UNIVERSITETI “ALEKSANDER MOISIU ” DURRËS FAKULTETI SHKENCAVE POLITIKOE-JURIDIKE

DEPARTAMENTI I ADMINISTRIM PUBLIK

ENTET PUBLIKE SI ORGANE TË ADMINISTRATËS PUBLIKE

nga Ornela Çopa

Paraqitur në kërkim të diplomës MNI

Udhëhequr nga PhD Candidate Gerta Xhaferi

Durrës 2012

Titulli : Entet publike si organe të adminitratës publike

ABSTRAKT: Ky studim do të përqëndrohet në konceptin e enteve publike ,klasifikimin dhe rregullimin ligjor të tyre .Duke u ndalur në disa ente publike që veprojnë në Shqipëri do analizohen llojet dhe karakteristikat që shfaqin këto ente .Do të shikojmë ecurinë që kanë këto organe të administratës publike dhe duke analizuar efektivitetin , leverdinë dhe interesin e zbatimit të tyre në praktikë si dhe marrëdhëniet e tyre me organet e tjera të administratës publike .

FUSHA E STUDIMIT: Entet publike –organet e administratës publike

FJALËT KYÇE: Ent publik ,administratë publike

MIRËNJOHJE Tani që po finalizoj studimet Master në Administrim Publik pranë Institucionit të

Arsimit të Lartë ’’Aleksander Moisiu ’’, mund të them me siguri të plotë që ishte rrugë

e gjatë dhe e vështirë por dhe shumë produktive për të ardhmen time profesionale .

Së pari dëshiroj të falenderoj familjen time për mbështetjen e gjithanshme që më kanë

dhënë në këto vite, pa të cilën këto arritje nuk do kishin qenë të mundura.

Së dyti falenderoj nga zemra të gjithë stafin akademik të UAMD për punën plot

përkushtim të bërë gjatë gjithë kësaj periudhe.

Gjithashtu një falenderim për kontributin dhe bashkëpunimin e rëndësishëm që më dha

gjatë gjithë këtij punimi, do të doja t`i jepja PhD Candidate Gerta Xhaferi, udhëheqëses

të këtij punimi.

PËRMBAJTJA

Hyrja ........................................................................................................................fq 1

Metodologjia ............................................................................................................fq 3

KAPITULLI I PARË

ENTET PUBLIKE SI ORGANE TË ADMINISTRATËS PUBLIKE

I.1.Historik i shkurtër i lindjes dhe i evolucionit të konceptit të Enti Publik ...fq 4

I.2 Kuptimi dhe karakteristikat e Entit Publik ...................................................fq 5

I.2.1 Rregullimi ligjor i enteve publike ...............................................................fq 8

I.2.2 Karakteristikat e përbashkëta të enteve publike me organet e administratës

publike......................................................................................................................fq 9

I.3 Parimet bazë të veprimtarisë së enteve publike...........................................fq 12

KAPITULLI I DYTË

KLASIFIKIMI I ENTEVE

II.1Kriteret e klasifikimit të enteve publike .......................................................fq 15

II.2 Llojet e enteve publike ...................................................................................fq 20

KAPITULLI I TRETË

MËNYRAT E FUNKSIONIMIT TË ENTEVE PUBLIKE

III.1.Suksedimi i enteve publike .........................................................................fq 46

III.2 Marrëdhëniet e entit publik me organet shtetërore të Administratës Publike

dhe me subjektet private ......................................................................................fq 49

Konkluzione ..........................................................................................................fq 57

Biblografia..............................................................................................................fq 59

HYRJE

Të merresh me trajtimin e çështjes së enteve publike do të thotë të zgjidhësh apo

të qartësosh sadopak kompleksitetin që është krijuar me zhvillimin e një tërësie

të larmishme organizimi në kuadrin e të drejtës tonë administrative. Këto

organizma, të cilat qëndrojnë në një raport të karakterit ndihmës e në të njëjtën

kohë, në disa raste, në raporte varesie në lidhje me burokracinë ministerale,

rajonale dhe lokale, dhe që ashtu sic do të shohim, në lidhje me këtë paraqesin

modele, tipe organizimi të punës zakonisht më fleksibel dhe kompetenca

profesionale më specifike në raport me organet e tjera të administratës publike.

Megjithatë, është e rëndësishme të theksojmë që koncepti i entit publik është

një koncept i ri jo vetëm për të drejtën tonë publike por edhe në botë, ka gjetur

përhapje më të madhe në shekullin e 20-të, në një kohë, ashtu sic edhe të gjithë

jemi të vetëdijshëm, që vetë aktiviteti i shtetit u zjerua në shumë fusha e sektorë

të rinj, aktivitet që do të realizohej më mirë nga organizma që do të ishin më afër

shërbimit apo plotësimit teë interesave të qytetarëve.

Dhe ishte pikërisht ky sfond historiko-politik ,faktori kryesor që kushtëzoi

daljen apo krijimin nga ana e shtetit shqipëtar, tashmë si një shtet demokratik e

pluralist, teë organeve të enteve publike, si organizma publikë që ushtrojnë

funksionet e tyre në interes të publikut. Kjo mënyrë organizimi u quajt ndryshe

administrimi nëpërmjet enteve publike

Në këtë mënyrë, sektori i enteve publike ka marrë në rrjedhën e kohës

konfigurime të ndryshme, c’ka rezulton e vështirë të japësh një definim apo

përcaktim të plotë e të vetëm në lidhje me kuptimin e vetë konceptit të entit

publik apo se cilat institucione do të konsiderohen të tilla.

Kështu, nga fenomeni i ”organizmave autonome” në fillim të viteve 1990, është

kaluar në atë të ”administrimeve paralele’, nga zgjerimi i ”parashtetit”, në

përpjekjet e riorganizimit të një sektori publik më të ”distancuar” nga organet e

tjera të administratës qëndrore. Rrjedhimisht, kuptohet edhe se pse debati

juridik mbi entet publike dhe mbi mundësitë e klasifikimit të tyre në disa

kategori është i larmishëm dhe i pandërprerë.

Duke e ndarë në tre kapituj kryesorë trajtimin e konceptit të entit publik

shpresoj që të kem arritur të zbuloj sadopak disa aspekte apo tipare dalluese që

e karakterizojnë këtë sektor qoftë nga pikëpamja organizative, kompetencat

specifike që u njihen atyre me ligj edhe pse ka qenë e veshtirë puna për ta

trajtuar më gjerësisht këtë fushë pasi dhe literatura përsa i përket trajtimit të

enteve publike ,lë shumë për të dëshiruar .

Jam përpjekur të zbuloj raportet reciproke që ato krijojnë me organet e tjera të

administratës qëndrore apo me organizma të tjerë publike dhe private. Janë

pikërisht këto raporte, fushat e vecanta mbi të cilat ato ushtrojnë kompetencat

dhe atributet e tyre ligjore, baza e cila na ndihmon që të zbërthejmë e të

nxjerrim në pah nga njëra anë autonominë që u njihet këtyre organizmave dhe

nga ana tjetër raportet që ato krijojnë me organet dhe institucionet e tjera

administrative.

Autoria

Ornela Çopa

METODOLOGJIA

Ky studim meqenëse lidhet me entet publike si organe të administratës publike,

metoda studimore-kërkimore është përqendruar më tepër në planin teorik ,por

gjithnjë e harmonizuar dhe e lidhur ngushtësisht me aspektin konkret ,duke iu

referuar realiteteve ,problematikave dhe politikave të ndjekura dhe të

inplementuara në terrenin shqiptar.

Fillimisht trajtimi I temës është bërë duke u nisur në metodën krahasimore. Ku

është parë enti publik në historinë e administratës publike para viteve 90 ,dhe

ndryshimi I tij pas kësaj periudhe .

Teza synon të tregojë sesi u krijuan entet publike dhe për cfarë qëllimi dhe si

paraqitet efektiviteti I tyre .Janë analizuar karakteristikat e vecanta të entit dhe

karakteristikat e përbashkta në marrëdhënie me organet e tjera administrative

.Studimi tenton të shtrijë fushën e kërkimit në sa më shumë aspekte që

influencuan marrëdhenien ndërshtetërore dhe funksionimin integral të tyre .

Gjithashtu është studiuar klasifikimi që I bëhet enteve publike dhe llojet e

enteve që funksionojnë në Shqipëri . Përcaktimin e këtyre kategorive nuk

mbështetet në një përcaktim ligjor ,por është produkt I një interpretimi dhe

analize të një tërësie normash që rregullojnë lloje të ndryshme të enteve ose

grupe të këtyre enteve ,duke marrë parasysh dhe parimet e përbashkta të tyre .

Gjithashtu është synuar një metodologji analizuese për sa i përket një regjimi që

i nënshtrohen entet publike dhe raporteve që ndërveprojnë mes enteve publike

dhe rrethit të administratës ministrore dhe nëse natyra e këtyre raporteve ka

ndryshuar në rrjedhjen e viteve .

Si përfundim objektiva kryesore e këtij punimi ka qenë nxjerrja në pah e

mungesës së legjislacionit I cili akoma nuk është angazhuar seriozisht në

trajtimin shumëdimensional të konceptit të entit publik I cili nevojitet të

trajtohet në vazhdimësi në koherencë me zgjerimin e aktiviteteve të shtetit .

-KAPITULLI I PARË -

Entet publike si organe të administratës publike

I.1.Historik i shkurtër i lindjes dhe i evolucionit të konceptit të entit publik .

Fjala ’’administratë’’ e ka preardhjen nga latinishtja e vjetër ’’administër’’dhe përdorej nga

romakët për të treguar veprimtarinë që zhvillohej nën varësine apo drejtimin e dikujt. Fillimet

e së drejtës administrative si e drejta që rregullonte aparatin shtetëror i gjejmë në Francë.

Zhvillimi i hovshëm i gjitha degëve të ekonomisë dhe nevoja e rregullimit të shumë

marëdhënieve të reja në komunikacionin publik, zhvillimi i qyteteve, interesimi gjithnji edhe

më i madh i shtetit për disa shërbime publike si:shëndetësia, arsimimi etj, sollën rritjen e

paevitueshme të aparatit administrativ.

Dihet pra që shteti realizon funksionet e tij ndërmjet aparatit të tij shtetëror. Por duke qenë se

veprimtaria e shtetit ushtrohet në fusha të ndryshme të jetës shoqërore, politike, ekonomike,

juridike etj, të një vendi, del si domosdoshmëri që shteti të ushtrojë pushtetin në disa forma të

vecanta. Një prej këtyre formave të ushtrimit të pushtetit shtetëror konkretisht atij ekzekutiv

është administrata shtetërore. Administrata shtetërore paraqitet në dy forma themelore:

1.Në formën e intrumentit shtetror dhe

2.Në formën e veprimtarisë shtetrore.

Administrata shtetrore dallohet nga administrata private pikërisht nga karakteri i saj publik

sepse vihet në shërbim të interesit të përgjithshëm të shoqërisë.1 Administrata ka si objekt

realizimin e vlerave që shprehin interesat e shtetit ose të një bashkësie të vecantë të njohur si e

tillë nga shteti. Origjina dhe zhvillimi i konceptit të entit publik është i lidhur ngushtë me atë

të organeve të administratës publike ku dhe bëjnë pjesë.

Duhet të bëhet e qartë se nocioni i administratës publike ka qenë i përdorur shumë rrallë dhe i

papërkufizuar në periudhën e viteve 1945-1990,për shkak të ekzistencës së sistemit të

centralizuar të shtetit dhe të ekonomisë ,nevojat themelore të shtetasve plotësoheshin

ndermjet organeve shteterore.Në ato kushte nuk ndihej nevoja teorike dhe praktike për të bërë

1 E drejta administrative .Ermir Dobjani Tiranë 2004

dallimin e punëve publike nga punët shtëterore,sepse në parim cdo gje që ishte publike ,ishte

njekohesisht dhe shtetërore .

Me vendosjen e pluralizmit politik dhe me ndryshimet themelore e parimore që janë realizuar

në shoqëri ,ekonomi dhe në legjislacionin shqiptar pas vitit 1992 ,u shfaq si një

domosdoshmëri futja dhe përdorimi i termit administratë publike .

Pyetja që shtrohet në këtë rast është se cilat ishin ato faktore që përcaktuan lindjen e nevojës

së përdorimit të termit administratë publke në vend të termit administratë shtetërore?

Pikërisht këtu gjendet dhe fillesa dhe origjina e konceptit të entit publik .

Entet publike morën përhapje të madhe në shekullin e 20 –të ,në një koheë që edhe aktiviteti I

shtetit u zgjerua shumë në sektorë të ndryshëm shoqëror dhe ekonomik Sigurisht që

institucionet shtetërore mund t’i drejtonin vetë aktivitetet e nevojshme për të realizuar të tilla

veprimtari që kanë si qellim rritjen e mirëqënies ,zbatimin e barazisë etj ,por kjo ishte kosto

mjaft e lartë dhe kishte rrezik që të sillte ngathteësi në procedurat e aparatit administrativ

,cka do të sillte në shumë raste problem në zbatimin dhe në aplikimin e aktiviteteve të tilla.

Tashmë, krahas funksioneve klasike të administratës ,si funksioni I mbrojtjes ,I vënies së

taksave,I ruajtjes së rendit ,I administrimit të shërbimeve publike ,I arsimimit etj krijohen dhe

vihen në zbatim edhe një sërë funksionesh të reja tipike vetëm për shtetet moderne si

:sigurimet ,shërbimi shëndetësor,planifikimi urban ,lufta kundër konkurencës së pa -ndershme

,mbrojtja e ambjetit ,nxitja e veprimtarive kulturore etj .

Në këto kushte ,me qëllim që tu shërbehej sa më mirë këtyre interesave publike ,u zgjodh

rruga e ashtëuquajtur ‘’ administrim nëpërmjet enteve publike’’ ose administrim jo i

drejtpërdrejtë”.

Administrimi jo I drejtpërdrejtë ,konsiston në dhënien e një kujdestarie enteve të krijuara për

këtë qëllim për interesa të vecanta publike .

Ajo që vihet re është se sektori i enteve publike ka marrë me rrjedhjen e kohës konfigurime të

ndryshme dhe që rezulton vështirë ti japësh një definim apo përkufizim të prerë.

Koncepti i entit është një koncept i ri për të drejtën tonë publike dhe doktrina e së drejtës

administrative shqipëtare ende nuk është mjaft e angazhuar për trajtimin shumëdimensional të

këtij koncepti

Pavarsisht nga kjo ,në cdo rast, enti publik është një krijesë juridike e ligjit dhe

individualiteti I tij përcakton edhe shkallën e varësisë që ka enti publik në marrëdhënie

me organet e shtetit

I.2 Kuptimi dhe karakteristikat kryesore të entit publik si organ I administratës

publike .

Koncepti I subjekteve të së drejtës administrative ashtu si vetë koncepti “administratë

publike”tashmë ka marrë një kuptim më të gjerë .

Administrata Publike përfshin jo vetëm organet e administratës shtetërore, por dhe një sërë

organesh të tjera .Në administratën publike përfshihen edhe entet publike si subjekte të

saj.Duke qenë se koncepti I entit publik është një koncept abstrakt kjo do të thotë se në

shumicën e rasteve ai gjendet me emërtime të ndryshme .Keshtu ,enti shpesh quhet I tille ,pra

ka te njejtin emertim me shtesat perkatese ,qe individualizojne fushen e veprimtarise se tij ,si:

‘’Enti Rregullator I Enegjise Elektrike’’, ‘’Enti Rregullator I Telekomunikacionit’’ etj.

Ne raste te tjera enti mund te marre emertime te ndryshme .Ai mund te quhet edhe urdher ose

Shkolle,Universitet ,Akademi ,Insitut etj . 2

Shumëllojshmëria e enteve publike u krijuan ndërmjet dy mënyrave 3

1.Krijimi i tyre nga fillimi me ligj të posacëm ,dhe;

2.Njohjes së enteve si publike

Kjo mënyrë e dytë i referohet shndërrimit të disa organizatave private të cilat merreshin me

cështje të konsideruara në interes të publikut , në entet publike.

Sipas një përcaktimi të dhënë nga doktrina juridike,entet publike përcaktohen si organizma të

cilat kanë natyrën e personave juridike publike duke iu referuar për këtë legjislacionit civil.

Pra ,entet janë organizma publike që ushtrojnë një funksion në interes të publikut.Në këtë

pikë ,në literature ekzistojnë dy versione ,një pozitive dhe një negative në lidhje me lindjen e

enteve publike:Sipas versionit negativ :Entet janë krijuar me vendim të karakterit politik.Në

2 Janë të shumta emërtimet neë të cilat mund ti gjejmë të emërtuara institucionet e enteve publike:Urdhri I Mjekut,Autoriteti I Konkurencës,Enti kombëtar I banesave etj. 3 G.Rossi ‘’Gli enti pubblici” ,Bologna .1991 ,fq125-129

këtë rast ,zgjerimi apo shtimi I enteve do ti lejonte subjekteve përkatese ezekekutive që të

ushtronin një kontroll me në brendësi nëpërmjet përcaktimit të posteve apo detyrave të

disponueshme dhe përmes ushtrimit të pushtetit të emërimit .

Ndërsa,sipas versionit pozitiv,entet publike do t’i përgjigjeshin kërkesave funksionale të

administratës publike që vijnë nga nevoja për të thyer “ashpërsinë”e burokracisë ministeriale. 4

Në cdo rast ,entet publike janë organizma publike të cilët ushtrojnë funksion në interes të

publikut .Mund të evidentojmë disa karakteristika themelore që karakterizojnë në përgjithsi

entet publike gjatë ushtrimit të veprimtarisë së tyre:

1.Entet publike në radhë të parë janë subjekte të së drejtës publike të cilat krijohen ,sic edhe

përmendëm ,me norma ligjore (ligje të vecantë).

2.Së dyti ,ato krijohen nga ligji si organizma jo shtetërorë,dhe ;

3.Së treti ,ato gjithmonë kanë si qëllim që të mbrojnë një interes publik.

Studiues të ndryshëm janë gjithsesi të një mendjeje në individuilazimin e disa “treguevse

kryesorë” të njëjta për të gjitha entet .5

1.Organizmi vepron si një subjekt publik ,dmth që është krijuar për të përmbushur kërkesa të

karakterit kryesisht publik ,jo të natyrës tregtare ose industriale ;

2.Është I pajisur me personalitet juridik;

3.Ekzistenca e kontrolleve dhe e financimeve publike;

4.Dhënia apo atribuimi i pushteteve autoritative përkatëse entit;

5.Eksluziviteti I kompetencave që e bën të pamundur ndërhyrjen e një subjekti tjetër në

fushën përkatëse të entit;

6.Përjashtimi nga procedura e falimentimit ose të shuarjes vullnetare që nënkupton faktin që

këto ente janë të përjashtuara nga procedurat përkatëse të gjendjes insolvable ose paafteësisë

paguese,tipike peër personat juridikë privatë dhe nuk mund të shuhen vetëm përmes vullnetit

të shprehur të organeve të tyre .Në vazhdën e kësaj rruge,entet publike mund të kuptohen si

ato strukuktura apo orginazma të deleguara për të ushtruar shërbime të vecanta në mbrojtje të

interesit publik përtej cdo lloj përfitimi .Këto ente veprojnë me instrumentat e të drejtës 4 G.Capano,E.Gualmini ‘’La pubblica amministrazione in Italia ‘’ il Mulino ,Bologna,2006,fq120-121 5 Filoreto D’Agostino ,’’Manuale di diritto amministrativo ‘’,Giuffre editore,2000,fq133-136

publike , I nënshtrohen kontrollit të qeverisë,edhe përmes pushtetit të emërimit të drejtuesve

,dhe rregullohen nga pikëpamja e inkuadrimit të personelit dhe funksionimit të brendshëm –

nga I njëjti regjim juridik që rregullon administratën nga e cila ata janë themeluar apo krijuar .

