UVOD Sva zagaĎenja koja se javljaju u ţivotnoj sredini, kao

VVDDPP „„GGOORRNNJJII BBAANNAATT““KKIIKKIINNDDAA –– RRIIBBNNJJAAKK „„KKAATTAAHHAATT““-- SSTTUUDDIIJJAA OO PPRROOCCEENNII UUTTIICCAAJJAA NNAA ŽŽIIVVOOTTNNUU SSRREEDDIINNUU

11

UVOD

Sva zagaĎenja koja se javljaju u ţivotnoj sredini, kao kratkoročna ili dugoročna, ne

mogu biti tolerisana ako predstavljaju opasnost po zdravlje ljudi ili izazivaju nepovoljne

promene u ţivotnom prostoru. Opšti cilj zaštite od zagaĎenja je da se ono spreči ili smanji,

a u krajnjem slučaju ukloni i to svako zagaĎenje koje ima negativno dejstvo na sredinu i

čoveka. Ovo bi trebalo da bude prvi korak u svakom programu zaštite ţivotne sredine.

Na zahtev investitora, VDP “Gornji Banat” Kikinda, a u skladu sa Zakonom o zaštiti

ţivotne sredine (Sl. glasnik RS, broj 135/04 i 36/09), Zakonom o proceni uticaja na ţivotnu

sredinu (Sl. glasnik RS, br. 135/04 i 36/09) izraĎuje se Studija o proceni uticaja ribnjaka

“Katahat”, koji će biti realizovan na katastarskoj parceli 4456 k.o. Padej na teritoriji opštine

Čoka.

Razlozi za izradu Studije o Proceni uticaja na ţivotnu sredinu ribnjaka su:

1. Ribnjak „Katahat“ spada u listu projekata za koje se moţe zahtevati procena

uticaja na ţivotnu sredinu na osnovu Uredbe o utvrĎivanju liste projekata za

koje je obavezna procena uticaja i liste projekata za koje se moţe zahtevati

procena uticaja na ţivotnu sredinu (Sl. glasnik RS br. 144/08)

2. U toku proizvodnog ciklusa, predmetni projekat ispušta vodu iz ribnjaka u reku

Zlaticu, čime postoji mogućnost opterećenja vode organskim materijama.

Ribnjak „Katahat“ se gradi na katastarskoj površini od 951032 m2, sa vodenom

površinom uzgajališta 75,1 ha + 15 zimovnika vodene površine od 2,5 ha

(ukupna vodena površina ribnjaka je 77,6 ha).

Zaštita ţivotne sredine, moţe se generalno definisati sledećim opštim principima:

- Očuvanje pejzaţa, biljnog pokrivača i obradivih površina,

- Očuvanje voda za piće i podzemnih voda,

- Očuvanje atmosfere,

- Zaštita od buke i vibracija,

- Zaštita od toplote, svetlosti i jonizujućih zračenja,

- Zaštita od udesa.

Zakonska regulativa u oblasti rada planiranog projekta osigurava minimum kvaliteta

tehničkih mera (normativa), nasuprot projektu odrţivog rasta zajednice – povećanju

produktivnosti i ţivotnog standarda. Nosilac projekta je duţan da obezbedi rešenja, kojima

bi se osigurao prihvatljiv uticaj predmetnog projekta na ţivotnu sredinu, tokom redovnog

rada, prestanka rada i u slučaju udesa.

Ako posmatramo prostor ribnjaka i njegove okoline kao prirodnu i radom stvorenu

vrednost koji se mora ureĎivati i koristiti prema svojim svojstvima i vrednostima, onda

njegovim planiranjem i ureĎenjem se obezbeĎuje:

- racionalno korišćenje zemljišta i racionalno i ekonomično korišćenje

prirodnih dobara, vode i energije,

- zaštita ţivota i zdravlja ljudi, imovine, prirodnih i stvorenih vrednosti,

- uslovi odbrane i zaštite od tehničkih katastrofa i rizika.

Društvena zajednica je Zakonom o zaštiti ţivotne sredine i Pravilnikom o proceni

uticaja na ţivotnu sredinu, odnosno radova na ţivotnu sredinu formirala ekološke ciljeve

koji se moraju sprovoditi na postojeće i sve novoizgraĎene objekte.

Opseţna Procena uticaja ribnjaka kao hidrotehničkog sistema na posebno mesto

stavlja ekološki tretman ţivotnog prostora, čime se postiţe efekat zadovoljenja i


22

odrţavanja ekosistemske ravnoteţe područja gde je ribnjak lociran a sa druge strane se

postiţe i efekat namene objekta. Za to je potrebno sagledati sledeće parametre:

- realizaciju hidrotehničkih uslova sa aspekta ekoloških poremećaja

- ribnjak kao deo integralnog korišćenja ţivotnog prostora

U posmatranju ekološke ispravnosti ribnjaka polazićemo od sledećih kategorija:

- tlo kao sredina i resurs,

- voda kao resurs,

- vazduh kao sredina koju treba štititi,

- zagaĎenje čvrstim otpacima,

- zagaĎenje sredine tečnim otpacima,

- termičko zagaĎenje ţivotne sredine,

- buka,

- uticaj na biocenoze pri promeni stanja u biotopu,

- estetska kategorija.

Ovakvi objekti poboljšavaju ureĎenje obala, ureĎenje vodnog reţima, oţivljavaju

privrednu strukturu i infrastrukturu. Dobro obraĎenom procenom uticaja na ţivotnu sredinu

moguće je predvideti tehničko-tehnološke mere prevencije i efikasan sistem zaštite. Treba

naglasiti da nema ni jednog sistema upravljanja uticajem na okolinu, koji moţe da se

obezbedi od zagaĎenja, ali se verovatnoća uticaja moţe svesti na minimum i sa

minimalnim neţeljenim posledicama.

Odgovornost Nosioca projekta, izradom studije o proceni uticaja na ţivotnu

sredinu se ogleda u sledećem:

- da se obezbedi sigurnost objektu i okolini,

- da se utvrde programi sigurnosti,

- da se štiti imovina na lokaciji,

- da se organizuje osoblje za vreme izvoĎenja i eksploatacije

planiranog projekta.

Ovom studijom izvršiće se kvantifikacija mogućeg uticaja, kao i procena rizika, uz

stvaranje uslova za primenu mera prevencije, pripravnosti, odgovora na moguća

zagaĎenja i mera sanacije.


33

1. PODACI O NOSIOCU PROJEKTA

NAZIV FIRME: Vodoprivredno društveno preduzeće

“GORNJI BANAT” KIKINDA

MESTO: KIKINDA

POŠTANSKI BROJ: 23300

ULICA I BROJ: Kralja Petra I broj 54

PIB: 100708251

MATIČNI BROJ: 08041253

ŠIFRA DELATNOSTI: 4291 - IZGRADNJA HIDROTEHNIČKIH

OBJEKATA

ODGOVORNO LICE: Felbab Dragan, dipl. graĎ.inţ.

KONTAKT OSOBA Kosovka Injac, Rukovodilac tehničkog sektora

KONTAKT TELEFON: 0230 21 205 lokal 144

064 844 78 04

E MAIL: [email protected]

Vodoprivredno društveno preduzeće „Gornji Banat“ pokriva meliorativno područje

površine 201.871 ha na kome se nalaze 4 opštine : Kikinda, Novi Bečej, Čoka i Novi

Kneţevac.

VDP „Gornji Banat“ Kikinda je registrovano u Agenciji za privredne registre pod B.D.

19846/2005, sa prethodnim reg.br. 1-986 u Trgovinskom sudu u Zrenjaninu.

Delatnost preduzeća obuhvata :

izgradnju, odrţavanje i rekonstrukciju vodoprivrednih objekata,zaštitu od štetnog

dejstva voda

organizovanje i sprovoĎenje odbrane od poplava i leda

odvoĎenje suvišnih voda i organizovanje odbrane od unutrašnjih voda na

meliorativnom području

organizovanje i sprovoĎenje mera za zaštitu od bujica i erozije

obezbeĎenje i upotreba voda

organizovanje i sprovoĎenje mera zaštite voda od zagaĎivanja

priprema planova i programa u vodopriverdi

voĎenje vodoprivrednog informacionog sistema dokumentacije o vodama i tehničke

dokumentacije u oblasti vodoprivrede


44

2. OPIS LOKACIJE PROJEKTA

2.1. Makrolokacija

Makrolokacijski ribnjak prostorno pripada teritoriji opštine Čoka i katastarskoj opštini

Padej, a nalazi se sa desne strane puta Kikinda-IĎoš-Sajan-Padej-Ostojićevo-Čoka

(drţavni put IB reda br.13). Lokacija ribnjaka je pored leve strane reke Zlatice, udaljena 5,5

km od reke Tise i 3 km od prvih stambenih objekata naselja Padej.

Naselje Padej se prostorno nalazi u severnom delu Banata, na ušću Zlatice u reku

Tisu. Na ravničarskom je terenu i spada u potiski region.

2.2. Mikrolokacija

Mikrolokacijski ribnjak „Katahat“ se nalazi u katastarskoj opštini Padej, u blizini

naselja Padej ali izvan graĎevinskog prostora naselja.

Na severnoj i istočnoj strani strani ribnjaka se nalazi reka Zlatica a zapadno se na

udaljenosti oko 5,5 km nalazi Reka Tisa. Ribnjak se prostorno naslanja na reku Zlaticu i

saobraćajnicu (drţavni put IB reda br.13) a sa istočne strane su poljoprivredne površine.

Okolinu ribnjaka čine:

zapadno je reka Zlatica i postojeći ribnjak Krika površine 63 ha a naselje

Padej je na udaljenosti oko 3km,

severno – crpna stanica, reka Zlatica, poljoprivredne površine i ribnjak Karika

juţno je put (drţavni put IB reda br.13) i poljoprivredne površine.

Uticaj poljoprivrednih površina na ribnjak je moguć jedino sa istočne strane.


55

Na sledećoj situaciji prikazaćemo sliku sadašnjeg stanja lokacije:

Prikazaćemo situaciju ribnjačkih objekata (jezera, zimovnika, nasipa, dovodnih i

odvodnih kanala

Jezero 1

Dvogodišnja

mlaĎJedno-

godišnja

mlaĎ

3

32

Zla

tica

VodozahvatI faza

pokretni ponton

VodozahvatI faza

pokretni ponton

Zim

ovn

ici

4 4

15

ONON

ON

ON

PNPN

PNPN

PN-pregradni nasip

ON-Obodni nasip

1.Pomoćni objekti (magacin hrane, magacin

opreme, prostor za radnike, nadstrešnica za

vozila i admistrativni deo)

2. Izlovni bazen

3. Ustava

4. Ustava

5. Bunar

Ispust u Z

laticu

Gra

nica

kat

asta

rske

parc

ele

K.p. 4456

Put Kikinda-ČokaInterna saobraćajnica

Interna saobraćajnica


66

2.3. Podaci o površini zemljišta

Područje koje je predmet ovog projekta je pašnjak u vangraĎevinskom području

naselja Padej i nalazi se severoistočno od naselja uz drţavni put IB reda br.13 (Đala-Novi

Kneţevac-Mokrin-Kikinda-Vojvoda Stepa) u delu deonice od Padeja prema Sajanu, od Km

66+300 do Km 67+263 sa leve (severne) strane puta. Parcela koja čini obuhvat plana se

na severozapadnoj strani graniči sa levom obalom vodotoka Zlatica (od Km 5+400 do Km

7+200), na severnoj sa parcelom crpne stanice „Katahat" i Glavnim Kanalom, na

severoistočnoj sa parcelama poljoprivrednog zemljišta, a na jugoistočnoj javnim-

nekategorisanim putem.

Na kanalskoj mreţi koja se uliva u Zlaticu za potrebe odvodnjavanja izgraĎena je

trafo stanica i crpna stanica kojom upravljaju JVP „Vode Vojvodine" Novi Sad.

Izgradnja ribnjaka Katahat se planira u k.o. Padej na kat parceli 4456, bruto površine

95 ha 10a 92 m2. Prostor na kome se gradi ribnjak je predviĎen u Prostornim planom

Opštine Čoka za izgradnju ribnjaka.

Površina ribnjaka-jezera

jezero I (jednogorišnja mlaĎ) 9,1 ha

jezero II (dvogorišnja mlaĎ) 17,7 ha

odgajivalište 48,3 ha

Zimovnici (15 kom) 2,5 ha

Ukupna površina ribnjaka 77,6 ha

Bilans planiranih površina

Red.br Namena Površina m2

1 Ribnjak: Vodena površina

Nasipi (zelena površina)

776.400 m2

88.100 m2

Ukupno ribnjak: 864.500 m2

2.

Planirani objekti:

1. Magacin hrane

2. Magacin opreme

3. Prostor za radnike

4. Nastrešnice za vozila (2)

5. administrativni objekat i prostorija za

veterinarske preglede i dnevno praćenje

zdravstvenog stanja i prirasta populacije

100m2

200 m2

200m2

2x200m2

100m2

Ukupno objekti: 1.000m2

3 Planirane saobraćajnice i platoi: 6.440 m2

Ukupno saobraćajnice i platoi: 6.440m2

4 Zelene površine (bez travnjaka na nasipima) 78.652 m2

Ukupno zelenilo: 78.652 m2

Ukupno: 951.092 m2


77

Indeks izgraĊenosti

Katastarska parcela 4456 je neizgraĎena. PredviĎa se izgradnja ribnjaka i novih objekata

na parceli.Ribnjak zahvata površinu od ~86,5 ha.(90,9%) Vodeno ogledalo svih ribnjačkih

bazena je površine 77,6 ha (81,6%). Planirani objekti (okvirno) visokogradnje su:

magacin hrane površine P=100 m2,

magacin opreme površine P=200 m2,

prostor za radnike površine P=200 m2,

nastrešnice za vozila površine(2) 2h P=200 m2,

administrativni objekat i prostorija za veterinarske preglede i dnevno praćenje

zdravstvenog stanja i prirasta populacije površine P=200 m2.

Izgradnjom planiranih objekata indeks zauzetosti parcele ribnjaka će biti ~0,11% - bez

saobraćajnica i platoa, odnosno 0,78 % sa saobraćajnicama i platoima. (izgradnja

objekata se planira u II fazi)

2.4. Prikaz karakteristika terena (geomorfološke, pedološke i seizmološke)

Karakteristike zemljišta

Površina na kojoj se planira ribnjak Katahat predstavlja blago zamočvarenu terasu

reke Zlatice koja je usled regulacije Zlatice zaštićena od plavljenja. Širina ove terase je

dovoljna da ne postoji opasnost da se usled drţanja vode u ribnjaku podigne nivo

podzemne vode u okolnom poljoprivrednom zemljištu.

Zemljište je, prema ispitivanjima vršenim za potrebe projektovanja i izgradnje sistema

za odvodnjavanje u slivu Katahat, dovoljno zbijeno i nepropustljivo, nije sterilno, ima

zadovoljavajući pad (1‰-1%), blagog je reljefa i moţe se odvodnjavati i delimično koristiti

postojeći sistem za odvodnjavanje Katahat.

Koeficijent filtracije (k) u računu za procedne vode, uzet je prema maksimalnoj

vrednosti koja je dobijena pedološkim i geomehaničkim istraţivanjima i iznosi k = 8 • 10-7

cm/s do k = 5 • 10-8 cm/s što ukazuje na slabo propustljivo tlo. Ugao unutrašnjeg trenja iznosi

q> = 22°-27°, a kohezija c=15kN/m2.

Sastav zemljišta u opštini Čoka odraz je klimatsko-vegetacionih uslova. U

aluvijalnim ravnima su od vrsta zemljišta zastupljene teške ritske crnice, smonice, aluvijum

različitog mehaničkog sastava i zaslanjena zemljišta. U najlošiju kategoriju poljoprivrednih

površina spadaju slatine i slanasta zemljišta, od kojih su najviše zastupljeni solonjeci i

solončaci. Najviše ih ima u aluvijalnoj ravni Tise i Zlatice, gde se ponegde javljaju u vidu

uskih zona. Na zaslanjenim zemljištima je malo oraničnih površina, jer su prinosi mali.

Ovakva zemnjišta se iskorišćavaju za ispašu stoke.

Geomorfološke karakteristika terena

Na osnovu geomorfološke karte Vojvodine na analiziranom lokalitetu oblici

fluvijalnog reljefa su genetski vezani za neposredno dejstvo savremenih rečnih tokova.

Tisa kao izrazito velika reka imala je izuzetan uticaj na morfološko oblikovanje reljefa uz

njen tok. Reljef područja ribnjaka predstavlja izrazito nizijsko ravničarski tip sa

nadmorskom visinom od 78 m.

Lokacija planiranog ribnajka se nalazi na prostoru aluvijalne ravni reka Tise i

Zlatice. Aluvijalna ravan Tise na teritoriji opštine Čoke prati njen tok u pravcu sever – jug


88

na duţini od 6 km. Njenu zapadnu granicu predstavlja tok Tise, istočnu lesna terasa od

koje je odvojena odsekom 3 do 5 metara. Širina aluvijalne ravni je različita. U delu izmeĎu

Mrtve Tise i ţelezničke pruge Čoka – Senta je vrlo uska, tu je samo nekoliko stotina

metara. Aluvijalna ravan izmeĎu Čoke i Ostojićeva je dublje zašla u lesnu terasu.

Nadmorska visina aluvijalne ravni kreće se od 77 do 78 metara (Bugarski, 1978).

Aluvijalne ravni ne predstavljaju značajne poljoprivredne površine, jer u njima podzemne

vode veoma su blizu topografskoj površini i postoji opasnost od poplava u prolećnim

mesecima. Aluvijalne ravni se koriste za ispašu stoke.

Geomorfološka karta čokanske opštine i

bliţe okoline (Bugarski, 1978)

Padejsko aluvijalno proširenje nije samo aluvijalno proširenje Tise već i deo gde

spaja aluvijalna ravan Tise sa aluvijalnom ravni Zlatice. U ovoj ravnici teško je tačno

odrediti granicu izmeĎu njih, ali prof. Bukurov B. smatra da se aluviajlna ravan Zlatice

završava negde istočno od sela Sajan, tamo gde je tok kanalisanog "Ďukošina, a odatle

se nizvodno nastavlja aluvijalna ravan Tise. Visina aluvijalne ravni Tise kod Padeja je 79

m.

Ravan Zlatice ima mnogo manjih i većih depresija. Ove depresije predstavljaju

meandre i rukavce. One su stalno ili povremeno ispunjene vodom. Po izvršenoj regulaciji

Zlatice u depresijama se manje zadrţava voda. Ove depresije uokviruju niz manjih i većih

lesnih ostrva koja predstavljaju ostatke nekadašnje jedinstvene lesne površine. Pojedinim

delovima korito Zlatice je pribijeno uz samu lesnu terasu.

Aluvijalna ravan Zlatice je, za razliku od aluvijalne ravni Tise, prepuna mnogobrojnih

manjih i većih depresija. Ove depresije predstavljaju nekadašnje meandre i rukavce koji su

stalno ili povremeno bili ispunjeni vodom sve dok nije izršena regulacija Zlatice, odnosno

dok nije izvršeno skraćivanje njenog toka, produbljivanje korita i izgradnja nasipa. Pomenute

depresije uokviruju niz manjih i većih lesnih ostrvaca koji predstavljaju ostatke nekadašnje

jedinstvene lesne površine. Na pojedinim mestima korito Zlatice je pribijeno uz samu lesnu

terasu, pa sa tih strana gotovo i ne postoje delovi aluvijalne ravni, jer se strane lesne terase

izdiţu neposredno iznad obale. Takvih primera ima više, naročito u hatarima Jazova i


99

Padeja. Zato je aluvijalna ravan u odnosu na tok Zlatice asimetrična. Treba još reći da je

širina ove aluvijalne ravni nesrazmerno velika u odnosu na moćnost toka Zlatice, odnosno

prema količini vode koja otiče njenim koritom. Zato se opravdano moţe postaviti pitanje da li

je Zlatica, kao relativno mali vodotok, mogla da izgradi takvu aluvijalnu ravan ili je to uradila

neka druga reka (Bugarski, D. 1978).

Geološke odlike

Geološki sastav, tektonski odnosi i geološka prošlost Vojvodine, u ovom slučaju

Banata, a samim tim i analiziranog područja utkani su u kompleksnu geološku sliku

Panonskog bazena. Kroz dugu geološku istoriju, čiji koreni doseţu do najstarijih epoha

zemljine prošlosti, dogaĎale su se brojne promene na ovim prostorima. Intenzivnim

delovanjem unutrašnjih sila dolazilo je do rasedanja, ubiranja i vulkanskih aktivnosti.

Geološka graĎa je tako prolazila kroz stalne procese metamorfoze. Najnovijim

neotektonskim pokretima i delovanjem spoljašnjih sila na površinskom delu izgraĎeni su

najmlaĎi sedimenti. Upravo oni u reljefu imaju najveći uticaj na prirodno okruţenje

ribnjaka.

Geološka karta okoline

Padeja i analizirane lokacije

a1: peskoviti alevriti i

peskovi

b: barski sedimenti

Is-w: povodanjsko-barski

sedimenti, lesoidno

peskoviti alevriti

Pedologija

Na površini analiziranog ribnjaka imamo dva tipa zemljišta: ritska crnica karbonatna

zaslanjena i solonjec.

Ritske crnice obuhvataju 12,26% opštine Čoka, od kojih je najzastupljenija ritska

crnica beskarbonatna 8,12%. Ritske crnice obuhvataju centralne delove opštine, pruţajući

se u pravcu istok-zapad. Ritska crnica beskarbonatna na području severnog Banata spada

u zemljišta teškog mehaničkog sastava

Značajne površine u opštini Čoka obuhvata i salonjec 10,91%, lociran uglavnom u

juţnim delovima opštine. Solonjec se smatra slatinastim zemljištem, nastalim alkalizacijom

tokom desalinizacije. Ovo zemljište je najrasprostranjenija vrsta slatina, a kao i drugi oblici

slatinastih zemljišta i solonjec se odlikuje teškim mehaničkim sastavom, visokom

alkalnošću, nepovoljnim vodno-vazdušnim reţimom. Takve osobine čine ga teškim za

obradu i ne preporučuju ga kao ratarsko zemljište, već ga čine pogodnim za pašnjake.


1100

Seizmološke karakteristike

U pogledu seizmičnost, prema karti makroseizmičke rejonizacije, za povratni period

od 200 godina, izdate od Seizmološkog zavoda u Beogradu 1987. godine, područje

opštine Čoka se nalazi u zoni sa mogućim intenzitetom potresa od 7o MCS, te su nuţne

pasivne i aktivne mere zaštite od trusnih pomeranja.

2.5. Hidrografske, hidrološke i hidrogeološke karakteristike

Hidrografske karakteristike

Podzemne vode

Površina opštine Čoke sastoji se od vodopropusnog zemljišta. Kroz takvo zemljište

voda ponire do prvog vodonepropusnog, glinovitog sloja. Akumuliranjem vode ispod

topografske površine, stvara se sloj podzemne vode, prvi izdan. Dubina prvog izdana nije

svuda ista, jer vodonepropusni slojevi gline nalaze na različitim dubinama. Na lesnoj terasi

je na većoj, a u aluvijalnim ravnima na manjoj dubini. Merenjem više bunara na delovima

lesne terase, utvrĎeno je da se nivo vode u njima nalazi na dubini od 4 do 4,2 metara.


1111

Reke

Najveći hidrografski objekt u opštini Čoke je reka Tisa i Zlatica. Reka Tisa teče

zapadnom periferijom opštine. U duţini od 6 km predstavlja prirodnu granicu prema

katastarskoj opštini Senta. Širina Tise na ovom delu nije svuda ista. Najuţi deo njenog

toka je kod senćanskog mosta, gde joj širina pri niskom vodostaju iznosi 90 do 100

metara. Širina Tise pri srednjem vodostaju kreće se od 150 do 200 metara.

Zlatica je leva pritoka Tise. Reka Zlatica teče jugoistočnom i juţnom periferijom

opštine. Na teritoriji vojvoĎanskog dela Banata ulazi na 3,6 km istočno od Vrbice. Njena

duţina toka od drţavne granice pa do ušća u Tisu kod Padeja je 34 km.

Jezera

Pravih jezera u opštini nema. Veće jezero je Mrtva Tisa, nalazi se izmeĎu Čoke i

Sanada. Nastalo je presecanjem meandra 1823. godine. Ovo jezero se nalazi u fazi

izumiranja. Ono sada predstavlja prelazni oblik izmeĎu jezera i bare. Postoji i jedno

veštačko jezero. To je veliki ribnjak, čiji basen se nalazi u jednom delu nekadašnjeg

velikog meandra koji opkoljava Jazovo. Močvarnog zemljišta ima malo. Zastupljena su

samo u aluvijalnim ravnima Tise i Zlatice.

2.6. Prikaz klimatskih karakteristika sa odgovarajućim meteorološkim

pokazateljima

Osnovu za analizu klimatskih karakteristika na prostoru opštine Čoka, predstavljaju

podaci sa meteorološke stanice u Kikindi.

Temperatura vazduha - srednja godišnja temperatura vazduha iznosi 10,9S.

Najhladniji mesec je januar sa srednjom temperaturom vazduha - 1,5S, a najtopliji je juli sa

21,6S. Apsolutna maksimalna temperatura vazduha zabeleţena je 06.07.1950. god. i

iznosi 39S, dok je apsolutno minimalna od - 29,8S zabeleţena 23.01.1963. god., tako da

apsolutna godišnja amplituda iznosi 68,8S.

Vlaţnost vazduha - prosečna relativna vlaţnost vazduha za širi prostor Čoke

iznosi 76% što je znak relativno suvog vremena.

Oblaĉnost i osunĉanost - Srednja godišnja vrednost oblačnosti za Čoku i okolinu

iznosi 55%. Oblačnost opada od zimskih ka letnjim mesecima. Broj oblačnih dana (pri

srednje dnevnoj oblačnosti od 80% i većoj) veći je od broja vedrih dana a iznosi prosečno

godišnje oko 100 dana. Osunčavanje je u tesnoj vezi sa oblačnošću. Prosečna godišnja

vrednost sijanja sunca je oko 2080,3 časova, odnosno 5,7 časova dnevno, te je na taj

način duţina osunčavanja zadovoljavajuća.

Padavine - Prosečna godišnja količina padavina koja se izluči nad ovim prostorom

iznosi 558 mm. Maksimalne količine padavina se javljaju u junu 75 mm a minimalne u

oktobru 28 mm. U vegetacionom periodu raspored padavina je povoljan jer padne nešto

više od polovine ukupne godišnje sume 56,2%. Ukupan broj dana sa padavinama u toku

godine prosečno iznosi 131,1 dan, najmanje u oktobru 6,7 dana a najviše u decembru

15,1 dana. Broj dana sa padavinama u obliku snega prosečno godišnje se javlja 24,6

dana, dok se sneţni pokrivač zadrţi u proseku 36 dana. Srednji broj dana sa grmljavinom

godišnje iznosi oko 33 dana.

Vetrovitost - Prema podacima sa najbliţe meteorološke stanice u Kikindi, u

strukturi godišnje učestalosti, dominirajući su vetrovi iz pravca jugoistoka (sa 184‰) i

severozapada (sa 153‰) dok su najmanje zastupljeni vetrovi iz pravca istoka (50‰) i


1122

jugozapada (77‰). Posmatrano po godišnjim dobima, najučestaliji su vetrovi iz

jugoistočnog pravca (tokom zime, proleća i jeseni) i severozapadnog (leti). U pogledu

prosečnih brzina, najveću brzinu imaju takoĎe vetrovi iz jugoistočnog pravca (3,46 m/sec) i

juţnog 3,44 m/sec dok najmanju brzinu imaju vetrovi iz istočnog (1,93 m/sec) i

jugozapadnog pravca (2,18 m/sec). Prosečno godišnje učešće tišina na posmatranom

prostoru iznosi 110‰, najviše leti 138‰ a najmanje 90‰. Broj dana sa jakim vetrom

(jačine 6 i više Bofora) u proseku godišnje iznosi 23,5 dana što je daleko manje od

proseka za Banat (50,1) odnosno Vojvodinu (35,2) dana.

2.7. Pregled osnovnih karakteristika pejzaţa

Pejzaţ predstavlja sveobuhvatnu prostornu, biofizičku i antropogenu strukturu

područja, u rasponu od potpuno prirodne do preteţito ili potpuno antropogene. Pejzaţ

ribnjaka i njegove okoline, predstavlja ruralni prostor, koji je u većoj meri zadrţao prirodne

elemente.

Najznačajniji fizički elementi pejzaţa ribnjaka i njegove okoline su vegetacija (flora),

asfalirani put pored ribnjaka (drţavni put IB reda br.13), stara ciglana, poljoprivredne

površine, reka Zlatica i crpna stanica na reci Zlatici.

Reljef ribnjaka i okoline ostavlja utisak gotovo potpuno ravne površine. U okolini

ribnjaka je prisutno dosta vodenih površina, reka Zlatica, postojeći ribnjaci, bare i mrtvaje.

Kao posebna grana ekologije zadnjih godina razvila se i pejzaţna ekologija koja

proučava interakcija izmeĎu okoline i vegetacije, tj. interakciju prostornih elemenata poput

poljoprivrednog zemljišta, šuma, reka i naselja. Ribnjak će uskladiti svoje proizvodne

aktivnosti u cilju zadrţavanje prirodne vegetacije oko ribnjačkog jezera.

2.8. Pregled zaštićenih prirodnih dobara i nepokretnih kulturnih dobara

Zaštićena prirodna dobra

U okviru obuhvata plana nema zaštićenih delova prirode, ali obzirom da se lokacija

graniči sa obalom vodotoka Zlatica, koja ima status prekograničnog ekološkog koridora,

neophodno je postupati u skladu sa propisanim uslovima Zavoda za zaštitu prirode, koji

nalaţu očuvanje prirodne strukture rubnog dela (prisustvo ţbunaste i travne vegetacije), a

prilikom obnavljanja planirati mešovitost u sastavu sa dominacijom autohtonih vrsta.

Staništa prirodnih retkosti predviĎena za valorizaciju su područja slatina i ostaci stepa

koji se koriste kao pašnjaci i košanice. Predstavljaju staništa prirodnih retkosti od nacionalnog

i meĎunarodnog značaja koja su zaštićene na osnovu Uredbe o zaštiti prirodnih retkosti.

Zaštićena kulturna dobra

U okolini analizirane lokacije nema posebnih kulturnih dobara na koje se u ovoj studiji

treba obratiti paţnja. Nepokretna kulturna dobra u Padeju su:, Čarda na prelazu kod Tise,

Pumpa na ušću Tise, Pumpa pored kanala, Kaštel Šulhof i Ciglana, K.O. Padej. Centar sela

Padeja (pre svega Zgrada mesne zajednice, Rimokatolička crkva, Srpska pravoslavna crkva)

nalazi se na udaljenosti 4 km od ribnjaka, prvi stambeni objekti naselja Padej su udaljeni

preko 3 km od ribnjaka. I pored toga, obaveza je investitora da ukoliko prilikom kakvih

zemljanih radova naiĎe na bilo kakve ostatke materijalne kulture o tome odmah obavesti

Zavod za zaštitu spomenika kulture.

http://hr.wikipedia.org/wiki/%C5%A0uma

http://hr.wikipedia.org/wiki/Rijeka_(vodotok)

http://hr.wikipedia.org/wiki/Grad


1133

2.9. Opis flore i faune

Analizirana lokacija je obrasla stepskim travama sa retkom dendroflorom, pre svega

niskim grmovima i polugrmovima. Dendrofloru čine drveća, grmovi, polugrmovi i penjačice.

Na analiziranoj lokaciji nema drveća.

Biljni i ţivotinjski svet odgovara biljnom i ţivotinjskom svetu onog dela Panonske

nizije, koji ima sličan reljef, klimu i pedološke karakteristike.

Delovanjem čoveka u prošlosti biosfera ovog hatara je u znatnoj meri promenjena.

Inundaciona ravan odgovara uskom pojasu izmeĎu korita Tise i nasipa. Vegetacija ove

ravni je preteţno predstavljena vrbovom šumom i topolom. Ispod šumskog drveća nalazi

se sprat raznovrsnog ţbunja, a ispod njega je sprat trava.

Aluvijalne ravni Tise i Zlatice predstavljene su veoma bujnim i raznovrsnim biljnim

svetom. Na mestima gde postoje površine pod zatvorenim vodama javljaju se predstavnici

hidrofilne vegetacije: plavun, ševar, ţuti i beli lokvanj. Mestimično se javljaju i površine pod

livadama. Veći deo površine aluvijalne ravni Tise i Zlatice pretvorene su u oranice.

2.10. Podaci o naseljenosti, koncentraciji stanovništva i demografskim

karakteristikama

Na području okoline ribnjaka nalazi se naselje Padej. Ostvareni nivo demografskog

i privrednog razvoja naselja neće dovesti do promena u prostornoj organizaciji

posmatranog područja, što je neposredno izraţeno u niskoj gustini naseljenosti, maloj

prosečnoj veličini naselja, neznatnim promenama u veličinskoj i hijerarhijskoj strukturi

naselja, kao i u funkcionalnoj neizdiferenciranosti područja.

Ribnjak “Katahat” neće uticata na odreĎivanje poloţaja naselja, niti će tokom svog

rada značajnije uticati na njegov razvoj. Naselje Padej je planske kompozicije

geometrijskog karaktera ortogonalne šeme ulica, koliko to dopuštaju lokalni geomorfološki

uslovi.

Prema popisu iz 2011. u naselju Padej bilo je 2376 stanovnika, 2304 punoletnih

stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 41,9 godina (40,0 kod muškaraca i 43,7

kod ţena). U naselju ima 1128 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je

2,55. Ovo naselje je velikim delom naseljeno MaĎarima.

2.11. Podaci o postojećim privrednim i objektima infrastrukture

Budući da opština Čoka ima značajne površine pod neobradivim (19,19%), ili

neplodnim (9,06%) zemljištem, koje po pravilu spada u dosta niske bonitetne klase, znatne

su mogućnosti za podizanje veštačkih ribnjaka kako za uzgoj konzumne ribe za trţište,

tako i za sportski ribilov.

U ovom trenutku površine pod ribnjacima u opštini Čoka obuhvataju pribliţno

734,05 ha i prostiru se u tri katastarske opštine: KO Padej-341,50 ha, KO Jazovo-219,35

ha i KO Ostojevićevo-173,20 ha. U KO Čoka i KO Vrbica momentalno nisu evidentirane

površine pod ribnjacima.

Postojeći privredni kapaciteti u najvećem delu vezani su za lokalno sirovinsko

zaleĎe, odnosno poljoprivredu. Trgovina, ugostiteljstvo i zanatstvo su nedovoljno razvijeni,

a njihovi kapaciteti podmiruju uglavnom dnevne potrebe lokalnog stanovništva.

http://sr.wikipedia.org/sr-el/%D0%9F%D0%BE%D0%BF%D0%B8%D1%81_%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%B8%D1%88%D1%82%D0%B2%D0%B0_2002._%D1%83_%D0%A1%D1%80%D0%B1%D0%B8%D1%98%D0%B8

http://sr.wikipedia.org/sr-el/%D0%A1%D1%80%D0%B1%D0%B8


1144

Struktura korišćenja zemčljišta po kategorijama (u ha i %): Šume (241,7 ha-3,08%),

Njive (4107,7ha-52,39%), Voćnjaci (42,1ha-0,54%), Vinograd (8,9ha-0,11%),

Livada(504,6ha-6,44%), Obradivo (4663,3ha-59,5%), Pašnjak(2035,6ha-26%), Trstici-

močvare (69,5ha-0,9%), Neobradivo (2105,1ha-26,8%), Neplodno (830,1ha-10,6%),

ukupno k.o. (7840,2ha-100%)

Od 7840 hektara koliko iznosi površina Padejskog atara, 60% je obradivo a 40 % su

podvodna zemljišta i degradirani humus (pašnjak i trstika). Ribarstvo kao privredna grana

koja moţe imati vaţnu ulogu u razvoju ovog područja.

Infrastruktura

Drumski saobraćaj je osnovni vid saobraćaja koji omogućuje komunikaciju sa

okruţenjem.

Postojeće trase puteva prolaze kroz naselja, i svojim kapacitetom uglavnom

zadovoljavaju sve zahteve na odgovarajućem nivou saobraćajne usluge, na visokom nivou

protočnosti saobraćaja u uslovima stabilnog saobraćajnog toka, meĎutim njihove

manifestacije značajno narušavaju odvijanje naseljskih tokova kao i stanje ţivotne sredine.

Saobraćajni pravac drţavni put I reda br 24 (Čoka – Kikinda). kumuliše saobraćaj i

usmerava ga ka Kikindi i Zrenjaninu.

Vodoprivredna infrastruktura

Naselje Padej, se snabdeva vodom za piće sa četiri bunara (zapadno od naselja, u

juţnom i jugo-istočnom delu naselja, kote lokacija su oko 80 mANV). Zahvataju se

podzemne vode osnovnog vodonosnog kompleksa. Prosečna eksploatacija podzemnih

voda je procenjena na oko Q=4 l/s. Kvalitet podzemnih voda ne zadovoljava normative

vode za piće, povećan je znatno sadrţaj organskih materija iznad MDK.

