Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Vell

Araştırma Merkezi

o

Araştlrm_a Dergisi Research Quarterly

c·· Autu~~ 2003/27

ALEVİLİKTE CEM

Musa KARAKAŞ

ÖZET

Cem, Alevi anlayışında önemli bir . hizmettir. Bu yazıda, Sivas, Kangal, Dışlık köyünde 7 960'lı yıllardaki uygu­

lanış şekliyle cem töreni tanıtllmakta­

dır. Bu tören daha çok ekim-kasım ay­

larında, tüm köy halkının katJ/ımwla, akşam saatledxrinde yapılır.

ABSTRACT

Cem is important service in Alavi

understanding. The cem ceremony that

was performed before 1960s, in Oıflık village of Kangal, Sivas, is narated in

this writing. This ceremony is mostly performed in october and november,

with the participation of afi residents of the villege, and in the evining hours.

Anahtar Kelimeler : Cem, Alavilik, On İki Hizmet.

Key Words: Cem, Alevism, The Twelve Services

.. ()

On Söz

On iki hizmet ve Cem, Alevi anlayı­

şında önemli bir hizmettir. Bu hizmetin

ana kaynağı Kur'an- ı Kerim'deki ayet­

lere ve Kırkla~ıCemi'ne dayanmaktadır.

Bu hizmetin uygulayıcısı pir, rehber, mürşit, talip, ikrar ve imandır. Cem tö­

renleri,ı küskün, dargın, kırgın ve hak­

sızların yeri değildir. Allah, "Kul hakkı ile huzuruma gelmeyin." demiştir. Bi­

zim cemlerdeki canlar "Ölmeden önce nefsi envaresini öldürür." Hak huzuruna

varmadan, cemde yargılanırlar. Herkes

birbirinden pir ve cemaat huzurunda

rızalık alır. Haklı hakkını bu huzurda ta­

lep eder. Haksız olan da özür dilemesi­

ni bilir. Kin ve kötülükler dışarıda kalır.

Meydan sofaları dostluk, hoşgörü, gü­

zellik, birlik~ beraberlik, sevgi, Hak ve

Ehlibeyt'le haşır neşir olma yeridir.

Halk arasındaki yanlış ·söylemleri

ortadan kaldırmak için, cemler herke­

se açıktır. İsteyen gelip görebilir.

Bu çalışmada Sivas ve çevre illerde

uygulanan cemleri, Oniki hizmetiyle, ayetiyle, duasıyla, deyişi ve düvaz ima­

mı ile dara durma, secdeye inme ve ni­

yazı ile tüm detaylarını anlatmaya çalış­

tık. Bunu anlatırken noksanlığımız varsa

hoşgörünüze sığınırız. Bu metne katkı­sı olan dede ve araştırmacı-yazarla'ra

teşekkür ediyorum.1

ALEVİ KİMDİR

Alevi'yiz Allah'ı bir bilenleriz

Başımız ol yüce Kur'an'a bağh

Resul'üne iman edenlerdeniz

Yolumuz bir ulu divana bağlı

Severiz Resul'ü aşk ile candan

Hazreti Ali'yi seçmeyiz ondan

Müsahip oldular hem teni tenden

Kalbimiz bir ulu ikrara .b?ğll

Aşığız bizler hakikatin yoluna

Rehberine mürşidine pirine

Hazreti Resul'ün İslam dinine Mezhebimiz İmam Cafer'e bağlı

Etmeyin iftira bize ne karınız var

Hak'ka doğru dönen didarımız var

Hacı Bektaş gibi hünkarımız var

Gittiğimiz yollar dergaha bağlı

Severiz bizler on iki imamı

Kalben bağlıyız yoktur gümanı

Gelecek diye Mehdi sahip zaman Aşık Musa'nın gönlü yollara bağlı

Musa KARAKAŞ

ABDAL MUSA CEMi

Cem, Abdal Musa Cemi'yle başlar.

Cem, köylerde sonbaharın son ayların­

da veya kış aylarında yapılır.

Birçok köyde dede vardır. Dede ol-

mayan köylere de vardır. Ayrıca her ta­

libin ıkrar verdiği ayrı ocaklar ve o

ocaklara bağlı dedeler vardır.

Dede:Dede Seyyit'tir. Seyit demek,

dedenin silsile ve sülalesinin Ehlibeyt'e

uzamasıdır. Yani aslının Ehlibeyt nes­

linden olmasıdır.

Talip: Ehlibeyt'i seven, inanan ve

ikrar veren ehli müminlere talip denir . .

Dedenin Köye Gelmesi: Görgü, Ab­

dal Musa Cemi'yle başlar, demiştik.

Dede köye gelir, herhangi bir talibinin

evine misafir olur. Bu misafirliğe ko­

naklama denir. Talip, dedesinin kendi

evinde konaklamasından dolayı se­

vinçli ve mutludur. Eğer imkanı varsa,

dedesine konak kurbanı keser. Duru­

mu kurban kesmeye müsait değilse im­

kanlarına göre bir lokma; yani bir ye­

mek hazırlar. Köyün aile büyüklerini

yemeğe davet eder. Köyün büyükleri

yemekten sonra sohbet ederler. Sohbet

esnasında konak sahibi:

-Talip komşular, pirim gelmişken

münasip görürseniz bir Abdal Musa

Cemi yapalım, diye sohbet açar.

O cemaatta bulunan canlar tarafın­

dan, bu öneriye olumlu cevap verilince

herkes gönlünden ne koparsa kalkar

dedenin huzurunda tek tek duaya du­

rur. Abdal Musa aşkına ne verecekse

orada ikrar eder. Kimisi kurban, kimisi

para, kimisi un, bulgur ve saire ikrar

eder.

Dualarını aldıktan sonra hizmet sa­

hipleri o andan itibaren hizmetlerine

başlarlar. Bu arada dede, cemaatta bu­

lunan canlara nzalık için bir hatırlatrna yapar:

-Aranızda küskün, dargın varsa bir­

birinizle görüşüp barışmadan Abdal

Musa Sultan Cemi'ne gelmesin .... Bura­

sı Hak yolu; hak alma ve hak verme ye­ridir ... .

Dargın, küskün olanlar dede huzu­

runa gelir, barışır,~ görüşür, rızalık al ı r.

Herkes hizmetine devam eder.

Cemde Toplanma

Akşam olur, cem töreni için toplanı­

lır. Cem yapılır. Cem yapılırken on iki hizmet yapılır. Abdal Musa Cemi'ne

K/Slr Cemi de deniiir. Çünkü bu cemi

yaparken görgü-sorgu olmaz. Hatta

Abdal Musa Cemi'nde delil de yan­

maz. Çünkü delil yanan cemde görgü,

sorgu, rızalık, erkan cemi olması gere­

kir. On iki hizmetin tamamı Görgü Ce- · mi'nde gerçekleşir. Ama görüyoruz ki

Abdal Musa Cemi'nde de delil yakan

var.

Bu bölümde Abdal Musa Cemi'nde­

ki hizmetleri yazmadım. Sadece cemin

baş lama aşamasına kadar olanı yaz­

dım. Abdal Musa Cemi ile Görgü Cemi

arasında on iki hizmet uygulama farkı

hemen hemen aynıdır. Bu nedenle

cem on iki hizmetini burada yazma­

dım. Çünkü ilerideki sayfalarda on iki

hizmeti, duası, secdesi, dar-ı Man­

sur'u, farraşı, sakası, de/ilcisi... tüm

hizmetleri detayıyla bulacaksınız.

Abdal Musa Cemi'niri .Bitmesi

Abdal Musa Cemi bittikten sonra ta­

lipler, dedenin kaldığı konuk evinde

toplanırlar. Dede:

-Allah kabul_v.e makbul eylesin, Ab­

dal Musa aşkına cem yaptık; aranızda

inşallah küskün, dargın kalmadı; bu

nedenle buradan gitmeden sizler de şu Görgü Cemi'ni yapmak isterseniz dar­

ı meydan olalım. Yoksa ben yoluma gi­

deyim, diye müsaade ister.

Talipler dEr,

-Gelmişken bizlere Hak yolunda

görülüp sorulmak isteriz, derler.

Bundan sonra görgü için görülme

faslı başlar.

Görgü Cemi

Daha önceleri tarikata girmiş müsa­hip canlar görülür. Müsahipli canlar gö­

rülmeden önce boy abdesti alır; yıkanır,

temizlenir. Temizce giyinir. Eşl eri de

ayn ı şekilde yıkanır, boy abdesti al ır.

Bellerine kemer-best bağlarlar; rehber­

leri önlerinde olmak üzere büyük mü­

sahip sağ başta, küçüğü onun solunda,

eşleri de yaş durumuna göre eş lerinin

solunda, ayakları yalınayak olarak mey­

dana, pirin huzuruna gelir. Eğilip mey­

dana niyaz eder; dara dururlar.

Dede, Kuran' ın A'raf suresi 23. ayetini okur:.

Her ikisi Rabbimiz, kendimize ya­

zık ettik. Şizi bağışlamaz ve bize rah­

met etmezsen biz kayıp edenlerden oluruz.

Dede bu ayeti okuduktan sonra

şöyle devam eder:

-Allah Allah! Eli yerde, yüz gökte, özü Dar-ı Mansur'da; Hak Muhammet

Ali yolunda, erenler meydanı, pir diva­nında, canı kurban, teni terceman, On iki İmam ve on dört Masum-u Pak Efen­

di/erimizin dostlarına dost, düşmanları­na düşman olmak kavliyle Hak Eren­

ler'in nasihatını kabul, muktedaswla amel etmek üzere yalıq ayak, yüzü üzere sürünerek gelmiş, Ayn-i Cem Erenleri'nin izn-i icazetiyle Muhammet

Ali yoluna, Seyyit Muhammet Hünkar

Hacı Bektaşı Veli, tarik-i nazenine da­

hil olmak üzere koç kuzulu kurbanla­rıyla gelmişler. Hakk'ı görmüş, rah-ı

Hak bilmiş, Nesimi gibi yüzülüp, Man­

sur gibi ası/Jp, Fazlı gibi borçtan halas

olmak dilerler. Himmet-i Pir niyaz ederler. Allah Allah! ... Eyvallah! ...

Dede, cemde bulunan canlara hita­

ben:

-Ayn-i cem erenleri, sizler bu can­

lardan razı mısınız? der.

Dede, bu soruyu üç defa tekrarlar.

Görgüye katılanlar genellikle daha ön­

ceden şikayete konu olacak bir durum­

ları varsa, onu komşular arasında halle­

derek ceme geldiklerinde herhangi bir

istekli can çıkmaz; şayet biri birinden

istekli çıkarsa pir ve canların gayretiyle

halledilir.

Cemde bulunanlar ayağa kalkma­dan oldukları yerde secdeye niyaz ed­

er, "Allah Allah!. .. " diye dardaki görü-

len canlardan razı olduklarını ifade et­miş olurlar.

Dede, bunun peşinden Kuran-ı Ke­rim' den Tevbe Suresi: 119. ayeti okur:

Ey inananlar, Allah'tan sakınm. Doğrularla beraber olun.

Ayetini okumaya devam eder. Daha

sonra:

-Tevbe günahlarımıza estağfurul­

lah ... Elimizle, dilimizle, belimizle işle­diğimiz günahlarımıza tevbe estağfu­rullah ... Kalbimizle, cem-i azamızla iş­lediğimiz günahlarımıza tevbe estağfu­

rullah... İsyanımıza tevbe estağfurul­

lah. ..

Can-ü dilden el bağladım evliya erkanına Hamd-ü !iflah gene durdum Piri'imin divanına Elaman, sığındım erenler lütfü ihsanına Bu yolda canım kurban Pirimin fermanına

Dede:

-Ber cemal-ı Muhammet, kemal-i Hasan, Hüseyin, Ali- ra bülende sela­vat. .. ,der; tüm canları selavat vermeye çağırır.

Hep birlikte:

Allahümme salli ala seyyidina Mu­hammed ve ala Al-i Seyyidine Muham­

med! .. diyerek selavat verilir.

Darda bulunanlar, yani görülenler yüz üzeri kapanıp secdede dururlar.

Dede:

-Geldiğiniz Ali yolu, durduğunuz

Mansur darı ... Hak, cesedinize can ver­di; kalbinize iman verdi ... Ağız talip, dil mürşit ... dedikten sonra, darda duranlara sorar:

-Erenler meydanında ne gördünüz,

ne işittiniz? ....

Secdedeki canlar, başlarını kaldır­

madan:

-Pir meydanına geldik, Hak gördük,

Hak işittik ... derler.

Dede secdedeki canlara şu telkini

yapar:

-Allah, Eyval/ah,.kapısında, döktüğün

varsa doldurun, ağ/attığınız varsa güldü­

rün ... Yıktığınız varsa yapın. Doğru ge­

zin, dost gönlünü incitmeyin ... Mürşide

teslim-i nıza olun. Yalan söylemeyin, ha­

ram yemeyin, zina etmeyin ... Eliniz/e ko­

madığınız herhangi bir şeyi almayın; gö­

zünüzle görmediğinizi söylemeyin.

Celme ... ge/me; dönme ... dönme! Ge-

lenin malı, dönenin canı ... Riya ile iba-

det; şirk ile taat olmaz ... Söylediğin mey­

danın, sakladığın senin! ...

Allah! ... Eyvallah! ...

Bunun üzerine görgüsü yapılanlar

dara kalkarlar.

Dede sorar:

-Erenler meydanında, Pir huzurunda

Mürşid'ine tes/im-i rıza oldun mu? Al­

/ah-Muhammet-Ali, On İki İmam ve Ehl­

i Beyt soyuna iman ü ikrar ettin mi? Ka­

zaya razı olup, kadere bağlandın ını?

Naci/erin pişuvası İmam Caferi Sadık' ın

içtihadı üzere hak dediğimizi hak bilip,

batıl dediğimizi batıl bildin mi? Muham­

met-Ali'nin ve Ehlibeyt'inin sevdiğini se­

vip tevella; sevmediğini sevmeyip te­

berra ettin mi?

Dört kapı, kırk makam hak mı? ... On

iki yas-ı matem hak mı? ...

Suret-i haktan ·görünüp, dünya

menvaatiy/e gözünü kamaşuracak mü­

nafıkların sözlerine aldanıp erenler yo­

lundan uzaklaşırsan Mahşer günü yü­

zünüz kara olsun mu? ... der. Dardaki

canlar da0her soruya:

-Allah ... Eyvallah!, diyerek cevap

verirler. Dede:

-Allah-Muhammed-Ali, Hünkar Ha­

cı Bektaşı Ve/i.'ikrarınızda sabit kadem

eyleye, gerçek erenler demine Hü­

üüü ... , diye dua eder.

Böylece canların görülüp sorulması

bitmiş olur.

Tarikten (Erkandan} Geçme

Bundan sonra günahlardan arınmak

için müsahipli canlar erkandan geçme­

den terceman(yani kurban eti) yiye­

mezler. Tarikten geçme töreni şu şekil­

de olur:

Müsahipli iki can eşleriyle meyda­

na, pir huzuruna gelmeden abdestleri­

ni almış olup; ter temiz giyinmiş, yalın

ayak, rehberleri önlerinde "meydana

gelirler. Dede meydanda, erkan elinde,

kendisi ayakta, erkana düşecek taliple­

ri/canları bekler.

