15
LICH SIT - V A N H O A - X A H O I CHAU AU Til CONG BONG T H A N THEP CHAU A U B E N EU-27: QUA T R I N H HOP N H A T CHAU A U N H I N Tif LICH SLf Lien minh Chau Au (European Union - EU) voi 27 quoc gia thanh vien la mot lien minh cua nhung y tuong, uoc mo va thanh qua cua qua trinh hoa giai, hop tac cua nhung the he da tung song, tung doi dau, trai qua hai cuoc chien tranh the gioi tan khoe duoc bat dau tu chau Au trong nua dau the ki XX. Lich sir hinh thanh va phat trien cua Lien minh Chau Au trai qua chang duong dai, gan lien voi lich sir phat trien ciia chau Au va the gioi trong nira sau the ki X X va thap nien dau the ki XXI. 1. Y tuong ve mot chau Au hop nhat Y tuong ve mot chau Au hop nhat co mot qua trinh lich sir lau dai. Cac de che noi tieng trong lich sir chau A u tir thoi co trung dai den thoi can hien dai da tirng diing chien tranh va vu luc de thong nhat lanh tho cac quoc gia tren luc dia chau Au va thiet lap su thong tri ciia minh. Ben canh do, mo uoc ve mot chau Au hop nhat trong hoa binh va hop tac ciing xuat hien tir rat som. Ngay tir the ki XVIII. Montesquieu da tirng noi den mot chau Au nhu la "mot quoc gia bao gom nhieu tinh". Trong the ki XIX, cac nha van P G S . T S . T r a n T h i Vinh Khoa Sir - Dai hpc Swpham Hd Npi Phap, Italia va Ba Lan da viet ve mot chau Au hop nhat nhu mot giai phap de cham dirt cac cuoc chien tranh, xung dot keo dai giua cac quoc gia d chau Au. Dai van hao Phap Victor Hugo da de cap den "mot quoc tich chau Au" cho cac cong dan ciia luc dia nay. Thuat ngu "Hop chiing quoc Chau A u " (United States of Europe) da duoc cac chinh tri gia chau Au va ben ngoai chau Au de cap den tir rat som. Sau Chien tranh the gioi thu Nhat, sang kien ve viec thanh lap mot lien minh toan chau Au de khang dinh su hoa giai giua hai quoc gia Phap-Diic duoc de xuat. Nam 1923, chinh tri gia nguoi Ao Richard Coudenhove - Kalergi mo dau Phong trao Thong nhat Chau Au (Pan - Europa Mouvement). Richard duoc cong nhan la nguoi sang lap phong trao van dong cho mot chau Au hop nhat trong nhung nam sau Chien tranh the gioi thu Nhat 1 . David Sumler. A History of Europe in the 2(f h Century. The Dorsey Press, Homewood, Illinois and Irwin-Dorsey Limited Georgetown, Ontario, 1973, tr. 276.

Tu Cong Dong Than Thep Chau Au Den Eu

Embed Size (px)

DESCRIPTION

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Citation preview

  • L I C H S I T - V A N H O A - X A H O I C H A U A U

    T i l C O N G B O N G T H A N T H E P C H A U A U B E N E U - 2 7 :

    Q U A T R I N H H O P N H A T C H A U A U N H I N T i f L I C H S L f

    L i e n m i n h Chau A u (European U n i o n -

    EU) v o i 27 quoc gia thanh vien la mot l ien

    minh cua nhung y tuong, uoc m o va thanh

    qua cua qua t r inh hoa giai , hop tac cua

    nhung the he da tung song, tung doi dau, trai

    qua hai cuoc chien tranh the g io i tan khoe

    duoc bat dau t u chau A u trong nua dau the k i

    X X . L i c h sir h inh thanh va phat tr ien cua

    Lien m i n h Chau A u trai qua chang duong

    dai, gan l ien v o i l i ch sir phat tr ien ciia chau

    A u va the g io i t rong nira sau the k i X X va

    thap nien dau the k i X X I .

    1. Y t u o n g ve m o t chau A u h o p nha t

    Y tuong ve mot chau A u hop nhat co

    mot qua t r inh l i ch sir lau dai. Cac de che noi

    tieng trong l i ch sir chau A u tir tho i co trung

    dai den tho i can hien dai da tirng di ing chien

    tranh va vu luc de thong nhat lanh tho cac

    quoc gia tren luc dia chau A u va thiet lap su

    thong t r i ciia minh . Ben canh do, m o uoc ve

    mot chau A u hop nhat t rong hoa binh va hop

    tac ci ing xuat hien tir rat som. Ngay tir the k i

    X V I I I . Montesquieu da tirng noi den mot

    chau A u nhu la "mot quoc gia bao gom

    nhieu t inh" . Trong the k i X I X , cac nha van

    P G S . T S . T r a n T h i V i n h

    Khoa Sir - Dai hpc Swpham Hd Npi

    Phap, Italia va Ba Lan da viet ve mot chau

    A u hop nhat nhu mot giai phap de cham dirt

    cac cuoc chien tranh, xung dot keo dai giua

    cac quoc gia d chau A u . Dai van hao Phap

    Vic to r Hugo da de cap den "mot quoc t ich

    chau A u " cho cac cong dan ciia luc dia nay.

    Thuat ngu " H o p chiing quoc Chau A u "

    (Uni ted States o f Europe) da duoc cac chinh

    t r i gia chau A u va ben ngoai chau A u de cap

    den tir rat som. Sau Chien tranh the g io i t h u

    Nhat, sang kien ve viec thanh lap mot l ien

    m i n h toan chau A u de khang d inh su hoa giai

    giua hai quoc gia Phap-Diic duoc de xuat.

    N a m 1923, chinh t r i gia nguoi A o Richard

    Coudenhove - Ka le rg i m o dau Phong trao

    Thong nhat Chau A u (Pan - Europa

    Mouvement) . Richard duoc cong nhan la

    nguoi sang lap phong trao van dong cho mot

    chau A u hop nhat t rong nhung nam sau

    Chien tranh the g i o i t h u Nha t 1 .

    David Sumler. A History of Europe in the 2(fh

    Century. The Dorsey Press, Homewood, Illinois and Irwin-Dorsey Limited Georgetown, Ontario, 1973, tr. 276.

  • 4 4 NGHIEN CUTJ CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW N 0 6 (129).2011

    D u an chfnh thuc dau t ien cua viec

    thanh lap L i e n hiep Chau A u gan l ien v o i ten

    tuoi ciia Ar is t ide Br iand (1862-1932), Ngoa i

    tracing Phap rihung nam 1925-1932 va

    Gustav Stresemann (1878-1929), Ngoa i

    t ruong D i i c t rong r ihung nam 1923-1929. Ca

    hai duoc nhan giai thuong Nobe l Hoa b inh

    nam 1926. Duoc su i ing ho ciia T h i i tuong

    Phap luc bay g io la Edouar Heriot , Ngoai

    t ruong Phap Br iand va nguoi dong nhiem

    ciia m i n h 6 D i i c , Ngoa i t ruong Gustav

    Stresemann da xay dung d u an ve viec thanh

    lap L ien hiep Chau A u trong boi canh chau

    A u trong thap nien 1920 dang tran tre hy

    vong vao mot nen an n inh tap the sau chien

    tranh. N a m 1929, Ngoa i t ruong Phap Br iand

    da t r inh bay truoc H o i Quoc l ien d u an ve

    viec thanh lap L i e n hiep Cac quoc gia Chau

    A u (Federation o f European Nations) tren co

    so su l ien ket va hop tac ciia cac quoc gia

    chau A u ve k i n h te, ch inh t r i , xa ho i . Cac

    chuyen gia k i n h te, t rong do co Jonh M .

