VỢ CHỒNG A PHỦthptquangtrung.vn/assets/e-Learning/TAI LIEU ON THI HKI... · Web viewHãy viết một bài văn ngắn (không quá 400 từ) trình bày suy nghĩ của anh

Đề cương ôn thi học kì 1-Tổ Ngữ văn – Trường THPT Quang Trung

ĐỀ CƯƠNG ÔN THI HỌC KÌ IMÔN NGỮ VĂN-NĂM HỌC 2011-2012

CHUYÊN ĐỀ 1: TÁI HIỆN KIẾN THỨC CƠ BẢN (câu 2điểm)

Câu 1: Nêu các đặc điểm văn học VN từ CMT8 1945-1975.Thế nào là khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn?

Gợi ý:+VHVN 45-75 có 3 đặc điểm :

-Nền văn học chủ yếu vận động theo hướng CM hoá,gắn bó sâu sắc với vận mệnh chung của đất nước.

-Nền văn học hướng về đại chúng.

-Nền văn học mang khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn.

+Khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn

-Khuynh hướng sử thi thể hiện ở những phương diện sau:VH đề cập đến những vấn đềcó ý nghĩa lịch sử và tính chất toàn dân tộc.Nhân vật chính là những con người đại diện cho tinh hoa và khí phách,phẩm chất và ý chí của dân tộc,tiêu biểu là cho lí tưởng cộng đồng hơn là lợi ích và khát vọng cá nhân.Con người chủ yếu được khám phá ở bổn phận, trách nhiệm, nghĩa vụ công dân, ở lẽ sống lớn và tình cảm lớn.Lời văn sử thi cũng thường mang giọng điệu ngợi ca,trang trọng và đẹp một cách tráng lệ,hào hùng.

-Cảm hứng lãng mạn.:là cảm hứng khẳng định cái tôi đầy tình cảm, cảm xúc và hướng tới lí tưởng.Cảm hứng lãngạn trong văn học giai đoạn này chủ yếu được thể hiện trong việc khẳng định phương diện lí tưởng của cuộc sống mới và vẻ đẹp con người mới,ca ngợi chủ nghĩa anh hùng cách mạng và tin tưởng vào tương lai tươi sáng của dân tộc.)

Câu 2:Đặc điểm văn Việt Nam học giai đoạn 1975 đến hết thế kỉ XX.Gợi ý:

-Từ 1975 và nhất là từ 1986,văn học Việt Nam từng bước chuyển sang giai đoạn đổi mới.Văn học vận động theo hướng dân chủ hoá,mang tính nhân bản và nhân văn sâu sắc.Văn học phát triển đa dạng hơn về đề tài,chủ đề;phong phú và mới mẻ hơn về thủ pháp nghệ thuật;cá tính sáng tạo của nhà văn được phát huy.

-Văn học đổi mới cách nhìn nhận,cách tiếp cận con người và hiện thực đời sống, khám phá con người trong mối quan hệ đa dạng và phức tạp,thể hiện con người ở nhiều phương diện của đời sống,kể cả đời sống tâm linh.

-Cái mới của văn học giai đoạn này là tính chất hướng nội, đi vào hành trình tìm kiếm bên trong,quan tâm nhiều hơn tới số phận cá nhân trong những hoàn cảnh phức tạp, đời thường.

-Tuy nhiên,bên cạnh những mặt tích cực và những tìm tòi đúng hướng cũng nảy sinh những biểu hiện quá đà,thiếu lành mạnh.

Năm học 2011-2012 1


Câu 3:Phong cách nghệ thuật HCM?Gợi ý:

Phong cách nghệ thuật HCM vô cùng độc đáo và đa dạng.Nhìn chung, ở mỗi thể loại văn học,từ văn chính luận,truyện,kí đến thơ ca,HCM đều tạo được nh ững nét phong cách riêng, độc đáo và hấp dẫn.

-Văn chính luận:thường ngắn gọn,tư duy sắc sảo,lập luận chặt chẽ,lí lẽ đanh thép,bằng chứng đầy sức thuyết phục,giàu tính luận chiến và đa d ạng về bút pháp.Các tp tiêu biểu:Tuyên ngôn độc lập,lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến,bản án chế độ thực dân

-Truyện và kí :nhìn chung rất hiện đại,thể hiện tính chiến đấu mạnh mẽ,nghệ thuật trào phúng vừa sắc bén thâm thuý của phương Đông vừa hóm hỉnh,hài hước của phương Tây.Các tp tiêu biểu:Vi hành,những trò lố hay là Varen và Phan Bội Châu ,lời than vãn của bà Trưng Trắc.

-Thơ ca: Đây là lĩnh vực nổi bật ,thể hiện rõ nét phong cách nghệ thuật HCM.Những bài thơ tuyên truyền cách mạng thường giản dị,mộc mạc,dễ nhớ,dễ thuộc,có sức tác động trực tiếp đến người đọc,người nghe. Đa số những bài thơ nghệ thuật của Người có sự kết hợp chặt chẽ giữa bút pháp cổ điển và hiện đại,ngôn ngữ hàm súc,thâm thuý,hài hoà giữa tính trữ tình và tính chiến đấu.Tiêu biểu tập “nhật kí trong tù”.

Câu 4:Giá trị lịch sử,giá trị văn học của "Tuyên ngôn độc lập?Gợi ý:

-Giá trị lịch sử :

+TNĐL là một văn kiện có giá trị lịch sử to lớn:là lời tuyên bố xoá bỏ chế độ thực dân,phong kiến,là sự khẳng định quyền tự chủ và vị thế bình đẳng của dân tộc ta trên toàn thế giới,là mốc son mở ra kỉ nguyên độc lập tự do trên toàn nước ta.

+Văn kiện lịch sử này không chỉ được đọc trước quốc dân đồng bào mà còn để công bố với toàn thế giới, đặc biệt là những lực lượng thù địch và cơ hội quốc tế đang mang dã tâm một lần nữa nô dịch nước ta.Cũng vào thời gian đó,nhà cầm quyền Pháp tuyên bố: Đông Dương là thuộc địa của Pháp,bị quân Nhật xâm chiếm,nay Nhật đã đầu hàng.vậy Đông Dương đương nhiên thuộc quyền “bảo hộ” của Pháp.Bản Tuyên ngôn độc lập đã cương quyết bác bỏ luận điệu này.

-Gía trị văn học:

- Tuyên ngôn độc lập là tác phẩm chính luận đặc sắc.Sức mạnh và tính thuyết phục của tác phẩm đư ợc thể hiện chủ yếu ở cách lập luận chặt chẽ, lí lẽ sắc bén, bằng chứng xác đáng, ng ôn ngữ hùng hồn, đ ầy cảm xúc

-Tuyên ngôn độc lập còn là một áng văn tâm huyết của HCM,hội tụ vẻ đẹp tư tưởng và tình cảm của Người, đồng thời kết tinh khát vọng cháy bỏng về độc lập tự do của dân tộc ta.Câu 5: Trong bản “Thông điệp nhân ngày Thế giới phòng chống AIDS, 1-12-2003”, Tổng thư ký

Liên hợp quốc Cô-phi An-nan đã kêu gọi mọi người có thái độ như thế nào trong cuộc chiến chống

HIV/AIDS?

*Gợi ý:

-Trong bản “Thông điệp nhân ngày Thế giới phòng chống AIDS, 1-12-2003”, Tổng thư ký Liên hợp quốc

Cô-phi An-nan đã kêu gọi các quốc gia và tổ chức “phải đưa vấn đề AIDS lên vị trí hang đầu của chương

Năm học 2011-2012 2


trình nghị sự về chính trị và hành động thực tế”; phải nỗ lực nhiều hơn nữa trong hành động. Với mọi

người, ông kêu gọi:

- Công khai lên tiếng về AIDS, đối mặt với thực tế không mấy dễ chịu.

- Không vội vàng phán xét đồng loại của mình.

- Không kì thị và phân biệt đối xử với những người bị HIV/AIDS.

- Không ảo tưởng về sự bảo về bằng cách dựng lên hàng rào ngăn cách với người bị nhiễm HIV.

- Sát cánh cùng nhau trong cuộc chiến chống HIV.

Câu 6:Trình bày hoàn cảnh sáng tác bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng và nhận xét ngắn gọn về giá

trị nghệ thuật bài thơ?

* Gợi ý:

- Tây Tiến là một đơn vị quân đội được thành lập năm 1947, hoạt động từ các tỉnh Sơn La, Lai Châu, Hoà

Bình, miền tây Thanh Hoá. Thành phần của đoàn quân đa số là thanh niên Hà Nội thuộc nhiều tầng lớp

khác nhau, trong đó có cả học sinh, sinh viên.Họ yêu nước và có một tâm hồn hào hoa,lãng mạn. Nhiệm

vụ của họ là phối hợp với bộ đội Lào để bảo vệ biên giới Việt Lào, đánh tiêu hao quân đội Pháp ở

Thượng Lào và miền Tây Bắc Việt Nam. Quang Dũng chính là đại đội trưởng của đoàn quân Tây Tiến.

- Cuối năm 1948, Quang Dũng chuyển sang đơn vị mới. Vào một đêm tại Phù Lưu Chanh, nhớ đống đội

cũ, Quang Dũng viết bài thơ Tây Tiến. Bài thơ có tên gọi ban đầu: Nhớ Tây Tiến, sau đổi thành Tây Tiến.

(in trongtập "Mây đầu ô")).

- Giá trị nghệ thuật ; Cảm hứng lãng mạn và tinh thần bi tráng.

Câu 7: Nêu ý nghĩa của bài viết “Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc” của tác giả Phạm Văn Đồng?

Gợi ý: Bằng cách nhìn, cách nghĩ sâu rộng, mới mẻ và nhiệt tình của một người gắn bó hết mình với đất nước, với nhân dân, Phạm Văn Đồng đã làm sáng tỏ mối quan hệ khăng khít giữa thơ văn của Nguyễn Đình Chiểu với hoàn cảnh của Tổ quốc lúc bấy giờ và với thời đại hiện nay. Đồng thời, tác giả hết lòng ca ngợi Nguyễn Đình Chiểu, một người trọn đời dùng cây bút làm vũ khí chiến đấu cho dân, cho nước, một ngôi sao sáng trong nền văn nghệ của dân tộc Việt Nam.Bài viết của ông vì thế đã có tác dụng định hướng cho người đọc trong việc tiếp cận cái hay ,cái đẹp trong văn thơ NĐC,khẳng định vị trí của ông trên mặt trận văn hóa tư tưởng.

Câu 8:Trình bày những nét chính trong phong cách nghệ thuật thơ Tố Hữu? Gợi ý:-Thơ Tố Hữu là thơ trữ tình chính trị, quan tâm thể hiện những vấn đề lớn, lẽ sống lớn, tình cảm lớn của cách mạng và con người cách mạng. - Thơ Tố Hữu tràn đầy cảm hứng lãng mạn luôn hướng người đọc tới một chân trời tươi sáng. Năm học 2011-2012 3


- Thơ Tố Hữu có giọng tâm tình, ngọt ngào ,tha thiết, giọng của tình thương mến. Nhiều vấn đề chính trị, cách mạng đã được thể hiện như những vấn đề của tình cảm muôn đời. - Thơ Tố Hữu đậm đà tính dân tộc không chỉ trong nội dung mà còn trong nghệ thuật biểu hiện: các thể thơ và thi liệu truyền thống được sư dụng nhuần nhuyễn, ngôn ngữ giản dị, vần điệu phong phú, nhạc tính dồi dào.

Câu 9:Giới thiệu đôi nét về đoạn trích Câu 9:Giới thiệu đôi nét về đoạn trích “ Người lái đò sông Đà”“ Người lái đò sông Đà” của Nguyễn Tuân? của Nguyễn Tuân?

-Hoàn cảnh sáng tác :- Tùy bút “Sông Đà” được sáng tác năm 1960, gồm 15 tùy bút. Đây là kết quả chuyến đi thực tế của Nguyễn Tuân lên Tây Bắc vào năm 1958. - - Xuất xứ: Trích từ tùy bút “Sông Đà” (1960)-Nội dung:Nội dung: + Vẻ đẹp của thiên nhiên Tây Bắc qua hình ảnh của Sông Đà hung bạo- trữ tình. + Vẻ đẹp của thiên nhiên Tây Bắc qua hình ảnh của Sông Đà hung bạo- trữ tình. + Vẻ đẹp của con người lao động Tây Bắc qua hình ảnh của những người lái đò trên + Vẻ đẹp của con người lao động Tây Bắc qua hình ảnh của những người lái đò trên sông.sông.- Chủ đề: - Chủ đề: Tác phẩm thể hiện Tác phẩm thể hiện tình cảm yêu mến thiên nhiên, đất nước, con người và cuộc sống mới ở vùng cao Tây Bắc của nhà văn. Câu 10:Thế nào là qúa trình văn học?Nêu các quy luật vận động của quá trình văn học?a.Qúa trình văn học: là sự hình thành, tồn tại, thay đổi, biến chuyển của toàn bộ đời sống VH .( Tác giả, tác phẩm, trào lưu, khuynh hướng, các tổ chức hội đoàn, các hoạt động nghiên cứu, phê bình, dịch thuật, xuất bản, phát hành, tiếp nhận VH b.Quy luật vận động của QTVH- Quy luật văn học gắn với đời sống: (Thời đại nào thì văn học ấy,những biến động của lịch sử xã hội thường tạo nên những chuyển biến trong lịch sử phát triển của văn học.)- Quy luật kế thừa và cách tân:- Quy luật bảo lưa và tiếp biến.

CHUYÊN ĐỀ 2: NGHỊ LUẬN XÃ HỘI: Đề 1: Một ngày so với một đời người là quá ngắn ngủi, nhưng một đời người lại là do mỗi ngày tạo

nên.

Hãy viết một bài văn ngắn (không quá 400 từ) trình bày suy nghĩ của anh (chị) về ý kiến trên.

* Gợi ý:

I. Mở bài:Thời gian là tài sản vô giá của con người.Mỗi phút giây,mỗi ngày đều đóng vai trò quan trọng

trong cuộc đời mỗi người.Vì vậy,có ý kiến cho rằng:"Một ngày so với một đời người là quá ngắn ngủi,

nhưng một đời người lại là do mỗi ngày tạo nên."

Năm học 2011-2012 4


II. Thân bài:

1. Giải thích ý kiến

- Câu nói so sánh sự đối lập giữa thời gian rất dài của đời người và thời gian rất ngắn của một ngày để

nhấn mạnh: giá trị cuộc sống của mỗi ngày là cơ sở để tạo nên chất lượng, ý nghĩa cuộc sống của một đời

người.

- Thực chất, ý nghĩa câu nói: trong cuộc đời con người mỗi ngày là rất quan trọng, quí giá; đừng để lãng

phí thời gian.

2. Bình luận:

-Thời gian là một điều kiện quan trọng để tạo nên cuộc sống của con người. Ai cũng ước được sống lâu

để làm việc, cống hiến, tận hưởng niềm hạnh phúc

- Một ngày rất ngắn ngủi nhưng con người có thể làm được nhiều việc có ích cho bản thân, cho xã hội:

học tập, lao động; có những phát minh, công trình khoa học được tìm ra trong khoảng thời gian rất ngắn.

- Sự so sánh đối lập giữa một ngày và một đời người còn thể hiện ý nghĩa sâu sắc về mối quan hệ giữa

việc nhỏ và việc lớn; có rất nhiều việc nhỏ xem ra không đáng quan tâm, nhưng là cơ sở để tạo thành

những sự việc lớn.

- Phê phán hiện tượng lười biếng trong công việc, hoạt động sống hằng ngày.

III.Kết bài: Bài học nhận thức và hành động :

- Cuộc đời con người là hữu hạn nên phải biết quí trọng thời gian, đừng để thời gian

trôi đi một cách lãng phí.

- Biết trân trọng những giá trị của việc làm, những niềm vui, hạnh phúc thường ngày trong cuộc sống.

Đề 2:

Hãy viết một bài văn ngắn (không quá 400 từ) trình bày suy nghĩ của anh (chị) về ý kiến sau :

“Một người đã đánh mất niềm tin vào bản thân thì chắc chắn sẽ còn đánh mất thêm nhiều thứ

quí giá khác nữa”.

(Theo sách Dám thành công – Nhiều tác giả, NXB Trẻ, 2008, tr.90)

I.MB:Giới thiệu vai trò của niềm tin và dẫn dắt câu nói.

II. Thân bài:

1. Giải thích:

Về nội dung trực tiếp, câu trích này nói về hậu quả của việc đánh mất niềm tin vào bản thân.

Về thực chất, ý kiến này đề cập đến vai trò quyết định của lòng tự tin.

2. Bình luận:

- Người có lòng tự tin luôn khẳng định năng lực và phẩm chất của mình, coi đó là nguồn sức mạnh chân

chính, có ý nghĩa quyết định, giúp con người vững vàng, lạc quan và thành công trong cuộc sống. Do đó

tự tin là đức tính quý báu.

Năm học 2011-2012 5


- Khi mất tự tin:

+ Con người không còn tin vào phẩm chất và năng lực của bản thân nên sẽ đánh mất những điều kiện cơ

bản và cần thiết giúp đạt đến những giá trị quý báu: nghị lực và ý chí, hi vọng và lạc quan...

+ Con người không còn khả năng đương đầu với những khó khăn, thử thách, nên dễ dàng buông xuôi, bỏ

mất những cơ hội tốt trong cuộc sống.

- Trong mọi hoàn cảnh cuộc sống, đặc biệt những khi gặp khó khăn, thử thách, cần nêu cao bản lĩnh,

không đánh mất niềm tin vào bản thân.

- Luôn sống tự tin nhưng tránh chủ quan. Phải cảnh giác với việc tự tin mù quáng. Phải tỉnh táo để biết

lắng nghe; biết học hỏi, hợp tác; biết tu dưỡng phẩm chất và trau dồi năng lực của bản thân vì đó là cơ sở

của lòng tự tin. Niềm tin vào bản thân : là niềm tin cần thiết nhất trong tất cả các niềm tin, bởi nền tảng

của thành công thật sự là bền vững là chỉ có thể dựa vào chính mình chứ không phải vào cái gì khác.Đánh

mất niềm tin vào bản thân là đánh mất tất cả, trong đó có những thứ quí giá nhất như cơ hội, hạnh phúc,

tình yêu … thất vọng. Con người tin yêu vào cuộc sống, tin vào sức mạnh của mình tất yếu sẽ biết đón

nhận và vượt qua khó khăn để đến bờ thành công và hạnh phúc.

III. Kết bài:

Con người tin yêu vào cuộc sống, tin vào sức mạnh của mình tất yếu sẽ biết đón nhận và vượt qua khó

khăn để đến bờ thành công và hạnh phúc.

Đề 3:

"Đừng cố gắng trở thành người nổi tiếng mà trước hết hãy là người có ích."

Hãy viết một bài văn ngắn (khoảng 400 từ) trình bày suy nghĩ của anh/ chị về ý kiến trên.

I. MỞ BÀI

Cuộc sống không phải lúc nào cũng sống cho ta mà nhiều khi phải biết sống vì người khác .Nhận

định:"Đừng cố gắng trở thành người nổi tiếng mà trước hết hãy là người có ích" đã thể hiện rõ vấn đề

trên.

