Xêy dûång hïå thöëng Giaám saát vaâ Àa ánh gia á thï ë na o àïâ í ...documents.worldbank.org/curated/en/990881468321252338/... · 2016-07-16 · ix Lúâi múã

NGÊN HAÂNG THÏË GIÚÁI

Keith Mackay

Xêy dûång hïå thöëng Giaám saátvaâ Àaánh giaá thïë naâo àïí hoaân thiïåncöng taác quaãn lyá cuãa nhaâ nûúác?(Saách tham khaão)

NHAÂ XUÊËT BAÃN CHÑNH TRÕ QUÖËC GIAHAÂ NÖÅI - 2008

40546

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Xêy dûång hïå thöëng Giaám saát vaâ Àaánh giaá thïë naâo àïí hoaân thiïån cöng taác quaãn lyá cuãa nhaâ nûúác?How to build M&E System to Support Better Government?

© 2007 The International Bank for Reconstruction and Development/The World Bank 1818 H Street, NW Washington, DC 20433Telephone 202-473-1000Internet: www.worldbank.orgE-mail: [email protected]

Giûä moåi baãn quyïìn

2 3 4 10 09 08 07

Têåp saách naây laâ saãn phêím cuãa caác caán böå cuãa Ngên haâng Taái Thiïët vaâ Phaát triïín Quöëc tïë/Ngên haâng Thïë giúái. Nhûäng phaát hiïån,kiïën giaãi vaâ kïët luêån àûúåc thïí hiïån trong cuöën saách naây laâ cuãa caác taác giaã vaâ khöng nhêët thiïët phaãn aánh nhûäng quan àiïím cuãaHöåi àöìng Giaám àöëc àiïìu haânh cuãa Ngên haâng Thïë giúái hay caác chñnh phuã maâ hoå àaåi diïån.

Ngên haâng thïë giúái khöng àaãm baão tñnh chñnh xaác cuãa nhûäng dûä liïåu àûúåc sûã duång trong cuöën saách naây. Àûúâng biïn giúái, maâusùæc, viïåc goåi tïn vaâ nhûäng thöng tin khaác àûúåc thïí hiïån trïn bêët cûá baãn àöì naâo trong cuöën saách naây khöng haâm yá möåt sûå xaác nhêånhay thûâa nhêån naâo àöëi vúái caác àûúâng biïn giúái, hoùåc võ thïë phaáp lyá cuãa bêët cûá laänh thöí naâo tûâ phña Ngên haâng Thïë giúái.

Quyïìn vaâ Giêëy pheáp

Têët caã caác tû liïåu trong baãn phêím naây àïìu coá baãn quyïìn. Viïåc sao cheáp hoùåc chuyïín taãi tûâng phêìn hoùåc toaân böå êën phêím maâkhöng àûúåc pheáp laâ vi phaåm phaáp luêåt hiïån haânh. Ngên haâng Taái thiïët vaâ Phaát triïín Quöëc tïë/Ngên haâng Thïë giúái khuyïën khñchviïåc truyïìn baá vaâ cho pheáp taái baãn êën phêím cuãa Ngên haâng. Quyïìn taái baãn êën phêím seä àûúåc cêëp pheáp möåt caách nhanh choáng.

Àïí àûúåc pheáp sao cheáp vaâ in laåi bêët cûá phêìn naâo cuãa cuöën saách naây haäy gûãi àïì nghõ vúái thöng tin àêìy àuã àïën: Copyright ClearanceCenter, Inc., 222 Rosewood Drive, Danvers, MA 01923, USA, telephone 978-750-8400, fax 978-750-4470, www.copyright.com.

Moåi cêu hoãi khaác vïì quyïìn vaâ giêëy pheáp keã caã quyïìn àûúåc múã chi nhaánh phaãi gûãi vïì: Office of the Publisher, World Bank, 1818H Street, NW, Washington, DC 20433, USA, fax 202-522-2422, e-mail [email protected].

ISBN: 978-0-8213-7191-6e-ISBN: 978-0-8213-7192-3DOI: 10.1596/978-0-8213-7191-6

iv

v

Lúâi Nhaâ xuêët baãn

Hiïån nay trïn thïë giúái ngaây caâng nhiïìu nhaâ nûúác tòm caách caãi thiïån tñnh hiïåu quaãbùçng caách xêy dûång hïå thöëng giaám saát vaâ àaánh giaá (M&E) àïí ào lûúâng, àaánh giaáhoaåt àöång cuãa mònh, nhùçm tòm hiïíu nguyïn nhên àem laåi tñnh hiïåu quaã cao hay

thêëp cuãa böå maáy nhaâ nûúác, àïí tûâ àoá coá chñnh saách àiïìu chónh cho phuâ húåp.Hïå thöëng giaám saát vaâ àaánh giaá úã möîi quöëc gia tuy khaác nhau, song kïët quaã maâ hïå thöëng

naây àem laåi giuáp cho Chñnh phuã caác nûúác coá cú súã àïí xêy dûång, cuãng cöë vaâ thïí chïë hoaá böåmaáy cuãa mònh nhùçm àaåt muåc tiïu cuöëi cuâng laâ höî trúå vaâ caãi thiïån böå maáy nhaâ nûúác.

Xuêët baãn cuöën saách: Xêy dûång hïå thöëng giaám saát vaâ àaánh giaá thïë naâo àïí hoaân thiïåncöng taác quaãn lyá cuãa nhaâ nûúác? Cöng trònh nghiïn cûáu cuãa taác giaã Keith Mackay, àûúåcNgên haâng Taái thiïët vaâ Phaát triïín quöëc tïë/Ngên haâng Thïë giúái xuêët baãn nùm 2007, chuángtöi mong muöën àem laåi cho baån àoåc Viïåt Nam - nhûäng nhaâ nghiïn cûáu, nhaâ hoaåch àõnhchñnh saách - möåt taâi liïåu tham khaão böí ñch.

Kïët cêëu cuãa cuöën saách ngoaâi Phêìn múã àêìu, Lúâi giúái thiïåu, Phuå luåc... phêìn nöåi dung chñnhgöìm 4 phêìn vúái 15 chûúng. Cuöën saách àaä phên tñch nhûäng àoáng goáp cuãa cöng taác giaám saátvaâ àaánh giaá cho hoaåt àöång quaãn lyá cuãa Nhaâ nûúác; laâm roä nöåi dung nhûäng khaái niïåm vïì giaámsaát vaâ àaánh giaá; ài sêu tòm hiïíu nhûäng caách thûác cuå thïí àem laåi kïët quaã thöng qua kinhnghiïåm cuãa möåt söë nûúác àaä xêy dûång thaânh cöng hïå thöëng naây. Cuöëi cuâng, phêìn VI, cuöënsaách giaãi àaáp möåt loaåt caác cêu hoãi thûúâng gùåp vïì hïå thöëng giaám saát vaâ àaánh giaá, giuáp chobaån àoåc dïî daâng hún trong quaá trònh nghiïn cûáu, tòm hiïíu.

Àêy laâ cuöën saách coá giaá trõ nghiïn cûáu, tham khaão töët, nhêët laâ àöëi vúái caác nûúác àang phaáttriïín àang thûåc hiïån cöng nghiïåp hoaá, xêy dûång Muåc tiïu Phaát triïín Thiïn niïn kyã nhû ViïåtNam. Cuöën saách àûúåc dõch àuáng theo nguyïn baãn tiïëng Anh, xuêët baãn nùm 2007. Tuy àaäcoá nhiïìu cöë gùæng, baám saát tûâ ngûä trong dõch thuêåt, nhûng àêy laâ vêën àïì múái, chùæc rùçngkhöng traánh khoãi nhûäng thiïëu soát, chuáng töi mong nhêån àûúåc yá kiïën àoáng goáp cuãa baån àoåc,àïí lêìn xuêët baãn sau àûúåc hoaân thiïån hún.

Xin giúái thiïåu cuöën saách vúái àöng àaão baån àoåc.

Thaáng 6 nùm 2008NHAÂ XUÊËT BAÃN CHÑNH TRÕ QUÖËC GIA

vii

Muåc luåc

ix Lúâi múã àêìuxiii Lúâi caãm únxv. Caác tûâ viïët tùæt

1 1 Lúâi giúái thiïåu

7 PHÊÌN I - GIAÁM SAÁT VAÂ ÀAÁNH GIAÁ COÁ THÏÍ MANG LAÅI CAÁC LÚÅI ÑCH GÒ CHO NHAÂ NÛÚÁC?

9 2 M&E laâ gò? Khaái niïåm cú baãn cêìn biïët13 3 M&E àoáng goáp xêy dûång möåt nhaâ nûúác vûäng maånh thïë naâo?23 4 Caác xu hûúáng chñnh aãnh hûúãng àïën caác quöëc gia – Taåi sao caác nûúác àang xêy

dûång hïå thöëng M&E?

27 PHÊÌN II - KINH NGHIÏÅM MÖÅT SÖË NÛÚÁC

29 5 Caác trûúâng húåp thaânh cöng - “Thaânh cöng” coá diïån maåo thïë naâo?31 6 Chilï39 7 Cölömbia47 8 UÁc57 9 Trûúâng húåp caá biïåt cuãa chêu Phi

65 PHÊÌN III - NHÛÄNG BAÂI HOÅC KINH NGHIÏåM

67 10 Xêy dûång caác hïå thöëng M&E cuãa quöëcv gia – nhûäng baâi hoåc kinh nghiïåm79 11 Àöång cú M&E – Laâm caách naâo àïí taåo ra nhu cêìu M&E

85 PHÊÌN IV - LAÂM THÏË NAÂO ÀÏÍ TÙNG CÛÚÂNG HÏÅ HÏå THÖËNG GIAÁM SAÁT VAÂ ÀAÁNH GIAÁ NHAÂ NÛÚÁC

87 12 Têìm quan troång cuãa phên tñch quöëc gia95 13 Lêåp kïë hoaåch haânh àöång

viii

XÊY DÛÅNG HÏÅ THÖËNG GIAÁM SAÁT VAÂ ÀAÁNH GIAÁ THÏË NAÂO ÀÏÍ HOAÂN THIÏÅN CÖNG TAÁC QUAÃN LYÁ CUÃA NHAÂ NÛÚÁC?

105 PHÊÌN V - CAÁC VÊËN ÀÏÌ COÂN TÖÌN ÀOÅNG

107 14 Caác vêën àïì nöíi tröåi113 15 Caác nhêån xeát kïët luêån

115 PHÊÌN VI - HOÃI VAÂ ÀAÁP: NHÛÄNG CÊU HOÃI THÛÚÂNG GÙÅP

103 Phuå luåc

105 A: Nhûäng baâi hoåc kinh nghiïåm vïì caách baão àaãm tñnh hûäu hiïåu cuãa cöng taácÀaánh giaá

109 B: Phên tñch tònh hònh quöëc gia – Vñ duå vïì Cölömbia129 C: Nhûäng àiïìu kiïån cêìn àïí baão àaãm tñnh sêu saát khi phên tñch tònh hònh Hïå

thöëng M&E cuãa Cölömbia133 D: Àaánh giaá sûå höî trúå cuãa IEG trong cöng taác thïí chïë hoáa Hïå thöëng M&E. 137 E: Chuá giaãi caác thuêåt ngûä chñnh trong M&E

145 Lúâi kïët

151 Tiïíu sûã taác giaã

Vaâo nùm 1998, IEG àaä khúãi xûúáng möåt loaåt cöng trònh nghiïn cûáu vaâ caác êën phêím khaác vïì chuã

ix

Lúâi múã àêìu

Tûâ ngaây thaânh lêåp vaâo nùm 1973 àïën nay, Cú quan Àaánh giaá Àöåclêåp (Independent Evaluation Group – IEG) trûåc thuöåc Ngên haângThïë giúái – trûúác àêy vöën àûúåc biïët àïën vúái caái tïn Böå phêån Àaánh

giaá àiïìu haânh – àaä höî trúå chñnh phuã cuãa caác nûúác àang phaát triïín, cuãngcöë hïå thöëng Giaám saát vaâ Àaánh giaá (M&E) cuäng nhû tùng cûúâng nùng lûåcquaãn lyá nhaâ nûúác. Tûâ àoá àïën nay, IEG àaä tñch luäy àûúåc nhiïìu kinhnghiïåm vïì lônh vûåc naây úã nhiïìu quöëc gia vaâ nhûäng möi trûúâng khaác nhautrong lônh vûåc dõch vuå cöng.

àïì naây vúái muåc àñch cung cêëp tû liïåu vaâ giuápphöí biïën nhûäng baâi hoåc kinh nghiïåm thûåc tïë.Caác êën phêím naây hiïån coá thïí truy cêåp taåi web-site cuãa IEG: http://www.worldbank.org/ieg/ecd. Söë ngûúâi sûã duång caác êën phêím naâyrêët cao, chûáng toã àêy laâ möåt chuã àïì àûúåcnhiïìu ngûúâi quan têm. Chó riïng trang webtrïn àaä thu huát hún 110 000 ngûúâi truy cêåpmöîi nùm; con söë naây chó phaãn aánh möåt phêìntöíng söë ngûúâi theo doäi caác êën phêím cuãa IEG.

Vïì chuã àïì naây, caác êën phêím cuãa IEG ghi laåinhûäng trûúâng húåp thaânh cöng vaâ àûa ra vñ duåvïì caác mö hònh hïå thöëng M&E nhaâ nûúác khaãthi vaâ àêìy hûáa heån. Àöìng thúâi, chuáng cuängàûa ra nhûäng hûúáng dêîn phên tñch tònh hònhthûåc hiïån M&E úã möîi quöëc gia, giúái thiïåu caácbaãn phên tñch thûåc traång tònh hònh, àûa ra caác

vñ duå vïì nhûäng nghiïn cûáu trûúâng húåp àaánhgiaá coá hiïåu lûåc, bïn caånh àoá coân giúái thiïåu caáctaâi liïåu mö phaåm baân vïì caác cöng cuå M&E vaâcöng cuå àaánh giaá tñnh hiïåu lûåc cuãa hïå thöëngcuâng vúái möåt söë kiïën thûác liïn quan khaác.Dûåa trïn caác êën phêím cuãa IEG, taâi liïåu naây raàúâi nhùçm töíng húåp, phên loaåi vaâ toám tùæt kinhnghiïåm trong lônh vûåc naây cho àöåc giaã. Múãàêìu phêìn I taác giaã ài ngay vaâo phên tñchnhûäng àoáng goáp cuãa cöng taác giaám saát vaâàaánh giaá cho hoaåt àöång quaãn lyá cuãa nhaâ nûúácvaâ cöë gùæng laâm roä nöåi dung chñnh êín dûúáingön tûâ àao to buáa lúán vïì lônh vûåc naây.Chûúng 2 giúái thiïåu khaái niïåm cùn baãn vïìM&E vaâ ài sêu tòm hiïíu nhûäng caách thûác cuåthïí mang laåi kïët quaã giaám saát vaâ àaánh giaá - vaâtrïn thûåc tïë àaä àûúåc sûã duång àïí hoaân thiïånhoaåt àöång quaãn lyá cuãa nhaâ nûúác. Ñch lúåi cuãa

nhûäng kïët quaã naây àöëi vúái caác quyïët àõnhngên saách laâ möåt vñ duå (chûúng 3). Taác giaãcho rùçng sûã duång caác kïët quaã M&E laâ àiïìukiïån cêìn thiïët àïí quaãn lyá chi phñ cöng vuå chocöng taác xoáa àoái giaãm ngheâo. Noái caách khaác,M&E laâ möåt viïåc cêìn thiïët trong xêy dûångchñnh saách, thûåc hiïån cöng taác quaãn lyá thûåchiïån traách nhiïåm giaãi trònh xaä höåi dûåa trïn caácbùçng chûáng khoa hoåc. Àoá laâ lyá do taåi sao àasöë caác quöëc gia thaânh viïn cuãa Töí chûác Húåptaác Kinh tïë vaâ Phaát triïín - vöën laâ nhûäng quöëcgia giaâu nhêët thïë giúái – laåi chuá troång àïën viïåcsûã duång caác thöng tin M&E laâm nïìn taãng xêydûång böå maáy quaãn lyá vûäng maånh. Chûúng 4seä baân vïì möåt söë xu hûúáng chñnh aãnh hûúãngàïën caác quöëc gia khiïën hoå phaãi àùåt M&E vaâothûá tûå cao nhêët trong nhûäng cöng viïåc ûu tiïnhaâng àêìu.

Phêìn II cuãa cuöën saách seä têåp trung baân àïënkinh nghiïåm cuãa möåt söë quöëc gia àaä xêydûång thaânh cöng hïå thöëng Giaám saát vaâÀaánh giaá cuãa chñnh phuã. Chûúng 5 ài sêutòm hiïíu möåt hïå thöëng M&E “thaânh cöng”coá diïån maåo ra sao. Möåt söë trûúâng húåp –nhû Chilï (chûúng 6), Cölömbia (chûúng 7)vaâ UÁc (chûúng 8) seä minh hoåa cho mö hònhhïå thöëng. Tuy vêåy, xin lûu yá: möåt yá àùåc biïåtquan troång trong toaân böå cuöën saách naây laâkhöng coá möåt mö hònh hïå thöëng M&E naâolaâ hoaân haão cho böå maáy quaãn lyá úã caã trungûúng hay àõa phûúng. Khi möåt nûúác úã vaâovõ thïë khöng mêëy öín àõnh thò coá thïí aápduång caách thûåc hiïån cêín troång hún laâ thayàöíi tûâng phêìn nïëu nhû caách naây toã ra hiïåuquaã hún vïì mùåt kinh tïë. Chêu Phi, núi bõgiúái haån nghiïm troång vïì nhiïìu mùåt, seäàûúåc nghiïn cûáu úã chûúng 9 àïí chûángminh cho luêån àiïím naây.

Phêìn III phên tñch caác baâi hoåc coá thïí ruát ra tûânhûäng hïå thöëng M&E àûúåc xêy dûång trong

caác trûúâng húåp kïí trïn vaâ úã nhiïìu quöëc giakhaác, caã caác nûúác àaä vaâ àang phaát triïín.Mûúâi ba baâi hoåc chñnh àûúåc liïåt kï úã chûúng10, àïìu phuâ húåp vúái kinh nghiïåm cuãa caácquöëc gia trong caác loaåi hònh xêy dûång, phaáttriïín nùng lûåc haânh chñnh cöng khaác. Chùènghaån, möåt trong söë caác baâi hoåc kinh nghiïåmruát ra laâ: àiïìu kiïån tiïn quyïët trûúác hïët chñnhlaâ nhu cêìu cuãa baãn thên möåt nhaâ nûúác muöëncoá caác thöng tin giaám saát vaâ caác kïët quaã àaánhgiaá. Möåt vñ duå khaác laâ baâi hoåc vïì vai troâtrung têm cuãa àöång lûåc. Möåt baâi hoåc àaángghi nhúá khaác laâ giaá trõ cuãa viïåc phên tñch,chêín àoaán tònh hònh M&E cuãa möåt nûúác vaâtêìm quan troång cuãa viïåc coá möåt nhên vêåtchuã chöët àuã quyïìn lûåc àïí thûåc hiïån M&E.Àa söë caác quöëc gia khöng nhêån ra coá nhu cêìuM&E, àoá laâ möåt raâo caãn rêët khoá khùæc phuåctrong viïåc xêy dûång hïå thöëng M&E. Tuynhiïn, vêîn coá möåt söë caách àïí khúi dêåy nhucêìu xêy dûång vaâ sûã duång hïå thöëng M&Ebùçng caách cuâng luác aáp duång caác phûúngcaách caâ röët, cêy gêåy vaâ tuyïn truyïìn.Chûúng 11 seä noái roä vïì àiïìu naây.

Phêìn IV trònh baây caác caách cuãng cöë hïå thöëngM&E. Chûúng 12 nùçm trong phêìn naây àùåcbiïåt lûu têm àïën caác lúåi ñch mang laåi tûâ cöngtaác phên tñch, chêín àoaán tònh hònh nhaâ nûúácsúã taåi. Sûå phên tñch naây seä giuáp hiïíu thêëuàaáo nhûäng hoaåt àöång M&E àang diïîn ratrong nûúác, tònh hònh lônh vûåc dõch vuå cöngvaâ caác cú höåi sûã duång thöng tin M&E trongcaác chûác nùng cöët yïëu cuãa nhaâ nûúác nhûquyïët àõnh ngên saách vaâ quaãn lyá dûå aán -chûúng trònh. Phên tñch, chêín àoaán seä tûáckhùæc dêîn àïën kïë hoaåch haânh àöång àïí xaácàõnh nhûäng lûåa choån khaã dô chñnh àïí cuãngcöë hïå thöëng M&E (chûúng 13).

Phêìn V chó ra nhûäng vêën àïì maâ caác nûúác

x


xi

trïn thïë giúái àaä traãi nghiïåm trong quaá trònhxêy dûång, phaát triïín vaâ sûã duång hïå thöëngM&E nhûng chûa àûúåc hiïíu vaâ ghi laåi xaácàaáng. Àêy laâ nhûäng vêën àïì rêët noáng vaâthûác thúâi, chùèng haån nhû tñnh hiïåu quaã sovúái chi phñ khi aáp duång caác caách tiïëp cêånkhaác nhau trong cöng taác cuãng cöë böå maáyquaãn lyá nhaâ nûúác (chûúng 14). Chûúng naâycuäng àöìng thúâi àûa ra caác mö hònh M&Etrûúác àêy àaä thaânh cöng úã cêëp àöå dûúáiquöëc gia vaâ ngaânh, lônh vûåc. Chûúng 15giaãi àaáp möåt söë thùæc mùæc thûúâng thêëy vïì hïå

thöëng M&E, àöìng thúâi liïåt kï danh saáchnhûäng nguy cú vaâ caåm bêîy chñnh cêìn traánhtrong khi tòm caách cuãng cöë hïå thöëng M&Enhaâ nûúác, vñ duå nhû möåt söë nûúác ngöå nhêåncho rùçng M&E coá giaá trõ tûå taåi bêët biïën, hayviïåc aáp duång hïå thöëng möåt caách quaá maáymoác trong khi cöë gùæng caãi thiïån nùng lûåc böåmaáy nhaâ nûúác.

Cuöëi cuâng, phêìn VI giaãi àaáp möåt loaåt nhûängcêu hoãi thûúâng gùåp vïì M&E.

LÚÂI MÚÃ ÀÊÌU

xiii

Lúâi caãm ún

Taác giaã cöng trònh nghiïn cûáu naây laâ KeithMackay. Öng bùæt àêìu viïët taâi liïåu nghiïn cûáuvaâ caác êën phêím khaác vïì chuã àïì naây vaâo nùm1998. Riïng cuöën saách naây ra àúâi laâ nhúâ vaâonhûäng yá kiïën àoáng goáp àêìy khñch lïå cuãa caácnhaâ nghiïn cûáu khaác laâ Harry Hatry vaâ DavidShand. Heather Dittbrenner laâ ngûúâi hiïåu

àñnh. Tuy nhiïn, caác quan àiïím trònh baâytrong taâi liïåu naây nïn àûúåc nhòn nhêån laâ quanàiïím cuãa riïng taác giaã vaâ khöng nhêët thiïët àaåidiïån cho quan àiïím cuãa Ngên haâng Thïë giúáihay IEG. Taác giaã xin chên thaânh caãm ún sûå höîtrúå vïì taâi chñnh rêët mûåc röång lûúång cuãa CúQuan Húåp Taác Phaát Triïín Na Uy (Norad).

xv

AfrEA African Evaluation Association: Hiïåp höåi Àaánh giaá Phi ChêuANAO Öxtrêylia National Audit Office: Cú quan Kiïím toaán Quöëc gia UÁcCOINFO Data Coordination Committee (Cölömbia): UÃy ban Phöëi húåp Thöng tin dûä liïåu

CölömbiaCONPES National Council for Economic and Social Policy (Cölömbia): Höåi àöìng Chñnh

saách Kinh tïë vaâ Xaä höåi Quöëc gia CölömbiaCRC Citizen report card: Phiïëu thùm doâ yá kiïën cöng dênDAC Development Assistance Committee (OECD): UÃy ban Höî trúå Phaát triïínDANE National Statistical Office (Cölömbia): Cú quan Dûä liïåu thöëng kï Quöëc gia

CölömbiaDDTS Directorate for Sustainable Territorial Development (Cölömbia): Ban àiïìu haânh

Cöng taác Phaát triïín Laänh thöí Bïìn vûäng CölömbiaDEPP Directorate for Evaluation of Public Policy (Cölömbia): Ban àiïìu haânh Cöng taác

Àaánh giaá Chñnh saách cöng CölömbiaDFID Department for International Development (United Kingdom): Böå phaát triïín

Quöëc tïë Vûúng quöëc AnhDIFP Directorate for Investment and Public Finance (part of DNP): Ban quaãn lyá Àêìu

tû vaâ Taâi chñnh Cöng (thuöåc DNP)DNP Department of National Planning (Cölömbia): Böå Kïë hoaåch Quöëc gia CölömbiaDoF Department of Finance (UÁc): Súã Taâi chñnh UÁcECD Evaluation capacity development: phaát triïín nùng lûåc àaánh giaáGAO Government Accountability Office (United States): Cú quan Thêím toaán Nhaâ

nûúác (Liïn bang Myä)HMN Health Metrics Network: Maång lûúái Thöng tin Sûác khoãeIADB Inter-American Development Bank: Ngên haâng Phaát triïín Liïn Chêu MyäICBF Colombian Institute for Family Welfare: Viïån Nghiïn cûáu Phuác lúåi Gia àònh

CölömbiaIDEAS International Development Evaluation Association: Hiïåp höåi Àaánh giaá Phaát

triïín Quöëc tïëIEG Independent Evaluation Group: Nhoám Àaánh giaá àöåc lêåpM&E Monitoring and evaluation: Cú quan Giaám saát vaâ Àaánh giaáMEN Ministry of Education (Cölömbia): Böå Giaáo duåc CölömbiaMDGs Millennium Development Goals: Caác muåc tiïu Phaát triïín Thiïn niïn kyã

CAÁC TÛÂ VIÏËT TÙÆT

MoF Ministry of Finance (Chilï): Böå Taâi chñnh ChilïNGO Nongovernmental organization: Töí chûác phi chñnh phuãNIMES National Integrated Monitoring and Evaluation System (Uganda): Hïå thöëng

Giaám saát vaâ Àaánh giaá húåp nhêët Quöëc gia UgandaOECD Organisation for Economic Co-operation and Development: Töí chûác Húåp taác

Kinh tïë vaâ Phaát triïínOMB Office of Management and Budget (United States): Cú quan Quaãn lyá vaâ dûå thaão

Ngên saách Liïn bang MyäPART Program Assessment Rating Tool (United States): Cöng cuå Xïëp loaåi àaánh giaá

Chûúng trònh Liïn bang MyäPBB Performance-based budgeting: Phên böí ngên saách dûåa theo tñnh hiïåu quaãPEAP Poverty Eradication Action Plan (Uganda): Chûúng trònh Haânh àöång Xoáa àoái

giaãm ngheâo UgandaPEP Portfolio Evaluation Plan (UÁc): Chûúng trònh Àaánh giaá höì sú taâi trúåPETS Public Expenditure Tracking Survey (Uganda): Khaão saát theo doäi chi tiïu cöng

vuå UgandaPRSP Poverty reduction strategy paper: Taâi liïåu chiïën lûúåc cho chûúng trònh xoáa àoái

giaãm ngheâoSEDESOL Secretariat for Social Development (Mïhicö): Ban thû kyá Phaát triïín Xaä höåi

MïhicöSENA Vocational Training Institute (Cölömbia): Viïån Nghiïn Cûáu Àaâo taåo nghïì CölömbiaSIGOB Sistema de Programacioán y Gestioán por Objetivos y Resultados (System of

Programming and Management by Objectives and Results, Cölömbia): Hïåthöëng Hoaåch àõnh vaâ Quaãn lyá theo Chó tiïu vaâ Kïët quaã (Cölömbia)

SINERGIA Sistema Nacional de Evaluacioán de Resultados de la Gestioán Puáblica (NationalSystem for Evaluation of Public Sector Performance, Cölömbia): Hïå thöëngÀaánh giaá Nùng lûåc Cú quan Nhaâ nûúác Quöëc gia Cölömbia

SIIF Financial management information system (Cölömbia): Hïå thöëng dûä liïåu quaãnlyá taâi chñnh Cölömbia

ToRs Terms of reference: Àiïìu khoaãn tham chiïëu

xvi


1

1Lúâi giúái thiïåu

Ngaây caâng nhiïìu nhaâ nûúác tòm caách caãi thiïån tñnh hiïåu quaã thöngqua caách xêy dûång caác hïå thöëng ào lûúâng, àaánh giaá àïí giuáp hoåhiïíu hún vïì tònh hònh hoaåt àöång cuãa mònh. Caác hïå thöëng giaám saát

vaâ àaánh giaá naây (M&E) duâng àïí ào lûúâng vaâ àaánh giaá söë lûúång vaâ chêëtlûúång cuäng nhû muåc tiïu cuãa hoaåt àöång saãn xuêët haâng hoáa vaâ cung cêëpdõch vuå cuãa nhaâ nûúác – tûác saãn phêím cuãa böå maáy nhaâ nûúác – vaâ àïí àaánhgiaá caác kïët quaã vaâ nhûäng aãnh hûúãng, taác àöång maâ “saãn phêím” nhaâ nûúácmang laåi. Caác hïå thöëng naây cuäng laâ phûúng tiïån àïí giuáp tòm hiïíu nguyïnnhên dêîn àïën tñnh hiïåu quaã cao hay thêëp cuãa böå maáy nhaâ nûúác.

Coá nhiïìu nguyïn nhên khiïën caác quöëc giangaây caâng nöî lûåc hún àïí cuãng cöë hïå thöëngM&E. Caác aáp lûåc taâi khoáa ngaây caâng nùång nïì,kyâ voång cuãa nhên dên àöëi vúái Chñnh phuãcaâng luác caâng cao, àoá chñnh laâ àöång lûåckhöng ngûâng thöi thuác caác chñnh phuã ngaâycaâng phaãi cung cêëp nhiïìu dõch vuå cöng ñchvúái chêët lûúång cao hún cho ngûúâi dên.Nhûäng aáp lûåc kïí trïn cuäng chñnh laâ lyá do giaãithñch cho nhu cêìu tòm kiïëm caác caách thûáchiïåu quaã hún vïì mùåt kinh tïë àïí nhaâ nûúác coáthïí laâm àûúåc nhiïìu viïåc hún trong khi vêîngiaãm thiïíu chi phñ. Thûúâng thò caác nûúác àangphaát triïín nhòn vaâo caác nûúác giaâu nhêët - tûáccaác thaânh viïn cuãa Töí chûác Húåp taác Kinh tïë

vaâ Phaát triïín (OECD) – vaâ aáp duång nhûängcöng cuå quaãn lyá cöng vuå maâ caác nûúác naây àaäsûã duång trûúác, chùèng haån nhû cöng cuå Giaámsaát vaâ Àaánh giaá vaâ phên böí ngên saách dûåatrïn tñnh hiïåu quaã. Caác töí chûác xaä höåi vaâ caácnghõ viïån, cú quan ban ngaânh àaåi diïån chodên biïíu cuäng àöìng thúâi àùåt aáp lûåc lïn caácchñnh phuã buöåc hoå phaãi thöng qua caác baãntûúâng thuêåt baáo caáo vúái cöng chuáng vaâ giaãitrònh caác hoaåt àöång cuãa mònh. Caác nhaâ taâi trúåquöëc tïë chõu aáp lûåc traách nhiïåm phaãi àûa raàûúåc kïët quaã tûâ nhûäng nguöìn taâi trúå lúán maâhoå àaãm nhiïåm nïn hoå phaãi thuyïët phuåc vaâhöî trúå caác nûúác àang phaát triïín cuãng cöë, caãithiïån hïå thöëng M&E.

Trong nhûäng nùm gêìn àêy, caác nguöìn taâi trúåàùåc biïåt döìn vaâo caác nûúác ngheâo. Àoá laânhûäng nûúác àaä lêåp sùén caác chiïën lûúåc xoáaàoái giaãm ngheâo trong söë caác saáng kiïën xoáanúå cuãa hoå. Caác nûúác naây hiïån àang cöë gùængàaåt àûúåc caác Muåc tiïu Phaát triïín Thiïn niïnkyã (MDGs). Caác nhaâ taâi trúå cuäng àöìng thúâibùæt àêìu àaánh giaá cao caác hïå thöëng M&E coáthïí goáp phêìn chöëng naån tham nhuäng. Hïåthöëng naây giuáp phaát hiïån ra caác “löî höíng”trong caác nguöìn ngên saách vaâ àöìng thúâigiuáp tòm ra möåt söë nguyïn nhên gêy ra naåntham nhuäng trong nûúác – chùèng haån nhû khichêët lûúång cú súã haå têìng hay söë lûúång vaâchêët lûúång dõch vuå nhaâ nûúác khöng thïí hiïånàûúåc mûác chi tiïu cuãa nhaâ nûúác àoá.

M&E vaâ caác hïå thöëng M&E thûúâng àûúåcnhòn nhêån möåt caách maáy moác vaâ àûúåc xemnhû khöng khaác mêëy vúái hïå thöëng quaãn lyátaâi chñnh hay hïå thöëng thu mua. Chñnh xaácra, coá nhûäng khña caånh chuyïn mön trongcöng taác M&E vaâ trong hïå thöëng M&E cêìnphaãi àûúåc quaãn lyá, giaám saát saát sao. Nhûngquaá nhêën maånh vaâo khña caånh chuyïn mönlaâ möåt thiïëu soát lúán nïëu boã qua caác yïëu töëquyïët àõnh nïn sûã duång caác thöng tin M&Eúã mûác àöå naâo. Khi thöng tin M&E khöngàûúåc sûã duång húåp lyá thò àoá khöng chó laâ möåtthêët thoaát, uöíng phñ vïì thúâi gian vaâ cöng sûácmaâ coân aãnh hûúãng àïën chêët lûúång cuãa chñnhcaác thöng tin thu àûúåc tûâ hïå thöëng. Ngoaâi ra,tñnh bïìn vûäng cuãa hïå thöëng luác àoá cuäng trúãthaânh möåt vêën àïì àaáng nghi ngaåi.

Caác chuyïn gia giaám saát, àaánh giaá thûúângcho rùçng cöng taác M&E vaâ hïå thöëng M&E laâmöåt “àiïìu tñch cûåc” vaâ chuáng coá nhûäng giaátrõ nöåi taåi khöng biïën àöíi. Caác chuyïn gia caãithiïån caác hïå thöëng quaãn trõ laåi thûúâng chorùçng caách quaãn lyá dûåa trïn hiïåu quaã hay caáccaách sûã duång thöng tin M&E khaác laâ “thêìn

dûúåc” àïí hoaân thiïån khaã nùng quaãn lyá cuãanhaâ nûúác. Caác luêån àiïím thiïëu cùn cûá nhûvêåy thûúâng khöng thûåc sûå thuyïët phuåc vaâkhiïën caác nûúác àang phaát triïín caãm thêëyhoang mang nghi hoùåc. Tuy nhiïn, vêîn coácaác minh chûáng àêìy tñnh thuyïët phuåc khaácvïì möåt söë chñnh phuã àaä coá nöî lûåc àuáng mûácvaâ xêy dûång hïå thöëng M&E húåp lyá. Caácchñnh phuã naây thûúâng têån duång hïët mûác caácthöng tin M&E cuãa hïå thöëng àïí caãi thiïån caácchñnh saách, chûúng trònh hoaåch àõnh vaâ caácdûå aán cuãa mònh.

Cöng trònh nghiïn cûáu naây ra àúâi vúái muåcàñch giuáp caác chñnh phuã xêy dûång, cuãng cöëvaâ töí chûác thïí chïë hoáa caác hïå thöëng M&E, vaâkhöng dûâng laåi úã àoá maâ tiïën àïën muåc tiïucuöëi cuâng laâ höî trúå vaâ caãi thiïån böå maáy nhaânûúác. Cuöën saách naây töíng húåp nhûäng kinhnghiïåm maâ Nhoám Àaánh giaá Àöåc lêåp (IEG)thuöåc Ngên haâng Thïë giúái àaä thu thêåp tûâ caácchûúng trònh höî trúå böå maáy nhaâ nûúác daâihaån vaâ nhûäng kinh nghiïåm cuãa toaân thïínhên viïn, chuyïn viïn thuöåc Ngên haângThïë giúái trong quaá trònh nöî lûåc xêy dûång hïåthöëng M&E úã caác nûúác. Àöìng thúâi, cuöën saáchcuäng àaä khai thaác nhûäng nguöìn thöng tin,kiïën thûác ngaây caâng phong phuá khaác vïìcuâng chuã àïì naây.

Gêìn àêy, ngûúâi ta chuá troång nhiïìu àïën kïëtquaã vaâ khaã nùng thïí hiïån nùng lûåc. Phêìn Icuãa cuöën saách têåp trung baân vïì nhûäng ñch lúåicuå thïí maâ cöng cuå M&E mang laåi cho nhaânûúác vaâ cöë gùæng mang laåi bûác tranh roä raâng,trung thûåc vïì caác vêën àïì mêëu chöët, cùn baãnnhêët êín trong caác thuêåt ngûä àao to buáa lúán.Chûúng 2 cuãa phêìn I seä cung cêëp khaái niïåmcùn baãn vïì giaám saát vaâ àaánh giaá. Bïn caånhàoá, Phuå luåc E seä tiïëp nöëi vaâ múã röång caácàiïím naây bùçng caách giúái thiïåu caác thuêåt ngûächñnh trong cöng taác àaánh giaá vaâ caách quaãn

2


lyá dûåa trïn kïët quaã do UÃy ban Höî trúå Phaáttriïín (DAC) xêy dûång. Àöëi vúái möåt söë caácviïn chûác cêëp cao vaâ nhên viïn laâm viïåctrong caác quyä höî trúå phaát triïín, Giaám saát vaâÀaánh giaá coá thïí laâ möåt chuã àïì quaá chuyïnsêu vaâo möåt lônh vûåc nhêët àõnh vaâ vò thïëthaânh ra khoá hiïíu cho nhûäng ngûúâi vöënkhöng phaãi laâ chuyïn gia trong ngaânh.Chûúng naây seä giúái thiïåu khaái quaát caác loaåihònh vaâ caách thûác M&E khaác nhau vaâ qua àoáseä hoáa giaãi caác ngöå nhêån vïì M&E.

