se bota mund të jetëndonjëherë mjaft e egër me disanjerëz. Në fund të librit, ne gjitha-shtu mund të lexojmë mbi pende-sën, si dhe me shmangien e nega-tivitetit, edhe në mes të gjithëtragjedive që mund të narrethojnë.

- Vëllazërinë. Edhe pse thuajsenë fund të romanit na thuhet se

Hasani ishte vëllai i Amirit, unëmendoj se autori nuk ka dashurthjesht të tregojë lidhjen e gjakutmidis dy personazheve të tij. Kha-led Hosseini është përpjekur të tre-gojë se ne të gjithë jemi vëllezërdhe motra me njëri-tjetrin dhe setë gjithë duhet t’i ndihmojmë atanë nevojë. Diskriminimi, dhunadhe ligësia nuk duhet të luftohenvetëm bazuar në lidhjet e gjakut.Ne të gjithë duhet të bëjmë aq samundemi për t’i ndihmuar të tjerëtqë po luftojnë me aspekte të tillanegative, pavarësisht se mund tëmos kemi lidhje gjaku me ta.

- Simbolin e kthimit. Perso-nazhi i Amirit që u largua prej Ha-sanit dhe prej vendit të tij, për t’ukthyer vite më vonë përbën njëmesazh shumë të rëndësishëm përmua. Amiri kthehet për të shpë-tuar të birin e Hasanit dhe autorido të na sjellë në vëmendje se tëgjithë duhet të kthehen për tashpëtuar vendin e tyre. Sado larg tëshkojë dikush, duhet ta vrasëndërgjegjia dhe të kthehet për tëshpëtuar vendin e tij të rrënuar.Nuk mundet që ushtria e një ven-di tjetër apo ndihmat e jashtme tëjapin kontributin e tyre dhe qyte-tarët e vendit në luftë të mos dalintë luftojnë. Mbi të gjitha, pendesaqë Amiri shfaq me kthimin e tij,flet më shumë se çdo gabim që aika bërë në të shkuarën.

Përballë shitjeve në rënie të letërsisë ar-tistike, shkrimtari Howard Jacobson ka dek-laruar se romani nuk ka vdekur: problemështë lexuesi modern, të cilit i mungon duk-shëm vëmendja për të shijuar sfidën intelek-tuale të leximit. Në një fjalim, të transme-tuar në BBC Radio 3, në programin “FreeThinking , Jacobson është ankuar për shpër-qendrimin, me të cilin haste lexuesi i sotëm

dhe rënien e kritikës së larmishme, që kaardhur me median sociale. Howard Jacob-son: “Derisa njerëzve t’u ikë dashuria me ek-ranin, nuk e di si mund t’i fitojmë sërish drejtletërsisë”. Foto: Simone Padova-ni/Awakening/Getty Images

Ai ka thënë: “Shpërqendrimet e pafund-me të ekranit prej lajmeve të shpejta, aqmashtrushëm joshëse krahasuar me ngul-mimin prej murgeshe të fletës, njollave tëzeza të së cilës as mund t’u kalosh me gishtpërmes as t’i fshish. Brutaliteti i atyre mjete-ve shprehëse, që interneti ka vendosur në di-spozicionin tonë: kultura e gishtave lart apoposhtë në të cilën gjithçka harrohet, diskur-si është i mpakur te deklarata, fjalimi dra-matik është i papërfytyrueshëm, fjalët nukparaqesin asgjë veç asaj që është nëmendjet tona, shkrimtarët janë thjesht aq tëmirë sa ana në të cilën janë rreshtuar dhekuptimi është ajo çka kemi për qëllim tëkuptojmë. Të thuash se të lexosh më nga

afër i ngjan studimit , nuk do të tjotë të vra-sësh entuziazmin: përqendrimi dhe kënaqë-sia nuk janë në anë të kundërta. Pasi e mbaj-ti fjalimin në festivalin “Man Booker” nëSouthbank Centre, në Londër, Jacobson iudrejtua audiencës: “Mendoj se romani gëzonshëndet të mirë. Mendoj se po shkruhen ro-mane të hatashëm. Është enigmë për muaqë romanet shesin gjithnjë e më pak kopjesesa shisnin dikur, përveç rasteve kur shk-ruan tregime për fëmijë apo tregime miste-ri…romani është në shëndet të mirë. Proble-mi është lexuesi.”

Ndërsa pranoi se nuk kishte zgjidhje përrënien e shitjeve të letërsisë artistike, qëkanë qenë në rënie të vazhdueshme në Bri-tani prej vitit 2011, Jacobson ka thënë semarrëdhënia mes lexuesve dhe librave ështëajo ç’ka duhet të ndryshojë dhe jo lloji i libra-ve që po shkruhen. “ Shifrat e lexuesve tëletërsisë serioze po tkurret”, ka thënë ai,“Çfarë do e ndryshojë këtë? A do u ikë dashu-

ria për ekranin njerëzve? Kur do të na neve-ritet kjo? A do i rimëkëbëmbim fuqitë tonatë përqendrimit? Derisa njerëzve t’u ikë da-shuria për ekranin, nuk di si do i kthejmë së-rish te letërsia.

Duke adresuar një pyetje nga një anëtari audiencës, i cili raportoi se ndihej nën pre-sion nga botuesit për të shkruar “një libër qëtë bën të kthesh fletët” , Jacoboson tha:“Thuaju të shkojnë në djall! Përshkrovegjendjen tragjike në të cilën jemi. Kur diku-sh më thotë se nuk mund ta botojnë roma-nin tim, ndjej se nuk e kanë lexuar atë qëkam bërë. Nëse më lexon, do të më boto-sh… ajo që thatë tregon problemin e mo-mentit. Është thellësisht fyese për lexuesit,se kjo është gjithçka që ata duan. Këtu qën-dron sfida: si i edukojmë lexuesit, në mënyrëqë ata nuk duan ta dëshirojnë?! Nuk kamkuptuar kurrë se pse dikush dëshiron t’ilexojë ata libra. “Kush e kreu vrasjen? E kujtdreqin i plasi?”

Mësimet për jetën që marrim prejromanit “Gjuetari i balonave”

Diçka që autoridëshiron ta shprehë nëmënyrë të hapur, apoqë vetë lexuesi e nxjerrprej mendimit të tijkritik. “Gjuetari ibalonave”, kryevepra eKhaled Hossein-it najep së pari mesazhinmë të madh, atë tëvlerës së shoqërisë sëvërtetë dhe tëbesnikërisë në jetëntonë, dhe së dyti, seegoizmi dhe arrogancai shkatërrojnë miqësitëdhe marrëdhëniet eforta

Romani nuk ka vdekur, problemi është lexuesiPasi e mbajti fjalimin në festivalin “Man Booker” në Southbank Centre, në Londër, Jacobson iu drejtuaaudiencës: “Mendoj se romani gëzon shëndet të mirë. Mendoj se po shkruhen romane të hatashëm. Ështëenigmë për mua që romanet shesin gjithnjë e më pak kopje sesa shisnin dikur, përveç rasteve kur shkruantregime për fëmijë apo tregime misteri…romani është në shëndet të mirë. Problemi është lexuesi”

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

14 KOHA PËR KULTURËKoha, e martë, 5 mars 2019

AJO ISH KEMBEZBATHUR

Ajo ish këmbëzbathur, floket derdhur mënjanë,Mes luleve të varura po rrinte në vetmi,Andej kur po kaloja mu duk se pashë një zanë,Edhe i thashe: “Me mua ne fusha do vish ti?”Ajo atëherë më hodhi vështrimin e fshehtesisëQe i mbetet bukurise, me drita dhe me hije.Edhe unë i thashe: “Tani eshte muaji i dashurise,Me mua a do vish te veme ne korie?”Këmbet ajo i fshiu buzë lumit me blerimeDhe për të dytën herë me pa vasha sydritë.Kjo shtojzovalle e bukur pastaj ra ne mendime,Thellë, ne pyll sa ëmbel kendonin zogjtë ate dite!Sa bukur përkedhelte bregun ujët e gjelbër!Permes kallamishtes vasha atehere shpejt m’u qas,E bukur dhe e lumtur, e trembur dhe e egër,Ashtu flokëleshuar, fytyrë e sy plot gaz…

MBRËMJA

Kam dalë-e jam ulur te prakuNë orën e muzgut të qetëDhe shoh si punon fusharakuGjer vonë, në dritën e zbetë.Në dherat e zhytur në hijeSodit i malluar, fshatarinSi farën në brazat e shtijeQë, nesër, ta mbushi hambarin.Në fushën e gjerë sundonFigura e tij simbolike:Me veprën e vet na tregonTë punës fuqinë jetike.Me çapin ritmik po baretDhe vete e vjen nëpër arë,Ngre dorën, hap grushtin dhe hethNë gjirin e tokësë farë.Pëlhurëzat nata po shtiellQëndisur me gurë të shtrënjtë;Të duket se ngre gjer në qiellTë mbjellësit gjestin e shënjtë.

USHTONI O BORI TË MENDIMITPËRJETË!Kur Jozuej dalldisur e me kryet përpjetë,Me fisin e tij pas, marshonte dhe, profetI zëmëruar, i binte borisë, në qytetZuri të qeshte mbreti, në rrethimin e parë.Gjithë gaz, në të dytin, i tha me lajmëtarë:– Kujton se me të fryrë do shëmbsh qytetin krejt?

Herën e tretë, arka shkonte përpara shpejt,Pastaj vinin boritë, pastaj ushtri e tërë.Dhe arkën e pështynin fëmijt’ e vegjël, sërë,Edhe i frynin bririt sikur të qe borì.Herën e katërt, gratë, për tallje e qesëndi,Në bedenat e moçme, që qenë nxirë sterrë,U ulnë e ndenjën shtruar me furkë duke tjerëDhe ebrehenjve gurë u vërvitnin më nge.Herën e pestë, erdhi në muret një kopeMe topallë e të verbër; me hyat që lëshoninBoritë ata përqeshnin që gjithëmon’ ushtonin.Herën e gjashtë, atje në kullën, gjith granit,E lartë, sa, në majë, kish çerdhen një petrit,E fortë, sa rrufeja më kot do ta godiste,Erdh mbreti duke qeshur e zuri të thërriste:– Këta çifutët qënkan muzikantë sa s’ka!Pranë tij, tërë gaz, po qeshnin ha-ha-ha!,Pleqtë që pleqësojnë në tempull rrotull mbretit.Herën e shtatë, muret ranë si prej tërmetit!

NË T’ERRËT BOTA E VJETËR

Mjaft o tallaz, de, mjaft! Pa zbrit, se s’të shoh dot.Kurrë ndonj’herë s’je ngritur kaqë sa sot.Po ç’ke, vallë, që dukesh kaq i ngrysur, i nxirë?Përse këlthet kështu së thelli si egërsirë?Përse ky shi i fortë, ky rrebesh e ky terr?Kjo shqot’ e zezë, e marrë, që sokëllin si Ferr?Vala jote po ngjitet lart e më lart gjithmonë!Qëndro! Mos shko më tutje! S’ke lejë! Ndal të thonë!Ligjet e vjetra, frenat, të vjetërat kufi,Injorancën, mjerimin, hiçin, – këto qeli,Këto burgje të shpirtit, ku vdes e fundmja shpresë,Edhe gostin’ e madhe ku horat s’kanë pjesë,Gjith’ supersticionet, fatalitetet krejtDhe pushtetin e burrit mbi gruan drejtpërdrejt, –Sakën! sakën se i prek këto të shënjta gjëra!Pa zbrit aty dhe hesht! Këto mure të gjëraplot kulla, i ndërtova rreth mbarë njerëzimit.Po ti gjith ulërin! Gjith çohesh prej tërbimit!Çdo gjëje po i turresh me sulm e me vërtik:Vate ungjilli i vjetër, vate kanuni antik!Trekëmbëshi vala jote e shëmbi, e gllaburoi.Mos, mbretin! Mzos e prek! – O qiell! E rrëzoi.Mos, njerëzit e shënjtë! Mos, priftin! Mos, gjyqtarin!Ndalu të thonë! – I fshiu të gjithë, u bëri varrin!Zoti të tha: – Tallaz, më tutje ti mos shko!Po ç’është kshtu? O Zot! Po mbytem! Obobo!Deti s’po bindet, deti po shfryn me gjëmë e dhunë.

VIKT

OR H

YGO

Kush ishte ViktorHygo ?Victor Marie Hugo (shqiptimi: Viktor Hygo) lindi në Be-sançon më 26 shkurt të vitit 1802, ishte një dramaturg, poetdhe shkrimtar francez, i konsideruar si babai i Romantizmitsi dhe një figurë dominuese në letërsinë franceze të shekul-lit XIX.Vitet e para të jetës i kaloi në shumë vende të ndryshme idetyruar me familjen për shkak të punës së babait i cili ishtenjë gjeneral në fushatat aktive Napoleniane pas 3 vjetësh nëKorsikë ; 2 në Paris dhe disa vjet në Italinë Jugore ai nisishkollën në Spanjë dhe më vonë e vazhdoi në Paris.Publikimi i tij i parë ishte një vëllim i “Odet” të cilën e pu-blikoi vetëm kur ishte 20 vjeçar, një vepër nën influencën eshkollës klasike. Në letërsinë franceze tashme kishte filluartë përhapej romantizmi, ku Hygoi bazaur në këtë botoi pje-sën e dyte të “Odet”. Gjatë viteve 1831 dhe 1841 ai shkroishumë vepra të cilat ia rriten shumë reputacionin, dhe mëpak prej këtyre arritjeve ai u be pjesëtar i akademisë france-ze në moshën 39 vjeçare. Romani “Notre Dame de Paris” dhedramat “Lucrece Borgiaa”, “Marie Tudor” dhe “Le rois´amusë” nga e cila Verdi mori subjektin për operën e tijRigo, patën një sukses të madh.Viktor Hygo është konsideruar si nderi i letërsisë francezedhe ka arritur majat e saj. Ai u vlerësua në radhe të parë sipoet, por edhe këtu ai i theu rregullat kryesore, thelbësorenë të cilat bazohej letërsia franceze e asaj kohë. Stili i tij epikdhe lirika e tij janë të paarritshme. Ai do të ngelet përherënjë nga shkrimtaret më të ndritur e të lavdishëm të Francës.Jashtë Francës Viktor Hygo njihet kryesisht për prozat e tijtërësisht romantike, ai dashuronte antitezën, dhe kjo e çon-te atë në ekzagjerim dhe krijon karikatura groteske. Në 1823u martua me Adele Foucher një shoqe fëmijërie ; dasma ukremtua në kishën e Saint-Sulpice (në të njëjtën kishë ku upagëzuan markezi François de Sade dhe Baudelaire). Në tënjëjtën periudhe nisi të frekuentoje rrethin e romantikeve tëParisit mes të cilëve edhe atë të Charles Nodier. Nga marte-sa me Foucher linden katër fëmijë : Leopoldinë, Charles,François-Victor e Adèle.Zbulimi, mbas disa vjetësh, e tradhtisë së të shoqes memikun e familjes Sainte-Beauve, do ta çojë të bëjë një jetë tëlire ; e dashura e tij për gati 50 vjet u be Juliette Drouet, njëaktore teatri të cilën e njohu gjatë provave të Lucrezia Borgia(1833). Drouet i qëndroi gjithmonë pranë pavarësisht etradhtive të shumta të Viktorit.Në 1827 shkruan dramën historike për teatrin Kromuell, aiqë u konsiderua si manifestimi i teorive të reja romantike,ndërsa në 1830 u prezantue Hernani në Komedinë Franceze; prezantimi u ndërpre nga përplasjet mes mbështetësve tëHygos me disa horra. Puna megjithatë iu njohe nga shefi ishkollës së re romantike. Vete Hernani u kompozua me mu-zike dhe u prezantua edhe nga Giuseppe Verdi (Ernani,1844). Në 1841, Hygo bënte pjesë në Akademinë Te vitit 1862janë romanet “Te mjerët”. Në 1866 i pason “Punëtoret e de-tit”, vepër e pasur me figura fantastike dhe sureale. Te romani “Njeriu që qesh” autori ka venë në dukje kontra-diktat e forta të botës që ka pasione që shpesh shkojnë nëkahe të kundërta dhe kurrë paralelisht. Në këtë vepër Hygoe vendos njeriun përkundrejt shoqërisë shfrytëzuese, dhezhvillon pikëpamjet e tij demokratike mbi të kaluarën dhembi epokën e tij.

