Upload
albedo62
View
2.187
Download
2
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Türkiye'nin plato ve ovaları
Citation preview
PLATO
• Akarsular tarafından derince parçalanmış, hafif engebeli, genelde yüksekliği fazla olan geniş düzlüklere Platodenir.
• Plato ile yayla kavramlarını birbirinden ayrı tutmak gerekir.
• Yayla daha çok yaz aylarında hayvan otlatılan, ya da turizm amaçlı kullanılan geçici bir yerleşme şekli iken; plato bir yeryüzü şeklidir.
• Platolar Türkiye’nin önemli ve yaygın bir yeryüzü şeklidir.
• Neden?
• Ülkemizin büyük bir kısmı aşınım sahası iken IV. Zamanda oluşan toptan yükselmeye uğraması akarsuların eski aşınım düzlüklerini yarmalarına ve platoların çoğalıp, yaygınlaşmasına neden olmuştur.
TÜRKİYE’NİN PLATOLARI
Oluşumuna göre
platolar
Peneplenleşme
yoluyla oluşan
platolar
Tabaka Düzlüğü
PlatolarıLav Platoları Karstik Platolar
Çatalca –
Kocaeli
Perşembe
platosu
Safranbolu
platosu
Gaziantep
platosuBozok platosu
Obruk platosuHaymana
platosu
Cihanbeyli
platosu
Erzurum-Kars
platosu
Ardahan
platosu
Taşeli Platosu
Teke Platosu
Uzunyayla
platosu
Şanlıurfa
platosu
Yazılıkaya
Platosu
Yatay Duruşlu
Platolar
Oluşumlarına göre platolar:
• 1. Peneplenleşme yoluyla oluşan platolar
• 2.Tabaka Düzlüğü Platoları
• 3. Lav Platoları (Volkanik Platolar)
• 4.Karstik Platolar
• Platolar farklı yükseltilerde bulunur ve batıdan doğuya gidildikçe yükseltiler artar…
• Marmara’da 150 – 200 m.lere,
• Güneydoğu’da 600 – 700 m.lere,
• İç Anadolu’da 1000 – 1500 m.lere,
• Doğu Anadolu’da 1800 – 2000 m.lere kadar çıkmaktadır.
• İç bölgelerimizde genelde yatay duruşlu platolar bulunur.
CİHANBEYLİ PLATOSU
• Doğu Anadolu’da lav platoları
KARS PLATOSU
• Akdeniz Bölgesi’nde karstik platolar
TEKE PLATOSU (ELMALI)
• Karadeniz ve Marmara Bölgeleri’nde aşınım platoları yer alır.
ÇATALCA – KOCAELİ PLATOSU
İÇ ANADOLU BÖLGESİ
• Tuz Gölü çevresinde platolara yaygın olarak rastlanır.
• Tuz Gölü ile Konya Ovası arasında OBRUK ,
• Tuz Gölü’nün batısında CİHANBEYLİ,
• Tuz Gölü’nün kuzeybatısında HAYMANA,
• Kızılırmak yayı içerisinde BOZOK,
• İçbatı Anadolu eşiği üzerinde YAZILIKAYA,
• İç Anadolu ile Doğu Anadolu arasında UZUNYAYLA Platoları yer alır.
• Niğde, Kayseri, Nevşehir arasında kalan saha Türkiye'deki lav platolarına örnek alanlardır.
OBRUK PLATOSU
AKKUYU OBRUĞU
ACIGÖL
KIZÖREN OBRUĞU
CİHANBEYLİ PLATOSU
HAYMANA PLATOSU
BOZOK PLATOSU
YAZILIKAYA PLATOSU
YAZILIKAYA PLATOSU
UZUNYAYLA PLATOSU
DOĞU ANADOLU BÖLGESİ
• Kuzeydoğu’da Erzurum – Kars ve
• Ardahan Platoları yer alır.
• Allahuekber ve
• Yalnızçam Dağları üzerinde 2000 – 2500 m.lerde platolar yer alır.
