FITOTERAPIJA

Primjena biljnih lijekova u terapiji

oboljenja urogenitalnog trakta

Dr sci Dragica Bojović,30.10.2014

FITOTERAPIJA

Uvod Bubrezi su osnovni organ renalnog sistema. Oni uklanjaju produkte metabolizma proteina, elektrolite, vodu, mnoge lijekove i njihove metabolite. Bubrezi , takođe regulišu količinu ekstracelularne tečnosti, koncentraciju ekstracelularnih elektrolita, pH tjelesnih tečnosti i krvni pritisak. Ostali organi renalnog sistema su: mokraćna bešika, ureteri

Najčešća oboljenja renalnog sistema nastaju zbog: Infekcije bubrega Kamenca u bubregu Bubrežna insuficijencija Infekcija mokraćne bešike

Brzom dijagnostikom i adekvatnom

terapijom moguće je olakšavanje tegoba kod sledećih oboljenja:

Glomerulonefritisa (upala glomerula) Pijelonefritisa (bakterijske infekcije

bubrežnih tubula, međućelijskog prostora, intersticijuma i bubrežne karlice)

Hidronefroze(akumulacija urina u bubrežnoj karlici..

Bubrežne insuficijencije (usporeno progresivno opadanje brzine glomerularne filtracije i stoga postepeno smanjenje funkcije bubrega) i

I infekcije mokraćne bešike

FITOTERAPIJA

Simptomi infekcije

urinarnog sistema su: Pečenje prilikom

mokrenja Učestalo mokrenje

i nepotpuno pražnjenje bešike

Učestalo noćno mokrenje

Infekcija praćena temperaturoma

FITOTERAPIJA

Ljekovite biljke i urinarne infekcije

Arctostaphylos uva-ursi L. Ericaceae – uva, jabučnjak, planika, medvjeđe grožđe Drogu predstavlja osušen list. Bere se rano u proljeće kad je biljka u cvjetu. Odsijecaju se zelene grančice sa lišćem I brzo sušu a zatim skidaju oni listovi koji su cijeli I nijesu potamnjeli.U nekim zamljama je zakonom zaštićena jer joj prijeti opasnost od uništavanja. I kod nas treba voditi računa da se ne uništava čupanjem ili prekomjernim odrezivanjem grančica jer raste veoma sporo.U prolece bran list je najlekovitiji, jer tada ima najviše arbutozida. Listovi su neprijatnog, oporog i nagorkog ukusa; bez mirisa. Kad se baci na gomilu, zvoni, što je znak da je dobro osušen. Opis : Zimzeleni puzeći žbun sa listovi sjajnim, kožastim, golim, objajastim listovima čiji je obod povijen na dolje. Cvjetovi su u grozdovima, bijeli sa crvenkastim obodom, a plod je okruglasta, crvena, bobičasta koštunica. Raste u srednjoj i sjevernoj Evropi i zapadnom Sibiru, na većim planinskim masivima preko 1200m nadmorske visine, na suvom, pjeskovitom i kamenitom zemljištu

FITOTERAPIJA

HEMIJSKI SASTAV: -fenolni glikozidi (arbutozid i metilarbutozid, 3-10%) -fenolne kiseline (salicilna, galna,p-kumarinska, siringinska,…) -galotanini (15-20% pentagaloilglukoze) -flavonoidi (hiperozid, kvercetin, izokvercetin, 1,5%) Ph.Jug V: min 8% hidrohinonskih derivata preracunatih na arbutozid Odredivanje: spektrofotometrijski

Arctostaphylos uva-ursi L. Ericaceae – uva, jabučnjak, planika, medvjeđe grožđe

OH

O Glu

Arbutin

OH

OH

Hidrohinon

Mehanizam djelovanja - u crijevima dolazi do hidrolize arbutozida do difenola, koji se odmah oksiduju u hidrohinon -hidrohinon se konjuguje sa glukuronskom kiselinom, transportuje do bešike, hidrolizuje i izlučujeu urinu u obliku slobodnog hidrohinona -da bi se ispoljilo antiseptičko djelovanjepotrebno je da se održava alkalna sredina urina (pH = 8), čime se podstiče hidroliza i održava koncentracija hidrohinona (60μg/ml) -hidrohinon i njegovi derivati su i inhibitori sinteze melanina (inhibiraju enzim tirozinazu) i koriste se u terapiji melanin-hiperpigmentacije -primjenjuju se i u kozmetickim preparatima u koncentraciji do 2%

