1جنگ جهانی دوم

جنگ جهانی دوم

جنگ جهانی دوم

از سمت چپ-باال (در جهت عقربههای ساعت): نیروهای اتحادیه کشورهای همسود در کویر؛ زندهبهگور شدن چند چینی توسط سربازان ژاپنی؛ حملههای زمستانی نیروهایزرهی شوروی؛ هواپیماهای ژاپنی آماده برخاستن از باند ناو هواپیمابر؛ نبرد سربازان ارتش سرخ شوروی در برلین؛ مورد حمله واقعشدن زیردریایی آلمانها.

۱ سپتامبر ۱۹۳۹ تا ۲ سپتامبر ۱۹۴۵ میالدی

(۹ شهریور ۱۳۱۸ تا ۱۱ شهریور ۱۳۲۴ خورشیدی) زمان

اروپا، منطقه اقیانوس آرام، جنوب شرق آسیا، خاورمیانه، منطقه مدیترانه و شمال آفریقا مکان

پیروزی متفقین، تأسیس سازمان ملل متحد، تبدیل شوروی و آمریکا به دو ابرقدرت، آغاز جنگ سرد و بسیاری دیگر. نتیجه

تحمیل برخی موارد در جریان عهدنامه ورسای به آلمان، گسترش نازیسم در اروپا بدست هیتلر علت جنگ

جنگندگان

متحدین

آلمان

ژاپن

ایتالیا

و نیروهای محور

متفقین

شوروی

ایاالت متحده آمریکا

بریتانیا

چین

فرانسه

و دیگر متفقین

فرماندهان

آدولف هیتلر

هیروهیتو

بنیتو موسیلینی

ژوزف استالین

فرانکلین روزولت

وینستون چرچیل

چیانگ کایشک

شارل دوگل

تلفات

کشتهشدگان نظامی

بیش از ۸٬۰۰۰٬۰۰۰

شهروندان عادی

۴٬۰۰۰٬۰۰۰

مجموع ۱۲٬۰۰۰٬۰۰۰

کشتهشدگان نظامی

بیش از ۱۴٬۰۰۰٬۰۰۰

شهروندان عادی

۳۶٬۰۰۰٬۰۰۰

مجموع ۵۰٬۰۰۰٬۰۰۰

جنگ جهانی دوم (به انگلیسی: World War II) به سلسله حمالت و اقدامات نظامی کشورهای مختلف در بین سالهای (1945-1939) در جهان

گفته می شود. این جنگ ابتدا در اروپا و شرق آسیا آغاز شد و سپس به شمال آفریقا، آسیا و حتی آمریکا هم کشیده شد. از این جنگ می توان به عنوان

بزرگترین و پرتلفاتترین جنگ در تاریخ جهان یاد کرد. تاریخ متداول آغاز جنگ جهانی دوم در غرب، در تاریخ ۱ سپتامبر، ۱۹۳۹ است. در این تاریخ آلمان

با حمله به لهستان آتش جنگ را بر افروخت. همچنین منابع دیگر حمله ژاپن به چین را در ۷ ژوئیه، ۱۹۳۷، آغاز جنگ میدانند، و حمله ژاپن به منچوری

که در ۱۹۳۱ رخ داده بود، به نوعی یکی از مقدمات جنگ جهانی دوم بود.

2جنگ جهانی دوم

دالیل آغاز جنگ

دالیل بسیاری باعث آغاز جنگ جهانی دوم بوده اند. برخی از مهمترین آنها، بحران اقتصادی و تورم و درخواست غرامت جنگی از جمهوری وایمار (آلمان پس

از جنگ جهانی اول)، رکود اقتصادی و نیاز ژاپن به مواد اولیه بود که باعث ظهور و رواج اندیشه فاشیسم و ملی گرایی، ظهور اندیشه دیکتاتوری و محدود

کردن فکر و اندیشه شد.

با به پایان رسیدن جنگ جهانی اول نظام سرمایه داری اروپا آماده جنگ دیگری شد. سرمایه داری در اروپا از بازارهای پس از جنگ سود زیادی را به دست

آورده بود. و همچنین تنها با گذشت چند ماه بعد از جنگ جهانی اول شوراهای انقالبی و کارگری به ویژه در آلمان پدید آمدند که باعث نگرانی طبقه حاکم از

قدرت روز افزون آنها شده بود.به همین خاطر طبقهٔ حاکم آلمان به تسلیح میلشیای ارتجاعی همت گمارد تا «خطر» انقالب را برطرف کرده و بتواند انقالب

روسیه را از حمایت کارگران اروپا محروم نماید. شوراهای انقالبی به شدت سرکوب شدند و بحران اقتصادی بر جای ماند تا این که در سال ۱۹۲۹ میزان

بیکاری به درجهای بیسابقه رسید. به همین دلیل قدرت های بزرگ آن زمان به استعمارگری دست زدند. دو اتفاق مهم آتش اولیه جنگ جهانی دوم را

برافروخت، حمله ژاپن به چین (ژوئیه ۱۹۳۷)و اشغال لهستان توسط آلمان (سپتامبر ۱۹۳۹). کشورهای درگیر جنگ جهانی دوم دو گروه بودند که به نام

متفقین و متحدین شناخته میشوند.

پیش زمینه جنگ در آلمان

پس از جنگ جهانی اول، متفقین برای جلوگیری از وقوع جنگ بزرگ دیگری معاهده ورسای را پیشنهاد دادند. سختترین قسمت این معاهده در مورد آلمان

بود. متفقین این کشور را به خاطر شروع جنگ مقصر شناختند و در این معاهده در قبال صلح، از آن غرامت جنگی و سرزمین مطالبه کردند. جمهوری وایمار،

دولتی که پس از فرار قیصر ویلهلم، امپراطور آلمان در این کشور تشکیل شده بود به ناچار برای انعقاد صلح با متفقین این پیمان را امضا کردند. طبق این

پیمان، مردم آلمان به خاطر شروع جنگ مقصر شناخته شدند و باید غرامتی حدود صد میلیارد دالر (در آن زمان) می پرداختند. همچنین معاهده اندازهٔ

ارتش آلمان را به صد هزار نفر کاهش داد، تمام زیر دریاییها و ناوهای قدرتمند جنگی (بجز شش فروند) آلمان به متفقین تحویل داده شد و آلمان دیگر حق

ساخت هواپیما و تانک و دیگر جنگ افزار تهاجمی را نداشت. به جز آن مستعمرات آلمان در آفریقا، چین و حوزهٔ اقیانوس آرام، گرفته شد. ایاالت آلزاس و

لورن آلمان که زمانی به فرانسه تعلق داشتند به این کشور باز پس داده شدند و اراضی وسیعی از آلمان به لهستان واگزار شد. و از همه مهم تر راین لند،

اراضی حاصلخیز غرب رود راین برای 50 سال به متفقین سپرده شد.