    Keynes, da i ing ho cho y tuong nay. Ngay

    trong nam sau do, Ngoa i t ruong Phap Br iand

    da hoan thanh Ban ghi nho (Memorandum)

    ve viec to chiic he thong L i e n hiep Cac dan

    toe Chau A u . N a m 1931, cuu T h i i tuong

    Phap Edouar Herr io t (1872-1957) xuat ban

    cuon sach v o i tua de "Hap chiing qudc chdu

    Au", i ing ho cho d u an thanh lap mot L i e n

    hiep Chau A u . Tuy nhien, nhung bien dong

    ciia the g io i t rong nhung nam tiep theo, cuoc

    dai suy thoai k i n h te the g io i bung no, su noi

    2 John McCormick. The European Union: Politics and Policies. Westview Press. An member of the Perseus Books Group, Philadelphia, 2008, tr.26.

    len ciia ch i i nghTa phat x i t va nguy co chien

    tranh da khien cho d u an ve chau A u thong

    nhat r o i vao quen lang.

    Chien tranh the g i o i t h i i Ha i ket thiic da

    de lai mot chau A u hoang tan, do nat va sau

    do b i chia cat thanh hai phan D o n g va Tay ke

    t u k h i bat dau cuoc Chien tranh Lanh. Chau

    A u mang mot dien mao chinh t r i m o i cung

    v o i nhung han th i i g iua cac dan toe sau cuoc

    chien tranh Ion nhat t rong l i ch su nhan loai.

    Lan dau t ien sau nhieu the k i , chau A u khong

    con la t rung t a m quyen luc ciia the g i o i va

    tham ch i con t r o nen phu thuoc vao cuong

    quoc ben ngoa i . T r o n g b o i canh do, y

    t u o n g hoa g ia i han t hu , gan ket cac dan toe

    v i su phuc h o i va h u n g th inh ciia chau A u

    lai t ro i day.

    T h i i t uong A n h W . Church i l l la mot

    trong so cac ch inh khach chau A u i ing ho

    cho viec thanh lap H o p chi ing quoc Chau A u

    n h u mot phuong t ien de g in g i u hoa binh va

    an n inh chau A u . Ngay tir nam 1930, trong

    bai viet no i t ieng dang tren tap chi Saturday

    Evening Post ngay 15-2, Church i l l lap luan

    rang, viec thanh lap mot cong dong chau A u

    thong nhat la dieu co the thuc hien duoc tren

    co so su hop tac ciia cac quoc gia 6 chau A u

    luc dia. Sau do, C h u r c h i l l da soan thao mot

    Ban ghi nho ve H o p chi ing quoc Chau A u

    nhu mot phuong t ien de g i u g in hoa binh va

    an n inh chau A u . Ngay sau k h i Chien tranh

    the g i o i t h i i Ha i ket thi ic , t rong bai phat bieu

    tai t ruong D a i hoc Z u r i c h (Thuy ST) nam

    1946, T h i i t uong A n h Church i l l mot lan nua

    keu goi viec thanh lao mot "eia dinh rhau

  • (7uJ &p4iQ (Tfhirj \/lian &hcfi.... 4 5

    A u thong nhat", mot "Chau A u H o p chung

    quoc" de k i e n tao hoa b inh , an n i n h va

    th inh v u o n g 6 chau A u . Ong cung dua ra

    de nghi ve viec thanh lap H o i dong Chau

    A u (Counc i l o f Europe) t rong bai phat bieu

    cua m i n h 3 .

    Cac nha lanh dao chau A u luc nay cung

    nhan thuc duoc su can thiet cua viec thanh

    lap H o i dong Chau A u n h u mot buoc k h d i

    dau cho qua t r inh hop nhat chau A u . N h a m

    muc tieu do, nam 1948, cac chinh t r i gia va

    nhung nha nghien cuu hang dau chau A u da

    tien hanh mot cuoc hoi thao tai Hague, Ha

    Lan de thao luan ve viec thanh lap H o i dong

    Chau A u . Ngay 5-5-1949, H o i ddng Chau

    A u chinh thuc thanh lap v o i su tham gia cua

    10 nuoc chau A u thong qua viec ky ket Hiep

    uoc London. M u c t ieu hoat dong cua H o i

    dong Chau A u nham vao viec bao ve nen

    dan chu va nhan quyen theo nhung gi da

    duoc xac d inh trong Cong uoc Chau A u . H o i

    dong Chau A u bao gom 10 nuoc sang lap:

    B i , Dan Mach , Phap, Ireland, Italia,

    Luxembourg, Ha Lan, N a U y , Thuy Dien,

    A n h va cac nuoc tham gia sau do, dua tong

    so len to i 47 thanh vien t inh den nay. H o i

    dong Chau A u la mot to chuc ngoai L ien

    minh Chau A u ( E U ) , danh sach cac nuoc

    thanh vien H o i dong Chau A u khong hoan

    toan giong cac nuoc thanh v ien E U va hoat

    dong cung khong giong nhau. Tuy nhien, cac

    hoat dong duoc phoi hop v o i nhau nham

    3 John McCormick. The European Union: Politics and Policies. Sdd, tr.28.

    muc t ieu duy t r i hoa b inh , dan chu va nhan

    quyen d chau A u .

    2. C o n g d d n g T h a n T h e p C h a u A u -

    nen m o n g d a u t i en cua qua t r i n h h o p nha t

    chau A u

    Y tudng thanh lap Cong dong Than

    Thep Chau A u gan l ien v d i ten tuoi cua Jean

    Monnet (1888-1979), chinh t r i gia ngud i

    Phap, ngudi dung dau H o i dong Ke hoach

    k inh te Phap sau Chien tranh the g id i t h u

    Hai . Ngay tir nam 1943, kh i con la thanh

    vien cua U y ban Gia i phong dan toe thuoc

    Chinh phu Phap T u do, Monnet da xay dung

    mot ke hoach ve tuong lai cua chau A u hop

    nhat sau chien tranh. N a m 1949, xuat phat tir

    quan diem cho rang, d iem mau chot tao nen

    su cang thang t rong quan he giua Phap va

    Due bat dau tir van de k i e m soat vung Ruhr,

    v i ing cong nghiep than, thep quan trong d

    chau A u , Monne t de xuat mot ke hoach hop

    tac giua hai nude de k i e m che mau thuan,

    tranh nguy co bung phat chien tranh. Y

    tudng cua Monnet da nhan duoc su ung ho

    ciia Ngoa i t rudng Phap luc do la Robert

    Schuman (1886-1963). K e hoach hop tac

    giua hai nude mang ten Schuman duoc soan

    thao. Ngay 9-5-1950, Ngoa i t rudng

    Schuman, duoc su dong y ciia T h i i tudng

    Cong hoa L i e n bang D i i c Kondrad

    Adenauer, da long t rong doc Tuyen bo ve

    Sang kien hoa giai giua hai nude lang gieng

    th i i d ich va viec thanh lap mot co chd hop tac

    giua Phap va D i i c t rong nganh cong nghiep

    than va thep, n h u mot nguon luc chi i yeu cho

    cong cuoc tai thiet dat nude sau chien tranh.

  • NGHIEN CLfU CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW N 0 6 (129).2011 4 6

    Tuyen bo Schuman da m a duang cho viec

    thanh lap Cong dong Than Thep Chau A u

    nam 1951.

    Ngay 18-4-1951, Hiep uac Paris gom

    100 dieu khoan dugc k y ket v a i noi dung

    thanh lap Cong dong Than Thep Chau A u

    (European Coal and Steel Communi ty -

    ECSC) v o i su tham gia ciia sau nuac chau

    A u : Phap, Tay D i i c , I tal ia, B i , Ha Lan,

    Luxembourg. ECSC chinh thiic hoat dong t u

    thang 8-1952 v a i 4 ca quan chuc nang chinh

    la U y ban T o i cao ( H i g h Au tho r i t y ) bao gom

    dai dien cao nhat ciia cac nuoc thanh vien,

    H o i dong cap Bo t ruong (Counci l o f

    Ministers) , H o i nghi Toan the (Common

    Assembly) va H o i dong Phap luat (Court o f

    Justice). Cac nuoc thanh vien tham gia se co

    mot th i t ruong chung ve than va thep dat

    duoi su k i em soat ciia U y ban T o i cao ( H i g h

    Author i ty ) , Monnet la Ch i i t i ch dau tien ciia

    U y ban nay. M u c t ieu ciia ECSC la tao ra

    mot ca che hop tac chung nham thiic day san

    xuat phat tr ien, tang them viec lam, nang cao

    miic song nguai dan va m a rong su hop tac

    giua cac nuac thanh vien. T h i t ruong than

    chung da dugc m o ngay 10-2-1953 va sau do

    thi t ruong thep chung m d ciia ngay 1-5-

    1953. M y la nuac dau t ien cong nhan ECSC

    (8-1952) va m o van phong dai dien hop tac

    ciia m i n h a Brussels. De doi la i , Monnet da

    m o van phong dai dien dau t ien ciia ECSC 6

    th i i do Washington D .C .

