Türkiyenin toplumsal Yapısı ünite04

8/3/2019 Trkiyenin toplumsal Yaps nite04

1/16

Turkiye'de AileKurumu veSorunlari

Turkiye'de bireylerin k~ilikleri agtrltklt olarak aile il~kileri aractltgtyla seeillenir. Yapt-Ian sosyolojik caltsmalar ailenin ozelliklerini belirlemek amactyla knrsal ve kentsel ailekarsdasttrmasi biciminde ana liz edilir. Zira gOf, toplumsal hareketlilik, sanayilesme veleentiesme a ilenin yaptst ile ilgili onemli toplumsal deg~ikliklere neden olur. Bu deg~ik-likler kactrulmaz olarak nufus hareketlerine yol afar. Deg~en toplumsal ve ekonomikyapt bireylerin toplumsal hareketliligini onemli olfude etkiler. Tiirkiye'nin nufusu biz-It bir sekilde artttgt icin evlilik oranlan yuksektir. Bu da dogurganltgm yuksek: oldugu-nun gostergesidir. Nufus ve aile saytst arttteca, ailenin ~levleri ile ilgili fozumlemelerinyaptlmast gerekmektedir. Zira ailenin hem kendi uyeleri icin hem de toplumsal siste-min diger parcalan ilefonksiyonel il~kileri uardir. Aile fertleri veyaknn alerabalaria il~-kilerin % 97 (www.tuik.gov.tr) gibi yuksek oranda oldugu Turkiye'de e~i ve birlikte ya-~adtgt k~i taraftndan yasam boyu fiziksel ve cinsel siddet goren leadmlarm orarun ise% 41,9 (http://www.ks~m.~ov.trltdvaw/istatistikler.htm) oldugunu goriiyoruz. Bu fel~-kili durumlarla ilgiliyaptlan yeni yasal duzenlemeleri yine a~agtda goreceksiniz.AmarlarlmlZBu uniteyi tamamladtktan sonra;ilenin yaptst ile ilgili farklt bak~ actlartnt learsdastirabilecek,urk ailesinin olusumunu etkileyen faetorieri tantmlayabilecele,irsal ailenin ozellielerin! saptayabilecek,entsel ailenin fareltlielarmi actklayaoilecee,osanmantn nedenlerini saptayabilecek,ile ve ailenin yaptst ile ilgili yasal duzenlemeleri listeleyebileceksiniz.


2/16

6 6 TU rk iye 'n in T op lum sa l Y a a r s :

Ornek OlayDenizli Barosu Baseam Adil Demir, Aile Mahkemelerinin verdigi karar dogrultu-sunda, son bir ytlda kentte 270 kocanm evden ueaklasttrtldtgtn: soyledi. Demir,Aile Mahkemelerinde, 10 Temmuz 2003 'ten ytl son una kadar 124 kocarun, esleri-ne ve cocuklartna kotu daurandtg: gerekcesiyle kusa sureli evden uzaletastirma ce-zast aldigm t kaydetti. 2004 ytltn milk yedi aytnda 146 kocan tn ayru cezayt aldt-gtnt belirten Demir, sunlari soyledi: "Mabkemeye basuuran aileler direkt bosanmaistemiyle karstmuza pktyor. Ancak, Medeni Kanunumuz aile birliginin hemen bo-zulmastndan yana degil. Aile Mahkemesi, ailelere yeni bir sans vermek icin da-yaec kocalara evden uzaletastirma cezast veriyor. Dayakct kocalar, mahkeme lea-ran geregi, 3ay boyunca evlerine giremiyor. Mahkemenin uzaelastirma karannauymayan kocalar bapse attltyor. Denizli'de aile mahkemeleri kurulduktan sonratoplarn. 270 koca surgun yedi. (S.D.)Kaynak: dba, Hurriyet, 10 Agustos 2004

Anahtar Kavramlar r;;ekirdek Aile Evlilik Genis Aile Bosanma

Ktrsal Aile Yasal Duxenlemeler Kentsel Aile

ifindekiler AiLEYE GENEL BjR BAKI$

Aileye Elestirel Yaklastmlar TURKiYE'DE AiLE YAP1S1

Kirsal Aile Kentsel Aile

TURKiYE'DE AiLE jLE tictu SORUNLAR Evlilik Dogurganlik Bosanma Yasal Duxenlemeler


3/16

4 . U n ite - T U rk iy e 'de A ile K u rum u ve Sn ru n l a n 67

AiLEYE GENEL BiR BAKI$Turkiye'ye aile yaprsi acisindan bakildigmda en hizh degisen etmenin nufus ozel-likleri oldugunu goruyoruz, Degisen toplumsal, ekonomik ve kulturel baglamlarnufus artisimn gerisinde kalmaktadir.

HIZh nufus artisi, kuramsal olarak ailenin evrensel ozelliklere sahip bir kurumoldugu gercegmi degistirmez, Kuramsal olarak aileyi inceleyen en temel bakis aci-Ian evrensel ve fonksiyonalist yaklasimdir. Evrensel yaklasimm savunucusu PeterMurdock, aileyi evrensel bir kurum olarak ele alir. Murdock'm orneklerni, kucukaver ve toplayicilardan buyuk olcekli endustri toplumlanna kadar uzanan 250 top-lumdan aldigi orneklerden olusur. Aile ona gore, ortak ikamet, ekonomik i birli-gi ve yeniden uretimle karakterize edilen sosyal bir gruptur. Bu grup her iki cinsinyetiskinlerini icerir ve bunlann arasmda sosyal olarak onaylanmis bir cinsel iliskivardrr (Haralambos, 1980, s. 325).G.Murdock aileyi nasil tanunlar?Fonksiyonalist bakis ile ailenin analizi ise U.; temel soruyu icerir:1. Ailenin fonksiyonlan nelerdir?2. Aile ile sosyal sistemin diger parcalan arasmdaki fonksiyonel iliskiler nelerdir?3. Ailenin onun uyeleri icin fonksiyonlan nelerdir?G. Peter Murdock'a gore ailenin butun toplumlarda gorulen dort temel evren-

sel fonksiyonu vardir: 1. Cinsel fonksiyonu, 2. Yeniden uretim fonksiyonu, 3. Eko-nomik fonksiyonu, 4. Egitim fonksiyonudur (Haralambos, 1980, s.331).Talcott Parsons (1955)'a gore ise ailenin temel ve indirgenemez iki fonksiyonu

vardir: 1. Cocuklann birincil sosyalizasyonu, 2. Toplum nufusunun yetiskin kisilik-lerinin sabitlenmesi. Ona gore aileler insan kisilikleri ureten fabrikalardir. ilk sos-yalizasyon sicaklrk, guvenlik ve karsihkh destek ister (Haralambos, 1980, s. 332).T. Parsons'a gore ailenin ternel ve indirgenernez funksiycnlari nelerdir?Fonksiyonalist goruse gore, "Kultur yalruzca ogrenilmez, kisilik yapismm bir

parcasi gibi icsellestirilir. Cocugun kisiligi, onun bir parcasi olacagi kulturun temeldegerleriyle bezenir" (Haralambos, 1980, s.332).Yetiskin kisiliklerin sabitlenmesinden kastedilen ise evlilik iliskisi ve ciftin birbir-

lerine sagladiklan duygusal guvenliktir (Haralambos, 1980, s.333). Bu fonksiyon yal-ruzca cekirdek aile icin degil, genis aile icin de gecerlidir, Fonksiyonalist ve evrenselyaklasim aileye olumlu bir bakis acisi sergiler. Oysa klasik aile sosyolojisi gelenegiicerisinde yer alan bu gorusler elestirildi ve sorgulandi (Ecevit, 1993, s. 12).

