Upload
others
View
0
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
AwZmswÿß cÖkœt
1. GKK ev A‡f` g¨vwUª· (Unit Matrix) Kv‡K e‡j?
DËit ‡h eM©Kvi g¨vwU ª‡·i cÖavb K‡Y©i mKj Dcv`vb GKK Ges evKx Dcv`vb k~b¨ Zv‡K GKK g¨vwUª· e‡j|
‡hgbt 1 0 00 1 00 0 1
2. k~b¨ g¨vwUª· (Null Matrix) Kv‡K e‡j?
DËit ‡Kvb g¨vwU ª‡·i mKj Dcv`vb k~b¨ n‡j Zv‡K k~b¨ g¨vwUª· e‡j|
‡hgbt 0 0 00 0 00 0 0
3. wecixZ g¨vwUª· (Inverse Matrix) Kv‡K e‡j?
DËit ywU eM©Kvi g¨vwUª‡·i ¸bdj GKwU GKK †gwUª· n‡j GKwU‡K AciwUi wecixZ (Inverse
Matrix) g¨vwUª· e‡j|
4.wm½yjvi †gwUª· Kv‡K e‡j?
DËit ‡Kvb eM©vKvi g¨vwUª· Gi Dcv`vb Øviv MwVZ wbb©vq‡Ki gvb k~b¨ n‡j H g¨vwU ª·‡K wm½yjvi g¨vwUª· e‡j|
5.wm½yjvi g¨vwUª· Gi ywU •ewkó¨ wjL?
DËit (i)hw` A GKwU wm½yjvi g¨vwUª· nq, Z‡e A = 0 A_v©r wbY©vq‡Ki gvb k~b¨ n‡e|
(ii)GwU GKwU eM©Kvi g¨vwUª· n‡e|
6.AbyeÜx g¨vwUª· (Adjoint Matrix) Kv‡K e‡j?
DËit GKwU eM©Kvi g¨vwUª‡·i Dcv`v‡bi mn¸bK Øviv MwVZ g¨vwUª·i cvk¦©Pi g¨vwUª·‡K AbyeÜx g¨vwUª· (Adjoint
Matrix) e‡j|
7.cvk©¦Pi g¨vwUª· (Transpose Matrix) Kv‡K e‡j?
DËit ‡Kvb g¨vwUª‡·i mvwi‡K Kjv‡g Ges Kjvg‡K mvwi‡Z e`j K‡i †h g¨vwUª· cvIqv hvq Zv‡K cvk©¦Pi
g¨vwUª· e‡j|
8.cÖwZmg g¨vwUª· (Symmetrix Matrix) Kv‡K e‡j?
DËit hw` †Kvb eM©Kvi g¨vwUª· Zvi cvk¦©Pi g¨vwUª‡·i mgvb nq Z‡e Zv‡K cÖwZmg g¨vwUª· e‡j|
9.g¨vwUª· Gi gvbv¼ (Rank of Matrix) Kv‡K e‡j?
DËit †Kvb g¨vwUª‡·i me©e„nr Ak~b¨K eM© Abyivwk wbY©vq‡Ki µg‡K H g¨vwUª‡·i gvbv¼ e‡j|
10.𝟑𝟕𝟗
Gi AWv©i ev gvÎv KZ?
DËit379
Gi AWv©i ev gvÎv = 3 × 1
11. 𝟐 𝟑 𝟒 Gi AWv©i ev gvÎv KZ?
DËit 2 3 4 Gi AWv©i ev gvÎv = 1 × 3
12.1 42 53 6
Gi cvk©¦Pi g¨vwUª· (Transpose Matrix) wjL|
DËit1 42 53 6
Gi cvk©¦Pi g¨vwUª· (Transpose Matrix) =1 2 34 5 6
(Ans)
13.𝐀 =𝐩 𝟐 𝟑𝐩 𝐱 − 𝟐 𝟔
Ges 𝐁 =𝐩 𝟐 𝐲 + 𝟏𝐩 𝟑 𝟔
Ges 𝐀 = 𝐁 nq, Z‡e 𝐱 I 𝐲 Gi gvb KZ?
