Türkiye’de Ulusal Politikalar ve Endüstriyel Simbiyoz

31 Ocak – 1 Şubat 2013

CK Farabi Otel/ ANKARA

Ferda Ulutaş

Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı

KALKINMA AJANSLARI VE BÖLGE PLANLARI İÇİN ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ

ÇALIŞTAYI

ULUSAL POLİTİKA ALANLARI/ ARAÇLARI

Sürdürülebilirlik/ Sürdürülebilir Kalkınma

Kaynak Verimliliği

Çevre

Enerji

Sanayi

Bilim-Teknoloji

İnovasyon - Rekabetçilik

Kalkınma Planları

Stratejiler, Eylem Planları,

Kanun, Yönetmelikler,

vs.

KALKINMA PLANLARI

8. ve 9. Kalkınma Planları

…….ekolojik dengeyi….. korumak suretiyle ekonomik ve sosyal

gelişmeyi sağlamak

sanayi politikalarının belirlenmesinde ve sanayi yatırımlarında çevre

dostu teknolojilere öncelik sağlanması

doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımı

yenilenebilir enerji

çevreye duyarlı hizmet süreçleri

çevre dostu teknik ve teknolojiler

üretim ve hizmet sektörlerinde kaçak ve kayıpların azaltılması

hammadde kullanım etkinliğinin arttırılması

atık azaltımı ve geri kazanım

STRATEJİLER – EYLEM PLANLARI

Türkiye Sanayi Stratejisi Belgesi 2011 – 2014

KOBİ Stratejisi ve Eylem Planı

Türk Sanayisi zayıf yönleri arasında; “doğal kaynakların etkin

yönetilememesi ve enerji sorunu”

Çevre ve iklim değişikliği tehdit unsurlarından biri

Enerji verimliliği, Düşük karbon ekonomisi

Rekabet gücünün çevreye duyarlı üretim süreçlerine bağlı hale

geleceği

İş mükemmelliği ile çevresel mükemmelliğe birlikte odaklanma

Eko-verimlilik programlarının ülke genelinde uygulanması

doğal kaynakların korunması

çevreye duyarlı üretim yapma kültürünü işletme kültürlerine entegre

etme gereği

STRATEJİLER – EYLEM PLANLARI

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Stratejik Planı

AB normlarıyla uyumlu, sürdürülebilir, çevreye duyarlı ve verimlilik

düzeyi artan üretim

Verimlilik artırma tekniklerini ve temiz üretim uygulamalarını ulusal

düzeyde yaygınlaştırma

OSB ve EB’lerin verimliliği

OSB’lerin sanayicilere verdikleri hizmetlerin çeşitlendirilmesi

Kaynakların verimli kullanılması, çevreye uyumlu üretim

Ar-Ge, yenilikçilik, girişimciliğin teşvik edilmesi

Yüksek katma değer, ticarileşme, üniversite – sanayi işbirliği

STRATEJİLER – EYLEM PLANLARI

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı – Sektörel Strateji

Belgeleri (2012-2016)

Kimya Sektörü Strateji Belgesi ve Eylem Planı

Demir-Çelik ve Demir Dışı Metaller Sanayi Strateji Belgesi ve

Eylem Planı

Elektrik ve Elektronik Sektörü Strateji Belgesi ve Eylem Planı

Otomotiv Sektörü Strateji Belgesi ve Eylem Planı

Makina Sektörü Strateji Belgesi ve Eylem Planı

Yüksek katma değerli, çevreye ve insan sağlığına duyarlı süreç ve

ürünler, sürdürülebilir ve rekabetçi

Üretimde verimlilik, çevrenin korunması

Kümelenme yaklaşımı

Çevre kirliliğinin azaltılmasına ve atıkların değerlendirilmesine yönelik

projelerin desteklenmesi (ör: Demir-çelik sektörü)

Çevreye yönelik yatırımlar destekleyici teşvikler

STRATEJİLER – EYLEM PLANLARI

Ulusal Bilim, Teknoloji ve Yenilik Stratejisi

Çok ortaklı ve çok disiplinli Ar-Ge işbirliği kültürünün

yaygınlaştırılması

Ulusal Yenilik Sistemi içerisindeki KOBİ’lerin rolünün güçlendirilmesi

Daha çok KOBİ’nin Ar-Ge ve yenilik yapanlar halkasına

eklenmesi

2010 BTYK kararı ile enerji, su ve gıda ihtiyaç odaklı alanlar olarak

belirlenmiştir.