Rikthimi i tij në atdhe ndodh në 5 shtator 1870, pas mpo-shtjes së Napoleonit të III. U prit nga një turme brohoritesedhe entuziaste që kishte ardhur për të përshëndetur rikthi-min e tij në Paris. Shtëpia e tij behet sërisht vend pritjeshmes shkrimtaresh dhe ai rifitoi qetësinë duke rinisur prodhi-min letrar me “Viti ‘93” (1873) ; shkroi poezi të tjera, disa nëlidhje me jetën e tij familjare si “Femijet e mi” (1874), dhepoezi të tjera satiro – politike si “Babai” (1887). U rikthye sëri-sht të beje pjesë në Senat në 1876.80 njetori i tij u festua nga një turme festuesish që vendostelule përpara shtëpisë së tij ; disa muaj më vonë do të goditejnga një zi e re, me vdekjen e besnikes së tij Zhuliet. Hygoqëndroi për ta qare i vetëm deri në 22 mars 1885, pra deri nëvdekje në shtëpinë e tij në Paris. Trupi i tij u vendos për njënatë nën Harkun e Triumfit dhe u shoqërua nga 12 poet. Nëceremoninë e tij të varrimit morën pjesë persona të ardhurnga çdo cep i Francës.

15KOHA PËR KULTURËKoha, e martë, 5 mars 2019

Kanë kaluar më shumë se dy-zet vjet nga vdekja e tij dhe vetëmtani, Pier Paolo Pasolini i vjen lexue-sit shqiptar me një vëllim të plotë,titulluar “Mish dhe qiell”. Dypërkthyes janë bërë bashkë në këtëpërmbledhje, kushtuar kryesisht tërinjve. “Një pjesë e mirë e poezive tëpërkthyera, si nga ana ime ashtudhe e Aida Baros, kanë qenë prejkohësh, si të thuash, në “sënduk””,rrëfen Edon Qesari, ndërsa zbulonse me përkthyen Aida Baro, u njohrastësisht, në një mbrëmje poetiketë organizuar në Tiranë, që i kush-tohej pikërisht poezisë pazolinia-ne. Ishte viti 2014 kujton përkthye-si dhe bashkëpunimi me Baron nisifillimisht në nivel virtual. “Por, një vitmë vonë, u gjendëm sërish bashkënë përkujtimin që Tirana Film Festi-val (TIFF) i bëri figurës intelektualedhe poliedrike të Pier Paolo Pasoli-ni-t në 40-vjetorin e vdekjes (si pa-sojë e vrasjes makabre dhe ende

zyrtarisht të pazgjidhur) të tij”.Ky vëllim është përkthim i

drejtpërdrejtë i një përmbledhjejetë posaçme të përgatitur në Itali,pikërisht me rastin e 40-vjetorit tëndarjes nga jeta të një prej intelek-tualëve dhe artistëve italianë mëtë mëdhenj, të shekullit XX.Në tëjanë përfshirë vargje që mbulojnëhapësirën kohore të gjithë krijimta-risë pazoliniane në lëmin e poezisë:që nga lëvrimet rinore, kur Pasolininjëzetvjeçar shkruante në gjuhënfriuliane (e folura e krahinës veri-lindore të Friulit, trevë prej nga vin-te e ëma e poetit, atje ku ai ushtron

për herë të parë, fill pas diplomimitnë Universitetin e Bolonjës, zana-tin e mësuesit të një shkolle filloretë humbur mes maleve) e deri nëkrijimet më të vona, kur figura e tij,prej polemisti të shquar, prozatori tësuksesshëm dhe kineasti botërishttë njohur, tashmë është plotësisht eafirmuar në skenën intelektuale tëItalisë, e më gjerë europiane, të vite-ve 1960-1970.

Një përzgjedhje domethënëseqë të fton drejt botës së poetit e që,vë në pah madhështinë e tij sh-prehëse dhe forcën e imagjinatëssë tij. Tema bashkuese është dashu-ria e thellë, që është edhe matësipër të mbërritur tek të rinjtë.Përkthyesit, por edhe shtëpia bo-tuese “Pegi”, me anë të kësaj përm-bledhjeje kërkojnë t’u japin të rinj-ve shqiptarë shembullin eintelektualit të angazhuar, të njëpersonazhi të parehatshëm për pu-shtetet, që ngriti zërin pareshturkundër kapitalizmit dhe parashikoirrënimin e shoqërisë së konsumit.Poezi për t’u lexuar, recituar, mbaj-tur shënim, për t’u përdorur, dhu-ruar: për të gjithë të rinjtë që, falënjë libri, ia dalin të shprehin

ndjenjat e tyre më të thella e kom-plekse. Libri është i pajisur me njëindeks të përgjithshëm të vepravetë Pasolini-t, në letër-si,kinematografi, teatër.

Në introduktën e vëllimit “Mishdhe qiell”, titulluar “PPP: Politika,Pelikula, Poezia”, poeti italian Vale-rio Magrelli thotë se Pasolini ështëshndërruar në profet, martir, vizio-nar, politikan e besimtar. Autori i“Djem jete”, regjisori i “Ungjillit sipasMateut”, zëri antikonformist i

“Shkrime korsare”. Intelektual,mbase i fundit artist ‘rilindës’: poet,shkrimtar, regjisor, skenarist, edito-rialist dhe dramaturg, por edhe njëburrë i sjellshëm dhe i butë qëmbijeton në kujtimin e të shumtë-ve, për padjallëzinë e tij. E shkroi tëparën poezi në moshën 7 vjeçaredhe nuk reshti më, as gjatë Luftës sëDytë Botërore, as në vitet e para tëvështira në Romë, as më pas, kur ki-nemaja dhe letërsia i sollën famë.Dëshmitar i transformimeve tëmëdha në Italianë bashkëkohëse,ka qenë një prej figurave më të da-shura dhe të debatuara të gjysmëssë dytë të 1900-ës , një mit i vërtetë,si në Itali ashtu edhe jashtë saj.

"Rrëfimet" është një nga vepratmë të njohura e të lexuara të Rous-seau-it. Ajo ka shërbyer si model ishumë e shumë autobiografive tëmëpasme, dhe mbetet një ngakryeveprat botërore të këtij zhanri.

Jean-Jacques Rousseau lindi nëGjenevë, Zvicër, më 1712. Ai ishte ibiri i Isak Rusoit, orëndreqës dhe iSyzanë Bernarit, bijë e një kleriku tëlartë. Nëna i vdes nëntë ditë paslindjes, dhe i ati e braktis në mo-shën dhjetë vjeç. Rusoi iu besua njëkleriku të fshatit Bosej, me të cilinjetoi dy vite relativisht të lumtura,pastaj ai filloi mësimin e mjeshtë-risë së gjykatësit, por pa sukses.Mjeshtëria e dytë e gdhendësit, poashtu qe pa sukses; tre muaj para

se ta mbaronte, më 14 mars 1728,Rusoi arratiset nga Gjeneva. U kon-vertua në katolik në Torino. Punoi sishërbyes, seminarist, mësues mu-zike ose mësues privat, çka i dharastin të shëtiste anekënd Zvicrësdhe Francës. Më 1732, ai u ngulitpër plot tetë vjet në Chambéry osenë çifligun Les Charmettes, pranëMadame de Warens, periudhë qëRusoi do ta përshkruajë me notaidilike te "Rrëfimet". Më 1741 nisetpër Paris, ku takohet me Diderot-in,nga i cili u porosit të shkruante zë-rat e Enciklopedisë që kishin të bë-nin me muzikën. Gjatë kësaj kohe,ai bëhet baba i pesë fëmijëve ngaThérèse Levasseur, një shërbyese ere; fëmijët i braktis në jetimore. Vi-

tet 1750 shënojnë thyerjen me Vol-taire-in dhe Diderot-in, periudhëqë shënohet edhe nga një ton i risfidues dhe i pavarur në shkrimet etij. Në veprat "Discours sur les scien-ces et les arts" (Ligjëratë mbi shken-cat dhe artet) dhe "Discours sur l'o-rigine et les fondements del'inégalité parmi les hommes"(Ligjëratë për origjinën dhe theme-let e pabarazisë mes njerëzve), Ru-soi ngriti argumentin sipas të cilitzhvillimi i qytetërimit sjell korrup-timin e mirësisë së natyrshme tënjeriut dhe nxit pabarazinë mesnjerëzve. Më 1758, ai i sulmoi hap-tazi miqtë e dikurshëm enciklope-distë në të famshmen "Lettre à d'A-lembert sur les spectacles" (Letër

Dalamberit mbi spektaklet), në tëcilën demaskonte shoqërinë e kul-turuar në tërësi. Më 1757 zhvendo-set në Montmorency, ku kalon pesëvite ndër më të frytshmet në krijim-tarinë e tij. Romani "Julie, ou la nou-velle Héloïse" (Heloiza e Re, 1761)pritet me sukses të menjëhershëmdhe të gjerë. Këtu dhe te "Émile, oude l'éducation" (Emili, ose Rrethedukimit), që u botua një vit mëpas, Rusoi shpall pacenueshmërinëe ideve vetjake kundrejt fuqisë sështetit dhe trysnisë shoqërore. Ar-ritja kryesore në filozofinë politiketë autorit shënohet me veprën "DuContrat social" (Kontrata sociale),botuar më 1762. Detyrohet të lërëZvicrën në drejtim të Anglisë, ku

arrin të nxiste armiqësinë e Hume-it, e më pas i rikthehet pelegri-nazhit kontinental. Më 1770, Rusoiarrin të përmbyllë shkrimin e Rrëfi-meve. Vitet e fundit të jetës i kaloikryesisht në Francë, ku dhe vdiq,më 1778.

Dy libra me esenga SigmundFreud Ka dalë në librari "E ardhmja enjë iluzioni; Ligështimi në qy-tetërim", dy ese nga SigmundFreud (përkthyer nga SokolKosta).Eseja e parë, përbën një ngashqyrtimet më të hollësishmetë Freud-it mbi temën e fesë.Autori analizon lindjen, zhvil-limin dhe përsiatet mbi tëardhmen e fesë si fenomen in-dividual dhe shoqëror. Nëesenë e dytë, Freud analizonkonceptin e "qytetëri-mit/kulturës" , funksionet që aikryen në frenimin dhe rregul-limin e instikteve të individit,dhe "ligështimin" që rezultonnga kjo marrëdhënie. Të shkruara relativisht vonë nëkarrierën e gjatë të themelue-sit të psikanalizës, pas tron-ditjes që pësoi perëndimi -dhe autori - nga lufta epërgjakshme e viteve '14-'18 (L.I Botërore), esetë paraqesinnjë ndër tablotë më pesimistetë natyrës njerëzore dhe të qy-tetërimit sipas konceptimitfrojdian, dhe shënojnë njëpikë kthese të mëtejshme nëmendimin e tij. Veçanërishteseja e dytë është një nga tek-stet më të rëndësishme e mëtë studiuara të Freud-it. Mëposhtë dy fragmente fare tëshkurtra nga dy esetë.

"Kundër shantazhit të dyfishtë",libër me ese të filozofit slloven Sla-

voj Žižek (përkthyer nga ArlindManxhuka). Në këto ese, autoritrajton valët e mëdha të migrimitdrejt perëndimit, duke hetuarshkaqet dhe problemet që kanëshoqëruar këto lëvizje të mëdha, sidhe duke ofruar disa propozimepër zgjidhjen e pasojave të tyre.Žižek ndalet edhe në çështje sidhuna, rendi neoliberal, feja, etj.,dhe shqyrton rolin e tyre në krizënbashkëkohore të refugjatëve.

Ja një fragment i shkurtër ngaeseja "Një zbritje nëpër gjeratore":

Tipari përkufizues i kapitalizmit“postmodern” është bërjamenjëherë mall e vetë përvojëssonë. Gjithnjë e më pak po blejmëprodhime (sende materiale) qëduam t’i zotërojmë; gjithnjë e mëshumë po blejmë përvoja jetësore,përvoja të seksit, të ushqimit, tëkomunikimit, të konsumit kultu-ror. Duke bërë kështu, po marrimpjesë në një mënyrë jetese – ose,siç e përmbledh mirë MarkSlouka, “[po] bëhemi konsumue-sit e vetë jetëve tona”. Nuk blejmë

më sende, blejmë përfundimisht(kohën dhe) vetë jetën tonë. Nëkëtë mënyrë, nocioni i Michel Fou-cault-së i kthimit të Vetes në njëvepër arti merr një konfirmim tëpapritur: unë blej formën truporeduke frekuentuar klubet e fitne-sit; blej përndritjen shpirtëroreduke u regjistruar në kurse të me-ditimit transhendental; blej përje-timin përmbushës të vetes si eko-logjikisht i ndërgjegjshëm dukeblerë vetëm fruta organike; e kësh-tu me radhë.