Snabdevanje sanitarnom vodom ribnjaka

Na lokaciji planiranog ribnjaka nije izgraĎena javna vodovodna mreţa, pa je za

potrebe snabdevanja objekata sanitarnom vodom kao i za potrebe protivpoţarne zaštite

neophpodno planirati bunar.

Za sanitarne i protivpoţarne potrebe će se predvideti odgovarajuća vodovodna

mreţa unutar granica kompleksa. Razvodna vodovodna mreţa projektovaće se od PE cevi

odgovarajućeg prečnika za odgovarajuće pritiske i izvršiće se priključenje objekata na ovu

mreţu. Za protivpoţarnu zaštitu predvideti hidrante i prateću opremu.

Količinu vode koja je potrebna za protivpoţarnu i sanitarnu mreţu utvrditi u skladu sa

propisima za ovu vrstu objekata, te uz bunar predvideti i mogućnost izgradnja i rezervoara

vode kapaciteta dovoljnog za 2I. eksploatacije. Bunar mora biti snabdeven integralnim

meračem protoka i propisno zaštićen od mogućeg zagaĎenja vodonosnih slojeva.

Za planirani bunar neophodno je obratiti se Pokrajinskom sekretarijatu za energetiku

i mineralne sirovineradi radi pribavljanja potrebne dokumentacije, kao i pribaviti vodne

uslove od nadleţnog Pokrajinskog sekretarijata, po zakonom predviĎenoj proceduri.

Padej nema izgraĎen kanalizacioni sistem, već se otpadne vode iz domaćinstava

evakuišu putem nepropisno izvedenih septičkih jama ograničenog kapaciteta, čime se

direktno ugroţava ţivotna sredina. OdvoĎenje suvišnih atmosferskih voda je regulisano

preko otvorene kanalske mreţe poloţene uz ulične saobraćajnice, a krajnji recipijent je


1155

kanalska mreţa sistema za odvodnjavanje. Kanalska mreţa je obrasla rastinjem i ne

odrţava se.

OdvoĊenje otpadnih i atmosferskih voda

Zabranjeno je u površinske i podzemne vode unošenje opasnih i štetnih materija

koje mogu da ugroze kvalitet (ekološki i hemijski status), odnosno uzrokovati fizičku,

hemijsku, biološku i bakteriološku promenu vode u skladu sa Uredbom o kategotizaciji

vodotoka i Uredbom o klasifikaciji voda (Sluţbeni glasnik SRS br.5/68), Uredbom o

graničnim vrednostima emisije zagaĎujućih materija u vode i rokovima za njihovo

dostizanje (Sluţbeni glasnik RS br.67/11 i 48/12) i Uredbom o graničnim vrednostima

zagaĎujućih materija u površinskim i podzemnim vodama i sedimentu i rokovima za

njihovo dostizanje (Sluţbeni glasnik RS br.50/12).

Planiran je sistem kanalizacione mreţe (sakupljanje i odvoĎenje): za sanitarno-

fekalne otpadne vode, posebno za tehničko-tehnološke (od pranja mašina, radnih i

manipulativnih površina) otpadne vode, posebno za procedne otpadne vode, posebno za

atmosferske vode i atmosferske kanalizacije što znači zasebno sakupljanje sanitarne -

fekalne otpadne vode i zauljene/zagaĎene atmosferske vode. Uslovno čiste atmosferske

vode (sa krovova objekata i pristupne saobraćajnice) se mogu ispuštati na zelene

površine.

Obzirom da ne postoje uslovi za priključak kompleksa na naseljsku fekalnu

kanalizaciju, planira se izgradnja vodonepropusne septičke jame koju bi praznilo nadleţno

komunalno preduzeće.

Predvideti izradu kanalizacije za sakupljanje i kanalisanje atmosferskih i tehničkih

(zaprljanih) voda sa platoa. Pre upuštanja u vodonepropusnu septičku jamu predvideti

odgovarajući tretman prečišćavanja u separatoru (taloţniku, odmašćivaču, filteru), prema

uslovima koje propisuje nadleţno komunalno preduzeće koje je nadleţno i za praţnjenje

septičkih jama i odnošenje do uliva u javnu kanalizaciju. Kanalizacionu mreţu projektovati

unutar granica projekta od PVC kanalizacionih cevi odgovarajućeg prečnika.

Svi objekti za sakupljanje i tretman otpadnih voda moraju biti vodonepropusni i

zaštićeni od prodiranja podzemne izdani i havarijskog izlivanja.

Elektroenergetska infrastruktura

Snabdevanje električnom energijom potrošača u naselju Padej, kao i ribnjaka

obezbeĎeno je iz elektrorazvodne mreţe.

Snabdevanje električnom energijom planiranih objekata rešiti prema uslovima

nadleţne Elektrodistribucije Zrenjanin. Snabdevanje električnom energijom objekata se

rešava priključenjem na planiranu STS snage do 400 1KVA (sa transformatorom snage koja

će biti odreĎena nakon utvrĎivanja potreba objekata za električnom energijom prilikom izrade

projektne dokumentacije) koja će se nalaziti na parceli ribnjaka.

Visokonaponski vod od postojeće STS kod crpne stanice „Katahat" voditi po nasipu

vodotoka Zlatice, za šta je potrebno regulisati saglasnost odnosno pravo sluţbenosti prolaza

na parceli br.8064/2. NN elektrovod od STS do MM voditi na parceli 4456 paralelno sa

kanalom za odvod vode.

Stubovi i tehničke komponente dalekovoda na nasipu vodotoka Zlatica se moraju

izvoditi u skladu sa Vodnim uslovima i Zakonom o zaštiti prirode.


1166

Za potrebe rešavanja spoljne rasvete, potrebno je postaviti kablovski NN elektrovod, a

tehničko rešenje prilagoditi uslovima zaštite prirode koji propisuju zabranu direktnog

osvetljenja vode i obale ekološkog koridora - vodotoka Zlatica.

Ostala infrastruktura

Na predmetnoj lokaciji nema izvedene gasne i druge mreţe i za sada nema

mogućnosti za tu vrsu priključaka. Ukoliko se vremenom budu stvorili uslovi za priključenje

na ovu infrastrukturu, investito to moţe realizovati prema uslovima nadleţnih distributera.

3. OPIS PROJEKTA

3.1. Opis radova na izvoĊenju projekta

Izgradnja objekta je skup radnji koji obuhvataju prethodne radove: izradu tehničke

dokumentacije za izgradnju objekta, kontrolu tehničke dokumentacije, pripremne radove

za graĎenje, graĎenje objekta i stručni nadzor u toku graĎenja objekta.

Pri projektovanju treba ispuniti i sledeće osnovne uslove:

Obezbediti dovoljno prostora za usvojeni raspored opreme

Obezbediti dovoljno prostora za nesmetano odrţavanje opreme

Uzeti u obzir sve specifičnosti lokacije (karakteristike tla, poloţaj i karakter susednih

objekata, visinske kote, postojeću infrastrukturu i dr.).

Sva investiciono - tehnička dokumentacija mora biti uraĎena u skladu sa

odgovarajućim zakonima, tehničkim propisima i standardima.

Prema Zakonu o planiranju i izgradnji ("Sl. glasnik RS", br. 72/2009, 81/2009 - ispr.,

64/2010 - odluka US, 24/2011, 121/2012, 42/2013 - odluka US, 50/2013 - odluka US,

98/2013 - odluka US, 132/2014 i 145/2014), pripremni radovi su radovi koji prethode

graĎenju objekta i odnose se naročito na:

izmeštanje postojeće infrastrukture na parceli,

raščišćavanje terena na parceli,

obezbeĎenje prostora za dopremu i smeštaj graĎevinskog materijala i opreme,

graĎenje i postavljanje objekata, instalacija i opreme privremenog karaktera za

potrebe izvoĎenja radova (postavljanje gradilišne ograde, kontejnera i sl.),

zemljane radove,

radovi kojima se obezbeĎuje sigurnost susednih objekata, odnosno sigurnost i

stabilnost terena,

obezbeĎivanje nesmetanog odvijanja saobraćaja i korišćenje okolnog prostora.

Pre početka graĎenja, investitor je duţan da izvoĎenje radova prijavi nadleţnom

organu i da uz prijavu priloţi projekat pripremnih radova i odobrenje za izgradnju.

Tehnologija izgradnje

Jezera i zimovnici se izgraĎuje mašinskim iskopom i širokom otkopu od osovine

ribnjaka levo i desno preguravanjem zemljanih masa u stranu dok se ne postigne potrebna

kota dna a istovremeno se levo i desno prave nasipi po projektovanim kotama. Nakon,


1177

formiranja nasipa u nasipu se kopaju dovodni i odvodni kanali u projektovanim padovima

sa potrebnom kotom dna.

Zemljani radovi se rade od najniţe tačke uzvodno kako bi se eventualna podzemna

voda oceĎivala a na najnjiţoj tački iskopati privremeni vodosabirnik i crpkom pumpati vodu

kako bi se što više omogućili radovi u suvo. Eventualno, najniţi delovi ukoliko su isuviše

vlaţni, treba da se bageruju u stranu iz više prebacivanja, a nakon prosušivaja treba da se

ugrade u nasipe u slojevima od 25 - 30cm sa potrebnim zbijanjem. Dijagonalno po jezeru

izvešće se izlovni kanal sa odbacivanjem zemlje u stranu i planiranjem nakon

prosušivanja.

Po završetku zemljanih radova uradiće se projektovani ispusti sa tablastim

zatvaračima u odvodni kanal.

3.2. Opis objekata

Uvaţavajući tehnološke uslove na parceli površine 951092 m2, predviĎena je

izgradnja tri jezera ribnjaka površine 75,1 ha i 15 zimovnika ukupne površine 2,5 (ukupna

površina ribnjaka je 77,6 ha).

Šaranski ribnjak Katahat će se snabdevati vodom iz vodotoka Zlatica. Dok se ne

izgradi reverzibilna CS „KATAHAT" koja je u funkciji odvodnjavanja poljoprivrednog

zemljišta čiju tzgradnju finansira JVP „VODVOJVODINE" Novi sad ribnjak će se snabdevati

vodom preko pumpi montiranih na pontonu.Voda iz Zlatice je bogata florom i u njoj ţivi

zdrava riba, a pri odreĎenim hidrološkim uslovima osveţava se vodom iz Tise koja je

takoĎe bogata florom i ribom, što je i najkvalitetnija voda za ribnjak.

Temperatura vode pri kojoj najbolje uspeva šaran kreće se od 20-27°C. Pri 13-14°C

riba slabo uzima hranu, pri 7-8°C još slabije, a pri 1-2°C pada u polusan.

Količina vode za snabdevanje ribnjaka zavisi od hidrogeoloških svojstava

zemljišta i od klimatskih uslova. Bazeni se pune vodom u proleće ili jesen, a tokom leta

se odrţava potreban nivo vode u bazenima, tj. toliko dovoditi vode koliko se potroši na

isparavanje, poniranje i proceĎivanje kroz nasipe i ispod njih.

Prema tome, voda je leti potrebna da se zemljište zasiti do maksimalnog vodnog

kapaciteta, zatim da se postigne odreĎena dubina vode u bazenima i da se ili taj

nivo odrţava nadoknaĎujući sve gubitke vode iz bazena ili da se voda samo osveţava.

Količina vode koja je za vreme punjenja ribnjaka potrebna za zasićenje zemljišta

predstavlja razliku izmeĎu maksimalnog i poljskog vodnog kapaciteta za sloj zemlje

izmeĎu njegove površine i nivoa podzemne vode. Prema pedološkim podacima količina

vode za popunu gubitaka na zasićenje dna iznosi: qz = 1.050 m3/ha, odn. hz = 105 mm.

Visina gubitaka na poniranje zavisi od propustljivosti zemljišta, od njegove

podloge i od zbijenosti obodnih nasipa. Za pribliţna računanja gubitaka na poniranje

(filtraciju) moţe posluţiti podatak iz priručnika Tehničar 6/1989.god, str. 891, da za slabo

propustljivo zemljište sa bliskom podzemnom vodom veličina poniranja (filtracije) iznosi 5-

10% od količine vode u bazenu, za godinu dana.

Pošto u slučaju ribnjaka Katahat imamo slabo propusna zemljišta jer se koeficijent

filtracije kreće od n10-5 do n10-8 cm/s ovaj kriterijum se moţe primeniti.


1188

KrunaGrlenjak

Upust vode (reka Zlatica)

0,5 m

Dno ribnjaka

Odvodni

kanal1,5

m

Nivo vode

NasipNasip

Jezero

Bilansom potrebne količine vode za ceo ribnjak predviĎeno je da se punjenje

ribnjaka vodom izvrši za 30 dana sa 24 časovnim radnim vremenom. U periodu

proizvodnje sa projektovanim pompama ribnjak moţe da se osveţi za 1 sata na dan.

U ribnjaku se izlov ribe obavlja u izlovnom kanalu, odnosno njegovom betoniranom delu

koji predstavlja izlovnu jamu. Izlovni kanal je postavljen tako da su sa njim povezani mladičnjaci

i odgaivalište. Trasa izlovnog kanala je locirana tako da povezuje meĎusobno mladičnjake i

odgaivalište.

Na kraju izlovnog kanala se radi izlovna jama. Izlovna jama je graĎevina oblaţena

armiranim betonom. U ovom delu izlovne jame će se obavljati izlov ribe. Kota dna izlovne jame

se usaglašava je sa kotom dna izlovnog šahta.

Za transport mehanizacije do ribnjaka za potrebe odrţavanja i dotura hrane

predviĎen je put od Padeja. Izlovljena riba sa manipulativnog platoa se vozilima

transportuje u bazenima na kamionima na trţište.

Praţnjenje ribnjaka se vrši gravitaciono preko grlenjaka koji spaja jezero i ribnjački

odvodni kanal koji se nalazi sa zapadne strane ribnjaka i preko njega u reku Zlaticu.

OBJEKTI PRVE FAZE IZGRADNJE RIBNJAKA

ZIMOVNICI

PredviĎena je izgradnja 15 zimovnika. Zimovnici su dimenzija u osnovi 32 x 113 m

postavljeni jedan pored drugog sa zajedničkim nasipom. Dimenzije vodenog ogledala

jednog zimovnika je 25 x 100 m. Ukupna površina vodenog ogledala zimovnika je 2.5 ha

Prosečna dubina vode je 2,5 m. Količina vode u jednom jezeru je oko 4187.5 m3. Kota

vodenog ogledala je na 78.50 mnm. Sumarna zapremina vode u zimovnicima iznosi

67.000,00 m3.

Svako jezero zimovnika je ograĎeno nasipom, čija je kruna na koti 79.00 mnm (0,5m iznad

površine vode), širina krune je 3m, pad kosina 1:2 sa branjene i 1:3 sa okvašene strane.

Vodosnabdevanje se obavlja putem cevovoda i upusnih graĎevina, a odvod vode kroz

ispusni grlenjak i cevovod do odvodnog kanala koji se uliva u Zlaticu.

Dno zimovnika mora biti obloţeno na ulivnom delu, izravnato, bez depresija i sa padom od

uliva prema grlenjaku izliva kako bi se obezbedilo optimalno praţnjenje jezera i izlov ribe.

MLADIĈNJACI

Projektovano je dva mladičnjaka ukupne površine 26,8 ha vodenog ogledala, sa dubinom

vode 1.5 m.Jedan za uzgoj jednogodišnje mlaĎi površine 9,1 ha a drugi za uzgoj dvogodišnje

mlaĎi površine 17,7 ha. Svako jezero je ograĎeno nasipom, čija je kruna na koti 79.00 mnm

(0,5m iznad površine vode) odnosno 95.50 prema jezeru III , širina krune je 4m, pad kosina

1:2 sa branjene i 1:3 sa okvašene strane.

Sumarna zapremina vode u mladičnjacima iznosi 370.500,00 m3.


1199

Kota vode je na 78.50 mnm.


ispusnu graĎevinu do odvodnog kanala i dalje u Zlaticu.

Dno mladičnjaka mora biti obloţeno na ulivnom delu, izravnano, bez depresija i sa

projektovanim padom kako bi se obezbedilo potpuno i vremenski optimalno praţnjenje

jezera i izlov ribe se vrši u izlovnom kanalu.

Projektom je predviĎena silazna rampa za svako jezero, radi ulaska mehanizacije za obradu

dna jezera.

ODGAIVALIŠTE

Projektovano je jedno jezero površine vodenog ogledala 48,3 ha .


ispusnu graĎevinu i cevovod do odvodnog kanala koji se uliva u Zlaticu Upuštanje vode

u jezera se reguliše pomoću ustave smeštene u ulivnu graĎevinu, a odvod pomoću

šandor-greda koje su smeštene u izlivnu graĎevinu.

Svako jezero je ograĎeno nasipom čija je kruna na koti 79,50mnm (0,5m iznad površine

vode), širina krune je 4m, a pad kosina 1:2 sa branjene i 1:3 sa okvašene strane.

Dubina vode u proseku 1.5 m . Ukupna količina vode u jezerima 750.000,00 m3.

Kota krune nasipa koji je zajednički za mladičnjake i jezera je na 79,50 mnm.

Dno jezera mora biti obloţeno na ulivnom delu, izravnano, bez depresija i sa

projektovanim padom kako bi se obezbedilo potpuno i vremenski optimalno praţnjenje

jezera i izlov ribe.Zbog tehnoloških potreba u jezerima su projektivani sabirni kanali i izlovne

jame.

Projektom je predviĎena silazna rampa radi ulaska mehanizacije za obradu dna jezera.

NASIPI NA ODGAIVALIŠTIMA, ZIMOVNICIMA I MLADIĈNJACIMA

Radi zaštite okolnog terena, ostvarivanja potrebne dubine vode u ribnjaku, parcelacije na

pojedinim jezerima i unutrašnji transport, projektovani su obodni i pregradni nasipi. Nasipi su

različiti kako po visini tako i po elementima poprečnog preseka. Kote kruna nasipa su

79.0mnm, i 79,50 mnm što je usklaĎeno sa kotama projektovane vode u pojedinim

jezerima, datim hidrostatičkim proračunima i zaštitom cevovoda. Širina krune nasipa je 3

m ili 4 m usklaĎena je sa namenom nasipa. Nagib kosina sa elementima koji utiču na

statičku stabilnost, filtraciju i stabilnost kao i na uticaj talasa na kosinu usled dejstva vetra.

Nagib kosina je 1:2 i 1:3, a nadvišenje nasipa je 50 cm iznad projektovane vode u jezerima.

Na osnovu rezultata ranije obavljenih geomehaniških istraţnih radova konstatovano je da je

sastav zemljišta na kome se gradi ribnjak pogodan za izradu nasipa.

Svi nasipi se grade skidanje humusa ispod tela nasipa i 50 m levo i desno od nasipa. Skinuti

humus transportovati van radne zone predmetnog nasipa. Nasip raditi od zemlje

produbljivanjem dna jezera guranjem zemlje buldozerom sa udaljenosti do 50 m. Razliku

zemlje za izradu nasipa do projektovane kote uzimati iz iskopa dna jezera do projektovane

kote uz transport materijala kamionima na prosečnu udaljenost do 500 m. Zemlja se nanosi u

slojevima do 30 cm i nabija odgovarajućom mehanizacijom min zbijenosti 95 % oi

Proktoru.Kosine nasipa raditi po datim profilima.U telo nasipa ugraĎivati preteţno glinovit

materijal koji se na kraju prekriva slojem humusa debljine 15-20 cm zbog zatravljivanja.


2200

Obodni nasipi su trasirani duţ graničnih ivica ribnjaka. Kruna je širine 4 m, nagib

spoljašnje kosine je 1:2, a unutrašnje, okvašene 1:3. Pregradni nasipi predstavljaju

pregradu izmeĎu susednih jezera, kruna je širine 4 m i nagib obe kosine 1:3.

U telu nasipa svakog jezera izgraĎeni su ulivni grlenjaci sa zatvaračima, odn. šahtovi za

snabdevanje vodom jezera, sa stepeništem za silazak radnika i istovremeno za umirenje

vode. U nasipu svih jezera uraditi izlivni grlenjak koji je opremljen rešetkom i voĎicama za

šandor-grede.

Sabirni kanali

Radi lakšeg praţnjenja jezera i izlova ribe predviĎena je izgradnja sabirnih kanala unutar

jezera. Ovi kanali su trasirani u najniţim kotama jezera Pošto sabirni kanali treba da

omoguće potpuno praţnjenje jezera, projektovani su sa padom prema izlovnim graĎevinama,

odn. prema izlovnom kanalu koji predstavlja najniţu trasu u jezeru.

Izlovni kanali i izlovna jama

U ribnjaku se izlov ribe obavlja u izlovnom kanalu, odn. njegovom betoniranom delu koji

predstavlja izlovnu jamu. Izlovni kanal je postavljen tako da su sa njim povezani mladičnjaci i

odgaivalište. Trasa izlovnog kanala je birana tako da povezuje meĎusobno mladičnjake i

odgaivalište. Na kraju izlovnog kanala se radi izlovna jama.lzlovna jama je armirano betonska

graĎevina oblaţena betonom debljine 20 cm na tamponskoj podlozi od šljunka debljine 15

cm. U ovom delu izlovne jame će se obavljati izlov ribe. Kota dna izlovne jame usaglašena

je sa kotom dna izlovnog šahta.

ODVODNI KANALI

Od izlovne jame radi se odvodni kanal oko jezera prema recipijentu Zlatica. Iskop kanala

1,2 raditi bagerom. Pre iskopa skinuti humus sa trase kanala. Iskopani materijal upotrebiti za

izradu nasipa jezera.

ODVODNI GRLENJACI, ŠAHTOVI

• odvodni grlenjaci

Ispuštanje vode iz jezera, zimovnika i mladičnjaka se radi preko izlivnih grlenjaka.

Armirano betonske cevi 0 400 postaviti na tampon šljunka debljine 20 cm. Zatrpavanje

oko i iznad cevi uraditi zemljom iz iskopa u slojevima od 30 cm sa nabijanjem.

Šaht grlenjaka uraditi od betona MB 30 u oplati od rendisane daske ili adekvatnoj ravnoj

oplati. Čelične profile -voĎice za šandor grede ankerovati u betonsku konstrukciju na svakih

50 cm po vertikali akerom od GA 240/360 010 oblika šnale ili U, duţine min 30cm.

Betonsku oblogu raditi od betona MB 30 debljine 12 cm na sloju šljunka od 15 cm. Ologu

završiti sa ivičnim gredama.Spojnice zaliti cementnim malterom.

• ulivni šahtovi

Ulivni šahtovi se rade na kruni nasipa na označenim mestima u situaciji. Šaht uraditi od

betona MB 30 u oplati od rendisane daske ili adekvatnoj ravnoj oplati. Dimenzije šahtova su

različite i odreĎene su u zavisnosti od cevovoda i zasuna.Na svim šahtovima uraditi metalne

poklopce.

• izlivni objekti iz kanala

Na mestima izliva kanala u vodotok Zlaticu raditi propust sa zatvaračem. Čelične cevi 0 500

postaviti na tampon šljunka debljine 20 cm. Zatrpavanje oko i iznad cevi uraditi zemljom iz

iskopa u slojevima od 30 cm sa nabijanjem.

Šaht zatvarača uraditi od betona MB 30 u oplati od rendisane daske ili adekvatnoj ravnoj

oplati. Betonsku oblogu raditi od betona MB 30 debljine 12 cm na sloju šljunka od 15 cm.


2211

Oblogu završiti sa ivičnim gredama.Spojnice zaliti cementnim malterom. Na izlivu u kosini

Zlatice izvršiti oblaganje kamenom oblogom kako je to dato projektom.

GraĊevinski objeti na ribnjaku

Objekti u funkciji ribnjaka

magacin hrane

magacin opreme

prostor za radnike

nastrešnice za vozila

administrativni objekat i prostorija za veterinarske preglede i dnevno praćenje

zdravstvenog stanja i prirasta populacije

bunar za vodosnabdevanje objekata i hidrantsku mreţu

trafostanica

Manipulativni prostor

Manipulativni prostor nalazi se ispred zimovnika. Na manipulativnom prostoru vrši

se sortiranje, merenje, utovar i transport ribe. Na ovom platou treba da se postavi sortirni

sto i vaga za ribu i da se obezbedi nesmetani prilaz i odvoz ribe vozilima za transport.

Putna mreţa

Izgradiće se put sa tvrdom podlogom od saobraćajnice do manipulativnog platoa sa

priključkom na saobraćajnicu.

UreĊenje ribnjaka

Nakon izgradnje hidro-graĎevinskih objekata na samom ribnjaku pristupiće se

ureĎenju ribnjaka po tehničkim i veterinarsko-sanitarnim uslovima.

Ribnjak je minimalno udaljen 3 km vazdušnom linijom od naselja Padej (najbliţih

stambenih objekata). Dominantni pravac vetrova za ovo područje je jugo-istok, a naselje

se nalazi zapadno od ribnjaka i neće biti ugroţeno mirisima sa ribnjaka.

Na prilaznom putu ribnjaku na manipulativnom prostoru izgradiće se betonski bazen

tj. dezinfekciona barijera za dezinfekciju vozila koja ulaze u zonu ribnjaka.

Na ulazu u manipulativni prostor postaviće se table sa nazivom ribnjaka i

obaveštenjem da je zabranjen ribolov u zoni ribnjaka. Tabla se postavlja na mestu gde je

jedino moguće nesmetano prići ribnjaku.

Investitor predviĎa da u blizini ribnjaka u II fazi izgradi objekte koji će odgovarati

svojoj nameni (čuvanje opreme za manipulaciju ribom i riblje hrane), a posebno

prilagoĎeni za lako odrţavanje čisoće i sprovoĎenje higijensko-tehničke i zdravstvene

zaštite. U okviru ovih objekata predviĎa se i izgradnja laboratorije koja će sluţiti za

redovno vršenje osnovne kontrole kvaliteta vode koja se uzima, koristi ili ispušta iz jezera.

Pored poslovnih objekata za ribnjak treba se za snabdevanje sanitarnom vodom

priključiti na bušeni bunar, a iza ove objekte vodonepropusnu septičku jamu za prihvat

otpadnih voda, koja se prazni komunalnim cisternama.

U poslovnim objektima ribnjaka, postaviće se i specijalni kontejner (zamrzivač) za

odlaganje uginule ribe sa ribnjaka a uginula riba će se odnositi u kafileriju u vozilima

ovlašćenog preduzeća.


2222

3.3. Tehnologija proizvodnje

Ukupna površina ribnjaka "Katahat" iznosi 77,6 ha koji se sastoji od 3 jezera i 15

zimovnika. Sa gledišta regionalne podele ribolovnih voda, zasnovane na prirodnim

uslovima za ţivot pojedinih vrsta riba, planirana izgradnja ribnjaka se nalazi u tzv.

"šaranskom području" gde šaran sa brojnim vrstama iz njegove familije predstavlja

najrasprostranjenije vrste riba u vodama ovog područja.

Cyprinus Carpio - Šaran

Šaran (lat. Cyprinus carpio) je

slatkovodna riba sa koštanim

skeletom košljoribe i

istovremeno pripada i

mekoperkama i porodici šarana

(Cyprinidae).

Rečni šaran ima odnos širine

tela prema duţini u vrednosti 1:

(4,5-5), tela pokrivenog

krljuštima u potpunosti (šupner), delimično pokrivenog u tri reda, ispod grebena, duţ

bočne linije i ispod trbuha (cajler), krljušti se nalaze samo duţ grebena, i u osnovama

peraja (špigler) ili je telo potpuno bez krljušti (lederer). Nazivi u zgradi su nemačkog

porekla, ali se danas još uvek koriste u našem ribnjičarstvu.

Oblik tela šarana je zatupast sa ustima koja su izbočena i otvaraju se kao

harmonika. Na gornjoj usni nalaze se do dva brka sa svake strane. Peraja kod šarana su

jako razvijena jer šaran dobar plivač. Krljušti šarana su krupne i ima ih u bočnoj liniji 33-41.

Boja šarana varira u zavisnosti od mesta prebivanja. U bistrim vodama sa dnom od peska

i šljunka, šaran ima srebrnasto-ţućkastu boju sa izrazito crvenim prelivom peraja. U

zamuljenim vodama sa mutnom vodom, boja šarana je siva, tamno zelene boje, čak

gotovo crna.

Šaran je poreklom iz Kine, Japana i Srednje Azije. Rasprostranjen je po čitavoj

Evropi. Ţivi u stajaćim, slabo tekućim vodama, jezerima i akumulacijama. Mresti se od

druge polovine aprila do jula meseca, a pošto ikru daje porciono, često se dešava da se

zadnji mrest obavi čak u avgustu mesecu. Muţjaci dostiţu polnu zrelost sa 2-3 godine

starosti, a ţenke sa 3-4 godine starosti. Mrest se obavlja grupno, jednu ţenku prate 3-4

muţjaka.

Šaran se u prirodnim uslovima hrani planktonskim organizmima, bentosom kao

osnovnom hranom, a uzima i biljnu zrnastu hranu. Krupni primerci se čak hrane i sitnim

ribljim mlaĎem. Tipičan je svaštojed. U ribnjacima se hrani kako prirodnom, tako i

dodatnom hranom (zrnastom i kompletnom peletiranom).

Raste brzo i u uslovima ribnjačkog gajenja, komadnu masu od 1 kg dostiţe već u

drugoj godini starosti. U prirodnim uslovima raste znatno sporije i komadnu masu od 1 kg

dostiţe u periodu od 4-9 godina starosti.

U ribnjaku, šaran će se gajiti do treće godine starosti. U trogodišenjem načinu

gajenja, koji se u našoj zemlji najčešće primenjuje usled zahteva trţišta (trţište u Srbiji

traţi krupnog šarana), šaran kao mlaĎ u prvoj godini starosti dostiţe komadnu masu od

60-100 g. Drugoj godini starosti komadnu masu od 300-500 g i tek u trećoj godini kao

konzumni šaran komadne mase do 2.500 g odlazi na trţište.

http://sr.wikipedia.org/sr-el/%D0%9B%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%98%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D0%BA

http://sr.wikipedia.org/sr-el/%D0%9A%D0%BE%D1%88%D1%99%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B1%D0%B5

http://sr.wikipedia.org/sr-el/%D0%9C%D0%B5%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%B5

http://sr.wikipedia.org/sr-el/%D0%A8%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8


2233

Lokacija proizvodnih ribnjačkih objekata i njihovi meĎusobni prostorni odnosi dati su

prema karakteru terena vodeći računa o ekonomičnosti izgradnje i njihovoj funkcionalnosti.

Trasa obodnog nasipa postavljena je na najvišim mogućim kotama, čime je

racionalizovano graĎenje ribnjaka i omogućeno njegovo odrţavanje.

Datim lokacijama proizvodnih objekata omogućeno je da se tokom rada ribnjaka

organizacija proizvodnje moţe postaviti u skladu sa zahtevima trţišta za odreţenom

kategorijom šarana i pratećim vrstama riba.

Proizvodnja konzumne ribe

Ribnjak od 77,6 ha prostorno i organizaciono daje mogućnost primene različitih

kombinacija u proizvodnji konzumne ribe po vrstama riba. Plan proizvodnje ribnjaka

sačinjen je na bazi proizvodnje konzumnog šarana. Da bi se stvorili što povoljniji uslovi za

proizvodnju i zdravstvenu zaštitu riba, preduzimaće se odreĎene ribnjačko-tehničke mere,

koje će se izloţiti hronološkim redom njihove primene.

Tehnologija proizvodnje predstavlja uzgoj konzumne ribe u trogodišnjem sistemu.

Uzgoj je baziran na konvencionalnoj ishrani sa zrnom ţitarica, a u ovakvom načinu uzgoja

proteinski deo se koristi iz prirodne hrane (plankton i fauna dna ribnjaka). Budući da se

toplovodne vrste riba (šaran) prehranjuju kada temperatura vode preĎe 12 do 15oC, uzgoj

traje svake sezone (godine) od početka aprila ili maja do kraja oktobra, što zavisi od

temperature vode. Najintenzivnije uzimanje dodatne hrane je kod temperature vode 20 do

26oC, što se u našim klimatskim uslovima postiţe početkom juna pa do kraja septembra.

Svakodnevno, pre hranidbe, treba na hranidbenom mestu označenom kolcem ili plovkom,

kontrolisati da li je riba pojela ţitarice od prethodnoga dana. Nepojedena hrana trune na

hranidbenim mestima, zagaĎuje vodu i pogoršava joj kvalitet. Ribu odbijaju takva mesta i

potrebno ih je promeniti. Hranidbeno mesto mora biti na dubini vode od 100 do 150 cm,

kako ih grabeţljive ptice ne bi mogle loviti i ometati u hranjenju.

Riba se hrani 7 dana u nedelji i to u prepodnevnim satima i ranim popodnevnim

satima, kada je sadrţaj kiseonika u vodi najveći. U ishrani šarana se mora voditi računa o

krupnoći zrna ţitarica u odnosu na veličinu ribe. Šaran mase 80 do 120 grama konzumira

zrno pšenice i ječma. Sa prihranom zrnom kukuruza moţe se početi kad šaran postigne

masu od 300 grama. Do tada hranu je potrebno samleti.

Tokom uzgoja mlaĎi i konzumne ribe potrebno je pratiti stanje u ribnjaku probnim

izlovom nasaĎene ribe svakih 15 dana. Ribu lovimo pomoću mreţe na mestima gdje se

riba hrani. Prati se prirast nasaĎenih riba, zdravstveno stanje i intenzitet uzimanja dodatne

hrane. U slučaju pojave bolesti ili sumnje na bolest treba se savetovati sa veterinarom, koji

će utvrditi vrstu bolesti i odgovarajuću terapiju. Vaţno je takoĎe pratiti hemijske i fizičke

parametre vode i pratiti stanje prirodne hrane (plankton i fauna dna ribnjaka). Radi

podsticanja razvoja planktona i faune dna preporučuje se Ďubrenje sa organskim

Ďubrivima, uz praćenje kvaliteta vode. Zakrečavanjem ribnjaka unosi se kalcijum u ribnjak,

reguliše se pH vode kako bi on bio neutralan (oko 7). Kalcifikacijom se, uz dezinfekciju, u

mulju veţu štetne kiseline i poboljšava se aktivnost mikroorganizama. Deo preporučene

doze odnosi se na interventno zakrečavanje po potrebi tokom letnih meseci, u dozi od 50

do 100 kg/ha, kada je takoĎe potrebno pratiti pH vode.

Krajem oktobra iz ribnjaka se ispušta voda i pristupa se izlovu ribe. Riba se na

sortirnom stolu odvaja prema veličini. Konzumna riba se prodaje na trţištu, a mlaĎ

prebacuje u drugi ribnjak za uzgoj u sledećoj kalendarskoj godini.


2244

Priprema i odrţavanje ribnjaka

MeĎu najvaţnije mere

priprema i odrţavanja šaranskog

ribnjaka spadaju: odrţavanje nasipa,

isušivanje kao mera nege ribnjaka,

regulisanje vodnog reţima, borba

protiv nepoţeljne vegetacije,

odrţavanje plodnosti zemljišta i

dezinfekcija i kalcifikacija ribnjaka.

Proizvodnja ribe na ribnjaku

započinje pripremom proizvodnih

objekata (jezera, kanala i pomoćnih

objekata). MeĎu najvaţnije mere

pripreme i odrţavanja šaranskog

ribnjaka spadaju: odrţavanje nasipa i

instalacija, isušivanja kao mera nege

ribnjaka, regulisanje vodnog reţima,

borba protiv nepoţeljne vegetacije,

odrţavanje plodnosti zemljišta i

dezinfekcija i kalcifikacija ribnjaka.

U pripremi ribnjaka se vrši mehanizovano izmuljivanje, iskop, ravnanje i zemljišna

obrada terena (dna i obale jezera, navodnih, odvodnih i izlovnih kanala, puteva). U

osnovnoj, gruboj pripremi se koristi teška mehanizacija (graĎevinske i kombinovane

mašine), dok se poljoprivredna mehanizacija (traktori sa priključnim mašinama) koristi

prilikom fine osnovne i dopunske obrade i redovnog odrţavanja zemljišta tj. oranja,

tanjiranja, kultiviranja i dr.

Odrţavanje ribnjaka

Nakon završene proizvodne sezone, izlova ribe i isušivanja proizvodnih objekata,

sve nasipe i instalacije treba detaljno pregledati, konstatovati kvarove i oštećenja tokom

proizvodne sezone i planirati vreme i sredstva da se svi tehnički nedostaci dovedu u

ispravno stanje. Posebna paţnja se mora obratiti na unutrašnju kanalsku mreţu jer se

odreĎeni nedostaci na njoj nisu mogli konstatovati niti uklanjati tokom proizvodne sezone.

Na ribnjačkim nasipima i u njihovoj neposrednoj blizini ne bi se smelo saditi nikakvo

drveće.

Na nasipima treba negovati travni pokrivač od onih vrsta trava koje imaju razvijen

korenov sistem. Kao adekvatno rešenje, predviĎa se formiranje travno-leguminoznog

sastava na obodnim nasipima. Livadska vegetacija, u uslovima pravilne nege, obezbeĎuje

kontinuiranu pokrivenost površine zemljišta, kao i ravnomernu proţetost po dubini

korenjem i ţilama. Ovim se obezbeĎuje zaštita od erozije i unapreĎuje se struktura

zemljišta, a ono se smenom redovnih godišnjih ciklusa obogaćuje i humusnom

komponentom koja se zatim povezuje u organo-mineralni kompleks. Sastav je sloţen radi

boljeg iskorišćavanja podzemnog i nadzemnog prostora, kao i radi veće ukupne stabilnosti

zajednice u nepovoljnim uslovima. U sastav su uključeni predstavnici familije leptirnjača

(Leguminosae) koje usvajaju atmosferski azot i prilikom odumiranja ga predaju zemljištu .


