มาตรฐานสนคาเกษตร

มกษ. 20-2555

THAI AGRICULTURAL STANDARD

TAS 20-2012

แตงโม

WATERMELON

ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต

กระทรวงเกษตรและสหกรณ

ICS 67.080.10 ISBN 978-74-403-658-2

มาตรฐานสนคาเกษตร

มกษ. 20-2555

THAI AGRICULTURAL STANDARD

TAS 20-2012

แตงโม

WATERMELON

ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต

กระทรวงเกษตรและสหกรณ

50 ถนนพหลโยธน เขตจตจกร กรงเทพฯ 10900

โทรศพท 0 2561 2277 โทรสาร 0 2561 3357

www.acfs.go.th

ประกาศในราชกจจานเบกษา ฉบบประกาศและงานทวไป เลม 129 ตอนพเศษ 173 ง

วนท 16 พฤศจกายน พทธศกราช 2555

(2)

คณะกรรมการวชาการพจารณามาตรฐานสนคาเกษตร เรอง แตงโม

1. นายสมชาย วฒนโยธน ประธานกรรมการ กรมวชาการเกษตร

2. นางอรสา ดสถาพร กรรมการ

กรมสงเสรมการเกษตร

3. นางสาวนลนทพย เพณ กรรมการ

ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต

4. นายอ านวย อรรถลงรอง กรรมการ

สถาบนวจยพชสวน กรมวชาการเกษตร

5. นางนยม ไขมกข กรรมการ

ศนยวจยและพฒนาการเกษตรนครพนม กรมวชาการเกษตร

6. นายชยณรงค รตนกรฑากล กรรมการ

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตก าแพงแสน

7. นางพวงเพชร ศลกานต กรรมการ

สมาคมผคาปลกไทย

8. นายไพบลย วงศโชตสถต กรรมการ

สมาคมผคาและสงออกผลไมไทย

9. นายสภทร เมฆยานนท กรรมการ

ผทรงคณวฒดานสายพนธ

10. ศาสตราจารยสายชล เกตษา กรรมการ

ผทรงคณวฒดานเทคโนโลยหลงการเกบเกยว

11. นายแสงชย ด ารงสนสวสด กรรมการ

ผทรงคณวฒดานการคา

12. นายวชย ภามนตร กรรมการ

ผทรงคณวฒดานการผลต

13. นางสาวเตอนใจ บพศร กรรมการ

ผทรงคณวฒดานการผลต

14. นายโยธน ร าไพ กรรมการ

ผทรงคณวฒดานการผลต

15. นางสาวตอพร สตบษ กรรมการและเลขานการ

ส านกก าหนดมาตรฐาน

ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต

(3)

ผลแตงโม เปนสนคาเกษตรทประเทศไทยมศกยภาพในการผลต การก าหนดมาตรฐานแตงโม

จงมความส าคญตอการพฒนาคณภาพและความปลอดภย สรางความเชอถอใหเปนทยอมรบ ทงใน

ประเทศและการคาระหวางประเทศ คณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตร จงเหนควรจดท ามาตรฐาน

สนคาเกษตร เรอง แตงโม ขน

มาตรฐานสนคาเกษตรน ก าหนดขนโดยใชเอกสารตอไปนเปนแนวทาง

ASEAN Stan 11:2008. ASEAN STANDARD FOR WATERMELON. Jakarta, Indonesia.

UNECE STANDARD FFV-37: Watermelon-2010. UNECE Standard FFV-37 concerning the

marking and commercial quality control of watermelons. United Nations, New York and Geneva.

มกษ. 20-2555

มาตรฐานสนคาเกษตร

แตงโม

1. ขอบขาย

1.1 มาตรฐานสนคาเกษตรน ครอบคลมผลแตงโม (watermelon) มชอวทยาศาสตรวา Citrullus lanatus

(Thunb.) Matsum. & Nakai (ชอพอง: Citrullus vulgaris Schard) อยในวงศ Cucurbitaceae พนธทผลต