Aileye Ele~tirel YaklasrmlarAileye elestirel yaklasan E. Vogel ve N. Bell (1968)'e gore, ailenin olumlufonksiyonlannm yam sira olumsuz fonksiyonlan da vardir. Ailenin kimin icin ve neicin fonksiyonel oldugu sorulan onlar icin onernlidir. Zira ciftler arasmda cozulme-mi catismalann ve gerilimlerin dusmanligi cocuga yansir. Dahasi, cocuk gerilim-leri azaltmak icin anne-baba tarafmdan gunah kecisi olarak kullarulir. Bu da cocukicin olumsuz bir fonksiyondur (Haralambos, 1980, s. 334).

Bir diger elestirel gorus ise E. Leach (1967)'e aittir. Leach, endustri toplumun-daki kotumser aile gorusune sahiptir. Ona gore endustri toplumunda aile iyi bir

2 00 0 Y llin d ak i n u tu ss a v r m m d a 6 7 8 03 9 27 k i~ io la n T ur kiy e n utu su 3 1A ra llk 2 00 8 ta rih i it ib a ny la71 51 7 1 00 k i~ id ir . S ons a y r m a g ii re u lk e n u tu s u nu n% 7 5'i i l ve iI~ em e r k e zl er in d e y a ~ a m a k t a m r(www.tu i k .gov. t rJ .

Ku l t u run i ~se l le~ t i ri lmes i y l eb ir lik te to p lu m u n k u ra lla nv e d eg er le ri k ab ul e dilir v ei~sel le~ti r i l i r.


4/16

6 8 TU rk iye 'n in T op lum sa l Y a a r s :

toplumun temeli olmaktan cok, dar ozelligi ve sirlarryla ailedeki olumsuzluklannkaynagi olur, cunku modern endustri toplumunda cekirdek aile toplumdan ve ak-rabalardan yalttilmrstrr. Dolayisryla aile uyelerinin birbirleriyle ilgili beklentileri vetalepleri cok fazla oldugu icin catisma kacirulmazdir (Haralambos, 1980, s. 335).

D. Cooper (1972)'m elestirisine gore ise aile "kendi" olmayi ve insanlann ken-di bireyselliklerini yaratma ozgurluklerini reddeder. Aile bireyleri sirurlayici olanrollerde uzrnanlastmr. Boylece bireylerin davraruslan dar kahplarla sirurlanrr vebenligin gelisimi engellenir (Haralambos, 1980, s. 338).

D. Cooper'm elestirisine gore aile nasil tanunlamr?Aileye Marksist bakista ise F.Engels (1972)'in evrimci gOrliu egemendir. Ona go-

re insan evriminin ilk asamalannda ailenin varhgindan soz edilemez, cunku bu do-nemde uretirn gucleri ortak olarak sahiplenir. Rastgele cinselligin ve cinsel iliskilerinoldugu bu toplumu sirurlayan kurallar yoktur. Tek esli cekirdek aile, ozel mulkiyetinortaya cikmasryla belirginlesir ve uretim guclerinin ozel mulkiyeti ve devletin varligrortaya cikar, Devlet, ozel mulkiyet sistemini korumak ve tek esli evliligin kurallanrubelirlemek icin kanunlar insa eder. Bu sistemde mulkiyetin sahibi erkekler olduguicin mirascilannm mesru olmasi gerekir. Boylece erkekler sahip olduklan mulkiyetimirascilanna gecirebilmek icin kadmlar uzerinde onernli bir kontrol kurma ihtiyacihissederler. Erkeklerin evlatlan uzerinde babahklanyla ilgili bir suphe kalmamasi icintek esli aile etkili bir arac haline gelir (Haralambos, 1980, s. 340).Turkiyc'deki aile yapismm toplumsal ve ekonomik algisi, daha cok evrensel ve

fonksiyonalist aile kuramma gore sekillenmistir. Bu gorusler cercevesinde Turki-ye'deki aile yaprsiru incelemekte yarar vardir.TORKiYE'DE AilE YAPI51Turkiye'de aile yapisma bakugimizda tek bir aile yapismr gorrnek mumkun degil-dir. Calismasim Turk aile yap lSI uzerine yapan Serim Timur (1981, s. 60) ailenindemografik ozelliklerini belirlemeye calisir. Bunun icin aile yapistrun belirleyicile-rini, ailedeki yapisal degisiklikleri sosyoekonomik etmenlerle birlestirir, Analizininuleleer aile, ataerkil geni~ aile, gecici geni~ aile ve f6zulmu~ aile olmak uzere dortaile tipi uzerine yapar. Aileyi etkileyen sosyoekonomik etmenler ise muleiyet, is,meslek ve gelir ili~kileridir. Aynca analizine sebiriesmeyi, endustrilesmeyi ve mo-dernlesmeyi de dahil eder. Bu faktorlerle birlikte aile tiplerinin olusumu evlilik ka-hplanni, evliligin olusumunu, evlilikte yas, aile otoritesi, davrarus kaliplanru ve ka-n koca iliskilerini etkiler.

Serim Timur'a gore aile tiplerinin olusumu aile ile ilgili bangi faktdrleri etkiler?Aile yapistrun genis aile yani "gecmis, modern oncesi ve kirsal iliskiler" ve ce-

kirdek aile yani "simdiki, modern ve kentli" ikili karsithgi cercevesinde tiplestiril-mesi A. Duben (2002, s. 68) tarafmdan elestirilir, Bu aciklarnarun bir mit oldugu-nu ve daha soma akrabalik iliskilerinin azalan rolune dayandmldrgiru soyler, Buikili karsitligi ilk olarak, Turkiye'de kirsal donusum ve goc surecinde, ikinci olaraksehirlerdeki akrabalik ve ailenin onemi konulannda arastmr, Duben'e gore 1840'lar-dan beri genis ailenin yuzdesinde bir sabitlik soz konusudur. Gocun aile uzerinde-ki etkisi yok denecek kadar azdir. Hane turunde yasanan degisiklikler daha cokorta ve ust gelir gruplanndaki eski kentlilerde gorulmektedir, Turkiye'de "gerek


5/16

4. U n ite - T U rk iy e 'de A ile Ku rum u ve Sn run l an 6 9

kirsal gerekse kentsel bolgelerde cekirdek aile oraru yuksek oldugu halde, genisaile ve akrabalik iliskileri, butun toplumsal siruflar icin son derece onernli olmus-tur" (Duben, 2002, s. 98).Turkiye istatistik Kurumunun 2006'da yayimladrgr aile yapi arastirmasma gore

Turkiye'de ailelerin % 80,Tsi cekirdek aileden, yalruzca % 13,0'1genis aileden olus-maktadir (Tablo 4.1).