II. THÂN BÀI

- Giải thích :

+ Người nổi tiếng : là người có tiếng tăm được nhiều người biết đến.

+ Người có ích : là người có cuộc sống có ích, có ý nghĩa, cũng cần thiết và có giá trị đối với

người khác, gia đình, xã hội.

+ Ý kiến là một lời khuyên về một trong những mục đích sống của con người : hãy sống với một

mục đích sống chân chính đừng cố gắng theo đuổi tiếng tăm, danh vọng mà hãy quan tâm đến giá trị của

cuộc sống, nhất là với mọi người.

- Bình luận: :

+ Đừng cố gắng trở thành người nổi tiếng :

× Tiếng tăm, danh vọng : thường không phải là mục đích cao đẹp nhất của cuộc sống.

Năm học 2011-2012 6


× Danh vọng có thể làm tha hóa con người, làm băng hoại đạo đức và đẩy con người ta vào tội lỗi.

× Để cố trở thành người nổi tiếng có những người đã đi vào những con đường bất chính, sử dụng

những phương cách xấu xa. Do đó, nổi tiếng như thế chỉ là vô nghĩa.

+ Trước hết, hãy là người có ích :

× Người sống có ích mang lại nhiều ích lợi cho người khác trong cuộc sống.

× Sống có ích sẽ làm thăng hoa giá trị con người, thăng hoa giá trị cuộc sống.

× Người có ích dù không được nổi tiếng nhưng cuộc sống của họ là cần thiết, có giá trị, có ý nghĩa

đối với người khác, gia đình, xã hội. Ngay cả trong quan niệm của người xưa về “chí nam nhi”, chữ

“danh” (Phải có danh gì với núi sông) luôn gắn với thực chất của hành động (Làm nên đấng anh hùng đâu

đấy tỏ).

+ Nổi tiếng cũng có mặt tốt, có tác dụng tốt. Tiếng nói của người nổi tiếng thường có tác động

nhiều hơn, lớn hơn đối với người khác, xã hội.

+ Nhưng đừng cố gắng chạy theo việc trở thành người nổi tiếng bằng mọi cách vì điều đó mang

lại nhiều tác hại. Hãy để cho tiếng tăm được đến một cách tự nhiên bằng hành động có thực chất: hữu xạ

tự nhiên hương.

+ Làm sao để là người có ích :

× Hãy sống có lý tưởng;

× Hãy sống có đạo đức, có trách nhiệm;

× Hãy sống vì gia đình, vì xã hội, vì cộng đồng;

+ Ý kiến này là một biểu hiện cụ thể của vấn đề danh và thực trong cuộc sống con người. Giải

quyết tốt mối quan hệ của vấn đề nổi tiếng và có ích, của danh và thực, người ta sẽ dễ có cuộc sống bình

an, hạnh phúc, chân chính.

III. KẾT BÀI:

Đây là một ý kiến có giá trị đúng đắn. Đồng thời nó cũng là một lời khuyên rất có tính thời sự, nhất là

trước hiện tượng một bộ phận giới trẻ ngày nay đang có xu hướng tìm sự nổi tiếng bằng mọi giá.

Đề 4: Bàn về giá trị của việc đọc sách, Gor- ki nói: “Mỗi cuốn sách đều là một bậc thang nhỏ mà khi bước lên tôi tách ra khỏi con thú để lên tới gần con người”.Trình bày trong một bài văn ngắn (không quá 400 từ) quan điểm của anh/ chị về ý kiến trên.

*Gợi ý:

Mở bài: - Đọc sách mang lại những giá trị tốt đẹp- Dẫn câu nói của Gor-kiThân bài:1. Giải thích ý kiến Năm học 2011-2012 7


- Nội dung trực tiếp: sách giúp con người hoàn thiện nhân cách, sống xứng đáng với danh hiệu con người.- Thực chất: khẳng định giá trị của sách và việc đọc sách2. Bàn luận về giá trị của sách và việc đọc sách:- Sách là sản phẩm tinh thần kì diệu của con người + Sách là sản phẩm của văn minh nhân loại + Sách là kết quả của lao động trí tuệ + Sách có sức mạnh vượt không gian và thời gian- Tác dụng của sách và việc đọc sách: + Sách đưa người đọc đến những hiểu biết mới mẻ về thế giới xung quanh về vũ trụ bao la, những đất nước và những dân tộc xã xôi. + Sách giúp người đọc phát hiện ra chính mình, hiểu rõ mình là ai và phải làm gì để sống cho đúng và đi tới một cuộc đời thật sự. Sách mở rộng những chân trời ước mơ và khát vọng, giúp con người vươn lên sống xứng đáng với danh hiệu Con người – biết yêu cái Đẹp và lẽ phải. + Những vĩ nhân của nhân loại đều vươn lên ánh sang văn hoá bằng con đường đọc sách – tự học qua sách + Đọc sách là một cách giải trí lành mạnh và bổ ích- Phê phán hiện tượng lười đọc sách và thiếu lựa chọn 3. Bài học nhận thức và hành động: - Đọc sách mang lại lợi ích nên phải biết chọn sách để đọc, biết học hỏi và làm theo những điều tốt đẹp trong sách.- Sách rất quan trọng nhưng chỉ học trong sách vở thì chưa đủ mà phải biết học cả trong thực tế cuộc sốngKết bài:- Mỗi người cần rèn luyện cho mình niềm đam mê đọc sách

Đề 5: Anh, Chị hãy viết bài văn ngắn (không quá 400 từ) nêu suy nghĩ của mình về câu nói: “Đời phải trải qua giông tố nhưng không được cúi đầu trước giông tố” (Trích: Nhật ký Đặng Thùy Trâm)

*Gợi ý:

Mở bài: - Cuộc sống không phải là một con đường bằng phẳng mà nó luôn tồn tại những khó khăn, thử thách .Điều quan trọng là thái độ của chúng ta đối với những khó khăn đó.- Trích dẫn câu nói của Đặng Thùy Trâm.Thân bài:1. Giải thích: - Giông tố xét về nghĩa gốc là những hiện tượng tự nhiên dữ dội,ảnh hưởng xấu đến cuộc sống của con người và sản xuất..- Nghĩa chuyển là những gian nan, thử thách trong cuộc sống nhưng con người không được cúi đầu, khuất phục. 3. Bàn bạc, khẳng định, mở rộng vấn đề:- Câu nói thể hiện một quan niệm nhân sinh tích cực: Gian nan thử thách chính là môi trường tôi luyện con người - Sống có nghị lực và bản lĩnh, con người sẽ dễ dàng vượt qua gian nan thử thách.

Năm học 2011-2012 8


- Câu nói trên là tiếng nói của một lớp trẻ sinh ra và lớn lên trong thời đại đầy bão táp, sống thật đẹp và hào hùng.- Suy nghĩ về bản thân: Trong học tập, trong cuộc sống, bản thân phải luôn có ý thức vượt khó, vươn lên. Cuộc đời không phải con đường bằng phẳng mà đầy chông gai, mỗi lần thất bại hay vấp ngã càng phải dũng cảm đứng dậy, không được chán nản hay bi quan, buông xuôi.- Cuộc sống chiến đấu lao động của con người Việt Nam.- Những tấm gương vượt qua nghịch cảnh trong đời thường.

Kết bài: - Nhận định về ý kiến của Đặng Thuỳ Trâm- Cuộc đời không phải con đường bằng phẳng mà đầy chông gai, mỗi lần thất bại hay vấp ngã càng phải dũng cảm đứng dậy, không được chán nản hay bi quan, buông xuôi.

Đề 6: Suy nghĩ của anh/chị về lối sống buông thả của một bộ phận thanh niên hiện nay.(Bài viết không quá 400 từ)

Gợi ý: MB

-Thanh niên ở thời đại nào cũng là thành phần quan trọng đối với sự phát triển của xã hội.Tuy nhiên,trong cuộc sống hiện đại ngày nay,không ít thanh niên đang có lối sống buông thả,hưởng thụ,không cần biết đến ngày mai như thế nào.

TB- Đã qua rồi thời của những thế hệ thanh niên nối tiếp nhau lên đường ra trận, để rồi sự hi sinh của họ được đền đáp bằng nền độc lập tự do của đất nước.Ngày nay,cs đang ngày một hiện đại,chất lượng sống ngày một nâng cao, đất nước đạt nhiều thành tựu nhưng cũng đang phải đối mặt với không ít thử thách. Đa số thanh niên đều ý thức được vai trò của mình,ra sức học tập vì ngày mai lập nghiệp.

- Thế nhưng, không ít thanh niên đang rơi vào lối sống sai lầm:thích hưởng thụ,sống lêu lổng,buông thả để rồi dẫn tới con đường tội phạm.Không khó để tìm thấy một em học sinh còn nhỏ tuổi đã hút thuốc,uống cà phê,xài điện thoại hoặc nghiện internet.Lớn hơn một chút thì nhậu nhẹt,suốt ngày chăm lo sắc đẹp hay nhảy nhót quay cuồng ở vũ trường.Một bộ phận thanh niên sống không mục đích,không lí tưởng,sống hưởng thụ và không nghĩ tới người khác...

- Điều đáng buồn là bộ phận thanh niên này đang ngày một gia tăng.Phần lớn những người nghiện hút,vi phạm luật giao thông,vi phạm pháp luật đều là thanh niên học sinh.Lẽ ra,họ phải ngồi trên ghế nhà trường để học tập hoặc lao động trong các nhà máy thì họ lại tụ tập quán xá,vũ trường,thậm chí ngồi tù.Khi họ thức tỉnh thì mọi cái đã muộn.Nỗi đau không chỉ riêng họ mà cả gia đình và xã hội.

-Lối sống đó cần phải lên án.Những thanh niên như thế cần sớm thức tỉnh trước khi quá muộn.

-Chúng ta là những học sinh, điều quan trọng nhất là học tập và rèn luyện để có tương lai tốt đẹp và cống hiến cho xã hội.Bên cạnh đó,chúng ta cũng cần “nối vòng tay lớn” để giúp những thanh niên lầm đường lạc lối sớm trở về với cuộc sống đời thường.

Đề 7:Có ý kiến có rằng:Việc học cũng như con thuyền trên dòng nước ngược,nếu không tiền ắt phải lùi. Trình bày quan điểm của anh chị về ý kiến trên(bài viết không quá 400 từ).

Năm học 2011-2012 9


MB:Học thức là kho báu lớn nhất của con người.Nhưng việc học tập để có được kho báu ấy thì hoàn toàn không đơn giản.Vì vậy,có ý khiến cho rắng:" Việc học cũng như con thuyền trên dòng nước ngược,nếu không tiền ắt phải lùi."TB:1.Giai thích ý kiến:-Đây là hình ảnh so sánh.+Về nghĩa đen:dòng nước ngược là dòng nước chảy ngược lại với chiều tiến của con thuyền,vì vậy đó là trở ngại đối với người chèo thuyền,đòi hỏi phải vận dụng công sức và sự khôn khéo để vượt qua.Nếu không sẽ trôi theo dòng nước.+Nghĩa bóng:Đối với việc học,đó là những vất vả,chông gai,thách thức trên con đường chiếm lĩnh tri thức.Phải luôn vượt qua khó khăn để có những kết quả tốt.2.Bình luận:-Việc học có muôn vàn khó khăn thử thách.Tri thức thì vô biên mà sự hiểu biết của con người lại có hạn.-Trên con đường đó,để có thể có được tri thức chỉ có một con đường:cố gắng phấn đấu bước qua những khó khăn trở ngại,không được dừng bước,không được dừng lại nghỉ ngơi hưởng thụ chút ít rồi đi tiếp,cũng không được lùi bước.Nếu dừng lại thì sẽ bị dòng kiến thức bỏ lại phía sau,cũng như con thuyền nhất định phải tiến nếu không dòng nước ngược sẽ cuốn trôi.-Việc học khó khăn nhưng khi vượt qua được nó sẽ là những tháng ngày êm đẹp,ngọt ngào.Đó là khi con thuyền vượt qua dòng nước chảy ngược để tới dòng nước phẳng lặng,êm trôi.-Điều đáng buồn là nhiều người vẫn không hiểu qui luật đó,nhất là nhiều bạn trẻ hiện nay.3.Chứng minh:hs lấy ví dụ chứng minh,một người miệt mài đèn sách,không quản khó khăn,nỗ lực hết mình để vượt qua những chông gai thử thách,cuối cùng có kết quả tốt,Ngược lại,người khác chùn bước trước khó khăn,vừa học vừa chơi...kết quả là không thể chiếm lĩnh được tri thức,càng ngày càng bị lùi bước và sẽ không có thành công.KB:-Khẳng định lại ý nghĩa của vấn đề.-Rút ra bài học kinh nghiệm:cần phải nỗ lực trước mọi khó khăn của con đường học vấn để ngày sau có những kết quả tốt.

Đề 8: Trình bày quan điểm của anh (chị) về nhận định sau: Tình thương là hạnh phúc của con người. Bài viết không qúa 400 từ. 1. Mở bài: Dân tộc có truyền thống tương thân tương ái.Vì vậy.tình người trở thành vẻ đẹp của con người dù trong bất cứ hoàn cảnh nào.Tình thương trở thành phẩm chất cũng như lẽ sống của mỗi người.Có ý kiến cho rằng:" Tình thương là hạnh phúc của con người".2. Thân bài:a. Giải thích câu nói: Tình thương là hạnh phúc của con người.-Tình thương: là tình cảm nồng nhiệt làm cho gắn bó mật thiết và có trách nhiệm với người, với vật (Từ điển tiếng Việt)

Năm học 2011-2012 10


-Hạnh phúc: là trạng thái sung sướng vì cảm thấy hoàn toàn đạt được ý nguyện. (Từ điển tiếng Việt)b.Bình luận:

-Tại sao Tình thương là hạnh phúc của con người?+ Tình thương khiến cho người ta luôn hướng về nhau để chia sẻ, thông cảm, đùm bọc

lẫn nhau.+ Như vậy tình thương mang lại cảm giác sung sướng,thoải mái,thỏa mãn mọi ý

nguyện,làm cuộc sống trở nên ấm cúng,đẹp đẽ.- Trong phạm vi gia đình:

+ Cha mẹ yêu thương con cái, chấp nhận bao vất vả, cực nhọc, hi sinh bản thân để nuôi dạy con cái nên người. Con cái ngoan ngoãn, trưởng thành, cha mẹ coi đó là hạnh phúc nhất của đời mình.

+ Trong đời người có nhiều nỗi khổ, nhưng con cái không nên danh nên phận hoặc hư hỏng là nỗi đau lớn nhất của cha mẹ.

+ Con cái biết nghe lời dạy bảo của cha mẹ, biết đem lại niềm vui cho cha mẹ, đó là hiếu thảo, là tình thương và hạnh phúc.

+ Tình thương yêu, sự hòa thuận giữa anh em, giữa cha mẹ và con cái tạo nên sự bền vững của hạnh phúc gia đình.- Trong phạm vi xã hội:+ Tình thương chân thành là cơ sở của tình yêu đôi lứa. + Tình thương là truyền thống đạo lí: "Thương người như thể thương thân"; tạo nên sự gắn bó chặt chẽ trong quan hệ cộng đồng giai cấp, dân tộc. + Tình thương mở rộng, nâng cao thành tình yêu nhân loại. -Cuộc sống không có tình thương là một cuộc sống bất hạnh và đáng ghê sợ.-Được người thương yêu là hạnh phúc nhưng cũng phải biết thương người để hài hòa giữa cái chung và cái riêng,giữa ca nhân và tập thể,giữa nhận và cho.-Phê phán lối sống vô cảm,không có tình thương,ích kỉ,chỉ lo cho bản thân mình...c/Những tấm gương sáng trong lịch sử coi Tình thương là hạnh phúc của con người:

+ Người anh hùng dân tộc Nguyễn Trãi suốt đời đeo đuổi lí tưởng vì dân vì nước, gác sang một bên những oan ức, bất hạnh của riêng mình.

+ Người thanh niên Nguyễn Tất Thành xuất phát từ lòng yêu nước thương dân trong tình cảnh nô lệ nên đã rời Tổ quốc ra đi tìm đường cứu nước, cứu dân. Phương châm sống đúng đắn của Người là: Mình vì mọi người. Bác luôn lấy tình yêu thương con người làm mục đích và hạnh phúc cao nhất của cuộc đời mình.

d. Liên hệ bản thân:Rút ra bài học về phương châm sống xứng đáng là con người có đạo đức, có nhân cách

và hành động vì tình thương.3. Kết bài:

- Tình thương là lẽ sống cao cả của con người. Tình thương vượt lên trên mọi sự khác biệt giữa các dân tộc trên thế giới.

- Để tình thương thực sự trở thành hạnh phúc của con người, mỗi chúng ta phải vươn lên chống đói nghèo, áp bức bất công, chiến tranh phi nghĩa… để góp phần xây dựng một thế giới hòa bình thịnh vượng…

Năm học 2011-2012 11


Đề 9: Hãy viết một bài văn ngắn (không quá 400 từ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về câu nói sau:

Sống là không chờ đợi

GỢI Ý:A/ Mở bài : Một cuộc sống với thực tại và sống không chờ đợi đang là một phương pháp sống đầy tích cực và chủ động của mỗi người mà đặc biệt của thế hệ trẻ trong xã hội hiện đại và văn minh.B/ Thân bài : 1/ Giải thích: Vậy,thế nào là sống không chờ đợi? - Là sống không thụ động, không dậm chân tại chỗ, không để ngày tháng trôi qua lãng phí, không dựa dẫm, trông chờ vào người khác..- Không ảo tưởng và đắm mình vào quá khứ, sống với hiện tại trước mắt và không ỉ lại…à Đó là bản chất của cuộc sống hiện đại.2/ Phân tích- chứng minh,bình luận: Thực trạng về lối sống của thế hệ trẻ hiện nay: thể hiện ở hai xu hướnga. Thực trạng: - Năng động, cầu tiến , có trách nhiệm …à tích cực - Sống vội, sống gấp, sống thực dụng , sống ươn hèn, ỉ lại…à tiêu cực. b. Nguyên nhân: - Phụ thuộc vào trình độ nhận thức và ý thức của từng người. - Do giáo dục của gia đình. - Do tác động của xã hội.c.Hậu quả của lối sống ươn hèn, ỉ lại:- Sống không mơ ước à dễ trì trệ , lạc hậu, tự đánh mất tương lai và thậm chí rơi vào bi kịch.

3/ Bài học nhận thức- Biết không ngừng phấn đấu học tập và làm việc để xây dựng tương lai vững chắc.- Biết sống năng động, sáng tạo và tận dụng thời gian một cách có ích.- Không thỏa mãn những gì đã có và không sống trong tưởng tượng.C/ Kết bài : - Sống không chờ đợi là một lối sống tích cực cần được phát huy.- Tùy vào hòan cảnh, điều kiện để tự xây dựng cho mình một quan điểm, một lối sống tích cực cho phù hợp với bản thân.- Phải biết kiên trì và nhẫn nại để đi đến thành côngĐề 10:

Duy chỉ có gia đình, người ta mới tìm được chốn nương thân để chống lại tai ương của số phận (Euripides)

Anh (chị) nghĩ thế nào về câu nói trên?