Meydana gelen canlar diz çöker.

Meydana niyaz ettikten sonra ayakta

duran dedenin ayağına niyaz eder. Bü­

yük müsahip sağ tarafa, yüz üzere yere

uzanır. Küçüğü olan müsahip de aynı

vaziyette sol tarafına uzanır. Eşleri ise

ayak tarafında duvakları veya önlükleri

ile mü~ahip canların yal.ın olan ayakla­rını örterler.

Dede, canlara erkan çalmadan ön­

ce La Feta'yı okur. "la feta illa Ali, la seyfe illa Zülfikar.Daha sonra " Nasrun min-Allah'i ve Fethün karip ve beşşirü'I müminin ya Muhammet! .. , ya Ali! .. Üstadı nefes, tarikatı iman, erkam me­şayih, erkansıza ne meşayih .. Cöz göre­nin, yol varanm. Yolca gfden yorulma­dı; gerçek gediğinden aynlmadı. Güzel Şahım eyvallah! ... Destur Şahı Merdant Zülfikar, ya Şahı Velayet!... " diyerek,

üç kere:

-Allah Muhammet, ya Ali ....

-Kalka diyelim bir Allah Allah! ... , diyerek canların sırtına erkanlar vurur.

Canlar bu erkan vurmadan sonra

tekrar dedenin ayağının önüne niyaz ederek ayağı kalkar. Dedenin elindeki

erkanın bir sağ başına, bir ortasına, bir

de sol başına niyaz ederek dedenin sol

tarafından ayrılıp müsahipler küçüğü

büyüğünün eline niyaz eder; büyük de

küçüğünün yüzlerin öper ve tecel/a, temmenna dolamr. Tevella, teberra ile cemin sol yanına çıkıp duaya durur.

Mürşit/Dede:

-Temenna/an kabul, murat/an hast! o/a ... Allah diyelim. Hak penahmda

sak/asm ... Hüüüü ... diye/im, der.

Bundan sonra müsahipli canların

hepsi de sırayla erkandan geçerler.

Halkadaki yerlerine otururlar.

Musahipliğe ikrar Verme

Ehlibeyt bendesi olan, Ehlibeyt yo­luna inanan canlar evli olup, pirine,

mürşidine, rehberine inanıp iman geti­

ren insanlar bir biri ile anlaşırlarsa mü­

sahip olabilirler.

Müsahip olacak canlar önce eşleri­

ne, baba ve annelerine danışarak on la­

rın rızasını aldıktan sonra görgü evine

eşleri ve anne-babaları ile gider, rehbe­

ri görürler. Rehber bunlara abdestlerini

aldırır ve boyunlarına bir tığ-bent(bü­

yük mendil veya çevre) takar.

Rehber bu mendili sağ eli ile tutar,

önlerine düşer. Önce kapının sağına­

soluna niyaz eder. Kapıdan içeri girin­

ce rehber, yüksek sesle:

-Hü şeriat erenleri ....

-Hü tarikat erenleri

-Hü marifet erenleri

-Hü sırr-ı hakikat erenleri,

diyerek rehber ve canlar sağ ayakla­

rını önce atarak her söylediklerinde bir

ayak ileri giderler.

Pir, on !arın isteklerine karşı der ki:

-Ey talip! ... Bu bir uzak yoldur; gide­

mezsin. Demirden leblebidir, yiyemez­sin. Oddan gömlektir, giyemez­sin ..... Ceri gidiniz! ... , der.

Rehber, ikrar verecek canları geri

götürüp tekrar üç defa geri getirir. Dör­

düncüde pir, bu talipleri kabul eyler.

Repber, talipleri dedenin önüne ge­

tirip niyaz ettirir. Niyazdan sonra mü­

sahip olacak canlar, dedenin önüne

diz çöker; dizlerinin üzerine oturur. İkisi

de sağ ellerinin baş parmaklarını dede­

nin eline verirler. Dede bunlara der ki:

-İyi ve kötü günlerde kardeşsiniz.

Bir gömlekten ses vereceksiniz. Gelme,

gelme .. .Dönme, dönme ... Gelenin ma­

lt; dönenin cam ..

Daha sonra dede müsahip gençlere

yemin verdirir:

-Bu ikrardan ' dönmemesine yanı­mızdaki daşlar, hıfız melekleri güvah

olsun mu? İkrarrndan dönen Muham­

met-Ali'nin şefaatından mahrum kalsın

mı? Boynuna münkir halkası takılsın

mı? Yanımızda bulunan gözle görün­

meyen melekler şahit olsun mu? Müsa­

hibinle pirin eteğini tuttun mu? Mürşi­

din Muhammmet, rehberin Ali'dir. Per,

Hünkar HaCI Bektaş Ve/i'dir. Verdiği­

niz ikrar onlaradır. Taşlar, ağaçlar, ay,

gün, yer, gök ... tanık olsun mu? Bu ik­

rardan dönerseniz Ali'nin Zülfikar'ı ·

boynunuza dolansrn mı? .... diyerek bu

an~ı içtikten sonra dede müsahip can­

lara şu duayı eder:

-Allah Allah! .. .İkrar/arı kadim ola,

muratları hasıl olsun ... Verdiği ikrardan

dönmeye/er. Birbirlerinden usanmaya­

/ar. Allah-Muhammet-Ali, gönlünüzü

gümandan, başınızı dumandan halas

eyleye. On İki İmam, didarından, kata­

rından ayırmaya. Hünkar Hacı Bektaş

yardımctfarı o/a ... Gerçeğin demine hü-·· ····ı uuu ....

Bundan sonra bu yeni müsahip

canlar da erkandan geçirilirler.

Müsahiplik ve Tercüman Kurbam:

Kurban veya kurbanlar sahipleri ta­

rafından başları dedeye doğru durduru­

larak, ön sağ ayaklarını elleri ile kıvıra­

rak duaya dururlar.

Dede, Saffat Suresi'nin 103 ve 107.

ayetlerini okur:-6

İkisi de Allah'a teslim oldular. Ba-

bası oğlunu alnı üzerine yatırdı. Biz, ey

İbrahim rüyayı gerçek yaptın dedik. Bu

demede O'nu ödüllendirdik Ona bir

kurban verdik

der. Kurbanlar tekbirlenir. Dede:

-Fermanı celil, kurban-ı Halil, tüyü

Cebrail, canı İsmail,

diyerek cemaatla ve kurban sahip­

leri ile birlikte tekbir getirilir:

Al/ahu ekber, Al/ahu ekber, Al/ahu

ekber ... Eşhedü en la ilahe illa/ah va/la­

hü ekber... Allahü ekber ve /il/ahi/

hamd,

diyerek üç defa tekarlanır.

Dede devamla:

La feta illa Ali, la feta illa Zülfi­

kar(A/i'den başka er, Zülfikar'dan baş­

ka kılıç yoktur.), der.

Dede:

Yardım Allah'tandır. Kazanç yakm­

dır. İnananlara müjdeler olsun,ayetini

okur.

Dede:

-Ya Allah, ya Muhammet, ya

Ali! ... Pirimiz, üstadımız Hünkar Hacı

Bektaşı Veli ... Diyelim Allah Allah! ...

Tüm cemaat secdeye varırlar. De­

de, aşağıdaki gülbankı söylerken hep

bir ağızdan Allah ... Allah! derler:

Allah Allah! ... Akşamlar hayır ola,

hayırlar feth ola, şerler def ofa .... Mün-

kir/er mat, münafıklar berbat ola ... Mü-

minler şad ola; Hak Muhammed Ali

yardımcımız o/a ... On İki İmam, On

Dört Masumu Pak, On Yedi Kemerbest

katlarından, didar/arından ayırma­

ya ... Pirimiz üstadımız Hünkar Hacı

Bektaşı Veli, muin ve destigirimiz ola.

Cenabı Hak münkir, münafık şerrin­

den, adü mekrinden uzak eyleye ...

Dertlerimize derman, hastalarımıza şi­

fa, borçlarımıza eda nasip ve müyesser

eyleye ... Gökten hayırlı rahmetler, yer­

den hayırlı bereketler ihsan ey/e­

ye ... Namerde muhtaç eylemeye. Kur­

banlarımızı dergah-ı izzetinde kabul

eyleye; lokmalarımıza sevap yazı­

/a ... Kazaları, afetleri, belaları defetmiş

ola... Dil bizden, nefes Hünkar'dan

ola. Nur-ı Nebi, Kerem-i Ali, Gülbank­

' Evliya, Hünkar Hacı Bektaşı Ve­

/i .... Gerçek/er demine hüüüüü ... der.

Böylece kurban tekbirlenmiş olur ve bu

hizmetin tamamlanması için dede, za­

kirlere destur verir. Zakirler kurban

hakkında Yedi Aşıklar tarafından söy­

lenmiş üç Düvaz-İmam okurlar.

Kurban Tekbir/eme/ Düvaz -imam

Kurbanlık koyundur meydana gelen

Önünde delili Cebrail deyi

Kudretten koç indi Hak emri ile

Hakk'a kurban oldu İsmail deyi.

Dört kimse kurbanı yerinden alan

Erenler ceminde meydana gelen

Zakirin zikridir üç düvaz-imam

Oku tekbirini güzel er deyi

Tekbirini al da bıçağını vur

Hesabını bil de hizmetini gör

Boğazla keşküle kanını eyle sır

Zira Hak sırrıdır kanda sır deyi

Kurban tekbir/endi götür pünhana

Zira cevrey/eme cesette cana·

Arzulamış gider ulu divana

Müminler aynası şavkı nur deyi

Postundan arala getir meydana

Hasan Hüseyin'den, Zeyne/'e cana

Bakır ile bile girdi kazana

Eridi kürede oldu hal deyi

İmam Cafer ilmin kitabın okur

Daim bülbül olmuş gülşende şakır

Yağını dergahta delile yakın

Delil-i Şahımerdan kendi nur deyi

Kırklar meydanında çark-ı pervane

Musayı Kazım'dan ol şirin cana

Rıza /akmasın getir meydana

Dört kapısı tamam olan yer deyi

Muhammet Takı'dır lokmayı sunan

Aliye/ Nakı'dır nuş edip kanan

Hasan' ın askeri cihana gelen

Mehti şu cihanda oldu sır deyi

Çok hikmet var ol kurbanın başında

Hesap onun yüreğinde döşünde

Ehl-i Mümin divan durur başında

Sakiler doldurur kadeh sun diye

Hatayım nuş eder aşkın dolusu

Doluyu nuş eden pirim Alisi

Rehbere teslim eyle derisin

Kamberin serdiği sofra bu diyi

Kurban Tekbirleme/Düvaz-lmam Akıl ermez yaradanın sırrına

Muhammet-Ali'ye indi bu kurban

Kurban o/am kuduretin nuruna

Hasan-Hüseyin'e indi bu kurban

Ol İmam Zeynel'in destinde idim

Muhammet Bakır'ın dostunda idim

Cafer-i Sadık'ın postunda idim

Musa Kazım, Rıza'ya indi bu kurban

Nuhammet Tağı'nın nurundan idim

Aliye/ Nağı'nın sırrında idim

Hasan Ali Askeri'nin darında idim

Muhammet Mehdi'ye indi bu kurban

Tarikattan hakikata erenler

Cenneti ala'ya postu serenler

Muhammet-Ali'nin yüzün görenler

Erenler aşkına indi bu kurban

Aslı Şahı Merdan, güruhu naci

Hakikate bağlı bu yolun ucu

Senede bir kurban talibin borcu

Muhammet aşkına indi bu kurban

Şah Hatayi'm der ki bilir mi her can

Kurbanın üstüne yürüdü erkan

Tırnağı tesbihtir kanı da mercan

Oni İki İmamlar'a indi bu kurban

Kurban Tekbir/eme Hata ettim Hüda'nındır bu kurban

Muhammet Mustafa'nındır bu kurban

Safi nesli Cüneyt Haydar oğlu

Ali'ye/ Midrteza'nındır bu kurban

Ali'nin Oüldülü'nün Kanber'i Zülfikarı kazanındır bu kurban

Hatice'yi Fatıma Kibriya'yı Zehra

İmam olsun sil!ınındır bu kurban

Hasan ki aşk ile girdi meydana

Hüseyni Kerbela'nındır bu kurban

İmam Zeynel, İmam Bakır'ı, Cafer

Kazım, Musa, Rıza'nındır bu kurban

Muhammet Takı' dır, Şah Ali Nakı

Hasan Ali Askeri Liva'nındır bu kurban

Muhammet Mehdi'yi Sahip Zaman'ı

· Eşiğinde gedanındır bu kurban

Bilirim günahım hadden aşıptır

Ali oğlu ebanındır bu kurban

On İki İmam nur oldu Şah Hatayi'm

Şahım nuru Hüda'nındır bu k~rban

Üç düvaz-imam okunduktan sonra

zakirler sazlarının üzerine eğilerek,

"Allah. .. Allah ... 11 diyerek dedenin du­

asını beklerler. Dede:

-Allah Allah ... Hizmetiniz kabul,

muradınız hasıl ofa. Ağzınız dert gör­

meye.Zikrettiğiniz erenlerin, evliyala­

rın duaları üzerinizde haiır ve nazır

ola .. .Zakir/er piri İmam Caferi Hazret-

ferinin şefaati üzerinizden eksik olma­

sın ... Dem Ali, kerem Hünkar Hacı Bek-

taşı Veli'den ola .... Cerçek erler demina

hüüüü .... Ya Ali! ... .

Bundan sonra farraş gele, methiye­

sini okuya, dede duasını ede.

Cemde Toplanma

Canlar, pirin, rehberin, mürşidin ve

cemaatın önünde görülüp sorulduktan,

ikrarlar verilip, müsahipler bağlanıp,

kurbanlar dualanıp, kurban duaz­

imamlar zakirler tarafından o~unup

dualar bittikten sonra; canlar, pir, reh­

ber, mürşit. .. yerler döşenerek, postlar

serilerek hazırlanmış olan ceme akşam

saatlerinde toplanmaya başlar.

Peyik, kapıcı, gözcü ve diğer hiz­

met sahipleri cemde bulunurlar. Ceme

gelen canlar önce kapıda kapıcıya ni­

yaz eder. Ondan sonra kapının sağ ta­

rafına niyaz eder; sonra da sol tarafına

niyaz eder. "Bismillah ... ya Allah!. .. "

diyerek sağ ayağını önce içeri atar ve

içeri girer.

Canlar içeri girerken kapıcı, gözcüye,

"hüü erenler!.." diyerek işaret verir. Yani

"Mihman canlar geliyor; onlara yer gös­

ter" der. Gözcü de gelen canlara yaş du­

rumlarına göre yer gösterir. Canlar da

pir, rehber gelmemiş iseler meydana ni­

yaz eder, gösterilen yere otururlar.

BaCI (Bayan) canlar da ceme gelir­

ken elleri boş gelmez tabaklar içerisin­

de elma, portakal, kuru üzüm, çörek,

börek ... gibi lokmalar getirirler. Bu lok-

malar kapıcıya teslim edilir. Kapıcı da

lokmaları gözcü veya lokmacıya verir.

Veya bacılar kendileri lokmaları ile du­

aya durur. Duadan sonra dedenin veya

zakirin önüne konur.