بسیاری از این نواحی، نواحی حاصلخیز، کانه خیز و صنعتی آلمان بود. یک تاریخدان میگوید:

معاهده ورسای حدود سیزده درصد قلمرو پیش از جنگ آلمان، ده درصد جمعیتش، هفتاد و پنج درصد کانههای آهن آن و بیست و پنج درصدباکیفیتترین معادن ذغال سنگ آن را گرفت. [1][2]

در آلمان چهار میلیون نفر بیکار بودند و از آن جایی که این کشور مستعمره نداشت، نمیتوانست محصوالتش را به فروش برساند. هیتلر سال ۱۹۲۵

در کتابی به نام نبرد من (Mein Kampf) اعالم کرد که باید در فکر «فضایی برای حفظ موجودیت نژادژرمن» بود و باید برای این مهم «به شرق

نگریست». او سپس برای به دست آوردن بازارهای جدید برای محصوالت آلمانی مسئلهٔ نابودی «یهودیت – بلشویسم» را مطرح نمود. این کار باعث

شد که شرکتها و کارخانه جات بزرگ آلمانی از قبیل زیمنس، بایر، کروپ یا بُش که از نظرات هیتلر پشتیبانی کردند، صندوقهای نازیسم را پر از

پول و امکانات کردند. و همچنین کارفرمای فوالدسازی تیسن ۱۰۰ هزار مارک طال به نازیها داد و هیتلر سال ۱۹۳۳ به قدرت رسید.

ورث در کتابی که سال ۱۹۶۴ به نام (روسیه در جنگ، از استالینگراد تا برلین)، منتشر نمود، چنین نوشت: «مبارزه با بلشویسم جهانی هدف اصلی

سیاست آلمان بود.» هیتلر سال ۱۹۳۹ به تاریخدانی به نام کارل بورکهاردت گفت: «هر چه من در نظر دارم برضد شوروی است. اگر غرب آن قدر

احمق است تا این موضوع را بفهمد، من مجبورم با روسها سازش کنم تا غرب را به صورت نظامی شکست دهم و سپس تجدید قوا کرده و اتحاد

شوروی را نابود نمایم.» عمالً غرب در سال ۱۹۴۰ از پای درآمد و هیتلر یک سال بعد علیه شوروی وارد عمل شد.

3جنگ جهانی دوم

رهبران جنگ

متحدین

آدولف هیتلر

نوشتار اصلی:

بنیتو موسیلینی

نوشتار اصلی:

هیروهیتو

نوشتار اصلی:

متفقین

وینستون چرچیل

نوشتار اصلی:

ژوزف استالین

نوشتار اصلی:

فرانکلین روزولت

نوشتار اصلی:

شارل دوگل

نوشتار اصلی:

چیانگ کایشک

نوشتار اصلی:

جنگ در اروپا

4جنگ جهانی دوم

جنگ جهانی دوم دراروپا: آبی: مناطق محور - سرخ: مناطق متفقین - سبز: شوروی قبل از

ورود به جنگ

آلمان نازی در ساعت "4:45 بامداد ۱ سپتامبر، ۱۹۳۹ به لهستان حمله

کرد، که طبق توافق قبلی بخشی از آنجا را شوروی از آن خود نمود. این

تاریخ متداول آغاز جنگ جهانی دوم در غرب میباشد. در پی این با اعالن

جنگ کشورهای انگلیس، فرانسه و بلژیک به آلمان جنگ جهانی دوم آغاز

گشت.اما این کشورها دفاع را بر حمله ترجیح دادند و به ایجاد خطوط

دفاعی مستحکم در مقابل قوای آلمان پرداختند.

آلمان سپس به کشورهای بلژیک، نروژ و هلند حمله کرد و بدین ترتیب راه

جدیدی برای ورود به فرانسه از طریق بلژیک ایجاد گردید. ارتش فرانسه و

انگلستان که گمان میکردند آلمان مانند جنگ جهانی اول از طریق بلژیک

قصد حمله دارد تمام نیروهایشان را به آن منطقه فرستادند اما هیتلر که

این موضوع را فهمیده بود تصمیم به هجوم از طریق جنگلهای آردن در

فرانسه نمود و سپس از طریق عملیات قوس بزرگ نیروهای متفقین را در

سواحل دانکرک محاصره کرد ولی او به دالیلی که هنوز هم مبهم مانده

دستور توقف پیشروی را برای 48ساعت صادرکرد.

این کار باعث شد تا متفقین با تلفاتی بسیار کمتر از حد انتظار بتوانند خود

را به سواحل انگلستان برسانند.نتیجه این عقب نشینی آن بود که عمالً

فرانسه بی دفاع شده و آلمان با کمترین تلفات بتواند این کشور را اشغال

کند.اما آنها بدلیل اینکه میخواستند فرانسویان در پی آزادی کشورشان

نباشند تصمیم گرفتند بخشی از خاک این کشور را به عنوان فرانسه آزاد که پایتخت آن ویشی بود قرار دهند.

بعد از شکست فرانسه موسولینی رهبر ایتالیا برای آنکه سهمی در غنایم جنگی آلمان داشته باشد در یک سخنرانی به متفقین اعالن جنگ کرد.این در حالی

است که ایتالیا ارتش ضعیفی داشت به طوریکه در پیشروی هایش به یونان و شمال آفریقا شکست خورد و آلمان را وادار کرد تا یونان را تصرف کرده بخشی از

نیروهایش را برای کمک به این کشور وارد شمال آفریقا تحت فرماندهی ژنرال اروین رومل کند.

هیتلر بعد از این حمله برق آسا تصمیم به تصرف انگلستان بدون درگیری گرفت.او گمان میبرد انگلستان که اکنون تنها شده بود را بتواند بدون جنگ کردن

تصرف کند برای همین به چرچیل طی نامه ای گفت:((اگر بریتانیا اکنون تسلیم شود شدت عمل کمتری را در برابر آن کشور به کار میگیرد)).اما چرچیل

این درخواست را رد کرد. هیتلر خشمگینانه در پی پیاده کردن نیرو در آنجا شد.به همین دلیل نبرد بریتانیا را آغاز کرد اما سرانجام نیز با مقاومت انگلستان

مجبور به عقب نشینی از خواسته اش شد و تصمیم به ادامه پیشروی اش به شرق یا همان شوروی گرفت.

روز ۲۲ ژوئن ۱۹۴۱ عملیاتی با نام رمز بارباروسا آغاز گشت. سه میلیون سرباز ارتش هیتلری (Wehrmacht) وارد شوروی شدند.آلمان با لشگرهایش به سه

نقطه شوروی همزمان حمله کرد.این سه جبهه عبارتند از:لنینگراد(سنت پترزبورگ)در شمال، مسکو در مرکز و کیف(پایتخت اوکراین)در جنوب

این در حالی است که هیتلر هنوز اعالن جنگ به استالین نکرده بود.در نتیجه روسها به کلی غافلگیر شدند و آلمان توانست به سرعت خود را به مناطقی که از

قبل انتخاب کرده بود برساند.آنها کیف را اشغال کرده و لنینگراد را به خود محاصره در آوردند و در حال نزدیک شدن به مسکو بودند.پس از این وقایع بود که

روزنامه آمریکایی نیویورک پست در شماره ۲۲ ژوئن ۱۹۴۱ نوشت:«باید معجزهای به بزرگی نازل شدن انجیل روی دهد تا ارتش سرخ بتواند در مدت کوتاهی

از یک شکست کامل رهایی یابد.»اما پس از مدتی شرایط به کلی تغییر کرد.