FITOTERAPIJA

Arctostaphylos uva-ursi L. Ericaceae – uva, jabučnjak, planika, medvjeđe grožđe

FITOTERAPIJA

Arctostaphylos uva-ursi L. Ericaceae – uva, jabučnjak, planika, medvjeđe grožđe

Doziranje: -u obliku hladnog vodenog macerata (12h) 3g droge/150ml (400-700 mg arbutina), do 4x dnevno -upotreba ne duže od nedelju dana, uz diuretike do 12 dana, 5 x godišnje -fitopreparati: 100-210mg hinona -OBAVEZNO mokraća mora biti alkalne reakcije (0,5g sode bikarbone ili izostavljanje namirnica bogatih kiselinama)

FITOTERAPIJA

FITOTERAPIJA

Vodenoetanolni ext. Uvae ursi folium, doza 20-30 kapi(1ml) u malo vode 2-3 puta dnevno

FITOTERAPIJA

Vaccinium macrocarpon, V. vitis-idaea, Ericaceae – brusnica cranberry

Hemijski sastav: fruktoza kiseline (jabučna, hina, limunska, benzojeva) antocijani (3-O-galaktozidi i 3-O-arabinozidi cijanidina I peonidina) flavonoidi kondenzovani tanini (proantocijanidini Sadrži bioflavonoidie( snažno antioksidativno djelovanje čime se smanjuje rizik od karcinogenih oboljenja

Brusnica sadrži mnogo organskih kiselina, provitamina A (beta karoten), vitamina B grupe (B1, B2, B3), mnogo minerala. Pored ovog, sadrži benzoevu kiselinu, koja služi kao prirodni konzervans kao i oko 30 jedinjena fenola i polifenola. Sjemenke brusnice sadrže omega-3 masnie kiseline.

FITOTERAPIJA

Vaccinium macrocarpon, V. vitis-idaea, Ericaceae – brusnica cranberry

Mehanizam djelovanja: -potvrđeno je antibakterijsko djelovanje (inhibira vezivanje bakterija na mukozne membrane urinarnog trakta) - fruktoza i polimeri procijanidina sprečavaju adheziju E.coli -droga-bobice (ali ne i sok) koriste se u prevenciji i liječenju urinarnih infekcija

Neželjeni efekti: -nijesu utvrđeni, smatra se da je bezbjedna

-na preporučuje se za dugotrajnu upotrebu (do mjesec dana) Kontraindikacije nijesu poznate

Doziranje: -koristi se kao standardizovan ekstrakt 300-400 mg dva puta na dan, Kao razblaženi sok 150-600 ml na dan Ili u obliku kapsula 300-400mg dva pta na dan

FITOTERAPIJA

Diuretici: -povećavaju izlučivanje soli Na+ i vode iz bubrega (većina diuretika redukuje reapsorpciju Na+ i povećava gubitak vode) -kod akutnih oboljenja bubrega (povećano izlučivanje urina) -kod hipertenzije -kod edematoznih stanja

-Biljni diuretici Neke biljne droge koje sadrže flavonoide,saponozide,eterska lja imaju svojstvo da povećavaju količinu urina, ali ne sprečavaju reapsorpciju Na+ i Cl- Biljni diuretici su kontraindikovani kod bubrežne insuficijencije i dijabetesa

FITOTERAPIJA

FITOTERAPIJA

Diuretici Equisetum arvense L., Equisetaceae – rastavić

Equiseti herba Kao droga koriste se sterilni izdanci

Hemijski sastav : flavonoidi (0,6-0,9%) fenolne kiseline (cimetna i dikafeoil vinska) steroli alkaloidi (nikotin) saponini (ekvizetonin) askorbinska kiselina minerali (SiO2) (5-7,7%)

Upotreba : diuretik sredstvo za remineralizaciju antiinflamatorno sredstvo liječenje bakterijskih infekcija bubrega i bešike terapija kamena u bubregu otklanjanje edema nastalog zbog stajanja i posttraumatskih edema homeostatsko delovanje

FITOTERAPIJA

Doziranje Koristi se kao infuz 4g/150ml proključale vode Koristi se kod reumatičnih problema U kozmetici, anticelulit program Kontraindikacije Kod edema nastalih zbog oštećene srčane ili renalne funkcije