    Viec thanh lap ECSC da co tac dong

    dang ke doi v a i su phat t r ien k inh te va

    thuong mai cua cac quoc gia thanh vien va

    chau A u no i chung. T h u o n g mai giua cac

    nuoc tang gap 10 lan Uong thap nien 1950

    do viec do bo cac hang rao thue quan, gia

    thanh ha va tiet k i e m chi ph i san xuat 4 . Viec

    U y ban T o i cao t r g giup tai chinh cho cac mo

    than da tao them 100 nghin viec lam moi ,

    giai quyet van nan that nghiep sau chien

    tranh va nang cao m i i c song nguo i dan. Mac

    du ECSC con chua dat dugc mot so muc tieu

    de ra nhu ngan chan anh huong ciia cac doc

    quyen than thep Ion t rong viec d inh doat gia

    ca th i t ruong , cung n h u chua hoach dinh

    dugc mot chuong t r i nh phat t r ien nang luong

    thich hop, nhung ve ca ban, su thanh lap to

    chuc nay la mot buoc dot pha trong tien trinh

    hop nhat chau A u .

    ECSC la to chuc quoc te dau tien tren

    the g io i dugc thanh lap dua tren nguyen tac

    ciia chu nghia sieu quoc gia

    (supranationalism) va san sang m o ciia cho

    su tham gia ciia cac nuac chau A u khac. Su

    thanh lap ECSC tao ra mot chuyen bien

    mang t inh each mang trong t ien t r inh hop

    nhat chau A u , b o i v i cho den tha i diem nay,

    l i ch su the g i a i con chua chung kien su ton

    tai mot mo h i n h hop tac quoc te nao dua tren

    co so viec chuyen giao mot phan chi i quyen

    quoc gia cho mot the che sieu quoc gia. Sir

    4 David Sumler. A History of Europe in the 20,h

    Century. The Dorsey Press, Homewood, Illinois and Irwin-Dorsey Limited Georgetown, Ontario, 1973, tr. 289.

  • (Jit Qjp4ig oTdnq Qluttt &kefi... 4 7

    thanh lap ECSC co tac dong chinh t r i - xa

    hoi to Ion trong viec tao dung mot chau A u

    hoa giai , hop tac va hoa binh. Y tuong thanh

    lap ECSC cua Monne t va Schuman bat dau A

    sir hop tac giua cac nuoc chau A u t u mot

    ITnh vuc cu the se la k h o i nguon cho mot su

    hop tac a cap do cao hon, tren rihung ITnh

    vuc rong Ion hon va cuoi cung se dua den

    mot chau A u hop nhat nhu m o uoc ciia

    nhung the he t ien boi t rong l i ch su chau A u .

    Trong y nghia do, Monne t va Schuman duoc

    danh gia la nhung kien tn ic su dau t ien ciia

    Lien m i n h Chau A u .

    3. T i r H i e p udc Paris den cac H i e p

    uoc R o m a : qua t r i n h t h a n h lap C o n g

    ddng K i n h te C h a u A u ( E E C ) va C o n g

    dong N a n g l u o n g nguyen t i r C h a u A u

    ( E A E C )

    Sau kh i Cong dong Than Thep chau A u

    thanh lap, cac nuac thanh v ien tiep tuc day

    manh va m a rong qua t r inh hop tac tren cac

    ITnh vuc an n inh va chinh t r i . Ngay 27-5-

    1952, Cong dong Phong th i i Chau A u

    (European Defence Communi ty - E D C )

    dugc thanh lap v a i muc tieu thiet lap quan he

    hgp tac an n inh quoc phong giua cac nuoc

    chau A u va tao dieu k ien de cac nuoc thanh

    vien co the k i em soat Tay Di i c ve quan su

    trong he thong phong th i i chung ciia chau

    A u . Dong tha i , d u an ve viec thanh lap Cong

    dong Chinh t r j Chau A u (European Poli t ical

    Communi ty - EPC) cung dugc cong bo. Tuy

    nhien, su k ien Quoc hoi Phap bac bo viec

    nude Phap tham gia E D C vao nam 1954

    cung nhu d u an thanh lap EPC da khien cho

    ca hai ke hoach deu khong dugc thuc t h i .

    Dong tha i , de phan do i cac d u an nay, Jean

    Monnet , dai dien ciia nuac Phap tai U y ban

    T d i cao ECSC da t u chuc Chu t i ch ECSC va

    chuyen sang viec thiet ke cac d u an thiet lap

    cac cong dong khac dua tren nen tang k i n h

    te. That bai ciia viec thanh lap Cong dong

    Phong th i i Chau A u cung nhu d u an day

    tham vong ve viec thanh lap Cong dong

    Chinh t r i Chau A u cho thay nhung y tuong

    dua chau A u d i qua xa trong tha i d iem chua

    thich hop se khong the t ra thanh hien thuc.

    Trong thap nien 1950, nhung sir k ien

    Ion ciia t inh h inh the g ia i va khu vuc, co l ien r ' A

    quan den hai cuong quoc d chau A u la Phap

    va A n h , da t r d thanh nhung tac nhan quan

    trong doi v d i qua t r inh hop nhat chau A u .

    Trong so do can phai ke den hai cuoc khi ing

    hoang da lam thay doi chau A u : that bai ciia

    thuc dan Phap d Dong D u o n g (1954) va

    cuoc khi ing hoang kenh dao Suez d A i Cap

    (1956). Trong sir k ien t h i i nhat, chidn t h i n g

    Dien Bien Phii ciia nhan dan Vie t N a m (5-

    1954) da kdt thiic cuoc chidn tranh D o n g

    D u o n g v d i that bai ciia quan do i v ien chinh

    Phap. Sau D i e n B ien Phii , phong trao giai

    phong dan toe lan toa nhanh chong nhu mot

    phan ung day chuyen bao hieu sir sup do

    khong the cuu van noi ciia thuc dan Phap. Su

    suy giam uy t i n va nhung kho khan ciia Phap

    sau k h i mat D o n g D u o n g da tao ra ca hoi co

    mot khong hai cho su hien dien ciia M y d

    khu vuc D o n g N a m A .

    Hai nam sau, t rong sir k ien t h i i hai, ket

    cue ciia cuoc kh i ing hoang kenh dao Suez

  • 4 8 NGHIEN Ct fU CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW N 0 6 (129).2011

    nam 1956 eta l am thay do i can can quyen luc

    a Trung Dong , kh ien cho A n h mat d i vai tro

    ciia mot cuong quoc hang dau the g i o i t rong

    viec giai quyet cac van de quoc te. K e n h dao

    Suez, noi l ien B ien D o va D i a Trung H a i , la

    con duong hang hai co v i t r i chien luoc

    khong the thay the ca ve giao thuong lan

    quan su nam tren lanh tho A i Cap. T u sau

    kh i kenh dao Suez khanh thanh nam 1869,

    A n h va Phap nam quyen khai thac kenh dao

    huyet mach nay va thu ve nhung m o n l o i

    khong 16. Chinh v i vay, quyet d inh quoc huu

    hoa kenh dao Suez ciia Chinh phu A i Cap

    Nasser thang 7-1956 da khien cho A n h va

    Phap bat b inh. De tra dtia, A n h va Phap

    khong chi ho t r g cho Israel tan cong A i Cap

    (10-1956) ma con dua quan vao chiem dong,

    thiet lap v i ing dem 16 k m a khu vuc kenh

    dao. Viec L ien X o dung ve phia Chinh phi i

    Nasser va de doa tham chien da khien cho

    cuoc khi ing hoang kenh dao t ro nen nghiem

    trong. D u o i ap luc ciia L i e n hop quoc va M y ,

    nguy co bung no xung dot giua hai phe da

    dugc ngan chan. T u y nhien, cuoc khi ing

    hoang da giang mot don manh vao nhung

    tham vong va uy t i n ciia A n h va Phap 6

    Trung Dong, m o duong cho M y dam nhan

    mot v i t r i noi bat t rong k h u vuc mang tam

    quan trong chien luge tren the g io i .