ورماخت(نیروی زمینی ارتش آلمان)قرار بود شوروی را در عرض چهار ماه به زانو در آورد اما به دلیل مقاومت روسها جنگ ادامه پیدا کرده و وارد زمستان شد

و آلمانیها برای زمستانهای سخت شوروی(که گاهی دمایش به منفی چهل درجه نیز میرسید)فاقد تجهیزات الزم بودند.به همین دلیل روسها که به این آب و

هوا عادت داشتند توانستند مسکو را از سقوط حتمی نجات داده و ورماخت را دویست کیلومتر از مسکو عقب برانند.

در همین زمان ژاپن که از متحدان هیتلر بود دست به حمله غافلگیر کننده ای به پایگاه آمریکا در بندر پرل هاربر زد و باعث شد آمریکا نیز وارد جنگ با

متحدین شود.این برای متفقین یک امتیاز ارزشمند بود چون آمریکا ارتش بسیار قوی داشت و میتوانست به روسها که توانایی مقابله با آلمان را نداشتند کمک

زیادی بکند.

هیتلر بعد از عقب نشینی از مسکو حمله ای دیگر را سازمان دهی میکند اما قبل از آن نیروهایش را مجهز به تجهیزات مخصوص زمستان کرد تا به سرنوشتی

مشابه حمله به مسکو دچار نشوند.او دوباره حمله ای را به سه جبهه طراحی کرد که به ترتیب عبارتند از:استالینگراد در جنوب، میادین نفتی قفقاز در نزدیکی

ایران و منطقه خاور میانه از طریق پیشروی رومل در شمال آفریقا.

اگرچه روسها توانسته بودند کمی آلمانیها را عقب برانند اما هنوز توانایی مقابله با سربازان زبده هیتلری که قبل از این در حمله به کشورهایی نظیر لهستان و

بلژیک نیز شرکت داشته و تجارب زیادی کسب کرده بودند را نداشتند.برای همین آلمانیها توانستند پیروزیهای دیگری را نیز بدست بیاورند.آنها منطقه

قفقاز را که برای روسها اهمیت فراوانی داشت تصرف کرده و خود را به استالینگراد رساندند.همچنین ارتش رومل نیز در آفریقا موفقیتهای زیادی کسب کرده

بود.

5جنگ جهانی دوم

کمی بیش از یک ماه بعد، در ژوئیه، ارتش آلمان در مقابله با ارتش سرخ ۲۰۰ هزار کشته داد و این تعداد ۴ برابر کل کشتهشدگان این ارتش در حمالتش در

غرب بین سالهای ۱۹۳۹ و ۱۹۴۰ بود. در سال ۱۹۴۲ نبرد استالینگراد ۳۳۰ هزار سرباز آلمانی را کنار زد، در سال ۱۹۴۳ ارتش هیتلری ۵۰۰ هزارنفر را در

نبرد کورسک معروف به نبرد تانکها از دست داد. نخبگان وافن اساس در این زمان به کلی نابود شدند. ارتش سرخ موفق گردید که ۶۰۷ لشکر از ۷۸۳ لشکر

هیتلری را در تمام جبهههای جنگ نابود نماید.

سربازان آلمانی در نبرد استالینگراد

در ۶ ژوئن ۱۹۴۴ نیروهای متفقین مرکب از ارتشهای کشورهای انگلستان،

کانادا و ایاالت متحده آمریکا به اتفاق واحدهایی از ارتش فرانسه آزاد عملیات

پیاده شدن در ساحل نرماندی(ساحل کانال مانش) را آغاز کردند. هدف این

اردوکشی، آزاد کردن فرانسه و سپس اروپای غربی از چنگال هیتلر و سبک

کردن بار جنگ از دوش ارتش روسیه شوروی بود تا روسها بتوانند به سرعت

آلمانیها را از خاک خود برانند. در نتیجه از دو بخش شرقی و غربی اروپا

هیتلر در محاصره قرار گرفت و برلین در ۸ مه ۱۹۴۵ پس از خودکشی هیتلر

سقوط کرد.در پی مرگ هیتلر دریادار فون دونیتس که از سوی هیتلر

پیشوای دولت نازی شده بود تسلیم بی قید و شرط را در برابر متفقین

پذیرفت.

جنگ در آفریقا و خاورمیانه

در آفریقاسیون ژنرال اروین رومل که در فوریه ۱۹۴۱ با ادوات زرهی ناکافی به شمال آفریقا فرستاده شده بود، در ابتدای پیاده شدن در آفریقا به پیروزیهای

حیرت انگیزی در مقابل بریتانیاییها دست یافته بود. در اواخر سال ۱۹۴۱ و اوایل سال ۱۹۴۲ که سوخت کافی به نیروهای وی رسیده بود، رومل با یک حمله

برق آسا در ظرف یک هفته، سیصد مایل پیشروی کرد و از مرز مصر گذشت، ولی در ایستگاهی کوچک به نام «العلمین» متوقف شد. این به آن دلیل بود که

متفقین که کلیدهای رمز آلمان و ایتالیا را کشف کرده بودند. به هر کاروان تدارکاتی به سرعت حمله میشد. توقف آلمانیها در «العلمین» فرصتی به بریتانیا

داد تا نیروهای خود را تجدید کند، ژنرال برنارد الو مونتگومری به فرماندهی سپاه هشتم بریتانیا منصوب شد. نیروهای بریتانیا آماده ضد حمله به آلمانیها

شدند. نخستین جنگ رومل و مونتگومری به «جنگ علم حلفا» مشهور شد. نیروهای رومل نمیتوانستند از سد آتش توپخانه انگلیسیها بگذرند. در ضمن

بیشتر سوخت ارسالی به آفریقا به قعر دریا رفته بود. رومل تقاضای کمک سریع کرد، ولی این کمک هرگز به وی نرسید. مونتگومری در ۲۳ اکتبر، ضد حمله

خود را با آتش شدید توپخانه آغاز کرد. این «نبرد دوم العلمین» بود که کار آفریکا کورپس رومل را یکسره کرد. غرق شدن چهار کشتی حامل بنزین در بندر

«طبرق» سبب شد تا نیروی زرهی رومل از کار بیفتد. فاجعه دیگر زمانی رخ داد که نیروهای آمریکایی در مراکش و الجزایر در مسیر عقب نشینی رومل پیادهشدند. نیروهای آلمان و ایتالیا در شمال آفریقا که ۹۱ هزار نفر بودند تا ماه مه همان سال تسلیم شدند. در نوشتههای رومل که پس از مرگش چاپ شدهاست،