2255

Izbor vrsta usklaĎen je sa stanišnim uslovima sa naglaskom na vrste sa obimnijom i

kvalitetnijom produkcijom, kao i na otpornije vrste.

Preporučuju se vrste Engleski ljulj (Lolijum pereneL.) 15%,Obična livadarka (Poa

pratensis L.) 20%, Jeţevica (Dactylis glomerata L.) 30%, Crveni vijuk (Festuca rubra L.)

20%, Zubača (Cynodon dactylon L.) 5% i Ţuti zvezdan (Lotus corniculatus L.) 10%.

Kako nasipi ribnjaka najčešće bivaju oštećeni sa unutrašnje strane posebna paţnja

se mora obratiti na odrţavanje tih delova nasipa. Radi toga je neophodno da se duţ

nasipa koji su ugroţeni od udara talasa zasadi pojas trske širine 2-4 metara. O ovoj

okolnosti treba posebnu paţnju obratiti na početku izgradnje ribnjaka, propusti koji bi se u

tom periodu učinili kasnije se teško otklanjaju. Trščani pojas pored nasipa neće biti teško

podići ako se u noţici nasipa bude nalazio humusni sloj zemlje. A ukoliko se iz bilo kojih

razlog delovi nasipa ne mogu biljnom vegetacijom zaštititi onda ih treba finiširati u predelu

gde su najviše ugroţeni.

Veliku opasnost za nasipe predstavljaju ondatre (bizamski pacovi) i hrčkovi zbog

bušenja. Tamo gde se oni nasele treba biti oprezan jer moţe doći do do iznenadnog

prodora vod i rušenja nasipa.

Unutrašnja kanalska mreţa ribnjaka se mora dobro izvesti i odrţavati u

funkcionalnom stanju jer od njene ispravnosti zavisi mogućnost i brzina izlova ribnjaka.

Loše izvedena unutrašnja kanalska mreţa stvara velike teškoće pravovremenom i

uspešnom radu na izlovu ribnjaka, značajno povećava troškove rada i ostavlja velike

mogućnosti za zaostajanje nepoţeljnih vrsta riba koje u narednoj sezoni proizvodnje mogu

naneti nepredvidive posledice.

I. Isušivanje kao mera nege ribnjaka

Osnovni zadatak isušivanja i obrade zemljišta ribnjaka sastoji se u stimulativnom

delovanju na kruţno kretanje materija kako bi se ostvarila maksimalna hidrobiološka

produkcija. U isušenom ribnjaku zemljište je u zimskom periodu izloţeno niskim

temperaturama što poboljšava proces razlaganja organskih materija i mineralizaciju mulja.

Istovremeno se uništavaju izazivači bolesti i paraziti riba kao i njihovi meĎudomaćini, što

ima veliki praktičan značaj.

Obradu ribnjačkog zemljišta treba izvršiti plitkim oranjem ili tanjiranjem u zimskom

periodu ili rano u proleće, kada se ukaţe najpovoljnija prilika za to.

II. Vodni reţim

Prikazaćemo regulisanje vodnog reţima ribnjaka sa stanovišta biološke produkcije.

Pod pretpostavkom da će odgajivalište tokom zimskog perioda biti isušeno, na čemu

svakako treba nastojati, njihovo punjenje vodom za narednu proizvodnu sezonu treba vršiti

što ranije u proleće. Time se omogućuje ranije nasaĎivanje ribe i razvoj prirodne riblje

hrane čime se produţuje proizvodna sezona ribe.

Za vodni reţim ribnjaka, sa biološkog stanovišta, od posebnog je značaja hemijski

sastav vode, a u prvom redu sadrţaj kiseonika i pH vrednost. Oni su ujedno indikatori

manje više svih veoma dinamičnih procesa koji se odigravaju u ribnjaku i kvaliteta vode.

Kako temperatura snaţno utiče na intenzitet svih procesa koji se odigravaju u

ribnjaku, neophodno je tokom letnjih dana vršiti što češće kontrolu sadrţaja kiseonika i pH


2266

vrednosti u vodi. To se naročito odnosi na jutarnje sate (3-4 sata) kada je stanje kiseonika

najkritičnije. U tom periodu dolazi do intenzivnog razlaganja organskih materija za čije se

procese troše značajne količine kiseonika.

Često se postavlja pitanje koje su minimalne količine kiseonika u vodi ribnjaka

bezopasne za ţivot riba. Na ovo pitanje teško je dati tačan odgovor, jer potreba u

kiseoniku zavisi od više faktora koji su u stalnoj promeni. MeĎutim, mora se napomenuti

da je njegov sadrţaj 3 - 3,5 mg/l prijatan, mada je bilo slučajeva da se za kraći period

kiseonik spuštao na ispod 2 mg/l bez većih posledica. Ipak se moţe izvesti zaključak da je

4 mg/l donja granica ispod koje svako opadanje kiseonika mora biti praćeno sa

najozbiljnijom predostroţnošću.

Ukoliko kiselost vode padne ispod pH=5 postoji velika opasnost za opstanak

šarana, koji na pH= 4,8 za kratko vreme gine. Povećanje alkaliteta na preko pH=9, takoĎe

je opasno. Optimalna granica za ribnjačku vodu smatra se pH= 7 - 8.

Do povećanja kiselosti moţe doći prilikom većih vodenih taloga ili upuštanjem

sneţnih voda, kada prirodne kiseline zemlje postanu dovoljne da pH vrednost svedu na

kritičnu granicu. Tačka alkalne opasnosti nastupa obično leti, kada je moć vezivanja

kiselina umanjena u ribnjacima jačim razlaganjem vodenog bilja.

III. Borba protiv biljnog korova

Razvoj vegetacije na ribnjacima je veoma bujan. Jedan deo tog bilja, u prvom redu

tvrda podvodna i plivajuća flora nije poţeljna jer senči vodu i usporava njeno zagrevanje,

koristi hranljive materije za svoj rad i negativno deluje na zemljište i vodu ribnjaka u

procesu razlaganja, stvarajući celulozni mulj koji se teško razlaţe. Razlaganje ovih

materija u letnjem periodu troši velike količine kiseonika koji je potreban ribama, što moţe

imati nepoţeljne posledice.

Suzbijanje korova po ribnjacima danas se vrši košenjem motornim podvodnim

kosačicama veoma uspešno. Primena herbicida nije se pokazala praktičnom.

Košenje nasipa kanala i ribnjaka je takodje redovni posao koji prati tehnologiju. Za

košenje nasipa koriste se samohodne kosilice. Štetnu floru u ribnjacima uništavamo i

izbacujemo van ribnjaka obično za oblaganje ugroţenih mesta nasipa od vetra. Naročito

se razmnoţava tvrda i nekorisna vodena flora a masovna je na plitkim ribnjacima.

Širenjem flore zaleţuju se ribnjaci, smanjuje proizvodna površina, jer smanjuje ţivotni

prostor ribama. Jako obrasli ribnjaci su obično siromašni u prirodnoj hrani jer ta flora koristi

i napreduje na račun hranljivih materija /N.P.K./ vrlo potrebnih za rezvoj prirodne hrane.

Od nepoţeljnih biljaka koje se pojavljuju na šaranskim ribnjacima najčešće su prisutni u

ribnjacima su

- Šaša /Tupha latifolia/

- Trska /Phragmites communis/

- Orašak /Trapa natans/

- Lokvanj /Kimphee alba/

- Lopoč /Nuphar luteum/

- Ţabljak /Ranunkulus agnatilis/ i td.

Svi imaju svoje specifičnosti, u štetnosti, jedino se od trske, šaša i rogoza imaju

koristi u odbrani ugroţenih mesta, budući je dokazano na svim ribnjacima ribnjačari ove

zasadjuju pored ugroţenih mesta, da bi rešili odbranu.


2277

Štetna vodena flora umanjila je svoj uticaj ribnjacima sa paralelnim uzgojem

travojednih riba pored šarana. Naročito beli amur u velikoj meri troši ovo rastinje.

Postoji i štetno vodeno bilje koje je mekano /meka flora/ koje kada se pokosi

razlaţe se u vodi i za svoje razlaganje troši kiseonik iz vode i izaziva manjak O2 tako da

riba moţe biti u opasnosti. Ovo se dogadja i kod masovnog odumiranja algi u ribnjaku.

Tada se koristi kreč 30 - 50 kg/ha koji pospešuje razlaganje i sprečava veći utrošak

kiseonika.

Postoje herbicidi za uništavanje flore po nasipima i u vodi a koji nisu toksični za ribu

ali su oni skupi i njihovi rezultati vezani su za pojedine fenofaze i bez kišni period što za

naše područje teško moţe da se uklopi i treba više puta prskati.

UvoĎenjem biljojednih riba u proizvodnju šaranskih ribnjaka, znatno je olakšana

borba protiv korovskih biljaka, a istovremeno povećani prinosi njihovim korišćenjem. Grubu

zaostalu vegetaciju u priobalnom pojasu ribnjaka najbolje je zapaliti u proleće, kada se

isuši, pre punjenja ribnjaka vodom.

Dezinfekcija i popravka zemljišta i vode vrši se zakrečavanjem hidratisanim krečom

u jezerima i kanalima pre i u toku samog uzgoja ribe. Tokom godine od III do IX, X - og

meseca kreč se ravnomerno razbacuje po celoj površini, u češćim intervalima.

IV. Borba protiv ribljeg korova

Pre upuštanja vode iz reke u objekte vrši se uništavanje tzv. ribljeg korova, za

proizvodnju štetnih vrsta. To su negajene vrste riba i ostalih vodenih organizama primljene

i razvijene neplanski, prijemom vode iz otvorenih prirodnih tokova. Uništavanjem ribljeg

korova sprečava se i prenasaĎenost, a time i pojava povećanih koncentracija ugljen -

dioksida i amonijaka u vodi, uginuća ribe i procesa truljenja.

Upuštanje vode u proizvodne objekte

Voda se u objekte upušta iz reke Zlatice, pumpama na pontonu. Po klasifikaciji,

voda za proizvodnju je u kategoriji tehničke vode. Inače, kvalitativni kriterijumi za prijem

vode zahtevaju odn. dozvoljavaju vodu II ili III - e klase, sa većim sadrţajem organske

materije. Takva voda je poţeljna u proizvodnji, jer omogućava razvoj i odrţavanje fito - i

zooplanktona veoma značajnog za rast i razvoj ribe i riblje mlaĎi. Kada riba koristi prirodnu

hranu, umanjuje umnogome unos dodatnih i koncentrovanih hraniva i mogućnost

kontaminacije vode njima.

Osnovni parametri kvaliteta vode ribnjaka

Hemijski kvalitet voda je veoma vaţan činilac koji direktno odreĎuje mogućnost

korišćenja pojedinih voda u cilju gajenja riba. Istovremeno uslovljava i nivo moguće

proizvodnje. Hemijske karakteristike vode zavise od čitavog niza drugih faktora od kojih

ćemo nabrojati samo najvaţnije, a to su : kvalitet zemljišta na kojem je ribnjak izgraĎen;

kvalitet vode kojom se ribnjak napaja; dubine vode; obraslost ribnjaka vodenim rastinjem i

dr.


2288

Pobrojaćemo samo najvaţnije pokazatelje i karakteristike nekih elemenata prema

kojima se po sadašnjim saznanjima moţe ceniti hemijski kvalitet vode u smislu ribarske

proizvodnje.

a) Rastvoreni kiseonik

Predstavlja osnovni uslov ţivota u vodi svih aerobnih bića. Njegov nivo u vodi

formira se na dva načina i to difuzijom iz atmosferskog vazduha i asimilacijom od strane

vodenog bilja. Usvajanje kiseonika iz vazduha zavisi od nekoliko faktora kao što su

temperatura vode, vazdušni pritisak, intezitet vetrova i dr. U zavisnosti od temerature vode

njena mogućnost usvajanja kiseonika je različita. U sledećoj tabeli prikazana su

stopostotna zasićenja kiseonikom na različitim temeraturama:

Temperatura vode u oC Sadrţaj kiseonika u mg/l

0 14,5

2 13,5

4 13,0

8 11,5

10 11,0

12 10,0

15 10,0

17 9,5

20 9,0

25 8,5

27 8,00

U pojedinim momentima moţe doći do prezasićenja vode kiseonikom. To se u

pravilu dešava u najtoplijim letnjim mesecima naročito kod ribnjaka obraslim vodenim

rastinjem. Tada pri visokim temeraturama dolazi do veoma intenzivne asimilacije čime se

procenat zasićenja kiseonikom moţe povećati i za nekoliko puta.

Intenzivna asimilacija tokom dana uslovljava i intenzivnu disimilaciju tokom noći

kada se u jutarnjim časovima nivo kiseonika zna da spusti i ispod minimuma potrebnog za

preţivljavanje ribe. U sledećoj tabeli daćemo pregled potrebnih količina kiseonika u vodi za

normalni ţivot pojedinih vrsta riba:

Vrsta ribe

Sadrţaj kiseonika u vodi, mg/l

minimum optimum

Šaran 1,2 5,0-6,0

Som 2,5 5,0-6,0

SmuĎ 3,0 6,0-7,0

Linjak 0,8 3,0-3,5

Karaš 0,7 3,0

Srebrni karaš 0,5 3,0

Nedostatak kiseonika u vodi manifestuje se pojavom ribe na površini, obično u

velikim jatima i uz obalu pri čemu riba ustima usisava atmosferski vazduh (u ribarskom

ţargonu kaţe se "riba puši").


2299

Do nestašice kiseonika moţe doći i u ribnjacima sa povećanom organskom

materijom u vodi kada uz povišene temperature dolazi do njenog trulenja pri kom procesu

se troše ogromne količine kiseonika čiji krajnji efekti opet mogu da izazovu enormnu

nestašicu kiseonika i "pušenje ribe".

Do nestašice kiseonika moţe doći i tokom zimskih meseci pri stvaranju ledenog

pokrivača na površini vode. Čist providni ledeni pokrivač nije opasan, meĎutim veoma je

opasna pojava stvaranja sneţnog pokrivača na ledenom pokrivaču čime dolazi do

zasenjavanja vode, odnosno onemogućeno je prodiranje svetlosti do sloja vode, čime je

onemogućena asimilacija, već je 24 časa prisutna disimilacija. Ovo je veoma opasna

pojava naročito ako je period zasenčenja dugotrajan.

Ukoliko doĎe do zamrzavanja i stvaranja sneţnog pokrivača neophodno je pristupiti

otvaranju "odušaka" u ledu. Oduške se prave sečenjem leda dimenzija 6 puta 2 metra.

Ovaj posao se obavlja motornim testerama za sečenje drva. U zavisnosti od gustine ribe u

objektu je potrebno otvoriti 3 do 5 odušaka po hektaru.

Obzirom na veliki značaj kiseonika u vodi neophodno je da rukovodioc proizvodnje

ima svakodnevna saznanja o količini kiseonika u vodi. Postoji niz načina i mogućnosti

odreĎivanje količine kiseonika u vodi. Najjednostavniji način je njegovo merenje pomoću

portabl instrumenta pomoću koga se na licu mesta, na jezeru za nekoliko sekundi očitava

količina kiseonika. Postoji mogućnost uzimanja velikog broja uzoraka. Naţalost ovo je

uvozni aparat koji nam zbog poznatih razloga trenutno nije dostupan, te merenje količine

kiseonika u vodi moramo organizovati metodama koje su nam dostupne. Naš predlog je

da se koristi WINKLER - ova metoda koju ćemo detaljno opisati:

Od laboratorijske opreme potrebno je :

WINKLER-ova bočica od 50 ccm 20 kom.

Erlermajerova tikvica od 250 ccm 5 kom.

Automatska bireta od 30 ccm 2 kom.

i Pipeta od 1 ccm 10 kom.

Hemikalije koje moţe da izradi svaka hemijska laboratorija, i to :

HCl - koncentrovana 1l

Rastvor skroba 300 ccm

Rastvor MnCl2 300 ccm

Rastvor NaOH + KJ 300 ccm

Rastvor Na2S3O3 sa izračunatim

faktorom

1l

Koncentracija spomenutih rastvora koji se koriste u WINKLER-ovoj metodi poznata

je svim hemijskim laboratorijama.

Postupak uzimanja uzoraka i njihova analiza radi se na sledeći način :

WINKLER-ova bočica zaroni se u vodu sa grlićem na dole na dubinu od 20-25 cm, okrene

se prema gore i napuni vodom. Bočica se izvadi iz vode i dobro promućka. Isti postupak

treba ponoviti tri puta. Posle toga se uzima uzorak za analizu pri čemu treba paziti da u

bočici ne ostane ni jedan mehurić vazduha.


3300

Pipetom se zahvata 0,5 ccm MnCl2 i 0,5 ccm rastvora NaOH + KJ. Bočica se

zatvara čepom tako da ovaj istisne vodu iz bočice u količini svog volumena. Bočica se

dobro promućka kojom prilikom se stvori talog čime je količina kiseonika u vodi praktično

fiksirana. U zavisnosti od količine kiseonika u vodi boja taloga je različita od bele do tamno

braon boje. Iskusan rukovodilac proizvodnje već prema boji taloga moţe da odredi

pribliţnu količinu kiseonika u vodi. Bleda boja taloga znači manjak kiseonika, a povećanje

intenziteta braon boje ukazuje na povećane količine kiseonika u vodi. Ovako fiksiran

uzorak moţe do konačne analize stajati 24 pa i više časova.

Detaljna analiza obavlja se u laboratoriji ili nekoj drugoj pogodnoj prostoriji. U bočici

sa uzorkom dodaje se 1 ccm koncentrovane HCl i ostavi da se talog razori, posle čega se

sadrţaj bočice izliva u erlermajerovu tikvicu. Sadrţaj erlermajerove tikvice, uz pomoć

automatske birete titrira se veoma paţljivo (kap po kap) natrijumtiosulfatom sve do bledo

limun ţute boje.

Potom se doda 0,5 ccm skroba od čega rastvor poplavi. Sada se ponovo nastavi sa

titriranjem natrijumtiosulfatom sve dok se sarţaj erlermajerove bočice ne obezboji. Ukupna

količina Na2S2O3 se zabeleţi.

Količina kiseonika izraţena u mg/l izračunava se na sledeći način:

Vrednost faktora F dobija se iz laboratorije koja isporučuje Na2S2O3.

Dugotrajnim stajanjem reagensi se menjaju i mogu da dovedu do pogrešnih

rezultata. Naročito je osetljiv natrijumtiosulfat koga treba menjati svakih mesec dana.

Organizator proizvodnje mora budno pratiti stanje i nivo kiseonika u objektima i na

vreme preduzimati mere da ne doĎe do njegovog nedostatka. Osnovno je da organizator

proizvodnje redovno i stalno prati hemijske i biološke parametre na osnovu kojih moţe da

predvidi pojavu eventualne nestašice kiseonika i na vreme interveniše.

Početkom proizvodnje u vreme kada temperature počinju da rastu dolazi do

intenzivnog razvoja podvodne i nadvodne flore. Njihovo prisustvo u ribnjaku je nepovoljno

jer zasenjuje vodu čime remeti normalno razvijanje planktonskih organizama koji su

neophodni za pravilnu ishranu riba. Radi toga treba preduzeti mere košenja ribnjaka

podvodnom kosačicom. U manjim objektima se moţe izvoditi i ručnim kosama.

Pokošeno rastinje moţe da izazove značajne probleme izazvane procesima

truljenja. U manjim objektima pokošeno rastinje moţe se ručno izvaditi iz objekta, ali u

većim to je nemoguće, no i tu se moţe intervenisati. Vetar, u proletnjem periodu i

početkom leta, kada je porast vegetacije najveći i najintenzivniji je svakodnevna pojava.

Dejstvom vetra sva pokošena vegetacija koncentriše se na jednom mestu. Da bi smo

sprečili truljenje pokošene vegetacije i negativne posledice koje ono moţe izazvati

potrebno je nagomilanu masu pokošenog rastinja zaprašiti dehidriranim krečom u prahu i

to u nekoliko navrata. Količina kreča zavisi od količine pokošenog rastinja i ne moţe se

unapred predvideti. Masa pokošenog bilja mora biti pokrivena krečom tako da se ona beli.

Tokom letnjih meseci moţe doći do prekomernog razvoja fitoplanktona. To je

pojava koja se dešava pri najvišim temperaturama i svi procesi u vodi su veoma brzi i

burni. U tom periodu ţivotni procesi i ciklus razvoja fitoplanktona je veoma kratak i brzo

dolazi, kako do njegovog razvoja tako i do odumiranja. Od izumrlih organizama

fitoplanktona na površini vode stvara se skrama koja se u ribarskom ţargonu naziva

"cvetanje vode". Visoka temperatura vode izaziva brzo razlaganje odumrlih jedinki


3311

fitoplanktona pri kom procesu se troše velike količine kiseonika i u najvećem broju

slučajeva dolazi do nestašice kiseonika u vodi i "pušenja riba", a često i do uginuća riba.

Organizator proizvodnje mora budno pratiti razvoj fitoplanktona i pri prvoj pojavi njegovog

masovnog izumiranja intervenisati. Intervencija se vrši dehidriranim krečom u prahu na

način da se on ravnomerno razbaci po površini vodenog ogledala. Prva udarna doza kreča

treba da je 200 kg/ha, a intervencija se mora nastaviti svakih 5 dana sa po 50 kg/ha

dehidriranog kreča.

U cilju sprečavanja prekomernog razvoja fitoplanktona moţe se, a u kritičnim

momentima i treba, preduzeti intervenciju bakar-sulfatom (plavi kamen). U zavisnosti od

stepena razvoja fitoplanktona koristi se 1 do 2 kg/ha bakar-sulfata. Značajno je odreĎene

količine bakar-sulfata ravnomerno rasporediti po celoj površini jezera. U manjim jezerima

tretman se vrši na način da se bakar-sulfat rastvori u nekoj posudi i u vidu emulzije

razbacuje ravnomerno po celoj površini objekta. Najjednostavnije je koristiti vinogradarsku

ili neku drugu prskalicu. Kod tretmana na većim jezerima odmerena količina bakar-sulfata

stavlja se u jutanu vreću koja se vezuje za krmu čamca konopcem duţine 4-5 metara.

Običnim prohodom čamca (uz pomoć motora) kroz ribnjak, bakar-sulfat se postepeno

rastvara i ravnomerno ulazi u vodu ribnjaka. Prohod čamca kroz jezero treba da je

unakrsan kako bi se odmerena količina bakar-sulfata što ravnomernije rasporedila po celoj

površini ribnjaka.

Ukoliko i pored svih preduzetih mera doĎe do "pušenja ribe" treba intervenisati na

način da se riba koja je izašla na površinu rastera. Naime, riba koja počinje da "puši"

sakuplja se u velika jata pri čemu na maloj površini na kojoj se sakupila, zbog velike

koncentracije, potroši i ono malo kiseonika koji je u vodi. Intervencija se sastoji u tome da

se kroz sakupljeno jato riba proteruje čamac više puta, i da se riba rastera na širu površinu

vode.

b) Ph vrednost vode

Ph vrednost kreće se u granicama od 0 pa do 14, pri čemu je vrednost nula znak

kisele sredine, dok je vrednost 14 znak jako alkalne sredine. Neutralna sredina je u

vrednosti Ph 7.

Ribe mogu da opstanu u vodi čija se Ph vrednost kreće u granicama od 5 do 10,5.

Optimalni raspon Ph kreće se u granicama od 6,8 do 8,5.

Za vode Vojvodine karakteristično ja da su izrazito alkalnog karaktera, i da im se

vrednost Ph kreće u granicama od 7,5 do 10,5. Nivo Ph vrednosti značajno utiče na

zdravstveno stanje ribe.

Prema literaturnim podacima pri niskim Ph vrednostima (Ph manji od 6,5) dolazi do

nekroze škrţnih listića. Ovaj podatak nije kod nas proveren, pošto u uslovima proizvodnje

ribe u Vojvodini nemamo tako zakišeljenog zemljišta.

Veoma je opasana pojava povećanja Ph vrednosti jer moţe da dovede do tzv.

samootrovanja šarana amonijakom, a što redovno dovodi do nekroze škrga i uginuća

šarana.

Šaran izlučuje kroz škrge 50% amonijaka nastalog kao produkt metabolizma u

organizmu. Za ovo izlučivanje potrebno je da Ph vrednost vode bude u granicama Ph

vrednosti krvi (7,3 - 8,3). U ovim granicama amonijak se izlučuje normalno u vodu i

pretvara se u amonijum jon. Ukoliko se Ph vrednost poveća, amonijak se sve teţe izlučuje


3322

iz tela u vodu. Čest je slučaj da u ribnjaku doĎe do pojave visoke Ph vrednosti, naročito u

letnjem periodu, tako da je opasnost od samootrovanja velika.

Mere borbe protiv povećanja Ph vrednosti sastoje se u stalnom protoku sveţe vode

kroz ribnjak.

c) Ugljendioksid - CO2

Ugljendioksid nastaje u vodi disanjem organizama (disimilacijom planktonskih

organizama), kao i razlaganjem organskih materija. Njegova količina u vodi nalazi se u

granicama do 2 mg/l. U periodu aktivne fotosinteze u vodi nema ugljendioksida.

Toksična količina za ribu iznosi od 20 do 200 mg/l, u zavisnosti od vrste ribe, temperature

vode i Ph vrednosti.

Svako povećanje količine CO2 u vodi predstavlja znak zagaĎenja vode.

Za sada nemamo pouzdane metode za eliminisanje CO2 iz vode, meĎutim pravilno

organizovanom proizvodnjom i uspostavljanjem pravilne i stabilne biološke ravnoteţe do

pojave CO2 ne moţe doći.

d) Slobodan amonijak

Prisustvo amonijaka u vodi znak je da je došlo do anaerobnog razlaganja organskih

materija. Prisustvo amonijaka u većoj količini ukazuje na prisustvo fekalnih ili otpadnih

voda u većoj količini. U vodi je amonijak veoma jak otrov i deluje direktno na centralni

nervni sistem riba.

Toksičnost amonijaka zavisi od njegovog hemijskog stanja, jer u vodi amonijak

gradi amonijum-hidroksid koji disosuje i daje amonijum i hidroksilni jon:

NH4OH = NH4+ + OH-

Ovaj proces zavisi od količine rastvorenog kiseonika u vodi, Ph vrednosti i

temperature vode. Proces se usporava pri smanjenju količine rastvorljivog kiseonika u

vodi, kao i pri povećanju Ph vrednosti i temperature vode. Usporavanjem ovog | procesa u

vodi se nalazi veća količina nedisosavanih molekula amonijaka koji toksično deluje na

organizme u vodi. Granične vrednosti amonijaka (NH3) u vodi iznosi 0,1 do 0,8 mg/l pri

čemu se količina amonijaka od 1,8 mg/l već smatra veoma štetnom pri kojoj osetljivije

vrste riba (smuĎ, bandar, som i dr.) ugibaju.

Organizator proizvodnje moţe vrlo lako prilikom pojave uginuća ribe oceniti da li je

uzrok uginuća amonijak. Pri njegovoj pojavi riba iskače visoko iz vode sa široko raširenim

škrgama. Česta je pojava da riba pri pojavi visokih koncentracija amonijaka masovno

iskače iz vode na obalu.

U cilju sprečavanja štetnih posledica pojave amonijaka u ribnjaku potrebno je izvršiti

dodavanje sveţe vode u ribnjak i stvaranje protoka kroz njega. Drugih mogućnosti za

intervenciju nema.

NasaĊivanje ribnjaka

Pod nasaĎivanjem ribnjaka - odgajivališta, podrazumeva se unošenje odreĎenog

broja i teţine jednogodišnjeg mlaĎa ili dvogodišnje nasadne ribe u jezero za proizvodnju

konzumne ribe.

Bitan faktor za postizanje odreĎenih prinosa ribe u šaranskim ribnjacima jeste broj i

kvalitet nasadne ribe koji se stavlja po jedinici površine. U poreĎenju sa radovima koji se


3333

izvode na ribnjacima za stvaranje optimalnih uslova proizvodnje, nasaĎivanje predstavlja

toliko vaţan posao da se slobodno moţe reći da od ispravnosti nasaĎivanja ribnjaka zavisi

rezultat ne samo ukupnog obima proizvodnje nego i kvalitet proizvoda. Iz toga proizilazi

logičan zaključak da je ribnjačar u mogućnosti da nasaĎivanjem reguliše i prinos i kvalitet

ribnjačke proizvodnje, naravno uz primenu ostalih ribnjačko-tehničkih mera, pomoću kojih

usredsreĎuje kretanje pojedinih procesa u pravcu stvaranja odreĎenih uslova za biološku

produkciju koji će omogućiti najpotpuniji uspeh.

Pre nego što se pristupi nasaĎivanju ribnjaka moraju se imati u vidu izvesne

zakonitosti koje regulišu odnose izmeĎu broja riba po jedinici površine, prinosa,

pojedinačnog prirasta i zahteva potrošača u pogledu vrste i kvaliteta riba.

Veći broj riba po jedinici površine (gušći nasad) potpunije iskorišćava prirodnu

hranu nbnjaka. Iz toga se moţe izvesti zaključak da će i ukupni prirodni prirast biti veći.

MeĎutim, povećanje gustine nasada moţe ići do odreĎene mere, upravo do one granice

dok ne nastane opasnost da se većim brojem riba moţe oštetiti kvalitet planirane

proizvodnje.

Na prinos ribnjaka utiče i pojedinačna veličina nasadne ribe. Sitnija mlaĎ brţe raste

usled intenzivnije razmene materija i boljeg korišćenja hrane. Prema nekim autorima

(Šeper Klaus) sitnija mlaĎ šarana postiţe veći prirast za oko 30 % od krupnije. Ovo se

objašnjava time što krupnija riba troši više energije na uzdrţanu razmenu materija.

Za utvrĎivanje broja nasadnih riba po jedinici površine treba znati početnu i

predvideti konačnu ili završnu teţinu ribe pri kraju proizvodne sezone, odnosno teţinu koju

ţelimo da postigne konzumna riba. Razlika izmeĎu početne i završne teţine predstavlja

pojedinačni rast. Naravno, ova se razlika mora kretati u okvirima mogućeg prirasta. Pri

tome se uzimaju u obzir mogući gubici, gubici koji se u našim ribnjacima nekada kreću i do

30 %, zavisno od kvaliteta nasadne ribe, pojave zarazne vodene bolesti i dr.

Za proračun gustine nasada po jedinici površine navode se dva orijentaciona postupka

X = 100xC / (100- %g) x P

C = celokupni prinos (prirodni i od dopunske hrane)

%g = procenat gubitka koji se predviĎa

P = pojedinačni prirast u kg

Drugi postupak za utvrĎivanje gustine nasada se zasniva na realnoj proceni –

celokupnog i pojedinaćnog prirasta, i to :

Broj nasad = Celokupni prirast u kg / Pojedinačni prirast u kg + gubici

MeĎutim i jedan i drugi način utvrĎivanja broja nasada predstavlja više teoretske

osnove koje imaju značaja ali se ne mogu uzeti, bar u našim proizvodnim okolnostima, kao

poptuno tačne. Utoliko više što se poslednjih godina u praksu sve više uvodi kombinovana

proizvodnja šarana sa biljojedima i grabljivim vrstama riba. Planirani broj nasadnih riba na

projektovanom ribnjaku zasnovan je na dugogodišnjim iskustvima i proizvodnim uskovma

koji vladaju u šaranskim ribnjacima regiona u kome se predviĎa izgradnja ribnjaka po

ovom investicionom programu.

Đubrenje ribnjaka

Kako je dinamika hranljivih materija u zemljištu zavisna od većeg broja činilaca

meĎu kojima je prisustvo vode jedan od osnovnih to se zemljišta pod ribnjakom mogu

svrstati u veoma aktivna. Praćenjem ribnjaka krajem proizvodne sezone, svake godine


3344

voda iz ribnjaka odnosi sa sobom velike količine rastvorenih mineralnih materija. Dobar

deo tih materija ponire zajedno sa vodom u dublje slojeve. dok se jedan deo iznosi iz

ribnjaka preko ribe. Prema tome, proces rastvaranja i gubljenje hranljivih soli iz zemljišta

ribnjaka je veoma aktivan. Da bi se očuvala plodnost zemljišta pod ribnjakom izgubljene

hranljive soli se moraju nadoknaditi mineralnim ili organskim Ďubrivima.

Hranljive soli u mineralnim Ďubrivima se moraju nalaziti u takvom obliku koji je

biljnim organizmima, uključujući i alge, lako dostupan. Ovo se posebno odnosi na azotna i

fosforna Ďubriva. Nitratni azot se ne apsorbuje. Azot u amonijačnom i amidnom obliku se

jedino moţe zadrţati kao korisna azotna rezerva. Trikalcijum fosfat se teško i sporo

rastvara, radi čega se i preporučuje da razbacivanje superfosfata i kreča ne ide

istovremeno. Taj razmak treba da iznosi najmanje 15-20 dana.

Superfosfat kao monokalcijum fosfat, što je slučaj sa skoro svim azotnim Ďubrivima,

lako se apsorbuje i njega treba rasturati po ribnjaku pre zakrečavanja kako bi se izvršila

apsorpcija do zakrečavanja i izbeglo stvaranje trikalcijum fosfata.

Za Ďubrenje ribnjaka danas se najčešće upotrebljavaju fosforna i azotna mineralna i

organska Ďubriva. Doze upotrebe ovih Ďubriva treba da se zasnivaju na agrohemijskim

analizama hranljivih elemenata u zemljištu ribnjaka svake godine.

Kalcifikacija zemljišta ima višestruku ulogu u šaranskom ribnjačarstvu. Ona treba da

štiti zdravlje riba odrţavanjem pogodne pH vrednosti i odrţava produktivnost zemljišta.

Način upotrebe kreča je različit i zavisan od cilja koji se zakrečavanjem ţeli postići. Ako se

radi o dezinfekciji pojedinih delova ili kanala ribnjaka tada su doze znatno jače, oko 2.000

kg/ha. Koje će se doze kreča za redovno odrţavanje ribnjaka upotrebiti treba utvrditi na

osnovu sadrţaja kreča u zemljištu svakog proizvodnog objekta tokom svake godine.

Ishrana riba

Ishrana riba u ribnjacima odvija se u dva različita oblika: prirodnom i dopunskom

hranom. Prirodna hrana riba predstavlja osnovni vid obezbeĎivanja ribe sa neophodnim

hranljivim materijama (belančevinama, vitaminima, mikroelementima i dr.). Ishrana ribe i

njen prirast su, pored zdravstvenog stanja parametri koji se najviše prate tokom uzgoja u

jezerima. Hranjenje ribe vrši se, osim prirodne (uglavnom zooplanktonom jezera) i

dopunskom ishranom.

Dodatna hrana je u vidu sirovih ţitarica ( kukuruz, pšenica, soja ) ili u obliku

njihovih peleta (koncentrovanih i ekstrudiranih, sa odgovarajućim vitaminiziranjem i

mineralizacijom).

Prihranjivanje šarana u ribnjaku vrši se na odreĎenim mestima koja su označena

kolcima ili plovcima. Broj takvih hranilišta odreĎuje se prema veličini ribnjaka i intenzitetu

proizvodnje a ona moraju biti na dubini od 1 do 1.5 m gde su donekle zaštićna od vodenih

ptica. Hrana se na hranilišta dovozi čamcem za izbacivanje hrane, ili običnim čamcem iz

koga se hrana izbacuje ručno, lopatom. Kako se hrana baca iz čamca direktno u ribnjak

broj hranilišta se odreĎuje na osnovu površine ili broja komada šarana u ribnjaku, tako da

je na 3 ha površine ribnjaka potrebno jedno hranilište.

U proizvodnji ribnjaka “Katahat”ishrana će se kreatati u granicama od 300-900

kg/ha, nekad i više, što pruţa solidnu bazu za ostvarenje visokih prinosa ribe upotrebom

dopunske hrane. Sa prihranjivanjem riba dopunskom hranom treba početi što ranije, kada

temperatura vode dostigne 10-12°C. UbeĎenje da će kasnijom ishranom postići uštedu


3355

dela dopunske hrane nije opravdana. Ako se ima u vidu da je racionalna ishrana

dopunskom hranom kada se odnos dopunske i prirodne hrane izbalansira na 50 : 50 %

onda je ranija ishrana, pod uslovom dovoljnog razvoja prirodne hrane takoĎe ekonomski

opravdana. MeĎutim, u ishrani riba dopunskom hranom od početka do kraja hranidbenog

perioda treba poštovati staro pravilo, a to je da dnevni obrok dopunske hrane ne sme biti

veći nego što ga riba u toku par sati moţe konzumirati.

Hranjenje riba dopunskom hranom se vrši jedanput dnevno, u jutarnjim časovima,

najkasnije do 9 sati, na unapred označenim mestima. Na jedno hranilište dolazi 2-3 ha ili

oko 3000-5000 šarana.

Često je zastupljeno shvatanje da se za ishranu riba moţe upotrebiti defektna

hrana. MeĎutim, kod ishrane riba vaţi isto pravilo kao kod ishrane stoke, gde je prirast u

tesnoj vezi sa kvalitetom hrane. Niţa cena defektne hrane ne sme biti razlog za njenu

upotrebu u ishrani riba.

