13 | Infra Actie12 | Infra Actie

CROW en BAM werken aan eenduidige werkmethode voor opdrachtnemer

Uniformiteit sleutel tot succes bij systems engineering

De nieuwe contractvormen in de bouwsector betekenen een grote cultuuromslag ten opzichte van de vroegere bestekken. De opdrachtgever moet de opdrachtnemer vrijheden gunnen om tot de juiste oplossingen te komen. Voor de opdrachtnemer zorgt dit voor nieuwe taken en verantwoordelijkheden. Met systems engineering wordt de relatie gelegd tussen de eisen van de opdrachtgever en de oplossing van de opdrachtnemer. CROW, het nationale kennisplatform voor infrastructuur, verkeer, vervoer en openbare ruimte, wil komen tot een uniforme werkmethode voor de bouwsector op dit gebied.

Systems engineering is een werkwijze waarbij alles bekeken wordt vanuit het perspectief van het totale systeem. Systems engineering biedt een structuur

waarbinnen een project navolgbaar en aantoonbaar ontwikkeld en beheerd kan worden. De aanpak geeft op ieder moment een helder inzicht in de keuzes die tijdens het proces zijn gemaakt. Jan Pieter Eelants en Arjan Visser, projectmanagers Infrabouwproces bij CROW, werken toe naar een uniforme aanpak voor systems engineering in de bouwsector voor zowel opdrachtgevers als opdrachtnemers. Jan Pieter Eelants vertelt: ‘Systems engineering is een werkmethode die oorspronkelijk werd toegepast in de ruimte-vaart en die gebaseerd is op systeemdenken. Het is een methode om de eisen en wensen van de opdrachtgever te vertalen in specifieke producten en processen. Ook in de bouw-sector wordt systems engineering steeds vaker toegepast.’ Arjan Visser vult aan: ‘Nu geeft iedereen in de sector op zijn eigen manier invulling aan systems engineering. Ons doel is te komen tot een eenduidig werkmethode.’

Vraagspecificatie Arjan Visser: ‘Voor opdrachtgevers is het grootste knelpunt het uitzetten van de vraag. We hebben daarom het Handboek Oplossingsvrij specificeren opgesteld. Daarmee leren zij hun idee om te zetten in een contractstuk waarin de opdrachtnemer zoveel mogelijk ruimte krijgt om kennis in te brengen.’ Jan Pieter Eelants: ‘Via de website www.crow.nl/specificeren stellen wij bovendien specificatiesoftware beschikbaar. We willen de sector stimuleren er zelf mee aan de slag te gaan, zodat zij voeling met de methode krijgen en vanuit hun ervaringen mee kunnen denken over mogelijke verbeteringen.’

SEwijzerOpdrachtnemers hebben de taak op de juiste manier invulling te geven aan de vraag van de opdrachtgever. Theo Zwakhals, hoofd KAM (Kwaliteit, Arbo en Milieu) bij BAM Civiel Projecten, vertelt: ‘Om meer duidelijkheid te

krijgen over het hoe en wat van de methodieken en normen van systems engineering, werken we in een speciaal hiervoor opgezette werkgroep aan een SEwijzer (systems engineering wijzer). Die moet alle betrokkenen binnen BAM Infra houvast bieden op het gebied van systems engineering. De SEwijzer geeft een concrete invulling van de theorie, inclusief zaken als risicobeheersing. Met de SEwijzer willen we duidelijk maken hoe wij als BAM Infra invulling geven aan systems engineering, zodat we het allemaal op dezelfde manier doen. Uniformiteit is het kernwoord. Omdat CROW veel kennis in huis heeft op het gebied van oplossingsvrij specificeren en veel ervaring heeft met het opstellen van handboeken, hebben we hen benaderd om ons te ondersteunen.’Arjan Visser: ‘Eerder hebben we ons met name op opdrachtgevers gericht. Door BAM Infra te adviseren bij de totstandkoming van de SEwijzer, krijgen wij de unieke kans om de kant van de opdrachtnemer te bekijken. We geven de medewerkers van BAM Infra ook een tweedaagse cursus, zodat zij de informatie uit de SEwijzer leren toepassen.’

Hoger niveau De verwachting is dat de eerste druk van de SEwijzer aan het einde van het jaar beschikbaar is voor de BAM Infrabedrijven. Theo Zwakhals: ‘Uiteindelijk zal de SEwijzer ertoe leiden dat we in staat zijn om onze processen zo in te richten dat ze gecertificeerd kunnen worden volgens de ISO-norm 15288. Daarmee kunnen we systems engineering naar een hoger niveau tillen.’Arjan Visser: ‘Volgend jaar bekijken we of we de SEwijzer sectorbreed kunnen maken. Het had veel tijd gekost als we helemaal zelf een methodiek gericht op opdrachtnemers

hadden moeten ontwikkelen. Dankzij BAM kan dit nu snel ontwikkeld worden. De SEwijzer biedt mogelijk ook informatie waarmee ons handboek aangevuld kan worden.’

Kennisontwikkeling Jan Pieter Eelants: ‘We kunnen niet van de ene op de andere dag uniformiteit bereiken. Dat is een proces dat jaren zal duren. Daarom pakken we het stap voor stap aan. We hebben nu bijvoorbeeld de training Samenwerken opgezet voor opdrachtgevers en opdrachtnemers. Wanneer zij samen een contract hebben getekend, vormt de training een prima kick-off voor het project. Door beide partijen met elkaar aan tafel te zetten, kunnen ze eventuele problemen en verwachtingen tegenover elkaar uitspreken.’Arjan Visser: ‘Naast de training werken we momenteel aan het opzetten van een digitale bibliotheek waarin we alle begrippen waarmee opdrachtgevers en opdrachtnemers te maken hebben eenduidig beschrijven. Belangrijk is dat we ook niet-tastbare zaken als functies, aspecten en raakvlakken helder onder woorden brengen. Die begrippen kunnen als input dienen bij het specificeren van een project. We zijn nu met een werkgroep bezig voor alle begrippen binnen de wegenbouw. In oktober willen we de bibliotheek voor dit onderdeel gereed hebben.’ Jan Pieter Eelants: ‘We willen zoveel mogelijk activiteiten samen met opdrachtgevers en opdrachtnemers vormgeven. Daardoor kunnen we direct hun kennis en ervaring vanuit de praktijk meenemen. Kennisontwikkeling gaat veel sneller als iedereen meewerkt!’

Jan Pieter Eelants (links) en Arjan Visser.

Op weg naar eenduidigheid

Systems engineering werkt pas echt als opdrachtgevers en

opdrachtnemers er op dezelfde manier invulling aan geven.

Het Handboek Oplossingsvrij specificeren van CROW helpt

opdrachtgevers op weg met een specificatiemethodiek.

BAM Infra werkt momenteel samen met CROW aan de

totstandkoming van een eigen SEwijzer. Daarmee wordt

de eerste stap gezet om tot een vaste standaard voor

opdrachtnemers te komen.