"Rrëfimet", nga Jean-Jacques Rousseau///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Shkaqet dhe problemet e migrimit

Pasolini për herë të parë në shqip, u drejtohet të rinjve

Dëshmitar itransformimeve tëmëdha në Italianëbashkëkohëse, ka qenënjë prej figurave më tëdashura dhe tëdebatuara të gjysmës sëdytë të 1900-ës , një mit ivërtetë, si në Itali ashtuedhe jashtë saj

16 RAJONKoha, e martë, 5 mars 2019

Nga monitorimet e bëra të In-stitutit të Kosovës për Drejtësi,është vërtetuar se një numër i kon-siderueshëm i zyrtarëve të institu-cioneve të Kosovës, duke përfshirëedhe deputetët, kanë proceduaratë hapura gjyqësore. Janë mëshumë se 20 deputetë të Kuvendittë Kosovës të cilët kanë lëndë të ha-pura në prokurori dhe gjykata përvepra të ndryshme penale. Drejto-ri ekzekutiv i Institutit të Kosovëspër Drejtësi (IKD), Ehat Miftraj,thotë se numri i më i madh i depu-tetëve që janë duke u hetuar kanëkryer vepra të ndryshme penale,duke përfshirë edhe ato të korru-psionit. "Në bazë të data-bazës qëdisponon Instituti i Kosovës përDrejtësi, aktualisht janë 21 depu-tetë aktualë që ushtojnë funksionine deputetit dhe që kanë problememe ligjin. Nga ta, ka vepra penale të

ndryshme ku përfshihen prej ve-prave penale korruptive, vepravepenale që kanë të bëjnë mearmëmbajtje pa leje, rrezikim tëpërgjithshme, por edhe vepra pe-nale që ndërlidhen me vepra pe-nale politike që janë kryer nga par-titë në opozitë në legjislaturën ekaluar, ku njihen si vepra penale tëhedhjes së gazit lotsjellës", tha Mif-taraj.

Miftaraj tha se thirrjet e shoqë-risë civile nuk janë marrë për bazëasnjëherë deri më tash në drejtimtë dekriminalizimit të skenës poli-tike nga ata njerëz që kanë proble-me me ligjin. Ai thotë se është kohae fundit që skena politike në Ko-sovës të pastrohet nga politikanëtqë kanë probleme me ligjin. "Ko-sova është ndër vendet e rralla nërajon dhe Evropë, ku 20 për qind edeputetëve që e ushtrojnë funksio-

nin, kanë probleme me ligjin. Nëkëtë drejtim, vet fakti që keminumër të madh të deputetëve qëdyshohet se kanë shkelur ligjin, ce-non rëndë integritetin e atij institu-cioni dhe besimin e qytetarëve se tënjëjtin përfaqësojnë më të vërtetëinteresat e popullit, do të thotë për-faqësojnë interesat e sovranit, përçka edhe janë zgjidhur", thotë Mif-taraj. Miftaraj thotë se është epakuptimtë dhe irrituese sesi në tënjëjtën ditë, një deputet apo mini-stër akuzohen nga prokuroria dhenë të njëjtën ditë të njëjtit ush-trojnë funksionet e tyre.

"Sigurisht që ky është një me-sazh i keq edhe për miqtëndërkombëtarë, të cilët në një farëmënyre kërkojnë që të kemi lloga-ridhënie dhe të kemi institucioneme integritet të pakontestuar”, thaMiftaraj. Zyrtarët e lartë nga Proku-

roria Speciale e Kosovë, kanë kon-firmuar për Radion Evropa e Lirë,se janë duke u zhvilluar disa hetimepër deputetët e legjislaturës aktua-le të Kuvendi të Kosovës, lidhur meshkeljet që kanë bërë. ProkuroriSylë Hoxha, i ngarkuar për komu-nikim me mediat nga ProkuroriaSpeciale e Kosovës, nuk ka përmen-dur numrin e deputetëve që janëduke u hetuar, por për Radion Evro-pa e Lirë tha se për disa raste, heti-met janë duke vazhduar.

"Përveç personaliteteve të tje-ra, pranë prokurorisë zhvillohenhetime e proceduara penale edhendaj një numri të konsiderueshmetë deputetëve të Parlamentit të Ko-sovës. Përveç rasteve për armëm-bajtje, kemi raste për keqpërdorime mashtrime, e lloje të tjera të ve-prave penale", tha Hoxha. Në dy-tre vjetët e fundit në Kosovës, ka

pasur rastet kur zyrtarët e lartë tëinstitucioneve të Kosovës janë për-ballur me procese gjyqësore. Num-ri më i madh i rasteve ka përfun-duar me dënime me kusht apoedhe me aktgjykim lirues. Kryesue-si i Këshillit Gjyqësor të Kosovës,Bahri Hyseni tha për Radion Evropae Lirë se me ndryshimet e reja, të ci-lat janë duke u bërë në Kodin e Pro-cedurës Penale dhe të Kodin Penal,do të parashihen edhe situata e til-la, kur njerëzit të cilët kanë aktaku-za, pavarësisht pozitës që kanë nëinstitucionin e caktuara, të suspen-dohen.

"Tash për tash duhet të jemi tëvetëdijshëm se ngritja e një ak-takuze nuk do të thotë menjëherëse flet për fajësinë e dikujt, dukemarr parasysh se ka parime kushte-tues dhe është edhe një parim i Ko-dit të Procedurës Penale që prezu-mimi i pafajësisë të respektohet",tha Hyseni. Hyseni tha se në siste-min e drejtësisë në Kosovës ka rre-gullore të tilla, të cilat edhe zba-tohen, kur në momentin që nisinhetime për një zyrtar, prokurorianjofton institucionin përkatës, dhesiç thotë ai, i mbetet vet udhëheqë-sit të atij institucione që të marrëveprime përkatëse për suspendimapo jo. Kosova vazhdimisht ështëkritikuar për mosluftim të krimit tëorganizuar dhe korrupsionit,përkatësisht ndjekjen penale dhedënimin e zyrtarëve të lartë të përf-shirë në vepra penale. (REL)

Koalicioni i shqiptarëvenë Komunën e Tuzit, nëzgjedhjet lokale në Malin eZi ka marrë rreth 3682 vota,ose ka fituar 16 nga 32 man-date. Në mbyllje të numëri-mit të votave kandidati i dalënga bashkimi i tre partive sh-qiptare me emrin “Malësiana bashkon”, Nik Gjeloshajka dalë fitues përballë kandi-dates tjetër Mirza Pepic tëpartisë së Milo Gjukanovic.

Bartësi i listës së koalicio-nit shqiptar “Forumi Shqip-tar” nga partia AlternativaShqiptare, Nik Gjeloshaj, thase komuna e Tuzit aktualishtështë në gjendje jo të mirëpër shkak të moszhvillimitekonomik dhe lënies së saj

pas dore për një kohë tëgjatë. Ai duke përmendurprioritetet tha se ajo çfarëështë esenciale është se dotë bëjmë një administratëshqip, në të cilën do të fry-mohet shqip. “Do të nisimedhe planin e zhvillimit ur-

banistik, thithjen e investi-meve të huaja, motivimin ediasporës, që të vijnë të in-vestojnë këtu, hapjen e ven-deve të reja të punës dhenormal duke zhvilluar infra-strukturën e vendit tonë”, kathënë ai.

Zgjedhjet vendore nëTuz u zhvilluan të qeta dhepa incidente, ndërsa në tomorën pjesë edhe shumëemigrantë shqiptarë tërikthyer enkas për të votuarkandidaturën e bashkimit tëtre partive shqiptare, Alter-nativa Shqiptare, Unioni De-mokratik dhe Lidhja Demok-ratike. Fitoren e shqiptarëvenë Tuz e përshëndeti edhepresidenti i Kosovës, HashimThaçi duke thënë se rezulta-ti i zgjedhjeve në Tuz ështëfitore mbarëshqiptare, ndër-sa Ministri i Jashtëm nëdetyrë i Shqipërisë, GentCakaj e quajti rezultatin ekëtyre zgjedhje “rezultat hi-storik”.

Rreth 100 mijë kosovarënë vit duan të ikin drejtGjermanisëRreth 100 mijë kosovarë në vit kërkojnë viza nga Am-basada e Gjermanisë dhe nga ajo e Zvicrës. Një për-qindje e madhe e kërkesave për vizë refuzohet, ndër-sa në disa raste ato jepen për afat të shkurtër kohor.Vendi më i parapëlqyer i kosovarëve duket të jetëGjermania. Ambasada e këtij shteti në Kosovë bren-da viteve 2017 dhe 2018 i ka pranuar rreth 100 mijëkërkesa për viza. Në një përgjigje për “Zërin” Amba-sada e Gjermanisë ka pohuar se edhe për vitin 2019pritet i njëjti numër kërkesash si në dy vjetët para-prakë. "Ambasada Gjermane në vitin 2017 dhe 2018 ika përpunuar 50.000, konkretisht gjithsej rreth 100000 kërkesa për viza. Ndër to ka kërkesa për qëndri-me afatshkurtra (turizëm, udhëtime afariste, etj.),sikurse edhe për qëndrime afatgjata (punësim, stu-dim, bashkim familjar etj.). Për vitin 2019 parashihetqë numri i kërkesave të përpunuara të sillet rreth ni-velit të periudhës krahasuese me vitet paraprake”,thuhet në përgjigjen e Ambasadës për “Zërin”. Përshkak të numrit të madh të aplikantëve edhe pritjetjanë shumë të gjata. Në Ambasadë pavarësisht sekanë rritur numrin e personelit përsëri është e pa-mundur të mënjanohen pritjet e gjata, për shkak tëkërkesave të mëdha për viza. “Ambasada Gjermanegjatë viteve të kaluara ka shtuar dukshëm personelinpër përpunimin e kërkesave për viza dhe do të punë-sojë edhe këtë vit personel në këtë seksion, mirëpokërkesa edhe më tej i tejkalon kapacitetet tona, ashtuqë kohërat e pritjes janë të pashmangshme”, thuhetnë përgjigjen e Ambasadës.

Në ndërtesën e Konsullatës eSerbisë në Vjenë gjatë natëspersona të panjohur kanëshkruar grafitin “UÇK” . Përshkak të këtij grafiti, Amba-sada e Serbisë ka kërkuar sh-timin e masave mbrojtëse nëpërfaqësitë konsullaro-di-plomatike serbe në Austri.Siç njofton agjencia serbe

lajmeve Tanjug , Serbialidhur me këtë i ka dërguarMPJ të Austrisë një notë ver-bale. "Kjo ngjarje sigurisht senuk do t’i ndihmojë dialogutSerbi-Kosovë për normalizi-min e marrëdhënieve” ështëshkruar ndër të tjera në këtënotë”, përcjellin medie tëBeogradit.

Deputetë që kërkohen nga drejtësia Janë 21 deputetë tëKuvendit të Kosovës tëcilët kanë lëndë të hapuranë prokurori dhe gjykatapër vepra të ndryshmepenale. Në ndërkohë, nga22 ministra që ka Qeveriae Kosovës, gjashtë prejtyre janë me aktakuza.Keqpërdorim i detyrës,përdorim të armëve dhendikime në punësimefamiljarë janë disa ngadyshimet që rëndojnëmbi deputetët dheministrat

“UÇK” në ndërtesën e Konsullatës së Serbisë në Vjenë

Shqiptarët fitojnë në Tuz, Nik Gjeloshaj kryetar

17GLOBIKoha, e martë, 5 mars 2019

"Idiotë të dobishëm" janë maj-tistët, kritikët e tij në Partitë Po-pullore Evropiane (PPE), theksoikryeministri i Hungarisë, ViktorOrbán, në një intervistë për ga-zetën gjermane "Welt am Sonn-tag". "Përderisa ata besojnë se pobëjnë një luftë shpirtërore, në faktpo u shërbejnë interesave të tëtjerëve, kundërshtarëve tanë”.Udhëheqësit e partive kryesore kri-stiandemokrate dhe konservatorekanë kërkuar këtë javë që partia eOrbanit, Fidesz të përjashtohetnga gjiri i familjes së Partive Po-pullore Evropiane. Edhe kandidatikryesor i PPE në zgjedhjet për Par-lamentin Evropian, të cilat zhvil-lohen në maj, politikani gjermanManfred Weber, ka mbështeturkëtë mundësi.

Orbani pranon se aktualishtkemi një "thyerje" në raportet gjer-mano-hungareze. Kjo ka ndodhur"për shkak të dallimeve në çështjen

e migracionit". Hungaria insistonqë "kombet të kenë të drejtën tëmbrohen; Gjermania ka një filo-zofi tjetër", pohon kryeministridjathtist hungarez. Orban men-don se kriza me refugjatët nuk kapërfunduar.

"Të gjitha ato që kemi përje-tuar në vitin 2015, do të përsëritenedhe më fuqishëm", pohon Organ.

Në vendet arabe dhe vendet mepopullatë me ngjyrë në Afrikë povazhdon të shtohet numri i ba-norëve. Së shpejti atje nuk do tëketë ushqime të mjaftueshme përtë gjithë. Hungaria megjithatëështë e vendosur që të mbrojë ku-fijtë ve vet. Orban në këtë kontestflet për një rregull të ri në politikëne migrimeve. Vendet duhet që këtë

"çështje t'ia marrin nga dora Ko-misionit Evropian". "Kërkohen me-toda, me të cilat mund të jetojmësë bashku, megjithë dallimet qëkemi".

Fushata e tij kontestuese përkëto zgjedhje dhe pankartatkundër komisionerit të BE Jean-Claude Juncker, sipas Orbanit, dotë përfundojnë nga mesi i marsit.Por njëkohësisht do të fillojë njëfushatë tjetër. "Në fazën e re të fu-shatës elektorale në pankarta do tëjetë - zoti Timmermans", theksoiOrban. Socialdemokrati Frans Tim-mermans është zëvendëspresi-dent i Komisionit Evropian të BE, ingarkuar për çështjet e drejtësisë.Në shtatorin e vitit të kaluar Parla-menti Evropian ka nisur një proce-durë kundër Hungarisë, për shkaktë shkeljes së vlerave elementareevropiane.