این جمله به چشم میخورد:

«از دالورترین مردان، بدون اسلحه کاری ساخته نیست، اسلحه بدون مهمات به هیچ دردی نمیخورد و در جنگ متحرک از اسلحه و مهمات کاری بر نمیآید، مگر وسیله نقلیه و سوخت کافی

«برای جابه جایی آنها وجود داشته باشد.در ایران

نوشتارهای اصلی: و ایران در جنگ جهانی دوم

دولت آمریکا در دسامبر ۱۹۴۱ به ژاپن اعالن جنگ داد و کشور ایاالت متحده در این مرحله رسماً و عمالً با آلمان و ژاپن و ایتالیا وارد جنگ و جنگ از

محدودهٔ اروپا خارج شد و جنبه جهانی پیدا کرد. از آن پس عمالً دولت آمریکا نیز به متفقین پیوست و در ۲۵ اوت ۱۹۴۱ برای انتقال کمکهای بریتانیا و

آمریکا به شوروی، خاک ایران از شمال توسط نیروهای شوروی و از جنوب توسط نیروهای بریتانیایی اشغال شد، و سیل کمکهای تسلیحاتی از مسیر

بندرعباس - تهران - بندر انزلی به سوی اتحاد شوروی سرازیر شد. ارتش رضاشاه پهلوی که نتوانسته بود در مقابل یورش خارجی مقاومت کند منحل شد و

خود شاه توسط بریتانیاییها بازداشت و به آفریقای جنوبی و سپس جزیرهٔ موریس تبعید شد.

6جنگ جهانی دوم

انگیزه ورود آمریکا به جنگ جهانی دوم

B-17 بمبافکن آمریکایی

ایاالت متحده آمریکا در فاصله بین دو جنگ جهانی یعنی ۱۹۱۸ تا ۱۹۳۹ در

یک بحران فزاینده اقتصادی به سر میبرد، اما دولت آمریکا و صاحبان صنایع

چرخ صنایع خود را در جاده تولید صنایع نظامی به حرکت درآوردند، به طوری

که درطول جنگ دوم جهانی در اروپا، مصرف سالحهای آمریکایی مانند

هواپیما، کشتی جنگی و تجارتی، توپ و تانک درجنگ باعث رونق صنایع و

اقتصاد آمریکا شد. دولت روزولت رئیس جمهور آمریکا که در ابتدای جنگ

اعالن بی طرفی کرده بود در ۱۱ مارس ۱۹۴۱ قانونی از کنگره آمریکا به نام

قانون وام و اجاره (The Lend Lease Act) به تصویب رسانید. به دنبال

حمله ناگهانی ارتش آلمان به روسیه در ۲۲ ژوئن ۱۹۴۱ و پیشرفت سریع

ارتش هیتلر به سمت مسکو، لنینگراد و استالینگراد و اعالن جنگ میهنی در

روسیه بر ضد تجاوز آلمان نازی، چرچیل نخست وزیر وقت بریتانیا با روزولت

در عرشه کشتی «شاهزادهٔ ولز» (Prince of Wales) مالقات کرد و ضمن

محکوم کردن تجاوز به شوروی، روسها را به کمک آمریکا امیدوار ساخت.

چرچیل از ایجاد مزاحمت زیردریاییهای آلمانی برای کشتیهای تجاری

آمریکا برای تشویق آمریکا به پیوستن به متفقین استفاده زیادی کرد.

واقعه حمله ژاپن که متحد آلمان بود، به بندر «پرل هاربور» در هاوایی و خسارت دیدن سنگین نیروی دریایی آمریکا مستقر در این جزیره، باعث شد که

آمریکا در دسامبر ۱۹۴۱ به ژاپن اعالن جنگ دهد و کشور ایاالت متحده در این مرحله رسماً و عمالً با آلمان و ژاپن و ایتالیا وارد جنگ و جنگ از محدودهٔ

اروپا خارج شد و جنبه جهانی پیدا کرد.

تاریخچه تدارک جنگ جهانی دوم

در قطعنامهای که روز ۱۹ دسامبر ۱۹۲۷ در پانزدهمین کنگرهٔ حزب کمونیست شوروی تصویب شد، آمدهاست:«باید احتمال حملهٔ نظامی به شوروی را در

نظر گرفت». استالین در سال ۱۹۳۷ تصمیم گرفت تا صفوف حزب را تصفیه کنند. این تنها یک مصوبهٔ بیسرانجام برای کتابهای تاریخ نبود و دولت

شوروی برای آن یک برنامهریزی دقیق کرد به طوری که ۱۵۲۳ کارخانه که سال ۱۹۴۱ با تهدید آلمان هیتلری روبهرو بودند به شرق کوهستان اورال منتقل

گشتند.

گوبلز در سال ۱۹۴۳ گفت:«بلشویسم قادر شدهاست تا تمام نیرویش را علیه دشمن خود به کار گیرد».

در ژوئن ۱۹۴۱ بود که حزب کمونیست شوروی ۹۵ هزار تن را بسیج کرد، در ۱۹۴۳ این حزب ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تن عضو داشت و تقریباً همین تعداد در

سازمان جوانان بودند که در جبههها فعالیت داشتند. حزب کمونیست در مناطق اشغالی هم نیروهای پارتیزان را سازماندهی کرد. تعداد پارتیزانها یک

میلیون نفر بود که در ۱۰۰۰ واحد مخفی متشکل شده بودند.

یک آمریکایی به نام اورل هاریمان در کتابی که سال ۱۹۷۵ به نام فرستاده ویژه منتشر نمود، نوشت: «استالین از روزولت اطالعات بیشتری داشت، از

چرچیل واقعگراتر بود و از جنبههای مختلفی بهترین فرمانده جنگی بود».

بمبارانها

بمباران شهر درسدن

نوشتار اصلی:

از ۱۳ فوریه تا ۱۵ فوریه ۱۹۴۵ (۲ماه قبل از پایان جنگ) در حالی که پیروزی متفقین قطعی مینمود، برای کمک به پیشرفت سریعتر نیروهای شوروی که

از شرق به سوی آلمان درحال پیشروی بودند، بمبافکنهای سنگین نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا و نیروی هوایی ایاالت متحده بیش از ۳۹۰۰ تُن بمب

متعارف و آتشزا بر روی شهر درسدن فرو ریختند. شدت آتشسوزی به حدی بود که آسفالت خیابانها نیز ذوب شد. آمار دقیقی از تعداد کشته شدگان دردسترس نیست، اما طبق تحقیقات اخیر، رقم کشته شدگان، بین ۲۴٬۰۰۰ تا ۴۰٬۰۰۰ نفر غیر نظامی تخمین زده میشود.[3]

7جنگ جهانی دوم

اشتباهات جنگی آلمان

بزرگترین اشتباهات آلمان:ویکیپدیا:اثباتپذیری

بر هم زدن توافق اولیه با اتحاد جماهیر شوروی وحمله به آن کشور.•

توقف ۴۸ ساعته دونکرک به دستور هیتلر.•

نبرد استالینگراد به دستور هیتلر.•

توقف بمباران فرودگاههای نظامی انگلستان و به جای آنها هدف قرار دادن لندن به دستور هرمان گورینگ در طی نبرد بریتانیا.•

عدم استفاده بهینه از نیروی زمینی به علت بها ندادن کافی به این نیرو که این کمبود در محاصره مسکو بسیار جلوهگر بود و کمبود آتش توپخانه باعث•

افزایش قدرت مانور مدافعان مسکو و پشتیبانی مناسب از آنها گردید.