Bacılar da ceme girerken cemin gi­

riş kapısının sağ ve sol tarafına niyaz

eder, dara durur, dede bir dua eder;

duadan sonra meydana niyaz eder,

gözcünün gösterdiği yere oturur.

Dedenin pir postu serilirken Ahzap

Suresi 56. ayet okunur:

Muhakkak Allah ve melekleri Pey­

gamber'e sa/at' ederler. Ey 'iman eden­

ler, siz de ona çokça salat ve se/avat

getirin.

Dede, pir postuna oturmadan önce

dar meydanına niyaz eder ve kendi

özünü dara çeker:

Allah Allah! ... Özüm darda, yüzüm

yerde; Hak huzurundayım. Erlerin, pir­

lerin nüfuzunu üzerimden eksik eyle­

me. Doğruluktan, dürüstlükten ayırma.

Eksiğimi, noksanlığımı affey/e ... Eda

edeceğim bu ağır ve kutsal görevde yar­

dımını benden esirgeme .... Yapacağım

bu hizmetimi Aliyel-Mürteza'nın, Hü­

seyn'i Cerbe/a'nın dergahına kaydey­

le ... Nefes benden himmet Hünkar Hacı

Bektaşı Veli'den ola. Hüüüü ... Ya Ali!

Duadan sonra meydana niyaz eder,

dizleri üstünde yürüyerek gider posta

niyaz eder; ayağa kalkıp Elif darına du­

rur. Ayete/ Kürsü(Bakara 255) ayetini

okur. Ayet bittikten sonra pir postuna

niyaz eder, postuna oturur:

Ayete! Kürsi:

Bismillahirrahmanirrahim

Allahü la ilahe illa hüvel Hayyül

kayyum, la te 'huzühO sinettün vela nevm, leh{) ma fissemavati vema fil ard, men zellezi yeşfeu ındehO illa bi­

iznih, ya 'femO mabeyne eydihim ve­ma halfehüm, vefa yuhitOne bişey' in min ilmihi illa bima şae vesia kürsiyyü­hüssemavati ve/'afd, vefa yeudühü hıf­

zuhüma ve hüvel-a/iyyül-azi.

Ayete! Kürsi Ayetinin Meali:

Allah (o Allahtır ki) kendinden baş­

ka hiç bir tanrı yoktur. (0 zatı ezeli ve ebedihayat ile diridir. (baakıydir). Za­

tiyle ve kemaliyle kaimdir (yarattıkları­nın her an tedbir-O hıfzında yegane ha­akimdir, herşey onunla kaaimdir). Onun ne bir uyuklama tutabilir, ne de

bir uyku. Göklerde ne var, yerde ne varsa hepdi onun. Onun izni olmadık­ça nezdinde şefaat edecek kimmiş. O ·

(yarattıklannın) önlerindekini, arka/a­rın.dakini, (yaptıklarını, yapacaklarını,

bildiklerini, bilmediklerini, açıkladık/a­rını, gizlediklerini, dünyalarını, ahiret­lerini, halasa her şeyini) bilir. (Mahlu­katı) onun ilminden yalnız kendisinin

dilediğinden başka hiç bir şeyi (kaabil

değil) Kavrayamazlar. Onun kürsüsü gökleri ve yeri (kucaklamıştır ; kadar)

vası' dir. Bunların nigehbanflğı Ona

ağır da gelmez. O, çok yüce, çok bü­yüktür.

Cem için daha önce gelmiş olan

canlar, dede gelince ayağa kalkarlar ve

Elif darına dururlar. Dede yerine oturur

ve şu duayı okur:

Allah, Allah, Allah! .... Geldiğiniz yold_an, durduğunuz dardan, çağırdığı­nız pirden, Hünkar Hacı · Bektaş Ve­

li' den şefaat göresiniz. Cenab-ı Hak ik­rarınızda berkemal eyleye. Allah'a kul, Muhammed'e ümmet, Ali'ye talip eyle­ye .. . Bu dardan, bu yoldan ayırmaya.

Şah-ı Merdan Ali, yaramaza, uğursu­za, pirsize, duş getirmeye ... Şeytan'ın şerrinden, gafili gaddardan, görünür görünmez kazadan beladan koruya.

Cenab-ı .Allah, hayırlı evlat, hayırlı

devlet, gökten hayırlı rahmet, yerden

hayırlı bereket nasip eyleye. Oarınız, niyazınız kabul ola111Dil benden, ina­yet Allah'tan, nefes Hünkar Hacı Bek­taşı Veli'den ola. Gerçeğin demi­ne .... Hüüüü .... Ya Ali! ...

Duanın sonunda canlar niyaz eder­

ken dede, Tevella ve Tece/la duası

okumaya devam eder. Şu duayı okur:

Tece/lanız, Tevellanız Hakk'a yazı-la ... Tecel/anız temiz, yüzünüz ak ola ... Tecel/a gören cehennem narı

görmeye ... Hüüü ... Ya Ali!

Tecella duası bittikten sonra c~me

gelecek canlar, tek veya birkaç can da­

ra durur. Dede, dar duası ok.ur. Canlar

duadan sonra gözcünün gösterdiği . ye­

re oturur.

Dara dururken canların uyacağı usul­

ler:

Dara duracak erkek canlar yaş sırası­

na göre sıra olurlar. Eğilerek sağ ayağının

baş parmağını sol ayağının baş parmağı­

nın üzerine koyup, sağ elinin parmakla­

rın ı sağ ayağının baş parmağının üzerine

eğilerek değdirir. Sol elini de kolunu

çapraz tutarak eli açık şekilde göğsünün

üzerine kapatır ve o şekilde dara durur.

Buna darda mühürleme denir.

Bacılar ise dara dururken sağ ayak

baş parmağını sol ayak baş parmağının

üzerine kor. Başlarını eğer, göğüslerinin

üzerinde sağ el, sol elin yzerine çapraz­

lama konarak dara dururlar. Dede Dar

duasını okur. Duadan sonra niyaz eder.

Niyazdan sonra gözcü, bacı veya bacıla­

rı, bacılara ayrılan yere oturmasını sağ­

lar.

Elif darı(Fatima Darı):

Sağ ayak baş parmağı, sol ayak baş

parmağının üzerine konur. Sağ el çap­

razlama, sol da kalbin üzerine gelecek

ş~kilde göğüs üzerine konur. Sol el yana

salınıp hafif eğilerek dara durulur.

Akşam Cülbengi:

Bismi Şah Allah Allah ...

Akşamlar hayır ola, hayırlar feth ola,

şerler def ofa, müminler şad ola, mey­

danlar abad ola, sırlar zahir ola, gönül/er

ruşen ola, kısmetimiz gani ola, muradı­

mız hasıl ofa, Muhammet-Ali yardımcı­

mız ola, ibadetlerimiz kabul ola, demler

kaim ofa, cemler daim ofa, münkirler

mat ola, münafıklar berbat ola ...

Üçler, beşler, yediler, On İki imam­lar, Kerbela şehitleri, On Dört Masum-u

Paklar, On Yedi Kemer-bestler, Kırklar,

Evliyalar, Embiyalar, Veliler, Nebi-

ler,3 7 3 Mürseller, şehitler, gaziler, cüm­

le erenler yardımcımız ola ...

İmam Ali, katarından, didarından ayırmaya.:. Pirimiz Üstadımız r.lünkar

Hacı Bektaş Veli Efendimizin hayır ve

himmetleri üzerimizde hazır ve nazır

ola ...

Şeytanın şerrinden, negah kadadan, kuru bühtandan emin eyleye .. .İki cihan­

da korktuğumuz yere uğratmaya ... Dert­

lilerimize deva, hastalarımıza şifa, gö­

nüllerimize iman ihsan eyleye ... Niyaz­

larımızı, ~okmalarımızı kabul eyleye ...

Dil bizden, nefes Hünkar Hacı Bek­

taş Veli Efendimizden ola ... Nur-u Nebi,

Kerem-i Ali, Cülbeng-i Hünkar Hacı

Bektaşı Veli ... Pir kemali evliya ... Gerçek­

ler demine Hüüüü ......

Akşam gülbengi okunduktan sonra

ceme lokma getiren canları gözcü huzu­

ra alır ve dede Lokma duası okur:

Lokmalar kabul ola, muratlar hasıl

ola, Hak-Muhammet-Ali yardımcımız

ola. Bir lokmanız bin belaya karşı gele;

Hak dergahına yazılmış ola, lokma sa­·hipleri niyetlerine vasıl ola, şefaat bu­

fa .... Hüüü .....

Kudret, Nübüwet, Velayet, Beşaret,

Emanet, Postların Kim Beyan lder•

Beyaz Post:

Allcıh

Hakkın yaratıcı kudret eli, yedi beyaz, (nur)

Sarı Post : Hz. Muhammed. (Ahmed-i Muhtar)

Nübüwet.(Güneş)

Yeşil Post:

Hz. Ali (Haydar-ı Kerrar)

Velayet {Ay}

Kara Post:

Ahmed Yesevi (Türkistan Postu)

Piri Beşaret {Yıldız)

Gök Post:Lokman Perende, {Horasan Postu)

Mürşidi Emanet. (Cehver)

On İki Postu Kim Beyan lder .. 1. Mürşid Postu: Hünkar Hacı Bektaş Veli

2. Rehber Postu: Habib Emircem Sultan

3. Türbedar Postu: Hızır Lale Cüvan Sultan

4. Aşçı Postu : Kara Donlu Can Baba

5. Ekmekçi Postu: Seyyid Mahmud Hayrani

6. Şerbetçi Postu: Kızıl Deli Sultan

7. Nakip Postu: Sarı Saltuk Sultan

8. Meydancı Postu: Seyyid Cemal Sultan

9. Atçı Postu: Boz Geyikli Dede Karkın

10. Kurbancı Postu: Şah İbrahim Hacı Sultan

11. Ayakçı Postu: Abdal Musa Sultan

12. Mihmandar Postu: Kolu açık Hacım Sultan

On İki Hizmetleri Kim Beyan lder

1. Tarikatçı: Hz. Hasan Mücteba

2. Davetçi: Hz. Hüseyin Desti Kerbela

3. Saki: Hallacı Mansur

4. Zakir: Seyyid Nesimi

5. İbriktar: Sarı İsmail

6. Gözcü: Karaca Ahmed

7. Cerağcı: Kara Pipabat Sultan

8. Sofracı: Garip Musa Sultan

9. Meydancı : Barak Baba

10. Ferraş: Resul Baba Sultan 11. Pervane: Taptuk Emre

12. Kapıcı: Güvenç Aptal

Akşam gülbengi okunduktan sonra ceme lokma getiren canları gözcü huzura alır ve dede Lokma duası okur:

Lokmalar kabul ola, muratlar hasıl ola, Hak-Muhammet-Ali yardımcımız ola. Bir hına yazılmış ola, lokma sahip­leri niyetlerine vasıl ola, şefaat bula ... Ha... 0

Dede on iki hizmet sahiplerini Hak'­tan bize nida geldi deyişiyle çağırır:

Haktan bize nida geldi Pirim sana haber olsun Şah'tan gülzar'ı geldi Peyik sana haber olsun

Bu yola giden hacılar Güruhları hep naciler Cem kilidi kapıcılar Kapıc ı 'ya haber olsun

Hak, kuluna eder nazar Dört nesneden adem dizer Kalleş gelmiş cemi bozar Gözcü sana haber olsun

Ey kalp evi dolu kişi Daima Hak'ladır işi Kimdir bu halkanın başı Zakir sana haber olsun

Mümin yolun yakın ister Münkir/erden sakın ister Delil yanmaz yağın ister Delilci 'ye haber olsun

Mümin çekildi meydana Münkir atıldı zindana Hizmet verildi Selman' a Tazeker'e haber olsun

Zakir zikreder sazı ile Duaz okur avazı ile Müm~n müslim niyaz ile Carcı sana haber olsun

Haydin gidelim üryana Mümin müslim bir yana Tekbir verildi kurbana Kurbancı 'ya haber olsun.

* * * * Yola giden haslar hası Silinsin gönüller pası Doldur ver engür tası Sakkacı 'ya haber olsun

* * * * Haydm girek hakikate Kulak tutun marifete Mümin girdi ihtikata Sem acı' ya haber olsun

Fatıma cemde oturur Kurbana kepçe batmr Gerçeğe lokma getirir Nakıp sana haber olsun

Şah Hatayı'm barı çaldı

Şah'tan gülizarı geldi Pirden bize destur oldu İznikçi'ye haber olsun

Bittikten sonra dede, on iki hizmet sahibine Hizmet Gülbengi okur.

Hizmet Gülbengi

Bismişah Allah Allah .... Akşamlar hayrola, hayırlar feth ola,

şerler def ola, hizmetleriniz kabul ola, murat/armız hasıl ofa. Ayn-i cem erenle­rinin gül cemal/erine aşk ola, Muhammet

Mustafa, Aliye/ Mürteza yardımcmız

ola ...

Bu efendilerimizin hüsnü hizmetle­

ri üzerimizde hazır ve nazır ola. Sakla­ya, bekleye... Yolsuza uğratmaya ... Duş getirmeye ... Hwr yoldaşmız, Evli­ya haldaşmız ola... Dil bizden, nefes Hünkar Hacı Bektaş Veli'den ola ... Gerçek erenler demine Hüüüü ...

Dede bu gülbengden sonra:

-Aşıka mana, mümine nişan, der.

Cemde olan canlar birbirleriyle niyaz­

laşırlar. Birbirinin ·omuzlarına niyaz

ederler. Bu niyçızlardan sorıra Dede:

-Zakirin zikri dile gelsin, der; destur

verir. Zakirler üç deyiş, bir düaz okur.

Deyiş

Yaradan ne güzel buyurmuş Gelin ey erenler niyaz edelim Muhammet, k§.firin dinin ayırmış Gelin ey erenler niyaz edelim

Niyaz etmek imiş her şeyin başı Niyaz edenlerin ihsandır işi Cemde erkek olmaz, erkek de dişi Gelin ey erenler niyaz edelim

Niyaz bizi uçmak eder uçurur Abu zemzem sularından içirir Sırat köprüsünü kolay geçirir

Gelin ey erenler niyaz edelim

Cehennemde vardır gannen kuyusu Yetmiş yıllık yoldan gelir işçisi Hemen niyaz etmek imiş iyisi Gelin ey erenler niyaz edelim

Şah Hata'yım cümle niyaz bendedir Niyaz eyleyenler yine bendedir Niyaz etmeyenler cehennemdedir Celin ey erenler ·niyaz edelim.

Deyiş

Evvel Allah, dedim; açtım gözümü Gözüme Muhammet-Ali göründü Eğildim turaba sürdüm yüzümü Ol güzel Allah'ın yolu göründü

Üçler çiçeklenmiş, yediler sırdan Allah, Muhammed'i yarattı nurdan Kırklar meydanını gezdim ezelden Yedinici kapının şan göründü

Ayetül-kürsü okur müminin dili Aynel arştan gelir onun gıdası Yeşil asa tutar Hızır' m eli Elinde asası nebi göründü

Karanlıktır bu dünyanın ötesi Söylerim sözümün var mı hatası Hasan ile Hüseyin'in atası Tanrın'ın aslını Ali göründü

Derviş Ali'm der ki ey bağrı taşlr Mümin ku/lannm gözleri yaşlr Nice erler gördüm erbahar başlı Er bahar başının şan göründü.