Ish-Presidenti amerikan, BillClinton në vitin 1997 ndaloi kërki-met për klonim të njeriut. Kurse,Kongresi i Shteteve të Bashkuara eka konsideruar miratimin e legji-slacionit për ndalimin e klonimit tënjerëzve. Mundësia për klonimine njeriut, doli kur shkencëtaret sko-ceze në Institutin Roslin krijuandelen e shumëpërfolur “Dolli” (gji-ni 385, 810-13, 1997), që rriti intere-sin dhe shqetësimin në gjithë

botën për shkak të komplikimevetë saj shkencore dhe etike. Bëma epërcaktuar nga revista Shkenca sirevolucioni i 1997-ës, gjithashtusolli pasiguri mbi kuptimin e ”klo-nimit” - një term mbrojtës i përdo-rur tradicionalisht nga shkencëta-ret për të përshkruar proceset endryshme për dyfishimin e mate-rialit biologjik. Mjekët nga Shoqa-ta Mjekësore Amerikanë dheshkencëtare nga Shoqata Ame-rikane për Avancimin e Shkencës

kanë botuar deklarata formale pu-blike duke kundërshtuar kloniminriprodhues human. Kongresi i Sh-teteve të Bashkuara e ka konside-ruar miratimin e legjislacionit përndalimin e klonimit të njerëzve.

Lidhur me joefikasitetin e klo-nimit të kafshëve vetëm një ose dypasardhës të gjallë për çdo 100 ek-sperimente dhe mungesat në kup-timin e plote të klonimit ri-prodhues, shumë shkencëtare dhemjekë këmbëngulin shumë fort se

do të që joetike të provohej të klo-nohej njeriu. Jo vetëm që shumicae përpjekjeve për klonimin e gji-tarëve dështojnë, por rreth 30 % ekloneve të lindur të gjalle janë tëprekur me sindromën e “pasardhë-sve me përmasa të mëdha” dhe ku-shte të tjera dobesuese.

Një numër i madh i kafshëvetë klonuara kanë ngordhur parakohe nga infeksionet dhe kom-plikimet e tjera. Te njëjtat proble-me duhet të priten në klonimin enjerëzve. Për me tepër, shkencëta-ret nuk e dinë si do të ndikonte klo-nimi në zhvillimin mendor. Ndër-sa intelekti dhe gjendjashpirtërore mund të mos jene aq tërëndësishme për një lope ose përnjë mi, ato janë vendimtare për zh-villimin e humaneve të shëndet-shëm. Me kaq shumë të panjohu-ra për klonimin riprodhues,përpjekja për të klonuar njeriunpër momentin konsiderohet fuqi-shëm e rrezikshme dhe epapërgjegjshme nga ana etike.

Arrestohetkryepeshkopi iKishës ukrainasenë KrimeZyrtarët e sigurisë së Rusisë kanëarrestuar kreun e Kishës Ortodok-se ukrainase në gadishullin e anek-suar të Krimesë, raporton CurrentTime. Ende nuk është e qartë ar-syeja e arrestimit. KryepeshkopiKliment është arrestuar në një sta-cion autobusësh në kryeqytetin eKrimesë, Simferopol, raportonrrjeti në gjuhën ruse i REL-it, Cur-rent Time. Kisha Ortodokse ukrai-nase përmes një komunikate kathënë se Kliment është dërguarstacionin policor të rajonit të Kyi-vit. Vetë Kliment ka konfirmuar ar-restimin e tij në një bisedë telefo-nike me agjencinë AFP. Ai ka thënëse policia nuk i ka treguar se pse eka ndaluar. Arrestimi i kreut të Ki-shës vjen disa javë pasi Kisha Orto-dokse në Ukrainë fitoi pavarësi,duke i dhënë fund kontrollit fetarmbi 330-vjeçar nga Rusia.

Nuk dështoiSamiti meKimin nëVietnamSamiti për çështjet bërthamorei presidentit amerikan, DonaldTrump me liderin e Koresë sëVeriut, Kim Jong-un, përfundoipa arritjen e një marrëveshjeje,megjithatë këshilltari i sigurisëkombëtare në Shtëpinë eBardhë, këtë nuk e konsideronsi një dështim. Në një pronon-cim të tij, John Bolton thotë sepamundësia e Trumpit për tëbindur Korenë e Veriut që të eli-minojë arsenalin bërthamorme kushte të pranueshme përShtetet e Bashkuara të Ame-rikës (SHBA) do të duhet të per-ceptohet si një “sukses i defi-nuar si qasje e presidentit që tëmbrojë dhe avancojë interesatkombëtare amerikane". Në pro-noncimin e tij për emisionin"Face the Nation" të televizio-nit amerikan CBS, ai tha se çë-shtja kryesore është nëse Ko-reja e Veriut është e gatshmetë pranojë atë të cilën Trump equajti "Marrëveshja e madhe",që është denuklearizimi.Trump ka bërë të ditur se Kimka këmbëngulur që SHBA-të tëheqin të gjitha sanksionet, porpa kërkuar që paraprakisht Ve-riu të eliminojë të gjithë arse-nalin e tij.

Presidenti amerikan DonaldTrump betohet se do ta luftojë mevendosmëri fantazmën e socializ-mit në Shtetet e Bashkuara të Ar-merikës. "Amerika nuk do tëshndërrohet kurrë në një vend so-cialist", theksoi Trumpi në një fja-lim dyorësh në takimin vjetor tëaktivistëve dhe parlamentarëvekonservatorë (CPAC) në Uashing-ton. "E ardhmja nuk i takon atyreqë besojnë tek socializmi", tha

Trump, i cili në këtë mënyrë iudrejtua politikës së demokratëveopozitarë. "E ardhmja i takon aty-re që besojnë tek liria". Trump thase demokratët me "synimet e tyreradikale të majta" duan ta shkatër-rojnë tërësisht ekonominë ame-rikane. "Por unë do t'ju mbroj", thaTrump para simpatizantëve të tij.Rruga më e sigurt për të evituarkëto "synime radikale", sipas Trum-pit, është e "rizgjedhja e tij për pre-

sident, në zgjedhjet e vitit 2020".Trump u ankua sërish për "gjue-tinë e shtrigave" kundër tij. Aipohon se nuk ka pasur kurrfarëmarrëveshjesh sekrete me Rusinë,në prag të zgjedhjeve të vitit 2016.Por demokratët nuk duan ta kup-tojnë këtë. "Këta njerëz janë të së-murë", tha Trump. Ai pohon se ngashkollat e larta amerikane do tëkërkojë që të garantojnë "lirinë eshprehjes". Ai tha se së shpejti do

të nënshkruajë një urdhër, me tëcilin shkollat e larta detyrohen qëtë garantojnë këtë liri, nëse duantë kenë mbështetjen financiare tështetit.

Kur Clintoni ndaloi klonimin e njeriutNjë numër i madh ikafshëve të klonuarakanë ngordhur parakohe nga infeksionetdhe komplikimet etjera. Te njëjtatprobleme duhet tëpriten në klonimin enjerëzve. Për me tepër,shkencëtaret nuk e dinësi do të ndikonteklonimi në zhvilliminmendor

Trumpi që tani filloi fushatën elektorale

ORBANI ME AKUZA TË RËNDA NDAJ PPE-së

"Idiotët e dobishëm" të Parlamentit Evropian

Kryeministri i Hungarisë,Viktor Orban akuzonrëndë kritikët e tij në PPE.Ai i quan ata "idiotë" dheparalajmëron vazhdimine politikës së tij tëderitanishme

18 LIFESTYLEKoha, e martë, 5 mars 2019

Shpesh e dimë që kemiëndërruar, pa e ditur se çfarë;fakti që ëndrrat mund të har-rohen është kaq i njohur për ne,saqë nuk shohim kurrfarë absur-diteti në mundësinë që natën tëkemi ëndërruar dhe në mëngjestë mos jemi të ndërgjegjshëmpër atë çka kemi ëndërruar, apoedhe të vetë faktit që kemiëndërruar. Nga ana tjetër, ndodhndonjëherë që ëndrrat të shfa-qin një ngulmim të jashtëzakon-shëm në kujtesë. Ja çfarë shk-ruan Frojdi tek “Interpretimi iëndrrave”. “Mes pacientëve të mikam analizuar ëndrra që i kishinparë 25 apo edhe më shumë vjetmë parë; edhe unë vetë kujtojnjë ëndërr të 37 viteve më parë,që megjithatë më është më efreskët se kurrë në kujtesë. Egjithë kjo është mjaft e çuditsh-me dhe jo përnjëherë e kuptue-shme. Në radhë të parë, tërëshkaqet që shkaktojnë harrimnë jetën e zgjimit, çojnë edhe nëharrimin e ëndrrave. Kur jemizgjuar, harrojmë rregullisht emenjëherë ndijime e percepti-me të panumërta, sepse ishinfort të dobëta apo ngaqë eksiti-mi mendor që i pasonte ishteshumë i lehtë. E njëjta gjë vlenedhe për shumë imazhe onirike;

harrohen sepse janë shumë tëdobëta, ndërkohë që imazhetmë të forta që janë pranë tyre,arrijnë të kujtohen.

Sidoqoftë, faktori intensitetsigurisht që nuk është i mjaftue-shëm në vetvete për të përcak-tuar kujtimin apo jo të njëimazhi onirik. Strümpell – siedhe autorë të tjerë (Calkins,1893) – e pranon se shpesh har-rojmë imazhe onirike që ishinshumë të gjalla, teksa mbajmënë kujtesë një numër të madhimazhesh të turbullta e pa kup-tim. Për më tepër, kur jemizgjuar, jemi të prirur ta harrojmëme lehtësi një ngjarje që veri-fikohet vetëm një herë dhe tëkujtojmë me më lehtësi atë qëmund të perceptohet në mënyrëtë përsëritur. Por pjesa më emadhe e imazheve onirike janëpërvoja unike; kjo karakteristikëdo të kontribuojë paanësisht përtë na bërë t’i harrojmë gjithë ën-drrat njësoj. Por është me rëndë-si shumë më të madhe një shkaki tretë harrese. Me qëllim qëndijimet, idetë, mendimet e kë-

shtu me radhë, të arrijnë njëfarëniveli ndjeshmërie që tëmbahen mend, është thelbësoreqë të mos mbeten të izoluara,por të shfaqen në grupe apo ba-shkëlidhje të përshtatshme.

Nëse një vjershë e shkurtërndahet në fjalët e saj përbërësee këto përzihen njëra me tjetrën,ato bëhen shumë të vështira përt’u mbajtur mend. “Sikur fjalëttë parashtroheshin drejt dhe tëviheshin sipas një rregulli logjik,njëra fjalë do të ndihmonte tje-trën dhe tërësia, e pajisur kështume kuptim, do të ishte lehtësishte kujtueshme për një kohë tëgjatë. Në përgjithësi është po aqe vështirë dhe e pazakontë tëkujtosh diçka kontradiktore, saç ‘është të kujtosh atë që ështëkonfuze dhe e çrregullt” (Strüm-pell).

Në përgjithësi ëndrra është eprivuar nga rregulli dhe kupti-mi. Përbërësit e ëndrrës nuk ikanë ato cilësi që do ta bënin tëmundur kujtimin e tyre, ndajdhe harrohen, sepse, si rregull,një çast më vonë ato

shpërbëhen. Megjithatë, Rade-stock mbështet idenë se ëndrratmë të çuditshme kujtohen mëmirë dhe kjo, duhet pranuar, nukpërkon me atë çka është thënëderi tani. Një tjetër faktor që çonndoshta në harresën e ëndrraveështë interesi i pakët që kanënjerëzit për ëndrrat e veta. Kush-do që u kushton vëmendje ëndr-rave për një periudhë të caktuarkohe, ashtu si kërkuesit shken-corë, do të shohë më shumë ën-drra se zakonisht, çka do të thotëqë i mban mend ëndrrat me mëshumë lehtësi e shpeshtësi. Pasgjithë këtyre arsyeve të favorsh-me për harresën e ëndrrave,është vërtet e çuditshme, që ar-rijnë të ruhen në kujtesë kaqshumë ëndrra. Por kujtimi i ën-drrave në përgjithësi mbetet izbuluar para një kundërshtimi,që ia ul pashmangshmërishtvlerën para opinionit kritik.Meqë një pjesë kaq e madhe eëndrrës humbet krejtësisht, nukmund të mos dyshojmë se kujte-sa jonë e falsifikon atë çka mbe-tet prej saj.

Supozohej të bënin tëkundërtën, por mediat sociale si“Twitter”, “Facebook” apo “Pintere-st”, po bëjnë që gjithnjë e mëshumë njerëzit të ndjehen të vet-muar. Sipas psikologëve ame-rikanë, që kanë hartuar një raportmbi këtë temë, më shumë se dyorë qëndrimi në mediat sociale nëditë, dyfishojnë shanset që një per-son të përjetojë izolimin social. Ra-porti pretendon se ekspozimi ndajpërfaqësimeve ideale të jetëve tëpersonave të tjerë, mund të shkak-tojë ndjenja zilie.

Studimi po ashtu, është nda-lur edhe tek përdoruesit e “Insta-gram”-it, “Snapchat”-it dhe “Tum-blr”. “Ne nuk e dimë ende se kush

vjen e para, përdorimi i medias so-ciale apo izolimi social i percep-tuar”, thonë autorët, por është emundur sipas tyre që të rinjtë, qëfillimisht ndjehen të izoluar sho-qërisht, t’i kthehen medias sociale.Ose, mund të ndodhë që përdorimii tepruar i medias sociale prej tyretë çojë në ndjenjën e izolimit ngabota reale. Teoritë në raport sugje-rojnë se sa më shumë kohë që njëperson kalon online, aq më pakkohë mbetet për ndërveprimin nëbotën reale. Përdoruesit mund tëushqejnë po ashtu ndjenjat epërjashtimit, për shembull nësejanë duke parë foto të miqve qëkënaqen në një event në të cilinata nuk janë ftuar.

Ekipi i kërkuesve ka anketuarrreth 2 mijë të rritur, të moshavenga 19 deri në 32 vjeç për përdori-min e medias sociale. Sipas tyre,ky raport është i rëndësishëm përstudimin e problemeve të shënde-tit mendor dhe izolimit social qëjanë në nivele epidemike mes tërriturve.

Ne jemi krijesa sociale, por jetamoderne po tenton të na ndajë nëvend që të na bashkojë, thonëkërkuesit. Pavarësisht se mund tëduket sikur media sociale përbënnjë mundësi për të mbushur bo-shllëkun social, ky studim sugje-ron se ajo mund të mos jetëzgjidhja për të cilën njerëzit shpre-sojnë.

