Upload
bryga
View
51
Download
3
Embed Size (px)
DESCRIPTION
TUZ TÜKETİMİNİN AZALTILMASI. Antalya Halk Sağlığı Müdürlüğü Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar ve Programlar Şubesi. TUZ NEDİR?. Kimyasal formülü NaCl 2 ( sodyum klorür ) dür. - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
TUZ TÜKETİMİNİN AZALTILMASITUZ TÜKETİMİNİN AZALTILMASI
Antalya Halk Sağlığı MüdürlüğüAntalya Halk Sağlığı MüdürlüğüBulaşıcı Olmayan Hastalıklar ve Programlar Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar ve Programlar
ŞubesiŞubesi
TUZ NEDİR?TUZ NEDİR?Kimyasal formülü Kimyasal formülü NaClNaCl2 2 ((sodyumsodyum klorürklorür) ) dür.dür.
Sofra tuzu;Sofra tuzu; doğrudan tüketiciye sunulan, ince toz doğrudan tüketiciye sunulan, ince toz haline getirilmiş, iyotla zenginleştirilmiş, rafine haline getirilmiş, iyotla zenginleştirilmiş, rafine edilmiş veyaedilmiş veya edilmemiş yemeklik tuzlardır. edilmemiş yemeklik tuzlardır. 25-40 25-40 mg/kgmg/kg potasyum iyodat katılması zorunludur. potasyum iyodat katılması zorunludur.
Deniz tuzuDeniz tuzu Rafine edilmemiş, doğal mineral Rafine edilmemiş, doğal mineral zenginliğini koruyan tuzdur. zenginliğini koruyan tuzdur.
Gıda sanayi tuzu;Gıda sanayi tuzu; gıda sanayinde kullanılan yemeklik gıda sanayinde kullanılan yemeklik tuzlardır. İyot eklenmesi zorunlu değildir. tuzlardır. İyot eklenmesi zorunlu değildir.
TUZUN BİLEŞENİTUZUN BİLEŞENİ• 1 gramında 400 mg Na(sodyum) 1 gramında 400 mg Na(sodyum) • 600 mg Cl600 mg Cl2 2 (klorür) (klorür) bulunur.bulunur.• 1 çay kaşığında 5,75 gram tuz1 çay kaşığında 5,75 gram tuz• “ “ “ “ “ “ 2300 mg Na2300 mg Na• Güvenli Na ihtiyacı 1500-2400 mg’dır Güvenli Na ihtiyacı 1500-2400 mg’dır
Etiketteki sodyum(sembolü na) miktarı 2,5 ile çarpılarak alınanEtiketteki sodyum(sembolü na) miktarı 2,5 ile çarpılarak alınantuz miktarı saptanabilir.tuz miktarı saptanabilir.
Günlük tuz tüketimi 1 çay kaşığını(5gr) Günlük tuz tüketimi 1 çay kaşığını(5gr) geçmemeli.geçmemeli.
Kalp hastaları için bu miktar Kalp hastaları için bu miktar ¾ ¾ çay kaşığıdır.çay kaşığıdır.
VÜCUDUMUZDA SODYUM (Na):VÜCUDUMUZDA SODYUM (Na):
• %60’ı hücre dışı sıvı%60’ı hücre dışı sıvı
• %30-40’ı kemik kristallerinin %30-40’ı kemik kristallerinin yüzeyiyüzeyi
• %10’u plazma(kan), sinir ve kas %10’u plazma(kan), sinir ve kas dokusudokusu
TUZUN VÜCUDUMUZDAKİ TUZUN VÜCUDUMUZDAKİ İŞLEVLERİİŞLEVLERİ
• Vücutta elektrik akımını iletir.Vücutta elektrik akımını iletir.
• Sinir-kas çalışmasında elektro-kimyasal uyarıları Sinir-kas çalışmasında elektro-kimyasal uyarıları sinir hücresi boyunca taşıyarak uyarının kasa sinir hücresi boyunca taşıyarak uyarının kasa iletilmesini sağlar.iletilmesini sağlar.
• Hücre içi ve dışı sıvıların dengesini sağlar.Hücre içi ve dışı sıvıların dengesini sağlar.(sodyum-potasyum dengesi)(sodyum-potasyum dengesi)
• Sıvı dengesini sağlar.(damarlarda sıvı hareketi)Sıvı dengesini sağlar.(damarlarda sıvı hareketi)
• Sodyum karbonhidratın basit yapıtaşı glikozun Sodyum karbonhidratın basit yapıtaşı glikozun emiliminde yardımcı olmaktadır.emiliminde yardımcı olmaktadır.