• Bu bölgemizdeki Bingöl platosu bir lav platosudur.
ERZURUM – KARS PLATOLARI
ARDAHAN PLATOSU
DAMAL
GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ
• Gaziantep ve
• Şanlıurfa Platoları yer alır
• Güneydoğu Anadolu'daki Karacadağ
Platosu bir lav platosudur
• Diyarbakır Havzası, Mardin Eşiği ve Mazıdağı çevresi de akarsular tarafından parçalanmıştır.
GAZİANTEP PLATOSU
ŞANLIURFA PLATOSU
MARDİN EŞİĞİ - MAZIDAĞI
MARDİN EŞİĞİ - MAZIDAĞI
AKDENİZ BÖLGESİ
• Kireçtaşı üzerinde Teke ve
• Taşeli Platoları yer alır.
TEKE PLATOSU
TAŞELİ PLATOSU
MARMARA BÖLGESİ ÇATALCA – KOCAELİ PLATOSU
KARADENİZ BÖLGESİPERŞEMBE PLATOSU
KARADENİZ BÖLGESİSAFRANBOLU PLATOSU
SAFRANBOLU PLATOSU
Bu platoların dışında dağlık alanların üst
kısımlarında, küçük parçalar halinde çok
sayıda plato bulunmaktadır.
TÜRKİYE’NİN OVALARI• Akarsular tarafından parçalanmamış, çevrelerine göre
alçakta olan geniş düzlüklere Ova denir.• Ovalarda eğim çok az olduğundan buralarda yer alan akarsular
menderesler oluşturur.
Ovaların Özellikleri
• 1-) Çevrelerine göre alçak alanlardır.
• 2-) Akarsular tarafından yarılmamıştır.
• 3-) Düz bir yapıya sahiptirler.
• 4-) Toprakları genel olarak verimlidir.
• 5-) Nüfus, yerleşme ve ekonomik faaliyetlere uygun sahalardır.
Oluşumlarına göre ovalar:
• Ülkemizdeki ovaların oluşumunda tektonik, volkanik, karstik olaylar ve akarsu biriktirmesi etkili olmuştur.
• En etkili olanı tektonik olaylardır.
• Tektonik ovalar genelde 3.ve 4. zamanda çöken sahalarda oluşmuştur.
1.Çöküntü ovaları (Tektonik Ovalar):
• Yeryüzündeki çöküntü hendeklerinin dış kuvvetlerin taşıyıp getirdiği tortullarla dolması sonucu oluşurlar.
2.Birikinti Ovaları:• İç kesimlerde yada
kıyılardaki çukur alanların dış kuvvetlerin taşıyıp getirdiği tortullarla dolması sonucu oluşurlar.
• Akarsuların taşıyıp getirdiği malzemeleri deniz yâda gölün sığ yerlerinde biriktirmesi ile de DELTALARoluşur.
• Bafra, Çarşamba, Silifke, Çukurova gibi.
3.Karstik ovalar:
• Karstik alanlarda suyun çözücü etkisiyle oluşan çanakların tabanının tortullarla dolup düzleşmesi ile oluşurlar.
Türkiye’de ovalar farklı yükseltilerde görülür
Delta ve taban seviyesi ovaları deniz seviyesinde,
GEDİZ DELTASI
BERGAMA OVASI
Türkiye’de ovalar farklı yükseltilerde görülür
Batı Anadolu ve Trakya’da 200 m. civarında
BURSA OVASI SİMAV OVASI
Türkiye’de ovalar farklı yükseltilerde görülür
İç Anadolu ve Güneydoğu’da 800 – 1200 m.
KONYA OVASI HARRAN OVASI
Türkiye’de ovalar farklı yükseltilerde görülür
Doğu Anadolu’da 700 m. den 2400 m. ye kadar çıkar.
