WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH ŚRODROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN

Z PRZYRODY W KLASIE VI

Stopień celujący otrzyma uczeń, który:

opanował pełen zakres wiedzy i umiejętności określony programem nauczania przedmiotu w danej klasie,

samodzielnie i twórczo rozwija własne uzdolnienia,

biegle posługuje się zdobytymi wiadomościami w rozwiązywaniu problemów teoretycznych lub

praktycznych z programu nauczania danej klasy,

proponuje rozwiązania nietypowe,

zawsze potrafi zastosować posiadaną wiedzę,

samodzielnie korzysta z różnych źródeł informacji,

Stopień bardzo dobry otrzyma uczeń, który:

wskazuje praktyczne zastosowania wiedzy o ruchach ciał niebieskich

wymienia typy planet (planety typu ziemskiego, planety olbrzymy i planety

karłowate)

wyjaśnia różnice między meteorami a meteorytami

wyjaśnia, dlaczego na Księżycu nie istnieje życie

wymienia przykłady praktycznych korzyści, jakie przynoszą badania kosmosu

wyjaśnia znaczenie terminu pole grawitacyjne

definiuje prawo powszechnego ciążenia

uzasadnia, dlaczego występują różnice ciężaru tego samego ciała w zależności od

jego odległości od środka Ziemi

projektuje i przeprowadza doświadczenie potwierdzające, że woda stawia większy opór niż powietrze

wyjaśnia pojęcia: ruch, punkt odniesienia, siła tarcia

wyjaśnia różnicę między szeregowym i równoległym sposobem połączenia odbiorników prądu

wyjaśnia, na czym polega działanie sił elektrostatycznych

wyjaśnia (na dowolnym przykładzie), jak działa dźwignia jedno- i dwustronna

wyjaśnia znaczenie terminów: przewodniki prądu elektrycznego i izolatory prądu elektrycznego