TUZUN BESİN SAKLAMADAKİ YERİTUZUN BESİN SAKLAMADAKİ YERİ
• Antiseptik Besin nemiAntiseptik Besin nemi↓ ↓ Bakteri aktivitesi Bakteri aktivitesi ↓↓
• Besin içindeki suyu çeker Bakteri ve çürümeye Besin içindeki suyu çeker Bakteri ve çürümeye yol açan enzim aktivitesi durur. yol açan enzim aktivitesi durur.
• Sebzeler tuzlu suda mayalanma olmaz korur.Sebzeler tuzlu suda mayalanma olmaz korur.
• Ekmeklere kendine has doku verilmesinde (ör: Ekmeklere kendine has doku verilmesinde (ör: mayalı ekmekler)mayalı ekmekler)
Bugün besinleri korumak içinBugün besinleri korumak için
daha iyi seçenekler var.daha iyi seçenekler var.
SAĞLIKLI OLMAK İÇİN SAĞLIKLI OLMAK İÇİN GÜNDE EN FAZLA 5 GRAM (1 ÇAY KAŞIĞI)GÜNDE EN FAZLA 5 GRAM (1 ÇAY KAŞIĞI)
TUZ YETERLİDİR !TUZ YETERLİDİR !
¼ ¼ ÇAY KAŞIĞI TUZ İYOT İHTİYACIMIZI KARŞILAMAK İÇİN ÇAY KAŞIĞI TUZ İYOT İHTİYACIMIZI KARŞILAMAK İÇİN YETERLİDİR.YETERLİDİR.
ÜLKEMİZDE GÜNDE 18 GRAM TUZ (7200 mg sodyum) TÜKETİLİYOR
GÜNLÜK ALINAN TUZUN GÜNLÜK ALINAN TUZUN KAYNAĞIKAYNAĞI
Doğal
Sofra Tuzu
Diğer
%80
Restaurant
Kantin
İşlenmiş Gıda
Fast-food Ürünler
%15 Sofra Tuzu
%5
Doğal Besinler
GIDA ENDÜSTİRİSİ YÜKSEK GIDA ENDÜSTİRİSİ YÜKSEK TUZLU ÜRETİLMİŞ TUZLU ÜRETİLMİŞ BESİNLERBESİNLER
Tuzlu Tada
Bağımlılık
Talep ↑
Susama
Hissi
İçecekler
Mineralli Sular ↑
Et Ürünlerinde Su Tutma Özelliği
Ağırlık
Artışı
AŞIRI TUZ TÜKETİMİNE AŞIRI TUZ TÜKETİMİNE BAĞLIBAĞLI• HipertansiyonHipertansiyon• FelçFelç• Kardiyovasküler hastalıklar Kardiyovasküler hastalıklar (Kalp yetmezliği, kalp krizi, (Kalp yetmezliği, kalp krizi,
damar sertliği)damar sertliği)• Kronik böbrek Kronik böbrek hastalıkları/yetmezliğihastalıkları/yetmezliği• Böbrek taşıBöbrek taşı• OsteoporozOsteoporoz• Gastrit, Mide KanseriGastrit, Mide Kanseri• Pankreas hastalıklarıPankreas hastalıkları• ObeziteObezite
HİPERTANSİYON NEDENLERİ
TUZ TÜKETİMİ.
SEBZE MEYVE TÜKETİMİNİN AZALMASI.
OBEZİTE(ŞİŞMANLIK)
FİZİKSEL AKTİVİTE AZLIĞI
ALKOL KULLANIMI
Felç
Retinopati-Körlük
Kalp Yetmezliği
Proteinüri, Böbrek Yetmezliği
Aort DiseksiyonuPeriferik Vasküler Hastalık
Damar sertliği
Tansiyon
12/8
olmalıdır.
HİPERTANSİYON TEDAVİSİHİPERTANSİYON TEDAVİSİDeğişiklik Öneri Sistolik KB Azalma
Kilo vermek (10 Kg) BKİ: 18,5-24,9 5-20 mm Hg
Hipertansiyon Diyeti (DASH)
Sebze-meyve↑Az yağlı süt ürünleri ↑Yağ içeriği↓
8-14 mmHg
Tuz kısıtlaması Günde ≤ 6gr tuz 2-8 mmHg
Fiziksel Aktivite Günde en az ½ saat yürüyüş (4gün/hft)
4-9 mmHg
Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği
2004
TÜRK HİPERTANSİYON
PREVALANS ÇALIŞMASI
Hipertansiyon Prevalansı
31,827,5
36,1
0
10
20
30
40
50Yü
zde
%
Tüm grup Erkek Kadın
Hipertansiyonun Farkında Olanlar
40
28
48
0
10
20
30
40
50
60
70
80Yü
zde
%
Tüm grup Erkek Kadın
Hipertansiflerde Diabetes Mellitus
91,5
8,5
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Yü
zde
%
DM tanısı olmayanlar DM tanısı olanlar
Hipertansiflerde Açlık Kan Şekeri Yüksekliği
1212,8
11,6
0
4
8
12
16
20
Yü
zde
%
Tüm grup Erkek Kadın
2008 SaltTURK Çalışmasına Göre
• Ülkemizde günlük tuz tüketimiÜlkemizde günlük tuz tüketimi
ortalama 18 mg/günortalama 18 mg/gün
• Akdeniz bölgesi günlük tuz tüketimi ile Akdeniz bölgesi günlük tuz tüketimi ile Türkiye ortalamasının üstünde ve 1. sıradaTürkiye ortalamasının üstünde ve 1. sırada
• Çalışmaya katılan katılımcılardan, Çalışmaya katılan katılımcılardan, hipertansiyon hastalığı saptananların hipertansiyon hastalığı saptananların yarısından çoğu (%64’ü) hipertansiyon yarısından çoğu (%64’ü) hipertansiyon hastası olduklarının farkında değil.hastası olduklarının farkında değil.
