Comeniusprijs 2013 naar Prof.Dr. Paul Schnabel

B u l l e t i n 2013 - Jaargang 13 – Nr. 1Stichting Comenius Museum

Het bestuur

Op 1 januari j.l. was het zover. De Stichting Comenius Museum en de

Comenius Stichting zijn geïntegreerd. Daaraan voorafgaand was al een hechte

samenwerking ontstaan bij de organisatie van de Comeniusdag, maar vóórdat

beide organisaties daadwerkelijk zouden samengaan moest er erg veel besproken worden. De bedoeling van een dergelijke fusie is natuurlijk dat door

het samengaan een veel sterkere en duidelijkere positie wordt geschapen, dus

dat 1+1=3 wordt in plaats van 2 of erger 1½. De gewenste “3” is nog sneller èn sterker dan verwacht tot stand gekomen.

Bij de voorbereiding van de integratie was het unanieme uitgangspunt dat het

belang van het verwezenlijken van de doelstellingen van beide organisaties

(samen) absolute prioriteit had. Voor de hand ligt dan om een nieuwe stichting op te richten en daarna de twee oorspronkelijke stichtingen op te heffen. Maar

daar de Stichting Comenius Museum bezittingen en, gebaseerd op de statuten,

contractuele verplichtingen heeft, en daarnaast ook nog verplichtingen heeft jegens medewerkers was opheffen schier onmogelijk en moesten naam en

statuten ongewijzigd blijven. Om toch te kunnen integreren is een oplossing

bedacht die nogal wat consequenties had voor beide stichtingen. De Comenius Stichting wordt op termijn opgeheven, en bestuursleden nemen zitting in het

bestuur van de Stichting Comenius Museum. Dat ging niet zomaar, nog

afgezien van het feit dat een bestuur van zeg 15 leden onwerkbaar is, beperken

de statuten het aantal bestuursleden tot 9. Dat betekent dat een aantal bestuursleden van de Stichting Comenius Museum omwille van de goede zaak

afscheid genomen heeft, en dat van het bestuur van de Comenius Stichting

slechts 4 leden zitting konden nemen in het nieuw samengesteld bestuur.

Langs deze weg nogmaals dank aan de bestuurders die vanwege het algemeen

belang bereid waren hun zetels ter beschikking te stellen. Tot onze vreugde werden werkzaamheden voor lopende projecten door afgetreden bestuursleden

voortgezet en bood men unaniem aan zich ook in de toekomst voor de

Stichting te blijven inzetten.

Bij de Stichting Comenius Museum lag de nadruk op het Museum en het

Mausoleum. Daarnaast heeft de Stichting echter ook als doelstelling het

uitdragen van het gedachtegoed van Comenius. En dat is nu juist de doelstelling van de Comenius Stichting, die door de jaarlijkse Comenius

voordracht en publicaties daaraan vorm gaf.

Duidelijk zal zijn dat door de integratie de drie doelstellingen optimaal

verwezenlijkt kunnen worden. Daarnaast zij opgemerkt dat de bij het museum aanwezige algemene kennis, ervaring en relatiepatronen van de bestuursleden

en de museale en historische kennis en netwerk van de directeur, door het

toetreden van de bestuursleden afkomstig van de Comenius Stichting nu wordt aangevuld met wetenschap en daarbij behorende relaties.

� �

Van de voorzitter

Comenius Museum Mausoleum Kloosterstraat 33, 1411 RS, Naarden

T 31(0)356943045

F 31(0)356941949

info@comeniusmuseum.nl

www.comeniusmuseum.nl

Openingstijden Di t/m zo, 12.00 - 17.00 uur

Gesloten:

1 januari, 27 april,

25 en 31 december

Redaktie: Gerrie Brok

Vormgeving: Wim van Schaik

Bulletin

Bezoekersinformatie

In dit nummer

Hoe werkt het nieuw gevormde bestuur? Afgesproken is dat, teneinde de integratie optimaal te doen verlopen, de

komende tijd de DB-vergaderingen door het gehele bestuur worden

bijgewoond. Die vergaderingen hebben vier keer per jaar een AB-karakter

(vaststellen jaarverslag/jaarrekening, begroting, beleidsplan e.d.)

En de bestuursleden zijn nu: Hans van Oostveen: Voorzitter Vladimir Hobrlant

Henk Woldring: Vice-voorzitter Saskia Sap

Helena Verhoef: Secretaris Veronica Smelt Alexander Overdiep: Penningmeester Wouter Goris

Maarten Schröder

En hoe gaat het nu? Als mensen elkaar niet liggen kun je maar beter niet beginnen met zo’n proces. We zijn gestart op basis van wederzijds respect en al spoedig bleek

dat het in de persoonlijke sfeer “wel goed zat”. Dus durfden we het aan.