mgvavbt ‡h‡nZz,A = B †m‡nZz G‡`i Abyiƒc Dcv`vb¸‡jv ci¯úi mgvb n‡e|
AZGe, x − 2 = 3 Ges y + 1 = 3
∴ x = 5 ∴ y = 2
∴ wb‡Y©q mgvavb t (x, y) = (5,1)
14.𝐀 =𝟏 𝟎 𝟏𝟒 𝟏 𝟎
Ges 𝐁 = 1 1 2 −1−1 2
nq, Z‡e 𝐀 × 𝐁 Gi gvb KZ?
mgvavbt A × B = AB=1 0 14 1 0
1 1 2 −1−1 2
= 1.1 + 0.2 + 1 −1 1.1 + 0 −1 + 1.24.1 + 1.2 + 0(−1) 4.1 + 1 −1 + 0.2
= 1 + 0 − 1 1 + 0 + 24 + 2 + 0 4 − 1 + 0
=0 36 3
(Ans)
15.𝐀 =5 71 −1
Ges 𝐁 =𝟏𝟐
nq, Z‡e 𝐀 × 𝐁 Gi gvb KZ?
mgvavbt A × B = AB =5 71 −1
12
=5.1 + 7.2
1.1 + (−1)2 =
5 + 141 − 2
=19−1
(Ans)
mswÿß I iPbvg~jK cÖkœt
1. 𝐀 = 2 3 4 1 2 3−1 1 2
Ges 𝐁 = 1 3 0−1 2 1 0 0 2
nq, Z‡e 𝐀 + 𝐁, 𝐀 − 𝐁 Ges 𝐀 × 𝐁 Gi gvb KZ?
mgvavbt ‡`Iqv Av‡Q, A =2 3 41 2 3
−1 1 2 Ges B =
1 3 0−1 2 1 0 0 2
GLb,A + B = 2 3 4 1 2 3−1 1 2
+ 1 3 0−1 2 1 0 0 2
=2 + 1 3 + 3 4 + 01 − 1 2 + 2 3 + 1
−1 + 0 1 + 0 2 + 2=
3 6 4 0 4 4−1 1 4
(Ans)
Avevi,A − B = 2 3 4 1 2 3−1 1 2
− 1 3 0−1 2 1 0 0 2
=2 − 1 3 − 3 4 − 01 + 1 2 − 2 3 − 1
−1 − 0 1 − 0 2 − 2=
1 0 4 2 0 2−1 1 0
(Ans)
Avevi,A × B = 2 3 4 1 2 3−1 1 2
1 3 0−1 2 1 0 0 2
=
2.1 + 3 −1 + 4.0 2.3 + 3.2 + 4.0 2.0 + 3.1 + 4.21.1 + 2 −1 + 3.0 1.3 + 2.2 + 3.0 1.0 + 2.1 + 3.2
−1.1 + 1 −1 + 2.0 −1.3 + 1.2 + 2.0 −1.0 + 1.1 + 2.2
= 2 − 3 6 + 6 3 + 8 1 − 2 3 + 4 2 + 6−1 − 1 −3 + 2 1 + 4
= −1 12 11 −1 7 8−2 −1 5
(Ans)
2. 𝐀 =1 2 31 3 41 4 3
nq, Z‡e 𝐀 Gi AbyeÜx Ges wecixZ g¨vwUª· wbY©q Ki|
mgvavbt ‡`Iqv Av‡Q, 𝐀 =1 2 31 3 41 4 3
GLb, A =1 2 31 3 41 4 3
= 1 9 − 16 − 2 3 − 4 + 3 4 − 3 = −7 + 2 + 3 = −2
A Gi Dcv`vb¸‡jvi mn¸bK¸‡jv-
𝐴11 =3 44 3
= 9 − 16 = −7
𝐴12 = −1 41 3
= −(3 − 4) = 1
𝐴13 =1 31 4
= 4 − 3 = 1
𝐴21 = −2 34 3
= −(6 − 12) = 6
𝐴22 =1 31 3
= 3 − 3 = 0
𝐴23 = −1 21 4
= − 4 − 2 = −2
𝐴31 =2 33 4
= 8 − 9 = −1
𝐴32 = −1 31 4
= − 4 − 3 = −1
𝐴33 =1 21 3
= 3 − 2 = 1
GLb A Gi Dcv`vb¸‡jvi mn¸bK w`‡q MwVZ g¨vwUª·- B =−7 1 1 6 0 −2−1 −1 1