GỢI Ý:A. Mở bài:- Dẫn dắt và nêu vấn đề cần nghị luận.- Trích dẫn câu nóiB. Thân bài

1/ Giải thích ý nghĩa của câu nói:“Tại sao chỉ có nơi gia đình, người ta mới tìm được chốn nương thân

để chống lại tai ương số phận ?”

- Vì gia đình có giá trị bền vững và vô cùng to lớn không bất cứ thứ gì trên cõi đời này sánh được,

cũng như không có bất cứ vật chất cũng như tinh thần nào thay thế nổi. Chính gia đình là cái nôi nuôi

dưỡng, chở che cho ta khôn lớn?” Năm học 2011-2012 12


- Suy ra vấn đề cần bàn bạc ở đây là: Vai trò, giá trị của gia đình đối với con người.

2/ Bình luận:

- Mỗi con người sinh ra và lớn lên, trưởng thành đều có sự ảnh hưởng, giáo dục to lớn từ truyền thống

gia đình (dẫn chứng: văn học, cuộc sống).

- Gia đình là cái nôi hạnh phúc của con người từ bao thế hệ: đùm bọc, chở che, giúp con người vượt

qua được những khó khăn, trở ngại trong cuộc sống.

- Bàn luận mở rộng vấn đề: Khẳng định câu nói đúng. Bởi đã nhìn nhận thấy được vai trò, giá trị to

lớn của gia đình đối với sự hình thành và phát triển nhân cách của con người, là nền tảng để con

người vươn lên trong cuộc sống. Tuy nhiên, câu nói chưa hoàn toàn chính xác. Bởi trong thực tế cuộc

sống, có rất nhiều người ngay từ khi sinh ra đã không được sự chở che, đùm bọc, giáp dục, nâng đỡ

của gia đình nhưng vẫn thành đạt, trở thành con người hữu ích của XH.

3. Bài học nhận thức:

Câu nói trên đã đặt ra vấn đề cho mỗi con người, XH: Bảo vệ, xây dựng gia đình ấm no, bình đẳng, hạnh phúc. Muốn làm được điều đó cần: trong GD mọi người phải biết thương yêu, đùm bọc chở che nhau; phê phán những hành vi bạo lực gia đình, thói gia trưởng….C.Kết bài:- Khắng định lại ý nghĩa của câu nói.

CHUYÊN ĐỀ 3: NGHỊ LUẬN VĂN HỌC (câu 5 điểm)

Câu 1: Cảm nhận của anh (chị) về khung cảnh hùng tráng của Việt Bắc trong kháng chiến qua đoạn thơ sau:

“Những đường Việt Bắc của taĐêm đêm rầm rập như là đất rung

Quân đi điệp điệp trùng trùngÁnh sao đầu súng bạn cùng mũ nan

Dân công đỏ đuốc từng đoànBước chân nát đá muôn tàn lửa bay

Nghìn đêm thăm thăm sương dàyĐèn pha bật sáng như ngày mai lên”

(Trích “Việt Bắc”- Tố Hữu)Gợi ý:A. Mở bài: - giới thiệu tác giả, tác phẩm - Vị trí và nội dung chủ yếu của đoạn tríchB. Thân bài.- Bức tranh toàn cảnh quân dân ta ra trận chiến đấu với khí thế hào hùng, sôi sục, khẩn trương:

Năm học 2011-2012 13


+ không gian rộng lớn “những đường VB”+ thời gian dài đằng đẵng “đêm đêm”+ khí thế sôi sục “như là đất rung”.- Hình ảnh bộ đội hành quân ra trận vừa hào hùng vừa lãng mạn.+ Hào hùng: từ láy “điệp điệp trung trùng”: bước đi của đoàn quân đông đảo. mạnh mẽ như những đợt sóng.+ Lãng mạn: “ánh sao đầu súng” là hình ảnh ẩn dụ chỉ lí tưởng của Đảng dẫn đường chỉ lối cho các chiến sĩ.- Hình ảnh những đoàn dân công phục vụ chiến đấu với ý chí phi thường, sức mạnh to lớn: “đỏ đuốc”, “bước chân nát đá”-Niềm lạc quan tin tưởng vững chắc “trường lì kháng chiến nhất định thắng lợi”: đối lập bóng tối và ánh sáng “nghìn đêm thăm thẳm” (những đêm trời nô lệ) >< “đèn pha bật sáng” (tự do, tương lai tươi sáng)- Nghệ thuật:+ Sử dụng từ láy+ Nghệ thuật đối lập (ánh sáng- bóng tối)C. Kết bài:- Đánh giá chung về giá trị của đoạn thơ so với toàn bài- Đoạn thơ đã tái hiện khung cảnh hùng tráng của Việt Bắc trong kháng chiến.

Câu 2:Cảm nhận của anh/ chị về đoạn thơ sau trong bài thơ Việt Bắc của Tố Hữu:

Ta về mình có nhớ ta ?Ta về ta nhớ những hoa cùng người

Rừng xanh hoa chuối đỏ tươiĐèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng

Ngày xuân mơ nở trắng rừngNhớ người đan nón chuốt từng sợi giang

Ve kêu rừng phách đổ vàngNhớ cô em gái hái măng một mình

Rừng thu trăng rọi hòa bìnhNhớ ai tiếng hát ân tình thủy chung

(Trích "Việt Bắc"-Tố Hữu-SGK ngữ văn 12 tập 1)

Gợi ý:: A.Mở bài: - Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm- Giới thiệu vị trí và ý nghĩa khái quát của đoạn trích + Đoạn thơ là một trong những đoạn hay nhất của tác phẩm: thể hiện một cách tập trung vẻ đẹp, giá trị tư tưởng và phong cách nghệ thuật của Tố Hữu. + Đoạn thơ không chỉ thể hiện nỗi nhớ tha thiết bồi hồi giữa kẻ ở người đi, giữa người cán bộ kháng chiến và người dân Việt Bắc mà còn tạo nên bộ tứ bình độc đáo của thiên nhiên vùng rừng núi chiến khu.B. Thân bài: * Ý nghĩa của 2 câu thơ mở đoạn- Nỗi nhớ là cảm xúc bao trùm. Đây là nỗi nhớ của người về hướng tới “những hoa cùng người”- hướng tới thiên nhiên và con người Việt Bắc.- Hai câu thơ mang giai điệu dân ca ngọt ngào, sâu lắng (cặp từ “ta”, “mình”) là cảm hứng chủ đạo tạo nên các cung bậc nhớ cụ thể và cảnh vật cụ thể hữu tình của cảnh và người ở 8 câu thơ sau.* Vẻ đẹp của bức tranh tứ bình qua 8 câu thơ tiếp theo- Mùa đông: + Màu xanh bất tận của rừng già + màu đỏ tươi của hoa chuối (ấm áp, xua tan sự u tối, lạnh lẽo của núi rừng mùa đông)=> nghệ thuật phối màu tài tình + Con người: trong tư thế vững chãi, làm chủ núi rừng- Mùa xuân: màu trắng tinh khiết của hoa mơ làm sáng bừng, đầy sức sống cho núi rừng.

Năm học 2011-2012 14


+ Con người: cần cù, tỉ mỉ, khéo léo (chú ý cụm từ chuốt từng sợi giang)- Mùa hè: + Không chỉ có màu sắc (màu vàng của rừng phách) mà còn có cả âm thanh của tiếng ve. Tiếng ve kéo theo sự chuyển động của thời gian (chú ý từ đổ- được xem là nhãn tự)-> đất trời nhuốm màu vàng. + Con người: không đơn độc mà gắn bó với thiên nhiên, duyên dáng, chịu thương chịu khó.- Mùa thu: + Khung cảnh lãng mạn của ánh trăng, hòa bình-> dịu êm, bình yên. + Con người: tình tứ, thủy chung và son sắt với cách mạng=> bức tranh thiên nhiên đẹp có đầy đủ màu sắc, âm thanh, ánh sáng, đường nét., có sự gắn bó, hòa quyện giữa thiên nhiên và con người.* Nghệ thuật:- Thể thơ lục bát- Điệp từ nhớ- Sử dụng hình thức đối đáp giao duyên3. Kết bài: - Giá trị của đoạn thơ so với toàn bài.- Nét đặc sắc của đoạn thơ còn được bộc lộ ở hình thức đối thoại của nhân vật trữ tình, cách thể hiện ấy kết hợp với giọng thơ ngọt ngào mang dấu ấn của sự hồi tưởng, suy tư đã làm nên sức hấp dẫn và vẻ đẹp của phong cách Tố Hữu.

Câu 3:

Cảm nhận của anh (chị) về đoạn thơ:

Những người vợ nhớ chồng góp cho Đât Nước những núi vọng Phu

Căp vợ chồng yêu nhau góp nên hòn Trống mái

Gót ngựa của Thàng Gióng đi qua còn trăm ao đầm để lại

Chín mươi chín con voi góp mình dựng đất Tổ Hùng Vương.

Những con rồng năm im góp dòng sông xanh thăm.

Những người học trò nghèo góp cho Đất nước mình núi Bút, non Nghiên.

Những người dân nào đã góp nên Ông Đốc, ông Trang, bà Đen, bà Điểm.

Và ở đâu trên khắp ruộng đồng gò bãi

Chăng mang một dáng hình, một ao ước, môt lối sống ông cha.

Ôi, Đất Nước sau bốn nghìn năm đi đâu ta cũng thấy

Những cuộc đời đã hóa núi sông ta…

(Đất Nước, Nguyễn Khoa Điềm, SGK Ngữ văn 12 cơ bản, tập I, tr. 120)

* Gợi ý:I. Mở bài: (tham khảo đề 1)

II. Thân bài:

+ Tác giả đã có những phát hiện có chiều sâu về đại lí, lịch sử văn hoá về những địa danh trên khắp đất

nước. Muôn vàng vẻ đẹp, theo tác giả, đều là kết tinh của bao công sức và khát vọng của nhân dân, của

những con người bình thường, vô danh.

Năm học 2011-2012 15


Những người vợ…núi sông ta

+ Những núi Vọng Phu, hòn Trống Mái, núi Bút non Nghiên không chỉ là tặng vật của tạo hoá, mà được

soi chiếu qua tâm hồ, qua số phận và cảnh ngộ của nhân dân.

Những người vợ nhớ chồng góp cho Đât Nước những núi vọng Phu

Căp vợ chồng yêu nhau góp nên hòn Trống mái

+ Trong quá trình vận động tạo sơn, có những núi đá được hình thành mang một vẻ đẹp riêng. Qua trí

tưởng tượng, qua tâm hồn, qua cuộc chiến tranh li tán, Nhân Dân đặt tên cho dáng núi Vọng Phu (ngóng

chồng); không có tình yêu thủy chung vợ chồng và tí ngưỡng phồn thực sẽ không có Hòn Trống Mái.

Tình yêu đôi lứa, vợ chồng “góp cho”, “góp nên’ Đất nước.

+ Trong những kì quan thiên nhiên, lịch sử dựng nước và giữ nước còn lưu lại vết tích:

Gót ngựa của Thàng Gióng đi qua còn trăm ao đầm để lại

Chín mươi chín con voi góp mình dựng đất Tổ Hùng Vương.

Nếu không có Vua Hùng dựng nước sẽ không có truyền thuyết về “chín mươi chín con voi” chầu

phục quanh đỉnh núi Phong Châu. Tương truyền rằng, khi vua đóng đo ở Phong châu, có đến 100 con voi

chầu phục quanh đỉnh núi. Sáng hôm sau, khi đăng đàn tế lễ, một con voi đứng dậy quay đầu về hướng

bắc. Vua tức giận rút gươm chém bay đầu, chỉ còn lại 99 con. Ơ đây, do cách nói ước lệ và vần điệu thơ,

Nguyễn Khoa Điềm đã viết “99 con voi góp mình dựng đất tổ hùng Vương”. Bên cạnh đó, gót chân ngựa

sắt của Tháng gióng chống giặc Ân năm xưa cũng “đi qua còn trăm ao đầm để lại”. Cảnh tượng đó thật kì

vĩ. Hóa ra, mỗi ao hồ, đầm phá đều mang trên mình cả quá khứ oai hùng của dân tộc.

+ Đất Nước còn được nhìn theo chiều rộng lớn của không gian lãnh thổ. Đất Nước ta không chỉ có “biển

khơi”, “núi bạc”, có sông Hồng “đỏ nặng phù sa”, có sông Đà “độc bắc lưu”, có sông Hương ‘trương

Giang như kiếm lấp thanh thiên” (Sông dài như kiếm dựng trời xanh), và còn có con sông Cửu Long bao

đời thể hiện một sức mạnh hùng tráng vươn mình ra biển cả:

Những con rồng năm im góp dòng sông xanh thăm.

Bao đời nay, con rồng ấy vẫn “nằm im” , tạo nên bao dáng vẻ phù sa cho Nam Bộ.

+ Không chỉ vậy, truyền thống hiếu học đã khoác lên cho thiên nhiên những dáng hình độc đáo:

Những người học trò nghèo góp cho Đất nước mình núi Bút, non Nghiên.

+ Hạ Long trở nên lung linh, huyền thoại là nhờ những cái tên; “con cóc”, ‘con gà”

+ Nhân Dân chính là người đặt nên tên đất, tên làng

Những người dân nào đã góp nên Ông Đốc, ông Trang, bà Đen, bà Điểm.

+ Điều đặc sắc là ở đây cái nhìn của nhà thơ đã thấm sâu ý thức về nhân dân, về con người bình thường

đã góp mình tạo dựng đất nước

Và ở ……………………………………sông ta.

Chính nhân dân là người tạo dựng nên đất nước này, đã đặt tên và ghi dấu cuộc đời mình lên trên đó.

Năm học 2011-2012 16


III. Kết bài:

- Đóng góp của Nguyễn Khoa Điềm về Đất Nước là cách nhìn, cách cảm thụ đầy mới mẻ trong sự kết

tinh và hội tụ của nó trên nhiều bình diện; lịch sử- địa lí- văn hoá và cuộc sống đời thường. Khi nói về

Đất Nước, Nguyễn Khao Điềm không ngợi ca các triều đại, cũng không nói đến những vị anh hùng. Nhà

thơ chỉ tập trung đến những con người vô danh, bình thường, giản dị. Mỗi kì quan thiên nhiên trên khắp

đất nước đều găn với tâm hồn, số phận, tính cách Nhân Dân .

- Giọng thơ trữ tình- chính luận sâu lắng, thiết tha nhờ tác giả sử dụng nhuần nhuyễn chất liệu văn hoá

dân gian vào câu thơ hiện đại. Đồng thời, đoạn thơ còn thể hiện vốn tri thức phong phú của nhà thơ về

Đất nước.

Câu 4:“Tuyên ngôn độc lập” vừa là một áng văn chính luận mẫu mực vừa là áng văn chan chứa những tình cảm lớn." Anh (chị) hãy làm sáng tỏ điều trên.*Gợi ý:Mở bài: - Hồ Chí Minh là một anh hùng dân tộc, một danh nhân văn hóa thế giới, nhà thơ nhà văn tài ba. - Tuyên ngôn độc lập vừa là áng văn chính luận mẫu mực vừa là áng văn chan chứa những tình cảm lớn.Thân bài:● Tuyên ngôn độc lập là áng văn đánh dấu sự ra đời của nước việt Nam dân chủ cộng hòa. Ngày 2/9/1945 người thay mặt chính phủ lâm thời của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa đọc bản Tuyên ngôn độc lập trước hàng vạn đồng bào.● TNĐL là áng văn chính luận mẫu mực: -Tuyên ngôn độc lập đã đưa ra những lí lẽ sắc sảo, luận điểm chặt chẽ, những dẫn chứng chính xác và đanh thép không thể chối cãi được. - Tác phẩm có hệ thống lập luận chặt chẽ và khoa học. Hệ thống lập luận trong Tuyên ngôn độc lập thể hiện khả năng tư duy sắc sảo, nhạy bén đầy trí tuệ. + Mở đầu bản Tuyên ngôn độc lập tác giả trích dẫn hai bản Tuyên ngôn Độc lập của Mĩ và bản Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền của Pháp khiến cho kẻ thù không thể bác bỏ được quyền độc lập của ta. Người đã dùng nghệ thuật “gậy ông đập lưng ông” lấy chính luận điệu cũa kẻ thù mà bác bỏ kẻ thù. + Người đã dùng những bằng chừng xác thực và đanh thép vạch trần bộ mặt” khai hóa” và “bảo hộ” của thực dân Pháp, vạch trần sự hèn hạ của thực dân Pháp khi chúng bán nước ta hai lần cho Nhật. + Người khẳng định xóa bỏ mọi đặc quyền của Pháp trên đất nước chúng ta, xóa bỏ chế độ phong kiến tồn tại ngàn năm , nhân dân ta có quyền làm chủ đất nước mình có quyền hưởng tự do, độc lập và sẽ đem tất cả tính mạng và tài sản để bảo vệ độc lập.- Ngôn ngữ dễ hiểu, chặt chẽ, hàm súc tác động mạnh mẽ đến người nghe. ● Tuyên ngôn độc lập còn là áng văn chan chứa những tình cảm lớn vì:- Nó thể hiện tình cảm thiết tha, đau xót, căm giận của tác giả trước những tội ác mà thực dân Pháp đã gây ra đối với đồng bào ta.- Tuyên ngôn độc lập còn thể hiện niềm tự hào khi tuyên bố với thế giới nước Việt Nam có quyền được hưởng tự do độc lập và sự thật đã thành một nước tự do độc lập”.Kết bài: - Tuyên ngôn độc lập là một văn kiện lịch sử vô giá

Câu 5: Bình giảng đoạn thơ sau trong bài “Tây tiến” của Quang Dũng (Sách văn 12-cơ bản tập 1,NXB GD 2008).

Năm học 2011-2012 17


“Sông Mã xa rồi Tây tiến ơi

Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi

Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi

Mường Lát hoa về trong đêm hơi

Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm

Heo hút cồn mây súng ngửi trời

Ngàn thước lên cao,ngàn thước xuốngS

Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi

Anh bạn giải dầu không bước nữa

Gục lên súng mũ bỏ quên đời

Chiều chiều oai linh thác gầm thét

Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người

Nhớ ôi Tây tiến cơm lên khói

Mai Châu mùa em thơm nếp xôi”

*GỢI Ý :-MB:

Tây Tiến là bài thơ tiêu biểu nhất trong sáng tác của QD và cũng là thành phần không thể thiếu trong bức tranh bằng thơ về người lính kháng chiến chống Pháp. Được viết năm 1948 khi QD vừa rời xa đơn vị Tây Tiến một thời gian,bài thơ dạt dào những cảm tưởng xúc động,chân tình một thời chinh chiến đầy gian lao khổ ải nhưng vô cùng anh dũng.Nét độc đáo nất của bài thơ là cảm hứng lãng mạn và tính chất bi tráng khi viết về người lính Tây Tiến. Điều đó được thể hiện tập trung trong đoạn mở đầu của bài thơ.

