ตอนท 8 เครองดนตรของประเทศสมาชกอาเซยน

ประเทศบรไร ดารสซาลาม Gambus เปนเครองดนตรทมลกษณะคลายกตาร มสายทงหมด 12 เสน ดดดวยปก ไมเหมอนกบเครองดนตรตะวนตก เชน แมนโดลน ตรงท Gambus ไมมลายสลก การปรบเสยงและรปแบบการเลน

ของ Gambus นน มสวนคลายคลงกบเครองดนตรของชาวอาหรบ

Gendang เปนคำาทวไปทใชแสดงความหมายถงกลองทกชนด ตวกลองมขนาดยาว ผวหนาของกลองมสองดานซงมขนาดตางกน ทำามาจากหนงแกะหรอหนงวว หนงกลองแนบชดไปกบตวกลองดวยเสนหวาย Gendang จะพบไดทกลมของ Gamelan ของชาวชวาในรฐยะโฮร Gendang มลายเปนเครองดนตรทสำาคญในการแสดงดนตรในโรงมหรสพ เชนเดยวกบ Gamelan

Tawak Tawak เปนเครองดนตรผลตจากทองเหลอง พบทซาราวกบนเกาะบอรเนยว เครองดนตรททำาจากทองเหลองของบรไน ดารสซาลาม และทอนๆ บนเกาะบอรเนยว ในสมยกอนนนโดยมากมกจะไดรบอทธพลจากประเทศจน เหนไดจาก

การ ทมลวดลายดานหนาเปนรปมงกรและสตวทะเล ปและปลา ขอบดานขางเปนรปจระเขและ ปลา ครงหนง Tawak Tawak ใชเปนสญญาณเรยกคนใหมารวมตวกน ไมไดใชเปนสวนหนงของวงมโหร Gamelan เหมอนเชนในอนโดนเซย

ประเทศกมพชา Krapeu หรอทเรยกวา จะเข เปนเครองดนตรทมรปรางเหมอนจะเข ประดบดวยลวดลายมสายสามสายสำาหรบดด คำาวา Krapeu ในภาษากมพชาหมายถง จะเขเปนเครองดนตรคลาสสกของกมพชาสมยปจจบน จะเขมกจะม 3 หรอ 5 ขารองรบตวเครอง เมอแสดงผเลนจะนงขางเครองดนตร มอซายดดพณ

ขนและลง ขณะทมอขวาดงดวยการใชไมดด จะเขจะใชสำาหรบเปนเครองดนตรในงานแตงงาน

Sampho เปนกลองยาวขนาดเลกของชนพนเมองในประเทศกมพชา มสองหว และเลนโดยการใชทงสองมอ ผเลน Sampho เปนผนำากลมเครองเปาและ กลอง คอยกำาหนดจงหวะ Sampho มลกษณะคลายกบตะโพน

Tro ซอกมพชา เปนเครองดนตรพนเมองประเภทเครองสายของกมพชา ตวซอทำามาจากกะลามะพราวชนดพเศษ ปลายขางหนงจะถกปดดวยหนงสตว สายทงสามทำามาจากเสนไหม ซอกมพชามลกษณะคลายคลงกบซอสามสายของไทย

ประเทศอนโดนเซย Angklung (องกะลง) เปนเครองดนตรททำามาจากทอไมไผ 2 ชนแนบกบโครงไมไผ ทอมลกษณะเปนวงโคงเวลาเขยาจงเกดเสยงกองกงวาน ฐานของโครงนนจะถกยดกมดวยมอเดยว ขณะทอกมอหนงเขยาอยางเรวจากดานหนงไปอกดานหนง Angklung ทงสามอนหรอมากกวานนจะแสดงเปนกลม แตละอนจะเลนเพยงโนตเดยว และเมอเสยงของแตละอนรวมกนกจะเกด

เปนทวงทำานองหลกขน Angklung ไดรบความนยมทวทงเอเชยตะวนออกเฉยงใต แตมถนกำาเนดทอนโดนเซย (ชาวซนดาใชและเลนมาตงแตสมยโบราณ)

Gambang หรอทเรยกวา Gambang kayu (Gambang ไม) เปนเครองดนตรทมลกษณะคลายกบระนาดทใชในหมชาวอนโดนเซยและทางตอน ใตของฟลปปนส ในวงมโหร Gamelan และ Kulintang