اتکا بیش از حد به نیروی هوایی.•

عدم عقب نشینی محاصره کنندگان استالینگراد باوجود اصرار فیلد مارشال فن پائولس.•

بدست گرفتن هدایت عملیاتی ارتش آلمان از طرف هیتلر بعد از شکست مسکو.•

کمبود امکانات ارتش وافن اس اس. خیلیها معتقدند اگر هیتلر به این ارتش بهای بیشتری میداد جنگ جهانی دوم طوری دیگر ورق می خورد.[4]•

دیگر دالیل شکست

عدم هماهنگی راه اهن روسیه و اروپا که باعث شد در رساندن مهمات و اذوغه به مهاجمان در خاک شوروی وقفه بوجود اید.(ریلهای روسیه کمی بزرگتر•

از ریلهای اروپا بود که به همین دلیل این دو خط اهن قابلیت اتصال را نداشتند)

نداشتن جادههای هموار در روسیه که در زمستان به صورت باتالق در می امدند که این هم مشکل تدارکات را افزایش میداد.•

سرویسهای قوی اطالعاتی شوروی (ارکستر سرخ)•

رفتار وحشیانه نازیها با مردم سرزمینهای اشغال شده که در موارد بسیار مانند مردمان حوزه بالتیک و اوکراین مستقلین را تبدیل به پارتیزان میکرد.•

ورود ارتش عظیم امریکا به جنگ.•

ارتش سرخ موفق گردید که ۶۰۷ لشکر از ۷۸۳ لشکر هیتلری را در تمام جبهههای جنگ نابود نماید.•

پایان جنگ

8جنگ جهانی دوم

سربازان ارتش سرخ در حال برافراشتن پرچم اتحاد جماهیر شوروی به نشانه

پیروزی بر فراز ساختمان رایشستاگ (مجلس امپراتوری) در برلین، ماه مه ۱۹۴۵

کنفرانس تهران با شرکت چرچیل، روزولت و استالین از ۲۸ نوامبر تا ۱ دسامبر

۱۹۴۳ به صورت سری برگزار شد. هدف کلی این کنفرانس توافق در مورد چهره

جهان پس از پایان جنگ جهانی دوم بود.

جنگ در اروپا پس از خودکشی آدولف هیتلر و تسلیم آلمان نازی در ۸ مه، ۱۹۴۵

پایان یافت، اما در آسیا و اقیانوس آرام تا بمباران اتمی هیروشیما (۶ اوت ۱۹۴۵) و

ناگازاکی (۹ اوت ۱۹۴۵) و بعد آن تسلیم ژاپن در ۲ سپتامبر، ۱۹۴۵ ادامه داشت.

بمباران اتمی آمریکائیها در دو شهر ناکازاکی و هیروشیما که بیش از ۲۰۰٬۰۰۰ نفر

را در چند ثانیه نابود کرد، از پیآمدهای بزرگ منفی این جنگ محسوب میشود.

تلفات و خسارات جنگ

نتیجه جنگ جهانی دوم در چهار سالی که از پی آمد، قریب به ۲۷ میلیون از مردم

شوروی را به کام مرگ کشاند،[5][6] یعنی روزی ۱۸ هزار نفر. پنجاه درصد این

کشتهشدگان خارج از شرایط «عادی» جنگ جان خود را از دست دادند. به جز

اینان، ۳ میلیون روس در اردوگاههای آلمان و به ویژه در [[اتاقهای گاز از پای

درآورده شدند. در بالروس یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفر کشته شدند و در لنینگراد

هم یک میلیون نفر قربانی ۹۰۰ روز محاصره گشتند. حدود پنج میلیون شهروند

لهستانی در طول جنگ به دست نیروهای آلمان بهقتل رسیدند که نزدیک به دو

میلیون نفر آنان، غیر یهودی و سه میلیون نفر دیگر از یهودیان مقیم لهستان بودند،

این رقم بیش از ۱۶ درصد جمعیت آن کشور را نسبت به سال ۱۹۳۹ تشکیل

میداد.[7][8] تلفات آلمان در جنگ جهانی دوم در برخی منابع ۵ میلیون نفر اعالم

شد که ۳/۳ میلیون نفر آن سرباز و ۷/۱ میلیون آن (تخمینی) افراد غیر نظامی

بودند که در بمباران کشته شدند. پس از پایان جنگ اعالم شد که ۳/۱ میلیون تن

بمب توسط متفقین بر بسیاری از شهرهای آلمان فرو ریخته شده که نتیجه آن بی خانمانی ۸ میلیون آلمانی بود. همچنین ۱۲ میلیون نفر در طول جنگ بر

اثر قحطی در چین، اندونزی، هندوچین فرانسه و هندوستان جان خود را از دست دادند که این تعداد تلفات، اغلب در آمارهای تلفات جنگ، از قلمافتادهاند.[9][10] کل رقم کشتهشدگان جنگ جهانی دوم که مرگبارترین نبرد تمام تاریخ است، بین ۵۰ تا ۷۰ میلیون نفر تخمین زده میشود.[11]

در پی جنگ جهانی دوم ساختارهای زیربنایی و صنعتی اروپا ویران شده بود. این مساله باعث ارائه طرح مارشال از سوی آمریکا شد که در نهایت نفوذ و

تابعیت اروپای غربی از آمریکا را در دهههای بعد در پی داشت. از سوی دیگر تقسیم آلمان و نفوذ شوروی در اروپای شرقی عمالً این قاره را به دو نیمه تقسیم

کرد. این تقسیم ریشههای آنچه بعدها جنگ سرد نام گرفت را تشکیل داد.