Nu we enkele maanden verder zijn, en weer een fantastische Comeniusdag

achter de rug hebben, kunnen we van een succesvolle operatie spreken. Taken werden verdeeld, en rond een aantal

onderwerpen kwamen nieuwe gezichtspunten naar voren.

We mogen ons gelukkig prijzen met deze ontwikkeling. Dank aan de bestuursleden van beide organisaties die via pieken en dalen deze

integratie hebben bewerkstelligd!

Hans van Oostveen

Tentoonstellingsprogramma

18 mei t/m 23 juni

Fotofestival Naarden

Don’t stay here - Dutch

photography on the move.

Nederlandse fotografen en

fotografie in het buitenland. De organisatie van het

Filmfestival toont werk van

Nederlandse fotografen in het Comenius Museum.

5 juli t/m 22 september

Via Sacra; een route voor

ontmoeting en inkeer.

Rond het drielandenpunt

Duitsland, Polen en Tsjechië in

het gebied waar de Oberlausitz, Silezië en Bohemen in elkaar

overgaan, vinden we bijzondere

getuigenissen van de bijzondere geloofsgeschiedenis die

kenmerkend is voor deze

cultuurhistorische streek in

Midden-Europa.

5 oktober t/m 30 maart 2014 Het labyrint der wereld.

In zijn boek Het labyrint der

wereld (Het Paradijs des harten)

geeft Comenius een scherpe beschrijving van het menselijk

onvermogen zoals hij dat om

zich heen zag. Het boek heeft aan actualiteit niet veel verloren

en vormt de inspiratiebron voor

kunstenaars uit Nederland en Tsjechië die hun werk in het

Comenius Museum tonen.

Nieuw in de museumwinkel

- Orbis Pictus kaart - Comenius postzegel

- CD: uitvoering van de Comenius

Cantate in de Grote Kerk te Naarden

- Comenius ballpoint

. . . in het

Comenius Museum

? . . . . meer hierover in

het volgende

Bulletin

COMENIUS CONFERENCE 2013

Via Sacra een route voor ontmoeting en inkeer

Tentoonstelling

van 5 juli t/m 22 september

Het Comenius Museum organiseert vanaf 5 juli tot en met 22 september

2013 een tentoonstelling over een gebied in de driehoek Duitsland, Polen

en Tsjechië met een eigen religieuze cultuur die terug gaat naar de tijd van Comenius en daarvoor.

De cultuur- en pelgrimsroute "Via Sacra" verbindt zeventien sacrale monumenten en kunstschatten. Naast de Hongerdoeken van Zittau zijn

dat de kloosters Marienstern en St. Marienthal, de Vredeskerk van Jauer

(Polen), de St. Anna Kapel in Mnichovo Hradiště (Tsjechië, begraafplaats

van Wallenstein) en de geboorteplaats van de Broedergemeente, Herrnhut in Duitsland, waar ook de eerste Hernhutter bewoners van het Broeder- en

Zusterplein bij slot Zeist vandaan kwamen.

Centraal in deze tentoonstelling staan de Hongerdoeken uit 1472 en

1573 die in de Oost-Duitse middeleeuwse stad Zittau bevinden.

Deze hongerdoeken zijn unieke religieuze kunstvoorwerpen.

De tentoonstelling bestaat uit 14 informatiepanelen en vele foto’s over het gebied en de prachtige bijbelillustraties van het Grote Hongerdoek (1472)

en authentieke voorwerpen uit de kerkelijke culturele traditie.

Blikvanger in de tentoonstelling is de replica van het Kleine Hongerdoek uit 1573 op ware grootte: 15m2!

Hongerdoeken hadden een vaste plaats in de liturgie van de middeleeuwse kerk. Deze enorm grote doeken werden tijdens

de Vasten (Veertigdagentijd) in de kerk tussen het middenschip

en het altaar opgehangen; het altaar werd zo aan het zicht

van de gelovigen onttrokken. In het begin waren het heel eenvoudige doeken, later werd het gebruikelijk het lijden

van Christus op deze doeken af te beelden.

Omdat textiel bijzonder kwetsbaar is, zijn er maar heel weinig hongerdoeken uit die tijd bewaard gebleven.

De Hongerdoeken van Zittau horen wereldwijd tot

de mooiste doeken die nu nog bestaan en bekeken kunnen worden.

Op donderdag 3 oktober 2013

verwachten wij de eerste gasten voor de internationale Comenius

Conferentie in Naarden.

De congresgangers zullen

zich met elkaar buigen over “de sleutels tot het denken van

Comenius in onze tijd”.

Inmiddels zijn er bijdragen binnengekomen uit Hongarije,

Tsjechië, Polen, Duitsland,

Brazilië, Japan en Nederland.