Diuretici Equisetum arvense L., Equisetaceae – rastavić

Equiseti herba

FITOTERAPIJA

Diuretici Maydis stigma Zea mays L., Poaceae

Hemijski sastav : Kukuruzna svila sadrži amin hordenin, do 2% masnog ulja, do 12% polifenola, do 3% saponina, alantoin, flavonoide, fitosterole, gorke glikozide, vitamine C i K i kalijumove soli. Upotreba : Aktivni sastojci kukuruzne svile olakšavaju izlučivanje mokraće pa se koristi kod upale bešike, prostate, infekcija mokraćnih kanala i kod noćnog mokrenja. U narodnoj medicini se koristi : Kod povišenog krvnog pritiska i povišenog nivoa šećera u krvi Doziranje Koristi se kao dekokt od 40g droge/1L hladne vode, treba da ključa 10 min. Procijedi se i pije 200ml svakih 3-4 sata

FITOTERAPIJA

Diuretici Maydis stigma Zea mays L., Poaceae

Neželjena dejstva: -alergijske reakcije (dermatitis, urtikarija)

Doziranje Koristi se kao dekokt od 40g droge/1L hladne vode, treba da ključa 10 min. Rocijedi se i pije 200ml svakih 3-4 sata

FITOTERAPIJA

Diuretici Betula pendula ROTH (srebrna breza),

Betula pubescens EHRH. (maljava breza), Betulaceae.

Kao droga koriste se mladi listovi Hemijski sastav: Oko 3% flavonoida (prema Ph. Eur., ne manje od 1.5%, računato prema hiperozidu) Ekstrakt treba da sadrži hiperozid (0.8%) i avikularin (0.30-0.60%); miricetin-3-O-galaktozid (0.20-0.40%), kvercetin-3-O-glukuronid (oko 0.30%), kvercitrin (oko 0.14%) kao i glikozide kvercetina, miricetina i kempferola

Izrada čaja: Preliti ključalom vodom 2-3 g sitno sječenog osušenog lišća. Ostaviti da se stoji 10-15 min i procijediti.

FITOTERAPIJA

Djelovanje i indikacije: Koristi se kao diuretik za ispiranje urinarnog trakta u terapiji bakterijskih i upalnih procesa , zatim grčeva, npr. kod pijelonefritisa, ureteritisa, cistitisa i uretritisa. Od vrste i brojnosti bakterija zavisi da li je fitoterapja dovoljna ili je potrebno kombinovati sa sintetskom terapijom. Diuretično djelovanje se postiže zahvaljujući sadržaju flavonoida. Dokazano je farmkološkim djelovanje koji pokazuju inhibiciju (metalo)endopeptidaze (NEP). NEP je odgovorana za razgradnju natrijuretskih peptida i reguliše izlučivanje natrija. Inhibicija NEP također pridonosi brzoj uropoezi (sekrecija urina putem bubrega) . Diuretičko djelovanje pojačava i relativno visoki sadržaj vitamina C i etarskih ulja. Pojačana diureza sprječava nastanak bubrežnih kamenaca. U tradicionalnoj medicini, list breze se koristi i u terapiji gihta i reumatizma, protiv opadanja kose. Naziva se i „pročišćivačem krvi“ u proljećnim kurama.

Diuretici Betula pendula ROTH (srebrna breza),Betula pubescens EHRH. (maljava breza), Betulaceae.

FITOTERAPIJA

Diuretici Solidago virgaurea L., - zlatnica

Asteraceae

Hemijski sastav: 1,4 % flavonoida (kvercetin(quercetin) ,

kempferol-3-O- glikozid , rutozid(oko 0,8 %) i nikotiflorin )

Saponine (virgaurea saponine I i II slobodne fenolske karboksilne kiseline

(hlorogensku,virgaureozid A, leikarpozid ) salicilnu kiselinu, kisele polisaharide i katehinske tanine.

FITOTERAPIJA

Diuretici Solidago virgaurea L., - zlatnica Asteraceae

Djelovanje i indikacije: diuretik (pospješuje izlučivanje vode) , blagi splazmolitik (opušta grčeve), kao antiflogistik na niže djelove urinarnog trakta,

bubrege, bubrežne kamence , bubrežni pijesak. Naročito je efikasna primjena kod upale bubrega

(nephritis) i upale izlaza iz mokraćnog mjehura s jakim bolovima kod mokrenja,talogom u mokraći i čestim mokrenjem.