เปนการคา เพอน ามาบรโภคสด

1.2 มาตรฐานสนคาเกษตรนไมครอบคลมผลแตงโมทใชแปรรปในอตสาหกรรม

2. คณภาพ

2.1 ขอก าหนดขนตน

2.1.1 ผลแตงโมทกชนคณภาพตองมลกษณะดงตอไปน เวนแตจะมขอก าหนดเฉพาะของแตละชนคณภาพ

และเกณฑความคลาดเคลอนทยอมใหมไดตามทระบไว

(1) เปนแตงโมทงผล

(2) มลกษณะตรงตามพนธ 1/

(3) เปนผลแตงโมสด

(4) ไมมรอยช าทท าใหไมเหมาะสมกบการบรโภค และไมเสอมคณภาพหรอไมเนาเสย

(5) สะอาด ปราศจากสงแปลกปลอมทมองเหนได

(6) ไมมรอยแตก

(7) ไมมศตรพชทมผลกระทบตอลกษณะภายนอกของผลแตงโม

(8) ไมมรองรอยความเสยหายเนองมาจากศตรพชทมผลกระทบตอคณภาพของเนอแตงโม

(9) ไมมความชนทผดปกตทผวผลแตงโม โดยไมรวมหยดน าทเกดหลงจากน าผลแตงโมออกจากหองเยน

(10) ไมมความเสยหายเนองจากอณหภมต า และ/หรอ อณหภมสง

(11) ไมมกลนแปลกปลอม และ/หรอ รสชาตทผดปกต

1/ อาจมการดดแปลงรปทรง และ/หรอ ผวเปลอกของผลแตงโมใหเปนไปตามความตองการของตลาด

มกษ. 20-2555

2

2.1.2 ผลแตงโมตองมอายการเกบเกยวทเหมาะสม ขนกบพนธ ฤดกาล และแหลงทปลก โดยตองม

ปรมาณของแขงทงหมดทละลายน าได (total soluble solids, TSS) ไมต ากวา 9

๐Brix เพอใหอยในสภาพท

ยอมรบไดเมอถงปลายทาง

2.2 ชนคณภาพ

ผลแตงโมตามมาตรฐานสนคาเกษตรน ม 3 ชนคณภาพ ดงน

2.2.1 ชนพเศษ (extra class)

ผลแตงโมในชนนตองมคณภาพดทสด มขวผลตดอยโดยมความยาวไมเกน 5 เซนตเมตร มปรมาณของแขงทงหมดทละลายน าไดไมต ากวา 11

๐Brix ไมมความผดปกตดานรปทรงและส

2/ และ

ต าหนทผว ในกรณทมความผดปกตหรอต าหนตองมองเหนไดไมชดเจน และไมมผลกระทบตอลกษณะ

ภายนอกของผลแตงโม คณภาพของเนอแตงโม คณภาพระหวางการเกบรกษา และการจดเรยงเสนอใน

ภาชนะบรรจ

2.2.2 ชนหนง (class I)

ผลแตงโมในชนนตองมคณภาพด อาจมความผดปกตหรอต าหนไดเลกนอย ดงตอไปน

(1) ความผดปกตเลกนอยดานรปทรงและส 2/

(2) ต าหนเลกนอยทผวซงเกดจากรอยขดขวน รอยแผลเปนตนๆ และรองรอยการท าลายของศตรพช

โดยขนาดของต าหนทผวโดยรวมตอง ไมเกน 10% ของพนทผวของผลแตงโม

ความผดปกตหรอต าหนจะตองไมมผลกระทบตอลกษณะภายนอกของผลแตงโม คณภาพของเนอแตงโม

คณภาพระหวางการเกบรกษา และการจดเรยงเสนอในภาชนะบรรจ

2.2.3 ชนสอง (class II)

ผลแตงโมในชนนรวมผลแตงโมทมคณภาพไมเขาชนทสงกวา แตมคณภาพตามขอก าหนดขนตนทก าหนด

ในขอ 2.1 ผลแตงโมในชนนมความผดปกตหรอต าหนได ดงตอไปน

(1) ความผดปกตดานรปทรงและส 2/

(2) ต าหนทผวซงเกดจากรอยขดขวน รอยแผลเปนตนๆ และรองรอยการท าลายของศตรพช โดยขนาด

ของต าหนทผวโดยรวมตองไมเกน 15% ของพนทผวของผลแตงโม

(3) มรอยช าทผวเปลอกไดเลกนอย

ความผดปกต ต าหน หรอรอยช า จะตองไมมผลกระทบตอลกษณะภายนอกของผลแตงโม คณภาพของ

เนอแตงโม คณภาพระหวางการเกบรกษา และการจดเรยงเสนอในภาชนะบรรจ

2/ สของผวเปลอกแตงโมบรเวณทเปนสเหลองเนองจากเปนสวนทสมผสกบผวดน และการดดแปลงรปทรง และ/หรอ

ผวเปลอกของผลแตงโมไมถอเปนความผดปกต

มกษ. 20-2555 3

3. ขนาด

ขนาดของผลแตงโมพจารณาจากน าหนกตอผล ดงน

ตารางท 1 ขนาดของผลแตงโม 3/

รหสขนาด น าหนกตอผล

(กโลกรม)

