Türkiye'nin parçalanması ve Ermeni sorunu

7/30/2019 Trkiye'nin paralanmas ve Ermeni sorunu

1/8

Troki: Trkiye'nin paralanmas ve Ermeni sorunu | Marksist.org

Sal, 23 Nisan 2013 11:44

Lev Troki, 1915'teki Ermeni Soykrm'ndan yl nce, dalmakta olan Osmanlmparatorluu'nda Ermeni halknn durumunu ele almt:

phesiz u an Dou Sorununun geliiminin en kritik aamalarndan birindeyiz ve bugnksava "Hasta Adam"n dermansz bedeninin zerinde zaman zaman yrtlen allm sancloperasyonlardan bir dieri olarak grlmelidir.

Bu ok uzun sredir devam etmektedir. Dou Sorununu oluturan elerden bir teki bile barlyollarla zmlenmemitir ve uluslararas ilikilerin cephaneliindeki mevcut tm olas zorlamabiimleri uyguland halde, Avrupa diplomasisi Trk hkmetinin mevcut dzeni deitirmektekiinat isteksizlii, daha dorusu bu kapasiteye sahip olmay karsnda aresiz kalmaktadr.

Elbette sorunlarn ounu uzun sre zmsz brakt iin baz felaketlerden veyadierlerinden bir dereceye kadar diplomasinin kendisinin sorumlu olduu dorudur. Ama iyiniyet ve azami eviklik gz nne alnsa bile Trkiye"nin snrlarn en azndan Asya"nnbeiine kadar ekerek daraltmasna yol aacak olan felaketlerden birini nleyemeyecei dedorudur.

Dou Sorununu meydana getiren elerden biri Makedonya Sorununa benzer nedenlerdendoan Ermeni Sorunudur. Eer ilki, nihai zm gerektiren bir savaa yol aabilmise, Ermeni

Sorunu gndemin gelecekteki konusu olmaldr; nk bu sorun Makedonya"dakinden herzaman daha kt olmutur. Makedonya asndan Bulgaristan"n yaknl byk bir avantajoluturmutur.

Gerekte, Makedon devrimci hareketi Bulgaristan"da sadece moral deil maddi destek debulmutur: Baarsz bir ykseliten sonra Makedon devrimciler kendilerini gvenli ve hatta hokarlandklar bir barnan bekledii Bulgaristan"a ekilmilerdir. Ayrca (Bulgaristan"nyaknlnn en nemli sonucu olarak) Trkiye, Makedonya"yla ba etmek iin fazla ileriye

gitmemektedir, mevcut Bulgaristan tehdidinin bir gn aktif mdahale biimini alacan hesabakatmas gerekmektedir.

1 / 8


2/8


Sal, 23 Nisan 2013 11:44

Trkiye"nin Ermeni nfusuysa, tamamen farkl bir konumda bulunmaktadr. Baarloperasyonlarda bile, bakaldran gler, uzun sre Trk topraklarnda kalamamakta ve snrn

tesine yani ran"a veya Kafkasya"ya ekilmek zorunda kalmaktadr. Trk hkmeti bilindiigibi, ran" ok az dikkate almaktadr ve Ermenilerin izlenmesi, ran topraklar iinde desrdrlmektedir. Ayrca snr tesine ekilirken Ermeniler, Trklerden daha az tehlikeoluturmayan ranl Krtlerle de atmalara girmektedir. Rus topraklarnda Ermeni kaaklar herzaman kendilerini saklamak zorunda brakldlar, nk Rus otoriteleri onlar Trkiye"dekimevcut rktc koullarn kurban olarak deil sadece devrimciler olarak grmektedir. Veherkesin bildii gibi, devrimciler Nikaragua"dan veya Filipinler"den gelmelerine baklmaksznher zaman hapishaneye atlmaldr. 1890larda ve 1900larn banda Kafkasya"dakihapishanelerin yzde ellisi, tm sular medeni dnyay titreten sistematik katliamlara maruzkalan yurttalarnn durumunu iyiletirmekle ilgilenmek olan "siyasi sulularla" doluydu. Prens

