Witam Państwa na wykładzie z podstaw mikroekonomii, :)…

1

Witam Państwa na wykładzie z podstaw mikroekonomii, :)…

2

RYNEK 2

3

D

S

E

Q

PB

P*

Q*

I. BARDZIEJ SKOMPLIKOWANY PRZYKŁAD INTER-WENCJI PAŃSTWA – JAK DZIAŁA PODATEK?

Oto konkurencyny rynek. Na osi pionowej zaznaczamy cenę płaconą przez NABYWCĘ. Na takim rynku państwo wprowa-dza PODATEK OD SPRZEDAŻY (podatek kwotowy).

4

D

S

E

Q

PB

P*

Q*

Po wprowadzeniu podatku linia popytu, D, nie zmienia położe-nia. Przecież nie zmieniają się: ceny dóbr pokrewnych, dochody nabywców, gusty nabywców, liczba nabywców.

5

D

S

E

Q

PB

P*

Q*

P°

T

Natomiast linia podaży, S, przesuwa się do góry o odcinek odpo-wiadający stawce wprowadzonego podatku (w lewo).

SPRZEDAWCY DOSTARCZĄ TAKĄ SAMĄ ILOŚĆ DOBRA, JAKĄ DOSTARCZALI PRZED WPROWA-DZENIEM PODATKU, POD WARUNKIEM, ŻE NA-BYWCY ZAPŁACĄ ZA TĘ ILOŚĆ STARĄ „PRZED-PODATKOWĄ” CENĘ POWIĘKSZONĄ O STAWKĘ PODATKU.

6

D

S

E

Q

PB

P*

Q*

P°

T

S1

Sprzedawcy dostarczą taką samą ilość dobra, jaką dostarczali przed wprowadzeniem podatku, pod warunkiem, że nabywcy za-płacą za tę ilość starą „przedpodatkową” cenę powiększoną o stawkę podatku.

Okazuje się, że wprowadzenie podatku od sprzedaży powoduje ne-gatywny szok podażowy na rynku opodatkowanego dobra.

7

D

S

E

Q

PB

P*

Q*

S’

E1

Q1

A

P1

P2

B

Oto końcowy efekt wprowadzenia podatku. Wzrosła cena płacona przez nabywców, spadła cena, którą dostają sprzedawcy, zmalała ilość dobra będąca przedmiotem handlu.

Zauważ, że SPRZEDAWCOM NIE UDAŁO SIĘ PRZERZUCIĆ CAŁEGO PODATKU NA NABYWCÓW... DLACZEGO??

8

D

S

E

Q

PB

P*

Q*

S’

E1

Q1

A

Zauważ, że sprzedawcom nie udało się przerzucić całego podatku na nabywców... DLACZEGO??

Kiedy rosła cena, sprzedawcy sprzedawali coraz mniej, bo nabywcy kupowali coraz mniej. Powstała nadwyżka oferty nad zapotrzebowaniem (np. zob. odcinek FG na rysunku) zmuszała sprzedawców do zaakceptowania niższej ceny...

F GP°

P1

P2

9

D

S

E

Q

PB

P*

Q*

S’

E1

Q1

A

P1

P2

B

Czy dostrzegasz OBSZAR ODPOWIADAJĄCY WPŁYWOM Z TEGO PODATKU DO BUDŻETU PAŃSTWA? Oczywiście chodzi o pole P1P2AE1.

10

D

S

E

Q

PB

P*

Q*

S’

E1

Q1

A

P1

P2

B

KIEDY WŁAŚCIWIE CENA DLA NABYWCY WZROŚNIE BARDZIEJ NIŻ SPADNIE CENA DLA SPRZEDAWCY? Być może, w odpowiedzi pomoże Ci „teoria gwoździa”?

11

D

S

E

Q

PB

P*

Q*

S’

Q1

P1

P2

Teoria gwoździa

D’

12

D

E

Q

P

P*

Q*Q1

P1

D’

Co to właściwie znaczy, że linia popytu staje się bardziej stroma? Otóż w takiej sytuacji, reagując na wzrost ceny (P*P1), nabywcy ograniczają zapotrzebowanie mniej niż w przypadku względnie płaskiej linii popytu! Q*Q1<Q*Q2. Przyczyną może byc np. brak bliskich substytutów drożejącego dobra...

Q2

13

D

S

E

Q

PB

P*

Q*

S’

E1

Q1

A

P1

P2

B

Na jakim rynku wprowadzenie podatku od sprzedaży spowoduje większy wzrost ceny, na rynku mleka, czy wody mineralnej?