Hane yapisl %bgrencilerden/i~ilerden olusan aile 0,3Tek kiilik hane 6,0Geni aile 13,0C;:ekirdek aile 80,7Toplarn 100,0Turkiye'de cekirdek ailenin yaygm olmasi ile paralel olarak kent-key nufus ora-

rurun Cumhuriyet'in ilk yillanndan itibaren kent lehine degistigini goruruz, 1980 yi-lmda kent nufus oraru % 43,9 iken koy nufus oraru % 56,1 olarak olculmus, oysa1990 yilmda bu oran kent icin % 59, koy icin % 41 olmustur (www.tuik.gov.tr).Goruldugu gibi artan kent nufusu ile birlikte aile yaprsi koyden daha cok kent-

sel aile yap lSI olarak ele almmaya baslarrusnr. Toplumsal ve ekonomik etkenler-den nufusun tamami etkilense de, kirsal aile ve kentsel aile onernli farklihklar gos-termektedir.

Klrsal Aile1980'li yillarda yapilan kirsal aile cozumlemelerine bakngimizda 1950'lerde basla-yan kirsal donusum sureclerinin kentlesme, sanayilesrne ve kapitalist gelisrne cer-cevesinde analiz edildigini goruruz, Oysa 1980 yilryla birlikte ortaya cikan neolibe-ral ya da diger adryla yapisal uyum siyasalan Turkiye tanmirun ekonominin en za-yif sektoru haline gelmesine neden olur. 1920'li yillarda tanmm gayrisafi mill! ha-siladaki payi % 45 iken, bu 1960'lann sonunda % 40'a duser, 1985 yilmda tanmmgayrisafi mill! hasiladaki payi yalmzca % 25 iken, 2000'lerde bu pay % 13'e geriler(Gunaydin, 2003, s. 131). Tanmm ekonomide paymm azalmasi kirsal nufusu daonernli olcude etkiler. 1980 yilmda % 56,1 olan koy nufus oraru 2000 yilmda % 35iken 2007 yilmda ise % 29,5 olur (www.tuik.gov.tr).

Kirsal ailenin degisen ozelliklerine yapilan cozumlemeler cercevesinde bak-tigmuzda Ferhunde Ozbay (1984, s. 36)'a gore "1950'lerden soma ivmelenenkirsal donusum surecinin, ailenin ve onun islevleri uzerine etkisi olrnustur. Top-lumsal ve ekonomik degisiklikler, degisik statudeki aileler uzerine belli sorun-lar ve olanaklar yaratmistir. Bu olanaklardan yararlanma konusunda yamtlannfarklihgi ve cesitliligi ve sorunlann cozumu ailenin yaptsi, orgutlenrnesi ve islev-leri uzerindeki degisikliklerin gbstergesidir" (Ozbay, 1984, s. 43). Aile, kurulu-sunda genis aile icerisinde yer almakta, yaslilann olmesi ile cekirdek aile olmak-tadir (Ozbay, 1984, s. 52). Ornegin, baba olmeden evlenen ogullann ayn ev ac-rna olgusu kurumsallasrrustir.Yine, A.R.Balaman (1984, s. 183) kirsal aile analizini geleneksel tanmsal koy-

lu ailesi dedigi kucuk koylulukle sirurlar. Buyuk toprak sahipligi ve kapitalist cift-ciligi cikanr. Cozumlemesinde aile olusumunu (evlilikler), aile cozulmesini (bo-sanma), aile etkilesimleri ve geleneksel aile uretimi ile karakterize edilen kirsal

Tablo4.1Hane Yaptsina GoreTurkiye'de AileKaynak: Aile YatnsiArastirmasi (2006)Turkiye istatistikKurumu(www.tuik.gov.tr)

K e nt n u tu s o r a r u 2000Yl l inda % 6 4,9 ik en k iiynu tus o r a r u % 3 5, 1 o la ra ki il ~u lm u ~ tu r . O y s a 2 00 7Y llin da k en t n u tu s o r a m r u n% 7 0, 5, k iiy n u tu s o r a r u r u n% 2 9, 5 o ld u gu n u g ii ru r uzfwww.tuik.gov.trl .
http://fwww.tuik.gov.trl./http://fwww.tuik.gov.trl./


6/16

70 TU rk iy e 'n in T o p lum sa l Y a a r s :

K lr sa l a la n la rd a a ileb a glm s lz b ir e k on o m ik b ir imo lm a k ta n ~ Ik a r. U r etim ekat r lan a il e em e g i f a rk ll la ~ lrv e a ile g e cir nin i s a gla rn a ki~ in e m eg in i a ile d l~ 1i ~l et m e le r e s a ta r ( ii zb a y ,1984 , s. 42) .

G e ce k on d u a ile s i b irta ra ft an k lr a ile s in ina ll~ k an llk la n , tu tu rn la n v ed e g e r y a r gl la n y la ~ e v ri lid ig er ta ra fta n k en ty a ~a n tls ln ln e tk is i a ltm d ak a la n b ir a ile tip id ir ( Giik ~ e,1991 , s. 388) .

toplum iliskilerini koy monografilerine dayanan antropolojik bir bakisla analizeder. Zira kirsal alanda bireyler ekonomik ozgurluklerine sahip olmadiklan icin,bosanrna bireysel bir karar olmaktan cikar ve bireysel istekler uygulama alaru bu-lamaz (Balaman, 1984, s. 188).Ailenin uretirn islevindeki degisiklikler ailenin yaprsiru da onernli olcude etki-

ler. Turkiye tanrrunda aile yapilan agirlikh olarak kucuk meta ureticisi hanelerdenolusur. Bu haneler kucuk ve orta buyuklukteki topraklar uzerinde aile emegmikullanarak uretirn yapan birimlerdir. Hanede yasayan bireylerin ibolumu icerisin-deki yerleri yasa ve cinsiyete bagli olarak degisir,Turkiye tanmmda kUf/lk kOylu muleiyeti, kUfUk meta ureticiligi, ucretsiz bane

emeg!ve uzun donemli mevsimlik ~filik olmak uzere dort yapisal iliskiden soz et-mek murnkundur. Azalan gelirlere yanit olarak erkekler uzun donernli mevsimlikiscilige gitmekte, kadmlar ise emek zamanlanru yogunlastmp, genisletmektedirler(Karkmer, 2008, s. 202). Artan nufusla birlikte kirsal alanlarda yasayan ve uretirnfonksiyonlan azalan aileler yoksul ve topraksiz koylulerdir. Bu aileler yeni i ola-naklan bulmak icin kent merkezlerine goc ederler.

Kentsel AileKirdan kente gb.; ile birlikte ailenin yapismm genis aileden cekirdek aileye db-nusmesi kacirulmazdrr. Gocle birlikte kent merkezine gelen bu aileler gecekon-du bolgelerine yerlesirler ve yeni gecekondu bolgeleri olustururlar. Hatta "ku-cuk aile" denebilecek az cocuklu anne-babalann olusturdugu aileler cogunluk-tadir (Kiray, 1984, s. 70).

Gecekondu aileleri kentsel ekonomi icerisinde kalici ve temel ogeler halinegeldiler. Oysa elde ettikleri yalruzca kendi durumlanru surdurmelerini saglayacaktoplumsal ve ekonomik destek ve ekonomik koruma oldu. Kucuk olcekli ekono-mik islerde kapanmalan onlann kentsel tabakada dusuk gelir gruplan olarak ku-rulmalanna yol acti (Senyapilr, 1982, s. 247).