Tiïëp theo chûúng 2, chûúng 3 seä ài sêu phêntñch cuå thïí caác caách sûã duång M&E àïí caãithiïån nùng lûåc nhaâ nûúác. Troång têm cuãachûúng naây laâ caách thûác sûã duång M&E cuãamöåt söë nhaâ nûúác nhû thïë naâo. Möåt trong söëàoá laâ sûã duång caác thöng tin naây trong caácquyïët àõnh phên böí ngên saách. Cuäng trongchûúng naây, ta coá thïí tòm thêëy caác vñ duå vïìsûã duång M&E cuãa caác töí chûác dên sûå àïí àolûúâng, àaánh giaá vaâ khuyïën khñch chñnh phuãphaãi tûå hoaân thiïån thïë naâo. Trong àoá coá möåtsöë dêîn chûáng vïì nhûäng àaánh giaá àaä thûåc sûåtaåo ra caác thay àöíi tñch cûåc. Caác dêîn chûángnaây khùèng àõnh tñnh hiïåu quaã so vúái chi phñcuãa M&E. Caác xu hûúáng chuã yïëu àang taácàöång khiïën caác nûúác cêëp töëc xêy dûång hïåthöëng M&E àûúåc trònh baây ngùæn goån úãchûúng 4.

Phêìn II chuã yïëu baân vïì kinh nghiïåm cuãa möåtsöë chñnh phuã àaä thaânh cöng trong viïåc taåo ramöåt hïå thöëng M&E hoaåt àöång hiïåu quaã.Chûúng 5 phaác thaão hònh aãnh diïån maåo khaáiquaát cuãa möåt hïå thöëng M&E “thaânh cöng”.Keâm theo àoá laâ möåt söë yá kiïën trònh baây vïì bachiïìu cuãa thaânh cöng. Möåt quan ngaåithûúâng thêëy laâ trïn thûåc tïë, àaä coá nûúác naâoxêy dûång thaânh cöng hïå thöëng M&E quöëcgia chûa. Àaáp laåi bùn khoùn naây laâ cêu traã lúâi“coá” rêët mú höì. Khöng ñt chñnh phuã àaä phaát

triïín hïå thöëng cho mònh nhûng chó coá möåt söëñt – duâ vêåy, con söë naây àang tùng dêìn – caácnûúác àang phaát triïín àaä xêy dûång thaânhcöng hïå thöëng M&E hoaåt àöång hiïåu quaã baoquaát khùæp moåi ban ngaânh trong böå maáy nhaânûúác. Chûúng 6, 7 vaâ 8 seä àûa ra ba trûúânghúåp dêîn chûáng – Chilï, Cölömbia vaâ UÁc.

Chûúng 9 ài vaâo phên tñch trûúâng húåp caábiïåt cuãa chêu Phi. Chêu Phi hiïín nhiïn laâmöåt trong nhûäng möëi quan têm haâng àêìucuãa thïë giúái vaâ cho túái nay àaä laâ àiïím thuhuát möåt lûúång àaáng kïí caác nguöìn vöën höîtrúå phaát triïín, kïí caã caác nguöìn höî trúå giuápxêy dûång nùng lûåc nhên sûå. Chñnh trongquaá trònh lêåp chiïën lûúåc xoáa àoái giaãmngheâo, caác chñnh phuã bùæt àêìu vaåch ra caác kïëhoaåch tùng cûúâng M&E. Chûúng naây giúáithiïåu möåt söë cú höåi vaâ khoá khùn thaách thûáccaác nûúác ngheâo gùåp phaãi khi cöë gùæng tùngcûúâng, cuãng cöë M&E.

Nhiïìu nûúác àaä vaâ àang phaát triïín àaä coápnhùåt nhiïìu kinh nghiïåm troång yïëu trongxêy dûång hïå thöëng giaám saát vaâ àaánh giaá böåmaáy quaãn lyá. Riïng trong lônh vûåc caãi thiïånnùng lûåc quaãn lyá, coá möåt söë baâi hoåc giaá trõ vïìnhûäng gò hiïåu quaã nhêët vaâ ngûúåc laåi. PhêìnIII baân vïì nhûäng vêën àïì naây.

Tñnh thöëng nhêët trong baâi hoåc kinh nghiïåmvïì M&E cuãa caác quöëc gia vöën nùçm úã nhûängkhu vûåc àõa lyá khaác nhau naây khöng coá gòlaâ bêët thûúâng. Chuáng khöng ài ngûúåc laåinhûäng gò nhiïìu chñnh phuã trïn thïë giúái àaätraãi qua trong khi tòm caách xêy dûång vaâphaát triïín nùng lûåc quaãn lyá trong lônh vûåcdõch vuå cöng bùçng nhûäng con àûúâng khaác,chùèng haån nhû qua con àûúâng xêy dûång cúcêëu töí chûác ngên saách hay caãi caách böå maáyhaânh chñnh (chûúng 10). Nhû àaä àïì cêåp úãcaác chûúng trûúác, trong cuöën saách naây, viïåcsûã duång thöng tin M&E coá vai troâ trung

3

LÚÂI GIÚÁI THIÏÅU

têm àöëi vúái tñnh hiïåu quaã vaâ bïìn vûäng cuãahïå thöëng M&E. Viïåc sûã duång M&E tuâythuöåc vaâo baãn chêët vaâ nhu cêìu coá caác thöngtin naây – hai yïëu töë naây laåi phuå thuöåc vaâoàöång cú aáp duång M&E. Nhu cêìu khöng caolaâ möåt trúã ngaåi rêët lúán cuãa nhiïìu nûúác àïí coáthïí xêy dûång àûúåc hïå thöëng M&E. Nhûngnhòn nhêån nhû vêåy laâ quaá bi quan. Vêîn coáthïí kñch cêìu bùçng caách cuãng cöë caác àöång cú.Chûúng 11 seä ài sêu vaâo vêën àïì naây vaâ têåptrung vaâo phûúng caách töíng húåp “caâ röët,cêy gêåy vaâ tuyïn truyïìn” duâng àïí baão àaãmviïåc sûã duång thöng tin M&E hiïåu quaã.

Phêìn IV trònh baây caác caách cuãng cöë hïå thöëngM&E. Möåt trong caác baâi hoåc àûúåc nhêënmaånh vïì cöng taác xêy dûång hïå thöëng M&Elaâ khöng nïn xem nheå têìm quan troång cuãabûúác phên tñch, xaác àõnh tònh hònh M&Ehiïån thúâi cuãa möåt nûúác (chûúng 12). Bûúácnaây mang laåi kiïën thûác nhêån biïët cêìn thiïët vïìcöng taác M&E hiïån taåi, vïì möi trûúâng, tònhhònh diïîn biïën trong khu vûåc dõch vuå cöngvaâ caác tiïìm nùng, cú höåi àïí cuãng cöë hïå thöëngM&E vaâ sûã duång thöng tin lêëy tûâ hïå thöëngnaây. Caác thöng tin naây coá thïí àûúåc sûã duångcho caác chûác nùng cùn baãn cuãa chñnh phuãnhû töí chûác ngên saách nhaâ nûúác hay quaãn lyádûå aán-chûúng trònh vöën khöng bao giúângûâng. Möåt àiïím khaác khöng keám phêìnquan troång laâ xaác àõnh àûúåc tònh hònh M&Ehiïån taåi seä giuáp nhûäng nhên vêåt chuã chöëtquan troång trong böå maáy nhaâ nûúác vaâ trongnhoám caác nhaâ taâi trúå coá thïí têåp trung vaâonhûäng àiïím maånh, yïëu cuãa caác hoaåt àöångM&E hiïån taåi. Nhû vêåy, coá thïí baão àaãm caácnhên vêåt chuã chöët naây cuâng nhêån àûúåc caácthöng tin cêåp nhêåt nhû nhau. Möåt khi àaäphên tñch vaâ xaác àõnh àûúåc tònh hònh hiïån taåithò tûác khùæc seä dêîn àïën kïë hoaåch, chûúngtrònh haânh àöång àïí xaác àõnh caác giaãi phaáp

khaã thi àïí cuãng cöë hïå thöëng Giaám saát vaâÀaánh giaá chñnh phuã (chûúng 13).

Cuöën saách naây khöng cöë gùæng àïì cêåp àïën têëtcaã moåi vêën àïì vïì xêy dûång hay caãi thiïån,cuãng cöë hïå thöëng M&E chñnh phuã. Phêìn Vàiïím qua möåt söë vêën àïì khöng àûúåc dêînchûáng taâi liïåu vaâ khöng àûúåc hiïíu àuáng mûáctrong kinh nghiïåm cuãa caác nûúác. Caác vêën àïìnoáng boãng naây rêët quan troång khi töí chûác vaâthïí chïë hoáa cöng taác M&E nhûng cuäng chñnhlaâ nhûäng chuã àïì khöng àûúåc hiïíu biïët cùån keä(chûúng 14). Àoá laâ nhûäng mö hònh ûáng duångM&E hûäu hiïåu úã cêëp dûúái quöëc gia vaâ cêëpngaânh, lônh vûåc, laâ caác caách maâ caác chñnh phuãcoá thïí kheáo leáo aáp duång àïí giuáp àúä, höî trúå töíchûác xaä höåi dên sûå trong caác vêën àïì liïn quanàïën nùng lûåc chñnh phuã, vaâ laâ caác mö hònh taâitrúå hiïåu quaã so vúái chi phñ hoùåc caác mö hònhtaâi trúå thay thïë khaác àïí hêåu thuêîn cöng taácthïí chïë hoáa M&E.

Chûúng 15 àûa ra möåt söë nhêån xeát töíng kïët.

Phêìn VI giaãi àaáp möåt söë thùæc mùæc thûúângàûúåc nïu ra trong caác Höåi nghõ quöëc gia vaâquöëc tïë vïì chuã àïì naây. Têìn suêët xuêët hiïån caáccêu hoãi naây giuáp ta xaác àõnh àûúåc caác vêën àïìcêìn àïì cêåp khi tòm caách thïí chïë hoáa hïå thöëngM&E.

Caác cú quan àaánh giaá cuãa chñnh phuã vaâ cuãacú quan taâi trúå cuâng gùåp möåt thaách thûácchung: hoå cêìn àûúåc baão àaãm laâ caác kïët quaãàaánh giaá cuãa mònh seä àûúåc chñnh phuã sûãduång thñch àaáng. Roä raâng laâ, chó hoaânthaânh vaâ cöng böë baáo caáo àaánh giaá vaâ sauàoá àïí mùåc phêìn viïåc coân laåi – tûác cöngàoaån caác kïët quaã baáo caáo àûúåc ûáng duångvaâo thûåc tïë - tuây cú tuây biïën laâ khöng àuã.Thay vaâo àoá, caác chuyïn viïn àaánh giaá àöåclêåp hay caác cú quan àaánh giaá thêím tra cêìn

4


phaãi thêåt nùng nöí thi haânh chiïën lûúåc ûángduång möåt caách chi tiïët cuå thïí, khöng chómang baãn baáo caáo àaánh giaá vaâo thûåc tïë maâcoân sûã duång triïåt àïí caác phaát hiïån trongbaãn baáo caáo naây. Caác baâi hoåc kinh nghiïåmvaâ lúâi khuyïn hûäu ñch àïí baão àaãm sûã duångthiïët thûåc caác kïët quaã àaánh giaá àûúåc trònhbaây trong Phuå luåc A.

Phuå luåc B àûa ra vñ duå vïì cöng taác phên tñch,xaác minh tònh hònh thûåc tiïîn úã Cölömbia.Phêìn Phuå luåc C trònh baây caác àiïìu khoaãn

tham chiïëu (ToRs) minh hoåa höî trúå cho cöngtaác phên tñch, àaánh giaá tònh hònh chi tiïët úãCölömbia. Phuå luåc D giúái thiïåu caác nhêånàõnh, töíng kïët trong baãn tûå àaánh giaá cuãa IEGtrong caác hoaåt àöång höî trúå nhaâ nûúác thïí chïëhoáa hïå thöëng M&E. Baãn àaánh giaá naây laâ möåtmö hònh khaác àïí caác nhaâ taâi trúå vaâ caác chñnhphuã coá thïí theo àoá tûå àaánh giaá caác nöî lûåcxêy dûång hïå thöëng M&E cuãa chñnh mònh.Cuöëi cuâng, Phuå luåc E seä chuá giaãi caác thuêåtngûä quan troång.

5

LÚÂI GIÚÁI THIÏÅU

PHÊÌN I: GIAÁM SAÁT VAÂ ÀAÁNH GIAÁCOÁ THÏÍ MANG LAÅI CAÁC

LÚÅI ÑCH GÒ CHO CHÑNH PHUÃ?

Phêìn I cuãa cuöën saách têåp trung vaâo nhûäng lúåi ñch cuå thïí maâ cöng taácM&E coá thïí mang laåi cho chñnh phuã, cöë gùæng mö taã möåt bûác tranhtrung thûåc. Phêìn 1 múã àêìu ài ngay vaâo phên tñch nhûäng àoáng goáp

cuãa cöng taác giaám saát vaâ àaánh giaá cho hoaåt àöång quaãn lyá cuãa chñnh phuã vaâcöë gùæng laâm roä nöåi dung chñnh êín dûúái ngön tûâ àao to buáa lúán vïì lônh vûåcnaây. Chûúng 2 seä giúái thiïåu khaái niïåm cùn baãn vïì M&E, traã lúâi thùèng vaâocêu hoãi M&E laâ gò vaâ àöìng thúâi baân vïì möåt söë cöng cuå, phûúng thûác vaâcaách tiïëp cêån chñnh maâ nhiïìu chñnh phuã vaâ nhaâ taâi trúå thûúâng sûã duång.Tiïëp theo àoá, chûúng 3 möí xeã caác phûúng caách M&E coá thïí vaâ trïn thûåc tïëàaä àûúåc sûã duång àïí caãi thiïån nùng lûåc chñnh phuã. Möåt söë xu hûúáng chñnhaãnh hûúãng àïën cöng taác xêy dûång hïå thöëng M&E cuãa caác nûúác seä àûúåclûúåc baân úã chûúng 4.

7

9

2M&E laâ gò? Khaái niïåm cú baãn cêìn biïët

Baân vïì M&E, coá rêët nhiïìu thuêåt ngûä vaâ khaái niïåm liïn quan cêìn biïëtdo vêåy coá thïí gêy hoang mang, khoá hiïíu. Hún nûäa, caác nûúác khaácnhau, caác töí chûác phaát triïín khaác nhau laåi thûúâng sûã duång nhiïìu

àõnh nghôa khaác nhau cho cuâng möåt khaái niïåm. DAC àaä phaát triïín möåt tûâàiïín thuêåt ngûä giaãi thñch nhûäng tûâ ngûä vaâ khaái niïåm thûúâng duâng nhùçmgiaãm búát sûå röëi rùæm vaâ giuáp thöëng nhêët hoáa caác àõnh nghôa (DAC 2002).Phuå luåc E seä àûa ra chi tiïët. Trong chûúng naây seä chó laâ nhûäng luêån àiïímnhòn tûâ goác àöå bao quaát.

Caác chó söë hiïåu quaã: laâ caác thûúác ào àêìuvaâo, caác hoaåt àöång, àêìu ra, kïët quaã vaâ caác taácàöång, aãnh hûúãng cuãa caác hoaåt àöång chñnhphuã. Àoá coá thïí laâ chó söë “cêëp cao” khi sosaánh tñnh hiïåu quaã cuãa böå maáy nhaâ nûúác vúáicaác MDGs hoùåc vúái kïë hoaåch phaát triïín quöëcgia, hay chó söë ào hoaåt àöång vaâ kïët quaã àêìura cuãa caác böå, ngaânh hay cú quan, töí chûác.Chuáng rêët hûäu duång khi àùåt ra caác chó tiïuhoaåt àöång hay àaánh giaá tiïën böå hûúáng túáiàaåt àûúåc caác chó tiïu naây, hay khi so saánhtñnh hiïåu quaã cuãa caác töí chûác khaác nhau. Coánhûäng caách khöng töën keám àïí thûúângxuyïn ào tñnh hiïåu quaã cuãa böå maáy quaãn lyá

nhaâ nûúác. Mùåc dêìu chó söë hiïåu quaã coá thïíàûúåc duâng àïí xaác àõnh vêën àïì cêìn giaãi quyïëtröìi sau àoá coá thïí coá caác giaãi phaáp thñch ûáng,nhûng àiïím giúái haån laâ caác chó söë naây khöngcho biïët liïåu caác haânh àöång hiïåu chónh cuãachñnh phuã coá thûåc sûå caãi thiïån àûúåc tñnhhiïåu quaã cuãa böå maáy quaãn lyá khöng. Tuyvêåy, chuáng coá thïí laâ dêëu hiïåu nhêån biïët cêìnphaãi xem laåi hoùåc àaánh giaá möåt vêën àïì. Möåtnguy cú thûúâng gùåp trong hïå thöëng caác chósöë hiïåu quaã laâ cú chïë hoáa hïå thöëng quaá mûáccêìn thiïët bùçng caách göåp quaá nhiïìu caác chó söëkhöng àûúåc têån duång nhiïìu dêîn àïën caác dûäliïåu chêët lûúång keám.

Thêím àõnh nhanh: laâ nhûäng caách tiïët kiïåmcaã thúâi gian lêîn tiïìn baåc àïí thu thêåp caácquan àiïím vaâ nhêån xeát àaánh giaá tûâ caác nhaâtaâi trúå, nhûäng ngûúâi hûúãng lúåi hay caácthaânh phêìn tham dûå khaác. Caác nhêån xeát naâymang laåi thöng tin nhanh choáng giuáp chocaác nhaâ quaãn lyá coá thïí ra caác quyïët àõnh,àùåc biïåt laâ trong caác hoaåt àöång, chûúngtrònh vöën laâ caác quyïët àõnh chõu sûác eáp thúâigian. Phï bònh nhanh coá caác caách thûác thûåchiïån cuå thïí nhû phoãng vêën, thaão luêånnhoám, quan saát trûåc tiïëp vaâ khaão saát thùmdoâ phaåm vi nhoã. Thu thêåp caác dûä liïåu tûâ caácphûúng caách khaão saát àõnh tñnh khöng dïîdaâng. Àöìng thúâi, chuáng coá thïí ñt chñnh xaácvaâ ñt àaáng tin cêåy hún caác hònh thûác thùm doâkhaão saát àuáng nguyïn tùæc khaác.

Àaánh giaá nhanh laâ baãn baáo caáo nhêån xeáttöíng quan möåt hoaåt àöång hay chûúng trònhcuãa chñnh phuã àûúåc trònh baây theo àuáng thïíthûác. Chùèng haån, trong trûúâng húåp cuãaChilï, àaánh giaá nhanh bao göìm baáo caáonhêån xeát chuyïn sêu cuãa caác chuyïn gia cöëvêën vïì caác chó tiïu kïë hoaåch vaâ caác taâi liïåuphên tñch khung (chó roä möëi liïn hïå nguyïnnhên- kïët quaã giûäa caác hoaåt àöång cuãa nhaânûúác vaâ caác kïët quaã, taác àöång mong muöën).Bêët kyâ dûä liïåu naâo coá sùén, kïí caã caác chó söëhiïåu quaã, àïìu àûúåc phên tñch àïí àaánh giaáhiïåu lûåc vaâ hiïåu quaã cuãa chûúng trònh. Ngênhaâng Thïë giúái duâng caách naây trong nhiïìubaãn àaánh giaá trûúác vaâ sau dûå aán trûúác àêycuãa mònh. Àöìng thúâi, hoå cuäng sûã duång möåtloaåt caác thöng tin böí sung khaác trong caác baãnàaánh giaá sau dûå aán, trong àoá bao göìm caáckïët quaã thu àûúåc tûâ cöng taác giaám saát, caáccuöåc troâ chuyïån vúái nhûäng ngûúâi cung cêëptin tûác chñnh, vaâ caác thöng tin sú cêëp trongcaác chuyïën cöng taác giaám saát, trong caác cuöåctroâ chuyïån vúái nhûäng ngûúâi cung cêëp thöng

tin chñnh yïëu vaâ bêët kyâ moåi dûä liïåu àaä trûåctiïëp hoùåc giaán tiïëp thu thêåp àûúåc.

Ûu àiïím chñnh cuãa àaánh giaá nhanh laâ tñnhnhanh choáng vaâ chi phñ thêëp. Caác yïëu àiïímchñnh – so vúái caác caách tiïëp cêån chuyïn sêuhún – laâ caác chûáng cûá thûåc tiïîn thiïëu tñnhthuyïët phuåc hún vaâ caác kyä nùng phên tñchdûä liïåu cuäng yïëu hún rêët nhiïìu. Àaánh giaánhanh cuäng gùåp khoá khùn trong viïåc xaácàõnh möëi quan hïå nhên quaã giûäa caác haânhàöång cuãa nhaâ nûúác vaâ caác caãi thiïån hiïåu quaãhoaåt àöång xaãy ra sau àoá.

Àaánh giaá taác àöång: têåp trung vaâo caác kïëtquaã vaâ taác àöång cuãa caác hoaåt àöång chñnhphuã. Phûúng phaáp àaánh giaá nhanh coá thïíduâng àïí ûúác àoaán taác àöång nhûng caácphûúng thûác àaánh giaá taác àöång chuyïn sêu,chi tiïët hún coá thïí cho caác kïët quaã nghiïncûáu àaáng tin cêåy vaâ thuyïët phuåc hún. Caácphûúng thûác àaánh giaá naây keáo theo pheáp sosaánh giûäa nhoám hûúãng lúåi tûâ chûúng trònhvúái nhoám àöëi tûúång têåp trung taåi cuâng thúâiàiïím hoùåc taåi hai thúâi àiïím khaác nhau. Caáckyä nùng thöëng kï cao cêëp àûúåc têån duång àïíxaác àõnh chñnh xaác caác taác àöång cuå thïí cuãachûúng trònh lïn caác àöëi tûúång hûúãng lúåi.Loaåi hònh àaánh giaá naây rêët àoâi hoãi vïì mùåtthöng tin dûä liïåu vaâ coá thïí rêët töën keám. Tuynhiïn, vêîn coá caách giaãm thiïíu chi phñ àaángkïí. Cêìn phaãi lïn kïë hoaåch kyä cöng taác àaánhgiaá: luác naâo laâ haån cêìn caác kïët quaã àaánh giaávò thûúâng khöng thïí thûåc hiïån viïåc naâynhanh choáng àûúåc. Mùåc duâ caác àaánh giaáchuyïn sêu thûúâng töën keám, chuáng coá thïí coátñnh hiïåu quaã cao so vúái chi phñ möåt khichuáng coân dêîn àïën caác kïët quaã phuå khaáctrong caãi thiïån hiïåu quaã chûúng trònh.

Tûúâng trònh chi tiïu toaân diïån laâ möåt loaåiàaánh giaá chñnh saách. Böå taâi chñnh Chilï duâng

10


caác baãn tûúâng trònh naây àïí xem xeát laåi têët caãcaác chûúng trònh thuöåc möåt khu vûåc chûácnùng nhêët àõnh, chùèng haån caác trûúâng hoåc.Àiïìu naây keáo theo caác baãn nghiïn cûáu phïbònh chuyïn sêu caác vêën àïì liïn quan àïëntñnh keám hiïåu quaã vaâ lùåp laåi chûúng trònh.Tûúâng trònh chi tiïu cûá hai nùm àûúåc thûåchiïån möåt lêìn úã Vûúng quöëc Anh nghiïn cûáuàiïìu tra caác vêën àïì naây vaâ àöìng thúâi laâ caác

kïët quaã chûúng trònh vaâ caác ûu tiïn cuãa nhaânûúác. Caác ûu, khuyïët àiïím, caác chi phñ, kyänùng vaâ thúâi gian cêìn coá àïí sûã duång caác cöngcuå M&E naây àûúåc phên tñch trong baâi nghiïncûáu Giaám saát vaâ Àaánh giaá: Möåt vaâi Cöng cuå,Phûúng thûác vaâ Caách tiïëp cêån (IEG 2004b).Àöìng thúâi coá thïí tham khaão thïm tûâ àiïínthuêåt ngûä chuyïn mön àaánh giaá cuãa DAC(2002) vaâ phêìn phuå luåc E cuãa cuöën saách naây.

11

M&E LAÂ GÒ? KHAÁI NIÏÅM CÚ BAÃN CÊÌN BIÏËT

13

3Àoáng goáp cuãa M&E àïí xêy dûång möåt nïìnquaãn trõ vûäng maånh?

M&E coá thïí mang laåi nhûäng thöng tin àöåc àaáo vïì tònh hònh thûåcthi caác chñnh saách, kïë hoaåch, chûúng trònh vaâ coá thïí chó ranhûäng gò àang coá hiïåu quaã, nhûäng gò khöng, vaâ lyá do taåi sao.

M&E cuäng coá thïí cho biïët thöng tin vïì tònh hònh hoaåt àöång cuãa möåt chñnhphuã, cuãa caá nhên caác böå, ngaânh vaâ cuãa caác nhaâ quaãn lyá cuäng nhû nhênviïn cêëp dûúái. Noá coân cho biïët tònh hònh hoaåt àöång cuãa caác nhaâ taâi trúåàang hêåu thuêîn caác cöng taác cuãa chñnh phuã.

Rêët dïî nhêìm tûúãng M&E coá giaá trõ nöåi taåi bêëtbiïën. Giaá trõ cuãa M&E khöng àún giaãn chóàïën tûâ viïåc thûåc thi M&E hay tûâ viïåc coáthöng tin maâ giaá trõ cuãa M&E chñnh laâ khicaác thöng tin thu àûúåc tûâ hïå thöëng àûúåc sûãduång àïí caãi thiïån tñnh hiïåu quaã cuãa böå maáychñnh phuã. Chuáng ta seä thêëy nhiïìu chñnhphuã àaä sûã duång thöng tin M&E möåt caách coáhïå thöëng àïí caãi thiïån tñnh hiïåu quaã böå maáycuãa mònh. Sau àêy laâ caác caách àïí M&E coá thïítrúã nïn rêët hûäu ñch àöëi vúái caác chñnh phuã vaâcaác cú quan khaác:

Höî trúå hoaåch àõnh chñnh saách – àùåc biïåtlaâ trong caác quyïët àõnh sûã duång ngên

saách nhaâ nûúác – phên böí ngên saách dûåatheo hiïåu quaã, vaâ hoaåch àõnh kïë hoaåchquöëc gia. Caác quaá trònh naây têåp trung vaâocaác ûu tiïn haâng àêìu cuãa nhaâ nûúác so vúáicaác yïu cêìu khaác cuãa cöng dên vaâ caácnhoám xaä höåi. Thöng tin M&E coá thïí höî trúåcho quaá trònh cên nhùæc cuãa chñnh phuãbùçng caách cung cêëp chûáng cûá cho nhûängloaåi hònh hoaåt àöång hiïåu quaã so vúái chiphñ cao nhêët cuãa chñnh phuã, chùèng haånnhû caác loaåi hònh chûúng trònh viïåc laâm,can thiïåp sûác khoãe hay traã tiïìn bùçngchuyïín khoaãn coá àiïìu kiïån. Caác thuêåt ngûämiïu taã viïåc sûã duång thöng tin M&E theocaách naây: quyïët àõnh chñnh saách dûåa trïn

chûáng cûá thûåc tiïîn, phên böí ngên saáchdûåa trïn kïët quaã vaâ phên böí ngên saáchdûåa theo tñnh hiïåu quaã (Höåp 3.1).Giuáp caác böå, ban, ngaânh chñnh phuã phaáttriïín chñnh saách, phên tñch chñnh saách vaâphaát triïín kïë hoaåch, chûúng trònh. Giuáp caác böå, ban, ngaânh nhaâ nûúác vaâ caáctöí chûác quaãn lyá hoaåt àöång úã caác cêëp khuvûåc, chûúng trònh, dûå aán. Trong naây baogöìm caã phêìn hoaân thaânh nhiïåm vuå cungcêëp dõch vuå cöng àïën tay ngûúâi dên vaâ

cöng taác quaãn lyá nhên sûå. M&E giuáp xaácàõnh caách sûã duång nguöìn lûåc töëi ûu nhêët.Chùèng haån nhû, noá coá thïí àûúåc sûã duångàïí xaác minh caác thaách thûác trong khi thûåcthi. Caác chó söë hiïåu quaã coá thïí àûúåc duângso saánh chi phñ vaâ kïët quaã - thûúác ào tñnhhiïåu quaã - cuãa caác àún võ, vuâng miïìn, tónh,thaânh phöë khaác nhau. Pheáp so saánh coá thïíàûúåc aáp duång vúái nhiïìu thúâi àiïím khaácnhau vaâ coá thïí giuáp xaác àõnh caác caách thûácthûåc thi naâo laâ töët, xêëu, hay khaã thi. Noá coá

14


Àaåi àa söë caác nûúác trong OECD àïìu aáp duång phûúng caáchquyïët àõnh ngên saách dûåa vaâo tñnh hiïåu quaã (Curristine 2005).Möåt söë nûúác khaác, vñ duå nhû Chilï, àaä taåo ra möåt hïå thöëng M&Eàïí höî trúå cöng taác quyïët àõnh ngên saách dûåa vaâo tñnh hiïåu quaãvaâ caâng ngaây caâng nhiïìu nûúác àang phaát triïín àang ài theo conàûúâng naây. M&E thûúâng xuyïn àûúåc xem laâ möåt cöng cuå hûäuñch àïí giuáp caác chñnh phuã àang bõ aáp lûåc vïì mùåt taâi chñnh coáthïí giaãm búát töíng chi tiïu bùçng caách nhêån diïån caác dûå aán,chûúng trònh vaâ hoaåt àöång khöng hiïåu quaã so vúái chi phñ. Quyïëtàõnh ngên saách dûåa vaâo tñnh hiïåu quaã àöìng thúâi cuäng giuáp caácchñnh phuã coá thïí phên böí ûu tiïn cho caác àïì xuêët chi tiïu. Dovêåy, àêy laâ möåt phûúng tiïån giuáp nhaâ nûúác coá thïí thu àûúåc giaátrõ töëi ûu cho söë chi phñ boã ra.

Quyïët àõnh ngên saách dûåa vaâo tñnh hiïåu quaã sûã duång caácthöng tin giaám saát vaâ caác kïët quaã àaánh giaá. Coá ba caách tiïëp cêåncöng taác quyïët àõnh ngên saách dûåa vaâo tñnh hiïåu quaã. Caáchàêìu tiïn àûúåc biïët dûúái thuêåt ngûä quyïët àõnh ngên saách trûåc tiïëpdûåa theo hiïåu quaã. Caách tiïëp cêån naây ài keâm vúái möåt möëi liïnhïå trûåc tiïëp vaâ thûúâng theo cöng thûác vaâ vò vêåy viïåc phên böíngên saách cho möåt dûå aán, chûúng trònh àûúåc dûåa vaâo tñnh hiïåuquaã thïí hiïån qua kïët quaã chûúng trònh (saãn lûúång hoùåc kïëtquaã). Quyïët àõnh ngên saách cho trûúâng àaåi hoåc dûåa trïn söë sinhviïn töët nghiïåp möîi nùm úã möîi khoa laâ möåt vñ duå. Caách tiïëp cêånthûá hai laâ quyïët àõnh ngên saách giaán tiïëp dûåa theo hiïåu quaã.Àêy laâ daång phöí biïën cuãa cöng taác quyïët àõnh ngên saách dûåatheo hiïåu quaã. Thöng tin M&E vïì kïët quaã chûúng trònh dûå aán laâ

möåt yïëu töë àïí cên nhùæc, nhûng chó laâ möåt yïëu töë riïng, cho caácquyïët àõnh phên böí ngên saách chûúng trònh. Caác thöng tin khaáccuäng nhû caác ûu tiïn chñnh saách cuãa chñnh phuã (bao göìm caácnhêån àõnh, cên nhùæc vïì tñnh húåp lyá) àöìng thúâi cuäng aãnh hûúãngàïën sûå phên böí ngên saách.

Caách tiïëp cêån thûá ba laâ quyïët àõnh ngên saách dûåa theohiïåu quaã trònh baây. Chñnh phuã sûã duång caác thöng tin M&E àïítûúâng trònh vïì tònh hònh hiïåu quaã thûåc tïë (àaä xaãy ra) hoùåc tònhhònh hiïåu quaã hoaåt àöång theo dûå tñnh (seä xaãy ra) trong taâi liïåudûå thaão ngên saách gûãi cho Nghõ viïån hoùåc Quöëc höåi. Thöng tinnaây coá thïí khöng gêy taác àöång gò àïën quaá trònh quyïët àõnhngên saách. Àêy laâ daång quyïët àõnh ngên saách theo hiïåu quaãkeám nhêët.

Möåt quan niïåm sai lêìm thûúâng thêëy laâ sau khi coá caácchûáng cûá àïí kïët luêån vïì tñnh hiïåu quaã keám, thò chûúng trònh àoácoá thïí bõ cùæt giaãm hoùåc thêåm chñ bõ huyã boã hoaân toaân. Mùåc duâtrûúâng húåp naây coá leä chó xaãy ra vúái möåt söë hoaåt àöång khöngàûúåc nhaâ nûúác ûu tiïn lùæm nhûng thûúâng seä phaãi töën chi phñàïí sûãa àöíi hoaåt àöång, ñt nhêët laâ trong thúâi gian ngùæn. Vñ duå:möåt baãn baáo caáo àaánh giaá möåt khi ài àïën kïët luêån rùçng chi tiïucho giaáo duåc cêëp tiïíu hoåc hay bïånh viïån nhaâ nûúác laâ hïët sûáckeám hiïåu quaã thò seä khöng dêîn àïën viïåc huãy boã caác chûúngtrònh naây vò chuáng quaá quan troång. Thay vaâo àoá, seä cêìn phaãixaác àõnh caác nguyïn nhên dêîn àïën tñnh keám hiïåu quaã vaâ nhêåndiïån chuáng – khöng gò khaác ngoaâi cöng taác àaánh giaá laâmnhiïåm vuå naây.

Höåp 3.1: Lêåp kïë hoaåch ngên saách theo kïët quaã hoaåt àöång laâ gò?

thïí múã ra khaã nùng khaám phaá caác nguyïnnhên gêy nïn tònh hònh hoaåt àöång hiïånthúâi cuãa böå maáy hiïåu quaã àïën àêu. Caácbaãn àaánh giaá hay tûúâng thuêåt töíng quanàûúåc duâng àïí xaác àõnh caác nguyïn nhênnaây (xem Wholey, Hatry, vaâ Newcomer2004). Àêy laâ chûác nùng àuác kïët caác baâihoåc kinh nghiïåm cuãa M&E vaâ thûúângàûúåc goåi laâ caách quaãn lyá dûåa trïn kïët quaãhoùåc chuá troång vaâo kïët quaã. Tùng tñnh roä raâng, minh baåch vaâ höî trúåmöëi quan hïå tñn nhiïåm cuãa chñnh phuãvúái dên vò noá chó ra àûúåc giúái haån thaânhcöng cuãa nhaâ nûúác trong nöî lûåc vûún túáicaác muåc tiïu mong muöën. M&E mang laåicaác chûáng cûá thiïët yïëu àïí thùæt chùåt möëiquan hïå tñn nhiïåm nhû cuãa chñnh phuã vúáiHöåi àöìng nhên dên hay Nghõ viïån, vúái xaähöåi dên sûå vaâ vúái caác nhaâ taâi trúå. M&Eàöìng thúâi cuäng giuáp tùng cûúâng möëi quanhïå tñn nhiïåm ngay trong nöåi chñnh phuã,chùèng haån nhû giûäa caác böå vúái nhau, giûäacaác böå trûúãng, caác viïn chûác quaãn lyá vaânhên viïn. Àïën lûúåt mònh, tñnh tñn nhiïåm,khi àûúåc tùng cûúâng maånh meä seä dêîn àïëncaác àöång cú khuyïën khñch caãi thiïån nùnglûåc, hiïåu quaã.

Caác caách sûã duång M&E àûa ra úã àêy àùåt hïåthöëng vaâo võ trñ trung têm cuãa möåt böå maáyquaãn lyá bïìn vûäng, öín àõnh, laâ àiïìu kiïån thiïëtyïëu àïí coá thïí thûåc hiïån hiïåu quaã chûác nùngquaãn lyá chi phñ cöng vuå cho cöng taác xoáa àoáigiaãm ngheâo. Do vêåy, M&E laâ hïå thöëng cêìncoá àïí quyïët àõnh chñnh saách coá cùn cûá, thûåchiïån quaãn lyá coá cùn cûá vaâ àaåt àûúåc tñn nhiïåmcoá cùn cûá. Chuá troång vaâo M&E laâ möåtphûúng tiïån àïí xêy dûång àûúåc möåt khu vûåccöng àaáng tñn nhiïåm vaâ hûúáng vaâo kïët quaã,trong àoá àaä bao göìm viïåc xêy dûång àûúåcmöåt nïìn vùn hoáa chuá troång vaâo tñnh hiïåu

quaã trong lônh vûåc dõch vuå nhaâ nûúác. Vò lyádo àoá, khöng nïn xem M&E laâ möåt hoaåtàöång haån heåp vaâ maáy moác.

Trong böën loaåi hònh sûã duång thöng tin M&Etöíng quaát, coá nhiïìu hoaåt àöång cuå thïí cuängcêìn phaãi sûã duång trûåc tiïëp caác thöng tin naây.Àöìng thúâi, M&E cuäng liïn quan mêåt thiïëtvúái caác khña caånh khaác trong cöng taác quaãnlyá khu vûåc nhaâ nûúác.

Hïå thöëng giaám saát ngên saách vaâ baáo caáotaâi chñnhQuan hïå taâi khoáa giûäa caác chñnh phuã, kïí caãtrong cöng taác phên cêëp quyïìn lûåc, vaâ giúáihaån hoaân thaânh möåt muåc tiïu troång àiïímvïì hiïåu quaã hoaåt àöång cuãa nhaâ nûúác.1Caác töí chûác thiïët chïë liïn quan àïën tñnh tñnnhiïåm nhû caác cú quan kiïím toaán quöëc gia.Thûúng maåi hoáa vaâ khu vûåc tû nhên (coálúåi nhuêån hoùåc phi lúåi nhuêån) mang àïëncaác dõch vuå cöng, chùèng haån bùçng caách àöëinghõch vúái caác chûác nùng cuãa nhaâ nûúác.2

Àïí thaânh cöng trong caác caác hoaåt àöång naâycêìn phaãi hiïíu roä caác muåc tiïu vaâ tñnh hiïåuquaã thûåc tïë.