Služi kao korigens drugim lijekovima lošeg ukusa, a budući da steže, liječi i od dijareje, kod katara debelog crijeva.

U narodnoj medicini droga se koristi kao “ lijek za pročišćavanje krvi” kod reumatizma, artritisa, ekcema i drugih kožnih bolesti, kao i druge saponinske droge

Koristi se kao dekokt 2g/150ml hladne vode, zagrijati do ključanja, da odstoji 2-4 minuta. Dnevna doza je 2-6g droge

FITOTERAPIJA

Kamen u bubrgu Se stvara kada se slabo rastvorljive supstance ( Ca-oksalat, Ca- fosfar, mokraćna kiselina i cistin) kristalizuju u urinu, agreguju se stvarajući manje čestice ili veće konglomerate koji zbog nedovoljne količine izlučeng urina zaostaju, talože se u urinarnom traktu. Zbog toga fitodiuretici mogu da budu veom korisni u preventivi da se ne stvaraju konglomerati u urinarnom sistemu U tabeli su navedene biljke za olakšavanje navedenih problema. One ispoljavaju antiseptička svojstva i sposobnost da povećaju alkalitet urina i vjerovatno zbog toga mogu da rastvore kamenac u urinarnom traktu.

Crataeva nurvala, Capparaceae

FITOTERAPIJA

Genitalni poremećaji i problemi Osvrt na hormonske (metaboličke ) poremećaje kod žene,

to su MENOPAUZA, PREMENSTRUALNI SINDROM i kod muškarava BENIGNA HIPERPLAZIJA PROSTATE Simptomi menopauze se ispoljavaju preko vazomotornih poremećaja: znojenje i iznenadan napad vrućine promjena raspoloženja, nastaje zbog disbalansa hormona u toku jednog ciklusa navala krvi u lice *valunzi* iznenadan osjećaj toplote nesanica U prosjeku ovakvi simptomi traju od 2-3 godine ako se ne primjenjuje farmakoterapija

FITOTERAPIJA

Genitalni poremećaji i problem Premenstrualni sindrom (PMS) je složeni skup psiholoških simptoma. Najčešći simptomi su: razdražljivost, agrsivnost, napetost, anksioznost, depresija i somatske promjene kao: retencija tečnosti, osjetljivost

dojki, glavobolja, osjećaj nadutosti i povećanja tjelesne težine.

Etiologija PMS još uvijek nije u potpunosti razjašnjena, pretpostavlja se da nastaje zbog hormonskog disbalansa, zadržavanja natrijuma, neadekvatna reakcija neurotransmitera za normalnu funkciju jajanika i funkcionisanje sprege hipotalamus-hipofiza-genitalne žlijezde

FITOTERAPIJA

Genitalni poremećaji i problemi Fitoterapija se često preporuuje za ublažavanje simptoma PMS kao i simptoma menopauze

FITOTERAPIJA

Genitalni poremećaji i problemi

Genitalni poremećaji i problemi

FITOTERAPIJA

Hemijski sastav Triterpenski glikozidi 9,19-cikloartenol tipa sa D-ksilozom kao ugljenohidratnom komponentom, uključujući aktein, cimicifugozid, cimiracemozid A. Droga također sadrži flavonoide, posebno izoflavon formononetin, fenolne karboksilne kiseline poput izoferulne kiseline i smolaste frakcije cimicifugina. Ostali sastojci uključuju hidroksi cinamil estere, posebno fukinolnu i piscidičnu kiselinu kao i alkaloide cistina i metilcistina.

Cimicifugae racemosae radix et rhizoma Cimicifuga racemosa, Ranunculaceae

FITOTERAPIJA

Cimicifugae racemosae radix et rhizoma

Cimicifuga racemosa, Ranunculaceae

Djelovanje: u eksperimentalnim i kliničkim ispitivanjima utvrđeno je da metanolni ekstrakt iz cimicifuge ispoljava selektivnu redukciju lučenja luteinizirajućeg hormona (LH) iz prednjeg režnja hipofize. Utvrđeno je da je ekstrakt snizio povećani nivo LH koji izaziva iznenadno crvenilo i toplotu. Pretpostavlja se da triterpenski glikozidi istovremeno smanjuju lučenje hormona , pri čemu folikulstimulirajući (FSH) i prolaktin ostaju nepromijenjeni. !!!!supresija luteinizirajućeg hormona, vezanje na esrogenski receptor

Koristi se: Suvi ekstrakti se koriste za tegobe u menopauzi kao i predmenstrualne bolove i dismenoreju(bolne mensruacije). U međuvremenu, pokazalo se da esteri fukinolne i piscidične kiseline uz postojeće, dokazane, estrogene efekte , takođe inhibiraju α-amilazu i karboksipeptidazu A koji pokazuju vazoaktivnio djelovanje.