Gamelan เปนกลมของเครองดนตร ประกอบดวยเครองดนตรหลากหลายชนด เชน metallophones, xylophones และ gongs ขลยไมไผ อาจมนกรองดวยกได คำาวา “Gamelan” มาจากคำาของชาว

ชวา คำาวา “gamel” มความหมายวา ต หรอ เคาะ และตวทาย “an” ใสเพอทำาใหนามนนเปนพหพจน

ประเทศลาว Khene เปนเครองเปามลนโลหะ เสยงเกดจากลมผานลนโลหะไปตามลำาไมทเปนลกแคน การเปาแคนตองใชทงเปาลมเขาและดดลมออกดวย จงเปายากพอสมควร แคนมหลายขนาด บางขนาดมเสยงประสานอยดวย แคนมหลายประเภทตามจำานวนลกแคน นอกจากบรรเลงเปนวงแลว กยงใชบรรเลงประกอบการรำา (การขบรอง) หรอใชบรรเลงรวมกบพณ โปงลาง ฯลฯ

ประเทศมาเลเซย Drum เปนเครองดนตรประเภทกลอง

Kulintangan เปนเครองดนตรทนำาเขามาทางตะวนตกของซาบาห โดยชาวบรไน แตเปนเครองดนตรโบราณของชาว Bajaus ชาว

Dusan และชาว Kadazan มกใชเลนในวนงานเทศกาล เชน งานแตงงานและพธกรรมทางศาสนา จะใชเลนรวมกบฆอง (gong) พนเมองชนดอนๆ Kulintangan ประกอบดวยฆองเลกๆ 8-9 ลก วางเรยงตอกนตามระดบทำานอง ผเลนจะนงบนพนหนาเครองดนตร และตดวยไมทถกหมดวยผาเลกๆ

Rebab เปนเครองดนตร พนเมองของชาวมาเลยประเภทเครองดดสามสาย สวนโคงของตวเครองทยนออกไปเปนไมเนอแขงรปสามเหลยม มกจะทำาจาก ไมของตนขนน ดานหนาตวเครองปดดวยแผนกระเพาะดานในของวว ใชกอนขผงเลกๆ ยดกบสวนตวเครองดานบนทางซายมอเพอขงหนงใหตง

Sape เปนเครองดนตรทมลกษณะคลายกตาร Sape ถกทำาใหโคงงอดวยลำาไม เครองดนตรสมยใหมจำานวนมากมกจะมความยาวเปนเมตร Sape เปนเครองดนตรแบบทเรยบงาย เสนแตละเสนจะเปนหนงเสยง สวนเสนทเสรมเขามาจะถกดดเพอใหเกดเสยงตำา ดนตร Sape มกจะไดรบแรงบนดาลใจจากความฝน

Serunai เปนเครองเปาของชาวมาเลย เปนเครองดนตรทมมานานและเลนโดยชมชนชาวมาเลยในรฐกลนตนชายฝงทะเลตะวนออกของมาเลเซย ตว serunai มรทใชนวปดขาง

หนา 7 ร ขางหลง 1 ร จะสรางเสยงผานรตางๆ เปาไปพรอมๆ กบการแสดงวายง กลด (การเลนหนงตะลง) หรอวงมโหรหลวง

ประเทศเมยนมาร Myanma Saing Waing หรอทเรยกวา วงมโหรของเมยนมาร ซงมกลนอายของวงออเคสตรา นยมเลนในอาคาร

Saung เปนเครองดนตรพนเมอง saung มลกษณะเฉพาะ มจดเดนตรงทเปนพณโบราณของชาวพนเมองทยงคงอยจนถงทกวนน

ประเทศฟลปปนส

Chimes กระดง เปนเครองททำาใหเกดเสยงอยางงาย เปนเครองเคาะ มกจะมรเปดดานหนงปดดานหนง ซงทำาใหเกดเสยงกองเมอเคาะ ลกษณะเดนเพมเตมคอ ม

ลกกระดงหอยอยในตว สวนใหญกระดงมกจะทำาดวยโลหะ แตกระดงเลกๆ สามารถทำาจากเซรามกหรอแกวกได มขนาดตามแตการใชงาน