تلفات انسانی جنگ جهانی دوم بر اساس کشورها

٪ درگذشتگان به نسبت

جمعیت در سال ۱۹۳۹

مجموع

درگذشتگان

یهودیان درگذشته

در جریان

هولوکاست

درگذشتگان

غیرنظامی

درگذشتگان نظامی جمعیت در سال

۱۹۳۹

کشور

۲٫۶۳٪ ۲۸٬۲۰۰ ۲۰۰ ۲۸٬۰۰۰ ۱٬۰۷۳٬۰۰۰ آلبانی

۰٫۵۷٪ ۴۰٬۱۰۰ ۷۰۰ ۳۹٬۴۰۰ ۶٬۹۹۸٬۰۰۰ استرالیا

۱٫۵۹٪ ۱۰۵٬۵۰۰ ۶۵٬۰۰۰ ۴۰٬۵۰۰ ۶٬۶۵۳٬۰۰۰ اتریش

۱٫۰۲٪ ۸۶٬۱۰۰ ۲۴٬۴۰۰ ۴۹٬۶۰۰ ۱۲٬۱۰۰ ۸٬۳۸۷٬۰۰۰ بلژیک

۰٫۰۰٪ ۲٬۰۰۰ ۱٬۰۰۰ ۱٬۰۰۰ ۴۰٬۲۸۹٬۰۰۰ برزیل

۰٫۳۸٪ ۲۵٬۰۰۰ ۳٬۰۰۰ ۲۲٬۰۰۰ ۶٬۴۵۸٬۰۰۰ بلغارستان

۱٫۱۶٪ ۲۷۲٬۰۰۰ ۲۵۰٬۰۰۰ ۲۲٬۰۰۰ ۱۶٬۱۱۹٬۰۰۰ برمه

۰٫۴۰٪ ۴۵٬۳۰۰ ۴۵٬۳۰۰ ۱۱٬۲۶۷٬۰۰۰ کانادا

۳٫۸۶٪ ۲۰٬۰۰۰٬۰۰۰ ۱۶٬۲۰۰٬۰۰۰ ۳٬۸۰۰٬۰۰۰ ۵۱۷٬۵۶۸٬۰۰۰ جمهوری چین

9جنگ جهانی دوم

۰٫۰۰٪ ۱۰۰ ۱۰۰ ۴٬۲۳۵٬۰۰۰ کوبا

۲٫۲۵٪ ۳۴۵٬۰۰۰ ۲۷۷٬۰۰۰ ۴۳٬۰۰۰ ۲۵٬۰۰۰ ۱۵٬۳۰۰٬۰۰۰ چکسلواکی

۰٫۰۸٪ ۳٬۲۰۰ ۱۰۰ ۱٬۰۰۰ ۲٬۱۰۰ ۳٬۷۹۵٬۰۰۰ دانمارک

۳٫۶۲٪ ۴۱٬۰۰۰ ۱٬۰۰۰ ۴۰٬۰۰۰ ۱٬۱۳۴٬۰۰۰ استونی

۰٫۶٪ ۱۰۰٬۰۰۰ ۹۵٬۰۰۰ ۵٬۰۰۰ ۱۷٬۷۰۰٬۰۰۰ اتیوپی

۲٫۶۲٪ ۹۷٬۰۰۰ ۲٬۰۰۰ ۹۵٬۰۰۰ ۳٬۷۰۰٬۰۰۰ فنالند

۱٫۳۵٪ ۵۶۷٬۶۰۰ ۸۳٬۰۰۰ ۲۶۷٬۰۰۰ ۲۱۷٬۶۰۰ ۴۱٬۷۰۰٬۰۰۰ فرانسه

۴٫۰۷٪ ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ ۲۴٬۶۰۰٬۰۰۰ هندوچین فرانسه

۱۰٫۴۷٪ ۷٬۲۹۳٬۰۰۰ ۱۶۰٬۰۰۰ ۱٬۶۰۰٬۰۰۰ ۵٬۵۳۳٬۰۰۰ ۶۹٬۶۲۳٬۰۰۰ آلمان نازی

۴٫۳۱٪ ۳۱۱٬۳۰۰ ۷۱٬۳۰۰ ۲۲۰٬۰۰۰ ۲۰٬۰۰۰ ۷٬۲۲۲٬۰۰۰ یونان

۶٫۳۵٪ ۵۸۰٬۰۰۰ ۲۰۰٬۰۰۰ ۸۰٬۰۰۰ ۳۰۰٬۰۰۰ ۹٬۱۲۹٬۰۰۰ مجارستان

۰٫۱۷٪ ۲۰۰ ۲۰۰ ۱۱۹٬۰۰۰ ایسلند

۰٫۴۲٪ ۱٬۵۸۷٬۰۰۰ ۱٬۵۰۰٬۰۰۰ ۸۷٬۰۰۰ ۳۷۸٬۰۰۰٬۰۰۰ هند بریتانیا

۵٫۷۶٪ ۴٬۰۰۰٬۰۰۰ ۴٬۰۰۰٬۰۰۰ ۶۹٬۴۳۵٬۰۰۰ اندونزی

۰٫۰۰٪ ۲۰۰ ۲۰۰ ۱۴٬۳۴۰٬۰۰۰ ایران

۰٫۰۳٪ ۱٬۰۰۰ ۱٬۰۰۰ ۳٬۶۹۸٬۰۰۰ عراق

۰٫۰۰٪ ۲۰۰ ۲۰۰ ۲٬۹۶۰٬۰۰۰ ایرلند

۱٫۰۲٪ ۴۵۴٬۵۰۰ ۸٬۰۰۰ ۱۴۵٬۱۰۰ ۳۰۱٬۴۰۰ ۴۴٬۳۹۴٬۰۰۰ ایتالیا

۳٫۷۸٪ ۲٬۷۰۰٬۰۰۰ ۵۸۰٬۰۰۰ ۲٬۱۲۰٬۰۰۰ ۷۱٬۳۸۰٬۰۰۰ ژاپن

۱٫۶٪ ۳۷۸٬۰۰۰ ۳۷۸٬۰۰۰ ۲۳٬۴۰۰٬۰۰۰ کره

۱۱٫۳۸٪ ۲۲۷٬۰۰۰ ۸۰٬۰۰۰ ۱۴۷٬۰۰۰ ۱٬۹۹۵٬۰۰۰ التویا

۱۳٫۷۱٪ ۳۵۳٬۰۰۰ ۱۴۱٬۰۰۰ ۲۱۲٬۰۰۰ ۲٬۵۷۵٬۰۰۰ لیتوانی

۰٫۶۸٪ ۲٬۰۰۰ ۷۰۰ ۱٬۳۰۰ ۲۹۵٬۰۰۰ لوکزامبورگ

۲٫۲۸٪ ۱۰۰٬۰۰۰ ۱۰۰٬۰۰۰ ۴٬۳۹۱٬۰۰۰ فدراسیون ماالیا

(مالزی کنونی)