-TB:+ Mở đầu đoạn thơ cũng là mở đầu bài thơ,QD gợi cảm xúc chung bằng nỗi nhớ.Nhà thơ không sao tránh khỏi những xúc động,bồi hồi như thốt lên,kêu lên để tưởng nhớ những kỉ niệm sâu sắc đã đi qua trong cuộc đời:

“Sông Mã xa rồi Tây tiến ơi

Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi”

Nhà thơ gọi tên những gì quen thuộc,thân thiết nhất: đó là dòng sông Mã như tượng trưng cho tính chất thất thường,lúc hiền hoà,lúc dữ dội của thiên nhiên Tây Bắc; đó là đông đội Tây tiến gồm đa số là thanh niên Hà Nội hào hoa lãng mạn,anh dũng kiên cường.Chính QD đã cùng đoàn quân ấy trải qua bao tháng ngày đầy gian khổ,hi sinh nhưng cũng thắm thiết tình đồng đội,nghĩa đồng bào.Bởi vậy,câu thơ thứ 2 điệp lại 2 lần từ “nhớ” như để nhấn mạnh,khắc sâu nỗi nhớ khôn nguôi.QD còn rất tài hoa khi dùng 2 chữ “chơi vơi” để gợi cảm giác mờ ảo,xa xôi của sự hồi tưởng cũng như tính chất bay bổng,lãng mạn của trí tưởng tượng.

+ Nếu ở 2 câu đầu nỗi nhớ có phần mờ ảo,xa xôi thì đến 2 câu sau nỗi nhớ đã khá định hình.Kỉ niệm về đoàn binh TT trở về ngập tràn trong tâm tưởng của nhà thơ.

“ Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi

Mường Lát hoa về trong đêm hơi”Năm học 2011-2012 18


Ơ đây,tên những bản làng quen thuộc như Sài Khao,Mường Lát in đậm trong trí nhớ của QD cùng với những hình ảnh vừa thực vừa lãng mạn.Hình ảnh đoàn quân im lìm,gan góc,dãi dầu đi trong sương sớm gợi bao sự gian lao vất vả.Vậy mà các anh vẫn cảm nhận được tất cả những vẻ đẹp của núi rừng.Đó là tâm hồn tinh tế,hào hoa của những chàng trai thủ đô một thời vì nước quên thân.

+Với ngòi bút lãng mạn,QD đã miêu tả thiên nhiên Tây Bắc vừa bao la hùng vĩ vừa hiểm trở,dữ dội như thử thách ý chí,nghị lực của con người.

“Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm

Heo hút cồn mây súng ngửi trời

Ngàn thước lên cao,ngàn thước xuống

Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi”

Trong hồi tưởng của QD có lẽ đấy là những chặng đường hành quân đầy kỉ niệm nhưng hết sức gian truân.Có những con đường lên cao,lên cao rồi gập ghềnh,khúc khuỷu,mờ mịt xa vời.Cái khó khăn,trắc trở cũng như cái vất vả nặng nhọc của người chiến sĩ được diễn đạt qua hàng loạt những thanh trắc xuất hiện trong một câu thơ:” Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm”.

Cũng có những chặng đường ẩn hiện trong mây,người chiến sĩ như bước trên những cồn mây với cảm giác mũi súng chạm t ới trời” Heo hút cồn mây súng ngửi trời”.Hình ảnh nhân hoá có phần cường điệu “súng ngửi trời” là cách nói đùa vui tinh nghịch cho thấy dù gian khổ vất vả đến đâu cũng không làm mất đi tính cách lạc quan yêu đời của người chiến sĩ.

Lại có những chặng đường như gấp khúc giữa chiều cao và chiều sâu,hai bên dốc núi gần như dựng đứng:” Ngàn thước lên cao,ngàn thước xuống”.Người chiến sĩ vượt qua con đường ấy phải là người bình tĩnh ,tự chủ ,có nghị lực kiên cường.Chúng ta như nhìn thấy sự vất vả trên khuôn mặt,hơi thở dồn dập trong lông ngực của các anh.Vậy mà,câu thơ tiếp lại toàn thanh bằng như một nốt nhạc du dương:” Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi”.Dường như đấy là cảm giác nhẹ nhõm của người chiến sĩ khi tạm dừng chân trên đỉnh dốc,cũng là dây phút mơ màng khi họ phóng tầm mắt ra xa để thấy những mái nhà thấp thoáng trong màn mưa mênh mông như biển khơi.

+Sự kết hợp những thanh bằng trắc và sự đan xen những hình ảnh vừa gân guốc vừa mềm mại đã tạo ra tính nhạc cho đoạn thơ. Đó cũng là nét bút tài hoa của QD.Bởi vậy mà có ý kiến cho rằng” đọc thơ QD như ngậm âm nhạc trong miệng” là vì vậy.

+Cũng trên con đường hành quân không thể thiếu tình đồng đội,nghĩa đồng bào.

“ Anh bạn giải dầu không bước nữa

Gục lên súng mũ bỏ quên đời

Chiều chi ều oai linh thác gầm thét

Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người



Có thể thấy QD không dấu diếm bao nỗi gian khổ,vất vả,hi sinh của cuộc đời chiến binh.Do đó, có thể hiểu 2câu đầu nói về cái chết trên đường hàng quân nhưng cũng có thể hiểu đấy là trạng thái nghỉ ngơi của người chiến sĩ tạm dừng chân trên đỉnh dốc.Câu thơ thấm đượm bao tình cảm của nhà thơ đối với đồng đội cẩu mình bởi hơn ai hết QD hiểu rằng đằng sau vẻ “bỏ quên đời” rất nhẹ nhàng ấy lạ cả một sự hi sinh cao đẹp của người lính Tây Tiến.

Năm học 2011-2012 19


+Người lính Tây tiến ra đi như không có chuyện gì xảy ra. Để rồi thiên nhiên Tây Bắc vẫn tiếp tục những điêu nhạc rùng rợn”

“ Chiều chiều oai linh thác gầm thét

Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người”

+Thế nhưng,cái đọng lại trong tâm trí của tác giả lại là một hình ảnh rất đỗi nên thơ:”



Câu thơ chất chứa bao nhiêu tình cảm cao đẹp của tình quân dân.Hình ảnh “cơm lên khói” đủ sức xua tan cái khắc nghiệt của rừng thiêng nước độc bởi đó là sự sống,là mái ấm gia đình,là yêu thương,là trìu mến.QD mang theo trong nỗi nhớ của mình cả mùi thơm nếp xôi,cả hơi nóng của vắt xôi mà cô gái Tây Bắc trao vội giữa đường hành quân.Thật cảm động và thật cao đẹp bi ết bao. Đằng sau vẻ đẹp của câu thơ là vẻ đẹp của người lính TT lãng mạn hào hao,luôn quên những nhọc nhằn để hướng tới những vẻ đẹp nên thơ của cuộc sống.

-KL: Đoạn thơ mở đầu bằng hoài niệm và kết thúc bằng hoài niệm.Qua đoạn thơ,khung cảnh thiên nhiên Tây Bắc hiện ra với vẻ đẹp hùng vĩ, hiểm trở và thơ mộng,diễm lệ.Nhưng nổi bật trong khung cảnh thiên nhiên đó vẫn là hình ảnh con người chiến sĩ Tây Tiến với nghị lực phi thường,với tình đồng đội,tình quân dân ấm áp,với tâm hồn lãng mạn,hào hoa của thanh niên thủ đô đi kháng chiến. Điều đó giúp chúng ta hiểu vì sao hình ảnh người lính Tây Tiến trở thành biểu tượng cho vẻ đẹp của thời đại,của dân tộc.

Câu 6: Phân tích cơ sở pháp lí và cơ sở thực tế của bản “Tuyên ngôn độc lập” của HCM. (Sách ngữ văn 12-tập 1 NXBGD 2008)MB:Trong lịch sử dân tộc,có những áng văn hùng tráng còn mãi với muôn đời. “Tuyên ngôn độc lập” của HCM cũng là một áng văn như thế.Ngoài giá tri lịch sử,tp còn trở thành một điển hình cho thể loại văn chính luận.Trong đó phải kể đến tính trí tuệ,sự khéo léo khi phân tích cơ sở pháp lí và cơ sở thực tế của bản “Tuyên ngôn độc lập”.TB:+ Cơ sở pháp lí:-Trong tranh luận, để bác bỏ luận điểm của một đối thủ nào đó không có gì đích đáng hơn là dùng lí lẽ của chính đối tượng ấy.Người ta gọi đây là kiểu lập luận “lấy gậy ông đập lưng ông”.Mở đầu bản tuyên ngôn,Bác đã nhắc tới 2 bản tuyên ngôn nổi tiếng của nước Pháp và Mĩ-hai bản tuyên ngôn của thế kỉ XVIII, đánh dấu buổi bình minh của cách mạng Tư sản và nêu thành những nguyên tắc pháp lí của những quyến sống cơ bản của con người. Đó là bản tuyên ngôn 1776 của nước Mĩ:”Tất cả mọi người sinh ra đều có quyền bình đẳng.Tạo hoá cho họ những quyền không ai có thể xâm phạn được…mưa cầu hạnh phúc.”.Tiếp đó là bản tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của Cách mạng Pháp 1791:”Người ta sinh tự do và bình đẳng về quyền lợi,và phải luôn luôn tự do và bình đẳng về quyền lợi”.Sau khi dẫn ra 2 bản tuyên ngôn,Bác khẳng định:” Đó là những lẽ phải không ai có thể chối cãi được.”-Như vậy,Bác đã có cơ sở pháp lí vững chắc cho lập luận của mình sau này.Bác đã ngấm ngầm vạch rõ sự sai trái trong việc xâm lược nước ta của đế quốc Mĩ và thực dân Pháp.

Năm học 2011-2012 20


-Về ý nghĩa, đó là một rất khéo léo và kiên quyết.Khéo léo vì Bác đã rất trân trong những tư tưởng tiến bộ của người Mĩ và người Pháp cũng là của nhân loại.Như vậy,họ xâm lược Việt Nam là họ đang đi ngược lại chính ho, đi ngược lại với tổ tiên,làm vấy bẩn lá cờ nhân đạo của những cuộc cách mạng vĩ đại mà họ đã có.-Đáng chú ý là cái mới của bản tuyên ngôn náy:Nếu 2 bản tuyên ng ôn c ủa M ĩ v à Ph áp xu ất ph át t ừ quyền lực tự nhiên để khẳng định quyến sống của con người thì Bác lại từ quyền lực,chủ quyền của mỗi dân tộc để khẳng định quyền lợi của dân tộc đó.”Tất cả các dân tộc trên thế giới sinh ra đều có quyền bình đẳng…”.Trong hoàn cảnh đương thời,sự phát triển về lập luận như thế là hành động cách mạng táo bạo,tài tình.Như vậy,HCM đã đặt ngang hàng 3 bản tuyên ngôn với nhau,cũng có nghĩa là 3dân tộc đều có quyền như nhau trong việc quyết định chủ ưuyền của dân tộc.+Cơ sở thực tế:-Ơ thời điểm lịch sử đó,việc xác đinh cơ sở pháp lí chưa đủ khi nước ta đang đứng trước nguy cơ xâm lược của nhiều kể thù.Bởi vậy,cần phải có cơ sở thực tiễn để vạch rõ sự phi nghĩa của Pháp cũng như khẳng định sự chính nghĩa của Việt Nam.-Trước hết,qua những chứng cứ cụ thể,xác thực,bản tuyên ngôn đã vạch rõ những việc làm trái với nhân đạo và chính nghĩa của thực dân Pháp.Chúng đã lợi dụng lá cờ “Tự do-bình đẳng-bác ái” ,lợi dụng danh nghĩa “bảo hộ”,”khai hóa” để cướp nước ta, áp bức đồng bào ta. Bản tuyên ngôn đã chỉ rõ:về chính trị có 5 tội ác(tước đoạt tự do dân chủ;luật pháp dã man:chia để trị;chém giết những người yêu nước;ràng buộc dư luận và thực hiện chính sách ngu dân; đầu độc bằng rượu cồn và thuốc phiện.)Về kinh tế:bóc lột,vơ vét,gây ra thảm hoạ…(bóc lột; độc quyền in giấy bạc;sưu cao thuế nặng; đè nén Tư sản ta,bóc lột công nhân ta dã man;gây thảm hoạ chết đói cho hơn 2triệu đồng bào). -Chúng lại bán nước ta 2 lần cho Nhật.-Từ những cơ sở thực tế đầy sức thuyết phục đó,HCM đã vạch trần bộ mặt độc ác,phi nghĩa của thực dân Pháp và khẳng định sự chính nghĩa thuộc về ta.-Độc lập chủ quyền thuộc về ta là một lẽ đương nhiên còn bởi vì đó là cả một quá trình đấu tranh gian khổ của dân tộc Việt Nam.”Pháp chạy.Nhật hang,vua Bảo Đại thoái vị.Dân ta đã đánh đõ….dân chủ cộng hoà”.-Tất cả những cơ sở thực tiến đó không những rất xác đáng mà còn thẫm đượm tấm nhiệt huyết và tấm lòng của Bác dành cho nhân dân,cho dân tộc.

KB:Như vậy,với khả năng phân tích và lập luận khéo léo về cơ sở pháp lí cũng như cơ sở thực tế,HCM đã có một nền tảng vững chắc cho việc khẳng định nền độc lập chủ quyền ở đoạn sau.Qua đó,chúng ta không chỉ thấy được một trí tuệ hơn người mà còn cảm nhận được tấm lòng vì dân vì nước cảu Bác.

Câu 7:Phân tích vẻ đẹp con Đà qua ngòi bút tài hoa của Nguyễn Tuân qua đoạn trích "Người lái đò sông Đà".Mở bài:Năm học 2011-2012 21


NT là nhà văn tài hoa,uyên bác trong nền văn học VN.Tùy bút "Sông Đà" nói chung và "người lái đò sông Đà" nói riêng là kết quả tốt đẹp của NT trong chuyến đi thực tế vùng TB xa xôi.Trong đoạn trích, tác giả đã khắc họa thành công vẻ đẹp con sông Đà,biểu tượng cho vẻ đẹp thiên nhiên TB ..Thân bài:+Ý 1:Con sông Đà hung bạo,dữ tợn:-Cách giới thiệu:"chúng thủy giai đông tẩu,Đà giang độc Bắc lưu".Ngay cách giới thiệu đã cho chúng ta cảm nhận về một con sông độc đáo,khác thường,có ca tính độc đáo.-Nguy hiểm và hung bạo được thể hiện ở ngay cảnh 2 bên bờ sông:hai bên bờ đá dựng thành vách,bờ sông có chỗ bị chẹt lại như cái yết hầu,dòng sông lạnh và sâu như 1 cái hang tối,chỉ đúng ngọ mới thấy mặt trời,ngồi trong khoang đò giữa mùa hè mà cũng thấy lạnh...-Quãng Ghềnh Hát Lóng:dài hàng cây số,nước xô đa,đá xô sóng ,sóng xô gió,cuồn cuộn luồng gió ghùn ghè suốt năm như đòi nợ xuýt người lái đò nào đi qua đấy,-Quãng Tà Mường Vát:Bỗng có những hút nước như cái giếng bê tông thả xuống sông làm móng cầu.Nước thở và kêu như cửa cống cái bị sặc...những bè gỗ nghênh ngang bị cái hút lôi tuột xuống,thuyền trồng ngay cây chuối,đi dìm dưới lòng sông,sau đó thấy tan xác ở khuỷu sông phía dưới...nước ở đây ặc ặc như vừa rót dầu sôi vào...-Nguy hiểm của sông Đà phải kể đén thác đá với những trận thủy chiến trên sông.Còn xa mới đến cái thác nhưng đã nghe tiếng nước réo.Tiếng nước lúc thì oán trách,lúc van xin,lúc như khiêu khích,giọng gằn mà chế nhạo...Thác đá đã hiện ra với cả 1 chân trời đá.Đá ngàn năm mai phục trong lòng sông,có nhiều loại đá,từ đá to đá bé...hòn nào cũng có nhiệm vụ riêng nhưng chúng đều tập trung lại để tiêu diệt người lái đò.Đó là trận thủy chiến đã bày sẵn với nhiều vòng vây,mà vòng nào cũng nhiều cửa tử,ít cửa sinh.Cửa sinh lại luôn bố trí lập lờ ở tả ngạn hoặc hữu ngạn để đánh lừa người lái đò...Qủa thật,có chứng kiến trận thủy chiến mới cảm nhận hết cái hùng vĩ,hung bạo của dòng sông.-Dòng sông luôn hiện hình như diện mạo và tâm địa của một mụ dì ghẻ.đời đời kiếp kiếp báo oán đối với con người....ⅴNhư vậy,NT không nói đến sự hung bạo chung chung mà tác giả đã tung ra đội quân ngôn ngữ để bắt sự hung bạo,dữ dội phải sống dậy,phải quẫy đạp trên trang viết.Để có được kết quả đó,NT đã sử dụng các biện pháp tu từ nhân hóa,so sánh,đặc biệt là những liên tưởng phóng túng,bất ngờ;những câu chữ góc cạnh,khả năng quan sát công phu và miêu tả chính xác cùng vốn kiến thức phong phú từ các ngành khoa học.+Ý 2:Con sông Đà trữ tình:-SĐ nhìn từ trên cao"tuôn dài tuôn dài như 1 áng tóc trữ tình,đầu tóc chân tóc ẩn hiện trong mây trời TB bung nở hoa ban hoa gạo ..."-Màu sắc SĐ thay đổi theo mùa:"mùa xuân màu xanh ngọc bích(chứ không xanh màu canh hến như sông Gâm ,sông Lô).Mùa thu nước SĐ lừ lừ chín đỏ như mặt người bầm đi vì rượu bữa...-SĐ gợi cảm:gặp lại sông Đà như gặp lại cố nhân,vui như thấy nắng giòn tan sau kì mưa dầm,vui như nối lại chiêm bao đứt quãng...-Cảnh hai bên bờ sông:lặng tờ,bờ sông hoang dại như một bờ tiền sử,hồn nhiên như nỗi niềm cổ tíh thuở xưa...àà Sông Đà thật mỹ lệ , gợi cảm hứng nghệ thuật và cảm xúc vừa Đường thi lại vừa hiện Sông Đà thật mỹ lệ , gợi cảm hứng nghệ thuật và cảm xúc vừa Đường thi lại vừa hiện đại. đại. Năm học 2011-2012 22


Nguyễn Tuân thật tài hoa trong việc miêu tả vẻ đẹp trữ tình, thơ mộng của dòng sông Nguyễn Tuân thật tài hoa trong việc miêu tả vẻ đẹp trữ tình, thơ mộng của dòng sông Đà.Để có được những trang văn chính xác mà vẫn đầy chất thơ như thế, NT đã không ngạiĐà.Để có được những trang văn chính xác mà vẫn đầy chất thơ như thế, NT đã không ngại nhọc nhằn trải nghiệm, quan sát,tìm kiếm những từ ngữ gợi hình,gợi cảm, mang lại nhiều nhọc nhằn trải nghiệm, quan sát,tìm kiếm những từ ngữ gợi hình,gợi cảm, mang lại nhiều cảm xúc cho người đọc.Qua những trang văn của Nguyễn Tuân, chúng ta càng yêu mến cảm xúc cho người đọc.Qua những trang văn của Nguyễn Tuân, chúng ta càng yêu mến thêm thiên nhiên,đất nước cũng như tài năng nghệ thuật của tác giả.thêm thiên nhiên,đất nước cũng như tài năng nghệ thuật của tác giả.KẾT BÀI:KẾT BÀI: Với một văn phong tài hoa, với một vốn kiến thức phong phú, uyên thâm, Nguyễn Tuân Với một văn phong tài hoa, với một vốn kiến thức phong phú, uyên thâm, Nguyễn Tuân đã khắc họa thành công vẻ đẹp con sông Đà vừa hung bạo, dữ tợn vừa trữ tình, thơ đã khắc họa thành công vẻ đẹp con sông Đà vừa hung bạo, dữ tợn vừa trữ tình, thơ mộng.Tác phẩm thể hiện tình yêu thiên nhiên, đất nước, con người của NT, đồng thời cho mộng.Tác phẩm thể hiện tình yêu thiên nhiên, đất nước, con người của NT, đồng thời cho người đọc cảm nhận về một NT vừa quen lại vừa lạ.người đọc cảm nhận về một NT vừa quen lại vừa lạ.