MUŞ OVASI YÜKSEKOVA
OVALAR BULUNDUĞU YERE GÖRE DE 2 ANA
GRUBA AYRILIR:1.Kıyı ovaları
2.İç ovalar
1.Kıyı ovaları (Deltalar)
• Akarsuların taşıdığı malzemeleri denize döküldüğü yerde biriktirmesi sonucu oluşan ovalardır.
1.Kıyı ovaları (Deltalar)
• Deltaların meydana gelebilmesi için gerekli şartlar;
• 1.Akarsuyun belli bir büyüklükte olması.
• 2.Akarsuların getirdiği alüvyon miktarının bol olması.
• 3.Kıyının çok derin olmaması.
• 4.Kıyılardaki güçlü akıntıların olmaması.
• 5.Kıyıda gel-gitin etkili olmaması gerekir.
Kıyı ovaları (Deltalar)
• Türkiye’nin deltaları oldukça genç oluşumludur
• 100.000 yıl önce son buzul döneminden sonra deniz seviyesinin yükselmesine bağlı olarak bugünkü görünümlerini almışlardır
• Deltalar oldukça hızlı gelişirler ( Menderesler –Söke ovası, Gediz, Efes Antik şehri)
• 11. yüzyıl sonlarında Selçuklular Anadolu'yu işgal etmeye başlamışlar ve Türkmen göçmenler Ege kıyılarına da yerleşmeye başlamışlardır. Selçuklular zamanında Miletos limanı yine Venediklilerle ticaret için liman olarak kullanılmıştır….
• Sonunda Osmanlıların eline gecen Miletos limanının kullanılmasına devam edildiği bilinmektedir. 1494'te Menteşe Beyleri soyundan İlyas Bey Miletos'ta bir camii, medrese ve oluşan bir külliye yaptırmıştır Fakat liman dolmasıyla Miletos terkedilmiş sehirharabeleri bugün deniz kıyısından 10km kadar icerde kalmistir. Fakat yine de bir koy ismi olarak Balat (Palatia'dan alınma) koyu bulunmaktadır
2-İç Ovalar
• İç ovalarımızın çoğu 3.Zamanda tektonik hareketle çöken sahalardaki çanaklar içinde oluşan göllerin içine akarsuların taşıdığı malzemelerin birikmesiyle meydana gelmiştir.
• Bunlar bazen fay hatlarında diziler halinde bazen de tek tek bulunurlar.
• Bunların çoğunun yükseltileri fazladır.
• Bundan dolayı bunlara yüksek ovalar da denir.
Ovaların Ekonomik Önemi:
• 1.Tarımın en yoğun yapıldığı verimli alanlardır.
• 2.Ulaşım en kolay olduğu alanlardır.
• 3. Yerleşmeler kurulduğu ve nüfusun en yoğun yaşadığı yerlerdir.
• 4-Kıyı ovaları başta olmak üzere su kaynaklarının en bol olduğu yerlerdir.
• Genel olarak ovalar fay hatlarında olduğu için deprem riskinin en yüksek olduğu yerlerdir.
• Ayrıca alçak oldukları için de sel ve taşkın tehlikesi fazla olan alanlardır.
• Genel olarak ovalar fay hatlarında olduğu için deprem riskinin en yüksek olduğu yerlerdir.
• Ayrıca alçak oldukları için de sel ve taşkın tehlikesi fazla olan alanlardır.