1 7.0

2 6.0 ถง 7.0

3 5.0 ถง 6.0

4 4.0 ถง 5.0

5 3.0 ถง 4.0

6 2.0 ถง 3.0

7 ≤2.0

หมายเหต

การแบงชนคณภาพและขนาดในมาตรฐานน ใชในการพจารณาทางการคาโดยน าขอก าหนดการแบงชน

คณภาพไปใชรวมกบขอก าหนดเรองขนาด เพอก าหนดเปนชนทางการคา ซงคคาอาจมการเรยกชอชน

ทางการคาทแตกตางกน ขนกบความตองการของคคาหรอตามขอจ ากดทมเนองมาจากฤดกาล

4. เกณฑความคลาดเคลอน

เกณฑความคลาดเคลอนเรองคณภาพและขนาดทยอมใหมไดในแตละภาชนะบรรจ ส าหรบผลแตงโม

ทไมเปนไปตามทระบไว ดงน

4.1 เกณฑความคลาดเคลอนเรองคณภาพ

4.1.1 ชนพเศษ (extra class)

ไมเกน 5% โดยจ านวนหรอน าหนกของผลแตงโมทมคณภาพไมเปนไปตามขอก าหนดของชนพเศษ

(ขอ 2.2.1) แตเปนไปตามคณภาพของชนหนง (ขอ 2.2.2) หรอคณภาพยงอยในเกณฑความคลาดเคลอน

ของคณภาพชนหนง (ขอ 4.1.2)

3/ ขอมลจากผผลต ผคา ผสงออก และจากโครงการศกษาดชนชวดคณลกษณะส าคญทใชเปนเกณฑในการบงชคณภาพ

การแบงชนคณภาพ การก าหนดรหสขนาด และแนวทางการปฏบตทางการเกษตรทดของแตงโม ของส านกงานมาตรฐาน

สนคาเกษตรและอาหารแหงชาต ซงไดรบความรวมมอในการด าเนนโครงการจากมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขต

ก าแพงแสน

มกษ. 20-2555

4

4.1.2 ชนหนง (class I)

ไมเกน 10% โดยจ านวนหรอน าหนกของผลแตงโมทมคณภาพไมเปนไปตามขอก าหนดของชนหนง

(ขอ 2.2.2) แตเปนไปตามคณภาพของชนสอง (ขอ 2.2.3) หรอคณภาพยงอยในเกณฑความคลาดเคลอน

ของคณภาพชนสอง (ขอ 4.1.3)

4.1.3 ชนสอง (class II)

ไมเกน 10% โดยจ านวนหรอน าหนกของผลแตงโมทมคณภาพไมเปนไปตามขอก าหนดของชนสอง

(ขอ 2.2.3) หรอตามขอก าหนดขนตน (ขอ 2.1) แตตองไมมรอยช า ผลเนาเสย หรอมลกษณะอน

ทไมเหมาะส าหรบการบรโภค

4.2 เกณฑความคลาดเคลอนเรองขนาด

ยอมใหมผลแตงโมทขนาดใหญหรอเลกกวาขนาดทระบถดไปหนงรหสขนาดปนมาได ไมเกน 10% โดย

จ านวนหรอน าหนกของผลแตงโม

5. การบรรจ

5.1 ผลแตงโมทบรรจในแตละภาชนะบรรจ ตองมความสม าเสมอทงในเรองของพนธ คณภาพ ขนาด และส

สวนของผลแตงโมทมองเหนไดจากภายนอกภาชนะบรรจ ตองเปนตวแทนของผลตผลทงหมด

5.2 ตองบรรจผลแตงโมในลกษณะทสามารถปองกนความเสยหายทมผลกระทบตอคณภาพของผลแตงโมได

วสดทใชภายในภาชนะบรรจตองสะอาด และมคณภาพ ถามการใชวสดโดยเฉพาะกระดาษหรอตราประทบ

ทเกยวกบขอมลทางการคาตองใชหมกพมพหรอกาวทไมเปนพษ

5.3 ภาชนะบรรจตองมคณภาพ ถกสขลกษณะ ไมมกลนและสงแปลกปลอม มคณสมบตทนทานตอการ

ขนสง และรกษาคณภาพของผลแตงโมไดเมอถงปลายทาง

6. เครองหมายและฉลาก

6.1 ผลตผลทจ าหนายโดยตรงตอผบรโภค

ตองมขอความแสดงรายละเอยดทภาชนะบรรจ สงหอหม สงผกมด ปายสนคา หรอผลแตงโม โดยตอง

มองเหนไดงาย ชดเจน ไมเปนเทจหรอหลอกลวง ดงตอไปน

(1) ชอผลตผล

ใหระบขอความวา “แตงโม” หรอ “แตงโมไรเมลด” และ/หรอ “ชอพนธแตงโม”