    N h u n g gi dien ra 6 D o n g D u o n g va

    kenh dao Suez da khien cho Phap lo ngai

    hon luc nao het ve su m o rong anh huong

    ciia M y cung n h u nhan thi ic ro hon ve tain

    quan trong ciia mot chau A u hop nhat va doc

    lap de doi pho v o i M y . D o i v o i A r m , cuoc

    khi ing hoang kenh dao Suez da tac dong

    khong nho den ch inh sach do i ngoai ciia

    nuoc nay. T i r cho tap t rung nhieu vao cac

    khu vuc t ruyen thong n h u Austral ia , Canada

    va N e w Zealand, A n h bat dau tang cuong xu

    the huong ve chau A u luc dia. Cuoc khiing

    hoang kenh dao Suez da tac dong t ich cue

    den qua t r i nh hop tac chau A u va khong co

    gi dang ngac nhien k h i cac Hiep uoc Roma

    dugc ky ket nam 1957.

    N h a m muc d ich tang cuong su hgp tac / A

    k i n h te giua cac nuoc chau A u , trong cuoc

    gap ciia ngoai t r uong 6 nuoc thanh vien

    ECSC tai H o i nghi Messina (I tal ia) thang 6-

    1955, cac ben da thong nhat ve ke hoach

    phat t r ien mot the che chung trong mot lien

    m i n h thue quan, thiet lap mot th i truong

    chung cho cac nuoc chau A u tren co so su

    dong thuan va v i nhirng l g i ich k inh te

    chung. M o t uy ban t ru b i cho viec thuc hien

    ke hoach nay dugc thanh lap, d img dau la

    Ngoa i t ruong B i Paul-Henri Spaak (1899-

    1972). U y ban Spaak da t ien hanh cac buoc

    d i can thiet de xay dung mot bao cao hoan

    chinh, dugc goi la Bao cao Spaak, tao co so

    cho cac vong dam phan giua cac nuoc ve

    mot th i t ruong chung. Ci ing v o i su dong gop

    ciia nha k i n h te hoc Thuy D i e n Ber t in Ohl in

    (1899-1979), cac van ban nen tang cho viec

    xay dung mot l ien m i n h thue quan (customs

    union) va mot th i t ruong chung da dugc soan

    thao. N a m 1956, d u o i su dieu hanh ciia

    Ngoa i t ruong Spaak, H o i nghi l ien Chinh

    phi i ciia sau nuoc thanh v ien ECSC dien ra

    tai lau dai V a i Duchesse ( B i ) da ban thao v

  • (Jit (&}4Uf. (T()4iq (Jkan ( J h d f i . . 4 9

    nhurig noi dung cu the chuan b i cho viec ky

    ket hai Hiep uac Roma vao ngay 25-3-1957,

    thanh lap Cong dong K i n h te Chau A u

    (European Economic Communi ty - EEC) va

    Cong dong Nang lugng Nguyen tir Chau A u

    (European A t o m i c Energy- E A E C hoac

    Euratom). V a i nhung dong gop mang t inh

    nen tang cho viec h inh thanh EEC, Spaak

    dugc v inh danh la mot trong so nhung ngudi

    co cong lao sang lap L ien m i n h Chau A u

    ngay nay.

    Sau kh i cac Hiep udc Roma co hieu luc,

    tren thirc te da ton tai ba cong dong chau A u :

    Cong dong Than Thep, Cong dong K i n h te

    va Cong dong Nang lugng nguyen tir. Ve the

    che, Cong dong K i n h te Chau A u va Cong

    dong Nang lugng nguyen tir Chau A u bao

    gom cac ca quan chirc nang ca ban ciia Cong

    dong Than Thep Chau A u nhu U y ban T o i

    cao, H o i dong Bo t rudng , H o i nghi Toan the

    va H o i dong Phap luat. U y ban T o i cao va

    Hoi dong Bo t rudng dugc m d rong ve so

    lugng cac thanh v ien va co quyen luc l dn

    han trudc. H o i nghi Toan the dugc thay the

    bang H o i nghi Quoc hoi (Parliamentary

    Assembly - A P ) , v d i sir tham gia ciia 142 dai

    bieu den tir cac nude thanh vien. N a m 1962,

    Hoi nghi Quoc hoi dugc doi ten thanh Quoc

    hoi Chau A u (European Parliament). H o i

    dong Luat phap ci ing dugc m d rong, bao

    gom cac tham phan den tir cac nude thanh

    vien va hoat dong t rong nhiem ky sau nam.

    Tuy nhien, viec tang cuong quyen luc cho

    cac co quan dieu hanh da khien cho Chinh

    phi i Phap e ngai va t i m each han che quyen

    lire sieu quoc gia ciia cac to chuc nay, v d i

    mong muon cac cong dong chau A u se phat

    tr ien theo hudng t rd thanh cac to chuc l ien

    chinh ph i i nhieu han la mot to chuc sieu

    quoc gia.

    4. Q u a t r i n h m d r o n g cac cong d o n g

    chau A u

    Ci ing v d i Cong dong Than Thep, su

    thanh lap EEC va E A E C da thiic day k i n h t l

    va thuong mai cac nude thanh vien phat

    tr ien. Cong dong K i n h te Chau A u nhanh

    chong m d rong cac hoat dong ciia m i n h va

    t r d thanh cong dong quan trong nhat t rong

    cac cong dong chau A u . Mac d i i viec xay

    dung mot th i t rudng chung chau A u da

    khong dugc thuc hien di ing thd i han 12 nam

    nhu Hiep udc Roma quy dinh, nhung viec do

    bo cac hang rao thue quan mot each nhanh

    chong da cho phep sau nude thanh v ien

    (Phap, Tay D i i c , I tal ia, B i , Ha Lan,

    Luxembourg) ciia EEC tidn t d i ky ket mot

    hiep udc l ien m i n h ve thue quan vao thang 7-

    1968, dong thd i cac han ngach vd xudt khdu

    hang cong nghiep ci ing dugc d d bo. N h d do,

    san xuat cong nghiep cung nhu thuong mai

    giua cac nude thanh vien tang len nhanh

    chong. Thuong mai noi khd i EEC tang gdp

    ba lan so v d i thuong mai giua cac nude EEC

    v d i ben ngoai t rong nhirng nam 1958-1965.

    Toe do tang t rudng ciia san xudt cong nghiep

    ciia sau nude thanh v ien dat mi ic trung b inh

    5,7%, mi ic tang thu nhap quoc dan binh quan

    dau ngudi tang 4 ,5% trong thap nien 1960 va

    dau thap nien 1970. Ve nong nghiep, viec

    thuc hien chinh sach nong nghiep chung tir

  • 5 0 NGHIEN CU"U CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW N 0 6 (129).2011

    nam 1968. t rong do co mure gia chung cho

    cac san pham nong nghiep. da thuc day san

    xuat nong nghiep phat tr ien. Cac nha k i n h te

    hoc cho rang, day la " tha i ky tang t ruong

    vang"' cua cac nuac EEC.