Lobanov Rostovskiy gibi diplomatlar, Abdlhamit"e Ermenileri yok etmek iin ak ek verdi vePrens Golitsn gibi yneticiler sultann katliamlarn protesto etme cesaretini gsterenlerihapishaneye yollad.

imdi Ermeni Sorunu bir kez daha gncel hale geldi. Gerekte sorun hibir zaman yokolmamt, sadece 1894-1896daki korkun katliamlarn, halk mutlak bir umutsuzluadrd ve devrimci rgtlerin kaynan kuruttuu 1897-1901 yllar arasndaki sretehafifledi. Ermenilerin diplomatik mdahalenin gcne inanlarn yitirdiini eklemek

gerekmektedir, ve bu nedenle devrimci hareket geici olarak ertelenmitir. Harekette 1901debalayan, 1904te nl Andranik tarafndan ynetilen Sason isyanyla sonulanan bir canlanmagzlendi. Ancak bu eylem hibir olumlu sonu dourmad ve Andranik baz partizanlarylabirlikte yerletii dalar terk etmek zorunda kald. Yine de o zamandan itibaren youn devrimcipropaganda, insanlarn silahlandrlmas ve mnferit isyanlar kesintisiz devam etti. Trkiye"ninbir anayasa oluturmas daha uzun sre ertelenseydi Ermeni ve Trklerin katld geni aplbir isyana, Trkiye Ermenistan"nn sahne olmas byk bir olaslk olurdu.

Trk anayasas Ermeniler arasnda yeni umutlar alevlendirdi. Doru, onlar iin tm bunlarnanlam durumlarnn iyiletirilmesine dair verilen vaatlerden ibaretti, ama onlar Abdlhamitmutlakiyetiliini ortadan kaldran insanlarn szlerine inanmaya istekliydiler. Hatta on binkurbanla birlikte Adana"y baladlar, o korkun katliamlardan sonra bile Jn Trklerin ettikleriyeminlere inanlarn yitirmediler. Ermenilerin Trklerle el ele alma istei, en etkili ErmeniPartisi Tanakstyun"un anayasal rejimi desteklemek iin Jn Trklerin ttihat ve TerakkiPartisi"yle resmi bir pakt kurmasna ve kltrel-ulusal zerklie doru ilerleyecek yerel hkmetnlemlerini yrrle koymasna kadar ileri gitti. Bundan hemen sonra ayn Ermeni Partisi"ninsraryla hkmet, Trkler arasndaki gerici elerin muhalefetine aldrmakszn, Mslmanlargibi Hristiyanlar da askeri hizmete tabi klmaya karar verdiler ve 1909un sonunda vilayetlere

ynelik olarak ileri Bakanl, idari yerel ynetimlerin ve blge sakinlerinin temsilcilerininkatld konseylerin kurulmasn ngren bir yasa oluturdu.

2 / 8


3/8


Sal, 23 Nisan 2013 11:44

Ancak Trkiye"de her zaman olduu gibi ademi merkeziyetilik, kt zerinde, hkmetinszleri ise havada kald. erik, nceki gibi kalrken, anayasann sadece d grn

deitirdii herkes tarafndan anlald. Sz verilen reformlarn bir tanesi bile gerekletirilmedive son bir yl boyunca Ermeni blgelerinde u an rktc boyutlara ulaan sistematikkatliamlar balad. Bylece, bu yln Mart ayndan beri geen alt aylk srede sadece Van ilindealtm Ermeni ldrld ve iki yzn zerinde Ermeni yaraland veya soyuldu. Merkezihkmete yaplan bavurularn ve yerel otoritelerin hareketsiz kalmasyla ilgili ikayetlerin hepsisonusuz kald. Bu lmlerden sorumlu kiiler hala serbest olmakla ve zorbalklarnsrdrmekle kalmayp, yetkili mercilerin korumasna da sahipler. Ermeni Patrii"ninikayetlerine karlk Dahiliye Nazr"nn verdii cevap olduka tipiktir: "Bu olayda sra d birey grmyorum, sadece olaan cinayetler. Eer bu iddet eylemleri olmasayd hkmetinvarln bir anlam olmazd."