wymienia przykłady izolatorów i przewodników prądu elektrycznego

wyjaśnia pojęcia: izolatory i przewodniki elektryczności

wyjaśnia, czym są stopy metali, podaje przykłady i ich zastosowania

dobiera sposób rozdzielania mieszanin do podanych przykładów mieszanin

wyjaśnia, czym jest zawiesina

wyjaśnia znaczenie roztworów wodnych dla przyrody

wyjaśnia różnice między spalaniem a utlenianiem

rysuje schemat zjawiska zaćmienia Słońca i Księżyca

omawia schemat powstawania obrazu pozornego na zwierciadle

wyjaśnia, w jakiej sytuacji nie zachodzi zjawisko załamania światła

wyjaśnia znaczenie terminu widmo światła białego

wyjaśnia sposób odbieranie wrażeń wzrokowych, posługując się schematycznym

rysunkiem oka ludzkiego

wyjaśnia, co nazywamy częstotliwością fali

wyjaśnia, czym są ultradźwięki

wymienia przykłady wykorzystania echolokacji przez człowieka

wymienia podstawowe wymiary kuli ziemskiej

wyjaśnia położenie biegunów geograficznych i magnetycznych na kuli ziemskiej

omawia różnice między południkami i równoleżnikami

wyjaśnia, do czego wykorzystuje się określanie współrzędnych geograficznych

odczytuje na mapie (w przybliżeniu) szerokość geograficzną swojego miejsca

zamieszkania

określa szerokość geograficzną wybranych punktów na różnych kontynentach

odczytuje w przybliżeniu długość geograficzną swojego miejsca zamieszkania

określa na mapie lub globusie długość geograficzną wybranych punktów na różnych

kontynentach

odszukuje punkt na mapie, mając dane jego współrzędne geograficzne

wyjaśnia, dlaczego istnieją różnice czasu na Ziemi

uzasadnia, od czego zależą zmiany dopływu energii słonecznej w ciągu roku

wyjaśnia, posługując się schematem, dlaczego na obszarach podbiegunowych trwa

noc polarna i dzień polarny

uzasadnia związek stref oświetlenia Ziemi z występowaniem pór roku

charakteryzuje poszczególne typy mórz

wymienia nazwy oceanów według zajmowanej powierzchni, rozpoczynając od

największego

opowiada o podróżach Jamesa Cooka

wymienia dokonania wielkich odkrywców

zaznacza na mapie świata obszary, które poznawali polscy podróżnicy badacze

wymienia przykłady skamieniałości, które badają paleontolodzy

porównuje budowę komórki zwierzęcej z budową komórki roślinnej i grzyba55

wyjaśnia zasadę nazywania gatunków zwierząt

analizuje mapę świata zamieszczoną w podręczniku, przedstawiającą rozkład

temperatur wód powierzchniowych oceanów

wskazuje na mapie świata podmorskie grzbiety górskie, rowy oceaniczne

wyjaśnia, co to są przypływy i odpływy

na przykładzie Prądu Zatokowego wyjaśnia, wpływ prądów morskich na temperaturę

powietrza

omawia czynności życiowe morskich organizmów jednokomórkowych

uzasadnia przynależność chełbi, koralowców i ukwiała do parzydełkowców

wskazuje na mapie świata obszary występowania raf koralowych

omawia sposoby poruszania się morskich stawonogów

przedstawia różnorodność morskich mięczaków

omawia przykładowe przystosowania ryb do życia w strefie dennej i głębinowej

mórz i oceanów

omawia rolę oceanów jako szlaków transportowych

porównuje budowę i sposób poruszania się poznanych słodkowodnych protistów

zwierzęco-podobnych (pierwotniaków)

porównuje budowę stułbi z budową chełbi

omawia środowisko i tryb życia raka stawowego

charakteryzuje sposób oddychania mięczaków słodkowodnych

omawia sposób rozmnażania się dżdżownicy

analizuje zróżnicowanie budowy zewnętrznej owadów

porównuje rozwój motyla i pasikonika

wyjaśnia, w jaki sposób pająk zdobywa pokarm

omawia sposób rozmnażania się ślimaków

omawia cechy budowy płazów przystosowujące je do życia w 2 środowiskach

porównuje budowę i czynności życiowe kijanek i dorosłych żab

rozpoznaje omawiane płazy

klasyfikuje płazy, podając ich charakterystyczne cechy

porównuje budowę płazów i gadów

charakteryzuje poznane grupy gadów

rozróżnia rodzaje piór

dowodzi, dlaczego ptaki mają bardzo dobrze rozwinięty układ oddechowy

charakteryzuje poszczególne grupy ptaków

wymienia przykłady ptaków odlatujących zimą z Polski, przylatujących na zimę do

Polski oraz mieszkających w Polsce cały rok

omawia sposób rozmnażania się ssaków

porównuje klimat Warszawy i Bamako na podstawie wykresów klimatycznych

charakteryzuje zmienność pogody w Polsce na podstawie napływających mas

powietrza

omawia wpływ odległości od oceanu na klimat obszarów leżących na tej samej

szerokości geograficznej

opisuje strukturę wilgotnego lasu równikowego

wyjaśnia, co to są epifity

omawia rolę owadów żyjących w wilgotnych lasach równikowych

wymienia przyczyny zmniejszania się powierzchni wilgotnych lasów równikowych

przewiduje skutki zmniejszania się powierzchni wilgotnych lasów równikowych

omawia, jak zmienia się krajobraz sawann między równikiem a zwrotnikiem Raka

porównuje roślinność sawann i wilgotnych lasów równikowych

omawia wpływ klimatu na życie ludzi mieszkających w Sahelu

wskazuje na mapie Afryki uedy

porównuje poszczególne rodzaje pustyń gorących

omawia przystosowania roślin do życia w strefie pustyń gorących

omawia, jak odkrycie ropy naftowej wpłynęło na zmianę życia mieszkańców pustyń

gorących

wyjaśnia, dlaczego w strefie śródziemno-morskiej lasy zachowały się tylko w

nielicznych miejscach

charakteryzuje makię śródziemnomorską

wymienia korzystne i niekorzystne skutki rozwoju turystyki w strefie śródziemnomorskiej

wskazuje zależności między warunkami klimatycznymi a typem lasów

omawia zależności pokarmowe występujące w lesie

opisuje klimat strefy stepów

omawia zmiany w wyglądzie szaty roślinnej stepów w ciągu roku

omawia, w jaki sposób wykorzystuje się stepy do celów rolniczych

charakteryzuje roślinność tajgi

omawia skutki wycinania lasów na obszarze wieloletniej zmarzliny

wyjaśnia, dlaczego w tundrze nie rosną drzewa

wyjaśnia, dlaczego występuje w tundrze dzień polarny i noc polarna

charakteryzuje bogactwa mineralne tundry i sposób ich eksploatacji

omawia działalność człowieka na Antarktydzie

omawia działalność człowieka w Arktyce

porównuje Antarktydę i Arktykę

wyjaśnia znaczenie pojęć: zasoby wyczerpywalne, zasoby niewyczerpywalne

podaje przykłady zasobów wyczerpywanych i niewyczerpywanych przyrody

wyjaśnia znaczenie pojęć: konwencjonalne źródła energii, różnorodność biologiczna

charakteryzuje skutki wzrostu średniej temperatury powietrza na Ziemi

wyjaśnia, czym jest ozon

wymienia przykłady międzynarodowych konwencji o ochronie przyrody

omawia działania pozarządowych organizacji działających na rzecz ochrony

przyrody

rozpoznaje na rysunkach symbole międzynarodowych organizacji zajmujących się

ochroną środowiska

Stopień dobry otrzyma uczeń, który:

omawia najważniejsze założenia teorii heliocentrycznej

wymienia w kolejności planety Układu Słonecznego, rozpoczynając od znajdującej

się najbliżej Słońca

rozpoznaje ciała niebieskie na podstawie opisu

wyjaśnia, czym są planetoidy

wyjaśnia, jaką rolę pełni atmosfera ziemska dla organizmów żywych

przedstawia na taśmie chronologicznej historię badań kosmosu

omawia budowę kosmosu

wyjaśnia, od czego zależy siła oddziaływania grawitacyjnego

wymienia jednostki masy i ciężaru

rozróżnia masę i ciężar ciała

wyjaśnia, czym jest prąd elektryczny

wyjaśnia znaczenie terminów: cień, półcień

wyjaśnia znaczenie terminów: odbicie lustrzane światła, rozproszenie światła

wyjaśnia, w jakiej sytuacji zachodzi zjawisko załamania światła

wyjaśnia, co można zaobserwować w trakcie przechodzenia światła białego przez

pryzmat

omawia sposób odbierania wrażeń świetlnych przez oko człowieka

wyjaśnia znaczenie terminu filtr świetlny

wyjaśnia, czym jest fala dźwiękowa

wyjaśnia, co nazywamy długością fali dźwiękowej

na podstawie schematu omawia sposób odbierania dźwięków przez ucho ludzkie

wyjaśnia, czym jest echolokacja

wyjaśnia, czym jest oś ziemska

wyjaśnia, co to jest pole magnetyczne

wyjaśnia znaczenie terminów: bieguny jednoimienne i bieguny różnoimienne

wykazuje za pomocą kompasu istnienie pola magnetycznego Ziemi

wyjaśnia, czym jest siła grawitacji i jak działa

projektuje i przeprowadza doświadczenie potwierdzające istnienie siły tarcia

podaje przykłady zmniejszania i zwiększania siły tarcia

przekształca wzór na obliczanie prędkości tak, aby obliczyć czas lub prędkość

buduje obwód elektryczny i sprawdza, czy wszystkie materiały przewodzą prąd elektryczny

definiuje pojęcia: biegun jednoimienny i bieguny różnoimienne

podaje przykłady wykorzystania właściwości magnetycznych w życiu codziennym

wyjaśnia (na przykładzie), jak działa równia pochyła, blok i kołowrót

wykonuje doświadczenia, na podstawie których rozróżnia mieszaniny jednorodne i niejednorodne

przeprowadza doświadczenie polegające na filtrowaniu mieszaniny

wyjaśnia, czym różni się roztwór nasycony od nienasyconego

wyjaśnia, na czym polega utlenianie, podaje przykłady utleniania

wyjaśnia, czym różni się równik od pozostałych równoleżników

określa półkule, na których położone są wybrane kontynenty, państwa, miasta

określa na globusie i na mapie szerokość geograficzną wybranych miejscowości

określa na globusie lub mapie długość geograficzną wybranych miejscowości na kuli

ziemskiej

określa na mapie lub globusie współrzędne geograficzne dowolnego punktu

omawia wpływ ruchu obrotowego Ziemi na życie ludzi i innych organizmów

omawia skutki nachylenia osi ziemskiej

opisuje, na podstawie planiglobów, oświetlenie Ziemi przez Słońce w dniach tzw. przesileń