FITOTERAPIJA

Doziranje : ako nije drugačije propisano,

dnevna doza: ekstrakt sa 40-60% -tnim alkoholom odgovara 40 mg sušenog podanka(ne duže od 6 meseci

ekstrakt standardizovan na 27-deoksiaktein u obliku tableta od 20mg Remifemin

tinktura (1:10, 60% EtOH), 0,4-2ml/dan

Cimicifugae racemosae radix et rhizoma Cimicifuga racemosa, Ranunculaceae

suvi ekstrakti se koriste u brojnim pojedinačnim preparatima (uglavnom u odnosu droga : ekstrakt = 4.5- 8.1 : 1 ) pri čemu je rastvarač 60%-tni etanol a pojedinačna doza 6.5 mg.

FITOTERAPIJA

Cimicifugae racemosae radix et rhizoma Cimicifuga racemosa, Ranunculaceae

Neželjeni efekti: -velike doze izazivaju glavobolju u prednjem delu glave, sa osećajem nabreklosti i tupost -gastrointestinalne tegobe Iinterakcija: -pojačano delovanje antihipertenziva

Primjeri evropskih fitopreparata namijenjeni za tegobe u menopauzi) : Valverde®, Femikliman® uno, Cimicifuga STADA®, Feminon® C, Remifemin® Tabletten, Remifemin® Teni ekstrakti, koje sadrže tinkturu (1:5) su također dostupne. Na primjer: Remifemin® Losung, Klimadynon® Losung, Cefakliman® Losung.

FITOTERAPIJA

Vitex agnus-castus, Agni-casti fructus, Verbenaceae , konopljika, chasteberry

Hemijski sastav: Biciklički diterpeni labdanskog i

klerodanskog tipa - rotundifuran (do 0,3 %).

Iridoidni glikozidi - agnuzida (0,02 – 0,4 %) i aukubina.

Lipofilni flavonoidi - kasticin (3',5-dihidroksi-3,6,7,4'-tetrametoksiflavon, oko 0,02-0,2 %), penduletin i krisosplenol - D.

Hidrofilni flavoni O- ili C- glikozidnog tipa, orientin, homoorientin, luteolin-7-glukozid, izoviteksin i izoviteksin-ksilozid.

Trigliceridi s α-linolenskom, oleinskom, stearinskom, palmitinskom i linolnom kiselinom

Etarsko ulje čije su glavne komponente monoterpeni, α-pinena, sabinena, β-felandrena i 4-terpineola, i seskviterpeni β-kariofilena i germakrena B.

FITOTERAPIJA

Vitex agnus-castus, Agni-casti fructus, Verbenaceae , konopljika, chasteberry

Vitex agnus-castus, Agni-casti fructus, Verbenaceae , konopljika, chasteberry

FITOTERAPIJA

Mehanizam djelovanja In vitro i in vivo ispitivanja su pokazali da ekstrakt Agnusa

castusa ima dopaminergičko i prolaktin-inhibirajuće djelovanje.

Dopamin je jedan od fizioloških inhibitora prolaktina, djeluje na laktotropne ćelije hipofize koje proizvode prolaktin i pokazalo se da se ekstrakt Agnusa castusa veže na D2 - receptore u strijatumu i direktno inhibira lučenje prolaktina. dopaminergičke supstance u ekstraktu imaju kateholaminsku

strukturu i lako dolazi do autooksidacije tokom ekstrakcije (zaštita putem endogenih antioksidanata)

ne utiče na hormon za luteinizaciju ili hormon za stimulaciju folikula

Odobrena je upotreba konopljike za liječenje mnogih hormonskih poremećaja, uključujući PMS, mastalgiju (bol i napetost u grudima) i simptome menopauze

FITOTERAPIJA

Vitex agnus-castus, Agni-casti fructus, Verbenaceae , konopljika, chasteberry

Doziranje Uobičajena doza je 30-40 mg droge

dnevno Ili do 240 mg droge dnevno kod PMS

sindroma Preporučuje se primjena od najmanje

3 mjeseca

Interakcije s ostalim lijekovima Moguće slabljenje djelovanja kod pacijenata koji istovremeno koriste antagoniste dopaminskih receptora.