Enerji Verimliliği Strateji Belgesi

Sanayi ve hizmetler sektöründe enerji yoğunluğunu ve enerji

kayıplarını azaltmak

Tasarruf potansiyelleri ile birlikte enerji verimliliğinde uygulanabilecek

önlemlerin belirlenmesi

Enerji verimliliğinin artırılmasını sağlayıcı yatırımların özendirilmesi

STRATEJİLER – EYLEM PLANLARI

AB Entegre Çevre Uyum Stratejisi

“Çevresel izinlerde sadece tesis çıkışına ait çözümlerin istenmesinin

temiz üretim yaklaşımıyla örtüşmediği;

Gerek atıksu ve gerek atık yönetimi konusunda, kirliliği kaynağında

azaltma, geri kazanım, temiz üretim

Ölçek ekonomisinin kullanılarak sistem çözümü yaklaşımlarının

uygulanması

Ulusal Çevre Stratejisi ve Eylem Planı (UÇEP)

Temiz teknolojilerin ve temiz enerji kaynaklarının özendirilmesi

Kirliliğin önlenmesi ve azaltılması

Kaynakların sürdürülebilir kullanımının teşvik edilmesi

Çevreyle ilgili sürdürülebilir uygulamaların desteklenmesi

Maliyet etkin yöntemler bulmalarına yardımcı olunması

STRATEJİLER – EYLEM PLANLARI

İklim Değişikliği Eylem Planı (İDEP)

Enerji yoğunluğunun düşürülmesi, temiz enerji üretim ve kullanımı

Sanayi sektöründe enerji verimliliğinin arttırılması (sera gazı

emisyonlarının azaltılması, ilgili yasal düzenlemelerin oluşturulması)

Etkin atık yönetiminin sağlanması (düzenli depolama tesislerine

kabul edilecek biyobozunur atık miktarının azaltılması, entegre atık

yönetimi anlayışı, vb.)

İklim değişikliği ile mücadele ve uyum konularında eko-verimliliğe

yönelik Ar-Ge ve inovasyon kapasitesinin geliştirilmesi

STRATEJİLER – EYLEM PLANLARI

Atık Yönetim Planı (2008-2012)

Entegre atık yönetimi

Atık yönetiminde “ekonomik değer oluşturma” prensibi (geri

kazanılabilir malzeme, kompost ve biyogaz, vb.)

Atık yönetiminin esnek olması

Atık yönetiminde bölgesel planlama yapılması

Ulusal Geri Dönüşüm Strateji Belgesi ve Eylem Planı

(Taslak)

Değerlendirilebilir atıkların geri dönüşüm yöntemleri ile ikincil

hammaddeye dönüştürülerek tekrar üretim sürecine dahil edilmesi

Çevre mevzuatında sınai faaliyetlerden çıkan yan ürünlerin atık

olarak tanımlanması nedeniyle bunların geri dönüşümlerinin

zorlaştığı vurgusu

STRATEJİLER – EYLEM PLANLARI

Bütünleşik Kentsel Gelişme Stratejisi ve Eylem Planı

Kentleşmede Yeni Olgular: İklim Değişikliği, Sürdürülebilir Kent

Formu ve Enerji Verimliliği

Doğal kaynakların kullanımında ekolojik dengenin gözetilmesi,

Kentsel enerji taleplerinin mümkün olduğunca yenilenebilir enerji

kaynakları ile karşılanması

İşbirliği ve dayanışma kültürü için katılım yöntemlerinin geliştirilmesi

ve kurumsallaştırılması

STRATEJİLER – EYLEM PLANLARI

Türkiye’nin Sürdürülebilir Kalkınma İçin Yeşil Büyüme

Yol Haritası

Mevcut büyüme anlayışının sürdürülebilir kalkınma hedeflerine

ulaşmak için yeterliliği tartışma konusu

Sürdürülebilir kalkınma ilkeleri benimsenmiş olsa da uygulamada

yetersiz

Her ülke kendi “yeşil büyüme” senaryosunu/stratejisini oluşturarak

küresel sürdürülebilirliğe katkısını ortaya koymalı

Türkiye Sürdürülebilir Kalkınma Raporu – Geleceği Sahiplenmek 2012

http://www.surdurulebilirkalkinma.gov.tr/Rio+20.portal

STRATEJİLER – EYLEM PLANLARI

Türkiye’nin Sürdürülebilir Kalkınma İçin Yeşil Büyüme

Yol Haritası

Yeşil büyüme/ sürdürülebilir kalkınma – fırsat taşıyan sektörler:

Enerji, Ulaştırma, Tarım, Sanayi, Hizmetler

Enerji verimliliği, yenilenebilir enerji

Çevre dostu teknolojileri kullanarak, istihdam sağlayacak yeni ve

katma değeri yüksek ürün ve sanayi dallarını geliştirmek

Üretimde verimliliğin ve sürdürülebilirliğin sağlanması

Temiz teknoloji kullanımının başta KOBİ’ler olmak üzere

yaygınlaştırılması

Sanayinin çevre duyarlı teknoloji değişim ihtiyacının ortaya

konulması

Sanayide geri dönüşüm ve kazanım gibi yöntemlerin

kullanılmasının yaygınlaştırılması

Çevre Mevzuatı

Çevre Kanunu

Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik

Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği

Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği

Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği

Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği

Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği

Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği

Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği

Ömrünü Tamamlamış Araçların Kontrolü Hakkında Yönetmelik

Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Kontrolü Yönetmeliği

Evsel ve Kentsel Arıtma Çamurlarının Toprakta Kull. Dair Yönetmelik

Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik

Bazı Tehlikesiz Atıkların Geri Kazanılması Tebliği

KANUN VE YÖNETMELİKLER

Çevre Kanunu:

Sürdürülebilir çevre, sürdürülebilir kalkınma

Yenilenebilir enerji kaynaklarının ve temiz teknolojilerin teşviki

Atığın kaynağında azaltılması, geri kazanılması

KANUN VE YÖNETMELİKLER

Atık Yönetimi ile ilgili Yönetmelikler:

Temiz teknolojilerin geliştirilmesi ve kullanılması

Atık üretiminin azaltılması, geri dönüşümü, tekrar kullanımı

Hammadde/ enerji olarak geri kazanılması

Kaynağında ayrı toplanması

Atık değerlendirme/ geri kazanmaya yönelik eğitim (yerel yönet.)

Ürünlerde tehlikeli kimyasal kullanımının azaltılması

Ürün üreten, piyasaya süren için yükümlülükler (ambalaj)

Atıkların geri kazanılması amaçlı atık toplama sistemleri

Ürünlerde geri dönüştürülmüş malzeme kullanımı

KANUN VE YÖNETMELİKLER

Enerji Mevzuatı

Enerji Verimliliği Kanunu

Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin

Artırılmasına Dair Yönetmelik (atıkısı alış verişi, vd.)

Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi

Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun (biyokütle – organik atık)

KANUN VE YÖNETMELİKLER

ULUSAL POLİTİKA BÖLGESEL UYGULAMA

Kalkınma Ajansları Kanunu/Gerekçesi

Ulusal kalkınma plânı ve programlarda öngörülen ilke ve

politikalarla uyumlu olarak bölgesel gelişmeyi hızlandırmak,

sürdürülebilirliğini sağlamak

Ekonomik ve sosyal gelişmeyi hızlandırmaya ve rekabet gücünü

artırmaya yönelik araştırmalar yapmak, yaptırmak, başka kişi,

kurum ve kuruluşların yaptığı araştırmaları desteklemek

Bölgesel ve yerel kalkınmayı hızlandırılmak ve sürdürülebilir

dengeli bir gelişme sağlamak, sürdürülebilir kalkınmayı

gerçekleştirmek

Yeni bölgesel gelişme ve planlama anlayışının en önemli

özellikleri; sürdürülebilir, dengeli, insan odaklı, esnek, rekabetçi,

katılımcı olması

KANUN VE YÖNETMELİKLER

Ulusal politikalar çerçevesinde pek çok plan, strateji, eylem planı,

kanun ve yönetmelikte endüstriyel simbiyozu işaret eden ifadeler yer

almaktadır.

Ulusal politikalar çerçevesinde pek çok hedef için endüstriyel

simbiyoz etkin bir araç olarak değerlendirilebilecektir.

Temiz üretim (eko-verimlilik) ile ilgili atılan adımlar ve gelişmeler

endüstriyel simbiyoz için de önemli bir altyapı oluşturmaktadır.

Her iki yaklaşımın bağlantısı ve hiyerarşisi göz ardı edilmemelidir.

Endüstriyel simbiyozun yaygınlaştırılması için ilgili mevzuatta çeşitli

esnekliklerin sağlanması; bu esnekliklerin de iyi bir teknik altyapı ile

desteklenmesi gerekmektedir.

Endüstriyel simbiyoz başta atık yönetimi ve enerji ile ilgili yatırım

planları olmak üzere önemli yatırımların da gözden geçirilmesini

sağlayabilecektir.

AB’de endüstriyel simbiyoz ve ilgili alanlardaki gelişmelerin ulusal

politikalarımız açısından dikkate alınması önemlidir.

DEĞERLENDİRME

TEŞEKKÜRLER

Ferda Ulutaş

Çevre Projeleri Grubu

Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı

Cyberplaza B-Blok Kat: 5-6 Bilkent/Ankara

fulutas@ttgv.org.tr