Câu 8:Câu 8: Cảm nhận về vẻ đẹp hình tượng ông lái đò sông Đà qua tùy bút cùng tên của Cảm nhận về vẻ đẹp hình tượng ông lái đò sông Đà qua tùy bút cùng tên của Nguyễn Tuân.Nguyễn Tuân.MB: NTlà nhà văn tài hoa,uyên bác trong nền văn học VN.Tùy bút "Sông Đà" nói chung và "người lái đò sông Đà" nói riêng là kết quả tốt đẹp của NT trong chuyến đi thực tế vùng TB xa xôi.Trong đoạn trích, tác giả đã khắc họa thành công vẻ đẹp hình tượng ông lái đò sông Đà,biểu tượng cho vẻ đẹp của con người Tây Bắc mà NT tâm niệm là "thứ vàng mười đã qua thử lửa". TB:-Hình ảnh người lài đò chính -Hình ảnh người lài đò chính là đối tượng của cái đẹp, lấp lánh ánh sáng của người nghệ là đối tượng của cái đẹp, lấp lánh ánh sáng của người nghệ sĩ tài hoa.sĩ tài hoa. Bởi lẽ, ở đây, lái đò - chở đò là cả một nghệ thuật cao cường trên sông nước. Bởi lẽ, ở đây, lái đò - chở đò là cả một nghệ thuật cao cường trên sông nước. Nghệ thuật ấy là sự nhập thân vào cả hai phương diện tâm hồn và tính cách của ông láiNghệ thuật ấy là sự nhập thân vào cả hai phương diện tâm hồn và tính cách của ông láia. Ông lái đò:a. Ông lái đò:* Về lai lịch : * Về lai lịch : - Ông đò là một ông già 70 tuổi. Ông sinh ra và lớn lên ngay bên bờ sông Đà .- Phần lớn - Ông đò là một ông già 70 tuổi. Ông sinh ra và lớn lên ngay bên bờ sông Đà .- Phần lớn cuộc đời ông dành cho nghề lái đò dọc trên sông Đà – một nghề đầy gia khổ và hiểm cuộc đời ông dành cho nghề lái đò dọc trên sông Đà – một nghề đầy gia khổ và hiểm

nguynguy..*.Về hình dáng: *.Về hình dáng: - Cái gian nan, khổ cực của nghề lái đò như “ - Cái gian nan, khổ cực của nghề lái đò như “ chạm khắcchạm khắc”, làm nên một hình dáng rất đặc ”, làm nên một hình dáng rất đặc biệt của ông lái .biệt của ông lái .“ Tay ông lêu nghêu như cái sào, chân ông lúc nào cũng như kẹp lấy một “ Tay ông lêu nghêu như cái sào, chân ông lúc nào cũng như kẹp lấy một cái cuống lái tưởng tượng. Giọng ông ào ào như tiếng nước trước măt gềnh… Nhỡn giới cái cuống lái tưởng tượng. Giọng ông ào ào như tiếng nước trước măt gềnh… Nhỡn giới ông vòi vọi ….Cái đầu quắc thước…đăt trên một thân hình cao to và gọn quánh như chất ông vòi vọi ….Cái đầu quắc thước…đăt trên một thân hình cao to và gọn quánh như chất sừng, chất mun.”sừng, chất mun.”àà Chỉ một vài nét, NT Chỉ một vài nét, NT đã tạc nên một bức chân dung của lái đò không chỉ hình dáng bề đã tạc nên một bức chân dung của lái đò không chỉ hình dáng bề ngoài mà cả nội tâm, phong thái của một người lao động có tâm hồn .ngoài mà cả nội tâm, phong thái của một người lao động có tâm hồn .* Tài năng và tâm hồn:* Tài năng và tâm hồn:- Trong thời gian hơn chục năm “- Trong thời gian hơn chục năm “trêntrên sông Đà, ông xuôi, ông ngược hơn một trăm lần…sông Đà, ông xuôi, ông ngược hơn một trăm lần…chính tay ông giữ lái độ sáu chục lần”…chính tay ông giữ lái độ sáu chục lần”… - Ông am hiểu tường tận về con sông, về phương tiện đi lại, ông dùng mắt “ - Ông am hiểu tường tận về con sông, về phương tiện đi lại, ông dùng mắt “ mà nhớ tỉ mỉ mà nhớ tỉ mỉ như đóng đanh vào lòng tất cả những luồng nước của tất cả những con thác hiểm trởnhư đóng đanh vào lòng tất cả những luồng nước của tất cả những con thác hiểm trở”; ”; Năm học 2011-2012 23


- Ông thuộc dòng sông như thuộc “ - Ông thuộc dòng sông như thuộc “ một trường thiên anh hùng ca…”một trường thiên anh hùng ca…” Là người từng trải, hiểu biết và rất thành thạo trong nghề lài đò. Là người từng trải, hiểu biết và rất thành thạo trong nghề lài đò. - Bình tĩnh, ung dung đối đầu với những cơn cuồng bạo của thác gềnh - Bình tĩnh, ung dung đối đầu với những cơn cuồng bạo của thác gềnh ( nén đau, giữ mái ( nén đau, giữ mái chèo, tỉnh táo chỉ huy bạn chèo lần lượt vượt qua các vòng vây của thủy trận sông Đà).chèo, tỉnh táo chỉ huy bạn chèo lần lượt vượt qua các vòng vây của thủy trận sông Đà). - - Xử lý các tình huống nguy hiểm một cách tài tình, linh hoạt Xử lý các tình huống nguy hiểm một cách tài tình, linh hoạt “ nắm chắc binh pháp của “ nắm chắc binh pháp của thần sông, thần núi…”.thần sông, thần núi…”.- Động tác điêu luyện “ - Động tác điêu luyện “ cỡi đúng ngay lên bờm sóng luồng nước, phóng thăng thuyền vào cỡi đúng ngay lên bờm sóng luồng nước, phóng thăng thuyền vào giữa thác…”giữa thác…”→→Là người mưu trí, dũng cảm; bản lĩnh cao cường và tài ba. Là người mưu trí, dũng cảm; bản lĩnh cao cường và tài ba. - Ông không thích lái đò trên những khúc sông bằng phẳng. Ông bảo - Ông không thích lái đò trên những khúc sông bằng phẳng. Ông bảo “Chạy thuyền trên “Chạy thuyền trên khúc sông không có thác, nó dễ dại tay dại chân và buồn ngủ”.khúc sông không có thác, nó dễ dại tay dại chân và buồn ngủ”. - Ông thích chạy đò qua những khúc sông có nhiều gềnh thác vì ông cảm nhận rằng - Ông thích chạy đò qua những khúc sông có nhiều gềnh thác vì ông cảm nhận rằng “ hết “ hết gềnh thác, hình như sông Đà hết đậm đà với nhà đò”.gềnh thác, hình như sông Đà hết đậm đà với nhà đò”.-Người lái đò coi việc chiến thắng thủy trận sông Đà là chiến công mà chỉ là một chuyện -Người lái đò coi việc chiến thắng thủy trận sông Đà là chiến công mà chỉ là một chuyện thường, là điều tất nhiên thường, là điều tất nhiên “ đêm ấy nhà đò đốt lửa trong hang đá, nướng ống cơm lam và “ đêm ấy nhà đò đốt lửa trong hang đá, nướng ống cơm lam và toàn bàn về cá anh vũ đầm xanh…”toàn bàn về cá anh vũ đầm xanh…”→→Là một người nghệ sĩ tài hoa, yêu mến và tự hào với công việc.Là một người nghệ sĩ tài hoa, yêu mến và tự hào với công việc. *Tóm lại:*Tóm lại: - Ông lái đò là hình ảnh tuyệt đẹp về người lao động bình thường nhưng tài ba,trí dũng . - Ông lái đò là hình ảnh tuyệt đẹp về người lao động bình thường nhưng tài ba,trí dũng . Nhân vật ông lái được xây dựng trong mối tương quan với hoàn cảnh ( Nhân vật ông lái được xây dựng trong mối tương quan với hoàn cảnh ( cuộc đối đầu dữ cuộc đối đầu dữ dội với sông Đàdội với sông Đà))àà để làm bật nổi phẩm chất và tính cách. để làm bật nổi phẩm chất và tính cách. KẾT BÀI: KẾT BÀI: NT đã sử dụng tri thức hội họa , điện ảnh, võ thuật, quân sự một cách tài hoa – uyên bác NT đã sử dụng tri thức hội họa , điện ảnh, võ thuật, quân sự một cách tài hoa – uyên bác để diễn tả sinh động tài nghệ của nhân vật. Qua đó , nhà văn đã dành cho nhân vật những để diễn tả sinh động tài nghệ của nhân vật. Qua đó , nhà văn đã dành cho nhân vật những tình cảm yêu mến và trân trọng, ngợi ca. tình cảm yêu mến và trân trọng, ngợi ca. Câu 9: Cảm nhận của anh chị về hình tượng con sông Hương trong tác phẩm “Ai đã đặt tên cho dòng sông” của Hoàng Phủ Ngọc Tường. A. Mở bài- Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm- Giới thiệu chung về hình tượng con sông HươngB. Thân bàia. Vẻ đẹp của sông Hương qua cảnh sắc thiên nhiên- Sông Hương vùng thượng nguồn mang vẻ đẹp của một sức sống mãnh liệt, hoang dại và đầy cá tính:+ Sông Hương tựa như “một bản trường ca của rừng già” với nhiều tiết tấu hùng tráng, dữ dội: khi “ rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn”, lúc “ mãnh liệt vượt qua ghềnh thác”, khi “ cuộn xoáy như cơn lốc vào những đáy vực sâu”, lúc “ dịu dàng và say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng”.+ Sông Hương hiện ra tựa “Cô gái Digan phóng khoáng và man dại” với một “bản lĩnh gan dạ, một tâm hồn tự do và trong sáng”.- Sông Hương ở đồng băng:+ Sông Hương thay đổi về tính cách: chế ngự được bản năng của người con gái + “mang một sắc đẹp dịu dàng và trí tuệ, trở thành người mẹ phù sa của một vùng văn hóa xứ sở+ Chuyển dòng liên tục, “Sông mềm như tấm lụa” …trôi giữa hai dãy đồi sừng sững như thành quách”+ Vẻ đẹp sông Hương đa màu mà biến ảo: “sớm xanh , trưa vàng, chiều tím”.+ Mang vẻ đẹp trầm mặc,mang màu sắc triết lí, cổ thi khi đi trong âm hưởng ngân nga của tiếng chuông chùa Thiên Mụ- Sông Hương khi đi qua thành phố Huế+ “vui tươi hẳn lên giữa những bãi xanh biếc của ngoại ô Kim Long” rồi kéo một nét thẳng đầy cá tính “ theo hướng tây nam – đông bắc”

Năm học 2011-2012 24


+ “uốn một cánh cung rất nhẹ sang đến Cồn Huế” những dòng sông mềm hẳn đi như một tiếng “Vâng!” không nói ra của tình yêu.”+ Chảy chậm rãi như một điệu slow của xứ Huế- Sông Hương trở lại “để nói một lời thề trước khi về biển cả”.+ Được so sánh như nàng Kiều trở lại tìm Kim Trọng trong đêm tình tự+ “Lời thề ấy vang vọng … thành giọng hò dân gian”. đó là tấm lòng con người Huế “mãi chung tình với quê hương xứ sở”.b. Vẻ đẹp sông Hương gắn liền với các sự kiện lịch sử- Là dòng sông bảo vệ biên thuỳ “dòng sông Viễn Châu đã chiến đấu oanh liệt bảo vệ biên giới phía nam của tổ quốc Đại Việt qua những thế kỷ trung đại”.- Là dòng Linh Giang (dòng sông thiêng) ghi dấu những thế kỷ vinh quang thuở các Vua Hùng.- Từng soi bóng “kinh thành Phú Xuân của người anh hùng Nguyễn Huệ.”- “Nó sống hết lịch sử bi tráng của thế kỷ XIX với máu của những cuộc khởi nghĩa.”- Sông Hương chứng kiến thời đại mới với cách mạng tháng Tám năm 1945.c. Vẻ đẹp sông Hương với cuộc đời- Với thi ca: Sông Hương là nguồn cảm hứng bất tận:+ “Dòng sông trắng – lá cây xanh” trong thơ Tản Đà.+ Là nỗi quan hoài vạn cổ trong thơ Bà Huyện Thanh Quan.+ Là vẻ đẹp hùng tráng “như kiến dựng trời xanh” trong thơ Cao Bá Quát.+ Và nhất là Nguyễn Du: “Hương giang nhất phiến nguyệt- kim cổ hứa đa sầu”.- Sông Hương gắn với nhã nhạc cung đình Huế:+ Có lúc trở thành “Người tài nữ đáh đàn lúc đêm khuya”.+ Sông Hương là Kiều trong mối quan hệ “Thi trung hữu nhạc”: -> Đó là “Tứ đại cảnh” trong hai câu thơ: “Trong như tiếng hạc bay qua - Đục như tiếng suối mới sa nửa vời.”C. Kết bàiBằng ngòi bút tài hoa của mình, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã diễn tả vẻ đẹp và chất thơ của Huế thể hiện tập trung ở dòng sông Hương như một biểu tượng của Huế với tất cả vẻ đẹp của cảnh và người đất đế đô Câu 9: Cảm nhận của anh chị về đoạn thơ sau:

Đất là nơi anh đến trường Nước là nơi em tắm mát Đất nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm Đất là nơi "con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc" Nước là nơi "con cá ngư ông móng nước biển khơi" Thời gian đăng đẵng

Không gian mênh mông Đất nước là nơi dân mình đoàn tụ Đất là nơi Chim về Nước là nơi Rồng ở Lạc Long Quân và Âu Cơ Đẻ ra đồng bào ta trong bọc trứng Những ai đã khuất Những ai bây giờ Yêu nhau và sinh con đẻ cái Gánh vác phần người đi trước ể lại Dăn dò con cháu chuyện mai sau Hăng năm ăn đâu làm đâu Cũng biết cúi đầu nhớ ngày giỗ Tổ" (Trích Đất Nước, Nguyễn Khoa Điềm)GỢI Ý:

Năm học 2011-2012 25


A. Mở bài:- Giới thiệu về tác giả Nguyễn Khoa Điềm và trường ca "Măt đường khát vọng" (tham khảo đề 1 tài liêu ôn tập trước đó)

- Giới thiệu đoạn thơ B. Thân bài.

- Trong văn chương Việt Nam, Đất nước là một đề tài lớn. Bởi lịch sử dân tộc là cả một quá trình đấu tranh sinh tồn, liên tục chiến đấu giữ gìn đất nước. Con người Việt Nam do đó ý thức gắn bó sâu nặng với đất nước nhân dân- Trường ca "Măt đường khát vọng" của NKĐ đã chiếm được cảm tình của người đọc,bởi nhà thơ đã đem lại cho đề tài này một số nội dung mới mẻ và một cách thể hiện độc đáo, hấp dẫn, không giống những cây bút khác.- Ơ đoạn đầu của bài thơ, tác giả đã cảm nhận Đất Nước bắt đầu bằng những gì gần gũi nhất, bình dị nhất (phong tục tập quán lâu đời, những truyền thống văn hoá)- Tiếp mạch cảm hứng ở khổ thơ đầu, khổ thơ tiếp theo, nhiều khi nhà thơ tách hai thành tố Đất và Nước để khẳng định sự hợp thành Đất Nước. Đất nước luôn gần gũi với cuộc sống của mỗi người- Trên phương diện địa lí+ ĐN là không gian sinh sống, sinh hoạt đời thường của mỗi người: Đất là nơi anh đến trường. Nước là nơi em tắm mát+ ĐN là không gian của tình yêu đôi lứa: ĐN là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm+ ĐN là núi sông, rừng biển: Đất là nơi "con chim ....biển khơi"+ ĐN là không gian sinh tồn của cộng đồng dân tộc qua bao thế hệ: Những ai dã khuất.....Dặn dò con cháu chuyện mai sau.- Trên phương diện lịch sử: nhà thơ không chỉ cảm nhận ĐN qua bề rộng của "không gian mênh mông" mà còn qua chiều dài vô tận của "thời gian đăng đẵng".+ Thời gian với bao biến thiên của lịch sử vừa chân thực vừa phảng phất chất huyền thoại của những truyền thuyết Lạc Long Quân, Âu Cơ, con Rồng cháu Tiên. Để rồi: Hàng năm ăn đâu....giỗ Tổ. Như vậy thời gian được cảm nhận theo chiều sâu lịch sử hình thành và phát triển của dân tộc.=>ĐN được cảm nhận một cách khá phong phú, có sự kết hợp hài hoà của nhiều bình diện, lĩnh vực: phong tục tập quán lâu đời, truyền thống văn hoá, giữa không gian và thời gian, trên phương diện địa lí và lịch sử:=> Nhà thơ sử dụng sáng tạo các yếu tố của ca dao, truyền thuyết dân gian tạo nên hình tượng thơ mới, vừa gần gũi vừa mới mẻ.C.Kết bài Đoạn thơ đậm đặc chất liệu dân gian, cùng với những hình ảnh giàu sức gợi đã đưa hình tượng ĐN trở về với đời thường, với những gì giản dị nhất

PHẦN IV: THAM KHẢO CÁC ĐỀ THI THỬ,CÁC BÀI VĂN MẪUĐỀ 1:

Câu 1 (3 điểm):Hoàn cảnh ra đời bản “Tuyên ngôn độc lập” của Hồ Chí Minh? Câu 2:(3 điểm):Quan niệm của anh/chị về hạnh phúc?(vận dụng kiến thức đời sống và xã hội để viết một bài nghị luận khoảng 400 từ)

Câu3: (5 điểm) Phân tích vẻ đẹp lãng mạn và bi tráng của hình tượng người lính Tây Tiến trong bài thơ cùng tên của Quang Dũng(SGK 12 Tập1 NXB DG 2008)

Hướng dẫn làm bài: Câu 1:

- Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc, phát xít Nhật đầu hàng Đồng minh, trên toàn quốc, nhân dân ta vùng dậy giành chính quyềnNăm học 2011-2012 26


- Ngày 26/8/1945, tại căn nhà số 48 phố Hàng Ngang, Hồ Chí Minh soạn thảo bản “Tuyên ngôn độc lập”.

