TütününSağlık Etkisi

Prof. Dr. Hilal Özcebe

Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı

hozcebe@hacettepe.edu.tr

Tütün Ürünleri Kullanımı

SigaraPuro Kıyılmış tütünNargile Tütün cikletiBidi (Asya ve Hindistan)PipoKuru ince kıyılmış tütün (Tütün Enfiyesi)KreteksMaraş otu

NİKOTİN: Bağımlılık yapar

KARBONMONOKSİT: Kanda oksijenin yerini alır

KANSER YAPICI MADDELER (bazıları) Arsenik Kurşun Polonium 210 Benzen Nitrozamin Formaldehit Krom Nikel Vinil klorür Asetaldehit Benzopiren DDT

İRRİTANLAR VE ZEHİRLER Siyanür Laktik asit Formik asit Azotoksit Amonyak Aseton Akrolein Bizmut Uçucu aminler

Tütün Salgını…Günümüzde tütün dünyada tek

başına en önemli ölüm nedenidir.

Bu yıl tütün 5 milyondan fazla kişinin ölümüne yol açacaktır.

Tütün Salgını……6 saniyede 1 ölüm…Kullanıcıların 1/2-1/3’ünün ölümüne neden

olma…Beklenen yaşamdan 15 yıl erken ölme…10 ölümden birinin nedeni…

Ölümler:◦20. Yüzyılda- 100 milyon ölümÖnlemler alınmazsa;◦21. Yüzyılda- 1 milyar ölüm

20 milyon

Grup A Karsinojenler ::ArsenikAsbestBenzenRadonVinyl Chloride

Kanserler

AkciğerAğızGırtlakYutakYemek BorusuMesaneBöbrekPankreasMideRahim AğzıLösemi

Kanserler ve SigaraTüm kanserlerin %30’uyla ilişkiliSigara içenlerde;

◦Akciğer kanseri 10 kat daha fazla Doz-cevap ilişkisi: 1 paket/gün – 20 kat fazla Erkeklerde %90 ve kadınlarda %80

◦Ağız boşluğu ve özefagus kanseri 5 kat fazla◦Gırtlak kanseri sigara içenlerde 5-6 kat fazla

Doz-cevap ilişkisi: 25 adet/gün – 20-30 kat fazla

Akciğer Kanseri Nedeni ile Hastaneye Yatanlar, Türkiye, 1964-2004

1222 1614 2018 4363 687811324

18442 21729

52865

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

1964 1969 1974 1979 1984 199 1994 1999 2004

Sayı

Fark: 400 400 2500 7000 30000

Akciğer HastalıklarıKronik bronşitAmfizemAstımZatüreeye karşı duyarlılıkViral solunum enfeksiyonlarında artış

Akciğer Hastalıkları

Tüm kronik bronşit ve amfizem hastalıklarının %80-90’ı sigaraya bağlıdır.

Günde 2 paket ve üzerinde sigara içenlerde akciğer hastalıklarından ölüm oranı içmeyenlere göre 10-40 kat yüksektir.

SİGARA İÇENİN AKCİĞERİ SAĞLAM AKCİĞER

Sigara Öncesi Sigara Sonrası

Kronik Bronşit Nedeniyle Hastaneye Yatanlar, Türkiye, 1964-2001

KOAH

2051942774 50305

97569

155594

0

20000

40000

60000

80000

100000

120000

140000

160000

180000

1964 1974 1984 1994 2001

Dolaşım Sistemi HastalıklarıAni ölümAkut myokard infaktüsüStabil olmayan anginaPeriferik arter tıkanma hastalıklarıAort anevrizması

Kalp ve Damar HastalıklarıSigara içenlerde,

içmeyenlere göre ölümle sonuçlanan kalp hastalıkları ve beyin damar hastalıkları %77 daha fazla görülmektedir.

OKS kullananlarda sigara kalp krizi riskini 23 kat artırmaktadır.

Kalp Hastalığı Nedeniyle Hastaneye Yatanlar, Türkiye, 1964-2001

İskemik Kalp Hastalığı

6628 12865 26207

77022

142217

0

20000

40000

60000

80000

100000

120000

140000

160000

1964 1974 1984 1994 2001

Arteriosklerotik damar hastalarının %90’ı sigara kullanmaktadırlar.

Periferik damar hastalıklarında hastalığın olduğu ektremitenin amputasyonu gerekir.