Pri ishrani riba dopunskom hranom mora se voditi računa o uzrasnim klasama

šarana. Cela zrna kukuruza mogu se davati tek kada dostignu veličinu preko 300gr, a

ţitarice (ječam, pšenica) preko 100gr.

UtvrĎivanje dnevnog obroka za ishranu riba mora biti pod stalnom kontrolom

stručnjaka, jer od pravilno dozirane dnevne ishrane u velikoj meri zavisi prirast ribe i

ekonomski rezultat proizvodnje u celini. Ţivotne funkcije šarana kao hladnokrvne ţivotinje

stoje u direktnoj zavisnosti od temperature vode. Temperatura vode iznad 26°C izaziva

ubrzanu peristaltiku organa za varenje. Pod takvim uslovima šaran konzumira velike

količine hrane od čega dobar deo ostaje nesvaren što dovodi do neopravdano većeg

utroška hrane i povećanja koeficijenta ishrane dopunskom hranom. Prema tome ne moţe

se uvek , a naročito u letnjem periodu za vreme visokih spoljnih temperatura, odreĎivati

dnevna količina obroka samo na bazi apetita šarana. UtvrĎivanje dnevnog obroka ishrane

dopunskom hranom moţe se izračunati na bazi ukupne mase riba u odreĎenom ribnjaku.

Ukupna količina riba u ribnjaku moţe se pribliţno utvrditi putem kontrolnih ribolova,

koje treba vršiti na svakih 15 dana u hranidbenom periodu. Na osnovu utvrĎenog proseka i

nasaĎenog broja riba, uz uobičajene gubitke, moţe se izračunati ukupna masa riba.

Obzirom na uticaj hrane na kvalitet i bezbednost mesa ribe i njenog okruţenja,

kontrola hrane je na maksimalnom nivou. Za ishranu se koriste isključivo visokokvalitetne i

bezbedne sirovine, u skladu sa HACCP principima.

Analiza dobavljača i obezbeĎenje usaglašenih sirovina za ribnjak je imperativ za

dobru i zdravstveno bezbednu proizvodnju. Na taj način se eliminiše mogućnost

kontaminacije i proizvoda i okoline.

Zaštita zdravstvenog stanja ribnjaka

Intenzivan uzgoj ribe istovremeno prati manje više redovna pojava ribljih bolesti i

parazita, koje u pojedinim godinama dostiţe takve razmere da prete uspehu proizvodnje.

Najčešća i istovremeno najopasnija bolest riba u šaranskim ribnjacima je zarazna

vodena bolest šarana i škrţna truleţ.

Mada je prisutna u svim vodama saprolegnija se češće javlja jedino na ikri prilikom -

inkubacije, kod odraslih se riba retko da primetiti.


3366

Od parazita, najčešća je pojava ribljih vaški (Argulus foliaceus), koja se pojavljuje

nekada u jačoj meri ali nikada nedostiţe takve razmere da proizvodnju riba dovodi u

pitanje akosu uslovi proizvodnje normalni.

Danas preovlaĎuje mišljenje da sem uzročnika, na pojavu zarazne vodene bolesti

šarana imaju odreĎenog uticaja i drugi faktori, kao što je nedostatak krečnih soli, nekih

vitamina, mikroelemenata i kvalitetne prirodne hrane, iz čega proizilazi da je dobra ishrana

osnova za dobro zdravlje riba.

Da bi se što je moguće vrše sačuvalo dobro zdravlje riba potrebno je činiti sledeće :

1. Nastojati da se riba ne nabavlja sa strane, iz drugih ribnjaka, a ukoliko se to ne

moţe izbeći onda nabavku vršiti sa ribnjaka koji nisu ugroţeni ribljim bolestima ili se

one bar nisu javljale u većem opsegu u poslednjih nekoliko godina.

2. Odstraniti sve one činioce koji doprinose slabljenju otpornosti ribe prema bolestima,

pri čemu posebnu paţnju treba obratiti ishrani ribe.

3. U slučaju pojave bolesti preduzeti sve mere da se spreči njeno jače širenje.

Zakrečavanja sa 200 - 300 kg/ha negašenim krečom davalo je u dosadašnjoj praksi

dobre rezultate pa bi ovu meru u takvim slučajevima trebalo i ubuduće primenjivati.

Sanitarno-profilaktičke mere predstavljaju vaţan činilac u sprečavanju pojave bolesti,

meĎu kojima u prvom redu dolaze :

Isušivanje ribnjaka omogućuje dejsvo sunčanih zraka i niskih temperatura na

uzročnike obolenja i parazita riba,

Jače obolele primerke riba treba uništavati te na taj način sprečiti njihovo

raznošenje pticama po površini ribnjaka,

Sprečiti prenošenje zaraze transportnim sredstvima i ostalim priborom.

U poslednje vreme u praksu se sve više uvodi zaštita riba putem kombinovanih

kupki. Uoči nasaĎivanja ribnjaka riba se stavlja u bazene u kojima se prethodno napravi

rastvor: 200 grama antibiotika (geomicina) na 1 m3 vode, 200 cm3 formalina/m3 vode, 250

grama neguvona/m3 vode, 5 grama malahitnog zelenila/m3 vode. Kupke u geomicinu traju

8 sati, a u ostala tri sredstva 1 sat ako je temperatura vode oko 16 oC, a ako je

temperatura iznad 16 oC onda se kupke skraćuju na oko 0,5 sati.

Upotreba antibiotika ima za cilj sprečavanje zarazne vodene bolesti šarana, dok se

ostala sredstva koriste protiv parazita.

Ispuštanje vode iz jezera

Pripreme za izlov ribe obuhvataju i postepeni prestanak ishrane i ispuštanje vode

kroz odvodne kanale. Voda se iz jezera ispušta postepeno, kako ne bi prenela veće

količine mulja. Naravno, napomenućemo i da je sam sistem odvodnih kanala jedan

svojevrstan taloţnik, obzirom da voda upušta do ispusta u njega prelazi sporim tokom

kanalskom odvodnom mreţom. Na taj način se mulj zadrţava pre ispuštanja vode iz

ribnjaka i tako umanjuje njegov štetan uticaj na okolinu. Prilikom pripreme ribnjaka za

proizvodnju po potrebi se vrši izmuljivanje. Inače, sam mulj je produktivan, tako da moţe

biti u odreĎenoj meri koristan za podizanje kvaliteta zemljišta.

Voda iz jezera je obogaćena biogenim materijama i moţe doprineti i poboljšanju

procesa u vodenim ekosistemima u okolini.


3377

Izlovljavanje ribnjaka

Proizvodni proces ribe na ribnjacima najčešće se završava oko polovine oktobra,

kada riba prestane sa konzumiranjem dopunske hrane usled pada temperature vode. To

je ujedno i početak perioda izlova ribnjaka. Pre nego što se pristupi izlovljavanju ribnjaka

neophodno je sačiniti plan izlova, smeštaja i sortiranja ribe po vrstama i kategorijama, u

skladu sa namenom pojedinih uzrasnih klasa i planom realizacije. Sa tim planom

neophodno je detaljno upoznati osoblje koje će raditi na izlovu ribnjaka.

Na 10 - 15 dana uoči početka rada na izlovu pojedinih kategorija ribnjaka, zavisno

od mogućnosti oticanja vode, treba početi sa praţnjenjem. Kada se postigne odgovarajući

nivo počinje se sa izlovom ribe. Započet izlov pojedinih ribnjačkih objekata mora se završiti

u što kraćem vremenu, jer svako odlaganje moţe imati ozbiljnih posledica s obzirom na

mogućnost pojave niskih temperatura i leda. Nekada su moguće i izuzetno visoke

temperature koje mogu biti uzrok za masovno uginuće gusto koncentrisane ribe.

Prilikom izlova mora se voditi tačna evidencija po kategorijama i vrstama riba,

odnosno zimovnicima u koje se lageruje. Izlov ribe na projektovanom ribnjaku biće

moguće iz svakog proizvodnog objekta oosebno. Istovremeno će se moći organizovati

izlov iz više proizvodnih objekata čime će se skratiti ukupno vreme izlova i tako izbeći što

je moguće više nepoţeljne posledice koje mogu nastati pojavom niskih ili ekstremno

visokih temperatura u tom periodu.

3.3. Prikaz vrste i koliĉine sirovina, potrebne energije i energenata i potrebne

koliĉine vode

A. Plan proizvodnje ribe

Plan proizvodnje postavljen je na bazi produkcionih mogućnosti terena na kome je

izgraĎen ribnjak, usvojenoj organizaciji proizvodnje od strane investitora i ostalih činilaca

koji uslovljavaju stepen proizvodnje ribe u predviĎenim okolnostima. Investitoru je

ostavljena široka mogućnost da organizaciju proizvodnje i rada prilagoĎava uslovima

trţišta.

Proizvodnja jednogorišnje mlaĎi na jezero I (površine 9,1 ha) se obavlja nabavkom

jednomesečne mlaĎi u količini od 40000 kom/ha prosečne teţine 2 gr. Za površinu od 9,1

ha potrebno je nabaviti 360.000 komada, ili 0,72 tone. Sa gubicima od 30-49% (35%)

dobijamo 234.000 jedinki teţine 60-100gr.

Da bi se proizvela dvogodišnja mlaĎ, za uzgoj šaranana na 17,7 ha, sa normom

nasaĎivanja od 15.000 kom./ha jednogodišnje šaranske mlaĎi od 60-100 gr (240.000

jedinki). Sa planiranim gubicima od oko 20% na ovoj površini biće proizvedeno oko

192.000 komada dvogodišnje mlaĎi prosečne teţine oko 0,80 kg, ukupno 153,6 tona.

Prilikom izlova ribu treba obavezno sortirati pošto se očekuje da će oko 20% riblje mlaĎi

preći u konzumnu ribu.

U trećoj godini, organizuje se proizvodnja konzumne ribe kao glavna proizvodnja.

Površina bazena za proizvodnju konzumnog šarana je 48,3 ha. Za nasaĎivanje ribnjaka

dvogodišnjom mlaĎi, uz normu od oko 4.000 kom./ha, potrebno je obezbediti oko 200.000

komada ili 160 t dvogodišnje mlaĎi prosečne teţine od 0,80 kg. Uz poštovanje svih

projektovanih uslova moguće je proizvesti, očekivane gubitke od 10%, 180.000 komada


3388

konzumnog šarana prosečne teţine od oko 2,5 kg ili 450 t. Ako se odbije teţina nasadnog

materijala, čista proizvodnja bi treba da bude oko (450-160=290 t) ili oko 5,8 t/ha.

B. Vrste sirovina

Specifikacija količina repromaterijala za ribnjak je data u tabeli:

Količina kg/ha

I Nasadna i matiĉna riba

1 MlaĎ šarana 150

II Dopunska hraniva

1 Kukuruz 2300

2 Ječam i pšenica 1150

3 Briket sa lekom 615

III Đubrivo

1 Stajnjak 770

2 Mineralno Ďubrivo 230

3 Kreč 230

4 Plavi kamen 7

C. Potrebni energenti

Snabdevanje električnom energijom planiranih objekata rešiti prema uslovima

nadleţne Elektrodistribucije Zrenjanin. Snabdevanje električnom energijom objekata se

rešava priključenjem na planiranu STS snage do 400 1KVA (sa transformatorom snage koja

će biti odreĎena nakon utvrĎivanja potreba objekata za električnom energijom prilikom izrade

projektne dokumentacije) koja će se nalaziti na parceli ribnjaka.

D. Potreba za vodom

Ribnjak “Katahat”se snabdeva vodom iz reke Zlatice. Količina vode koja je

potrebna za normalno funkcionisanje objekta zavisi od ukupne zapremine ribnjaka, a

takoĎe i od količine gubitka na isparavanje, količine vode koja se gubi na zasićenje tla,

količine koja se gubi na proceĎivanje kroz obodne nasipe, poniranje u dnu jezera i

padavina.

Gradnjom ribnjaka treba da se izgradi :

- 1 jezero - površine - 9,1 ha

- 1 jezero- površine- 17,7 ha

- 1 jezero površine – 48,3 ha

- 15 zimovnika površine 2,5 ha

Ukupno 77,6 ha

Za potpuno obezbeĎenje dovoljnom količinom vode, potrebno je odrediti sledeće :

1. količina za popunu zapremine odgajivališta ,

2. količina za popunu gubitka na isparavanje ,

3. količina za popunu gubitka na zasićenje dna ,

4. količina za popunu gubitka na proceĎivanje :


3399

a. proceĎivanje kroz obodne nasipe i

b. proceĎivanje u dnu jezera - poniranje.

Podaci o količinama potrebe za vodom preuzeti su iz glavnog hidrograĎevinskog

projekta.

1.Period punjenja: Na osnovu perioda i bilansa, potrebna količina vode iznosi:

zimovnici Vu= 66.839,28 m3

mladičnjaci Vu= 423.885,17 m3

odgaiivališta Vu= 857.428,57 m3

UKUPNO 1.348.153,02 m3

Period punjenja ribnjaka iznosi 30 dana i uz rad pumpi montiranih na pontonu 24h dnevno:

zimovnici Qp= 0,026 m3/s= 26 l/s

mladičnjaci Qp = 0,16335 m3/s = 163.53 l/s

odgaiivališta Qp = 0,33079 m3/s = 330.79 l/s

UKUPNO 0,52314 m3/s = 523,14 l/s

2.Period proizvodnje:


mladičnjaci Vu = 146.326,78 m3

odgaiivališta Vu= 293.296,43m3

UKUPNO 456.395,18 m3

S obzirom da period proizvodnje iznosi 150 dana i uz predpostavku rada 5 pumpi sat dnevno

zimovnici Qp= 0.006 m3/s= 6 l/s


odgaiivališta Qp= 0.10863 m3/s = 108.63 l/s

UKUPNO 0,16873 m3/s = 168,731/s

Merodavne veliĉine za dimenzionisanje izlivnih grlenjaka za praţnjenje ribnjaka

Tehnološkim procesom je predviĎeno praţnjenje ribnjaka i izlov ribe tokom meseca oktobra u

trajanju od 30 dana. Kako se izlov vrši u izlovnoj jami u jezeru ribnjaka, centralni ispust

odnosno gravitacina cevatsta ustava (grlenjak) je dimenzionisan da se za 30 dana propusti

voda iz odgajivališta.

-zimovnici qzim =0.048 m3/s = 481/s

-mladičnjaci(jezero 1) qmlad. =0.0194 m3/s = 19.401/s

-mladičnjaci(jezero 2) qmlad. =0.231 m3/s = 231 l/s

-odgajivališta (jezero 3) qodgaj. =0.289 m3/s = 2891/s

E. STVARANJE OTPADA

čvrst biljni otpad (košenjem korova i vegetacije na nasipima i u ribnjaku se stvara

čvrst biljni otpad)

komunalni otpad (plastika, papir, metal i dr.),

organski otpad (uginula riba),

ispuštene vode iz ribnjaka

fekalne otpadne vode


4400

3.4. Prikaz tehnologije tretiranja (prerada, reciklaţa, odlaganje i sl.) svih vrsta

otpadnih materija

Čvrst biljni otpad iz procesa uzgoja ribe se sakupljaju u posebnom kontejneru

(metalni otvoreni kontejner od 5m3), a isti zatim odvozi na lokalne deponije (ugovor

sa lokalnim komunalnim preduzećima).

Sadrţaj iz septicke jame (kada investitor izgradi objekte pored ribnjaka) se prazne i

odvoze na mesto koje odredi lokalni komunalni organ (ugovor sa komunalnim

preduzećima).

organski otpad (uginula riba) se sakuplja u ribnjaku u najlonskim dţakovima i

odnosi na skaldištenje u zamrzivačima. Kada se zamrzivači napune uginulom

ribom, ovlašćena organizacija (kafiklerija) svojim vozilom odnosi uginulu ribu na

naškodljivo uklanjanje

ambalaţni otpad se sakuplja u odgovarajuću opremu za sakupljanje i predaje

ovlašćenom operateru na dalje upravljanje

ispuštene vode iz ribnjaka se odvode preko odvodnog kanala u reku Zlaticu

4. PRIKAZ GLAVNIH ALTERNATIVA KOJE JE NOSILAC PROJEKTA

RAZMATRAO

Na osnovu urbanističke, projektno-tehničke i ostale dokumentacije, identifikovanih

ekoloških aspekata i uticaja objekta na indikatore ţivotne sredine i uključujući predviĎene

mere zaštite ţivotne sredine, sagledane se prednosti kao i eventualni nedostaci odabrane

lokacije.

Za podizanje ribnjaka „Katahat“ koriste se površine koje nisu pogodne za intenzivnu

poljoprivrednu proizvodnju. Izgradnjom ribnjaka izvršiće se rasoljavanje zemljišta i

povećavati njegova plodnost. Mogućnost da se na zaslanjenom zemljištu postiţu visoki

prinosi poljoprivrednih kultura postoje ali pod uslovom visokih investicionih ulaganja i

godišnjih troškova korišćenja i odrţavanja izgraĎenih melioracionih sistema i objekata.

Izbor lokaliteta za izgradnju ribnjaka uslovilo je nekoliko elemenata kao što su: kvalitet

terena i način njegovog prethodog korišćenja, poloţaj prema izvorištu snabdevanja

vodom, nivo vode u ribnjaku, propusnost terena, kvalitet vode, mogućnost plasmana ribe i

obezbeĎenje kadrova.

Prirodni preduslovi za izgradnju ribnjaka su dobri, jer geološki, pedološki,

geomorfološki, klimatski i hidrološki uslovi odgovaraju podizanju ove kategorije jezera.

Poloţaj ribnjaka biran je prema najpogodnijim prirodnim i tehničkim uslovima izgradnje.

Analizirana lokacija ima:

prostorne mogućnosti i kapacitet koji dozvoljava izbor adekvatnog ponuĎenog

rešenja pri razmeštaju planiranih sadrţaja na predmetnoj lokaciji,

samu lokaciju je moguće adekvatno infrastrukturno opremiti u skladu sa

zahtevima planirane tehnologije, prema uslovima i saglasnostima nadleţnih

preduzeća i organizacija,

Analizirani objekat je planiran na prostoru koji omogućuje zadovoljavajuću

preglednost, a sa stanovišta odvijanja tehnološkog procesa lokacija se moţe

oceniti kao povoljna.


4411

U okviru same lokacije, vršena je analiza mogućih alternativa vezanih za organizaciju i

poloţaj, puteva, lokacije opreme, kanala za ispuštanje vode iz ribnjaka. Izbor varijantnog

rešenja organizacije objekta predstavlja najbolje ponuĎeno rešenje sa aspekta:

najbezbednijih rasporeda objekata na lokaciji kao izvore potencijalnih

zagaĎivanja,

najbolje organizacije prostora prema protivpoţarnim uslovima i zonama

protivpoţarne zaštite,

najbezbednijeg kretanja u kompleksu ribnjaka.

4.1. Lokacija ili trasa

Posmatrajući naseljenost i koncentraciju stanovništva naselja Padej kod kojeg se

nalazi ribnjak, imamo zonu sa malom gustinom naseljenosti. Minimalno rastojanje kuća u

Padeju prema ribnjaku je 3km.

4.2. Proizvodni procesi ili tehnologije

Ribnjak je polusistemski, specijalizovan za gajenje riba od mlaĎi do konzumne ribe.

Po potrebnom vremenu za gajenje ribe, odlučeno je ribnjak bude sa trogodišnjim

pogonom, gde se gaji jednogodišnja i dvogodišnja mlaĎ i konzumna riba. Pored šarana,

kao najzastupljenije vrste ribe koja se gaji u ribnjaku, u malom procentu se gaji tolstolobik i

amur, a u veoma malom broju i predatorske vrste riba: som i smuĎ (manje od 1% ukupne

količine ribe).

4.3. Metode rada

Osnovni zahtevi u pogledu uslova rada ribnjaka su sledeći:

- punjenja ribnjaka vodom iz reke Zlatice pumpama na potontonu

- dodavanja vode (osveţenje) u svako doba godine, a naročito za vreme perioda

gajenja

- nasaĎivanje ribnjaka sa ribljom mlaĎi (jednomesečna, jednogodišnja, dvogodišnja)

- ishrana riba, kontrola ishrane i bolesti

- mogućnost potpunog praţnjenja ribnjaka po završenom periodu gajenja. Ribnjak se

prazni gravitacijom, što je najpovoljniji i najjeftiniji način

- uklanjanje uginule ribe (sakupljanje i skladištenje u zamrzivačima) i odnošenje od

strane ovlašćene organizacije na neškodljivo uklanjanje

4.4. Planovi lokacija i nacrti projekata

Za eksploataciju ribnjaka uraĎena je projetna dikumentacija.

Ribnjaci sa potpuno okruţuju nasipima (što je karakteristično za ribnjačarstva

izgraĎena u ravnici), gde je svaki ribnjački objekat okruţen nasipom, a snabdevanje

vodom vrši se iz reke Zlatice. Ribnjak ima regulisano punjenje i praţnjenje ribnjačkih

objekata, s tim što je svaki objekat okruţen nasipom, a praţnjenje objekata kroz ispusni

grlenjak..

4.5. Vrsta i izbor materijala

MlaĎ se nabavlja na domaćem trţištu. U Srbiji postoje dosta ribnjaka koji se bave

uzgojem mlaĎi šarana – ribnjaci u: Uzdinu, Neuzini, Baču, IĎošu, Mošorinu, Futogu,


4422

Srpskom Miletiću id r. (Bogićević P.: veštačka jezera ribnjaci u Vojvodini, Zbornik radova

Departman za geografiju, turizam i hotelijerstvo, 35/2006).

4.6. Vremenski raspored za izvoĊenje projekta

Izgradnja projekta se predviĎa u toku 2015/2016 godine.

4.7. Funkcionisanje i prestanak funkcionisanja

Ribnjak se predviĎa za rad više godina. Po prestanku funkcionisanja površine ribnjaka se

mogu dovesti do prvobitne namene (pašnjak).

4.8. Datum poĉetka i završetka izvoĊenja

2015 -2016 godina

4.9. Obim proizvodnje

Proizvodnja jednogodišnje mlaĎi – 19,2tona/god

Proizvodnja dvogodišnje mlaĎi – 153,6 tona/god

Proizvodnja konzumne ribe – 450 tona/god

4.10. Kontrola zagaĊenja

VoĎenje redovnog monitoringa za sve elemente ţivotne sredine.

4.11. UreĊenje odlaganja otpada

Čvrst biljni otpad iz procesa uzgoja ribe se sakupljaju u posebnom kontejneru

(metalni otvoreni kontejner od 5m3), a isti zatim odvozi na lokalne deponije (ugovor

sa lokalnim komunalnim preduzećima).

Sadrţaj iz septicke jame (kada investitor izgradi objekte pored ribnjaka) se prazne i

odvoze na mesto koje odredi lokalni komunalni organ (ugovor sa komunalnim

preduzećima).

organski otpad (uginula riba) se sakuplja u ribnjaku u najlonskim dţakovima i

odnosi na skaldištenje u zamrzivačima. Kada se zamrzivači napune uginulom

ribom, ovlašćena organizacija (kafiklerija) svojim vozilom odnosi uginulu ribu na

naškodljivo uklanjanje

ambalaţni otpad se sakuplja u odgovarajuću opremu za sakupljanje i predaje

ovlašćenom operateru na dalje upravljanje

ispuštene vode iz ribnjaka se odvode preko odvodnog kanala u reku Zlaticu

4.12. UreĊenje pristupa i saobraćajnih puteva

Izgradnja saobraćajnog priključka predmetnog objekta na saobraćajnicu

4.13. Odgovornost i procedura za upravljanje ţivotnom sredinom

Za organizovanje i sprovoĎenje zaštite ţivotne sredine odgovoran je vlasnik. Radi

sprovoĎenja i unapreĎenja stanja zaštite ţivotne sredine, u toku rada utvrĎuju se mere i

normativne radnje (upravne, organizaciono-tehničke, preventivne, obrazovne i druge

prirode), koje se preduzimaju u u cilju sprečavanja, kontrole, smanjivanje i sanacije svih

oblika zagaĎivanja ţivotne sredine od aktivnosti koje utiču na ţivotnu sredinu (svih

aktivnosti u objektima (stalnih ili povremenih) kojim se menjaju i/ili mogu promeniti stanja i


4433

uslovi u ţivotnoj sredini (korišćenje resursa i prirodnih dobara, procesi proizvodnje i

prometa, distribucija i upotreba materijala, ispuštanje (emisija) zagaĎujućih materija u

vodu, vazduh ili zemljište, upravljanje otpadom i otpadnim vodama, hemikalijama i štetnim

materijama, buku i vibracije; jonizujuće i nejonizujuće zračenje i udese).

4.14. Obuka

Ribnjak “Katahat”doo je u obavezi da izvrši obuku radnika iz oblasti zaštite

ţivotne sredine, i to u sledećim slučajevima:

- Kada radnik prvi put zasniva radni odnos, a pre rasporeĎivanja na poslove i radne

zadatke.

- Prilikom svakog naknadnog rasporeĎivanja radnika, na druge poslove i radne

zadatke, sa izmenjenim uslovima rada i tehnološkim procesom.

- Kod uvoĎenja nove ili izmenjene tehnologije, opreme i ureĎaja, ako se uvoĎenjem

istih menjaju uslovi rada.

- Periodično obučavanje radnika, u rokovima odreĎenim Zakonom o zaštiti ţivotne

sredine.

- Kod promene ili donošenja novih propisa iz oblasti zaštite ţivotne sredine, a odnose

se na poslove i radne zadatke koje radnik vrši.

4.15. Monitoring

Propisima, normativima i standardima prilikom projektovanja, izgradnje i

eksploatacije u cilju sprečavanja narušavanja kvaliteta ţivotne sredine, tj. smanjenja

negativnih uticaja na okolnu ţivotnu sredinu, sprovodiće se mere praćenja uticaja na

ţivotnu sredinu kontrolnim merenjima:

- Kontrola kvaliteta vode koja se upušta u ribnjak

- Kontrola kvaliteta vode koja se ispušta iz ribnjaka

- Evidencija o nastalim otpadima (posebno o ambalaţnom otpadu).

- Evidencija o utrošku hemikalija

4.16. Planovi za vanredne prilike

Osnova za donošenje plana zaštite od udesa je bezbedno postupanje sa opasnim

materijama na način da se ne dovede u opasnost ţivot i zdravlje ljudi, ne zagadi ţivotna

sredina i da se obezbede i preduzmu potrebne mere zaštite od udesa i druge mere

utvrĎene zakonom.

U slučaju poţara treba primeniti postupke i mere za ublaţavanje posledica izazvanih

poţarom.

4.17. Naĉin dekomisije, regeneracije lokacije i dalje upotrebe

U slučaju zatvaranja objekta mora se izraditi Plan za zatvaranje. Svrha plana

zatvaranja je identifikacija metodologije kojom će se izbeći potencijalna zagaĎenja usled

prestanka rada objekta. Ovaj plan prikazuje komponente koje će biti uklonjene iz

postrojenja, zatim troškove njihovog uklanjanja kao i troškove prilikom uklanjanja nastalog

otpadnog materijala.

Investitor će morati da dokaţe da prilikom zatvaranja postrojenja neće izazvati

nikakvo zagaĎenje ţivotne sredine. Stepen dekomisije zavisiti od dizajna objekta kao i od

toga koja je namena zemljišta za kasniju upotrebu.


4444

Dekomisija je niz aktivnosti koji započinje sa odlukom o deaktivaciji i ima suštinu u

obnavljanju ţivotne sredine. Obim, sadrţaj i detalji plana dekomisije zavise od sloţenosti i

potencijalne opasnosti instalacija.

Proces dekomisije i vraćanja zemljišta u prvobitno stanje uključuje:

1. uklanjanje struktura koje se nalaze iznad zemljišta

2. ukljanjanje struktura koje se nalaze ispod zemljišta

3. obnavljanje gornjeg sloja tla

4. implementacija kontrole i period remedijacije.

Proces uklanjanja jednog ovakvog projekta će uključiti procenu i kategorizaciju svih

komponenata i materijala na osnovu njihove ponovne očekivane upotrebe. Kategorizacija

će obuhvatati popravku i ponovno korišćenje, amortizaciju, recikliranje i dispoziciju

komponenata i materijala. U cilju smanjenja uticaja od transporta komponenata sa objekta

i na njega, materijali će biti privremeno skladišteni na delu lokacije, sve dok najveći deo

sličnih komponenti i materijala ne bude spreman za transport. Proces dekomisije zahteva

od objekta da bude očišćen od deponovanih ostataka, otpada i bilo kog zagaĎenja, koji su

proizvod njegovog rada.

Kada su sve komponente ispod i iznad zemlje uklonjene, ostatak dekomisije se

sastoji od rekultivacije zemljišta. Sve narušene oblasti će biti vraćene u prvobitno stanje, tj.

ono mora biti rekultivisano i rastrešeno i vraćeno u prvobitno stanje. Mora biti sproveden

monitoring i period remedijacije nakon zatvaranja postrojenja.

Procena troškova zatvaranja se posmatra kao trenutna vrednost u dinarima koja

obuhvata troškova uklanjanja i troškova prodaje komponenata postrojenja.

5. PRIKAZ STANJA ŢIVOTNE SREDINE NA LOKACIJI I BLIŢOJ OKOLINI

Kvalitet ţivotne sredine na teritoriji opštine Čoka u odreĎenoj meri je degradiran,

pod uticajem kako prirodnih, tako i većim delom od antropogenih faktora.

Na teritoriji opštine Čoka, prema podacima Pokrajinskog sekretarijata za zaštitu

ţivotne sredine i odrţivi razvoj kao i nadleţnog opštinskog odelenja u opštini Čoka, ne

postoji uspostavljen monitoring parametara stanja ţivotne sredine ni za jedan od prirodnih

resursa. TakoĎe, opština nema izraĎen katastar zagaĎivača koji bi značajno doprineo

valorizaciji stanja ţivotne sredine na teritoriji opštine, kao i sagledavanju problematike u

ovoj oblasti, za koju je neophodno da bude rešena na adekvatan način u planskom

periodu.

U pogledu poljoprivedne proizvodnje, mora se naglasiti da je poljoprivredno

zemljište i uopšte poljoprivredna proizvodnja u ovoj opštini, potencijalno ugroţena na više

načina: širenjem graĎevinskog rejona na račun visoko kvalitetnog poljoprivrednog

zemljišta, izgradnjom radnih kompleksa na poljoprivrednom zemljištu, atmosferskim

zagaĎenjima uzrokovanim blizinom velikog grada, postojanjem frekventnih saobraćajnica i

neregulisanom kanalizacionom mreţom na teritoriji opštine. Poljoprivredno zemljište

predstavlja značajan prirodni resurs na prostoru opštine Čoka.

U pogledu vodnog zemljišta na teritoriji opštine Čoka, značajan prirodni resurs koji

moţe biti ugroţen pod dejstvom pre svega antropogenih uticaja, prestavlja reka Tisa.

Ispuštanje neprečišćenih upotrebljenih, otpadnih voda sa teritorije opštine Čoka

predstavlja veliki problem jer se vode neodgovarajućeg kvaliteta upuštaju direktno u


4455

prirodne vodotokove, u najvećoj meri u Tisu, čime je kvalitet vode u ovom vodotoku u

velikoj meri degradiran.

Flora i fauna

Celokupan biljni i ţivotinjski svet i vredne delove prirode koji su pod prethodnom

zaštitom kao staništa prirodnih retkosti (vodotoci, vlaţne livade i tršćaci- slatine),

neophodno je koristiti tako da se ne ugrozi njihov opstanak. Stalnom propagandom i

edukacijom, posebno mlaĎe populacije, ukazivati na značaj zaštite koju treba sprovoditi i

kroz brojne aktivnosti.

Kvalitet vode u reci Zlatici prikazaćemo kroz analize hemijskih i mikrobioloških

faktora za 2013 godinu (Agencija za zaštitu ţivotne sredine) – prilog studije

6. OPIS MOGUĆIH ZNAĈAJNIH UTICAJA PROJEKTA NA ŢIVOTNU SREDINU

6.1. Uticaj kod izgradnje ribnjaka

Izgradnja objekta je skup radnji koji obuhvataju prethodne radove: izradu tehničke

dokumentacije za izgradnju ribnjaka, kontrolu tehničke dokumentacije, pripremne radove

zaizgradnju, izgradnja ribnjaka i stručni nadzor u toku graĎenja ribnjaka.

Pri projektovanju treba ispuniti i sledeće osnovne uslove:

Obezbediti dovoljno prostora za usvojeni raspored opreme

Obezbediti dovoljno prostora za nesmetano odrţavanje opreme

Uzeti u obzir sve specifičnosti lokacije (karakteristike tla, poloţaj i karakter susednih

objekata, visinske kote, postojeću infrastrukturu i dr.).

Sva investiciono - tehnička dokumentacija mora biti uraĎena u skladu sa

odgovarajućim zakonima, tehničkim propisima i standardima.

Prema Zakonu o planiranju i izgradnji ("Sl. glasnik RS", br. 72/2009, 81/2009 - ispr.,

64/2010 - odluka US, 24/2011, 121/2012, 42/2013 - odluka US, 50/2013 - odluka US,

98/2013 - odluka US, 132/2014 i 145/2014),, pripremni radovi su radovi koji prethode

graĎenju objekta i odnose se naročito na:

raščišćavanje terena na parceli,

obezbeĎenje prostora za dopremu i smeštaj graĎevinskog materijala i opreme,

graĎenje i postavljanje objekata, instalacija i opreme privremenog karaktera za

potrebe izvoĎenja radova (postavljanje gradilišne ograde, kontejnera i sl.),

zemljane radove,

radovi kojima se obezbeĎuje sigurnost susednih objekata, odnosno sigurnost i

stabilnost terena (šipovi, dijafragme, potporni zidovi i sl.),

obezbeĎivanje nesmetanog odvijanja saobraćaja i korišćenje okolnog prostora.

Pre početka graĎenja, investitor je duţan da izvoĎenje radova prijavi nadleţnom

organu i da uz prijavu priloţi projekat pripremnih radova i odobrenje za izgradnju.

Uticaj na ţivotnu sredinu tokom izgradnje vezan je za uticaj tokom obavljanja

graĎevinskih radova. Zbog vrste analiziranog projekta i planiranih radova, uticaj na ţivotnu

sredinu kod izgradnje moguć je:

na pejsaţ: tokom izgradnje ribnjaka doći će do promene pejsaţa prouzrokovanog

graĎevinskim radovima i prisustvu graĎevinske mehanizacije na lokaciji i

narušavanjem prirodnog vizualnog kvaliteta. Zemljani materijal od iskopa se koristiti


4466

za nasipe unutar lokacije projekta. Prilikom izgradnje nastajaće odreĎene količine

neopasnog graĎevinskog otpada koji će se odlagati na deponiju, a opasni otpad će

odvoziti ovlašćena preduzeća, a komunalni otpad će se odvoziti na komunalnu

deponiju.

na vodu, kvalitet površinskih i podzemnih voda usled nastajanja i odvoĊenja

atmosferskih i sanitarnih otpadnih voda: uticaj na atmosferske, površinske i

podzemne vode moţe biti izazvan ispiranjem onih materijala koji će se koristiti pri

izgradnji, materijala koji nastaju od boravka ljudi na gradilištu i neodgovarajućim

rešenjem odvoĎenja sanitarnih (fekalnih) voda s gradilišta, kao i nepropisnim

upravljanjem sa otpadom. Najčešći i najznačajniji uzroci zagaĎenja podzemne vode

su zagaĎene atmosferske vode, nepravilno upravljanje sa otpadom, saobraćajnice,

sanitarne vode i akcidentne situacije. Atmosferske vode mogu biti opterećene

sadrţajem ulja i masti, mineralnih ulja, rastvaračima, teškim i lakim metalima,

različitim vrstama maziva i impregnacionog ulja, budući se na lokaciji projekta

prilikom gradnje javljaju: ulja naftnog porekla, ulja za motore, pogonske ureĎaje i

podmazivanje, metalna zagaĎena ambalaţa, graĎevinski otpad, i sl.

U slučaju nepravilnog upravljanja sa otpadom i izloţenost otpada

atmosferilijama postoji mogućnost infiltracije ulja naftnog porjekla u zemljište i

podzemlje. Kako su sastojci ulja naftnog porekla i organska jedinjenja, nepravilno

upravljanje s tom vrstom otpada predstavlja jedan od najznačajnijih izvora

zagaĎenja podzemnih voda.

Postupanje sa opasnim otpadom kod izgradnje mora biti u skladu sa

Pravilnikom o načinu skladištenja, pakovanja i obeleţavanja opasnog otpada

(„Sl.glasnik RS” br.92/10). Tako nastao otpad se mora privremeno skladištiti u

odgovarajućoj ambalaţi (nepropusna burad sa poklopcem) u posebno obeleţenom

prostoru , na mestu koje je označeno kao prostor za postavljanje ambalaţe za

skladištenje opasnog otpada. Za sav otpad Nosilac Projekta je u obavezi da sklopi

Ugovor sa ovlašćenom, akreditovanom institucijom za preuzimanje istog. Na

predmetnoj lokaciji nije predviĎena prerada, reciklaţa niti skladištenje otpadnih

materija. Nije dozvoljeno spaljivanje bilo kakvih materija na lokaciji.