1414

II.

EFEKTYWNOŚĆ RYNKU

15

Przyporządkowana danej porcji dobra cena jest miarą SKŁON-NOŚCI DO PŁACENIA (ang. willigness to pay) nabywcy tej porcji dobra za tę porcję dobra (miarą jej wartości dla tego nabywcy).

15

1. NADWYŻKA KONSUMENTA

16

Przyporządkowana danej porcji dobra cena mierzy SKŁONNOŚĆ DO PŁACENIA nabywcy tej porcji dobra za tę porcję dobra.

GDYBY TA PORCJA DOBRA BYŁA DLAŃ WARTA WIĘCEJ, NABYWCA CHCIAŁBY JĄ KUPIĆ PRZY WYŻSZEJ CENIE, ZAŚ GDYBY BYŁA WARTA MNIEJ – NIE KUPIŁBY JEJ.

A zatem, np. motorynka nr 5 (5000?) jest dla jej nabywcy warta 5.

16

17

Nadwyżkę skłonności do płacenia nad zapłaconą ceną nazywamy NADWYŻKĄ KONSUMENTA (ang. consumer surplus).

17

2

18

NADWYŻKA KONSUMENTA może dotyczyć JEDNEJ lub WSZYSTKICH kupionych jednostek dobra (zob. zacieniowany obszar na rysunku).

18

2

19

NADWYŻKA KONSUMENTA STANOWI MIARĘ KORZYŚCI NABYWCÓW Z HANDLU.

Dla bardzo wielu nabywców nabywane jednostki dobra są warte więcej niż wynosi ich cena. Suma korzyści tych nabywców stanowi łączną nadwyżkę konsumenta.

19

20

Przyporządkowana danej porcji dobra cena jest miarą ponoszone-go przez producenta KOSZTU ZAOFEROWANIA tej porcji dobra [KOSZTU KRAŃCOWEGO (ang. marginal cost)].

20

2. NADWYŻKA PRODUCENTA

21

Przyporządkowana danej porcji dobra cena mierzy KOSZT ZAO-FEROWANIA tej porcji dobra [KOSZTU KRAŃCOWEGO (ang. marginal cost)].

DLA CENY CHOĆBY NIECO NIŻSZEJ OFERTA MALEJE, A CENA WYŻSZA NIE JEST WARUNKIEM KONIECZNYM ZA-OFEROWANIA TEJ PORCJI DOBRA.

A zatem, np. koszt zaoferowania (koszt krańcowy) moto-rynki nr 5 wynosi dla jej producenta 5.

21

Nadwyżkę uzyskanej ceny nad kosztem zaoferowania nazywamy NADWYŻKĄ PRODUCENTA (ang. producer surplus).

22

2

NADWYŻKA PRODUCENTA może dotyczyć JEDNEJ lub WSZYSTKICH sprzedanych jednostek dobra (zob. zacieniowany obszar na rysunku).

23

2

NADWYŻKA PRODUCENTA STANOWI MIARĘ KORZYŚCI PRODUCENTOW Z HANDLU.

Dla bardzo wielu producentów wytworzenie oferowanych jednostek dobra kosztuje mniej niż wynosi uzyskana cena. Suma korzyści tych producentów stanowi łączną nadwyżkę producenta.

24

25

3. NADWYŻKA CAŁKOWITA

■ NADWYŻKA CAŁKOWITA (ang. total surplus) stanowi sumę nadwyżki konsumenta (ABP*) i nadwyżki producenta (P*B0).

25

26

4. NADWYŻKA CAŁKOWITA A EFEKTYWNOŚĆ

Nadwyżka całkowita stanowi naturalną miarę efektywności gospo-darowania. Im większa jest nadwyżka całkowita, tym lepszy użytek jest robiony z zasobów (tym bardziej efektywne jest gospodarowa-nie).

26

27

W STANIE RÓWNOWAGI RYNKOWEJ WYTWARZANA JEST ILOŚĆ DOBRA, Q*, PRZY KTÓREJ NADWYŻKA CAŁKO-WITA, A ZATEM RÓWNIEŻ EFEKTYWNOŚĆ GOSPODARO-WANIA, JEST NAJWIĘKSZA.

Wyobraźmy sobie, że produkcja byłaby mniejsza (np. Q1) lub większa (np. Q2) od Q*…

27

28

Przyczyną zmiany nadwyżki całkowitej mogą być np. wzrost war-tości dóbr spowodowany ich ulepszeniem [linia popytu przesuwa się w górę (w prawo)]; spadek kosztów produkcji [linia podaży przesuwa się w dół (w prawo)] (ceteris paribus).