มกษ. 20-2555 5

(2) ใหระบสของเนอแตงโม

(3) ชนคณภาพ

(4) รหสขนาด/ขนาด (ถาม)

(5) น าหนกสทธ

(6) ขอมลผผลต และ/หรอ ผจ าหนาย

ใหระบชอและทตงของสถานทผลต หรอแบงบรรจ หรอจดจ าหนาย ทงนอาจแสดงชอและทตงส านกงานใหญ

ของผผลตหรอแบงบรรจกได กรณทน าเขา ใหระบชอและทตงของผน าเขา

(7) ขอมลแหลงผลต

ใหระบประเทศผผลต ยกเวนกรณทผลตเพอจ าหนายในประเทศ

(8) ภาษา

กรณทผลตเพอจ าหนายในประเทศตองใชขอความเปนภาษาไทยแตจะมภาษาตางประเทศดวยกได กรณท

ผลตเพอการสงออกใหแสดงขอความเปนภาษาตางประเทศได

6.2 ผลตผลทไมไดจ าหนายโดยตรงตอผบรโภค

ตองมขอความทระบในเอกสารก ากบสนคา ฉลาก หรอแสดงไวทภาชนะบรรจ โดยขอความตองอานได

ชดเจน ไมหลดลอก ไมเปนเทจหรอหลอกลวง ดงตอไปน

(1) ชอผลตผล

ใหระบขอความวา “แตงโม” หรอ “แตงโมไรเมลด” และ/หรอ “ชอพนธแตงโม”

(2) ใหระบสของเนอแตงโม

(3) ชนคณภาพ

(4) รหสขนาด/ขนาด (ถาม)

(5) น าหนกสทธ

(6) จ านวนผลตอภาชนะบรรจ (ถาม)

(7) ขอมลผผลต และ/หรอ ผจ าหนาย

ใหระบชอและทตงของสถานทผลต หรอแบงบรรจ หรอจดจ าหนาย และหมายเลขรหสสนคา (ถาม) ทงน

อาจแสดงชอและทตงส านกงานใหญของผผลต หรอแบงบรรจกได กรณทน าเขา ใหระบชอและทตงของ ผน าเขา

(8) ขอมลแหลงผลต

ใหระบประเทศผผลต ยกเวนกรณทผลตเพอจ าหนายในประเทศ

มกษ. 20-2555

6

(9) ภาษา

กรณทผลตเพอจ าหนายในประเทศตองใชขอความเปนภาษาไทยแตจะมภาษาตางประเทศดวยกได กรณท

ผลตเพอการสงออกใหแสดงขอความเปนภาษาตางประเทศได

6.3 เครองหมายรบรองมาตรฐานสนคาเกษตร

การใชเครองหมายรบรองมาตรฐานสนคาเกษตร ใหเปนไปตามกฎกระทรวง เรอง ก าหนดลกษณะของ

เครองหมาย การใชเครองหมาย และการแสดงเครองหมายรบรองมาตรฐานกบสนคาเกษตร พ.ศ. ๒๕๕๓

และประกาศส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาตทเกยวของ

7. สารปนเปอน

ชนดและปรมาณสารปนเปอนในผลแตงโมใหเปนไปตามขอก าหนดในกฎหมายทเกยวของ

8. สารพษตกคาง

ชนดและปรมาณสารพษตกคางในผลแตงโมใหเปนไปตามขอก าหนดในกฏหมายทเกยวของ และ มกษ.

9002 มาตรฐานสนคาเกษตร เรอง สารพษตกคาง: ปรมาณสารพษตกคางสงสด และ มกษ. 9003

มาตรฐานสนคาเกษตร เรอง สารพษตกคาง: ปรมาณสารพษตกคางสงสดทปนเปอนจากสาเหตทไมอาจ

หลกเลยงได

9. สขลกษณะ

การเกบเกยว การปฏบตตอผลแตงโมในขนตอนตางๆ รวมถงการเกบรกษา การบรรจ และการขนสง

ตองปฏบตอยางถกสขลกษณะ เพอปองกนการปนเปอนทจะกอใหเกดอนตรายตอผบรโภค

มกษ. 20-2555 7

10. วธวเคราะหและชกตวอยาง

10.1 วธวเคราะหใหใชตามตารางท 2 ดงน

ตารางท 2 วธวเคราะห

ขอกาหนด วธวเคราะห หลกการ

1. คณภาพตามขอก าหนดขนตน

(ขอ 2.1.1)