Deyiş

Okundu Nad-ı Ali ey Şahı Merdan Medet, dertlilerin dermanı Haydar Aşıklar maşukun canların canı · Müminlerin dini imanı Haydar

Mezherül acaip aşıkar eden Onsekiz bin alemi anda var eden Hud Cengi'inde Muhammed'e car eden Vermez kafirlere amanı Haydar

Tecdüdühu avnen/ek Mürteza Din aşkına çal Zülfikar kıl kaza Uğratma hışmına medet kıl bize Elesti bezminin ahtmın peymanı Haydar

Fil nevayı ley/al/ahına hacet Hatemi Mustafa, mührü nübüwet Mümin kullar senden umar şefaat

o Medet şeaatın ummanı Haydar

Hacetin küllün hemmüm ve gammüm Seni inkar eden terki müneccim On İki İmam hprmeti için efendim Koyma zulumatta insanı Haydar

Seyancelü bi azametika ne hikmet Hatemi Müstafa Mühr-ü Nübüwet Şah-ı Velayet'tir kıldım şahadet Medet, şahadetin peymanı Haydar

Ve a/eyha mahlu edrik neyn edrik Çağırdı Mustafa dedi ki /ebbeyk Aldı anda esselamı ya a/yk Zülfikar elinde üryanı Haydar

Zülfikarı Düldül Fatıma Kanber Gece gündüz Şah'ın hizmetin eyler Hemen didarına eyle müyesser İstemem cenneti, Rıdvanı Haydar

Ne gevhersin ne kıymetli la/insin Nice şu dünyaya gelip gidersin Cenazede ak deveyi yedensin Bilinmez merkadın nehanm Haydar

Ah eder ağlarım gece ve gündüz Hayalin fikrimden gitmiyor hergiz

Üç yüz yıldan sonra bir deste nergis Sunup irşat ettin 5{}/man'ı Haydar

Durmaz akar çeşmim yaşı revanda

Andelipler feryat eyler gülşende

Yarın mahşer günü ulu divanda Emanettir sana Noksani, Haydar.

Okunan üç deyişin bitiminde düaz imam başlar. Düaz imam başlayınca

gözcü: "Edep erkan" der. Canlar, edep erkan olurlar. Bacılar ise oturdukları

yerden kalkarak Elif dan'na (Fatıma

Darı) dururlar.

Düazimam

İki cihan içinde sahip hanedan

Sıtkıy/a ben Mustafa 'yı sevmişem DO çeşmi aladır ilm-i cavidan Nesl-i paki Mustafa'yı sevmişem.

Haticetül Kübra bağı eremdir

Çekti hak yoluna gör ne sitemdir

Zümreyi şehidan zahi keremdir

Hem Hasan hu/ki Rıza 'yı sevmişem.

Ehlibeyt yoluna koymuşuz seri

Hamdolsun pirimin tuttum demanı Erler serfirazı hublar merdanı

Hem Hüseyn-i Kerbela'yı sevmişem

Zeynal 'a hak dedim darma durdum

Bakır'a, Cafer'e serimi verdim Hakikat babında Musa 'yı gördüm

Hub/ar şahı hem Rıza 'yı sevmişem

Taki, Naki erenlerin civant

Men araf strrında seyrettim ant

Kalmadı gönlümün şekki gümant

Askeri hem mahlugayı sevmişem

Hatayi sadığan kıldı ikrarı Daim met ederim hubbu Haydar'ı

Muhammet Mehdi' nin sım seddarı Kutbil cemal ali aba'yı sevmişem.

Düvaz İmam biter bitmez canlar secdeye iner, bacılar Elif darı'nı boz­maz darda dururlar. Dede şu duayı

okur:

Allah, Allah, Allah. . .Oiliniz bülbül ola, hizmetiniz kabul ola, muradıntz

hasıl ola, On İki İmamlar yardımcınız ola, secdeye inen başlan ağn acı gör­

meye ... Dil benden, nefes Hpnkar Ha-

cı Bektaşı Veli'den ola .... Gerçeğe hü-üüüü ... Mümine ya Ali .. .

Dua bitince canlar başlarını secde­den kaldırır; dep erkan olurlar. Farraş meydana gelir ve:

Allah, Allah ... Güruhu naciyem, Kırk­

lar Meydanı'nda süpürgeciyem ... Hü­

seyn-i Kerbe/a için gözlerim yaşttr; yüz bin kere lanet Yezid'in bağrı taştır ... Piri­

miz, Ktrklar içinde Seyyid_i Ferraş'ttr ...

Ber cemal Muhammet, kemal İmam Ha­san, İmam Hüseyin; Ali'yi sevenler ver­

sin Muhammed'e se/avat ... , der.

Canların hepsi birden selavat getirir­ler:

Allahümme salli ala seyyidina Mu­hammed ve ala ali Seyyidine Muham­med,denir. Selavattan sonra Ferraş hiz­metine devam eder.

Farraş, sağ ayak baş parmağını sol ayağının baş parmağının üstüne koyarak eğilir. Sol elini dar meydanına değdirir. Sağ elini süpürge gibi kullanarak üç defa

Allah der, süpürür; Muhammet der sü­pürür, Ali der süpürür. Elif darına durur. Dede şu duayı okur:

Allah Allah. .. Hizmetin kabul ola, muradın hasıl ola, iki cihanda yüzün ak ola, Seyyidi Farraş'ın himmeti üzerinde ola, şefaatından mahrum etmeye ... Ger­çeğe hüü ....

Duadan sonra Farraş, secdeye niyaz eder yerine oturur .• Gözcü:

"Dar çeken didar göre! ... " der.

Dede şu duayı okur:

Allah Allah. .. .Dar çeken didar göre, didar gören cehennem narı görmeye, erenler sefasına vara ... Gerçeğe hüüü ....

Bacılar, canlar yerlerine rahat otu­rurlar.

Sohbet

Dede bu arada bir sohbet açar ve canlara bilgi verir. Dedenin sohbetinden

sonra tekrar hizmet başlar.

Seccade (post)'nin Meydana

Getiri lmesi ve Seri lmesi

Seccade (post) cemin başlangıcında

serilir. Seccade meydana sarılı vaziyette

getirilir. Getiren canlar seccadeyi baş­

larından yüksek şekilde tutarak duaya

dururlar. Bacılar ayağa kalkarlar.

Dede şu duayı okur:

Allah, Allah Al!ah. ..

Seccademiz peygamber eteği ola,

ruzü mahşerde cem erenlerini Peygam­ber Efendimiz eteği altında toplaya. Er­

ler evliyalar yardımcımız ola, seccade­

ye değen başlar ağrı acı görmeye, dil

benden nefes Hünkar Hacı Bektaş Ve-

li'den ol~ ... Seccadeniz kutlu, ağzınız

tatlı olsun ... Hüüü ... Ya Ali ...

Dua alındıktan sonra seccade me­

yadana serilir. Seccade serildikten son­

ra seccadeyi seren can, dört köşesine

niyaz eder; her köşesine niyaz eder-

ken: 0

1 . Estem tüm /eyk, 2. Eklem tüm

leyk, 3. Enem tüm leyk, 4. Emlam tüm

leyk,der.

Bu söylenen dört isim dört melek

ismidir. Hünkar Veli Efendimiz, darı

çeç üzerinde namaz kılmak için secca­desini serdiğinde bu dört melek her bi­

ri bir kenarından tutarak darı çecinin bozulmadan Hacı Bektaş Veli'nin na­

maz kılmasına yardımcı olmuştur.

Delil-i Şahı Merdan'ın Yanması

Delili Şahı Merdan yanmadan önce

halkada oturan canlar kemerbes bağla­nır. Dede, kemerbest duasını okur:

La feta illa Ali, la seyfe illa Zülfikar. Al/ahu ekber, Al/ahu ekber ... La ilahe il­lallahı valahü ekber .... Allahu ekber ve /il/ahi! hamd. Hava/et ya Şahı mer­dan ... Hü ...

Delil yanmadan el suyu v~rilir.

Canlar, kemerbest bağladıktan son­

ra delilci elinde (daha önceden hazır­

lanmış olan) .delil ile meydana gelir.

Dede, çerağ gülbengi'ni okur :

Çerağ-ı rüşan, fahr-i dervişan, zu­

hur-u insan, hizmet-i pirah, pir-i Hora­

san, küşad-ı meydan, kuvve-i abda/an,

kanun-u evliya ... Cerçek erenler demi­

ne hüüü ... dedikten sonra ; de/ilci, de­

deye yakın, halkanın sağ tarafına edep­

erkan olarak oturur. (Edep-erkan de­

mek, ayaklarını altına alıp diz çökerek

oturmaktır.)

Delilin Yaklfması

Delil üç kandillidir. Def ilci her kan­

dili yakarken ayrı kibrit çakar. Delilci

her kandili yakarken şu methiye'yi

okur:

Er cemali, Muhammet kemali; Ha­

san, Hüseyin ve Aliyi sevenler versin

Muhammet'e selfıvat der. ..

Canlar da her kandil yanışında:

Allahümme sal/i ala seyyidine Mu­

hammet ve ala Ali Seyyidine Muham­

med,diye selavat verirler.

Dede şu duayı okur:

Çün çerağ-ı fahr uyandırdık ol Hüda'nın

aşkına

Seyyide/ kevneyn Muhammet Mustafa'nın

aşkına

Hem Hatice, hem Fatıma Hayrel-nisa'nın

aşkına

Saki el Kevser Aliye/ Murtaza'nın aşkına

Şah Hasan, Hulkı Rıza, Şah Hüseyn-i Kerbela

İmam Zeynel Abidin, al-i aba'nın aş~ına

Muhammed Bakır olupdur, nesli pak-i

Murtaza

İmam Caferi Sadık, rehnümanın aşkına.

İmam Musayı Kazım, serfirazı ehl-ı hak

İmam Ali Rıza etki yanın aşkına

Şah Taki, ba Naki, hem Hasanül Askeri

Ol Muhammed Mehdi sahip livanın aşkına

Suzi aşkından derunum yanıp büryan olupdur

Haşredek yanan yakılan aşıkanın aşkına

Pirimiz, Hünkar'ımız Hacı Bektaşı Veli aşkına

Devr olup gelen erin, enbiyanın aşkına

Dede bu düvaz-imamı okuduktan

sonra:

Seyyidi saadet, muhibbi saadet, tu­

ru münacaat, ver Muhammet Musta­

fa'ya selfıvat, der. Canlar hep bir ağız­

dan tekrar selavat getirirler.

Dede bundan sonra çerağ(yani De­

lil-i Şah-ı Merdan) hakkında Kur'an-ı

Kerim'den Nur Suresi 35-36 ayetleri'ni

okur ve Türkçe açıklamasıni yapar.

Nur Suresi 35. Ayet:

Al/ahu Nurussemavatı Vel'ard, Me­

se/0 Nur'ihi Kemişkfıtın Fiyha Mısbah,

ElmısbfıhO Fiy Zucacec Ezzücfıcetü

Ke'enneha Kevkebün DürriyyOn, YOka­

di Min Seceretin Mübareketin Zeytüna­

tın Lfı Şarkıyyetin Ve Lev/em TemseehO

Nar, Nurun Affı NOr, YehdllfıhO Nar,

NOrun Ola NOr, YehdillfıhO LinArihi

Men Yeşai Ve Yadri BillfıhOlemsa/e

Linnas. VallahO Bikülli Şey'in A!iym.

Türkçesi:

Allah Göklerin ve Yerin Nurudur.

(Mü'min/erin Kalbinde) O'nun NurO

içinde Çerağ bulunan Bir Fener gibidir.

O Çerağ Billur Bir Kandil İçindedir. Bu

Kandil sanki Parıl Parıl parlayan bir yıl­

dızdır. Ne Güneş'in Doğruğu ve Nede

Battığı Yerde Bitmeyen Mübarek Bir

Ağaçtan Zeytin Ağacından Yakılır. Ya­

ğı Ber Ateş Dokunmazsa Bile Hemen,

Hemen ışık verecek gibidir. Nur üzeri­

ne Nurdur. Allah O Nura (Vela NOr'iy­

/e) Dilediği Kimseyi Hidayet Eder. Al­

lah İnsanlara Misaller İradeyler Allah

Her Şeye Alimdir.

Nur Suresi 36.Ayet

Fiy Büyütin EzinallahO En Türfe'a

Ve Yüzkere FiyhesMühü, Yüsebbih Le­

hO Fiyha Bilguduwi Ve/' asal . Türkçesi:

O çerağı o evlerde(yakılır). Ki Allah

onların Yüksek Tutulmasına Ve İçlerin­

de İsminin Zikrolunmasına İzin vermiş­

tir. Oralarda Sabah, Akşam Onu Tesbih

Ve Tenzih Ederler.

Bundan sonra cem birlemek için se­

lamname okunur.

Dede, delilciye hizmet duası yapar:

Çerağ Oüazı

Çün çerağ-ı Fahr uyandırdık Hüda'nın aşkına

Seyyid el kevneyn Muhammed Mustafa'nın

aşkına

Saki-i kevser Aliyyel Murtaza'nın aşkına

Hem Hatice, Fatıma Hayrün Nisa'nın aşkına

Şah Hasan hu/ki Rıza hem Şah Hüseyn-i

Kerbela

Ol İmam-ı etkiye Zeynel Aba'nın aşk!na

Hem Muhammet Bakır ol kim nesl-i pak-i

Murtaza

Cafer-üs Sadık İmam-ı Rehnüma'nın aşkına

Musa-ı Kazım İmam-ı serfiraz-ı ehl-i Hak

Hem Ali Musa Riza'yı sabira'nın aşkına

Şah Taki ve ba Naki hem Hasan ül Askeri

Ol Muhammed Mehdi-i Sahip Liva'nın aşkına Pirimiz üst.adımız Bektaş Veli'nin aşkına Haşredek yanan yakılan aşıkanın aşkına Düaz -imam okunduktan sonra selavat

getirilir: Ber cemali Muhammed, kemali İmam Hasan, Şah Hüseyin, Ali ra bülende selavat.

Çerağ düazı biter bitmez dede, za-o

kirlere: "Zikriniz hayra gele" der. Göz-cü, canlara: "Edep erkan" der. Canlar edep erkan olurlar. Zakirler üç düaz imam okur. Bacı l ar ayağa kalkar Elif darına dururlar. ,

Delil Oüazimamı

Evvel baştan Hüda yaktı delili Muhammet Mustafa yaktı delili Safi nesli Cüneyd'i Haydar oğlu Aliye/ Murtaza yaktı def ili

Ali'nin Düldülü'nün Kanberiyem Zülfikar-ı gaza yaktı delili Hatice Fatıma Kübrayı Zehra İmamlar silsilesi yaktı delili

Hasan ki aşk ile girdi meydana Hüseyni Kerbe/a yaktı delili İmam Zeynal, İmam Bakır'ı Cafer Kazım, Musa, Rıza yaktı delili

Muhammet Nakı'dan, Şah ~fi Takı Hasanül Ask~ri Liva yaktı delili Muhammet Mehdi'dir Sahip Zaman'ı Eşiğinde geda yaktı delili

Bilirim günahım hadden aşıptır Ali oğlusun eba yaktı delili On İki İmamlar nurdur Hatayi Hirim nuru Hüda yaktı delili.