Geleneksel toplumlann farklilasmarrus aile yaprsi metropol cevrede onernli ol-cude degisir: Ucretli emegin girisi ve ailenin bircok fonksiyonunun aile dismdakiuzrnanlasrrus kurumlara ve orgutlere kaymasi bunlann en bnemlileridir. Metropolailesi kendini kentsel yasamm degisen ogelerine uydurma kapasitesini gbsterir."Butun metropol aileleri, modern teknolojinin kurumlan tarafmdan yaratilmrs fark-hlasrrus, kurumlasmis ve orgutlu bir cevrede yasarlar" (Kiray, 1984, s. 79). Kiray ay-nca ekoloji, hayati kazanma yollan, aile kompozisyonu, aile ici iliskiler ve roller,aile fonksiyonlannm ticarilesmesi, cocuklann toplumsallasmasi ve kentsel metro-pol yasarnm yukanda bahsedilen ozelliklerinin icindeki metropol ailesinin guven-ligini ve uyum karakterini de tartisir (Kiray, 1984, s. 70-77).Kentsel tuketim normlanna uyum ve sehirlerde gecici ikamet, sehirlerdeki aile

ekonomisinin bir fonksiyonudur. Kentlesrne sureclerinin aile yaptsi, toplumsal vekulturel iliskiler, degerler ve normlar uzerinde etkisi vardir (Senyaprli, 1982, s.245). Dolayisryla kentsel aile dedigirnizde yapilan sosyolojik arastirmalar agirhkliolarak gecekondu aileleri ve yasantisi uzerinedir,

TORKiYE'DE AilE ilE ilGili SORUNlARTurkiye'de kusaklar arasi bagimlihklar hem krrsal hem kentsel aile yapilarmdaekonomik olarak azalrrus ama duygusal baghlik devam etmektedir (Kagrtcibasr,1990, s. 152). Yine aile icerisinde cinsiyete dayanan hiyerarsik iliskiler esitlik yo-nunde degisim gbstermektedir. Cok cocuk ve erkek cocuk isteginin azalrnasi,


7/16

4. U n ite - T U rk iy e 'de A ile Ku rum u ve Sn run l an 71

kentlesme, kadirun egitlminin artmasi ve dolayisryla gelir getiren i gucune da-ha fazla katilmasi kadirun aile icerisindeki statusunu arttirrnrs ve esler arasmda-ki iliskileri daha esitlikci olmaya yoneltmistir (Kagrtcibasr, 1990, s. 157).Kentlesrne ve egitimin yukselmesini iceren sosyoekonomik gelisrne ailedeki hi-

yerarsik yapryi zorlayarak, demokratik bir aile yapismm olusmasma katkida bulun-maktadir. Yine demokratik aile yaprsi da sosyoekonomik gelisrneyi desteklemek-tedir (Kagrtcibasr, 1990, s. 157). Demokratik bir aile yapismm gelismesi ve evlilikbirligi icerisinde esit haklar ve sorumluluklar getirilmesi amaciyla 01.01.2002 tari-hinde yururluge giren Turk Medeni Kanunu tamamen degistirilmistir,EvlilikAile yaprsinm daha esitlikci olmasirun bireylerin evliliklerini surdurrneleri uzerin-de olumlu ya da olumsuz bir etkisi olmadigiru evlilik istatistiklerine bakarak anla-yabiliriz. Turkiye'de evli olanlann cogunun ilk evliliklerini surdurduklerini Tablo4.2'de gorrnek mumkundur,

Bireylerin evlil ik saYlsl %Bir kez evlenen 95,7iki kez evlenen 4,0O~ kez veya daha fazla evlenen 0,3Toplarn 100

Nikah turune baktrgrmizda ise yine resrni nikahm agirlikh oldugunu goruyo-ruz. Turkiyc'de 2006 yrli istatistiklerine gore kirsal kesimde hem resmi hem de di-ni nikah yaptlranlann oraru % 86,9, yalruzca dini nikah yaptlranlann oraru % 5,1,yalruzca resmi nikah yaptlranlann oraru ise % 7,5 olarak gerceklesmistir, Oysakentte hem resmi hem dini nikah yaptlranlann oraru % 88,1, yalruzca dini nikahyaptlranlann oraru % 3,6, yalruzca resmi nikah yaptlranlann oraru ise % 7,8 olarakgerceklesmistir,DogurganhkToplumsal ve ekonomik yapi acisindan bakildigmda evlenme Turkiyc'de oldukcayaygmdir. Dolayisryla evlenme yasi dogurganligi dogrudan etkileyen bir faktordur(Ozbay, 1984, s. 58).

Cinsiyete gore ilk evlenme ya1 % %Erkek Kadm

18 ya aln 6,9 31,718-24 58,2 58,725-29 28,2 7,730-34 5,1 1,335 ya i.isti.i 1,7 0,6

Yukandaki tabloya bakildiginda kadmlann % 31,Tsi 18 yasm altmda evlenir-ken, hem erkek hem kadm icin en yuksek evlenme oraru 18-24 yas arasidir. 35 yasustu evliliklerin oraru oldukca dusuktur. Erkeklerin cinsiyete gore evlilik yasi 25-29 yas arasmda % 28,2 iken bu oran kadmlarda % 7,7 olarak gorulmektedir,

T u rk iy e 'd e b ir ey le ri n y a pm l ~o l du k la n e v li li k le r in %8 5,9 'u nd a h em r es m T h emd e d in T n ik a h k lY ll m l~ tl r( www .t u ik . go v .t r: 2 0 0 6) .Tablo4.2Turkiye'de BireylerinEvlilik SaytstKaynak: Aile YaptstArastirmasi (2006)Turkiye istatistikKurumu(www.tuik.gov.tr:2006)2 00 6 Y llin da 6 36 1 21 ~ ifte vle nir ke n b u s aY I 2 00 7Y llin da 6 38 3 11 'ey u ks e lm i ~t ir . K a ba e v le n m eh lz l 2 00 7 Y llin da b in de 9 ,0 9o l ar a k g e r ~e k le ~m i ~t ir( www .t ui k. go v .t r 2 00 7 ),

Tablo 4.3Turkiye'de CinsiyeteGore Evlenme Ya~lKaynak: Aile yapisiArastirmasi (2006)Turkiye istatistikKurumu(www.tuik.gov.tr)


8/16

72 TU rk iy e 'n in T op lum sa l Y a a r s :

T urk iy e'd e k ab a d og um h lzl1 9 9 0 Y l li n da % 2 5, 2 i ke n ,2 0 0 0 Y l li n da % 20,2,2006Y ll in d a is e % 18,7 'yege r l l e rn l s t l r .

E vlilik b ir lig i, o rta k h ay atms u rd u ru lr n es l e s le rd e nb e kl en m e y e ce k d e re c ed etemel i nden s a r s r l r m s s a ,~ id d e tl i g e c lm s l zl lkn e de n iy le b o sa n m a d a v a s ia c r h r , Me d en i Y a s a' day a pl la n d e gi ~i kli kle A ileMa h k eme le r i k u r u lr n u s tu r ,

E ~le r a ra sm d a y as al m a lr ejim i d eg i~ ti. E ~ inu z er ln d ek l m a ll ar a o r ta k ll glg e ti re n e d in il m i~ m a ll ar ak a ti lm a r e jim i y a sa lla ~ tl .