Sanitarno otpadne vode sadrţe brojne patogene mikroorganizme. Na lokaciji

gradilišta biće postavljeni hemijski WC-i.

Radnici će spavati u svojim stanovima (kućama) čime se potreba da se

obezbedi pitka voda i odvoĎenje sanitarnih i fekalnih otpadnih voda značajno

smanjuje. Pri graĎenju ribnjaka ne predviĎa se ni jedno dublje bušenje i graĎenje

što bi moglo predstavljati prepreku prirodnom toku podzemnih voda.

na stanovništvo - usled povećanog prisustva novopridošlih radnika, nuţnih radova

na povezivanju postrojenja na infrastrukturu, i povećanog drumskog saobraćaja i

zastoja nasaobraćajnicama, prevoza ljudi opreme i materijala.

na saobraćaj - saobraćajnice predstavljaju višestruke izvore zagaĎenja podzemnih

voda. One su stalni aktivni izvori zagaĎenja fenolom i olovom. Naime,

kondenzacijom ispuštenih gasova iz motornih vozila i procurivanjem ulja, na

saobraćajnoj površini se stvara masni sloj koji se sastoji preteţno od

ugljikovodonika i fenola. Osim toga, gotovo uvek je prisutna odreĎena količina olova

koja se dodaje visokooktanskim benzinima. Kiša ispira taj sloj, sliva se i zavisno od

hidrogeoloških uslova moţe doći do proceĎivanja u podzemlje. ZagaĎenje vode


4477

naftom i naftnim derivatima vrlo je neugodno zbog toga što i mala količina mijenja

njezin miris i okus.

na kvalitet vazduha, usled podizanja prašine, koja se stvara graĎevinskim

mašinama (bager I sl.) i prevoznim sredstvima za utovar/istovar materijala,

sagorevanja goriva transportnih vozila bagera i sl. (dizel gorivo, benzin, ekstra lako

loţivo ulje) koja svojim radom emitiraju u atmosferu sagorele gasove. Pri

izbacivanju u atmosferu štetnost iz transportnih vozila, rada bagera, mašina i sl.

mogu se indicirati mirisom u vrlo malim koncentracijama. Transportna vozila, bageri

i sl. ispuštaju sagorele gasove u prizemni deo atmosfere, gde onda jedan teţi deo

lebdi iznad površine i postepeno pada na zemljište. Drugi laganiji dio postepeno se

diţe kao fluid, sledi strujanje vazduha, a brzina dizanja zavisi od atmosferskih

prilika, strujanje vazduha, brzina vetra, vlage i sl. Transportna vozila, bageri, mašine

i sl. kreću se po otvorenom prostoru tako da uticaj gasova nastalih sagorevanjem

neće biti značajno koncentrovan na jednom mestu I vrlo brzo će se razrediti na

koncentracije neznatnih vrednosti za kvalitetvazduha. Prskanje vodom mesta na

kojima se razvija veća kolićina prašine i vlaţenjem, spriječava se uticaj prašine na

vazduh. Uticaj na vazduh prilikom graĎenja ribnjaka, kratkotrajan je i bez daljih

trajnih posledica na ţivotnu sredinu.

kao dodatni izvor buke od rada mašina i kretanja transportnih vozila I rad motora

vozila I mašina za iskopavanje. Obzirom na vrstu radova i kako se rad odvija na

otvorenom, po svojoj vrsti buka moţe biti samo spoljna i uticati na radnike i ţivotnu

sredinu. Nivo buke motora vozila, mašina za iskopavanje i sl. moţe se predvideti da

je do 85 dB(A). Intenzitet buke se za svako dvostruko povećanje udaljenosti od

izvora smanjuje četiri (4) puta. Potpuno rasterećenje ţivotnu sredine od buke nije

moguće a kako se rad odvija na otvorenom, njen uticaj na lokaciji projekta je slabog

intenziteta, kratotrajan je i prestaje završetkom izgradnje.

upravljanje otpadom - tokom radova na izgradnji ribnjaka stvarat će se odreĎena

količina opasnog otpada koje čini ulje za motore, različita vrsta maziva, ulja za

pogonske ureĎaje I podmazivanje, ambalaţa s ostacima boja, premaza i sl. I

neopasnog otpada kojeg čini gvoţĎe, čelik, komunalni otpad, plastične vreće,

ambalaţa, metalna ambalaţa, burad, plastični kontejneri, baloni I papirnata

ambalaţa.

na zemljište i vegetacioni pokrivaĉ - radna zona, lokacija projekta, trenutno je

zatravnjena ili biljni pokrivačem koji traje do jedne godine jer se svake godine

razvija nešto novo budući vetar i ptice raznose semenje. Uglavnom su to korovske

biljne vrste i moţe se sa sigurnošću zaključiti kako izgradnja projekta neće uticati na

vegetacioni pokrivač. Nepovoljni uticaj na zemljište moţe izazvati nepravilno

upravljanje otpadom, (maziva, otpadna zagaĎenja metalna ambalaţa s ostatcima

opasnih hemikalija), zagaĎenja površinska voda ili akcidentne situacije na

transportnim vozilima ili onih za graĎevinske radove.

Uticaj na biološku raznolikost i zaštićena podruĉja - biološka raznolikost

podrazumeva raznolikost izmeĎu vrsta, unutar pojedinih vrsta i raznolikost meĎu

ekološkim sistemima. Postojanje radne zone i izgradnja ribnjaka na njoj, migracija

većeg broja ljudi radnika, vozila i obavljanje radova na izgradnji, neće delovati na

biološku raznolikost.


4488

Uticaj na faunu - ţivotinjski svet na lokaciji projekta su različite vrste insekata,

miševa, pacova, uglavnom štetočina i nema ni jedne zaštićene ili ugroţene vrste.

Uticaj na kulturno istorisku baštinu - na lokaciji projekta nema arheoloških

nalaza ili vrednih iskopina I zaštićenih područja. Ukoliko se tokom zemljanih radova

i iskapanja naiĎe na vredne tragove civilizacije, o tome će se odmah iizveštavaju

nadleţne institucije i osiguraće se nadzor arheologa.

Uticaj na meteorološko-klimatske uslove - obzirom na vrstu delatnosti,

proizvodne kapacitete, u ovom trenutku najprihvatljiviju tehnologiju i opremu i

ugraĎene zaštitne mere, ne moţe se očekivati uticaj na meteorološko-klimatske

uslove predmetnog projekta.

Uticaj na ţivotnu sredinu usled ekološke nesreće i rizik nastajanja - ekološka

nesreća moţe nastati poţarom goriva u rezervoaru transportnih i graĎevinskih

vozila, izlivanjem goriva i ulja iz rezervoara i njihovog prodora u podzemlje,

nepaţljivim i nestručnim zavarivanjem pri čemu otvoreni plamen moţe zapaliti

derivate nafte. Identifikacija i procena rizika kao posledice poţara ili eksplozije,

pokazuju da su udaljenosti na kojima se moţe očekivati direktan uticaj nezgode,

takve da neće biti neţeljenih delovanja izvan granica lokacije projekta, osim u

slučaju nepovoljnih meteorološkihuslova, kada postoji mogućnost da se dimni

gasovi koji se razvijaju kod poţara prošire daleko izvan kruga lokacije.

6.2. Uticaj objekata za uzgoj ribe (jezera)

Uticaj objekta ribnjaka na ţivotnu sredinu uslovljen je ispuštanjem štetnih materija iz

procesa eksploatacije u okolinu (čvrsti otpaci, aerozagaĎenje, buka i vibracije), kao i uticaj

od ispuštanja voda kod praţnjenja ribnjaka pri završetku sezone.

Izvor kontaminacije ţivotne sredine tokom eksploatacije je u najvećoj meri mogućnost

zagaĎenja površinskih i podzemnih voda kao i promene mikroklimatskih karakteristika

okoline.

Na vrstu i količinu vode dospele dopunom ribnjaka ne moţe se uticati, dok su na

sprečavanje širenja i uklanjanja zagaĎenja nastale manipulacijom tokom eksploatacije

ribnjaka primenjene odreĎene mere, kao što su: odrţavanje nasipa i ugraĎene opreme,

higijene.

Opasnosti koje mogu nastati, pre svega, jesu one opasnosti ako se ne vodi računa

o zaštiti čovekove sredine, zaštiti na radu, zaštiti od udara seizmičkih potresa i ako

materijal od čega se izvode konstruktivni elementi nisu dobro odabrani, dobro ugraĎeni i

pravilno izvedeni.

A. ZagaĊenje zemljišta

Problematika odnosa ribnjaka i ţivotne sredine odreĎena je i relacijama koje se

javljaju u domenu zagaĎenja tla. Vezano za konkretnu lokaciju koja se analizira ova

problematika se potencira u domenu zagaĎenja prašinom i čvrstim otpadom.

Tlo kao osnovni prirodni elemenat predstavlja vrlo sloţeni sistem koji je jako osetljiv

na različite uticaje. Posebno je potrebno istaći da tlo kao ekološki sistem reaguje na vrlo

male promene u kom smislu dolazi i do degradacije njegovih osnovnih karakteristika. U

pogledu zagaĎenja tla, s obzirom na karakteristike ribnjaka, osnovna faza zagaĎenja tla

proističe iz njegove eksploatacije.

U ovom slučaju zagaĎenje tla će uglavnom biti posledica sledećih procesa:


4499

raznošenje čvrstog otpada prilikom čišćenja ribnjaka,

neadekvatno odlaganje iskorišćene ambalaţe.

Upravljanje rizikom od kontaminacije tla u okolini i na lokaciji ribnjaka postiţe se

prvenstveno pravilnom primenom svih predviĎenih radova. Iskorišćena ambalaţa od

hraniva i lekova se odnosi sa ribnjaka od strane nadleţne komunalne organizacije. Na

osnovu Pravilnika o vrsti i godišnjoj količini ambalaţe korišćene za upakovanu robu

stavljenu u promet za koju proizvoĎač, uvoznik, paker/punilac i isporučilac nije duţan da

obezbedi upravljanje ambalaţnim otpadom ako ukupna količina ambalaţnih sirovina

(staklo, papir, karton i višeslojna ambalaţa sa preteţno papirkartonskom komponentom,

metal, plastika, drvo, ostali ambalaţni materijali) korišćenih za upakovanu robu u toku

jedne kalendarske godine ne prelazi količinu od 1000 kg. („Sluţbeni glasnik RS”, broj

70/2009)

B. ZagaĊenje podzemnih voda

Upotreba zemljišta i aktivnosti koje se na prostoru objekta ribnjaka odvijaju,

dozvoljene su bez prouzrokovanja negativnih uticaja na kvalitet podzemnih voda. Ovo je

od velike vaţnosti, a ostvaruju se odreĎivanjem ranjivosti podzemnih voda i geološke

sredine na zagaĎivanje, tj. identifikovanjem i procenjivanjem mogućih rizika i potrebe za

preduzimanjem mera protiv zagaĎenja. Da bi se obezbedila efikasna zaštita podzemnih

voda vaţno je da se uzmu u obzir zagaĎivači i aktivnosti koje mogu biti potencijalni rizik za

podzemne vode. Ocenjivanje ranjivosti podzemnih voda na zagaĎenje izvršićemo

jednostavnim i kvalitativnim pristupom.

Ranjivost podzemnih voda na zagaĎenje je definisana od strane Nacionalnog

istraţivačkog veća (USA, 1993) kao »tendencija ili verovatnoća da zagaĎenje dospe do

odreĎene pozicije u sistemu podzemnih voda, posle unošenja na nekoj lokaciji iznad

najvišeg vodonosnika«. Rizik zagaĎivanja podzemnih voda se definiše kao verovatnoća da

podzemne vode postanu zagaĎene, do neprihvatljivog nivoa, aktivnošću koja se dešava

neposredno na, ili ispod zemljine površine.

U svim metodama ranjivost vodonosnika je definisana prema vremenu puta kapljice

vode od površine do vodonosnika (vreme proceĎivanja). Ovaj tok se razlikuje kod zrnasto

poroznih stena u poreĎenju sa ispucalim kompaktnim stenama, gde tok sledi frakture i

kanale. Načelno, sve metode za kartiranje ranjivosti podzemnih voda mogu se podeliti u

dve velike grupe: metode subjektivne procene i statističke procesno zasnovane metode.

Osnovni sistem procenjuje ranjivost podzemnih voda oslanjajući se na izbor dva ili

više parametara, koji se uzimaju kao reprezentativni za odreĎenu oblast. Izabrani

parametri kao što su: dubina do vodonosnika, ispiranje tla, prihranjivanje izdani ili drugi, se

onda grupišu u kategorije. U ovoj analizi upotrebićemo sistem razvijen od strane Drţavnog

instituta za geološka merenja Nemačke (GLA metoda Hoelting 1995).

GLA metoda razmatra samo nadizdansku zonu. Proces razblaţivanja u izdanskoj zoni nije

uključen u koncept ranjivosti. Stepen ranjivosti je specifiran prema zaštitnoj ulozi

(efikasnosti zaštite) zemljišnog pokrivača i nadizdanske zone.

Sledeći parametri se razmatraju pri odreĎivanju ukupne zaštitne efikasnosti:

Parametar 1: S-efektivni kapacitet zemlje za zadrţavanje vode (ΣeFC u mm do dubine od

1 m),

Parametar 2: W - brzina infiltracije,

Parametar 3: R - tip stene,


5500

Parametar 4: T - debljina zemljišnog i stenskog pokrivača iznad akvifera,

Parametar 5: Q - dodatna vrednost za laţne (lebdeće) izdani,

Parametar 6: HP- dodatna vrednost za uslove pod hidrauličkim pritiskom (arteski uslovi).

Potrebni parametri i izvor informacija za izradu Karata ranjivosti podzemnih

voda primenom GLA metode

Parametar Opis Izvor

Faktor S: efektivni

kapacitet zemljišta

za zadrţavanje

vode (ΣeFC u mm

do dubine od 1m)

Efektivni kapacitet zemljišta za

zadrţavanje vode je ekvivalent

kapacitetu zadrţavanja vode u zemljištu.

Zavisi od teksture, strukture, mineralnog

sastava i sadrţaja organske materije.

Karte zemljišnog

pokrivača, zemljišni

pregledi.

Faktor W: brzina

infiltracije

Odgovara brzini prihranjivanja

OdreĎivanje

zasnovano na

direktnim ili

indirektnim

metodama.

Faktor R: tip stene

(tvrde ili

nekonsolidovane

stene)

Tip stene je potrebno odrediti i

klasifikovati prema Anexu 1 i to sve

litološke jedinice koje leţe iznad

najvišeg vodonosnika za koji se i

odreĎuje ranjivost.

Podaci od bušenja,

geološke karte,

pregledi terena.

Faktor T: debljina

Neophodno je ustanoviti debljinu svih

litoloških jedinica koje se nalaze u

povlati najvišeg vodonosnika za koji se

odreĎuje ranjivost.

Podaci od bušenja,

geološke karte,

pregledi terena.

Faktor Q: dodata

vrednost za laţnu

(lebdeću) izdan

U slučaju postojanja sistema

vodonosnika neophodno je dodati

dodatne vrednosti.

Podaci od bušenja,

geološke karte,

pregledi terena.

Faktor HP: dodata

vrednost za uslove

pod hidrauličkim

pritiskom (arteski

uslovi)

U slučaju da se ranjivost podzemnih

voda odreĎuje za artesku izdan ili za

slučaj kada je hidraulički gradijent

usmeren naviše (često u dolinama i

depresijama) moraju se dodati dodatne

vrednosti.

Podaci od bušenja,

hidrogeološki podaci,

pregledi terena.

Ukupna vrednost zaštitne efikasnosti (Pt) se dobija pomoću sledeće formule:

Pt = P1 + P2 + Q + HP

gde je:

P1 - efikasnost zaštitne uloge zemljišnog pokrivača: P1=S x W ,

P2 - efikasnost zaštitne uloge nadizdanske zone (sedimenti ili čvrste stenske mase):

P2 = W x (R1 x T1 + R2 x T2 +...+ RnTn).

OdreĎivanje faktora S na bazi efektivnog kapaciteta zemljišta za GLA metodu (ΣeFC) (broj

poena = S).

ΣeFC (mm)

S

Do dubine od 1 m

>250

750


5511

> 200 - 250

500

> 140-200

250

> 90-140

125

> 50 - 90

50

<50

10

Brzina infiltracije (faktor W): Dostupni podaci godišnje količine prihranjivanja

podzemnih voda od padavina se koriste da bi se odredio faktor W, brzine infiltracije.

Ukoliko podaci nisu dostupni, koristi se uporedivi broj, koji se dobija kao razlika izmeĎu

godišnje količine padavina (N) i potencijalne evapotranspiracije (ETPpoi). Proračun se

obavlja za slučaj horizontalne površine zemlje.

Brzina infiltracije i odgovarajući faktor W koji se koristi u GLA metodi (zasnovan na

stvarnom prihranjivanju podzemnih voda (GWR) ili altemativna procena preko N-ETPpot.).

OdreĎivanje faktora W na bazi efektivnog kapaciteta zemljišta

GWR (mm/a)

Faktor W

<100

1,75

>100-200

1,50

> 200 - 300

1,25

> 300 - 400

1,0

>400

0,75

Procenjivanje nekonsolidovanih stena za GLA metodu (broj poena po metru debljine sloja

=Ru).

Tip nekonsolidovane stene Ru = broj poena

Glina 500

Ilovačasta glina, slabo prašinasta glina 400

Slabo peskovita glina 350

Prašinasta glina, glinovito-prašinasta ilovača 320

Glinovita ilovača 300

Jako prašinasta glina, peskovita glina 270

Jako ilovačasta prašina

250

Slabo glinovita ilovača, glinovoto-prašinasta ilovača 240

Jako glinovita prašina, prašinasta ilovača 220

Jako peskovita glina, peskovito-prašinasta ilovača, slabo

peskovita ilovača, ilovačasta prašina, glinovita prašina

200

Peskovita ilovača, slabo ilovačasta prašina 180

Slabo ilovačasta prašina, peskovito-ilovačasta prašina, slabo

peskovita ilovača

160

Veoma glinoviti pesak, glinoviti pesak, ilovačasto-prašinasti

pesak

140

Peskovita prašina, jako ilovačasta prašina 120

Ilovačasti pesak, jako prašinast pesak 90

Slabo glinoviti pesak, prašinast pesak, peskovito-glinoviti šljunak 75

Slabo ilovačasti pesak, peskovito-prašinast šljunak 60

Slabo prašinast pesak, slabo prašinast pesak sa šljunkom 50

Pesak 25

Pesak sa šljunkom, peskoviti šljunak 10

Šljunak, šljunak i breča 5

Kada se odreĎuje ranjivost podzemnih voda na zagaĎenje, zaštitni efekat stenskog

i podpovšinskog pokrivača, iznad najviše izdani, je od najvećeg značaja. Ovo je posebno

vaţno kada se uzima u obzir uticaj industrijskih aktivnosti i kada se proučava potencijal

skladišta opasnih materija. OdreĎivanje uspešnosti zaštitne uloge stenskog i

podpovšinskog pokrivača, iznad najvišeg akvifera, treba obaviti pri proceni rizika za


5522

podzemne vode, kretanjem zagaĎujućih materija kroz zemljište i stenski pokrivač do

podzemnih voda.

Uspešnost zaštite ili efekat filtriranja zemljišnog pokrivača zavisi od mnogo različitih

faktora, uglavnom kompaktnosti, mineraloškog sastava, poroznosti, sadrţaja organskih

materija, pH, kapaciteta za izmenu katjona, debljine stenskog i zemljišnog pokrivača, kao i

količine padavina, intenziteta padavina. Ipak treba imati na umu da brojne supstance, koje

mogu zagaditi podzemne vode, pokazuju različit način kretanja, sorpciju i različito

razlaganje pod zemljom, o čemu se malo zna.

Za odreĎivanje zaštitne uloge podvršinskog pokrivača od zagaĎenja podzemnih

voda, iskoristićemo litološki profil pijezometra koji je izbušen na lokaciji pored naselja

Padej (na udaljenosti 4 km od lokacije ribnjaka (najbliţi litološki profil).

Dubina (m) Litološki sastav

0,0 - 3,50 Srednje do slabo plastična glina

3,5- 7,0 Srednje plastična glina i prašina

Slika– Lokacija pijezometra

Ukupna debljina zemljišnog pokrivača je 7 m.

Na osnovu dostupnih podataka, litološkog profila pijezometra na analiziranoj lokaciji

ukupna debljina stenskog pokrivača iznosi 7 metara. Debljina pojedinih tipova

nekonsolidovanih stena (T) u analiziranom stenskom pokrivaču i broj poena za navedeni

tip stene (Ru) je sledeći:

RB Tip stene Debljina sloja (T) Broj poena (Ru)

1. Srednje do slabo plastična glina 3,5 m 350

2. Srednje plastična glina i prašina 3,5 m 400


5533

UtvrĎivanje ukupna vrednost zaštitne uloge (Pt) zemljišnog i stenskog pokrivača

iznad najvišeg akvifera:

Pt = P1 + P2 + Q + HP

P1= S * W P1= 250

S = 250 (na osnovu posmatranih tipova stena)

W = 1 (na osnovu količine godišnjih padavina)

P2= W x (R1T1+R2T2+...+RnTn) + Q+ HP

W = 1 (na osnovu količine godišnjih padavina)

Na onovu utvrĎenih tipova stena, debljine sloja i broja poena Ru izračunavano

pojedinačnu zaštitnu ulogu stenske jedinice.

Ru1 * T1 = 350 * 3,5 = 1225

Ru2 * T2 = 400 * 3,5 = 1400

Za analizirane uslove: Q= 0 HP = 0

P2= 2625

Pt= 250+2360+0+0=2875

OdreĎivanje zaštitne uloge zemljišnog pokrivača, bazira se na izračunatim

koeficijentima, kao i vreme zadrţavanja filtrirajuće vode u zemljišnom i stenskom

pokrivaču iznad vodonosnika. Klase ukupne zaštitne uloge za GLA metodu date su u

sledećoj tabeli.

Tabela - Klase ukupne zaštitne uloge za GLA metod

Ukupna

zaštitna

uloga

Ukupan broj

poena Pt

Približno vreme zadržavanja filtrirajuće vode u

zemljišnom i stenskom pokrivaču iznad akvifera

Veoma

velika

>4000

> 25 godina

Velika > 2000 - 4000 10-25 godina

Srednja > 1000-2000 3-10 godina

Mala 500 - 1000 Nekoliko meseci do 3 godine

Veoma mala 500 Nekoliko dana do oko 1 godine, u karstu često i manje

Zaštitna uloga: velika (Pribliţno vreme zadrţavanja filtrirajuće vode u zemljišnom i

stenskom pokrivaču iznad akvifera je 10-25 godina)

OdreĎivanje zaštitne uloge zemljišnog pokrivača, bazira se na izračunatim

koeficijentima, kao i vreme zadrţavanja filtrirajuće vode u zemljišnom i stenskom

pokrivaču iznad vodonosnika.

UporeĎivanjem dobijenog rezultata sa podacima iz tabele zaključujemo sledeće:

Ukupna zaštitna uloga zemljišnog i stenskog pokrivača iznad najvišeg akvifera je

VELIKA.Kako je zaštitna uloga zemljišta velika migracija zagaĎenja u podzemne vode je

mala.

Za predhodnu analizu je korišćena literatura: N. Krešić, S. Vujasinović, I. Matić:

Remedijacija podzemnih voda i geosredine, Univerzitet u Beogradu, Rudarsko geološki

fakultet, Smer za hidrologiju, Beograd, 2006

C. ZagaĊenje vode u ribnjaku

U nastavku studije razmotrićemo moguće zagaĎenje vode u ribnjaku, kao deo

procesa mogućeg zagaĎivanje podzemnih i površinskih voda (reka Zlatica) koji se nalazi


5544

neposredno pored ribnjaka. Tokom postupka hranjenja riba, mogu se pojaviti manje

količine viška hrane. Najznačajniji uticaj na kvalitet vode potiče od izlučevina riba.

Izlučevine se uglavnom rastvaraju i raspršuju u vodi povećavajući organsko opterećenje,

ali je ovaj uticaj prihvatljiv sa stanovišta zaštite voda jer se ne očekuje značajnije

pogoršanje sanitarnog kvaliteta vode. Emisija ima najveću vrednost u toku maksimalnog

tova riba. TakoĎe postoji i uticaj povećanja od fosfora i azota od Ďubrenja ribnjaka.

Kao otpadni produkti metabolizma riba (varenja) oslobaĎaju se ugljendioksid i

amonijak u vodi (oko 0,28 kg CO2 i 0,03 kg amonijaka za svaki kg hrane koja se

konzumira). Ugljendioksid u vodi smanjuje pH, a visok nivo amonijaka dovodi do oštećenja

škrga i drugih tkiva, kao i eventualne smrti.


5555

Zaključak:Ribnjaci se prazne u jesen pri jesenjem izlovu, pa negativni uticaji na recipijent

nisu veliki, jer praţnjenje objekata pada u periodu jesenjih, malih voda i niskih temperatura

vode, a i spuštanje vode je sporo.

Pri kraju praţnjenja dolazi do povećanog sadrţaja suspendovanih, mineralnih i

organskih materija i zamućivanja vode, ali kako se radi o većem recipijentu – (reka Zlatica)

promene su lokalnog karaktera i ne utiču na značajnije pogoršanje kvaliteta vode u reci.

d. Buka

Detaljno ispitivanje usmereno na kvantifikaciju mogućih negativnih uticaja vezanih

za eksploataciju ribnjaka ”Katahat” svakako bi pokazalo da postoje odreĎene pretpostavke

na osnovu kojih bi se moglo zaključiti da i pojave u domenu buke mogu biti smatrane kao

jedan od kriterijuma za kvantifikaciju negativnih uticaja.

Uvaţavajući uobičajenu definiciju da je buka svaka neţeljena zvučna pojava

odnosno pojava koja smeta i u vezi sa tim moţe se smatrati da se pojave u ovom domenu

(rad elektromotora pumpi) mogu emitovati u okolinu. Kako intenzitet zvučnog pritiska

opada sa kvadratom rastojanja, a najbliţi stambeni objekti su udaljeni preko 3 km od

ribnjaka, moţemo zaključiti da nema osnova za odreĎivanje negativnih posledica u

domenu ţivotne sredine od buke analiziranog objekta.

Zaključak: Uticaj buke od rada crpnih pumpi i mehanizacije ribnjaka na stanovništvo

je minimalan (zanemarljiv).

e. Vizuelna zagaĊenja

Problematika vizuelnog zagaĎenja kao kriterijum odnosa ribnjaka i ţivotne sredine

postaje aktuelan jer odlike slike predela predstavljaju kvantitativni činilac koji bitno

doprinosi kvalitetu odreĎene prostorne celine ili se pak javljaju kao elemenat degradacije

ureĎenih i ustaljenih odnosa.

Svi zaključci u ovom domenu bitno zavise od nivoa informacija koje opredeljuju

mogućnost kvantifikacije odreĎene pokazatelje koji karakterišu problematiku vizuelnih

zagaĎenja. Da bi se prešlo sa opisne procene uticaja na kvantitativne metode koje

uključuju kompleksnu valorizaciju prostora sproveli smo čitav niz specifičnih postupaka

analize grafičkih i vizuelnih informacija.

Imajući u vidu prethodne napomene problematika vizuelnih zagaĎenja je

razmatrana kao odnos objekta ribnjaka prema prostoru u smislu definisanja uticaja na

pejzaţ.

Za kvantifikaciju odnosa ribnjaka prema pejzaţu primenjena je metodologija

rasčlanjivanja na standardne komponente (morfologija, vegetacija, objekti i opšti izgled).

Postojeće morfološke karakteristike prostorne celine koje obuhvata analizirana lokacija su

odreĎene izraţenom ravničarskom strukturom. Ovakva morfološka karakteristika lokacija

stvara uslove da se podizanjem analiziranog objekta pojave negativni uticaji za koje se

moţe tvrditi da predstavljaju elemenat vizuelnih zagaĎenja.

Zaključak: objekti ribnjaka za uzgoj konzumnog šarana u Padeju, predstavljaju

činioce koji će po svojim karakteristikama imaju mali uticaj na vizuelne prostorne

karakteristike pejzaţa šire prostorne celine.


5566

f. Mikroklima

Promene mikroklimatskih karakteristika u području koje obuhvata ribnjak nastale

kao posledica njegove izgradnje i kasnije eksploatacije moţe se posmatrati samo u

domenu striktno lokalnih obeleţja. Radi se dakle o mikroklimatskim karakteristikama koje

su posledica egzistencije ribnjaka u prostoru i nastaju prvenstveno zbog potrebe za

ureĎenjem lokacije koje unose promene u relativno ustaljene mikroklimatske reţime.

Na osnovu poznatih karakteristika odreĎenih mikroklimatskih pojava koje mogu biti

izazvane izgradnjom ribnjaka moguće je i u konkretnim prostornim uslovima izvršiti njihovu

konkretizaciju. Osnovni mikroklimatski pokazatelji koji se mogu registrovati na lokaciji

ribnjaka (temperature, vlaţnost, evaporacija, zračenje), a bez uticaja izraţenih veštačkih

objekata, pokazuju ustaljene zakonitosti koje vaţe i u konkretnim prostornim odnosima.

Prostor iznad objekta u mikroklimatskom smislu karakterisaće povećanje vlaţnosti

na relativno malim rastojanjima, a koji dobija ustaljene vrednosti posle odreĎenog

rastojanja. Sve ove mikroklimatske promene prostorno su ograničene na mali pojas oko

ribnjaka i u principu nemaju prostorno raširene negativne efekte.

Zaključak: s obzirom na prostorne razmere pojave koje mogu uticati na

mikroklimatske promene i na karakteristike analizirane lokacije, moţe se sa sigurnošću

doneti zaključak da ove pojave neće imati bitne negativne posledice na ţivotnu sredinu.

g. Prirodno i kulturno nasleĊe

U najbliţoj okolini analizirane lokacije nema posebnih kulturnih dobara na koje se u

ovoj studiji treba obratiti paţnja. I pored toga, obaveza je investitora da ukoliko prilikom

zemljanih radova naiĎe na bilo kakve ostatke materijalne kulture o tome odmah obavesti

Zavod za zaštitu spomenika kulture.

Područje predmetne katastarske parcele se ne nalazi na zaštićenom prirodnom

dobru.

Vodotok Zlatica je prekogranični ekološki koridor koji povezuje prostore susednih

zemalja od ekološkog značaja.

U skladu sa članom 4.stav17. Zakona o zaštiti prirode, na području obuhvaćenom

predmetnim projektom nalazi se navedeni i označeni prekogranični rečni ekološki korodor

koji omogućuje komunikaciju izmeĎu zaštićenih područja i/ili prostorno izolovanih staništa

zaštićenih i strogo zaštićenih vrsta predmetnog prostora i/ili šireg okruţenja.

Članom 40. Stav 2. Zakona o zaštiti prirode zabranjuju se radovi i aktivnosti koje

mogu dovesti do ugroţavanja, narušavanja ili uništavanja ekološki značajnog područja i do

narušavanja ili trajne štete na ekološki značajnom području. Vodotoci i kanali, kao i njihov

obalski pojas, istovremeno predstavljaju staništa naseljena vodozemcima, gmizavcima i

pticama meĎu kojima su i zaštićene vrste koje se nalaze na spiskovima Pravilnika o

proglašavanju i zaštiti strogo zaštićenih i zaštićenih divljih vrsta biljaka, ţivotinja i gljiva

("Sluţbeni glasnik RS, br 5/2010). MeĎe i ţivice šumarci i poljozaštitni pojasevi koji povezuju

izolovana šumska staništa, pašnjaci i košanice izmeĎu značajnih stepskih i slatinskih

staništa predmetnog područja takoĎe imaju ulogu lokalnih ekoloških koridora.

IzgraĎeni delovi obale smanjuju prohodnost ekološkog koridora predstavljajući barijeru

za odreĎene vrste. Negativni efekti izgraĎenih delova umnogome zavise od primenjenih

tehničkih rešenja (tip obaloutvrde, osvetljenost, saobraćajna infrasfuktura, procenat zelenila),

kao i od duţine izmenjene deonice. Izvori svetlosnog zračenja ugroţavaju noćne vrste jer

funkcionišu kao svetlosne klopke a takoĎe stresno utiču na faunu u blizini puteva.


5577

Saobraćajnice koje presecaju ekološki koridor predstavljaju barijeru za najveći broj vrsta

ţivotinja, povećavajući verovatnoću izumiranja zaštićenih i strogo zaštićenih vrsta i

smanjujući genetsku raznovrsnost lovne divljači.

U skladu sa članom 80 Zakona o zaštiti prirode, saobraćajnice, hidrograĎevinski i

drugi objekti čijom se izgradnjom presecaju uobičajeni koridori migracija divljih ţivotinja,

grade se na način kojim se umanjuju negativni efekti i primenom posebnih konstrukcijskih i

tehničko-tehnoloških rešenja.

Formiranje i odrţavanje prohodnosti ekoloških koridora, koji treba da preuzmu neke

funkcije prirodne vegetacije (prvensveno u pogledu kretanja vrsta), očuvanje kvaliteta vode i

odrţavanje što većeg dela obale koridora na predmetnoj lokaciji u blisko-prirodnom stanju

neophodno je za dugoročni opstanak zaštićenih vrsta i biodiverziteta šireg regiona

Na osnovu člana 18 stav 6 Zakona o zaštiti prirode „očuvanje biološke i predeone

raznovrsnosti staništa unutar agroekosistema ... sprovodi se prvenstveno očuvanjem i

zaštitom rubnih staništa, ţivica, meĎa, pojedinačnih stabala, grupe stabala, bara i livadskmh

pojaseva, kao i drugih ekosistema sa očuvanom ili delimično izmenjenom drvenastom,

ţbunastom. livadskom ili močvarnom vegetacijom. Stanje kvaliteta ţivotne sredine

predmetnog prostora dodatno je pogoršano zbog uticaja zagaĎujućih materija iz

poljoprivrednog okruţenja. U uslovima nepostojanja funkcionalnih poljozaštitnih pojaseva,

formiranje zaštitnog zelenog pojasa doprinosi smanjenju negativnih uticaja eolske erozije,

poboljšava kvalitet ţivotne sredine i obogaćuje prostor vrstama šumostepskih staništa Ostrva

zelenila omogućavaju opstanak ugroţenih vrsta meĎu kojima su i zaštićene vrste: ptice

grabljivice (mišar, vetruška itd.), sove (sve vrste su zaštićene), sisari (jeţ, rovčice, slepi

miševi), neki vodozemci (zelena i obična krastača. crvenotrbi mukač, gatalinka, šumska

ţaba) i gmizavci (npr. belouška). Zeleni pojasevi imaju ulogu remize za lovnu divljač, a

takoĎe obezbeĎuju i gnezdilište pticama pevačicama koje se hrane na poljoprivrednim

površinama.

h. Jonizujuća i nejonizujuća zraĉenja

Prilikom rada ribnjaka, nema emitovanja štetnih zračenja, kako jonizujućih, tako i

nejonizujućih.

i. Zdravlje stanovništva

U toku redovnog rada ribnjaka nema emisije nedozvoljenih koncentracija štetnih

materija koje bi ugrozile zdravlje stanovništva u najbliţim naseljenim mestima i uticaj ovog

objekta na promene zdravlja stanovnika nema.

j. Naseljenost i migracija stanovništva

Eksploatacija ribnjaka nema uticaja na naseljenost i migraciju stanovništva.

7. PROCENA UTICAJA NA ŢIVOTNU SREDINU U SLUĈAJU UDESA

Akcidentne situacije koje se mogu dogoditi kod rada ribnjaka su: velika uginuća

riba, poţari pokošenog rastinja na nasipima i drugim površinama na ribnjaku, procurivanje

obodnih nasipa ribnjaka. Pokošeno rastinje na nasipima i drugim površinama na ribnjaku

koje se odlaţe na odreĎeni deo ribnjaka, moţe u letnjem periodu ako se upali i da stvoreni

dim u vremenski kratkom periodu emituje gusti crni dim. Investitor je u obavezi da sa


5588

lokalnom komunalnom sluţbom obezbedi iznošenje ovog biljnog otpada sa svoje parcele.

Stalna kontrola procurivanje nasipa koje mogu da naprave neke ţivotinje (pacovi, vidre) je

u obavezi investitora, uz obaveznu intervenciju ako se uoče neki nedostaci.

Pokošeno rastinje u ribnjaku moţe da izazove značajne probleme izazvane

procesima truljenja. Da bi smo sprečili truljenje pokošene vegetacije i negativne posledice

koje ono moţe izazvati potrebno je nagomilanu masu pokošenog rastinja zaprašiti

dehidriranim krečom u prahu i to u nekoliko navrata. Masa pokošenog bilja mora biti

pokrivena krečom tako da se ona beli.

Udes moţe nastati i u slučaju velikog uginuća riba. Značajnija uginuća izazvana biološkim

agensima (virusima, bakterijama, gljivicama ili parazitima) su malo verovatna. Pravilno

sprovedenim monitoringom, moţe se pratiti pojava bolesti i na osnovu toga sprovesti

odgovarajuće mere. Zooprofilaktičke mere, kao i pravilno upravljanje u vidu osiguravanja

kvalitetne hrane, osnova su za izbegavanje bolesti riba.