Përcaktimi I këtyre kritereve kryesore në individualizmin e një enti ka si qëllim që të

evidentojë prerogativat e vetë enteve publike .Prandaj,kur një ent tashmë ekziston ,mbështetja

vetëm në disa tregues apo kritere të vecanta mund të mos jetë e mjaftueshme për cilësimin e

një enti publik ,përvec ku natyra publike e një enti është e parashikuar shprehimisht për këtë

qëllim ,imponohet një kërkim “që ka për objekt normat legjislative rregulluese dhe statutore”

të cilat rregullojnë cështjen dhe na ndihmojnë që të evidentojmë apo te dallojmë natyrën

publike të enteve .

Ky kërkim mund të lehtësohet nga kriteret kryesore apo treguesit kryesorë të një personi

juridik publik,përmbajtja e të cilave u analizua më sipër.

Si përfundim mund të themi se: Teoria e treguesve kryesore është formuar duke aplikuar

parimet kryesore nga normat rregulluese të enteve publike ,duke konsideruar në këtë mënyrë

,shpeshherë vetëm të grupit të entit ,një kompleks prerogativash.Kjo metodë nuk është e

gabuar ,por vë pjesërisht në dyshim “il proprium “thelbin e entit publik ,atribuimi shpesh në

masë të ndryshme të pushteteve publike.

Pranohet këtu teoria e Sandulit sipas të cilës:“Entet publike janë gjithsesi të pajisuara

me një minimum supremacie të vecantë(pra,pushtet publik) vecanërisht për sa I përket

pushtetit apo aftësisë vetëorganizuese të entit’’.

I 2.1.Rregullimi ligjor I enteve publike

Një nga ceshtjet më të rëndësishme që lidhet me kuptimin e entit publik është ajo që ka të

bëjë me rregullimin ligjor të këtyre organizmave në bazë të legjislacionit shqiptar.

Ekzistenca e personave juridike publike është e prezumuar nga Kushtetuta jonë ,e cila nuk ka

përfshirë ,në lidhje me këtë ,parime të vecanta .Kushtetuta Shqipëtare ,në fakt ,kufizohet në

përmendjen vetëm të disa enteve publike ,duke pranuar që të tjera mund të krijohen në bazë

të sistemit normativ.

Nga kjo del që:Entet publike duhet të kenë në origjinë të tyre një prashikimi ligjore,nje norme

ligjore,që të disiplinojemenyren e tyre të funksionimit dhe strukturën përkatëse organizative.6

6 Filoreto D’Agostino ,vepër e cituar ,Giuffre editore ,2000 fq123-136

Në bazë të ligjit nr 8480 datë 27.05.1999 ‘’Për funksionimin e organeve kolegjiale të

administratës shtetrore dhe të enteve publike ‘’, në nenin 1 të tij përkufizohet enti publik :

‘’Me ent publik për qëllimet e këtij ligji do të kuptohet cdo subjekt I drejtës publike jo

Shtetëror,I krijuar me ligj dhe që synon realizimin e një interesi publik’’

Gjithashtu ,Kodi I Procedurave Administrative të RSH-së ,në nenin 3 përcakton se

cilat janë organe të administratës publike në kuptimin e tij.Ai përfshin edhe ‘’organet e

enteve publike në masën që ato kryejnë funksione administrative ‘’ duke I përcaktuar

ato si më poshtë :

‘’Organet e enteve publike , të tilla si Këshilli Kombëtar I Radio Televizionit

Publik Shqiptarë,Autoriteti I Konkurencës, ,Autoriteti I Mbikqyrjes së

Sigurimeve ,Inspektoriati I lartë I Deklarimit dhe Kontrollit të Pasurive ,Insituti

I Satistikave etj( neni 3 K.P.A) 7

Nga ana tjetër ,shpesh herë entet publike janë të përcaktuar si organizma të cilat kanë natyrën

e personave juridikë publikë.Në Kodin Civil Shqiptarë në nenin 25,bëhet përcaktimi I

personave juridikë publikë si më poshtë:

‘’Personat juridikë publikë janë institucionet e ndërmarrjet shtetërore që financohen

vetë ose nga buxheti I shteti ,si dhe entet e tjera publike të njohura nga ligji si person

juridik. Institucionet dhe entet shoqerore ,që nuk ndjekin qëlime ekonomike ,nuk

regjistrohen”

Duke u nisur nga ky përcaktim entet publike bëjnë pjesë në kategorinë e atyre personave

juridikë publikë që nuk ushtrojnë funksione ekonomike .

I.2.2 Karakteristikat e peërbashkta të entit publik me organe të tjera të

administratës publike

Entet publike duke qenë pjesë e organeve të administratës publike paraqesin edhe disa

karakteristika të përbashkëta me veprimtarinë e organeve të tjera të administratës publike

.Duke qenë se entet publike kanë natyrën e personave juridikë publikë rrjedhimisht ato janë të

7 Kodi I Procedurave Administrative ka parashikuar përbërjen e organeve të administratës publike duke I renditur ato si më poshtë :1.Organet e pushtetit qëndror si:Këshilli I Ministrave,Kryeministri ,Ministrat etj.2.Organet e pushtetit vendorë si Kryetari I Bashkisë ,I Komunës,Prefekti etj ;3.Organet e forcave të armatosura,si dhe cdo strkuturë tjetër punonjësit e seë cilës gezojnë statusin e ushtarakut sic janë :Komandantët e reparteve ushtarake ,të policisë së rendit ,të policisë ushtarake,të burgjeve etj.Të gjithë këta persona janë organe të administratës publike që kryejnë funksione administrative 4.Organet e enteve publike

pajisur me personalitet juridik. 8. Ceshtja që shtrohet në këtë rast është se si fitohet

personaliteti juridik apo e thënë ndryshe ,cfarë kushtesh duhet të sigurojë një person juridik që

ai të cilësohet I tillë ?

Personaliteti juridik I enteve publike ashtu si për cdo person juridik ,fitohet duke u bazuar në

mënyrat e parashikuara në legjislacionin tonë civil.Momenti I fitimit të zotësisë për të vepruar

është I lidhur ngushtë me fitimin e personalitetit juridik sepse ,që nga ky cast një person

juridik merr përsipër të drejta dhe detyrime juridike civile .Kështu sipas nenit të 29 te Kodit

Civil:

‘’Personaliteti juridik I personit juridik lind në momentin e krijimit të

tij,dhe kur ligji parashikon se ai duhet të regjistrohet që nga casti I

regjistrimit ‘’

Përgjigjia që I jep zgjidhje pyetjes lidhet me plotësimin e tre kritereve kryesore ;

Së pari : Ai duhet të ketë një pasuri të caktuar ,të luajtshme ose të paluajtshme e cila I

siguron atij atë që quhet “pavarësi kulturore” Tek personat juridike publik e,vecanerisht tek

entet publike ,kjo pavarësi pasurore sigurohet vetë ose nëpërmjet buxhetit të shtetit ,sic

sanksionohet edhe në paragrafin e parë të nenit 25 tek K.Civil.

Së dyti : Personi juridik duhet të ketë një strukturë organizative ,cka nënkupton që entet

publike duhet të ketë organet e tyre përbërëse nëpërmjet të cilave ato veprojnë,dhe që do ti

trajtojmë më hollesisht në kreun pasues.

Në nenin 31 te K.Civil ,thuhet se “personi juridik vepron me anë të organeve të veta….’’

Megjithatë struktura organizative e enteve publike është e ndryshme nga rasti në

rast.Struktura organizative krijon atë që quhet ‘’Unitet oragnizativ’’ dhe që sanksionohet tek

cdo person juridik nga ligji ,akti I krijimit,apo statuti .Kështu ,psh po ti referohemi ligjit për

arsimin e lartë ,neni 39/4 që I referohet statutit dhe rregulloreve të institucioneve të arsimit të

lartë ,përcaktohet se:

Në statut ,në perputhje me këtë ligj dhe aktin e hapjes së institucionit të arsimit të lartë

,përcaktohen hollësisht organizimi I institucionit ,veprimtaritë dhe puna e strukturave

përbërëse të tij ,e autoriteteve dhe organeve drejtuese…’’

Së treti :Entet publike ,si person juridik ,kanë përgjegjësi të pavarur pasurore e cila I siguron

atij mundësine e përgjegjësisë kundrejt veprimeve të kryera nga organet e tij ose e thënë

8 J.Latifi , ‘’E drejta civile’’,Grafon ,2005 fq 86-88.

ndryshe ,veprimet juridike të kryera nga organet përkatëse të një enti publik brenda

kompetencave të tyre,quhen si të kryera nga vetë enti publik dhe enti do të përgjigjet për

detyrimet e tij brenda kufijve të pasurisë së tij .Por kjo përgjegjësi e organit të personit juridik

apo entit publik përkates nuk përjashton personin drejtues të tij ,në rast se ai u shkakton një

dëm personave të tretë ,në këtë rast përgjegjësia do të jetë individuale (Kodi civil neni 32)

Nga ana tjetër ,entet publike duke qenë subjekte të marrëdhënieve juridike administrative

duhet patjetër të kenë 9 ;

-Zoteësi juridike administrative dhe

-Zotësi administrative për të vepruar .

Zotësi juridike administrative : Quhet aftësia e subjektit për të pasur të drejta dhe detyrime

juridike në fushën e administratës publike .Baza e përgjithshme juridike mbi të cilën lind

zotësia juridike e subjekteve të së drejtës administrative është vullneti i shtetit .Zotësi juridike

administrative kundër vullnetit të shtetit nuk ka .Format juridike të njohjes së zotësise juridike

administrative nga ana e shtetit janë të ndryshme .Si rregull ,njohja ,vëllimi dhe përmbajtja e

kësaj zotësie për subjektet e ndryshme bëhet nga Kushtetuta ,nga ligjet ose aktet nënligjore.

Juridikisht ,zotësia juridike administrative e organit të administratës publike dhe

rrjedhimisht e vetë organeve të enteve publike shfaqet në kompetencat e tij sepse

kompetencat përcaktojne llojet e marrëdhënieve juridike në të cilat ai do të marrë

pjesë si edhe rrethin e të drejtave dhe detyrimeve juridike të tij .

Zotësia administrative për të vepruar :Quhet aftësia e subjektit të së drejtës

administrative dhe përkatësisht enteve publike që me veprimet ose mosveprimet e tij të fitojë

ose të krijojë detyrime juridike në fushën e veprimatrisë administrative.Që një subjekt të fitojë

zotësi administrative për të vepruar duhet patjetër që të ketë zotësi juridike administrative

Zotësi juridike administrative pa zotësi juridike për të vepruar ka ,ndërsa zotësi administrative

për të vepruar pa zotësi juridike administrative nuk ka .Ajo që ka rëndësi të theksohet dhe që

përbën karakteristikë është fakti i përkimit të momentit të lindjes së zotësisë juridike

administrative dhe të zotësisë administrative për të vepruar për organet dhe autoritetet e

administratës publike dhe personat juridike ,si subjekte të marrdhënieve juridike

administrative dhe që pasqyrohet në aktin e krijimit ,themelimit ose konstituimit ,zgjedhjes

ose emërimit të tyre .

Për sa i përket gjendjes juridike të entit publik 10 ,kriteret kryesore të identifikimit të tyre në

qarkullimin civil janë:

9 Ermir Dobjani ,vepër e cituar ,PSH.2015 Tiranë 2004,fq 32 10 J.Latifi ,vepër e cituar, grafon ,2005 fq88

Së pari:Identifikimi i tij,I cili bëhet pikërisht me anë të një emri .Në nenin 27 të Kodit

Civil,përcaktohet konkretisht se “emri mund të jetë I gjatë ose I shkurtuar”,p.sh.”Instituti I

Statistikave Zyrtare”ose INSTAT” ,”Enti Rregullator I Energjisë” ose “ERE”, “Enti

Rregullator I Telekumunikacionit” ose ERT etj…

Së dyti:Enti Publik duhet të ketë qendrën e tij,që është e lidhur ngushtë me organet drejtuese

të tij,cka do të thotë ndryshe,që qendra e entit publik ndodhet atje ku ai e ka organin e tij

drejtues,me perjashtim të rasteve kur kjo është e parashikuar ndryshe në statut apo në aktin e

krijimit.

Së treti: Objektin e veprimtarisë së entit publik.

Entet publike veprojnë në fusha të caktuara të jetës,gjithmonë në përmbushje të funksioneve

dhe detyrave për realizimin e një interesi publik.

Veprimtaria e administratës publike dhe enteve publike ka karakter nënligjor dhe njëkohësisht

karakter organizues.

a-Karakteri nënligjor ka të bëjë me faktin se ato varen nga ligji dhe veprimtaria e tyre

ushtrohet gjithmonë në bazë dhe për zbatim të ligjit,duke zbatuar parimin e ligjshmërisë, por

pa I mohuar atyre të drejtën e vetëveprimit të pavarur,në rastet e parashikuara nga ligji.E

drejta e vetëveprimit të pavarur të organeve të administratës publike dhe përkatesisht e enteve

publike ,është përkufizuar si një lloj i posacëm mundësie dhe lirie që u lihet këtyre organeve

nga ligji,për teë vlerësuar dhe zjedhur vetë sipas situatës konkrete,në bazë dhe brenda kufijve

të ligjit,kohën dhe vendin me të përshtatshëm për të ndërhyrë dhe për të siguruar kryerjen sa

më të mirë të detyrave të tyre.

b-Karakteri organizues,i veprimtarisë së administratës publike dhe enteve publike në

vecanti,shfaqet në veprimtarinë e përditshme në disa forma pune konkrete,nga të cilat më të

rëndësishmet janë:

1-Udheheqja ose drejtimi është një formë e të vepruarit,gjatë të cilës një person ose organ

drejton veprimtarinë e personave ose organeve të tjera.Për të realizuar këtë është e

domosdoshme që vetë norma juridike t’i njohë organit apo autoritetit publik cilësinë për të

drejtuar(udhehequr) veprimtarinë e organeve apo autoriteteve të tjera si dhe t’i detyroë këta të

fundit t’u binden urdhërimeve apo vendimeve të organit apo autoritetit publik udhëheqës

(drejtues).

2-Kontrolli dhe verifikimi I zbatimit janë një formë tjetër e veprimtarisë organizuese të

administratës publike.Në qoftë se kjo edministratë do të mjaftohej vetëm me një udhëheqje

dhe drejtim të saktë e të bazuar në ligje,por që nuk do të organizonte edhe një shërbim

kontrolli për të bërë verifikimin e vazhdueshëm të zbatimit të ligjeve,themi se nuk do të

arrinte të realizonte me sukses detyrat e saj.

Për këtë arsye në veprimtarinë e organeve të administratës publike dhe enteve publike si pjesë

e kësaj administrate,ushtrohet kontrolli në dy forma kryesore:11

-Kontrolli i brendshëm

-Kontrolli I jashtëm

1.3. Parimet bazë të veprimtarisë së enteve publike

Dy parimet bazë mbi të cilat mbështetet veprimtaria e enteve publike janë:

-Autonomia,dhe;

-Aftësia vetërregulluese e tyre ose sic quhet ndryshe dhe autotela

1.3.1.Autonomia

Me atonomi kuptojmë së pari aftesinë e entit publik që të administrojë pasurinë e tij në

shërbim të funksioneve për të cilat është krijuar,duke e zhvilluar këtë aktivitet në harmoni me

interesat publike.Duke iu referuar autonomisë së enteve publike shohim se ajo ushtrohet në

tre plane apo drejtime kryesore: autonomi politike;autonomi administrative dhe autonomi

financiare.

-Autonomia politike: Kërkon pavarësi dhe liri te subjektit nga zgjedhjet politike dhe

partiake.P.sh në statutin e Urdhërit të Mjekëve të Shqipërisë,në nenin 4 të tij përcaktohet që:

“Urdhëri I Mjekëve të Shqipërisë është person juridik i pavarur,

krejtësisht professional I shoqërise civile.Ai është i depolitizuar

dhe i departizuar,I hapur dhe I barabartë për të gjithë anëtarët,

pavarësisht nga përkatesitë e tyre racore,etnike,fetare apo bindje

11 Ermir Dobjani ‘’E drejta administrative’’botim I ripunuar , Tirane 2007 fq 24-26

politike”.

Kjo shpreh autonominë e këtij subjekti në planin politik.

-Autonomia në planin administrativ,me të cilën kuptojmë zotesinë e një enti për të

organizuar jetën e tij të brendshme sipas strukturës së nevojshme për ushtrimin e veprimtarisë

së tij.

-Autonomia financiare,e cila konsiston në mundësinë e entit që teë krijojë të ardhurat e tij

dhe ti disponoje ato.Zakonisht shteti në fillim të krimit të tij të enteve publike i financon

ato,por pas një periudhe atyre u kërkohet plotësisht ose pjesërisht të mbulojnë financiarisht

aktivitetin e tyre.

P.sh. Shërbimi i Noterisë dhe Avokatia private,janë fincuar nga shteti deri në fillim të vitit

1992,më tej ato vetëfinancohen dhe taksatohen nga shteti.Po ashtu në nenin 44 të ligjit për

UMSH-në,përcaktohet se Urdhëri i Mjekëve ka buxhetin e tij,të cilin e administron vetë në

përputhje me rregullat financiare në fuqi” 12

Autonomia konsiston në prerogativën e njohur nga rendi juridik i enteve publike për të

vetëkrijuar norma juridike13.

Koncepti i autonomisë i referohet një atributi të vecantë të nxjerrjes prej tyre të normave

juridike,të ndryshme nga akti krijues i entit.Nisur nga ky përcaktim,koncepti i autonomisë ka

një karakter të përgjithshëm,meqenese aftësia vetërregulluese në funksion të detyrave të

caktuara,i është dhënë cdo enti publik.

Bëhet fjalë në thelb për një prerogativë të përcaktuar në përmbajtjen e saj nga vetë

akti i krijimit dhe themelimit të entit.P.sh.Kualifikimi apo cilësimi si subjekte

autonome të Universiteteve studimore dhe të dhomave të tregtisë,nënkupton edhe

aftesinë apo pushtetin normativ të dhënë për ushtrimin e përpiktë të atributeve

përkatesë,por lehtëson mënyrat e veprimit të tij.