∴ AbyeÜx g¨vwUª· AdjA = BT = −7 6 −1 1 0 −1 1 −2 1
(Ans)
Avgiv Rvwb, wecixZ g¨vwUª· A−1 =AdjA
A=
1
−2
−7 6 −1 1 0 −1 1 −2 1
(Ans)
3. 𝐀 =1 0 22 1 03 2 1
nq, Z‡e 𝐀 Gi AbyeÜx Ges wecixZ g¨vwUª· wbY©q Ki|
mgvavbt ‡`Iqv Av‡Q, 𝐀 =1 0 22 1 03 2 1
GLb, A =1 0 22 1 03 2 1
= 1 1 − 0 − 0 + 2 4 − 3
= 1 − 0 + 2 = 3
A Gi Dcv`vb¸‡jvi mn¸bK¸‡jv-
A11 =
1 02 1
= 1 − 0 = 1
A12 = −2 03 1
= − 2 − 0 = −2
A13 =2 13 2
= 4 − 3 = 1
A21 = −0 22 1
= −(0 − 4) = 4
A22 =1 23 1
= 1 − 6 = −5
A23 = −1 03 2
= − 2 − 0 = −2
A31 =0 21 0
= 0 − 2 = −2
A32 = −1 22 0
= − 0 − 4 = 4
A33 =1 02 1
= 1 − 0 = 1
GLb A Gi Dcv`vb¸‡jvi mn¸bK w`‡q MwVZ g¨vwUª·-
B = 1 −2 1 4 −5 −2−2 4 1
∴ AbyeÜx g¨vwUª· AdjA = BT = 1 4 −2 −2 −5 4 1 −2 1
(Ans)
Avgiv Rvwb, wecixZ g¨vwUª· A−1 =AdjA
A=
1
3
1 4 −2 −2 −5 4 1 −2 1
(Ans)
4. 𝐀 =1 1 12 2 31 4 9
nq, Z‡e 𝐀 Gi cvk¦©Pi, AbyeÜx Ges wecixZ g¨vwUª· wbY©q Ki|
mgvavbt ‡`Iqv Av‡Q, 𝐀 =1 1 12 2 31 4 9
, 𝐀 Gicvk¦©Pi g¨vwUª·, 𝐀𝐓 =1 2 11 2 41 3 9
(Ans)
GLb, A =1 1 12 2 31 4 9
= 1 18 − 12 − 1 18 − 3 + 1 8 − 2 = 6 − 15 + 6 = −3
A Gi Dcv`vb¸‡jvi mn¸bK¸‡jv-
A11 =2 34 9
= 18 − 12 = 6
A12 = −2 31 9
= − 18 − 3 = −15
A13 =2 21 4
= 8 − 2 = 6
A21 = −1 14 9
= − 9 − 4 = −5
A22 =1 11 9
= 9 − 1 = 8
A23 = −1 11 4
= − 4 − 1 = −3
A31 =1 12 3
= 3 − 2 = 1
A32 = −1 12 3
= − 3 − 2 = −1
A33 =1 12 2
= 2 − 2 = 0
GLb A Gi Dcv`vb¸‡jvi mn¸bK w`‡q MwVZ g¨vwUª·- B = 6 −15 6−5 8 −3 1 −1 0
∴ AbyeÜx g¨vwUª· AdjA = BT = 6 −5 1
−15 8 −1 6 −3 0
(Ans)
Avgiv Rvwb, wecixZ g¨vwUª· A−1 =AdjA
A=
1
−3
6 −5 1−15 8 −1 6 −3 0
(Ans)
5.𝐀 =𝟏 𝟐 𝟑𝟏 𝟐 𝟓𝟐 𝟒 𝟖
g¨vwU·wUi gvbv¼ ev gvÎv (Rank) wbY©q Ki|
mgvavbt ‡`Iqv Av‡Q, A =1 2 31 2 52 4 8
GLb, A =1 2 31 2 52 4 8
= 1 16 − 20 − 2 8 − 10 + 3 4 − 4 = 1 −4 − 2 −2 +
0 = −4 + 4 = 0
‡h‡nZz, A = 0 myZivs A g¨vwU·wUi gvbv¼ ev gvÎv (Rank) ≠3 A_v©r 3 Gi †P‡q †QvU n‡e|
GLb, 2 × 2 AW©v‡ii wbY©vqK wb‡q cvB,