Bu tr bir karlktan sonra, Ermenilerin tekrar kaderine terk edildii ve Ermeni katliamlarnndoal ve normal bir ey olarak grld aktr. Bylece, anayasann ilanndan beri ErmeniSorunu, ilk kez tekrar ortaya kt ve bu balk altnda Ermenistan"daki mezalim haberleriErmeni gazetelerinde yaynlanmaya balad: Bu yolla Trkiye"nin tesinde Avrupa kamuoyunadolayl bir ar yneldi.

Ermeni Sorununun nedenleri, yabanc elere kar Trk ynetici snfnn gelenekselpolitikasnda ve Ermeni blgelerindeki yerleiklerin ekonomik konumlarnda aranmaldr. JnTrklerin nl Osmanlcl ksa srede slamcla ve daha sonrasnda Trkle dnt.Yeni rejimin ve genelde imparatorluun btnlnn salamlatrlmasnn nfusun tm eleriarasnda, din ve ulus farkll gzetmeksizin tam ve gerek hak eitlii salanmasyla mmknolduunu kabul ettikleri ve bu hak eitliini Osmanlclk kavramyla tanmladklar bir anda, JnTrkler, Selanik"teki kongrelerinde (1910 Ekim) Mslman milliyetlerin gayri Mslimlere greayrcalkl olduunu ilan ettiler ve Trk unsurlarn devletin dayanaca destek olduunuakladlar. zellikle "Hristiyanlar", -fermanlarn byle hakl gsteriyorlard-gvenilemez bir

unsur olarak tanmlandlar. Bu halklarn Rumeli"de gzlerini Bulgaristan, Srbistan veYunanistan"a ve Anadolu"da byk glere ve zellikle Rusya"ya evirdikleri dnlyordu.Hristiyanlar kendilerini asla gerekten Trk mparatorluunun vatandalar olarak gremezler,ve bu nedenle bunlara ancak tahamml edilebilir. Durum byle olunca, onlara eit haklarsalamak ve zel ulusal karlarn ve zlemlerini tanmak insann kendi evinde kkoullarn yaratmas anlamna gelecektir. Mslman milliyetler asndan da hepsine ayngveni duymak mmkn deildir, nk Araplar ve Arnavutlar ayrlk eilimler beslemektedirve Krtler kolaylkla Rus propagandasnn etkisi altna debilmektedir. Bylece hkmetingvenebilecei tek unsur Trk nfusu olmakta ve bu yzden ttihat ve Terakki Komitesi"nin veTrkiye hkmetinin ilgisi, Trki aileye mensup dier milliyetlerle birlikte Anadolu ve Rumeli"deki

Trklerin ekonomik konumunu ve siyasi etkisini glendirmeye ynelmektedir. Bu yndeki ilkadm "muhacir" (iskn) giriimini balatmak olmutur. Jn Trk meclisi Bosna, Bulgaristan, hatta

3 / 8


4/8


Sal, 23 Nisan 2013 11:44

Afrika ve Afganistan"dan Trklerin Hristiyan nfusun ounluu oluturduu blgelereyerletirilmesi amacyla harcanmak zere byk bir tutar onaylad. Ksa bir sre iindeMakedonya"daki ve bir dereceye kadar Ermenistan"daki en iyi yerler muhacirlere verildi, buproje baarl olmadysa ve muhacirlerin ounluu eve geri dndyse bu durum Trk

hkmetinin herhangi bir eyi rgtlemedeki yetersizliine balanmaldr. Bir sre nce bu projeiin meclisten para istediklerinde gelip "byk Osmanl mparatorluu"nda yaamak iin canatan mutsuz dinda"larnn kaderine gz ya dken ve dvnen Jn Trkler, ksa srede onlartamamen unuttular ve tm dikkatlerini byk feodal beylerinin sempatisini kazanmayaynelttiler. Bu beyler, Jn Trk komitelerinin finansmanna byk katk salayarak meclisseimlerinde komitenin adaylarna sz verdikleri oylar karlnda, ii kitlelerinin korkunekilde smrlmesi haklarn gvence altna aldlar. Son tahlilde, Jn Trklere gre anayasaiin en gvenilir destei salayacak olanlar bu toprak sahipleriydi.