Nga ana tjetër ,fakti që në bazë të themelimit apo krijimit të entit janë adaptuar një statut dhe

një rregullore (shpesh të hartuara nga një tjetër autoritet))nuk e përjashton,por vetëm e

12 Duke iu referuar po këtij ligji shohim se burimet e financimit të UMSH-së janë të shumëllojshme:Kuotizacionet e anëtareve ,tarifat e regjistrimit dhe të dhënies të së drejtës individuale për ushtrimin e profesionit,donacione të ndryshme dhe të ardhura të tjera të ligjshme 13 Filoreto D’Agostino ,vepër e cituar ,Giuffre editore ,2000 fq123-1125

redukton aftësinë apo pushtetin vendim-marrës autonom të entit.Forma më e zakonshme e

autonomisë shfaqet në aftesinë vetëorganizuese,i cili shpreh një funksion normativ të vetë

entit publik.

1.3.2.Autotela

Vecoria tjetër dalluese e enteve publike shfaqet në veprimtarinë vetërregulluese të tyre ose sic

quhet ndryshe autotutela

Me vetërregullim do të kuptojmë jo vetëm aftësineë e entit për të nxjerrë rregulla

administrative në diskrecion të plotë,por ajo mund të përkufizohet si “tërësia e veprimeve me

të cilat zgjidhen konfliktet apo rregullohen problemet e vetë entit”.

Ajo mund të jetë veprimtari vendim-marrëse apo ekzekutuese.

-E para, gjen zbatim ndërmjet nxjerrjes së rregullave administrative;

-E dyta,ka të bëjë me tërësinë e veprimtarisë për vënien në jetë dhe kontrollin e zbatimit në

praktikë të rregullave të nxjerra.

Pushteti i vetëorganizimit të enteve publike karakterizohet nga një specializim tepër i lartë

dhe nga lidhja e ngushtë me funksionin.Ndërsa kontrolli i zbatimit mbi veprimtarinë e

ushtruar konsiston,sic do të shohim,në raporte thelbësore organizative,si: mbi aktet e

rëndësisë së vecantë dhe mbi bilancet e enteve publike e ndonjëherë edhe në pushtetin e

anullimit të akteve administrative të paligjshme,rihyn në konceptin e mbikqyrjes.

Autotela kërkon zotësinë e enteve publike për të rregulluar veprimtarinë e tij nëpërmjet

normave juridike të cilat kanë të njëjtin ndikim e efikasitet si të normave shtetërore,edhe pse

të pavarura nga këto të fundit.Kështu në nenin 22 të ligjit për Urdhërin e Mjekëve të

Shqipërisë,përcaktohet se:

“Këshilli Kombëtar i Urdhërit të Mjekëve harton Kodin e Etikës

dhe Deontologjisë Mjekësore dhe organizon mbikqyrjen e zbatimit

të tij.Gjithashtu,Këshilli harton dhe miraton statutin,rregulloret e

funksionimit të këshillave dhe organizmave të urdhërit në nivel

kombëtara dhe rajonalë;miraton buxhetin dhe administrimin e

pasurive të Urdhërit në nivel kombëtar etj”.

-KAPITULLI I DYTË-

KLASIFIKIMI I ENTEVE PUBLIKE

II.1.Kriteret kryesore në klasifikimin e enteve publike

Përcaktimi i kategorive kryesore të enteve publike nuk bëhet në bazë të normave ligjore,por

nëpërmjet analizës dhe interpretimit të një tërësie normash,që rregullojnë entet e pavarura apo

grupe të këtyre enteve si dhe duke marrë parasysh parimet që ato kanë të përbashkëta.

Në doktrinën e së drejtës administrative është evidentuar se entet publike janë klasifikuar

duke u mbështetur në kritere të ndryshme

Kështu,këto kritere kryesore janë:

- Sipas mënyrës së formimit të tyre;

- Sipas pushteteve që u janë atribuar atyre me ligje;

- Sipas regjimit juridik me të cilin entet veprojnë apo i nënshtrohen;

- Sipas karakterit të kompentecave të tyre;

- Sipas burimit të financimit;

- Sipas strukturës së tyre apo përbërjes së tyre të brëndshme’

Më poshtë do të ndalemi në analizën dhe trajtimin e hollësishëm të secilit prej këtyre

kritereve.

a.Sipas mënyrës së formimit të tyre:

Entet publike bëjnë pjeseë në kategorinë e atyre organeve administrative publike formimi i

të cilave nuk përmendet shprehimisht nga Kushtetuta dhe që rrjedhimisht nuk gëzojnë

garanci kushtetuese.Për pasojë,krijimi,formimi,riorganizimi dhe shpërndarja e enteve

publike mund të bëhet sipas një procedure të thjeshtë e cila, është lënë në kompetencën e

atyre organeve shtetërore që i kanë krijuar ato dhe se këtë gjë këto organe e bëjnë me anën e

këtyre akteve juridike të tyre të zakonshme.

Entet publike krijohen kryesisht me ligj nga Kuvendi.

Janë një sërë entesh që janë krijuar sipas kësaj procedure,p.sh:Komisioni i Shërbimit Civil,

Enti Rregullator i Telekomunikacioneve.(ERT),Autoriteti i Konkurencës,Autoriteti i

Mbikqyrjes së Sigurimeve, INSTAT, ERE, KKRT ose Këshilli Kombëtar i Radios dhe

Televizionit etj.

b.Sipas pushteteve që u janë atribuar atyre me ligj,

Entet publike ndahen në dy lloje:

- Ente instrumentale ose ndihmëse, të varura 14

- Ente autonome ose të pavarura.

Entet instrumentale,i nënshtrohen direktivave të dhëna nga organet shtetërore dhe duhet të

ndjekin në veprimtarinë përkatëse të tyre pikërisht drejtimin apo atë objektiv të caktuara

nga entet përkatese shtetërore,në varësi të të cilave ato janë.

Në këtë kategori mund të përmendim p.sh.Universiteti,Instituti i Statistikave,Autoriteti i

Konkurencës etj.Shteti në vecanti realizon pushtetin e tij superior mbi entet instrumentale

përmes dy tipesh ndërhyrjesh:

a.Mbi organet,duke emëruar drejtuesit,duke zjedhur organet kolegjiale etj;

b.Mbi aktet,duke ushtruar”pushtetin e shqyrtimit”,duke aprovuar progamet,

bilancet etj.

Duke vepruar në këtë mënyrë,realizohen dy objektiva kryesore të organeve shtetërore:

Së pari,shteti realizon kontrollin e tij mbi veprimtarinë e entit përkates;

Së dyti,duke i deleguar këtyre enteve kompentenca specifike garanton në këtë

mënyrë,përmes veprimit të enteve instrumentale,një sodisfaksion më të përshtatshëm të

interesave publik.

Ndërsa,entet autonome,gëzojne në hapesirën përkatëse të veprimit liri më të madhe në raport

me ato instrumentale duke patur parasysh edhe faktin se kjo kategori entesh veprojnë përmes

14 V.Ottaviono ‘’Consideraioni sugli enti pubblici strumentali ‘’,Padova 1959 fq 128

një regjimi vetëadministrues.Është evidente kjo për:Shërbimin Avokatisë Private,i Noterit

Publik urdhërat profesionale si p.sh. Urdhëri i Mjekut apo Urdhëri I Farmacistëve etj.

c. Sipas regjimit juridik me të cilën entet veprojnë apo të cilit i

nënshtrohen,dallojmë konkretisht 15

- Entet publike të cilët veprojnë nën regjimin e të drejtës publike (dhe janë të pajisur me

autonomi dhe autotele).Këtu bën pjesë shumica e enteve publike.

- Entet të cilat veprojnë në regjimin e të drejtës private ( të privuara nga autonomia dhe

autarkia).Të tilla janë « ente drejtimi »ose « ente publike ekonomike ».

Këto ente e ushtrojnë veprimtarine e tyre duke pasur parasysh dy parime kryesore :

-Detyrimi për të dhënë llogari në lidhje me ushtrimin e aktivitetit përkatës të tyre ;

- Mosaplikimi ndaj tyre i normave të parashikuara për procedurat konkuruese të

aplikueshme kryesisht për ndërmarjet tregtare.I vetmi element që i dallon këto ente nga

sipërmarrjet private është fakti që ato janë nën vëzhgimin dhe kontrollin e shtetit. Si të

tilla mund të përmendim : Entin Kombëtar të Banesave , Entin Kombëtar të Zonave të

Lira etj.

d . Sipas karakterit të kompentecave të tyre :

Entet publike në përgjithsi janë kryesisht me kompenteca të posacme . Ato i ushtrojnë tagrat

e pushtetit për të zgjidhur cështjet administrative të një dege ose të një fushe të vecantë të

administratës publike si p.sh. të arsimit, të shërbimeve të ndryshme publike, të punëve publike

etj. Bëjnë pjesë në këteë gategori ente të tilla si p.sh. Shërbimi i Avokatisë, i Noterit,

Universitet, Entet e ndryshme rregullatore si : atë të ujit, energjisë elektrise, të

telekomunikacionit e shumë ente publike të tjera.

Vecoria kryesore e veprimtarisë së këtyre enteve është zgjidhja e hollësishme dhe e detajuar e

ceshtjëve të degës ose të fushës përkatëse që ato mbulojnë dhe ku ato ushtrojnë veprimtarinë

e tyre.

Që entet publike të cilësohen me kompentenca të posacme të degës ose të fushës përkatëse

administrative, nevojitet realizimi i dy kushteve të pavarura nga njëri tjetri :

15 Për më tepër shih:C.Capano ,E .Gualmini ‘’La pubblica amministrazione in Italia ‘’,Il Mulino ,Bulona 2006 ,fq 119-140

- Të ngarkohen shprehimisht nga norma juridike me drejtimin e degës ose të fushës

përkatëse :

- Të jenë të përcaktuara qysh më parë cështjet administrative që hyjnë në kompetencën e

tyre lëndore. Enteve publike, si organe administrative të kompenteca të posacme,

parimisht nuk i njihet e drejta për ti zgjidhur të gjitha cështjet që mund t’i dalin

përpara, por vetëm cështjet e degës ose të fushës përkatëse të administratës të cilat

norma juridike i ka përcaktuar me hollësi qysh më parë.

Me pak fjalë, entet publike nuk mund të veprojnë jashtë kufijve të rrethit të cështjeve

të përcaktuara me hollësi nga normat juridike përkatëse.

Përsa u përket mardhënieve reciproke ndërmjet enteve publike si organe administrative të

kompetencës së posacme dhe organeve administrative të kompetencave të përgjithshme ato

janë ndërtuar mbi parimin e varësisë së organeve të kompetencës së posacme.Kjo është pasojë

llogjike e vëllimit më të madhë të tagrave të pushtetit me të cilin ligji i ka pajisur organet

administrative të kompetencës së përgjithshme.Pikërisht , vëllimi më i madh i tagrave të

pushtetit me teë cilin i pajis ata ligji ,u jep mundësi organeve të kompetencës së përgjithshme

të përqendrojnë në duart e tyre udhëheqjen e përgjithshme, bashkërendimin dhe kontrollin e

gjithë veprimtarisë shtetërore që zhvillohet në të gjitha degët dhe fushat e administratës

publike,përfshirë këtu dhe vetë entet publike.Ndërkaq vëllimi më i vogël i tagrave që gëzojne

organet administrative të kompentecës së posacme dhe entet publike si pjesë e tyre , u

mjafton atyre për të drejtuar dhe për të udhëhequr veprimtarinë në degë ose në fusha të

vecanta të administratës publike .Konkretisht,legjislacioni mbi telekomunikacionet në

RSH,parashikon se:

“Këshilli i Ministrave, me propozimin e ministrit, përcakton strategjinë e zhvillimit të

telekumunikacioneve si dhe ndërmerr të gjitha veprimet e nevojshme për përmbushjen e

objektivave të politikës së zhvillimit të telekomunikacioneve, në këshillim me Entin

Rregullator të këtij sektori.’’

Drejtoria e Përgjithshme e Postë-Tekomunikacioneve varet nga Ministri,i cili ka në

Kompetencë veprimtarinë në këtë sektor”(neni 4-6).

e.Sipas burimeve të financimit dhe sipas mënyrës së zotërimit të mjeteve

materiale nga ana e tyre.

Në bazë të këtij kriteri entet publike bëjne pjesë në kategorinë e atyre organeve të

administratës publike me llogari ekonomike më vete. Ato nuk financohet cdo vit nga buxheti i

shtetit, sic ndodh në organet administrative buxhetore, por u jepet njeheresh një sasi e caktuar

mjetesh, materiale financiare ,të cilat i administrojnë vetë .

Ndryshe nga organet administrative buxhetore,organet administrative me llogari ekonomike

gëzojne një pavarësi të gjerë pasurore ose autonomi financiare.Kjo pavarësi ushtrohet nga ana

e tyre në përputhje me legjislacionin në fuqi.Pavarësia operative që gëzojnë organet e

administratës me llogari ekonomike shprehet në shumë drejtime si p.sh. në faktin se entet

publike pajisen nga shteti me të gjitha mjetet kryesore dhe mjetet e qarkullimit që u nevojiten

atyre për ushtrimin e veprimtarisë të rregullt ekonomike,ose se atyre u njihet e drejta që të

lidhin kontrata të ndryshme me anën e të cilave të marrin përsipër detyrime,kredi buxhetore

etj,si p.sh. në bazë të ligjit përkates,neni 16, parashikohet se “Urdhëri i Mjekut për njeë

periudhë tre vjecare subvencionohet nga shteti “.Po kështu legjislacioni mbi arsimin e lartë në

RSH 16 përcakton shprehimisht 17 se :

‘’ Institucionet publike të arsimit të lartë funksionojnë sipas parimit të autonomisë

financiare. Të ardhurat e krijuara nga institucionet e arsimit të lartë përdoren

tërësisht prej tyre dhe pjesa e papërdorur e tyre mbartet në vitin pasardhës.”

Nga ana tjetër,në një tjetër dizpozitë të po këtij ligji, parashikohet se:

“Institucionet publike të arsimit të lartë financohen nga :transferta nga buxheti i shtetit..

Këshilli i Ministrateve, përmes Ministrisë së Arsimit dhe Shkencës , u jep institucioneve

publike të arsimit të lartë fonde për përmbushjen e misionit të tyre sipas standarteve”.

Është me rëndësi të theksohet fakti që,krahas enteve publike vetë-financuese,ekzistojnë edhe

një kategori entesh publike të cilat financohen nga buxheti i shtetit,pra ente publike

buxhetore.Në këtë kategori bëjnë pjesë ente të tilla si p.sh. entet publike instrumentale si dhe

entet publike ekonomike.Kështu për ta konkretizuar marrim si shembull Institutin e

Statistikave. Në nenin 9 të ligjit “Për statistikat zyrtare”, përcaktohet që INSTA-i financohet

nga buxheti i shtetit, nga ushtrimi i veprimtarisë nëpërmjet pagesës për botime e shërbime...’’

f. Sipas strukturës organizative.

Bazuar në këtë kriter entet publike i klasifikojmë në dy kategori të dallueshme:

- ente të strukturës shoqërore dhe 16 Ligji Nr 9741 datë 21.05.2007 , Për arsimin e lartë në RSH ‘’,neni 72 17 Po aty

- ente të strukturës institucionale.

Elementet dallues midis këtyre dy grupeve të enteve konstitojnë në :

a- në mënyrën e emërimit të drejtuesve, ku për entet e strukturës shoqërore ky emërim ka

karakter të brendshëm p.sh. shërbimi i noterisë publike,pra brenda vetë

organizmit,ndërsa për entet e struktures institucionale entet emërohen kryesisht nga

jashtë dmth nga organet përkatëse p.sh. INSTAT-i.

b- në mënyrat e ushtrimit të veprimtarise së entit dhe interesat që ato shprehin ku: entet e

strukturës shoqërore shprehin interesa të grupeve private por që u njihet një synim apo

objektiv publik;Ndërsa entet e strukturës institucionale shprehin kryesisht interesa

shtetërore dhe krijohen direkt nga shteti.

II.2. Llojet e enteve publike

Sipas disa autoreve të huaj janë përcaktuar kategoritë më të rëndësishme të enteve publike.Ne

do ti ruajmë këto kategori por do t’i ilustrojmë me entet publike që funksionojnë në Shqipëri.

Gjithashtu, është e rëndësishme të theksohet se ,përcaktimi i këtyre kategorive nuk mbështet

në një përcaktim ligjorë, por është produkt i një interpretimi dhe analize të një tërësie

normash që rregullojnë entet e pavarura apo grupe të këtyre enteve, duke marrë parasysh edhe

parimet që ato kanë të përbashketa. Duke qenë se koncepti “ente publike” është një koncept

abstrakt doktrina juridike e huaj përcakton se kategoritë më të rëndësishme të enteve publike

janë :18

1.2 Entet publike të pavarura

Janë ente të cilat shprehin interesa me karakter profesional apo territorial. Këto ente janë

shprehës të interesit kolektiv për realizimin e këtyre shërbimeve, por edhe të kontrollit të tyre

nga shteti. Këto ente kryesisht janë krijuar nëpërmjet formës së njohjes së tyre nga shteti, pasi

disa nga këto ente kanë ekzistuar edhe më parë se të krijohej shteti modern dhe gëzojne

autonomine më të madhe. Këto ente kanë interesa të pavarura në kuptimin : që ato mund të

ndjekin edhe interesa që duket sikur janë në kundërshtim me interesat e administratës

shtetërore p.sh. avokatia private. Ato veprojnë nepërmjet një regjimi vetëadministrues sipas

statusit që i ka dhenë ligji në bazë të të cilit janë krijuar dhe veprojnë. Shembujt më të 18 Është një koncept abstrakt peër faktin që ne nuk e gjejmë të konkretizuar ,por e gjejmë me emërtime të ndryshme ,si ‘’Enti Rregullator’’,Universitet ,Insitut etj

dukshëm për këtë kategori janë : urdhërat apo shërbimet profesionale si psh. Shërbimi i

Avokatisë Private, Shërbimi i Noterit Publik, Urdhëri i Mjekut apo Urdhëri i Infermierit etj.

Për të ilustruar këto lloj entesh publike të pavarura dhe për ti dhënë përgjigje pyetjes po

citojmë një vendim të Gjykatës Kushtetuese që bën fjalë për: Entin Publik të Noterisë,

karakteristikat dhe tiparet dalluese teë saj nga ente apo veprimtari të tjera të rregulluara me

ligj.

Ajo që ka rëndësi të sqarohet mbi të gjitha është fakti se pse një organizëm i tillë

konsiderohet ent publik dhe pse shteti është i interesuar për ofrimin e shërbimeve

nëpërmjet noterëve? Sipas legjislacionit 19

“ Noteria në RSH,është një profesion i lirë ,i cili kryen veprimtari juridike

në shërbim të personave fizikë e juridik, nëpërmjet redaktimit të akteve

dhe kryerjes së veprimeve noteriale në pajtim me Kushtetutën e

legjislacionin në fuqi”.

Duke qenë profesion i lirë, noteri u nënshtrohet përgjithësisht rregullave të caktuara si për

gjithë profesionet e tjera 20; por, nga ana tjetër tek noteri spikasin dhe disa karakteristika

thelbësore që e bejnë noterinë një veprimtari publike nga karakteri dhe shërbimi që ofron.