۰٫۵۶٪ ۱٬۵۰۰ ۱٬۵۰۰ ۲۶۹٬۰۰۰ مالت

۰٫۰۰٪ ۱۰۰ ۱۰۰ ۱۹٬۳۲۰٬۰۰۰ مکزیک

۰٫۰۴٪ ۳۰۰ ۳۰۰ ۸۱۹٬۰۰۰ مغولستان

۲٫۶۵٪ ۲۳۱٬۱۰۰ ۱۰۶٬۰۰۰ ۱۰۹٬۳۰۰ ۱۵٬۸۰۰ ۸٬۷۲۹٬۰۰۰ هلند

۰٫۳۷٪ ۱٬۱۰۰ ۱۰۰ ۱٬۰۰۰ ۳۰۰٬۰۰۰ نیوفاندلند

۰٫۶۷٪ ۱۱٬۹۰۰ ۱۱٬۹۰۰ ۱٬۶۲۹٬۰۰۰ نیوزلند

۰٫۳۲٪ ۹٬۵۰۰ ۷۰۰ ۵٬۸۰۰ ۳٬۰۰۰ ۲٬۹۴۵٬۰۰۰ نروژ

۰٫۹۲٪ ۱۴۷٬۰۰۰ ۹۰٬۰۰۰ ۵۷٬۰۰۰ ۱۶٬۰۰۰٬۰۰۰ فیلیپین

۳٫۰۰٪ ۵۷٬۰۰۰ ۵۷٬۰۰۰ ۱٬۹۰۰٬۰۰۰ میکرونزی

۱۶٫۰۷٪ ۵٬۶۰۰٬۰۰۰ ۳٬۰۰۰٬۰۰۰ ۲٬۴۴۰٬۰۰۰ ۱۶۰٬۰۰۰ ۳۴٬۸۴۹٬۰۰۰ لهستان

۱۱٫۰۰٪ ۵۵٬۰۰۰ ۵۵٬۰۰۰ ۵۰۰٬۰۰۰ تیمور پرتغال

۴٫۲۲٪ ۸۳۳٬۰۰۰ ۴۶۹٬۰۰۰ ۶۴٬۰۰۰ ۳۰۰٬۰۰۰ ۱۹٬۹۳۴٬۰۰۰ رومانی

۶٫۸۷٪ ۵۰٬۰۰۰ ۵۰٬۰۰۰ ۷۲۸٬۰۰۰ سنگاپور

۰٫۱۲٪ ۱۱٬۹۰۰ ۱۱٬۹۰۰ ۱۰٬۱۶۰٬۰۰۰ آفریقای جنوبی

10جنگ جهانی دوم

۱۳٫۷۱٪ ۲۳٬۱۰۰٬۰۰۰ ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ ۱۱٬۴۰۰٬۰۰۰ ۱۰٬۷۰۰٬۰۰۰ ۱۶۸٬۵۰۰٬۰۰۰ اتحاد جماهیر

شوروی

۰٫۰۲٪ ۴٬۵۰۰ ۴٬۵۰۰ ۲۵٬۶۳۷٬۰۰۰ اسپانیا

۰٫۰۳٪ ۲٬۲۰۰ ۲٬۰۰۰ ۲۰۰ ۶٬۳۴۱٬۰۰۰ سوئد

۰٫۰۰٪ ۱۰۰ ۱۰۰ ۴٬۲۱۰٬۰۰۰ سوئیس

۰٫۰۴٪ ۵٬۹۰۰ ۳۰۰ ۵٬۶۰۰ ۱۵٬۰۲۳٬۰۰۰ تایلند

۰٫۹۴٪ ۴۵۰٬۴۰۰ ۶۷٬۸۰۰ ۳۸۲٬۶۰۰ ۴۷٬۷۶۰٬۰۰۰ پادشاهی متحده

بریتانیا

۰٫۳۲٪ ۴۱۸٬۵۰۰ ۱٬۷۰۰ ۴۱۶٬۸۰۰ ۱۳۱٬۰۲۸٬۰۰۰ ایاالت متحده

آمریکا

۶٫۶۷٪ ۱٬۰۲۷٬۰۰۰ ۶۷٬۰۰۰ ۵۱۴٬۰۰۰ ۴۴۶٬۰۰۰ ۱۵٬۴۰۰٬۰۰۰ یوگسالوی

۳٫۷۱٪ ۷۲٬۷۶۳٬۵۰۰ ۵٬۷۵۴٬۴۰۰ ۴۱٬۸۱۵٬۴۰۰ ۲۵٬۱۹۳٬۷۰۰ ۱٬۹۶۱٬۹۱۳٬۰۰۰ مجموع

World War II » ،مشارکتکنندگان ویکیپدیا

[12]»، ویکیپدیای انگلیسی، دانشنامهٔ casualties

آزاد (بازیابی در ۱۳ ژوئن ۲۰۰۸).

منبع

پیامد جنگپیروزی ارتش سرخ بر نازیسم و ارتش هیتلری تنها یک پیروزی برای مردم شوروی نبود، آثار آن در کشورهای غرب اروپا هم با نفوذ احزاب کمونیست در میان

مردم پدیدار شد در سال ۱۹۴۶ نزدیک به ۲۸ ٪ به حزب کمونیست فرانسه رأی دادند. حتی در بلژیک حزب کمونیست بلژیک در سال ۱۹۴۴ دوازده هزار

عضو داشت و تعداد آنان یک سال بعد به ۱۰۳ هزار نفر افزایش یافت و از همین جا بود که طبقهٔ کارگر کشورهایی مانند ایتالیا، فرانسه، بلژیک و غیره

توانستند دستاوردهای اجتماعی بسیاری را مطالبه کرده و به چنگ آورند.

چند سال پس از پیروزی ارتش سرخ بر آلمان هیتلری جنبشهای رهاییبخش ملی شکل گرفتند و یکی پس از دیگر بر استعمارگران پیروز شدند.

نویسنده آمریکایی ارنست همینگوی پس از پیروزی شوروی بر آلمان هیتلری در جنگ جهانی دوم نوشت:

«هر انسانی که آزادی را دوست دارد بیش از طول عمرش به ارتش سرخ و شوروی سپاسگزاری بدهکار است.»

پانویس

[1]Ronald Gray, Hitler and Germans. Cambridge: Cambridge University Press, 1981[2].Michael Wright, Illustrated History of World War II. London: Reader's Digest Association, 1989[3]Geschichte: Niemand stirbt in Deutschland ohne Registrierung - Nachrichten Kultur - WELT ONLINE

(http://www.welt.de/kultur/article712560/Niemand_stirbt_in_Deutschland_ohne_Registrierung_.html)

بند اول و دوم وافن اس اس مجله جنگ افزار- شماره ۳۰ صفحهٔ ۱۹[4]

[5](http://www.rahetudeh.com/rahetude/ziganov/html/ziganov-3.html) راه توده - حركت به جلو

[6]Michael Ellman, Soviet Deaths in the Great Patriotic War:a note-World War II- Europe Asia Studies, July 1994(http://findarticles.com/p/articles/mi_m3955/is_n4_v46/ai_15654726)

[7]-Polish VictimsUnited States Holocaust Memorial Museum. Holocaust Encyclopedia(ModuleId=10005473&http://www.ushmm.org/wlc/article.php?lang=en)

[8]go to note on Polish Casualties by Tadeusz Piotrowski at)(http://www.projectinposterum.org/docs/european_WWII_casualties.htm) Project In Posterum(the bottom of the page

[9]Transaction 1991 ISBN 0-88738-417-X . China's Bloody Century .R. J. Rummel[10]ISBN 0-394-75172-8 1986 War Without Mercy John W. Dower[11](http://users.erols.com/mwhite28/warstat1.htm#Second) Second Source List and Detailed Death Tolls for the Twentieth Century Hemoclysm[12]http://en.wikipedia.org/wiki/World_War_II_casualties