Ermeniler iin zellikle byk bir talihsizlik, komular Krtlere verilen ayrcalkl konumdu.Krtlere ilikin politika Abdlhamit zamanndan sonra ok az deiti. Yar gmen Krt airetleriRusya"ya kar bir kale olarak grp, Trkler iin hl bir karabasan olan Kazaklara karKrtler arasndan atl birlikleri kuran ve ikinci olarak Ermenileri kontrol altnda tutmak iin onlarbir silah olarak kullanan Abdlhamit, bu Krt airetlere zel bir ayrcalk gsterdi. Jn Trkler bupolitikay srdrd. lk planda, onlara gre Krtler hkmete kar ayaklanmayan tek halkt veJn Trkler onlarn da honutsuzlar kampna katlacaklar korkusuyla Krtleri kzdrmaktanekiniyordu. Ayrca Rus ajanlarnn snr blgelerindeki Krtler arasnda youn propagandayrttkleri sylentileri, son iki yldr duyulmaktayd. Bu durum Jn Trkleri yalnzca Krtlere

verilen ayrcalklar srdrmeye deil, ayrca anayasann kabulnden sonra datlan Hamidiyealaylarn (sadece bir isim deiikliiyle birlikte) yeniden canlandrmaya zorlad. Son olarak, tmdosta szlerine ramen Jn Trkler, oktan belirtildii gibi, dier Hristiyan halklardaolduundan daha da fazla Ermenilerin Osmanlclnn itenliine gvenmediler, ve Ermenilerinilk frsatta aktif mcadele yolunu seeceklerini dndklerinden Krtleri onlara kar devamlbir tehdit olarak ellerinin altnda tuttular.

Son cinayetlerin sorumlular bu nedenle tutuklanmam veya cezalandrlmamtr. Ermeni

temsilcilerinin bavurularna merkezi hkmet yerel otoritelerin sorumlu olduu karlnvermitir, ve Krtlerin arlklaryla mcadele etme isteklerini kantlamak iin orada burada valideiikliine gitmilerdir: ancak dier tarafta yerel otoriteler Krtlere kar yrttkleriabalarnn merkezi hkmet tarafndan engellendii ikayetinde bulunmutur.

Ermeni Sorununu douran siyasal nedenlerden biri Ermenilerin neredeyse hi var olmayanhaklardr. Ermenilere kar yrtlen iddet eylemlerinin su olarak deerlendirilmediini oktangrdk. Yine de, bir iddet olay mahkemeye ulaabilirse her zaman saldrgann aklanmasyla

sonulanmaktadr, nk hibir Mslman kendi dindana kar ve bir gavur lehine tanklketmek istememekte veya edememektedir ve Hristiyanlarn ifadesi, Mslmanlara kar dikkate

4 / 8


5/8


Sal, 23 Nisan 2013 11:44

alnmamaktadr. Elbette kanun bu kapsamda Mslmanlar ve gayri Mslimler arasnda ayrmyapmamaktadr. Ancak ksmen Abdlhamit rejiminden miras kalan ve genelde onun geleneininruhuyla yetitirilen grevliler, yasaya ok az aldr etmektedir ve azimli bir ekilde blgelerin iksmlar bata olmak zere anayasay tanmay reddetmektedir. imdi neredeyse Anadolu

illerinin her yerinde eski rejimin zellii olan ayn kanunsuzluk ve keyfilik hkm srmektedir. Biryap olarak resmi grevliler halk perian eden en byk fenalklardan ve Trk devlet sistemininkmesindeki ana faktrlerden biridir.