Neželjene reakcije: -alergijske reakcije -akne, apscesi, krvarenje između

dva ciklusa

-poremećaj sna -tahikardija -mučnina, povraćanje,...

FITOTERAPIJA

Oenothera biennis, Oenotheraceae - noćurak,

SASTAV: -neisparljivo masno ulje 14% sadrži: alfa-linolensku kiselinu 72% gama-linolensku kiselinu 9% Oleinsku, Palmitinsku Stearinsku najbogatiji prirodni izvor biološki

aktivnog vitamina F

FITOTERAPIJA

Mehanizam djelovanja: dovodi lučenje polnih hormona u

balans učešće gama-linolenske kiseline kao

prekursora prostaglandina, leukotrijena, i tromboksana ispoljava

antiinflamatorno delovanje antidepresivno delovanje

Oenothera biennis, Oenotheraceae - noćurak,

Preporučene doze: Kod premenstrualnog sindroma

dnevna doza 3-4 g (podijeljeno u 3 doze tokom jela)

adekvatna količina fitopreparata u dozi 3 x 150-500mg)

Vidljivo poboljšanje tek nakon 4 do 12 nedjelja

FITOTERAPIJA

Neželjena dejstva: rijetko, gastrointestinalne smetnje

u vidu mučnine, flatulencije, dijareje, nadutosti stomaka Kontraindikacije : trudnice, žene u laktaciji, djeca do

6 godina starosti osobe na antitrombotskoj terapiji,

hemofiličari osobe sa kompromitovanim

imunim statusom osobe oboljele od epilepsije i

šizofrenije

Oenothera biennis, Oenotheraceae - noćurak,

Interakcije : alifatični fenotiazini nesteroidni antireumatici aspirin, varfarin biljke (bijeli luk i ginko)

FITOTERAPIJA

FITOTERAPIJA

Benigna hiperplazija prostate BHP

Problemi prostate manifestuju se pojavom infekcija, uvećanjem, benignim i malignim tumorima povećanje prostate uobičajeno kod muškaraca starijih od 50godina Klinička slika: -patološki oblik BHP karakteriše povećan broj stomalnih i epitelnih ćelija -pošto prostata okružuje ureter, njeno uvećanje otežava normalno isticanje urina i dovodi do otežanog mokrenja koje se manifestuje češćim nagonom za mokrenjem i urgentnošću Postoje dvije vrste simptoma: (I) Statička opstrukcija kao posledica uvećanja žlijezde (II) Dinamička opstrukcija koja nastaje zbog aktivnosti dejstva glatkih mišića mokraćne bešike

Terapija : lijekovi koji utiču na promjenu dejstva i

koncentraciju testosterona (smanjuju BENIGNA HIPERPLAZIJA PROSTATE (BHP) veličinu prostate) lekovi koji deluju na α1 antagoniste

adrenergičkih receptora (smanjuju tonus glatkih mišića prostate) delimično ili potpuno uklanjanje

prostate

FITOTERAPIJA

Benigna hiperplazija prostate BHP

Fitoterapija i BHP -prvi put opisana u Egiptu u 15 v.p.n.e. -danas opšteprihvaćena u Evropi -skoro polovina lijekova koji se koriste u liječenju BHP su biljnog porijekla, u odnosu na 5% α1 antagonista adrenergičkih

receptora i 5% 5-α inhibitora reduktaze -u Nemačkoj i Austriji više od 90% biljni lekovi

FITOTERAPIJA

Benigna hiperplazija prostate BHP

FITOTERAPIJA

testosteron stimuliše rast prostate, u ćelijama prostate djelovanjem

enzima 5-α reduktaze testosteron prelazi u dihidrotestosteron (DHT) koji je aktivni oblik testosterona. DHT se vezuje za specifične receptore i nastali kompleks hormon-receptor indukuje sintezu određenih proteina koji djeluju na metabolizam i deobu ćelija. količina DHT-a je 4-6 puta veća u uvećanoj prostati.