Zbog visoke koncentracije riba na ribnjaku, gde se organizuje visoka proizvodnja,

postoji opasnost od pojave različitih vrsta bolesti i njihovog brzog širenja. Ne samo

povećana gustina ribe po jedinici površine, već i permanentno povećanje zagaĎenosti

recipijenta iz koga se ribnjaci snabdevaju vodom, a što je nepobitna činjenica kod svih

vodotoka Vojvodine, stvaraju idealne uslove za pojavu i širenje velikog broja bolesti, i to

vrlo često sa tragičnim posledicama. Veliki problem u ribarstvu predstavlja otkrivanje

bolesti pošto nam riba, za razliku od ostalih domaćih ţivotinja, nije tokom perioda uzgoja

dostupna da je moţemo pregledati. Naime, pregledi riba vrše se svakih 10 -15 dana tako

da se odreĎena količina ribe izlovi na mestu gde se vrši ishrana.

Drugi problem kod lečenja bolesti riba je opet vezan za ishranu riba. Naime, najveći

broj lekova daje se umešen sa hranom, a već smo rekli da bolesna riba neće da uzima

hranu, te nije ni u mogućnosti da pojede lek, te ako bolest već uzme maha rezultati lečenja

su veoma slabi ili nikakvi. Nisu retki konačni gubici čak i do 80%.

Zbog napred iznetih činjenica jedina mogućnost je očuvanje zdravstvenog stanja

ribe pravilnim i pravovremenim sprovoĎenjem preventivnih mera. Osnovna mera kod

preventiranja bolesti riba sastoji se u pravilnoj pripremi objekta za proizvodnju. Prema

vrsti, izazivači bolesti mogu se svrstati u: virusna oboljenja, bakterioze, bolesti izazvane

gljivicama, praţivotinjama, crvima, račićima i bolesti nastale usled nepovoljnog gajenja.

Problem koji moţe da se javi na ribnjaku kada se dese uginuća jeste problem eliminacije

uginule ribe. Ribnjak “Katahat”kako bi sprečio bilo kakav uticaj na ţivotnu sredinu mora

sklopiti ugovor sa kafilerijom o sakupljanju, prevozu i uništavanju leševa riba koja

preuzima uginulu ribu.

8. OPIS MERA U CILJU SPREĈAVANJA I SMANJENJA ŠTETNOG UTICAJA NA

ŢIVOTNU SREDINU

Zaštita ţivotne sredine predstavljaju mere za odrţavanje i unapreĎenje prirodne i

kulturne baštine, retkih i ugroţenih biljaka i ţivotinjskih vrsta i njihovih ţivotnih prostora.

Sagledavanje mera zaštite ţivotnu sredine je zato izuzetno vaţno, kako bi se od početka

graĎenja i za vreme korišćenja, osigurali uslovi za smanjenje šteta na ţivotnu sredinu.

Lokacija ribnjaka se moţe sagledati kao deo integralnog korišćenja prostora opštine

Čoka.


5599

U planiranju i realizaciji graĎenja ribnjaka kao hidrotehničkog sistema na posebno

mesto stavljen je ekološki tretman ţivotnog prostora, kroz efekat zadovoljenja, odrţavanja

ekosistemske ravnoteţe okoline ribnjaka uz istovremeno postizavanje efekata njegove

namene.

Realizacija hidrotehničkih uslova kod izgradnje ribnjaka mora voditi računa i aspekt

najmanjih ekoloških poremećaja. Izgradnja ribnjaka je u funkciji oţivljavanje privredne

strukture analiziranog prostora. Sem toga pored funkcionalnih zahteva moraju se

ispoštovati i zahtevi najskladnijeg uklapanja ribnjaka u ţivotno okruţenje.

Promene reţima podzemnih voda kontrolisaće se zaštitnim sistemima za

odvodnjavanje. Sistem odvodnjavanja je na najprikladniji način uklopljen u okolinu, i

prilagoĎen vodoprivrednim i ekološkim ciljevima.

Ribnjak u Padeju se gradi na nepoljoprivrednom zemljištu uz poštovanje osnovnih

tehničkih uslova na osnovu kojih ribnjak:

mora da je zaštićen od visokih voda

mora da raspolaţe objektima i ureĎajima za regulaciju nivoa i protoka vode i

objektima i ureĎajima koji sprečavaju prolaz ribe, mlaĎi i ikre u ili iz ribnjaka.

8.1. Mere koje su predviĊene zakonom i drugim propisima, normativima i

standardima i rokovima za njihovo sprovoĊenje

Uslovi koje treba da ispunjava ribnjak kao tehnički ureĎen prostor za proizvodnju

riba, na osnovu Pravilnika o tehničkim uslovima koje mora da ispuni ribnjak ("Sl. glasnik

SRS", br. 27/81):

1. granice treba da su označene vidljivim oznakama na kojima je ispisan naziv

ribnjaka;

2. da raspolaţe ureĎajima za upuštanje i ispuštanje vode, ureĎajima za regulisanje

nivoa vode u ribnjaku, kao i ureĎajima koji sprečavaju prolaz riba, riblje mlaĎi i ikre u

ili iz ribnjaka;

3. da je zaštićen od poplava;

4. da je obezbeĎen laboratorijom za redovno vršenje osnovne kontrole kvaliteta vode

koja se upušta, koristi ili ispušta iz ribnjaka;

5. da objekti i oprema za manipulaciju ribom i ribljom hranom odgovaraju svojoj

nameni, a posebno da su prilagoĎeni za lako odrţavanje čistoće i sprovoĎenje

higijensko-tehničke i zdravstvene zaštite;

6. da je za uklanjanje smeća i štetnih otpadaka ureĎeno mesto ili izgraĎen tehnički

ureĎaj, koji onemogućava zagaĎenje ribnjaka i njegove okoline;

7. da je na prilazima ribnjaku istaknuto vidljivo obaveštenje o zabrani vršenja ribolova,

odnosno uslovima pod kojima se ribolov moţe vršiti. Obaveštenje postavlja korisnik

ribnjaka.

Na osnovu člana 48. Zakona o ribarstvu ("Sl. glasnik RS", broj 36/09) ribnjak Katahat,

je potrebno da ima zaposleno lice stručno osoposbljeno za obavljanje poslova akvakulture.

Nosilac projekta je duţan:

Da poštuje Zakon o upravljanju otpadom („Sl. gl. RS”, br. 36/09 i 88/10), Zakon o

ambalaţi i ambalaţnom otpadu („Sl. gl. RS”, br. 36/09), kao i podzakonska akta

doneta na osnovu ovih zakona


6600

U okviru graĎevinske parcele treba de se obezbede prostor za kontejner za

odlaganje čvrstog otpada i prostor za odlaganje specifičnih vrsta opasnog otpada.

Izbetonirati podloge za postavljanje kontejnera odgovarajuće zapremine, koje će

nadleţno komunalno preduzeće redovno prazniti.

Obezbedi potrebne uslove i opremu za sakupljanje, razvrstavanje i privremeno

čuvanje različitih otpadnih materija (komunalni i ambalaţni otpad, organski otpad,

biljni otpad)

Da vodi evidenciju o upotrebi hemikalija na osnovu Pravilnika o načinu voĎenju

evidencije o hemikalijama ("Sl. glasnik RS", br. 31/2011)

8.2. Mere u toku izgradnje ribnjaka

Nosilac projekta je u obavezi da pri izradi projektne dokumentacije (glavni projekti)

izradi i Plan pripremnih radova. Svaki plan ureĎenja gradilišta - program rada, mora

biti usaglašen sa odgovarajućim propisima (u zavisnosti od predmeta rada), kako

ne bi došlo do pojave neţeljenih posledica.

Radnici koji izvode radove moraju biti obučeni da rukuju aparatima za gašenje

početnih poţara, da znaju kome i kako treba javiti u slučaju da nisu u mogućnosti

da ugase početne poţare i sl.

materijal za nasipavanje mora biti prirodni materijal (pijesak, kamen, zemlja,

šljunak) zadovoljavati svojom kvalitetom i karakteristikama, ne smije biti otpad, šuta,

graĎevinski otpad i sl.

GraĎevinski materijal, gorivo, mazivo i druge hemikalije, skladištiti i koristiti na

propisan način, u skladu sa rešenjima iz projekta organizacije gradilišta. U fazi

graĎenja osigurati posebno ograĎeni i zaštićeni prostor za ulivanje goriva kako bi se

sprečilo prolivanje i isticanje.

Iskopano zemljište i graĎevinske jame ne smeju se zagaditi prilikom izvoĎenja

zemljanih radova. U slučaju zagaĎenja izvesti hitnu sanaciju u cilju sprečavanja

prodiranja zagaĎenja u podzemlje, a zagaĎeno zemljište odvesti na sanitarnu

deponiju.

Viškove graĎevinskog materijala i drugih materija koje su nastale i dovezene u krug

gradilišta zabranjeno je stavljati u graĎevinske jame i zatrpavati.

Prilikom odvoţenja viška iskopanog i drugog materijala na deponije izvan lokacije

projekta, očistiti točkove vozila za prevoz, kako bi se sprečilo prosipanje po

saobraćajnicama.

Saobraćajnice po završetku radova vratiti u prvobitno stanje.

Odrţavati saobraćajnice u stanju kojim osigurava sigurnost saobraćaja i ljudi.

Saobraćaj vozilima i graĎevinskim mašinama organizovati na način da se smanji

verovatnoća saobraćajnih udesa, rad u praznom hodu, nepotrebno podizanje

prašine i stvaranje buke.

Prilikom transporta izrazito suvog prašnjavog materijala, zato što ide na javne

saobraćajnice, potrebno ga je prekriti zaštitnom ceradom u cilju smanjenja

zagaĎenja atmosfere

Tokom izvoĎenja radova imati stalni nadzor nad delom gradilišta gdje se nalaze

zapaljivi materijali (goriva i maziva), kako ne bi došlo do izbijanja poţara na

gradilištu.


6611

Zaštita od buke: Zaštita ţivotne sredine od buke osiguraće se:

Korišćenjem novije mehanizacije s niţim nivoima buke

sprovoĎenjem i organizacijom mera zaštite u fazi izgradnje

Zaštita kulturno-istorijskih dobara: U području direktnog uticaja tj. području

obuhvaćenom projektom propisuju se stručni nadzor nad svim graĎevinskim radovima, koji

se u slučaju pojave arheoloških nalaza potrebno proširiti na arheološko istraţivanje

Upravljanje sa otpadom

Sve viškove graĎevinskog materijala i drugih materijala koje su nastali ili su

dovezeni u krug gradilišta uklanjati u dogovoru s lokalnom zajednicom.

Ambalaţni otpad od proizvoda upotrebljenih na gradilištu skupljati odvojeno po

vrstama materijala i u skladu s zakonskom regulativom o postupanju s otpadom i

predavati ovlašćenom sakupljaču uz prateću dokumentaciju.

Ostatke opasnih materija sakupljati u posebne posude u skladu sa zakonom o

uslovima za postupanje s opasnim otpadom. Sakupljeni otpad izvoĎač radova mora

predati ovlašćenom sakupljaču.

Menjanje i dolivanje motornih i hidrauličkih ulja kao i izmena akumulatora na

graĎevinskim mašinama i vozilima mora se obavljati u radionici izvoĎača radova

izvan gradilišta.

Koristiti mehanizaciju koja ne zagaĎuje atmosferu dimnim gasovima preko

dozvoljenih vrednosti.

Sve vrste otpada do odnošenja na preradu ili trajno odlaganje skladištiti u

natkrivenom punktu u krugu projekta.

Odlaganje tehnološkog opasnog otpada

Sva istrošena ulja čuvati u obeleţenim nepropusnim bačvama.

Istrošena sredstva za upijanje naftnih derivata odlagati u posebne rezervoare-

kontejnere

Stare akumulatore odlagati u nepropusne kontejnere s poklopcem.

Pri manipulaciji sa opasnim materijama koristiti lična zaštitna sredstva.

Napomena: аmbаlаţа u kојој sе vrši sklаdištеnjе оpаsnih mаtеriја i privrеmеnо

оdlаgаnjе оpаsnоg оtpаdа mоrа ispunjаvаti svе zаhtеvаnе tеhničkе i zаkоnskе

uslоvе bеzbеdnоsti rаdi sprеčаvаnjа nеkоntrоlisаnе еmisiје u ţivоtnu srеdinu.

Оblаst sklаdištеnjа оpаsnih mаtеriја i privrеmеnоg оdlаgаnjа оpаsnоg оtpаdа mоrа

biti оbеlеţеnа, оgrаĎеnа i оsigurаnа (bеzbеdnа) оd nаstаnkа i širеnjа аkcidеntа.

Smеštаnjе nеprоpusnih bаčvi i dr. vrši sе u оkviru оdgоvаrајućеg sklаdištа, kоје

trеbа dа оbеzbеdi sprеčаvаnjе prоstоrnоg širеnjа pоslеdicа еvеntuаlnоg аkcidеntа.

Postupanje s otpadnim vodama

Sanitarno otpadne vode prikupljati i odnositi sa lokacije.

Postupanje s tehnološkim neopasnim otpadom

Ambalaţni otpad u koliko se ne radi o povratnoj ambalaţi (ambalaţi od opasnih

materija) sakupljati odvojeno i predavati ovlašćenom sakupljaču.

Ostali neopasni otpad koji je po svojim svojstvima sličan komunalnom odnositi

putem komunalnog poduzeća na osnovu sklopljenog ugovora.


6622

8.3 Mere u toku rada ribnjaka

Hranu za ribe pravilno skladištiti, tako da ostane zoohigijenski ispravna.

Za uzgoj riba treba osigurati mogućnost primene pravilne gustine nasada u

odnosu na zapreminu ribnjaka, aeraciju vode (raspršivanje vode) u svrhu

obogaćivanja kiseonikom i odstranjivanja štetnih gasova i protoka vode po potrebi.

Tu treba, takoĎe, obratiti paţnju da se kod izgradnje ribnjaka ne stvaraju depresije,

odnosno zaostajanja vode u ribnjacima, tj. da se ribnjaci mogu potpuno isprazniti

(ispustiti sva voda).

Opremu i alat koji dolaze u dodir s hranom redovno čistiti i dezinfikovati.

Redovno uklanjati čvrste otpatke koji padnu u ribnjak, na dno ili isplivaju na

površinu.

Redovno sprovoditi mere zdravstvene kontrole ribnjaka.

Tokom uzgoja ribe, potrebno je redovno kontrolisati i prepoznavati neuobičajena

ponašanja i promene na ribama, jer su to gotovo sigurni znaci bolesti ribe. U slučaju

pojave bolesti, potrebno je prekinuti hranjenje do dijagnoze bolesti. Rano

dijagnostifikovanje ovih stanja ključno je za izbegavanje daljnjih nepoţeljnih pojava

Sprovoditi dnevno uklanjanje i adekvatno sakupljanje i skladištenje uginule ribe

kod kojih se utvrĎena telesna oštećenja.

Ukoliko doĎe do iznenadnog smanjenja vrednosti rastvorenog kiseonika u

ribnjaku, neuobičajeno ponašanja ribe ili se dijagnostifikuju patološka stanja,

potrebno je prekinuti hranjenje i odmah delovati u smeru otklanjanja uzroka.

Prema potrebi, treba smanjiti gustinu ribe u ribnjaku.

U slučaju masovnog uginuća riba, potrebno je odmah sakupiti uginulu ribu, te

utvrditi uzrok uginuća.

Hranjenje mora biti redovna i uravnoteţena.

Za vreme ishrane ribe treba signalizirati kada riba prestaje uzimati hranu.

Racionalno dodavati hranu u ribnjačke objekte.

Uginule ribe, kao i ostali otpad organskog porekla uklanjati u skladu sa vaţećim

veterinarskim propisima. Sav ostali otpad sakupljati u skladu sa Zakonom o

upravljanju otpada.

Mora se voditi računa da se ribnjaci mogu dovoljno brzo napuniti i isprazniti, i da

se ostavi na jednom delu ribnjaka rampa kako bi mašine za vaĎenje mulja sa dna

ribnjaka mogle ući u ribnjak.

Redovno praćenje hidrohemijskih parametara (kiseonik, ugljen dioksid, pH, organske

materije, alkalitet, amonijak itd.) u ribnjaciam i preduzimanje mera za njihovo

odrţvanje u optimalnim granicama.

Đubrenje ribnjaka u količinama i rokovima koji omogućuju razvoj prirodne hrane, a ne

štete hemijskom svojstvu vode.

Pravilna ishrana sa kvalitetnom hranom - upotreba belančevinastih smeša za

tehnologiju intenzivne proizvodnje uz dodavanje zelene biljne mase za ishranu

biljojedne ribe.

Sprečavanje povreda, umora i stresa riba pri sortiranju, izlovu, transportu i

nasaĎivanju.


6633

Sprečavanje razvoja, uništavanje i plašenje ribljih neprtijatelja i štetočina (insekti,

puţevi, zmije i ptice), koji se hrane sa ribom ili je povreĎuju, ili su meĎu uzročnicima

bolesti.

8.4. Mere zdravstvene zaštite ribnjaka

Zdravstvena zaštita riba sprovodi se u svrhu smanjenja gubitaka i njihovog

dovoĎenja na najmanju moguću meru i osiguravanja optimalnog zdravlja riba.

Mere zaštite zdravlja mogu se podeliti na higijenske i sanitarne.

Ihtiohigijenskim merama treba osigurati optimalne uslove sredine za ţivot riba i

njihovo optimalno fiziološko stanje. U te mere spadaju:

Od ihtiosanitarnih mera za proizvodnju su od posebno, značaja sledeće mere:

Maksimalno smanjivanje unošenja uzročnika bolesti u ribnjake sa vodom i divljom

ribom.

Smanjivanje broja uzročnika bolesti na najmanju moguću meru uz provoĎenje

dezinfekcije zemljišta ribnjaka i profilaktičke mere primene lekova kod nasaĎivanja

riba.

Praćenje zdravstveno stanja riba i pravovremena primena lečenja.

Ribarsku opremu i alat treba posle svake upotrebe dezinfikovati. To se odnosi na

mreţe, bazene za transport, stolove za sortiranje, čizme i ostalu zaštitnu opremu.

Iz ribnjaka treba vaditi uginulu i bolesnu ribu. Time se smanjuje broj uzročnika

bolesti i poboljšava higijena. O dnevnom mortalitetu treba voditi odgovarajuću

evidenciju.

Neškodljivo uklanjanje uginule ribe vrši se njihovim odnošenjem u objekat za

preradu ţivotinjskih leševa i otpadaka ţivotinjskog porekla (kafilerija) na osnovu

Ugovora sa ovlašćenim preduzećem o sakupljanju, prevozu i uništavanju leševa

riba (kopija ugovora data u prilogu). Postupanje sa leševima uginulih riba je u

skladu sa vaţećom zakonskom regulativom (Pravilnik o načinu razvrstavanja i

postupanja sa sporednim proizvodima ţivotinjskog porekla, veterinarsko-sanitarnim

uslovima za izgradnju objekata za sakupljanje, preradu i uništavanje sporednih

proizvoda ţivotinjskog porekla, načinu sprovoĎenja sluţbene kontrole i

samokontrole, kao i uslovima za stočna groblja i jame grobnice - Sluţbeni glasnik

RS broj 31/11). Na ribnjaku u Padeju se na osnovu Pravilnika obavlja sakupljanje,

hlaĎenje i zamrzavanje uginule ribe (privremeno skladištenje) do povremenog

otpremanja u kafileriju od strane vozila kafilerije (u prilogu su navedeni najvaţniji

uslovi iz Pravilnika).

Vrlo vaţna sanitarna mera je stalno praćenje zdravstvenog stanja riba. Radnici koji

hrane ribu i drugi radnici treba da prate stanje i ponašanje riba svakodnevno, pa

zbog toga moraju biti obučeni za uočavanje bolesnih i nenormalnih pojava.

Tehnolog mora svakodnevno pratiti stanje u ribnjaku, vršiti zdravstvenu kontrolu u

ribnjacima, i na osnovu nalaza zaključiti da li je potrebno slati ribu na laboratorijske

analize u dijagnostičku laboratoriju. Prilikom kontrolnih ribolova treba vršiti sekciju

riba (svakih 10-15 dana), kao i neposredno pre svakog sortiranja i nasaĎivanja riba.

Podatke o dnevnim mortalitetima, nalazima pri pregledima riba, o sprovoĎenju

dezinfekcije ribnjaka i o tretiranju unose se obavezno u zdravstvenu evidenciju. Na


6644

osnovu analize evidencije dobiju se iskustva za usavršavanje zdravstvene zaštite i

poboljšanja proizvodnje.

8.5. Mere zaštite od poţara

Planirani objekti moraju imati propisnu zaštitu koja podrazumeva da saobraćajnice do

objekata imaju dovoljnu širinu za pristup vatrogasnih vozila. S druge strane izgradnjom

hidrantske mreţe se takoĎe povećava mogućnost zaštite objekata od poţara. Prilikom

projektovanja objekata i instalacija (električnih, gromobranskih) ispoštovati vaţeće

tehničke propise:

Pravilnik o tehničkim normativima za pristupne puteve, okretnice i ureĎene

platoe za vatrogasna vozila u blizini objekata povećanog rizika od poţara

(Sl.list SRJ br.8/95),

Pravilnik o tehničkim normativima za zaštitu skladišta od poţara i eksplozije (Sl.

List SFRJ br.24/87),

SRPS.U.L 240, SRPS TP 21, SRPS.U.J 50 i SRPS.U.J 055,

Zakon o zaštiti od poţara (Sl.glasnik RS br.111/09 20/2015).

8.6. Druge mere koje mogu uticati na spreĉavanje ili smanjenje štetnih uticaja na

ţivotnu sredinu

Mere iz Rešenja o vodnim uslovima

1. Tehničku dokumentaciju, izraditi na nivou glavnog projekta, u skladu s vaţećim

propisima i normativima za ovu vrstu objekata. Za glavni projekat pribaviti tehničku

kontrolu, prema vaţećim zakonskim propisima. Tehničku dokumentaciju uraditi na

osnovu urbanističke i planske dokumentacije. Prikupiti potrebne geodetske i druge

podloge, a projektnu dokumentaciju uskladiti s postojećim objektima na terenu.

2. Tehničkom dokumentacijom dokazati da je obezbeĎena zaštita vodnog reţima, kao i

stabilnosti postojeće infrastrukture za odvodnjavanje i navodnjavanje u slivu Katahat.

3. Ribnjak se vodom moţe snabdevati iz vodotoka Zlatica preko pumpi montiranih na

pontonu, kao privremeno rešenje do izgradnje nove reverzibilne crpne stanice čiji je

investitor JVP „Vode Vojvodine" Novi Sad.

4. Kvalitet vode u vodotoku Zlatica se ne garantuje,

5. Upotrebljene vode iz ribnjaka mogu se ispuštati u vodotok Zlaticu preko ispusne

graĎevine koja neće zadirati u profil vodotoka. Ispust obezbediti od erozije kamenom

ili betonskom oblogom minimalne širine po 30m uzvodno i nizvodno od ispusta.

6. Ukoliko se za potrebe ribnjaka koristi postojeći nasip uz Zlaticu, nasip mora biti

ojačan i zaštićen od dejstva talasa i erozije.

7. Na mestima ukrštanja kanala koji su u funkciji ribnjaka i atarskih puteva izgraditi

propuste minimalnog prečnika 1000mm sa betonskim krilnim zidovima.

8. Noţice nasipa ribnjaka moraju biti udaljene najmanje 5.0m od ivice najbliţeg

melioracionog kanala, jer taj pojas mora biti prohodan kao radno-inspekciona staza.

U ovom pojasu nije dozvoljena izgradnja nadzemnih objekata, a podzemni moraju biti

statički dimenzioni na opterećenje od graĎevinske mehanizacije koja se koristi na

odrţavanju kanala ili rekonstrukciji vodnih objekata.

9. Tehničkom dokumentacijom predvideti mogućnost pristupa i odrţavanja vodnih

objekta uspivu Katahat,

10. Tehničkom dokumentacijom predvideti mogućnost pristupa, odrţavanja i intervencije


6655

naobjektima u slučaju havarijskih situacija, kao i mere ponašan»a i sanacije nastale

štete.

11. Tehničkom dokumentacijom ukazati na neophodne mere i aktivnosti vezane za

odbranu objekata od štetnog dejstva voda i, po potrebi, projektovati objekte u skladu

sa rizikom od plavljenja.

12. Tehničkom dokumentacijom predvideti ureĎaje za merenje količine zahvaćene i

ispuštene vode.

13. Podatke o količinama zahvaćene i ispuštene vode dostavljati JVP-u „Vode vojvodine“

Novi Sad u skladu sa propisima.

14. Sa JVP-om „Vode vojvodine“ Novi Sad regulisati imovinsko-pravne odnose za

korišćenje vodnog dobra (vode i vodnog zemljišta), kao i redovno plaćati naknadu u

skladu sa Uredbom o visini naknade za vode RS.

15. Projektnom dokumentacijom definisati tehnologiju izvoĎenja radova u zoni ukrštanja

sa vodnim objektima, tako da se ne remeti njihovo normalno funkcionisanje niti

dozvoli njihovo oštećenje.

16. Ukoliko doĎe do negativnih posledica po reţim voda ili oštećenja vodnih objekata,

investitor je u obavezi da preduzme hitne mere i o svom trošku sanira sve nastale

štete, prema zahtevima stručne sluţbe JVP „Vode Vojvodine".

17. Za sve druge aktivnosti koje će se eventualno obavljati u okviru predmetnog prostora,

mora se predvideti odgovarajuće tehničko rešenje u cilju sprečavanja zagaĎenja

zemljišta, podzemnih i površinskih voda,

18. Investitor je u obavezi da za sve eventualne naknadne radove (dogradnja ili promena

namene predmetnog objekta ili izgradnja novih objekata) pribavi posebne vodne

uslove.

Uslovi zaštite prirode

1. Na području predmetnih katastarskik parcela planiranih za izgradnju ribnjaka „Katahat“

ne napazi se zaštećeno prirodno dobro,

2. Predmetni ribnjak se planira uz levu obalu vodotoka Zlatica na stacionaţi km5+650 do

km7+200. Vodotok Zlatica je prekogranični ekološki koridor koji povezuje prostore

susednih zemalja od ekološkog značaja,

3. Imajući u vidu da se planirani ribnjak nalazi ia staništu strogo zaštićenih vrsta, pri

planiranju izgradnje primeniti kompenzacijske mere na način i po proceduri kako je to

planirano u Pravilniku o kompenzacijskim merama (Sl, Glasnik RS 20/2010).

4. Zabranjena je čista seča šumskih pojaseva ili zaštitnog zelenila sa ulogom koridora.

Očuvatu prirodnu strukturu rubnog dela (prisustvo ţbunaste i travne vegetacije), a

prilikom obnavljanja planirati mešovitost u sastavu sa dominacijom autohtonih vrsta.

5. Nije dozvoljeno direktno osvetljenje vode i obale ekoloških koridora, radi zaštite noćnih

vrsta ugroţenih od izvora svetlosnih zračenja (koji za mnoge od njih funkcionišu kao

svetlosne klopke). Tokom projektovanja neophodnog osvetljenja objekata ili

same obale primeniti odgovarajuća tehnička rešenja u skladu sa ekološkom

funkcijom lokacije (tip i usmerenost svetlosnih izvora, minimalno u skladu ea

potrebama javnih površina).

6. Zabranjeno je saditi invazivne vrste na prostoru ekiološkog koridora, a tokom ureĎenja

zelenih površina treba odstraniti prisutne samonikle jedinke invazivnih vrsta i

obezbediti redovno odrţavanje zelenih površina.


6666

7. Zabranjeno je odlaganje otpada i svih vrsta opasnih materija u koridor. Kanali/vodotoci

ne mogu biti prijemnici neprečišćenih ili delimično prečišćenih otpadnih voda,

8. Rešenje infrastrukture usaglasiti sa svim vaţećim propisima kako bi se obezbedila

zaštita zemljišta, vode i vazduha. Primera radi, sa predmetnog kompleksa zabranjeno

je ispuštati otpadne vode čije karakteristike nisu u skladu sa propisanim kriterijumima

za upuštanje u krajnji recipijent-vodotok Zlaticu.

9. Tokom izgradnje objekata, treba imati u vidu član 99. Zakona o zaštiti prirode, kojim je

predviĎena obaveza izvoĎača radova/nalazača da pronaĎena geološka i

paleiontološka dokumenta (fosili, minerali, kristali i dr.) koja bi mogla predetavljati

zaštićenu prirodnu vrednost, prijaviti Ministarstvu u roku od osam dama od dana

pronalaska, i preduzme mere zaštite od uništenja, oštećivanja ili kraĎe.

9. PROGRAM PRAĆENJA UTICAJA PROJEKTA NA ŢIVOTNU SREDINU

Program praćenja uticaja na ţivotnu sredinu se definiše kroz odgovarajuća merenja

koja se sprovode u toku rada objekta. Programom se definišu: broj i raspored kontrolnih

mesta kao i učestalost merenja, dok uzorkovanje i samo merenje (na propisan način) vrši

organizacija ovlašćena za tu vrstu poslova.

Investitor je duţan da vodi evidenciju o izvršenim merenjima u posebno za to

otvorenu knjigu (gde će se evidentirati mesto uzorkovanja, rezultat merenja, ko je izvršio

merenje, datum, i drugi podaci).

Čvrst komunalni otpad odlagati u kontejner, koji će biti obezbeĎen i postavljen na

betoniranom platou na lokaciji investitora. Praţnjenje kontejnera organizovati preko

lokalnog komunalnog preduzeća.

Kontrola uticaja ribnjaka u ţivotnoj sredini za vreme rada

Aspekt Uticaj -

karakteristika

Kontrolna

tačka

Učestalost

Praćenje stanja u

ribnjaku

Hemijska analiza* Voda u ribnjacima dnevno

Emisija vode iz

ribnjaka u reku

Zlaticu

Ispust u vodotok *** ispust u reku Zlaticu 1 × godišnje

Kvalitet vode reke

Zlaticu - upust

Upuštanje vode u

ribnjak ***

upust 1 × godišnje

Praćenje količine i

kvaliteta sedimenta

koji se ispušta iz

ribnjaka

Ispust u reku

Zlaticu **

ispust u reku Zlaticu 1 × godišnje

** - kvalitet vode u ribnjaku

*** Kvalitet vode u reci Zlatici

. *Osnovni parametri kvaliteta vode ribnjaka: Temperatura vode, prozirnost (providnost)

vode, rastvoreni kiseonik, pH vrednost

** Analiza sedimenta

U sedimentu se akumulira tj. koncentriše najveći deo opterećenja, mineralnog i organskog

porekla, koje sadrţi vodena masa i da se pod odgovarajućim uslovima ono moţe


6677

resorbovati i ponovo naći u vodenoj fazi. Analiza sediementa obuhvata sadrţaj teških

metala u sedimentu: Fe, Mn, Zn, Cu, Cd, Cr , Pb, As, Ni

*** Kvalitet vode u reci Zlatici (kvalitet vode koji se upušta u ribnjak)

Kvaliteta vode se vrši prema sledećim pokazateljima: opšti pokazatelji kvaliteta (pH

vrednost i specifična provodljivost), bilans kiseonika (rastvoreni kiseonik,hemijska i

biohemijska potrošnja kiseonika), sadrţaj biogenih elemenata (azotna i fosforna

komponenta), fenoli, teški metali, mikrobiološke karakteristike (ukupan broj koliformnih

klica, ukupan broj koliformnih klica fekalnog porekla i ukupan broj streptokoka fekalnog

porekla).

Dostavljanja podataka o preduzetim merama u cilju smanjenja uticaja na ţivotnu

sredinu su u obavezi svi poslovni subjekti koji u u sklopu procesa imaju emisiju štetnih

materije u vazduh, vodu ili zemljište, stvaranje otpada, buke i vibracija i druge štetnosti

koje mogu imati uticaja na ţivotnu sredinu.

Na osnovu Pravilnika o metodologiji za izradu nacionalnog i lokalnog registra izvora

zagaĎivanja, kao i metodologija za vrste, načine i rokove prikupljanja podataka ("Sl.

glasnik RS", br. 91/2010), navodimo spisak zagaĎujućih materija koje se emituju u vode

(prilog IV Parvilnika) za intenzivno ribarstvo:

ukupni azot

ukupni fosfor

bakar i jedinjenja bakra (kao Cu)

Cink i jedinjenja cinka (kao Zn)

PCDD+PCDF (dioksinin+furanin) (kao Teq)

ukupni organski ugljenik (TOC) (ukupni C ili COD/3)

Član 5 ovog Pravilnika navodi da podaci o količinama emitovanih zagaĎujućih materija

koji se dostavljaju za registre mogu biti dobijeni merenjem, proračunom ili inţenjerskom

procenom. Merenja, odnosno matematički metodi i inţenjerska procena moraju biti u

skladu sa relevantnim nacionalnim, evropskim i meĎunarodnim uputstvima i standardima.

10. PRILOG O KORIŠĆENIM IZVORIMA PODATAKA

U izradi studije korišćeni su:

Projekna dokumentacija ribnjaka “Katahat”

HidrograĎevinski projekat-sveska 1

Urbanistički projekat

Mišljenja i rešenja nadleţnih institucija i organizacija u postupku izrade

Urbanističkog projekta

Prostorni plan opštine Čoka

Izveštaj o strateškoj proceni uticaja prostornog plana opštine Čoka na ţivotnu sredinu

Literatura

Strategija vodosnabdevanja i zaštite voda u AP Vojvodina, Univerzitet u Novom

sadu, Prirodno matematički fakultet, Departman za hemiju, Novi Sad, 2009. godina

Godišnji izveštaj ispitivanja kvaliteta površinskih vode RHMZ Srbije za 2009 godinu

Rezultati ispitivanja kvaliteta pobršinskih i podzemnih voda za 2013 godinu,

Agencija za zaštiu ţivotne sredine


6688

Dr Lazar Lazić, Mr Dragoslav Pavić, Klima Banata, Prirodno –matematički fakultet,

Departman za geografiju, turizam i hotelijerstvo, Novi Sad, 2003

Dr Rade Davidović, Dr Ljupče Miljković, Mr Branko Ristanović, Reljef Banata,

Prirodno –matematički fakultet, Departman za geografiju, turizam i hotelijerstvo,

Novi Sad, 2003

Dr Ţivan Bogdanović, Dr Slobodan Marković: Vode Banata, Prirodno –matematički

fakultet, Departman za geografiju, turizam i hotelijerstvo, Novi Sad, 2005

Dr Mihaela Grginčević, prof Dr Vlasta Pujin, Hidrobiologija, priručnik za studente i

poslediplomce, Ekološki pokret grada Novog Sada, Novi Sad, 1998

Dr Zoran Marković, Dr Vera Mitrović Tutundţić, Gajenje riba, Zaduţbina Andrejević,

2003

Zaštita ţivotne sredine pri intenzivnom gajenju riba, Prirodno matematički fakultet,

Novi Sad,1999

internet

Metodologija

Osnovni metodološki pristup i sadrţaj ove Procene odreĎen je Zakonom o izradi

procene uticaja na ţivotnu sredinu. Procena se radi na osnovu tehničko - tenološke

dokumentacije i procene mogućih uticaja objekata ribnjaka na ţivotnu sredinu, kao i na

osnovu naučnih saznanja i raspoloţivih podataka iz literature i sa interneta.

Zakonska regulativa

Tumačenje rezultata i predlaganje mera zaštite je uraĎeno u skladu sa sledećim

zakonskim dokumentima:

Zakon o poljoprivrednom zemljištu („Sl. Glasnik RS” br.62/06; 65/08 I 41/09),

Zakon o planiranju i izgradnji ("Sl. glasnik RS", br. 72/2009, 81/2009 - ispr., 64/2010

- odluka US, 24/2011, 121/2012, 42/2013 - odluka US, 50/2013 - odluka US,

98/2013 - odluka US, 132/2014 i 145/2014),

Zakon o vodama („Sl. Glasnik RS”, br. 46/91, 53/93, 67/93, 48/94, 54/96, 30/10),

Zakon o stočarstvu („Sl. Glasnik RS”, br. 41/09 i 93/12).

Zakon o poljoprivrednom zemljištu definiše ribnjačke površine kao poljoprivredno

zemljište koje ne potpada pod obradivo zemljište. Ovo je vaţno imati u vidu ukoliko se

planira izgradnja ribnjaka na nekoj od kategorija obradivog zemljišta. U tom slučaju je

potrebna saglasnost nadleţnog ministarstva o promeni namene korišćenja poljoprivrednog

zemljišta. U ostalim članovima zakon propisuje načine korišćenja, ureĎenje i zaštitu

poljoprivrednog zemljišta. Veoma vaţne informacije za potencijalne investitore u šaranske

ribnjake u Srbiji se nalaze u članovima 64-71 gde se propisuju uslovi davanja u zakup

poljoprivrednog zemljišta u drţavnoj svojini. Od velikog značaja je takoĎe činjenica da se

poljoprivredno zemljište u drţavnoj svojini ne moţe otuĎivati, odnosno biti predmet

kupovine (član 72).

Zakon o planiranju i izgradnji daje precizne definicije pojmova vezanih za

izgradnju objekata. Ovaj zakon propisuje način korišćenja graĎevinskog zemljišta i

izgradnje objekata. TakoĎe je ovim zakonom propisana potrebna dokumentacija i redosled

njenog pribavljanja prilikom izgradnje objekata. Nizom pravilnika koji su proistekli iz ovog

zakona su detaljnije propisani postupci dobijanja potrebnih dozvola itd.