charakteryzuje poszczególne strefy oświetlenia Ziemi

wymienia poznane typy mórz

wskazuje na mapie poszczególne typy mórz

wymienia nazwy kontynentów według rozmiaru powierzchni, rozpoczynając od

największego

wymienia przyczyny wielkich odkryć geograficznych

wymienia odkrycia polskich podróżników - badaczy

charakteryzuje wydarzenia, które wpłynęły na liczbę i rozmieszczenie gatunków na

Ziemi

omawia rolę poszczególnych struktur komórkowych

wymienia hierarchicznie jednostki systematyczne w obrębie królestwa zwierząt

wyjaśnia, od czego zależy przezroczystość i barwa wody morskiej

wyjaśnia, co to jest szelf

opisuje rafę koralową

wymienia przyczyny ruchu wód

zaznacza na mapie kierunki pływu prądów ciepłych i zimnych

wymienia grupy organizmów roślinnych i zwierzęcych żyjących w morzach

charakteryzuje koralowce

wyjaśnia znaczenie pojęcia linienie

wyjaśnia rolę małży w oczyszczaniu wody

omawia sposób oddychania ryb

wymienia cechy ssaków żyjących w morzach i oceanach

uzasadnia, że oceany stanowią źródło pożywienia dla ludzi

wyjaśnia, jaką funkcję pełni śluz, którym pokryte jest ciało dżdżownicy

wyjaśnia znaczenie pojęcia stawonogi

charakteryzuje typy aparatów gębowych owadów

wyjaśnia znaczenie pojęcia przeobrażenie

charakteryzuje przedstawicieli pajęczaków

omawia budowę i przystosowania ślimaka winniczka do życia na lądzie

omawia sposób poruszania się ślimaka

omawia etapy rozwoju żaby

charakteryzuje wybranych przedstawicieli płazów

wymienia cechy gadów przystosowujące je do życia na lądzie

wymienia gady żyjące w Polsce

omawia sposób zdobywania pokarmu przez węże

wymienia przystosowania ptaków do lotu

omawia rozwój ptaka

wymienia przykłady gniazdowników i zagniazdowników

wymienia wytwory skóry ssaków

wyjaśnia znaczenie pojęcia klimat

odczytuje informacje z wykresów klimatycznych

odczytuje z wykresu klimatycznego średnią temperaturę powietrza, sumę opadów

atmosferycznych, w poszczególnych miesiącach w Warszawie

wymienia składniki krajobrazu

wyjaśnia, dlaczego na Ziemi istnieją strefy krajobrazowe

omawia, jak powstają deszcze zenitalne

odczytuje z wykresu przebieg temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w

poszczególnych miesiącach na obszarze wilgotnego lasu równikowego

omawia przystosowania zwierząt do życia w strefie wilgotnych lasów równikowych

wyjaśnia znaczenie pojęcia plantacja

wymienia przykłady roślin uprawianych na plantacjach na terenie wilgotnych lasów

równikowych

wskazuje na mapie strefę sawann

omawia przystosowania roślin do 2 pór roku w strefie sawann

odczytuje z wykresu klimatycznego lub tabeli przebieg temperatury powietrza i

opadów atmosferycznych w poszczególnych miesiącach pory suchej i deszczowej

omawia sposób uprawy pól w strefie sawann

wyjaśnia znaczenie pojęcia półpustynie

opisuje poszczególne rodzaje pustyń

odczytuje z wykresu klimatycznego lub tabeli roczny przebieg temperatury powietrza i ilość opadów

atmosferycznych w strefie pustyń gorących

wymienia przystosowania zwierząt do życia na pustyni

porównuje sposób uprawy roli w dolinie Nilu w czasach dawnych i obecnie

wyjaśnia znaczenie pojęcia roślinność twardolistna

wymienia gatunki zwierząt, które można spotkać w strefie śródziemno-morskiej

wyjaśnia, dlaczego basen Morza Śródziemnego jest atrakcyjny turystycznie

wskazuje na mapie strefę lasów liściastych

wymienia gatunki drzew rosnących w lasach strefy umiarkowanej

charakteryzuje faunę poszczególnych warstw lasu liściastego

wyjaśnia znaczenie pojęć: pampa, preria

wymienia przystosowania roślin do warunków stepowych

omawia, na podstawie wykresu klimatycznego, roczny przebieg temperatury

powietrza i opadów atmosferycznych w strefie stepów

omawia przystosowania zwierząt do życia w stepie

wyjaśnia, dlaczego w tajdze występują rozległe obszary podmokłe

opisuje klimat tajgi na podstawie wykresu klimatycznego

charakteryzuje gospodarkę człowieka w tajdze

omawia przystosowania roślin i zwierząt do życia w tundrze

przyporządkowuje poznane zwierzęta tundry do grup systematycznej

porównuje życie mieszkańców tundry dawniej i obecnie

wyjaśnia, jak powstaje lądolód

omawia przystosowania zwierząt do życia w strefach pustyń lodowych

rozróżnia zasoby przyrody na odnawialne i nieodnawialne

podaje przykłady zasobów odnawialnych i nieodnawialnych przyrody

wymienia najważniejsze globalne zagrożenia dla środowiska przyrodniczego

omawia rolę gazów cieplarnianych

wymienia przykłady przeciwdziałania ocieplaniu się klimatu

wyjaśnia, jak powstaje „dziura ozonowa”

omawia działania realizowane w ramach UNEP

proponuje działania, które może wykonać w celu ochrony przyrody

Stopień dostateczny otrzyma uczeń, który:

wyjaśnia, czym są gwiazdozbiory

wskazuje różnice między planetami a gwiazdami

opisuje wygląd komety

wyjaśnia, dlaczego na Ziemi panują warunki sprzyjające życiu

wymienia narodowości (lub nazwiska): pierwszego człowieka w kosmosie i

zdobywców Księżyca

wyjaśnia, czym jest siła przyciągania ziemskiego

wymienia imię i nazwisko odkrywcy prawa powszechnego ciążenia

wyjaśnia znaczenie terminów: masa i ciężar ciała

rysuje prosty obwód elektryczny

bada przewodzenie prądu przez różne materiały

wyjaśnia, jak powstaje cień i półcień

rysuje odbicie promieni świetlnych od powierzchni chropowatej

rysuje odchylenie promienia świetlnego przy przejściu z powietrza do wody

wyjaśnia, co to jest rozszczepienie światła

wyjaśnia, dlaczego niektóre przedmioty są czarne, a inne białe

wyjaśnia, w jaki sposób człowiek odbiera dźwięki

wyjaśnia, jak powstaje echo

wymienia przykłady zwierząt porozumiewających się za pomocą ultradźwięków

wyjaśnia, czym jest globus

odczytuje z rysunku wymiary Ziemi

rysuje linie sił pola magnetycznego

wymienia przykłady magnesów naturalnych

pokazuje na globusie (w przybliżeniu) bieguny magnetyczne Ziemi

wyjaśnia rolę elementów odblaskowych przy kurtkach lub plecakach dzieci

charakteryzuje sposób bezpiecznego i oszczędnego korzystania z wody bieżącej oraz środków chemicznych

(czyszczących)

wyjaśnia, dlaczego łatwiej jest jechać na rowerze z wiatrem niż pod wiatr

oblicza prędkość jadącego samochodu, znając przebytą drogę i czas

wie, że czynnikiem warunkującym przepływ prądu jest zamknięty obwód

wymienia elementy wchodzące w skład obwodu elektrycznego

wyjaśnia, dlaczego bieguny magnesu przyciągają się lub odpychają

wyjaśnia zasadę działania kompasu

podaje przykłady zastosowania maszyn prostych w życiu człowieka

opisuje wpływ wilgoci na trwałość wybranych przedmiotów

rozróżnia mieszaniny jednorodne i niejednorodne, podaje przykłady

wymienia przykłady rozdzielania mieszanin

sprawdza doświadczalnie czynniki wpływające na rozpuszczanie substancji w rozpuszczalniku

wyjaśnia znaczenie terminu siatka geograficzna i siatka kartograficzna

wyjaśnia, co to jest układ współrzędnych geograficznych

wymienia jednostki określania współrzędnych

zaznacza punkty o wartościach najmniejszych i największych szerokości

geograficznych

wskazuje na mapie obszary, które mają szerokość geograficzną północną, szerokość

geograficzną południową

zaznacza na mapie punkty o długości geograficznej 0°, 180°

wskazuje na mapie lub globusie obszary, które mają długość geograficzną wschodnią

i zachodnią

określa na mapie współrzędne geograficzne punktów położonych na tej samej półkuli

zaznacza na rysunku lub demonstruje na globusie kierunek ruchu obrotowego Ziemi

podpisuje datami długości łuków dziennych, które Słońce zatacza nad widnokręgiem

w różnych porach roku na szerokości geograficznej Warszawy

opisuje oświetlenie Ziemi przez Słońce w dniach równonocy, na podstawie

planigloby

podpisuje na mapie świata strefy oświetlenia Ziemi

wyjaśnia znaczenie terminu wszechocean

nazywa 5 oceanów

wskazuje na mapie położenie wymienionych oceanów

wyjaśnia, które części oceanów nazywamy morzami

zaznacza na mapie trasa wyprawy morskiej Ferdynanda Magellana

wymienia sposoby badania dna oceanicznego w XX

podpisuje na rysunku elementy budowy komórki zwierzęcej

wyjaśnia, czym zwierzęta bezkręgowe różnią się od zwierząt kręgowych

odczytuje z wykresu zawartość soli we wskazanych morzach

wyjaśnia, dlaczego w morzu na głębokość poniżej 100 metrów nie docieraj promieniowanie słoneczne