Duhani dovrasë 2 mlnnjerëz mëshumëDuhanpirja dhe efektet anësore tëshkaktuara prej saj i kanë kushtuarekonomisë globale më shumë se njëtrilion dollarë në vit, e deri në vitin2030 do të vrasë dy milionë njerëz mëshumë sesa tani. Në këtë përfundim kaarritur një studim i Organizatës Botë-rore të Shëndetësisë dhe i QendrësKombëtare të Kancerit në SHBA. Ko-stoja tejkalon ndjeshëm të ardhuratglobale nga taksat e duhanit, që sipasOBSH-së kapën vlerat e 269 miliardëdollarëve në vitet 2013-2014.“Raporti është i rëndësishëm në tëpaktën dy drejtime. Ai nxjerr në pah sekostot ekonomike të duhanpirjes janëmë shumë se një trilion dollarë çdo vit,ndërsa viktimat që aktualisht janë 6milionë do të rriten në 8 milionë në vi-tin 2030”, tha Jermiah Paul, përfaqë-sues i OBSH-së. Raporti prej 688 faqe-sh thekson se kostot ekonomike pritettë rriten edhe më shumë, e pavarësishtfaktit se qeveritë kanë mjetet për të re-duktuar duhanpirjen dhe vdekjet eshkaktuara prej saj, nuk i kanë përdo-rur siç duhet ato. Mes politikave të liradhe efikase përfshihen rritja e taksavedhe çmimit të cigareve, ndalimi i kom-panive të marketingut të duhanit dheilustrimi figurativ i dëmeve të shkak-tuara nga duhanpirja. Sipas studimit,rreth 80 për qind e duhanpirësve je-tojnë në vende me të ardhura të ulëtae të mesme, e pavarësisht rënies sënumrit të shitjeve në disa vende,duhanpirësit në botë janë shtuar.

Mediat sociale po thellojnë vetminë

Pse harrohenëndrrat pas zgjimit?

Është proverbial faktiqë ëndrrat në mëngjesavullojnë. Natyrisht, atomund të kujtohen;sepse ëndrrat i njohimnga kujtimi që nambetet prej tyre paszgjimit. Por shpeshkemi përshtypjen seëndrra na kujtohetvetëm pjesërisht dhe senatën ajo ishte më egjatë. Mund të vërehetpo ashtu se kujtimi i njëëndrre, ende i gjallë nëmëngjes, gjatë ditës dotë davaritet, duke lënëvetëm ca mbetje të saj

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Elif Elmas nëshitje, Lester gati30 milionë euroShkup, 4 mars - Mesfushori i Fe-nerbahçes, Elif Elmas do të jetë nëlistën e transferimeve gjatë verës,vetëm pas 2 vitesh qëndrimi teskuadra turke, ku zbarkoi ngaskuadra e Rabotniçkit. Trajner iFenerbahçes , Ersun Junal, kadhënë dritë jeshile për shitjen eElif Elmasit, pasi që drejtuesit eklubit turk dëshirojnë të krijojnënjë ekip më kompetitive për vitine ardhshëm. Ditë më parë mediatangleze përcollën lajmin se Leste-ri me trajnerin e ri, BrendanRoxhers janë gati të ofrojnë 30 mi-lion euro për Elif Elmasin. Ndry-she skuadra turke pagoi njëshumë të vogël Rabotniçkit, ndër-sa tani mund të përfitojë milionanga shitja e Elif Elmasit.

Për çfarë duhetVAR-i nëse nukpërdoret!?

Elseid Hysaj ka komentuar nëzonën miks ndeshjen me Juventu-sin, që u kushtëzua që në pjesën eparë nga një episod, që ka hapurdiskutime. Sipas mbrojtësit shqip-tar, kryesori duhet të kishte thirrurnë ndihmë varin, pasi, sipas tij,Meret nuk e ka prekur Ronaldon.“Pa kartonin e kuq të Meret, mesiguri ndeshja do të kishte shkuarmë mirë për ne. E dimë të gjithëqë rregullorja thotë se nësekundërshtari nuk e arrin topin,nuk mund të ketë karton të kuq.Arbitri duhet të kishte kërkuar qëtë shiheshin pamjet. Nuk e bëridhe kushtëzoi të gjithë ndeshjenme vendimin e tij.” Europa Lea-gue: Sigurisht që edhe EuropaLeague është një objektiv shumëi rëndësishëm për ne. Tani duhettë përqendrohemi te ndeshje eradhës me Salzbourgun, pastajduhet të shohim ndeshje pas nde-shje se ku do të arrijmë në SerinëA. 16 pikë diferencë me Juven: Nëfushë nuk dallohet kjo diferencëqë është në klasifikim. Në pjesëne dytë kemi luajtur vetëm ne. Jemitë hidhëruar që nuk arritëm tëshënonim më shumë. Sistemi“VAR”: Nuk ka kuptim ta kesh si-stemin “VAR” nëse gjyqtarët nëfushë nuk e përdorin.

19SPORTKoha, e martë, 5 mars 2019

Shkup, 4 mars - Kuqezinjtë kthehente fitorja dhe barazimit të xhirossë shkuar me Makedonija Gj.P. ipërgjigjen me fitore bindëse 3:0kundër Bellasicës. Skuadra ngaStrumica ishte e aftë të rezistojëvetëm në 45 minutat e para, pasinë të dytën Shkëndija gjeti tre golame anë të Eminit, A. Ibraimit dheImerit. Trajneri Qatip Osmani kavlerësuar performansën e skua-drës, ndërsa potencon se ështëshumë e pritshme që çdo kundër-shtar në duelet me kuqezinjtë tëhynë me motive të shtuara. “Duhettë jemi të kënaqur me tre pikët e fi-tuara edhe pse rezultati bindës tre-gon se e kishim të lehtë. Porpërkundrazi, nuk ishte aspak e til-lë dhe duhet të kemi parasysh se

Shkëndija të gjitha ndeshjet do t’iketë kështu të vështira për shkak semotivimi i kundërshtarëve ndajneve është më i madh. Për këtëduhet të jemi të përgatitur psiqiki-sht dhe fizikisht. Ne pritshim takemi të vështirë pa marrë parasy-sh se Bellasica gjendet në pjesën eposhtme të klasifikimit. Por në

fund ne morëm fitore bindëse dheshpresoj të mbajmë këtë ritëmedhe në ndeshjet në vazhdim”,thotë trajneri Osmani. Për dallimnga dy takimet paraprake, kundërBellasicës në formacionin startueskishte tre ndryshime. Junior, Bojkudhe Nafiu ishin titullarë, ndërsa nëpankinë u gjetën A. Ibraimi, Fazli

dhe Totre. “Sot ne ishim edhe tëobliguar të bëjmë ndryshime nëskuadër për shkak se kishim loj-tarë që ishin me virozë. Disa loj-tarë u detyruam t’i lëmë nëpankinë, si që është Agim Ibraimi icili këto ditë ishte me tempera-turë”, tha trajneri kuqezi. Fitorja e14 sezonale për kuqezinjtë në kom-binim me humbjen e AkademiaPandevit bën që kuqezinjtë tëzgjerojnë në 9 pikë diferencën meskuadrën e vendit të dytë në ta-belë, që tashmë sërish është Var-dari. “Mendoj se ne duhet të kon-centrohemi në ndeshjet tona, tëfitojmë në vazhdimësi. Për nepunë më e sigurt është të fitojmëndeshjet tona dhe mos të bazohe-mi te kundërshtarët. Gjithsesi navjen mirë kur rezultatet e rivalëvena shkojnë në favorin tonë”, për-fundoi tekniku Qatip Osmani, i cilinë ndeshjen e radhës me Shkupinpër shkak të pesë kartonëve nukdo të mund të llogarisë në shërbi-met e kapitenit Armend Alimi dhembrojtësit të djathtë Mevlan Mu-rati.

Shkup, 4 mars - Skuadra e FC Shku-pi ka vazhduar me serinë pozitivenë Ligën e Parë të Maqedonisë sëVeriut, duke shënuar dhe fitoren edytë në sezonin pranveror, kësajradhe viktimë e bardhekaltërveishte ekipi i Akademija Pandev qëu mund në Strumicë me rezulta-tin 2:0. Edhe kjo ndeshje ka treguarse ekipi i ri, i udhëhequr nga strate-gu Umit Karan nga ndeshja në nde-shje po merr formën e duhur, ndër-sa Shkupi mbetet i pamposhturtani më tetë ndeshje, apo më mirëthënë që nga nëntori i vitit 2018.Padyshim se merita për këtë sukseska i gjithë ekipi, por në veçantiduhet të përmendet edhe puna estafit të trajnerëve me në krye UmitKaran. Për ndeshjen e fundit ka fo-lur trajneri turk i Shkupit Karan, icili mes tjerash ka thënë se e dinteqë nuk do të jetë ndeshje e lehtë,por skuadra u tregua kompaktedhe të gjithë së bashku si familje,arritën suksesin e radhës. “Fillimi-sht duhet të kesh besim, ndërsa

unë kam besim tek lojtarët e mi,ndërsa edhe ata besojnë në vetve-ten. Nuk ishte lehtë aspak që të ar-rijmë në këtë pikë gjatë kësaj pjesetë sezonit, por jam i kënaqur pasiqë kam lojtarë me karakter të mirëdhe me zemër të madhe. E kishimparasysh se nuk do të jetë lehtë tëfitosh kundër Akademija Pande-vit, por ne si nja skuadër kompaktendihmuam njëri tjetrin që na bënëtë jemi një ekip si familje. Ishtendeshje shumë e rëndësishme përne, ndërsa për tri pikët e fituara duatë falënderoj të gjithë futbollistët emi dhe shpresoj që të vazhdojnëkështu. Respekt për të gjithë”, ështëshprehur Karan. FC Shkupi në trindeshjet e para të sezonit pranve-ror ka dy fitore (Shkupi vs Pobeda3:0 dhe Akademija Pandev vsShkupi 0:2, ndërsa barazoi në Kra-tovë me Sileksin 2:2). Skuadra eShkupit ndeshjen e radhës e luannë cilësinë e nikoqirit në Çair, kurme 10 Mars takohet me liderin etabelës, ekipin e Shkëndijës.

Challandes është shumë i lum-tur me skuadrën që ka krijuar teKosova, me të cilën fitoi Grupin nëLigën e Kombeve duke bërë para-qitje fantastike dhe janë vetëm dyndeshje larg kualifikimit në Euro2020. Trajneri i Kombëtares së Ko-sovës, Bernard Challandes, në njëintervistë për Super Sport Kosova,ka folur për punën 1 vjeçare me“Dardanët”, kualifikimin historiknë Ligën e Kombeve dhe të ardh-men. Është bërë një vit kur Chal-landes u ul në stolin e Kosovës dheqë atëherë, “Dardanët” nuk dinëçfarë është humbja. 66 vjeçari uemërua trajner i Kosovës më 2mars të vitit 2018 dhe që ngaatëherë ka zhvilluar 9 ndeshje zyr-tare e miqësore ku ka shënuar 7 fi-tore dhe 2 barazime. Golaverazhii ‘Dardanëve’ është thjesht fanta-stike nën urdhërat e Challandes,

21 gola të shënuar dhe vetëm 2 tëpësuar. Është data e largët 9 tetori vitit 2017 kur “Dardanët” pësuanhumbjen e fundit, pra më shumëse një vit, kur në stol ishte ish-traj-neri, Albert Bunjaku. Challandes,për Super Sport, e vlerëson si njëarritje të jashtëzakonshme punën1-vjeçare me “Dardanët”. “Kishimsynim të fitojmë grupin në Ligën eKombeve dhe ia kemi dal”, thaChallandes. “Jam i kënaqur mepunën e ekipit, stafit dhe të gjithë-ve. Jam i befasuar me përparimin eekipit, synimi ka qenë të krijojmënjë ekip luftarak që do të luftonimpër njëri-tjetrin dhe ia kemi arritqëllimit”. “A do të jem gjatë traj-ner i Kosovës? Nuk mendoj shumëpër të ardhmen, jam i vjetër dhenuk më kanë mbetur shumë vite”.“Euro 2020? Kemi mundësi që për-mes Ligës së Kombeve të shkojmënë Evropian, kemi edhe kualifiki-me, edhe pse do të jetë e vështirë,është një tjetër garë. Por, pas ar-ritjes në Nations League, jemi dyfitore larg për të realizuar ëndrrën,që të marrim pjesë në Kampiona-tin Evropian. Miqësorja me Dani-markën? Do të jetë e rëndësishmepër t’u përgatitur për Bullgarinë.Por, mos prisni shumë ndryshime.Rezultati i ndeshjes me Dani-markën do të jetë i rëndësishëmpër atë që vjen më pas”, ka thek-suar Challandes.

Osmani: Fitore bindëse,por s’ishte e lehtë

“Duhet të jemi tëkënaqur me tre pikët efituara edhe pserezultati bindës tregonse e kishim të lehtë. Porpërkundrazi, nuk ishteaspak e tillë dhe duhettë kemi parasysh seShkëndija të gjithandeshjet do t’i ketëkështu të vështira përshkak se motivimi ikundërshtarëve ndajneve është më i madh”,ka deklaruar Osmani

Challandes: Dy ndeshje nandajnë nga ëndrra

Karan: Të vazhdojnë kështu////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

20 SPORTKoha, e martë, 5 mars 2019

Urgjentisht shitet shtëpi në rr. Pere Toshev nr. 30 - Xhon Kenedi, Shkup me sipërfaqeprej 140 m2 oborr dhe 116m2 objekt banimi. Kontakt telefoni 072/643 093

Në bazë të nenit 17 paragrafi 1 të Rregullores për mënyrën e realizimit të ekskursioneve të nxënësve dhe aktiviteteve tjera të lira për nxënësit e shkollave fillore nr.19-2250/1 të datës 05.03.2013 nga MASH, Shkolla fillore "Rajko Zhinzifov" Shkup-Çair publikon:

SHPALLJE PUBLIKE

për realizim të ekskursioneve për vitin shkollor 2018/2019 SHF "Rajko Zhinzifov" - Shkup, rr. "Metodija Mitevski" pn, tel.2621-458, organizon ekskursione dhe aktivitete tjera të lira për nxënësit e vitit shkollor 2018/2019 sipas Programeve për aktivitetet e theksuara. Ftohen ofertuesit e interesuar të parashtrojnë oferta sipas dokumentacionit që mund të tërhiqet në shkollën ose dërgoni një porosi në e-mail adresën rajkozinzifov@hotmail.com me kërkesë për parashtrim të ofertës, çdo ditë pune nga ora 09:00 - 15:00 te sekretari i shkollës. Shpallja është e hapur 5 ditë nga dita e publikimit.