6699

Zakonom o vodama su propisani načini korišćenja i zaštite voda kao drţavnog

dobra. Iz zakona je proistekao značajan broj pravilnika koji detaljnije regulišu pomenute

načine korišćenja i zaštite voda. Značaj zakona za šaransko ribarstvo je u tome što su

pravilnicima proisteklim iz ovog zakona detaljno propisani postupci dobijanja potrebnih

dozvola za korišćenje voda (npr. Pravilnik o sadrţini i obrascu zahteva za izdavanje vodnih

akata i sadrţini mišljenja u postupku izdavanja vodnih uslova, „S. Glasnik RS“, broj 30/10).

TakoĎe treba spomenuti Uredbu o visini naknada za vodu za 2011. godinu („Sl. Glasnik

RS“, br. 80/2011) kojom se propisuje način obračuna i visina naknada za korišćenje voda.

Zakon o stoĉarstvu konačno rešava pitanje pripadnosti akvakulture kao privredne

grane, odnosno svrstava akvakulturu u poljoprivrednu delatnost. Ovim zakonom je data i

definicija akvakulture, kao i drugih pojmova od vaţnosti za stočarstvo i šaransko ribarstvo

kao njegov deo. Zakonom je predviĎen način organizovanja različitih pravnih subjekata

koji se bave stočarstvom, njihova prava i obaveze. Vaţna posledica ovog zakona je strogo

definisanje pravila i uslova obavljanja poslova drţanja matičnih riba, kontrolisani mrest i

proizvodnja mlaĎi za dalji uzgoj, kao i za poribljavanje otvorenih voda. Za šaranske

ribnjake koji se bave uzgojem do konzumne ribe, kao u slučajevima definisanim modelima

u ovom radu, ova posebna pravila nisu od vaţnosti. Treba pomenuti još i Zakon o zaštiti i

odrţivom razvoju ribljeg fonda („Sl. Glasnik RS“, br 36/2009) koji ureĎuje korišćenje i

zaštitu ribljeg fonda u ribolovnim vodama kao prirodnog dobra od opšteg interesa. Članom

25. Ovog zakona zabranjuje se postavljanje kaveznih sistema za uzgoj ribe. Ovim je

onemogućeno dalje gajenje šarana i pastrmke u kaveznim sistemima u Srbiji. TakoĎe su

ovim zakonom propisane vrste ribe kojima se mogu poribljavati otvorene vode. Posledica

za šaransko ribarstvo je pre svega u tome što se samo ovlašćena mrestilišta sa

odgovarajućim odgajivačkim programom i matičnim materijalom izlovljenim iz odreĎenih

voda mogu baviti proizvodnjom mlaĎi za poribljavanje. Poribljavanje alohtonim ribljim

vrstama kao što su amur i tolstolobik je potpuno isključeno.

Navešćemo i ostalu zakonsku regulativu koja je korišćena u izradi studije:

ZAKON O ZAŠTITI ŢIVOTNE SREDINE (Sl. glasnik RS br. 135/04, 36/09, 72/09)

Uredba o kriterijumima za utvrĎivanje naknade za zaštitu i unapreĎivanje ţivotne

sredine i najvišeg iznosa naknade (Sl. glasnik RS br. 111/09)

Uredba o odreĎivanju aktivnosti čije obavljanje utiče na ţivotnu sredinu (Sl.

glasnik RS br. 109/09, 8/10)

Uredba o programu sistemskog praćenja kvaliteta zemljišta, indikatorima za

ocenu rizika od degradacije zemljišta i metodologiji za izradu remedijacionih

programa (Sl. glasnik RS br. 88/10)

Uredba o sadrţini i načinu voĎenja informacionog sistema zaštite ţivotne

sredine, metodologiji, strukturi, zajedničkim osnovama, kategorijama i nivoima

sakupljanja podataka, kao i o sadrţini informacija o kojima se redovno i

obavezno obaveštava javnost (Sl. glasnik RS br. 112/09)

Uredba o utvrĎivanju kriterijuma za odreĎivanje statusa ugroţene ţivotne

sredine i prioriteta za sanaciju i remedijaciju (Sl. glasnik RS br. 22/10)

Pravilnik o metodologiji za izradu nacionalnog i lokalnog registra izvora

zagaĎivanja, kao i metodologiji za vrste, načine i rokove prikupljanja podataka

(Sl. glasnik RS br. 91/10, 10/13)


7700

ZAKON O PROCENI UTICAJA NA ŢIVOTNU SREDINU (Sl. glasnik RS br. 135/04,

36/09)

ZAKON O ZAŠTITI PRIRODE („Sluţbeni glasnik RS“ br. 36/2009 i 88/2010);

Uredba o ekološkoj mreţi, ("Sluţbeni glasnik RS", br. 102/2010 od 30.12.2010);

Pravilnik o sadrţaju i načinu voĎenja registra zaštićenih prirodnih dobara, ("Sluţbeni

glasnik RS", br. 81/2010 od 5.11.2010. godine);

Pravilnik o kriterijumima vrednovanja i postupku kategorizacije zaštićenih područja,

("Sluţbeni glasnik RS" br. 103/2013);

Uredba o reţimima zaštite, ("Sluţbeni glasnik RS, br. 31/2012);

Pravilnik o kompenzacijskim merama, ("Sluţbeni glasnik RS", br. 20/2010 od

31.3.2010. godine);

Pravilnik o proglašenju i zaštiti strogo zaštićenih i zaštićenih divljih vrsta biljaka,

ţivotinja i gljiva, ("Sluţbeni glasnik RS", br. 5/2010 od 5.2.2010. godine);

Pravilnik o kriterijumima za izdvajanje tipova staništa, o tipovima staništa, osetljivim,

ugroţenim, retkim i za zaštitu prioritetnim tipovima staništa i o merama zaštite za

njihovo očuvanje, ("Sluţbeni glasnik RS", br. 35/2010 od 26.5.2010. godine);

ZAKON O UPRAVLJANJU OTPADOM (Sl. glasnik RS br. 36/09, 88/10)

Uredba o odlaganju otpada na deponije (Sl. glasnik RS br. 92/10)

Uredba o proizvodima koji posle upotrebe postaju posebni tokovi otpada,

obrascu dnevne evidencije o količini i vrsti proizvedenih i uvezenih proizvoda i

godišnjeg izveštaja, načinu i rokovima dostavljanja godišnjeg izveštaja,

obveznicima plaćanja... (Sl. glasnik RS br. 54/10, 23/11- dr. propis, 86/11,

15/12, 23/12-dr.propis)

Pravilnik o kategorijama, ispitivanju i klasifikaciji otpada (Sl. glasnik RS br.

56/10)

Pravilnik o načinu skladištenja, pakovanja i obeleţavanja opasnog otpada (Sl.

glasnik RS br. 92/10)

Pravilnik o obrascu dnevne evidencije i godišnjeg izveštaja o otpadu sa

uputstvom za njegovo popunjavanje (Sl. glasnik RS br. 95/10)

Pravilnik o obrascu dokumenta o kretanju otpada i uputstvom za njegovo

popunjavanje ("Sluţbeni glasnik RS", broj 114/13) i

Pravilnik o dokumentu o kretanju opasnog otpada i uputstvu za njegovo

popunjavanje ("Sluţbeni glasnik RS", broj 114/13).

Pravilnik o uslovima i načinu sakupljanja, transporta, skladištenja i tretmana

otpada koji se koristi kao sekundarna sirovina ili za dobijanje energije (Sl.


ZAKON O AMBALAŢI I AMBALAŢNOM OTPADU (Sl. glasnik RS br. 36/09)

Uredba o utvrĎivanju Plana smanjenja ambalaţnog otpada za period od 2010.

Do 2014. godine (Sl. glasnik RS br. 88/09)

Pravilnik o godišnjoj količini ambalaţnog otpada po vrstama za koje se

obavezno obezbeĎuje prostor za preuzimanje, sakupljanje, razvrstavanje i

privremeno skladištenje (Sl. glasnik RS br. 70/09)

Pravilnik o kriterijumima za odreĎivanje šta moţe biti ambalaţa, sa primerima za

primenu kriterijuma i listi srpskih standarda koji se odnose na osnovne zahteve


7711

koje ambalaţa mora da ispunjava za stavljanje u promet (Sl. glasnik RS br.

70/09)

Pravilnik o obrascima izveštaja o upravljanju ambalaţom i ambalaţnim otpadom

(Sl. glasnik RS br. 21/10,10/13)

Pravilnik o vrstama ambalaţe sa dugim vekom trajanja (Sl. glasnik RS br. 70/09)

Pravilnik o vrsti i godišnjoj količini ambalaţe korišćene za upakovanu robu

stavljenu u promet za koju proizvoĎač, uvoznik, paker/punilac i isporučilac nije

duţan da obezbedi upravljanje ambalaţnim otpadom (Sl. glasnik RS br. 70/09)

ZAKON O ZAŠTITI VAZDUHA (Sl. glasnik RS br. 36/09)

Uredba o graničnim vrednostima emisija zagaĎujućih materija u vazduh (Sl.

Glasnik RS br. 71/10, 6/11 - ispravka)

Uredba o uslovima za monitoring i zahtevima kvaliteta vazduha (Sl. glasnik RS

br. 11/10, 75/10)

ZAKON O VODAMA (Sl. glasnik RS br. 30/10, 93/12)

Uredba o graničnim vrednostima emisije zagaĎujućih materija u vode i rokovima

za njihovo dostizanje (Sl. glasnik RS br. 67/11, 48/12)

Uredba o graničnim vrednostima zagaĎujućih materija u površinskim i

podzemnim vodama i sedimentu i rokovima za njihovo dostizanje (Sl. Glasnik

RS br. 50/12)

Pravilnik o sadrţini i obrascu zahteva za izdavanje vodnih akata i sadrţini

mišljenja u postupku izdavanja vodnih uslova (Sl. glasnik RS br. 74/10)

Pravilnik o parametrima ekološkog i hemijskog statusa površinskih voda i

parametrima hemijskog i kvantitativnog statusa podzemnih voda (Sl. glasnik RS

br. 74/11)

Pravilnik o sadrţini i načinu voĎenja vodnog informacionog sistema,

metodologiji, strukturi, kategorijama i nivoima sakupljanja podataka, kao i o

sadrţini podataka o kojima se obaveštava javnost (Sl. glasnik RS br. 54/11)

ZAKON O ZAŠTITI OD BUKE U ŢIVOTNOJ SREDINI (Sl. glasnik RS br. 36/09, 88/10)

Uredba o indikatorima buke, graničnim vrednostima, metodama za ocenjivanje

indikatora buke, uznemiravanja i štetnih efekata buke u ţivotnoj sredini (Sl.


Pravilnik o metodama merenja buke, sadrţini i obimu izveštaja o merenju buke

(Sl. glasnik RS br. 72/10)

Pravilnik o metodologiji za odreĎivanje akustičkih zona (Sl. glasnik RS br. 72/10)

Pravilnik o sadrţini i metodama izrade strateških karata buke i načinu njihovog

prikazivanja javnosti (Sl. glasnik RS br. 80/10)

ZAKONA O RIBARSTVU ("Sl. glasnik RS", broj 36/09)

ZAKON O VETERINARSTVU, "Sl. glasnik RS", br. 91/05 i 30/10

ZAKON O BEZBEDNOSTI HRANE, "Sl. glasnik RS", br. 41/09

Pravilnik o načinu razvrstavanja i postupanja sa sporednim proizvodima ţivotinjskog

porekla, veterinarsko-sanitarnim uslovima za izgradnju objekata za sakupljanje,

preradu i uništavanje sporednih proizvoda ţivotinjskog porekla, načinu sprovoĎenja


7722

sluţbene kontrole i samokontrole, kao i uslovima za stočna groblja i jame grobnice,

"Sl. glasnik RS", br. 31/11

Pravilnik o opštim i posebnim uslovima higijene hrane za ţivotinje, "Sl. glasnik RS",

br. 78/10

Pravilnik o kvalitetu hrane za ţivotinje, "Sl. glasnik RS", br. 4/10

Pravilnik o načinu utovara, pretovara i istovara pošiljaka ţivotinja, proizvoda,

sirovina i otpadaka ţivotinjskog porekla, uslovima koje mora ispunjavati prevozno

sredstvo, higijensko-tehničkim uslovima koje mora ispunjavati pošiljka i obrascu

uverenja o zdravstvenom stanju pošiljke, "Sl. list SFRJ", br. 69/90

11. PODACI O TEHNIĈKIM NEDOSTACIMA ILI NEPOSTOJANJU ODGOVARAJUĆIH

STRUĈNIH ZNANJA I VEŠTINA ILI NEMOGUĆNOSTI DA SE PRIBAVE

ODGOVARAJUĆI PODACI.

Nepouzdanost je karakteristika svake procene. Za modelovanje procene uticaja i posledica

u ţivotnoj sredini svojstvena je neizvesnost kod korišćenja scenarija i modela različitih uticaja i

posledica. „Dokaz“ se u ovoj studiji definiše na sledeći način: informacija koja pokazuje da postoji

ubeĎenje da je model istinit ili tačan.Do svih potrebnih podataka obraĎivač Studije je došao

saradnjom sa nosiocem projekta, kao i primenom relevantnih standarda, tehničkih i drugi propisa i

dostupne informacije na internet mreţi.

Za izradu Studije ne mogu se navesti tehnički ili tehnološki nedostaci stručnih znanja,

značajnih za nesmetan i siguran rad projekta: ribnjaka „Katahat“.

12. NETEHNIĈKI REZIME

PODACI O NOSIOCU PROJEKTA Vodoprivredno društveno preduzeće “GORNJI BANAT” KIKINDA Kralja Petra I broj 54 Vodoprivredno društveno preduzeće „Gornji Banat“ pokriva meliorativno područje 4 opštine : Kikinda, Novi Bečej, Čoka i Novi Kneţevac. ODGOVORNO LICE: Felbab Dragan, dipl. graĎ.inţ. OPIS LOKACIJE PROJEKTA

Makrolokacijski ribnjak prostorno pripada teritoriji opštine Čoka i katastarskoj opštini Padej, a nalazi se sa desne strane puta Kikinda-IĎoš-Sajan-Padej-Ostojićevo-Čoka (drţavni put IB reda br.13). Lokacija ribnjaka je pored leve strane reke Zlatice, udaljena 5,5 km od reke Tise i 3 km od prvih stambenih objekata naselja Padej.

Naselje Padej se prostorno nalazi u severnom delu Banata, na ušću Zlatice u reku Tisu. Na ravničarskom je terenu i spada u potiski region.

Područje koje je predmet ovog projekta je pašnjak u vangraĎevinskom području naselja Padej i nalazi se severoistočno od naselja uz drţavni put IB reda br.13 (Đala-Novi Kneţevac-Mokrin-Kikinda-Vojvoda Stepa) u delu deonice od Padeja prema Sajanu, od Km 66+300 do Km 67+263 sa leve (severne) strane puta. Parcela koja čini obuhvat plana se na severozapadnoj strani graniči sa levom obalom vodotoka Zlatica (od Km 5+400 do Km 7+200), na severnoj sa parcelom crpne stanice „Katahat" i Glavnim Kanalom, na severoistočnoj sa parcelama poljoprivrednog zemljišta, a na jugoistočnoj javnim-nekategorisanim putem.

Na kanalskoj mreţi koja se uliva u Zlaticu za potrebe odvodnjavanja izgraĎena je trafo stanica i crpna stanica kojom upravljaju JVP „Vode Vojvodine" Novi Sad.

Izgradnja ribnjaka Katahat se planira u k.o. Padej na kat parceli 4456, bruto površine 95 ha 10a 92 m2. Prostor na kome se gradi ribnjak je predviĎen u Prostornim planom Opštine Čoka za izgradnju ribnjaka. Površina ribnjaka:

jezero I (jednogorišnja mlaĎ) 9,1 ha

jezero II (dvogorišnja mlaĎ) 17,7 ha


7733

odgajivalište 48,3 ha

Zimovnici (15 kom) 2,5 ha Ukupna površina ribnjaka 77,6 ha Indeks izgraĊenosti Katastarska parcela 4456 je neizgraĎena. PredviĎa se izgradnja ribnjaka i novih objekata na parceli.Ribnjak zahvata površinu od ~86,5 ha.(90,9%) Vodeno ogledalo svih ribnjačkih bazena je površine 77,6 ha (81,6%). Planirani objekti (okvirno) visokogradnje su:

magacin hrane površine P=100 m2,

magacin opreme površine P=200 m2,

prostor za radnike površine P=200 m2,

nastrešnice za vozila površine(2) 2h P=200 m2,

administrativni objekat i prostorija za veterinarske preglede i dnevno praćenje zdravstvenog stanja i prirasta populacije površine P=200 m2.

Izgradnjom planiranih objekata indeks zauzetosti parcele ribnjaka će biti ~0,11% - bez saobraćajnica i platoa, odnosno 0,78 % sa saobraćajnicama i platoima. (izgradnja objekata se planira u II fazi)

Na lokaciji planiranog ribnjaka nije izgraĎena javna vodovodna mreţa, pa je za potrebe snabdevanja objekata sanitarnom vodom kao i za potrebe protivpoţarne zaštite neophpodno izbušiti bunar.

Za sanitarne i protivpoţarne potrebe će se predvideti odgovarajuća vodovodna mreţa unutar granica kompleksa. Razvodna vodovodna mreţa projektovaće se od PE cevi odgovarajućeg prečnika za odgovarajuće pritiske i izvršiće se priključenje objekata na ovu mreţu. Za protivpoţarnu zaštitu predvideti hidrante i prateću opremu.

Količinu vode koja je potrebna za protivpoţarnu i sanitarnu mreţu utvrditi u skladu sa propisima za ovu vrstu objekata, te uz bunar predvideti i mogućnost izgradnja i rezervoara vode kapaciteta dovoljnog za 2h. eksploatacije. Bunar mora biti snabdeven integralnim meračem protoka i propisno zaštićen od mogućeg zagaĎenja vodonosnih slojeva.

OdvoĎenje otpadnih i atmosferskih voda Planiran je sistem kanalizacione mreţe (sakupljanje i odvoĎenje): za sanitarno-fekalne

otpadne vode, posebno za tehničko-tehnološke (od pranja mašina, radnih i manipulativnih površina) otpadne vode, posebno za procedne otpadne vode, posebno za atmosferske vode i atmosferske kanalizacije što znači zasebno sakupljanje sanitarne - fekalne otpadne vode i zauljene/zagaĎene atmosferske vode. Uslovno čiste atmosferske vode (sa krovova objekata i pristupne saobraćajnice) se mogu ispuštati na zelene površine. OPIS PROJEKTA

Jezera i zimovnici se izgraĎuje mašinskim iskopom i širokom otkopu od osovine ribnjaka levo i desno preguravanjem zemljanih masa u stranu dok se ne postigne potrebna kota dna a istovremeno se levo i desno prave nasipi po projektovanim kotama. Nakon, formiranja nasipa u nasipu se kopaju dovodni i odvodni kanali u projektovanim padovima sa potrebnom kotom dna.

Zemljani radovi se rade od najniţe tačke uzvodno kako bi se eventualna podzemna voda oceĎivala a na najnjiţoj tački iskopati privremeni vodosabirnik i crpkom pumpati vodu kako bi se što više omogućili radovi u suvo. Eventualno, najniţi delovi ukoliko su isuviše vlaţni, treba da se bageruju u stranu iz više prebacivanja, a nakon prosušivaja treba da se ugrade u nasipe u slojevima od 25 - 30cm sa potrebnim zbijanjem. Dijagonalno po jezeru izvešće se izlovni kanal sa odbacivanjem zemlje u stranu i planiranjem nakon prosušivanja. Po završetku zemljanih radova uradiće se projektovani ispusti sa tablastim zatvaračima u odvodni kanal. Opis objekata

Šaranski ribnjak Katahat će se snabdevati vodom iz vodotoka Zlatica. Dok se ne izgradi reverzibilna CS „KATAHAT" koja je u funkciji odvodnjavanja poljoprivrednog zemljišta čiju tzgradnju finansira JVP „VODVOJVODINE" Novi sad ribnjak će se snabdevati vodom preko pumpi montiranih na pontonu.Voda iz Zlatice je bogata florom i u njoj ţivi zdrava riba, a pri odreĎenim hidrološkim uslovima osveţava se vodom iz Tise koja je takoĎe bogata florom i ribom, što je i najkvalitetnija voda za ribnjak.

Temperatura vode pri kojoj najbolje uspeva šaran kreće se od 20-27°C. Pri 13-14°C riba slabo uzima hranu, pri 7-8°C još slabije, a pri 1-2°C pada u polusan.


7744

Bilansom potrebne količine vode za ceo ribnjak predviĎeno je da se punjenje ribnjaka vodom izvrši za 30 dana sa 24 časovnim radnim vremenom. U periodu proizvodnje sa projektovanim pompama ribnjak moţe da se osveţi za 1 sata na dan.

U ribnjaku se izlov ribe obavlja u izlovnom kanalu, odnosno njegovom betoniranom delu koji predstavlja izlovnu jamu. Izlovni kanal je postavljen tako da su sa njim povezani mladičnjaci i odgaivalište. Trasa izlovnog kanala je locirana tako da povezuje meĎusobno mladičnjake i odgaivalište.

Na kraju izlovnog kanala se radi izlovna jama. Izlovna jama je graĎevina oblaţena armiranim betonom. U ovom delu izlovne jame će se obavljati izlov ribe. Kota dna izlovne jame se usaglašava je sa kotom dna izlovnog šahta.

Za transport mehanizacije do ribnjaka za potrebe odrţavanja i dotura hrane predviĎen je put od Padeja. Izlovljena riba sa manipulativnog platoa se vozilima transportuje u bazenima na kamionima na trţište.

Praţnjenje ribnjaka se vrši gravitaciono preko grlenjaka koji spaja jezero i ribnjački odvodni kanal koji se nalazi sa zapadne strane ribnjaka i preko njega u reku Zlaticu. OBJEKTI PRVE FAZE IZGRADNJE RIBNJAKA ZIMOVNICI: PredviĎena je izgradnja 15 zimovnika. Ukupna površina vodenog ogledala zimovnika je 2.5 ha Prosečna dubina vode je 2,5 m. Količina vode u jednom jezeru je oko 4187.5 m3. MLADIĈNJACI: Projektovano je dva mladičnjaka ukupne površine 26,8 ha vodenog ogledala, sa dubinom vode 1.5 m.Jedan za uzgoj jednogodišnje mlaĎi površine 9,1 ha a drugi za uzgoj dvogodišnje mlaĎi površine 17,7 ha. Sumarna zapremina vode u mladičnjacima iznosi 370.500,00 m3. Vodosnabdevanje se obavlja putem cevovoda i upusnih graĎevina, a odvod vode kroz ispusnu graĎevinu do odvodnog kanala i dalje u Zlaticu. Projektom je predviĎena silazna rampa za svako jezero, radi ulaska mehanizacije za obradu dna jezera. ODGAIVALIŠTE: Projektovano je jedno jezero površine vodenog ogledala 48,3 ha. Dubina vode u proseku 1.5 m . Ukupna količina vode u jezerima 750.000,00 m3. Projektom je predviĎena silazna rampa radi ulaska mehanizacije za obradu dna jezera. NASIPI NA ODGAIVALIŠTIMA, ZIMOVNICIMA I MLADIĈNJACIMA Radi zaštite okolnog terena, ostvarivanja potrebne dubine vode u ribnjaku, parcelacije na pojedinim jezerima i unutrašnji transport, projektovani su obodni i pregradni nasipi. Nasipi su različiti kako po visini tako i po elementima poprečnog preseka. Kote kruna nasipa su 79.0mnm, i 79,50 mnm što je usklaĎeno sa kotama projektovane vode u pojedinim jezerima, datim hidrostatičkim proračunima i zaštitom cevovoda. Širina krune nasipa je 3 m ili 4 m usklaĎena je sa namenom nasipa. Nagib kosina sa elementima koji utiču na statičku stabilnost, filtraciju i stabilnost kao i na uticaj talasa na kosinu usled dejstva vetra. Nagib kosina je 1:2 i 1:3, a nadvišenje nasipa je 50 cm iznad projektovane vode u jezerima. Na osnovu rezultata ranije obavljenih geomehaniških istraţnih radova konstatovano je da je sastav zemljišta na kome se gradi ribnjak pogodan za izradu nasipa. Svi nasipi se grade skidanje humusa ispod tela nasipa i 50 m levo i desno od nasipa. Sabirni kanali: Radi lakšeg praţnjenja jezera i izlova ribe predviĎena je izgradnja sabirnih kanala unutar jezera. Ovi kanali su trasirani u najniţim kotama jezera Pošto sabirni kanali treba da omoguće potpuno praţnjenje jezera, projektovani su sa padom prema izlovnim graĎevinama, odn. prema izlovnom kanalu koji predstavlja najniţu trasu u jezeru. Izlovni kanali i izlovna jama: U ribnjaku se izlov ribe obavlja u izlovnom kanalu, odn. njegovom betoniranom delu koji predstavlja izlovnu jamu. Izlovni kanal je postavljen tako da su sa njim povezani mladičnjaci i odgaivalište. Trasa izlovnog kanala je birana tako da povezuje meĎusobno mladičnjake i odgaivalište. Na kraju izlovnog kanala se radi izlovna jama.lzlovna jama je armirano betonska graĎevina oblaţena betonom debljine 20 cm na tamponskoj podlozi od šljunka debljine 15 cm. U ovom delu izlovne jame će se obavljati izlov ribe. Kota dna izlovne jame usaglašena je sa kotom dna izlovnog šahta. ODVODNI KANALI: Od izlovne jame radi se odvodni kanal oko jezera prema recipijentu Zlatica. Iskop kanala 1,2 raditi bagerom. Pre iskopa skinuti humus sa trase kanala. Iskopani materijal upotrebiti za izradu nasipa jezera. ODVODNI GRLENJACI, ŠAHTOVI Odvodni grlenjaci: Ispuštanje vode iz jezera, zimovnika i mladičnjaka se radi preko izlivnih grlenjaka) Ulivni šahtovi : Ulivni šahtovi se rade na kruni nasipa na označenim mestima u situaciji. Šaht uraditi od betona MB 30 u oplati od rendisane daske ili adekvatnoj ravnoj oplati. Dimenzije šahtova su


7755

različite i odreĎene su u zavisnosti od cevovoda i zasuna.Na svim šahtovima uraditi metalne poklopce) izlivni objekti iz kanala: Na mestima izliva kanala u vodotok Zlaticu raditi propust sa zatvaračem) Manipulativni prostor: Manipulativni prostor nalazi se ispred zimovnika. Na manipulativnom prostoru vrši se sortiranje, merenje, utovar i transport ribe. Na ovom platou treba da se postavi sortirni sto i vaga za ribu i da se obezbedi nesmetani prilaz i odvoz ribe vozilima za transport. Putna mreţa: Izgradiće se put sa tvrdom podlogom od saobraćajnice do manipulativnog platoa sa priključkom na saobraćajnicu. UreĊenje ribnjaka

Nakon izgradnje hidro-graĎevinskih objekata na samom ribnjaku pristupiće se ureĎenju ribnjaka po tehničkim i veterinarsko-sanitarnim uslovima. Na prilaznom putu ribnjaku na manipulativnom prostoru izgradiće se betonski bazen tj. dezinfekciona barijera za dezinfekciju vozila koja ulaze u zonu ribnjaka. Na ulazu u manipulativni prostor postaviće se table sa nazivom ribnjaka i obaveštenjem da je zabranjen ribolov u zoni ribnjaka. Tabla se postavlja na mestu gde je jedino moguće nesmetano prići ribnjaku.

Investitor predviĎa da u blizini ribnjaka u II fazi izgradnje izgradi objekte koji će odgovarati svojoj nameni (čuvanje opreme za manipulaciju ribom i riblje hrane), a posebno prilagoĎeni za lako odrţavanje čisoće i sprovoĎenje higijensko-tehničke i zdravstvene zaštite. U okviru ovih objekata predviĎa se i izgradnja laboratorije koja će sluţiti za redovno vršenje osnovne kontrole kvaliteta vode koja se uzima, koristi ili ispušta iz jezera.

Pored poslovnih objekata za ribnjak treba se za snabdevanje sanitarnom vodom priključiti na bušeni bunar, a iza ove objekte vodonepropusnu septičku jamu za prihvat otpadnih voda, koja se prazni komunalnim cisternama.

U poslovnim objektima ribnjaka, postaviće se i specijalni kontejner (zamrzivač) za odlaganje uginule ribe sa ribnjaka a uginula riba će se odnositi u kafileriju u vozilima ovlašćenog preduzeća. Tehnologija proizvodnje

Proizvodnja jednogorišnje mlaĎi na jezero I (površine 9,1 ha) se obavlja nabavkom jednomesečne mlaĎi u količini od 40000 kom/ha prosečne teţine 2 gr. Za površinu od 9,1 ha potrebno je nabaviti 360.000 komada, ili 0,72 tone. Sa gubicima od 30-49% (35%) dobijamo 234.000 jedinki teţine 60-100gr.

Da bi se proizvela dvogodišnja mlaĎ, za uzgoj šaranana na 17,7 ha, sa normom nasaĎivanja od 15.000 kom./ha jednogodišnje šaranske mlaĎi od 60-100 gr (240.000 jedinki). Sa planiranim gubicima od oko 20% na ovoj površini biće proizvedeno oko 192.000 komada dvogodišnje mlaĎi prosečne teţine oko 0,80 kg, ukupno 153,6 tona. Prilikom izlova ribu treba obavezno sortirati pošto se očekuje da će oko 20% riblje mlaĎi preći u konzumnu ribu.

U trećoj godini, organizuje se proizvodnja konzumne ribe kao glavna proizvodnja. Površina bazena za proizvodnju konzumnog šarana je 48,3 ha. Za nasaĎivanje ribnjaka dvogodišnjom mlaĎi, uz normu od oko 4.000 kom./ha, potrebno je obezbediti oko 200.000 komada ili 160 t dvogodišnje mlaĎi prosečne teţine od 0,80 kg. Uz poštovanje svih projektovanih uslova moguće je proizvesti, očekivane gubitke od 10%, 180.000 komada konzumnog šarana prosečne teţine od oko 2,5 kg ili 450 t. Ako se odbije teţina nasadnog materijala, čista proizvodnja bi treba da bude oko (450-160=290 t) ili oko 5,8 t/ha. Potreba za vodom

Ribnjak “Katahat”se snabdeva vodom iz reke Zlatice. Količina vode koja je potrebna za normalno funkcionisanje objekta zavisi od ukupne zapremine ribnjaka, a takoĎe i od količine gubitka na isparavanje, količine vode koja se gubi na zasićenje tla, količine koja se gubi na proceĎivanje kroz obodne nasipe, poniranje u dnu jezera i padavina. Podaci o količinama potrebe za vodom preuzeti su iz glavnog hidrograĎevinskog projekta. 1.Period punjenja: Na osnovu perioda i bilansa, potrebna količina vode iznosi:


mladičnjaci Vu= 423.885,17 m3

odgaiivališta Vu= 857.428,57 m3 UKUPNO 1.348.153,02 m3 Period punjenja ribnjaka iznosi 30 dana i uz rad pumpi montiranih na pontonu 24h dnevno:

zimovnici Qp= 0,026 m3/s= 26 l/s



7766

odgaiivališta Qp = 0,33079 m3/s = 330.79 l/s UKUPNO 0,52314 m3/s = 523,14 l/s 2.Period proizvodnje:


mladičnjaci Vu = 146.326,78 m3

odgaiivališta Vu= 293.296,43m3 UKUPNO 456.395,18 m3 S obzirom da period proizvodnje iznosi 150 dana i uz predpostavku rada 5 pumpi sat dnevno

zimovnici Qp= 0.006 m3/s= 6 l/s


odgaiivališta Qp= 0.10863 m3/s = 108.63 l/s UKUPNO 0,16873 m3/s = 168,731/s Merodavne veliĉine za dimenzionisanje izlivnih grlenjaka za praţnjenje ribnjaka Tehnološkim procesom je predviĎeno praţnjenje ribnjaka i izlov ribe tokom meseca oktobra u trajanju od 30 dana. Kako se izlov vrši u izlovnoj jami u jezeru ribnjaka, centralni ispust odnosno gravitacina cevatsta ustava (grlenjak) je dimenzionisan da se za 30 dana propusti voda iz odgajivališta. -zimovnici qzim =0.048 m3/s = 481/s -mladičnjaci(jezero 1) qmlad. =0.0194 m3/s = 19.401/s -mladičnjaci(jezero 2) qmlad. =0.231 m3/s = 231 l/s -odgajivališta (jezero 3) qodgaj. =0.289 m3/s = 2891/s Tehnologija tretiranja svih vrsta otpadnih materija Čvrst biljni otpad iz procesa uzgoja ribe se sakupljaju u posebnom kontejneru (metalni

otvoreni kontejner od 5m3), a isti zatim odvozi na lokalne deponije (ugovor sa lokalnim komunalnim preduzećima).

Sadrţaj iz septicke jame (kada investitor izgradi objekte pored ribnjaka) se prazne i odvoze na mesto koje odredi lokalni komunalni organ (ugovor sa komunalnim preduzećima).

organski otpad (uginula riba) se sakuplja u ribnjaku u najlonskim dţakovima i odnosi na skaldištenje u zamrzivačima. Kada se zamrzivači napune uginulom ribom, ovlašćena organizacija (kafiklerija) svojim vozilom odnosi uginulu ribu na naškodljivo uklanjanje

ambalaţni otpad se sakuplja u odgovarajuću opremu za sakupljanje i predaje ovlašćenom operateru na dalje upravljanje

ispuštene vode iz ribnjaka se odvode preko odvodnog kanala u reku Zlaticu PRIKAZ GLAVNIH ALTERNATIVA KOJE JE NOSILAC PROJEKTA RAZMATRAO

Na osnovu urbanističke, projektno-tehničke i ostale dokumentacije, identifikovanih ekoloških aspekata i uticaja objekta na indikatore ţivotne sredine i uključujući predviĎene mere zaštite ţivotne sredine, sagledane se prednosti kao i eventualni nedostaci odabrane lokacije.

Za podizanje ribnjaka „Katahat“ koriste se površine koje nisu pogodne za intenzivnu poljoprivrednu proizvodnju. Izgradnjom ribnjaka izvršiće se rasoljavanje zemljišta i povećavati njegova plodnost. Mogućnost da se na zaslanjenom zemljištu postiţu visoki prinosi poljoprivrednih kultura postoje ali pod uslovom visokih investicionih ulaganja i godišnjih troškova korišćenja i odrţavanja izgraĎenih melioracionih sistema i objekata. Izbor lokaliteta za izgradnju ribnjaka uslovilo je nekoliko elemenata kao što su: kvalitet terena i način njegovog prethodog korišćenja, poloţaj prema izvorištu snabdevanja vodom, nivo vode u ribnjaku, propusnost terena, kvalitet vode, mogućnost plasmana ribe i obezbeĎenje kadrova. Prirodni preduslovi za izgradnju ribnjaka su dobri, jer geološki, pedološki, geomorfološki, klimatski i hidrološki uslovi odgovaraju podizanju ove kategorije jezera. Poloţaj ribnjaka biran je prema najpogodnijim prirodnim i tehničkim uslovima izgradnje. Analizirana lokacija ima:

prostorne mogućnosti i kapacitet koji dozvoljava izbor adekvatnog ponuĎenog rešenja pri razmeštaju planiranih sadrţaja na predmetnoj lokaciji,

samu lokaciju je moguće adekvatno infrastrukturno opremiti u skladu sa zahtevima planirane tehnologije, prema uslovima i saglasnostima nadleţnih preduzeća i organizacija,

Analizirani objekat je planiran na prostoru koji omogućuje zadovoljavajuću preglednost, a sa stanovišta odvijanja tehnološkog procesa lokacija se moţe oceniti kao povoljna.


7777

U okviru same lokacije, vršena je analiza mogućih alternativa vezanih za organizaciju i poloţaj, puteva, lokacije opreme, kanala za ispuštanje vode iz ribnjaka. Izbor varijantnog rešenja organizacije objekta predstavlja najbolje ponuĎeno rešenje sa aspekta:

najbezbednijih rasporeda objekata na lokaciji kao izvore potencijalnih zagaĎivanja,

najbolje organizacije prostora prema protivpoţarnim uslovima i zonama protivpoţarne zaštite,

najbezbednijeg kretanja u kompleksu ribnjaka. PRIKAZ STANJA ŢIVOTNE SREDINE NA LOKACIJI I BLIŢOJ OKOLINI

Kvalitet ţivotne sredine na teritoriji opštine Čoka u odreĎenoj meri je degradiran, pod uticajem kako prirodnih, tako i većim delom od antropogenih faktora. Na teritoriji opštine Čoka, prema podacima Pokrajinskog sekretarijata za zaštitu ţivotne sredine i odrţivi razvoj kao i nadleţnog opštinskog odelenja u opštini Čoka, ne postoji uspostavljen monitoring parametara stanja ţivotne sredine ni za jedan od prirodnih resursa. TakoĎe, opština nema izraĎen katastar zagaĎivača koji bi značajno doprineo valorizaciji stanja ţivotne sredine na teritoriji opštine, kao i sagledavanju problematike u ovoj oblasti, za koju je neophodno da bude rešena na adekvatan način u planskom periodu.