Giaãi trònh minh baåch vaâ baáo caáo cöng khaicaác muåc tiïu, chó tiïu cuãa chûúng trònh, dûåaán vaâ caác chiïën lûúåc cêìn thiïët àïí àaåt àûúåccaác muåc tiïu àïì ra. Caác cú quan cung cêëp dõch vuå àùåt ra tiïuchuêín dõch vuå khaách haâng cuå thïí, raânhmaåch vaâ giaám saát, cöng khai mûác àöåthaânh cöng cuãa dõch vuå. Caãi caách caác dõch vuå cöng ñch têåp trungvaâo hiïåu quaã nhên sûå, cöng taác quaãn lyá vaâtuyïn dûúng, khen thûúãng, trong àoá baogöìm caã viïåc tuyïín duång theo taâi nùng, àïìbaåt vaâ sa thaãi – nhêån ra möëi liïn hïå giûäatñnh hiïåu quaã - nùng lûåc cuãa möîi caá nhên

15

M&E ÀOÁNG GOÁP XÊY DÛÅNG MÖÅT NHAÂ NÛÚÁC VÛÄNG MAÅNH THÏË NAÂO?

vúái tñnh hiïåu quaã cuãa chûúng trònh, dûå aán. Chêët lûúång cuãa nhûäng yá kiïën tû vêën chñnhsaách dõch vuå cöng vaâ mûác àöå coá-cùn-cûá-thûåc-tiïîn cuãa caác yá kiïën tû vêën (coá sûãduång M&E)Caác nöî lûåc chöëng tham nhuäng – M&E coáthïí àûúåc sûã duång àïí phaát hiïån “löî höíng”trong ngên saách nhaâ nûúác thöng qua caáccuöåc Khaão saát theo doäi chi tiïu cöng vuå(PETS) chùèng haån. Caác dûå aán dên giaámsaát nhaâ taâi trúå (hoùåc giaám saát chñnh phuã)cuäng coá thïí laâ möåt caách hûäu ñch àïí giuáphaån chïë tham nhuäng trong quaá trònh thûåcthi dûå aán. Sûå tham gia cuãa Töí chûác xaä höåi dên sûå –M&E mang laåi phûúng tiïån giuáp “khuïëchêm” tiïëng noái cuãa quêìn chuáng vaâ gêy aáplûåc cho chñnh phuã àïí hoå cöë gùæng àaåt àûúåchiïåu quaã cao hún.

Kinh nghiïåm caác nûúácChñnh phuã cuãa àa söë caác nûúác OECD khaáchuá troång àïën böën caách sûã duång thöng tinM&E – àïí höî trúå thiïët kïë chñnh saách coá-cùn-cûá (àùåc biïåt laâ trong viïåc quyïët àõnh ngênsaách dûåa theo tñnh hiïåu quaã), àïí höî trúå phaáttriïín chñnh saách, höî trúå cöng taác quaãn lyá vaâcuãng cöë, giûä vûäng tñnh tñn nhiïåm cuãa chñnhphuã. Chñnh phuã caác nûúác OECD töíng húåpàûúåc rêët nhiïìu kinh nghiïåm phong phuá vïìvêën àïì naây: caác nûúác noái chung àïìu hiïíurùçng möåt nhaâ nûúác nïëu muöën caãi thiïånnùng lûåc, hiïåu quaã cuãa mònh thò phaãi daânhnhiïìu nöî lûåc bïìn bó, lêu daâi àïí ào lûúâng,àaánh giaá tñnh hiïåu quaã cuãa mònh thûúângxuyïn. Ban thû kyá OECD vaâ caác cú quankhaác àaä xuêët baãn rêët nhiïìu cöng trònh khaãosaát vaâ phên tñch tònh hònh hoaåt àöång cuãacaác nûúác thaânh viïn khöëi naây àïí cuãng cöë,hoaân thiïån àõnh hûúáng hoaåt àöång cuãa hoå(vñ duå, OECD 1995, 1997a, 2005; Curristine

2005; Shand 2006). Trong söë naây coá möåt baãnbaáo caáo töíng quan vïì àaánh giaá hoaåt àöångcuãa nhaâ nûúác vaâ caác baâi hoåc xêy dûång nùnglûåc vaâ têån duång cöng cuå àaánh giaá (OECD1997a) àöìng thúâi laâ möåt baãn baáo caáo hoaåtàöång phên böí ngên saách dûåa theo tñnh hiïåuquaã vaâ caác baâi hoåc nhû:

Àõnh hûúáng hoaåt àöång quaãn lyá khu vûåc cönglaâ möåt cöng taác thiïët yïëu vaâ khöng thïí thiïëunïëu chñnh phuã muöën thaânh cöng. Caác xaä höåihiïån nay àaä trúã nïn rêët phûác taåp nïn chó quaãnlyá xaä höåi bùçng caác quy tùæc vïì caác yïëu töë àêìuvaâo, quaá trònh, vaâ nïìn vùn hoáa laâm viïåc nhiïåttònh vò dên laâ khöng àuã. Bûúác biïën chuyïín àùåthiïåu quaã laâm chó tiïu haâng àêìu àaä thuác àêíycöng taác hoaåch àõnh, baáo caáo vaâ kiïím soaát liïnchñnh phuã theo àuáng thïí thûác thöëng nhêët.Àiïìu naây àaä giuáp caãi thiïån nguöìn thöng tincung cêëp cho caác nhaâ quaãn lyá vaâ hoaåch àõnhchñnh saách. (OECD 2005, p. 81).

Trong suöët 15 nùm vûâa qua, àa söë chñnh phuãcaác nûúác OECD àaä tòm caách chuyïín cöng taácphên böí ngên saách vaâ quaãn lyá tûâ têåp trung úãcaác nguöìn àêìu vaâo sang chuá troång vaâo kïët quaãàûúåc ào bùçng àêìu ra vaâ kïët quaã. Tuy nöåi dung,töëc àöå, vaâ caách thûác thûåc thi caác cuöåc caãi töínaây úã möîi nûúác möåt khaác vaâ möîi thúâi àiïím möîikhaác nhûng coá cuâng àiïím chung laâ troång têmchuá yá giúâ àêy chuyïín sang caác kïët quaã coá thïíào àïëm àûúåc… ÚÃ àa söë caác nûúác OECD, ûúácàõnh, àaánh giaá hiïåu quaã hoaåt àöång cuãa caácchûúng trònh, dûå aán vaâ caác böå àïën thúâi àiïímnaây àaä àûúåc xem nhû möåt phêìn têët yïëu trongcöng taác quaãn lyá cuãa chñnh phuã. Caác nûúác theoàuöíi nhiïìu caách thûác khaác nhau àïí ûúác àõnhhiïåu quaã hoaåt àöång, trong àoá coá caác pheáp àolûúâng, àaánh giaá vaâ àaánh dêëu hiïåu quaã hoaåtàöång (Curristine 2005, tr. 88–89).

Caác caách tiïëp cêån M&E vaâ àùåc biïåt laâ caác

16


caách sûã duång thöng tin M&E àa daång,phong phuá àïën mûác ngaåc nhiïn. TrongHöåp 3.2 laâ dêîn chûáng nùm quöëc gia coá hïåthöëng M&E àûúåc tû liïåu hoáa vaâ phên tñchxaác àaáng.

Vñ duå vïì nùm quöëc gia naây chó ra möåt söëtñnh chêët chung cuãa caác trûúâng húåp àûúåcdêîn chûáng. Chùèng haån nhû trong têët caã moåitrûúâng húåp, caã nùm quöëc gia àïìu vêån àöångtoaân böå böå maáy nhaâ nûúác cuâng thûåc hiïån

17


UÁcNhûäng nùm cuöëi thêåp niïn 80, Chñnh phuã UÁc saáng lêåp ra hïåthöëng àaánh giaá toaân-böå-böå-maáy-nhaâ-nûúác vaâ àùåt dûúái quyïìnkiïím soaát cuãa Súã Taâi chñnh (DoF). Têët caã caác böå àûúåc yïu cêìucûá ba àïën nùm nùm phaãi àaánh giaá tûâng chûúng trònh, dûå aánmöåt. Hoå cuäng àöìng thúâi àûúåc yïu cêìu phaãi chuêín bõ baãn kïëhoaåch àaánh giaá töíng húåp caác nguöìn àêìu tû. Caác baãn kïë hoaåchnaây seä giuáp chi tiïët hoáa cöng taác àaánh giaá dûå tñnh cho ba nùmtiïëp theo vaâ chó àõnh caác chûúng trònh, dûå aán naâo seä àûúåc xemxeát, àaánh giaá, caác vêën àïì naâo seä àûúåc nhùæm àïën, caác phûúngthûác àaánh giaá naâo seä àûúåc sûã duång.

Chñnh caác böå thûåc hiïån cöng taác àaánh giaá nhûng laâ dûúáisûå giaám saát cuãa DoF vaâ caác súã, ban, ngaânh trung ûúng khaác.Kïët quaã laâ söë cöng trònh àaánh giaá àûúåc thûåc hiïån tùng rêëtnhanh vaâ àïën giûäa thêåp niïn 90 thò àaä coá khoaãng 160 chûúngtrònh àaánh giaá àang àûúåc thûåc hiïån. Möåt trong nhûäng caáchchñnh àïí sûã duång caác baãn baáo caáo naây laâ trong quaá trònhphên böí, quaãn lyá ngên saách thûúâng niïn möîi àïì xuêët cho caácböå trûúãng àûa lïn àïìu phaãi vaåch roä caác muåc tiïu cuãa àïì xuêëtvaâ trònh baây bêët kyâ kïët quaã àaánh giaá naâo àaä coá vïì hiïåu quaãhoaåt àöång quaãn lyá. Tûúng tûå nhû vêåy, caác àïì xuêët tiïët kiïåm àïìnghõ cùæt giaãm chi tiïu quaãn lyá àûúåc DoF hoùåc caác böå soaånthaão cuäng àûúåc yïu cêìu phaãi tûúâng thuêåt laåi moåi kïët quaã àaánhgiaá àaä thu àûúåc.

DoF ûúác tñnh àïën nùm 1994, gêìn 80 phêìn trùm caác àïìxuêët chi tiïu múái àïìu cùn cûá vaâo caác kïët quaã àaánh giaá vaâthûúâng dûåa khaá nhiïìu vaâo chuáng. Khoaãng chûâng hai phêìn bacaác àïì xuêët giaãi phaáp tiïët kiïåm cuäng dûåa vaâo caác kïët quaãàaánh giaá. Caác viïn chûác cuãa DoF, nhûäng ngûúâi tham dûå trongcaác buöíi hoåp nöåi caác baân vïì caác àïì xuêët phên böí ngên saách,cho rùçng thöng tin naây coá aãnh hûúãng rêët lúán àïën caác quyïëtàõnh giaãi ngên cuãa Chñnh phuã. Cú quan Kiïím toaán quöëc giaUÁc phaát hiïån ra rùçng caác súã, ban, ngaânh cuäng thûúâng xuyïn

sûã duång caác thöng tin naây, àùåc biïåt laâ àïí tûå caãi thiïån hiïåu quaãvêån haânh cuãa cú quan mònh (xem chûúng 8 àïí biïët thïm chitiïët vïì trûúâng húåp cuãa UÁc).

ChilïBùæt àêìu tûâ nùm 1994, Böå Taâi chñnh (MoF) Chilï àaä khöngngûâng phaát triïín hïå thöëng M&E cho toaân böå böå maáy chñnh phuã.Hïå thöëng àoá bao göìm khoaãng 1.550 chó söë hiïåu quaã, caác mêíuàaánh giaá nhanh (10-12 mêíu àûúåc hoaân thaânh möîi nùm) vaâ caácbaãn àaánh giaá taác àöång àûúåc tiïën haânh rêët chùåt cheä (möîi nùmkhoaãng böën baãn). MoF uyã thaác cöng taác àaánh giaá cho nhûäng töíchûác nùçm ngoaâi Böå: caác hoåc viïån vaâ caác haäng tû vêën. Möîi loaåiàaánh giaá, MoF duâng Àiïìu khoaãn Tham chiïëu (ToRs) chuêín hoáavaâ phûúng phaáp hïå khaác nhau. Caác viïn chûác MoF sûã duång rêëtnhiïìu caác thöng tin giaám saát vaâ caác kïët quaã àaánh giaá khi phêntñch yïëu töë ngên saách trong hiïåu quaã hoaåt àöång cuãa tûâng böå,tûâng cú quan. Caác thöng tin vaâ kïët quaã naây àûúåc xem nhû möåtyïëu töë àêìu vaâo àïí chñnh phuã cên nhùæc vaâ quyïët àõnh ngênsaách. Böå cuäng sûã duång caác thöng tin naây àïí àùåt ra caác chó tiïuhoaåt àöång cho tûâng cú quan möåt vaâ àöìng thúâi àïí thuác àêíy caãcaác böå vaâ caác cú quan phaãi caãi thiïån cöng taác quaãn lyá. MoFgiaám saát chùåt cheä quaá trònh möîi böå thûåc hiïån caãi thiïån quaãn lyáàïën mûác àöå naâo. (xem chûúng 6 àïí biïët thïm chi tiïët vïì trûúânghúåp cuãa Chilï).

CölömbiaHïå thöëng M&E cuãa nhaâ nûúác Cölömbia- goåi tùæt laâ SINERGIAnùçm dûúái sûå quaãn lyá cuãa Súã Kïë hoaåch quöëc gia (DNP). Möåttrong caác nhên töë chñnh cuãa hïå thöëng laâ hïå thöëng cú súã dûä liïåuthöng tin bao göìm 500 chó söë hiïåu quaã àïí theo doäi tònh hònhhoaåt àöång cuãa chñnh phuã dûåa trïn 320 muåc tiïu do cú quantöíng thöëng àùåt ra.

Vúái möîi chó söë hiïåu quaã, cú súã dûä liïåu cöng khai ghi laåi muåc

Höåp 3.2: Möåt söë chñnh phuã vúái viïåc sûã duång triïåt àïí caác thöng tin M&E

18


tiïu, chuêín hiïåu quaã, chó tiïu haâng nùm laâ töíng chi tiïu cuãachñnh phuã. Khi caác chó tiïu khöng àûúåc àaáp ûáng, viïn chûácquaãn lyá chõu traách nhiïåm vïì viïåc naây àûúåc yïu cêìu phaãi soaånmöåt baãn tûúâng trònh trònh baây nguyïn nhên. Töíng thöëng duângthöng tin naây trong caác buöíi hoåp giaám saát quaãn lyá haâng thaángvúái möîi böå trûúãng, trong caác cuöåc hoåp àõa phûúng vaâ trong caáccuöåc gùåp gúä dên chuáng haâng tuêìn taåi caác àõa phûúng khùæp àêëtnûúác (àïí biïët thïm chi tiïët vïì Cölömbia, xem chûúng 7)

Vûúng quöëc Anh Vaâo nùm 1998, chñnh phuã nûúác naây saáng lêåp ra hïå thöëng caácchó tiïu hoaåt àöång thuöåc Hiïåp àõnh Khu vûåc cöng giûäa Böå Taâichñnh vaâ tûâng cú quan trong söë 18 súã chñnh yïëu taåi Vûúng quöëcAnh. Hiïåp àõnh Khu vûåc Cöng trònh baây roä muåc tiïu töíng quaát,caác chó tiïu nùçm àêìu danh muåc ûu tiïn nhêët vaâ caác chó tiïu hoaåtàöång chñnh yïëu nhêët.

Hiïån taåi, nhòn chung coá khoaãng 110 chó tiïu cho chñnh phuãvaâ chuáng chuã yïëu têåp trung vaâo caác lônh vûåc giaáo duåc, sûáckhoãe, giao thöng vêån taãi, toâa aán hònh sûå vöën laâ caác lônh vûåctroång àiïím. Caác chó tiïu àaåt àûúåc chuã yïëu thïí hiïån thöng quacaác kïët quaã thûåc tïë (thay vò chó laâ söë lûúång thaânh phêím). Cûá möîinùm hai lêìn, caác cú quan, súã, ban, ngaânh laåi cöng böë söë baãnbaáo caáo àaánh giaá àoáng goáp cho quaá trònh quyïët àõnh chñnhsaách. Caác khoaãn chi ûu tiïn, mûác haån chi tiïu töëi àa vaâ caác chótiïu hiïåu quaã liïn quan khaác àûúåc thiïët lêåp trong hïå thöëng baáocaáo chi tiïu trong thúâi haån ba nùm thûúâng kyâ. Phoâng Kiïím toaánVûúng quöëc Anh baáo caáo rùçng caác súã, ban, ngaânh cuäng sûãduång thöng tin vïì hiïåu quaã hoaåt àöång lêëy tûâ Hiïåp àõnh Khu vûåcCöng àïí duâng trong cöng taác hoaåch àõnh vaâ xêy dûång tñnh khaãtñn nöåi böå. Tuy nhiïn, trong caác cöng taác quaãn lyá hiïån taåi, hoå ñtsûã duång caác thöng tin naây hún.

Liïn bang MyäTrong nùm 2002, chñnh phuã nûúác naây àaä thiïët kïë Cöng cuå xïëp loaåiàaánh giaá Chûúng trònh Liïn bang Myä (PART), böí sung vaâo caáchoaåt àöång ào hiïåu quaã hoaåt àöång quaãn lyá coá sùén trûúác àoá. Toaânböå 1000 chûúng trònh quöëc gia cuãa nûúác naây àang àûúåc xïëp loaåi

bùçng phûúng phaáp hïå PART vöën chuá troång vaâo böën khña caånhchñnh trong mûác àöå hiïåu quaã cuãa chûúng trònh: (1) tñnh cuå thïí,minh baåch trong caác muåc tiïu àïì ra vaâ trong cú cêëu chûúng trònh;(2) chêët lûúång cuãa kïë hoaåch chiïën lûúåc vaâ tñnh têåp trung troångàiïím trong caác chó tiïu chûúng trònh hoaåt àöång; (3) tñnh hiïåu quaãcuãa cöng taác quaãn lyá dûå aán, chûúng trònh; vaâ (4) caác kïët quaã àaåtàûúåc trïn thûåc tiïîn. Tiïu chuêín cuöëi cuâng naây chiïëm àïën 50 phêìntrùm trong cú chïë xïëp loaåi PART cho möîi chûúng trònh. Têët caã böëntiïu chñ naây chuá troång nhiïìu vaâo viïåc coá àûúåc nhûäng chûáng cûá cuåthïí, àaáng tin cêåy vïì hiïåu quaã cuãa chûúng trònh, dûå aán dûåa vaâothöng tin giaám saát vaâ caác kïët quaã àaánh giaá. Caác võ trñ xïëp haång doCú quan Quaãn lyá vaâ Dûå thaão Ngên saách (OMB) – noái caách khaác,chñnh laâ böå Taâi chñnh cuãa Liïn bang Myä - cuâng vúái caác cú quan,ban, ngaânh vaâ töí chûác xaác àõnh. Tuy nhiïn, quyïët àõnh xïëp haång,phên loaåi cuöëi cuâng thuöåc vïì OMB. Trong nùm taâi chñnh 2005, 44phêìn trùm caác dûå aán, chûúng trònh àûúåc xïëp loaåi hiïåu quaã hoùåctûúng àöëi hiïåu quaã; 24 phêìn trùm rúi vaâo loaåi khöng thïí giaám àõnhkïët quaã vò thiïëu thöng tin M&E (möåt khaác biïåt àaáng chuá yá so vúáinùm taâi chñnh 2002 khi maâ tyã lïå chûúng trònh, dûå aán thuöåc loaåikhöng thïí giaám àõnh kïët quaã lïn àïën 50 phêìn trùm). Caác súã, ban,ngaânh khi gûãi yïu cêìu höî trúå ngên saách haâng nùm àïën OMB àïìuphaãi sûã duång cú chïë phên loaåi PART. Caác baãn yïu cêìu naây phaãinhêën maånh vaâo caác muåc loaåi PART, caác yá kiïën àïì xuêët caách caãithiïån hiïåu quaã quaãn lyá vaâ caác chó tiïu hoaåt àöång. Vïì phña mònh,OMB cuäng sûã duång caác haång muåc phên loaåi PART laâm yïëu töë cênnhùæc khi soaån thaão yïu cêìu höî trúå ngên saách haânh chñnh àïå trònhlïn Quöëc höåi. OMB coân sûã duång caác haång muåc phên loaåi PARTàïí taán thaânh hoùåc yïu cêìu caãi thiïån hiïåu quaã cuãa caác cú quan banngaânh. Cú quan Thêím toaán Nhaâ nûúác Myä àaä ài àïën kïët luêån rùçngPART àaä giuáp OMB phên tñch thöng tin M&E vïì tñnh hiïåu quaã hoaåtàöång cuãa caác dûå aán, vöën laâ möåt phêìn quan troång trong cöng taácphên tñch ngên saách. Vaâ àöìng thúâi PART cuäng àaä giuáp khúi dêåymöëi quan têm tûâ phña caác cú quan ban ngaânh àïën caác thöng tinvïì tñnh hiïåu quaã cuãa ngên saách. Tuy nhiïn, GAO laåi kïët luêån rùçngQuöëc höåi vêîn àang cên nhùæc giaãi quyïët vêën àïì ngên saách theomöåt caách quaá truyïìn thöëng, laåc hêåu maâ khöng chuá troång àuã àïënthöng tin M&E.

Höåp 3.2: Möåt söë chñnh phuã vúái viïåc sûã duång triïåt àïí caác thöng tin M&E (tiïëp)

Nguöìn: UÁc—Mackay 1998a, 2004; Chilï—Rojas vaâ cöång sûå 2005; Guzmaán 2003, 2005, 2006; Cölömbia—Castro 2006a, 2006b; May vaâ cöång sûå 2006;Vûúng quöëc Anh — Böå Taâi chñnh Vûúng quöëc Anh (khöng roä thúâi gian); Cú quan Kiïím toaán quöëc gia Vûúng quöëc Anh Office 2006; Böå Taâi chñnh Liïnbang Myä 2003; GAO 2004; Sandoli 2005.

ào lûúâng, ûúác àõnh hiïåu quaã hoaåt àöång cuãatêët caã caác cú quan ban ngaânh. Àiïím tûúngàöìng thûá hai laâ vai troâ tiïn phong chó àaåocuãa möåt böå trung ûúng coá uy thïë (chùènghaån nhû böå taâi chñnh hay böå kïë hoaåch). Tiïëptheo laâ sûå chuá troång vaâo cöng taác sûã duångthöng tin M&E àïí hêåu thuêîn quaá trònhphên böí, quaãn lyá ngên saách. Nhûng nhiïìuchûáng cûá minh chûáng tñnh coi troång trongcaách tiïëp cêån. Möåt söë quöëc gia têåp trungnhiïìu vaâo quaá trònh phên böí, quaãn lyá ngênsaách trong khi möåt söë nûúác khaác laåi nhêënmaånh vaâo cöng taác kïë hoaåch. Möåt söë coitroång xêy dûång, giûä vûäng tñnh khaã tñn cuãanhaâ nûúác trong khi möåt söë khaác chuá troångvaâo viïåc hoåc caách caãi thiïån quaãn lyá caác dûåaán àang xaãy ra. Möåt söë nûúác nhêën maånhvaâo caã giaám saát vaâ àaánh giaá trong khi caácnûúác khaác chó chuá troång möåt trong hai.

Rêët dïî àïí cho rùçng caác nûúác coá nhiïìu àiïímkhaác biïåt hún caác àiïím tûúng àöìng. Nhûngmöåt àiïím giöëng nhau àùåc biïåt giûäa nhoámcaác quöëc gia caâng ngaây caâng nhên lïn vïì söëlûúång naây chñnh laâ caách tiïëp cêån M&E coá hïåthöëng, thûúâng laâ möåt hïå thöëng àûúåc sûå thamgia cuãa toaân thïí böå maáy nhaâ nûúác tûâ trïnxuöëng dûúái mùåc duâ thónh thoaãng vêîn coá möåtvaâi trûúâng húåp – nhû Mïhicö chùèng haån –chó coá möåt cú quan àùåc traách (vúái Mïhicö laâBan quaãn lyá xaä höåi SEDESOL), vöën chó taåothaânh möåt “öëc àaão” vêån haânh hiïåu quaã. Möåtàùåc àiïím riïng biïåt cuãa hïå thöëng Mïhicö laâtaåi nûúác naây hiïån nay, möåt hïå thöëng M&Ethiïët kïë cho toaân böå böå maáy nhaâ nûúác àangàûúåc thiïët kïë theo sau sûå thaânh cöng trongcöng taác M&E cuãa SEDESOL, vúái sûå höî trúåcuãa böå taâi chñnh, vùn phoâng kiïím soaát, vaâhöåi àöìng àaánh giaá quöëc gia vûâa múái ra àúâigêìn àêy (Hernandez 2007).

Nhiïìu nûúác àang phaát triïín nhòn vaâo caác

nûúác coá thu nhêåp cao – caác thaânh viïnOECD – àïí choån lûåa mö hònh thûåc thi quaãnlyá nhaâ nûúác töët nhêët, bao göìm mö hònh thûåcthi M&E. Nhûng caách laâm naây coá thïí laâ möåtquan niïåm lïåch laåc vaâ tiïìm êín nhiïìu ruãi ro.Möi trûúâng khu vûåc cöng cuãa möîi nûúácmöîi khaác vaâ baãn thên caác nûúác OECD àûara nhiïìu caách tiïëp cêån muön hònh muön veãtrong khi thûåc hiïån àaánh giaá, ûúác lûúångtñnh hiïåu quaã trong cöng taác quaãn lyá vaâ sûãduång caác thöng tin M&E. Vêåy nïn, mùåc duâcoá nhiïìu xu hûúáng chung aãnh hûúãng àïëncaách thûác caác nûúác thiïët lêåp hïå thöëng M&Echo mònh vaâ mùåc duâ coá rêët nhiïìu cöng cuåM&E àûúåc caác nûúác sûã duång röång raäi,nhûng vêîn coá caác àiïím khaác biïåt lúán trongmûác àöå chuá troång vaâo cöng cuå naây haycöng cuå khaác vaâ chuá troång vaâo caác loaåi hònhsûã duång caác cöng cuå naây.

Töí chûác xaä höåi dên sûå

Trong viïåc xêy dûång hïå thöëng giaám saát vaâàaánh giaá quaãn lyá, caác chñnh phuã rêët dïî bõ huátvaâo sûå chuá troång quaá mûác túái nhûäng töí chûác,lûåc lûúång tham gia quaãn lyá nhû caác böå thuöåctrung ûúng, caác böå, ban, ngaânh trong tûânglônh vûåc, caác cú quan quaãn lyá dûúái cêëp quöëcgia vaâ Nghõ viïån hay Quöëc höåi. Nhûng coá thïícaách naây seä boã qua vai troâ quan troång cuãa Töíchûác xaä höåi dên sûå trong cöng taác giaám saát vaâàaánh giaá nùng lûåc quaãn lyá cuãa böå maáy nhaânûúác. Töí chûác xaä höåi dên sûå bao göìm caác töíchûác phi chñnh phuã (NGOs), caác trûúâng àaåihoåc, caác viïån nghiïn cûáu, caác töí chûác giaáoduåc-àaâo taåo-nghiïn cûáu vaâ caác kïnh truyïìnthöng àaåi chuáng. Lûåc lûúång naây coá thïí àoángvai troâ àaáng kïí trong M&E bùçng nhiïìu caách,trong àoá coá thïí laâ vai troâ cuãa ngûúâi sûã duånghay vai troâ taåo ra caác thöng tin M&E.3

Möåt trong caác vñ duå thuyïët phuåc nhêët vïì caã

19


20


Töí chûác NGO àöåc lêåp Trung têm Cöng vuå laâ töí chûác àêìu tiïn saángkiïën ra Phiïëu thùm doâ yá kiïën cöng dên (CRC) Bangalore vaâo nùm1994. Phiïëu thùm doâ laâ möåt phêìn trong caác cuöåc khaão saát caác mêîuhöå gia àònh àûúåc lûåa choån ngêîu nhiïn úã Bangalore àïí kiïím chûángmûác àöå haâi loâng cuãa dên chuáng theo nhiïìu khña caånh khaác nhauvïì chêët lûúång dõch vuå do böå maáy quaãn lyá taåi àõa phûúng hoùåc caáctöí chûác dõch vuå cöng ñch khaác cung cêëp. Caác khña caånh àûúåc àïìcêåp trong caác cuöåc khaão saát chêët lûúång dõch vuå naây laâ thaái àöå cuãaviïn chûác nhaâ nûúác, chêët lûúång dõch vuå, thöng tin do caán böå nhaânûúác phuåc vuå cung cêëp vaâ mûác àöå tham nhuäng (höëi löå) töìn taåi. Caáccú quan dõch vuå nhaâ nûúác maâ caác höå gia àònh phaãi àaánh giaá xïëploaåi laâ caác cöng ty àiïån, nûúác, caác dõch vuå àõa phûúng khaác, giaothöng vêån taãi, cung cêëp nhaâ úã, àiïån thoaåi, ngên haâng vaâ bïånh viïån.

Lêìn khaão saát thûá nhêët àaä khaám phaá ra möåt söë vêën àïì: mûác àöåhaâi loâng cuãa cöng chuáng thêëp; caác cú quan nhaâ nûúác khöng thênthiïån vúái ngûúâi dên; caác dõch vuå thiïëu chuá troång àïën ngûúâi tiïuduâng; tïå tham nhuäng; chi phñ cao trong khi hiïåu quaã thêëp trong khuvûåc dõch cuå cöng. Cuöåc thùm doâ yá kiïën cöng dên lêìn hai vaâo nùm1999 cho thêëy mûác àöå haâi loâng cuãa cöng chuáng coá caãi thiïån ñtnhiïìu nhûng tyã lïå höå gia àònh höëi löå viïn chûác nhaâ nûúác khönggiaãm ài. Trung têm Cöng vuå truyïìn baá röång raäi caác kïët quaã khaãosaát trïn caác phûúng tiïån truyïìn thöng àaåi chuáng – caác kïët quaãkhaão saát àûúåc àùåt ngay úã trang bòa – úã caác buöíi gùåp mùåt cöngchuáng, trong caác baâi phaát biïíu, thuyïët trònh vúái caác cú quan cungcêëp dõch vuå cöng cöång. Töí chûác IEG àaä tiïën haânh àaánh giaá taácàöång cuãa hai àúåt thùm doâ yá kiïën àêìu tiïn (vaâo nùm 1994 vaâ 1999)dûåa trïn caác cuöåc phoãng vêën vúái caác nhên vêåt àûáng àêìu caác cúquan nhaâ nûúác, caác viïn chûác nhaâ nûúác cêëp cao, caác nhoám hoaåtàöång quêìn chuáng, vaâ caác kïnh truyïìn thöng àaåi chuáng úãBangalore. Nhûäng ngûúâi àûúåc phoãng vêën cho biïët noái chung, hoåàaánh giaá rêët cao caác àúåt thùm doâ yá kiïën quêìn chuáng vaâ xem àoá laâmöåt cöng cuå àïí thu höìi caác phaãn aãnh vïì caác dõch vuå nhaâ nûúác.Tiïëp theo caác kïët quaã phaát hiïån àûúåc cuãa CRC, nhiïìu cú quan nhaânûúác chuã àöång triïín khai caác phûúng phaáp caãi caách.

Caác àúåt thùm doâ yá kiïën giuáp nêng cao nhêån thûác cöng chuáng vïìchêët lûúång caác dõch vuå cöng vaâ khñch lïå caác nhoám cöng dên àoâi hoãicoá àûúåc dõch vuå töët hún tûâ caác cú quan nhaâ nûúác. Chuáng taác àöångàïën caác quan chûác troång yïëu, giuáp hoå hiïíu àûúåc quan àiïím cuãa caáccöng dên bònh thûúâng vaâ hiïíu àûúåc vai troâ cuãa xaä höåi dên sûå trongcöng taác quaãn lyá àõa phûúng. Bangalore àaä nhòn thêëy möåt vaâi chuyïínbiïën tñch cûåc, àùåc biïåt laâ sau àúåt thùm doâ yá kiïën lêìn hai. Böå maáy quaãn

lyá trung ûúng vaâ caác cú quan cung cêëp dõch vuå nhaâ nûúác úã àõaphûúng àaä phaát àöång möåt söë cuöåc caãi töí àïí caãi thiïån cú súã haå têìngvaâ caác dõch vuå cöng – caãi caách thuïë àêët, thaânh lêåp BangaloreAgenda Task Force (Lûåc lûúång àùåc nhiïåm vïì Chûúng trònh nghõ sûåbang Bangalore), húåp lyá hoáa hïå thöëng vaâ chu trònh nöåi böå cuãa caác cúquan nhaâ nûúác. Àïën thúâi àiïím hiïån taåi, caác hoaåt àöång cuãa caác cúquan nhaâ nûúác àaä minh baåch hún vaâ hoå cuäng àaáp ûáng nhu cêìu cuãangûúâi dên töët hún. Mùåc duâ coá möåt söë caác yïëu töë khaác cuäng àaä àöìngthúâi àoáng goáp vaâo sûå biïën chuyïín naây úã Bangalore, phiïëu thùm doâyá kiïën ngûúâi dên laâ möåt chêët xuác taác khöng thïí phuã nhêån trong toaânböå quaá trònh. Caác lúåi ñch ruát ra tûâ caác phiïëu thùm doâ coá veã tuây thuöåcnhiïìu vaâo möåt söë caác yïëu töë khaác. Trûúác hïët laâ caách caác phûúng tiïåntruyïìn thöng àaåi chuáng vaâ xaä höåi dên sûå sûã duång caác thöng tin naâythïë naâo. Roä raâng caác phûúng tiïån truyïìn thöng àoáng vai troâ rêët quantroång trong viïåc cöng böë tñnh keám hiïåu quaã cuãa caác cú quan nhaânûúác vaâ àiïìu naây àïën lûúåt mònh laåi coá thïí taåo ra sûác kñch thñch àïënxaä höåi dên sûå, lïn baãn thên caác cú quan nhaâ nûúác vaâ lïn caác nhênvêåt cöët caán trong nöåi böå böå maáy nhaâ nûúác. Möåt Töí chûác xaä höåi dênsûå nùng àöång coá thïí àoáng vai troâ quan troång trong viïåc tiïëp tuåc thuácgiuåc caác cú quan nhaâ nûúác tiïën haânh caác cuöåc caãi caách cêìn thiïët vaâtrong caã cöng àoaån giaám saát caác cuöåc caãi caách möåt khi chuáng xaãyàïën. Theo caách naây, phiïëu thùm doâ yá kiïën cöng dên cuäng àöìng thúâicoá chûác nùng chñnh trõ. (Ngên haâng Thïë giúái 2003).

Caác cú quan nhaâ nûúác, àùåc biïåt laâ nhûäng ngûúâi àûáng àêìu, cêìnnhanh nhaåy àaáp ûáng caác nhu cêìu cuãa ngûúâi dên. Àoá laâ möåt phêímchêët rêët quan troång. Chó khi caác quan chûác laänh àaåo quan têm àïënhiïåu quaã hoaåt àöång cuãa cú quan mònh vaâ quan têm àïën viïåc mangàïën cho cöng chuáng dõch vuå töët nhêët trong khaã nùng cuãa mònh thòluác àoá múái coá thïí coá möåt nïìn taãng thuêån lúåi àïí haânh àöång dûåa trïncaác kïët quaã CRC. Dô nhiïn, ngay caã khi caác quan chûác laänh àaåoquyïët têm caãi caách nhûng “vùn hoáa” dõch vuå cöng trong nûúác vöënàaä khöng chuá troång àïën ngûúâi tiïu duâng hay thúâ ú vúái viïåc phaãi caãithiïån hiïåu quaã hoaåt àöång töët hún, seä coá rêët nhiïìu trúã ngaåi hïå troångaãnh hûúãng àïën kïët quaã coá thïí àaåt àûúåc. Kinh nghiïåm cuãaBangalore minh hoåa cho nhûäng thaânh tûåu gò coá thïí àaåt àûúåc khimöåt töí chûác nùng àöång – Trung têm Cöng vuå - coá khaã nùng (1) tiïënhaânh caác cuöåc khaão saát sêu röång vïì mûác àöå haâi loâng cuãa ngûúâidên vúái hiïåu quaã hoaåt àöång cuãa caác cú quan nhaâ nûúác, (2) baãoàaãm mêåt àöå xuêët hiïån thñch àaáng cuãa caác kïët quaã thùm doâ trïn caácphûúng tiïån thöng tin àaåi chuáng, (3) vûâa thuyïët phuå vûâa höî trúå caáccú quan nhaâ nûúác caãi thiïån hiïåu quaã hoaåt àöång cuãa mònh.

Höåp 3.3: Phiïëu thùm doâ yá kiïën cöng dên – Möåt cöng cuå àùæc duång cho töí chûác xaä höåidên sûå

Nguöìn: Ravindra 2004; Bamberger, Mackay, vaâ Ooi 2004. Xem http://www.pacindia.org/.

hai vai troâ troång yïëu cuãa phiïëu thùm doâ yákiïën laâ trûúâng húåp cuãa möåt NGO úãBangalore, ÊËn Àöå vaâo nùm 1994. Mö hònhnaây àaä àûúåc nhên röång ra caác tónh thaânhkhaác úã ÊËn Àöå vaâ úã möåt söë nûúác khaác nhûBùnglaàeát, Philñppin, Uganàa, Ucraina vaâViïåt Nam. NGO úã Bangalor àaä duâng phiïëuthùm doâ àïí laâm roä tònh hònh hoaåt àöång hiïåuquaã hoùåc keám hiïåu quaã cuãa nhiïìu cú quan,ban, ngaânh khaác nhau úã böå maáy quaãn lyá cêëpàõa phûúng vaâ àöìng thúâi àïí thuác giuåc thaânhcöng böå maáy nhaâ nûúác caãi thiïån hiïåu quaãhoaåt àöång cuãa mònh (xem khung 3.3).

Möåt vñ duå tûúng tûå laâ úã Bogotaá, Cölömbia:nùm 1997, möåt saáng kiïën àaä àûúåc àûa ra tûânöåi böå xaä höåi dên sûå vaâ phaát triïín àöåc lêåp,khöng liïn quan àïën böå maáy nhaâ nûúác úãtrung ûúng lêîn àõa phûúng. Àûúåc biïët àïëndûúái caái tïn Bogotaá Coámo Vamos (Bogota,Chuáng ta coá öín khöng?), saáng kiïën naây domöåt nhoám ngûúâi trong möåt töí chûác tû nhênkhúãi xûúáng – toâa nhêåt baáo chñnh úã Bogotaácuâng vúái sûå tham gia cuãa Phoâng Thûúngmaåi. Hiïån nay, saáng kiïën naây àaä trúã thaânhmöåt àùåc àiïím nöíi bêåt cuãa töíng quan tònhhònh xaä höåi.4

Bogotaá Coámo Vamos laâ caác baãn phên tñchàaánh giaá chuyïn sêu vaâ caác êën phêím àûúåcphaát haânh röång raäi vïì hiïåu quaã hoaåt àöångcuãa böå maáy quaãn lyá àõa phûúng, keâm theocaác thöng söë dûä liïåu lêëy tûâ caác cuöåc khaão saátyá kiïën dên chuáng vïì söë lûúång vaâ chêët lûúångcaác dõch vuå cöng úã àõa phûúng. Saáng kiïënnaây àaä thaânh cöng trong viïåc gêy aáp lûåc lïnchñnh quyïìn àõa phûúng, buöåc hoå phaãi caãithiïån hiïåu quaã hoaåt àöång cuãa mònh. Àöìngthúâi, noá cuäng àaä thuác àêíy böå maáy quaãn lyáthu thêåp vaâ cöng böë nhiïìu loaåi thöng tinàaáng tin cêåy hún vïì hiïåu quaã hoaåt àöång cuãachñnh baãn thên böå maáy quaãn lyá.