28

ZADANIELinia podaży, S, kawioru jest dana równaniem Q=P–2. Linia popy-tu, D, to Q=-P+12. Wprowadzono podatek równy 2 gb. Sprzedawcy przekazują państwu 2 gb od każdego sprzedanego opakowania. a) Pokaż na rysunku wpływ opodatkowania na rynek kawioru.

29

Linia podaży, S, kawioru jest dana równaniem Q=P–2. Linia popy-tu, D, to Q=-P+12. Wprowadzono podatek równy 2 gb. Sprzedawcy przekazują państwu 2 gb od każdego sprzedanego opakowania. a) Pokaż na rysunku wpływ opodatkowania na rynek kawioru.

30


31

b) Ile wynosiła wielkość obrotów i cena przed, a ile po wprowadze-niu podatku?


Przed: Q=P–2 i Q=-P+12, to Q=5, P=7. Po: Q=P–4 i Q=-P+12, to Q = 4, P = 8.

32



Przed: Q=P–2 i Q=-P+12, to Q=5, P=7. Po: Q=P–4 i Q=-P+12, to Q = 4, P = 8.

33



Przed: Q=P–2 i Q=-P+12, to Q=5, P=7. Po: Q=P–4 i Q=-P+12, to Q = 4, P = 8. c) Oblicz wpływy do budżetu z wprowadzonego podatku.

34



Przed: Q=P–2 i Q=-P+12, to Q=5, P=7. Po: Q=P–4 i Q=-P+12, to Q = 4, P = 8. c) Oblicz wpływy do budżetu z wprowadzonego podatku. Wpływy z opodatkowania wynoszą 4 razy 2 gb, czyli 8 gb.

35



Przed: Q=P–2 i Q=-P+12, to Q=5, P=7. Po: Q=P–4 i Q=-P+12, to Q = 4, P = 8. c) Oblicz wpływy do budżetu z wprowadzonego podatku. Wpływy z opodatkowania wynoszą 4 razy 2 gb, czyli 8 gb. d) O ile zmieniły się nadwyżki: (i) konsumenta, (ii) producenta, (iii) całkowita?

36


d) O ile zmieniły się nadwyżki: (i) konsumenta, (ii) producenta, (iii) całkowita? (i)

Rysunek pokazuje sytuację na rynku kawioru po wprowadzeniu po-datku od sprzedaży. Początkowo nadwyżka konsumenta była równa polu trójkąta o wierzchołkach (0,7), (0,12), E i wynosiła 12,5. Nas-tępnie zmalała ona do 8, czyli o 4,5 (pole trójkąta o wierzchołkach: (0,8), (0,12), E1.

37

876

Q

PB

S

S’

D0

12

12

E1

E

A

4 5

4

2


Rysunek pokazuje sytuację na rynku kawioru po wprowadzeniu po-datku od sprzedaży. Początkowo nadwyżka konsumenta była równa polu trójkąta o wierzchołkach (0,7), (0,12), E i wynosiła 12,5. Nas-tępnie zmalała ona do 8, czyli o 4,5 (pole trójkąta o wierzchołkach: (0,8), (0,12), E1.

38

876

Q

PB

S

S’

D0

12

12

E1

E

A

4 5

4

2

(ii) Początkowo nadwyżka producenta była równa polu trójkąta o wierzchołkach (0,2), (0,7), E i wynosiła 12,5. Następnie także ona zmalała do 8 (o 4,5) (pole trójkąta o wierzchołkach: (0,2), (0,6), A.


Rysunek pokazuje sytuację na rynku kawioru po wprowadzeniu po-datku od sprzedaży. Początkowo nadwyżka konsumenta była równa polu trójkąta o wierzchołkach (0,7), (0,12), E i wynosiła 12,5. Nas-tępnie zmalała ona do 8, czyli o 4,5 (pole trójkąta o wiechchołkach: (0,8), (0,12), E1.

39

876

Q

PB

S

S’

D0

12

12

E1

E

A

4 5

4

2

(ii) Początkowo nadwyżka producenta była równa polu trójkąta o wierzchołkach (0,2), (0,7), E i wynosiła 12,5. Następnie także ona zmalała do 8 (o 4,5) (pole trójkąta o wierzchołkach: (0,2), (0,6), A. (iii)A zatem nadwyżka całkowita zmalała o 9 (zauważ, że wpływy do budżetu z tego podatku wynoszą tylko 8).