wyjaśnia, jak powstają prądy morskie

pokazuje na mapie skąd i dokąd płynie Prąd Zatokowy

omawia warunki świetlne panujące w poszczególnych strefach morza lub oceanu

wyjaśnia znaczenie pojęcia plankton

rysuje schematycznie meduzę i polipa

omawia budowę meduzy

opisuje budowę koralowców

wyjaśnia znaczenie pojęcia stawonogi

omawia budowę stawonogów na przykładzie homara

omawia budowę małży

wymienia przystosowania w budowie zewnętrznej ryb do życia w wodzie

omawia sposób oddychania morskich ssaków

wyjaśnia znaczenie terminu zwierzęta zmiennocieplne

omawia sposoby uzyskiwania soli z wody morskiej

wyjaśnia, dlaczego ludzie chętnie wypoczywają nad morzem

wymienia części ciała raka

wymienia przedstawicieli mięczaków żyjących w jeziorze

wymienia przykłady ryb drapieżnych i roślinożernych występujących w jeziorze

omawia przystosowania dżdżownicy do życia w glebie

omawia budowę owada na podstawie planszy

omawia rozwój owadów na przykładzie motyla

wymienia części ciała pająka, wskazując je na planszy

omawia funkcję muszli ślimaka winniczka

wymienia cechy budowy płazów przystosowujące je do życia w 2 środowiskach

klasyfikuje płazy na bezogonowe i ogoniaste

omawia budowę jaszczurki

omawia wybraną grupę gadów

wymienia przynajmniej 3 gatunki gadów żyjących w Polsce

wyjaśnia znaczenie pojęcia zwierzęta stałocieplne

omawia rolę piór u ptaków

wymienia elementy budowy pióra

wyjaśnia znaczenie pojęć: gniazdowniki, zagniazdowniki

wymienia charakterystyczne cechy ptaków brodzących

omawia przystosowania, występujące w budowie kończyn ssaków do życia w

różnych środowiskach

wymienia charakterystyczne cechy ssaków

wyjaśnia znaczenie pojęcia pogoda

wymienia dane liczbowe stosowane do opisania klimatu

oblicza średnią temperaturę powietrza na podstawie danych w tabeli lub wykresu

klimatycznego

wskazuje na mapie świata strefy krajobrazowe

wskazuje na mapie strefę wilgotnych lasów równikowych

rozpoznaje wybrane zwierzęta wilgotnych lasów równikowych

opisuje zajęcia Pigmejów, Papuasów, Indian żyjących w wilgotnych lasach

równikowych

odczytuje z wykresu klimatycznego lub tabeli przebieg temperatury powietrza w

porze deszczowej na sawannie

wymienia 2 gatunki drzew sawann

wymienia sposoby ochrony zwierząt roślinożernych przed drapieżnikami

wymienia charaktery-styczne cechy pustyni

wymienia rodzaje pustyń

odczytuje z wykresu klimatycznego roczny przebieg temperatury powietrza w strefie

pustyń gorących

wymienia przystosowania wielbłąda do życia w strefie pustyń gorących

wyjaśnia znaczenie pojęcia oaza

wymienia główne uprawy w oazach

opisuje, korzystając z wykresu, klimat śródziemnomorski

wymienia rośliny uprawiane w strefie śródziemnomorskiej

wyjaśnia, dlaczego strefa śródziemnomorska nazywana jest kolebką cywilizacji europejskiej

wymienia cechy klimatu strefy lasów liściastych

charakteryzuje warstwy lasu liściastego

rozpoznaje na ilustracjach wybrane gatunki zwierząt występujących w lasach

liściastych

wyjaśnia znaczenie pojęcia step

wskazuje na mapie świata obszary strefy stepów

wyjaśnia, dlaczego zwierzęta stepowe żyją gromadnie

pokazuje na mapie obszary, na których występuje tajga

wymienia po 2 przykłady: owadów, ptaków, ssaków roślinożernych i drapieżników

żyjących w tajdze

rozpoznaje na ilustracjach wymienione zwierzęta

wymienia surowce mineralne występujące w tajdze

wymienia najważniejsze cechy klimaty tundry

rozpoznaje zwierzęta żyjące w tundrze

odczytuje z wykresu klimatycznego przebieg temperatury powietrza w tundrze w

ciągu roku

opisuje dawny sposób życia mieszkańców tundry

charakteryzuje klimat Antarktydy na podstawie diagramu klimatycznego

omawia przystosowania pingwinów do życia w strefie pustyń lodowych

klasyfikuje zasoby przyrody na zasoby przyrody ożywionej i nieożywionej

wymienia przykłady zasobów przyrody ożywionej i nieożywionej

wymienia przynajmniej 3 przyczyny zmniejszania się różnorodności biologicznej

wyjaśnia znaczenie pojęcia efekt cieplarniany

wymienia 2 przyczyny zwiększenia się ilości gazów cieplarnianych w atmosferze

wyjaśnia rolę warstwy ozonowej

wyjaśnia, dlaczego działania służące ochronie przyrody muszą mieć charakter

globalny

wymienia cele działalności Greenpeace

Stopień dopuszczający otrzyma uczeń, który:

odczytuje informacje z kartki z kalendarza

wyjaśnia, czym jest doba i rok

rozpoznaje na ilustracji twórcę teorii heliocentrycznej

podpisuje przedstawione na ilustracji ciała niebieskie, używając nazw: gwiazda,

planeta, planeta karłowata, księżyc, kometa, planetoida

pokazuje na tablicy dydaktycznej Ziemię i Księżyc

wymienia imię i nazwisko Polaka, który odbył podróż kosmiczną

wyjaśnia, dlaczego ciała pozbawione podpory spadają

podaje z własnego otoczenia przykłady oddziaływań grawitacyjnych

wyznacza masę kilku przedmiotów

podaje przykłady naturalnych i sztucznych źródeł światła

wyjaśnia, dlaczego nie można dotykać mokrymi rękami urządzeń elektrycznych,

w których płynie prąd

wymienia po 2 przykłady ciał przezroczystych i nieprzezroczystych

rysuje schemat odbicia promieni świetlnych od powierzchni gładkiej

rozpoznaje na rysunkach rozproszenie, odbicie i załamanie promieni świetlnych

wymienia, na podstawie obserwacji, barwy tworzące światło białe

podaje przykład występowania zjawiska rozszczepienia światła w przyrodzie

wymienia barwy światła podstawowe i dopełniające

wskazuje na rysunku elementy budowy oka ludzkiego

wyjaśnia, jakie ciała są źródłami dźwięku

omawia sposób rozchodzenia się fal dźwiękowych (kierunek, rodzaj ośrodka)

wskazuje na rysunku elementy budowy ucha ludzkiego

opisuje kształt Ziemi

wskazuje na globusie północny i południowy biegun geograficzny

wymienia przykłady ciał przyciąganych przez magnes

wymienia przykłady zastosowania igły magnetycznej, np. busola, kompas

pokazuje na mapie i globusie: południki, równoleżniki, równik

określa kierunki świata na mapie

nazywa współrzędne geograficzne

zaznacza na rysunku globusa półkule: wschodnią, zachodnią, północną i południową

zaznacza na mapie lub globusie punkty o jednakowej szerokości geograficznej

zaznacza na mapie lub globusie punkty o jednakowej długości geograficznej

określa na mapie przynajmniej 1 współrzędną geograficzną

wyjaśnia, dlaczego na Ziemi następują po sobie dzień i noc

określa, gdzie wcześniej wschodzi Słońce względem danego punktu na kuli

ziemskiej

podaje, ile czasu trwa obieg Ziemi wokół Słońca po orbicie

wymienia daty rozpoczęcia kalendarzowych pór roku

wskazuje na globusie i na mapie zwrotniki Raka i Koziorożca, równik i koła

podbiegunowe

wymienia nazwy kontynentów na kuli ziemskiej

wymienia nazwy przynajmniej 3 oceanów, korzystając z mapy

wskazuje na mapie położenie kontynentów

wymienia imiona i nazwiska przynajmniej 3 podróżników, którzy dokonali istotnych

odkryć geograficznych do XX w.