Megjithë këto karakteristika, në pamje përgjithësisht të përbashkëta edhe për profesione të

tjera të lira, tek noteri spikasin edhe disa karakteristika të tjera thelbësore që e bëjnë noterinë

një veprimtari publike nga karakteri dhe rëndësia e saj.

Duke pasur parasyshë vlerën e dokumentacionit noterial, ofrimi i shërbimimeve nga

veprimtaria noteriale, ka rëndësi të vecantë jo vetëm për shoqërinë, por edhe për institucionet

shtetërore dhe ato publike. Veprimtaria noteriale shërben për vendosjen e aktiviteteve e

interesave të qytetarëve mbi baza plotësisht ligjore dhe në mënyrë të unifikuar, duke siguruar

shmangien e konflikteve dhe duke sjellë stabilitet në qarkullimin civil. Ofrimi për publikun i

shërbimeve noteriale lidhet ngushtë me garancinë për një pasqyrim të besueshëm të fakteve

apo të vullnetit të shprehur në veprimet që kryejnë qytetarët.

19 Ligji nr. 7829, datë 01.06.1994, “Për Noterin Publik”. 20 Këto rregulla janë: 1.Marrja e lejes së ushtrimit të profesionit :2.Nënshtrimi ndaj detyrimeve fiskale:3.Mbajtja e përgjegjësisë individuale pasurore për cdo dëm që u kryen subjekteve nga ushtrimi i veprimtarisë së tij,etj.

Nga ana tjetër, veprimtaria noteriale krahas publikut ka rëndësi të vecantë edhe për

institucionet shtetërore. Interesi i shtetit për shërbimet e ofruara nga noteri qëndron në faktin

sepse ky shërbim duhet t’i sigurojë atyre një dokumentacion të besueshëm, të njëvlefshëm

dhe pjesë përbërëse e të rëndësishme të sistemit të dokumentacionit shtetëror e publik. Duke

qenë i tillë, dokumentacioni noterial është i sigurtë për vërtetësinë e të dhënave të

përfaqësuara, duke pasur vlerën e provës së plotë edhe në veprimtarinë gjygjësore.

Nga përmbajtja e ligjit, dalin disa karakteristika thelbësore për këtë institucion.Kështu,

dispozitat ligjore shqyrtuar në kompleks e paraqesin noterinë si një “profesion të lirë, të

pavarur, të paanshëm dhe tërësisht profesional”.

Të zbërthyera konkretisht këto karakteristika do të thotë që :

- Noteria në ushtrimin e funksioneve të saj është e pavarur;

- Pavarësia garantohet edhe nëpërmjet organeve vetëqeverisëse të cilat e drejtojnë atë;

- Dhe se noteri e ka detyrim ligjor kryerjen e veprimeve me paanësi, me profesionalezëm

dhe konfidencë.

Duke evidentuar disa tipare karakteristike të noterisë, që e dallojnë atë ndjeshëm nga

profesionet e tjera të lira, Gjykata Kushtetuese konkludon se:

“ Funksioni i noterit në thelb është një funksion publik “i deleguar”,

qëllimi i të cilit është që të realizohet një shërbim i pavarur, i paanshëm,

profesional dhe konfidencial në autentifikimin e një kategorie mjaft të

rëndësishëm dokumentesh”.

Pikërisht për të garantuar parametrat e besueshmërisë së notereve në ushtrimin e drejtë të

autoritetit që u është deleguar atyre nga shteti, janë parashikuar me ligj rregulla të vecanta për

organizimin e veprimtarisë, kriteret e ushtrimit, dhënia dhe heqia e së drejtës së profesionit

etj.Në këtë kuadër, parashikimi me ligj i funksionit me natyrë mbikqyrëse të Ministrit të

Drejtësisë ndaj noterisë, nuk është antikushtetues dhe nuk cënon autonominë që i njihet

noterisë me ligj sepse është i lidhur me kontrollin e respektimit të funksionit që u është

deleguar noterëve dhe që shprehet në vlerën që kanë dokumentet e tyre .

Prandaj, ky funksion i Ministrit të Drejtesisë, i ballafaquar me nenin 11 të Kushtetutës, duhet

të konceptohet si kufizim i pjesshëm i veprimtarisë ekonomike të një subjekti, të parashikuara

me ligj dhe të vendosura vetëm për arsye të rëndësishme publike.

E rëndësishme është të theksohet gjithashtu se baza e raportit ministri-noteri si dhe pozicioni

mbikqyrës i Ministrisë së Drejtësisë është përcaktuar qysh kur mbi bazën e transforimimeve

konceptuale veprimtaria e noterisë u rregullua me ligjin nr. 7829. datë 01.06.1994, “Për

Noterin Publik”.

Të analizuara një për një dispozitat e atakuara nuk rezultojnë që ta kenë vënë ministrin në

rolin komandues. Rritja apo zvogëlimi i rolit mbikëqyrës të Minstrit të Drejtesisë ndaj

noterisë, në rastin konkret, nuk është cështje kushtetuese, por e politikave ligjvënëse, për aq

sa ky rol mbikqyres nuk prek pavarësinë, paanësinë e konfidencialitetin në kryerjen e

funksioneve noteriale si veprimtari e lirë, por me karakter publik.

Gjykata Kushtetuese analizon dhe shprehet edhe në lidhje me raportin që vendoset mes

noterit publik me avokatinë dhe OJF-të duke gjetur pa vend edhe analogjinë që bën kërkuesi

midis statusit të noterit publik me atë të avokatit si dhe të organizatave jo-fitmprurëse. Midis

tyre ekzistojnë diferenca në thelb dhe në formë.

Në raport me Avokatinë, si profesion i lirë, Ministri i Drejtesisë ushtron disa kompetenca

që lidhen me marjen e masave ligjore e institucionale për mbarëvajtjen e këtij aktiviteti që

është në ndihmë të drejtësisë, por që nuk ushtron ndonjë funksion të deleguar.

Në rastin e noterisë , Ministri i Drejtësisë ka disa kompenteca vendimmarrëse të cilat janë

parashikuar me ligjin nr.7829, datë 01.06.1994, i cili hodhi bazat për një konceptim të ri të

noterisë si veprimtari publike.

Nga ana tjetër, edhe ndryshimet me Organizatat Jo-Fitimprurese (OJF) , janë lehtësisht

të dallueshme. Ndryshe nga këto organizata të cilat ngrihen e funksionojnë mbi bazën e

vullnetit të anëtarëve :

- Noterët detyrohen me ligj të jenë anëtarë të një dhome si kusht për ushtrimin e

aktivitetit të tyre;

- Se numri i tyre në shkallë vendi si dhe vendi i ushtrimit të aktivitetit të tyre është i

kufizuar;

- Se veprimtaria e noterit është edhe veprimtari ekeonomike : ai shpërblehet për punën që

bën, ju nënshtrohet detyrimeve fiskale, përgjigjet me pasurinë e tij ndaj cdo dëmi që

shkakton me veprimtarinë e tij etj.

......Gjykata Kushtetuese konstaton se : “ Kriteret ligjvënëse të moshës për ushtrimin e

profesionit të noterit, përbëjnë një nga zgjidhjet e mundshme ligjore, të përkrahura në

sistemin e “ noterisë latine” që në emër të interesit dhe të arsyes publike të kërkojë që

cilesitë e duhura për të ushtruar aktivitetin si noter të jenë te tillë që ai të garantojë, në bazeë

të përvojës njerezore, se është në gjëndje të përcaktojë përputhjen e vullnetit të shprehur me

vullnetin e brendshëm të personit që paraqitet përpara tij për të kryer veprime noteriale si

dhe kompleksitetin e elementeve të akteve dhe veprimeve noteriale.

Aktualisht ka mjaft funksione publike madje edhe subjekte private që nuk lejohet të fillojnë

apo vazhdojnë ushtrimin e një funksioni apo veprimtarie të caktuar përpara ose pas një

moshe të caktuar .

Mosha e vendosur 65 vjec nuk është thjesht “ moshë pensioni” sic pretendohet, por masë

kufizuese për ushtrimin e një veprimtarie në emër dhe garanci të një arsyeje dhe interesi të

ligjshëm publik, në kuptim të nenit 11 të Kushtetutës.Vendosja e kriterit të moshës në

ushtrimin e një sërë veprimtarish publike apo shtetërore nuk ka zënë vend vetëm me ligjet,

por edhe me dispozitat kushtetuese. Nga kjo pikpamje, Gjykata Kushtetuese arrin në

përfundimin se: vendosja e kufirit të moshës jo vetëm nuk përbën shkelje të të drejtave

kushtetuese, por përbën një mjet që në parim i shërben forcimit të rregullit në ushtrimin e

aktivitetit të notereve dhe mundëson ofrimin e shërbimeve të standarteve të larta e në dobi

të publikut, disiplinimin më të mirë të aktivitetit dhe zgjidhjen e jo pak problemeve të

evidentuara në praktikë.

Sic tashmë kemi parashikuar edhe më lart, në kategorinë e enteve publike të pavarura bëjnë

pjesë gjithashtu, krahas shërbimeve profesionale, edhe urdhërat profesionale, prej ku do të

vecoja “Urdhërin e Mjekëve të Shqipërisë “. Kështu sipas ligjit nr. 8615, datë

01.06.2000, në nenin 1 të tij përcaktohet se :

“ Urdhëri i Mjekëve të Shqipërisë është ent publik, i cili përfaqëson

interesa të përbashkëta të profesioneve mjekësore dhe rregullon

marrëdhëniet midis tyre në funksion të publikut “.

Duke iu referuar dispozitave të po këtij ligji, mund të evidentojmë disa nga karakteristikat

më të rëndësishme dhe thelbësore që e karakterizojnë ketë institucon. Përkatësisht, në

përmbajtjen e nenin 4 të Statutit të ”UMSH -së ” sanksionohet shprehimisht që:

„ Urdhëri i Mjekëve të Shqipërisë është person juridik i pavarur,

krejtësisht profesional i shoqërisë civile. Ai është i depolitizuar dhe

i departizuar, i hapur dhe i barabartë për të gjithë anëtarët,pavarësisht

nga përkatësitë e tyre racore, etnike, fetare, apo bindjet politike”.

Pra, nga interpretimi i kësaj dispozite mund të themi se: Kur flitet për pavarësi të enti dhe

përkatësisht kur citojmë që UMSH-ja është një person juridik i pavarur, e nënkuptojmë këtë

koncept në tre plane kryesore: pra si autonomi në planin juridik, në planin politik, në planin

administrativ por edhe në atë financiare. Gjithashtu , ky ent është shprehës i interesit kolektiv

plotësisht profesional dhe që vepron nëpërmjet një regjimi vetëadministrues, cka del mjaft

qartë edhe nga përmbajtja e dispozitave ligjore që disiplinon veprimtarinë e tij.

Përvec Urdhrit të Mjekut kemi dhe urdhrin e Farmacistëve i cili është krijuar në bazë të

ligjit nr.9150, datë 30.10.2003 ”Për Urdhrin e Farmacistëve në Republikën e Shqipërisë’’

Ligji nr.9150, datë 30.10.2003 ”Për Urdhrin e Farmacistëve në Republikën e Shqipërisë” e

përcakton Urdhrin si ENT PUBLIK i cili përbëhet nga individët që ushtrojnë profesionin e

farmacistit në Republikën e Shqipërisë dhe përfaqëson interesat e tyre profesionale në

nivel partneriteti institucional. Sipas ligjit nr.8480, datë 27.5.1999 ”Për funksionimin e Organeve Kolegjiale të Administratës

Shtetërore dhe Enteve Publike”, me Ent Publik do të kuptohet çdo subjekt i së drejtës publike,

jo shtetëror, i krijuar me ligj dhe që synon realizimin e një interesi publik.

1.Entet publike ndihmëse

Janë ato ente të cilat ndjekin qëllime publike dhe që janë të lidhura ngushtë me qëllimet

dhe interesat e institucioneve apo organeve shtetërore në fushën ku ato veprojnë. Këto janë

persona juridikë publikë që në pergjithësi njihen si parashtetërorë apo parakomunalë dhe që

janë nën vëzhgimin dhe kontrollin e shtetit. Një vend të rëndësishëm në këtë kategori

entesh zënë në vecanti: Universitetet, të cilat konsiderohen si ente publike që gjithsesi kanë

lidhje me shtetin.Edhe në legjislacionin tonë del qartë roli i tyre në ndihmë të funksionit

mësimor edukativ të shtetit, që administrohet nëpërmjet administratës publike që drejton

Ministria e Arsimit dhe e Shkencës. Gjithashtu, në kategorinë e enteve publike ndihmëse

bëjnë pjesë edhe: Shkolla e Magjistraturës, entet e ndihmës publike, entet

kërkimore,shkencore si edhe Akademia e Shkencave etj .

Për të ilustruar entet e këtij lloji, po trajtojmë Universitetet, si një prej enteve të kësaj

kategorie. Duke evidentuar karakterin publik të veprimtarisë së ushtruar nga kjo

kategori entesh, që kushtëzon cilësimin e tyre si ente publike dhe nga ana tjetër

raportin e ndërsjelltë midis tyre dhe organeve të tjera të administratës qëndrore

sqarojmë se misioni i arsimit të lartë është :

1. Të krijojë, të transmetojë, të zhvillojë e të mbrojë dijet me anën e mësimdhënies,

kërkimit shkencor dhe shërbimeve; të zhvillojë dhe të cojë përpara artet, edukimin fizik

dhe sportet; të formojë specialistë të lartë dhe përgatisë shkencëtarë të rinj;Të ofrojë

mundësi për të përfituar nga arsimi i lartë gjatë gjithë jetës;

2. Të ndihmojë zhvillimin ekonomik në nivel kombëtar dhe rajonal;

3. Të kontribojë në rritjen e standarteve të demokracisë e qytetërimit të shoqërisë dhe në

përgatitjen e të rinjve për një shoqëri të tillë.

Sic del mjaft qartë dhe nga përmbajtja e kësaj dispozite, institucionet e arsimit të lartë

luajnë rol të rëndësishëm në ndihmë të funksionit mësimor edukativ të shtetit.

Por, gjithashtu, funksioni i këtyre enteve po aq sa na praqitet ngushtë me qellimet dhe

interesat e organeve shtetërore në fushën përkatëse ku ato veprojnë, në të njëjtën kohë, nga

shqyrtimi në kompleks i dispozitave të ligjit “ Për arsimin e lartë “ 21 , do të shohim se

institucionet e arsimit të lartë, dhe përkatësisht Universitetet, gëzojnë autonomi dhe liri

akademike, institucionale dhe financiare në përmbushjen e misionit për të cilin ato janë

krijuar në bazë të këtij ligji dhe që do ti trajtojmë më holleësisht në vijim.

Kështu, në nenin katër të ligjit, përcaktohet se “ Institucionet e arsimit të lartë janë persona

juridikë, publikë ose privatë, të drejtat dhe detyrimet e të cilëve përcaktohen në aktin e

krijimit të tyre.

Universiteti përcakton një strukturë, të përbërë dhe të integruar, që realizon arsim të lartë,

zhvillim të dijeve, shkencës, profesioneve dhe transmeton njohuri në fusha dhe disiplina

shkencore dhe profesionale.

Ajo që ka rëndësi të theksohet dhe që përbën një karakteristikë të vecantë, duke iu referuar

enteve të tilla si të cilësuara ndihmëse dhe në mënyrë të vecantë Universiteteve, si pjesë e

këtyre enteve,është : autonomia dhe akademia lirike që u njihet në bazë të ligjit

institucioneve të tilla.

Kështu në përmbajtjen e nenit tre të ligjit nr.9471. datë 21.05.2007, “ Për arsimin e lartë në

RSH “ ku trajtohen parimet themelore, citohet përkatësisht se: “ Institucionet e arsimit të

lartë kanë autonomi dhe liri akademike “. Cilësitë kryesore të ketij enti ku shprehet

21 Ligji Nr 9741 datë 21.05.2007 , Për arsimin e lartë në RSH ‘’

autonomia e arsimit të lartë dhe e institucioneve përkatëse gjatë ushtrimit të veprimtarisë së

tyre mund të përmblidhen si më poshtë :

- Vetëqeverisjes e tyre, për të organizuar strukturat e tyre të brendshme dhe

veprimtarinë e tyre, nëpërmjet statuteve dhe rregulloreve, të hartuara në përputhje me

këtë ligj dhe me aktet e tjera nënligjore ;22

- Të drejtën për hartimin dhe zhvillimin e pavarur të progameve të studimit dhe të

projekteve të kërkimit ;

- Të drejtën për të caktuar kritere të pranimit të studentëve në progamet e studimeve ;

- Të drejtën për të mbledhur fonde dhe për të përfituar mjete materiale, sipas rregullave

në fuqi, si dhe të drejtën për të realizuar marrëveshje të pavarura me Qeverinë dhe

organizma të tjerë për trajnime, kualifikime ose për projekte kërkimore; të drejtën për të

realizuar marrëveshje me institucione, shoqëri biznesi ose organizata të tjera, vendase

ose të huaja, publike ose private; të drejtën për të realizuar fondet publike e të ardhura

të tjera, që disponojnë sipas menyrës së përshkruar në ligj.

Gjithashtu, për të siguruar mosndërhyrjen apo moscënimin e institucioneve të arsimit të lartë,

Universiteteve si pjesë e tyre, gjatë ushtrimit të këtyre autonomive që u janë atribuar atyre në

bazë të ligjit, parashikohet se :

“ Shteti garanton paprekshmërine e institucioneve të arsimit të lartë

dhe të territorit të tyre. Ndërhyrja e organeve të rendit publik në

mjediset akademike bëhet me kërkesën ose lejen e titullarit të

institucionit të arsimit të lartë.Vetëm në rastet e kryerjes së një krimi

flagrant dhe në rastet e një fatkeqësie natyrore, organet e rendit publik

ndërhyjnë edhe pa lejen e titullarit të institucionit të arsimit të lartë.

Cënimi i paprekshmërisë së institucioneve të arsimit të lartë ndëshkohet

në bazë të dispozitave ligjore “.

22 Në statutin e Universitetit përcaktohen hollësisht organizimi i institucionit,veprimtarisë dhe puna e strukturave përbërëse të tij, e autoriteteve dhe organeve drejtuese,zjedhja ose përzjedhja e tyre,detyrat dhe të drejtat e personelit akademik,jo akademik ose të studentëve etj (neni 39,ligji nr.9741, datë 21.05.2007,”Për arsimin e lartë në RSH”).

Ndërsa, liria akademike e universiteteve shprehet në : lirinë mësimdhënies, lirinë e

kërkimit shkencor, lirimin e krijimit në përputhje me dispozitat e këtij ligji. Përvec këtyre të

drejtave, institucionet e arsimit të lartë në përgjithesi dhe Universitetet në vecanti, iu njihet

e drejta që të ndahen në njësi përbërëse organizative : kryesore,baza dhe ndihmëse.23

« Institucionet e arsimit të lartë përcaktojnë vetë organizimin e brendshëm në statutet dhe

rregulloret e tyre »

Statuti, si një nga elementët më të rëndësishme në të cilën shfaqet aftësia vetërregulluese e

enteve, paraqet gjithashtu tipare dalluese dhe që vlen të jetë objekt i një trajtimi të vecantë.