- Ngày 2/9/1945, tại quảng trường Ba Đình, Hà Nội, trước hàng vạn đồng bào, Người thay mặt chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa đọc bản “Tuyên ngôn dộc lập” khai sinh ra nước Việt Nam mới.Câu 2: MB: Hạnh phúc là phần thưởng lớn nhất mà cuộc sống dành tặng cho con người. Đó là đích hướng tới, là khát vọng, là ý nghĩa của sự sống.Thế nhưng,cuộc sống có hp hay không nhiều khi lại phụ thuộc rất nhiều vào quan niệm của từng cá nhân con người,thậm chí của t ừng dân tộc,từng cộng đồng xã hội.

TB:

Thực ra,hp chính là sự thoả mãn,sự bằng lòng,sự cảm nhận và hưởng thụ ở một mức nào đó về các giá trị vật chất và tinh thần.Hp có thể thật lớn lao,vĩ đại và cũng có thể chỉ có thể là những điều bình dị của cuộc sống xung quanh ta.Là chủ của một tập đoàn kinh tế lớn,là chủ của một khối tài sản khổng lồ hay chỉ một ngụm nước đối với một người đi trên sa mạc đều là hạnh phúc.Hạnh phúc thật quý giá nhưng lại rất mong manh,dễ vỡ nếu ta không biết quý trọng,nâng niu,gìn giữ,vun đắp.Hạnh phúc chỉ thật sự có ý nghĩa khi chúng ta biết trân trọng nó,hiểu được giá trị của nó.

Biết bằng lòng cũng là một cách để có được hp.Cuộc sống luôn rộng lớn,và nhu cầu của con người là vô tận.Chúng ta luôn phấn đấu cho những điều ca hơn, đẹp hơn,lớn hơn nhưng nhiều khi cũng phải biết bằng lòng với những gì mình đang có.Nếu không,chúng ta sẽ không bao giờ cảm nhận được hp là gì.

Tuy nhiên,hp không phải lúc nào cũng là sự hưởng thụ.Hay nói cách khác không phải lúc nào cũng nhận về mình.Có những lúc mình cho người khác,mình giúp đỡ người khác,mình làm được một việc tốt,trong lòng mình ngập tràn một niềm vui không gì diễn tả được. Đó là hp.Nam Cao cũng từng quan niệm”hp là một cái chăn hẹp mà người này kéo thì người kia hụt”.Nếu có hp mà phải chà đạp lên quyền lợi và sự sống,hp của người khác thì đó không phải là hp.

KB:

Như vậy,hp là phần thưởng cao quý của con người .Nhưng hp đó chỉ có ý nghĩa khi chúng ta hài hoà được hp cá nhân với hp của cộng động,của xã hội. .”Sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình”.

Câu 3:MB: Tây tiến là bài thơ hay nhất,tiêu biểu nhất của.Bài thơ được viết vào năm 1948 ở Phù Lưu Chanh khi ông rời xa đơn vị một thời gian.Trong bài thơ này,QD đã khắc hoạ thành công hình tượng tập thể những người lính Tây tiến với một vẻ đẹp lãng mạn,thấm đẫm tinh thần bi tráng.

TB:a)Vẻ đẹp lãng mạn của người lính Tây Tiến: -Hình tượng tập thể những người lính Tây Tiến đ ược xây dựng bằng bút pháp lãng mạn với khuynh hướng tô đậm cài phi thường,sử dụng rộng rãi các thủ pháp đối lập để tác động vào cảm quan người đọc,kích thích trí tưởng tượng phong phú của người đọc.

-QD đã chọn những nét tiêu biểu nhất của những người lính Tây Tiến để tạc nên bức tượng đài về người lính chống Pháp.Qua ngòi bút của QD,hình tượng những người lính xuất hiện đầy oai phong lẫm liệt.QD không hề che dấu những gian khổ,thiếu thốn ghê gớm mà người lính phải chịu đựng.Năm học 2011-2012 27


”Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc

…………………………..dữ oai hùm”

Chỉ có điều,cái nhìn lãng mạn của QD đã nhìn thấy người lính TT ốm mà không yếu, đã nhìn thấy bên trong cái hình hài tiều tuỵ của họ chứa đựng một sức mạnh phi thường,chói ngời lí tưởng.

-Hình tượng người lính Tây Tiến còn có thêm vẻ đẹp của chất hào hoa,mơ mộng,lãng mạn.Tâm hồn tươi trẻ của những chàng trai Tây Tiến bị cuốn hút,hấp dẫn bởi cái đẹp ,cái hào hoa,mơ mộng,tình tứ của cảnh vật và con người,của vữ trụ và âm nhạc nơi xứ lạ.Có thể nói,bằng ngòi bút lãng mạn của mình,QD đã tạo nên bức tượng đài tập thể về người lính Tây Tiến không chỉ bằng những đường nét khắc hoạ dáng vẻ bên ngoaimf còn thể hiện được cả thế giới tâm hồn đầy mộng mơ của họ(Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm)

-Khác với vẻ đẹp người lính trong thơ Chính Hữu:Vẻ đẹp của người lính xuất thân từ nông dân,mộc mạc,giản dị bước ra từ đồng quê nghèo khó. Ơ đây,người lính Tây Tiến thể hiện được tâm hồn đẹp đẽ,giàu lòng lạc quan,yêu đời.Trong gian khổ,con người vẫn hướng tới lí tưởng,hướng tới tương lai,tới những gì yêu thương nhất. Đó là nguồn sức mạnh tinh thần giúp họ vượt qua những khó khăn nghiệt ngã của hiện tại.

-Những mộng mơ của người lính TT không phải là một thứ “mộng rớt”như ai đó từng phê phán. Đó là một nét tâm lí rất thực,là cách cảm,cách nghĩ của cả một lớp người trong một thời kì lịch sử đặc biệt một đi không trở lại của dân tộc.

b)Chất bi tráng của người lính Tây Tiến: -Khi viết về người lính Tây Tiến,QD đã nói tới cá chết,sự hi sinh nhưng không hề bi luỵ, đau thương:”gục lên súng mũ bỏ quên đời; áo bào thay chiếu anh về đất).Cảm hứng lãng mạn đã khiến ngòi bút của ông nói nhiều đến cái buồn,cái chết nhưmột chất liệu thẩm mĩ tạo nên cái đẹp mang tính bi hùng.

-Cảm hứng của QD mỗi khi chìm vào cái bi thương lại được nâng đỡ bằng đôi cánh của lí tưởng,của tinh thần lãng mạn.Vì vậy mà những nấm mồ chiến sĩ rải rác nơi rừng hoang biên giới xa xôi đã bị mờ đi trước lí tưởng quên mình vì tổ quốc của người lính Tây Tiến.

“Rải rác biên cương…

……………………….khúc độc hành”

Cái sự thật về người lính gục ngã bên đường không có manh chiếu che thân qua cái nhìn của nhà thơ lại được bọc trong chiếc áo bào sang trọng.Và rồi,cái bi thương ấy lại một lần nữa bị át đi bởi tiếng gào thét của dòng sông Mã.

-Hình tượng người lính Tây Tiến thấm đẫm tinh thần bi tráng.Cái chết của những người lính được QD miêu tả thật trang trọng,thể hiện sự trân trọng của QD trước những hi sinh của đồng đội.

-Bài thơ của QD là một thành công,có ý nghĩa tiên phong cho khuynh hướng viết về chiến tranh mà không cần né tránh những hi sinh,mất mát.

KL:

Năm học 2011-2012 28


Hơn 50 năm.hình tưọng người lính Tây Tiến vẫn sống mãi với cuộc đời.Chúng ta vẫn mãi vinh danh những con người kiên cường,bất khuất,oai hùng mà cũng hết sức lãng mạn ,hào hoa.QD đã góp vào bảo tàng những người lính một bác tượng đài vừa đặc biệt vừa bất tử.

ĐỀ 2: Câu 1:Giới thiệu những nét chính về tập thơ"Việt Bắc"?

Câu 2: Phân tích thái độ thiếu trung thực trong thi cử.Theo anh(chị),làm thế nào để khắc phục tình trạng đó? Câu 3:Phân tích những cảm nhận mới mẻ về Đất nước của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm trong đoạn thơ sau:

Khi ta lớn lên đất nước đã có rồi

Đất nước có trong những cái ngày xửa ngày xua... Mẹ thường hay kể.

Đất nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ăn

Đất nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giăc

Tóc mẹ thì bới sau đầu

Cha mẹ thương nhau băng gừng cay muối măn

Cái kèo cái cột thành tên

Hạt gạo phải một nắng hai sương xay giã dần sàng

Đất nước có từ ngày đó...

(Đất Nước, Nguyễn Khoa Điềm, SGK Ngữ văn 12 cơ bản, tập I, tr. 118)

* Gợi ý:

Câu 1:

Tập thơ"Việt Bắc"( 1946 – 1954 )

-Là tiếng ca hùng tráng, thiết tha về cuộc kháng chiến và những con người kháng

chiến.Họ là những người lao động rất bình thường và cũng rất anh hung. Với tấm lòng

yêu thương thắm thiết và cảm phục sâu xa, Tố Hữu đã miêu tả, ca ngợi anh vệ quốc

quân, chị phụ nữ, em bé lien lạc…Nhà thơ cac ngượi Đảng, Bác Hồ,thể hiện những tình

cảm lớn của dân tộc như tình quân dân, miền xuôi với miền ngược,tình cảm quốc tế vô

sản…

-Tập thơ kết thúc ở những bài ca vang dội phản ánh khí thế chiến thắng hào hung trong

những giờ phút lịch sử.

Câu 2:Mở bài : Tính trung thực là một trong những phẩm chất cao đẹp của con người.Thân bài A / Giải thích thế nào là tính trung thựcTrung : Hết lòng với người, hết lòng với nước.

Năm học 2011-2012 29


Thực : Thật.Trung thực có thể hiểu là : Ngay thẳng , thật thà ,nói đúng sự thật , không làm sai lệch sự thật .B / Phân tích những biểu hiện của tính trung thựcTrong cuộc sống:Thẳng thắn nhận lỗi khi mắc lỗi ; không báo cáo sai sự thật ;không tham lam lấy của người khác làm của mình ; sản xuất kinh doanh sản phẩm có chất lượng , đúng giá , không làm giả , làm hại đến người tiêu dùng.Trong học hành , thi cử:Không quay cóp chép bài của bạn ; không mở tài liệu khi làm bài thi , bài kiểm tra; không chạy điểm; không dùng bằng giả .C / Lợi ích của tính trung thực :-Giúp hoàn thiện nhân cách , được mọi người yêu mến, tôn trọng.-Có kiến thức thực , làm giàu có tri thức của bản thân , giúp ta thành đạt trong cuộc sống.Sửa chữa được lỗi sai của bản thân để thành người tốt.Trung thực trong kinh doanh sẽ mang lại uy tín và niềm tin của khách hàng , kinh doanh đạt hiệu quả cao.Trung thực sẽ đem lại cho xã hội trong sạch , văn minh , ngày càng phát triển .D / Phê phán những biểu hiện sai trái ,không trung thực:-Trong cuộc sống :Thiếu trung thực sẽ đánh mất niềm tin và sự tôn trọng của mọi người đối với mình-Trong sản xuất kinh doanh :Số liệu báo các thiếu trung thực làm xã hội đi xuống , gây thiệt hại rất lớn đến nền kinh tế đất nước . Chất lượng sản phẩm không trung thực sẽ ảnh hưởng không tốt đến người tiêu dùng, thậm chí gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng đe doạ tính mạng con người.Trong học tập , trong các kì thi :Nạn học giả , bằng thật do quay cóp chép bài của bạn , gian lận trong thi cử vẫn còn phổ biến . Điều đó làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến kết quả thực chất của dạy và học, gây dư luận xấu trong xã hội .Thiếu trung thực trở thành căn bệnh lây lan nhanh , làm xuống cấp đạo đức xã hội .Nêu suy nghĩ của em về hiện tượng gian lận trong học hành , thi cử ?Em đã bao giờ gian lận trong học hành , thi cử chưa ? Theo em việc làm đó để lại hậu quả như thế nào?E / Thái độ cần phải có:Xây dựng ý thức trung thực trong từng việc nhỏ hàng ngày đến việc lớn.Lên án sự thiếu trung thực , đẩy lùi những tiêu cực do thiếu trung thực gây nên .Biểu dương những việc làm trung thực .Kết bài :Kết luận : tổng kết, nêu nhận thức mới, tỏ ý khuyên bảo hoặc tỏ ý hành độngTrung thực là một đức tính rất cần thiết trong cuộc sống . Trong thời kì hiện đại khi mà chúng ta hội nhập với nền kinh tế tri thức toàn cầu thì đức tính trung thực lại càng cần thiết hơn bao giờ hết.Vì vậy mỗi chúng ta cần phải xác định đúng tư tưởng để có một tương lai tốt đẹp.

Câu 3:I. Mở bài:

- Nguyễn Khoa Điềm là một gương mặt tiêu biểu cho thế hệ các nhà thơ trẻ trưởng thành vào giai đoạn

gần cuối của cuộc kháng chiến chống Mỹ. Thơ Nguyễn Khoa Điềm giàu chất suy tư, xúc cảm sâu lắng.

Năm học 2011-2012 30


- Trường ca “ Măt đường khát vọng” được hoàn thành năm 1971 tại chiến khu Bình-Trị- Thiên, in lần đầu

năm 1974, viết về sự thức tỉnh của tuổi trẻ đô thị vùng tạm chiếm miền Nam về non sông đất nước, về sứ

mệnh của thế hệ mình trong cuộc chiến chống đế quốc Mỹ xâm lược. Đoạn trích "Đất nước" trích trong

phần đầu chương V, Trường ca Măt đường khát vọng, là đoạn thơ hay về đề tài đất nước trong thơ Việt

Nam hiện đại,tiêu biểu nhất trong đoạn trích là đoạn thơ sau:(trích dẫn đoạn thơ)

II. Thân bài:

- Khác với nhiều tác giả đi trước và một số cây bút cùng thế hệ, thường lấy yếu tố lịch sử của các triều

đại để chiêm ngưỡng hình ảnh của Tổ quốc và hay dùng những hình ảnh kì vĩ, mĩ lệ, mang tính biểu

tượng để thể hiện cảm nhận của mình về đất nước. Nguyễn Khoa Điềm thì khác, ông lại lại bắt đầu từ

những yếu tố văn hóa gần gũi, giản dị. thân thiết để dựng nên hình ảnh đất nước Việt Nam.

Khi ta lớn lên đất nước đã có rồi

Đất nước có trong những cái ngày xửa ngày xua... Mẹ thường hay kể.

Đất nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ăn

Đất nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giăc

Tóc mẹ thì bới sau đầu

Cha mẹ thương nhau băng gừng cay muối măn

Cái kèo cái cột thành tên

Hạt gạo phải một nắng hai sương xay giã dần sàng


- Bằng giọng thơ ngọt ngào, thủ thỉ như lời bà, lời mẹ tâm tình, cùng với sự am hiểu vốn văn hóa dân gian

sâu sắc cùng với việc sử dụng chất liệu dân gian như mượn thành ngữ, ca dao, tục ngữ dân gian để lí giải

nguồn gốc đất nước bằng chính những gì bình dị và gần gũi nhất. Những cụm từ như: :Đất nước đã có

rồi”, “Đất nước có”, “Đất Nước bắt đầu”, “đất Nước lớn lên”….diễn tả cho cái nhìn về sự trưởng thành

của đất nước trong suốt 4000 năm lịch sử.

+ Đất nước gắn liền với với cổ tích: câu chuỵện ngày xửa ngày xưa mẹ thường hay kể.

+ Đất Nước gắn với truyền thống văn hoá của dân tộc qua miếng trầu bà thường hay kể. Miếng trầu gợi

đến tình nghĩa thuỷ chung của con người trong “Sự tích Trầu Cau”, đến những câu ca dao ngọt ngào;

“miếng trầu là đầu câu chuyện”, “Miếng trầu nên dâu nhà người”….

+ Đất Nước lớn lên với truyền thống đấu tranh chống giặc ngoại xâm. Hình ảnh cấy tre biểu tượng cho

phẩm chất con người Việt nam:

Thù này ắt hăn còn lâu

Trồng tre thành gậy găp đâu đánh què

Hay gợi nhắ đến truyền thuyết Thánh Gióng. Đó là biểu tượng đẹp đẽ của một dân tộc. Cũng lấy

chất liệu từ truyền thuyết này, Trần Vàng Sao viết:

Nuôi lớn người từ ngày mở đất.

Năm học 2011-2012 31


Bốn ngàn năm năm gai nếm mật.

Một tấc lòng cũng đẩy hồn Thánh Gióng

+ Đất Nước gắn với phong tục tập quán: “tóc mẹ thì bới sau đầu”

+ Đất Nước là tình nghĩa thuỷ chung giữa cha và mẹ: ‘ cha mẹ…mặn”. Thành ngữ trong dân gian “gừng

cay muối mặn” còn gợi nhắc đến câu ca dao:

Tay nâng chén muối đĩa gừng

Gừng cay muối măn xin đừng quên nhau.

+ Đất nước còn gắn với những sự vật bình dị: “cái kèo, cái cột”.

+ Đất nước gắn với công lao động chắt chiu: “Hạt gạo ……sàng”. Để làm nên hạt gạo trắng, dẻo, thơm

mà ta ăn hằng ngày, ai biết được người nông dân đã phải trải qua bao khó khăn vất vả "một nắng hai

sương", trải qua nhiều công đoạn " xay giã dần sàng" mới cho ra thành quả. Bởi vậy, ăn hạt gạo dẻo thơm

ta phải nhớ tới công ơn của người đã làm ra nó ;

Ai ơi bưng bát cơm đầy

Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần.

Sau này qua thơ Trần Đăng Khoa, hạt gọa tuy bé nhỏ, đơn sơ nhưng nó chứa bao tố chất tinh túy

của con người Việt nam:

Hạt gạo làng ta

Có vị phù sa

Của sông kinh Thầy

Có hương sen thơm

Hay hạt gao trong thơ Thanh Thảo biểu trung cho phẩm giá con người qua bão lửa chiến tranh:

Những hạt gạo trên sàng

Sàng qua lửa qua bom

Qua đắng cay vân còn nguyên chất gạo.

Trong thơ Nguyễn Khoa Điềm, hạt gạo là cội nguồn của dân tộc, tượng hình cho biết bao cuộc đòi

trong qua trình vật lộn để sống, sản xuất, chiến đấu. Nếu không yêu nồng nàn, không gần gũi với nhân

dân, chắc chắn nhà thơ sẽ không tạo ấn tượng và gần gũi đến như vậy.

Đây là một kiểu lí giải đặc biệt làm nên cái hay của chương thơ Đất Nước. Chốt lại đoạn thơ mở

đầu Nguyễn Khoa Điềm nhẹ nhàng ghi khắc vào lòng ta:


Ngày đó là ngày nào? Ngày đó là ngày đất nước ta có phong tục, truyền thống, có văn hóa. Mà có văn hóa

nghĩa là ta có Đất Nước.