11جنگ جهانی دوم

منابع•(http://ir.mondediplo.com/article1150.html) زدودن گذشته برای پذیرش بندگی

•(http://ir.mondediplo.com/article621.html) نقش ناشناخته شوروی در جنگ دوم جهانی

•(http://www.rahetudeh.com/rahetude/fashism-iran/html/aghaz-fashism-iran.html) جنگ جهانی دوم

چرچیل، وینستون (۵۳- ۱۹۴۸)، جنگ جهانی دوم، ۶ جلد•

مارتین گیلبرت (۱۹۹۵) جنگ جهانی دوم، فونیکس، شابک ۱۸۵۷۹۹۳۴۶۲•

جوهان کیگان|کیگان، جوهان (۱۹۸۹) جنگ جهانی دوم•

سر باسیل لیدل هارت|لیدل هارت، سر باسیل (۱۹۷۰)، تاریخچه جنگ جهانی دوم، کسل کو؛ پَن بوک، ۱۹۷۳، لندن•

•X۰۶۷۴۰۰۱۶۳ ویلیامسون موری و آلن آر. میلت (۲۰۰۰) جنگ به سوی پیروزی: جنگجویان جنگ جهانی دوم، شابک

ریچارد اُوری، چرا متفقین پیروز شدند، پیمیلکو، (۱۹۹۵). شابک ۰۷۱۲۶۷۴۵۳۲•

گرهارد اِل. وینبرگ، جهان به سوی جنگ افزارها: تاریخچه جهانی از جنگ جهانی دوم (۱۹۹۴) شابک ۰۵۲۱۴۴۳۱۷۲•

12منابع مقالهها و مشارکتها

منابع مقالهها و مشارکتها,Abtinb, Achaemenes, Ali1376, Ali2202, Aliparsa, Amin rkh, Amirr1367, Aparhizi, Ariobarzan, Ayda, Behaafarid :همکاران  http://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=6161383 :جنگ جهانی دوم  منبع

,Blue.Earth, CommonsDelinker, Cyrusmirshahi, Denasharif, Doctor hendii, Elessar, Faramarz, Farzaaaad2000, Gire 3pich2005, Grim reaper, Hamed, Hesam hitler, Hesames, Hoseyn 1,Hosseiniran, Iroony, James fowl, Kave, Keivan.f, Komeil 4life, Kuhzad, Leosan, Lovely Spirit, Mahdi.hajiha, Masudmo, Meysam.ebrahimi, Mode, Mojtabasani, Movyn, Nastaran1998, Ojanfar

,Padash2, Purbo T, R0stam, Raamin, Randi, Ravande, RetiredUser, Saeed, Sajad, Sdfhkjdbhoppiozcxzcxvvdvbdfk, Shervinafshar, Shirkhan, Soroush, Superaryan85, VS Abadanì, WayiranWirast, Xero, Zeerak, Zetler, ZxxZxxZ, حسام, دانیل, داوود خانی خلیفه محله, ربوسام, سیمرغ, ظهیری, ليپسكينگ, ماني, مختاری, مرتضا, هیتلر, ولفنشتاین, پویا, ژنرال, کاظم, 123 ویرایشهای ناشناس

منابع تصویر، مجوزها و مشارکتها: Original uploader was Oberiko at en.wikipedia (Original text :همکاران  Public Domain :مجوز  WW2Montage.PNG:پرونده=http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :منبع  WW2Montage.PNG:پرونده

((Oberiko (talkپرونده:Flag of Germany 1933.svg  منبع: http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=پرونده:Flag_of_Germany_1933.svg  مجوز: ناشناخته  همکاران: -

David Newton, uploader was :همکاران  GNU Free Documentation License :مجوز  Naval_Ensign_of_Japan.svg:پرونده=http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :منبع  Naval Ensign of Japan.svg:پروندهDenelson83

Creative Commons Attribution-Sharealike 2.5 :مجوز  Flag_of_Italy_(1861-1946)_crowned.svg:پرونده=http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :منبع  Flag of Italy (1861-1946) crowned.svg:پروندهF l a n k e r :همکاران 

پرونده:Flag of the Soviet Union 1923.svg  منبع: http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=پرونده:Flag_of_the_Soviet_Union_1923.svg  مجوز: ناشناخته  همکاران: -

,AnonMoos, Clindberg, Dual Freq, Flargman4, Homo lupus :همکاران  Public Domain :مجوز  US_flag_48_stars.svg:پرونده=http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :منبع  US flag 48 stars.svg:پروندهJacobolus, MuXXo, Rocket000, Tkgd2007, Zscout370, 6 ویرایشهای ناشناس

Original flag by James I of :همکاران  Public Domain :مجوز  Flag_of_the_United_Kingdom.svg:پرونده=http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :منبع  Flag of the United Kingdom.svg:پروندهEngland/James VI of ScotlandSVG recreation by User:Zscout370

,Bestalex, Bigmorr ,555 :همکاران  Public Domain :مجوز  Flag_of_the_Republic_of_China.svg:پرونده=http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :منبع  Flag of the Republic of China.svg:پرونده,Denelson83, Ed veg, Gzdavidwong, Herbythyme, Isletakee, Kakoui, Kallerna, Kibinsky, Mattes, Mizunoryu, Neq00, Nickpo, Nightstallion, Odder, Pymouss, R.O.C, Reisio, Reuvenk, Rkt2312

Rocket000, Runningfridgesrule, Samwingkit, Sasha Krotov, Shizhao, Tabasco, Vzb83, Wrightbus, ZooFari, Zscout370, 73 ویرایشهای ناشناس,User:SKopp, User:SKopp, User:SKopp, User:SKopp :همکاران  Public Domain :مجوز  Flag_of_France.svg:پرونده=http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :منبع  Flag of France.svg:پرونده

User:SKopp, User:SKoppGNU Free Documentation :مجوز  Second_world_war_europe_animation_small.gif:پرونده=http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :منبع  Second world war europe animation small.gif:پرونده

User:San Jose :همکاران  License,Adrignola, Alex Bakharev, Bdell555 :همکاران  Public Domain :مجوز  Germans_in_Stalingrad.jpg:پرونده=http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title :منبع  Germans in Stalingrad.jpg:پرونده

BrokenSphere, EugeneZelenko, High Contrast, Mariluna, Soroka1, Tompot, 2 ویرایشهای ناشناسپرونده:B-17 Flying Fortress.jpg  منبع: http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=پرونده:B-17_Flying_Fortress.jpg  مجوز: Public Domain  همکاران: Denniss, Doomych, Kajk, PMG, 2 ویرایشهای ناشناس

پرونده:Soviet flag on the Reichstag roof unaltered.jpg  منبع: http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=پرونده:Soviet_flag_on_the_Reichstag_roof_unaltered.jpg  مجوز: ناشناخته  همکاران: سیمرغ

اجازهنامه Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported

/creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0//