omawia odkrycie Krzysztofa Kolumba

wymienia przynajmniej 3 odkrycia XX

rysuje schemat komórki zwierzęcej na podstawie obserwacji mikroskopowej

wymienia po 3 przykłady zwierząt bezkręgowych i kręgowych

wymienia czynniki wpływające na życie w morzu

zaznacza na mapie świata oceany, morza

wskazuje na rysunku elementy ukształtowania dna oceanicznego: szelf, podmorski

grzbiet górski, rów oceaniczny

pokazuje na mapie po 1 z wymienionych form dna oceanicznego

zaznacza na rysunku grzbiet i dolinę fali

pokazuje na mapie 2 prądy morskie

wymienia nazwy stref życia w morzu

omawia budowę pełzaka na schematycznym rysunku

wskazuje 2 różnice między polipem i meduzą

rozpoznaje na ilustracjach przynajmniej 2 morskie parzydełkowce

podpisuje na rysunku części ciała homara

rozpoznaje na ilustracji przynajmniej 2 gatunki morskich stawonogów

odróżnia ślimaki od małży

omawia na podstawie ilustracji budowę zewnętrzną ryby

omawia sposób rozmnażania się ryb

wymienia przynajmniej 2 przykłady ssaków żyjących w morzach i oceanach

wymienia korzyści, jakie człowiek czerpie z oceanów

wskazuje na mapie przynajmniej 2 obszary występowania podmorskich złóż ropy

naftowej

wymienia strefy życia w jeziorze

rysuje schematycznie pantofelka na podstawie obserwacji mikroskopowej

wymienia nazwy organizmów cudzożywnych żyjących w jeziorze

zaznacza na schematycznym rysunku narząd ruchu pantofelka

rysuje schematycznie stułbię

rozpoznaje na ilustracjach przynajmniej 3 gatunki zwierząt żyjących w jeziorze

wyjaśnia znaczenie pojęcia zwierzęta bezkręgowe

opisuje budowę dżdżownicy

omawia znaczenie dżdżownic w przyrodzie

podpisuje na rysunku części ciała owada

wymienia 3 przykłady owadów, w których rozwoju występuje larwa

wymienia po 3 przykłady pożytecznych owadów i owadów będących szkodnikami

dla człowieka

wymienia przykłady pajęczaków i ślimaków lądowych

wymienia miejsca, w których mogą występować kleszcze

wymienia przedstawicieli ślimaków lądowych

wyjaśnia, dlaczego płazy zalicza się do zwierząt wodno-lądowych

wymienia przedstawicieli płazów

odróżnia ropuchę od innych płazów

wymienia części ciała jaszczurki

przyporządkowuje, na podstawie opisu, przedstawicieli gadów do poszczególnych

grup systematycznych

wymienia na podstawie ilustracji cechy różniące żmiję zygzakowatą od zaskrońca

zwyczajnego

wymienia przynajmniej 3 cechy budowy przystosowujące ptaki do lotu

wymienia charakterystyczne cechy ptaków drapieżnych

wymienia 2 przykłady ptaków, które opiekują się potomstwem

wymienia 2 przykłady ptaków odlatujących i przylatujących na zimę do Polski oraz

mieszkających w Polsce cały rok

przyporządkowuje ssaki do środowiska, w którym żyją

omawia budowę zewnętrzną ssaka

wymienia sposoby obserwacji i pomiaru poszczególnych składników pogody

wskazuje na mapie i omawia strefy krajobrazowe występujące na terenie Europy

wymienia 2 cechy klimatu strefy wilgotnych lasów równikowych

wymienia 2 gatunki roślin wilgotnych lasów równikowych

wymienia kilka (4–5) gatunków zwierząt żyjących w wilgotnych lasach

równikowych

wymienia przykłady roślin uprawianych w strefie wilgotnych lasów równikowych

wymienia pory roku w strefie sawann

wymienia 3 gatunki roślin, które spotykamy w strefie sawann

rozpoznaje gatunki zwierząt żyjących w strefie sawann

wskazuje na mapie Saharę

wymienia po 2 gatunki roślin i zwierząt żyjących w strefie pustyń gorących

wymienia zajęcia Beduinów

wskazuje na mapie strefę śródziemnomorską

charakteryzuje opady w strefie śródziemnomorskiej na podstawie wykresu

wymienia 3 gatunki roślin występujących w strefie śródziemno-morskiej

wskazuje na mapie najczęściej odwiedzane państwa strefy śródziemnomorskiej

opisuje zmiany lasu liściastego w poszczególnych porach roku

wymienia warstwy lasu liściastego

wymienia po 3 przykłady zwierząt roślinożernych i drapieżników żyjących w lasach

liściastych

wymienia 3 przykłady roślin, które rosną w strefie stepów

wymienia 4 gatunki zwierząt żyjących w stepie

wymienia gatunki drzew iglastych występujące w tajdze

wymienia 5–6 gatunków zwierząt występujących w tajdze

rozpoznaje na ilustracjach 5–6 gatunków zwierząt żyjących w tajdze

wymienia przykłady zwierząt roślinożernych i drapieżników w tajdze

wymienia 5 gatunków zwierząt żyjących w tundrze

rozpoznaje na ilustracjach 5 gatunków zwierząt tundry

wymienia zajęcia mieszkańców tundry

zaznacza na mapie Antarktydę

zaznacza na mapie Arktykę

wymienia przykłady zasobów przyrody

wymienia przynajmniej 3 działania człowieka, które przyczyniają się do

wyczerpywania zasobów przyrody

wymienia przynajmniej 3 skutki ocieplania się klimatu

wymienia 2 sposoby zapobiegania powstawaniu „dziury ozonowej”

wyjaśnia, czego dotyczy program Unii Europejskiej Natura 2000

wyjaśnia, czym jest „czerwona księga

wyjaśnia pojęcie: mieszanina, podaje przykłady mieszanin

przeprowadza doświadczenie polegające na przesiewaniu mieszaniny

przygotowuje według instrukcji roztwór wodny, np. woda z cukrem lub solą

wyjaśnia, czym jest i jak powstaje roztwór

rozróżnia mieszaniny jednorodne i niejednorodne, podaje przykłady

wymienia przykłady rozdzielania mieszanin

sprawdza doświadczalnie czynniki wpływające na rozpuszczanie substancji w rozpuszczalniku

podaje przykłady świadczące o działaniu siły grawitacji i siły oporu powietrza lub wody

podaje przykłady ruchu w przyrodzie

potrafi wyznaczyć prędkość swojego marszu lub biegu

wymienia przykłady odbiorników prądu elektrycznego

wyjaśnia, dlaczego trzeba ostrożnie obchodzić się z prądem elektrycznym

nazywa i wskazuje na magnesie jego bieguny

podaje przykłady przedmiotów przyciąganych przez magnes

wymienia przykłady maszyn prostych

wyjaśnia, w jakim celu używamy maszyn prostych

Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań na ocenę dopuszczającą, nie

posiada podstawowych wiadomości i umiejętności niezbędnych do kontynuowania nauki oraz

przyswajania nowych treści w klasie wyższej.