Söke Ovası- Söke Ovası Denize Döndü Söke Ovası’nda bu kışta binlerce dönüm arazi sular altında kaldı.25 Ocak 2012 Çarşamba Nazilli.com.tr
TÜRKİYE’NİN OVALARI
TÜRKİYE’NİN OVALARI
Yükseltileri azdır.Sıcaklık ortalamaları yüksektir.Verimleri yüksektir. Ürünlerin vejetasyon süresi uzun, olgunlaşma süresi kısadır.Tarım ürünü çeşidi fazladır.Delta ovaları: Akarsuların denize döküldükleri yerlerde oluşmuştur.Bakırçay, Gediz, Büyük ve Küçük Menderes, Bafra (Kızılırmak), Çarşamba (Yeşilırmak), Çukurova (Seyhan-Ceyhan), Silifke (Göksu)Taban seviyesi ovası: Sakarya nehrinin oluşturduğu Adapazarı ovası
Kudret GÜL
Çukurova
Silifke
GedizBakırçay
Sakarya
Bafra
Çarşamba
Küçük Menderes
Büyük Menderes
Kıyı ovaları
DELTALAR ve KIYI OVALARIYEŞİLIRMAK ( ÇARŞAMBA )
DELTASI KIZILIRMAK ( BAFRA) DELTASI
DELTALAR ve KIYI OVALARI
MERİÇ DELTASI
SAKARYA DELTASI
DELTALAR ve KIYI OVALARI
BAKIRÇAY (DİKİLİ OVASI) GEDİZ( MENEMEN OVASI)
DELTALAR ve KIYI OVALARIKÜÇÜKMENDERES
(SELÇUK OVASI)BÜYÜKMENDERES
( BALAT OVASI)
DELTALAR ve KIYI OVALARI
GÖKSU (SİLİFKE) DELTASISEYHAN-CEYHAN(ÇUKUROVA)
DELTASI
DELTALAR ve KIYI OVALARI
ASİ DELTASI
Bunların dışında kıyı ovası olarak bilinen tavan seviyesi ovaları da bulunur
KÖYCEĞİZ OVASI DALAMAN OVASI
DELTALAR ve KIYI OVALARI
EŞEN ÇAYI OVASI
DELTALAR ve KIYI OVALARI
EŞEN ÇAYI OVASI FİNİKE OVASI
DELTALAR ve KIYI OVALARIFİNİKE OVASI
DELTALAR ve KIYI OVALARI
ANTALYA OVASI
SERİK OVASI
ANTALYA OVASI
DELTALAR ve KIYI OVALARI
MANAVGAT OVASI
Oluşturan Akarsu Ova Adı
Kızılırmak Bafra Ovası
Yeşilırmak Çarşamba Ovası
Sakarya Adapazarı Ovası
Meriç Meriç Ovası
Bakırçay Dikili Ovası
Gediz Menemen Ovası
Küçük Menderes Selçuk Ovası
Büyük Menderes Balat Ovası
Göksu Silifke Ovası
Seyhan ve Ceyhan Çukurova
İÇ BÖLGE OVALARI
• Tektonik ve karstik süreçlerin etkisiyle oluşmuşlardır
• Tektonik çanaklar içinde göl ve akarsu depolarının birikmesi ile ortaya çıkmışlardır
• Çöken sahada çeşitli tortulların birikmesi ve akarsuların getirdiği alüvyonların yayılması ile tektonik ovalar oluşmuştur
• Önemli fay kuşaklarına bağlı olarak oluşan havzaların alüvyonlarla dolması sonucu tektonik ovalar ortaya çıkmıştır.
• Kireçtaşlarının çözülmesiyle oluşan çanakların içinde polyeovaları oluşmuştur.
• Kuzey Anadolu Fay Hattı üzerinde yer alan ovalar;• , Manyas, Ulubat, Biga, Gönen, Bursa, İnegöl, İznik, Yenişehir, Orhangazi,
Gemlik, Bolu, Düzce, İlgaz, Ladik, Suluova, Taşova, Vezirköprü, Turhal, Kargı, Eleşkirt, Kaynaştı, Zile, Erbaa, Suşehri, Niksar, Erzincan, Erzurum, Pasinler ve Ağrı ovalarıdır.