Delil Düazimanu Kudret kandilinde parlayıp duran Muhammed-Ali'nin nurudur vallah Zuhur edip küffar askerin kıran Elinde Zülfikar Ali'dir bil/ah

Elinde Zülfikar, altında Düldül Önünde Kanber'i dilleri bülbül Hatice Fatıma cennete bir gül Ona sırrım dedi Hak, Habibullah

Zuhur etti İmam Hasan, Hüseyin Onların nurundan ziyalan'dı din Kırk pare bölündü Zeynal Abidin Çekerim yasını hasbeten fil/ah

Muhammet Bakır'dan Caferi Sadık Şah'ım Kazım Musa Rıza dedik Tarikat abuyla cismimiz yuduk Hak dedi müminin kalbi Beytullah

Takı, Nakı imamların civanı Hasanül Askeri cismim sultanı Elinde hücceti Mehdi devranı Vakit tamam oldu gönderir Allah

Ta ezel ezelden bunu böyle buyurdu Hariciler her dergahtan sürüldü Kün deyince yedi_ kat gök kuruldu Bir harf ile bina tuttu arşullah

Virani'yem niyazım var ustaza Elinde Zülfikar, hem ehli kaza Binbir dondan baş gösterdi Mürteza Biz bir bildik, mürşit tuttuk eyvallah.

Düvazimam Muhammet Ali'yi candan seversen Varınca bir tel ver Ali'ye turnam Hasan, Hüseyin'den imdat umarsan Varınca bir tel ver Ali'ye turnam

Ol imam Zeynel'in gonca gülleri

Bakır kılavuzdur, sürer yolları Nuseyri dostunun zülfi telleri Varınca bir tel ver Ali'ye turnam

Caferi Sadık'tan Musa-yı Kazım

İmamı Ruza'ya bağlıdır özüm Sana armağandır Pir'e niyazım Varınca bir tel ver Ali'ye turnam

Muhammet Takı' dan Şah Ali Nakı Hasan Ali Askeri cismimin bağı Yerin, göğün, arşın, kürsün direği Varınca bir tel ver Ali'ye Turnam

Oedemoğlu Hak'tan tuttuk dermanı Küfrü deryasında bulduk imanı Seversen Mehdi'yi Sapih Zaman'ı Varınca bir tel ver Ali'ye turnam

Üç düvaz imamdan sonra canlar secdeye varır. Dede şu duayı eder:

Allah, Allah .. .Zahir batın erenlerinin hizmetleri üzerinizde hazır ve nazır ola, Allah korktuğunuz yere uğratmaya ... Dil benden, nefes Hünkar Hacı Bektaş

Veli'den ola .... Hüüü ....

Duadan sonra meydana Farraş ge­lir, methiyesini okur:

Allah Allah. .. Güruhu naciyem, Kırk­lar meydanında süpürgeciyem. Hüseyn­i Kerbe/a için gözlerim yaştır. Yüz bin kerre lanet olsun, Yezid' in bağrı kara taş­tır. Pirimiz, üstadımız, Kırklar içinde Sey­yidi Farraş'tır ....

Ber cemali Muhammed, kemali

İmam Hasan, İmam Hüseyin ... Ali'yi se­

venler versin Muhammed'e selavat ....

Canların hepsi birden selavat verirler:

Allahümme sa/fi ala seyyidine Mu­

hammed ve ala Ali Muhammed

Farraş üç kere, 'Allah, Muhammed,

Ali' diyerek süpürge veya süpürgeyi

temsilen eli ile soldan sağa doğru mey­

danı süpürür ve duaya durur.

Dede şu duayı eder:

Allah Allah ... Hizmetin kabul ola, ... muradın hasıl ola ... Pirin Seyyidi Far-

raş'ın himmeti ve kerameti üzerinde ol.

Şefaatından mahrum eylemeye ... . Ger­

çeğe hüüü ....

Duadan sonra Farraş, secdeye niyaz

eder, yerine oturur.

Gözcü: "Dar çeken didar göre"

der.

Dede şu methiyeyi okur:

Dar çekenler didar göre, didar gö­

ren Hakk'a ere ... Hak, cümlenin mura­

dın vere .. . Erenler safasına vara, dedik- .

ten sonra edep erkan olan canlar rahat

ot~rur. Dar çeken bacılar da yerlerine

otururlar. Dede bu arada:

Eşik yoklayan, beşik yoklayan ... di­

ye destur verir. Ve bir sohbet faslı açar.

Sohbetten sonra dede cem birler. Cem

birlemek için Nad-ı Al i duasını okur.

Nad-ı Ali Duası :

Bismi Şah ... Nad-ı Ali'ye/ masharüf

acayibi tecihudu avne/eke finnevagu/ /illallah haceten külli hammim ve gam­

mim seenceliğ ve binuru azametike ...

Ya Allah ... Ya Allah ... Ya Allah! Ve bi nuru Nübüvvetike Ya Muhammet... Ya

Muhammet.. Ya Muhammet! ve bi sırrı . . vefayetike Ya Ali ... Ya Ali ... Ya Afif ... Mu-

haveli aleyha edrikni, edrikni, edrikni .. . Agisney ya gıyasef müstakim ...

La kazayi illa gaza Murtaza'yı bil ik­tidar ... La feta illa Ali, la seyfe illa Zülfi­kar. Her gadayı, her belayı def eyler Per­

verdigar .. 0. Yezid'in boynundan gitmesin tığ ile teber ... Mümin olan zikreylesin bu duayı ...

Leyni nahar Caferi Sadık kalbinde;

bu duadır muteber... Cümle melek bu duayı zikrede(. Sahar sahar, nasrun mi­nallah ve/ fethen garip ve beşeri/ mümi­

neyn... Ya Muhammet, Ya Muhammet,

Ya Muhammet... Ya Ali!

Dede daha sonra:

-Cem saflığına, ihtikat tamlığına, ek­

siğimize, noksanımıza diyelim bir Allah,

Allah ...

Tüm canlar "Allah ... Allah" diye

Hakk'ı çağırır. Dede şu duayı eder:

Salli afa'dan kale yaptım ... Bin bir

yerden hisar çektim ...

İmam Hasan ile İmam Hüseyin'i kilit

ettim ...

Muhammet Mustafa'nın mührünü

bastım ...

Mühr ü Süleyman, kubbe-i de.v­ran .. .Oüazda .Oniiki İmam. .. Gele yetişe Sahip Zaman ...

İmam Ca(er nüfusu, hürmeti üzeri­

mizde hazır be nazır ola .. .Oem Ali; ke­rem, evliya Hünkar HaCI Bektaşı Ve­

li' den ola .. .

Gerçeğin demine hüüü .... Ya Ali ...

Selavat-name

Dede cem birleme için selavatna­me'yi okur.

Cem birliğine itikat tamlığına diye­lim bir Allah, Allah der.Cemde tüm canlarda Allah, Allah diye Hakkı çağı­rır. Dede se/avatnameyi yüksek sesle okur:

Allahümme Salli Ala Seyyidina Nuru Muhammet Mustafa

Allahümme Salli Ala Seyyidjna Nuru Aliye'! Murtaza

Allahümme Salli Ala Seyyidina Nuru Haticeyi Kübriya

Allahümme Salli Ala Seyyidina Nuru İmam Hasan Hulku Riza Allahümme Salli Ala Seyyidina Nuru İmam Hüseyni Kerbela Allahümme Salli Ala Seyyidina Nuru İmam Zeynel-Aba Allahümme Salli Ala Seyyidina Nuru İmam Bakır Baka Allahümme Salli Ala Seyyidina Nuru İmam Ca'fer Rehnüma Allahümme Salli Ala Seyyidina Nuru İmam Kazım Musa Allahümme Salli Ala Seyyidina Nuru İmam Ali Sultan Riza

:Allahümme Salli Ala Seyyidina Nuru ·İmam Muhammet Taki

Allahümme Salli Ala Seyyidina Nuru İmam Ali Naki Allahümme Salli Ala Seyyidina Nuru İmamHasan Askeri Allahümme Salli Ala Seyyidina Nuru İmam Muhammet Mehdi

Selavatname'den sonra çerağ düva­zimam devam eder.

Cem birleme için dede dua eder veya düvaz imamı dua yerine okur:

Mürüvvet kanısın · iki cihanda Adalet tahtının sultanı Hünkar Sure'yi Kaf Kur'an sebbal mesanda Şerh olur cemalin beyanı Hünkar

Emrine mutidir arz u semavat Külle şeye hükmün yürür temamet Her kaçan geldikçe yevmi/ kıyamet Sen oldun şefaat madeni Hünkar

Cemalin m:ıhitap Elhamdülillah Rabbülalemiı:ı'sin hatmi Feyzullah Errahmanirrahim adil padişah Maliki yevmiddin mihmanı Hünkar

İyyakenabüdü dilde ibadet İsmini zikreden bulur saadet İyyakenastain'e kıl merahamet Kalbimin ikrarı imanım Hünkar

İhtinassıratel müstakim zatın Sıratel/ezine haktır sıfatın

Enamte aleyhim boldur nimetin Oöndüresin çarkı devranı Hünkar

Cayrilmağdubi aleyhim vedet Ve/adda/in demek bizlere adet E/esti bezminde verdiğim senet Kalbimin ikrarı imanım Hünkar

Muhammet Mustafa, Ali'nin nesli Şebberi şübberin Zeynel Bakır' dır aslı Caferi Sadık'tır gönlümde yaslı Çalar müminlere erkanı Hünkar

Musayı Kazım'dır, İmam Rıza'dan Taki, Naki, Hasan Askeri Liğa'dan İnayet Mehdi-yi Sahip Liva'dan

Gözler mağarada zamanı Hünkar

Noksani'yem Al-i Aba'dır dostumuz Yedullah'tır demanımız destimiz Doksan bin er ile bile postumuz Kılıptır babına cevlani Hünkar

Cem birlemeden sonra tarikat yani el suyu hizmeti başlar.

Tarikat abdesti alınması için bir so­

fu, bir bacı hizmete başlar. Sofu/İznikci

bir ibrik su, bir de el .leğeni alır. Bacı da bir el havlusu alır. Önce kendileri ·ab­

dest alır. Dar meydanına gelir, dara du­

rurlar. Dede dua eder:

Allah, Allah, Allah ....

Hizmetleriniz kabul ola, dileğinizi

Hak, Muhammet, Ali vere, elleriniz dert görmeye, gönlünüz incinmeye, yoluna hizmet ettiğiniz Pir'in himmeti üzerinize ola .. .Dil bizden, nefes Hün­kar'dan ola ... Gerçeğe hüüü ...

Duadan sonra sofu, bir elinde ibrik,

diğer elinde leğen canlara su döker.

Canlar iki elinin şahadet parmaklarını

yan yana getirerek dökülen suyun altına

tutarlar. Arkadan gelen bacı sofu canlara

havlu uzatır. Sofular el silerler. Bacı her

el silmeden sonra havluya niyaz eder.

Bu vaziyette halkada bulunan canlara ta­

rikat abdesti aldırırlar. Bitince önce so­

fu, sonra bacı abdest alırlar. Hizmetleri

bitmiş olur. Hizmet eden sofu ve bacı

tekrar dara dururlar. Dede şu duayı eder:

Allah, Allah, Allah .. ..

Hizmetiniz kabul ola ... Muradınız Ha-

sıl ola ... Elinize, belinize, dilinize sahip

olasınız. Abdestiniz devamlı ofa ... Yar­

dımC1mz Selmam Pak ve Ali ola ...

Seccade-serilince Selman suyu veri­

lebilir.

Rızalık Darı

Üç er, bir bacı dar meydanına gele­

rek seccadeye diz çöker, niyaz eder,

dara dururlar. Üç erkek candan biri

Mansur darı için, biri Nesimi darı için,

biri Fazlı darı için erkek canları temsil

eder. Bir bacı da Hazreti Fatıma darı

için bacıları temsilen rızalık darına du­

rurlar.

Rızalık

Ceme gelmeden önce, canlar dede önünde görülmüş, oturulmuş, dargınlar

küskünler barışmıştır. Buraya hiçbir

can küskün ve dargın gelmez. Onun için daha önce canlar birbirinden rıza­

lık almış ve barışmış olarak gelirler. Yi­

ne de her ceme gelindiğinde tüm can­

ları temsilen üç can, bir bacı dara du­rurlar. Bu arada tekrar rızalık alınır.

Dede, darda bulunan canlara:

-Ey canlar, dil/isiniz, başlısmız, göz­lüsünüz. Ne gördünüz, niye geldiniz? der, sual sorar. Canlar da:

-Hak gördük, hak divanına geldik ... Tüm canları temsilen rızalık almaya gel­dik, derler.

Bacı da, tüm bacıları temsilen:

-Ben de rızalık almaya geldim, der.

Dede cemaata döner:

-Ey cemaat, bu canlar cümlenizin meydanında, Hak huzurunda ve Mu­

hammet-Ali darında, elimiz erde, yü­

zümüz yerde, özümüz Muhammet-Ali

meydanında görüldükten sonraki ge­

çen zaman içinde birbirinden ağrıyan·

incinen; darılan küsen varsa, bu canlar

sizleri temsilen özlerini dara çektiler;

burası Hak istek darıdır. Hak ve isteği

olan canlar özlerini dara çeksinler.

Dede, özünü dara çeken yok ise,

dardaki canlar için cemaata:

-Bu canlardan razı mısınız? ... der ve

bunu üç defa tekrarlar.

Canlar da:

-Razıyız!. .. diye hep bir ağızdan

söylerler.

Dede, bunun üzerine:

-Allah da sizden razı olsun, der.

Sonra:

-Aşığa mana, mümine nişan, der;

herkes niyaz eder.

Dede şu duayı eder:

-Allah, Allah, Allah ... .

Tövbe günahlarımıza estağfurul­

lah... Elimizle, dilimizle, belimizle,

kalbimizle ve cümle aza/arımızla işle­

diğimiz günahlarımızı Erler, Erenler,

Üçler, Beşler, Yediler, On İki İmamlar,

Ondört Masum-paklar yüzü suyu hür­

metine bağışla .. .

Günahlarımızı affeyle .. .

Ya Muhammet, ya Ali... Gerçek

erenlere hüü ...

Kendilerini asaleten temsil ettikleri,

bundan sonra Farraş'tan sonra edep er­

kan, üç duaz okunur ve hizmete başla­

nır. Ve üç duaz imam okunur.

Düvaz-imam

Hak Muhammet Ali geldi dilime . .