U pogledu vodnog zemljišta na teritoriji opštine Čoka, značajan prirodni resurs koji moţe biti ugroţen pod dejstvom pre svega antropogenih uticaja, prestavlja reka Tisa. Ispuštanje neprečišćenih upotrebljenih, otpadnih voda sa teritorije opštine Čoka predstavlja veliki problem jer se vode neodgovarajućeg kvaliteta upuštaju direktno u prirodne vodotokove, u najvećoj meri u Tisu, čime je kvalitet vode u ovom vodotoku u velikoj meri degradiran.

Celokupan biljni i ţivotinjski svet i vredne delove prirode koji su pod prethodnom zaštitom kao staništa prirodnih retkosti (vodotoci, vlaţne livade i tršćaci- slatine), neophodno je koristiti tako da se ne ugrozi njihov opstanak. Stalnom propagandom i edukacijom, posebno mlaĎe populacije, ukazivati na značaj zaštite koju treba sprovoditi i kroz brojne aktivnosti. OPIS MOGUĆIH ZNAĈAJNIH UTICAJA PROJEKTA NA ŢIVOTNU SREDINU Uticaj kod izgradnje ribnjaka

Uticaj na ţivotnu sredinu tokom izgradnje vezan je za uticaj tokom obavljanja graĎevinskih radova. Uticaj objekata za uzgoj ribe (jezera)

Uticaj objekta ribnjaka na ţivotnu sredinu uslovljen je ispuštanjem štetnih materija iz procesa eksploatacije u okolinu (čvrsti otpaci, aerozagaĎenje, buka i vibracije), kao i uticaj od ispuštanja voda kod praţnjenja ribnjaka pri završetku sezone. Izvor kontaminacije ţivotne sredine tokom eksploatacije je u najvećoj meri mogućnost zagaĎenja površinskih i podzemnih voda kao i promene mikroklimatskih karakteristika okoline.

Na vrstu i količinu vode dospele dopunom ribnjaka ne moţe se uticati, dok su na sprečavanje širenja i uklanjanja zagaĎenja nastale manipulacijom tokom eksploatacije ribnjaka primenjene odreĎene mere, kao što su: odrţavanje nasipa i ugraĎene opreme, higijene. ZagaĊenje zemljišta će uglavnom biti posledica sledećih procesa:

raznošenje čvrstog otpada prilikom čišćenja ribnjaka,

neadekvatno odlaganje iskorišćene ambalaţe. ZagaĊenje podzemnih voda

U slučaju ribnjaka Katahat imamo slabo propusna zemljišta jer se koeficijent filtracije kreće od n10-5 do n10-8 cm/s. ZagaĎenja podzemnih voda su minimlna. ZagaĊenje vode u ribnjaku

Najznačajniji uticaj na kvalitet vode potiče od izlučevina riba. Izlučevine se uglavnom rastvaraju i raspršuju u vodi povećavajući organsko opterećenje, ali je ovaj uticaj prihvatljiv sa stanovišta zaštite voda jer se ne očekuje značajnije pogoršanje sanitarnog kvaliteta vode. Emisija ima najveću vrednost u toku maksimalnog tova riba. TakoĎe postoji i uticaj povećanja od fosfora i azota od Ďubrenja ribnjaka.

Kao otpadni produkti metabolizma riba (varenja) oslobaĎaju se ugljendioksid i amonijak u vodi (oko 0,28 kg CO2 i 0,03 kg amonijaka za svaki kg hrane koja se konzumira). Ugljendioksid u vodi smanjuje pH, a visok nivo amonijaka dovodi do oštećenja škrga i drugih tkiva, kao i eventualne smrti.

Pri kraju praţnjenja dolazi do povećanog sadrţaja suspendovanih, mineralnih i organskih materija i zamućivanja vode, ali kako se radi o većem recipijentu – (reka Zlatica) promene su lokalnog karaktera i ne utiču na značajnije pogoršanje kvaliteta vode u reci.


7788

Buka Zaključak: Uticaj buke od rada crpnih pumpi i mehanizacije ribnjaka na okolinu je minimalan. Prirodno i kulturno nasleĊe

U najbliţoj okolini analizirane lokacije nema posebnih kulturnih dobara na koje se u ovoj studiji treba obratiti paţnja. I pored toga, obaveza je investitora da ukoliko prilikom zemljanih radova naiĎe na bilo kakve ostatke materijalne kulture o tome odmah obavesti Zavod za zaštitu spomenika kulture.

Područje predmetne katastarske parcele se ne nalazi na zaštićenom prirodnom dobru. Vodotok Zlatica je prekogranični ekološki koridor koji povezuje prostore susednih zemalja od ekološkog značaja. U skladu sa članom 4.stav17. Zakona o zaštiti prirode, na području obuhvaćenom predmetnim projektom nalazi se navedeni i označeni prekogranični rečni ekološki korodor koji omogućuje komunikaciju izmeĎu zaštićenih područja i/ili prostorno izolovanih staništa zaštićenih i strogo zaštićenih vrsta predmetnog prostora i/ili šireg okruţenja.

Članom 40. Stav 2. Zakona o zaštiti prirode zabranjuju se radovi i aktivnosti koje mogu dovesti do ugroţavanja, narušavanja ili uništavanja ekološki značajnog područja i do narušavanja ili trajne štete na ekološki značajnom području. Vodotoci i kanali, kao i njihov obalski pojas, istovremeno predstavljaju staništa naseljena vodozemcima, gmizavcima i pticama meĎu kojima su i zaštićene vrste koje se nalaze na spiskovima Pravilnika o proglašavanju i zaštiti strogo zaštićenih i zaštićenih divljih vrsta biljaka, ţivotinja i gljiva ("Sluţbeni glasnik RS, br 5/2010). MeĎe i ţivice šumarci i poljozaštitni pojasevi koji povezuju izolovana šumska staništa, pašnjaci i košanice izmeĎu značajnih stepskih i slatinskih staništa predmetnog područja takoĎe imaju ulogu lokalnih ekoloških koridora.

IzgraĎeni delovi obale smanjuju prohodnost ekološkog koridora predstavljajući barijeru za odreĎene vrste. Negativni efekti izgraĎenih delova umnogome zavise od primenjenih tehničkih rešenja (tip obaloutvrde, osvetljenost, saobraćajna infrasfuktura, procenat zelenila), kao i od duţine izmenjene deonice. Izvori svetlosnog zračenja ugroţavaju noćne vrste jer funkcionišu kao svetlosne klopke a takoĎe stresno utiču na faunu u blizini puteva. Saobraćajnice koje presecaju ekološki koridor predstavljaju barijeru za najveći broj vrsta ţivotinja, povećavajući verovatnoću izumiranja zaštićenih i strogo zaštićenih vrsta i smanjujući genetsku raznovrsnost lovne divljači.

U skladu sa članom 80 Zakona o zaštiti prirode, saobraćajnice, hidrograĎevinski i drugi objekti čijom se izgradnjom presecaju uobičajeni koridori migracija divljih ţivotinja, grade se na način kojim se umanjuju negativni efekti i primenom posebnih konstrukcijskih i tehničko-tehnoloških rešenja.

Formiranje i odrţavanje prohodnosti ekoloških koridora, koji treba da preuzmu neke funkcije prirodne vegetacije (prvensveno u pogledu kretanja vrsta), očuvanje kvaliteta vode i odrţavanje što većeg dela obale koridora na predmetnoj lokaciji u blisko-prirodnom stanju neophodno je za dugoročni opstanak zaštićenih vrsta i biodiverziteta šireg regiona

Na osnovu člana 18 stav 6 Zakona o zaštiti prirode „očuvanje biološke i predeone raznovrsnosti staništa unutar agroekosistema ... sprovodi se prvenstveno očuvanjem i zaštitom rubnih staništa, ţivica, meĎa, pojedinačnih stabala, grupe stabala, bara i livadskmh pojaseva, kao i drugih ekosistema sa očuvanom ili delimično izmenjenom drvenastom, ţbunastom. livadskom ili močvarnom vegetacijom. Stanje kvaliteta ţivotne sredine predmetnog prostora dodatno je pogoršano zbog uticaja zagaĎujućih materija iz poljoprivrednog okruţenja. U uslovima nepostojanja funkcionalnih poljozaštitnih pojaseva, formiranje zaštitnog zelenog pojasa doprinosi smanjenju negativnih uticaja eolske erozije, poboljšava kvalitet ţivotne sredine i obogaćuje prostor vrstama šumostepskih staništa Ostrva zelenila omogućavaju opstanak ugroţenih vrsta meĎu kojima su i zaštićene vrste: ptice grabljivice (mišar, vetruška itd.), sove (sve vrste su zaštićene), sisari (jeţ, rovčice, slepi miševi), neki vodozemci (zelena i obična krastača. crvenotrbi mukač, gatalinka, šumska ţaba) i gmizavci (npr. belouška). Zeleni pojasevi imaju ulogu remize za lovnu divljač, a takoĎe obezbeĎuju i gnezdilište pticama pevačicama koje se hrane na poljoprivrednim površinama. PROCENA UTICAJA NA ŢIVOTNU SREDINU U SLUĈAJU UDESA

Akcidentne situacije koje se mogu dogoditi kod rada ribnjaka su: velika uginuća riba, poţari pokošenog rastinja na nasipima i drugim površinama na ribnjaku, procurivanje obodnih nasipa ribnjaka.


7799

OPIS MERA U CILJU SPREĈAVANJA I SMANJENJA ŠTETNOG UTICAJA NA ŢIVOTNU SREDINU Mere koje su predviĊene zakonom i drugim propisima, normativima i standardima i rokovima za njihovo sprovoĊenje

Uslovi koje treba da ispunjava ribnjak kao tehnički ureĎen prostor za proizvodnju riba, na osnovu Pravilnika o tehničkim uslovima koje mora da ispuni ribnjak ("Sl. glasnik SRS", br. 27/81):

8. granice treba da su označene vidljivim oznakama na kojima je ispisan naziv ribnjaka; 9. da raspolaţe ureĎajima za upuštanje i ispuštanje vode, ureĎajima za regulisanje nivoa vode

u ribnjaku, kao i ureĎajima koji sprečavaju prolaz riba, riblje mlaĎi i ikre u ili iz ribnjaka; 10. da je zaštićen od poplava; 11. da je obezbeĎen laboratorijom za redovno vršenje osnovne kontrole kvaliteta vode koja se

upušta, koristi ili ispušta iz ribnjaka; 12. da objekti i oprema za manipulaciju ribom i ribljom hranom odgovaraju svojoj nameni, a

posebno da su prilagoĎeni za lako odrţavanje čistoće i sprovoĎenje higijensko-tehničke i zdravstvene zaštite;

13. da je za uklanjanje smeća i štetnih otpadaka ureĎeno mesto ili izgraĎen tehnički ureĎaj, koji onemogućava zagaĎenje ribnjaka i njegove okoline;

14. da je na prilazima ribnjaku istaknuto vidljivo obaveštenje o zabrani vršenja ribolova, odnosno uslovima pod kojima se ribolov moţe vršiti. Obaveštenje postavlja korisnik ribnjaka.

Na osnovu člana 48. Zakona o ribarstvu ("Sl. glasnik RS", broj 36/09) ribnjak Katahat, je potrebno da ima zaposleno lice stručno osoposbljeno za obavljanje poslova akvakulture. Nosilac projekta je duţan:

Da poštuje Zakon o upravljanju otpadom („Sl. gl. RS”, br. 36/09 i 88/10), Zakon o ambalaţi i ambalaţnom otpadu („Sl. gl. RS”, br. 36/09), kao i podzakonska akta doneta na osnovu ovih zakona

U okviru graĎevinske parcele treba de se obezbede prostor za kontejner za odlaganje čvrstog otpada i prostor za odlaganje specifičnih vrsta opasnog otpada. Izbetonirati podloge za postavljanje kontejnera odgovarajuće zapremine, koje će nadleţno komunalno preduzeće redovno prazniti.

Obezbedi potrebne uslove i opremu za sakupljanje, razvrstavanje i privremeno čuvanje različitih otpadnih materija (komunalni i ambalaţni otpad, organski otpad, biljni otpad)

Da vodi evidenciju o upotrebi hemikalija na osnovu Pravilnika o načinu voĎenju evidencije o hemikalijama ("Sl. glasnik RS", br. 31/2011)

Mere u toku izgradnje ribnjaka

Nosilac projekta je u obavezi da pri izradi projektne dokumentacije (glavni projekti) izradi i Plan pripremnih radova. Svaki plan ureĎenja gradilišta - program rada, mora biti usaglašen sa odgovarajućim propisima (u zavisnosti od predmeta rada), kako ne bi došlo do pojave neţeljenih posledica.

Radnici koji izvode radove moraju biti obučeni da rukuju aparatima za gašenje početnih poţara, da znaju kome i kako treba javiti u slučaju da nisu u mogućnosti da ugase početne poţare i sl.

materijal za nasipavanje mora biti prirodni materijal (pijesak, kamen, zemlja, šljunak) zadovoljavati svojom kvalitetom i karakteristikama, ne smije biti otpad, šuta, graĎevinski otpad i sl.

GraĎevinski materijal, gorivo, mazivo i druge hemikalije, skladištiti i koristiti na propisan način, u skladu sa rešenjima iz projekta organizacije gradilišta. U fazi graĎenja osigurati posebno ograĎeni i zaštićeni prostor za ulivanje goriva kako bi se sprečilo prolivanje i isticanje.

Iskopano zemljište i graĎevinske jame ne smeju se zagaditi prilikom izvoĎenja zemljanih radova. U slučaju zagaĎenja izvesti hitnu sanaciju u cilju sprečavanja prodiranja zagaĎenja u podzemlje, a zagaĎeno zemljište odvesti na sanitarnu deponiju.

Viškove graĎevinskog materijala i drugih materija koje su nastale i dovezene u krug gradilišta zabranjeno je stavljati u graĎevinske jame i zatrpavati.

Prilikom odvoţenja viška iskopanog i drugog materijala na deponije izvan lokacije projekta, očistiti točkove vozila za prevoz, kako bi se sprečilo prosipanje po saobraćajnicama.

Saobraćajnice po završetku radova vratiti u prvobitno stanje.


8800

Odrţavati saobraćajnice u stanju kojim osigurava sigurnost saobraćaja i ljudi.

Saobraćaj vozilima i graĎevinskim mašinama organizovati na način da se smanji verovatnoća saobraćajnih udesa, rad u praznom hodu, nepotrebno podizanje prašine i stvaranje buke.

Prilikom transporta izrazito suvog prašnjavog materijala, zato što ide na javne saobraćajnice, potrebno ga je prekriti zaštitnom ceradom u cilju smanjenja zagaĎenja atmosfere

Tokom izvoĎenja radova imati stalni nadzor nad delom gradilišta gdje se nalaze zapaljivi materijali (goriva i maziva), kako ne bi došlo do izbijanja poţara na gradilištu.

Zaštita od buke: Zaštita ţivotne sredine od buke osiguraće se:

Korišćenjem novije mehanizacije s niţim nivoima buke

sprovoĎenjem i organizacijom mera zaštite u fazi izgradnje Zaštita kulturno-istorijskih dobara: U području direktnog uticaja tj. području obuhvaćenom projektom propisuju se stručni nadzor nad svim graĎevinskim radovima, koji se u slučaju pojave arheoloških nalaza potrebno proširiti na arheološko istraţivanje Upravljanje sa otpadom

Sve viškove graĎevinskog materijala i drugih materijala koje su nastali ili su dovezeni u krug gradilišta uklanjati u dogovoru s lokalnom zajednicom.

Ambalaţni otpad od proizvoda upotrebljenih na gradilištu skupljati odvojeno po vrstama materijala i u skladu s zakonskom regulativom o postupanju s otpadom i predavati ovlašćenom sakupljaču uz prateću dokumentaciju.

Ostatke opasnih materija sakupljati u posebne posude u skladu sa zakonom o uslovima za postupanje s opasnim otpadom. Sakupljeni otpad izvoĎač radova mora predati ovlašćenom sakupljaču.

Menjanje i dolivanje motornih i hidrauličkih ulja kao i izmena akumulatora na graĎevinskim mašinama i vozilima mora se obavljati u radionici izvoĎača radova izvan gradilišta.

Koristiti mehanizaciju koja ne zagaĎuje atmosferu dimnim gasovima preko dozvoljenih vrednosti.

Sve vrste otpada do odnošenja na preradu ili trajno odlaganje skladištiti u natkrivenom punktu u krugu projekta.

Odlaganje tehnološkog opasnog otpada

Sva istrošena ulja čuvati u obeleţenim nepropusnim bačvama.

Istrošena sredstva za upijanje naftnih derivata odlagati u posebne rezervoare-kontejnere

Stare akumulatore odlagati u nepropusne kontejnere s poklopcem.

Pri manipulaciji sa opasnim materijama koristiti lična zaštitna sredstva. Napomena: аmbаlаţа u kојој sе vrši sklаdištеnjе оpаsnih mаtеriја i privrеmеnо оdlаgаnjе оpаsnоg оtpаdа mоrа ispunjаvаti svе zаhtеvаnе tеhničkе i zаkоnskе uslоvе bеzbеdnоsti rаdi sprеčаvаnjа nеkоntrоlisаnе еmisiје u ţivоtnu srеdinu. Оblаst sklаdištеnjа оpаsnih mаtеriја i privrеmеnоg оdlаgаnjа оpаsnоg оtpаdа mоrа biti оbеlеţеnа, оgrаĎеnа i оsigurаnа (bеzbеdnа) оd nаstаnkа i širеnjа аkcidеntа. Smеštаnjе nеprоpusnih bаčvi i dr. vrši sе u оkviru оdgоvаrајućеg sklаdištа, kоје trеbа dа оbеzbеdi sprеčаvаnjе prоstоrnоg širеnjа pоslеdicа еvеntuаlnоg аkcidеntа.

Postupanje s otpadnim vodama

Sanitarno otpadne vode prikupljati i odnositi sa lokacije. Postupanje s tehnološkim neopasnim otpadom

Ambalaţni otpad u koliko se ne radi o povratnoj ambalaţi (ambalaţi od opasnih materija) sakupljati odvojeno i predavati ovlašćenom sakupljaču.

Ostali neopasni otpad koji je po svojim svojstvima sličan komunalnom odnositi putem komunalnog poduzeća na osnovu sklopljenog ugovora.

Mere u toku rada ribnjaka

Hranu za ribe pravilno skladištiti, tako da ostane zoohigijenski ispravna.

Za uzgoj riba treba osigurati mogućnost primene pravilne gustine nasada u odnosu na zapreminu ribnjaka, aeraciju vode (raspršivanje vode) u svrhu obogaćivanja kiseonikom i odstranjivanja štetnih gasova i protoka vode po potrebi. Tu treba, takoĎe, obratiti paţnju da se kod izgradnje ribnjaka ne stvaraju depresije, odnosno zaostajanja vode u ribnjacima, tj. da se ribnjaci mogu potpuno isprazniti (ispustiti sva voda).


8811

Opremu i alat koji dolaze u dodir s hranom redovno čistiti i dezinfikovati.

Redovno uklanjati čvrste otpatke koji padnu u ribnjak, na dno ili isplivaju na površinu.

Redovno sprovoditi mere zdravstvene kontrole ribnjaka.

Tokom uzgoja ribe, potrebno je redovno kontrolisati i prepoznavati neuobičajena ponašanja i promene na ribama, jer su to gotovo sigurni znaci bolesti ribe. U slučaju pojave bolesti, potrebno je prekinuti hranjenje do dijagnoze bolesti. Rano dijagnostifikovanje ovih stanja ključno je za izbegavanje daljnjih nepoţeljnih pojava

Sprovoditi dnevno uklanjanje i adekvatno sakupljanje i skladištenje uginule ribe kod kojih se utvrĎena telesna oštećenja.

Ukoliko doĎe do iznenadnog smanjenja vrednosti rastvorenog kiseonika u ribnjaku, neuobičajeno ponašanja ribe ili se dijagnostifikuju patološka stanja, potrebno je prekinuti hranjenje i odmah delovati u smeru otklanjanja uzroka.

Prema potrebi, treba smanjiti gustinu ribe u ribnjaku.

U slučaju masovnog uginuća riba, potrebno je odmah sakupiti uginulu ribu, te utvrditi uzrok uginuća.

Hranjenje mora biti redovna i uravnoteţena.

Za vreme ishrane ribe treba signalizirati kada riba prestaje uzimati hranu.

Racionalno dodavati hranu u ribnjačke objekte.

Uginule ribe, kao i ostali otpad organskog porekla uklanjati u skladu sa vaţećim veterinarskim propisima. Sav ostali otpad sakupljati u skladu sa Zakonom o upravljanju otpada.

Mora se voditi računa da se ribnjaci mogu dovoljno brzo napuniti i isprazniti, i da se ostavi na jednom delu ribnjaka rampa kako bi mašine za vaĎenje mulja sa dna ribnjaka mogle ući u ribnjak.

Redovno praćenje hidrohemijskih parametara (kiseonik, ugljen dioksid, pH, organske materije, alkalitet, amonijak itd.) u ribnjaciam i preduzimanje mera za njihovo odrţvanje u optimalnim granicama.

Đubrenje ribnjaka u količinama i rokovima koji omogućuju razvoj prirodne hrane, a ne štete hemijskom svojstvu vode.

Pravilna ishrana sa kvalitetnom hranom - upotreba belančevinastih smeša za tehnologiju intenzivne proizvodnje uz dodavanje zelene biljne mase za ishranu biljojedne ribe.

Sprečavanje povreda, umora i stresa riba pri sortiranju, izlovu, transportu i nasaĎivanju.

Sprečavanje razvoja, uništavanje i plašenje ribljih neprtijatelja i štetočina (insekti, puţevi, zmije i ptice), koji se hrane sa ribom ili je povreĎuju, ili su meĎu uzročnicima bolesti.

Mere zdravstvene zaštite ribnjaka

Zdravstvena zaštita riba sprovodi se u svrhu smanjenja gubitaka i njihovog dovoĎenja na najmanju moguću meru i osiguravanja optimalnog zdravlja riba.

Mere zaštite zdravlja mogu se podeliti na higijenske i sanitarne.

Ihtiohigijenskim merama treba osigurati optimalne uslove sredine za ţivot riba i njihovo optimalno fiziološko stanje. U te mere spadaju:

Od ihtiosanitarnih mera za proizvodnju su od posebno, značaja sledeće mere:

Maksimalno smanjivanje unošenja uzročnika bolesti u ribnjake sa vodom i divljom ribom.

Smanjivanje broja uzročnika bolesti na najmanju moguću meru uz provoĎenje dezinfekcije zemljišta ribnjaka i profilaktičke mere primene lekova kod nasaĎivanja riba.

Praćenje zdravstveno stanja riba i pravovremena primena lečenja.

Ribarsku opremu i alat treba posle svake upotrebe dezinfikovati. To se odnosi na mreţe, bazene za transport, stolove za sortiranje, čizme i ostalu zaštitnu opremu.

Iz ribnjaka treba vaditi uginulu i bolesnu ribu. Time se smanjuje broj uzročnika bolesti i poboljšava higijena. O dnevnom mortalitetu treba voditi odgovarajuću evidenciju.

Neškodljivo uklanjanje uginule ribe vrši se njihovim odnošenjem u objekat za preradu ţivotinjskih leševa i otpadaka ţivotinjskog porekla (kafilerija) na osnovu Ugovora sa ovlašćenim preduzećem o sakupljanju, prevozu i uništavanju leševa riba (kopija ugovora data u prilogu). Postupanje sa leševima uginulih riba je u skladu sa vaţećom zakonskom regulativom (Pravilnik o načinu razvrstavanja i postupanja sa sporednim proizvodima ţivotinjskog porekla, veterinarsko-sanitarnim uslovima za izgradnju objekata za sakupljanje,


8822

preradu i uništavanje sporednih proizvoda ţivotinjskog porekla, načinu sprovoĎenja sluţbene kontrole i samokontrole, kao i uslovima za stočna groblja i jame grobnice - Sluţbeni glasnik RS broj 31/11). Na ribnjaku u Padeju se na osnovu Pravilnika obavlja sakupljanje, hlaĎenje i zamrzavanje uginule ribe (privremeno skladištenje) do povremenog otpremanja u kafileriju od strane vozila kafilerije (u prilogu su navedeni najvaţniji uslovi iz Pravilnika).

Vrlo vaţna sanitarna mera je stalno praćenje zdravstvenog stanja riba. Radnici koji hrane ribu i drugi radnici treba da prate stanje i ponašanje riba svakodnevno, pa zbog toga moraju biti obučeni za uočavanje bolesnih i nenormalnih pojava. Tehnolog mora svakodnevno pratiti stanje u ribnjaku, vršiti zdravstvenu kontrolu u ribnjacima, i na osnovu nalaza zaključiti da li je potrebno slati ribu na laboratorijske analize u dijagnostičku laboratoriju. Prilikom kontrolnih ribolova treba vršiti sekciju riba (svakih 10-15 dana), kao i neposredno pre svakog sortiranja i nasaĎivanja riba.

Podatke o dnevnim mortalitetima, nalazima pri pregledima riba, o sprovoĎenju dezinfekcije ribnjaka i o tretiranju unose se obavezno u zdravstvenu evidenciju. Na osnovu analize evidencije dobiju se iskustva za usavršavanje zdravstvene zaštite i poboljšanja proizvodnje.

Mere zaštite od poţara

Planirani objekti moraju imati propisnu zaštitu koja podrazumeva da saobraćajnice do objekata imaju dovoljnu širinu za pristup vatrogasnih vozila. S druge strane izgradnjom hidrantske mreţe se takoĎe povećava mogućnost zaštite objekata od poţara. Prilikom projektovanja objekata i instalacija (električnih, gromobranskih) ispoštovati vaţeće tehničke propise:

Pravilnik o tehničkim normativima za pristupne puteve, okretnice i ureĎene platoe za vatrogasna vozila u blizini objekata povećanog rizika od poţara (Sl.list SRJ br.8/95),

Pravilnik o tehničkim normativima za zaštitu skladišta od poţara i eksplozije (Sl. List SFRJ br.24/87),

SRPS.U.L 240, SRPS TP 21, SRPS.U.J 50 i SRPS.U.J 055,

Zakon o zaštiti od poţara (Sl.glasnik RS br.111/09 20/2015). Druge mere koje mogu uticati na spreĉavanje ili smanjenje štetnih uticaja na ţivotnu sredinu Mere iz Rešenja o vodnim uslovima

19. Tehničku dokumentaciju, izraditi na nivou glavnog projekta, u skladu s vaţećim propisima i normativima za ovu vrstu objekata. Za glavni projekat pribaviti tehničku kontrolu, prema vaţećim zakonskim propisima. Tehničku dokumentaciju uraditi na osnovu urbanističke i planske dokumentacije. Prikupiti potrebne geodetske i druge podloge, a projektnu dokumentaciju uskladiti s postojećim objektima na terenu.

20. Tehničkom dokumentacijom dokazati da je obezbeĎena zaštita vodnog reţima, kao i stabilnosti postojeće infrastrukture za odvodnjavanje i navodnjavanje u slivu Katahat.

21. Ribnjak se vodom moţe snabdevati iz vodotoka Zlatica preko pumpi montiranih na pontonu, kao privremeno rešenje do izgradnje nove reverzibilne crpne stanice čiji je investitor JVP „Vode Vojvodine" Novi Sad.

22. Kvalitet vode u vodotoku Zlatica se ne garantuje, 23. Upotrebljene vode iz ribnjaka mogu se ispuštati u vodotok Zlaticu preko ispusne graĎevine

koja neće zadirati u profil vodotoka. Ispust obezbediti od erozije kamenom ili betonskom oblogom minimalne širine po 30m uzvodno i nizvodno od ispusta.

24. Ukoliko se za potrebe ribnjaka koristi postojeći nasip uz Zlaticu, nasip mora biti ojačan i zaštićen od dejstva talasa i erozije.

25. Na mestima ukrštanja kanala koji su u funkciji ribnjaka i atarskih puteva izgraditi propuste minimalnog prečnika 1000mm sa betonskim krilnim zidovima.

26. Noţice nasipa ribnjaka moraju biti udaljene najmanje 5.0m od ivice najbliţeg melioracionog kanala, jer taj pojas mora biti prohodan kao radno-inspekciona staza. U ovom pojasu nije dozvoljena izgradnja nadzemnih objekata, a podzemni moraju biti statički dimenzioni na opterećenje od graĎevinske mehanizacije koja se koristi na odrţavanju kanala ili rekonstrukciji vodnih objekata.

27. Tehničkom dokumentacijom predvideti mogućnost pristupa i odrţavanja vodnih objekta uspivu Katahat,


8833

28. Tehničkom dokumentacijom predvideti mogućnost pristupa, odrţavanja i intervencije naobjektima u slučaju havarijskih situacija, kao i mere ponašan»a i sanacije nastale štete.

29. Tehničkom dokumentacijom ukazati na neophodne mere i aktivnosti vezane za odbranu objekata od štetnog dejstva voda i, po potrebi, projektovati objekte u skladu sa rizikom od plavljenja.

30. Tehničkom dokumentacijom predvideti ureĎaje za merenje količine zahvaćene i ispuštene vode.

31. Podatke o količinama zahvaćene i ispuštene vode dostavljati JVP-u „Vode vojvodine“ Novi Sad u skladu sa propisima.

32. Sa JVP-om „Vode vojvodine“ Novi Sad regulisati imovinsko-pravne odnose za korišćenje vodnog dobra (vode i vodnog zemljišta), kao i redovno plaćati naknadu u skladu sa Uredbom o visini naknade za vode RS.

33. Projektnom dokumentacijom definisati tehnologiju izvoĎenja radova u zoni ukrštanja sa vodnim objektima, tako da se ne remeti njihovo normalno funkcionisanje niti dozvoli njihovo oštećenje.

34. Ukoliko doĎe do negativnih posledica po reţim voda ili oštećenja vodnih objekata, investitor je u obavezi da preduzme hitne mere i o svom trošku sanira sve nastale štete, prema zahtevima stručne sluţbe JVP „Vode Vojvodine".

35. Za sve druge aktivnosti koje će se eventualno obavljati u okviru predmetnog prostora, mora se predvideti odgovarajuće tehničko rešenje u cilju sprečavanja zagaĎenja zemljišta, podzemnih i površinskih voda,

36. Investitor je u obavezi da za sve eventualne naknadne radove (dogradnja ili promena namene predmetnog objekta ili izgradnja novih objekata) pribavi posebne vodne uslove.

Uslovi zaštite prirode

10. Na području predmetnih katastarskik parcela planiranih za izgradnju ribnjaka „Katahat“ ne napazi se zaštećeno prirodno dobro,

11. Predmetni ribnjak se planira uz levu obalu vodotoka Zlatica na stacionaţi km5+650 do km7+200. Vodotok Zlatica je prekogranični ekološki koridor koji povezuje prostore susednih zemalja od ekološkog značaja,

12. Imajući u vidu da se planirani ribnjak nalazi ia staništu strogo zaštićenih vrsta, pri planiranju izgradnje primeniti kompenzacijske mere na način i po proceduri kako je to planirano u Pravilniku o kompenzacijskim merama (Sl, Glasnik RS 20/2010).

13. Zabranjena je čista seča šumskih pojaseva ili zaštitnog zelenila sa ulogom koridora. Očuvatu prirodnu strukturu rubnog dela (prisustvo ţbunaste i travne vegetacije), a prilikom obnavljanja planirati mešovitost u sastavu sa dominacijom autohtonih vrsta.

14. Nije dozvoljeno direktno osvetljenje vode i obale ekoloških koridora, radi zaštite noćnih vrsta ugroţenih od izvora svetlosnih zračenja (koji za mnoge od njih funkcionišu kao svetlosne klopke). Tokom projektovanja neophodnog osvetljenja objekata ili same obale primeniti odgovarajuća tehnička rešenja u skladu sa ekološkom funkcijom lokacije (tip i usmerenost svetlosnih izvora, minimalno u skladu ea potrebama javnih površina).

15. Zabranjeno je saditi invazivne vrste na prostoru ekiološkog koridora, a tokom ureĎenja zelenih površina treba odstraniti prisutne samonikle jedinke invazivnih vrsta i obezbediti redovno odrţavanje zelenih površina.

16. Zabranjeno je odlaganje otpada i svih vrsta opasnih materija u koridor. Kanali/vodotoci ne mogu biti prijemnici neprečišćenih ili delimično prečišćenih otpadnih voda,

17. Rešenje infrastrukture usaglasiti sa svim vaţećim propisima kako bi se obezbedila zaštita zemljišta, vode i vazduha. Primera radi, sa predmetnog kompleksa zabranjeno je ispuštati otpadne vode čije karakteristike nisu u skladu sa propisanim kriterijumima za upuštanje u krajnji recipijent-vodotok Zlaticu.

18. Tokom izgradnje objekata, treba imati u vidu član 99. Zakona o zaštiti prirode, kojim je predviĎena obaveza izvoĎača radova/nalazača da pronaĎena geološka i paleiontološka dokumenta (fosili, minerali, kristali i dr.) koja bi mogla predetavljati zaštićenu prirodnu vrednost, prijaviti Ministarstvu u roku od osam dama od dana pronalaska, i preduzme mere zaštite od uništenja, oštećivanja ili kraĎe.


8844

PROGRAM PRAĆENJA UTICAJA PROJEKTA NA ŢIVOTNU SREDINU Kontrola uticaja ribnjaka u ţivotnoj sredini za vreme rada

Aspekt Uticaj - karakteristika

Kontrolna tačka

Učestalost

Praćenje stanja u ribnjaku

Hemijska analiza* Voda u ribnjacima dnevno

Emisija vode iz ribnjaka u reku Zlaticu

Ispust u vodotok *** ispust u reku Zlaticu 1 × godišnje

Kvalitet vode reke Zlaticu - upust

Upuštanje vode u ribnjak ***

upust 1 × godišnje

Praćenje količine i kvaliteta sedimenta koji se ispušta iz ribnjaka

Ispust u reku Zlaticu **

ispust u reku Zlaticu 1 × godišnje

** - kvalitet vode u ribnjaku *** Kvalitet vode u reci Zlatici . *Osnovni parametri kvaliteta vode ribnjaka: Temperatura vode, prozirnost (providnost) vode, rastvoreni kiseonik, pH vrednost ** Analiza sedimenta U sedimentu se akumulira tj. koncentriše najveći deo opterećenja, mineralnog i organskog porekla, koje sadrţi vodena masa i da se pod odgovarajućim uslovima ono moţe resorbovati i ponovo naći u vodenoj fazi. Analiza sediementa obuhvata sadrţaj teških metala u sedimentu: Fe, Mn, Zn, Cu, Cd, Cr , Pb, As, Ni *** Kvalitet vode u reci Zlatici (kvalitet vode koji se upušta u ribnjak) Kvaliteta vode se vrši prema sledećim pokazateljima: opšti pokazatelji kvaliteta (pH vrednost i specifična provodljivost), bilans kiseonika (rastvoreni kiseonik,hemijska i biohemijska potrošnja kiseonika), sadrţaj biogenih elemenata (azotna i fosforna komponenta), fenoli, teški metali, mikrobiološke karakteristike (ukupan broj koliformnih klica, ukupan broj koliformnih klica fekalnog porekla i ukupan broj streptokoka fekalnog porekla). Na osnovu Pravilnika o metodologiji za izradu nacionalnog i lokalnog registra izvora zagaĎivanja, kao i metodologija za vrste, načine i rokove prikupljanja podataka ("Sl. glasnik RS", br. 91/2010), navodimo spisak zagaĎujućih materija koje se emituju u vode (prilog IV Parvilnika) za intenzivno ribarstvo:

ukupni azot

ukupni fosfor

bakar i jedinjenja bakra (kao Cu)

Cink i jedinjenja cinka (kao Zn)

PCDD+PCDF (dioksinin+furanin) (kao Teq)

ukupni organski ugljenik (TOC) (ukupni C ili COD/3) Član 5 ovog Pravilnika navodi da podaci o količinama emitovanih zagaĎujućih materija koji se

dostavljaju za registre mogu biti dobijeni merenjem, proračunom ili inţenjerskom procenom. Merenja, odnosno matematički metodi i inţenjerska procena moraju biti u skladu sa relevantnim nacionalnim, evropskim i meĎunarodnim uputstvima i standardima.

13. PRILOZI

Rezultati analiza kvaliteta vode reke Zlatice

Saglasnost na izgradnju ribnjaka, MeĎuopštinski zavod za zaštitu spomenika kulture,

Subotica

Uslovi zaštite prirode, Pokrajinski sekretarijat za zaštitu prirode, Novi Sad

Rešenje o vodnim uslovima, Pokrajinski sekretarijat za poljoprivredu, vodoprivredu i

šumarsvo, Novi Sad


8855


8866


8877


8888


8899


9900


9911


9922


9933


9944


9955


9966


9977


9988

15. Grafiĉka dokumentacija


9999


110000


110011

Odvodni grlenjak zimovnika


110022

Odvodni grlenjak iz jezera I i II


110033

Odvodni grlenjak iz jezera III


110044

Propust sa zatvaraĉem


110055

Upust sa zatvaraĉem

Documents

UVOD Sva zagaĎenja koja se javljaju u ţivotnoj sredini, kao