Möåt vai troâ khaác cuãa töí chûác xaä höåi dên sûå laâtrong cöng taác àaánh giaá. Möåt söë nhaâ nûúácnhû Chilï vaâ Cölömbia kyá kïët nhúâ caác viïånhaân lêm hoùåc caác haäng tû vêën bïn ngoaâi thûåcthi phêìn viïåc àaánh giaá trong hïå thöëng M&Ecuãa nhaâ nûúác.5

Möåt lyá do àïí húåp àöìng vúái töí chûác bïn ngoaâiàïí hoå tiïën haânh viïåc naây thay vò àïí cho caáccaán böå viïn chûác laâm laâ àïí caác kïët quaã àaánhgiaá coá thïí àöåc lêåp, khaách quan vaâ khaã tñnhún – vaâ àïí traánh khaã nùng gêy ra mêuthuêîn vïì quyïìn lúåi khi caác cú quan phaãi tiïënhaânh tûå àaánh giaá. Möåt lyá do khaác coá thïíchñnh laâ viïåc ngay trong nöåi böå cú quan nhaânûúác, söë chuyïn gia àaánh giaá thûúâng khaágiúái haån. Húåp àöìng vúái töí chûác bïn ngoaâicuäng coá thïí giuáp múã röång àöåi nguä caác nhaâàaánh giaá trong nûúác – kïí caã caác nhaâ àaánh giaáàûúåc thuï hay nhûäng ngûúâi àaãm nhiïåmàaánh giaá trong nöåi böå trong caác böå vaâ cúquan dõch vuå nhaâ nûúác – àiïìu naây giuáp chêëtlûúång cöng taác àaánh giaá coá thïí àûúåc caácnhêån àõnh bïn ngoaâi böí sung, hoaân chónh.Àïën lûúåt mònh, àiïìu naây seä khiïën caác nhaânûúác hêìu nhû khöng coá àöång lûåc àïí àûa racaác baãn àaánh giaá dïî daäi, qua loa, võ kyã vaâkhöng trung thûåc.

Kïët luêån

Thöng tin giaám saát vaâ kïët quaã àaánh giaá coáthïí àoáng goáp xêy dûång böå maáy quaãn lyávûäng maånh theo möåt söë con àûúâng: thiïët kïëchñnh saách coá-cùn-cûá (kïí caã caác quyïët àõnhngên saách), phaát triïín chñnh saách, quaãn lyávaâ giûä vûäng uy tñn nhaâ nûúác. Nhiïìu chñnhphuã trïn thïë giúái coá thïí àaä nhêån roä tiïìmnùng naây, trong söë àoá coá caã caác nûúác OECDvaâ möåt söë ñt – nhûng ngaây caâng nhiïìu hún– caác nûúác àang phaát triïín. Dêîn chûáng choviïåc naây laâ trûúâng húåp cuãa nùm quöëc gia àaä

21


22


têån duång triïåt àïí caác thöng tin M&E.Chûúng naây àaä lûúåc taã caác trûúâng húåp naây.Caác nûúác naây àaä tûâng bûúác têåp trung thiïëtlêåp vaâ khöng ngûâng maâi giuäa, hoaân thiïånhïå thöëng M&E àïí höî trúå caác chûác nùngchñnh yïëu cuãa chñnh phuã. Chûúng 4 vaâchûúng 5 seä ài sêu hún vaâo caác xu hûúáng àadaång taác àöång àïën caác chñnh phuã vaâ baâi hoåckinh nghiïåm tûâ caác nûúác trïn thïë giúái trongquaá trònh xêy dûång hïå thöëng M&E chñnh

phuã. Cuäng nïn nhêën maånh àïën vai troâquan troång cuãa xaä höåi dên sûå trong caã “vai”ngûúâi cung cêëp lêîn “vai” ngûúâi sûã duångthöng tin M&E vïì hiïåu quaã hoaåt àöång cuãachñnh phuã. Phiïëu thùm doâ yá kiïën cöng dênúã Bangalore àaä gêy taác àöång lúán àïën chñnhquyïìn àõa phûúng vaâ trung ûúng úã nûúácnaây laâ möåt vñ duå minh hoåa. Caách sûã duångphiïëu thùm doâ yá kiïën naây àaä àûúåc lùåp laåi úãnhiïìu nûúác khaác.

23

4Caác xu hûúáng chñnh aãnh hûúãngàïën caác quöëc gia - Taåi sao caác nûúác àangxêy dûång hïå thöëng M&E?

Cöng trònh nghiïn cûáu cuãa OECD àûa ra giaã thuyïët rùçng trong caácloaåi hònh caãi caách khu vûåc dõch vuå cöng maâ caác nûúác aáp duång, töìntaåi caác chu trònh xu hûúáng (vñ duå cöng trònh nghiïn cûáu OECD

1995, 1997a, 1997b, 1998b, 2004, 2005). Caác ûu tiïn caãi caách maâ caác nûúácphaát triïín nhêën maånh vaâo trong suöët thêåp niïn 90 laâ tû nhên hoáa, hïåthöëng tiïu chuêín cho dõch vuå khaách haâng, caách quaãn lyá chuá troång vaâokïët quaã, húåp àöìng vúái caác nguöìn lûåc bïn ngoaâi, traã lûúng theo hiïåu quaãhoaåt àöång, phên taán quyïìn lûåc, vaâ phên böí ngên saách dûåa vaâo hiïåu quaãhoaåt àöång.

Caác xu hûúáng tûúng tûå aãnh hûúãng àïën caácnûúác àang phaát triïín vöën àa söë tòm kiïëm àïíaáp duång nhûäng phûúng caách quaãn lyá töët nhêëtthïë giúái. Nhû àaä nïu trïn àêy, vò nhu cêìu cêìnphaãi hiïåu chónh hïå thöëng M&E sao cho phuâhúåp vúái tònh hònh thûåc tiïîn vaâ caác möëi quantêm ûu tiïn cuãa möîi quöëc gia nïn quan niïåmvïì hïå thöëng M&E khaá laâ nguy hiïím. Xuhûúáng úã caác nûúác OECD phaát huy aãnh hûúãnglïn caác nûúác àang phaát triïín chó xaãy ra saumöåt vaâi nùm. Ñch lúåi nöíi bêåt cuãa viïåc naây laâ caácnûúác àang phaát triïín coá thïí ruát ra baâi hoåc vïì

nhûäng thaânh cöng vaâ thêët baåi tûâ caác nûúác khaác.

Vò vêåy maâ úã Myä Latin chùèng haån, coá nhiïìuchûáng cûá cho thêëy roä caâng luác caâng nhiïìunûúác – khoaãng chûâng 20 nûúác – hiïån àangtòm caách cuãng cöë hïå thöëng M&E nhaâ nûúác(May vaâ caác cöång sûå, 2006). Caách giaãi thñchthûá hai cho xu hûúáng naây laâ hiïåu quaã minhchûáng cuãa caác nûúác ài àêìu, trong àoá coáChilï, Cölömbia, Mïhicö vaâ Braxin. Thûá ba,têåp húåp caác aáp lûåc kinh tïë vaâ aáp lûåc xaä höåithûúâng thêëy coá leä quan troång hún úã Myä

Latin: caác giúái haån kinh tïë vô mö vaâ giúái haånngên saách; sûå bêët maän liïn tuåc khi chi tiïuchñnh phuã caâng luác caâng tùng trong caác lônhvûåc xaä höåi khöng ài àöi vúái caác caãi thiïåntrong söë lûúång vaâ chêët lûúång caác dõch vuåcöng; aáp lûåc liïn tiïëp buöåc phaãi caãi tiïën vaâmúã röång phaåm vi cung cêëp dõch vuå vaâ cênbùçng thu nhêåp; sûác eáp ngaây caâng lúán vïìtraách nhiïåm giaãi trònh cuãa chñnh phuã vaâ “sûåkiïím soaát cuãa xaä höåi” – tûác vêën àïì uy tñncuãa chñnh phuã trúã nïn minh baåch, cuå thïíhún àöëi vúái dên chuáng vaâ vúái quöëc höåi.

Àöng Êu chûáng kiïën möåt sûå aãnh hûúãngkhaác. Caác nûúác àaä hoùåc àang laâ ûáng cûã viïngia nhêåp Liïn minh Chêu Êu àûúåc yïu cêìuphaãi cuãng cöë hïå thöëng M&E, vaâ àiïìu naâycaâng taåo thïm àöång lûåc cho xu hûúáng thiïëtlêåp hïå thöëng M&E (Boyle 2005).

Caác saáng kiïën cuãa caác nhaâ taâi trúå quöëc tïë nhûNgên haâng Thïë giúái cuäng àöìng thúâi aãnhhûúãng maånh meä àïën caác nûúác vay tiïìn, àùåcbiïåt laâ caác nûúác phuå thuöåc nhiïìu vaâo nguöìnhöî trúå taâi chñnh quöëc tïë. Saáng kiïën giaãi núå cuãaNgên haâng daânh cho caác nûúác ngheâo mùæc núåkeâm theo àiïìu kiïån caác nûúác vay núå phaãisoaån thaão Taâi liïåu Chiïën lûúåc Xoáa àoái giaãmngheâo (PRSPs), trong àoá àûa ra caác ûúác àõnhvïì khaã nùng thaânh cöng trong cöng taác xoáaàoái giaãm ngheâo cuãa nûúác àoá (IEG 2002). Caácnhaâ taâi trúå nhêën maånh vaâo caác nöî lûåc thûåchiïån MDGs àaä taåo àiïìu kiïån cho caác nûúác têåptrung vaâo möåt vêën àïì troång àiïím tûúng tûå.PRSPs àaä yïu cêìu phaãi coá baãn phên tñch tònhhònh M&E úã möîi nûúác, àùåc biïåt laâ vïì vêën àïìàaä coá àuã caác chó söë hiïåu quaã hay chûa. Tuynhiïn, àa söë caác nûúác ngheâo caãm thêëy nhiïåmvuå cuãng cöë hïå thöëng giaám saát khoá khùn vïìmùåt taåo ra dûä liïåu thöng tin vaâ àùåc biïåt laâ vïìmùåt sûã duång caác thöng tin dûä liïåu naây (Ngênhaâng Thïë giúái vaâ Quyä Tiïìn tïå Thïë giúái 2004;Bedi vaâ caác cöång sûå 2006).

Cuâng luác, töìn taåi möåt sûác eáp khaá lúán vïì uytñn àùåt lïn vai chñnh baãn thên caác nhaâ taâi trúåquöëc tïë yïu cêìu hoå phaãi cho thêëy àûúåc caáckïët quaã sinh ra tûâ haâng tyã àö la àûúåc chi möîinùm cho cöng taác höî trúå phaát triïín vaâ phaãinhêën maånh hún vaâo M&E. Àöëi vúái Ngênhaâng Thïë giúái, caác aáp lûåc naây àaä dêîn àïën lõchtrònh nghiïåm thu kïët quaã, keáo theo möåt loaåtcaác vêën àïì maâ möåt trong söë àoá laâ yïu cêìu bùætbuöåc caác chiïën lûúåc höî trúå quöëc gia cuãaNgên haâng Thïë giúái phaãi àùåt troång têmvûäng chùæc vaâo mûác àöå thaânh cöng cuãa chiïënlûúåc vaâ phêìn cöng sûác àoáng goáp cuãa Ngênhaâng trong caác thaânh cöng àoá (Ngên haângThïë giúái 2004a, IEG 2006).

Bûúác thay àöíi naây àang keáo theo sûå têåptrung chuá yá nhiïìu hún àïën lûúång thöng tinM&E coá sùén vïì hiïåu quaã hoaåt àöång cuãa caácdûå aán cuãa Ngên haâng Thïë giúái taåi caác nûúáccuäng nhû àïën caác vêën àïì lúán hún vïì nùng lûåccuãa quöëc gia trong möëi tûúng quan vúái caácmuåc tiïu phaát triïín. Àïën phiïn mònh, hiïåntûúång naây laåi khiïën Ngên haâng Thïë giúái phaãidûåa nhiïìu hún vaâo caác hïå thöëng giaám saátquöëc gia vaâ caác thöng tin thu àûúåc tûâ caác hïåthöëng naây1. Nhûäng àiïím yïëu trong caác hïåthöëng naây àang thuác àêíy Ngên haâng Thïëgiúái phaãi àêìu tû nhiïìu cöng sûác hún àïí höî trúåcaác nûúác cuãng cöë caác hïå thöëng naây thöng quacaác caách thûác nhû vöën vay, taâi trúå khönghoaân laåi, vaâ caác höî trúå chuyïn mön. Cuâng luácàoá, cöng taác cho vay vöën cuãa Ngên haâng Thïëgiúái vaâ caác nhaâ taâi trúå khaác cuäng coá thay àöíichuát ñt. Caác nguöìn vöën chuyïín dêìn tûâ caác dûåaán giúái haån trong möåt söë phaåm vi cuå thïí sangcaác khoaãn vay cho caác chûúng trònh quy möhún. Àiïìu naây keáo theo caác khoaãn phên cêëpvöën theo khöëi (tûác vïì thûåc tiïîn laâ höî trúå ngênsaách diïån röång). Khöng coá caác hoaåt àöång dûåaán vaâ con söë kïët quaã cuå thïí tûâ caác khoaãn vay

24


naây nïn àoâi hoãi phaãi têåp trung vaâo caác kïëtquaã toaân- caãnh tûâ caác hoaåt àöång höî trúå phaáttriïín. Nhu cêìu naây àïën lûúåt mònh laåi àoâi hoãiphaãi dûåa nhiïìu hún vaâ hïå thöëng dûä liïåuthöëng kï quöëc gia cuãa caác nûúác vaâ hïå thöëngM&E caác chûúng trònh hoaåt àöång cuãa chñnhphuã. Caác aáp lûåc tûúng tûå vïì tñnh khaã tñnh àùåtlïn vai caác nhaâ taâi trúå khaác dêîn àïën kïët quaãlaâ hoå phaãi tham gia sêu hún vaâo caác vêën àïìnaây vaâ cöång taác chùåt cheä hún vúái chñnh phuãsúã taåi. Möåt phûúng tiïån cho pheáp caác nhaâ taâitrúå chia seã kinh nghiïåm vïì chuã àïì naây laâSaáng kiïën Quaãn lyá vò caác Kïët quaã Phaát triïín,möåt saáng kiïën khuyïën nghõ caác nhaâ taâi trúå vaâcaác chñnh phuã ào lûúâng, giaám saát vaâ quaãn lyátöët hún àïí nhùæm àïën caác kïët quaã cao hún.Saáng kiïën naây ra àúâi trong möåt buöíi hoåp cuãacaác ngên haâng phaát triïín àa phûúng úãMonterrey, Mïhicö vaâo nùm 2002 vaâ àaä dêînàïën möåt chûúng trònh haânh àöång khaá thamvoång göìm coá caác cuöåc höåi nghõ thûúång àónhtaåi Marrakech (2004), Paris (2005), vaâ Haâ Nöåi(2007). Saáng kiïën naây cuäng àaä tñnh àïën viïåcchuêín bõ möåt böå sûu têåp caác nguöìn tû liïåu vaâcaác vñ duå thûåc tïë úã caác nûúác phaát triïín vïì viïåcaáp duång M&E vaâ quaãn lyá hiïåu quaã cöng taáctaåi caác cêëp quöëc gia, khu vûåc, chûúng trònhvaâ dûå aán2.

Caác yïëu töë naây àaä kïët húåp vúái nhau laâm tùngmûác àöå tham gia cuãa nhaâ taâi trúå vaâo cöngviïåc tùng cûúâng vaâ phaát triïín hïå thöëng M&Ecuãa caác nûúác. Möåt phêìn trong nöî lûåc naây têåptrung vaâo caác hïå thöëng söë liïåu thöëng kï quöëcgia ào mûác tiïën böå cuãa quöëc gia àoá so vúáiMDGs. Möåt phêìn khaác laåi têåp trung vaâo hïåthöëng quaãn lyá giaám saát vaâ àaánh giaá hiïåu quaãcöng viïåc cuãa chñnh phuã. (Chûúng 9 seä baânvïì têìm quan troång cuãa àùåc àiïím naây).

IEG àaä ûúác tñnh rùçng àïën nùm 2002, Ngênhaâng Thïë giúái àaä phöëi húåp vúái trïn 30 quöëc

gia àïí xêy dûång hïå thöëng quaãn lyá M&E kïítrïn (IEG 2002); kïí tûâ thúâi àiïím àoá con söë àaätùng lïn àaáng kïí. Ngên haâng Thïë giúái coáchûúng trònh Khu vûåc àïí höî trúå xêy dûång hïåthöëng M&E taåi Myä Latin. Trong chûúngtrònh naây, Ngên haâng àaä taåo ra möåt Höåiàöìng cêëp cao quy tuå caác nhaâ quaãn lyá hïåthöëng M&E vaâ möåt söë chuyïn gia, viïn chûácliïn quan khaác. Ngên haâng Phaát triïín ChêuAÁ cuäng taåo ra möåt Höåi àöìng tûúng tûå3 vaâNgên haâng Phaát triïín Chêu Phi cuäng àaäcöng böë möåt Höåi àöìng tûúng tûå cho ChêuPhi. Ngên haâng Phaát triïín Liïn Chêu Myävaâo nùm 2005 àaä khúãi xûúáng möåt chûúngtrònh höî trúå giuáp caác nûúác úã Chêu Myä Latinvaâ Khu vûåc Caribbe xêy dûång hïå thöëngM&E. Khoaãng 20 nûúác àaä nhêån àûúåc caáckhoaãn trúå cêëp thöng qua chûúng trònh naây.Caác nhaâ taâi trúå khaác, chùèng haån nhû Phaáttriïín Quöëc tïë (DFID) cuãa Vûúng quöëc Anhcuäng ngaây caâng toã ra nùng nöí trong lônh vûåcnaây. Vñ duå nhû DFID àaä chuá troång àùåc biïåtàïën hïå thöëng giaám saát tònh hònh ngheâo àoáivaâ àïën viïåc sûã duång caác thöng tin hiïåu quaãhoaåt àöång àïí höî trúå quaá trònh giaãi ngên (taâiliïåu tham khaão: Booth vaâ Lucas 2001a,2001b; Roberts 2003).

Xu hûúáng cuöëi cuâng aãnh hûúãng àïën caác vêënàïì troång àiïím trong M&E laâ hiïån tûúångngaây caâng nhiïìu söë caác hiïåp höåi àaánh giaáquöëc tïë, quöëc gia vaâ khu vûåc vaâ ngaây caângnhiïìu ngûúâi tham gia vaâo caác hiïåp höåi naây.Lêëy vñ duå úã Chêu Phi, giúâ àêy àaä coá 16 hiïåphöåi quöëc gia vaâ möåt trong söë naây (chùèng haånnhû úã Niger, Rwanda, Kenya vaâ Nam Phi)trong nhûäng nùm gêìn àêy àaä rêët nùng nöíhoaåt àöång. Duy trò mûác àöå hoaåt àöång laâ möåtthaách thûác tiïëp diïîn khöng ngûâng, tuy vêåylaåi phuå thuöåc vaâo sûå tham gia vaâ nùng lûåccuãa caác nhaâ laänh àaåo trûåc thuöåc.

25

CAÁC XU HÛÚÁNG CHÑNH AÃNH HÛÚÃNG ÀÏËN CAÁC QUÖËC GIA

26


Ngoaâi ra, coân möåt söë caác hiïåp höåi khu vûåckhaác nhû Hiïåp höåi Àaánh giaá Chêu Phi(AfrEA) vaâ úã Myä Latin laâ Preval vaâ hiïåp höåikhu vûåc coân khaá múái meã ReLAC (Red deSeguimiento, Evaluacioán y Sistematizacioánen Ameárica Latina y el Caribe— Maång lûúáiÀaánh giaá Caribbe vaâ Myä Latin). ÚÃ cêëp quöëctïë, coá Hiïåp höåi Àaánh giaá Phaát triïín Quöëc tïë(IDEAS) vaâ Töí chûác Húåp taác vaâ Àaánh giaáQuöëc tïë. Töí chûác thûá hai naây bao göìm thaânhviïn laâ nhûäng ngûúâi àûáng àêìu caác hiïåp höåiàaánh giaá quöëc gia vaâ khu vûåc.4

Caác nhaâ taâi trúå song phûúng vaâ àa phûúng,kïí caã Ngên haâng Thïë giúái àaä cung cêëpnguöìn vöën vaâ caác loaåi hònh höî trúå khaác chomöåt vaâi hiïåp höåi àaánh giaá trong söë naây.

Caác hiïåp höåi naây möåt phêìn phaãn aánh möëi

quan têm ngaây caâng nhiïìu vïì cöng taácM&E vaâ söë ngûúâi laâm viïåc trong lônh vûåcnaây cuäng ngaây caâng àöng àaão. Caác cöångàöìng thûåc haânh nhû vêåy coá khaã nùng aãnhhûúãng àïën chêët lûúång cuãa cöng taác M&E vaâdo vêåy coá khaã nùng taåo àiïìu kiïån cho caáchoaåt àöång cuãng cöë hïå thöëng M&E cuãachñnh phuã. Möåt söë hiïåp höåi quöëc gia, chùènghaån hiïåp höåi úã Niger (RenSE) àaä löi keáo sûåhúåp taác chùåt cheä giûäa caác viïån haân lêm, caácnhaâ tû vêën, caác viïn chûác chñnh phuã, vaâviïn chûác thuöåc caác töí chûác taâi trúå. Caác höåinghõ àaánh giaá khu vûåc vaâ quöëc tïë quantroång nhû AfrEA vaâ IDEAS cuäng keáo caác töíchûác, thïí chïë naây laåi vúái nhau. Theo caáchàoá, nhêån thûác vaâ kiïën thûác vïì M&E lantruyïìn giûäa caác viïn chûác nhaâ nûúác – vaânhúâ àoá, kñch thñch nhu cêìu M&E.

27

PHÊÌN IIKINH NGHIÏÅM

CUÃA MÖÅT QUÖËC GIA

Phêìn II têåp trung vaâo kinh nghiïåm möåt söë nûúác àaä xêy dûång thaânhcöng hïå thöëng M&E hoaåt àöång hiïåu quaã vaâ àöìng thúâi têåp trungbaân vïì trûúâng húåp cuãa Chêu Phi. Möåt cêu hoãi maâ caác böå trûúãng

vaâ viïn chûác nhaâ nûúác nhiïìu nghi ngaåi thûúâng àùåt ra: àaä coá quöëc gia naâotrïn thûåc tïë àaä xêy dûång thaânh cöng hïå thöëng M&E. Traã lúâi cho cêu hoãinaây laâ möåt cêu “coá” rêët mú höì. Nhiïìu nûúác phaát triïín vaâ ngaây möåt nhiïìucaác nûúác àang phaát triïín àaä xêy dûång thaânh cöng hïå thöëng M&E vêån haânhtrún tru vaâ aáp duång töët cho caã böå maáy nhaâ nûúác. Chûúng 5 seä phaác thaão súqua diïån maåo cuãa möåt hïå thöëng M&E “thaânh cöng” vaâ àïì xuêët ba chiïìuhûúáng cuãa thaânh cöng. Chûúng 6, 7 vaâ 8 giúái thiïåu ba trûúâng húåp nhû vêåy –Chilï, Cölömbia vaâ UÁc. Chûúng 9 phên tñch vïì trûúâng húåp caá biïåt cuãa chêuPhi vúái rêët nhiïìu giúái haån quan troång vïì nùng lûåc.

29

5Caác trûúâng húåp thaânh cöng –“Thaânh cöng” coá diïån maåothïë naâo?

Viïn chûác úã nhiïìu nûúác àang phaát triïín rêët muöën biïët kinh nghiïåmcuãa caác chñnh phuã coá hïå thöëng M&E vêån haânh hiïåu quaã. Chñnhphuã úã caác nûúác naây àaä thu thêåp nhiïìu baâi hoåc giaá trõ vïì caách thaânh

lêåp vaâ quaãn lyá hïå thöëng M&E thaânh cöng – laâm gò, laâm thïë naâo, vaâ nhûängcaåm bêîy cêìn traánh. Àêy cuäng chñnh laâ nhûäng trûúâng húåp nhaâ nûúác minhchûáng cho tñnh hiïåu quaã so vúái chi phñ cuãa M&E.

Nhû àaä nïu trong chûúng 3, viïåc cöë gùængsao cheáp rêåp khuön mö hònh hïå thöëng cuãamöåt nûúác khaác ài àöi vúái rêët nhiïìu ruãi ro. Vñduå úã Myä Latin, nhiïìu nûúác nhòn vaâo trûúânghúåp cuãa Chilï, nûúác coá hïå thöëng M&E rêëtquy cuã vaâ manh nha muöën aáp duång mö hònhnaây vaâo nûúác cuãa hoå. Tuy nhiïn, Chilï laânûúác coá caác àùåc àiïím khaác nhau kïët húåpthaânh möåt baãn thïí rêët àöåc àaáo vaâ hiïëm thêëy:cú cêëu töí chûác ngên saách têåp trung hïët mûác,böå taâi chñnh coá thïë lûåc rêët lúán vaâ cûåc kyâ coánùng lûåc, caác böå vaâ cú quan trong khu vûåcnghiïm ngùåt tuên thuã quy tùæc vaâ tiïën trònhdo böå taâi chñnh àùåt ra, khu vûåc dõch vuå cöngrêët quy cuã vaâ cöång àöìng caác nhaâ nghiïn cûáu,hoåc giaã rêët coá khaã nùng. Têët caã nhûäng àùåcàiïím naây laâ caác yïëu töë thaânh cöng cho hïå

thöëng M&E cuãa chñnh phuã Chilï. Nhûng chócoá möåt Chilï nhû vêåy.

Noái nhû vêåy khöng coá nghôa laâ kinh nghiïåmcuãa Chilï hay cuãa caác nûúác coá hïå thöëng M&Ethaânh cöng khaác khöng thñch húåp vúái caácnûúác coân laåi, kïí caã nhûäng nûúác coá hïå haânhchñnh cöng khöng àûúåc vûäng maånh. So saánhtûâng nûúác möåt, bêët kïí laâ nûúác naâo vúái möåtnûúác coá thïå thöëng M&E thaânh cöng seä giuápsaáng toã nhiïìu vêën àïì. Noá giuáp laâm roä caácnguyïn nhên taåo nïn thaânh cöng vaâ traã lúâicuå thïí cho cêu hoãi vïì tñnh khaã thi khi lùåp laåimö hònh thaânh cöng àoá.

Khaái niïåm vïì möåt hïå thöëng M&E thaânh cöngcuäng àoâi hoãi phaãi kiïím nghiïåm àöi chuát.Àõnh nghôa àûúåc aáp duång trong cuöën saách

naây laâ: Thïí chïë hoáa M&E thaânh cöng tûác laâxêy dûång möåt hïå thöëng vêån haânh hiïåu quaãvaâ coá giaá trõ bïìn vûäng lêu daâi nùçm trong böåmaáy nhaâ nûúác, núi caác thöng tin M&E chêëtlûúång seä àûúåc têån duång triïåt àïí.

Ba khña caånh cuãa thaânh cöng laâ:

1. Viïåc sûã duång thöng tin M&E. Thöng tinàûúåc sûã duång bùçng möåt hoùåc nhiïìu húntrong söë böën caách chñnh àûúåc khaái quaáttrong chûúng 3: höî trúå cöng taác hoaåch àõnhchñnh saách cuãa chñnh phuã, bao göìm caã viïåcphên böí ngên saách theo hiïåu quaã hoaåtàöång hoùåc lïn kïë hoaåch quöëc gia; phaát triïínvaâ phên tñch chñnh saách vaâ triïín khai dûå aán;quaãn lyá chûúng trònh, dûå aán; hoùåc cho caácmuåc àñch liïn quan àïën traách nhiïåm giaãitrònh cuãa chñnh phuã. Viïåc sûã duång thöngtin M&E dô nhiïn coá thïí dao àöång tûâ söëkhöng hoùåc khöng àaáng kïí àïën nhiïìu (haytriïåt àïí). Viïåc sûã duång triïåt àïí coá thïí xem laâxu hûúáng chûác nùng chuã àaåo cuãa M&Etrong böå maáy nhaâ nûúác. Àa söë caác chuyïngia àaánh giaá vaâ caác cú quan àaánh giaá thuöåcchñnh phuã vaâ caác töí chûác taâi trúå hiïíu rêët ñtvïì mûác àöå töëi àa vaâ töëi thiïíu maâ caác kïët quaãàaánh giaá cuãa hoå àûúåc nhûäng cú quan khaácduâng hoùåc khöng duâng.

2. Thöng tin M&E coá chêët lûúång töët. Coá sûåkhaác nhau roä rïåt trong caách tiïën haânh“M&E” giûäa caác chñnh phuã. Möåt söë chñnhphuã nhêën maånh vaâo hïå thöëng caác chó söëhiïåu quaã - têåp trung vaâo caác muåc tiïuphaát triïín quöëc gia; muåc tiïu cuãa caác böå;caác “lûúång thaânh phêím” cuãa caác cú quandûúái böå, caác dõch vuå àïën tay ngûúâi dên,vaâ caác tiïën triïín. Caác chñnh phuã khaác chuátroång àïën viïåc thûåc hiïån caác loaåi hònhàaánh giaá àa daång khaác nhû àaánh giaá súböå nhanh, àaánh giaá taác àöång chuyïn sêu

hoùåc caác loaåi hònh vaâ phûúng caách àaánhgiaá khaác. M&E coá thïí àûúåc mang ra sosaánh vúái möåt söë tiïu chuêín nhêët àõnh àïícoá thïí ài àïën kïët luêån vïì chêët lûúång.1

Àa söë caác cú quan àaánh giaá coá cú chïë quaãnlyá chêët lûúång chuêín bõ sùén. Tuy nhiïn, àa söëhoå laåi khöng thûåc hiïån hay uãy nhiïåm thûåchiïån caác mêîu àaánh giaá chêët lûúång cöng taácM&E theo àuáng nghi thûác.

3. Tñnh bïìn vûäng. Chiïìu thaânh cöng thûá baliïn quan àïën khaã nùng cuãa hïå thöëng M&Ecoá thïí truå laåi khi coá thay àöíi trong böå maáyquaãn lyá hay trong àöåi nguä böå trûúãng quaãnlyá hoùåc caác nhên viïn cêëp cao khaác. Möåt khiviïåc sûã duång thöng tin M&E àaä àûúåc gùænchùæc – tûác àaä trúã thaânh möåt trong nhûängthaânh phêìn cöët caán – vaâo caác quaá trònh hoaåtàöång cuãa nhaâ nûúác nhû voâng tuêìn hoaânvöën chùèng haån, luác àoá, coá thïí noái M&E àaäàûúåc thïí chïë hoáa vaâ coá khaã nùng töìn taåi bïìnvûäng theo thúâi gian. Ngûúåc laåi, khi M&Echó àûúåc möåt söë ñt ngûúâi uãng höå hoùåckhöng àûúåc sûã duång nhiïìu, hoùåc nïëu ngênsaách M&E phêìn lúán laâ tûâ caác nhaâ taâi trúå húnlaâ do baãn thên chñnh phuã chi ra thò tñnh bïìnvûäng seä khoá àaåt àûúåc.

Ba trûúâng húåp vñ duå vïì caác nûúác àaä ûángduång töët hïå thöëng M&E àûúåc trònh baâytrong caác chûúng tiïëp theo. Àoá laâ Chilï,Cölömbia vaâ UÁc. Àaä coá caác baâi tûúâng thuêåtàaánh giaá chuyïn sêu vïì hïå thöëng M&E cuãacaác nûúác naây (Rojas vaâ cöång sûå 2005;Mackay vaâ cöång sûå 2007; Mackay 2004).Khöng coá nûúác naâo trong böå ba naây coá thïíàûúåc xem laâ àaä thiïët lêåp möåt hïå thöëng M&E“hoaân haão” nïëu cùn cûá theo ba chiïìu thaânhcöng kïí trïn. Hïå thöëng cuãa möîi nûúác àïìu coácaác mùåt maånh – yïëu. Phêìn phên tñch dûúáiàêy seä àûa ra cùn cûá.

30


31

6Chilï

Chñnh phuã Chilï àaä khöng ngûâng nöî lûåc xêy dûång hïå thöëng M&Ecuãa mònh suöët mêëy nùm nay. Àa söë caác hoaåt àöång phaát triïín àaä bùætàêìu tûâ nùm 1994. Phêìn lúán hïå thöëng àûúåc thiïët kïë, thûåc thi vaâ àiïìu

haânh quaãn lyá búãi Böå Taâi chñnh (MoF) vöën rêët coá uy thïë úã nûúác naây vaâ têëtcaã hûúáng túái muåc tiïu töíng quaát laâ caãi thiïån chêët lûúång cuãa cöng taác chitiïu cöng vuå.

Quaá trònh phaát triïín hïå thöëng cuäng àaä àöìngthúâi chõu taác àöång cuãa caác aáp lûåc taâi khoáa vaâàoâi hoãi phaãi àûa töíng chi tiïu quaãn lyá cuãachñnh phuã vaâo khuön pheáp. Möåt taác àöångkhaác laâ tñnh liïn tuåc biïën àöíi trong caác cuöåccaãi caách khu vûåc cöng. Trong böëi caãnh nhûvêåy, hïå thöëng cuãa nûúác naây àaä àûúåc phaáttriïín –möåt caách húåp lyá - thaânh möåt hïå thöëngcoá tñnh cú höåi cao.

Caác thaânh phêìn trong hïå thöëng M&EHïå thöëng coá böën thaânh phêìn chñnh. Àêìu tiïnvaâ laâ möåt thaânh phêìn quan troång vïì lêu daâichñnh laâ bûúác phên tñch hiïåu quaã - chi phñ cuãatêët caã caác dûå aán àêìu tû. Cöng taác naây àûúåcgiúái thiïåu àêìu tiïn vaâo nùm 1974. Böå Kïëhoaåch laâ cú quan àaãm nhiïåm viïåc naây. Têët caãcaác böå phêån khaác trong hïå thöëng M&E cuãa

chñnh phuã àïìu dûåa vaâo Böå Taâi chñnh (MoF).Nhû chûúng 5 àaä àïì cêåp, Chilï coá möåt MoFmaånh vaâ coá nùng lûåc. Cú quan naây àaä àoángvai troâ chi phöëi trong quaá trònh phên böí ngênsaách haâng nùm. Trong hïå thöëng M&E thòMoF coân àùåc biïåt coá thïë lûåc hún nhiïìu so vúáicaác böå vaâ cú quan úã caác lônh vûåc khaác.

Thaânh phêìn thûá hai trong hïå thöëng M&Ecuãa Chilï laâ caác chó söë hiïåu quaã vöën àûúåc thûãnghiïåm àêìu tiïn vaâo nùm 1994 (xem khung6.1). Gêìn àêy MoF thu thêåp àûúåc 1550 chó söëhiïåu quaã cho têët caã moåi ngaânh.

Thaânh phêìn thûá ba – baáo caáo quaãn lyá toaândiïån – àûúåc ra mùæt vaâo nùm 1996. Caác baãnbaáo caáo naây àûúåc caác böå vaâ cú quan thûåchiïån haâng nùm àïí baáo caáo caác muåc tiïu, chitiïu, vaâ hiïåu quaã hoaåt àöång cuãa mònh.

Thaânh phêìn thûá tû laâ caác baãn àaánh giaá vïì caácchûúng trònh cuãa chñnh phuã, àûúåc khúãixûúáng vaâo nùm 1996. Caác baãn àaánh giaá naâyàûa ra möåt mêîu tiïu chuêín vaâ bao göìm caácbaãn àaánh giaá nhanh – trong àoá coá caã möåtbaãn khung phên tñch vïì möåt chûúng trònh cuåthïí - vaâ möåt baãn tûúâng thuêåt baáo caáo chuyïnmön, cuöëi cuâng laâ möåt baãn phên tñch caác dûäliïåu hiïån coá.

Caác baãn àaánh giaá taác àöång chuyïn sêu laâthaânh phêìn thûá nùm. Chuáng xuêët hiïån àêìutiïn vaâo nùm 2001 keâm vúái têåp húåp caác dûäliïåu vaâ phên tñch chñnh yïëu thûúâng dûåa vaâocaác kyä nùng thöëng kï phûác taåp.

Thaânh phêìn thûá saáu vaâ cuäng laâ thaânh phêìnmúái àûúåc bùæt àêìu ûáng duång gêìn àêy laâ caácbaãn tûúâng trònh chi tiïu toaân diïån (2002).Caác baãn tûúâng trònh naây phên tñch moåichûúng trònh trong möåt lônh vûåc chûác nùngcuå thïí vaâ àöång àïën caác vêën àïì nhû tñnh keámhiïåu quaã hay sûå chöìng cheáo, lùåp laåi cuãa caácchûúng trònh. Möåt àiïím àaáng tuyïn dûúngcuãa hïå thöëng úã Chilï laâ “caách tiïëp cêån chñnchùæn” àïën M&E. Hïå thöëng naây thûúângxuyïn thu thêåp thöng tin vïì hiïåu quaã hoaåtàöång cho moåi chûúng trònh, moåi hoaåt àöång.Caác thöng tin naây cuäng àûúåc duâng trong caácbaãn àaánh giaá cuãa hïå thöëng. Caác baãn àaánh giaácaác chûúng trònh chñnh phuã thûúâng àûúåctiïën haânh möåt caách coá choån loåc, àùåc biïåt laâvúái caác chûúng trònh múái. Caác baãn àaánh giaátaác àöång chuyïn sêu hún thò àûúåc thûåc hiïånúã giai àoaån sau cuãa möåt chûúng trònh, àùåcbiïåt laâ khi vêîn chûa xaác àõnh àûúåc taác àöångcuãa chûúng trònh hay khi chûúng trònh àoá laâmöåt dûå aán ûu tiïn cuãa chñnh phuã.

Phên böí ngên saách theo hiïåu quaãMöåt söë àùåc àiïím cuãa hïå thöëng M&E úã Chilïcoá vai troâ rêët troång yïëu àöëi vúái hoaåt àöång cuãa

hïå thöëng. Chuáng quyïët àõnh àïën lûúångthöng tin M&E seä àûúåc sûã duång. Möåt àùåcàiïím trong söë naây laâ möëi liïn hïå chùåt cheägiûäa hïå thöëng vaâ chu kyâ tuêìn hoaân ngên saáchhaâng nùm. Bêët kyâ hïå thöëng M&E naâo – choduâ laâ hïå thöëng M&E cho toaân böå böå maáy nhaânûúác hay hïå thöëng cho tûâng ngaânh, khu vûåc -àïìu phaãi àöëi mùåt vúái nguy cú nùçm dûúái sûåkiïím soaát cuãa möåt àún võ chuyïn mön taáchbiïåt vêån haânh riïng reä, khöng dñnh lñu àïëncaác hoaåt àöång chñnh cuãa böå trûåc thuöåc. ÚÃChilï, nùm thaânh phêìn cêëu taåo hïå thöëngM&E thuöåc traách nhiïåm cuãa MoF àûúåc quaãnlyá búãi ban kiïím tra quaãn lyá thuöåc MoF. Bannaây phöëi húåp chùåt cheä vaâ baáo caáo vúái giaámàöëc quaãn lyá ngên saách – ngûúâi naây phaãi coáthûá haâm ngang böå trûúãng vaâ laâ thaânh viïncuãa Nöåi caác- vaâ cuäng phaãi phöëi húåp chùåt cheävúái böå phêån ngên saách chõu traách nhiïåmgiaám saát tònh hònh taâi chñnh vaâ hiïåu quaã hoaåtàöång cuãa moåi böå vaâ cú quan ban ngaânh.