T u rk iy e' de 2 00 7 Y llin da 6 383 11 ~ ift e vle nirk en , 9 4 2 19~ ift is e b os an m l~ tlr( www .t u ik . go v .t r: 2 0 0 7) .

Turkiyc'de dogurganlik ile ilgili istatistiklere bakngirruzda en guncelinin 2003yilma ait oldugunu goruyoruz, Buna gore Turkiye'de 15-19 yas arasmdaki kadm-lann dogurganlik hizi 1993 yilmda % 56, 1998 yilmda % 60 iken bu oran 2003 yr-lmda % 46'ya gerilernistir (www.tuik.gov.tr).

Kaba dogum hrzrrun azalmasmm nedenleri arasmda dogum kontrol yontern-lerinin kullaruminm artmasi sayilabilir. Buna gore, 1993 yilmda herhangi bir do-gum kontrol yonterni kullananlann oraru kirsal alanlarda % 56,1 iken, kentselalanlarda % 66,2 olarak verilmistir. Turkiye'de 2003 yrli verilerine bakildigindakirsal alanlardaki oran % 64,5 olur iken, kentsel alanlardaki oran % 73,6'ya yuk-selmistir (www.tuik.gov.tr).

Bo~anmaBosanma davasi, eslerden birinin kotu muamelesi, hayata kast edecek veya onurkmcr davraruslarda bulunmasi, kucuk dusurucu sue islemesi ve haysiyetsiz bir ha-yat surmesi, evlilik disi iliskide bulunmasi, evi terk etmesi, tedavisi olanaksiz akilhastasi olmasi halinde acilir.Aile Mahkemesi hakimi; 4320 sayrli Yasa'ya iliskin tedbir almakla gorevlendirilmistir, Bosanrna, maddi manevi tazminat, nafaka, velayet, evlat edinme, vesayet,babalik, taruma vb. gibi aile hukukuna iliskin davalara bakmakla gorevlen-dirilmis tir.

Baktigr davalar esnasmda cocuklar ve yetiskinlerin haklannm korunmasmayonelik her turlu egitici, koruyucu ve sosyal tedbirleri almakla gorevlendi-rilmistir,

Evlilik birligi surerken eslerin birlikte karar vermesi gerektigi durumlardaanlasma saglanamadigi takdirde karar vermekle gorevlendirilmistir.

Esler arasmda mal rejiminin (edinilrnis mallara katilma, mal ortakligi, paylas-mali mal aynhgt) tasfiyesini yapmakla gorevlendirilmistir,

Turk aile yaprsi icerisinde bosanma, onaylanan bir toplumsal olgu degildir, Do-Iayisryla 2006 yilmda 636 121 cift evlenirken 93 489 cift bosannustir. Bu ciftlerinbuyuk cogunlugu (88 455 tane) "gecimsizlikten" bosanrmstir. Yine 3 890 cift "bi-linmeyen nedenlerden", 684 cift "diger" nedenlerden, 283 tanesi "terk" nedeniylebosarurken, 78 tanesi "zina", 37 tanesi "akil hastaligr'', 36 tanesi "cururn ve haysi-yetsizlik" ve son olarak 26 tanesi "cana kast ve pek fena muamele" nedeniyle bo-sanrrustir (www.tuik.gov.tr: 2006).Tiirkiye'de ~iftler hangi neden lerden dolay; boantrlar?

Kaba evlenme hizr 2007 yilmda binde 9,09 iken kaba bosanma hizr binde 1,34olarak gerceklesmistir. istatistiki Bolge Birimleri Smiflamasr Duzey l'e gore 2007yilmda kaba bosanrna hizi binde 1,85 ile en yuksek Ege Bolgesi'ndedir. Ege Bol-gesi'ni sirasryla binde 1,79 ile istanbul ve binde 1,64 ile Bati Anadolu Bolgesi izle-mektedir. Kaba bosanrna hizmm en dusuk oldugu bolgeler ise binde 0,45 ile Ku-zeydogu Anadolu ile Ortadogu Anadolu Bolgeleridir (www.tuik.gov.tr: 2007).Yeni Medeni Kanunun 01.01.2002'de yururluge girmesiyle birlikte, evlilik birli-

gi icerisinde esit haklar ve sorumluluklar gelmesi bosanrna sayrsiru arttirmarrns,tam tersi azaltrrustir.


9/16

4. U n ite - T U rk iy e 'de A ile Ku rum u ve Sn ru n l a n 73

Y II Besanrna Gec;:im s iz lik B ilinm e y e n D ige r T e rk Z in a Ak ll CU rUm ve Can asaY l s l n e de n le rde n ha s ta lig l ha y s iy e ts iz lik k a s t ve

I I p ek fe namuame l e2002 95323 89939 4534 454 275 64 24 21 12

2007 93489 88455 3890 684 238 78 37 36 36

Tablo 4.4'te goruldugu gibi 2007 yilmda bosanrna sayisr azalrrus, fakat bosan-rna nedenleri arasmdaki dagilim degismistir, Nedenler arasmda bulunan "akil has-taltgi'', "cururn ve haysiyetsizlik" ve "cana kast ve pek fena muamele" gibi neden-ler neredeyse iki ya da U.;katr artmistir. Bunlara paralel olarak "bilinmeyen neden-ler" azalrrustir. Dolayisryla aslmda bilinen ama gizlenen durumlann aciga crkugirusbyleyebiliriz.

Yasal Di.izenlemelerEvlilik birligi icerisinde kadma yeni haklar saglayan, esit haklar ve sorumluluklargetiren Turk Medeni Yasasi 01.01.2002 yilmda yururluge girmistlr. Yine 01.06.2005tarihinde yururluge giren Turk Ceza Yasasi erkegin ve toplumun tasarrufunda bu-lunan kadm bedeni ve vucut butunlugunu, "bireyin hak ve ozgurlukleri" kapsa-nunda degerlendirir.

Ailenin Korunmasma Dair Kanun, Turk Ceza Yasas; ve Turk Medeni Yasasi'ndaki degiik-likleri ayrmtilari ile birlikte Ankara Barosu Kadm Haklari Kurulu tarafmdan hazirlananKadm Haklari EI Kitahi (Ankara Barosu, Ankara, 2006)'mn i~erisinde bulabilirsiniz.Yeni Turk Ceza Yasasi; Tore cinayetlerini cezalandirrnaktadir. Birden fazla evliligi ve imam nikahiru yasaklamaktadir. Resrni nikah yapilmadan gerceklestirilmek istenen dini nikahlan cezalandir-makta ve engel olmaktadir.

Evlilik ici tecavuzu sue saymaktadir. i yerinde, egitim kurumunda veya aile icinde taciz ve tecavuzu cezalandir-makta, magdurun bu eylem sonucu issiz kalmasi, egitim kurumunu terk et-mesi veya aileden ayn kalmasi halinde verilen cezayi arurrnaktadir.