Keshtu, në nenin 39 te ligjit « Për arsimin e lartë « bëhet një përcaktim më i detajuar në

lidhje me statutin dhe rregulloret e institucioneve të arsimit të lartë.

Statuti përmban norma që rregullojnë veprimtarinë e institucionit. Ai hartohet dhe

ndryshohet në përputhje me dispozitat ligjore dhe miratohet nga senati akademik i

institucionit me dy të tretat e votave të anëtarëve të tij. Ministri i Arsimit dhe Shkencës,

brenda dy muajve nga dërgimi, kontrollon ligjshmërinë e tij. Kur konstaton shkelje të

ligjshmërisë Ministri i Arsimit dhe Shkencës ia kthen statutin për riparim institucionit

përkatës të arsimit të lartë. Ndërsa, kur nuk ka vërejtje për ligjshmërinë e statutit ose në

qoftë se nuk shprehet brenda afatit të përcaktuar, rektori e shpall atë duke e konsideruar të

miratuar. Gjithashtu, ndryshimet në statut miratohen me të njëjtat procedura.

Në statut përcaktohen hollësisht organizimi i institucionit, veprimtaritë dhe puna e

strukturave përbërëse të tij, e autoriteteve dhe organeve drejtuese, zjedhja ose përbërja e

tyre, nivelet e dërgimit të autoritetit nga organet drejtuese e administruese, periudhat e

kryerjes së vlerësimit të brendshëm të strukturave ose të programeve të studimit, detyrat dhe

të drejtat e personelit akademik, joakademik ose të studentëve, si edhe detyra të tjera që

rregullojnë veprimtarinë e institucioneve të arsimit të lartë.

Përsa u perkët drejtimit dhe administrimit në institucionet publike të arsimit të lartë, dhe

përkatësisht të një universiteti, mund të themi se si organe drejtuese dhe administruese

kryesore konsiderohen : senati akademik, rektorati, keshilli i administrimit, këshilli i etikës

dhe këshilli i fakultetit.

23 Në ligjin për arsimin e lartë janë përcaktuar se cilat janë njësitë përbërëse dhe llojet e tyre. Ato përcaktohen me VKM me kërkesën e Universitetit.Këto njësi janë:Njësi kryesore:fakultetet,institutet e kërkimit dhe zhvillimit,kolegjet profesionale.Njësi bazë:departamentet dhe qëndrat e kërkimit.njësi ndihmëse:laboratoret,stacionet eksperimentale,njësitë didaktike,biblotekat dhe njësitë e tjera që realizojnë studime,projektime,shërbime.

- Senati Akademik : Përfaqëson organin kolegjial vendimmarrës në universitet, i cili

përcakton politikat e zhvillimit të institucionit, programon, bashkërendon, drejton dhe

kontrollon veprimtaritë e mësimdhënies e të kërkimit shkencorë dhe vlerëson

efikasitetin e tyre.Disa nga objektivat kryesore të këtij organi kanë të bejnë me

garantimin e respektimit të parimeve të autonomisë dhe lirisë akademike e të

kërkimit,të drejtat e studentëve; vendos projekt buxhetin e institucionit dhe miraton dhe

miraton ndarjen e burimive financiare, miraton projekt statutin etj.

- Rektorati : Është organi kolegjial ekzekutiv, i cili kryesohet nga rektori.24

Gjithashtu mbi bazën e këtij ligji, përcaktohet se :

„Në institucionet publike të arsimit të lartë organet dhe autoritetet drejtuese të tyre

zgjidhen me votim të fshëhte nga i gjithë personeli akademik, personeli jo-akademik dhe

studentët e institucionit „.

Vlen të ndalemi në mënyrë të vecantë në mënyrën e financimit të enteve publike ndihmëse

dhe institucioneve publike të arsimit të lartë si pjesë e tyre. Institucionet publike të arsimit të

lartë funksionojnë sipas parimit të autonomisë financiare. Kjo do të thotë se burimet

financiare janë të shumëllojshme, ato përbëhen nga :

1. Transferta nga buxheti i shtetit: të kushtëzuara dhe të pakushtëzuara të cilat përdoren për

financimin e shpenzimeve që lidhen me funksionimin e institucionit dhe për financimin

e investimeve me karakter të vazhdueshëm;

2. Të ardhura të krijuara nga institucionet publike të arsimit të lartë : këtu përfshihen tarifat

e studimeve, të ardhura nga organizimi i trajnimeve ose kualifikimeve për të tretët, dhuratat

donacionet publike, financime të tjera të ligjshme etj ; si dhe burime të tjera me destinacion .

Të gjitha njësitë e institucioneve publike të arsimit të lartë janë autonome në administrimin e

buxhetit të tyre.

Përvec këtyre karakteristikave dhe tipareve dalluese, duke i konsideruar Universitetet si

ente publike ndihmëse, nënkuptohet vetëvetiu se qëllim apo misioni i tyre është i lidhur

ngushtë me qëllimet dhe interesat e institucioneve shetërore,duke qenë nën mbikqyrjen dhe

24 Disa nga kompetencat kryesore të Rektoratit janë:Harton planin disa vjecar të institucionit si dhe programin vjetor të veprimtarive dhe ndjek zbatimin e tij,pas miratimit në senatin akdemik;Harton dhe propozon projektbuxhetin për miratim në senatin akademik;Zbaton të gjitha vendimet e miratuara nga senati akademik dhe këshilli i administrimit;propozon strukturën e përgjithshme dhe numrin e personelit për të gjitha nivelet e institucionit.

kontrollin e këtyre të fundit. Konkretisht , në përmbajtjen e nenit 41, të ligjit për arsimin e

lartë, përcaktohet shprehimisht se :

“Hapja e një institucioni publik të arsimit të lartë, mbyllja e tij ose bashkimi me ndonjë

Institucion tjetër publik të arsimit të lartë, bëhet me vendim të Këshillit të Ministrave,me

propozim të Ministrit të Arsimit dhe Shkencës”.

Hapja e një institucioni të ri publik të arsimit të lartë bëhet me plotësimin e standarteve

akademike dhe të kushteve të tjera të përcaktuara në këtë ligj, të nevojshme për të siguruar

cilësinë e progameve të planifikuara të studimeve dhe veprimtarive të tjera të institucionit.

Një rëndësi e vecantë në kuadër të këtij ligji, i kushtohet edhe raporteve reciproke mes

shtetit dhe institucioneve të arsimit të lartë në përgjithësi. Përgjegjeësitë e Ministrit të

Arsimit dhe Shkencës në raport me këto institucione konstistojnë në :

1. Realizimin e progamit politik qeverisës në fushën e arsimit të lartë dhe kërkimit

shkencor ;

2. Siguron dhe përgatit të gjithë bazën ligjore të nevojshme në fushën e arsimit të lartë

dhe kërkimit shkencorë dhe i propozon Këshillit të Ministrave buxhetin për arsimin e

lartë dhe kërkimin shkencorë ;

3. Kontrollon zbatimin e ligjshmërisë dhe përdorimin e fondeve publike në institucionet

publike të arsimit të lartë si edhe ka të drejtë të shfuqizojë cdo akt të nxjerrë nga

autoritetet apo organeve drejtuese të këtyre institucioneve kur këto akte vijnë në

kundërshtim me këtë ligj.

Gjatë ushtrimit të autoritetit të saj, Ministria e Arsimit dhe Shkencës respekton

autonominë institucionale, akademike dhe financiare që institucionet e arsimit të

lartë kanë në këtë ligj.

Pjesë e kontrollit të veprimtarisë së institucioneve të arsimit të lartë përbën gjithashtu edhe

konstituimi i Këshillit të administrimit dhe Këshillit të fakultetit.

- Këshilli i administrimit : Është organ kolegjial vendimarrës, që mbikqyr e kontrollon

veprimtaritë e institucionit të arsimit të lartë, që lidhen me menaxhimin administrativ,

ekonomik dhe të pronave të tij. Përbëhet nga : anëtarë të personelit akademik, anëtarë të

caktuar nga Ministri i Arsimit dhe Shkencës dhe një përfaqësues i zjedhur nga këshilli i

studentëve.

Pra, nga studimi në kompleks i dispozitave të këtij ligji, mund të konkludojmë se :

Nga njëra anë, ligji i ka krijuar hapësira veprimi të mjaftueshme organeve të institucionit të

shtetit, përkatesisht Ministrisë Arsimit dhe të Shkencës në mbikëqyrjen, kontrollin e

ligjshmërisë në respektimin e funksioneve dhe përmbushjen e misionit për të cilat janë

krijuar institucionet e arsimit të lartë, në hartimin e politikave, strategjive e progameve

kombëtare për zhvillimin e arsimit të lartë, dhe në të njëjtën kohë, nga ana tjetër mund të

themi me siguri se ky rol mbikqyrës nuk prek pavarësinë, paanësinë e konfidencialitetin në

përmbushjen dhe kryerjen e funksioneve edukative e arsimore në interes të shoqërisë dhe të

shtetit, c’ka përbën edhe bazën e raportit të shtetit me institucionet e arsimit të lartë.

4. Entet publike instrumentale

Përbëjnë një kategori të vecantë të enteve ndihmëse. Këto lloj entesh publike, në përgjithësi,

nuk ndjekin qëllime fitimprurese por janë në shërbim të institucioneve shtetërore, private,

shkencore etj.

Ajo që ka rëndësi thelbesore të sqarohet në cdo rast është se pse institucione të tilla

cilësohen publike, përkatësisht cili është shërbimi që kryejnë në interes të publikut dhe

ku qëndron interesi i shtetit në ofrimin e shërbimeve të tilla ?

Si i tillë mund të kualifikohet për shembull : Instuti i Statistikave apo INSTAT, Autoriteti i

Konkurencës, Instituti i Ekpertëve Kontabël të Pavarur.

Për të ilustruar entet publike të cilësuara si instrumentale, po ndalemi në analizimin dhe

trajtimin e Institutit të Statistikave Zyrtare, si një nga entet publike të kësaj kategorie ose

INSTAT.

Qëllimi kryesor i ligjit është rregullimi i mënyrës së marrjes, organizimit, nxjerres dhe

shpërndarjes së statistikave zyrtare në nivel kombetar. Karakteri publik i funksionimit të

ushtruar nga një organizëm i tillë na del mjaft qartë nga përmbajtja e dispozitave të ligjit për

statistikat zyrtare .

Statistikat zyrtare sigurojnë të dhëna sasiore apo informacion sasior dhe përfaqësuese për

publikun e gjerë, Kuvendin, Këshillin e Ministrave, institucioneve të tjera publike, organizata

ekonomike, të biznesit dhe ato shoqërore, për institucionet kërkimore dhe akademike, median,

si në shkallë kombëtare dhe ndërkombetare, duke pasqyruar apo reflektuar gjendjen në

mënyrë reale dhe të shpërndajnë rezultate në mënyrë të paanshme .

Duke analizuar dispozitat përkatëse të ligjit për statistikat zyrtare, mund të nxjerrim ne pah

karakteristikat kryesore që karakterizojnë këtë ent publik , qoftë në drejtim të autonomisë

që ligji u njeh atyre ashtu edhe funksionin e tyre specifik në shërbim të institucioneve

shtetërore, private, shkencore etj. INSTATI-i është person juridik publik, i cili gjatë ushtrimit

të detyrave dhe funksioneve përkatëse udhëhiqet nga parimet e mëposhtme :

- „ Paanshmëria „ që nënkupton mënyrën objektive dhe të pavarur të prodhimit të

statistikave, të lira nga cdo person politik ose i grupeve të tjera të interesuara,

vecanërisht lidhur me përzgjedhjen e teknikave, përkufizimeve dhe metodologjisë më të

përshtatshme për të arritur objektivat e vendosur .

- „ Besueshmëria „ që nënkupton reflektimin apo pasqyrimin sa më të besueshëm që të

jetë e mundur të realitetit, të cilin ato janë parashikuar që ta përfaqesojnë. Ajo

nënkupton përdorimin e kritereve shkencore për zgjedhjen e burimeve , medotave dhe

procedurave

- „ Pavarësia profesionale „ që personelit të INSTAT-it ose të agjensive statistikore,

gjatë zbatimit të progamit, nuk i lejohet të kërkojë ose të marrë udhezime nga Qeveria,

autoritetet e tjera shkencore, partitë politike ose cfarëdo lloj grupi tjetër të interesuar,

vecanerisht :

- në përzjedhjen e burimeve të të dhënave ;

- metodave dhe procedurave statistikore ;

- në përmbajtjen, formën dhe kohën shpërndarjes, si dhe ;

- në zbatimin e konfidencialitetit statistikore ( nënkupton parandalimin e përdorimit jo-

statistikor të të dhënave të marra dhe zbulimin e paligjshëm të tyre);

- “ Transparenca “ është e drejta e atyre që përgjigjen për të pasur informacion mbi

bazën ligjore, qëllimin për të cilin janë kërkuar të dhënat dhe masat mbrojtëse të marra.

Gjithashtu, në bazë të këtij ligji, janë përcaktuar të drejtat dhe detyrat kryesore të INSTAT-

it . INSTAT është përgjegjës për të siguruar zbatimin e progamit të miratuar dhe nëse

statistika të përfshira në program janë : të besueshme, të paanshme dhe objektive; Të

nxjerrë dhe të bëjë publike e funksionale për të gjitha agjensitë statistikore, udhezimet për

standartet profesionale në nxjerrjen e statistikave zyrtare ;Të mbledhë, të grupojë, të

analizojë, të shpërndajë e të ruajë të dhënat ;Të përgatisë projekt buxhetin vjetor ;Të hartojë,

të negociojë e të nënshkruaj memorandume mirëkuptimi me të gjitha agjensitë statistikore

dhe me mbajtësit e të dhënave administrative, që janë përdorur në nxjerrjen e programit,

duke përfshire organizimet e punës dhe detyrimet dypalëshe, etj.

Nga ana tjetër, në bazë të këtij ligji INSTAT ka të drejtë :

1. Të kërkojë nga agjensitë statistikore të dhëna për ecurinë e detyrave të caktuara në

program ;

2. Të kërkojë nga ministritë dhe institucionet qëndrore dhe vendore shfrytëzimin e të

dhënave administrative dhe statistikore, përvec të drejtave të tjera të specifikuara

në program ;

3. Të ndërrmarë cdo veprimtari tjetër për përmbushjen e përgjegjësive e të detyrave

të përcaktuara në ligj dhe të kontribojë në analizat dhe veprimtaritë kërkimore, në

të cilat statistikat zyrtare janë të dhëna të rëndësishme .

Për sa i përket statusit dhe mënyrës së financimit të INSTAT-it, mund të themi që në

bazë të ligjit nr. 9180, datë 5.2.2004, “ Për statistikat zyrtare “, neni 9, përcaktohet që

“INSTAT-i është person juridik publik “

Organet drejtuese të INSTAT-it janë :

- Këshilli i Statistikave ;

- Drejtori i përgjithshëm .

A. Këshilli i statistikave, ka si detyrë kryesore të mbikëqyrë dhe të mbështesëe INSTAT-in

në rolin e tij për të siguruar se programi është hartuar në përputhje me parimet themelore të

Kombeve të Bashkuara për statistikat zyrtare.

Anëtarët e tij emërohen nga Këshilli i Ministrave ( 11 anëtare ).

Gjithashtu, Këshilli i Statistikave miraton projekt programin, ndryshimet e tij dhe nëpërmjet

Kryeministrit ose ministrit ia paraqet për miratim Kuvendit ; miraton planveprimin

pesëvjecar të INSTAT-it, i cili përfshin masat për realizimin e programit ; miraton

planveprimin për projekt buxhetin njëvjecar të INSTAT-it ; miraton projekt strukturën

organizative dhe raportin vjetore të INSTAT-it .

B.Drejtori i Përgjithshëm i INSTAT-it, emërohet dhe shkarkohet nga Kryeministri me

propozimin e Këshillit të Statistikave. Detyrat e drejtorit të Përgjithshëm janë :

1. Ai përgatit propozime për t’u miratuar nga Këshilli i Statistikave mbi

strukturën organizative të INSTAT-it ose për ta ndryshuar atë

2.Propozon emërimin e stafit në nivel drejtori si dhe ;

3.Përfaqson INSTAT-in në marrëdheniet me të tretët etj .

Nënpunësit e INSTAT-it, specialistët dhe drejtuesit gëzojnë statusin e nëpunësit civil, ndërsa

për punonjësit e tjerë zbatohen dispozitat e Kodit të Punës.

Përvec këtyre vecorive që e bëjnë këtë ent të dallojë në raport me entet e tjera publike,

vecanërisht me entet publike të pavarura dhe ato ekonomike e të sektorëve të vecantë, një

tjetër tipar dallues është edhe menyra e financimit të INSTAT-it. Në nenin 9, përcaktohet

shprehimisht që :

“ INSTAT-i financohet nga buxheti i shtetit, nga ushtrimi i veprimtarisë nëpërmjet

pagesës për botime e shërbime, nëpërmjet projekteve, si dhe nga cdo e ardhur tjetër e

ligjshme që mund të shërbejë si burim për rritjen e të ardhurave “.

Pra, tek këto lloj entesh publike, shteti ushtron apo realizon pushtetin e tij superior

mbi INSTAT-in, si një ent instrumental apo ndihmës, përmes dy tipe ndërhyrjesh

kryesore :

a. Mbi organet drejtuese të INSTAT-it, përkatësisht duke emëruar dhe shkarkuar

Drejtorin e Përgjithshëm apo duke zgjedhur organin kolegjial, Këshillin e

Statistikave ( 11 anëtarët emërohen nga Këshilli i Ministrave ).

b. Mbi aktet, ku është kuvendi ai që miraton programin e statistikave zyrtare dhe si

përfundim ;

c. Në autonominë më të kufizuar që u njeh ligji këtyre enteve qoftë në planin

organizativ ashtu edhe në planin financiarë, c’ka i bën entet publike instrumentale

në përgjithësi dhe në mënyrë të vecantë INSTAT-in si pjesë e tyre, të dallojë dhe të

jetë i ndryshëm nga kategoritë e tjera të enteve publike: të pavarura, ekonomike apo

të sektorëve të vecantë.

Megjithatë, në përgjithësi, edhe pse këto ente nuk ndjekin qëllime fitimprurëse ato janë të

lidhura ngushtë dhe në shërbim të interesave të institucioneve shtetërore, private apo

shkencore.

4. Entet publike ekonomike

Janë ente të cilat kanë kryesisht karakteristika të subjekteve ekonomike private. I vetmi

element që i dallon nga ato është fakti që ato janë nën vëzhgimin dhe kontrollin e shtetit p.sh.

Enti Kombëtar i Banesave, Enti Kombëtar i Zonave të Lira etj.