imdi Ermeni blgelerindeki ekonomik duruma dnersek ilk olarak tarm sorununu ele almalyz.Bilindii gibi Ermeni nfusunun yzde 90ndan fazlas tarmla uramaktadr. Ancakgnmzde Ermeni kylleri neredeyse tamamen tek yaam kaynaklarndan mahrumbrakldlar. nk 1894-96 katliamlar srasnda Krt beyleri sadece kaan Ermenilerin deil

evlerinde kalanlarn da topraklarna el koydular. Anayasann kabulnden sonra Ermenilertopraklarnn kendilerine geri verilmesi iin birka kez hkmete bavurdular. Ancak Trkmahkemelerini saran krtasiyecilik ve ou gerek toprak sahibinin bu haklarn kantlayacakbelgelerinin noksanl nedeniyle bu konular mahkeme nne getirmek, pratikte Ermenilerinhaklarn terk etmesi anlamna gelmektedir. Sonu olarak, Ermeni Patrii ve TanakstyunPartisi sorunun idari zmnde srar etti ve Said Paa kabinesi uzun bir tereddtten sonra uneriyi kabul etti: ilgili blgelere gidecek ve toprak sorununun yerinde zmn salayacak birkomisyon bile atadlar. Ancak bu komisyon stanbul"u terk etmedi, ve biz imdi feodal beylertarafndan Ermeni topraklarna yeni el koymalarn yaand hakknda duyumlar almaktayz.Buna berbat vergi sistemini ve arlkl olarak Ermenilere yklenen ayni vergi ve harac

eklersek, sadece bu kiilerin uzun sren strap iindeki tutumlarna arabilir ve korkundurumlarndan kama iin bugne kadar her eyi gze alacaklar bir aba niye gstermediklerinimerak edebiliriz.

Ancak anayasann Ermenilerin yaadklar cehennemi koullara hibir deiiklik getirmediinisylemek yanl olur. lk olarak, eski rejimin temsilcileri ve profesyonel kabadaylar yeni rejimekar nasl davranacaklarn bilmiyorlard ve bu nedenle bir aknlk iindeydiler, zelliklemerkezdeki Ermeniler bir para daha zgr soluk alabiliyordu. Hzla siyasi kulpler,

ktphaneler ve okuma salonlar atlar ve okullarnn ve hayrsever, eitsel topluluklarnn herbiiminin saysn artrdlar. Ama btnde Ermeniler nceki gibi "gavur", yani Trkler ve Krtlerinistedikleri gibi muamele edebilecekleri varlklar olmaya devam ettiler. Ermeniler zerindebakentteki yerleiklerin bile muaf olmadklar katliam tehdidi hala bulunmaktadr. Geen sene,ttihat ve Terakki Partisi ve tilaf ve Hrriyet arasndaki mcadele keskinleip aralarnda ak biratma olabilecei dncesi olutuunda, Ermenilerin baz Trk dostlar, bir katliamolabilecei iin Ermenilerin nlem aldklarn belirtmitir. Tamamen Trk partileri ieren biratma ve Ermenilerin katliam arasnda bir balant olas grnmemektedir, ancak ErmenilerTrkiye"nin siyasi ve toplumsal hayatndaki herhangi bir byk olayn Ermenilerin katliamna yolaaca gereine altlar. Bir Ermeni ileri geleni stanbul"da bana "Gelecek yl burada bir

katliam olabilir" dedi. Neden byle dndn sordum. " Neden?- demekle neyikastediyorsun? Panama Kanal"nn gelecek yl alacan unuttun mu?" dedi. Bu yln

5 / 8


6/8


Sal, 23 Nisan 2013 11:44

baharnda stanbul"da dolaan bir sylentiye gre Fransz Elilii Erzurum"daki konsolosundanorada gerekleen Ermeni katliamyla ilgili bilgi almt. Erzurum mebusu Bay P. ile birlikteFransz eliliine gittim. Orada bize sylentinin temelsiz olduu belirtildi. Yine de Bay P. okzgnd. "Eliliin katliamla ilgili haberi imdi yalanlamasnn ne nemi var? Asl trajik olan

byle sylentilerin her yerde dolaabilecei ve bizim bunlara inanabilecek olmamzdr" dedi.