Debakan หรอ Dabakan เปนเครองดนตรทดดแปลงมาจากทางตะวนออกกลาง Debakan มาจากคำาวา Debak ซงแปลวา ต Debakan จงหมายถง ทใชต Debakan มรปรางคลายกบนาฬกาทรายหรอกรวย โดยทวไปแลว Debakan จะมความยาวมากกวา 2 ฟต และมเสนผาศนยกลางสดถงสวนทกวางทสดชนนอกมากกวา 1 ฟต ชนนอกสดของกลองมลกษณะโคงเวาทำาดวยไมหรอลำาตนของตนมะพราวซงทำาใหกลวงตลอด หนากลองถกขงจนตงทำาจากหนงแกะ หนงควาย หนงกวาง หรอหนงง

Kulintang เครองดนตร Kulintang พบไดโดยทวไปในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต Kulintang เปนชอของวงมโหร และยงเปนชอของเครองดนตรนำาอกดวย Kulintang เปนเครองสงสญญาณในสมยดงเดมของชนพนเมอง ประกอบดวยฆองประมาณ 8 อน จะวางอยบนฐานทประดบ

ลวดลาย ฆองแตละลกจะใหเสยงดนตรทแตกตางกน มกจะเลนโดยผเลนคนเดยวพรอมกบไมขนาดเลก 2 อน

Gandingan เปนชดของฆองแขวนขนาดใหญ 4 อน ใชเลนเปนสวนหนง ของวงมโหร Kulintang เมอรวมเขากบวงแลว Gangingan จะมหนาทเปนเครองดนตรชนทสองเลนหลง จากเครองดนตรทำานองหลก เมอเลน Gandingan

เดยวๆ จะเปนสญญาณสอสารโดยสงขอความหรอคำาเตอนในระยะ ไกล

Gangsa เปนเครองดนตรประกอบการเตนแบบพนเมอง และใชในการขอพรจากพระเจาเพอใหโชคด มวธการเลน Gangsa หลายวธในฟลปปนส โดยเฉพาะชาว Cordillera และชนเผาอนๆ ตางกม Gangsa ทเปนของ

ตวเอง

Kudyapi เปนพณรปคลายเรอ อยในตระกลเดยวกบ Sape ทพบทบอรเนยวและอนโดนเซย ถกจดใหอยในตระกล เครองดนตรคลายกตารทม“รปทรงเรอ บางครง ” Kudyapi จะมความยาวประมาณ 4 ถง 6 ฟต

ประเทศสงคโปร

Dizi เปนขลยจนดงเดมมปม 3 ปม อาจจะมแผนบางๆ เพอปดรไว เพอทำาใหเกดเสยงรว เชอกนวา Dizi นำามาจากทเบตในชวงยคราชวงศฮน และตงแตนนมากมการใชในประเทศจนมาเปนเวลากวา 2 พนปแลว ผเลนจะมเทคนคในการเปามากมาย ซงกจะทำาใหเกดเสยงทแตกตางกนไป

Erhu เกดขนในประเทศจนในสมยราชวงศถง เปนซอสองสายทเลนบนตก เสนสายจะมระดบเสยง 5 ระดบ ใชคนชกในการส มรปแบบหลายชนด โดยรปรางและกลองเสยงกะแตกตางกนออกไป Erhu กลายมาเปนเครองดนตรหลกในอปรากรจน

Gaohu เปนเครองดนตรหลกของเพลงกวางตงและอปรากรจน Gaohu มลกษณะคลายกบ Erhu แตมกลองเสยงทมนำาหนกเบากวา โดยทวไปกลองเสยงจะเปนวงกลม และมระดบเสยงทสงกวา คอ 5 ระดบดวยกน และมเสยงทกงวานกวาเมอเทยบกบ Erhu

Guzheng เปนเครองดนตรดงเดมของจน เปนแมแบบของ Koto เครองดนตรญปน Yatga เครองดนตรของมองโกเลย และ Kayageum เครองดนตรของเกาหล แมแบบของ Guzheng คอ se (เครองดนตรประเภทสายโบราณของจน) สายของมนแตเดมทำาดวยไหม จากนนกเปลยนเปนสายโลหะและเหลกทพนดวยไนลอนตามลำาดบ จำานวนสายของ Guzheng จะมจำานวนไมแนนอนอยางนอยทสดม 6 เสน หรอมากทสด 23 เสน