ÚÃ Chilï, caác dêëu hiïåu cho thêëy tñnh hiïåuquaã keám seä laâ nguyïn nhên dêîn àïën möåtcuöåc nghiïn cûáu khaão saát khaác àïí tòm ranguyïn nhên thöng qua quaá trònh àaánh giaánghiïm ngùåt: hoùåc àoá laâ möåt baãn àaánh giaánhanh hoùåc laâ möåt baãn àaánh giaá taác àöångchuyïn sêu. Ban giaám àöëc quaãn lyá ngênsaách cuãa MoF àoáng vai troâ chñnh trong viïåcquyïët àõnh vaâ chó àõnh caác chûúng trònhchñnh phuã naâo nïn àûúåc àaánh giaá. Trongkhi chuêín bõ lõch trònh àaánh giaá, MoF cöëgùæng dûå àoaán nhu cêìu thöng tin cho ngênsaách sùæp àïën.

Lõch trònh àaánh giaá cuäng phaãi àûúåc thaãoluêån vúái cú quan tû vêën töíng thöëng vaâ böå kïëhoaåch – thûåc tïë laâ ba cú quan àêìu naäo naâytaåo ra möåt uãy ban liïn böå giaám saát moåi cöngtaác àaánh giaá – cuâng vúái Quöëc höåi, nhûng roäraâng, MoF vêîn àoáng vai troâ truå cöåt. Caác viïn

32


chûác àûáng àêìu quaãn lyá tûâng khoaãn ngênsaách thuöåc MoF cuäng phaãi nhêån xeát, bònhluêån chi tiïët vïì caác baãn baáo caáo àaánh giaá liïnquan àïën töí chûác hoå coá traách nhiïåm giaám

saát. Caác baãn àaánh giaá sau àoá àûúåc mang rathaão luêån vúái giaám àöëc àiïìu haânh ngên saách.Àïën giai àoaån naây thò caác quyïët àõnh phênböí ngên saách múái àûúåc thûåc hiïån.

33

CHILÏ

Saáu thaânh phêìn chñnh cêëu taåo nïn hïå thöëng M&E cuãaChilï:

Phên tñch chi phñ lúåi ñch trûúác khi thûåc thi chûúng trònh: laâmöåt phêìn khöng thïí thiïëu àöëi vúái moåi dûå aán chñnh phuã (kïí tûânùm 1974). Thaânh phêìn naây nùçm dûúái sûå quaãn lyá cuãa böå Kïëhoaåch vaâ laâ thaânh phêìn duy nhêët khöng chõu sûå quaãn lyá cuãaMoF.

Caác chó söë hiïåu quaã àûúåc thu thêåp cho moåi chûúng trònh cuãachñnh phuã. Nùm 1994 laâ nùm caác chó söë hiïåu quaã àûúåc giúáithiïåu lêìn àêìu tiïn trong möåt cuöåc thûã nghiïåm. Söë lûúång caác chósöë hiïåu quaã àaä tùng rêët nhanh trong nhûäng nùm gêìn àêy, tûâ275 trong nùm 2001 àïën gêìn àêy laâ 1550.Trong söë naây, 25phêìn trùm liïn quan àïën caác vêën àïì vïì tiïën trònh, 57 phêìn trùmlaâ vïì caác saãn phêím thu àûúåc (caác dõch vuå vaâ haâng hoáa töët) vaâ18 phêìn trùm laâ liïn quan àïën kïët quaã. Têët caã caác böå, caác cúquan àïìu cung cêëp thöng tin cho MoF. Möîi àún võ coá khoaãng11 chó söë hiïåu quaã. Caác àún võ phaãi coá hïå thöëng thöng tin quaãnlyá àïí cung cêëp caác thöng tin naây. MoF tiïën haânh kiïím tra vaâkiïím toaán dûä liïåu, bao göìm caã thöng tin vïì hiïåu quaã hoaåt àöångtrong caác hoáa àún thanh toaán böå chuêín bõ haâng nùm.

Baáo caáo quaãn lyá toaân diïån (1996). Möîi böå vaâ cú quan, ban,ngaânh haâng nùm phaãi chuêín bõ möåt trong caác baãn baáo caáonaây dûåa trïn taâi liïåu hûúáng dêîn cuãa MoF. Caác baãn baáo caáonaây àûúåc àõnh laâm taâi liïåu cöng böë vúái cöng chuáng. Chuángbaáo caáo caác khoaãn chi tiïu, caác caách sûã duång caác nguöìn vöënvaâ hiïåu quaã hoaåt àöång. Vò vêåy dûåa nhiïìu vaâo caác thöng tin vïìhiïåu quaã hoaåt àöång maâ caác töí chûác kïí trïn àûúåc yïu cêìu phaãicung cêëp vaâ coân dûåa vaâo caác baãn àaánh giaá MoF uãy nhiïåm chocaác cú quan khaác thûåc hiïån. Caác baãn baáo caáo àöìng thúâi cuängmiïu taã caác bûúác tiïën triïín úã töí chûác trong nöî lûåc cöë gùængthûåc hiïån caác cam kïët vúái MoF, bao göìm caác haânh àöång chi

tiïët maâ töí chûác, àún võ, cú quan naây àaä cam àoan thûåc hiïånàïí caãi thiïån hiïåu quaã hoaåt àöång cuãa noá (nhû àaä baân trongphêìn vùn baãn ngoaâi khung). Caác baãn baáo caáo sú böå àûúåcMoF vaâ vùn phoâng töíng thöëng xem xeát. Sau àoá, caác cú quan,ban ngaânh chónh sûãa nhûäng chöî cêìn thiïët. Baãn cuöëi cuângàûúåc gûãi cho Quöëc höåi.

Àaánh giaá caác chûúng trònh nhaâ nûúác (1996). Cho àïën nay(tûác àïën cuöëi nùm 2006) àaä coá khoaãng 185 baãn àaánh giaánhanh àûúåc tiïën haânh keâm theo giaãi trònh vaâ thoãa thuêån (giûäaMoF vaâ böå hoùåc cú quan, ban, ngaânh coá chûúng trònh àangàûúåc àaánh giaá) vïì caác muåc tiïu cuå thïí cuãa chûúng trònh. Sauàoá laâ möåt baãn khung phên tñch vaâ möåt baâi tûúâng trònh chuyïnsêu vïì tñnh hiïåu quaã cuãa chûúng trònh dûåa vaâo caác thöng tinhiïån coá. Chi phñ trung bònh cuãa têët caã viïåc naây laâ vaâo khoaãng11.000 àö laâ Myä vaâ thûúâng thúâi gian àïí hoaân têët laâ tûâ böën àïënsaáu thaáng.

Àaánh giaá taác àöång chuyïn sêu (2001). Caác àaánh giaá naâybao göìm têåp húåp caác dûä liïåu chñnh yïëu, phên tñch dûä liïåuchuyïn sêu vaâ thûúâng laâ sûã duång caác nhoám àöëi tûúång choånloåc. Cho àïën nay àaä coá 18 baãn baáo caáo àûúåc hoaân thaânh vúáichi phñ trung bònh khoaãng 88000 àö la Myä vaâ mêët 18 thaáng àïíhoaân têët. Ngoaåi trûâ caác khoaãn chi tiïu quöëc phoâng vaâ caác chiphñ chuyïín giao thu nhêåp, hún 60 phêìn trùm chi tiïu quaãn lyáàaä àûúåc àaánh giaá.

Tûúâng trònh chi tiïu phöí quaát (2002). Caác baãn tûúâng trònhnaây àaánh giaá têët caã caác chûúng trònh trong möåt lônh vûåc hoùåcböå thuöåc möåt chûác nùng nhêët àõnh. Chuáng ài sêu vaâo xem xeátcaác vêën àïì liïn quan àïën tñnh keám hiïåu quaã hoùåc sûå chöìngcheáo, lùåp laåi, sao cheáp caác chûúng trònh. Cho àïën nay taám baâitûúâng trònh kiïíu naây àaä àûúåc hoaân têët vúái chi phñ trung bònh laâ48 000 àö la Myä.

Höåp 6.1: Hïå thöëng M&E Nhaâ nûúác cuãa Chilï

Trong suöët quaá trònh quyïët àõnh ngên saách,giaám àöëc àiïìu haânh ngên saách gùåp caác viïnchûác laâm viïåc trong ban giaám saát quaãn lyá vaâcaác viïn chûác trong caác böå phêån quaãn lyá caáckhoaãn thuöåc ngên saách àïí thaão luêån vïì haångmuåc ngên saách cuãa tûâng töí chûác, àún võ vaâvïì töíng quan hiïåu quaã hoaåt àöång cuãa töíchûác àoá. Caác cuöåc hoåp naây thaão luêån vïì caácbaãn baáo caáo quaãn lyá toaân diïån maâ möîi cúquan àïìu phaãi nöåp1 - trong àoá göåp caã caácmuåc tiïu cuãa tûâng cú quan, caác thöng tin taâichñnh vaâ thöng tin vïì hiïåu quaã hoaåt àöång,caác kïët quaã àaánh giaá vaâ tònh hònh tiïën triïínhiïån taåi so vúái caác chó tiïu hoaåt àöång2 àûúåclêåp sùén trong caác cöng àoaån trûúác.

Thöng tin M&E laâ möåt yïëu töë quan troångkhi cên nhùæc quyïët àõnh ngên saách nhûngkhöng phaãi laâ yïëu töë quyïët àõnh duy nhêët.Nhû chûúng 3 àaä noái, hêìu nhû khöng coámöëi quan hïå cöng thûác trûåc tiïëp naâo giûäahiïåu quaã hoaåt àöång cao hay thêëp cuãa möåt töíchûác vaâ quyïët àõnh phên böí ngên saách. Vòvêåy, trong möåt vaâi trûúâng húåp, khi caác hoaåtàöång cuãa möåt àún võ (coá thïí laâ cú quan hoùåcchûúng trònh, dûå aán) khöng hiïåu quaã, kïëtquaã coá thïí laâ ngên saách seä bõ cùæt giaãm hoùåcthêåm chñ chûúng trònh àoá phaãi dûâng laåi.Nhûng trong möåt söë trûúâng húåp khaác, möåtchûúng trònh coá tñnh hiïåu quaã keám nhûngvöën laâ möåt dûå aán àûúåc nhaâ nûúác ûu tiïn thòngên saách phên cho chûúng trònh laåi coá thïíàûúåc tùng lïn trong möåt thúâi gian ngùæn àïígiuáp giaãi quyïët caác vêën àïì múái àûúåc xaácminh.

Caãi thiïån quaãn lyáMöåt àùåc àiïím àaáng chuá yá cuãa Chilï laâ caáchMoF sûã duång thöng tin M&E àïí caãi thiïån hiïåuquaã hoaåt àöång cuãa caác böå vaâ cú quan, ban,ngaânh. MoF cuãa Chilï aáp duång hai caách nhû

sau: Thûá nhêët, caác chó söë hiïåu quaã taåo ra cú súãgiúái haån mûác àöå hiïåu quaã hoaåt àöång vaâ MoFthöng qua caác chó tiïu hoaåt àöång cho nùmngên saách sùæp àïën vúái riïng tûâng töí chûác.MoF giaám saát caác mûác àöå chó tiïu àaåt àûúåc. Vñduå nhû trong nùm 2003, àaä coá khoaãng baphêìn tû caác chó tiïu àaä àûúåc hoaân thaânh.3

Thûá hai laâ khi MoF nhêån àûúåc caác baãn àaánhgiaá àaä uãy thaác vaâ cên nhùæc caác gúåi yá àûa ratrong caác taâi liïåu naây, böå thaão luêån caác gúåi yánaây vúái caác töí chûác àûúåc àaánh giaá vaâ theoàuáng thuã tuåc maâ hai bïn thöëng nhêët vúáinhau vïì caác àiïìu chónh cêìn thûåc hiïån. Trïnthûåc tïë, MoF chi phöëi caác thoãa thuêån, thöëngnhêët – vöën àûúåc biïët dûúái danh nghôa laâ caáccam kïët theo àuáng nguyïn tùæc naây vaâ caác töíchûác àûúåc àaánh giaá àoáng vai troâ thûá yïëu. Àoálaâ möåt àùåc àiïím khaá àöåc àaáo khi möåt MoFlaåi aáp àùåt möåt caách coá hïå thöëng caác chónh àöíivïì quaãn lyá lïn caác böå vaâ cú quan, ban, ngaânhnhû vêåy. MoF cuãa Chilï coá khaã nùng laâmàûúåc àiïìu naây laâ do nùæm võ trñ rêët nhiïìu thïëlûåc trong böå maáy nhaâ nûúác.

Baãng 6.1 cho thêëy caách MoF sûã duång caác baãnàaánh giaá àûúåc uãy nhiïåm. Caác caách sûã duångnaây àaä bao göìm nhûäng thay àöíi thûá yïëu àïëncöng taác quaãn lyá dûå aán (24 phêìn trùm caácchûúng trònh àûúåc àaánh giaá), caác thay àöíitroång yïëu (38 phêìn trùm), chûúng trònh lêudaâi hoùåc cöng taác taái thiïët kïë cú cêëu töí chûác(25 phêìn trùm), taái àõnh võ chûúng trònhtrong cú cêëu (5 phêìn trùm) vaâ huãy boã, chêëmdûát chûúng tònh (8 phêìn trùm).

Ûu vaâ nhûúåc àiïím cuãa hïå thöëng M&E ChilïHïå thöëng cuãa Chilï coá thïí àûúåc àaánh giaá laåidûåa theo ba tiïu chuêín cuãa möåt hïå thöëngM&E thaânh cöng: mûác àöå sûã duång, chêëtlûúång M&E cao vaâ tñnh bïìn vûäng, lêu daâi.Nhû àaä àïì cêåp trïn àêy, thöng tin M&E

34


thûúâng àûúåc sûã duång nhiïìu trong phên tñchvaâ quyïët àõnh ngên saách. Noá cuäng àöìng thúâiàûúåc têån duång àïí aáp àùåt caác chi tiïët caãi tiïënchûúng trònh lïn caác böå vaâ cú quan, ban,ngaânh. Vaâ cuöëi cuâng, thöng tin naây àûúåcduâng àïí baáo caáo tònh hònh hiïåu quaã hoaåtàöång cuãa nhaâ nûúác cho Quöëc höåi vaâ xaä höåidên sûå.

Tuy vêåy, trong danh daách naây chûa àïì cêåpàïën phêìn baãn thên caác böå vaâ cú quan, ban,ngaânh sûã duång thöng tin M&E (thay vò thûåchiïån caác chónh àöíi maâ MoF bùæt buöåc). Möåtbaãn àaánh giaá gêìn àêy cuãa Ngên haâng Thïëgiúái vïì hïå thöëng M&E cuãa Chilï àaä phaát hiïånra mûác àöå sûã duång thöng tin úã nûúác naâythuöåc loaåi thêëp (Rojas vaâ caác cöång sûå 2005)4.Nguyïn nhên chñnh laâ mûác àöå súã hûäu – haychêëp nhêån – caác kïët quaã àaánh giaá chûa cao.Yïëu àiïím naây cuãa hïå thöëng M&E cuãa Chilïxuêët phaát tûâ baãn chêët “bõ cûúäng chïë” vaâ chóàaåo chùåt cheä tûâ trung têm cuãa hïå thöëng.

Möåt haån chïë khaác cuãa hïå thöëng M&E nûúácnaây laâ caác böå vaâ cú quan, ban, ngaânh roä raânglaâ thiïëu àöång cú khuyïën khñch àïí tûå tiïënhaânh àaánh giaá.

Caác chûáng cûá cho thêëy thöng tin giaám saát vaâcaác baãn àaánh giaá do hïå thöëng M&E cungcêëp baão àaãm àuã chêët lûúång vaâ vò vêåy chûángminh thöng tin M&E coá tñnh tin cêåy àûúåc –nhûng ngoaâi àiïím àoá ra, caác chûáng cûá coásùén khöng thïí hiïån àûúåc àiïìu gò khaác. Mùåcdêìu caác dûä liïåu àaä àûúåc thêím tra vaâ kiïímtoaán, vêîn khöng coá caách tiïëp cêån naâo mangtñnh hïå thöëng hún àïí kiïím toaán thöng tin dûäliïåu vïì hiïåu quaã hoaåt àöång.

MoF kyá kïët vúái giúái nghiïn cûáu vaâ caác nhaâ tûvêën giuáp baão àaãm caác cöng taác àaánh giaáàûúåc tiïën haânh àöåc lêåp. Nhoám naây aáp duångàiïìu kiïån tham chiïëu chuêín hoáa cho caác baãn

àaánh giaá vaâ nhúâ vêåy giuáp cho caác vêën àïìàûúåc àaánh giaá vaâ caác phûúng thûác àaánh giaácoá thïí thöëng nhêët úã möåt vaâi àiïím quantroång. Tuy nhiïn, dûä liïåu khöng àuã àöi khicoá thïí haån chïë chêët lûúång caác baãn àaánh giaávaâ caách thûác àaánh giaá.

Caác baãn àaánh giaá àûúåc tiïën haânh trong möåtkhoaãng thúâi gian giúái haån chùåt cheä àïí baão àaãmphuâ húåp vaâ hûäu ñch vúái cöng taác phên tñch vaâquyïët àõnh ngên saách cuãa MoF. MoF cuäng baãoàaãm chi phñ àaánh giaá àûúåc giûä úã mûác thêëpnhêët coá thïí. Giúái haån vïì thúâi gian vaâ chi phñàöi khi àûa àïën kïët quaã laâ khöng thïí thu thêåpcaác dûä liïåu chñnh yïëu cêìn thiïët, vñ duå nhû àïítiïën haânh àaánh giaá taác àöång chuyïn sêu5.

Hïå thöëng M&E cuãa Chilï nhòn bïì ngoaâi coákhaã nùng töìn taåi vaâ giûä àûúåc giaá trõ lêu daâi.Möåt loaåt caác giaám àöëc àiïìu haânh ngên saáchtrûåc thuöåc MoF àaä ra sûác phaát triïín khöngngûâng hïå thöëng M&E, biïën noá trúã thaânh möåtphêìn trong quaá trònh quyïët àõnh ngên saáchvaâ M&E cho àïën nay àaä trúã thaânh möåt chûácnùng chñnh yïëu cuãa MoF. Möåt khi vai troâ, võtrñ cuãa MoF vûúåt tröåi nhû vêåy, dûúâng nhûkhöng coá xu hûúáng hay aáp lûåc naâo coá thïíkhiïën MoF búát ûu tiïn cöng taác M&E ài. Möåtyïëu àiïím cuãa hïå thöëng Chilï nhû àaä lûu yátrûúác laâ caác böå vaâ cú quan, ban, ngaânhkhöng coá nhiïìu quyïìn súã hûäu M&E. Àiïìunaây, laåi thaânh ra möåt cú höåi maâ chñnh phuãnoái chung àaä boã lúä vaâ khöng têån duång M&Eàuáng mûác. Àiïìu naây cuäng taåo ra möåt cú höåiàïí coá thïí coá àûúåc möåt nïìn vùn hoáa laâm viïåcchuá troång vaâo hiïåu quaã maånh hún trong baãnthên möîi töí chûác.

Tñnh bïìn vûäng cuãa hïå thöëng M&E vò thïë dûåavaâo sûå nhiïåt tònh, quyïët têm lêu daâi cuãa MoFvaâ khaã nùng àiïìu khiïín hïå thöëng coá kiïím

35

CHILÏ

soaát. Nïëu trong trûúâng húåp naâo àoá, chñnhphuã buöåc phaãi giaãm búát quyïìn lûåc têåp trungtrong tay MoF, thò sûác maånh vaâ mûác sûãduång thöng tin hïå thöëng M&E cuãa MoF cêìnphaãi àûúåc àem ra xem xeát laåi. Baãng 6.2 àûara danh saách caác mùåt maånh, yïëu cuå thïí húncuãa hïå thöëng Chilï.

Kïët luêånChñnh phuã Chilï àaä xêy dûång thaânh cönghïå thöëng coá khaã nùng cung cêëp caác thöngtin giaám saát vaâ caác kïët quaã àaánh giaá àûúåcsûã duång chuyïn sêu, àùåc biïåt laâ trong quaátrònh quyïët àõnh ngên saách. Hoå cuäng àaäthaânh cöng trong viïåc thuác àêíy caác caãi tiïënquaãn lyá trong caác böå, ban, ngaânh. Hïå thöëngM&E trïn thûåc tiïîn àaä mang laåi möåt “nhaâmaáy àaánh giaá” cung cêëp caác saãn phêímàûúåc sûã duång trong cöng taác hoaåch àõnh,uãy nhiïåm, àiïìu haânh, baáo caáo vaâ sûã duångcaác àaánh giaá. Caách tiïën haânh cuãa Chilï giuáphaån chïë chi phñ àaánh giaá vaâ do vêåy giuáphaån chïë töíng chi phñ cho hïå thöëng àaánh giaá:böå taâi chñnh nûúác naây haâng nùm chi töíngcöång khoaãng 0,75 triïåu àö la Myä cho hïåthöëng M&E6, möåt con söë rêët khiïm töën sovúái töíng chi ngên saách cuãa chñnh phuã laâ 20tó àöla.

Têån duång triïåt àïí caác thöng tin M&E nhûChilï laâ möåt nöî lûåc rêët êën tûúång vaâ chó riïngàiïìu àoá àaä khiïën hïå thöëng M&E cuãa Chilïtrúã thaânh hïå thöëng maånh nhêët úã Myä Latinhvaâ laâ möåt trong nhûäng hïå thöëng maånh nhêëttrïn thïë giúái. Chilï laâ möåt minh chûáng chothêëy coá thïí xêy dûång hïå thöëng M&E daânhcho toaân böå böå maáy chñnh phuã vaâ coá thïí vêånhaânh noá vúái chi phñ tûúng àöëi thêëp. Nhiïìunûúác trong khu vûåc àang tòm caách tñch cûåcnoi theo hïå thöëng M&E cuãa Chilï cho duâmöåt söë nhên töë taåo nïn thaânh cöng cuãa

Chilï vöën àöåc àaáo vaâ hiïëm coá – chùèng haånnhû vai troâ rêët coá uy thïë cuãa MoF vaâ tñnhsùén saâng tuên thuã cuãa caác böå, cú quan, ban,ngaânh khaác.

Hïå thöëng cuãa Chilï coá thïí noái laâ rêët hiïåu quaãso vúái kinh phñ boã ra: MoF khai thaác, sûãduång caác thöng tin úã cûúâng àöå cao, trong khichi phñ laåi tûúng àöëi thêëp. Möåt vêën àïì maâchñnh phuã nûúác naây cêìn cên nhùæc laâ liïåu hoåàaä chi àuã kinh phñ vaâo hïå thöëng M&E haychûa. Caác baãn àaánh giaá quy mö lúán vaâ chitiïët, sùæc saão coá thïí töën keám nhiïìu hún söë chiphñ Chilï àaä chi cho bêët kyâ baãn àaánh giaá naâocuãa mònh trong quaá khûá.

Chùèng haån nhû úã Mïhicö, möåt loaåt caác baãnàaánh giaá taác àöång chuyïn sêu vïì chûúngtrònh chuyïín giao tiïìn mùåt coá àiïìu kiïån coátïn laâ Progresa àûúåc thûåc hiïån vaâo thêåp kyã90- töíng chi phñ cho caác baãn àaánh giaá naây laâvaâi triïåu àö la – trong khi töíng chi tiïu cuãachñnh phuã cho chûúng trònh naây laâ 780 triïåuàö la vaâo nùm 1999. Nhû vêåy, caác baãn àaánhgiaá naây chó chiïëm möåt phêìn nhoã trong töíngchi phñ cho chûúng trònh naây. Trong khi àoá,caác baãn àaánh giaá laåi toã ra coá hiïåu quaã thuyïëtphuåc caác chñnh phuã kïë nhiïåm khöng chó duytrò chûúng trònh maâ coân múã röång quy möcuãa noá möåt caách àaáng kïí. Àïën nùm 2005 thòchñnh phuã nûúác naây àaä chi khoaãng 6 tó möîinùm trïn chûúng trònh naây (sau àûúåc àöíi tïnthaânh Oportunidades) mang laåi ñch lúåi cho 21triïåu ngûúâi, tûác khoaãng möåt phêìn nùm töíngdên söë cuãa Mïhicö.

Möåt cêu hoãi chñnh phuã Chilï cêìn phaãi cênnhùæc laâ liïåu hoå coá nïn chi nhiïìu hún chocöng taác àaánh giaá möåt trong nhûäng chûúngtrònh cuãa chñnh phuã, kïí caã àoá laâ möåt trongnhûäng chûúng trònh ûu tiïn troång àiïímnhêët. Khöng chi àuã mûác kinh phñ cêìn thiïët

36


vaâo caác baãn àaánh giaá seä khiïën chiïìu sêu vaâàöå tin cêåy cuãa caác kïët quaã àaánh giaá coá thïí bõhaån chïë vaâ àoá coá leä laâ nguyïn nhên gêy ra

caác vêën àïì vïì chêët lûúång cuãa möåt vaâi baãnàaánh giaá maâ MoF Chilï àaä uãy nhiïåm cho caácchuyïn gia bïn ngoaâi.

37

CHILÏ

Baãng 6.1: Mûác àöå sûã duång caác àaánh giaá quaãn lyá nhaâ nûúác - 2000 - 05a

Taác àöång lïnchûúng trònhàûúåc àaánh giaá

Tyã lïå phêìn trùmsöë chûúng trònhbõ taác àöång

Chónh sûãa khöngàaáng kïí, vñ duånhû caãi tiïën caácquaá trònh hoùåccaác hïå thöëngthöng tin

24

Caác chónh sûãaquan troång vïì quaátrònh quaãn lyá, vñ duånhû thay àöíi tiïuchuêín chó tiïu hayxêy dûång caác hïåthöëng thöng tin múái

38

Taái thiïët kïëchûúng trònh hoùåccú cêëu töí chûác

25

Xaác àõnh laåi võ trñcuãa chûúng trònhtrong thïí chïë

5

Huãy boã, chêëm dûátchûúng trònh

8

Nguöìn: Guozman 2007.a. Tyã lïå phêìn trùm àûúåc tñnh trïn töíng söë chûúng trònh àûúåc xem xeát àaánh giaá.

Baãng 6.2: Caác mùåt maånh, yïëu cuãa hïå thöëng M&E cuãa Chilï

Maånh Yïëu

Caách tiïëp cêån M&E "chñn chùæn".Caác àaánh giaá àûúåc caác töí chûác bïn ngoaâi àaánh giaá theomöåt quaá trònh hoaân toaân minh baåch vaâ àûúåc caác böå khaáccuäng nhû Quöëc höåi nhòn nhêån vaâ àaáng tin cêåy. Têët caã caác thöng tin M&E àûúåc baáo caáo cöng khai vaâ gûãiàïën Quöëc höåi· Hïå thöëng M&E gùæn kïët chùåt cheä vúái caácnhu cêìu thöng tin cuãa MoF, àùåc biïåt laâ cho quaá trònh quyïëtàõnh ngên saách. Thöng tin M&E àûúåc sûã duång triïåt àïí trongcaác quyïët àõnh giaãi ngên.Thöng tin hiïåu quaã àûúåc sûã duång àïí àùåt ra caác chó tiïuhoaåt àöång cho caác böå, ban, ngaânh, vaâ thûúâng àûúåcàaáp ûáng.MoF sûã duång caác kïët quaã àaánh giaá àïí eáp buöåc caác böå,ban, ngaânh phaãi thay àöíi, caãi thiïån cöng taác quaãn lyáMoF theo doäi saát sao mûác àöå sûã duång caác kïët quaã àaánhgiaá

Chêët lûúång àaánh giaá àöi khi khöng àöìng àïìuCoá thïí Chilï chûa chi àuã kinh phñ cêìn thiïët cho hoaåt àöångnaâyCaác böå khöng vêån duång caác kïët quaã àaánh giaá nhiïìu búãihoå khöng coá nhiïìu quyïìn súã hûäu àöëi vúái caác thöng tin naâyThiïëu roä rïåt caác àöång cú khuyïën khñch caác böå, ban, ngaânhtûå tiïën haânh cöng taác àaánh giaá.

38


Àiïím cuöëi cuâng laâ: khi caác böå vaâ cú quan,ban, ngaânh ñt sûã duång caác kïët quaã àaánh giaácuãa hïå thöëng, àoá seä laâ möåt cú höåi bõ laäng phñcho nhaâ nûúác. Möåt caách àïí MoF coá thïí thûåcsûå súã hûäu caác kïët quaã àaánh giaá vaâ àïí khuyïënkhñch phaát triïín vùn hoáa laâm viïåc chuá troångvaâo kïët quaã trong khu vûåc dõch vuå cöng ty

noái chung laâ theo àuöíi caách thûåc hiïån ñt têåptrung hún, quyïìn lûåc vaâ traách nhiïåm phênböë bònh àùèng hún trong khi hoaåch àõnh vaâgiaám saát caác chûúng trònh àaánh giaá. Möåt sûåhêåu thuêîn quy mö lúán hún trong böå maáynhaâ nûúác cuäng seä giuáp hïå thöëng M&E cuãaChilï vûäng maånh lêu daâi hún.

39

7Cölömbia

Nùm 1991, chñnh phuã Cölömbia quyïët àõnh xêy dûång hïå thöëngM&E. Theo dûå tñnh, hïå thöëng naây ban àêìu seä àûúåc xêy dûång dûåatheo phûúng phaáp cuãa chñnh Ngên haâng Thïë giúái àïí thûåc hiïån

àaánh giaá. Cuäng cuöëi nùm àoá, Hiïën phaáp nûúác naây àûa ra möåt àiïìu kiïånbùæt buöåc cho cöng taác àaánh giaá. Ngên haâng Thïë giúái cuâng caác nhaâ taâi trúåàaä nhanh choáng thñch nghi vaâ höî trúå vïì mùåt taâi chñnh, kyä thuêåt choCölömbia. Chñnh phuã cuäng àûa ra möåt loaåt caác àiïìu luêåt, chó thõ vaâ quyàõnh àïí cuãng cöë hïå thöëng M&E.

Trong nhûäng nùm àêìu tiïn, troång têm chñnhcuãa hïå thöëng laâ caác thöng tin giaám saát chûákhöng phaãi cöng taác àaánh giaá. Tuy vêåy, hïåthöëng naây luác thùng luác trêìm, “ba chòm baãynöíi” àïën mûác àïën nùm 2000, Cölömbia thêåmchñ àaä nghô àïën viïåc xoáa boã ài. Nguyïn nhênnùçm trong caách nhòn nhêån caác khoá khùnthaách thûác trong cöng taác quaãn lyá hïå thöëngvaâ cuäng vò chñnh phuã Cölömbia nghi ngaåirùçng hïå thöëng seä khöng thñch húåp vúái lõchtrònh caãi caách khu vûåc cöng cuãa chñnh phuã.May mùæn laâ vaâo nùm 2002, cuâng vúái sûå àùæccûã cuãa möåt võ töíng thöëng – nhaâ caãi caách, möåtsûå thay àöíi quan troång àaä xaãy ra. Võ tên töíng

thöëng àaä nhêån thêëy töíng chi tiïu cuãa chñnhphuã àaä tùng möåt caách àaáng kïí trong caác lônhvûåc nhû trûúâng hoåc, y tïë sûác khoeã cöång àöìngtrong khi tònh hònh kïët quaã hoaåt àöång úã caáclônh vûåc naây khöng àûúåc caãi thiïån laâ mêëy.Àöìng thúâi, võ töíng thöëng naây cuäng hïët mûåcquyïët têm xêy dûång nïìn vùn hoáa haânh chñnhcöng múái dûåa trïn nïìn taãng laâ traách nhiïåmgiaãi trònh xaä höåi, hay kiïím soaát xaä höåi. Töíngthöëng huy àöång caã böå maáy nhaâ nûúác caáchtên hïå thöëng M&E. Sau àöång thaái àoá, nguöìntaâi trúå àöí vaâo Cölömbia cuäng trúã nïn döìidaâo vaâ múái meã hún. Caác bûúác naây nhanhchoáng cuãng cöë hïå thöëng M&E cuãa Cölömbia.

Caác thaânh phêìn chñnh trong hïå thöëng M&E

Hïå thöëng Cölömbia àûúåc biïët dûúái tïn tiïëngTêy Ban Nha viïët tùæt laâ SINERGIA (SistemaNacional de Evaluacioán de Resultados de laGestioán Puáblica – Hïå thöëng Àaánh giaá Hiïåuquaã Hoaåt àöång Lônh vûåc Cöng Quöëc gia) – coáhai thaânh phêìn chñnh vaâ möåt vaâi caác thaânhphêìn phuå khaác àaä vaâ àang àûúåc mang ra thûãnghiïåm. Thaânh phêìn dïî nhêån thêëy vaâ àûúåc sûãduång nhiïìu nhêët laâ tiïíu hïå thöëng duâng giaámsaát tiïën triïín trong cöng taác thûåc thi 320 muåctiïu cuãa vùn phoâng töíng thöëng vaâ caác muåctiïu phaát triïín cuãa àêët nûúác (nhû thïí hiïåntrong kïë hoaåch phaát triïín quöëc gia). Tiïíu hïåthöëng naây (Sistema de Programacioán y

Gestioán por Objectivos y Resultados [SIGOB],hay Hïå thöëng Hoaåch àõnh vaâ Quaãn lyá theoMuåc tiïu vaâ Kïët quaã) ghi laåi caác muåc tiïu,chiïën lûúåc, àûúâng biïn giúái haån, hiïåu quaã chótiïu vaâ töíng kinh phñ chñnh phuã chi cho caácvêën àïì naây. Caác nhaâ quaãn lyá muåc tiïu àöìngthúâi cuäng phaãi àûa ra caác baãn tûúâng trònh cuåthïí giaãi thñch nguyïn nhên khi khöng thïí àaåtàûúåc caác muåc tiïu àïì ra. Têët caã caác thöng tinnaây, kïí caã chi tiïët liïn hïå cuãa möîi nhaâ quaãn lyámuåc tiïu, àûúåc cöng böë trïn website cuãa chñnhphuã (http://www.sigob.gov.co/ini). Töíngthöëng dûåa nhiïìu vaâo caác thöng tin SIGOBtrong cöng taác kiïím soaát chñnh trõ vaâ xaä höåi1.

Thaânh phêìn chñnh thûá hai cuãa SINERGIA

40


Caác thaânh phêìn chñnh trong hïå thöëng M&E cuãa Cölömbia:Coá xêëp xó 500 chó söë hiïåu quaã liïn quan àïën 320 muåc tiïu

töíng thöëng vaâ vúái möîi chó söë, SIGOB ghi laåi muåc tiïu vaâ chiïëndõch thûåc hiïån, hiïåu quaã kyâ göëc, chó tiïu haâng nùm, tònh hònhhiïåu quaã hoaåt àöång thûåc tiïîn so vúái caác chó tiïu naây vaâ söëkinh phñ ûúác lûúång do nhaâ nûúác chi ra. Do àoá, SIGOB súã hûäumöåt söë lûúång lúán caác chó baáo vïì tñnh hiïåu quaã cuãa chñnh phuã.Caác thöng tin àûúåc chia ra theo tûâng khu vûåc, kïí caã caácthaânh phöë lúán.

Thïm vaâo àoá, khi möåt chó tiïu khöng àûúåc àaáp ûáng, nhaâquaãn lyá muåc tiïu buöåc phaãi chuêín bõ tûúâng trònh àïí giaãi thñch lyádo thêët baåi. Caác baãn baáo caáo tûúâng trònh ngoaåi lïå naây àûúåc xïëpvaâo cú súã dûä liïåu cuãa SIGOB. Cú súã dûä liïåu naây vöën chuã yïëucoá muåc tiïu sûã duång vaâ àûúåc cöng khai cho cöng chuáng, cêåpnhêåt vaâo moåi thúâi àiïím.

Website cuãa hïå thöëng àöìng thúâi cuäng khuyïën khñch, thuácàêíy tñnh khaã tñn thöng qua viïåc cöng böë cuå thïí nhaâ quaãn lyá –ngûúâi chõu traách nhiïåm vïì caác muåc tiïu, böå, cú quan cöng taác,chûác vuå vaâ àõa chó email cuãa hoå. Caác böå, cú quan, ban, ngaânhchõu traách nhiïåm cung cêëp dûä liïåu SIGOB cho cú quan quaãn lyáhïå thöëng – tûác Phoâng Kïë hoaåch Quöëc gia (DNP) – àïí cú quan

naây tiïën haânh kiïím tra dûä liïåu. Tuy nhiïn, Cölömbia chûa coá hïåthöëng kiïím toaán dûä liïåu àûúåc töí chûác àuáng thïí thûác nghiïmngùåt vaâ trïn thûåc tïë àaä coá nhiïìu quan ngaåi vïì sûå cêu kïët (múâaám) àûúåc nïu lïn trong caác dûä liïåu do caác böå cung cêëp.

Hiïån nay coá trïn dûúái 15 àaánh giaá taác àöång chuyïn sêu vaâàaánh giaá quaãn lyá vaâ thïí chïë àang àûúåc thûåc thi vaâ dûå kiïën thûåchiïån 22 àaánh giaá khaác Chi phñ cuãa chuáng nùçm trong khoaãng tûâ15000 àïën 2 triïåu àö la; àa söë laâ tûâ 50.000 àïën 200.000 àö la Myä.

Caác àaánh giaá naây àûúåc uãy thaác cho caác nhaâ nghiïn cûáu,hoåc giaã hay caác nhaâ tû vêën trong khi vêîn chõu sûå giaám saát cuãaphoâng kïë hoaåch. Cú quan àûúåc àaánh giaá vaâ caác nhaâ taâi trúåcung cêëp kinh phñ cho cöng taác àaánh giaá phöëi húåp chùåt cheä vúáinhau trong suöët quaá trònh tiïën haânh. Caác àaánh giaá nhanh cuängàang àûúåc mang ra thûã nghiïåm vúái dûå tñnh seä thu nhêåp cöngtaác naây thaânh möåt phêìn trong cöng taác hoaåch àõnh vaâ phên böíngên saách cuãa böå taâi chñnh vaâ böå kïë hoaåch. Phûúng phaáp àaánhgiaá sú böå cuãa Cölömbia dûåa nhiïìu theo caách cuãa Chilï àaä aápduång vaâ theo caách àaánh giaá xïëp loaåi cuãa hïå thöëng PART cuãaLiïn bang Myä (xem Höåp 6.1 Höåp 3.2). Caác cuöåc thûã nghiïåmgêìn àêy, möîi àúåt ûúác tñnh seä töën khoaãng tûâ 15.000 àïën 25.000àö la Myä.