djelovanje testosterona na prostatu može da se spriječi pomoću inhibitora 5-α reduktaze ili antagonista testosterona. Sinteza testosterona može da se inhibira i estrogenima, pretpostavlja se inhibicijom oslobađanja gonadotropina (GnRH) iz hipotalamusa ili inhibicijom oslobađanja luteinizirajućeg hormona (LHRH) čiji analozi stimulišu stvaranje testosterona u testisima

drugi farmakološki pritup se sastoji u primjeni α1 antagonista

adrenergičkih receptora koji poboljšavaju dinamičke komponenete mokrenja i smanjuju simptome BPH. Podsticanje aktivnosti trigoničnog mišića u ureteru preko adrenergičnih receptora povećava otpor pri isticanju urina . α1 antagonisti adrenergičkih

receptora uklanjaju takvu aktivnos i snižavaju otpor tokom isticanja urina i na taj način ublažavaju simptome.

FITOTERAPIJA

Cucurbitae sjemen Cucurbita pepo, Cucurbitaceae - bijela bundeva, pumpkin

Hemijski sastav: 35-53% masnog ulja (pretežno linoleinska (35-68%) i oleinska kiselina) tokoferoli sterole kojima se pripisuje pozitivno djelovanje ulja bundeve u liječenju

BPH. Najzastupljeniji su Δ7 steroli (avenasterol, spinasterol) i Δ5-steroli (sitosterol, stigmasterol) aminokiseline (kukurbitin, 0,2-0,7%)

Mehanizam djelovanja nije u potpunosti potvrđen. Na osnovu zapaženih efekata način djelovanja ulja bundeve ispoljava se: -adstringentnim djelovanjem pozitivan efekat na mokraćnu bešiku -relaksantno djelovanje na sfinkter na vratu bešike -Δ7-steroli istiskuju dihidrotestosteron iz njegovih receptora

-antiflogističko, antioksidantno i diuretsko delovanje

FITOTERAPIJA

Upotreba : -Komisija E odobrila je sjeme bundeve za liječenje “čestog mokrenja koje se odnosi na faze I-II adenoma prostate i nadražene bešike” -olakšava probleme nastale zbog uvećanja prostate, ali ne smanjuje uvećanje Neželjeni efekti/Kontraindikacije: nijesu poznate

Interakcije: nijesu poznate Doziranje: -Dnevna doza koji Komisija E preporučuje znosi 10g mljevenog sjemena

Cucurbitae sjemen Cucurbita pepo, Cucurbitaceae - bijela bundeva, pumpkin

FITOTERAPIJA

Urticae radix Urtica dioica, Urticaceae - kopriva, nettle

Hemijski sastav Oko 0,1% strukturno specifični lektin (UDA = Urtica dioica aglutinin) vezani

sa N-acetilglukozaminom (prema USNF droga ne smije sadržavati manje od 0,8% ukupnih aminokiselina).

sadrži smjesu polisaharida (dva glukana, dva glukogalakturona i kiseli arabinogalaktan)

sitosterol, sitosterol glukozid, skopoletin (prema *USNF ne manje od 0,05% β-sitosterola i ne manje od 3 μg skopoletina)

sadrži ostale fenilpropane (npr. lignane sa lignan-glukozidima, uključujući neo-olivil i sekoizolaricirezinol),

sadrži ceramide (= kiseli amidi masnih kiselina sa polihidroksialkilaminima, koji su komponente sfingolipida)

masne kiseline ( 9-hidroksi-10-trans-12-cis-oktadienske kiseline), monoterpenske diole sa pripadajućim glukozidima, i tanine *USP–NF is your trusted guide through the pharmaceutical process. It’s your source for

FDA-enforceable quality standards for drugs, dietary supplements, excipients, procedures for tests, assays, analytical methods, and more.

FITOTERAPIJA

Djelovanje i indikacije: Ekstrakti, uključujući pripravke čaja od korijena koprive, koriste se za probleme s mokrenjem povezane sa benignom hiperplazijom prostate, stadiji I i II. Kao način djelovanja razmatra se interferencija s metabolizmom hormona kao i inhibicija upale. Poznato je da 9-hidroksi-10-trans-12-cis-oktadienska kiselina inhibira aktivnost aromataze(enzim odgovorana zapromjenu testosterona u estradiol)ali zbog nestabilnosti ne može se detektirati u ekstraktu. Studije koje uključuju vodeno-alkoholne ekstrakte opravdavaju teoriju o antiproliferativnom djelovanju na tkivo prostate. Vodeno-alkoholni ekstrakt smanjuje (na 67%) kapacitet vezanja globulina koji veže polne hormone (SHBG = sexual hormone binding globulin) i dovodi do 10%-tne inhibicije vezanja dihidrotestosterona (DHT) na androgeni citosolni receptor u prostati. Također, vodeni ekstrakt korijena koprive u zavisnosti od doze inhibira vezanje SHBG-a na humane membrane prostate. Povoljano djelovanje u liječenju benigne hiperplazije prostate pripisuje se prisustvu kiselih polisaharida u drogi i lektinskoj frakciji sa imunomodulirajućom aktivnošću, stimulirajući T-limfocite i otpuštanje TNF-α iz makrofaga.