    Su phat tr ien va m a rong quan he hap

    tdc giua cac nuac thanh vien da dat ra nhu

    cau hop nhat cac cong dong chau A u trong

    mot thiet che chung. Sau qua t r inh dam phan,

    cac nuac thanh vien da t ien hanh k y ket Hiep

    uoc Hop nhat (Merger Treaty) hay con goi la

    Hiep uoc Brussels ngay 8-4-1965. Hiep uac

    Hop nhat co hieu luc tir ngay 1-7-1967, theo

    do, ba cong dong ECSC. E A E C va EEC hop

    nhat trong mot thiet che dieu harm chung cua

    cac cong dong chau A u (European

    Communit ies) . U y ban EEC va H o i dong

    EEC se tro thanh ca quan dieu hanh chung

    cua ca ba cong dong. Viec ky ket Hiep uac

    Hop nhat da danh dau mot buoc t ien m a i cua

    qua t r inh hop tac chau A u . Mac d i i cac cong

    dong chau A u van tiep tuc ton tai nhu nhirng

    to chuc doc lap hop phap. nhung viec ci ing

    nhau chia se mot ca quan thiet che chung da

    tao dieu kien thong nhat hanh dong v i muc

    tieu chung la day manh qua t r inh hop tac va

    hoi nhap ciia cac thanh v ien tren cac ITnh vuc

    khac nhau. Tren thuc te. cac cong dong chau

    A u con tiep tuc ton tai t rong l ich sir phat

    trien ciia qua t r inh hop nhat chau A u nhu

    mot trong ba t ru cot ciia E U ngay nay (hai

    tru cot con lai ciia E U la Chinh sach D o i

    ngoai va Chinh sach A n ninh chung

    (Common Foreign and Security Pol icy) .

    Cong ddng Than Thep (ECSC) chi giai the

    vao nam 2002, Cong ddng K i n h te Chau A u

    (EEC) dugc thay the bang Cong dong Chau

    A u (EC) nam 1993.

    Tuy nhien, con duong phat t r ien ciia cac

    cong dong chau A u t rong buoi ban dau cung

    khong hoan toan em a. T rong tha i gian nay,

    cac nuoc thanh v ien phai doi mat v o i "cuoc

    khi ing hoang ghe t r ong" ("the empty chair

    crisis") dien ra tir thang 6-1965 den thang 1-

    1966. Cuoc kh i ing hoang bat nguon tir rihung

    bat dong xung quanh viec thuc hien cac bien

    phap tai t r g cho Ch inh sach N o n g nghiep

    chung ( C o m m o n Agr icu l tu re Pol icy - CAP)

    giua Chinh ph i i ciia T h i i tuong Phap Charles

    De Gaulle (1874-1970) vcri cac nuoc thanh

    vien EEC. Cac dai dien ciia Phap da phan

    ung bang each khong tham gia bat c i i cuoc

    hop nao va n i t ra k h o i cac co quan dieu hanh

    EEC, gay nen cuoc k h i m g hoang Ion nhat

    trong l i c h sir phat t r ien ciia cac cong dong

    chau A u . Cuoc kh i ing hoang cho thay chii

    nghTa dan toe va nhung mau thuan ve l g i ich

    dan toe la nhirng rao can cho qua t r inh ma

    rong hap tac chau A u . Cuoc kh i ing hoang chi

    ket thiic k h i Thoa uoc Lucxembourg ( 1 -

    1966) giua sau nuoc dugc k y ket, theo do

    cac nuoc thanh v ien dugc su dung quyen phii

    quyet de bao ve l g i i ch quoc gia. Viec ky ket

    thoa uoc nay, tren thuc te, da han chd quydn

    luc ciia U y ban EEC va tang them quydn luc

    cho nhung thanh v ien ciia H o i dong EEC.

    Qua t r inh ho i nhap ciia cac nuoc chau

    A u ve co ban khong vap phai su can t ra nao

  • (Jit Q&nq, itatiu (JIUJUL ( J f a ' f i . . 5 1

    tu phia M y . Viec M y thuc th i K hoach

    Marshall nham tai thiet chau A u sau chien

    tranh va thanh lap To chuc Hiep uac Phong

    thu Bac Dai Tay D u o n g ( N A T O ) nam 1949

    da tao ra nhung co so thuan l o i cho qua t r inh

    hoi nhap cua chau A u . Tham chi , nam 1962,

    Tong thong M y John F. Kennedy con bay to

    thien chi kh i nh in nhan su hop tac cua chau

    A u va i "n iem hy vong va su nguong m o " 5 .

    Ve hinh thuc, M y coi EEC nhu mot doi tac

    binh dang va t iem nang. Dong tha i , M y con

    hy vong su hoi nhap cua Tay Due vao mot

    EEC lan manh se gay ra ap luc lan cho Dong

    Due va Lien X o trong boi canh Chien tranh

    Lanh dang tiep dien. Tuy nhien, tren thuc te,

    sir noi len cua mot chau A u hop nhat cung

    tao ra ap lire canh tranh ve k i n h te - thuong

    mai cung nhu chinh t r i doi v o i M y .

    Ve phan minh , mac du con le thuoc vao

    M y ve k inh te va chinh t r i , cac nuoc EEC to

    ra khong ung ho M y trong viec M y tham gia

    Chien tranh Tr ieu T ien (1950-1953), trong

    each thuc giai quyet cuoc khi ing hoang ten

    li ia 6 Cuba v o i L i e n X o nam 1962 bo qua vai

    tro ciia EEC, t rong viec t ien hanh leo thang

    va m o rong chien tranh 6 Vie t N a m trong

    thap nien 1960, cung nhu viec chinh quyen

    N i x o n tuyen bo tha noi dong dola M y nam

    1971, gay kho khan cho thuong mai chau A u

    va the g io i . Viec M y co nhung quyet dinh

    5 John McCormick. The European Union: Politics and Policies. Westview Press. An member of the Perseus Books Group, Philadelphia, 2008, tr. 125.

    chien luge khong can bao truoc cho cac

    nuoc thanh v ien EEC, tham chi cho ca

    nhung lanh dao than M y ciia EEC, da gop

    phan thiic day cac nuoc chau A u tang cuong

    qua t r inh l ien ket de co tieng noi chung, co

    trong lugng hon tren t ruong quoc te trong

    viec bao ve l g i ich ciia chinh minh .

    Sau k h i A n h va cac nuoc Dan Mach ,

    Ireland, N a U y nop don x i n gia nhap EEC

    nam 1967, cac cuoc thuong luong dugc tien

    hanh ke tir nam 1969, k h i Tong thong

    Georges Pompidou (1911-1974) len cam

    quyen a Phap. Sau cac cuoc dam phan, don

    x i n gia nhap EEC lan t h i i ba ciia A n h da

    dugc chap thuan ci ing v o i cac nuoc Dan

    Mach , Ireland va N a U y . Trong cuoc thuong

    thuyet keo dai 12 g io dong ho v o i T h i i tuong

    A n h Edward Heath (1916-2005), T6ng th6ng

    Phap Pompidou cho rang viec chap thuan

    nuoc A n h cung nhu cac quoc gia khac gia

    nhap EEC xuat phat tir l g i ich khong chi ciia

    rieng nuac nao ma la v i l g i ich ciia toan chau

    A u . Sau k h i cac hiep uoc gia nhap dugc ky

    ket, thang 1-1973, A n h , Dan M a c h va

    Ireland chinh thi ic t ro thanh thanh vien ciia

    EEC (ngoai t r i r N a U y k h o n g gia nhap do

    n g u a i dan bo ph ieu chong t rong cuoc

    t r u n g cau dan y thang 9-1972) . D o t m o

    rong E E C lan t h u nhat v o i khong it nhung

    trac t ro, cuoi c i ing da hoan tat, dua EEC-6

    t ro thanh EEC-9.

    D o t m o rong EEC lan t hu hai va lan t h i i

    ba dien ra vao thap nien 1980, huong vao cac

    quoc gia 6 khu vuc N a m A u bao gom H y

    Lap, Bo Dao Nha va Tay Ban Nha. Trong

  • 5 2 NGHIEN CDU CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW N 0 6 (129).2011

    cto, H y Lap la nuac da co y d inh tham gia

    EEC ngay t u thap nien 1950. Tuy nhien, do

    nen k inh te H y Lap con a muc kem phat

    trien so v a i cac nuac Tay A u va dac biet la

    nhung bat 6n ve chinh t r i dan t a i cuoc dao

    chinh quan su thang 4-1967 da ngan can qua

    t r inh hoi nhap chau A u cua nuac nay. Sau

    khi chinh phu dan su t ra lai cam quyen nam

    1974, H y Lap nop dan x i n gia nhap EEC.

    Truac su lo ngai cua U y ban EEC ve viec

    nen k inh ie H y Lap con qua yeu, Chinh phu

    H y Lap cam ket vuc day nen k inh te cung

    v o i viec thuc day qua t r inh dan chu hoa. Qua

    tr inh dam phan gia nhap bat dau t u nam 1976

    va den thang 1-1981, H y Lap chinh thuc t ra

    thanh thanh vien t h u 10 cua EEC.