Është e rëndësishme që të evidentojmë disa karakteristika apo tipare dalluese që

karakterizojnë këtë kategori entesh publike në raport me kategoritë e tjera të enteve publike, e

që do të na mundësojnë që t’i njohim më mirë në kompleksin e tyre mënyrën e organizimit,

funksionimin, kompetencat etj. Nga vetë emërtimi i këtyre enteve kuptohet natyra e dyfishtë e

tyre ku, nga njëra anë cilësohen si publike,dhe nga ana tjetër të cilësuara si ekonomike.

Kështu, sic tashmë edhe e kemi parashtruar, sipas kriterit të regjimit juridik me të cilin

entet publike veprojnë apo të cilit i nënshtrohen, entet publike i grupojmë në dy

kategori kryesore :

Entet publike, të cilat veprojnë nën regjimin e të drejtës publike dhe që janë të pajisura

me autonomi dhe autotutele .

Nga ana tjetër, duke pasur parasysh entet publike kryesore që kemi trajtuar deri tani dhe

karakteristikat përkatëse të tyre, jemi neë gjëndje të përcaktojmë edhe se cilat janë ato

kategori entesh të cilët veprojnë përkatësisht nën një regjim juridik të tillë :

Së pari , mund të përmendim Entet Publike Autonome ose të pavarura ;

Së dyti , pjesërisht entet publike ndihmëse dhe pjesërisht ato instrumentale e të sektorëve

të vecantë. Ndërsa, në kategorinë e dytë përfshihen :

Entet publike të cilat veprojnë nën regjimin e të drejtës private, të privuara nga

autonomia autotela. Të tilla ente janë përkatësisht entet publike të konsideruara

ekonomike .

Entet publike ekonomike kanë kryesisht karakteristika private apo të subjekteve ekonomike

private ,kështu që për këtë kategori entesh ekziston25 :

1.Detyrimi për të dhëne llogari në lidhje me ushtrimin e aktivitetit përkatës të tyre ,dhe ;

2.Ndalimi i aplikimit ndaj tyre të normave të parashikuara për procedurat specifike ,të cilat do

ti trajtojmë në vazhdim ,e që janë të aplikueshme kryesisht për ndërmarrjet tregtare.

Për të ilustruar këtë kategori entesh publike ,po ndalemi në trajtimin dhe analizimin e Entit

Kombëtare të Zonave të Lira 26 , i cili bën pjesë në kategorinë e enteve publike ekonomike

25 S.Cassese V.Ottaviano ‘’Ente pubblico economico ‘’Torino ,1991 fq 131 26 Ky ent është krijuar dhe funksionon në bazë të ligjit nr 8072 datë 15.02.1996 ‘’Për zonat e lira’’

.Qëllimi i ligjit përkatës për zonat e lira është vendosja e një kuadri rregullator për krijimin

,funksionimin ,mbikqyrjen dhe kontrollin e zonave të lira ,të drejtat dhe detyrimet e

zhvilluesve ,të përdoruesve dhe të subjekteve të tjera që veprojnë në to ,llojin e veprimatarive

që kryhen brenda tyre si dhe mënyrën e përcaktimit të trojeve dhe të kufijve.

Zonë e lirë quhet një siperfaqe e përcaktuar ,e rrethuar dhe e mbrojtur trojesh ,ndërtesash

dhe pasurish të tjera të palujtshme ,të veprimtarive prodhuese ,të tregtimit dhe të shërbimeve

,të cilat konsiderohen pjesë e territorit doganor të RSH-së por që është i ndarë nga ky territor

për efekt të politikave përkatëse tatimore e tregtare ,të detyrimeve të import-eksportit dhe

rregullohet sipas dispozitave të këtij ligji .

Qëllimi i krijimit të zonave të lira ,në bazë të këtij ligji është që ndikohet për 27 ;

-Zhvillimin e investimeve të reja në veprimtaritë e prodhimit për eksport

-Shpejtimin e lëvizjes së mallrave dhe të kapitaleve

-Përshpejtimin e zhvillimeve rajonale dhe zgjerimin e lidhjeve ekonomike të tregut

shqiptarë me atë ndërkombëtare .

-Futja e teknologjisë së përparuar .

Nga kjo dispozitë na del mjaft qartë karakteri publik i funksionimit të një enti të tillë. Për sa

i përket organizimit ,funksionimit dhe statusit përkatës që i njihet Entit Kombëtar të Zonave

të Lira në dispozitat përkatëse të ligjit nr 8636 datë 06.07.2001 “Për zonat e lira”

përcaktohet shprehimisht se

‘’Enti Kombëtar i Zonave të lira është person juridik me qendër në Tiranë .Enti varet nga

Këshilli i Ministrave’’

Enti Kombëtar i Zonave të Lira si organ ekzekutiv ,ushtron këto kompetenca kryesore :

mbikqyr dhe kontrollon zhvillimin ,funksionimin dhe drejtimin e zonës së lirë;harton

Rregulloren e funksionimit të zonave të lira dhe ia paraqet për shqyrtim Këshillit Drejtues

;përgatit procedurën e licensimit të zhvilluesve dhe të përdoruesve në zonat e lira dhe ia

paraqet për shqyrtim Këshillit drejtues;pranon dhe vlerson kërkesat e zhvilluesve dhe të

përdoruesve që janë të interesuar të zhvillojnë zonat e lira ;bashkëpunon me institucionet

27 Vendosja e mallrave në një zonë të lirë ka dy pasoja kryesore :1.Mallrat jo shqiptare konsiderohen sikur nuk ndodhen në territorin doganor të RSH –së 2.Mallrat shqiptare përfitojnë nga masat që shoqërojnë eksportin e mallrave.

qëndrore dhe vendore për të lehtësuar veprimtaritë e zhvilluesve dhe të përdoruesve në

zonat e lira etj.

Gjithashtu ,në këtë ligj përcaktohet se ‘’Struktura organizative e Entit Kombëtar për Zonat

e Lira miratohet nga Këshilli i Ministrave ‘’Këshilli i Ministrave miraton Rregulloren e

Funksionimit të Zonave të Lira ,e cila përcakton ;proceduart e përzgjedhjes së zhvilluesve

,procedurat e licensimit të përdoruesve ,detyrimet e zhvilluesve dhe të përdoruesve në zonat

e lira dhe rregullat e funksionimit të Këshillit drejtues.

Në lidhje me mënyrën e organizimit ,organet kryesore drejtuese të Entit janë :

-Këshilli drejtues ,dhe

-Drejtori Ekzekutiv.

Këshilli drejtues :Është organi më i lartë vendimarrës për drejtimin dhe

funksionimin e entit .Ai përbëhet nga 7 anëtarë .Kryetari i Këshillit Drejtues të Entit

është anëtar i Këshillit të Minstrave dhe së bashku me Drejtorin Ekzekutiv të Entit

Kombëtare të Zonave të lira ,emërohet nga Këshilli i Ministrave me propozim të

Kryeministrit .

Këshilli Drejtues ushtron këto kompetenca kryesore :

-Organizon ,vlerson ,programon dhe mbikqyr të gjithë punët e Entit :

-Miraton dhe kontrollon buxhetin vjetorë të Entit duke vlersuar veprimtarinë ekonomike të

tij

-Bën rekomandime në lidhje me strukturën organizative të Entit ,të cilat ndërmjet Entit ia

kalon për miratim Këshillit të Ministrave etj

Ndërsa për sa i përket kompetencave kryesore që ushtron Drejtori Ekzekutiv si të tilla mund

të përmendim :

-Raporton para Këshillit Drejtues për veprimtarinë e Entit

–Përfaqëson Entin me të tretët

-Nënshkruan kontrata që lidhen me zhvilluesit

Përvec këtyre karakteristikave ,një tjetër tipar dallues i këtij enti ,shfaqet në drejtim të

mënyrës së financimit të tyre .Pikërisht në dispozitat e ligjit ‘’Për zonat e lira ‘’ përcaktohet

që:

‘’Enti Kombëtar i Zonave të Lira financohet nga Buxheti i shtetit ‘’

Përvec financave nga buxheti i shtetit Enti mund të përdorë edhe :

-pagesat e arketuara për dhënien e licensave ;

-pagesat e parashikuara nga kontratat e lidhura me personat fizikë dhe juridikë që veprojnë

në zonat e lira ;

- të ardhura të tjera .

Mënyra e ndarjes së të ardhurave në favor të Entit, të realizuar nga këto burime përcaktohet

me vendimin te Këshillit të Ministrave .

Si përfundim dhe bazuar në karakteristikat që dalluam në këtë ent mund të themi që :

- Entet publike joekonomike nuk duhen ngatërruar me entet publike ekonomike. Këto të

fundit, sic edhe e kemi mësuar.

- Veprojnë kryesisht përmes instrumenteve të së drejtës private, dhe ;

- Kanë si qëllim realizimin e perfitimeve .

Gjithashtu, është e rëndësishme që të ndalemi në mënyrë të vecantë në trajtimin dhe

analizimin e dallimeve ndërmjet kategorisë së enteve publike ekonomike dhe subjekteve

ekonomike private.

Duke qenë se entet publike janë subjekte të së drejtës publike, marrin vecori dalluese, të

ndryshme nga ato tipike të së drejtës private. Këto dallime i referohen mbi të gjitha dy

kushteve kryesore, të cilat bëjnë ndarjen në përgjithësi mes së drejtës publike dhe asaj private

nga ana tjetër .

Së pari, pasi ka të bëjë me marrëdhëniet në të cilat merr pjesë shteti ose ndonjë ent tjetër

publik, gjithashtu sepse ;

Së dyti, ka të bëjë me ato marredhënie, ku është edhe elementi karakteristik i saj, në të cilat

shteti ose entet e tjera publike marrin pjesë si ente të pajisura me sovranitet .

Gjithashtu, një tjetër vecori ose tipar dallues i enteve publike ekonomike në raport me

subjektet ekonomike private, ka të bëjë me përjashtimin e enteve publike ekonomike nga

procedura e falimentimit ose të shuarjes vullnetare, të cilit i nënshtrohen kryesisht

organizmat e karakterit privat .

Në ligjin “ Për shoqëritë tregtare “, në nenin 8 përcaktohet përkatësisht që :

“ Shteti, organet e pushtetit lokal dhe entet e tjera publike nuk marrin

cilësinë e tregtarit edhe sikur të bëjnë veprime tregtare,por kur kryejnë

veprime të tilla u nënshtrohen legjislacionit dhe praktikave tregtare “.

Nga interpretimi i kësaj dispozite mund të bëjmë dallimin ndërmjet sipërmarresit privat dhe

entit publik që ushtron aktivitet tregtar, ekonomik .

Nisur nga kjo dispozitë, entet publike nuk konsiderohen sipërmarrje meqë ato i nënshtrohen të

ashtuquajturës “ mbrojtje shoqërore “, pavarësisht se aktiviteti i tyre i prodhimit të të mirave

apo i ofrimit të shërbimeve mund të ushtrohet nga pikëpamja teknike sipas formave

korrensponduese të atyre të një sipërmarrje, sepse kriteri i rentabilitetit ( neënkupton

mbulimin e kostos së faktorëve teë prodhimit ) nuk con në mbylljen e aktivitetit të ushtruar

nga enti publik dhe rrjedhimisht neë falimentimin e tij, pra në humbjen e cilësisë së tregtarit

sepse një cilësi të tillë ai nuk e ka patur.

Humbjet e rezultuara nga një aktivitet i tillë ushqehen në mënyrë të vazhdueshme nga burime

të tjera ose nëpërmjet ndërhyrjes financiare të shtetit. Megjithatë, pavarësisht nga një fakt i

tillë, kjo nuk ka penguar që shumë prej këtyre enteve publike ekonomike të transformohen në

shoqëri aksionere ( Sh.A ) dhe rrjedhimisht të privatizohen 28 .

Nga ana tjetër, doktrina ka treguar karakteristikat kryesore organizative të institucioneve apo

organizmave private që e bëjnë kushtetushmërisht të paligjshëm njohjen e subjekteve të tilla

si publike.Këto kritere paraqesin vlerë të përgjithshme dhe u përkasin enteve të karakterit

shoqërorë ose pasurorë ( shoqëritë, shoqatat, fondacionet ) .

Mbi këtë bazë :

- Entet e karakterit shoqërorë ( fondacionet dhe shoqatat ) nuk mund të konsiderohen

si ente publike, kur :

1. janë krijuar me iniciativë vullnetare ;

2. Administrohen nga ortakë teë cilët konkurojnë për të zgjedhur të

paktën gjysmën e komponenteve të organit vendimmarrës, dhe ;

28 Vincenzo Cerulli Irelli ‘’Corso di diritto amministrativo’’Torino ,1997,fq 134

3. Kanë një pasuri të krijuar kryesisht nga vullnetarizmi ose të

sjelle nga ortakët dhe privatët .

- Entet e karakterit patrimonial ose pasurorë, nuk mund të njihen si ente publike, kur:

1. Institucioni është krijuar me akt të iniciativës private, p.sh. kontrata e fondacionit;

2. Administrohet nga privatë, në kuptimin që të paktën gjysma e anëtarëve të organit

kolegjial vendimmarrës është formuar nga privatë dhe midis këtyre anëtarëve është

zgjedhur presidenti ;

3. Ka në pronësi një pasuri të karakterit privat dhe vepron kryesisht me mjete të këtille

pasurie .

Pra, si përfundim mund të themi se :

- enti publik është një krijesë juridike e ligjit dhe jo e privatëve , dhe ;

- individualiteti i tij përcakton edhe shkallën e varësisë që ka enti publik në marrëdhënie

me organet përkatëse të shtetit .

5. Entet publike të sektorëve të vecantë

Janë persona juridikë publikë që kanë detyrën për të kontrolluar dhe koordinuar sektorë të

vecantë të ekonomisë ose shërbime jetësore për popullatën. Të tilla janë : Enti i Energjisë

Elektrike (ERE); Enti Rregullator i Telekomunikacionit ( ERT ) ; Enti Rregullator i

Furnizimit me Ujë, largimit dhe përpunimit të ujrave të ndotura ( ERRU ); Autoriteti i

Mbikqyrjes Financiare etj .

Për të ilustruar entet e ketij lloji, po trajtojmë Entin Rregullator të sektorit të

Telekomunikacioneve në Republikën e Shqipërisë 29 .

Një nga objektivat më të rëndësishme të këtij enti është garantimi dhe mbrojtja e interesave

publike nga njeëra anë dhe krijimi i një mjedisi transparentë, ligjor dhe rregullator që do të

nxisë investimet private dhe konkurencën e lirë në këtë sektor.

29 Ekzistenca e këtij enti është parashikuar në ligjin nr 8618 datë 14.06.2000,Për Telekomunikacionet në RSH ‘’

Telekomunikacion, në bazë të ligjit përkatës për telekomunikacionet, është emertimi, dhënia

ose marrja e mesazheve në formën e shenjave, të zërit, të figurave ose të tingujve, nëpërmjet

rrjeteve të telekomunikacioneve, por që nuk peërfshin transmetimin radioteleviziv.

Enti Rregullator i Telekomunikacioneve është person juridik, publik, jo-buxhetor,

kompetencat, funksionet dhe organizimi i të cilit janë përcaktuar në ligj.

Duke analizuar dispozitat përkatëse të ligjit për telekomunikacionet mund të nxjerrim në pah

tiparet dalluese kryesore që karakterizojnë këtë ent publik, qoftë në drejtim të autonomisë që i

është njohur ERT-së me ligj ashtu edhe në drejtim të raporteve reciproke që krijohen në mes

të këtij enti në vecanti dhe organeve të tjera të administratës qendrore e të institucioneve

shtetërore .

Në bazë të ligjit nr. 8618, datë 14.06.2000 “ Për telekomunikacionet në Republikën e

Shqipërisë “,Enti Rregullator i Telekomunikacioneve apo ERT-ja ushtron këto kompentenca :

1. Nxit zhvillimin e sektorit të telekomunikacioneve, duke zbatuar procedurat e

licencimit dhe mbikqyr respektimin e kushteve të licencave ;

2. Kontrrollon cilësinë e shërbimeve të ofruara nga operatorët dhe kërkon që ato të

përputhen me standartet e caktuara ;

3. Kujdeset që konkurenca ndërmjet operatorëve të telekomunikacioneve të mbështetet

në parimet e transparencës, të modiskriminimit dhe të ndershmërisë ;

4. Mbikqyr bazueshmërinë me kërkesat e këtij ligji të tarifave të ofruara nga operatorët

publikë të telekomunikacioneve etj .

Në këtë mënyrë, enti rregullator nxjerr rregullat dhe procedurat e veta për të garantuar

kryerjen sa më të mirë të detyrave të tij në bazë të ligjit. rregullat, procedurat, standartet,

urdhërat, procedimet dhe aktet e tjera zyrtare të Entit Rregullator duhet të botohen dhe janë të

hapura për pulikun. ERT-ja është pra, organi rregullator i telekomunikacioneve, i cili mbikqyr

kuadrin rregullator të përcaktuar nga ky ligj dhe politikat e zhvillimit të përcaktuara nga

Këshilli i Ministrave. Për sa i përket mënyrës së funksionimit dhe organizimit të ERT-së, pas

hyrjes në fuqi të ligjit për telekomunikacionet, Këshilli i Ministrave ka emëruar Këshillin

drejtues, si një organ të pavarur në marrjen e vendimive e që funksionon në bazë të

Rregullores së Brendshme, të miratuar nga ai vetë .

Këshilli drejtues : Përbëhet nga pesë anëtarë, të cilët zgjidhen nga kuvendi i Republikës së

Shqipërisë, me propozimin e Këshillit të Ministrave. Kryetari i Këshillit është drejtuesi

ekzekutiv i ERT-së .

Këshilli Drejtues ushtron funksionet dhe kompetencat e përcaktuara në ligj. Këshilli Drejtues

vendos me shumicë votash ( cdo anëtarë ka të drejtën e një vote ).

Gjthashtu, Këshilli Drejtues përcakton strukturën organizative, numrin dhe pagën e

punonjësve të ERT-së. Enti rregullator mund të hetojë fakte, praktika apo cështje të cilat

mund të jenë të nevojshme apo të duhura :

- Për të përcaktuar nëse një person ka shkelur apo është duke shkelur ligjin apo rregulla

të bazuara në ligj ;

- Për të ndihmuar në zbatimin e dispozitave të ligjit apo të rregullave të bazuara në ligj.

Përvec këtyre karakteristikave, në të cilat shprehet mjaft qartë liria e veprimit dhe pavarësia

operacionale që u njihet këtyre enteve gjatë përmbushjes dhe ushtrimit të funksioneve të tyre

të caktuara në ligj, një tjetër vecori na shfaqet në drejtim të mënyrës së financimit dhe

buxhetit të ERT-së .

Kështu në bazë të ligjit nr. 8618, datë 14.06.2000. « Për Telekomunikacionet në Republikën

e Shqipërisë « operacionet e Entit Rregullator financohen nga :

- Tarifat e caktuara për përpunimin e aplikimive dhe të kërkesave të ndryshme, sipas këtij

ligji ;

- Pagesat për licensat e dhëna nga ERT-ja personave fizikë ose juridikë të cilët

dëshirojnë që të ofrojnë shërbime publike telekomunikacionesh brenda Shqipërisë ose

ndërmjet Shqipërisë dhe një vendit tjetër, e që janë të detyrueshme për të licensuarit.