Urticae radix Urtica dioica, Urticaceae - kopriva, nettle

FITOTERAPIJA

Nastavak Kopriva ispoljava antiinflamatornu aktivnosr (inhibira citooksigenazu, lipoksigenazu i produkciju citokina. Takođe inhibira djelovanje proteolitičkih enzina (humana leukocitna elastaza Kopriva je slab nhibitor 5-α-reduktaze i ne utiče na vezivanje dihidrotestosterona za receptore

Urticae radix Urtica dioica, Urticaceae - kopriva, nettle

Upotreba: Komisija E odobrila je za liječenje “čestog mokrenja koje se odnosi na faze I-II adenoma prostate i nadražene bešike” olakšava probleme nastale zbog uvećanja prostate efikasna kada se kombinuje sa drugim drogama (ekstraktima) Neželjena dejstva: slabo uriniranje, iritacija kože i gastrointestinalne smetnje Interakcije : hipotenzivi, diuretici i lijekovi za dijabetes

FITOTERAPIJA

FITOTERAPIJA

Doziranje: - Prosječna dnevna doza od 4-6 g suvog korijena se može postići sa 1-5 dozirnih jedinica, -TE (1:1, 45% EtOH, 1,5-7,5ml dnevno) -tnktura (1:5, 40% EtOH, 5ml dnevno) -nakon tri mjeseca pauza

Urticae radix Urtica dioica, Urticaceae - kopriva, nettle

Primjeri fitopreparata:

Bazoton® uno (film tablete, pojedinačna doza 459 mg ekstrakta, droga:ekstrakt iznosi 7,1-14,3:1, otapalo: metanol 20%); Prostaforto® (dražeje, pojedinačna doza 249 mg ekstrakta, droga:ekstrakt iznosi 5,4-6,6:1, otapalo: etanol 20%); Urtipret® (kapsule, pojedinačna doza 115 mg ekstrakta, droga:ekstrakt iznosi 15,75-19,25:1, otapalo: etanol 80%); Utk Uno® (kapsule, pojedinačna doza 230 mg ekstrakta, droga:ekstrakt iznosi 15,75-19,25:1, otapalo: etanol 80%); Prostagalen® (kapi) sadrži 30%-tni etanolni tečni ekstrakt (1:1), prosječna dnevna doza 5 mL.

FITOTERAPIJA

Serenoa repens, - testerasta palma Arecaceae

Drogu testeraste palme predstavlja osušen zreo plod. Porijeklo testeraste ili patuljaste palme su zapadnoindiska ostrva i jugoistočni djelovi Američkih država( Florida, Južna Kalorina) Hemijski sastav: 20% masnih kiselina (oleinska,miristinska,laurinska, stearinska, palmitinska, kaprilinska..) i njihove gliceride fitosterole (sitosterol, kampesterol, cikloartenol) i derivate sitosterola organske aromatične kiseline ( kofeinska, hlorogenska, antranilna) polisaharide, tanine šećere etarsko ulje (1,5%) flavonoide

FITOTERAPIJA

Serenoa repens, - testerasta palma Arecaceae

Mehanizam djelovanja: inhibira vezivanje dihidrotestosterona za receptore inhibira 5-α-reduktazu tako što blokira prevođenje testosterona u DHT djeluje antiinflamatorno(inhibitor ciklooksigenaze i 5-lipoksigenaze) spazmolitičko djelovanje na mišiće bešike pri čemu blokira kanale za

kalcijum i ispoljava α-adrenergična svojstva značajna za smanjenje

edematozne komponente benigne hiperplazije prostate

Neželjena dejstva: blage gastrointestinalne smetnje Doziranje: preporučuje se dnevna doza os 1-2g sirove droge ili 360mg liposterolnog ekstrakta koji sadrži 85-95% masnih kiselina i sterola.