Tm bunlardan sonra u soru kalmaktadr. Trk blgelerindeki Ermenilerin durumu nasliyiletirilebilir ve Trk hkmeti kendi iinde Ermeni sorununu zebilir mi?

Bu soruyu kendim cevaplamak yerine Trkiye"yi ve parti liderlerini iyi bilen bir Tanakstyun

Partisi yesinin grn belirtmesine izin vereceim: "Jn Trkler"in kendilerinden daha fazlaJn Trk"z, nk yeni rejimin yerlemesi konusunda onlardan daha az ilgili deiliz. ou kiionlar yznden hayal krklna urad ve kiilere olan gven kaybn rejimin kendisine tadlar.Ancak biz onlara inanmaya devam etmek, en azndan onlara inanmak istedik. nkanayasann Trkiye"nin bamszl iin son ans olduunu ok iyi anladk. Ancak sonradan,tm geri kalanlardan daha ge olsa da, biz de hayal krklna uradk. Ancak uzun gzlem vedeneyimlerden kaynakland iin bizim gven kaybmz daha temelli, hayal krklmz da dahagl oldu. Ve imdi olduka drst bir ekilde Trk anayasasndan hibir ey gelmeyeceineinandm syleyeceim. Kimden ktna baklmakszn Trk hkmeti szler dnda hibirey verebilecek durumda deil. Bu szler uzun sredir anlamn yitirdi. Bundan sonra Trk

hkmetine bavuranlar salam teminatlar talep edecek ve Trkler herhangi bir teminatveremeyeceinden Makedonya"da, Arnavutluk"ta veya Ermenistan"da olsun reform greviAvrupa tarafndan stlenilecektir. Durum byle olunca Avrupa allm yarm nlemlerdenvazgemeli ve "Hasta Adam"a radikal areler uygulamaya girimelidir. Ameliyata bavurmadanhibir ey elde edilemeyecektir."

6 ay nce sylenen bu kelimeler kehanet gibi olduklarn kantladlar. Berlin Kongresi"nde,Avrupa, iki lkeye de reform sz vererek Makedonya iin 23. Madde"yi, Ermenistan iin ise 25.

Madde"yi geirmiti. Ve Avrupa bu reformlarn uygulanmasnn denetlenmesi hakknkendisinde tutmasna ramen, bu reformlarn gerekletirilmesi esas olarak Trkiye"yebrakldndan durum her geen gn daha ktye gitmi ve hatta pek ok kere kanlayaklanmalara yol amt. Ayn ey Rusya, ngiltere ve Fransa temsilcilerinin sunduu veBabli tarafndan kabul edilen 1895 muhtrasnda da oldu. Bu muhtrann Ermenilere szverdii geni reformlarn yerini, reformlarn balatlmasn denetlemek iin atanan akirPaa"nn ziyaret ettii yerel blgelerden gelen yeni katliam dalgalarnn korkusu ald. Aynfiyasko Avrupa Gleri"nin bir talyan generalin emrinde bir Makedon jandarmas organize etmeplannda da yaand. nk burada da yksek komiser Trk Hkmeti"nin bir temsilcisi olanHilmi Paa"yd.

6 / 8


7/8


Sal, 23 Nisan 2013 11:44

Yasa yaynlandktan sonra, reform komisyonlar Trkler tarafndan atand, fakat faaliyetlerisadece Boaz"da yaplan toplantlarla snrlyd. Sonunda Makedonya Trkiye devlet yapsnnAil topuu olduunu ispat etti; fakat Osmanl talihlidir ki bu ikinci yenilgi, Makedonya genelolarak Trkiye"nin u blgelerinden biri olduundan, sadece ksmi bir ayrlmayla sonuland.