Mürvet günahıma kalma ya Ali

Küllü günahımı aldım elime

Mürvet, kusuruma kalma ya Ali

Hatice, Fatıma mihri muhabbet

Yine senden olur kuluna rahmet

İmam Hasan, İmam Hüseyin mürüvvet

Mürüvvet günahıma kalma ya Ali

İmam Zeyen Abidin'e erelim

İmamların divanına duralım

Doksan bin erlere niyaz edelim

Mürvet günahıma kalma ya Ali

İmam Bakır, İmamların serveri

İmam Cafer de didemin serveri

Dilerim çektirmeye ah ile zari

Mürvet, günahıma kalma ya Ali

Musayı Kazım'dan, İmamı Rıza

Umarım inayet edesin bize

Günahım çoktur, diyeyim size

Mürvet, günahıma kalma ya Ali

İmam Takı, İmam Nakı'dır virdim

Onlara sığındım, dayandım durdum

Hasan Ali Askeri'ne yüzümü sürdüm

Mürvet, günahıma kalma ya Ali

Pir Sultan'ım tamam oldu sözümüz

Muhammet Mehdi'ye var niyazımız

On iki İmamlar'a bağlı özümüz

Mürvet, kusuruma kalma ya Ali

Düvaz-imam

Er ere buğalmayınca çağırmaz

Amman mürvet, güzel Ali gel yetiş

Sen merhem çalmazsan yarem sağtf maz

Amman mürvet, güzel Ali'm gel yetiş.

Oniki İmam katarıdır bu katar

Dostun hak-ı payı burnumda tüter

Muradın cevr ise bu sana yeter

Aman mürvet, güzel Ali'm gel yetiş

Muhammet Ali' den aldık bu yolu

Hasan'la Hüseyin has bahçe gülü

Zeynal Abidin'e sun arzuhali

Amman mürvet, güzel Ali'm gel yetiş

Muhammet Bakır' dan, Cafer soyuna

Yüz sürelim onların hak-i payına

Kazım Musa, Rıza'nın yüzü suyuna

Aman mürvet, güzel Ali'm gel yetiş

Şah Takı ba Nakı, Hasan Ali Askeri

Dardayım, buğdayım Şah'ım gel beri

Niceleri ağlattın bu günahkarı

Aman mürvet, güzel Ali'm gel yetiş

Noksani arz eder didar-ı cennet

Masum u pak/erden erişe himmet

Zamanın sahibi Mehdi Muhammet

Aman mürvet, güzel Ali'm gel yetiş.

Düvaz-imam

Bülbül oldum, gül dalında şakıram

Medet Allah, ya Muhammet ya Ali

Şah-ı merdan kitabından okurum

Medet Allah, ya Muhammet, ya Ali

Muhammet-Ali'dir, dersimiz veren

Hasan, Hüseyin'e okunan Kur'an

Zeynel Abidin'in kavline giren

Medet Allah ya Muhammet ya Ali

İmam Bakır nur gölünü akıttı

İmam Cafer bizi sırdan okuttu o

Musa-yı Kazım'a kurşun akıttı

Medet Allah, ya Muhammet, ya Ali

İmam-ı Rıza'nın yeşildir donu

Takı'nın, Nakı'rtın akıyor kanı

Hasan Ali Askeri'ne kavuştur beni

Medet Allah, ya Muhammet, ya Ali

Şah Hatayi'm aynı hali gezdirir

Aşk-ı muhabbet deryasında yüzdürür

Muhammet Mehdi'ye böyle yazdırır

Medet Allah, ya Muhammet, ya Ali

Zakirler üç düaz-imam okuduktan

sonra edep-erkan olan canlar secdeye

varırlar. Dede şu duayı eder:

Allah, Allah, Allah ....

Hizmetiniz kabul ola ... Muradınız

hasıl ola ... Muhammet Ali katarından,

didarından ayırmaya ... Adlarıni zikretti­

ğiniz On iki İmamfar'ın himmetleri

üzerinizde ola. Tüm canı bedeniniz

dert görmeye ... Dil bizden, nefes Hün­

kar Hacı Bektaş.ı Veli'den ola ....

Gerçeğin demine hüüü ...

Duadan sonra edep-erkan devam ed­

er. Bacılar ayakta Elif darı devam eder.

Zakirler Tevhit Düvaz-imamı okurlar:

Tevhit Düvaz-imam

Bihamdüli!lah ki islam'ım Delilim Mustafa geldi Emirimi, rahberim, Şah'ım Aliye/ Mürteza geldi

İmamm ol kerem-kani Ben nice sevmeyem am Resul'ün kürretül aym Hasan Hulk-ı Rıza geldi

Feda olsun ona camm Ki oldur dinim imamm İki alemde sultanım Hüsyen-i Kerbela geldi

Ana insi melek bende En edna hendesi bende Cihanın kutbi alemde Ali Zeynel-aba geldi

Muhammet Bakır' dır ol şahım İmam-ı Cafer'dürür mahım Bunlardan Musa-yı Kazım Ki ol nur-u Hüda geldi

Yüzündür kaf ve/ Kur'an Göründü Kabe'yi irfan Cihana rahmeti Rahman Ali, Musa, Rıza geldi.

Takı nur-u hidayettir Nakı Şah-ı Velayet'tir Bunlar makbulü hazrettir Bize nur u Hüda geldi.

Hasan el Askeri kıblem Eşşiği taşıdır Kabem Yolunda can başı vermem Gayet bana sefa geldi

Muhammet Mehdi'dir ahır Gele bir gün ola zahir Bu vaktın harici münkür Bu dergahdan cüda geldi

Behey Derviş gözün aç bak Cihan bunlar ile revlak Bunların bastlğı toprak Gözüme tutya geldi

Sözüm seyfi ilahidir Kelamım nutku şahıd1r Hakikat burcu mahimdır Bu methin bi riya geldi

Tevhit bittikten sonra canlar secdeye varır; dede şu duayı okur:

Allah, Allah, Allah .. ..

Tevhidin kabul ola .... Allah, birlikten beraberlikten ay1rmaya .... Yardımcımız Afiyet Murtaza ola .... Dil benden nefes Hünkar Hacı Bektaşı Veli'den ola ....

Gerçeğin demine hüü ....

Bundan sonra ikinci tevhit devam eder:

Tevhit DOVaz-imam Muhammmed'i candan sev ki Ali'ye Selman olasın Ehl-i beyt'e yüzler sür ki Ali'ye Selman olasın

Muhammed'i haz1r bil ki Canı Hakk'a nazır kıl ki Her gördüğün Hızır kıl ki Ali'ye Selman olasın

Muhammed'e meyil kat ki Cahd et, rehbere yet ki Bir gerçekten etek tut ki Ali'ye Selman olasın

Hasan ile girdik ceme Hüseyin sırrını deme

Müsahipsiz lokma yeme Ali'ye Selman o/asrn

Zeynel, Bakır, Cafer, Kazım

Rıza'ya bağlıdır özüm Hatıra değme şahbazım

Ali'ye Selman olasrn

~

Takı'ya, Nakı'ya eriş

Askeri'den biter her iş

Mehdi sırasrna karrş Ali'ye Selman o/asrn

Şah Hata'yim gözün ırma

Gördüğünden gözün ay1rma Her nadana sırrın verme

Ali'ye Selman olasın.

Tevhit bittikten sonra canlar secde­

ye varır; dede şu duayı okur:

Allah, Allah, Allah .....

Cemimiz Kırklar cemidir, yolumuz

Ehl-i Beyt yoludur. Allah bizleri bu yol­dan, dogru ve dürüstlükten, insan sevgi­sinden ayırmaya. On iki İmamlarrn him­

meti üzerimizde hazır be nazır ola .....

Gerçeğin demine hüü .....

Üçüncü tevhit devam eder.

Tevhit Düvaz-imam Nazar kıl canı ibretten

Kamu eşya Hüda söyler

Ta ezel nur-u vahdetten

Aliye/ Murtaza söyler

Fikredenler serencamı

Havaya vermezse yağmu

İçip aşkın eze/camı

Hasan hu/ki Rıza söyler

Bugün mahi Muharrem'de

Yaradılmış gam u gamde Hüseyni/er bu matemde Şehid-i Kerbe/a söyler

Neler çekti cefasrndan Yezid'in macerasrndan Mümin sıtkı sefasrndan

İmam Zeynel-eba söyler

İmam Bakır, İmam Cafer

Kazım, Musa, Rıza server Takı ile Nakı Asker Makam-ı mümin Taha söyler

Muhammed Mehti'nin varr

Seçen mümin dinin kan Bilin sahip Zülfikar'ı

Ba ismi illa feta söyler

Hoda şir-i Şah-ı Merdan Kamuya hükmeden sultan

Sana beşer diyen nadan Yalandtr, iftira söyler

Kuluyuz Hacı Hünkar'ın Cemal-i bab-ı .gülizarin

Bu Noksanı günahkarrn

Akı bilmez, kara söyler

Tevhit bittikten sonra canlar secdeye

varırlar, dede şu duayı eder:

Allah, Allah, Allah! ....

Erenlerin, evliyalarm, gaip erenlerin hizmetleri üzerimizde hazır ve nazır

ola .... Ceme giren canlar cehennem narı görmeye ... Hazreti Muhammet Mustafa Efendimiz şefaatinden mahrum etme­ye ... Dil bizden, nefes Hünkar Hacı Bek­taş Veli'den ola ... Hüüü .....

Mihraçlama

Bu duadan sonra Mihraçlama oku­nur. Dedenin önüne bir tabak kuru uzum konur. Dede, bu uzumu Mihraçlama'nın söylendiği zaman can­ların üzerine doğru, avucuyla, her tara­fa saçarak atar. Canlar da bu üzümler­den toplar. Kırklar Meydanı'nında şer­

bet edilen üzüm niyetine yerler. Ayrıca Mihraçlama'nın son bölümüne yakla­şıldığında "Muhammet bile kalktı,

Kırklar ile semaha" denildiğinde üç can hemen semaha kalkar, semah dö­nerler.

Miraçlama

Geldi Cebrail çağırdı, kalk Muhammet Mustafa Hak seni Mirac'a okudu, davete kadir Hüda Ewel emanetin budur ki piri rehber tutasın Kadimi erkana yatıp tarik-i müstakime

. · Muhammet sükuta vardı, yoktur senden bir aziz Şimdi senden el tutayım Hak buyurdu Vedduha Muhammet belin bağladı anda dahi Cebrail İki gönül bir ettiler yürüdüler dergaha

Vardı dergah kapusuna gördü bir arslan yatar Arslan anda hamle kıldı baş koptu bir tufane Buyurdu sırrı kainat "Korkmasın Habib'im" dedi

"Halemin ağzına ver arslan ister nişane" Hatemin ağzına verdi, arslan anda oldu sakin Muhammed'e yol verildi arslan gitti nihana Vardı Hakk'ı tavaf etti ewel bunu söyledi Ne şiddetli şirin varmış hayli cevretti bana

Gördü bir biçare derviş, hemen yutmak diledi Emmim oğlu olayıdı dayanaydı ol şir'e O benim sırrı devletim, sana tabidir Habib'in Eğiliben secde kıldı eşiği kıblegaha

Doksan bin kelam danıştı iki gönül dostuna Tevhidi armağan kıldı yer yüzünde insana Kuduretten bir hon geldi Muhammet destini sundu Südü elma baldan aldı, nuş etti Habibullah'a

Ayak üzerine kalktı ümmetini diledi Cümlesine rahmet olsun dedi anda Kibriya Eğiliben secde kıldı hoş kal sultanım dedi Mübarek cemalin gördü, uğradı müşkil hale

Ayrılıp geri dönerken yol uğrattı Kırklara Vardı kırklar makamına oturup oldu sakin Muhammed secdeye koydu yüzün Hakk'a teslim etti özün Cebrail getirdi üzüm, Hasan ile Hüseyin'e

Selman anda hazır idi şeydullah'ın diledi

Bir üzüm tanesi koydu Selman'ın keşkül/ahına Kuduretten bir el geldi, ezdi şerbet eyledi Hatemin ol elde gördü anda Fahri Embiya

Ol şerbetten biri içti cümlesi oldu hayran Mümin Müslüm, üryan büryan hep girdiler semaha

Muhammet de bile kalktı Kırklar ile semaha

Dediler Allah Allah çaldılar desti kafa

Muhammet cuşa geldi, tacı başmdan düştü Şemreyi ktrk pare böldü, Ktrklar bağladı beline Muhabbetler kadim oldu yol erkan yerin buldu Muhammed'i gönderdiler hatırlar oldu sefa

Muhammet evine vardı, Ali geldi tavaf ktldı Hatemin önüne koydu dedi sad_dak Mürteza Eweli sen, ahm sen; zahiri sen, batını sen

Cümlesi de sana bağlı dedi Şah-ı Evliya Şah Hatayı'm vakıf oldum, ben bu sırrı söyledim Hak sözünü inandıramadım, özü çürük ervaha

Miraçlama beyti bitince sema dö­nen canlar yan yana sıraya gelir, sağ ayak baş parmaklarını sol ayak baş par­maklarının üzerine basarlar. Gözcü de sağ taraflarına durarak duaya dururlar. Dede şu duayı eder:

Allah, Allah, Allah ....

Hizmetleriniz kabul ola ... Muratları­nız hasıl ola .. .Döndüğünüz semalar Kırklar Semahı ola ... Döndüğünüz se­mahınızdan hayır hasenet göresiniz. Ebuzer-i Gaffari' nin himmeti üzerinize ola . ... Dil bizden, nefes Hünkar Hacı Bektaşı Veli'den ola ... hüüü ...

Semah dönenler dualarını aldıktan sonra "Dar meydanı"na diz çökerek otururlar. İlallah tevhidi başlar.

illallah Tevhidi

Kırklar semahının bitiminde okunacak beyit: Diz çöküben zikredelim Canı dilden Allah'ı Yeddi ceddin yargılanmış Ağınca İllallah'ı

Burda olur Arap atlar Orda olur heybet/er Cehennem kapısın kitler Ağınca illallah'ı

Baş yastığa gelince. İman gelir üstüne Şeytan anda defar etmez Ağınca i!Wah'ı

Okumuşum dört kitabı Ayet ayet harf be harf Cümlesinden ala yazmış Ağınca İl!alah'ı.'

Şah Hatayı'm tabusuna İndik Şah'ın kapusuna Sekiz uçmak yapısına Yazmışlar illah'ı

Deyiş/Semah Şu çarhı eflakün binasın çatan Aliye/ Mürteza Haydari Kerrar Mağruptan top atıp maşrukta tutan Aliye/ Mürteza Haydar-ı Kerrar

Nuseyri'yi kandırdı ab-u Kevser'den Cim cime haberin aldı Gerger'dan Selman'ın canna yeten Erzen'den Aliye/ Mürteza Haydar-ı Kerrar

Ali'yi sevmeyen mel undur mel un Fazlı'yı borç için ettiler zebun· Koparıp köprü etti Hayber'in bab'un Aliye/ Mürteza Haydan Kerrar

Cümle alemi gark eyledi nuruna Cabur'u bent edip attı fırına Hud cenginde Muhammed'in carına Aliye/ Mürteza Haydar'ı kerrar

Nice küffar helak etti nara'sın Ak deve üstüne çekti devesin Ferdi der ki müminlerin hadasın Aliye/ Mürteza Haydar'ı Kerrar

Tevhit sonunda dar meydanında

oturanlar ayağa kalkar dara_ dururlar.

Dede şu duayı eder:

Allah, Allah, Allah .. .

Hayır hizmetleriniz kabul ola ... Mu­

ratlarınız hasıl o/a ... İsteğinizi, dileğini­zi Hak, Muhammet, Ali vere .. .Döndü­ğünüz semahlardan hayır hasenat gö­resiniz ... Ebuzer Gaffari'nin, Hazreti Fatma'nın hüsnü himmeti üzerinizde ola ... Aliyye/ Mürteza, Kırklar Sema­hı'na kaydede ... Gerçeğe hüü .... .