40

876

Q

PB

S

S’

D0

12

12

E1

E

A

4 5

4

2

(ii) Początkowo nadwyżka producenta była równa polu trójkąta o wierzchołkach (0,2), (0,7), E i wynosiła 12,5. Następnie zmalała ona do 8 (o 4,5) (pole trójkąta o wierzchołkach: (0,2), (0,6), A. (iii) A zatem nadwyżka całkowita zmalała o 9 (zauważ, że wpływy do budżetu z tego podatku wynoszą tylko 8). e) Pokaż, że w tej sytuacji MOGŁO dojść do konfliktu efektywności ze sprawiedliwością.



41

876

Q

PB

S

S’

D0

12

12

E1

E

A

4 5

4

2

(ii) Początkowo nadwyżka producenta była równa polu trójkąta o wierzchołkach (0,2), (0,7), E i wynosiła 12,5. Następnie zmalała ona do 8 (o 4,5) (pole trójkąta o wierzchołkach: (0,2), (0,6), A. (iii) A zatem nadwyżka całkowita zmalała o 9 (zauważ, że wpływy do budżetu z tego podatku wynoszą tylko 8). e) Pokaż, że w tej sytuacji MOGŁO dojść do konfliktu efektywności ze sprawiedliwością. Jeśli dochód z tego podatku państwo przeznaczy na zasiłki dla po-trzebujących, zadba o sprawiedliwość kosztem efektywności (równy 9 ubytek nadwyżki całkowitej jest większy od równego 8 dochodu budżetu z tego podatku!).

42

III.

WSPÓŁCZYNNIKI ELASTYCZNOŚCI

43

Badając rynek, często potrzebujemy dokładnej odpowiedzi na pytanie o wrażliwość zapotrzebowania na – na przykład – zmia-ny ceny...

Podobnie, często zależy nam na dokładnym określeniu siły wpły-wu szoku popytowego spowodowanego np. zwiększeniem się do-chodu nabywców na zapotrzebowanie.

Pomocą służą nam wtedy WSPÓŁCZYNNIKI ELASTYCZNOŚ-CI POPYTU.

D

Q Q

P P

E

EE’

E’

D’

D

44

WSPÓŁCZYNNIKI ELASTYCZNOŚCI stanowią MIARY WRAŻ-LIWOŚCI ZAPOTRZEBOWANIA (OFEROWANEJ NA RYNKU ILOŚCI DOBRA) NA ZMIANY RÓŻNYCH CZYNNIKÓW (np. ceny dobra, dochodu nabywców, ceny dobra substytucyjnego).

45

PP

QQ

1

1

PDE

WSPÓŁCZYNNIK ELASTYCZNOŚCI CENOWEJ POPYTU (PROSTEJ)

Małe!

46

OD CZEGO ZALEŻY POZIOM EPD?

1. Dostępność substytutów (natura, zakres definicji).

2. Długość okresu pomiaru.

3. Inne.

47

Q=-P+10

48

-1/6:1/4 = -2/3

49

-1/10:1/cbm = 0

50

1/cbm:-1/10= -

51

52

Zysk całkowity = Utarg całkowity – Koszt całkowity

TP (ang. total profit) = TR (ang. total revenue) –TC (ang. total cost).

Załóżmy, że koszt całkowity, TC, jest stały (autostrada pod Pozna-niem?).

W takiej sytuacji zysk całkowity, TP (TP=TR-TC), zmienia się tak, jak zmienia się utarg całkowity, TR (TR=Q•P)…

53


Jeśli EPD<-1, NALEŻY OBNIŻAĆ CENĘ, P. Ilość, Q, wzrośnie silniej niż spadnie cena, P. A zatem utarg całkowity, TR (TR=Q•P), a wraz z nim zysk całkowity, TP, wzrośnie.

54


Jeśli EPD>-1, NALEŻY PODWYŻSZAĆ CENĘ, P. Ilość, Q, spadnie słabiej niż wzrośnie cena, P. A zatem utarg całkowity, TR (TR=Q•P), a wraz z nim zysk całkowity, TP, wzrośnie.

55

│EPD│>1

Obniżka ceny spowoduje wzrost utargu całkowitego, TR (ang. total revenue).

│EPD│<1

Podwyżka ceny spowoduje wzrost utargu całkowitego, TR (ang. total revenue).