2008 SaltTURK Çalışmasına 2008 SaltTURK Çalışmasına GöreGöre
Her 100 mEq/gün Sodyum Alımı (~6 gr. Tuz)Kan Basıncında;
Sistolik KB 3,5 mmHg
Diastolik KB 2,5 mmHg
Avrupa Bölgesinde Tuz Alımında Azalmanın İskemik Kalp Hastalıklarından ve İnmeden Ölümlerdeki Azalmaya Etkisi
GÜNLÜK TUZ (SODYUM) ALIMINDASKİ AZALMA
3 gr/gün 6 gr/gün 9 gr/gün
SKB DKB SKB DKB SKB DKBKan Basıncındaki Ortalama Düşüş (mmHg)
2,5 1,4 5,0 2,8 7,5 4,2
Ölümlere Bağlı Ölümlerde Azalma (%)
12 14 23 25 32 36
İskemik Kalp Hastalıklarına Bağlı Ölümlerde Azalma (%)
9 10 16 19 23 27
SKB: Sistolik Kan Basıncı (Büyük Tansiyon)
DKB: Diastolik Kan Basıncı (Küçük Tansiyon)
Aşırı Tuz Tüketimi ve BöbrekAşırı Tuz Tüketimi ve Böbrek
Tuz Tüketimi(Sodyum ↑ Alımı)
Renal Hemodinami(Böbrek Damarlarında Basınç)
Proteinüri(idrar ile protein atılması)
Kan Basıncı
Doğrudan etki
Böbrek Hasarı
TUZ TÜKETİMİNİ AZALTMAK TUZ TÜKETİMİNİ AZALTMAK İÇİNİÇİN• Tadına bakmadan yemeklere tuz atmayın.• Besin alırken daima taze ve aşırı tuz içermeyen besin
alın: Hazır gıda ↓ Konserve Gıda ↓ İşlenmiş gıda ↓ Tuzlu kuruyemişler ↓• Tuzsuz veya tuzu azaltılmış besin tercih edin. (tuzsuz
zeytin, tuzsuz peynir, suyunda tuzu az limonu bol olan turşu vb…)
• Yemeklerin tatlandırmak için maydanoz, kekik, dereotu, rezene, fesleğen gibi aroma vericileri kullanın.
TUZ TÜKETİMİNİ AZALTMAK TUZ TÜKETİMİNİ AZALTMAK İÇİNİÇİN
• Ciddi hipertansiyon sorununuz varsa tuzsuz ekmek tüketiniz veya yemekleri tuzsuz tüketiniz.
• Peynir ve zeytini tuzunu salsın diye tüketmeden bir gün önce suda bekletiniz.
• Şişe suyu ve maden suları sodyum içerebilir.Etiketine bakın.
• Tuzdan(sodyumdan) zengin besinlerden kaçının.
• Besin etiketlerine bakın.
1. Sofra Tuzu, Kabartma Tuzu2. Bulyon Küp, Toz Et Tabletleri3. Soya sosu4. Sürülebilir Maya Ekstratı5. Salam, Sosis, Sucuk,Marine Etler6. Kurutulmuş Domates7. Peynir8. Kraker9. Turşu10.Tuzlu Kuruyemişler
SODYUMUN EN ZENGİN SODYUMUN EN ZENGİN KAYNAKLARIKAYNAKLARI
SODYUMUN DİĞER SODYUMUN DİĞER KAYNAKLARIKAYNAKLARI• Hazır çorba, hazır köfte, hazır
meze • Hazır pilav/makarna harcı• Raf ürünleri (kraker, bisküvi, cips,
kek, çikolata vb…)• Sucuk, salam, sosis, pastırma• Konserve ürünler (salça, bezelye,
sebze...)• Tuzlu kuruyemişler (fıstık, leblebi
vb…)• Tütsülenmiş ürünler• Salamura ürünler (Peynir, zeytin,
turşu, yaprak vb)• Soslar (ketçap, soya sosu, hardal,
mayonez…)
BESİN ETİKETLERİNE BAKINBESİN ETİKETLERİNE BAKIN
HAZIRGIDALAR
TANSİYONUNUZUARTTIRABİLİR.