    Bo Dao Nha va Tay Ban Nha da bat dau

    kha i dong qua t r inh hoi nhap chau A u t u

    nam 1962. Tuy nhien, che do doc tai ton tai

    a ca hai nuoc neu tren da can t ra qua t r inh

    gia nhap EEC cua ho. Mac du Hiep uac

    Roma khang dinh, bat cu quoc gia nao a

    chau A u co nguyen vong deu co the t ra

    thanh thanh vien cua EEC, tuy nhien, tren

    thuc te, nen dan chu la dieu kien t ien quyet

    de gia nhap EEC. Chi sau kh i che do

    Caetano a Bo Dao Nha sup do nam 1974 va

    sau cai chet cua Franco a Tay Ban Nha nam

    1975, dan x i n gia nhap EEC cua hai nuac

    m a i chinh thuc dugc xem xet. Bat chap

    nhung kho khan ve k i n h te cua Bo Dao Nha

    va Tay Ban Nha cung nhu x u huong d i

    chuyen cua luc luong lao dong o hai nuac ve

    Tay A u de k i e m viec lam, EEC da chap

    thuan don x i n gia nhap cua hai nuoc nay.

    Cac nha lanh dao U y ban EEC hy vong rang,

    v o i viec t ra thanh thanh v ien EEC, Bo Dao

    Nha va Tay Ban N h a se co dieu k ien de thuc

    day nen dan chu, 6n d inh k i n h te va x i ch lai

    gan hon v o i Tay A u va N A T O . Cac cuoc

    dam phan gia nhap dugc bat dau nam 1978

    v a i B 6 Dao N h a va nam 1979 v o i Tay Ban

    Nha. N a m 1986, hai nuac chinh thiic gia

    nhap EEC, dua tong so thanh vien EEC len

    12 nuac.

    Viec nhan do i so l uong thanh vien da

    khien EEC t ro thanh mot kho i k i n h te lan

    nhat tren the g i o i , co anh huong k inh te va

    chinh t r i ngay cang Ion tren t ruong quoc te.

    N a m 1990, sau k h i b i ic tuong Ber l in sup do,

    lanh tho ciia EEC dugc m o rong do ket qua

    cua qua t r inh thong nhat nuac D i i c . Ci ing vai

    viec thiic day k i n h te va thuong mai phat

    tr ien, t rong tha i gian nay EEC chi i t rong vao

    viec tao dieu k ien cho viec thu hep khoang

    each phat t r ien k i n h te giua cac nuoc chau

    A u , tao co ho i cho cac nuoc ngheo d khu

    vuc D i a T r u n g H a i ho i nhap va phat trien

    trong nen k i n h te toan cau. Hang loat cac du

    an cai thien ket cau ha tang, ho t r g viec lam

    dugc thuc hien nham muc tieu huong ta i su

    phat t r ien can bang ve k i n h te giua 12 nuac

    thanh vien. D o n g tha i , EEC da tien hanh

    cuoc bau c i i N g h i v ien true tiep dau tien nam

    1979 v o i 410 dai bieu dugc lua chon t u cac

    nuoc thanh vien . Ch i i t i ch N g h i v ien dau tien

    ciia EEC la ba Simone V e i l , chinh t r i gia,

    luat su, dong tha i la Bo t ruong Y te Phap.

    N h a m huong to i su m d rong hop tac da

    dien ciia cac quoc gia thanh vien, thang 2-

  • c7' (&}41U it04lQ (JIlXUL (Th/fL... 53

    1986, Dao luat chung Chau A u (Single

    European A c t - S E A ) dugc ky ket tai

    Luxembourg va bat dau co hieu luc t u thang

    7-1987. N o i dung ciia SEA tap trung vao

    muc t ieu hoan thanh viec xay dung mot th i

    truong chung trong tho i han cuoi cung la

    ngay 31-12-1992, dong tho i cac nuoc thong

    nhat ve van de cai each the che, m o rong su

    hop tac tren cac l i nh vuc m o i t ruong, nghien

    cuu va phat tr ien cung n h u cac van de ve

    chinh sach khu vuc. Dao luat chung chau A u

    dua ra nhung quy d inh m o i ve cuoc hop cap

    cao ciia dai dien chinh phi i cac nuoc thanh

    vien cung v o i H o i dong Chau A u , ve viec

    tang cuong hop tac t rong chinh sach doi

    ngoai, tang them quyen lire cho Toa an Chau

    A u cung nhu hang loat nhung quy dinh ve

    viec xoa bo chii nghia bao ho mau dich, ve

    hai quan, ngan hang, v ien thong. . . Dao luat

    nay danh dau mot buoc t ien m o i ve mat the

    che trong qua t r inh hop nhat chau A u nham

    xay dung mot kho i k i n h te, mot thi t ruong

    chung Ion nhat the g i o i . SEA da dat nen

    mong quan trong cho viec k y ket Hiep uoc

    Maastricht nam 1992.

    Nhung thanh t uu ciia qua t r inh m o rong

    hgp tac chau A u co phan dong gop dang ke

    cua nhung nguo i cheo lai cac co quan trong

    bo may lanh dao, dac biet la vai tro cua

    Jacques Delors, nguyen Bo t ruong Tai chinh

    Phap, Chi i t ich U y ban EEC trong ba nhiem

    ky vao nhung nam 1985-1994. D u o i su dieu

    hanh ciia ong, U y ban Delors da tien hanh

    nhung buoc di quan trong t rong viec cai each

    the che, xi ic t ien viec ky ket va thuc thi Dao

    luat chung Chau A u , de xuat viec thuc hien

    dong t ien chung chau A u va thuc hien hang

    loat rihung cuoc dam phan ve viec m o rong

    hop tac da dien giua cac nuoc thanh vien.

    Jacques Delors la mot trong so nhung Chi i

    t ich H o i dong Chau A u thanh cong nhat, ong

    dugc coi la mot trong nhung nguoi sang lap

    ra dong Euro va la bieu tugng cho qua t r inh

    l ien ket chau A u trong thap nien 1980.

    5. T i r C o n g d o n g C h a u A u den L i e n

    m i n h C h a u A u (EU-27 )

    Tren nen tang ciia Dao luat chung Chau

    A u , ngay 7-2-1992, Hiep uoc Maastricht

    (con dugc goi la Hiep uoc ve L ien m i n h

    Chau A u - Treaty on E U , T E U ) dugc k y ket

    tai Ha Lan sau qua t r inh dam phan giua cac

    nuoc thanh vien duo i su dieu hanh ciia U y

    ban Delors. M u c t ieu chu yeu ciia Hiep uoc

    Maastricht la m o rong qua t r inh hop nhat

    chau A u , t ien t o i thanh lap L ien m i n h Chau

    A u ( E U ) tren co so l ien m i n h k i n h te - t ien te

    v o i dong t ien chung (Euro) va l ien m i n h

    chinh t r i bao gom viec thuc hien mot chinh

    sach doi ngoai chung va an ninh chung. Hiep

    uoc Maastricht lan dau t ien chi ra ba t ru cot

    (three pil lars) ciia L i e n m i n h Chau A u , do la:

    - Tru cot thu nhdt: Cong dong Chau

    A u (EC) , la sir tiep tuc cua Cong dong K i n h

    te Chau A u (EEC) , nhung tir " k i n h te" dugc

    loai bo de the hien sir hgp tac da dien tren

    cac ITnh vuc k i n h te, xa hoi va mo i t ruong

    giua cac nuoc thanh vien.

    - Tru cot thu hai: Chinh sach D o i

    ngoai va A n n inh chung ( C o m m o n Foreign

  • 5 4 NGHIEN CU*U CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW N 0 6 (129).2011

    and Security Pol icy - CFSP) bao gom sir

    phoi hop trong viec hoach d inh va thirc th i

    chinh sach doi ngoai va an n inh cua cac nuac

    thanh vien tren ca sd bao dam chu quyen

    quoc gia.