56

Liniowa funkcja popytu a elastyczność (Q1=a•P+b)

Cena (P) gb/sztuka

Zapotrzebowanie (Q1) (tys. sztuk/rok)

10

9

8

7

6

5

4

3

2

1

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

RYSUNEK 3.1. POPYT HIPOTECJAN NA MOTORYNKI

D

57

PDPD EE

bPa

Pa

Q

Pa

QP

PQ

P

PQ

Q

11

11

1

Q1=a•P+b

Q1=a•P+b

58

WNIOSKI:

PDPD EE

bPa

Pa

Q

Pa

QP

PQ

P

PQ

Q

11

11

1

PDEP

59

WNIOSKI:

PDPD EE

bPa

Pa

Q

Pa

QP

PQ

P

PQ

Q

11

11

1

PDEP

60

WNIOSKI:

PDPD EE

bPa

Pa

Q

Pa

QP

PQ

P

PQ

Q

11

11

1

Wielkość i kierunek zmiany ceny nie wpływają na poziom elastycz-ności.

61

Wnioski:

PDPD EE

bPa

Pa

Q

Pa

QP

PQ

P

PQ

Q

11

11

1

2a

b-P1

bPa

Pa

Q

Pa

1

PDE

62ZADANIEOto rynek motorynek; linie popytu dwóch grup nabywców, D1 i D2, są równoległe.

Wskaż na rysunku (wykorzystaj już istnieją-ce oznaczenia): a) Dwa punkty, w których: (i) wielkość zapotrzebowania jest taka sama; (ii) poziom ceny jest taki sam. b) Punkt na li-nii popytu D2 , w którym wartość bezwzględ-

na elastyczności cenowej popytu (prostej) jest mniejsza niż w punkcie C. c) Punkt na linii popytu D2, w którym wartość bezwzględna

elastyczności cenowej popytu (prostej) jest mniejsza niż w punkcie B linii popytu D1. d)

Punkt na linii popytu D2, w którym wartość

bezwzględna elastyczności cenowej popytu (prostej) jest większa niż w punkcie A.

P

D1

D2

A

B C

Q

63ZADANIEOto rynek motorynek; linie popytu dwóch grup nabywców, D1 i D2, są równoległe.

Wskaż na rysunku (wykorzystaj już istnieją-ce oznaczenia): a) Dwa punkty, w których: (i) wielkość zapotrzebowania jest taka sama; (ii) poziom ceny jest taki sam. b) Punkt na li-nii popytu D2, w którym wartość bezwzględ-




bezwzględna elastyczności cenowej popytu (prostej) jest większa niż w punkcie A. a) (i) A, B.

P

D1

D2

A

B C

Q

D1

D2

A

B C

G

H

PQ

64

ZADANIEOto rynek motorynek; linie popytu dwóch grup nabywców, D1 i D2, są równoległe.





bezwzględna elastyczności cenowej popytu (prostej) jest większa niż w punkcie A. a) (i) A, B.(ii) B, C.

P

D1

D2

A

B C

Q

D1

D2

A

B C

G

H

PQ

65







b) G.

P

D1

D2

A

B C

Q

D1

D2

A

B C

G

H

PQ

66







b) G.

c) C.

P

D1

D2

A

B C

Q

D1

D2

A

B C

G

H

PQ

67







b) G.

c) C. d) H.

P

D1

D2

A

B C

Q

D1

D2

A

B C

G

H

PQ

68

I

IQ

Q

1

1

ID

E

WSPÓŁCZYNNIK ELASTYCZNOŚCI DOCHODOWEJ PO-PYTU (PROSTEJ)

Małe!

69

OD CZEGO ZALEŻY POZIOM EID?

1. Dostępność lepszych jakościowo, choć droższych substytutów.

2. Długość okresu pomiaru.

70

71

j

j

i

i

P

PQQ

IDE J

WSPÓŁCZYNNIK ELASTYCZNOŚCI CENOWEJ POPYTU (MIESZANEJ)

Małe!

72

OD CZEGO ZALEŻY POZIOM Eij?

1. Natura pokrewieństwa dóbr (substytuty? dobra komplemen-tarne?).

2. „Bliskość” pokrewieństwa.

73

P

PQ

Q

2

2

PS

E

WSPÓŁCZYNNIK ELASTYCZNOŚCI CENOWEJ PODAŻY

Małe!

74

OD CZEGO ZALEŻY POZIOM EPS?

1. Możliwośc zwiększania produkcji przez firmy (rola kosztu krańcowego).

2. Możliwość wchodzenia na rynek nowych producentów.

3. Długość okresu pomiaru (np. dobra kapitałowe).

Documents

Witam Państwa na wykładzie z podstaw mikroekonomii, :)…