III. Kết bài:

Đoạn thơ đậm đặc chất liệu dân gian, cùng với những hình ảnh giàu sức gợi đã đưa hình tương đất nước

trở về với đời thừa, với những gì giản dị nhất.

Năm học 2011-2012 32


ĐỀ 3:

Câu 1:Nêu hiểu biết của anh chị về hoàn cảnh ra đời bài thơ Việt Bắc?Câu 2:Trình bày quan điểm của anh(chị) về nhận định sau (bài viết không quá 400 từ): Cái nết đánh chết cái đẹpCâu 3:Cảm nhận đoạn thơ sau: "Trong anh và em hôm nay Đều có một phần của đất nước

Khi hai đứa cầm tay Đất nước trong chúng ta hài hòa ,nồng thắm. Khi chúng ta cầm tay mọi người

Đất nước vẹn tròn,to lớn. Mai này con ta lớn lên Con sẽ mang đất nước đi xa Đến những tháng ngày mơ nộng Em ơi em Đất nước là máu xương của mình Phải biết gắn bó và san sẻ Phải biết hóa thân cho dáng hình xứ sở s Làm nên đất nước muôn đời"

(Trích "Đất nước-trường ca MĐKV"sgk 12 tập 1)

Gợi ý:Câu 1:- Sau chiến thắng Điện Biên Phủ hoà bình được lập lại, mền Bắc được giải phóng và bắt tay vào công cuộc xây dựng cuộc sống mới.- Tháng 10 – 1954, các cơ quan TƯ Đảng và chính phủ rời chiến khu Việt Bắc về lại thủ đô Hà Nội. Cuộc chia tay lịch sử ấy đem lại cảm hứng cho Tố Hữu sáng tác bài thơ Việt Bắc. Câu 2:HS có thể làm theo nhiều các khác nhau ,nhưng phải đảm bảo các ý sau:-Cái nết :là vẻ đẹp phẩm chất,nhân cách đạo đức... của con người.-Cái đẹp:là vẻ đẹp ngoại hình,cái đẹp bên ngoài.-Vẻ đẹp phẩm chất bao giờ cũng có vai trò quan trọng hơn vẻ đẹp hình thức bởi chính phẩm chất mới là cái tác động nhiều nhất tới các lĩnh vực của cuộc sống,tồn tại lâu dài.Còn vẻ đẹp hình thức chỉ là cái bề ngoài,có thể mất đi theo năm tháng,không quyết định nhiều đến cuộc sống.Người có ngoại hình xấu không ai trách,không ai ghét bỏ và xa lánh nhưng người có đạo đức xấu thì bị mọi người lên án.-Chúng ta không phủ nhận vẻ đẹp hình thức nhưng cần trau dồi vẻ đẹp đạo đức nhiều hơn.-Nên biết kết hợp được cả hai vẻ đẹp để trở thành một vẻ đẹp hoàn hảo.

Câu 3:-HS biết cách làm bài văn nghị luận văn học.-HS cần đảm bảo các ý chính sau:+Đất nước hiện hữu trong từng cá nhân.mỗi cá nhân là một phần của đất nước.+Đất nước sẽ đẹp hơn trong tình đoàn kết của dân tộc.Năm học 2011-2012 33


+Niềm tin vào tương lai đất nước to lướn hơn,đẹp đẽ hơn.+Ý thức trách nhiệm của bản thân đối với đất nước:phải biết gắn bó,san sẻ,hóa thân cho xứ sở...

ĐỀ 4:Câu 1(2 đ):Quan điểm sáng tác của Hồ Chí Minh?Câu2:(3 đ)Trình bày quan điểm của anh (chị) về nhận định sau:"Tình thương là hạnh phúc của con người".Bài viết không qúa 400 từ.Câu 3:(5 đ) Phân tích cơ sở pháp lí và cơ sở thực tế của bản “Tuyên ngôn độc lập” của HCM. (Sách ngữ văn 12-tập 1 NXBGD 2008)Gợi ý:Câu 1:- HCM coi văn học là vũ khí đấu tranh cách mạng.-HCM luôn coi trọng tính chân thật và tính dân tộc của văn học:Tính chân thật được coi là thước đo giá trị của văn chương nghệ thuật.Người nhắc nhở giới nghệ sĩ”nên chú ý phát huy cốt cách dân tộc” và đề cao tính sáng tạo”chớ có gò bó vào một khuôn,làm mất vẻ sáng tạo”)-HCM luôn coi trọng mục đích và đối tượng tiếp nhận để quyết định nội dung và hình thức tác phẩm.Người luôn đặt câu hỏi “viết cho ai?”,”viết để làm gì? ” rồi mới quyết định “viết như thế nào?”.Câu 2:Giải thích :- Tình thương: là tình cảm nồng nhiệt làm cho gắn bó mật thiết và có trách nhiệm với người, với vật (Từ điển tiếng Việt)

- Hạnh phúc: là trạng thái sung sướng vì cảm thấy hoàn toàn đạt được ý nguyện. (Từ điển tiếng Việt)

Bình luận:- Tại sao Tình thương là hạnh phúc của con người?+ Tình thương khiến cho người ta luôn hướng về nhau để chia sẻ, thông cảm, đùm bọc lẫn

nhau.+ Như vậy là thỏa mãn mọi ý nguyện, đã được hưởng sung sướng, hạnh phúc mà tình thương

mang lại.-Chứng minh các biểu hiện, ý nghĩa của tình thương:- Trong phạm vi gia đình?- Trong phạm vi xã hội?- Liên hệ bản thân:

Rút ra bài học về phương châm sống xứng đáng là con người có đạo đức, có nhân cách và hành động vì tình thương.

CÂU 3:+ Cơ sở pháp lí:-Trong tranh luận, để bác bỏ luận điểm của một đối thủ nào đó không có gì đích đáng hơn là

dùng lí lẽ của chính đối tượng ấy.Người ta gọi đây là kiểu lập luận “lấy gậy ông đập lưng ông”.Mở đầu bản tuyên ngôn,Bác đã nhắc tới 2 bản tuyên ngôn nổi tiếng của nước Pháp và Mĩ. Đó là bản tuyên ngôn 1776 của nước Mĩ:”Tất cả mọi người sinh ra đều có quyền bình đẳng.Tạo hoá cho họ những quyền không ai có thể xâm phạn được…mưa cầu hạnh phúc.”.Tiếp đó là bản tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của Cách mạng Pháp 1791:”Người ta sinh tự do và bình đẳng về quyền lợi,và phải luôn luôn tự do và bình đẳng về quyền lợi”.Sau khi dẫn ra 2 bản tuyên ngôn,Bác khẳng định:” Đó là những lẽ phải không ai có thể chối cãi được.”

-Như vậy,Bác đã có cơ sở pháp lí vững chắc cho lập luận của mình sau này.Bác đã ngấm ngầm vạch rõ sự sai trái trong việc xâm lược nước ta của đế quốc Mĩ và thực dân Pháp.Năm học 2011-2012 34


-Về ý nghĩa, đó là một rất khéo léo và kiên quyết.Khéo léo vì Bác đã rất trân trong những tư tưởng tiến bộ của người Mĩ và người Pháp cũng là của nhân loại.Như vậy,họ xâm lược Việt Nam là họ đang đi ngược lại chính ho, đi ngược lại với tổ tiên,làm vấy bẩn lá cờ nhân đạo của những cuộc cách mạng vĩ đại mà họ đã có.

-HCM đã đặt ngang hàng 3 bản tuyên ngôn với nhau,cũng có nghĩa là 3dân tộc đều có quyền như nhau trong việc quyết định chủ ưuyền của dân tộc.

+Cơ sở thực tế:-Ơ thời điểm lịch sử đó,việc xác đinh cơ sở pháp lí chưa đủ khi nước ta đang đứng trước nguy

cơ xâm lược của nhiều kể thù.Bởi vậy,cần phải có cơ sở thực tiễn để vạch rõ sự phi nghĩa của Pháp cũng như khẳng định sự chính nghĩa của Việt Nam.

-Trước hết,qua những chứng cứ cụ thể,xác thực,bản tuyên ngôn đã vạch rõ những việc làm trái với nhân đạo và chính nghĩa của thực dân Pháp.Chúng đã lợi dụng lá cờ “Tự do-bình đẳng-bác ái” ,lợi dụng danh nghĩa “bảo hộ”,”khai hóa” để cướp nước ta, áp bức đồng bào ta.

-Bản tuyên ngôn đã chỉ rõ:về chính trị,về kinh tế: -Chúng lại bán nước ta 2 lần cho Nhật.-Từ những cơ sở thực tế đầy sức thuyết phục đó,HCM đã vạch trần bộ mặt độc ác,phi nghĩa

của thực dân Pháp và khẳng định sự chính nghĩa thuộc về ta.-Tất cả những cơ sở thực tiến đó không những rất xác đáng mà còn thẫm đượm tấm nhiệt huyết

và tấm lòng của Bác dành cho nhân dân,cho dân tộc.

Bài tham khảo về: “Người lái đò sông đà" của NTuân.

Bài 1: "Tây Bắc ư? Có riêng gì Tây Bắc.Khi lòng ta đã hóa những con tàuKhi Tổ quốc bốn bề lên tiếng hát

Tâm hồn ta là Tây Bắc chứ còn đâu."(Tiếng hát con tàu – Chế Lan Viên)

Trong những ngày tháng cả nước rộn rang lên đường theo tiếng gọi của “tâm hồn Tây Bắc” để xây dựng lại một miền quê của Tổ quốc, có biết bao nhà văn, nhà thơ đã thực hiện quá trình lột xác để đến với cách mạng. Một trong những nhà nghệ sĩ yêu nước ấy là Nguyễn Tuân – cây độc huyền cầm scủa nền văn học Việt Nam, người đã mang lại những tờ hoa thơm thảo cho đời. Nguyễn Tuân đến với Tây Bắc qua tùy bút Người lái đò song Đà – một tác phẩm thể hiện rõ nét và sâu sắc phong cách nghệ thuật độc đáocủa ông.

Đến với nghệ thuật, đối với Nguyễn, là đến với sự tìm tòi và sáng tạo. Bởi vì “nhà văn là người sáng tạo lại thế giới”. Nguyễn Tuân sợ mình của ngày hôm nay giống với mình của ngày hôm qua, sợ sự trùng lặp tầm thường. Chính vì thế, ông đã lấy “chủ nghĩa” xê dịch “làm đề tài cho tác phẩm, làm mục đích cho cuộc đời mình. Sống là để đi, để tìm hiểunhững điều mới lạ. Trước cách mạng, một mình với chiếc vali, Nguyễn đã bôn ba trên nhiều miền quê đất nước nhưng với tâm trạng của kẻ “thiếu quê hương”, bất mãn với cuộc đời. Đó cũng là tâm trạng chung của thời đại. Sau cách mạng, ông cũng xuôi ngược nhiều nơi nhưng với tinh thần của người yêu quê hương xứ sở, muốn góp phần vào công cuộc xây dựng Tổ quốc. Chính nhà văn đã từng nói đến Tây Bắc là để “đi tìm cái thứ vàng

Năm học 2011-2012 35


mười của màu sắc song núi Tây Bắc, và nhất là cái thứ vàng mười mang sẵn trong tâm trí tất cả những con người ngày nay đang nhiệt tình gắn bó với công cuộc xây dựng cho Tây Bắc thêm sáng sủa tươi vui và bền vững”. Với tình yêu quê hương sâu nặng và bầu nhiệt huyết sôi nổi ấy, Nguyễn Tuân đã sử dụng uyển chuyển, tinh vi vốn ngôn ngữ phong phú của mình để viết nên những tờ hoa thơm thảo về con người và thiên nhiên của miền sông núi này…

Tác giả hay đi tìm cảm giác mạnh cho các giác quan. Vì vậy, những trang văn của ông thường mang theo âm điệu của những trận cuồng phong, bão tố. Nhưng không vì thế mà chúng mất đi nét dịu hiền, thơ mộng. Qua ngòi bút Nguyễn Tuân, sông Đà hiện lên vừa hung bạo nhưng cũng vừa trữ tình. Nó mang tâm địa xảo quyệt của thứ kẻ thù số một, có thể cướp đi mạng sống của bất cứ kẻ nào lỡ sa chân vào “thạch trận”…”Nước sông Đà reo như đun sôi lên một trăm độ…đá ở đây từ ngàn năm vẫn mai phục hết trong lòng sông” và khi thấy chiếc thuyền nào nhô vào thì chúng “nhỏm cả dậy để vồ lấy”… Nhưng cái hung hãn dữ tợn ấy vẫn không làm mất đi được nét trữ tình ở sông Đà. Miêu tả con sông ở những đoạn xuôi dòng, ngòi bút Nguyễn Tuân bỗng trở nên mềm mại, uyển chuyển, mang đậm chất thơ. “Con sông Đà tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc, chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban, hoa gạo tháng hai và cuồn cuộn khói núi Mèo đốt nương xuân”… Trên con sông ấy, ông lái đò xuất hiện, dữ dội và phi thường. Trong cuộc chiến đấu “một mất, một còn” với thác nước, tác giả cho ta thấy được cái tài hoa, trí dũng tuyệt vời của ông lái. Người lái đò sông Đà là hiện thân của tác giả, chỉ thích lao vào những cuộc chiến đấu nguy hiểm với thác nước dữ dội mà không ưa xuôi thuyền trên dòng sông êm ả…

Giọng văn Nguyễn Tuân thật tự nhiên và phóng túng khi miêu tả hai trạng thái đối lập của cùng một sự vật. Sông Đà vừa trữ tình vừa hung bạo, vừa là “kẻ thù , vừa là “cố nhân”. Dưới ngòi bút tác giả, con sông không chết cứng mà vận động một cách mạnh mẽ, sôi nổi bằng những từ ngữ gợi hình ảnh, tác động mạnh vào giác quan người đọc. Ông lái đò cũng thế cũng xuất hiện một cách sinh động, rõ nét và sắc sảo….

… Đối với Nguyễn Tuân, “đã là văn thì trước hết phải là văn”. Văn phải đẹp, phải trau chuốt. Cái đẹp ấy đã chi phối cách nhìn của tác giả trên toàn bộ tác phẩm. Con người và sự vật, qua ngòi bút Nguyễn Tuân, đều được khai thác trên phương tiện mĩ thuật và tài hoa nghệ sĩ.

Nét đẹp sông Đà là một công trình dày công sáng tạo của tạo hóa. Nó vừa hùng vĩ vừa nên thơ. Nó đẹp từ dáng dấp đến màu sắc. Cái áng tóc trữ tình của người thiếu nữ ấy là nguồn cảm hứng cho biết bao nhà thơ, nhà văn. Nước sông Đà cũng thế. “Mùa xuân dòng xanh ngọc bích”, “Mùa thu nước sông Đà lừ lừ chín đỏ như da mặt người bầm đi vì rượi bữa”. Con sông ấy đối với tác giả không chỉ đơn thuần là một cảnh đẹp thiên nhiên mà nó thật gợi cảm. Nó gây nên nỗi nhớ da diết cho những ai đã từng một lần gặp gỡ rồi lại đi xa. Gặp lại sông Đà, tác giả cảm thấy tâm hồn lâng lâng vui sướng như gặp lại cố nhân. “Chao ôi, trông con sông, vui như thấy nắng giòn tan sau kì mưa dầm, vui như nối lại chiêm bao đứt quãng”. Và trong cái đẹp đẽ, thơ mộng của đất trời thiên nhiên, con người xuất hiện như một nghệ sĩ tài hoa. Ông lái điều khiển con thuyền một cách chủ động và thuần thục. Năm học 2011-2012 36


Ông bao giờ cũng đứng trên thác sóng dữ dội mà bắt chúng phải qui hàng. “Nắm chặt lấy được cái bờm sóng đúng luồng rồi, ông đò ghì cương lái, bám chắc lấy luồng nước đúng mà phóng nhanh vào cửa sinh, mà lái miết một đường chèo về phía cửa đá ấy”. Nguyễn Tuân miêu tả hình ảnh ông lái điều khiển chiếc thuyền cứ như một nhạc sĩ đang kéo đàn viôlông. “Người lái đò sông Đà” là một bước chuyển lớn trong phong cách Nguyễn Tuân. Trước cách mạng, nhà văn thường đi tìm đề tài cho tác phẩm bằng cách quay về với quá khứ, với một thời vang bóng đã qua. Nhân vật của Nguyễn là những Huấn Cao, quản ngục mang tâm trạng của kẻ “nào biết trên đầu có ai”. Nhân vật “vang bóng một thời” là những vị anh hùng ngang dọc, “khinh bạc đến điều”. Nhưng sau cách mạng, Nguyễn đã tìm thấy chất tài hoa nghệ sĩ ở những con người lao động hết sức bình dị, gần gũi. Huấn Cao giờ đây đã lùi vào dĩ vãng chỉ còn đây một ông lái đò cả đời gắn bó với công việc, với cuộc sống. Hình ảnh ông lái lênh đênh trên sóng nước, chiến đấu với tử thần bằng cây sào bé nhỏ gây xiết bao xúc động trong lòng người đọc. Nguyễn Tuân đã trao tặng ông chiếc huy chương anh hùng lao động trên ngực như một niềm hãnh diện thiêng liêng. Ông lái xuất hiện trước mắt chúng ta như những người nghệ sĩ tài hoa trí dũng song toàn. Miêu tả hình ảnh người đời thường lái đò, Nguyễn Tuân đã thể hiện tấm lòng trân trọng, cảm phục những con người góp phần vào công cuộc xây dựng Tổ quốc. Trong việc tái hiện lại hình ảnh sông núi Tây Bắc và người lái đò, Nguyễn Tuân đã kết hợp nhiều phương tiện của nhiều ngành nghệ thuật: hội họa, điêu khắc, điện ảnh, âm nhạc… Mọi vật, mọi sự như hiện ra trước mắt ta sừng sững và sinh động. “Ngoặt khúc sông lượn, thấy sóng bọt đã trắng xóa cả một chân trời đá”. Âm thanh sóng vỗ vào đá, vào mạn thuyền, sóng dậy lên thành thác núi, “một anh bạn quay phim táo tợn…đã dũng cảm ngồi vào một cái thuyền thúng tròng trành” rồi lao xuống “đáy hút sông Đà” để quay phim… Tất cả những gì nhà văn viết ra, những gì nhà văn tưởng tượng và sáng tạo nên đều như được dựng lại trước người đọc. Tiếp xúc với tác phẩm Người lái đò sông Đà của Nguyễn Tuân, ta như đang đứng trước con sông ấy, chứng kiến cuộc vật lộn giữa ông lái với thác nước, chứng kiến từng đoạn sông dữ tợn, lởm chởm những đá ngầm, đá nổi và cả những đoạn sông êm ả, trữ tình.

Trong đoạn văn, Nguyễn Tuân dùng cả những kiến thức về quân sự, võ học… Cuộc chiến đấu giữa người lái với thạch trận sông Đà diễn ra thật hấp dẫn, li kì: “Mặt nước hò la”, sóng nước “đá trái mà thúc gối vào bụng và hông thuyền”. Nó “bám lấy thuyền như đô vật túm thắt lưng ông đò đòi lật ngửa mình ra”… Tất cả những từ ngữ và hình ảnh mang đậm nét “quân sự, võ thuật” ấy như gợi lại trước mắt ta quan cảnh một cuộc hỗn chiến nguy hiểm, đầy hồi hộp hấp dẫn.