Ermeniler ise fakl bir sorundur. Bir Trk politikac 2 yl nce bana, saygn parlamentokodamanlar Girit konusunda Yunanistan"a kar bir kampanya balatmak tehditleri savururkenyle sylemiti: "Gereklik duygumuzu kaybedeli ok oldu. Girit bizim iin nedir? Unutulmamalki, onu uzun zaman nce kaybettik; fakat hala onun hesabna kendimize zarar veriyoruz. Bizimgeleceimiz Asya"da. Bunu daha nceden fark etseydik ve romantiklik politikamzdankurtulsaydk, Anadolu"da yapc almalara odaklanabilirdik. O zaman, imdi olduu gibikimsenin itibar etmedii nemsiz bir g konumunda olmazdk." stanbul"un karsnda

skdar"da ikamet eden nde gelen bir mebus Trablus savann balangcnda bana ylesylemiti: "Her durumda yaknda Avrupa"dan srlm olacamzdan, ben oktan Asya"yatandm. Ve eer hkmetimiz benim rneimi izleseydi, ok mantkl davranm olurdu."Anadolu hakikaten Trkiye aacnn, gerek Trkiye"nin gvdesidir. Ermeniler, Trklerinsylediklerine veya Avrupa"nn szlerine inanmay oktan braktlar ve salam teminatlardasrar ediyorlar. Fakat bu teminatlar nasl bir biim alabilir ve Byk Gler bu grevi yerinegetirme iini kendi ellerine almazlarsa, bu reformun uygulanmasn nasl garanti edebilirler? Vebu, hepimizin bildii gibi, her zaman reform ihtiyacnda olan eyaletlerin "geici" igali demektir."Geicilik" sadece diplomasi szlndeki teknik aklamalardan biri, ve son zamanlarda, igalcibir ordunun igal edilen topraklarda ok uzun sre kalmad bir durum grmedik. Dou

Sorunu"nun imdiye kadarki btn unsurlar bu igaller yoluyla bir zme kavuturuldu vebylece Trkiye egemenlik alanlarn ard ardna kaybetti. Ve imdi, diyelim ki Ermenistan"nigalinden sonra Osmanl"nn dier eyaletlerinin de (Mezopotamya, Suriye, Kilikya ve Arabistan)igal edilmek istenmeyeceini garanti edebilir miyiz? Ayrca, Byk Gler, Ermenistan"nrnein Rusya tarafndan igaline hi de sempatiyle bakmayacaklardr; bunu telafi etmek iin bir"karlk" elde etmekten kanmayacaklardr. Byk Gler, diplomatik evrelerde imdidenaka, Trkler Avrupa"dan karldktan sonra bir ka ay ierisinde Asya Trkiye"sininblnmesinin ister istemez gndeme geleceini sylyorlar. Osmanl"nn Avrupa topraklarndayaayan Trk topluluklarnn Anadolu"da iskn, uzun zamandr koullarnn iyiletirilmesiihtiyacnda olan baz halklarn konumlarn iyice zorlatracaktr. Eer bugn belirli reformlar

yaplmazsa, bu blgede kargaann kmas kesindir.

Trkiye"nin kendisi de byle bir eyi yklenebilecek durumda deildir, ve bu yzden Avrupamdahalesi kanlmaz grnmektedir Osmanl"nn Asya"daki varln Avrupa bar iin yenive daimi bir tehlike haline getirmemek iin yaplacak bir mdahale, Trkiye"nin Asya"dakismrgelerini paylamak iin ilk uygun frsatta kullanlacaktr.

Byle bir paylamn taslan izmenin imdiden mmkn olduunu dnen pek ok kii var.

7 / 8


8/8


Sal, 23 Nisan 2013 11:44

12 Kasm 1912

eviri: yalansz.com

8 / 8

Documents

Türkiye'nin parçalanması ve Ermeni sorunu