Gjithashtu, Enti Rregullator i Telekomunikacineve, cakton një fond të shpenzimeve operative

të parashikuara dhe ia paraqet për miratim Këshillit të Ministrave. Të gjitha të ardhurat e

tepërta mbi shpenzimet e ERT-së kalojnë në buxhetin e shtetit. Pra, sic del edhe mjaft qartë

nga kjo dispozitë, Enti Rregullator i Telekomunikacioneve na paraqitet si një person juridik

publik jo-buxhetorë, po si një organizëm i cili vetëfinancohet.

Një rëndësi të vecantë ka trajtimi dhe analizimi i rolit të shtetit në sektorin e

tekomunikacioneve në lidhje me raportet apo marrëdhëniet reciproke që krijohen në mes të

këtij enti publik dhe organeve të tjera të administratës qëndrore. Në bazë të dispozitave të

ligjit për telekomunikacionet, përcaktohet që :

« Këshilli i Ministrave përcakton strategjinë e zhvillimit apo politikat e

rregullimit të sektorit të telekomunikacioneve si edhe ndërmerr të gjitha

veprimet e nevojshme për përmbushjen e objektivave të politikës së

zhvillimit të telekomunikacioneve. »

Drejtoria e Përgjthshme e Postë-Telekomunikacioneve : është person juridik publik,

buxhetorë dhe punon për përmbushjen e objektivave teë strategjisë së telekomunikacioneve

dhe është nën varësinë e Ministrit i cili ka në kompetencë veprimtarinë në fushën përkatëse të

telekomunikacioneve.

Disa nga kompetencat kryesore të Drejtorisë së Përgjithshme të Postë-Telekomunikacioneve

janë :

a. Harton projektet ligjore e nënligjore për zhvillimin e sektorit të

telekomunikacioneve ;

b. Bashkërendon punën për realizimin e nevojave të institucioneve shtetërore ;

c. Ndjek zbatimin e detyrimeve për sektorin e telekomunikacioneve, që

rrjedhin nga marrëvëshjet, konventat dy ose shumëpalëshe, ku Republika e

Shqipërisë është palë ;

d. Bashkëpunon me organet e pushtetit vendor për cështje të

telekomunikacioneve etj .

Enti duhet t’i paraqesë Qeverisë dhe Kuvendit të Shqipërisë, menjëherë pas përfundimit të

cdo viti, materialet e mëposhtme :

1. Një raport vjetore për punën e bërë dhe programin e vitit pasardhës ;

2. Të gjitha të dhënat që Ministri i gjykon të nevojshme për realizimin e

objektivave të politikës së zhvillimit të telekomunikacioneve .

Pra, sic shihet nga studimi në kompleksitet i dispozitave të ligjit për telekomunikacionet

mund të konkludojmë se :

- Enti Rregullator i Telekomunikaciont është person juridik publik jo-buxhetor

ose vetëfinancues dmth me llogari ekonomike më vete.

- Ndryshe nga kategoritë e enteve publike buxhetore ( INSTAT, pjesërisht

Universitetet ) gëzojnë një pavarsi të gjerë pasurore. Kjo pavarësi

ushtrohet nga ana e tyre në përputhje me legjslacionin në fuqi.

Shteti ushtron pushtetin dhe mbikëqyrjen mbi ERT-në në dy forma kryesore :

- Përcakton politikën e zhvillimit dhe rregullimit të sektorit të telekomunikacinit dhe

mbikëqyr zbatimet e kuadrit rregullator të përcaktuar nga ky ligj .

- Mbi strukturën organizative të ERT-së : emëron anëtarët e organit kolegjial

vendimmarrës dhe miraton metodologjinë për rregullimin e tarifave .

- KREU I TRETË -

“ MËNYRA E FUNKSIONIMIT TË ENTEVE PUBLIKE “

III.1. Suksedimi midis enteve publike

Regjimi i vecantë të cilit i nënshtrohen entet publike paraqet në kompleksitet cështjet kryesore

të cilat iu përkasin atyre, që nga themelimi e deri tek modifikimet e mundshme, duke

përfshire këtu : shuarjen dhe suksedimin eventual midis enteve publike . 30

A. Ndryshimet e entit publik. Me ndryshim kuptohet përtëritja apo modifikimi i të gjitha

elementeve themeluese të entit, me përjashtim të legjitimimit të të drejtës publike. Humbja e

këtij elementi të fundit do të sillte përfundimisht shuarjen e subjektit publik dhe vënien e

mundshme në jetë të tij si person juridik privat. Ndryshimet mund të përfshijnë :

- Zmadhimin apo zjerimin, që nënkupton dhënien e atributeve me të

30 Filoreto D’Agostino ,vepër e cituar ,Giuffre editore ,2000 fq125-136

mëdha apo futjen e subjekteve të tjera ose të sektorëve përkatës të tjerë;

- Reduktimin e strukturës së entit, që nënkupton humbjen e atributeve në

favor të subjekteve të tjera, eliminimin e një funksioni ;

- Ndryshime të karakterit rregullues apo modifikues .

Rasti më tipik i modifikimit të enteve publike ka të bëjë me transferimin e funksionit.

B. Shuarja e entit publik, sjell si pasojë inekzistencën e entit si subjekt juridik. Kjo shuarje

është e përcaktuar qoftë për shkaqe të brendshme të entit, qoftë për arsye të jashtme, të

karakterit ligjor .

- Shuarja për shkaqe të brendshme, duhet që të ketë justifikimin e nevojshëm të bazuar në

aktin e themelimit të vetë entit publik. P.sh. një ent, detyra ekskluzive e të cilit janë krijimi

ose ndërtimi i një numri aeroportesh, propozon shuarjen e vet kur është arritur qëllimi qeë

kishte përcaktuar ligji përkatës .

- Shuarja për arsye të jashtme, ndodh kur si rezultat i një vleresimi të hapur politik, ekonomik,

social, ligjvënësi i jep fund subjekteve të tilla. P.sh. në ligjin për arsimin e lartë nr. 9741, datë

21.05.2007, në nenin 41, përcaktohet përkatësisht që :

« Hapja e një institucioni publik të arsimit të lartë, mbyllja e tij ose

bashkimi me ndonjë institucion tjetër publik të arsimit të lartë,bëhen

me vendim të Këshillit të Ministrave, me propozimin e Ministrit të

Arsimit dhe të shkencës. Mbyllja e një institucioni të arsimit të lartë

apo bashkimi me ndonjë institucion tjetër të arsimit të lartë

kërkon paraprakisht mendimin e senatit akademik të institucioneve

përkatëse të arsimit të lartë, të përfshira në veprimet respektive.

Standartet, kriteret dhe procedurat për hapjen, ndryshimin dhe

mbylljen e institucioneve të arsimit të lartë miratohen nga Këshilli

i Ministrave, mbi bazën e propozimit të Ministrisë së Arsimit dhe

Shkencës “ .

Mbyllja e enteve publike përcakton vendosjen e tyre në likujdim, a cila i besohet një zyre të

posacme likujdimi. Në konceptin e shuarjes hyn, në kuptimin e plotë edhe procesi i

transformimit të një enti publik në person juridik privat.

Kur flasim për një fenomen të tillë kemi parasysh në mënyrë të vecantë procesin e

transformimit të enteve publike ekonomike në shoqëri tregtare. Në praktikë hyn ajo që njihet

ndryshe si fenomeni i privatizimeve, c’ka nënkupton trasformimin në private të ndërmarrjeve

apo organizmave përkatëse të drejtuara nga shteti ose nga entet publike.

Gjthsesi, duhet theksuar që edhe në këtë rast enti publik përkatës mbetet titullar i aksioneve të

ndërmarrjeve përkatëse të transformuar duke ruajtur kontrrollin përkatës politik .

Shembujt kryesore në këtë drejtim janë :

1. Institutet e kreditit, pjesë e së drejtës publike, janë transformuar ose

inkorporuar në shoqëri për veprime bankare të karakterit privat ;

2. Entet publike ekonomike, janë transformuar “ope legis” në shoqëri

aksionere (sh.a), aksionet e të cilëve janë akoma në rrugën e

transformimit në tregun e lirë ;

3. Për ente të tjera publike ekonomike janë parashikuar procedura të

posacme transformimi në shoqëri anonime apo aksionere .

Humbja e cilësisë së entit publik sjellë :

a. Humbjen e pushteteve përkatëse publike, me përjashtim të mundësisë, të praktikuar

gjerësisht për të ruajtur prerogativa specifike në mënyrat e parashikuara me ligj ;

b. Një riorganizim pasuror lidhur me ushtrimin e aktiviteteve apo veprimtarive të të

drejtës private ;

c. Një modifikim të të gjitha raporteve të realizuara nga enti përkatës .

Është e rëndësishme të theksojmë, në kuadër të suksedimit të enteve publike, se një fenomen i

tillë nuk është rregulluar organikisht dhe një gjë e tillë ka sjellë shumë pasiguri .

Suksedimi, është një fenomen organizativ që verifikohet në ato raste kur një strukturë

përkatëse e entit publik risistemohet, tërësisht ose pjesërisht, në konteksin rregullues, në

mënyrë të ndryshme nga ajo e origjinës apo zanafillës së entit, në vazhdën e shuarjes ose

modifikimit të një ose më shumë enteve publike.

Suksedimi është pra, përmbledhje apo sintezë cështjesh të paparashikuara në një akt të

posacëm normativ. Kjo është verifikuar nga tekstet normative, të cilët rregullojnë

aspekte të ndryshëm të një enti nga një tjetër : atributet, kompetencat, personeli, të

mirat etj .

Problemi i suksedimit i referohet në mënyrë të posacme funksionit apo veprimtarisë të

ushtruar nga një ent publik. Mund të formulohen tre hipoteza :

- I njëjti funksion administrativ i ushtruar nga enti i mbyllur duhet që të vazhdojë të

ushtrohet domosdoshmërisht. Pushteti përkatës mund të transformohet, përvec rastit kur

ajo ndalohet shprehimisht me ligj. Zakonisht, ligji tregon përmbajtjen e atributeve të

transformuara. Në transformimin e pushteteve konsiston edhe ai i të mirave, pasurisë

dhe personelit të nevojshëm. Suksedimi në titullarin e të mirave përfaqëson një

vazhdimësi logjike, në aspektin organizativ, në ushtrimin e funksionit. Derisa nuk

parashikohet ndryshe në ligj, në sektorin e transformuar do të vazhdojë të aplikohet

disiplina e vetë entit të shuar ose modifikuar. Përcaktohet kështu një suksedim i plotë

dhe i raporteve juridike dhe atributeve të fituara nga enti i ri .

- Funksione të reja, të ndryshme, edhe pse të lidhura me ato të entit të mbyllur, mund të

ushtrohen duke aktivizuar personel dhe të mira po të atij enti. P.sh. në rast të

transformimit të entve apo të dhënies së personalitetit juridik organeve të cilat me parë

ishin të privuara nga një gjë e tillë, ( entet publike autonome që ushtrojnë shërbime

publike ), në këtë rast paraqitet një ndryshim i qartë në lidhje me entin, nga ku burojnë

funksione, të mira dhe personel. Gjithsesi, tërësia e detyrave të entit të ri rikrijon të

paktën pjesërisht, atributet e krijuara më parë.

Si përfundim mund të themi se : Suksedimi vepron mbi gjithcka për të cilën nuk ekziston

një ndalim i shprehur për transformimin apo kalimin dhe se të gjitha raportet e rikrijuara apo

të ripërterira në bazë të kriterit të pajtueshmërise midis funksioneve të vjetra dhe atyre të reja,

rihyjnë në konceptin e suksedimit dhe i nënshtrohen këtij procesi.

Kur funksionet përkatëse të entit të mbyllur nuk kanë më hapësire veprimi, duhet të vendoset

vetëm për fatin e të mirave dhe të personelit.

Në këtë rast, problemi konsiston vetëm në elemente të natyrës materiale dhe personeli, që nuk

janë të lidhur me funksionin.Në këtë rast, për personelin përkatës nevojitet një normë e

shprehur e cila mbron apo parashikon punësimin përtej entit të mbyllur. Hyrja e nënpunësve

të entit të shuar në një strukture të re nuk përbën suksedim, edhe në praninë e normave

mbrojtëse të niveleve profesionale.

Ruajtja e pozicioneve përkatëse, në fakt nuk ka lidhje me rihyrjen e një enti në një tjetër, por

kjo lidhet kryesisht me norma favorizuese në lidhje me personelin. Ndërsa në lidhje me

pasuritë e mbetura, nuk mund të aplikohet dispozita ligjore e cila parashikon kalimin e të

mirave personit juridik privat.

Në lidhje me këtë, veprojnë norma specifike të cilat parashikojnë që : “Veprimet

përfundimtare të likuidimit të entit i kalojnë shtetit, përvec kur nga norma të posacme ose nga

normat themeluese të entit të mbyllur parashikohet ndryshe “.

Në të vërtetë, kalimi i veprimeve përfundimtare të likuidimit nuk duket se hyn në nocionin e

suksedimit. Ky kalim, në fakt përcakton dhënien e pasurisë së mbetur sepse mungon një

suksedim në kuptimin e plotë .

III.2. Marrdhëniet e enteve publike me organet shtetërore të administraës publike

Në fund të kësaj paraqitjeje, është e nevojshme të pyesim se : cfarë raportesh

ndërveprojnë midis enteve publike dhe rrethit të administratës ministrore dhe nëse natyra e

këtyre raporteve ka ndryshuar në rrjedhën e viteve 31

Së pari, duhet nënvizuar që entet publike përbëjnë tashmë një komponent kryesore të

administratës tonë publike. Numri i tyre ka ndryshuar dhe vazhdon që të ndryshojë gjithnjë e

në rritje por roli i tyre institucional nuk është vënë asnjëherë në diskutim. Në ndryshim nga

kategoritë e tjera të enteve publike, entet publike ekonomike, sic është thënë, janë përfshirë

nga procese të shumta transformimi, ku shumë prej tyre sot janë shndërruar në forma të

sipërmarrjeve private apo shoqëri aksionere. Rastet kryesore të shkëmbimit midis enteve

publike të ekzaminuara dhe të trajtuara tashmë me burokracinë ministrore zhvillohen në dy

plane kryesore të dallueshme :

31 G.Capano,E.Gualmini,vepër e cituar il Mulino ,Bologna,2006,fq129-140

- Raportet që krijohen me ministrin përkatës të referimit, dhe ;

- Raportet me Këshillin e Ministrave.

Raportet që krijohen shpesh herë përcillen me konflikte dhe tensione të ndërsjellta. Në këtë

mënyrë, raportet midis enteve dhe përfaqësuesve të qeverisë, reflektojnë më së miri ”

tensionin” në mes të vartësisë apo hierarkisë nga njëra anë dhe autonomisë që u njihet atyre

me ligj nga ana tjetër .

Entet publike i nënshtrohen në fakt, në bazë të ligjit të kontrollit të ministrit përkatës i cili

vepron në aspkte të ndryshme, nëpërmjet emërimit të drejtuesve dhe organeve kolegjiale,

kontrrollit mbi aktivitetin e ushtruar dhe mbi misionin institucional, mbikqyrjen dhe

shqyrtimin mbi mënyrën e ushtrimit të kompetencave të njohura me ligj enteve publike.

Shkalla e shpërndarjes e pushteteve të tilla varet shumë nga natyra e funksioneve të ushtruara

nga enti dhe përbërja e organeve përkatëse kolegjiale, aty ku prevalojnë kompetencat teknike

dhe kushtet profesionale për zjedhjen e kandidatëve me postet drejtuese, pushteti politik ka

mundësi më të pakta ndërhyrjeje.

E njëjta gjë mund të thuhet për entet të cilat paraqesin një strukturë shoqerore dhe ku është e

pranishme një asamble me funksione zgjedhëse që vendos disa ”pengesa” apo limite

ndërhyrjes të sferës politike. Ndërsa, atje ku kriteri i kompetencës ka një peshë më të vogël,

ministrat dhe qeveria fitojnë mundësi më të mëdha manovrimi dhe ndërhyrjeje.

Njëherazi, entet publike, ashtu sic kemi analizuar më lart, mund të mbështeten edhe në

pavarësinë e tyre, duke u mbështetur në një sërë mjetesh, burimesh, me anë të të cilëve ato

mund të ushtrojnë një lloj ”presioni” mbi politikën.

Kompetencat teknike, ndonjëherë të poseduara nga organizmat e ndryshme në formën e një

”monopoli” publik, si tek Urdhëri i Mjekëve të Shqipërise, modelet më fleksibël ë organizimit

të punës dhe rekrutimit, lidhjet ndërkombëtare të realizuara, u lejojnë enteve jo vetëm të

ndjekin me efikasitet objektiva specifike por edhe të zgjedhin dhe të seleksionojnë midis

këtyre objektivave.

Ky pushtet vendimmarrës mund të përjashtojë ose të lërë jashtë ministrat përkatës të referimit

dhe të krijojë jo pak vështirësi në implementimin e shërbimeve.

Në lidhje me raporte në mes të enteve publike dhe strukturave burokratike ministrore, raporti i

bashkëveprimit mes tyre mundet ndonjëherë që të ”ndërpritet” nga tensione dhe konflikte të

ndryshme të natyrës funksionale.

Nga njëra anë, entet publike dhe vecanërisht ato që shprehin interesa të karakterit

profesional apo territorial, rezultojnë deri në një farë mase të pavarura ndaj burokracisë

ministrore, në kuptimin që ato krijojnë struktura të decentralizuara apo autonome të

shpërndarjes së shërbimeve. Në këtë rast ndarja e punës është mjaft e qartë, entet veprojnë

mbi bazën e një delegimi të shprehur, dhe nuk ndeshen konflikte apo tensione mbivendosjeje

me funksionet e ushtruara nga ministrat p.sh. entet publike të pavarura. Kemi theksuar që,

parashikimi me ligj i funksionit me natyrë mbikqyrëse të Ministrit të Drejtësisë ndaj noterisë

nuk është antikushtetues sepse është i lidhur me kontrollin e respektimit të funksioneve që u

janë deleguar noterëve dhe që shprehet në vlerën që kanë dokumentet e tyre .

Nga ana tjetër, janë entet të cilat zhvillojnë funksione që i mbivendosen, pjesërisht ose në

tërësi, atyre të ushtruara nga ministrat dhe për rrjedhojë mund të krijohen konflikte,

mbivendosje dhe komplikacione në proceset e vënies në zbatim të këtyre funksioneve.

Mendojmë në këtë rast për entet e kërkimit dhe eksperimentimit, si: INSTAT, në raport me

Këshillin e Ministrave .Në këtë aspekt drejtuesit ministrorë mund të hyjnë në konflikt me

drejtuesit e enteve publike dhe kjo i ngadalëson proceset administrative. Edhe në lidhje me

këto mbivendosje, vazhdon që të jetë i gjallë debati mbi shkrirjen e etyre enteve të cilat janë

zhveshur nga kompetenca të rëndësishme të proceseve të autonomisë apo decentralizimit

administrativ .