ÇABUK ÇORBA Toz Çorba Karışımı
İÇİNDEKİLER
Domates tozu, patates nişaştası, şeker, bitkisel yağ, tuz, fesleğen, kekik, maydonoz, biber ekstratı, tatlı kırmızı biber tozu, sirke tozu, aroma arttırıcılar (E621 mono sodyum glutamat), asitlik düzenleyici (sitrik asit E330)
BESİN ETİKETLERİNE BAKINBESİN ETİKETLERİNE BAKIN• İÇİNDEKİLER:• %75 sütlü çikolata• %25 karamel• Süt tozu• Sorbitol• Fruktoz şurubu• Şeker• İnvertaz enzımı• Emülgator• Tuz• Sodyum hidrojen karbonat• Aromalar
Bazı Porsiyonlarının Bazı Porsiyonlarının
Sodyum İçerikleriSodyum İçerikleriSüt ve Süt ÜrünleriSüt ve Süt Ürünleri
Lor Peyniri (2 yemek kaşığı) 122 mg
Süt Tozu (30 gram) 165 mg
Kaşar Peyniri(1 kibrit kutusu) 213 mg
Otlu Peynir (1 kibrit kutusu) 240 mg
Tereyağı (4 tatlı kaşığı dolusu) 248 mg
Margarin (4 tatlı kaşığı dolusu) 283 mg
Beyaz Peynir (1 kibrit kutusu) 290 mg
Eritme Peyniri(1 kibrit kutusu) 330 mg
Rokfor Peyniri(1 kibrit kutusu) 480 mg
Günlük sodyum (Na)
ihtiyacı 1500-2400 mg
Bazı porsiyonlarınınBazı porsiyonlarının
Sodyum İçerikleriSodyum İçerikleriEkmek ve ekmek yerine Ekmek ve ekmek yerine geçenlergeçenler
Beyaz Ekmek (çeyrek=37,5 gram)
219 mgSade Mısır Gevreği (1 küçük kase) 375 mgMısır Ekmeği (25 gram/1 dilim) 133 mgKepekli Ekmek (25 gram/1 dilim) 116 mgSimit (1 tam) 345 mgKraker (15 adet=100 gr) 1715 mgSade Kraker (10 adet) 67 mgBisküvi (75 gram) 189 mgYufka (1 tam) 1150 mg
Günlük sodyum (Na)
ihtiyacı 1500-2400 mg
100 gramdaki100 gramdaki
Sodyum İçerikleriSodyum İçerikleriSebze, meyve ve Sebze, meyve ve kurubaklagillerkurubaklagiller
Domates suyu 218 mgEnginar 39 mgTaze Bakla 27 mgKarnıbahar 12 mgSalatalık 7 mgDomates 6 mgKivi ve marul 4 mgArmut-patlıcan-erik-yeşil fasulye 2 mgKuru fasulye-nohut-mercimek 2 mg
Günlük sodyum (Na)
ihtiyacı 1500-2400 mg
Bazı BesinlerinBazı Besinlerin
Sodyum İçerikleriSodyum İçerikleriSebze, meyve ve Sebze, meyve ve kurubaklagillerkurubaklagiller
Ton Balığı Konservesi (80 gram) 633 mgTavuk yumurtası (1 adet) 83 mgSosis (1 adet piknik boy-18 gram) 228 mgSucuk (5-6 ince dilim-30 gram) 315 mgJambon (1 dilim) 194 mgSalam (1 dilim) 226 mgZeytin (5-6 adet=15 gram) 233 mgMarine Et (20 gr) 443 mg
Günlük sodyum (Na)
ihtiyacı 1500-2400 mg
Bazı BesinlerinBazı Besinlerin
Sodyum İçerikleriSodyum İçerikleriSebze, meyve ve Sebze, meyve ve kurubaklagillerkurubaklagiller
Kabartma Tozu (5 gram) 581 mgEt Suyu Tableti (1 adet-12 gram) 2880 mgHazır Çorba (1 paket-80 gram) 4288 mgTuzlu Patlamış mısır (1 orta boy kase-10 gram)
194 mg
Cips (1 orta paket) 1000 mgKurutulmuş Domates (20 gram) 420 mgSürülebilir Maya Ekstratı(1 çay kaşığı)
216 mg
Soya Sosu (1 çay kaşığı) 335 mgSalatalık Turşu (1 orta boy) 162 mgBir Hazır Kek Örneği (1 adet-40 gram)
144 mg
Günlük sodyum (Na)
ihtiyacı 1500-2400 mg