    - Tru cot thu ba: Ch inh sach H o p tac

    ve N o i vu va T u phap (Police and Judical

    Co-operation in Cr imina l Matters - PJCC)

    the hien sir hgp tac t rong cac ITnh vuc xet

    x u toi pham. g ia i quyet cac van de t i nan.

    nhap cu va hgp tac t u phap t rong cac van

    de dan su.

    Viec thiet lap ba t ru cot neu tren the

    hien mong muon cua cac nude thanh vien

    trong qua t r inh m d rong cac ITnh vuc hgp tac,

    tao ra ca sd cho viec h inh thanh L ien m i n h

    Chau A u . Dong tha i . Hiep udc Maastricht

    cung dua ra 16 t r inh cho viec xay dung dong

    tien chung chau A u - Euro va Ngan hang

    Trung uong Chau A u ( E C B ) . N h u n g dieu

    kien de tham gia vao l ien m i n h k inh te - t ien

    te cung dugc chi ro. do la: T i le lam phat

    thap. khong vugt qua 1,5% so v d i muc trung

    binh cua 3 nude co muc lam phat thap nhat;

    Tham hut ngan sach khong vug t qua 3%

    GDP. ng nha nude dud i 6 0 % GDP va bien

    do giao dich t i gia giua cac dong t ien on dinh

    trong hai nam theo ca che chuyen doi

    ( E R M ) ; Lai suat khong qua 2 % so v d i muc

    trung binh cua 3 nude co lai suat thap nhat.

    Hiep udc Maastricht m d rong trach

    nhiem cua E U tren cac ITnh vuc m d i nhu

    chinh sach bao ve ngud i t ieu dung, cham soc

    y te. giao thong van tai , nghien cuu, giao due

    va cac chinh sach xa hoi khac. Dong tha i ,

    Hiep udc con bao g o m cac quy che ve phoi

    hop harm dong t rong cac hoat dong t u phap,

    chinh sach nhap cu . quyen cu t ru . th i thirc

    cung nhu viec thanh lap quy t r g giup doi vdi

    cac nude thanh v ien co t r inh do phat trien

    k i n h te d muc thap hon. Theo Hiep udc

    Maastricht, cong dan chau A u dugc co them

    nhung quyen han m d i , theo do, tat ca cong

    dan cac nude thanh v ien deu co quyen di lai,

    t u do c u t ru tren lanh tho cac nude thanh

    vien va co quyen bau cu trong cac cuoc bau

    cu cua dia phuong va cua E U .

    Hiep udc Maastr icht danh dau mot budc

    ngoat quan t rong tren budc dudng nhat the

    hoa chau A u , hien thuc hoa nhung ITnh vuc

    hgp tac m d i cung n h u de ra 16 t r inh de dat

    dugc muc t ieu hgp tac t rong cac ITnh vuc cu

    the, dac biet la t rong viec thiet lap dong euro.

    Tuy nhien, mot so nude thanh vien, nhat la

    A n h to ra nghi ngai ve kha nang m d rong

    quyen luc cua cac thiet che trong E U va van

    de chu quyen quoc gia cua cac nude thanh

    vien. M o t so nha nghien cuu con cho rang

    Hiep udc Maastr icht la "su t u nguyen tir bo

    chu quyen quoc gia chua t irng co trong lich

    sir" va no i dung cua no "g iong mot dieu luat

    t rong H i e n phap han la mot hiep udc quoc

    te" 6 . Ch inh v i vay, qua t r inh phe chuan Hiep

    udc Maastricht dien ra day kho khan, nhat la

    d cac nude A n h , Phap va Dan Mach . Ci Dan

    Mach , t rong lan t rung cau dan y dau tien

    dien ra thang 6-1992, cac cir t r i da bac bo

    Hiep udc nay. Gan mot nam sau, cuoc t rung

    6 John McCormick (2008). The European union. Politics and Policies. Sdd, tr.92.

  • (Jit Qpiicj. tto4iq. CThajL (Jkep,... 55

    cau dan y lan t h u hai m a i dat dugc chap

    thuan cua da so cir t r i v a i 4 ITnh vuc bao luu ,

    trong do co viec Dan M a c h chua gia nhap

    khu vuc sir dung dong euro. Ta i Phap, cuoc

    trung cau dan y doi v a i Hiep uac Maastricht

    dien ra thang 9-1992 cung chi dat dugc t i le

    phieu thuan sit sao la 51,04%. Trong k h i do

    a A n h , de Hiep uac nay dugc phe chuan,

    Chinh phi i cua Dang Bao thu, d img dau la

    Thi i tuong John M a j o r , da phai kien t r i dau

    tranh de vuot qua phe chong doi trong Ha

    vien A n h .

    Sau kh i dugc 12 quoc gia thanh vien

    phe chuan, Hiep uoc Maastricht chinh thirc

    co hieu luc tir thang 11-1993. Trong qua

    trinh thuc hien, Hiep uoc Maastricht dugc

    sira chua va bo sung bang mot so hiep uoc

    khac nhu Hiep uoc Amsterdam va Hiep uac

    Nice:

    - Hiep uac Amsterdam (ky thang 2-

    1997, co hieu lire thang 5-1999) co nhirng

    sua doi va bo sung nhung dieu khoan ciia

    Hiep uoc Maastricht ve quyen co ban ciia

    cac nuoc thanh vien, ve t u phap va noi vu , ve

    chinh sach xa hoi , viec lam va ve chinh sach

    doi ngoai va an ninh chung.

    - Hiep uoc Nice (ky thang 2-2001, co

    hieu luc 2-2003) bao gom nhirng dieu khoan

    bo sung ve cai each the che de don nhan

    nhirng thanh vien m o i , ve viec tang cuong

    quyen luc cho N g h i v ien Chau A u va viec

    thanh lap lire luong phan ung nhanh cua E U .

    Sau kh i Hiep uoc Maasticht co hieu luc,

    nhirng tien bo ve the che va chinh sach da

    tao dieu kien thuan l g i cho viec m d rong cac

    ITnh vuc hop tac va m d rong so lugng cac

    thanh v ien m d i cua E U . Dau thap nien 1990.

    v d i su k ien nude Due thong nhat, lanh tho

    ciia E U dugc m d rong, mac d i i so lugng

    thanh v ien khong tang len. Sau kh i Chien

    tranh Lanh ket thiic, co i t nhat 18 nude chau

    A u co nguyen vong gia nhap E U , trong do co

    7 nude D o n g A u , 6 nude cong hoa thuoc

    L ien X o c i i va 5 nude thuoc L ien bang N a m

    T u ci i . Lan song cac nude co nguyen vong

    tham gia E U dang cao da dat ra yeu cau xem

    xet lai ve mat the che rihung t ieu chi gia

    nhap E U . Trong cuoc hop ciia H o i dong

    Chau A u tai Copenhagen thang 6-1993, cac

    nude thanh v ien da thong qua Cong udc

    Copenhagen v d i cac dieu kien tieu chuan de

    gia nhap E U . Theo do, cac nude muon t rd

    thanh thanh v ien E U phai dat dugc 3 t ieu chi

    co ban:

    - Ve chinh tri: Phai la nude dan chi i ,

    ton trong nhan quyen va luat phap quoc te.

    - Ve kinh te: Phai co nen k inh te th i

    t rudng t u do va co t iem nang vugt qua

    nhirng ap luc ciia canh tranh k inh te t u ban

    chi i nghia.

    - Ve tu phap: Co nang luc dap ung

    nhirng nghTa v u va yeu cau ciia he thong luat

    phap do E U qui d inh.

    Qua t r inh dam phan gia nhap E U ciia

    cac nude thanh v ien Hiep hoi M a u dich t u do

    ( E F T A ) dugc bat dau tir nam 1990. Tuy

    nhien, sau k h i cac cuoc dam phan ket thiic

    vao dau nam 1994, chi co 3 nude la A o .

    Phan Lan, Thuy Dien gia nhap E U vao thang

    1-1995. Day la lan m d rong t h i i nam, dua so

    thanh vien E U len 15 nude, v d i dien t ich

  • 56 NGHIEN CLfU CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW N 0 6 (129).2011

    lanh tho dugc m a rong them 1/3 va lan dau

    tien trong l i ch su, E U co duang bien g ia i

    chung v a i nuac Nga.