Höåp 7.1: Hïå thöëng M&E toaân quöëc cuãa Cölömbia

laâ loaåt àaánh giaá hiïån taåi àang àûúåc tiïënhaânh (xem khung 7.1). Àïën cuöëi nùm 2006àaä coá 15 àaánh giaá àang diïîn ra hoùåc múáivûâa hoaân têët, chûa kïí 22 baãn àaánh giaá àûúåclïn kïë hoaåch cho nùm nùm tiïëp theo. Töíngchi phñ cuãa caác àaánh giaá naây laâ 11,1 tyã àö la.Khaác vúái Chilï, Cölömbia khöng tiïën haânhcaác thïí thûác àaánh giaá àaä àûúåc chuêín hoáa:Chilï àaä chuêín hoáa àiïìu kiïån tham chiïëu,caách thûác àaánh giaá vaâ mûác chi phñ giúái haåncho möîi loaåi àaánh giaá MoF uãy thaác rangoaâi. Ba thïí thûác àaánh giaá chñnh úãCölömbia laâ àaánh giaá taác àöång chuyïn sêu,àaánh giaá “thïí chïë”, vaâ àaánh giaá “quaãn lyá” –trong söë naây, hai thïí thûác sau têåp trung vaâocaác vêën àïì vïì quaãn lyá vaâ quaá trònh thûåchiïån. Àúåt àaánh giaá töën keám nhêët (2 triïåu àöla) laâ àaánh giaá taác àöång chuyïn sêu cuãamöåt chûúng trònh chuyïín giao tiïìn mùåt coáàiïìu kiïån.

Caác àaánh giaá naây àûúåc thûåc hiïån dûåa trïnsûå cöång taác giûäa phoâng kïë hoaåch, böå hoùåccú quan trong ngaânh chõu traách nhiïåm vïìchûúng trònh àang àûúåc àaánh giaá, vaâ caácnhaâ taâi trúå. Hêìu hïët nguöìn quyä cho caácàaánh giaá naây àûúåc cung cêëp qua caác vöënvay taâi trúå. Àa söë caác chûúng trònh àangàûúåc àaánh giaá nùçm dûúái sûå quaãn lyá cuãa böåbaão trúå xaä höåi, viïån phuác lúåi gia àònh hoùåcböå giaáo duåc. Loaåi hònh àaánh giaá thûá haiàang àûúåc thûã nghiïåm laâ caác àaánh giaánhanh cho caác chûúng trònh chñnh phuã naâohoùåc àûúåc chñnh phuã àùåc biïåt ûu tiïn hoùåccoá möåt vaâi vêën àïì vïì nùng lûåc - hiïåu quaãgêy nghi ngaåi. Böå taâi chñnh vaâ böå kïë hoaåchlaâ cú quan tiïën haânh caác thûã nghiïåm naây.2

Theo dûå tñnh thò seä dêìn dêìn nhêåp àaánh giaánhanh thaânh möåt phêìn trong cöng taác phêntñch vaâ quyïët àõnh ngên saách vöën laâ chûácnùng chñnh cuãa hai böå naây. (Trong trûúâng

húåp cuãa Cölömbia, ngên saách naây àûúåcchia giûäa hai böå. Böå taâi chñnh chõu traáchnhiïåm vïì caác chi tiïu taái diïîn àõnh kyâ; böå kïëhoaåch chõu traách nhiïåm vïì phêìn àêìu tû,trong àoá bao göìm caã caác chi tiïu cho giaáoduåc vaâ chuyïín giao tiïìn mùåt.) Hïå thöëngM&E cuãa Cölömbia coân caác thaânh phêìnkhaác nhûng caác thaânh phêìn naây yïëu hún,khoá phên biïåt hún vaâ àûúåc töí chûác keámtoaân diïån hún nhiïìu so vúái hai thaânh phêìnkïí trïn àêy. Möåt trong söë àoá laâ caác nöî lûåcphöëi húåp, song haânh vúái töí chûác xaä höåi dênsûå àïí phên tñch nùng lûåc, tñnh hiïåu quaã cuãachñnh phuã – nöî lûåc töí chûác hiïåp höåi liïn kïëtgiûäa caác NGO vaâ caác kïnh truyïìn thöng àaåichuáng laâ möåt vñ duå. Möåt thaânh phêìn khaáclaâ sûå höî trúå cho hai tónh thaânh àang tiïënhaânh giaám saát hiïåu quaã hoaåt àöång vaâ phênböí ngên saách theo hiïåu quaã hoaåt àöång.Thaânh phêìn cuöëi cuâng laâ cöng taác chuêín bõbaáo caáo ngên saách phên böí dûåa theo hiïåuquaã cho Quöëc höåi. Caác baãn baáo caáo naây doböå kïë hoaåch soaån laâm phuå luåc böí sung chocaác taâi liïåu ngên saách thöng thûúâng. Baãnbaáo caáo tûúâng trònh caác khoaãn chi tiïu cuãacú quan quaãn lyá theo chûúng trònh vaâ baáocaáo caác thöng tin M&E thu àûúåc vïì tñnhhiïåu quaã cuãa caác chûúng trònh naây. NhûHöåp 3.1 àaä àïì cêåp, baáo caáo hiïåu quaã nhûvêåy, tuy laâ möåt caách thûác yïëu, keám chuãàöång vaâ khöng thûåc sûå gêy taác àöång nhûngvêîn àûúåc coi laâ möåt daång phên böí ngênsaách dûåa theo hiïåu quaã. Àêy laâ möåt àiïímyïëu àùåc thuâ cuãa Cölömbia, Quöëc höåiCölömbia chó àoáng vai troâ múâ nhaåt. Trongquaá trònh quyïët àõnh ngên saách caác baáo caáonaây khöng giuáp àûúåc nhiïìu vïì mùåt chuyïnmön àïí caác àaåi biïíu Quöëc höåi coá thïí dïîdaâng chêëp nhêån caác thöng tin vïì tñnh hiïåuquaã vaâ caác kïët quaã àaánh giaá. Vaâ trong phêìnlúán thúâi gian daânh cho viïåc thaão luêån ngên

41

CÖLÖMBIA

saách haâng nùm, Quöëc höåi laåi daânh àïí têåptrung vaâo caác vêën àïì chñnh trõ heåp hún(xem phuå luåc B).

Traách nhiïåm giaãi trònh – Kiïím soaát chñnh trõ vaâxaä höåi Möåt àùåc àiïím àöåc àaáo cuãa Cölömbia, àoáchñnh laâ quyïët têm maånh meä cuãa Töíngthöëng Uribe daânh cho viïåc sûã duång thöngtin M&E àïí tùng cûúâng kiïím soaát chñnh trõlïn caác böå maáy quaãn lyá cêëp cao vaâ àïí höî trúåsûå kiïím soaát cuãa xaä höåi dên sûå. Cú sú dûäliïåu SIGOB nùçm trong maáy tñnh caá nhên cuãaTöíng thöëng vaâ öng sûã duång caác thöng tinnaây trong caác cuöåc gùåp haâng thaáng vúái tûângböå trûúãng vaâ DNP. Trong caác cuöåc hoåp naây,tûâng muåc tiïu cuãa Töíng thöëng àûúåc mangra xem laåi vaâ caác böå trûúãng phaãi trònh baâycaác lyá do cuãa viïåc khöng àaáp ûáng àûúåc nhûmong àúåi. Caác chó söë hiïåu quaã vaâ caác giaãiphaáp cuäng àûúåc thöng qua úã caác cuöåc hoåpnaây. Töíng thöëng sûã duång thöng tin SIGOBtrong caác cuöåc hoåp taåi toâa thõ chñnh haângtuêìn úã caác tónh, thaânh toaân quöëc vaâ àöìng thúâiöng cuäng sûã duång chuáng trong caác baâi phaátbiïíu trïn truyïìn hònh haâng nùm trûúác dênchuáng. Trong caác baâi phaát biïíu naây, öngcuâng caác böå trûúãng thaão luêån vïì tñnh hiïåuquaã hoaåt àöång cuãa chñnh phuã vaâ traã lúâi cêuhoãi cuãa dên chuáng vïì caác vêën àïì naây.

Nhiïåt tònh vaâ quyïët têm maånh meä muöën sûãduång caác thöng tin M&E àïí giaám saát vaâ baáocaáo tñnh hiïåu quaã cuãa chñnh phuã cuãa Töíngthöëng dûúâng nhû laâ möåt trûúâng húåp àöåcnhêët vö nhõ úã Myä Latinh – vaâ coá leä trïn caã thïëgiúái. Noá laâ thöng àiïåp maånh meä àïën tûâng böåtrûúãng vaâ tûâng viïn chûác nhaâ nûúác. Tuynhiïn, tònh hònh aáp duång caác phûúng thûácM&E cuãa caác böå vaâ caác böå maáy quaãn lyá bïndûúái khöng söi nöíi, röång raäi cho lùæm. Chó coá

möåt vaâi böå vaâ cú quan ban, ngaânh laâm viïåctrong caác lônh vûåc xaä höåi cuâng vúái hai tónhthaânh laâ àang cöë gùæng tòm caách cuãng cöë hïåthöëng M&E cuãa mònh dûúái sûå giuáp àúä cuãaDNP vaâ caác nhaâ taâi trúå.

Sûã duång àaánh giaá àïí höî trúå chñnh phuã trongquaá trònh ra quyïët àõnh

Cho àïën àêìu nùm 2007 thò chó múái coá bacuöåc àaánh giaá àûúåc hoaân têët nïn cú höåi sûãduång caác kïët quaã àaánh giaá àïí höî trúå chñnhphuã ra quyïët àõnh caã trïn ngên saách lêîn caáchoaåch àõnh quöëc gia laâ khaá giúái haån. Nhûngvêîn coá möåt vñ duå àaáng chuá yá vïì möåt baãnàaánh giaá àaä coá aãnh hûúãng vaâ taác àöång lúán.(Xem Höåp 7.2)

Caác mùåt maånh, yïëu cuãa hïå thöëng M&ECölömbiaHïå thöëng cuãa Cölömbia coá thïí àûúåc nhêånàõnh dûåa trïn ba tiïu chuêín cuãa möåt hïåthöëng M&E thaânh cöng, àoá laâ: mûác sûã duångcao, chêët lûúång M&E töët, vaâ tñnh bïìn vûäng,lêu daâi. Luêån chûáng àïí àaánh giaá, nhêån àõnhcho Cölömbia khöng roä raâng, thuyïët phuåcnhû úã trûúâng húåp cuãa Chilï nhûng duâ vêåy,vêîn coá thïí ruát ra möåt vaâi kïët luêån. Töíngthöëng àaä sûã duång thaânh töë giaám saát (SIGOB)cuãa hïå thöëng M&E rêët nhiïìu cho caác muåcàñch kiïím soaát chñnh trõ vaâ xaä höåi – tûác cuängchñnh laâ cho muåc àñch giûä vûäng tñnh tñnnhiïåm giûäa nhaâ nûúác vúái dên.

Chêët lûúång thöng tin dûä liïåu giaám saátkhöng thûåc roä raâng nhûng möåt söë viïn chûácnhaâ nûúác cêëp cao vaâ möåt söë nhên vêåt coá uythïë trong xaä höåi dên sûå e ngaåi rùçng caác dûäliïåu khöng hoaân toaân àaáng tin cêåy vaâ coá thïímöåt söë caác thöng tin do caác böå, ban, ngaânhàûa ra coá thïí mang muåc àñch tû lúåi. Tuyvêåy, thaânh phêìn giaám saát naây coá khaã nùng

42


töìn taåi bïìn vûäng vïì lêu daâi, thêåm chñ ngaycaã khi thay àöíi nhên sûå trong böå maáy àiïìuhaânh vaâ thay àöíi chñnh ngûúâi àaãm nhêån võtrñ töíng thöëng. Àoá laâ búãi vò caác dûä liïåu daânhcho DNP vaâ vùn phoâng chñnh phuã, baoquaát àûúåc tñnh hiïåu quaã hoaåt àöång cuãa böåmaáy nhaâ nûúác nïn luön luön laâ caác thöngtin coá ñch.

Möåt thaânh phêìn chñnh khaác trong hïå thöëngM&E cuãa Cölömbia laâ chûúng trònh àaánhgiaá taác àöång chuyïn sêu, àaánh giaá thïí chïëtöí chûác vaâ àaánh giaá quaãn lyá khaá tham voång.Chó möåt söë baãn àaánh giaá àûúåc hoaân thaânhhoaân chónh trong àoá nghiïn cûáu àaánh giaávïì Familias en Accioán - möåt trong nhûängchûúng trònh quan troång nhêët cuãa Chñnhphuã Cölömbia àaä mang laåi caác kïët quaã gêyaãnh hûúãng lúán vaâ cuöëi cuâng, cöng trònhàaánh giaá àûúåc nhêån àõnh laâ möåt hoaåt àöångrêët hiïåu quaã so vúái chi phñ boã ra. Àêy laâ möåtàiïím àaáng ghi nhêån vò chó cêìn möåt nghiïn

cûáu àaánh giaá àún leã nhûng “àùæt giaá” coá aãnhhûúãng àïën caác quyïët àõnh cuãa chñnh phuãthò thöng qua viïåc thïí hiïån caác giaá trõ cuãamònh, nghiïn cûáu àaánh giaá cuäng coá thïí gêytaác àöång khiïën M&E àûúåc chêëp nhêån röångraäi hún.

Chêët lûúång caác cöng trònh àaánh giaá cuãaCölömbia cho àïën nay chûa àûúåc nhònnhêån, xem xeát möåt caách nghiïm tuác vaâ toaândiïån, mùåc dêìu àaä coá möåt söë nhòn nhêån súkhúãi vïì chêët lûúång vaâ mûác àöå àaáng tin cêåycuãa chuáng: cöng taác àaánh giaá àaä àûúåc giaocho caác hoåc viïån quan troång vaâ coá uy tñn,möåt trong söë àoá laâ möåt vaâi cú quan àaánh giaácoá tiïëng quöëc tïë, vaâ caác baãn àaánh giaá naây àaäcoá sûå tham dûå àaáng chuá yá cuãa caác chuyïngia àaánh giaá hiïåu quaã - nùng lûåc thuöåcNgên haâng Thïë giúái vaâ caác nhaâ taâi trúå. Tuyvêåy, giaá trõ vïì lêu daâi cuãa chûúng trònh àaánhgiaá khöng hoaân toaân àûúåc baão àaãm. Trongthúâi gian ngùæn – tûác nùm nùm tiïëp theo –

43

CÖLÖMBIA

F amilias en Accioán laâ möåt chûúng trònh chuyïín giao tiïìnmùåt coá àiïìu kiïån cuãa chñnh phuã Cölömbia. Chûúng trònh

naây cung cêëp caác nguöìn höî trúå cho caác gia àònh coá hoaân caãnhkhoá khùn nhûng chõu cam kïët baão àaãm cho con caái àûúåc chùmsoác sûác khoãe phoâng bïånh töët, àûúåc àïën trûúâng vaâ ài hoåc.Chûúng trònh naây àûúåc khúãi àêìu vùo nùm 1999 sau möåt cuöåckhuãng hoaãng kinh tïë nghiïm troång úã nûúác naây.

Möåt baãn àaánh giaá taác àöång chuyïn sêu cuãa chûúng trònhnaây àaä àûúåc uãy thaác cho caác nhaâ tû vêën bïn ngoaâi böå maáy nhaânûúác thûåc hiïån dûúái sûå giaám saát cuãa phoâng kïë hoaåch. Baãn àaánhgiaá kïët luêån chûúng trònh àaä thaânh cöng, taåo ra caác thay àöíi vïìdinh dûúäng, giaáo duåc vaâ sûác khoãe cho treã em. Caác kïët quaã tòmthêëy àaä thuyïët phuåc nöåi caác cuãa Töíng thöëng Uribe – ngûúâi àùæc

cûã vaâo nùm 2002 – khöng chó duy trò chûúng trònh naây maâ coânmúã röång gêëp àöi quy mö cuãa chûúng trònh tûâ 500.000 àïën 1triïåu gia àònh coá hoaân caãnh khoá khùn. Khöng dûâng taåi àoá,khoaãng cuöëi nùm 2006, chñnh phuã nûúác naây quyïët àõnh múãröång quy mö chûúng trònh ra thïm möåt lêìn nûäa àïí vûún àïën 1,5triïåu gia àònh.

Cöng taác àaánh giaá nghiïåm thu Famillias en Accioán cho àïënnay àaä töën hïët 1,5 triïåu àö la Myä. Mùåc duâ söë kinh phñ nhû vêåylaâ khöng ñt nhûng khi so saánh vúái töíng chi phñ chñnh phuã chi chochûúng trònh naây (vaâo thúâi àiïím àaánh giaá laâ khoaãng 100 triïåuàö la Myä) thò con söë naây laâ khaá khiïm töën. Vò àaä taåo ra caác aãnhhûúãng, taác àöång quan troång lïn chñnh phuã, chûúng trònh àaánhgiaá naây àûúåc kïët luêån laâ rêët hiïåu quaã so vúái chi phñ boã ra.

Höåp 7.2: Möåt trûúâng húåp àaánh giaá coá taác àöång aãnh hûúãng lúán úã Cölömbia

Nguöìn: Mackay vaâ caác cöång sûå 2007

lõch trònh àaánh giaá seä nhêån àûúåc sûå höî trúåqua möåt nguöìn vöën vay múái cuãa Ngên haângThïë giúái. Möåt àùåc àiïím cuãa lõch trònh naây laâmûác höî trúå taâi chñnh cho cöng taác àaánh giaácuãa caác nhaâ taâi trúå quöëc tïë àang ngaây möåtgiaãm dêìn vò caác töí chûác coá yá mong àúåi chñnhphuã Cölömbia seä dêìn dêìn àoáng vai troâ chuãàöång bùçng caách tûå àiïìu àöång vöën cho caáccöng taác naây.3

Àiïìu naây laåi chó xaãy ra khi chñnh phuã kïëtluêån laâ caác cöng taác àaánh giaá naây xûáng àaángvúái thúâi gian vaâ cöng sûác boã ra. Viïåc naây, laåiàùåt troång traách lïn phoâng kïë hoaåch buöåcphaãi baão àaãm caác àaánh giaá àûúåc têån duångàuáng mûác.

So saánh vúái hïå thöëng M&E cuãa ChilïNoái vïì hïå thöëng Cölömbia, coân nhiïìu vêën àïìàaáng lûu têm, nhêët laâ khi so saánh noá vúái hïåthöëng cuãa Chilï. Möåt trong caác àiïím àaángchuá yá laâ hïå thöëng cuãa Chilï àùåt trong baân tayquaãn lyá cuãa ban thû kyá àiïìu haânh ngên saáchgiuáp baão àaãm tñnh thöëng nhêët chùåt cheä giûäahai cöng taác M&E vaâ cöng taác phên böí, quaãnlyá ngên saách. Nhûng úã Cölömbia thò hïåthöëng M&E vïì cùn baãn àûúåc quaãn lyá, töí chûácriïng reä, taách khoãi caác cöng taác khaác vaâ chótònh cúâ àûúåc àùåt trong cú cêëu töí chûác cuãaphoâng kïë hoaåch. Cho àïën nay, hïå thöëngM&E chûa bao giúâ àûúåc nhêåp chung cuângvúái cöng taác hoaåch àõnh hay caác nhiïåm vuåliïn quan àïën ngên saách cuãa phoâng kïëhoaåch, cuäng nhû khöng liïn hïå gò àïën khuvûåc hoaåt àöång vïì ngên saách cuãa böå taâi chñnh.

Thûåc traång naây coá thïí sùæp sûãa thay àöíi. Banàiïìu haânh M&E vaâ ban àiïìu haânh ngênsaách trong phoâng kïë hoaåch cuäng nhû khuvûåc ngên saách trong böå taâi chñnh hiïån àangtham gia thûã nghiïåm caác àaánh giaá. Möåt khicaác àúåt thûã nghiïåm àûúåc nhòn nhêån laâ thaânh

cöng – tûác coá tñnh hiïåu quaã cao so vúái chiphñ boã ra phuåc vuå cho caác muåc àñch phên böíngên saách theo hiïåu quaã - thò chó luác àoá,M&E múái coá khaã nùng trúã thaânh möåt trongnhûäng hoaåt àöång ngên saách troång àiïím cuãacaã hai böå naây.

Möåt söë nhaâ quan saát cho rùçng möåt trúã ngaåichñnh yïëu cho viïåc sûã duång thöng tin M&Eàïí gêy taác àöång lïn cöng taác quyïët àõnhngên saách úã Cölömbia chñnh laâ tñnh cûángnhùæc cuãa ngên saách quöëc gia. Trong àoá coábao göìm möåt lûúång lúán caác khoaãn chi tiïuàùåc biïåt àûúåc êën àõnh vaâ khöng thay àöíiàûúåc. Kïët quaã laâ coá àïën khoaãng tûâ 90 àïën 95phêìn trùm caác khoaãn chi tiïu cuãa chñnh phuãCölömbia phaãi úã tònh traång bêët di bêët dõchtrong möåt thúâi gian. ÚÃ àiïím naây, coá thïí coácaác luêån àiïím phaãn baác (xem phuå luåc B)nhûng coá leä minh chûáng dïî thêëy nhêët laâ mûácàöå taác àöång cao cuãa baãn àaánh giaá chûúngtrònh Familias en Accioán cuãa Cölömbia khiïënchñnh phuã nûúác naây phaãi xem xeát laåi caác ûutiïn vaâ khoaãn phên böí ngên saách cuãa mònh(Höåp 7.2).

Möåt àiïím cuöëi cuâng khi so saánh Cölömbiavaâ Chilï laâ mûác àöå phöëi húåp cao giûäa banàiïìu haânh M&E cuãa Cölömbia – vöën laâ möåtphêìn thuöåc phoâng kïë hoaåch vaâ caác böå, cúquan, ban, ngaânh coá caác chûúng trònh àûúåcàem ra nghiïn cûáu, àaánh giaá. DNP àaä höî trúåcaác kiïën thûác, kyä nùng chuyïn mön vaâ möåtvaâi nguöìn vöën cho caác àöëi taác naây. Khöngnhû caác nûúác khaác, böå taâi chñnh Cölömbiaàoáng vai troâ chuã àöång vaâ troång têm tronglõch trònh àaánh giaá nhûng giûäa böå naây vaâ caáccú quan khaác khöng coá caác möëi quan hïåhiïìm khñch. Nïëu möåt khi Cölömbia theoàuöíi möåt hònh thûác phên böí ngên saách dûåatheo hiïåu quaã möåt caách chuã àöång hún thò coá

44


leä möëi quan hïå phöëi húåp, tûúng trúå cuãa böåàêìu naäo vaâ caác böå, ban úã caác lônh vûåc cuå thïíseä thay àöíi.

Tuy nhiïn, khi Cölömbia coá thïí thûåc hiïåntöët cöng taác phên böí ngên saách theo hiïåuquaã thò cuäng seä khöng nhêët thiïët àoâi hoãiphaãi coá sûå phöëi húåp chùåt cheä giûäa ban àiïìuhaânh M&E thuöåc phoâng kïë hoaåch, banàiïìu haânh ngên saách cuãa riïng phoâng kïëhoaåch vaâ ban àiïìu haânh ngên saách cuãa böåtaâi chñnh. Àïí àêíy maånh möëi quan hïå húåptaác giûäa caác böå trung ûúng naây vaâ caác cúquan cêëp ngaânh, coá möåt caách laâ göåp têët caãcaác cú quan naây vaâo möåt uãy ban cêëp cao coátraách nhiïåm giaám saát SINERGIA. Àêychñnh laâ hûúáng ài theo dûå tñnh cuãa chñnhphuã Cölömbia.

Danh saách toám tùæt caác àiïím maånh, yïëu cuãahïå thöëng M&E Cölömbia nùçm trong baãng

7.1. Lûúåc àõnh cuãa Ngên haâng Thïë giúái vïì hïåthöëng Cölömbia nùçm trong phuå luåc B cuãaquyïín naây.

Kïët luêånChñnh phuã Cölömbia àaä xêy dûång thaânhcöng tiïíu hïå thöëng giaám saát hiïåu quaã hoaåtàöång cuãa chñnh phuã liïn quan àïën têët caã 320muåc tiïu cuãa Töíng thöëng vaâ caác muåc tiïuphaát triïín cuãa quöëc gia. Möåt àiïím àaáng lûuyá laâ Töíng thöëng Cölömbia sûã duång hïå thöëngnaây rêët nhiïìu trong cöng taác giaám saát trûåctiïëp hiïåu quaã hoaåt àöång cuãa caác böå vaâ caác böåtrûúãng vaâ trong cöng taác baáo caáo, tûúângtrònh laåi cho xaä höåi dên sûå.

Chñnh phuã Cölömbia àöìng thúâi cuäng àaädûåa trïn möåt lõch trònh kïë hoaåch àaánh giaákhaá tham voång. Caác kïët quaã àaánh giaá àaätaác àöång lúán àïën caác quyïët àõnh vaâ kïëtquaã phên böí ngên saách cuãa chñnh phuã.

45

CÖLÖMBIA

Baãng 7.1: Caác mùåt maånh vaâ yïëu cuãa hïå thöëng M&E Cölömbia

Àiïím maånh Àiïím yïëu

Töíng thöëng vaâ vùn phoâng töíng thöëng sûã duång tiïíu hïåthöëng úã cûúâng àöå caoCaác thöng tin hiïåu quaã àûúåc sûã duång àïí lêåp caác chó tiïuhoaåt àöång cho caác böå trûúãng vaâ caác böå, ban, ngaânh. Baáocaáo cöng khai vïì tònh hònh àaåt chó tiïu àïën mûác àöå naâo,caác chó tiïu naâo chûa àaåt. Caác nhaâ quaãn lyá àûúåc yïu cêìuphaãi giaãi thñch, tûúâng trònh vúái cöng chuáng.Caác baãn àaánh giaá àûúåc thûåc hiïån bïn ngoaâi töí chûác theotrònh tûå minh baåch vaâ àûúåc caác böå khaác cuâng Quöëc höåinhòn nhêån laâ coá thïí tin tûúãng àûúåc.Caác cöng trònh àaánh giaá àûúåc lïn kïë hoaåch vaâ thûåc hiïånvúái sûå phöëi húåp chùåt cheä giûäa phoâng kïë hoaåch vaâ caác böå,ban, ngaânh cuãa caác lônh vûåc khaác nhau Têët caã caác thöng tin M&E àûúåc tûúâng thuêåt cöng khai vaâgûãi lïn Quöëc höåi

Ban àiïìu haânh hoaåch àõnh vaâ phên böí ngên saách thuöåcböå kïë hoaåch vaâ böå taâi chñnh ñt sûã duång thöng tin M&E Caác quan ngaåi vïì àöå àaáng tin cêåy cuãa caác thöng tin giaámsaát do caác böå vaâ cú quan, ban, ngaânh cung cêëpLõch àaánh giaá quaá dûåa vaâo caác nguöìn taâi trúå bïn ngoaâi

Möåt àiïím yïëu trong hïå thöëng cuãa Cölömbialaâ thöng tin M&E chûa àûúåc sûã duång möåtcaách coá hïå thöëng cho caác cöng viïåc liïn quanàïën phên böí ngên saách vaâ lêåp kïë hoaåch cuãahai böå chõu traách nhiïåm cöng taác ngên saáchquöëc gia. Cuäng coá cú höåi àïí thöng tin M&Eàûúåc àûa vaâo caác phên tñch vaâ ra quyïët àõnhngên saách nhûng cho àïën luác àoá vêîn coân rêëtnhiïìu haån chïë àöëi vúái khaã nùng sûã duångthöng tin giaám saát vaâ caác phaát hiïån tûâ cöngtaác àaánh giaá. Mûác àöå gia tùng sûã duång thöngtin giaám saát àaánh giaá cuäng laâm tùng khaã nùngbïìn vûäng cuãa hïå thöng M&E trung ûúng.

Coá khaá nhiïìu böå ngaânh vaâ caác cú quan thûåchiïån M&E cho caác muåc àñch nöåi böå cuãa riïngcú quan hoå, àïí höî trúå phên tñch kïë hoaåch vaâquaãn lyá caác chûúng trònh àang thûåc hiïån.Tuy nhiïn, caác cú quan naây laâ trûúâng húåpngoaåi lïå. Vúái sûå höî trúå cuãa Ngên haâng Thïëgiúái, chñnh phuã hiïån nay àang xem xeát caáckhaã nùng aáp àùåt thûåc hiïån M&E möåt caách

röång raäi úã têët caác caác böå, caác cú quan thuöåcchñnh phuã.

Seä laâ cöng bùçng khi kïët luêån rùçng hïå thöëngM&E cuãa Cölömbia chûa àûúåc phaát triïín vaâàuã àöå chñn bùçng hïå thöëng cuãa Chilï. Hïåthöëng M&E cuãa Chilï liïn tuåc àûúåc phaáttriïín trong hún möåt thêåp kyã. Vaâ mùåc duâ hïåthöëng cuãa Cölömbia àaä töìn taåi úã dûúái möåtdaång thûác naâo àoá tûâ nhûäng nùm 1990 thòphaãi àïën nùm 2002 hïå thöëng naây múái thûåc sûånúã röå. Hïå thöëng M&E cuãa Cölömbia hiïån chitiïu khoaãng 2 triïåu àöla möîi nùm, tûúngàûúng khoaãng 3 lêìn chi phñ cuãa hïå thöëngM&E cuãa Chilï (0,75 triïåu àöla möîi nùm)4.Sûå khaác biïåt naây laâ möåt sûå nhêën maånh àùåcbiïåt àöëi vúái caác àaánh giaá taác àöång cuãa yïëucuãa hïå thöëng Cölömbia. Hïå thöëng M&E cuãacaã 2 nûúác àïìu coá thïí àûúåc caãi thiïån nhûng hïåthöëng cuãa caã hai nûúác, àùåc biïåt laâ hïå thöëngcuãa Chilï coá thïí àûúåc xem laâ àaåt hiïåu quaã vïìmùåt chi phñ.

46


47

8UÁc

Vaâo nùm 1983, UÁc bêìu ra möåt chñnh phuã caãi caách. Chñnh phuã múáiphaãi àöëi mùåt vúái tònh hònh kinh tïë vô mö vö cuâng khoá khùn. Àïí àöëiphoá, chñnh phuã nûúác naây àaä dêìn dêìn cùæt giaãm töíng chi tiïu cho böå

maáy nhaâ nûúác tûâ 30 phêìn trùm giaá trõ töíng saãn phêím quöëc nöåi vaâo nùm1984 xuöëng coân 23 phêìn trùm vaâo nùm 1989 – möåt con söë rêët àaáng kïí theotiïu chuêín thïë giúái.

Àöìng thúâi, Chñnh phuã UÁc cuäng hûúáng caáckhoaãn chi tiïu cuãa mònh vïì phña nhûängngûúâi khöng may mùæn, nhiïìu khoá khùntrong xaä höåi. Hoå mong muöën thu àûúåc giaátrõ lúán hún tûâ söë tiïìn chi ra vaâ vúái muåc tiïunaây, chñnh phuã àaä àûa ra möåt loaåt caác saángkiïën caãi caách khu vûåc cöng, àùåc biïåt tronglônh vûåc quaãn lyá taâi chñnh vaâ caãi caách ngênsaách. Têët caã caác cuöåc caãi caách naây àaä àûa UÁclïn võ trñ dêîn àêìu caác nûúác OECD vïì lônhvûåc quaãn lyá khu vûåc cöng1.

Caác cuöåc caãi caách cho pheáp caác phoâng, banàêìu ngaânh coá nhiïìu àöåc lêåp hay quyïìn tûåquyïët hún àïí quaãn lyá caác khoaãn ngên saáchcuãa mònh – theo nguyïn lyá àïí cho caác nhaâquaãn lyá thûåc sûå laâm cöng taác quaãn lyá. Mùåc

duâ ngay tûâ ban àêìu, chñnh phuã UÁc hy voångcaác cuöåc caãi caách seä khuyïën khñch caácphoâng, ban tûå quaãn lyá vaâ àaánh giaá hiïåu quaãhoaåt àöång cuãa hoå, nhûng àiïìu naây khöngthaânh sûå thêåt. Vò vêåy, àûúåc sûå höî trúå cuãacaác phoâng ban àêìu naäo, Böå Taâi chñnh (DoF)àaä xêy dûång, phaát triïín möåt chiïën lûúåcàaánh giaá toaân böå maáy. Chiïën lûúåc naây àûúåcnöåi caác taán thaânh maånh meä thöng qua möåtquyïët àõnh chñnh thûác cuãa chñnh phuã.Chiïën lûúåc naây ài theo nguyïn lyá àïí caácnhaâ quaãn lyá tûå quaãn lyá.

Caác thaânh phêìn chñnh cuãa hïå thöëng M&E2

Hïå thöëng M&E cuãa UÁc phêìn lúán àûúåc taåonïn tûâ chiïën lûúåc àaánh giaá chñnh thûác.Chiïën lûúåc naây dûåa trïn möåt baãn phï bònh

chêín àoaán nùm 1988 vïì caác hoaåt àöång àaánhgiaá trong caác ban, ngaânh vaâ mûác àöå thûåchiïån hoaåt àöång àaánh giaá trong böå maáy nhaânûúác noái chung. Baãn thên chiïën lûúåc naâyàûúåc phaát triïín dêìn dêìn qua möåt vaâi nùm(1987–1991). Chiïën lûúåc coá ba muåc tiïuchñnh: khuyïën khñch caác viïn chûác quaãn lyáàiïìu haânh caãi thiïån tñnh hiïåu quaã cuãachûúng trònh; höî trúå cho cöng taác quyïëtàõnh vaâ sùæp xïëp cöng taác ûu tiïn cuãa chñnhphuã àûúåc thuêån tiïån hún, àùåc biïåt laâ trongquaá trònh giaãi ngên haâng nùm khi caác böåtrûúãng thöng qua rêët nhiïìu caác àïì xuêët caånhtranh; tùng tñnh uy tñn cuãa chñnh phuã nhúâvaâo caác chûáng cûá chñnh thûác vïì hoaåt àöånggiaám saát vaâ quaãn lyá caác nguöìn lûåc cuãachûúng trònh3.

Troång têm chiïën lûúåc laâ cöng taác hoaåch àõnhàaánh giaá àûúåc tiïën haânh qua caác kïë hoaåchàaánh giaá höì sú chñnh thûác (PEPs) – caác baãn kïëhoaåch naây haâng nùm phaãi àûúåc àïå trònh lïnböå trûúãng böå taâi chñnh (xem Höåp 8.1). Caácbaãn kïë hoaåch PEP àûa ra kïë hoaåch cho banùm liïn tiïëp vaâ chó àõnh caác chûúng trònhhoùåc tiïíu chûúng trònh naâo, caác khña caånhnaâo seä àûúåc àaánh giaá vaâ seä àûúåc àaánh giaá khinaâo. Möåt yïu cêìu theo nguyïn tùæc laâ möîichûúng trònh seä àûúåc àaánh giaá trong thúâikhoaãng 3-5 nùm möåt lêìn. Caác baãn àaánh giaáPEP àûúåc xïëp vaâo loaåi caác baãn àaánh giaá troångyïëu nhêët. Caác phoâng ban cuäng àûúåc khuyïënkhñch chuã àöång tiïën haânh caác cuöåc àaánh giaáquy mö nhoã hún àïí duâng cho caác muåc àñchquaãn lyá nöåi böå. Àïën giûäa thêåp niïn 90 thò úãbêët kyâ thúâi àiïím naâo cuäng coá khoaãng 160cöng trònh àaánh giaá PEP àang àûúåc tiïënhaânh. Caác vêën àïì chñnh yïëu vïì PEP laâ lûåachoån caác chûúng trònh naâo àïí àaánh giaá vaâ caácvêën àïì cuå thïí möîi cuöåc àaánh giaá hûúáng túái laâ

gò. Vò vêåy, trong bêët kyâ cuöåc àaánh giaá naâo,àiïìu kiïån tham chiïëu cuäng àoáng vai troâ mêëuchöët. Caác vêën àïì naây àûúåc quyïët àõnh trongcaác cuöåc thûúng thaão giûäa caác phoâng, bantheo ngaânh vaâ caác phoâng, böå phêån laâm viïåcvúái ngên saách trong DoF. Àöëi vúái caác phoângban nhoã hún, caác ûu tiïn vïì taâi chñnh thûúângnùæm ûu thïë. Àöëi vúái caác phoâng ban coá thïë lûåchún, thò cên bùçng ûu thïë àöìng àïìu hún.

Caác cuöåc tranh caäi vïì caác ûu tiïn àaánh giaámöåt khi khöng ngaä nguä seä àûúåc àûa lïn thaãoluêån úã cêëp cao hún laâ caác böå trûúãng haythêåm chñ laâ vùn phoâng chñnh phuã nïëu caácbïn vêîn bêët àöìng quan àiïím.

Caác phoâng ban theo ngaânh chõu traách nhiïåmkhöng chó vïì viïåc lïn kïë hoaåch àaánh giaá maâcoân vïì cöng taác tiïën haânh àaánh giaá caácchûúng trònh naây. Möåt vaâi phoâng, böå phêånquy mö lúán hún – chùèng haån nhû caác phoângtuyïín duång – coá riïng möåt nhaánh, böå phêånàaánh giaá göìm 20-25 nhên viïn chõu traáchnhiïåm àaánh giaá caác kïë hoaåch, tû vêën vïì hïåphûúng phaáp àaánh giaá, tham dûå vaâo caác uãyban chó àaåo àaánh giaá vaâ thûåc hiïån caác àaánhgiaá chñnh quan troång.

Caác phoâng, ban khaác chó coá caác àún võ àaánhgiaá khiïm töën vöën laâ möåt phêìn nhoã trûåcthuöåc chi nhaánh phöëi húåp/ hoaåch àõnh, vaâuãy thaác nhiïåm vuå àaánh giaá cho caác khu vûåcböå phêån trong chûúng trònh. Caác böå phêånnaây, àïën phiïn mònh, laåi chõu traách nhiïåmvúái caác nhaâ quaãn lyá cêëp trïn cuâng cuãaphoâng, ban vïì chêët lûúång vaâ tñnh chñnh xaáccuãa àaánh giaá (àùåc biïåt laâ vúái caác àaánh giaáquy mö nhoã hún maâ thûúâng mang tñnh chêëtgiöëng nhû caác àaánh giaá nhanh). Möåt söë caácàaánh giaá àûúåc giao cho caác nhaâ tû vêën àöåclêåp hoùåc caác cú quan tû vêën.

48


Caác böå phêån laâm vïì ngên saách cuãa DoF àöìngthúâi cuäng tham gia thûåc thi caác àaánh giaá caánhên möîi khi coá thïí. Àöëi vúái caác àaánh giaáquan troång thò seä dêîn àïën sûå tham gia cuãacaác thaânh viïn uãy ban chó àaåo liïn phoâng.Caác uãy ban naây thûúâng bao göìm caác böå liïnquan khaác vaâ caác phoâng ban àêìu naäo coánhiïìu quyïìn lûåc cuãa chñnh phuã nhû cú quanngên khöë nhaâ nûúác, vùn phoâng thuã tûúáng vaânöåi caác chñnh phuã. Caác thaânh viïn àa daångnhû vêåy nïn caác viïn chûác laâm viïåc vúái ngênsaách coá thïí (1) tòm caách taác àöång àïën cöngtaác thûåc hiïån àaánh giaá àïí baão àaãm laâ caác vêënàïì àûúåc nghiïn cûáu, thêím tra toaân diïån vaâcöng bùçng, (2) nhêån xeát, bònh luêån vïì caác baãnbaáo caáo àaánh giaá sú thaão.