Bu duadan sonra üç bacı semah

için dar meydanına gelir, eğilip niyaz­

bent olur; sonra semaha dururlar. Za­

kirler tekrar semah tevhidi okurlar.

Semah tevhidinden sonra semah

dönen bacılar semah sonunda dara du­

rur, dede duasını yapar, sema dönen

bacılar dar meydanına oturur.

Allah; Allah, Allah. ..

Hizmetleriniz kabul ola ... Murat/a­

rınız hasıl ola ... Döndüğünüz semah­

lar, çaldığınız sazlar, söylediğiniz be­yitler boşa gitmeye.. . Oniki İmamlar Yardımcınız ola .. . Er/erin, evliyaların

nefesi üzerinize ola ... Dil bizden; him­met Hünkar Hacı Bektaş Veli'den ola ...

Gerçeğe hüü ...

Duadan sonra tekrar İllallah tevhidi

başlar. Üç can meydana Tevhit sema­

hına gelir.

Tevhit/2

Kırklar semahı ikinci bitiminde okuna­

cak beyit: Erenler Balım Sultan'ın Nazar ettiği yoldur bu Güvercin donuna girip Konup öttüğü yoldur bu

Güvercin donuna girip Yağıl elmaya el sürüp Kudretten delil yanıp Güher bittiği yoldur bu

Güheri çaldım mehenge Boyandık türlü renge Ta Horasan'dan Freng'e Ali'm gittiği yoldur bu

Ali'm çıkar Horasan'dan Gözler kamaşır nurundan Ali'm cennet gövherinden Alıp sattığı yoldur bu

Şah Hata'yım söyler sözü Hakk'a kılalım niyazı Deri/ip doksan bin gazi Semah tuttuğu tuttuğu yoldur bu

Tevhit sonunda dar meydanında

oturan semahcılar hepsi de ayağa kalka­

rak dara dururlar. Dede şu duayı eder:

Allah, Allah, Allah ...

Hizmetleriniz kabul ola ... Murat/a­rınız hasıl ola ... isteğinizi, dileğinizi

Hak, Muhammet, Ali vere ... Döndüğü­

nüz semahlardan hayır hasenat göresi­niz. Oniki İmamlar, Ondört Masum~ paklar yardımcınız o/a ... Aliyel Murtaza

Kırkları semahına kaydede ... O il biz­den, nefes Hünkar Hacı Bektaş Ve­li'den ola ... Gerçeğe hüü ...

Duadan sonra canlar yerlerine otu­rurlar. Zakirler tekrar semah beyti söy­lemeye başlar. İki can, bir bacı semaha kalkarlar.

Deyiş/Semah

Divane gönlümüz geçmez güzelden Mihrin yer eyledi tenden ya Af; Benim arzumanım sensin ezelden Gitmez muhabbetin candan ya Ali

Canı dilden sevenlerin canısın Aşıkların methettiği kanısın

Kalmazsın kusura mürvet-kanısın Geçersin günahtan kandan ya Ali

Nice yüzbin yıllar kandilde durdun Ata bahane oldu dünyaya geldin Onun için halkı gümana saldın Baş gösterdin bin bir dondan ya Ali

Zahirde batında kerem-kanısın Zülfikar elinde hükmü kanısın Tanrı'nın Aslanı sensin, Ali'sin Mihraç'ta hatemi yuttun ya Ali

Sen mürşütsün hallolmayan meşkine Senin şanın yardım etmek düşküne Kerbela'da yatan İmam aşkına Şefaat bekleriz senden ya Ali

Şeriat içinde şemsi kamerin Hakikat içinde zatı kemalin

İstemem cenneti göster cemalin Kul Himmet görmezden handan ya Ali

Semah dönen bacı ve canlar semah tevhidinden sonra dara dururlar, dede şu duayı okur:

Allah, Allah, Allah ...

Hizmetleriniz kabul ola ... · Murat/a­rınız hasıl ola ... Döndüğünüz semahlar Kırklar semahı o/a ... Hak dergahına ya­zı/a ... Nefes bizden, kerem Hünkar Ha-• cı Bektaş Veli'den ola ... Hü ... Ya Ali ...

Duadan sonra semah dönen bacı ve canlar, dar meydanına otururlar, zakir­ler tekrar tevhit beytini okur.

Tevhit

Medet hey Allah'ım medet Gel dertlere derman eyle Yetişe Ali-Muhammet Gel dertlere derman eyle

Hasan Hüseyin meşkine Merhamet eyle düşküne Zeynel Abidin aşkına

. Gel dertlere derman eyle

Muhammet Bakır'ın katına Caferi Sadık'ın ilmi zatına Kazım Musa Rıza hürmetine Gel dertlere derman eyle

Şah Tağı'sın be Nağı'sın Hem Askeri Kemteri'sin Ben günahkar, sen kanisin Gel dertlere derman eyle

Var allah'tan dilek dile

Mehdi Sahip-zaman gele

Dedemoğlu secde kıla

Gel dertlere derman eyle

Tevhidin sonunda dar meydanında oturan, semah dönen bacı ve canlar aya- · ğa kalkar, dara dururlar. Dede şu duayı okur:

Allah, Allah, Allah ...

Hay1r hizmetleriniz kabul, murat/arı­nız hasıl o!a .. .Dileğinizi Muhammet-Ali vere ... Döndüğünüz semahlardan hayır

hasenet göresiniz. Ebuzer Gaffari'nin, Hazreti Fatıma'nın hüsnü himmeti üzeri­nize ola. Aliwel Mürteza, J<.ırklar sema­hına kaydede ... Gerçeğe hüüü .....

Bu duadan sonra dar meydanında oturan canlar, önceki yerlerine oturur­lar.

Sakkacı Hizmeti

Bundan sonra Sakkacı hizmeti baş­lar. Sakka elinde su dolu tası ile gelir, dara durur, dededen duasın alır. Dede şu duayı eder:

Allah, Allah ...

Hizmetini şehitler Şahı kabul ey!e­ye ... Se/manı Pak'ın himmeti üzerinde ola. Tas içindeki suyun Kevser suyu ola ... O sudan içenler dertlerine deva bula/ar ... Cerçeğe hüüü ....

Duadan sonra Sakka Sad Hazeren Mersiyesini okur.

Sad Hazeren

Sad hazeren lanet olsun ey münafık canına Ben demedim Hak buyurdu bunu senin şanına Ümmetiyim, dersin; selavet verirsin Peygambere Ali'ye şekkin var ne amel ahdına peymanına

Lahmike lahmi hadisine inanıp iman getinnedin Ta o zamandan beri karışman kanın kanıma Elli kerre Hacca varsan olmaz tavahın kabul Arafat'ta kurban kessen kelp düşer kurbanına Ey azazül Ahsen-i Takvim'i inkar eyledin Yuh senin {asık olan şol münkir imanına Ali Hazretlerinden adaveti kesmedin Yarın şefaatı kimden umarsın, Lanet senin cümle isyanına

Gel ha gel Şah Hatayi'm Şahı sevenlerden ol Şah bir kerem kanidir kalmaya kimsenin günahına

Nurdan kemer belimde, altın tastım elimde Doldurmuşsun Kevser gölünden, dedi bu sudan kim içer? Ehli müminler içer, küllü günahından geçer.

Sakka, delilin önünde diz çöker şu methiyeyi okur:

Nurdan kemer belimde, altın tastım elimde. Doldurmuş Kevser gölünden, dedi bu sudan kimler içer? Ehli mümin­ler içer, küllü günahtan geçer ... Kerbe­/a'ya düştü kanlar, can verenler aşkına gözüm yaşın zebil ettim... Derim ya Ali ... Sakka imam Hüseyin! der, delile bir damla su damlatır.

-Rahmet mümine, der.

Canlar da:

-Lanet Yezid'e, diye çağırırlar.

~akka:

-Kerbe/a'ya düştü kanlar, can veren­ler aşkına, gözüm yaşın zebil ettim. . .De­

rim ya Ali, sakka İmam Hüseyin ... , der, delile bir damla su damlatır. Ve:

-Hü ... dedik içenlere, der.

Canlar da:

-Rahmet gerçek/ere ... ,diye çağırır.

Sakka aynı mersiyeyi bir kerre daha

tekrarlar. Bundan sonra sakka," Din

Muhammet Dinidir" deyişini okur.

Sakka Duası

Din Muhammet dinidir

Sallü ala nazik cemal

Kevserin suyunu veren

Şahı/ Ali Şahsuvar

Hem sakisin, hem sakasın

Kainatın aynısın

Bu sırrı kimse bilmez

Hub bilir Perverdigar

Arş yarıldı çıktı Düldül

Emir ile hem bile

Ey münafık gel yola

Eyleme Şah'ı inkar

Çeşmi bedden saklasın

Ol malik yekta seni

Ol gevher harmanında

Sen ka/ıpsın yadigar

Dediler bu cihanın nuru

Kimdir kim ola

Şah Hasan, Şah Hüseyin

Ali eba perverdigar

Adı kaldı yadigar

Dediler cömertlik eyle Ey Emire/ mümineyn Cömertliğin erkanı budur Dedi Kamber sofra ser

Ben Şah'ın mecnunuyum Şah bana Leyla göründü Eşiğine bunca yıl Olmuşum tozlu gubar

Şah Hatayı'm kanda baksa Sen bu vasfı söyle kıl la feta illa Ali 1

la seyfe illa Zülfikar

Ey Şahım kibriklerin ebi zula/ olmuş

Şol kaşların canım aldı aşıkar

DOvaz-lmam

Dinleyin nefesim mevali canlar Onun için okuram lanet yezid'e Muhammet Mustafa'ya kasdetti onlar Onun için okuram lanet Yezid'e

Ali'm yezit/erin yayın yasandır Ol İmam Hasan'ın üstün basandır

İmam Hüseyin'in başın kesendir Onun için okuram lanet Yezid'e

Gör ki ney/ettiler mümini fakiri İmam Zeynel Eba kıldı şükürü Kirişle boğdular İmam Bakır'ı Onun için okurum lanet Yezid'e

İmam Cafer bir erkandır yürüttü

Onun mevalinden gayri kim tuttu

Musayı Kazım'a kurşun akittı

Onun için okurum lanet Yezid'e

Münkirler avuyu önüne koydu

Şah İmam Rıza getirin dedi

Takı, NaRı ah eyleyip ağladı

Onun için okurum lanet Yezid'e

Soyurdular Hasan Ali Asker'in

Akıttılar al kırmızı kanların

Mehti hayfın alır bir gün onlardan

Onun için okurum lanet Yezid'e

Şah Hatayı'm, bu iş böyle dluptur

Yezid'in, mervan'ın devri dönüpdür

Ey gaziler sene tekmil oluptur

Onun için okuram lanet Yezid'e .

Sakkacı kalan suyu avucuna döke­

rek arka tarafta oturan bacı ve canlara

doğru serpeler. 11 Üstüne bir su damlası

düşenin cehennem ateşini söndürece­

ğine" inanılır. Sakacı elinde tası tekrar

dara gelir, dede dua eder.

Allah, Allah ...

Mana-i marifet, sırr-ı hakikat...

Saile Salman, mülke Süleyman, kör

ola mervan, gele yetişe Mehdi-yi Sahip

Zaman ...

Salman-ı pak'in hızmetinden şefaat

bulasın ... Cerçek erenlerin demine hü­

üü ... Ya Ali!.

Sakacı, duasını aldıktan sonra yeri­

ne oturur. Çark tevhidi başlar.

Çark Tevhidi

Çark tevhidi için bir can, dar mey­

danına gelir. Sol ayak topuğunu kaldır­

madan çark döner.

Çark Sema Dün ü günü arzumanım Kerbela Varalım Hasan, Hüseyin aşkına Senden başka sermayem yok elimde Verelim Hasan, Hüseyin aşkına

Dergahın önünden akıyor harklar Kuruldu semahlar, dönüyor çarklar

Hanı bir üzümü kırk bölen Kırklar Bölelim Hasan, Hüseyin aşkına

Kapıyı vurdu Kırklar'ın birisi

Birisinden mest oldu cümle varisi Sarı kaya güzel Şah'ın korusu

Kanalım Hasan, Hüseyin aşkına

Talip, rehberini evine götür Tamam eyle eksik hizmetin yetir Rıza lokmasını meydana getir Yiyelim Hasan, Hüseyin aşkına

Şah Hatayi'm bu yola beli, deyi Çağrışalım Muhammet-Ali'deyi Cümlemiz de bu ikrara hu deyi

Diyelim Hasan, Hüseyin aşkına

Çark tevhidinden sonra çark dönen

zakirler "Çekelim aşkın yayını" deyişi­ni okur.

Çekelim Aşkın Yaym Çekelim aşkın yayın, ceme girmesin hain Tevhid kararın buldu, yol erkan yerin aldı Müminler şad oldu güldü diyelim Şah

Hüseyin Vah Hüseyin, adı güzel Şah Hüseyin Hatayi'yem hana gider, han tutmuş burhana gider

Gafil olmayın gaziler, bu yol Şah-ı

Merdan'a gider.

Hatayi'yem han oğludur, han tutmuş

burhan oğludur

Bu yola hor bakanlar Şimir-i mervan

oğludur

Hatayi'yem, Hatayi'yem Hatayi ....

Hatayi'den dırığ etmen etayı

İsmini zikreden kullar ezattır, isterse

işlesin yüz bin hatay;

Failatın, failatm, failat

Ver Muhammet Mustafa'ya se/avat ....

Eweli bu diyelim ... Ahırı bu diyelim

Yuh yalancının kavline;

Gerçekler demine hüüüü, diyelim.

Hüüü ....

Nad-ı Ali Duası :

Bismi Şah ... Nad-ı Ali'ye/ masharül

acayibi tecihudu avneleke finnevagul

/illallah haceten külli hammim ve gam­

mim seence/iğ ve binuru azametike ...

Ya Allah ... Ya Allah. .. Ya Allah! Ve bi

nuru Nübüvvetike Ya Muhammet ... Ya

Muhammet .. Ya Muhammet! ve bi sırrı

velayetike Ya Ali ... Ya Ali .. . Ya Ali!

... Muhaveli a/eyha edrikni, edrikni, ed­

rikni ... Agisney ya gıyase/ müstakim ...

La kazayi illa gaza Murtaza'yı bil

iktidar ... La feta illa Ali, la seyfe illa Zül­

fikar. Her gadayı, her belayı def eyler

Perverdigar .... Yezid'in boynundan git­

mesin tığ ile teber ... Mümin olan zik­

rey/esin bu duayı ...

Leyni nahar Caferi Sadık kalbinde;

bu duadır muteber ... Cümle melek bu duayı zikreder. Sahar sahar, nasrun mi­nallah ve/ fethen garip ve beşeri/ mü­

mineyn... Ya Muhammet, Ya Muham­met, Ya Muhammet. .. Ya Afi.f

Dede daha sonra:

-Cem saflığına, ihtikat tamlığına, eksiğimiz~, noksantmıza diyelim bir

Allah, Allah ...