Tecavuz sonucu hamile kalan kadinm kendi isteginm bulunrnasi halinde(hamileliginin 20 haftayi gecmernis olmasi kosulu ile) hastane ortammda 01-mak kosulu ile kurtaj olmasma izin vermektedir. Ayru konutta yasanan birlikteliklerde kotu muamele ve siddeti cezalandir-maktadir.

Aile hukukundan kaynaklanan yukumlulukleri yerine getirmemeyi sue say-maktadir.

Hakim ve saver karan olmadan yapilacak bekaret kontrolunu (her turlu ge-nital muayeneyi) yasaklamaktadir.

Yukanda goruldugu uzere ceza yasasmdaki yeni degisiklikler aile ve kadmmkorunmasma yoneliktir,

Yeni Turk Ceza Yasasi'na aile ile ilgili getirilen degiiklikler nelerdir?

Tablo4.4Turkiye'deNedenlerine GoreBosanmalarKaynak: www.tuik.gou.tr

T u rk iy e 'd e 2 00 7 Y lliv e r il e ri n e g i ir e bosanmalar in% 4 1,8 'i e vlilig in ilk 5 Y llii ~ i nde , % 2 2,5 'i is e 1 6 Y II v ed ah a la zla s ur e e vli o la n~ i lt le r d e ge r c e kl e sm ls t lr .

4320 s a y r h Ai len inK o ru n m a sln a D a ir K a nu nsadece k n c a r u n d e gil, a y nl~ atl a ltm d a y a~ ay anh e rh a ng i b ir a ile b ir ey in in ,~ id de tin e m a ru z k a la nk i~ il er i k o r um a a m a c r r ut as imak tad r r .

~ K i T A p )Tu r k iy e ' de 01 . 06 . 2005t ar ih in d e y u ru rlu g e g ir eny en i T u rk C ez a Yasas i ,k a d r r u n c in s el v e b e de n se lb u tu n lu g un u k o ru y andeg i~ i k li k le r i i ~ e rm e k t e d ir .

Y e n i M e d en i V a sa ile e v liliki ~i nd e k a dm -e r k ek e ~ it li gisag lanmrs t r r .

T u rk M e d en i K a nu n u , e s le rlno tu rd u kla n k o nu tta ny a ra rla n m a v e k u lla n m ah a k k t r u e t ki le y e n h u k u ks a li~ le m le rd e t ek b a sm a d e gil,b ir lik te h ar ek et e tm e v ek a r ar v e rm e z n ru n lu lu g u n uget i r rn is t i r .


10/16

7 4 TU rk iy e 'n in T op lum sa l Y a a r s :

H i~ k im s e z or lae vl en d ir ile m e z . H e rk e se vl en e ce g i k i~ iy i s e cm eh a kk m a s a hi pt ir .Na f a ka davas i Turk i ye 'n inh er y er in de v e A ileMahkeme l e r i nde atr lab l l l r ,Y en i M ed en i Y as a ile k ad mme v i~ in de ki e m e gi, a ile ning ec im in e k atk t o la ra kdege r le n d i r i l e ce kt ir .

Turk Medeni Yasasi'na gore; Kadmlar ve erkekler 17 yasmi doldurmadan evlenemezler. Kadmlar evlendikten soma onceki soyadlanru kullanabilirler. Esler oturacaklan konutu birlikte secerler, Kadmm bir meslek ve sanatla ugrasrnasi kocarun iznine bagli degildir, Cocugun velayeti ile ilgili olarak kadmlar erkeklerle esit haklara sahiptirler. Evlilik birligi devam ederken ya da esler ayn yasarken kadmlar nafaka tale-binde bulunabilirler.

Yeni Medeni Yasa ile evlilik i~inde getirilen degiiklikler nelerdir?


11/16

O z e t

4. U nite - TU rk iy e 'de A i l e Ku rum u ve Sn run l an 7 5

~1-1) Ailenin yapisi ile ilgili[arkli bakns acilanni kar-sdasurmak.Aileye getirilen en temel yaklasirnlar, evrensel vefonksiyonalist bakis acilandir. Ailenin evrenselbir kurum oldugunu savunan G. P. Murdock'agore aile ortak ikamet, ekonomik is birligi ve ye-niden iiretimle karakterize edilen sosyal bir grup-tur. Bu grup her iki cinsin yetiskinlerini icerir vebunlann arasinda sosyal olarak onaylanrrns bircinsel iliski vardir, Ailenin fonksiyonalist analizi-ni yapan T. Parsons'a gore ise ailenin temel veindirgenemez iki fonksiyonu vardir: 1. Cocukla-rin birincil sosyalizasyonu, 2. Toplum niifusununyetiskin kisiliklerinin sabitlenmesi. Ona gore ai-leler insan kisilikleri iireten fabrikalardir, 11ksos-yalizasyon sicakhk, giivenlik ve karsilikh destekister.

Turk ailesinin olusumunu etkileyen [ahtorleritarumlarnak.Turk ailesinin olusumunu etkileyen faktorler ai-ledeki yapisal degisiklikler ve sosyoekonomiketmenlerdir. Cekirdck aile, ataerkil genis aile, ge-cici genis aile ve cozulrnus aile olmak uzere dortaile tipi vardir, Aileyi etkileyen sosyoekonomiketmenler ise miilkiyet, is, meslek ve gelir iliskile-ridir. Bu faktorlerle birlikte aile tiplerinin olusu-mu evlilik kaliplanm, evliligin olusumunu, evli-likte yas, aile otoritesi, davrarns kahplariru ve ka-ri koca iliskilerini etkiler. Turk aile yap lSI buyukbir cogunlukla cekirdek ailelerden olusur. Genisaile ne kirsal alanlarda ne de kentsel alanlardabasat aile yap lSI olmaktan cikrmstir.

3 -1

) Kirsal ailenin ozellilelerini saptamak.Ailenin iiretim fonksiyonundaki degisiklikler ai-lenin yaptsiru da onernli olcude etkiler. Tiirkiyetanmmda aile yapilan agirhkli olarak kucuk me-ta iireticisi hanelerden olusur, Bu haneler kucukve orta biiyiikliikteki topraklar uzerindc aile eme-gini kullanarak iiretim yapan birimlerdir. Hane-de yasayan bireylerin i~bolurnu icerisindcki yer-leri yasa ve cinsiyete bagh olarak degisir,

8 4 - 1 ) Kentsel ailenin farelshklarini acthlamah.Butun metropol aileleri, modem teknolojinin ku-rumlan tarafmdan yaratilrrns farkhlasmis, kurum-lasmis ve orgutlt; bir cevrede yasarlar, Buna kar-silik gecekondu ailesi bir taraftan kir ailesininaliskanliklan, tutumlan ve deger yargilanyla cev-rili diger taraftan kent yasantismm etkisi altmdakalan bir aile tipidir. Gecekondu aileleri kentselekonomi icerisindc kalici ve temel ogeler halinegeldiler. Oysa elde ettikleri yalruzca kendi du-rurnlanru surdurmclerini saglayacak toplumsalve ekonomik destek ve ekonomik koruma oldu.

Bosanmarun nedenlerini saptamah.Bosanrna davasi, eslerden birinin kotu muame-lesi, hayata kastedecek veya onur kinci davranis-larda bulunmasi, kucuk diisurucu sue islernesive haysiyetsiz bir hayat surmesi, evlilik disi iliski-de bulunmasi, evi terk etmesi, tedavisi olanaksizakil hastasi olmasi halinde acihr.