ตรวจพนจ -

2. ปรมาณของแขงทงหมดทละลายน าได

(ขอ 2.1.2 และ 2.2.1) Refractometer method

(AOAC 932.12) หรอ

ใชวธทมความถกตองเทยบเทา

(equivalent method)

Refractometry

3. ความผดปกตดานรปทรงและส

(ขอ 2.2)

ตรวจพนจ -

4. ต าหนทผว

(ขอ 2.2)

ตรวจพนจ -

5. ขนาด (ขอ 3)

ชงน าหนก Gravimetry

10.2 วธชกตวอยางใหเปนไปตามขอก าหนดในกฎหมายทเกยวของและขอก าหนดของมาตรฐานสนคา

เกษตรทเกยวกบวธชกตวอยาง

มกษ. 20-2555

8

ภาคผนวก ก

ภาพแสดงตวอยางผลแตงโม

(ก) รปทรงกลม (round) เนอสแดง

(ข) รปทรงรกวาง (broad elliptical) เนอสแดง

(ค) รปทรงรกวาง (broad elliptical) เนอสเหลอง

ภาพท ก.1 ตวอยางผลแตงโมมเมลด พนธทผลตเปนการคา

มกษ. 20-2555 9

(ง) รปทรงขอบขนาน (oblong) หรอยาวร เนอสแดง

(จ) รปทรงขอบขนาน (oblong) หรอยาวร เนอสแดง

(ฉ) รปทรงขอบขนาน (oblong) หรอยาวร เนอสเหลองอมสม

ภาพท ก.1 ตวอยางผลแตงโมมเมลด พนธทผลตเปนการคา (ตอ)

มกษ. 20-2555

10

(ก) รปทรงกลม (round) เนอสแดง

(ข) รปทรงกลม (round) เนอสเหลอง

(ค) รปทรงรกวาง (broad elliptical) เนอสแดง

ภาพท ก.2 ตวอยางผลแตงโมไรเมลด พนธทผลตเปนการคา

มกษ. 20-2555 11

(ก) ผลแตงโมทไมสะอาด มเศษดนตดทผว (ข) ผลแตงโมทมรอยช าทท าใหไมเหมาะสมกบการบรโภค

(ค) ผลแตงโมทมรอยแตก (ง) ผลแตงโมทมความเสยหายจากโรคพชท าใหผลเนาเสย

(จ) ผลแตงโมทถกหนอนเสยนดนเขาท าลาย (ฉ) ผลแตงโมทถกหนอนเจาะผลเขาท าลาย

ภาพท ก.3 ตวอยางลกษณะผลแตงโมทไมผานขอก าหนดขนตน

มกษ. 20-2555

12

(ก) (ข) (ค)

ภาพท ก.4 (ก) ผลแตงโมทไมมความผดปกตดานรปทรง

(ข) ผลแตงโมทมรปทรงผดปกตเลกนอย (ยอมรบได)

(ค) ผลแตงโมทมรปทรงผดปกตซงมผลกระทบตอลกษณะภายนอกของผลแตงโม

(ยอมรบไมได)

ภาพท ก.5 ตวอยางรปทรงของผลแตงโมทมการดดแปลงรปทรงเปนรปทรงสเหลยมและหวใจ

เพอใหเปนไปตามความตองการของตลาด ซงไมถอเปนความผดปกตดานรปทรง

ภาพท ก.6 ผลแตงโมทมสของผวเปลอกบางสวนเปนสเหลองเนองจากเปนสวนทสมผสกบผวดน

ซงไมถอเปนความผดปกตดานส

บรเวณผวเปลอก

บางสวนเปนทสเหลอง

มกษ. 20-2555 13

(ก) รอยขดขวนทยอมรบได (ภาพซาย) และยอมรบไมได (ภาพขวา) เนองจากมขนาดต าหนทผว

โดยรวมเกน 15% ของพนทผวของผลแตงโม

(ข) รอยแผลเปนตนๆ ทยอมรบได (ภาพซาย) และยอมรบไมได (ภาพขวา) เนองจากมขนาดต าหนทผว

โดยรวมเกน 15% ของพนทผวของผลแตงโม

(ค) รองรอยการท าลายของหนอนไถเปลอกทยอมรบได (ภาพซาย) และยอมรบไมได (ภาพขวา)

เนองจากมขนาดต าหนทผวโดยรวมเกน 15% ของพนทผวของผลแตงโม

ภาพท ก.7 ตวอยางลกษณะต าหนทผวของผลแตงโม