SHF" Rajko Zhinzifov" Shkup - Çair

Shesim tokë ndërtimi - 9000m2Në Komunën kadastrale Zllokuqani, në afërsi të vendit të paraparë

për ndërtimin e Qendrës së re klinike, shesim tokë ndërtimi mesipërfaqe prej 9.000 m2.

Tel. 071/372-215 & 078/243-583

U luajtën 8 ndeshje në NBA, kupa dyshim me interesantja ishte ajoe “TD Garden” mes Boston Celticsdhe Houston Rockets. E kush tjetërveç James Harden do të ishte prota-gonisti absolut i sfidës me plot 42pikë në suksesin 104-115 të teksanë-ve pikërisht në parketin e Celtics.Statistikave tashmë normale tëHarden u shtohen 32 pikët e EricGordon dhe 12 asistet e Chris Paul.

Për Rockets kjo ishte fitorja e pestëradhazi dhe e 38-ta sezonale. Në“Spectrum Center” të Charlotte, Po-tland Trail Blazers iu imponuanvendasve 108-118, falë lojës së mirëtë Hood dhe Nurkic, respektivishtme 27 dhe 26 pikë, ndërsa për Hor-nets nuk mjaftuan 23 pikët e JeremyLamb apo “double-double” i KembaWalker (18 pikë e 12 asiste). Në “Che-sapeake Energy Arena” arrin të

triumfojë Oklahoma City Thunderndaj Memphis Grizzlies me rezul-tatin 99-95. Ndeshje e mirë për Rus-sell Westbrook, që shënoi 22 pikë, indihmuar edhe nga Schroeder me17 pikë, ndërsa për Grizzlies nukmjaftoi paraqitja mbresëlënëse eBradley-t, që realizoi në total 27 pikë.Ndërsa në “Quicken Loans Arena”Cleveland Cavaliers iu imponuan107-93 Orlando Magic, falë lidershi-

pit të Jordan Clarkson, që shënoi 18pikë, dhe “double-double” të KevinLove: 16 pikë dhe 14 asiste. E pavlef-shme performanca e Nikola Vuce-vis, që shënoi plot 28 pikë dhe kon-trolloi 13 topa për Magic. Fitore nëkohën e shtesë e Detroit Pistons 112-107 ndaj Toronto Raptors. 35 pikërealizoi Kyle Lowry për kanadezët,por morën më shumë vlerë 27 pikëte Blake Griffin të Pistons.

Pau Gasol ubashkohetBucksPau Gasol, i cili para dyditësh prishi kontratën meSan Antonio Spurs paspakënaqësive për minutate luajtura, ka zyrtarizuarkalimin e tij te MilwaukeeBucks. Basketbollistispanjoll do të luajë tashmëpër ekipin më të mirë tëNBA për momentin, që ka48 fitore dhe vetëm 15humbje sezonale. Në skua-drën ku luan edhe GiannisAntetokounmpo, Gasolmund të plotësojë dëshirëne tij për të patur më shumëminuta, por edhe për të luf-tuar për unazën e tretë tëkampionit në NBA (2 i ka fi-tuar me Lakers). MilwaukeeBucks është skuadra e pe-stë me të cilën do të luajëPau Gasol në SHBA. Mëparë ka luajtur përMemphis Grizzlies, Los An-geles Lakers, Chicago Bullsdhe San Antonio Spurs.

Gara e Çmimit të Madh tëMeksikës në Formula 1 rrezikon tëdalë nga Botërori i vitit 2020. Qe-veria meksikane ka marrë vendi-min që buxhetin që ajo ka vënëçdo vit në dispozocion për garën eautomobilizimit nga viti tjetër tashpenzojë për ndërtimin e njëhekurudhe në juglindje të këtijvendi. Kjo ka prishur disi planet e

Formula 1, që humbet një nga pi-stat e reja dhe moderne, që kishteedhe numrin më të madh tëtifozëve. Çka do të thotë që organi-zatorët e garës së Meksikës ta-shmë duhet të gjejnë vetë njëbuxhet të majftueshëm për tëbërë të mundur vijin e kësaj gare.Këtë sezon gara nuk rrezikon anul-limin, pasi buxheti është i garan-

tuar. Për momentin, organizatorëtkanë kthyer pas kërkesat publici-tare për garën e vitit 2020, si masëmbrojtëse deri sa të garantojnëbuxhetin. Gara e Formula 1 nëMeksikë u rikthye pas 13 viteshmungesë në vitin 2015, një pistë ere dhe molderne, që çdo vit ka ven-dosur rekorde shikueshmërie.Fansat kanë qenë të shumtë, një

pistë ku është vendosur 2 herë ti-tulli kampion për pilotë në sezo-net e fundit. në Formula 1 garon

edhe një pilot meksikan, SergioPerez, që shpreson që situata tëndryshojë deri vitin tjetër.

E ardhmja e Roger Federer vijon të jetë njëenigmë si për tenistin ashtu dhe fansat e tij. Kjombetet një nga pyetjet e shpeshta që i drejtohettenistit zviceran, që ditën e shtunë arriti kuotëne 100 trofeve në karrierën e tij. Federer, fitues i 20grand slam në karrierë, një rekord, tha: “Kam 20vjet që luaj tenis. E kam dashur dhe e dua çdominutë që kam luajtur në fushë në karrierën

time”. “Kam kaluar edhe momente të vështiranë karrierën time, por ia kam dalë mbanë. Pasi tëtërhiqem nga sporti nuk më intereson shumëse çdo të ndodhë me tenisin, se kush do të fitojë.Gjithsesi, jam i sigurt se do të dalë një yll i ri qëdo të jetë idhulli i ri i fansave. Do të ketë emra tërinj që do të fitojnë turnetë, ndaj nuk keni përsetë shqetësoheni”, shprehet më tej Federer.

F1 në kaos, gara me më shumë tifozërrezikon të largohet nga Botërori

Publicitet

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Federer: Nuk më intereson se çdo të ndodhë me tenisin pas asaj dite////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

NBA

James Harden vijon të magjepsëHouston ka triumfuar115-104 ndaj Bostonnë fushën e këtij tëfundit, ndeshje edominuar nga ekipiteksan. Një tjetërndeshje ejashtëzakonshme eJames Harden, qërealizoi 42 pikë,mbështetur edhe ngaGordon me 32 pikë

21SPORTKoha, e martë, 5 mars 2019

Me vetëm nëntë ndeshje tëmbetura për t’u luajtur, Manche-ster City është kthyer në vendin eparë të Premier League. Kuotimimë i fundit i kompanive të bastevenë ishull i sheh “qytetarët” më afërtitullit se Liverpool.“Bet365” i sheh të besuarit e Pep

Guardiolës si favoritë për të mbroj-tur kurorën në garën e brendshme,duke i kuotuar ata me 4/11 (1.36);përpara “Reds”, që tani kanë koe-fiçentë të tillë: 11/5 (3.20). Pra, Li-verpool, bashkë me humbjen ekreut, ka humbur edhe “mbësh-

tetjen” e parashikimeve të “book-makers” në Angli, që shohin seskuadra e Jurgen Klopp do t’i japëfund pritjes 29-vjeçare për titullin.Kampionët në fuqi mposhtën 1-0Bournemouth të shtunën, ndërsaLiverpool nuk ishte në gjendje tëmbante ritmin ndaj Evertonit, njëditë më vonë. Barazimi pa gol i spo-stoi në vendin e dytë “Reds”. Moha-med Salah humbi dy shanset mëtë mira, duke bërë që të tijtë të dil-nin vetëm me një pikë nga derbi i“Merseyside” i së dielës në “Goodi-son Park”. Egjiptiani ka regjistruar

tashmë tri ndeshje në Premier Lea-gue pa shënuar gol, çka ndodh përherë të parë që nga transferimi i tijnë “Anfield”. Ndërkohë që të besua-rit e Klopp kanë humbur vetëm njëherë në këtë kampionat, barazimi0-0 ishte frenimi i katërt në gjashtëndeshjet e fundit të Liverpool, çka isheh “qytetarët” me një pikë mëshumë në klasifikimin aktual. Ste-ve Freeth i “Bet365” ka thënë: "Ever-ton mund të mos e ketë përfunduarpritjen e gjatë për një fitore ndajLiverpool, por ky i fundit ka lënë dypikë në një fazë vitale të sezonit".

Pas rikthimit në vendin e parë,Manchester City do të ketë mundë-sinë të ruajë kryesimin, teksa do tëluajë kundër Watford të shtunënnë mbrëmje, ndërsa Liverpool dotë kthehet në veprim të dielën pa-sdite, kundër Burnley, në “Anfield”.Ndërsa shanset janë zhvendosurnë favor të kampionëve në fuqi, tëdyja skuadrat kanë disa teste të vë-shtira për t'u përballur gjatë garëssë mbetur. Rezultatet e tyre në Pre-mier League mund të ndërthurenedhe me prioritetet e tjera euro-piane.

Pas një periudhe të gjatë rrahjeidesh, reflektimesh dhe vlerësime-sh, Interi dhe Milani kanë rënë për-fundimisht dakord për të shemburstadiumin mitik të “San Siros” dhendërtimin e një impianti të ri mo-dern. Lajmin e publikon e përdit-shmja italiane “La Repubblica”, si-pas të cilës kuqezinjtë e Milanitnuk e kanë menduar dy herë dhë-nien e dakordësisë dhe pak mëvonë ka ardhur dhe përgjigja pozi-tive e zikaltërve të Interit. Projekti

ambicioz flet për një stadium të rime një kapacitet prej 60 mijë ven-desh dhe që do të përfshijë edheterritorin e dedikuar aktualishtparkimit. Kosto e stadiumit të fletpër një buxhet prej 600 milionëeurosh, ndërkohë që ideja e finan-cimit te një pjesë edhe te të ardhu-rat që gjenerojnë të drejtat e emritme një vlerë prej 25 milionë euro-sh në vit. Në këtë mënyrë, stadiumihistorik i “San Siros” do të shem-bet për të rilindur mbi rrënojat e tij

si një prej impianteve më modernënë Europë. Punimet nuk do të nisinmenjëherë në fushën e stadiumitaktual, për të mos ndikuar në nde-shjet e parashikuara në kalendar tëInterit dhe Milanit. Me dy prejskuadrave të mëdha të Serisë A, qësynojnë rikthimin e shpejtë në ni-velet më të larta të futbollit euro-pian, impianti i ri është hapi i parëdhe i rëndësishëm në këtë drejtim,siç tregon edhe rasti i kampionëvetë fuqi të Italisë.

Juventusi vijon një trajektoreëndrrash me sytë drejt trofeut të35-të kampion në historinë e“Zonjës së Vjetër”: i teti radhazi përbardhezinjtë, që duket se janë futurnë një cikël suksesi të pashterue-shëm. Me fitoren e fundit të shë-nuar në shtëpinë e napolitanëve,klubi torinez thelloi në plus 16 pikëdistancën nga ndjekësit e kaltër.Një avantazh i tillë, i arritur pas 26javëve të kampionatit, shënohej nëSerinë A vetëm në sezonin2006/2007, pra 12 vjet më parë, kurnë krye të tabelës së klasifikimitshiheshin dominuese Inter dheRoma. Janë të shumta rekordet e

këtij Juvnetusi të Allegrit, që kërkontë arrijë akoma më shumë. Në “SanPaolo” torinezët shënuan një tjetërstatistikë pozitive në Serinë A,

duke e çuar në 26 numrin e tran-sfertave pa pësuar asnjë disfatë,ndërkohë që rekordin absolut nëkëtë kontekst e mban Milani i Ca-

pellos me 38 transferta pa asnjëhumbje gjatë edicioneve 1991 -1993. Për më tepër, “Zonja e Vjetër”mund ta mbyllë eicionin pa pësuardisfatë në Serinë A, si Juvja e sezo-nit 2011/2012, Milani i 1991/1992dhe akoma më larg Perugia në edi-cionin 1978/1979. Me 72 pikë tëgrumbulluara dhe 36 të tjera endenë lojë, pra përkatësisht edhe me 12sfida për t’u zhvilluar, gjigantët eSerisë A mund ta mbyllnin këtë edi-cion me 108 pikë, duke vendosurkështu një rekord të ri për SerinëA, me primatin që aktualisht i mbe-tet Juventusit të Contes me sukse-sin e 102 pikëve në 2013/2014.

Neymar:Mbappe,shumë shpejtnjë ndër më tëmirët ehistorisëNeymar nuk ka asnjë dyshim:Kylian Mbappe shumë shpejtdo të shndërrohet në një prejlojtarëve më të mirë të histori-së së futbollit. Neymar, i cili poshërohet nga një lëndim nëshputën e këmbës, në një in-tervistë për transmetuesinbrazilian “Globo” deklaroi:“Marrëdhënia që kam me tëështë më e mira e mundshme,brenda dhe jashtë fushës. Unëe quaj “djali i artë”. Ai është njëdjalë për të cilin kam dashurishumë të veçantë. Nuk kamdyshime, Kylian do të bëhetnjë nga lojtarët më të mirë nëhistorinë e futbollit. Përpiqemta ndihmoj në mënyrën më tëmirë të mundshme. Për çdogjë që ndeshim në stërvitje,ose në lojë, unë bisedoj me të,ose ai vjen për të folur memua. Eshtë sikur të jemi vël-lezër. Ne nuk e kemi zili njëri-tjetrin”. Vlerësimi i Neymarpër Mbappe vjen pas komen-teve në lidhje me të ardhmene tij, diçka që dhe për atë vetëmbetet e pasigurt: “Askushnuk e di të ardhmen”. Talentifrancez ka shkëlqyer që ngatransferimi te PSG në vitin2017, pasi fitoi titullin me Mo-naco. 20-vjeçari ka shënuar 50gola në të gjitha garat mePSG. Mbappe ka fituar njëmedalje të Kupës së Botës dhedy tituj të Ligue 1 , si dhe “Cou-pe de France” e “Coupe de la Li-gue”.