. & _ 1 ) Aile ve ailenin yaptsi ile ilgili yasal dueenlernele-ri listelemek.Yeni Medeni Yasa ile aile icerisindc kadm-erkekesitligi saglanrrustir. Turk Medeni Yasasi'na gore; Kadinlar ve erkekler 17 yasiru doldurmadanevlenemezler.

Kadmlar evlendikten sonra onceki soyadlanrukullanabilirler.

Esler oturacaklan konutu birlikte secerler. Esler oturduklan konuttan yararlanma ve kul-lanma hakkiru etkileyen hukuksal islernlerdetek basina hareket etmeyip, birlikte hareketetmek ve karar vermek zorundadirlar .

Kadinrn bir meslek ve sanatla ugrasmasi ko-canin iznine bagh degildir,

Cocugun velayeti ile ilgili olarak kadmlar er-keklerle esit haklara sahiptirler.

Hie kimse zorla evlendirilemez. Herkes evle-necegi kisiyi secme hakkina sahiptir.

Evlilikbirligi devam ederken ya da esler ayn ya-sarken kadmlar nafaka talebinde bulunabilirler.

Nafaka davasi Tiirkiye'nin her yerinde ve AileMahkemelerinde acilabilir,

Yeni Medeni Yasa ile kadirun ev icindekiernegi ailenin gecimine katki olarak deger-lendirilecektir.


12/16

76 TU rk iye 'n in To p lum sa l Y a a r s :

Kendim i zi Smayallm1. Asagidakilerden hangisi ailenin evrensel fonksiyon-lanndan biri degildir?

a. Cinsel fonksiyonub. Egitim fonksiyonuc. Yeniden iiretim fonksiyonud. Catismayi azaltma fonksiyonue. Ekonomik fonksiyonu

2. Asagidakilerden hangisi G. P. Murdock'in aile tam-mi icerisinde yer almaz?

a. Ortak ikametb. Ekonomik isbirligic. Yeniden iiretimd. Onaylanmis cinsel iliskie. Kiiltur bombardimaru

3. T. Parsons' un dusuncesine gore yetiskin kisiliklerinsabitlenmesi asagrdakilerden hangisi ile rnumkun olur?

a. Disiplinb. Okul egitirnic. Gerilimlerin cocukla giderilmesid. Ciftin birbirlerine sagladiklan duygusal giivenlike. Cinsel iliski

4. Aile icerisindc cocuk anne-baba tarafmdan gerilim-lerini azaltmak icin kullarnhr diyen dusunur asagidaki-lerden hangisidir?

a. E. Leachb. E. Vogel ve N. Bellc. G. P. Murdockd. T. Parsonse. A. Duben

5. Yalruzca kocanm degil, ayni cati altmda yasayanherhangi bir aile bireyinin siddetine maruz kalan ki-sileri koruma arnacmi tasryan yasa asagidakilerdenhangisidir?

a. 4320 sayili yasab. 4321 saY~lyasac. 438 sayili yasad. 5220 sayili yasae. 2002 sayili yasa

6. Sadece kocanin degil, ayni cati altmda yasayanherhangi bir aile bireyinin, siddctine maruz kalan ki-sileri koruma amacini tasiyan kanun asagrdakilerdenhangisidir?

a. Turk Ceza Yasasib. Turk Medeni Kanunuc. Ailenin Korunmasma Dair Kanund. t~Kanunue. Miras Hukuku

7. Asagidakilerden Tiirkiye'deki bosanrna nedenlerin-den biri degildir?

a. Koti; muameleb. Hayata kast ve onur kinci davramslarc. Evlilik disi iliskide bulunmakd. Olumcul bir hastaliga yakalanmake. Haysiyetsiz bir hayat surmek

8. Yeni Medeni Yasa'nm kadrrun ev icindeki ernegihakkindaki karan asagrdakilerden hangisidir?

a. Ev ici ernegi kadinm dogal yukumlulugudur.b. Ev ici ernegi degerlendirilmelidir.c. Ev ici ernegi ailenin gecirnine katkidir,d. Ev ici ernegini erkek esit oranda paylasmahdir,e. Kadirun ev disinda cahsmasi kocarnn iznine

tabidir.

9. Asagidakilerden hangisi nafaka davasi acma kosul-lanndan biri degildir?

a. Eslc ayni evde yasarken acilabilir,b. Tiirkiye'nin herhangi bir yerinden acilabilir,c. Aile Mahkemelerinde acilabilir,d. Eslc ayn yasarken acilabilir,e. Bosanma davasi acrnadan nafaka istenemez.

10. Asagidakilerden hangisi Turk Medeni Yasasm'daevlilik icerisindc kadin-erkek esitligini saglayan unsur-lardan biri degildir?

a. Eslerin oturacaklan konutu aile reisi secer,b. Kadinrn bir meslek ve sanatla ugrasmasi koca-

run iznine bagh degildir,c. Herkes evlenecegi kisiyi secrne hakkma sahiptir.d. Kadinlar evlendikten sonra onceki soyadlarini

kullanabilirler.e. Kadinlar ve erkekler 17 yasmi doldurmadan

evlenemezler.


13/16

4. U n ite - TU rk iy e 'de A ile Ku rum u ve Sn run l an 77

K en dim izi Sm ay allm Y an .t A na htarl

29.11.2006

Gaziantep'te Aile Mahkemesi, bosanacagiru soyleyenesini cocuklanni kacirmakla tehdit eden A.C.'ye, psiko-lojik siddet uyguladigr gerekcesiyle evden uzaklastirmacezasi verdi. Esine psikolojik siddet uyguladigi iddiasiy-la bir kisiye evden uzaklastirrna ve 200 TIL nafaka ode-me cezasi verildi.Gaziantep Aile Mahkemesi, bosanrna davasi acacagimsoyleyen esini cocuklariru kacirmakla tehdit eden A.C.aleyhine koruma karan aldi, tki ay evden uzaklastinlanA.C., evden uzak kaldigi sure boyunca esi E.C.'ye 200TIL nafaka da odeyecek,Gaziantep Barosu Kadin Haklan Komisyonu Baskanve-kili Merle Guzel, siddetin sadece cinsel ya da fizikselolarak tarnmlanmamasi gerektigini, psikolojik siddetinde insan uzerindc travmatik sonuclara yol acabilecegi-

1. d Yanitimz yanhs ise "Aileye Gene! Bakis" bolu-munu gozden geciriniz.Yanitimz yanhs ise "Aileye Gene! Bakis" bolu-. e

3. dmunu gozden geciriniz.Yanitimz yanhs ise "Aileye Gene! Bakis" bolu-munu gozden geciriniz.

4. b Yanitimz yanlis ise "Aileye Genel Bakis" bolu-munu gozden geciriniz.

5. a Yanitimz yanhs ise "Yasal Diizenlemeler" bolu-munu gozden geciriniz.

6. c Yanitimz yanhs ise "Yasal Diizenlemeler" bolu-munu gozden geciriniz.

7. d Yanitimz yanlis ise "Bosanrna'' bolurnunu goz-den geciriniz.