Megjithatë, thelbi apo bërthama kryesore e enteve publike duket që nuk do të pësojë

ndryshime të mëdha, në mënyrë të vecantë entet publike të caktuara për mbrojtjen e

interesave të rëndësishme publike dhe entet më të mëdha të kërkimit. Dy janë motivet

kryesore që të shtyjnë në pohimin e saj :

Së pari, pjesa më e madhe e enteve publike, që në vitet e para të 2000, ushtrojnë funksione të

karakterit kryesisht teknik, c’ka shpreh rolin dhe rëndësinë e vecantë të tyre si dhe pavarësinë

e tyre në ushtrimin e këtyre kompetencave në raport me burokracinë ministrore dhe ;

Së dyti, të ndërhysh apo të veprosh në misionin institucional për të cilin janë krijuar dhe

veprojnë këto ente do të thotë që të riorganizosh në mënyrë rrënjësore bazat apo themelet e

shtetit social dhe të shërbimeve publike ndaj qytetarëve .

III.3. Kontrrolli mbi entet publike

Zbatimi i ligjit ka qenë dhe mbetet një nga problemet kryesore në cështjet e ndërtimit,

forcimit dhe të zhvillimit të shtetit të së drejtës. Një rol të vecantë për zbatimin, ruajtjes dhe

forcimin e ligjshmërise krahas subjekteve të tjera, luajnë edhe organet e tjera publike, si pjesë

e administratës publike të shtetit tonë. Këto organe kanë të drejtë dhe detyrë jo vetëm të

nxjerrin akte administrative të ligjshme, por edhe të organizojnë zbatimin në praktike të tyre

si dhe njëkohesisht të kontrollojnë edhe ligjshmërinë e akteve që nxjerrin organet që varen

prej tyre .32

Në shtetin tonë demokratik kemi këto garanci për sigurimin e ligjshmërisë :

1. Sistemi politik demokratik, i bazuar në pluralizmin, ekonominë e tregut të lire dhe

parimet e shtetit të së drejtës ;

2. Ndërtimi i shtetit mbi bazën e ndarjes së pushteteve në legjislativ, ekzekutiv dhe

gjygjësor ;

3. Ngritja dhe funksionimi i një sërë organesh shtetërore me detyrë që të ushtrojnë

kontroll për zbatimin e ligjshmërisë, pavarësisht nëse këtë e kanë funksion e tyre

kryesore apo e ushtrojnë krahas detyrave të tjera ;

4. Zbatimin e parimit të transparencës në të gjithë veprimtarinë e administratës publike .

Në veprimtarinë e enteve publike ushtrohet kontroll në dy forma kryesore :

- Kontroll i brendshëm ;

- Kontroll i jashtëm .

a. Kontrolli i brendshëm :

Është ai lloj kontrolli që ushtrohet brenda institucionit të entit publik si dhe kontrolli i

ushtruar nga këto mbi organet, entet publike dhe institucionet vartëse të fushës së tyre. Ky lloj

kontrolli rrjedh nga vendi që zë secili organ në marrdhënie me organet e tjera brenda një

sistemi të caktuar organesh.

32 Ermir Dobjani ‘’E drejta administrative’’, Tiranë 2004 fq 195-229

Kontrolle të brendshme janë p.sh. Urdhëri i Mjekut, nëpërmjet organeve përkatëse drejton dhe

mbikëqyr sistematikisht veprimtarinë e Këshillave Rajonale apo veprimtaritë e seksioneve

dhe zyrave pranë tij 33

Ky kontroll bazohet në rolin drejtues që ka organi ose personi i caktuar dhe është pjesë

përbërëse e detyrës së tij. Kontrolli i brendshëm ka përmbajtje të gjerë dhe të gjithanshme. Ai

përfshin gjithë veprimtarinë e vetë entit dhe ka të bëjë me drejtimin drejtëpërdrejtë të sektorit

që mbulon, me veprimtarinë drejtuese, organizuese, operative e konkrete për realizimin e

detyrave përkatëse që i jane ngarkuar entit publik si dhe organeve dhe hallkave të tjera vartëse

Kontrolli i brendshëm duhet të ushtrohet si mbi veprimtarinë konkrete administrative të

organeve vartëse ashtu edhe mbi ligjshmërinë e akteve administrative të këtyre organeve. Nga

pikpamja e kohës, kontrolli i brendshëm mund të ushtrohet paraprakisht, para nxjerrjes së

akteve administrative, gjatë realizimit të veprimtarisë administrative ose pas kryerjes së kësaj

veprimtarie. Ndërsa, nga pikpamja e gjerësisë, mund të jetë i përgjithshëm si p.sh. për gjithë

veprimtarinë administrative të ushtruar brenda entit, organit apo institucionit publik ose i

profilizuar : kontroll cilësie, kontroll revizion financiar, kontroll i sigurimit publik etj .

Forma të kontrollit të brendshëm : Kontrolli i brendshëm mund të paraqitet edhe në këto

forma :

1.Kontrolli i Kuvendit ( parlamentit ) mbi veprimtarinë e organeve të enteve publike.

Ky kontroll ushtrohet në forma të ndryshme : kontrolli me anë te komisioneve

parlamentare mbi organe të ndryshme të administratës publike, për rjedhojë edhe të

enteve publike, apo dhënia llogari para Kuvendit etj. P.sh. Në ligjin nr. 8618, “ Për

telekomunikacionet në RSH “ neni 7-8 parashikohet se :

Enti Rregullator i Telekomunikacioneve, duhet t’i paraqesë Qeverisë dhe Kuvendit

të Shqipërisë :

-Raporte vjetore për punën e bërë dhe programin e vitit pasardhës ;

- Të gjitha të dhenat që ministri i gjykon të nevojshëm për realizimin e

objektivave të politikës së zhvillimit të telekomunikacioneve.

2. Kontrolli i organeve më të larta të administratës publike mbi ato më të ulëtat.

Përkatësisht, Këshilli i Ministrave ( qeveria ) ka të drejtën e kontrollit mbi 33 Në bazë të ligjit nr 9180 ,datë 05.02.2004 ,’’Për statistikat zyrtare’’,neni 1 parashikon që :Këshilli i Statistikave të INSTAT-it duhet të mbikqyrë dhe të mbështesë në rolin e tij për të siguruar zbatimin e kuadrit rregullator të përcaktuar nga ky ligj.

veprimtarinë e enteve publike. Kurse ministrat kontrollojnë apo edhe mund të

shfuqizojnë urdhërat e udhëzimet e paligjshme të organeve e të institucioneve

që varen prej tyre, përfshirë këtu edhe vetë organet e enteve publike.

Konkretisht dispozitat e ligjit mbi statistikat zyrtare tregojnë qartë rolin kontrollues të

ushtruar nga Këshilli i Ministrave mbi veprimatrinë e Institucionit të Statistikave.

Përkatësisht ky kontroll ushtrohet në dy forma kryesore :

- Mbi strukturën organizative të INSTAT-it, ku Këshilli i Ministrave emëron

dhe shkarkon Drejtorin e Përgjithshëm si dhe zjedh organin kolegjial të

INSTAT-it,Këshillin e Statistikave.

- Mbi aktet, duke mbikqyrur zbatimin e kuadrit rregullator të përcaktuar me ligj.

a. Kontrolli i jashtëm :

Është kontrolli i organeve që ndodhen jashtë sektorit të enteve publike mbi veprimtarinë e të

cilit ushtrohet kontroll ose verifikohet zbatimi i akteve ligjore e nënligjore .

Forma të kontrollit të jashtëm : Kontrolli i jashtëm paraqitet në dy forma :

1. Kontrolli i jashtëm i përgjithshëm. Ushtrohet mbi gjithë veprimtarinë e organeve të

enteve publike, pavarësisht nga shkalla e tyre hierarkike në sistemin e përgjithshëm të

organeve të administratës publike si dhe sektori ku ndodhen.I tillë është kontrolli i ushtruar

nga Kontrolli i Lartë i Shtetit ose Avokati i Popullit .

2. Kontrolli i jashtëm i specializuar.Ushtrohet mbi veprimtari të caktuara të organeve

të enteve publike apo të organeve jo-qeveritare.Ky kontroll ushtrohet nga:Komisioni i

Shërbimit Civil, i cili kontrollon përkatësisht zbatimin e ligjit për statusin e nëpunësit civil. Si

edhe nga disa inspektoriate dhe hallka shtetërore të posacme sic është: policia tatimore, e

pyjeve, elektrike, e ndërtimit etj. P.sh, në ligjin për arsimin e lartë, datë 21.05.2007,

përkatësisht në nenin 80 dhe 81 të tij, parashikohen dy forma kryesore të kontrollit apo

auditimit financiar :

- Auditimi i jashtëm financiar, dhe ;

- Kontrolli apo auditimi i brendshëm.

a. Auditimi i jashtëm financiarë, realizohet nga institucionet shtetërore të auditit financiarë,

të parashikuara me ligj për këtë qëllim, ose nga institucione të specializuara nga sektori

privat.

b. Kontrolli i auditimi i brendshëm në institucionet publike të arsimit të lartë dhe njesitë

përbërëse të tyre realizohet nga njesitë e auditit të brendshëm të Ministrisë së Arsimit dhe

Shkencës dhe vetë intitucioneve të arsimit të lartë.

Organet që realizojnë kontrollin e jashtëm nuk kanë të drejtë që t’i anullojnë vetë aktet e

veprimet e paligjshme të organeve që kontrollojnë apo t’i pezullojnë ato.

Organet e këtij lloji nuk kanë të drejtë të marrin vetë masa me karakter disiplinor apo

zhdëmtimi material ndaj personave që kanë kryer shkelje të ligjshmërisë, në ndryshim nga

organet që ushtrojnë kontroll të brendshëm. Por mungesa e këtyre kompetencave nuk e ul

efektin e këtij lloj kontrolli, sepse ai ka mjete të tjera ndikimi të cilat i përdor në varësi me

kohën se kur ushtron kontrollin paraprak, gjatë kryerjes së veprimeve ose pas kryerjes së tyre.

Mjete të tilla janë : dënimet administrative si :gjobat, heqjet e deshmive të aftësisë etj;

pezullimi ose ndalimi i punës së ndërmarrjeve, linjave, makinerive që paraqesin rrezik;

mosmiratim projektesh etj.

c. Kontrolli i ushtruar nga gjykatat :

Gjatë kryerjes së funksioneve që u janë ngarkuar, gjykatat japin kontribut edhe për sigurimin

e ligjshmërisë. Sipas legjislacionit në fuqi, kontrolli gjyqësor mbi veprimtarinë e organeve të

administratës publike dhe enteve publike në vecanti paraqitet në këto forma :

1. Kontrolli që ushtrohet nga gjykatat në rastet kur ajo shqyrton ankimet kundër akteve

administrative të nxjerra nga organet e enteve publike.

2. Kontrolli i tërthortë i ligjshmërisë së akteve administrative me karakter normativ .

Në lidhje me aktet administrative me karakter normativ pranohet se gjykata ka të drejtë të

kontrollojë ligjshmërinë e tyre, vetëm në rastet kur akti ka të bëjë me ceshtjet që janë objekt

shqyrtimi dhe kur konstaton se ai është në kundershtim me ligjin ose me aktet administrative

të organeve më të larta, në këtë rast gjykata nuk ka të drejtë ta anullojë aktin administrativ,

por ajo nuk e zbaton atë gjatë zgjidhjes së konfliktit që shqyrton .Ky është kontrolli i tërthortë

i ligjshmërisë së akteve administrative nga gjykata.

3. Kontroll në formën e realizimit të përgjegjësisë penale apo civile ndaj indiviteve(

nëpunës civilë apo autorite publike ) për mospërmbushjen e detyrimeve me karakter juridiko

administrativ.

4. Kontrolli nga Gjykata Kushtetuese : Bëhet mbi aktet normative të organeve të

enteve publike për të parë nëse janë ose jo në pajtim me Kushtetutën e R.SH-së.

KONKLUZIONE

Në përfundim të këtij punimi dëshiroj të theksoj disa nga konkluzionet

kryesore në të cilat kam arritur pas trajtimit të problematikave kryesore që kanë

të bëjnë me veprimtarinë e enteve publike si dhe cilat janë disa nga objektivat

prioritare në sektorin e enteve publike, si pjesë e organeve të administratës

publike.

Së pari, duhet theksuar që entet publike përbëjnë tashmë një komponent

kryesor të administratës duke patur parasysh rolin institucional që u njihet atyre

nga shteti. Në këtë kuptim ato mund ti përcaktojmë si organe të ”deleguara”nga

shteti për realizimin dhe ofrimin e shërbimeve në përmbushje të interesave të

qytetarëve, gjithnjë e më në rritje.

”Në një llogjikë të sistemit, qytetari është ai nga i cili fillon procesi (edhe pse

kontribon vazhdimisht në realizimin e shërbimit) dhe në të njëjtën kohë ai të cilit

i arrin rezultati final”.

Për realizimin eficent dhe sa më transparent të këtyre shërbimeve, mendoj se

reforma duhet të synoj përmbushjen kryesisht të tre objektivave kryesore:

1. Decentralizimin e shërbimeve, c’ka do të thotë, ushtrimi i veprimtarive në

nivele më të afërta për realizimin e shërbimeve përkatëse në interes të

qytetarëve.pra, zjerimi apo shpërndarja e këtyre shërbimeve.

2. Ristrukturimi dhe riorganizimi në lidhje me ndarjen e punës së brendshme

në mënyrë të tillë që ti përgjigjet sa më mirë nevojave dhe kërkesave të

ardhura nga mjedisi i jashtëm dhe së fundi.

3. Një vëmendje të vecantë i duhet kushtuar cilësisë së këtyre shërbimeve.

Objektivi i parë, i përgjigjet kërkesave që kanë të bëjnë me mbështetjen. Kjo do

të thotë se, proceset e lidhura me zjerimin e shërbimeve duhen ushtruar sa më

afër qytetarëve ose aty ku qytetari ka mundësi jo vetëm që të marrë pjesë por në

të njëjtën kohë, të kontrollojë veprimtarinë e entit.

Në lidhje me objektin e dytë, mendoj se në cdo rast, riorganizimi i brendshëm do

të sjellë thjeshtimin e niveleve hierarkike dhe në të njëjtën kohë në një

individualizim më të qartë të detyrave dhe të sferave përkatëse ku institucionet

administrative në përgjithësi dhe entet publike në vecanti, ushtrojnë atributet e

njohura ligjore.

Si përfundim, ajo që mund të themi është se : Pavarësisht nga fakti se jo të

gjitha paefektshmeritë e të kaluarës nuk janë evituar plotësisht, pavarësisht se

një sërë problemesh i kanë shoqeruar dhe vazhdojnë akoma ti shoqërojnë

aspekte të sjelljeve të personelit operator, e shoqëruar me kohë nga modele dhe

përafrime administrimi të tipit burokratik, sot mund të pohojmë me siguri që

sektori i enteve publike luan një rol thelbësor në kuadër të së drejtës tonë

publike dhe asaj administrative,si një mekanizëm tepër efikas në rritjen e

mirëqënies ,zbatimin e barazisë dhe plotësimin e interesave të qytetarëve.Nga

ana tjetër ,duke qenë një strukturë e re qoftë në aspektin e shërbimeve të

ofruara dhe raportet që krijojnë me organet shtetërore të cilat interesohen për

tia ofruar publikut këto shërbime ,padyshim që doktrina e së drejtës

administrative dhe vetë legjislacioni akoma nuk janë angazhuar në trajtimin

shumëdimensional të konceptit të enteve publike ,i cili nevojitet të trajtohet në

vazhdimësi dhe në koherencë me zgjerimin e aktiviteteve të shtetit .

BIBLOGRAFIA

1.Ermir Dobjani ’’E drejta administrative ’’,botim i ripunuar,Tiranë ,2007

2. Juliana.Latifi , ‘’E drejta civile’’,Grafon ,2005

3. Filoreto D’Agostino ,’’Manuale di diritto amministrativo’’ Giuffre editore,2000

4. G.Capano,E.Gualmini ‘’La pubblica ammnistrazione in Italia ‘’ il Mulino

,Bologna,2006

5.Kodi i Procedurave Administrative

6.Ligji Nr7829 ,datë 01.06.1994 ‘’Për noterin publik’’

7.Ligji Nr 8485 ,datë 27.05.1999 ‘’Për funksionimin e organeve kolegjiale të

administratës shtetërore dhe enteve publike ‘’

8.Ligji Nr 7850,datë 29.07.1994 “Kodi civil i RSH-së ‘’

9.Ligji Nr 8615 ,datë 01.06.2000 ‘’Për Urdhrin e Mjekëve të Shqipërisë ‘’Tiranë ,2000

10.Ligji Nr 7941,datë 21.05.2007 ‘’Për arsimin e lartë në RSH”

11.Ligji Nr 9180,datë 05.02.2004 ‘’Për statistikat zyrtare ‘’

12.Ligji Nr 8618,datë 14.06.2000 ‘’Për telekomunikacionet në RSH’’

13.Ligji Nr 8072 ,datë 15.02.1996 ‘’Për Zonat e lira ‘’

14. Kushtetuta e Republikës së Shqipërisë

15. Për disa ndryshime në ligjin nr. 8417, datë 21.10.1998"Kushtetuta e Republikës së

Shqipërisë" të ndryshuar

16 .Ligji "Për Avokatin e Popullit" LIGJI Nr.8454, datë 4.2.1999, plotësuar me ligjin

nr.8600 datë 10.04.2000 PËR AVOKATIN E POPULLIT

17 .Ligji nr. 9131, datë 08.09.2003 "Për Rregullat e Etikës në Administratën

Publike

18 LIGJI DHE STATISTIKAT .Neritan Kallfa-Këshilltar ligjor, Banka e

Shqipërisë

19. Ligji nr.9150, datë 30.10.2003 ”Për Urdhrin e Farmacistëve në Republikën e

Shqipërisë”

20. Projekti për Reformën e Administratës Publike në Shqipëri

21 . Ligji Nr. 8102, datë 28.03.1996 ‘’Për funksionimin e entit rregullator të

Ujit’’

22 .Ligji nr.8288, datë 18.2.1998 ’’Për funksionimin e Autoritetit të

Komunikimeve Elektronike dhe Postare

Titulli : Entet publike si organe te adminitratës publike

ABSTRAKT: Ky studim do të përqëndrohet në konceptin e entve publike ,klasifikimin dhe rregullimin ligjor të tyre .Duke u ndalur në disa ente publike që veprojne ne Shqiperi do analizohen llojet dhe karakteristikat që shfaqin këto ente .Do të shikojmë ecurinë që kanë këto organe të administratës publike dhe duke analizuar efektivitetin ,levërdinë dhe interesin e

zbatimit të tyre në praktikë si dhe marrëdhëniet e tyre me organet e tjera te administratës publike .

FUSHA E STUDIMIT: Entet publike –organet e administratës publike

FJALËT KYÇE: Ent publik ,administrate publike

ADRESA E UAMD

Adresa: Lagjia 1,Rr”Currilave”,Durrës

www.uamd.edu.al Tel.: &Fax:00355 52 39167/67