Milani e Interi në një mendje, stadium të ri me 60 mijë vende///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Juventus rekordesh, 26 ndeshje pa humbje në transfertë

Liverpool merrgoditjen e rëndënga “bookmakers”Liverpool, bashkë me humbjen e kreut, ka humbur edhe“mbështetjen” e parashikimeve të “bookmakers” në Angli, qëshohin se skuadra e Jurgen Klopp do t’i japë fund pritjes 29-vjeçare për titulli

22 SPORTKoha, e martë, 5 mars 2019

Ylli i Ajax, Frenkie de Jong, kathënë që, nëse ekipi i tij e fiton nde-shjen e kthimit të raundit të dytë tëLigës së Kampionëve kundër RealMadridit, ndoshta Sergio Ramosdo të pendohet pse mori me da-shje karton të verdhë në Amster-dam. Qendërmbrojtësi i “Los Blan-cos” u ndëshkua me vetëdije nëminutën e 88 të ndeshjes së parëme gjiagntët holandezë, në fito-ren 2-1, çka e pranoi më vonë. Kapi-teni tha se donte t’i zeronte kar-tonët e verdhë, me qëllim që tëshkonte në çerekfinale të Cham-pions-it pa asnjë të tillë të akumu-luar. Megjithatë, Komisioni Disi-plinor i UEFA-s e pezulloi SergioRamos me dy ndeshje. De Jong,duke folur për gazetën holandeze“AD”, mohoi se veprimi i mbrojtësitspanjoll ishte një provokim përAjax. Përkundrazi, mungesën e ka-pitenit të Real Madridit e shikon simundësi për ta përmbysur disa-vantazhin dhe kualifikuar më tej:Ndoshta Sergio Ramos do të pen-dohet për kartonin e marrë në Am-sterdam, nëse kualifikohemi ne nëçerekfinale. E pranoj se Real Ma-dridi është favorit kryesor për takaluar raundin, por ekipi ynë nukka hequr dorë, nuk është dorëzuar,ende ka mundësi për t’u kuali-fikuar”, ka deklaruar De Jong. Fede-rata Holandeze e Futbollit e shtyutakimin e “Eredivisie”, që Ajax

duhej të luante këtë fundjavëkundër PEC Zwolle, me qëllim qëlojtarët të shkojnë më të çlodhurnë “Bernabéu”. De Jong e shikon nëfavor këtë masë, për shkak se tëluajturit të shtunën do t’i pengon-te të bënin pushim të dielën. Pastajduhet të fluturojnë të hënën. Kypushim në kampionat iu jep tërëmundësitë lojtarëve të Ajax tërikuperojnë energjitë dhe të jenëtë freskët fizikisht në transfertënme “Los Blancos”, në Champions.Nga ana tjetër Tottenham do tëudhëtojnë në fushën e Borussia

Dortmund të martën, me avan-tazhin 3-0 në ndeshjen e parë tëraundit të dytë të Chamnpionsit.Pra, shkuarja në çerekfinale duketdiçka plotësisht e arritshme. Kane,i cili ka shënuar 22 gola këtë sezon,tha se kualifikimi do të jetë prova eduhur për të treguar se ekipi i tij kabërë sadopak progres: "Eliminimi iDortmundit do të tregonte se jeminë rritje në Evropë dhe po bëheminjë ekip më i madh. Është e rëndë-sishme që të arrijmë në çerekfina-le, pasi e kemi provuar këtë raundedhe vitin e kaluar", ka deklaruar

Kane. Luka Modric ka dalë në kon-ferencë për shtyp para ndeshjes sëkthimit me Ajax, e vlefshme përfazën e 1/8-ve të Champions Lea-gue, teksa ndeshjen e parë në Ho-landë e fituan me rezultatin 1-2.“Në Champions League për ne çdondeshje është e rëndësishme.Veçanërisht nesër, kundër një eki-pi shumë të mirë, të talentuar dheme ambicie. Për ne është çelësi isuksesit në këtë sezon dhe duam tëjemi në çerekfinale, nuk do të jetëe lehtë. Jemi gati, do bëjmë njëndeshje të madhe dhe do kuali-

fikohemi”, ka theksuar Modric. Ish-lojtari i Real Madrid dhe Ajax, Cla-rence Seedorf, pranoi se të bardhëtjanë të aftë jo vetëm për t’u kuali-fikuar në çerekfinale, por edhe përta rifituar Ligën e Kampionëve. Njëparashikim të tillë, ai e bëri në pragtë ndeshjes së kthimit të turit tëdytë të këtij kompeticioni, meskëtyre dy skuadrave (1-2, ishte re-zultati i ndeshjes së pare në Am-sterdam). Holandezi i njohur sh-prehet optimist për këtë,pavarësisht nga dy humbjet e një-pasnjëshme të skuadrës së Santia-go Solarit në klasiket me Barce-lonën: "Nëse një klub ka trofe si ai,ju duhet të mendoni se Real Ma-dridi është gjithmonë në gjendjepër të arritur në finale dhe ta fitojëatë. Kush e dinte se ky ekip do të fi-tonte tre Champions radhazi?Dukej e pamundur, për shkak sekurrë nuk kishte ndodhur. As dyChampions radhazi, madje. Por,këtë e bëri realitet Real Madridi meZidane trajner. Pra, natyrisht qëmund ta fitojë edhe kësaj here.Futbolli nuk pushon kurrë së be-fasuari. E pranoj se do të jetëshumë e vështirë, por ju nuk mundta përjashtoni Real Madridin ngafitimi i këtij trofeu, këtë edicion",tha Sedorf në një intervistë për“Goal.com".

Zyrtare: Mesfushori lë Barcelonën dhebashkohet me IniestanSergi Samper ka zgjidhur me marrëveshje kon-tratën me Barcelonën për të vijuar karrierën e tij teVissel Kobe në Japoni. Aty ku aktivizohet edhe An-dres Iniesta, Lucas Podolski dhe David Villa. Sam-per ka luajtur në total në 13 ndeshje për katalana-sit, debutimin e tij e bëri në sezonin 2014-15 në njëndeshje përballë APOEL, e vlefshme për Cham-pions League. Mesfushori me tipare mbrojtëseqëndroi deri këtë sezon në kontratë me Barce-lonën edhe pse i kaloi i huazuar, fillimisht te Gra-nada e më pas dy sezone te Las Palmas. Mesfusho-ri 24-vjeçar luajti 23 ndeshje me Grananda-n nësezonin 2017-18 dhe 5 me Las Palmas, para se të njëdëmtim i rëndë e detyroi të kthehej në “CampNou” në mes të sezonit. Këtë sezon ai ishte pjesë elistës së ekipit të parë dhe tani largohet për në Ja-poni për të kërkuar një sfidë të re. Nga ky largimBarcelona nuk përfiton asnjë të ardhur edhe psespanjolli ka dalë nga akademia “La Massia”.

Andrea Pirlo në stol, sitrajner? Skenari është tërhe-qës, sidomos nëse përvoja eparë e të stërviturit nga “Mae-stro” nis nga… Juventusi. Kup-tohet, jo në skuadrën e parëbardhezi, e cila ka në “timon”Massimiliano Allegri, pavarë-sisht se nuk është i bindur sedo të qëndrojë në Torino sezo-nin e ardhshëm. Siç zbulohet

nga “Corriere della Sera”, Pirloka shumë gjasa të marrë për-sipër drejtimin e Juventusi U-23, që garon në grupin A të Se-rie C, ku renditet në vendin e12-të, larg mundësive reale.Në rrezik të lartë shkarkimiështë trajneri Mauro Zironel-li, ndërsa Pirlo duket gati përta marrë “stafetën”. Negocia-tat tashmë janë duke u zhvil-

luar dhe synohet akordi nëditët e ardhshme, nëse nukështë punë orësh. Ish-mesfu-shori i Juventusit ka licencënUEFA B / A, e nevojshme përtrajnimin e të gjitha ekipevetë të rinjve, të femrave dhemeshkujve deri në Serie C. Aiaktualisht është i angazhuarnë “Sky Sports” si komentatorsportiv.

Fabio Quagliarella nukplaket kurrë. Në moshën 36-vjeçare sulmuesi italian garonkokë më kokë me CristianoRonaldon për titullin e gola-shënuesit më të mirë të Serisë

A në këtë sezon. Të dy kanëshënuar nga 19 gola, por por-tugezi ka mundësi të shkëpu-tet, pasi në mbrëmje luhetNapoli-Juventus. Në sfidënndaj SPAL-t në transfertë rea-

lizoi dy gola për Sampdorian,që mjaftuan për të marrë tripikë shumë të rëndësishmepër zonën evropiane, pasivendasit nuk arritën t’ipërmbysnin shifrat, duke shë-

nuar vetëm një gol. Që në mi-nutën e katërt Qaugliarellashtangu me një gjysmëkthe-së portierin Viviano, ndërsa 7minuta më vonë kërceu bukurmë kokë për golin e dytë per-sonal. SPAL-i, pavarësisht dë-shirës për të kthyer rrjedhën endeshjes, arriti të shënontevetëm një gol nga Kurtic nëkohën shtesë, finalizim qëvlejti vetëm për statistikë. Sfi-da mes Genoas dhe Frosino-nes përfundoi në barazim pagol, ndërsa Udinese fitoi 2-1me Bolognan.

LIGA E KAMPIONËVE

De Jong: Do ta bëjmë të pendohetpër kartonin e verdhë

“E pranoj se Real Madridiështë favorit kryesor përta kaluar raundin, porekipi ynë nuk ka hequrdorë, nuk është dorëzuar,ende ka mundësi për t’ukualifikuar”, ka deklaruarDe Jong

Pirlo drejt stolit të Juventusit

Quagliarella i rinuar, ka shënuar sa Ronaldo në Serinë A

23MOZAIKKoha, e martë, 5 mars 2019

MensurMamuti

KOMPLEKSI HISTORIK NË

FOTON POSHTË

VARG-----------------------------

SËMUNDJE E RËNDË,MALLK

SKRYEQYTETI RUS DERI MË 4 MARS 16789FOTO LART)

GRUPANGLES

I TË 80-AVE

RANISHTE-----------------------------

POLITIKANI RUS QË E ZHVENDOSI

KRYEQYTETIN RUSMË 1678

L

MAGNEZI

FOSFORI-----------------------------

SQARIM, PËRSHKRIM

ME DUAR

VATHI NËN GUSHËN E DHIVE

REPSEKT(TURQ.)

KOHA PJESËTARJAE GRUPIT ETNIK INDIAN GADABA

PARAFJALËGJERMANE

PËRKULDIÇKA

AKTORIAMERIKAN

HOUKLËNGSYRI

NENEXHIK-----------------------------

DOKUMENT PËRSHKRUES

I NJË PROJEKTI

ASTRONOMIITALIAN,GALILEO

TIRANA-----------------------------

GRUPI ORGANIZUASHKËNGËTARËSH

NOVELISTI FRËNG,FRAND

PRODHIM QUMËSHTI

-----------------------------SHTET NË GADI-SHULLIN ARABIK

GJERMANIA

LABIRINT-----------------------------KRYEQYTETI RUS, NGA 0 MARSI 1678(FOTO POSHTË)

PERËNDIAEGJIPTASE,

RA

ÇOBANI-----------------------------

SHPËRBLIM LETRAR IZRAELIT

ISHKRYEQYTETI

I GJERMANISË

KËTË DITË-----------------------------

FUTBOLLISTI BRAZILIANRIKARDO

MAGJISTËR-----------------------------

KOHA KUR LIND DIELLI E DERISA

PERËNDON

KAMPION

MALI I ZI(TURQ.)

------------------------------RISK-NEUTRAL

MEASURE

NJËRI NGA 36 RRETHET

E SHQIPËRISË

URUGUAJI-----------------------------

IRIDIUMI

EMËRTIMIPËR AMERIKANËT

E VERIUT(SH.)

PËREMËRVETOR

-----------------------------AZOTI

ITALIA

ANGSTREMI DETARI

ZGJIDHJET: S, KLESH, RËRË, LENIN, MG, P, LAPE, ITAT, NANE, GALILEI, TR, ANATOL, KOS, D, KATAKOMB, AMON, BARIU, BON, SOT, MR, AS, KARADAG, SKRAPARI, U, JANKIT, TI, A, MARINARI.

Shumë i lehtë: 135472689, 469381725, 728695314, 394167258, 217958463, 586243197, 952714836, 641839572, 873526941. Mesatar: 714392568, 895617243, 326485791, 147923685, 962851437, 538764129, 253148976, 489576312, 671239854.

1 7 6 9

3 7 2

8 5

4 6 5

2 9 8 3

8 4 1

7 8

4 1 9

8 3 2 1

2 6 8

8 5 1

6 5

4 7

2 1 3

5 4 9

3 7

6 1 2

3 9

4 mars 1678kryeqytet

në k

ëtë d

atë

Mensur KOMPLEKSI --------

GRUP

Mamuti ORIK NËHISTON POSHTËFOT

SË

ANGLESVE80-AAVI TË

RANISHTE-----------------------------

POLITIKANI RUSQË E ZHVENDOSI

YEQYTETIN RUSKRRYMË 1678

ARG YEQYTETI

SVVA

----------------------ËMUNDJE E

RËNDË,MALLK

KRRYRUS DERI MË4 MARS 1678

T)O LARRT9FOT

L

MAGNEZI

THI NËNAATVVAGUSHËN E DHIVE

FOSFORI-----------------------------

,ËPËRSHKRIMSQARIM,

ME DUAR

OHA ARJA ARAFJALË

ASTRONOMI

K PJESËTTAETNIKE GRUPIT

INDIAN GADABAPPAGJERMANE

ALIAN,ITTAGALILEO

PËRKUL ORI LËNDIÇKA

AKTAMERIKAN

HOUK SYR

REPSEKT

GNENEXHIK

--------

(TURQ.)

RI-----------------------------

DOKUMENTPËRSHKRUES

I NJË PROJEKTI

I ORKËN

TIRANA----------------------

GRUPRGANIZUASH

ARËSHNGËTTA

N

LABIRINT

NOVELISTI FRËNG,FRAND

GJERMANIA

PERËNDIA

-------------------------YEQYTETI RUKRRY

0 MARSI 16NGAAO POSHTË(FOT

ASE,EGJIPTTARA

-----

ÇOBA

KËTË DITË

US,678Ë)

-----------------SHPËR

LETRIZRAE

PRODHIM

ANI

M

QUMËSHTI-----------------------------

NË GADISHTET -SHULLIN ARABIK

-------------RBLIMRARELIT

MAGJISTËR

ISHYEQYTETIKRRY

I GJERMANISË

KAMPION

36NJËRI NGAARRETHET

E SHQIPËRISË

TIMIEMËRRT

KËTË DITË

MALI I ZI

-----------------------------FUTBOLLISTIBRAZILIANRIKARDO

(TURQ.)------------------------------

RISK-NEUTRALMEASURE

M

PËREMËR

--------KOHDIEL

P

MAGJISTËR

URUGUAJI

----------------------KUR LINDHAA

LLI E DERISAERËNDON

-----------------------------IRIDIUMI

P

TIMI

ARI

EMËRRTPËR AMERIKANËT

E VERIUT(SH.)