Op vrijdag 4 oktober gaat de conferentie van start in het Oude

Raadhuis aan de Marktstraat in

Naarden. In de burgerzaal worden een aantal lezingen gegeven

waarin het gedachtegoed van

Comenius vanuit verschillende invalshoeken belicht zal worden.

In de middag wordt in

Amsterdam het Huis met de

Hoofden bezocht en volgt een bezoek aan de Bibliotheca

Philosophica Hermetica.

Op zaterdag 5 oktober is er gelegenheid voor de uitwisseling

van ideeën en opvattingen in

papersessies en workshops. Ook deze zullen plaats vinden

in het Oude Raadhuis en het

Stadskantoor.

Deze conferentie is een initiatief van het Comenius Museum in

Naarden en wordt georganiseerd

in samenwerking met de beide Tsjechische Comenius Musea in

Praag en Uhersky-Brod en de

Deutsche Comenius Gesellschaft

in Berlijn. Meer informatie op www.comeniusmuseum.nl

Comeniusdag 2013 De Comeniusdag, 16 maart 2013, stond in het teken van ‘Europa en cultuur’. In verband met de herdenking van Jan Amos Comenius een goedgekozen thema.

De laatste veertien jaar van zijn leven had hij in Amsterdam gewoond als vluchteling.

Omdat in de zeventiende eeuw in veel landen in Midden-Europa geen vrijheid van godsdienst en meningsuiting bestond, moest hij eerst Tsjechië en later ook Polen ontvluchten.

Uiteindelijk kwam hij in Amsterdam terecht, maar hij beschouwde zich niet als een immigrant die zich

snel wilde aanpassen aan de levensstijl van de toenmalige republiek van de Nederlanden. Hij bleef zichzelf

zien als een vluchteling, die enerzijds afhankelijk was van de gastvrijheid van het land waar hij onderdak had gevonden, en anderzijds geen vrede had met - en voortdurend wees op - de onderdrukking van politieke

en godsdienstige minderheden in Europese landen. In zijn boek Algemeen beraad, dat hij in Amsterdam

schreef, deed hij in de inleiding een beroep op de Europeanen om op te komen voor de fundamentele mensenrechten van vrijheid van godsdienst en meningsuiting.Hij riep politici, geleerden en geestelijken

op om deze rechten te verdedigen en als zodanig de lichten in Europa brandend te houden!

De hoofdspreekster tijdens de Comeniusdag was mevrouw prof. dr. C.M.G. Berkvens-Stevelink, die de

Comeniusvoordracht hield onder de titel: Erfenis Europa, de toekomst van een stervende zwaan.

In een goed geargumenteerd betoog kwam zij op voor bepaalde waarden die in de geschiedenis van Europa hun kracht hebben bewezen en die in verscheidene

tradities in Europa zijn verankerd en ook vandaag hun kracht bewijzen.

Dan gaat het bijvoorbeeld om idealisme en vertrouwen in de toekomst, besef van

verantwoordelijkheid, tolerantie, geduld en vrijheid. Nee, zo betoogde prof. Berkvens, Europa is geen stervende zwaan. De toekomst van dit werelddeel wordt bepaald

door zijn vitaliteit, die ondanks oorlogen en andere tegenslagen en crises voortdurend

zijn kracht bewijst. H.E.S. Woldring.

Comeniusprijs 2013 Op 16 maart 2013 werd in de Grote Kerk van

Naarden de Comeniusprijs uitgereikt aan professor doctor Paul Schnabel.

De jury was van mening, dat de heer Schnabel door

zijn veelzijdige werk een verbinding tot stand heeft

proberen te brengen tussen wetenschap, onderwijs, ontwikkeling, politiek en cultuur in Europa,

waarmee hij in de voetsporen van zijn grote

voorganger Comenius is getreden. Professor Schnabel heeft sociologie gestudeerd in

Utrecht en Bielefeld (Duitsland) en heeft in

verschillende functies veel onderzoek gedaan, met name op het gebied van

de geestelijke volksgezondheid. Hij was hoogleraar klinische psychologie in Utrecht en decaan van de

Netherlands School of Public Health en heeft veel promovendi in die

hoedanigheid begeleid. In 1998 werd hij directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau en in

2002 werd hij benoemd tot Universiteitshoogleraar in Utrecht. Hierdoor

werd hij in de gelegenheid gesteld om diep in te gaan op allerlei maatschappelijke verschijnselen en vraagstukken.

Zijn brede maatschappelijke engagement blijkt ook uit zijn actieve

participatie in besturen en adviesraden op het gebied van cultuur,

wetenschap, onderwijs alsmede gezondheidszorg, wonen en stedenbouw. Verder heeft hij talloze publicaties op zijn naam staan.

Dit alles maakt hem een waardig opvolger van professor Robbert Dijkgraaf,

aan wie in 2012 de eerste Comeniusprijs werd toegekend.

16 maart 2013 Foto impressie

Comeniusdag