8. c Yanitimz yanhs ise "Yasal Diizenlemeler" bolu-munu gozden geciriniz.

9. e Yanitiniz yanhs ise "Bosanrna'' bolurnunu goz-den geciriniz.

10. c Yanitimz yanhs ise "Yasal Diizenlemeler" bolu-ni soyledi, Psikolojik siddete ugrayan kadinlann son munu gozden geciriniz.zamanlarda kanuni haklanni aramaya basladiklanru be-lirten Guzel, "Artik bircok kadin yasanin kendilerine ta-nidigi haktan yararlanmaya basladi" dedi. S na S izd e Yan.t A nahtarlGuzel soyle konustu: "Psikolojik siddet kadinm giiveni- Sira Sizde 1ni yikryor, etrafinda gorunmez bir kafes yaratiyor. Bu G.P. Murdock'a gore aile, ortak ikamet, ekonomik i~birli-tip kadinlann cogu ornur boyu bu sekilde yasamasina gi ve yeniden iiretimle karakterize edilen sosyal bir grup-karsin az bir kesimi bosanrna davasi aciyor." tur. Bu grup her iki cinsin yetiskinlerini icerir ve bunlann---------------------- " arasinda sosyal olarak onaylanrrus bir cinse! iliski vardrr,Kaynak: AA, Radikal, 29 Kasim 2006

Sira Sizde 2T. Parsons (1955)'a gore ise ailenin temel ve indirgene-mez iki fonksiyonu vardir: 1. Cocuklann birincil sosyali-zasyonu, 2. Toplum nufusunun yetiskin kisiliklerinin sa-bitlenmesi.

Sira Sizde 3D. Cooper (1972)'m elestirisine gore ise aile "kendi" 01-may Ive insanlann kendi bireyselliklerini yaratma oz-gurluklerini reddeder. Aile, bireyleri sirurlayici olan rol-lerde uzrnanlastmr. Boylece bireylerin davranislan darkahplarla smirlarnr ve benligin gelisirni engellenir.

Sira Sizde 4Serim Timur'a gore aile tiplerinin olusumu evlilik kalip-lanru, evliligin olusumunu, evlilikte yas, aile otoritesi,davrarns kahplariru ve kan koca iliskilerini etkiler.


14/16

78 TU rk iye 'n in To p lum sa l Y a a r s :

Sira Sizde 5Tiirkiye'de ciftlerin buyuk cogunlugu "gecimsizlikren'',"bilinmeyen nedenlerden", "diger" nedenlerden, "terk"nedeniyle bosarnrken, bir kisrru da "zina", "akil hastali-gl", "curum ve haysiyetsizlik" ve son olarak "cana kastve pek fena muamele" den dolayi bosarnrlar.

Sira Sizde 6Yeni Turk Ceza Yasasi;

Tore cinayetlerini cezalandirmaktadir,Birden fazla evliligi ve imam nikahiru yasaklamak-tadir,Resmi nikah yapilmadan gerceklestirilrnek istenendin! nikahlan cezalandirrnakta ve engel olmaktadir,Evlilik ici tecavuzu sue sayrnaktadir.t~yerinde, egitirn kurumunda veya aile icinde tacizve tecavuzu cezalandirmakta, magdurun bu eylemsonucu issiz kalrnasi, egitirn kurumunu terk etmesiveya aileden ayn kalmasi halinde verilen cezayiartirrnaktadir.Tecavuz sonucu hamile kalan kadinrn kendi istcgi-nin bulunrnasi halinde (harnileliginin 20 haftayi gee-mernis olrnasi kosulu ile) hastane ortammda olmakkosulu ile kurtaj olmasma izin vermektedir.Aym konutta yasanan birlikteliklerde kotu muame-le ve sidderi cezalandirrnaktadir.Aile hukukundan kaynaklanan yukurnlulukleri yeri-ne getirmemeyi sue saymaktadir,Hakim ve saVCIkaran olmadan yapilacak bekarctkontrolunu (her turlu genital muayeneyi) yasakla-maktadir,

Sira Sizde 7Yeni Turk Medeni Yasasi'na gore;

Kadmlar ve erkekler 17 yasiru doldurmadan evlene-mezler.Kadmlar evlendikten sonra onceki soyadlariru kul-lanabilirler.Esler oturacaklan konutu birlikte secerler.Turk Medeni Kanunu, eslerin oturduklan konuttanyararlanma ve kullanma hakkiru etkileyen hukuksalislernlerde tek basina hareket etmeyip, birlikte hare-ket etmek ve karar vermek zorunlulugu getirrnistir.Kadinrn bir meslek ve sanatla ugrasrnasi kocanm iz-nine bagh degildir,Cocugun velayeti ile ilgili olarak kadmlar erkeklerleesit haklara sahiptirler.

Yeni Medeni Yasa ile evlilik icinde getirilen degisiklikler:Hie kimse zorla evlendirilemez. Herkes evlenecegikisiyi secme hakkma sahiptir.Evlilik birligi devam ederken ya da esler ayn yasar-ken kadmlar nafaka talebinde bulunabilirler.Nafaka davasi Tiirkiye'nin her yerinde ve Aile Mah-kemelerinde acilabilir,Yeni Medeni Yasa ile kadirun ev icindeki ernegi ai-lenin gecirnine katki olarak degerlendirilecektir.


15/16

4. U n ite - TU rk iy e 'de A ile Ku rum u ve Sn run l an 79

Yara rla nlla n v e Ba$ vu ru la bile ce kKaynaklarBalaban, A.R. (1982). Evlilik, Akrabahk Tiirleri:Sosyal Antropolojik Yaklasrmla lzrnir: Kannca

Matbaasi,Cooper, D. (1972). The Death of the Family

Harmondsworth: Penguin Books.Duben, A. (2002). Kent, Aile, Tarih Istanbul: lletisirn

Yaymlan.Ecevit, Y. (1993). "Aile-Kadin ve Devlet Iliskilerinin

Degerlendirilmesinde Klasik ve Yeni Yaklasimlar"istanbul Universitesi Kadrn ArastirrnalarrDergisi Sayil YlI:1993 sf:9-34.

Engels, F. (1972). The Origin of the Family, PrivateProperty and the State London: Lawrence & Wis-hart.

Gokce, B. (1991). "EvlilikKurumuna Sosyolojik Bir Yak-lasirn" Aile Yazrlarr-Iv Ankara: T.e. BasbakanhkAile Arastirmalan Kurumu, ss. 385-400.

Giinaydm, G. (2003). "Kurescllcscn" Piyasa, Yoksulla-san Koylu" Ozgiir Universite Forumu Ankara: Tur-kiye ve Ortadogu Forumu Vakfi Ozgur Universitc,Nisan-Haziran 2003, Sayl:22, sf: 128-154.

Haralambos, M. (1980). Sociology Themes and Pers-pectives University Tutorial Press Suffolk.

Kagitcibasi, C. (1990). "Turkiye'de Ailenin Surekliligi veDegisimi" I. Aile ~urasl Bildirileri Ankara:Basbakanlik Aile Arasnrrna Kurumu Tarutim Serisi3,151-160 Arahk 1990.

Karkmer, N. (2006). "Eskischir'de Kii


16/16

Documents

Türkiyenin toplumsal Yapısı ünite04