    E U tiep tuc m a rong ve phia Dong trong

    thap nien cuoi cung ciia the ky X X va hoan

    thanh qua t r inh nay vao nhung nam dau the

    ky X X I . Cac cuoc dam phan gia nhap E U

    ciia cac nuac D o n g A u dugc bat dau t rong

    nhung nam 1998-2000. Ve ca ban, qua t r inh

    dam phan ket thiic vao thang 12-2002. Thang

    10-2004, dot m a rong l an nhat trong l i ch sir

    E U dien ra v a i viec ket nap cung mot luc 10

    thanh vien m a i . D o la 8 nuac Dong A u

    (Cong hoa Sec, Ba Lan, Hungary, Slovakia,

    Slovenia, Estonia, Latvia , Lithuania) va 2

    nuac thuoc Dia Trung Hai (Cyrus va Mal ta) .

    Hai nuac Bungari va Rumani mac du da

    dugc E U chap thuan nhung gia nhap muon

    han, vao thang 1-2007. L a n song m a rong ve

    phia Dong la dot m o rong l an nhat ciia E U

    ve so lugng thanh vien, tang them 20% dan

    so, nhung neu xet ve k i n h te, GDP chi tang

    them 5%. Qua t r inh hucmg Dong ciia E U da

    dat dau cham het cho su chia cat chau A u

    keo dai tren niia the ky do cuoc Chien tranh

    Lanh gay ra. Thuat ngu chau A u (European)

    da mang mot y nghia m a i . Neu nhu truac

    day, t rong l i ch sir the g ia i tha i ky Chien

    tranh Lanh, chau A u dugc hieu la kho i cac

    nuac Tay A u t u ban chi i nghia, doi lap v a i

    cac nuac Dong A u xa hoi chi i nghia ve he

    thong k i n h te, chinh t r i -xa ho i , th i ngay nay

    chau A u dugc nhin nhan la kho i thong nhat

    bao gom ca D o n g A u va Tay A u duo i mai

    nha chung E U .

    Trong l i ch sir phat t r ien ciia m i n h , EU

    hoat dong theo nhung the thirc dugc quv

    d inh tai cac hiep uac, b i t dau v a i 6 nuac

    thanh v ien d i n nay da len t a i 27 nuac. Nhu

    cau cai each the che E U dugc dat ra va ngay

    cang t ra nen cap bach truac nhung bien

    chuyen nhanh chong ciia t i nh h inh chau A u

    sau Chien tranh Lanh ci ing v a i qua t r inh ma

    rong E U . Thang 12-2007, tai H o i nghi

    Thuong d inh E U a L isbon , Hiep uoc ve

    Hien phap Chau A u sira doi va n i t gon, dugc

    goi la Hiep uoc Lisbon , da dugc ky ket. Tuy

    nhien, Hiep uoc L i sbon can phai dugc 27

    nuoc thanh v ien E U phe chuan de t ro thanh

    hien thuc. Tra i qua cuoc hanh t r inh gian nan

    keo dai hai nam (2007-2009), vugt qua

    nhung tho i d iem tuong chirng nhu hoan toan

    be tac, cuoi c img, ngay 3-11-2009, Cong hoa

    Sec, mot t rong so nhung nuoc thanh vien

    cuoi ci ing t r i hoan viec thong qua Hiep uoc

    Lisbon do lo ngai ve ch i i quyen quoc gia, da

    quyet d inh phe chuan Hiep uoc nay. Hiep

    uac Lisbon, bat dau co hieu luc tir ngay 1-

    12-2009, m o ra mot giai doan phat trien moi

    v o i nhung thay do i quan t rong ve the che va

    phuong thirc hoat dong ciia EU-27 trong the

    k i X X I .

    Qua t r inh hop nhat chau A u tir y tuong

    den hien thuc gan l ien v o i nhung thang tram

    ciia l i c h sir chau A u no i r ieng va the g ia i l ich

    sir the g i a i no i chung. Tra i qua 60 nam phat

    tr ien, chau A u da t ien mot buoc dai tren con

    duong nhat the hoa, v u o t qua mong dai ciia

    nhung nguo i sang lap ra no. Cho den nay,

    xet tren cap do l ien ket khu vuc, E U dugc

  • (Jit djp4up (td*iXf\ (JfaatL CJhJjft,.. 5 7

    danh gia la mot mau h inh hop tac thanh cong

    nhat tren the g io i . K h a i dau tir mot cong

    dong hop tac khu vuc chi g ia i han trong ITnh

    vuc than thep v a i 6 nuac thanh vien, sau qua

    trinh phat tr ien v a i 6 dot m a rong, Cong

    dong Than Thep Chau A u (ECSC) da phat

    trien thanh EU-27 v o i so dan 500 tr ieu nguai

    (2009) va GDP tuong duang 1/3 tdng GDP

    toan cau. T r d thanh mot sieu cuong k inh te,

    thuong mai toan cau, E U dong tha i la mot

    thirc the co tam anh hudng quan trong trong

    nen chinh t r i quoc te, dong gop 70% vien t ra

    nhan dao cho the g i d i . C img v d i viec noi len

    nhu mot trong nhung thuc the co dong gop

    nhieu nhat cho ky nguyen hien dai, E U da va

    dang no lire xay dung cac gia t r i va nguyen

    tac chung cua m i n h nhu de cao dan chu va

    quyen con ngud i , t u do ngon luan va ton

    giao cung nhu xay dung nhung nguyen tac

    ve mau dich t u do phi bien g id i ma cac quoc

    gia tren the g id i t i rng m a udc. Nira the k i

    trudc, nhirng ngudi m o mong nhat cung

    khong the h inh dung ve mot chau A u khong

    bien g id i v d i mot dong tien chung duy nhat

    cho phan ldn cac nude chau A u . Sir h inh

    thanh va phat tr ien ciia E U la mot trong

    nhung sir k ien ldn nhat ciia l i ch sir nhan loai

    thd ky X X , dem lai rihung thay doi to l dn

    tren ban cd chinh t r i quoc te, dong tha i m d ra

    thdi ky hoa binh dai nhat t rong l i ch sir chau

    A u hien dai. De co duoc thanh qua hop nhat

    trong suot 60 nam qua, van de co t inh

    nguyen tac hanh dong ciia E U la hop tac va

    lien ket v i l o i ich chung ciia cac dan toe, v i

    hoa binh, dan chi i va phon v i n h ciia chau A u .

    Ddng tha i , mo i nude thanh v ien deu co dong

    gop ciia r ieng m i n h vao qua t r inh hop nhat

    chau A u , vao sir dn d inh ci ing nhu nen dan

    chu va th inh vuong d k h u vuc nay.

    T a i l i eu t h a m khao

    1. Barry Eichengreen. The European

    Economy Since 1945: Coordinated

    Capitalism and Beyond. Princeton, NJ ,

    Princeton Univers i ty Press Inc., 2007.

    2. B i l l Emmot t . 20:21 Vision.

    Twentieth- Century: Lessons for the Twenty-

    First Century. Farra, Straus and Giroux,

    N e w Y o r k , 2003.

    3. C o l i n Croach. Social change in

    Western Europe. O x f o r d Univers i ty Press

    Inc., N e w Y o r k , 1999.

    4. Dav id Sumler. A History of Europe

    in the 20th Century. The Dorsey Press,

    Homewood, I l l ino i s and I rwin-Dorsey

    L imi t ed Georgetown, Ontario, 1973.

    5. Daniel R. Brower . The World in XX

    Century: From Empires to Nations. Upper

    Saddle River, N e w Jersy 07458, 2002.

    6. Duroselle J.B. Lich sic ngoai giao (tu

    1919 den nay). Hoc v ien Quan he Quoc te,

    Ha N o i , 1994.

    7. Geir Lundestad. The United States

    and Western Europe since 1945. O x f o r d

    Univers i ty Press Inc., N e w Y o r k , 2003.

    8. John M c C o r m i c k . The European

    Union: Politics and Policies. Westview

    Press. A n member o f the Perseus Books

    Group, Philadelphia, 2008.

    9. http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal

    /page/portal/statistics/search database

    10. http://europa.eu/index en.htm