Nguyễn Tuân từng được mệnh danh là nhà văn của sự tài hoa và uyên bác. Nguồn tri thức khổng lồ của ông về lịch sử, khoa học, địa lí, sinh học… thường được tuôn trào dào dạt trong tác phẩm. Với Người lái đò sông Đà, tác giả đã đưa ta đến với một miền quê hương Tổ quốc. Vị trí sông Đà, lịch sử sông Đà đã được Nguyễn Tuân giới thiệu bằng những trang viết đầy tính “uyên bác”. Nhiều địa danh được tác giả nhắc đến trong tác phẩm như Tà Mường Vát, Sơn La,Hát Loóng… Tất cả, tất cả chứng tỏ sựhiểu biết rất rộng và rất sâu của tác giả khi viết về sông Đà…

Khả năng diễn đạt và vốn ngôn ngữ của Nguyễn Tuân thật phong phú. Mỗi từ ngữ khi Năm học 2011-2012 37


đưa vào câu văn dường như đã được chắt lọc, gọt giũa cẩn thận. Ông đã sáng tạo nên nhiều từ ngữ mới lạ, độc đáo. Giọng văn đôi khi có vẻ thô kệch, dàn trải nhưng lại hết sức cô đúc và tự nhiên. Nguyễn Tuân không những viết nên những trang văn đầy tài hoa và lịch lãm mà ông còn sáng tạo nên những trang thơ cho đời. Đọc những dòng viết về con sông Đà trữ tình, ta không khỏi ngỡ ngàng, ngạc nhiên trước giọng văn êm ái, dịu dàng như thơ của Nguyễn Tuân.

Viết về người lái đò sông Đà, viết về một vùng quê hương Tổ quốc, Nguyễn Tuân đã thể hiện nguồn xúc cảm yêu thương tha thiết đối với người lao động và thiên nhiên đất nước. Sông Đà càng đẹp, càng sinh động, ông lái càng anh dũng, ngoan cường trong công việc ta càng thấy được tấm lòng nhân đạo sâu sắc của nhà văn – Người lao động trong tác phẩm Nguyễn Tuân thật bình dị từ công việc đến hình dáng, cách ăn nói. Nhưng ông ta lại là người anh hùng trước mắt Nguyễn Tuân. Nhà văn đã phát hiện ra trong con người bình dị ấy chất nghệ sĩ tài hoa, dám đương đầu với sóng to gió lớn để chèo chống con thuyền qua sông. Ông lái hiện lên trong tác phẩm là người lao động hăng hái, quên mình vì công việc.

Cuộc sống quanh ta vốn dĩ rất tầm thường, cũ kĩ. Ngày lại qua ngày, mây vẫn bay và gió vẫn thổi…nhưng chính nhà văn là người mang lại cho ta một thế giới mới, tinh khôi, kì diệu. Nguyễn Tuân cũng là một nhà văn, một người góp phần sáng tạo lại thế giới. Văn chương của Nguyễn Tuân đã mang đến cho chúng ta một chân trời huyền bí riêng biệt, hấp dẫn và độc đáo. Đó là chân trời của cái đẹp, của sự tài hoa và uyên bác

Bài 2:

Cái nhan đề Người lái đò sông Đà ùa vào ta một liên tưởng kép: Nguyễn Tuân xưng tụng ông lái đò tài hoa trí dũng trên dòng sông thiên nhiên bạo liệt, còn ngôn ngữ Nguyễn Tuân lại hùa nhau xưng tụng tác giả của nó như một ông lái bậc thầy con thuyền chữ trên một dải sông văn không kém thác ghềnh. Bài ca lao động và bài ca ngôn từ song hành trong một áng kí lạ. Thì chính Nguyễn Tuân đã hạ bút ngay từ khúc dạo đầu: “Chúng thuỷ giai đông tẩu, Đà giang độc bắc lưu” (Mọi con sông đều chảy về đông, chỉ có sông Đà ngược bắc). Câu đề từ của Nguyễn Tuân vừa thâu tóm lấy cái thần sông Đà, vừa tóm luôn cái thần chữ của mình. Một mặt bắc lưu là sự cưỡng lại đông tẩu, cái riêng độc đáo là sự cưỡng lại sức xói mòn của cái chung nhàm cũ. Mặt khác, bắc lưu chỉ tồn tại trước đông tẩu, cái riêng độc đáo chỉ tồn tại trước cái chung khi nó đồng nghĩa với cái cao hơn sự khác lạ là cái sáng tạo (tức là cái độc đáo phải trở thành cái riêng mang giá trị). Phi giá trị, cái riêng hóa trò chơi duy mĩ. Đó là nguyên tắc của phép lạ hóa văn chương, để vừa chối bỏ sự nhàm lặp của cái chung, vừa hội nhập với cái chung mang giá trị văn chương bền vững. Còn nguyên tắc riêng của phép lạ hóa ngôn ngữ Nguyễn Tuân? Trong kho từ vị Việt, ngôn ngữ mang bản tính nguyên thủy của một vật liệu tĩnh, lạnh, khá ổn định. Tài năng nghệ sĩ là biết vung cây gậy thần biến nó thành chất liệu động và nóng, phập phồng sự sống. Nổi trội trong các tài năng, văn Nguyễn Tuân là thứ ngôn từ nóng giẫy sự sống. Có thể coi bài kí sông Đà này là cuộc thí nghiệm tâm đắc của ngôn ngữ nóng Nguyễn Năm học 2011-2012 38


Tuân.Đầu tiên, sức nóng ngôn ngữ Nguyễn Tuân cũng tìm được một đối tượng “nóng”: sông Đà. Con sông độc lạ ấy thật thích hợp với một ngòi bút độc lạ. Ngôn ngữ Nguyễn Tuân đã lay con sông vô tri thức dậy, tưới linh hồn vào nó, và ông khai sinh dòng sông nghệ thuật của mình bằng một cái tên đủ in luôn tính nết vào đó: “hung bạo và trữ tình”. Nếu chỉ có một vế, con sông sẽ lười nhác trong đơn giản. Tính cách sông Đà phải là một hệ thống những phẩm chất đối chọi nhau như nước với lửa, và phải từ những nghịch lí nghịch âm ấy, con sông mới có điều kiện phô bày hết vẻ phức tạp phong phú, đầy hấp dẫn của smình.Đầu tiên là con thác – tâm điểm dữ dội của sông Đà. Nước dữ, đã đành. Đá cũng dữ. Đúng ra là do đá dữ mà nước dữ. Vậy thì cần phải dựng đá dậy cho lộ bản chất của nó ra. Và Nguyễn Tuân hạ một so sánh đắc địa: “Một hòn (đá) ấy trông nghiêng thì y như là đang hất hàm hỏi cái thuyền phải xưng tên tuổi trước khi giao chiến”. Trong công thức A = B của so sánh, cái độc lạ của Nguyễn Tuân chủ yếu tỏa sắc ở vế B. Trong câu văn trên, ông chêm động từ hất hàm vào B để mang đến cho nó một năng lượng sống, đủ khả năng truyền hồn vào đá vô tri, rọi một cái nhìn đậm tính điêu khắc vào thói du côn của thiên nhiên man dại. Nhưng gây cảm giác “chết người” nhất là cái hút nước. Nguyễn Tuân tả hình ảnh những cái thuyền bị dòng sông nuốt vào bụng, gợi cảm giác lạnh người: “Có những thuyền đã bị cái hút nó hút xuống, thuyền trồng ngay cây chuối ngược rồi vụt biến đi, bị dìm và đi ngầm dưới lòng sông đến mươi phút sau mới thấy tan xác ở khuỷnh sông dưới”. Người ta nói văn Nguyễn Tuân là thứ văn ham cảm giác mạnh, có lẽ vì thế mà cái hút nước hiểm nguy kia trở thành một đam mê dưới ngòi bút của ông. Ông tiếp tục gây áp lực lên hệ thần kinh người đọc bằng cách bắt họ phải tự “chiêm nghiệm” cái cảm giác lạ lùng này: “Tôi sợ hãi mà nghĩ đến một anh bạn quay phim táo tợn nào muốn truyền cảm giác lạ cho khán giả, đã dũng cảm ngồi vào một cái thuyền thúng tròn vành rồi cho cả thuyền cả mình cả máy quay xuống đáy cái hút Sông Đà, – từ đáy cái hút nhìn ngược lên vách thành hút mặt sông chênh nhau tới một cột nước cao đến vài sải. Thế rồi thu ảnh. Cái thuyền xoay tít, những thước phim màu cũng quay tít, cái máy lia ngược contre-plongée lên một cái mặt giếng mà thành giếng xây toàn bằng nước sông xanh ve một áng thủy tinh khối đúc dày, khối pha lê xanh như sắp vỡ tan ụp vào cả máy cả người quay phim cả người đang xem. Cái phim ảnh thu được trong lòng giếng xoáy tít đáy, truyền cảm lại cho người xem phim kí sự thấy mình đang lấy gân ngồi giữ chặt ghế như ghì lấy mép một chiếc lá rừng bị vứt vào một cái cốc pha lê nước khổng lồ vừa rút lên cái gậy đành phèn”. Hình ảnh những cái thuyền bị cái hút nước nuốt chửng, hình ảnh cái hút nước như một cái giếng xây bằng nước sông đang xoay tít… tạo nên ở người đọc một cảm giác hình hết sức mạnh mẽ. Họ bị đặt vào trong cuộc, và cảm thấy bối rối vì khó bứt thoát khỏi những ám ảnh đầy ma lực mà ngôn từ Nguyễn Tuân truyền tới họ. Và đọng lại cuối cùng trong lòng người đọc là một sông Đà được nhìn như một hung thần, gây cảm giác hãi hùng về cuộc quyết đấu dữ dội giữa con người và thiên nhiên đã diễn ra nơi đây hàng bao thế kỉ.Cảm giác hình gắn với cảm giác âm nên ám ảnh của văn Nguyễn Tuân càng mạnh. Ơ đây, người đọc lại hứng khởi nhận ra một đặc điểm khác của văn Nguyễn Tuân: những câu văn của ông thường liên kết trong một tính liên hoàn giàu giá trị thẩm mĩ, có khả năng thôi miên người đọc trong một chuỗi dây chuyền liên tưởng ngỡ như vô tận. Tả cái thác nước, Nguyễn Tuân viết: “Thế rồi nó rống lên như tiếng một ngàn con trâu mộng đang lồng lộn giữa rừng vầu rừng tre nứa nổ lửa, đang phá tuông rừng lửa, rừng lửa cùng gầm thét với đàn trâu da cháy bùng bùng”. Đúng là một cảnh tượng man rợ như thời tiền sử. Để dò hết năng lượng thẩm mĩ của câu văn, liên tưởng của người đọc phải nối nhau trong cơ chế ba Năm học 2011-2012 39


chặng: tiếng thác (rống) – tiếng trâu mộng (lồng lộn) – tiếng rừng lửa (gầm thét). Liên tưởng của Nguyễn Tuân rất lạ: âm thanh thác được động vật hóa thành tiếng gầm “trâu mộng”, nhưng cao tay nhất là lấy thác (thủy) so sánh với lửa (hỏa) gây một bất ngờ thẩm mĩ. Sức mạnh hoang dã của thiên nhiên qua miêu tả của Nguyễn Tuân, cứ như một trận động rừng, động đất hay nạn núi lửa thời tiền sử. Nguyễn Tuân còn chạm bút tới cái hút nước một lần nữa: “nước ặc ặc lên như vừa rót dầu sôi vào”. Hai chữ “ăc ăc” mô phỏng rất tài thứ âm thanh quái vật, khiến sông Đà như loài thủy quái bị bóp cổ đang quằn quại.Mặt thứ hai của sông Đà là trữ tình. Để lột tả đặc tính này của sông Đà, Nguyễn Tuân rất tâm đắc với những so sánh. Mỗi so sánh chứa đựng một góc nhìn độc đáo, đầy tính phát hiện của nhà văn trước đối tượng thẩm mĩ của mình. Sông Đà như loài thủy quái với những nanh vuốt nơi mặt ghềnh, hút nước và thạch trận dữ hiểm, được nhà văn ví như “kẻ thù số một” của con người. Song những so sánh đam mê nhất của Nguyễn Tuân là dành cho một Đà giang trữ tình: “Cái dây thừng ngoằn ngoèo” dưới chân người ngồi trên tàu bay nhìn xuống, cái “áng tóc trữ tình (…) ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng hai và cuồn cuộn mù khói núi Mèo đốt nương xuân”; rồi lại “như một cố nhân” trong nỗi niềm du khách, như “cái miếng sáng lóe lên” trong trò chiếu gương con trẻ, như “một bờ tiền sử”, như “một nỗi niềm cổ tích ngày xưa”… Những so sánh biến hóa không trùng lặp, luôn gây men bằng những đột ngột, người đọc sửng sốt vì những so sánh lạ lẫm, gây đứt quãng liên tưởng, để rồi thán phục nhận ra không thể so sánh hay hơn, đúng hơn, và cứ thế bị thôi miên vào mê hồn trận của những so sánh ăm ắp tràn bờ…Vẻ đẹp ngôn ngữ Nguyễn Tuân không đơn thuần là thứ trời cho. Nhà văn phải lao động cật lực, trong đó có khổ công quan sát. Liệu đã mấy ai đủ công phu quan sát những biến đổi tinh vi đến thế của sông Đà, với mùa xuân thì “dòng xanh ngọc bích” mùa thu thì “lừ lừ chín đỏ”, giữa hai mùa ấy là cái “màu nắng tháng ba Đường thi”… Sông Đà giàu ám ảnh trở thành nỗi nhớ thật da diết của con người.Một sông Đà góc cạnh như thế ắt cần một đối tượng giao tiếp tương xứng cỡ ông lái đò. Hình như Nguyễn Tuân tô đậm sức hấp dẫn của sông Đà là để ngầm đề cao chính ông lái đó tài ba, nghệ sĩ này chăng. Để tiếp ông khách không vừa này, sông Đà “bày thạch trận trên sông” với một thế trận bài bản theo kiểu binh pháp Tôn Tử: nào là cửa tử, cửa sinh, đánh vu hồi, đánh du kích, đánh mai phục, đánh giáp lá cà… Sông Đà còn lắm mưu nhiều kế bày bao nhiêu mẹo lược và sự nham hiểm để sẵn sàng bóp chết con người. Ông lái đò thì nhỏ bé nhưng lại sừng sững hiện lên như một viên tướng trí dũng song toàn trước con thủy quái khổng lồ kia, với tư thế của kẻ đã nắm chắc “binh pháp của thần sông thần đá”. Để miêu ta cuộc giao tranh giữa người và thác dữ, Nguyễn Tuân có ngón chơi động từ độc đáo. Trong dăm trang kí, ông tốc tới ngót 300 động từ để đủ sức ganh tài cùng con nước cuồng nộ Đà giang và trí lực ông lái phi thường. Tần số động từ đậm đặc nhất là ở trường đoạn hỗn chiến giữa người và sông nước, khiến người đọc nghẹt thở. Cơn cuồng phong động từ xô lên cùng cơn thịnh nộ sông Đà: “rống lên, nhổm cả dậy, vồ lấy, đánh khuýp, reo hò, thúc, đội, túm, lật ngửa, bóp chăt… Phía ông lái, động từ cũng hợp sức tạo nên thế cưỡi hổ tung hoành: nắm chặt, ghì cương, bám chắc, phóng nhanh, lái miết, đè sấn, chặt đôi, phóng thẳng, chọc thủng… Hai hệ thống động từ đối chọi, tương phản gay gắt, nhưng đọc kĩ, vẫn thấy nổi lên thế chủ động, thế lấn lướt của ông lái đò. Hãy xem tiếp động từ phát huy sức mạnh như thế nào trong đoạn văn sau đây của Nguyễn Tuân: “Dòng thác hùm beo đang hồng hộc tế mạnh trên sông đá. Nắm chặt lấy được cái bờm sóng đúng luồng rồi, ông đò ghi cương lái, bám chắc lấy luồng nước đúng mà phóng nhanh vào cửa sinh, mà lái miết một đường chéo về phía cửa đá ấy. Năm học 2011-2012 40


Bốn năm bọn thủy quân cửa ải nước bên bờ liền xô ra định níu thuyền lôi vào tập đoàn cửa tử. Ông đò vẫn nhớ mặt bọn mày, đứa thì ông tránh mà rảo bơi chèo lên, đứa thì ông đè sấn lên mà chặt đôi ra để mở đường tiến…”. Quả là một bức tranh chiến trận hào hùng, ngôn ngữ Nguyễn Tuân hả hê tụng ca con người trong cuộc quyết đấu với thiên nhiên để giành sự sống.Văn Nguyễn Tuân mang vẻ đẹp của sự tổng hòa văn hóa. Nàng văn của ông thật quảng giao đón du khách từ bốn phương trời kiến thức: lịch sử, địa lí, quân sự, võ thuật, điện ảnh, hội họa, điêu khắc, âm nhạc… Những kiến thức liên ngành đa dạng ấy tạo bề dày uyên bác trong vốn tri thức của nhà văn, nâng cho đôi cánh tài hoa bay bổng. Có thể coi Nguyễn Tuân là người đã nắm vững “binh pháp của ngôn ngữ”. Với một ý thức ngôn từ mới mẻ, hiện đại, Nguyễn Tuân đã truyền hồn cho chữ, chữ truyền hồn cho dòng sông, và dòng sông truyền xúc cảm vào người đọc.Song luận gì về Nguyễn Tuân cũng chớ quên văn ông không chỉ là tòa lâu đài chữ nghĩa mà còn là bể thẳm tâm hồn. Nhiều người từng than phiền văn Nguyễn Tuân cầu kì, rắc rối. Trước Cách mạng tháng Tám, Nguyễn Tuân tự nhận xét: “Ngôn ngữ của Nguyễn lủng cà lủng củng, dấm dẳn cứ như đấm vào họng. Đọc lên nghĩa tối quá lời sấm ông trạng. Nguyễn cứ lập ngôn một cách bướng bỉnh vì đời nó ngu thế thì không bướng bỉnh sao được” (Đôi tri kỉ gượng). Nay ngôn ngữ Nguyễn Tuân là ngôn ngữ của một công dân đầy trách nhiệm trước một nước Việt Nam mới. Ông lái Nguyễn Tuân đã chở con đò chữ không chỉ bằng bàn tay khéo dùng từ, đặt câu mà còn bằng tình yêu tha thiết thiên nhiên và con người lao động xây dựng cuộc đời. Xin chiêm ngưỡng tấm lòng thơ của nhà văn ẩn trong câu văn òa ập nỗi niễm này: “Nói chuyện với người lái đò, như càng lai láng thêm cái lòng muốn đề thơ vào sông nước”.

Chúc các em ôn tập tốt và có kết quả tốt.

Năm học 2011-2012 41

Documents

VỢ CHỒNG A PHỦthptquangtrung.vn/assets/e-Learning/TAI LIEU ON THI HKI... · Web viewHãy viết một bài văn ngắn (không quá 400 từ) trình bày suy nghĩ của anh