Sigaraya Sindirim Sistemi Hastalıkları

Reflü Peptik ülserDispepsiPankreatitCrohn hastalığı

Kanserler

Sigaraya Bağlı Üreme Sistemi SorunlarıErken MenopozDış GebelikMaternal, Natal ve

Postnatal EtkilerDüşük Doğum AğırlığıAni Bebek ÖlümüKanserlerİktidarsızlık

Sigaraya Bağlı Diğer Sağlık Sorunları

Kemik Erimesi

İlaç Etkileşimleri

Sigara ve Sinir Sistemi Hastalıkları

İskemik İnme◦Framingham çalışmasında (26 yıllık

izleme) kadınlarda 3,1 ve erkeklerde 2,3 kat fazla

◦Honululu Heart Study (10 yıl izleme) yaş ve hipertansiyondan bağımsız bir risk faktörü

◦Nurses Health Study (8 yıl izleme-120.000) subaraknoid kanama 4-9,8 kat, tromboembolik emboli 2 kat fazla

Sigara ve Sinir Sistemi Hastalıkları

İskemik İnme◦Framingham çalışmasında (26 yıllık

izleme) kadınlarda 3,1 ve erkeklerde 2,3 kat fazla

◦Honululu Heart Study (10 yıl izleme) yaş ve hipertansiyondan bağımsız bir risk faktörü

◦Nurses Health Study (8 yıl izleme-120.000) subaraknoid kanama 4-9,8 kat, tromboembolik emboli 2 kat fazla

Sigara ve Sinir Sistemi Hastalıkları

Alzheimer HastalığıZihinsel sorun65 yaş üzerinde %5 ve her beş yılda

ikiye katlanmaÜlkemizde 70 yaş üzerinde %8,9

Artıran faktörlerYaşEğitim düşüklüğüApolipoprotein E4 allel

Azaltan faktörlerNSAID kullanımıŞarap kullanımıKahve kullanımıDüzenli fizik egzersiz

İlişkisiz faktörlerAile hikayesiCinsiyetDepresyon öyküsüEstrojen replasman

ted.Kafa traumasıAntiasit kullanımıSigara içilmesiHipertansiyonKalp hastalığıStroke

Risk factors for Alzheimer’s disease: A Risk factors for Alzheimer’s disease: A prospective analysis from Canadian study prospective analysis from Canadian study of Health and Agingof Health and Aging

Amer. J. Epid., (2002) 156: 445-Amer. J. Epid., (2002) 156: 445-453453

Cigarette Smoking and Cognitive Decline in Midlife: Cigarette Smoking and Cognitive Decline in Midlife: Evidence from a Prospective Birth Cohort StudyEvidence from a Prospective Birth Cohort StudyMarcus Richards ve arkMarcus Richards ve ark..Amer. J. Publ. Health; (2003) 93: 994-998Amer. J. Publ. Health; (2003) 93: 994-998

1946 doğum kohordu; 43-53 yaşlar arası-(İngiltere)

Çoklu regresyon analizi ◦ sigara kullanımı ile kognitif test skorları

Sigara içenlerde◦ Verbal hafızada daha hızlı düşme◦ “visual search speed”de azalma

Etkiler günde 20+ sigara içende daha fazla

Sigara ve Sinir Sistemi Hastalıkları

EURODEM Çalışmasında (2004); 17.160 mini mental durum muayenesinde sigara içmeyenlerde puan kaybı 0,03 iken sigara içenlerde 0,13

Parkinson- olgu-kontrol çalışmalarda 1,5 kat

Migren ???

Beden Algısı İle İlgili Sorunlar

Nefeste kokuCiltte bozulmaParmaklarda sararmaSaçlarda bozulma.…………...........

Sigara Dumanındaki Kimyasallar

Polisiklik aromatik hidrokarbonlarHidrojen siyanürArsenikMetil alkolKadmiyumBütanAsetonNaftalinToluen …

Tam olarak bilinmeyen, kontrolü yapılamayan ikincil kirleticiler...

Pasif Etkilenim Açısından Risk Grupları;

ÇocuklarKadınlar/gebelerYaşlılarHaklarını korumama olasılığı olan gruplar (örneğin, engelliler…)

Çevresel Sigara Dumanı (ÇSD)8 saatlik ÇSD maruziyeti = 20 sigaraAna akıma göre daha fazla nikotin içeriyor.

Dünya genelinde her yıl, 600.000 masum insan, başkasının

dumanından duman altı olmaktan ölmektedir.

- Her 32 dakikada bir kişi !

Tütün Endüstrisinin öldürdüğü her 8 sigara içicisi,

sigara içmeyen 1 kişiyi de beraberinde götürür.

American Non-smokers’ Right Foundation, 2006

EN ÖNEMLİKONTROL EDİLEBİLİR

İÇ ORTAM HAVA KİRLETİCİSİ !

Sigarayı bıraktığınızda neler olur ?

20. dakika : Kan basıncı ve kalp hızı normale döner

8. saat : Kanda oksijen düzeyi normale döner

24. saat : Karbonmonoksit vücuttan atılır Akciğerler temizlenmeye başlar

48. saat : Nikotin vücutta saptanamaz

72. saat : Nefes almak kolaylaşır

2-12 hafta : Dolaşım düzelir

3-9 ay : Nefes darlığı ve öksürük azalır

5. Yıl : Kalp krizi riski yarıya iner

10. Yıl : Kalp krizi riski sigara içmeyenlerle eşitleşir.

Akciğer kanseri riski yarıya iner

Sonuç olarak; sigara, sağlığı tehdit eden en zararlı alışkanlıklardan biridir....