Konghou ลกษณะเดนท Konghou ตางจากพณคอนเสรตในตะวนตกคอ สายของ Konghou จะถกพบเพอทำาใหเกดแถวสองแถว ซงทำาใหผเลนสามารถใชเทคนคการเลนขนสงได สายทมสองแถวนนยงเหมาะกบการเลนจงหวะเรวและเสยงประกอบดวย

Pipa บางครงเรยกขลยจน มรปรางเหมอนผลแพร ใชเปนเครองดนตรมาเปน เวลายาวนานกวา 2 พนปแลวในจน วธการเลนคอ ใชทกนวขางขวา ยกเวนนวหวแมมอ กดสายจากขวาไปซาย และใชนวหวแมมอขวาดดจากซายไปขวา เมอเรมแรกสายจะถกดดดวยป กอนใหญ จากนนกคอยๆ

เปลยนมาใชนวขางขวาแทน

Veena เปนเครองดดทสวนใหญแลวจะใชในดนตร Carnatic (ดนตรทเลนกนทางตอนใตของอนเดย) รปแบบของ Veena มลกษณะทแตกตางกนออกไป ผทเลน Veena จะเรยกวา Vainika

Yangqin เปนเครองดนตรทคลายขมของ ประเทศไทย แตเดมแลวมาจากประเทศแถบตะวนออกกลาง มรปแบบแตก ตางกนไป เปนทนยมไมเพยงแตเฉพาะในประเทศจน แตยงนยมในยโรปกลาง ตะวนออกกลาง อนเดยและ

ปากสถานอกดวย Yangqin ใชเลนอยในวงหรอเลนเดยวกได

Zhongruan เปนเครองดดของจน ทอาจจะใชนวหรอป กดดกได มลกษณะคลายกบ Pipa มคอตงตรง มกลองเสยงเปนวงกลมและมลวดลายสลก

ประเทศไทยฆองวง ฆองเปนเครองดนตรประเภทเพอรคสชน ทำาดวยโลหะทมหลายรปแบบ คำาวาฆองนนมทมาจากภาษาชวา ปรากฏวาการใชฆองในหลายชาตในทวปเอเชย เชน จน อนโดนเซย ไทย มาเลเซย เปนตน ปจจบยฆองเขาไปม

สวนในดนตรตะวนตกดวยเชนกน

ขม แตเดมนนเปนเครองดนตรของประเทศจน เรมเขามาสประเทศไทยในสมยรชกาลท 4 นกดนตรของไทยไดดดแปลงแกไข โดยเปลยนจากสายลวดมาเปนสายทองเหลอง ใหมขนาดโตขน เทยบเสยงเรยงลำาดบไปตลอดถงสายตำาสด เสยงคแปดมอซายและมอขวามระดบเกอบจะตรงกน เปลยนไมตใหมขนาดทใหญขนและกานแขงขน หยองทหนนสายมความหนากวาเดมเพอใหเกดความสมดลและเพอเพมเสยงใหมความดงมากยงขน และไมใหเสยงทออกมามความแขงกราวจนเกนไป ใหทาบหนงหรอสกหลาดตรงปลายไมต สวนทกระทบกบสายทำาใหเกดความนมนวลและไดรบความนยม บรรเลงรวมอยในวงเครองสายผสมของไทยในปจจบน

ระนาดเอก เปนเครองดนตรทมววฒนาการมาจากกรบ โดยการนำาเอากรบทมขนาดเลกบางใหญบาง สนบาง ยาวบาง นำามารวมกนเปนชด จงมระดบเสยงทแตกตางกน ระนาดเอกนนกดนตรนยมเรยกกนสนๆ วา ระนาด เรมมการนำาเอาระนาดเอกมาประสมในวงดนตรใน“ ”

สมยกรงศรอยธยา สวนประกอบของระนาดเอก มอยดวยกน 2 สวนใหญๆ คอ รางและผน

ระนาด หนาทในการบรรเลงระนาดเอกผสมรวมอยในวงมโหร วงเครองสายผสม วงป พาทยไมนวม วงปพาทยนางหงส วงปพาทยดกดำาบรรพ และวงป พาทยมอญ โดยทำาหนาทเปนผนำาของวง