Hïå thöëng M&E cuãa UÁc coá möåt àùåc àiïím laânoá sûã duång khaái niïåm àaánh giaá khaá röång.Àaánh giaá àûúåc àõnh nghôa laâ möåt daång thêímtra theo nguyïn tùæc: bao göìm caã caác àaánh giaánhanh, caác baãn xem xeát chñnh saách chñnh

thûác, caác àaánh giaá taác àöång chuyïn sêu vaâcöng taác kiïím tra söí saách do cú quan kiïímtoaán quöëc gia tiïën haânh.

Chi phñ caác àaánh giaá naây dao àöång trongmöåt khoaãng biïën thiïn lúán: möåt mêîu àaánhgiaá àûúåc phoâng taâi chñnh phên tñch cho thêëycoá thïí töën tûâ 43.000 àïën 430.000 àö la Myä(tñnh theo mûác giaá nùm 1993)

Vaâo nùm 1991, chiïën lûúåc àaánh giaá àûúåc böísung, cuãng cöë sau khi möåt àúåt kiïím tra söísaách cho thêëy mûác àöå cam kïët thûåc hiïånàaánh giaá giûäa caác phoâng, ban rêët khaác nhau.Baãn baáo caáo cuãa cú quan kiïím toaán lïn aánmöåt vaâi phoâng, ban àaä lûåa choån caác chûúngtrònh àïí àaánh giaá khöng xaác àaáng vaâ khöngàuã têåp trung vaâo tñnh hiïåu quaã cuãa caácchûúng trònh chñnh phuã. Àaáp laåi, DoF àaä lêåpra möåt nhoám àaánh giaá chuyïn mön chõutraách nhiïåm tû vêën, höî trúå, àaâo taåo vaâkhuyïën khñch caác phoâng, ban khaác cuäng nhû

49

UÁC

Caác thaânh phêìn chñnh cêëu taåo nïn hïå thöëng M&E cuãa UÁc laâ:

Hoaåch àõnh àaánh giaá chñnh thûác thöng qua caác PEPs, liïåtkï ra caác chûúng trònh chñnh phuã maâ böå àõnh àaánh giaá vaâ caácvêën àïì cêìn àïì cêåp trong möîi àaánh giaá. Caác PEP naây àûúåcchuêín bõ haâng nùm cho thúâi àiïím thûåc hiïån laâ ba nùm. Chuángchó bao göìm caác àaánh giaá chñnh quan troång, hay noái caách khaáclaâ caác àaánh giaá vïì nhûäng chûúng trònh àûúåc xem laâ quan troångchiïën lûúåc àöëi vúái nhaâ nûúác: caác chûúng trònh vúái ngên saáchlúán, caác chûúng trònh liïn quan àïën têìm quan troång cuãa möåtchñnh saách cuå thïí; caác chûúng trònh coá vûúáng mùæc bêët thûúângvaâ caác chûúng trònh thûã nghiïåm. Caác àaánh giaá àûúåc böå trûúãngcuãa tûâng ngaânh tûå thûåc hiïån, thûúâng thò coá möåt phêìn tham dûåcuãa böå taâi chñnh.

Yïu cêìu àaánh giaá cho möîi chûúng trònh: cöng taác àaánh giaáàûúåc thûåc hiïån ñt nhêët laâ ba àïën nùm nùm möåt lêìn. Trïn thûåctiïîn, àiïìu naây coá nghôa laâ möåt vaâi khña caånh (chùèng haån nhû caáctiïíu chûúng trònh cuå thïí) cuãa möîi chûúng trònh seä àûúåc mangra àaánh giaá; àa söë caác àaánh giaá khöng cöë àïì cêåp sêu àïën têëtcaã moåi khña caånh trong tònh hònh hiïåu quaã cuãa möåt chûúngtrònh. Thïm vaâo àoá, möåt yïu cêìu khaác laâ têët caã caác àaánh giaámöåt khi àaä àûúåc hoaân têët phaãi àûúåc cöng khai, trûâ caác àaánh giaáliïn quan àïën an ninh quöëc gia hay coá nhaåy caãm trong caác möëiquan hïå giûäa caác ngaânh.

Xem xeát cöng taác baáo caáo caác muåc tiïu vaâ tònh hònh hiïåuquaã cuãa möîi böå. Tûâng böå húåp taác song haânh laâm cuângphoâng taâi chñnh xem xeát caác baáo caáo naây trïn cú súã thúâi haånlaâ ba nùm.

Höåp 8.1: Hïå thöëng M&E chñnh phuã cuãa UÁc

caác böå phêån laâm viïåc vïì ngên saách ngaytrong nöåi böå DoF. Nhoám naây àöìng thúâi cuängchõu traách nhiïåm giaám saát cöng taác lïn kïëhoaåch àaánh giaá cuãa caác phoâng, ban vaâ söëàaánh giaá àûúåc thûåc hiïån. Trûúãng phoâng taâichñnh sûã duång thöng tin naây àïí gêy sûác eápkhöng chñnh thûác lïn caác phoâng, ban tûângngaânh àïí hoå caãi thiïån caác hoaåt àöång àaánhgiaá cuãa mònh.

Hïå thöëng M&E cuãa UÁc cùn baãn nhêën maånhvaâo àaánh giaá, úã àêy àûúåc hiïíu laâ cung cêëpcaác thöng tin chuyïn sêu vaâ àaáng tin cêåycêìn thiïët vïì tñnh hûäu hiïåu vaâ hiïåu quaã cuãacaác chûúng trònh nhaâ nûúác. Caác thöng tinhiïåu quaã cuäng àûúåc xem laâ quan troångnhûng àûúåc xem laâ möåt vêën àïì maâ caácphoâng, ban caác ngaânh cuå thïí phaãi tòm caáchquaãn lyá. Tuy vêåy, àïën giûäa thêåp niïn 90,phoâng taâi chñnh lo ngaåi vïì chêët lûúång cuãacaác thöng tin naây vaâ caác baãn phï bònh, nhêånxeát (nùçm trong taâi liïåu nghõ sûå cuãa NghõViïån) àûúåc caác cú quan nhêån uãy thaác soaånthaão. Caác àiïím khiïëm khuyïët trong caác baãnbaáo caáo naây dêîn àïën viïåc nùm 1995, phoângtaâi chñnh phaãi ra chó thõ yïu cêìu thûåc hiïånmöåt loaåt caác baãn nhêån xeát phï bònh chi tiïëtvïì caác muåc tiïu chûúng trònh vaâ thöng tinhiïåu quaã cuãa tûâng phoâng, ban möåt. Caác baãnphï bònh naây àûúåc phoâng taâi chñnh vaâphoâng chõu traách nhiïåm ngaânh àöìng thûåchiïån. Caác kiïën nghõ giaãi phaáp caãi thiïån àûúåcyïu cêìu àûa ra àïí thi haânh.

Phên böí ngên saách theo hiïåu quaãTrong khi hïå thöëng M&E cuãa UÁc coá ba muåctiïu nhû àaä nïu - tûâ caách nhòn nhêån cuãaphoâng taâi chñnh, cú quan àoáng vai troâ thiïëtkïë vaâ giaám saát thûåc thi chñnh cuãa hïå thöëngM&E - muåc tiïu àûúåc chuá troång àïën nhêët laâ

höî trúå quaá trònh quyïët àõnh cuãa vùn phoângchñnh phuã trong suöët quaá trònh giaãi ngên.DoF coá sûác aãnh hûúãng rêët lúán trong quaátrònh quyïët àõnh ngên saách úã UÁc. Noá chuêínbõ caác baãn phên tñch chñnh saách cho têët caã caácàïì xuêët chi tiïu múái maâ caác böå thuöåc caácngaânh khaác nhau chuêín bõ. Caác baãn phêntñch naây àûúåc àñnh keâm vúái caác àïì xuêët chitiïu gûãi lïn caác böå trûúãng thuöåc nöåi caác àïíhoå cuâng nhau cên nhùæc vaâ àûa ra caác quyïëtàõnh ngên saách. Vò vêåy maâ DoF àaä àûa ramöåt baãn phên tñch chñnh saách àöåc lêåp laâquan àiïím phaãn biïån vúái caách nhòn nhêåncuãa böå sûã duång ngên saách. Traách nhiïåm cuãaböå phêån ngên saách trong DoF àöìng thúâicuäng bao göìm cöng taác soaån sùén caác “lûåachoån tiïët kiïåm”: caác àïì xuêët chñnh saách àïícùæt giaãm hoùåc huãy boã caác chûúng trònh àangthûåc hiïån.24

Quaá trònh quyïët àõnh ngên saách keáo theo sûåtöìn taåi cuãa möåt “thõ trûúâng yá tûúãng”. Trongtònh huöëng nöåi böå bêët àöìng yá kiïën, viïåc coáàûúåc caác kïët quaã àaánh giaá nhêët àõnh, cuå thïívïì hiïåu quaã, tònh hònh hoaåt àöång cuãa caácchûúng trònh, dûå aán laâ möåt àiïìu kiïån hïët sûácquan troång àïí coá thïí baão àaãm cùn cûá roäraâng, àaáng tin cêåy cho caác quyïët àõnh ngênsaách. Caác àaánh giaá coá khaã nùng mang laåi caácûu àiïím caånh tranh cho nhûäng ngûúâi sûãduång, dûåa vaâo caác thöng tin àaánh giaá. Vòvêåy, böå phêån ngên saách thuöåc DoF phaãitham dûå sêu vaâo quaá trònh lïn kïë hoaåchàaánh giaá cuãa caác böå vaâ caã trong quaá trònhthûåc thi caác àaánh giaá – àêy laâ möåt yïëu töë cûåckyâ quan troång, giuáp baão àaãm cho caác viïnchûác ngên saách DoF coá thïí quen vúái chêëtlûúång vaâ caác giúái haån nïëu coá cuãa caác àaánhgiaá, giuáp hoå coá thïí nùæm bùæt roä caác kïët quaãàaánh giaá vaâ caác àïì xuêët phûúng phaáp giaãi

50


quyïët àïí thûåc hiïån cöng taác phên tñch chñnhsaách. Khi caác viïn chûác tham gia vaâo viïåcàaánh giaá, hoå cuäng seä nêng cao hiïíu biïët vïìcaác muåc tiïu chûúng trònh vaâ thûåc tiïîn möitrûúâng thûåc thi chûúng trònh. Kiïën thûác naâycoá vai troâ àùåc biïåt quan troång cho nhiïåm vuå,cöng viïåc cuãa hoå.

Möåt àiïím àaáng lûu yá úã àêy laâ caác böå taâichñnh coá thïí khöng phaãi luác naâo cuäng uãnghöå caác caãi caách àûúåc thiïët kïë àïí nêng caolûúång thöng tin múã vïì hiïåu quaã hoaåt àöångcuãa chñnh phuã. Trûúác khi caác cuöåc caãi caáchdiïîn ra, DoF UÁc àaä tham dûå sêu vaâo cöng taácnghiïn cûáu chi tiïët caác haânh vi chi tiïu cuãacaác cú quan nhaâ nûúác. Nguy hiïím cuãa caáchtiïëp cêån truyïìn thöëng naây laâ do quaá chuátroång àïën töíng chi phñ, DoF àaä ñt chuá yá àïënkïët quaã cuãa caác khoaãn chi àoá. Khi àoá, caác böåtaâi chñnh caác nûúác caâng coá quyïìn lûåc thò laåicaâng trúã thaânh trúã ngaåi cho sûå nghiïåp caãicaách cuãa nûúác àoá. DoF coá traách nhiïåm giaámsaát, theo doäi àaánh giaá àïí àaãm baão DoF coáthïí aãnh hûúãng trûåc tiïëp lïn caác böå phêån, àúnvõ thuöåc caác phoâng, ban khaác nhau nùçmtrong cú cêëu cuãa DoF chõu traách nhiïåm giaámsaát caác cú quan, ban, ngaânh khaác ngoaâi DoF.

Tuy nhiïn, àïí thûåc hiïån thaânh cöng caácthay àöíi, caãi töí vùn hoáa laâm viïåc cêìn thiïëttrong nöåi böå DoF laâ möåt quaá trònh chêåmchaåp, phaãi traãi qua möåt söë nùm vaâ traãi quamöåt vaâi lûúåt thay àöíi nhên sûå. Sau khi DoFtùng cûúâng chuá troång àïën vêën àïì giaá trõ thuàûúåc tûâ lûúång kinh phñ boã ra (thay vò chótêåp trung vaâo töíng chi tiïu), thaái àöå naâyxuyïn suöët tñnh chêët cùn baãn vaâ chêët lûúångcuãa nhûäng tû vêën DoF àûa lïn vùn phoângchñnh phuã. Nhûäng tû vêën cuãa DoF caâng luáccaâng dûåa trïn cùn cûá laâ caác kïët quaã àaánhgiaá thu àûúåc.

Àùåc àiïím quan troång nhêët cuãa hïå thöëng

M&E UÁc laâ caác kïët quaã àaánh giaá àaä àûúåc têånduång triïåt àïí àïí höî trúå quaá trònh quyïët àõnhngên saách cuãa vùn phoâng chñnh phuã. Haângnùm, DoF tiïën haânh khaão saát caác viïn chûáclaâm viïåc vïì ngên saách trong nöåi böå cú quanmònh àïí baão àaãm taác duång cuãa caác àaánh giaátrong tûâng àïì xuêët chñnh saách do caác böångaânh cung cêëp vaâ caác giaãi phaáp lûåa choåntiïët kiïåm DoF àûa lïn (hoùåc do caác böå ngaânhkiïën nghõ lïn trong trûúâng húåp caác böå muöëntaâi trúå vöën cho caác chñnh saách múái)25

Àïën nùm 1994 – 95, àaä coá khoaãng 1,75 tyã àöla Myä (hoùåc 77 phêìn trùm) caác àïì xuêët chñnhsaách múái àûúåc àaánh giaá laâ àaä chõu aãnhhûúãng cuãa caác kïët quaã tûâ möåt cuöåc àaánh giaávaâ àa söë chõu taác àöång trûåc tiïëp. Töíng söë tiïìntiïët kiïåm àûúåc trong caác trûúâng húåp naây ûúáctñnh laâ 380 triïåu àö la Myä (65 phêìn trùm töíngsöë chi tiïu).

Caác kïët quaã àaánh giaá khöng chó aãnh hûúãngàïën caách lûåa choån chñnh saách maâ coân giuápquaá trònh cên nhùæc, quyïët àõnh cuãa chñnhphuã tiïën triïín nhanh hún, thuêån tiïån hún.DoF àöìng thúâi cuäng khaão saát yá kiïën caác viïnchûác ngên saách cuãa mònh vïì têìm aãnh hûúãngcuãa baãn àaánh giaá àïën caác quyïët àõnh cuãachñnh phuã vïì ngên saách nùm 1993-94 vaâ1994-1995. Caác chûáng cûá àûúåc göåp lêîn vaâonhau nhûng chung quy laåi chó roä rùçng baãnàaánh giaá àaä àoáng vai troâ lúán. Trong nùm1994-1995, baãn àaánh giaá àûúåc kïët luêån laâ àaäaãnh hûúãng àïën quyïët àõnh cuãa nhaâ nûúác àöëivúái 68 phêìn trùm trong töíng söë 2,846 tyã àö latrong caác baãn àïì xuêët àûúåc àûa vaâo cên nhùæc(bao göìm caã caác àïì xuêët chñnh saách vaâ caácgiaãi phaáp lûåa choån tiïët kiïåm).

Tuy nhiïn, tyã lïå tûúng ûáng cuãa ngên saáchnùm 1993-1994 laåi chó laâ 19 phêìn trùm trïntöíng söë caác àïì xuêët. Möåt nguyïn nhên

51

UÁC

quan troång taåo ra sûå khaác biïåt naây laâ bûúáctaái phên tñch, nhòn nhêån thõ trûúâng laoàöång, ngaânh dõch vuå cung cêëp viïåc laâm vaâcaác chñnh saách trong nûúác, khu vûåc vaâ trïnthïë giúái àûúåc thûåc hiïån cho ngên saáchtrong nùm 1994-95. Àêy chñnh laâ hoaåt àöångàaánh giaá laåi chñnh saách rêët quan troång laâcùn cûá cho caác quyïët àõnh cuãa chñnh phuã.Hoaåt àöång naây àaä chõu aãnh hûúãng sêu sùæccuãa möåt söë àaánh giaá àûúåc giao cho cú quanàaánh giaá bïn ngoaâi àïí giuáp àõnh hûúángcho cöng taác xem xeát laåi chñnh saách.

Ñt khi möåt chûúng trònh bõ chêëm dûát vò möåtnghiïn cûáu àaánh giaá naâo àoá. Cêìn phaãi nhêënmaånh laâ trong quaá trònh quyïët àõnh ngênsaách dûåa vaâo taâi liïåu ngên saách lûu trûä (docú quan nhaâ nûúác trong ngaânh vaâ caác töíchûác àaánh giaá àûúåc uãy thaác xaác minh), khibêët kyâ möåt chûúng trònh naâo bõ chêëm dûát thòhêåu quaã luön luön laâ phaãi taái phên böí laåi chitiïu trong höì sú cuãa chûúng trònh àoá. Möåtvaâi trûúâng húåp minh chûáng quan troångtrong àoá, theo nhû möåt phêìn cuãa àúåt taái sùæpxïëp caác ûu tiïn troång àiïím, möåt söë caácchûúng trònh àaä bõ cùæt giaãm möåt caách àaáng

52


Trong ngên saách nùm 1996–1997, chñnh phuã múái àaä quyïëtseä vûâa giaãm chi tiïu vûâa taái xaác àõnh caác khoaãn, muåc chi

tiïu ûu tiïn cuãa nhaâ nûúác. Thõ trûúâng lao àöång vaâ caác chûúngtrònh liïn quan, vöën chiïëm 2,90 tyã àö la trong töíng chi tiïu möîinùm, laâ hai möëi quan têm troång àiïím cuãa chñnh phuã. Böå trûúãngchõu traách nhiïåm cung cêëp viïåc laâm àïì ra muåc tiïu chñnh saáchtöíng quaát cuãa chñnh phuã laâ höî trúå nhûäng ngûúâi thêët nghiïåp daâikyâ vaâ nhûäng ngûúâi coá nguy cú rúi vaâo tònh traång thêët nghiïåp daâikyâ. Viïåc naây vûâa phuåc vuå cho muåc tiïu bònh àùèng xaä höåi vûâagiuáp cho caác muåc tiïu hoaåt àöång, chùèng haån nhû giuáp cung vaâcêìu trong thõ trûúâng lao àöång coá thïí phuâ húåp vúái nhau hún.Àöìng thúâi böå trûúãng cuäng muöën trong khi kinh phñ haån heåp, vúáikinh phñ boã ra, böå coá thïí thu àûúåc nhiïìu giaá trõ hún tûâ caácchûúng trònh caãi thiïån tònh hònh thõ trûúâng lao àöång.

Caác kïët quaã àaánh giaá cuãa UÁc noái riïng vaâ thïë giúái noái chunglaâ cú súã cùn cûá chñnh yïëu giuáp àõnh hûúáng cho caác lûåa choånchñnh saách. Böå trûúãng àïì cao tñnh hiïåu quaã so vúái chi phñ cuãacaác chûúng trònh caãi thiïån thõ trûúâng lao àöång khaác nhau. Tñnhchi phñ chûa kïí thuïë cho möîi viïåc laâm àûúåc taåo ra cho ngûúâidên trong tûâng chûúng trònh – àûúåc ào bùçng caách tñnh khaã nùngcuãa möåt ngûúâi sau khi tham dûå vaâo chûúng trònh seä tiïëp tuåccöng viïåc tòm àûúåc trong suöët saáu thaáng sau – laâ phûúng phaáp

ào lûúâng hiïåu quaã chñnh yïëu. (Trong tûúng quan vúái giúái haån laâmöåt nhoám ngûúâi khaác khöng tham dûå vaâo chûúng trònh).

Caác kïët quaã àaánh giaá cho thêëy chûúng trònh trúå cêëp lûúngJobStart coá chi phñ chûa kïí thuïë laâ 3.700 àö la Myä cho möîi viïåclaâm taåo àûúåc cho möåt ngûúâi thêët nghiïåp. Trong khi àoá, chûúngtrònh JobSkills, möåt chûúng trònh trûåc tiïëp taåo viïåc laâm chongûúâi thêët nghiïåp, coá chi phñ tûúng ûáng laâ 57.800 àö la Myä. Böåtrûúãng ghi nhêån: “Chñnh phuã seä… têåp trung caác nöî lûåc vaâo caácchûúng trònh àaä chûáng toã àûúåc tñnh hiïåu quaã so vúái kinh phñ baãoàaãm thu nhêåp tûâ viïåc laâm cho ngûúâi dên”. Kïët quaã laâ chûúngtrònh JobStart àûúåc giûä laåi trong khi quy mö cuãa JobSkills bõ thuheåp laåi vaâ chó nhùæm àïën nhûäng ngûúâi àùåc biïåt khöng may àangtòm kiïëm viïåc laâm.

Trong voâng hai nùm, töíng söë tiïìn tiïët kiïåm àûúåc tûâ hai caáchcùæt giaãm chi tiïu vaâ taái sùæp xïëp caác ûu tiïn chi tiïu trïn caácchûúng trònh caãi thiïån thõ trûúâng lao àöång laâ trïn dûúái 1,14 tyãUSD. Chñnh phuã cuäng àaä uãy thaác cho cú quan bïn ngoaâi thûåchiïån möåt loaåt caác àaánh giaá quan troång vïì caác chûúng trònh caãithiïån thõ trûúâng viïåc laâm vaâ vïì caác hoaåt àöång múái hoaân thiïåntñnh caånh tranh tuyïåt àöëi giûäa caác nhaâ cung cêëp dõch vuå viïåclaâm khu vûåc nhaâ nûúác vaâ tû nhên.

Khung 8.2: Caác àaánh giaá coá taác duång lúán úã UÁc

Nguöìn: Mackay 1998a.

kïí, chùèng haån nhû caác chûúng trònh vïì thõtrûúâng lao àöång vaâ khu vûåc an sinh xaä höåi.Caác khoaãn cùæt giaãm naây phaãn aánh nguyïånvoång töëi àa hoáa giaá trõ thu àûúåc tûâ caác khoaãnchi phñ boã ra dûåa theo caác ûu tiïn chñnh saáchcuãa chñnh phuã (Höåp 8.2)

Caác àiïím maånh, yïëu cuãa hïå thöëng M&E cuãaUÁc

Àiïím maånh

Möåt söë nhaâ bònh luêån àaä quan saát thêëy “cöngtaác àaánh giaá chûúng trònh (úã UÁc) àaä àûúåc aápduång triïåt àïí hún vaâ coá hïå thöëng hún bêët kyânûúác naâo khaác” (Kim vaâ cöång sûå, 2006). Àùåcàiïím nöíi tröåi cuãa hïå thöëng M&E UÁc laâ caáckïët quaã àaánh giaá àûúåc sûã duång nhiïìu trongquaá trònh quyïët àõnh ngên saách nhû laâ möåtyïëu töë àêìu vaâo cho cöng taác tû vêën chñnhsaách coá chêët lûúång (Uhr vaâ Mackay, 1996) vaâàöìng thúâi cho cöng taác quyïët àõnh ngên saáchcuãa chñnh phuã (baãng 8.1). Nhû àaä nïu trongchûúng 5 úã phêìn baân vïì phên böí ngên saáchdûåa theo hiïåu quaã, taác àöång cuãa caác kïët quaãàaánh giaá àïën caác quyïët àõnh cuãa chñnh phuãthûúâng laâ caác taác àöång giaán tiïëp – tûâ taácàöång maånh úã möåt söë trûúâng húåp àïën ñt hoùåckhöng gêy aãnh hûúãng gò úã möåt söë trûúânghúåp khaác. Vïì cùn baãn, àêy laâ mûác àöå töëi àacoá thïí mong chúâ àûúåc vïì mùåt tiïìm nùng khaithaác thöng tin M&E tûâ möåt hïå thöëng M&Etoaân quöëc nhû hïå thöëng cuãa UÁc.

Töíng kiïím toaán UÁc nhêån xeát: “Theo quanàiïím cuãa töi, thaânh cöng trong cöng taácàaánh giaá cuãa cú quan nhaâ nûúác úã cêëp liïnbang … phêìn lúán laâ nhúâ tham gia sêu saát vaâocaác quaá trònh liïn quan àïën ngên saách. Núinaâo coá cam kïët vïì nguöìn lûåc thò núi êëy cêìnphaãi coá möåt daång thûác àaánh giaá naâo àoá àïí coáthïí cung cêëp caác luêån àiïím biïån höå cho hêìu

nhû têët caã caác cuöåc àêëu thêìu ngên saách.”(Barrett 2001).

Möåt mùåt maånh khaác cuãa hïå thöëng M&E laâcaác phoâng, ban vaâ cú quan cêëp ngaânh vêånduång nhiïìu thöng tin cuãa hïå thöëng. Möåt àúåtkiïím tra söí saách vaâo nùm 1997 do Cú quanKiïím toaán Quöëc gia UÁc (ANAO) thi haânh àaäkïët luêån rùçng caác phoâng, ban cêëp ngaânh sûãduång khaá nhiïìu caác kïët quaã àaánh giaá cuãa hoåàïí caãi thiïån hiïåu quaã vêån haânh. ÚÃ möåt mûácàöå thêëp hún, hoå cuäng sûã duång caác kïët quaãnaây àïí giuáp àõnh hûúáng cho caác quyïët àõnhphên böí nguöìn lûåc vaâ trong cöng taác thiïëtkïë, töí chûác caãi thiïån chêët lûúång dõch vuå (Cúquan Kiïím toaán Quöëc gia UÁc 1997).

Cûúâng àöå sûã duång thöng tin cao cuãa caác cúquan cêëp ngaânh phaãn aánh möåt àiïím maånhkhaác cuãa hïå thöëng M&E UÁc: cöng taác àaánh giaánhêån àûúåc sûå phöëi húåp giûäa DoF, caác phoângban àêìu naäo khaác, vaâ caác cú quan cêëp ngaânh.Mùåc duâ traách nhiïåm àaánh giaá phêìn lúán àûúåcgiao cho caác cú quan cêëp ngaânh, sûå tham giatrong cöng àoaån lïn kïë hoaåch vaâ giaám saát caácàaánh giaá PEP troång yïëu cuãa caác cú quan àêìunaäo giuáp caác àaánh giaá vaâ kïët quaã àaánh giaá coáthïí àûúåc súã hûäu, têån duång nhiïìu hún.

Caách tiïëp cêån cuãa UÁc traái ngûúåc vúái Chilï,chùèng haån nhû úã Chilï, caác böå cêëp ngaânh noáichung coá ñt hoùåc khöng hïì coá quyïìn súã hûäuàöëi vúái caác àaánh giaá böå taâi chñnh uãy nhiïåmcho caác cú quan bïn ngoaâi. Caách laâm cuãa UÁccuäng àöìng thúâi baão àaãm kiïën thûác, hiïíu biïëtcuãa cú quan cêëp ngaânh vïì caác chûúng trònhcuãa chñnh hoå coá thïí àûúåc têån duång triïåt àïítrong caác àúåt àaánh giaá. Möåt hïå thöëng dûåavaâo caác baãn àaánh giaá àûúåc thûåc hiïån àöåc lêåpbïn ngoaâi seä gùåp phaãi nguy cú laâ hïå thöëngnaây khöng thïí phuå thuöåc vaâ têån duång caáckiïën thûác chuyïn biïåt nhû àaä àïì cêåp.

53

UÁC

Àiïím yïëuTuy vêåy, mùåt giúái haån trong caách thi haânh coátñnh phöëi húåp cao hún naây cuãa UÁc laâ caácàaánh giaá àûúåc caác cú quan cêëp ngaânh thûåchiïån khöng àöìng àïìu vïì chêët lûúång. Baãn baáocaáo kiïím toaán hoaåt àöång ANAO àaä phêntñch möåt mêîu baáo caáo àaánh giaá vaâ kïët luêånrùçng möåt phêìn ba baáo caáo àaánh giaá gùåp phaãicaác haån chïë vïì phûúng phaáp luêån, nïëukhöng phaãi loaåi naây thò laâ loaåi khaác. Möåt nguyïn nhên gêy ra àiïìu naây laâ nhiïìucú quan cêëp ngaânh àaãm traách thûåc thi hoùåcuãy nhiïåm thûåc thi àaánh giaá thiïëu caác kyänùng cêìn thiïët àïí coá thïí baão àaãm caác àaánhgiaá chêët lûúång cao àûúåc thûåc hiïån. DoF àaâotaåo cùn baãn vïì caách thûác àaánh giaá vaâ phaátcaác cuöën hûúáng dêîn vïì àaánh giaá chûúngtrònh vaâ phên tñch hiïåu quaã so vúái chi phñ.Nhûng baáo caáo kiïím toaán ANAO laåi noáirùçng 20 phêìn trùm caác cú quan cêëp ngaânhàïìu lo ngaåi vò khöng àûúåc àaâo taåo kyä nùngàaánh giaá cao cêëp.

Toám laåi, coá möåt caách àïí àöëi mùåt vúái vêën àïìchêët lûúång àaánh giaá naây laâ DoF àaáng leä nïnra chó thõ yïu cêìu lêåp caác àún võ àaánh giaátrung ûúng úã möîi cú quan. Möåt caách khaác laâtêåp trung têët caã chûác nùng, nhiïåm vuå àaánh

giaá vaâo quy mö DoF- viïåc naây yïu cêìu phaãithaânh lêåp möåt cú quan quy mö rêët lúán vaâ seäài ngûúåc laåi vúái baãn chêët “uãy thaác” cuãa àasöë caác cuöåc caãi caách khu vûåc dõch vuå cöng.

Hai àiïím yïëu khaác cuãa hïå thöëng M&E UÁckhöng quaá nghiïm troång. Àêìu tiïn àoá laâcöng taác thu thêåp vaâ sûã duång thöng tin hiïåuquaã thûúâng xuyïn khöng àûúåc chuá troångnhiïìu. DoF kiïn trò tû vêën cho caác cú quanquaãn lyá vïì têìm quan troång cuãa viïåc phaáttriïín caác muåc tiïu chûúng trònh öín àõnh vaâthu thêåp caác thöng tin hiïåu quaã öín àõnh – ñtnhêët cuäng phaãi àuã àïí cung cêëp, höî trúå chocöng taác thûåc hiïån àaánh giaá. Maäi cho àïënnùm 1993, gêìn saáu nùm sau khi chiïën lûúåcàaánh giaá àûúåc khúãi àêìu thò DoF múái uãy thaáccaác baãn tûúâng trònh, xem xeát quy mö röång vïìchêët lûúång cuãa caác baãn baáo caáo vaâ taâi liïåu lûutrûä vïì ngên saách haâng nùm cuãa caác cú quanhaânh chñnh. Theo sau caác baãn nhêån xeát vöënhay àùåt nghi vêën vïì chêët lûúång caác muåc tiïuchûúng trònh vaâ thöng tin hiïåu quaã naây, DoFra chó thõ yïu cêìu coá möåt loaåt caác baãn nhêånxeát tiïëp diïîn chuyïn sêu vïì têët caã caác muåctiïu chûúng trònh cuãa têët caã caác cú quan, ban,ngaânh vaâ caác töí chûác haânh chñnh. Cöng viïåcnaây yïu cêìu phaãi thi haânh caác kïë hoaåch haânh

54


Baãng 8.1: Caác mùåt maånh vaâ yïëu cuãa hïå thöëng M&E UÁc

Àiïím maånh Àiïím yïëu

Caác kïët quaã àaánh giaá àûúåc sûã duång nhiïìu àïí phên tñchngên saách, tû vêën chñnh saách

Caác cú quan quaãn lyá ngaânh vaâ caác töí chûác sûã duång caác kïëtquaã àaánh giaá úã cûúâng àöå caoCöng taác àaánh giaá àûúåc thûåc hiïån vúái sûå phöëi húåp giûäaphoâng taâi chñnh, caác phoâng ban, böå phêån àêìu naäo khaác vaâcaác cú quan cêëp ngaânh

Chêët lûúång àaánh giaá khöng àöìng àïìuKhöng àuã àaâo taåo àaánh giaá cêëp caoKhöng chuá yá àuáng mûác àïën caác thöng tin hiïåu quaã thûúângxuyïnGaánh nùång haânh chñnh lïn caác phoâng ban

àöång àïí àaánh vaâo caác vêën àïì àaä àûúåc xaácàõnh. Möåt baâi hoåc tûâ kinh nghiïåm naây laâ têëtcaã caác hïå thöëng M&E yïu cêìu phaãi àûúåc xemxeát vaâ àiïìu chónh thûúâng xuyïn. Cuäng nhûbêët kyâ caác loaåi hònh caãi caách naâo khaác trongkhu vûåc cöng, hïå thöëng M&E baãn thên noácuäng cêìn àûúåc giaám saát vaâ àaánh giaá.

Àiïím yïëu cuöëi cuâng cuãa hïå thöëng M&E theochaánh vùn phoâng cuãa möåt söë phoâng ban laâcaác yïu cêìu lïn kïë hoaåch vaâ baáo caáo àaánh giaátheo àuáng nghi thûác quaá nùång nïì. Möåt söë cúquan àaä lêåp ra caác quaá trònh thuã tuåc nöåi böåphûác taåp cho cöng taác lïn kïë hoaåch àaánh giaávaâ röët cuöåc chuêín bõ caác baãn kïë hoaåch PEPdaâi 120 trang. Tuy nhiïn, caác quy àõnhhûúáng dêîn cuãa DoF khöng yïu cêìu nhêëtthiïët phaãi phûác taåp nhû vêåy maâ ngûúåc laåi àïìcao caác baãn kïë hoaåch àún giaãn hún.

Hïå thöëng àaánh giaá – Lúâi chung kïët26

Chñnh phuã baão thuã nhêåm chûác nùm 1996dêîn àïën quy mö dõch vuå cöng bõ thu heåp laåi,coá taác àöång laâm suy yïëu quaá trònh tû vêënchñnh saách vaâ vai troâ cuãa DoF vïì lêu daâi, àùåcbiïåt laâ trong chu trònh tuêìn hoaân vöën, vaâthaáo boã rêët nhiïìu caác quyïìn kiïím soaát vaâcaác quy àõnh àoâi hoãi vêîn coân têåp trung úãtrung ûúng.

Cuâng luác, quyïìn tûå quaãn lyá úã mûác àöå caohún rêët nhiïìu àûúåc trao vaâo tay nhûängngûúâi àûáng àêìu caác cú quan cêëp ngaânh –quay trúã laåi nguyïn lyá àïí caác nhaâ quaãn lyá tûåquaãn lyá.

Mùåc dêìu caác phoâng, ban cêëp ngaânh vêînàûúåc yïu cêìu phaãi baáo caáo cöng khai tònhhònh hoaåt àöång cuãa mònh cho Nghõ viïån, khiàoá DoF khöng coân aáp àùåt quyïìn kiïím soaáttêåp trung hay caác tiïu chuêín chêët lûúång choM&E. Möåt phêìn trong caác thay àöíi naây laâchiïën lûúåc àaánh giaá chñnh thûác àaä töìn taåiàûúåc mûúâi nùm – vaâ cuäng tûác laâ hïå thöëngM&E cuãa nhaâ nûúác – bõ huãy boã. Töíng kiïímtoaán UÁc àaä miïu taã caác caãi töí naây laâ cùæt boãcöng taác àaánh giaá àûúåc thiïët lêåp tûâ trûúác.Trong khi vêîn coân laåi möåt söë phoâng, ban cêëpngaânh àûúåc xem laâ caác “öëc àaão” thûåc haânhM&E töët27, khi baân vïì caách tiïën haânh, chêëtlûúång vaâ mûác àöå sûã duång M&E, caác trûúânghúåp coá veã nhû laâ caác trûúâng húåp ngoaåi lïå húnlaâ möåt quy luêåt.28 Caác àúåt kiïím tra söí saáchcuãa ANAO àaä nïu bêåt chêët lûúång keám cuãathöng tin hiïåu quaã maâ àa söë caác phoâng, banluác bêëy giúâ cung cêëp cho Nghõ viïån.

Mùåt duâ DoF vêîn tû vêën cho caác khoaãn ngênsaách cuãa caác cú quan quaãn lyá, thûåc tïë vêînthiïëu thöng tin giaám saát vaâ caác kïët quaã àaánhgiaá coá hïå thöëng vaâ coá thïí tin cêåy àûúåc àïíDoF coá thïí dûåa caác lúâi khuyïn, tû vêën cuãamònh lïn caác chûáng cûá cuå thïí. Theo kïët luêåncuãa OECD. ÚÃ UÁc, viïåc cùæt giaãm giaám saát tûâtrung ûúng lïn caác cú quan dõch vuå cöng vaâ giúáihaån “caánh tay” quyïìn lûåc cuãa caác cú quan trungûúng àaä cho pheáp hoå tûå quaãn lyá nhûng hiïån nay,caách naây cuäng àûúåc xem laâ àaä tûúác mêët tûâ tay BöåTaâi chñnh caác thöng tin cêìn thiïët àïí Böå coá thïíthûåc hiïån cöng taác cöë vêën. (OECD 2002).

55

UÁC

56


57

9Trûúâng húåp caá biïåt cuãachêu Phi

Baâi hoåc kinh nghiïåm cuãa caác nûúác Chêu Phi coá tñnh àaåi diïån chonhûäng quöëc gia ngheâo taåi nhiïìu khu vûåc khaác trïn thïë giúái, àùåc biïåtlaâ nhûäng nûúác àang xêy dûång cho mònh chiïën lûúåc giaãm ngheâo.

Chêu Phi cuäng cung cêëp nhûäng baâi hoåc vïì caách thûác xêy dûång nùng lûåcM&E, àùåc biïåt laâ khi coá khaã nùng àûúåc tiïëp nhêån nhiïìu nguöìn vöën tûâ caácnhaâ taâi trúå. Nhûäng baâi hoåc naây cuäng àaåi diïån cho caác nûúác coá thu nhêåptrung bònh – laâ nhûäng nûúác chûa cam kïët thûåc hiïån nhûäng caãi caách töíngthïí vaâ toaân diïån hïå thöëng M&E cuãa hoå. Taåi nhûäng quöëc gia naây, viïåcnhûäng thay àöíi thñch húåp àûúåc tiïën haânh vö cuâng thêån troång àaä chó rarùçng M&E laâ möåt hoaåt àöång tiïët kiïåm chi phñ cuãa chñnh phuã.