Tüm canlar "Allah ... Allah" diye Hakk'ı çağırır. Dede şu duayı eder:

Sa/fi a/a'da.n kale yaptım ... Bin bir

yerden hisar çektim ...

İmam Hasan ile İmam Hüseyin'i ki­

lit ettim ...

Muhammet Mustafa'nın mührünü

bastım ...

Mühr ü Süleyman, kubbe-i dev­

ran .. .Oüazda Oniiki İmam. .. Gele yeti­şe Sahip Zaman ...

İmam Cafer nüfusu, hürmeti üzeri­

mizde hazır be naz" ofa ... Dem Ali; ke­rem, evliya Hünkar Hacı Bektaşı Ve­

li'den ola ...

Gerçeğin demine hüüü .... Ya Ali ...

Bundan sonra cern mühürlemeye bir dua okur veya /1 Hüda kıl" düvaz

imamı okur.

Cem Mühürleme

Hüda kll mağfiret cümle günahım

Muhammet Mustafa hakkı bağışla

Velayet mülkünün hem padişahı

Aliye/ Mürteza hakkı bağışla

Resulü Kibriya'ya hem ser olan

Şefaatta bu nasa ser olan

Muhakkak ümmübatı ekber olan Hatice isnata hakkı bağışla

Budur envacı bahrının esası Getirir lali mercanı hası Yüz sürüp Fatıma' dandır ricası Budur Hayrulnisa hakkı bağışla

Onların kapısı dare/ emandır Şefügi rusiyahı asiyandır

Kerem kanı İmamı dü cihandır Hasan hulkı Rıza hakkı bağışla

Eder ismin asar burcuna /eman Ziyasından ayırmaya eyleye ihsan Kusurum çok, medet Şahi şehidan Hüseyni Kerbela hakkı bağışla

Yüzüm yerde özüm buğdar içinde Mukunan muman ikrar içinde Aman yandırma hergiz nar içinde Ali Zeynel eba hakkın bağışla

Muhibbi Ehlibeyt'e eyle rahmet Divanı dergahında bula şefkat Niyazım dü cihanda vermeye zahmet Hoda Bakır baka hakkı bağışla

·Güruhu naci'nindir pişovası · Tariki müstakimin müktedası Beşerdir kul gerçi hatası Ki Caferi rahmena hakkı bağışla

Dedi Resul bunlar size emanet Biri Kuran, biri evlat temamet Seveni yarlıka ruzi kıyamet Seyfi, Musa Kazım hakkı bağışla

Horasan hakimin şahi emiri İmamı haştemin sahip seriri Cemi mücrimlerin ol destegiri Ali Sultan Rıza hakkı bağışla

On iki Hizmet Sahiplerine Verilen Dua

Oniki hizmet sahipleri Del ilci, deli­

li ile; Gözcü, asası ile; Farraş, süpürge­

si ile ... topluca dara dururlar. Dede, bu

hizmet canlarına şu duayı eder:

Bismillah. ..

Bismi Şah Allah, Allah. ..

Akşamlar ·hayrola.... Hayırlar feth

ola ... Şerler def ola.:. Hizmetleriniz ka­

bul o/a ... Muratlarınız hasıl ola ... Hazır

gaip, zahir, batın ayin-i cem erenleri­

nin gül cemal/erine aşk ola ... On sekiz

bin alemle birlikte cümle mümin müs­

lüm alemini Muhammet-Ali Gülben­

ginden mahrum eylemiye ... Allah cüm­

lemizi didar-ı Ehlibeyt'e, meşrebi Hü­

seyin'e nail eyleye ...

Muhammedü'I Mustafa, Aliyyü'I

Mürteza, gözcümüz Cebrailü'I Musaffa,

çerağımız Cabirü'I Ensari, zakirimizi Bi­

lal Habeşi,, farraşımız Se/manı Piri Pak,

iznikcimiz Hüzeymetü'I Ensari, kurban­

CTmız Mahmutü'I Ensari, sakkacımız

İmam·ü'/ Hüseyin Şehitler Şahı, ibriktarı­

mız Gulam Kamber, peyikimiz Mri Ey­

yar, Semahcımız Abuzer Gaffari ve bacı­

mız Feyidetünnisa Fatimatün Zehra Hazretlerinin şefaat/arına nail ola ...

Bu efendilerimizin hüsnü himmetleri

üzerinizde şaye-ban ola ... Saklaya, bek­

leye... Yolsuza uğratmaya... Hızır

yoldaşmız, evliya haldaşmız ola... Dil

bizden, nefes Kutbü'I arifin Gavsu'lvasi­

lin Pirimiz Hünkar Hacı Bektaş Veli'den

ola... Nuru Nebi, Keremi Ali, Gülbengi

Muhammedi, Demi Pir Hünkar Hacı

Bektaşı Veli... Gerçek erenler demine

hüüü ...

Farraş

Farraş, dar mey,çlanına gelir, kendi

methiyesini okur:

Allah, Allah ...

Güruhu naciyem, Kırklar meyda­

nında süpürgeci yem ... Hüseyni Kerbela

için gözlerim yaştır; yüz bin kerre lanet

yezid'in bağrı kara taştır. Pirimiz, Kırk­

lar içinde Seyyidi Farraş'tır ... Ber cemal

Muhammet, kemal İmam Hasan,

İmam Hüseyin ... Ali'yi, Muhammed'i

bir bilenler versin selavat. ..

Canlar selavat verirler:

seccade kalkar. Oniki hizmet bittikten

sonra seccade, gözcü ve başkalarının

yardımıyla toplanır. Baş hizasına kaldı­

rılarak duaya durulur. Dede şu duayı

eder:

Seccadeniz Kırklar meydanı secca­

desi ola ... Üzerinde secdeye inenlerin " ..

dilekleri kabul ola ... Uçler, Beşler, Ye-

diler, Oniki İmamlar, On dört Masum

Paklar, Kırklar, Evliyalar, Enbiya­

lar ... cümle canların yardımcısı ola. Ne­

fes bizden, hinJmet Hünkar Hacı Bek­

taş Veli'den ola ...

Gerçeğe hüüü ... Ya Ali!

Duadan sonra ayak değmeyen bir

yere seccadenin üzerindeki tozu silke­

lenir ve seccade de dürülüp kaldırılır.

Lokmacı

Meydanın ortasına bir kaç yere sof­

ralar kurulur. Lokmacı, lokmasını da-

· ğıtmadan önce bir tepsi içerisinde Allahümme sal/i ala seyyidina ve

meydana lokma ile gelir. Dede bir dua ala Ali Muhammed.

Farraş üç kere Allah, Muhammed,

Ali diyerek elindeki süpürge ile soldan

sağa doğru süpürür ve duaya durur.

Dede, şu duayı eder:

Allah, Allah ...

Hizmetin kabul ola, muradın· hasıl

ola ... Pir'in Seyyidi Farraş'ın himmeti

ve kerameti üzerinde ola ... Şefaatinden

mahrum eylemeye ... Gerçeğe hüü ...

Seccade Duası

Bu duadan sonra meydana serilen

eder:

Allah, Allah. ..

Hayır hizmetin kabul, muradın hasıl

ola ... Lokman hak lokması ola ... Hak der­

gahına yazıla ... Çektiğiniz emekler boşa

gitmeye ... Hazırlanan sofralar Kanber

sofrası ola ... Gerçeğe hüüü .... Ya Ali ....

Lokmacı ve canlar lokmaları sofrala­

ra dağıtır. Sofra başında oturan canlar

yemek için destur beklerler. Lokma dağı­

tımı bittikten lokmacı sonra -şu methiye­

yi okur:

Elimde yoktur kantar terazi meydana üç kere süpürge çalar ve du-

Herkes hakkına oldu mu razı? der aya durur. Dede şu duayı okur:

ve bunu üç defa tekrar eder. Cemaattan Allah, A!İah ... Hayır hizmetinde şe-·

razılık alır. Canlar da "razwız." diye faal bulasın. Seyyidi Farraş'ın himmeti

söylerler. Ve dede destur için şu duayı üzerinde olsun. Gerçeğe hüüü ... okur:

Bismi Şah Allah, Allah ... diyelim,

Geldi Ali sofrası, Şah versin biz yi­yelim.

Gerçeğe hüü ... diye/im ... ,der ve lok­

malar yenmeğe başlar.

Lokmalar yenirken dede hizmet sa­

hiplerini yanına çağırır, "Hizmetiniz

kabul olsun" diyerek birer lokma verir.

Onlar da niyaz eder, lokmayı alır yer­

ler.

Herkes lokmasını yedikten sonra iki

elinin uçlarını sofranın üstüne koyarak

"Allah, Allah. .. " der. Dede o zaman bir

sofra duası eder:

Allah, Allah. ..

Elhamdulullah, e/hamdulullah. ..

Nimeti celil, berekatı Halil, şefaatı

Resul, inayeti Ali, himmeti Veli .. .

Bu gide, yenisi gele ... Hak, Muham­

med, Ali kabul ede ... Yiyene helal, ye­

direne delil ola ... Yiyeni, yedireni; pişi­.rip getiren Hak saklaya, HIZlr bekle-

ye ... Cenab-r Hak yenisin kısmet ey/e-

ye ... Allah, Eyvallah ... Hüüü .... Ya Ali.

Dua bittikten sonra bütün canlar yi­

ne birer lokma alırlar. İsteyen kırk lok­

maya kadar yiyebilir.

Sofralar toplandıktan sonra farraş

meydana gelir. Kendi methiyesini okur;

Cem Sonunda Okunan Dua

Allah, Allah, Allah. .. Muhammet-Ali,

Pirimiz Üstadımız Hünkar Hacı Bektaşı

Veli, saklaya, bekleye, göre, gözete, ney­

/eyim, nideyim dedirtmeye ...

Hastalara şifalar, dertlilere devalar,

evlat isteyene hayırli evlatlar, de.vlet is­

teyene devletler ihsan eyleye .. .

Deryada, denizde, top tüfek ağzın­

da, sahrada, çölde, zorda zulumda kal

da: "Ya Ali carımıza yetiş ... " diyenin

carına yetişe; darda, buğda koymaya ..

Cemi cümle ümmeti Muham­

med'in, eşimizin, dostumuzun, ta/ibi­

mizin, muhibbimizin ağız tadlarını

bozmaya; elem, keder vermeye, daim

mutlu, huzurlu günler nasip eyleye ....

Muhammet Mustafa, Aliye/ Mürteza,

Hasan Hulki Rıza, Hüseyni Kerbe/a, Fa­

timetül Zehra, Oniki imamlar, Erler, Evli­

yalar, Enbiyalar çektiğimiz emekleri bo­

şa salmaya ... Hizmetlerimizi dergahına

kaydede ... Bizleri bu cemden, bu yo/dar:ı

ayırmaya ... Hizmetlerimizi daim eyle-

ye ... Nefes bizden, himmet Hünkar Hacı

Bektaş Veli Efendimizden ola ...

Oturan, duran; koğsuz, kaybetsiz

evine vara ... Hak, yardımcımız ola ... Sağ

yata, selamet kalka ... Ali yoldaşınız,

Hazreti Hıztr kılavuzunuz ofa ...

Gerçek erenlere hüüüü ...

Dede tüm hizmetlileri meydana çağı­

rır. Rehber sağ başta olmak üzere duaya

dururlar. Dede:

Allah, Allah. .. Hizmetleriniz Hünkar Hacı Bektaş dergahına yazıla ... Hizmeti­

niz kabul, muradınız hasıl ola ... Allah,

korktuğunuz yere uğratmaya. isteğinize nail olasınız. Hizmetinde bulunduğunuz erler, evliyalar sizinle beraber ola ...

Nuru Nebi, keremi Ali, gerçekler de­

mine hüüü ... duasını okur. Bu duadan

sonra canlar, meydana niyaz ederek ev­

lerine giderler.

Delili Dinlendinnek

Duadan sonra Dede ayağa kalkar.

Dilili Şahı Merdan'ı (yani çerağı) meyda­

nın ortasına getirirler. Yönü Peygamber

postu olan, kendisinin vekaleten oturdu­

ğu posta dönük olarak diz üzerine otu­

rur. Hizmet sahipleri geri tarafında du­

adaki sırayı bozmadan ayakta beklerler.

Dede, "delili dinledirmek" için şu duayı

eder:

Allah, Allah! ... Batın oldu, çerağ-ı

nur-u Ahmet zahir oldu. Şems-i mah-ı Muhammed, Allah Eyvallah hüü dost ... ,

der ve çerağı sır eder (yani bir d~yimle

delili dinlendirir veya çerağı söndürür).

Bu hizmetten sonra meydana niyaz ed­

er, onlar da evlerir:ıe giderler.Allah yeni­sini kısmet eylesin.

Hz. Fatıma'nın dara duruşu hakkında

Şah Hatayı'nin söylediği bir beyit:

Atası Muhammet kızı Fatıma

Görün Fatıma ana dardan indi mi

Onların çektiği müsahip cevri

Görün Fatıma ana dardan indi mi

Kumru kuşu yuva yapmış başına

Cihan sele gitti çeşmi yaşına

Akıl ermez şu alinin işine o

Görün Fatıma ana dardan indi mi

Kanlı yaş döktüler kıldılar zarı

Hüseyindir dara çeken üçleri

Gönülde bir sevpi cenab'ül Bari

Görün Fatima ana dardan indi mi

Hasanla, Hüseyin o andan geldi

Ebesi Hatice kundağa sardı

Dedesi Muhammet miraçtan geldi

Görün Fatima ana dardan indi mi

Yeryüzünü ahü figan bürüdü

Libaslar kalmadı donlar çürüdü

Gözyaşından değirmenler yürüdü

Görün Fatime ana dardan indi mi

Eydir Şah Hatayım çok erler geldi

Kurbanlar kesildi lokmalar yendi

Günahlının günahları af oldu

Ol zaman Fimana dardan indi mi.

KAYNAKI.AR

1 Şah İbrahim Ocağından Ali Abbas ÇELİKEL (De­de-Sivas) Seyit Ali Sultan Ocağından Ahmet ŞAHİN (De­de-Malatya) Samet Baba Ocağından Yusuf ULUSOY (Dede­Çorum) Nizam BOZKURT Araştırmacı-Yazar (Sivas) Baki Yaşa ALTINOK Araştırmacı-Yazar (Kırşehir) Mustafa BOZKURT Deyiş ve Dü~azlar (Zakir-Si­vas)

DiPNOTLAR

• "Pes Hazreti Hünkar ol kutbi cihan evliyai Hacı Bektaş Veli

Horosani Sırrül azızın burada

Vilayetnamesi son kim tamam oldı.

Bunu dahi Aziz Yusuf Çelebi oğlu

Hacı Zülfikar Çelebi defterinde yamışdım. El hac Hafız Mehmed

Perişan Dede Baba banisi Yanbolulu

Elhac Ali Turabi Dede Baba

Kaddesallahu Sırrül Aziz elinde 13

'Zilhicce 1265 (1849) tarihinde

yazıya çekildi."

Bu kitabı günümüz Türkçesine

Baki Yaşa Altınok aktarmıştır ve

kitabın orijinali kendisindedir.

Aslanın ağzmda nüş et ab Va//ahü Alem bisseuab. Temmetil kitap.

Bu belgeyi temin edip

düzen leyen Musa KARAKAŞ' tır.