ระนาดทม กำาเนดในสมยรชกาลท 3 โดยประดษฐขนใหเปนเครองดนตรทมระดบเสยงทมตำา กบระนาดเอกซงเปนเครองดนตรทมเสยงสง ระนาดทมผสมรวมอยในวงมโหร วงป พาทยไมแขง วงป พาทยไมนวม วงปพาทยนางหงส วงปพาทยดกดำาบรรพ และวงป พาทยมอญ โดยทำาหนาทบรรเลงหยอกลอไปกบระนาดเอก เดนทำานองรองในทางของตนเอง ซงจะมจงหวะโยนลอ ขดทำาใหเกดความไพเราะและเตมชองวางของเสยง อนเปนเอกลกษณของระนาดทม

กลองยาว เปนเครองดนตรสำาหรบตดวยมอ ตวกลองทำาดวยไม มลกษณะกลมกลวง ขงดวยหนงมหลายชนด ถาทำาดวยหนงหนาเดยว มรปยาวมากใชสะพายในเวลาต เรยกวากลองยาวหรอเถดเทง เชอกนวากลอง

ยาวไดแบบอยางมาจากพมา เครองดนตรทใชบรรเลงรวม ม ฉง ฉาบเลก กรบ โหมง เรยกการเลนชนดนวา เถดเทง หรอ เทงกลองยาว ทเรยกกนเชนนเขาใจวาเรยกตามเสยงกลองทต“ ” “ ”และตามรปลกษณะกลองยาว

ซอสามสาย เปนเครองดนตรไทยชนดหนง จำาพวกเครองสายมขนาดใหญกวาซอดวงหรอซออ และมลกษณะพเศษคอ มสามสาย มคนชกอสระ กะโหลกซอมขนาดใหญ นบเปนเครองดนตรทมความสงางามชนหนงในวงเครองสาย ผเลนจะอยในตำาแหนงดานหนาของวงเปนซอทมมาแตโบราณ มเสยงไพเราะนมนวล รปรางวจตรสวยงามกวาซอชนดอน เปนเครองดนตรชนสงใชในราชสำานก

ประเทศเวยดนาม Dan nguyet เปนซอสองสายพนเมองของเวยดนาม ใชทงในดนตรพนเมองและคนตรคลาสสก และยงคงเปนทนยมในประเทศเวยดนาม สายของ Dan nguyet แตเดมแลวทำามาจากไหม แตทกวนนโดยทวไปแลวทำามาจากเอนตกปลา ในการเลนจะใชป กเลกๆ ในการดด หรอโดยมากแลวจะใชป กพลาสตกทใชดดกตารเลน

Dan Bau เปนเครองดนตรเวยดนามโบราณ ตวสาย จะพาดอยบนตวเครองทมลกษณะยาว ปลายเสนขางหนงจะถกตะปตรง เครองดนตรน

ตองใชวธเลนเปนพเศษเพอทจะทำาใหเกดเสยงทกลมกลน ผเลนจะใชหลงมอดดทสายตามความยาวของสาย และอกมอหนงกจะดงสายโดยใชแทงไมในเวลาเดยวกน ปจจบน Dan Bau จะเลนกบลำาโพงหรออปกรณเชอมตอชนดอนๆ จงทำาใหเสยงของมนออนลงไปเมอเลนกบวงดนตร

Dan Nhi เปนเครองดนตรทนยมในหมชาตพนธหลายกลมในเวยดนาม เวยดนามใตจะเรยกเครองดนตรชนนวา Dan Co มลกษณะเปนประเภทเดยวกบไวโอลนทมสองสายทำาดวยไหมทจบยาว ไมมลวดลาย กลองเสยงมรปรางเปนกระเปาะปดดวยหนงงแผนบางๆ เสยงของ Dan Nhi มหลายเสยงสามารถแสดงอารมณของความเปนมนษยไดอยางนมนวล กลมทใชเครองดนตรนมอยหลายกลม ดงนน Dan Nhi จงจำาเปนอยางยงในวงดนตรพนเมองเวยดนาม

Dan Trung เครองดนตรชนนปรากฏมาเปนเวลานานแลวบนแถบทราบสงตอนกลางของเวยดนาม ประกอบดวยทอไมไผขนาดตางๆ กน เรยงลำาดบจากขนาดเลกทสดไปใหญทสด เลนโดยการใชไมไผหนาสองอนทหมปลายไมดวยยางหรอผาหนาๆ ตทอไมไผแตละอนเพอทำาใหเกดเสยงทแตกตางกน นอกจากใชในการประกอบการเตนเขาจงหวะแลว Dan Trung ยงสามารถใชเลนเดยว เลนค หรอบรรเลงเปนวงกได