A11 =2 54 8
= 16 − 20 = −4
‡h‡nZz, 2 × 2 AW©v‡ii wbY©vq‡Ki gvb = −4 ≠ 0 (Ak~b¨),
myZivs A g¨vwU·wUi gvbv¼ ev gvÎv (Rank) =2 (Ans)
06.𝐀 =𝟏 𝟐 𝟑𝟐 𝟑 𝟓𝟏 𝟑 𝟒
𝟐𝟏𝟓
g¨vwU·wUi gvbv¼ ev gvÎv (Rank) wbY©q Ki|
mgvavbt ‡`Iqv Av‡Q, A =1 2 32 3 51 3 4
215
GLb,A Gi Dcv`vb Øviv MwVZ 3 × 3 AW©v‡ii wbY©vqK -
GLb, A1 =1 2 32 3 51 3 4
= 1 12 − 15 − 2 8 − 5 + 3 6 − 3 = −3 − 6 + 9 = 0
Avevi, A2 =1 2 22 3 11 3 5
= 1 15 − 3 − 2 10 − 1 + 2 6 − 3 = 12 − 18 + 6 = 0
Avevi, A3 =1 3 22 5 11 4 5
= 1 25 − 4 − 3 10 − 1 + 2 8 − 5 = 21 − 27 + 6 = 0
Avevi, A4 =2 3 23 5 13 4 5
= 2 25 − 4 − 3 15 − 3 + 2 12 − 15 = 42 − 36 − 6 = 0
‡h‡nZz,3 × 3 AW©v‡ii mKj wbY©vqK gvb k~b¨ myZivs A g¨vwU·wUi gvbv¼ ev gvÎv (Rank) ≠3 A_v©r
3 Gi †P‡q †QvU n‡e|
GLb, 2 × 2 AW©v‡ii wbY©vqK wb‡Z n‡e, ∴ A1 =1 22 3
= 3 − 4 = −1
‡h‡nZz, 2 × 2 AW©v‡ii wbY©vq‡Ki gvb = −1 ≠ 0 (Ak~b¨), myZivs A g¨vwU·wUi gvbv¼ ev gvÎv
(Rank) =2 (Ans)
07.g¨vwUª‡·i mvnv‡h¨ mgvavb wbb©q Ki|
x+y+z = 6
5x-y+2z = 9
3x+6y−5z = 0
mgvavbt g¨vwU ª‡·i mvnv‡h¨ cÖ`Ë mgxKib wZbwU‡K †jLv hvq, AX=L ∴ X=A-1L………….(i)
‡hLv‡b, A =1 1 15 −1 23 6 −5
, X =xyz
, L =690
GLb, A =1 1 15 −1 23 6 −5
= 1 5 − 12 − 1 −25 − 6 + 1 30 + 3 = −7 + 31 + 33 = 57
A Gi Dcv`vb¸‡jvi mn¸bK¸‡jv-
A11 =−1 26 −5
= 5 − 12 = −7
A12 = −5 23 −5
= − −25 − 6 = 31
A13 =5 −13 6
= 30 + 3 = 33
A21 = −1 16 −5
= − −5 − 6 = 11
A22 =1 13 −5
= −5 − 3 = −8
A23 = −1 13 6
= − 6 − 3 = −3
A31 = 1 1−1 2
= 2 + 1 = 3
A32 = −1 15 2
= − 2 − 5 = 3
A33 =1 15 −1
= −1 − 5 = −6
GLb A Gi Dcv`vb¸‡jvi mn¸bK w`‡q MwVZ g¨vwUª·- B = −7 31 3311 −8 −33 3 −6
∴ AdjA = BT = −7 11 3 31 −8 333 −3 −6
∴ A−1=AdjA
A =
1
57
−7 11 3 31 −8 333 −3 −6
(i)bs mgxKib nB‡Z cvB, X= A-1L
xyz
=1
57
−7 11 3 31 −8 333 −3 −6
690
=1
57
−42 + 99 + 0 186 − 72 + 0 198 − 27 + 0
=1
57
57114171
=123
∴ wb‡b©q mgvavbt x = 𝟏, y = 2, z = 3