ANGSTREMI DETTA

OS, OL, K TAAT TR, AN, TI, A, ANKITT, , J U

ALILEI, T ANE, G , N TT, AAT E, ITTAARI, G, SKRAPPA A S, KARAD

PËREMËRORVET

-----------------------------AZOTI

, LAPE , MG, PP, RËRË, LENINS , MR, A TT, , SO , BON U ARI B

ALIAITTA

: GJIDHJET Z, R S, KLESH, OMB, AMON AK TTA , KAAT D

ARI. MARIN

1 7

3

8

4 6

7 6 9

7 2

5

6 5

8 5 1

6

4 7

2 6 8

1

5

4 6

2 9

8 4

7

4 1

6 5

8 3

4 1

8

9

4 7

2

5

3

1 3

4 9

7

6 1 2

7958463, 586243197,43, 326485791,9854.

8 3 2

217 14, 394167258, 6953r: 714392568, 89561724976, 489576312, 67123

1

72689, 469381725, 728672, 873526941.Mesatar37, 538764129, 253148

3

ë: Shumë i leht13547952714836, 6418395147923685, 9628514

3 9

DASHI 21. mars - 20. prillAta qe janë ne një lidhje do ndihen te plotësuar dhe te

lumtur ne maksimum. Mosmarrëveshjet e se shkuarës do i lini paskrahëve njëherë e përgjithmonë. Beqaret qe kërkojnë prej kohesh sh-pirtin e tyre binjak do e gjejnë atë sot dhe jeta do ju ndryshoje. Mefinancat do dini si te silleni ne çdo moment dhe situata do mbetetgjithë kohës nen kontroll. Nuk priten aspak probleme.

DEMI 21. prill - 21. majDite e mbushur me surpriza te njëpasnjëshme do jete kjo

e sotmja për te dashuruarit. Do ndiheni gjithë kohës mire pranë atijqe doni dhe me fat qe e keni ne krah. Beqaret nuk do kenë ditën etyre më me fat dhe do vazhdojnë te mbeten vetëm edhe sot. Ne pla-nin financiar do keni me shume fat se kurrë ndonjëherë me pareprandaj duhet te përfitoni për te bere disa investime.

BINJAKET 22. maj - 21. qershorKa rrezik qe sot te rikujtohen problemet e se shkuarës ne

çift dhe atmosfera do nxehet se tepërmi. Asnjeri prej jush nuk do ipranoje gabimet dhe kjo mund ta përkeqësoje situatën. Beqaret nukdo jene me fat ne dashuri dhe do vazhdojnë te mbeten serishvetëm. Për financat do jete dita e përshtatshme qe ju t'i organizo-ni si duhet te ardhurat. po nuk u nxituat gjerat do ecin mire.

GAFORRJA 22. qershor - 22. korrikMe ne fund do ju duket sikur do i zgjidhni te gjitha pro-

blemet ne jetën tuaj ne çift vetëm se nuk e dini se ne mbrëmje dondodhe diçka e papritur. Beqaret do kenë një dite te jashtëzakon-shme dhe te mbushur me takime interesante. Duhet ta shfrytëzo-ni çdo çast deri ne maksimum. Me shpenzimet duhet te jeni sa mete matur qe gjendja te mos ketë asnjë përkeqësim.

LUANI 23. korrik - 22. gushtSot do ndodhin gjera te jashtëzakonshme ne jetën tuaj

ne çift. Marrëdhënia me partnerin ka për te qene e jashtëzakonsh-me. Edhe beqaret do jene me fat ne dashuri dhe do fillojnë njëlidhje goxha te qëndrueshme. Për ta shume gjera do ndryshojnë pae kuptuar. Buxheti do jete i qëndrueshëm ne çdo moment, prandajnuk do ju dalin aspak probleme ne këtë sektor.

VIRGJERESHA 23. gusht - 23. shtatorDite disi me e ngrohte do jete kjo e sotmja për ata qe

janë ne një lidhje. Do e keni me te lehte për te folur me partnerin dhenuk do ju dalin probleme. Beqaret do jene më me fat se kurrë me paregjerat do ju ndryshojnë fiks ashtu si e kishin ëndërruar. Venusi do jundihmoje ne planin financiar dhe gjendja do stabilizohet tej mase.Mund te hiqni edhe disa para mënjanë.

PESHORJA 24. shtator - 23. tetorNëse kohet e fundit keni qene ne dyshim për jetën tuaj

ne çift dhe nuk keni ditur çfarë hapash te hidhni, sot situata dondryshoje. Do e kuptoni se partneri ju dashuron po aq sa ju dhedo jeni gati te hidhni hapa me tej. Beqaret do përballen me një sur-prize te këndshme qe ne ditët e para. Buxheti do ketë përmirësi-me te mëdha ne momentet qe ata me pak do e presin.

AKREPI 24. tetor - 22. nëntorSot do keni shume probleme me partnerin tuaj dhe nuk

do merreni vesh për asgjë. Debatet dhe mosmarrëveshjet kane përte qene te njëpasnjëshme. Beqaret do jene sharmante pafund dhedo arrijnë ta bëjnë për vete atë qe pëlqejnë. Financat do kenë disaprobleme te vogla, por gjithçka do zgjidhet shpejt. Do vlerësohe-ni mjaft për maturinë dhe perkujdesin.

SHIGJETARI 23. nëntor - 21. dhjetorDite e mrekullueshme do jete kjo e sotmja për ata qe

janë ne një lidhje. Çdo gjë do ece me se miri mes jush dhe atij qekeni ne krah, ndërkohë qe do ju vini kapak njëherë e mire proble-meve te se shkuarës. Beqaret duhet te tregohen me te matur sekurrë, pasi do joshen edhe nga persona intrigues. Buxheti nuk dojete i qëndrueshëm sa duhet kështu qe duhet te bëni kujdes.

BRICJAPI 22. dhjetor - 20. janarDo kritikoheni ne çdo moment nga partneri juaj sot dhe do

mërziteni tej mase. Ne fakt çdo gjë qe ai do iu thotë do e ketë te drej-te. Beqaret do duan ta shfrytëzojnë ne maksimum lirinë e tyre dhe asqe do mendojnë te fillojnë një lidhje duke refuzuar çdo ftese. Ne pla-nin financiar mundohuni te mos ndërmerrni shume rreziqe pasi situa-ta mund t'iu dale jashtë kontrollit ne momentin me te papritur.

UJORI 21. janar - 19. shkurtDo jeni tej mase xheloze për personin qe keni ne krah

sot dhe kjo mund te sjelle debate te forta. Po nuk ndryshuat sjel-lje mundet te arrini atje ku nuk keni dashur. Beqaret do bëjnë mirete mos nxitohen sepse mund te bëjnë gabime me pasoja te ren-da. Për financat nuk duhet te shqetësoheni aspak pasi gjendja kapër te qene me e mire se me pare.

PESHQIT 20. shkurt - 20. marsDo bënit mire te largoheshit nga qyteti juaj sot dhe te vi-

zitonit vende te veçanta. Kjo do ju largoje nga rutina ku jeni futurdhe do ju beje te ndiheni shume me mire. Beqaret edhe dikur temundohen, nuk do mundin dot ta bëjnë për vete një person. Neplanin financiar fati do jete gjithë kohës ne anën tuaj. Gjendja dojete me e mire se asnjëherë me pare.

24 MOZAIKKoha, e martë, 5 mars 2019

1528 - Guvernatori i Utrehut Maar-ten van Rossum grabit Hagën.

1558 - Duhani prezantohet nëEvropë nga Francisco Fernandes.

1795 - Amsterdami feston Revolu-cionin e Pendës .

1795 - Traktati i Bazelit: Prusia për-fundon luftën me Francën.

1824 - Lufta e Parë e Burmas: Brita-nia zyrtarisht i shpall luftë Burmas.

1836 - Meksiko sulmon Alamon.1836 - Samuel Colt prodhon pisto-

letën e parë, kalibër - 34 të modelit“Teksas”.

1842 - Mbi 500 meksikanë tëudhëhequr nga Rafael Vasquez sul-mojnë Teksasin. Ata me shpejtësiokupojnë San Antonion dhe nisen përRio Grande.

1907 - Hapet Duma e dytë në ShënPetersburg, Rusi dhe 40,000 demon-struhes duhej të shpërndahen ngatrupat ruse.

1959 - Irani dhe SHBA nënshk-ruajnë traktat ushtarak dhe ekono-mik.

1960 - Elvis Presley përfundonshërbimin dyvjeçar në ushtrinë ame-rikane.

PASWORD I CELULARIT- Zemër, më duket se po më bie in-farkt, merr në telefon urgjencën!- S’paskam bateri, ma jep pak pa-sword-in e celularit tënd!- Leje se më kaloi…

Çdo ditë e jetës tënde është njëfaqe e biografisë tënde, kujdesu

t’a shkruash mirë, sepse një faqe ekeqe ndyen gjithë librin.

(Sami Frasheri)

CIGARJA NË MËNGJESËSHTË DYFISH MË E DËMSHME Ekspertët kanë vërtetuar që perso-nat të cilët pinë cigare në pe-riudhën prej 30 minutash pas zgji-mit, rrisin dyfish rrezikun ngakanceri i mushkërive. Nga të gjithënjerëzit që kanë marrë pjesë nëanketë, 4.776 duhanpirës tashmëkanë pasur kancer të mushkërive,ndërsa të tjerët ishin duhanpirës tëshëndetshëm. Në krahasim me atatë cilët e kanë pirë cigaren e parënjë orë e më shumë pas zgjimit,njerëzit të cilët kanë pirë cigaresapo kanë hapur sytë kanë pasur 79për qind shanse më të mëdha përt’u sëmurë nga kanceri.

KA

LE

ND

AR

I H

IST

OR

IK 5

MA

RS

TH

ËN

IA E

DIT

ËS

BA

RSO

LE

TA

A E

DIN

I S

E...

Edhe minjtëndjejnëpendesë“Pendesa është vetëdija e një gabimitë bërë dhe mendimi se nëse do të ki-shit vepruar ndryshe, atëherë gjëratdo të ishin më mirë”, shprehet profe-sor David Redish nga Universiteti iMinesotës, i cili është drejtues i studi-mit. “Pjesa më e vështirë e studimitishte ndarja e pendimit nga zhgënji-mi, që ndodh kur gjërat nuk shkojnëashtu siç priteshin. Çelësi i dallimitmes të dyjave gjendet në zgjedhjen eminjve.” Shkencëtarët vendosën tëbëjnë një eksperiment që analizoi sagjatë mund të prisnin minjtë për llojetë caktuara ushqimesh. Nga zbulimetrezultoi se minjtë prisnin më shumëpër shije të caktuara, duke na lënë tëmendojmë se ata kanë preferenca in-dividuale. Kjo do të zbulohej përmesujdive të mira dhe atyre të këqija.Ndonjëherë minjtë prisnin pak përnjë vakt të mirë dhe më shumë përnjë vakt më pak të mirë. Te njerëzitnjë pjesë e trurit e quajtur lëvorja or-bitofrontale është aktive gjatë pen-desës. E njëjta gjë u vu re edhe tekminjtë që kuptuan se kishin humburnjë mundësi të mirë ushqimi. “Përçudi, tek minjtë lëvorja orbitofrontalepërfaqësonte atë që minjtë duhet tëbënin dhe jo shpërblimin e humbura.Kërkimet e mëtejshme do t’i lejojnëstudiuesit të kuptojnë përse njerëzitveprojnë në mënyra të caktuara. Nëtë ardhmen studimi mund t’i ndih-mojë studiuesit të kuptojnë si ndikonpendesa tek vendimet e njerëzit.

Një grua e dehur italiane ka shqetë-suar në orët e hershme të mëngjesit vizi-torët e një diskoteke në vendin ChiesinaUcaneze në afërsi të Pistojes, në rajoninitalian Toskana, dhe më pas ka kafshuarnë dorë karabinierin që erdhi për ta arre-stuar. Agjencia e lajmeve ANSA transme-

ton se karabinieri i lënduar tash duhet t’inënshtrohet trajtimit mjekësor, pasigruaja ishte e infektuar me virusin HIV.50-vjeçarja, e cila ishte e njohur më herëtpër policinë, u hodh mbi udhëheqësin epatrullës së karabinierëve dhe e kafshoiatë disa herë në duar, para se të arrestohej.

Rezervat më të mëdha të arit dhe valu-tave të huaja në Evropë janë në Zvicër, sipastë dhënave nga burimi i referencës “WorldFactbook”, i cili vepron në Agjencinë Qen-drore të Inteligjencës të SHBA, përcjell shk-ruajnë mediat zvicerane. Në hartën, e cilau publikua nga World Factbook, tregon re-zervat valutore dhe arit në të gjitha vendetevropiane, të cilat janë në dispozicion tëautoritetit qendror monetar për t’u përdo-rur në përmbushjen e nevojave të bilancit

të pagesave. Sipas kësaj harte, rezervat earit dhe të këmbimit valutor në Zvicër ar-rijnë në 679.3 miliardë dollarë. Në vendin edytë është Rusia me ar dhe rezerva valuto-re në shumën prej 418.5 miliardë dollarëdhe në të tretën është Gjermania me rezer-va valutore dhe ari me vlerë 185.3 miliardëdollarë. Rezervat e arit dhe valutave tëhuaja me vlerë dyqind miliardë dollarëkanë Republika Çeke, Franca, Italia, Britaniae Madhe, Polonia dhe Turqia.

Vrasja e Presidentit të Ame-rikës sigurisht do të sillte kaos nëbotë, por ekziston një person i ciliedhe nëse e vret Donald Trumpnuk do të dënohej asnjë ditë të vet-me. Mbretëresha e Anglisë, Elisa-beth II, është personi i vetëm mbiligjin dhe për çdo lloj vrasje, pasiajo nuk mund të dënohet. Në njëartikull të publikuar nga “Interna-cional Buisiness Times” flitet mbidebatin e vërtetë ligjor, i cili bërinjë bujë të madhe. Historia u shfaq

fillimisht në faqen satirike tëMbretërisë së Bashkuar “DailyMash”, e cila ka shkruar se zyra eMbretëreshës ka lëshuar një dekla-ratë që konfirmon aftësinë e sajpër të vrarë Trump me shpatë gjatëvizitës së tij në Britani, pa pasojaligjore, sepse “Trump është njëobjekt i Kurorës”. Artikulli citon meshaka Mbretëreshën Elizabeth dhesigurisht është “thjesht një shaka”por që shpejt u kthye në një debattë madh në Britani.

Kush është njeriu i vetëm në botë që mund të vrasë Trumpin dhe s’do të dënohej?

Karabinierin e kafshon gruaja me HIV

Zvicra ka rezervat më të mëdhatë valutave dhe të arit në Evropë