• Batı Anadolu Fay Hattı üzerinde yer alan ovalar;• Bakırçay vadisinde; Bergama, Soma ve Kırkağaç • Gediz vadisinde; Manisa, Akhisar, Turgutlu, Salihli ve Alaşehir• Küçük Menderes vadisinde; Torbalı, Tire, Ödemiş ve Bayındır• Büyük Menderes vadisinde; Söke, Koçarlı, Aydın, Yeni pazar, Nazilli ve
Sarayköy ovalan bulunur.• Güney Anadolu Fay Hattı üzerinde yer alan ovalar;• Amik, Malatya, Elazığ, Hınıs, Muş, Varto, Elbistan, Göynük, Afşin, Ardahan,
Karlıova, Kahramanmaraş, Iğdır, Bingöl ve Bulanık ovalarıdır.• Bu üç fay hattı dışında;• Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde; Nizip, Suruç, Ceylanpınar, Harran
(Altınbaşak) ve Viranşehir• İç Anadolu'da; Eskişehir, Akşehir, Mürted, Ankara, Çubuk ve Develi ovaları
teknotik ovalardır.
Büyük bir bölümü tektonik oluşumludur. Yükseltileri bulundukları bölgeye göre değişir.Bir bölümü kırık hatlarının üzerindeki çukurlardadır.
Tektonik Ovalar: Erzincan, Erzurum, Pasinler, Muş, Iğdır, Erbaa, Niksar, Merzifon, Bolu, Düzce, Amik, Elazığ, Kahramanmaraş, Adıyaman, Küçük ve Büyük Menderes, Gediz, Bakırçay…
Kudret GÜL
Erzincan
Erzurum
Pasinler
Muş
Iğdır
ErbaaNiksar
Elazığ
MerzifonBolu
Düzce
Amik
Kahramanmaraş
Adıyaman
Küçük Menderes
Büyük Menderes
Gediz
Bakırçay
TÜRKİYE’NİN OVALARIİç ovaları
Karstik: Acıpayam, Tefenni, Elmalı, Bozova
Kudret GÜL
Tefenni
Elmalı
BozovaAcıpayam
TÜRKİYE’NİN OVALARIİç ovaları
Çökme aşınma ve birikme faaliyetleri ile oluşanlar: Nizip, Suruç, Ceylanpınar, Altınbaşak (Harran), Konya Ovası…
Kudret GÜL
Ceylanpınar
HarranKonya
Suruç
Nizip
TÜRKİYE’NİN OVALARI
Trakya
Ergene
Kuzey Anadolu Fay hattındaki ovalar:
Manyas Ovası Uluabat Ovası
Kuzey Anadolu Fay hattındaki ovalar:
Gönen Ovası Bursa Ovası
Kuzey Anadolu Fay hattındaki ovalar:
Bursa Ovası
Kuzey Anadolu Fay hattındaki ovalar:
İnegöl Ovası Mustafakemalpaşa Ovası
Kuzey Anadolu Fay hattındaki ovalar:
Karacabey Ovası Balıkesir Ovası
Kuzey Anadolu Fay hattındaki ovalar:
Yenişehir Ovası Orhangazi Ovası
Kuzey Anadolu Fay hattındaki ovalar:
Adapazarı Ovası Düzce Ovası
Kuzey Anadolu Fay hattındaki ovalar:
Bolu Ovası
Kuzey Anadolu Fay hattındaki ovalar:
Çerkeş Ovası
Kuzey Anadolu Fay hattındaki ovalar:
Kurşunlu Ovası Tosya Ovası
Kuzey Anadolu Fay hattındaki ovalar:
Merzifon Ovası Suluova
Kuzey Anadolu Fay hattındaki ovalar:
Taşova Erbaa Ovası
Kuzey Anadolu Fay hattındaki ovalar:
Niksar Ovası Suşehri Ovası
Kuzey Anadolu Fay hattındaki ovalar:
Erzincan Ovası Aşkale Ovası
Kuzey Anadolu Fay hattındaki ovalar:
Erzurum Ovası Pasinler Ovası
Kuzey Anadolu Fay hattındaki ovalar:
Horasan Ovası
Doğu Anadolu Fay hattındaki ovalar:
Amik Ovası Kahramanmaraş Ovası
Doğu Anadolu Fay hattındaki ovalar:
Adıyaman Ovası Malatya Ovası
Doğu Anadolu Fay hattındaki ovalar:
Elazığ Ovası Bingöl Ovası
Doğu Anadolu Fay hattındaki ovalar:
Karlıova Ovası Muş Ovası
Doğu Anadolu Fay hattındaki ovalar:
Varto Ovası Hınıs Ovası
Doğu Anadolu Fay hattındaki ovalar:
Elbistan Ovası Afşin Ovası
Doğu Anadolu Fay hattındaki ovalar:
Batı Anadolu Fay kuşağı ovaları
Bergama Ovası Soma Ovası
BAKIRÇAY GRABENİ
Batı Anadolu Fay kuşağı ovaları
Kırkağaç Ovası
Batı Anadolu Fay kuşağı ovaları
Manisa Ovası Akhisar Ovası
GEDİZ GRABENİ
Batı Anadolu Fay kuşağı ovaları
Turgutlu Ovası Salihli Ovası
Batı Anadolu Fay kuşağı ovaları
Alaşehir Ovası
Batı Anadolu Fay kuşağı ovaları
Torbalı Ovası Tire Ovası
KÜÇÜKMENDERES GRABENİ
Batı Anadolu Fay kuşağı ovaları
Ödemiş Ovası
Batı Anadolu Fay kuşağı ovaları
Söke Ovası Koçarlı Ovası
BÜYÜKMENDERES GRABENİ
Batı Anadolu Fay kuşağı ovaları
Aydın Ovası Yenipazar Ovası
Batı Anadolu Fay kuşağı ovaları
Sarayköy Ovası
Batı Anadolu ovaları
Kütahya Ovası Simav Ovası
Batı Anadolu ovaları
Afyon Ovası Sandıklı Ovası
Akdeniz Ovaları
• Ovaların büyük bölümü karstik kökenli polyeovalarıdır.
• Oluşumlarında hem faylanma sonucu çökme, hem de kireç taşlarının çözülmesi etkili olmuştur.
• Polyeler daha çok Orta ve Batı Toroslar’da bulunur
• Bu ovaların tabanında yer yer sığ göllere rastlanır.
Akdeniz Ovaları
Elmalı Ovası Korkuteli Ovası
Akdeniz Ovaları
Kestel Ovası Gembos Ovası
Akdeniz Ovaları
Suğla Ovası Bozova
Akdeniz Ovaları
Tavas Ovası Acıpayam Ovası
Akdeniz Ovaları
Seki Ovası (Mendan) Isparta Ovası
Akdeniz Ovaları
Çeltikçi Ovası Tefenni Ovası
Akdeniz Ovaları
Kızılova Muğla Ovası
İç Anadolu Bölgesi’ndeki Ovalar
• Çoğu tektonik çöküntü ovalarıdır.
• Konya- Ereğli ve Tuzgölüçevreleri, Develi-Yahyalı-Yeşilhisar arasında kalan düzlük alanlar ile bu sahaların çevrelerindeki Neojen dolgu alanları ise ülkemizde eski göl tabanı ovalarına örnek olurlar.
İç Anadolu Bölgesi’ndeki Ovalar
Konya Ovası
İç Anadolu Bölgesi’ndeki Ovalar
Eskişehir Ovası Akşehir Ovası
İç Anadolu Bölgesi’ndeki Ovalar
Ereğli Ovası Mürted Ovası ( Akıncılar Ovası)
İç Anadolu Bölgesi’ndeki Ovalar
Çubuk Ovası Aksaray Ovası
İç Anadolu Bölgesi’ndeki Ovalar
Yukarı Sakarya Ovaları
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki ovalar
• Tektonik kökenlidirler
• Diğer iç bölge ovalarına göre yükseltileri daha azdır
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki ovalar
Nizip Ovası Suruç Ovası
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki ovalar
Altınbaşak (Harran) Ovası Ceylanpınar Ovası