Têët caã caác quöëc gia àïìu cöng nhêån rùçng tònhtraång ngheâo àoái cuâng cûåc maâ phêìn lúán caácnûúác Chêu Phi àang phaãi àöëi àêìu àaä khiïënnhûäng nûúác naây trúã thaânh ûu tiïn haâng àêìucho caác chûúng trònh höî trúå phaát triïín. Hún 30nûúác Chêu Phi àang chuêín bõ PRSP taåm thúâihoùåc PRSP cuöëi cuâng - möåt taâi liïåu cêìn thiïëtàïí àûúåc tiïëp cêån vúái caác khoaãn taâi trúå thöngqua xoaá núå theo Saáng kiïën xoaá núå cho caácnûúác ngheâo1. PRSP xêy dûång nhûäng muåc tiïuphaát triïín vaâ baáo caáo vïì nhûäng thaânh tûåu àaäàaåt àûúåc. Trïn thûåc tïë, tiïën haânh cöng viïåcnaây coá nghôa laâ chuáng ta àaä chuá troång àïënviïåc xem möåt quöëc gia àaä àaåt àûúåc caác Muåctiïu phaát triïín Thiïn niïn kyã àïën mûác àöå naâo.

Cöng viïåc naây caâng àïì cao sûå cêìn thiïët phaãicoá cú súã dûä liïåu phuâ húåp cêëp quöëc gia, vaâdêîn àïën nhûäng khoaãn taâi trúå khöng hïì nhoãdaânh cho viïåc xêy dûång nùng lûåc thöëng kï,vñ duå nhû höî trúå àiïìu tra dên söë vaâ caác cuöåcàiïìu tra höå gia àònh. Àùåc biïåt laâ vúái caác cúquan thöëng kï quöëc gia, caác nûúác naây luöntoã ra sùén loâng chêëp nhêån nhûäng khoaãn viïåntrúå hoùåc caác trúå giuáp kyä thuêåt naây. Caác PRSPthûúâng trònh baây vïì nhûäng hïå thöëng giaámsaát quöëc gia (mang tñnh thöëng kï) vaâ coi caáchïå thöëng naây giöëng nhû M&E, vò thïë, nhucêìu ûu tiïn cho M&E nay àaä trúã thaânh möåtthuêåt ngûä àûúåc chêëp nhêån röång raäi búãi caãchñnh phuã vaâ nhaâ taâi trúå. Tuy nhiïn, trong

nhiïìu trûúâng húåp, mö hònh giaám saát quöëcgia chuã yïëu àûúåc thiïët kïë laâ àïí àaáp ûáng yïucêìu vïì cú súã dûä liïåu cuãa nhaâ taâi trúå (IEG2004b).

Ngoaâi ra, caác PRSP thûúâng têåp trung vaâonguöìn lûåc ngên saách vaâ nhûäng nguöìn lûåckhaác àûúåc chi tiïu cho nhûäng ûu tiïn quöëcgia vaâ cho nhûäng tiïën böå quöëc gia trong caácMDG. ÚÃ àêy, coá hai vêën àïì quan troångnhûng vêën àïì khöng àûúåc àïì cêåp àïën trongmuåc tiïu quöëc gia chñnh laâ caái maâ Booth vaâLucas (2001a, 2001b) àaä goåi laâ “phêìn trungtêm bõ thiïëu”: nùng lûåc thöng tin trong caácbûúác can thiïåp vaâo hoaåt àöång cuãa chñnhphuã, àêìu ra, dõch vuå cung cêëp vaâ àaánh giaáhaânh vi chñnh phuã àöëi vúái kïët quaã thûåc tïë.

Caác con söë thöëng kï vïì söë tiïìn àaä chi tiïu vaâvïì mûác àöå ngheâo àoái àïìu àoáng vai troâ quantroång, nhûng àaáng tiïëc laâ chñnh phuã laåikhöng coá àuã nùng lûåc àïí ào lûúâng kïët quaãàêìu ra cuãa nhûäng khoaãn chi naây - saãnlûúång, kïët quaã, têìm aãnh hûúãng cuãa chñnhphuã. Caác MDG vaâ caác thûúác ào khaác vïì mûácàöå ngheâo àoái àïìu cung cêëp möåt thûúác àocuöëi cuâng vïì hiïåu quaã hoaåt àöång cuãa quöëcgia, nhûng laåi khöng ào lûúâng àûúåc mûác àöåàoáng goáp cuãa chñnh phuã so vúái nhaâ taâi trúå,khu vûåc tû nhên vaâ caác nhoám xaä höåi dên sûånhû caác NGO.

Hêìu hïët caác quöëc gia Chêu Phi àïìu àún giaãnlaâ khöng coá khaã nùng tiïën haânh àaánh giaá vaâraâ soaát. Thay vaâo àoá, hoå thûúâng chó biïët dûåavaâo höî trúå tûâ phña caác nhaâ taâi trúå àïí thûåchiïån cöng viïåc naây. Vêën àïì khoá khùn laâ gaánhnùång quaá lúán maâ caác quöëc gia naây phaãi gaánhvaác àïí àaáp ûáng àûúåc nhûäng yïu cêìu M&Ecuãa caác nhaâ taâi trúå trong caác chuyïën cöng taácàiïìu tra cuå thïí, trong viïåc cung cêëp thöng tinvïì nùng lûåc, trong viïåc haâi hoaâ hoaá caác tiïu

chñ, phûúng phaáp àaánh giaá vaâ hún thïë nûäa(IEG 2003a). Viïåc thiïëu sûå cên àöëi trong caácnguöìn vöën taâi trúå àaä àùåt ra gaánh nùång cungcêëp thöng tin àöëi vúái caác nûúác lïå thuöåc vaâoviïån trúå phaát triïín. Tuy nhiïn, sûå phöëi húåpgiûäa caác nhaâ taâi trúå vaâ sûå cên àöëi trongnguöìn vöën taâi trúå coá thïí diïîn ra dïî daâng húnnhúâ caác caách tiïëp cêån theo ngaânh. Vñ duå nhû,úã Tazania, coá nhoám cöng taác trong lônh vûåcy tïë cuâng phöëi húåp vúái chñnh phuã vaâ caác nhaâtaâi trúå àïí phên tñch nùng lûåc, xêy dûång chñnhsaách vaâ thûåc hiïån raâ soaát caác hïå thöëng M&Engaânh. Nhoám cöng taác ngaânh naây cuäng coátraách nhiïåm àaánh giaá vaâ nghiïn cûáu vïì möåtsöë vêën àïì cuå thïí theo ngaânh (Stout 2001).

Xu hûúáng sûã duång nhiïìu hún caác chûúngtrònh vay vöën chiïën lûúåc daânh cho caác quöëcgia naây cuäng laâ möåt caách thûác hiïåu quaã àïígiaãm thiïíu nhûäng vêën àïì naãy sinh coá liïnquan àïën sûå cên àöëi nguöìn vöën vò phûúngthûác naây laâm giaãm phaåm vi M&E àöëi vúáitûâng dûå aán cuå thïí, vò vêåy, phaåm vi M&E seäàûúåc phên chia cho caác nhaâ taâi trúå. Vñ duånhû úã Uganàa, Ngên haâng Thïë giúái vaâ caácnhaâ taâi trúå khaác àaä cung cêëp höî trúå ngênsaách cho chñnh phuã nûúác naây. Höî trúå naâyhiïån àang ngaây caâng àûúåc triïín khai phöíbiïën úã Chêu Phi vaâ caác quöëc gia àaä àûúåc xoaánúå khaác.

Baâi hoåc tûâ Uganda2

Möåt vaâi chñnh phuã Chêu Phi nhû Uganàa vaâTazania àaä hiïíu roä têìm quan troång cuãa viïåccoá àûúåc nùng lûåc thöng tin toaân diïån vaâàaáng tin cêåy. Hoå sûã duång thöng tin naây àïíxêy dûång caác kïë hoaåch quöëc gia vaâ àïí xaácàõnh nhûäng ûu tiïn ngên saách (xem, Chñnhphuã Tazania 2001,Ssentongo 2004; Chñnhphuã Uganàa 2004, 2006). Möåt àùåc àiïímchung cho têët caã caác quöëc gia naây laâ úã chöî

58


caác chûúng trònh quöëc gia cuãa hoå (úã Uganàalaâ Kïë hoaåch haânh àöång xoaá ngheâo àoái(PEAP)) àïìu àûúåc xêy dûång trûúác khi coá caácsaáng kiïën PRSP. Kinh nghiïåm naây khiïën caãhai quöëc gia trïn àêy àïìu thûåc hiïån PRSPmöåt caách dïî daâng vò hoå chó cêìn àún giaãn laâtoám tùæt laåi caác nöåi dung coá sùén trong kïëhoaåch haânh àöång quöëc gia sao cho àaáp ûángàûúåc yïu cêìu cuãa PRSP.

Uganàa àaä coá möåt vaâi saáng kiïën M&E vaâmöåt vaâi hïå thöëng M&E. Àêy laâ quöëc gia àêìu

tiïn thûåc hiïån caác PET (höåp 9.1). Tuy nhiïn,caác hïå thöëng M&E cuãa Uganàa trong nùm2001 (xem baãng 9.1) vaâ trong nùm 2003 toã rakhöng phaãi laâ nhûäng hïå thöëng giaám saát àûúåcphöëi húåp töët vaâ haâi hoaâ taåi cêëp ngaânh vaâ cêëptiïíu ngaânh – ñt nhêët laâ coá 16 hïå thöëng riïngreä (Hauge 2003). Ngoaâi ra, möåt cuöåc àiïìu trachi tiïët vïì ba ngaânh (y tïë, giaáo duåc, cêëp nûúácvaâ vïå sinh) àaä chó ra rùçng viïåc thu thêåp dûäliïåu taåi cêëp quêån huyïån vaâ cêëp cú súã laâ vöcuâng khoá khùn.

59

TRÛÚÂNG HÚÅP CAÁ BIÏÅT CUÃA CHÊU PHI

Höåp 9.1 Möåt mö hònh àaánh giaá coá hiïåu quaã cao úã Uganàa

Vaâo àêìu nhûäng nùm 1990, Uganàa, giöëng nhû nhûäng nûúác àang phaát triïín, àang trong bûúác àêìu xêy dûång caác chó söë àaánh giaánùng lûåc trong y tïë vaâ giaáo duåc. Nguyïn nhên chuã yïëu laâ coá niïìm tin cho rùçng caác nguöìn quyä àaä bõ thêët thoaát vaâ khöng àïën

àûúåc caác cú quan trûåc tiïëp thûåc hiïån. Cuâng vúái sûå höî trúå cuãa Ngên haâng Thïë giúái, phûúng phaáp PET àûúåc xêy dûång vaâ aáp duångtrong lônh vûåc giaáo duåc tiïíu hoåc trong nùm 1996. Uganàa cuäng dûå àõnh sûã duång phûúng phaáp naây àïí ào lûúâng tyã troång vöën àûúåccung cêëp búãi chñnh quyïìn trung ûúng daânh cho caác trûúâng tiïíu hoåc vaâ khuyïën nghõ caách thûác sûã duång nguöìn vöën àoá sao cho coáhiïåu quaã.

PET àaä phên tñch thúâi haån cuãa caác doâng ngên saách vaâ so saánh sûå phên böí ngên saách àöëi vúái chi tiïu hiïån thúâi taåi caác trûúângtiïíu hoåc. Vò khöng coá caác taâi khoaãn cöng thñch húåp phaãn aánh chi tiïu naây nïn caác cuöåc àiïìu tra àaä àûúåc tiïën haânh taåi 25 trûúângtiïíu hoåc cöng lêåp taåi 19 quêån huyïån. Möåt böå dûä liïåu àaä àûúåc xêy dûång vïì kïët quaã àêìu ra vaâ chi tiïu giai àoaån 1991 – 1995. Nghiïncûáu chó ra rùçng chó 13% lûúång vöën nhaâ nûúác àûúåc cêëp àuáng àõa chó laâ caác trûúâng tiïíu hoåc trong giai àoaån naây. Söë coân laåi 87% àaäbiïën mêët hoùåc bõ quan chûác àõa phûúng trûng duång cho muåc àñch cuãa hoå. Khoaãng 20% vöën àûúåc phên böí àïí traã lûúng cho giaáoviïn laâ lûúng khöëng vò àûúåc cêëp cho nhûäng ngûúâi khöng hïì töìn taåi hoùåc khöng phaãi laâ giaáo viïn.

Phaát hiïån cuãa nghiïn cûáu àaä thu huát sûå chuá yá cuãa giúái truyïìn thöng vaâ chñnh phuã àaä quyïët àõnh rùçng thöng tin vïì töíng söë vöënàûúåc phên böí vaâ vïì söë vöën maâ caác trûúâng tiïíu hoåc nhêån àûúåc cêìn àûúåc cöng böë röång raäi trïn caác túâ baáo vaâ àaâi phaát thanh àõa phûúng,àöìng thúâi àûúåc niïm yïët cöng khai úã caác trûúâng hoåc. Àiïìu naây giuáp phuå huynh hoåc sinh biïët àûúåc vïì thûåc traång sûã duång vöën maâ trûúânghoåc cuãa con caái hoå àang phaãi àöëi mùåt; giuáp cung cêëp nhûäng thöng tin hoå cêìn àïí giaáo viïn vaâ laänh àaåo nhaâ trûúâng hiïíu roä taåi sao laåicoá tònh traång thiïëu giaáo viïn hay taåi sao vúã viïët laåi khöng àûúåc cêëp cho hoåc sinh möåt caách àêìy àuã. Nhûäng àöång thaái naây cuäng chó rarùçng chñnh quyïìn àõa phûúng vaâ chñnh quyïìn trung ûúng àaä coá traách nhiïåm theo doäi vaâ giaám saát hoaåt àöång naây.

Hai PET àûúåc thûåc hiïån sau àoá àaä chó ra rùçng nguöìn vöën cêëp àuáng àõa chó àïën caác trûúâng tiïíu hoåc àaä tùng tûâ 13% giai àoaån1991-1995 lïn khoaãng 80-90% trong giai àoaån 1999-2000. Vñ duå naây chó ra rùçng dûä liïåu àõnh lûúång vïì dõch vuå cöng cöång laâ möåtcöng cuå vö cuâng hûäu ñch vaâ maånh meä àïí têåp húåp tiïëng noái cuãa xaä höåi dên sûå. Mùåc duâ trong nhûäng cuöåc àiïìu tra naây vêîn xuêëthiïån lúâi phaân naân cuãa möåt söë caá nhên àún leã song phaãn höìi cuãa dên chuáng nhòn chung laâ rêët töët.

PET àêìu tiïn àaä tiïu töën khoaãng 60 000 àöla Myä vaâ àûúåc ûúác tñnh laâ giuáp tùng lûúång vöën àïën àûúåc vúái caác trûúâng tiïíu hoåclïn hún 18,5 triïåu àöla Myä möîi nùm. Àiïìu àoá cho thêëy PET laâ möåt cöng cuå àaánh giaá coá tñnh hiïåu quaã vïì chi phñ. Chñnh phuã Uganàahiïån àang tiïëp tuåc tiïën haânh caác PET cho caác lônh vûåc khaác theo ngaânh.

Nguöìn: Bambenger, Hackay vaâ Ooi 2004, 2005.

60


Ca

ác v

êën

àï

ì

M&

E c

hiï

ën

lûú

åc

1.

Ph

öëi

hú

åp v

aâ

ha

âi h

oa

â ho

aá

2.

Mu

åc t

iïu

ph

aát

triï

ín,

mu

åc

àñc

h v

aâ c

aác

ch

ó

sö

ë hiï

åu q

ua

ã

ho

aåt

àö

ång

3.

Nh

ûän

g s

aán

g

kiï

ën c

oá à

oán

g

go

áp c

ho

th

aân

h

cö

ng

4.

Ch

uy

ïín

gia

o

qu

yï

ìn t

ûå c

hu

ã

tro

ng

qu

aãn

ly

á

5.

Va

i tr

oâ c

uãa

xa

ä

hö

åi d

ên

sû

å tro

ng

viï

åc t

ùn

g c

ûú

âng

tñn

h m

inh

ba

åch

va

â tra

ách

nh

iïåm

gia

ãi tr

ònh

6.

Ca

ác n

gu

yï

n

tùæc

àö

ëi ta

ác

PE

AP

7.

Àa

âo t

aåo

ky

ä

nù

ng

M&

E

Ca

ác n

hê

n t

öë

tñc

h c

ûåc

úã

Ug

an

da

- Dûå

thaão

chi

ïën

lûúåc

gia

ám s

aát à

oái

nghe

âo - C

aác n

hoám

cö

ng ta

ác ng

aânh

trong

tiïën

tròn

h lê

åp kï

ë hoa

åch v

aâ ng

ên s

aách

- Nöî

lûåc

haâi h

oaâ

hoaá

baáo

caáo

tiïën

àöå d

ûå aán

- D

aânh

5% q

uyä

haânh

àöån

g gi

aãm

nghe

âo ch

o th

eo

doäi v

aâ gi

aãi tr

ònh

- PEA

P/PR

SP la

â kh

uön

khöí

töíng

th

ïí cu

ãa ca

ác ûu

tiï

n gi

aãm n

gheâo

- T

hñ à

iïím

àaâo

ta

åo qu

aãn ly

á dûåa

trï

n kï

ët qua

ã - C

ên n

hùæc

caác

chó s

öë tro

ng ti

ïën

trònh

ngê

n sa

ách

- Cön

g nh

êån tñ

nh

hiïåu

qua

ã tron

g cu

ng c

êëp d

õch

vuå

nhû

möåt

khê

u cu

ãa qu

aãn ly

á cön

g - N

SDS

2000

- Phê

n cê

ëp tra

ách

nhiï

åm tr

ong

cung

cê

ëp dõ

ch v

uå - T

riïín

khai

qua

á trò

nh n

gên

saách

dû

åa trï

n kï

ët qua

ã - C

aác k

ïë ho

aåch

haânh

àöån

g to

aân

diïån

cêëp

quê

ån hu

yïån

- Chñ

nh q

uyïìn

àõ

a ph

ûúng

xêy

dû

ång k

ïë ho

aåch

xêy

dûång

nùn

g lû

åc

- Tñn

h ch

êët th

am

vêën

cuãa

tiïën

trònh

PE

AP

- Tñn

h m

inh

baåch

cu

ãa tiï

ën trò

nh n

gên

saách

- T

hûåc

tiïîn

quaãn

lyá

cöng

- N

ùng

lûåc

àaáng

ch

uá yá

cuãa

caác

NG

O

- Àöëi

thoa

åi giû

äa C

hñnh

phu

ã vaâ

xaä

höåi d

ên s

ûå úã

cêëp

trung

ûún

g

- Soa

ån th

aão

caác

nguy

ïn tù

æc àö

ëi taác

CD

F - H

öî trú

å ngê

n sa

ách c

oá xu

hû

úáng

àang

tù

ng

- Lõc

h ho

åp N

hoám

tû v

êën

trong

tiïën

tròn

h ng

ên s

aách

- Nhê

ån th

ûác v

ïì tê

ìm q

uan

troång

cu

ãa M

&E

- Àiï

ìu ki

ïån à

aâo

taåo,

kha

ã nùn

g cu

ãa ca

ác nh

aâ ng

hiïn

cûáu

vaâ

caác

hoåc

giaã

taåi

àõa

phûú

ng

Mö

åt v

aâi

tha

ách

thû

ác

- Àõn

h da

ång b

aáo

caáo

vaâ lï

n kï

ë ho

aåch

baáo

caáo

riïng

reä s

ao c

ho

phuâ

húåp

vúái

nguö

ìn vö

ën c

êëp

- Caác

chñ

nh s

aách

ngaân

h va

â cêëp

qu

êån h

uyïån

, ng

ên s

aách,

kïë

hoaåc

h la

âm v

iïåc,

ca

ác ca

ách ti

ïëp

cêån

- Chû

úng

trònh

kh

öng

tûún

g th

ñch

vúái c

aác

muåc

tiïu

cêëp

ng

aânh

- Caác

muåc

tiïu

cu

ãa PE

AP à

aáp

ûáng

àûúåc

hoa

åt àö

ång c

êëp b

öå ng

aânh

hún

laâ v

úái

kïët q

uaã g

iaãm

ng

heâo

- Nùn

g lû

åc àû

úåc

àaánh

gia

á tron

g ch

i tiï

u ng

ên s

aách

vaâ

quaãn

lyá q

uan

liïu

- Liï

n kï

ët yï

ëu gi

ûäa p

hên

böí

nguö

ìn lû

åc va

â nù

ng lû

åc

- Nùn

g lû

åc qu

aãn

lyá y

ïëu k

eám ú

ã cêëp

àõ

a ph

ûúng

- H

ïå sö

ë chi

tiïu

cu

ãa ca

ác ch

ûúng

trò

nh tr

úå cê

ëp co

á ài

ïìu k

iïån

khiï

ën ch

o nh

aâ qu

aãn ly

á cû

áng n

hùæc

trong

vi

ïåc th

ñch

ûáng

vúái

caác

nhu

cêìu

úã àõ

a ph

ûúng

- Nhu

cêìu

tùng

cû

úâng

tham

vêën

ca

ác bï

n liï

n qu

an

trong

qua

á tròn

h xê

y dû

ång û

u tiï

n - M

öåt p

hêìn

ba tr

úå gi

uáp p

haát t

riïín

chñn

h th

ûác la

â trúå

giuáp

kyä

thuê

åt bïn

ng

oaâi n

guöìn

vöën

cu

ãa ch

ñnh

phuã

- Möåt

phê

ìn ba

trú

å giu

áp ph

aát

triïín

chñ

nh th

ûác

laâ tr

úå gi

uáp k

yä th

uêåt b

ïn n

goaâi

ng

uöìn

vöën

cuãa

chñn

h ph

uã va

â M

&E

- Gêìn

300

dûå

aán à

ûúåc

thûåc

hi

ïån

- Kyä

nùng

qua

ãn ly

á yïëu

keám

úã

caác

cêëp

chñn

h qu

yïìn

àõa

phûú

ng

Baãn

g 9.

1 M

&E

Uga

nàa

– To

ám t

ùæt c

aác v

êën à

ïì ch

iïën

lûúåc

, tha

ách t

hûác

vaâ h

oaåt

àöång

coá

thïí

triï

ín kh

ai

61

TRÛÚÂNG HÚÅP CAÁ BIÏÅT CUÃA CHÊU PHIqu

aã kh

aác n

hau

cuãa

caác

saáng

ki

ïën q

uaãn

lyá

- Möåt

phê

ìn ba

trú

å giu

áp ph

aát

triïín

chñ

nh th

ûác

laâ tr

úå gi

uáp k

yä th

uêåt b

ïn

ngoa

âi ngu

öìn

vöën

cuãa

chñn

h ph

uã

tiïu

àûúåc

xaác

àõ

nh v

úái k

hung

th

úâi g

ian,

nïìn

ta

ãng h

úåp ly

á - L

iïn

kïët y

ïëu

giûäa

caác

muåc

tiï

u ng

aânh

vaâ

muåc

tiïu

cêëp

qu

êån h

uyïån

baáo

caáo

cöng

taác

thûú

âng x

uyïn

- C

ûúäng

chï

ë thiï

ëu ph

uâ hú

åp àö

ëi vúái

ca

ác bi

ïån p

haáp

trûâng

pha

åt ngû

úâi

nghe

âo - T

ham

nhu

äng

thûú

âng k

höng

bõ

trûâng

pha

åt

cêëp

chñn

h qu

yïìn

chõu

sûå

quaãn

lyá

tûâ tr

ung

ûúng

.

GO

U v

aâ N

GO

úã

cêëp

trung

ûún

g kh

öng

àûúåc

pha

ãn aán

h úã

cêëp

àõa

phûú

ng

trònh

raâ s

oaát

haâng

nùm

- C

aác n

haâ ta

âi trú

å àõa

phû

úng

khön

g xu

êët

phaát

tûâ c

aác q

uy

tùæc

hûúán

g dê

în M

&E c

hung

theo

nhu

cêìu

qu

aãn ly

á vaâ

tiïën

haânh

M&E

tron

g cu

ng c

êëp d

õch

vuå v

aâ kï

ët qua

ã àê

ìu ra

cuãa

cön

g cu

öåc g

iaãm

ng

heâo

Ca

ác g

iaãi

ph

aáp

co

á th

ïí t

hû

åc

hiï

ån à

ïí v

ûú

åt

qu

a t

ha

ách

thû

ác

- Xaác

àõn

h m

öåt

böå h

oùåc

möåt

cú

quan

chu

ã chö

ët th

ûåc h

iïån

M&E

- T

haânh

lêåp

thoa

ã thuê

ån ha

âi ho

aâ ho

aá, à

õnh

daång

baáo

caáo

va

â tñnh

àõn

h ky

â cu

ãa M

&E lo

äi (th

öng

qua

khun

g M

&E

chñn

h th

ûác)

- Tùn

g tñn

h ph

öëi h

úåp g

iûäa

caác

cú q

uan

àiïìu

tra

vaâ

kiïím

toaán

.

- Xaác

àõn

h ro

ä m

uåc ti

ïu v

aâ tiï

u ài

ïím c

uãa P

EAP

thön

g qu

a lê

åp kï

ë hoa

åch, t

iïën

trònh

ngê

n sa

ách,

lïn

kïë h

oaåch

la

âm v

iïåc

úã cê

ëp ng

aânh,

cêëp

qu

êån h

uyïån

vaâ

cêëp

cú s

úã - K

hung

chi

tiïu

da

âi haån

têåp

trung

vaâo

caác

m

uåc ti

ïu tr

ung

haån

cuãa

PEAP

- AÁp

duång

caác

kïët

qu

aã ng

hiïn

cûáu

va

â raâ s

oaát n

ùng

lûåc

- Sûã

duång

caác

N

SDS

khaác

laâm

du

ång c

uå ào

lûúân

g m

ûác à

öå th

oaã m

aän

cuãa

khaác

h ha

âng

- Àïì

cêåp

àïën

nhûän

g qu

an n

gaåi

vïì g

iaá tr

õ cuãa

àö

ìng ti

ïìn tr

ong

luêåt

taâi c

hñnh

- A

Áp du

ång q

uy

àõnh

vïì

dõch

vuå

khaác

h ha

âng

- Cho

phe

áp ch

ñnh

quyï

ìn àõ

a ph

ûúng

coá

quyï

ìn tû

å chu

ã hún

tron

g qu

aá trò

nh tu

yïín

duång

, tra

ã lûún

g,

vaâ c

aác k

hoaãn

chi

ng

oaâi l

ûúng

- B

aão à

aãm g

iaám

sa

át chù

åt che

ä hún

úã

cêëp

àõa

phûú

ng

vaâ c

oi à

êy la

â möåt

ài

ïìu k

iïån

tiïn

quyï

ët àïí

àöíi l

êëy

quyï

ìn tû

å chu

ã - T

riïín

khai

thûåc

tiï

în M

&E v

úái tû

ca

ách la

â chû

ác nù

ng q

uaãn

lyá

chñn

h

- Múã

röång

caác

thûåc

tiï

în m

inh

baåch

tûâ

phên

böí

àïën

triïín

kh

ai

- The

ã baáo

caáo

kh

aách

haâng

böí

sung

cho

NSD

S - K

huyï

ën kh

ñch

caác

NG

O th

am g

ia

tñch

cûåc

vaâo

caác

hoaåt

àöån

g gi

aãm

nghe

âo, à

ùåc b

iïåt l

aâ th

am g

ia c

êëp v

öën

cho

hoaåt

àöån

g gi

aám s

aát tr

aách

nhiï

åm g

iaãi t

rònh

cuãa

quyä

haânh

àö

ång v

ò ng

ûúâi

nghe

âo - A

Áp du

ång q

uy

àõnh

vïì

dõch

vuå

khaác

h ha

âng

- Tùn

g cû

úâng

vöën

taâi t

rúå à

öëi

vúái P

EAP

vaâ

CD

F nh

ùçm

tùng

hiï

åp lû

åc tro

ng q

uaá tr

ònh

lêåp

kïë h

oaåch

, ba

áo ca

áo va

â raâ

soaát

- S

ûã du

ång m

a trê

ån ch

ñnh

saách

hö

î trúå

giaãm

ng

heâo

nhû

möåt

cú

chï

ë lêåp

kïë

hoaåc

h va

â raâ

soaát

chu

ng.

- Tùn

g cû

úâng

nùng

lûåc

úã àõ

a ph

ûúng

tron

g àa

âo ta

åo ky

ä nùn

g àa

ánh g

iaá, v

ñ duå

nhû

thön

g qu

a àa

âo ta

åo ca

ác ca

án bö

å àaâo

taåo

taåi

caác

thïí

chïë

cêëp

quöëc

gia

- P

höëi h

úåp s

ûã du

ång v

öën d

aânh

cho

M&E

tron

g ca

ác qu

yä ha

ânh

àöång

vò n

gûúâi

ng

heâo,

caác

ch

ûúng

tròn

h xê

y dû

ång c

hñnh

qu

yïìn

cêëp

àõa

phûú

ng v

aâ C

hûún

g trò

nh

Qua

ãn ly

á Kin

h tï

ë va

â Taâi

chñ

nh II

- T

haânh

lêåp

hiïåp

hö

åi àaán

h gi

aá qu

öëc g

ia.

Nguö

ìn: Ha

ge 2

001

Ghi c

huá: C

DF=k

hung

pha

át triï

ín toa

ân diï

ån; GO

U=Ch

ñnh p

huã U

ganà

a; NG

O=Tö

í chûác

phi

chñnh

phu

ã; MSD

S=Ài

ïìu tr

a cu

ng cê

ëp dõc

h vu

å quö

ëc gia;

PEA

P=kï

ë hoa

åch h

aânh

àöång

xoaá

àoái n

gheâo

; PRS

P=Ba

áoca

áo ch

iïën lû

úåc g

iaãm n

gheâo

.

Caác hïå thöëng thöng tin quaãn lyá cuãa ba lônhvûåc naây àaä thu thêåp dûä liïåu cuãa gêìn 1000 chósöë vïì hiïåu quaã hoaåt àöång liïn quan àïën gêìn300000 àêìu vaâo dûä liïåu trïn 110 quêån huyïånúã Uganàa. Caác chó söë naây têåp trung chuã yïëuvaâo chi tiïu, hoaåt àöång vaâ tònh traång cú súãvêåt chêët cuãa caác cêëp cú súã nhû trûúâng hoåchoùåc bïånh viïån.

Tuy nhiïn, vêîn coân thiïëu caác thûúác ào vïì sûåhaâi loâng cuãa khaách haâng vaâ caác thûúác ào vïìkïët quaã àêìu ra (vñ duå nhû àiïìu kiïån vïå sinhhay trònh àöå giaáo duåc). Àaáng tiïëc laâ chêëtlûúång cuãa dûä liïåu toã ra rêët khöng chùæc chùænvaâ thûúâng rêët ngheâo naân. Kïët quaã laâ caác böångaânh vaâ caác cú quan chñnh phuã dûåa chuãyïëu vaâo caác cuöåc àiïìu tra hún laâ vaâo caác chósöë hiïåu quaã hoaåt àöång do caác cú súã tûå baáocaáo. Hauge vaâ nhûäng taác giaã khaác (2002) àaäûúác tñnh rùçng caác cuöåc thanh tra taåi cú súãtrong lônh vûåc y tïë àaä laâm töën keám möåtkhoaãng thúâi gian tûúng àûúng vúái 1400nhên viïn möîi nùm vaâ thûúâng tiïu phñ thúâigian cuãa nhûäng nhên sûå coá tay nghïì caotrong ngaânh y tïë.

Phaát hiïån liïn quan àïën viïåc triïín khaithûåc hiïån caác hïå thöëng M&E vaâ caác chó söënùng lûåc – vaâ gaánh nùång khuãng khiïëp àùåtra àöëi vúái caán böå àêìu naäo – àaä khiïën chñnhphuã sûãng söët vaâ keáo theo quyïët àõnh thaânhlêåp Hïå thöëng M&E húåp nhêët quöëc gia(NIME) chõu sûå quaãn lyá cuãa Vùn PhoângThuã tûúáng. Muåc tiïu cuãa NIME laâ taåo ra hïåthöëng M&E truå cöåt, trong àoá, caác hïå thöënghiïån haânh seä àûúåc phöëi húåp vaâ haâi hoaâ hoaávúái nùng lûåc tiïën haânh vaâ sûã duång caác hïåthöëng M&E cuãa chñnh phuã (Chñnh phuãUganàa 2004, 2006).

Nhiïìu nhoám cöng taác àaä àûúåc thaânh lêåpdûúái sûå quaãn lyá cuãa NIME nhùçm giaãi quyïëtcaác vêën àïì sau: M&E taåi caác cêëp chñnh quyïìn

trung ûúng, nghiïn cûáu chñnh saách, àaánh giaáchñnh saách, dûä liïåu quöëc gia, caác hïå thöëngthöng tin quaãn lyá ngaânh, dûä liïåu khöng gian,caác töí chûác xaä höåi dên sûå, M&E vaâ caác thöngtin taâi chñnh. Ñt nhêët 4 nhaâ taâi trúå àaä cêëp vöëntaâi trúå cho NIME, vúái töíng söë vöën khoaãng 7,4triïåu àöla Myä trong voâng 3 nùm. Bïn caånhàoá coân coá nguöìn vöën höî trúå cuãa chñnh phuãUganàa.

NIME hiïån àang giaãm búát söë lûúång quaá lúáncaác chó söë àaánh giaá hiïåu quaã hoaåt àöång, àùåcbiïåt laâ úã cêëp ngaânh, chuá troång nhiïìu hún vaâosaãn lûúång, àêìu ra vaâ taác àöång cuäng nhû vaâoviïåc thiïët lêåp muåc tiïu. Ngên haâng Thïë giúáivaâ 7 nhaâ taâi trúå khaác hiïån àang chuêín bõ möåtchiïën lûúåc phöëi húåp àïí höî trúå cho Uganda3,dûåa trïn muåc tiïu vaâ muåc àñch cuãa kïë hoaåchhaânh àöång quöëc gia (PEAP), àöìng thúâi cuängbaám saát thöng tin giaám saát cuãa chñnh phuã àïíàaánh giaá nùng lûåc cuãa hoå. Tuy nhiïn, caácnhaâ taâi trúå vêîn tiïën haânh caác àaánh giaá riïngcuãa mònh.

Ngoaâi caác NIME, chñnh phuã coân bùæt àêìu àêíynhanh tiïën trònh nêng cao nùng lûåc vaâ traáchnhiïåm giaãi trònh, bao göìm viïåc xêy dûångquaãn lyá nhaâ nûúác dûåa trïn kïët quaã, caác töíchûác dõch vuå vaâ möëi quan hïå vúái quaá trònhngên saách vaâ àaánh giaá nùng lûåc àöåi nguä. Caácnöî lûåc cuãa chñnh phuã bao göìm nhiïìu àöångthaái nhùçm tùng cûúâng cam kïët chñnh trõ cêëpcao vaâ dõch vuå dên sûå, àöìng thúâi yïu cêìuàõnh hûúáng nùng lûåc töët hún4.

Kïët luêånUganàa vaâ caác nûúác Chêu Phi khaác àaä coá caáchïå thöëng M&E. Caác nûúác naây cuäng àaä nhêånàûúåc nguöìn vöën taâi trúå àïí xêy dûång nùnglûåc thöëng kï vaâ àaä tiïëp cêån àûúåc vúái àaánhgiaá cuãa caác nhaâ taâi trúå. Thaách thûác maâ nhûängquöëc gia naây àang phaãi àöëi mùåt khöng phaãi

62


laâ xêy dûång caác hïå thöëng múái, maâ laâ húåp lyáhoaá vaâ hoaân thiïån nhûäng hïå thöëng àang coá.Coá nhûäng khoá khùn liïn quan àïën chêëtlûúång dûä liïåu vaâ nhûäng yïu cêìu bêët cên àöëicuãa caác nhaâ taâi trúå àöëi vúái thûåc traång M&Evúái quaá nhiïìu dûä liïåu vaâ khöng àuã thöng tin.Viïåc pha tröån nhûäng khoá khùn naây bïn phñacung laâ thûåc tïë xuêët hiïån taåi hêìu hïët caác quöëcgia khaác coá mûác àöå yïu cêìu vïì thöng tinM&E cuãa chñnh phuã yïëu keám.

Mùåc duâ seä laâ phi thûåc tïë nïëu kyâ voång rùçnghêìu hïët caác nûúác Chêu Phi àïìu coá thïí xêydûång àûúåc nhûäng hïå thöëng M&E toaân diïånvaâ àaáng tin cêåy, song cuäng coá möåt vaâi yïëu töëquan troång maâ caác nûúác naây coá thïí thûåc hiïåndïî daâng. Caác nûúác Chêu Phi vaâ caác nûúáckhaác coá thïí thûåc hiïån nhûäng bûúác sau trongquaá trònh chuêín bõ PRSP cuãa mònh, duâ coáàûúåc thûåc hiïån vúái sûå höî trúå cuãa caác nhaâ taâitrúå hay khöng. Lúåi thïë, chi phñ vaâ haån chïëcuãa möåt söë trong caác cöng cuå M&E naây àûúåcnoái àïën trong cuöën Giaám saát vaâ àaánh giaá:Möåt söë cöng cuå, phûúng phaáp vaâ caách tiïëpcêån (IEG 2004b).

i Caác hïå thöëng thöng tin taâi chñnh àïí höîtrúå cho viïåc thûåc hiïån chi tiïu chñnh phuãtöët hún.

i Caác cuöåc àiïìu tra vïì chi tiïu chñnh phuãàïí xaác àõnh nhûäng àiïím chûa phuâ húåpvaâ phaát hiïån tham nhuäng

i Caác cuöåc àiïìu tra vïì cung cêëp dõch vuå,vïì mûác àöå thoaã maän cuãa khaách haâng, vïìchêët lûúång dõch vuå quaãn lyá nhaâ nûúác

i Àaánh giaá nhanh, vñ duå nhû vïì caác dûå aánhoùåc caác chûúng trònh coá “vêën àïì”

i Thu thêåp thöëng kï quöëc gia vaâ cêëpngaânh - àùåc biïåt liïn quan túái nhûäng ûutiïn quöëc gia nhû caác MDG

i Dûä liïåu haânh chñnh cuãa caác böå ngaânh coáliïn quan

Möåt àiïìu nguy hiïím cêìn traánh laâ xu hûúánghoaåt àöång quaá sûác cuãa hïå thöëng M&E múáiàûúåc xêy dûång. Quan troång laâ phaãi biïëttheo doäi möåt caách thêån troång phaåm vi trongàoá möîi loaåi thöng tin M&E àûúåc sûã duång.Taåi nhûäng hïå thöëng coá têìn suêët sûã duångthêëp, cêìn xaác àõnh lyá do (vñ duå nhû chûanhêån thûác àêìy àuã vïì sûå töìn taåi cuãa hïåthöëng, chêët lûúång dûä liïåu ngheâo naân, dûäliïåu khöng àaáng tin cêåy, thiïëu àöåi nguänhên sûå coá khaã nùng phên tñch thöng tin).Àiïìu naây giuáp xaác àõnh caác bûúác phaãi laâmtiïëp theo àïí tùng nguöìn cung hoùåc tùngnhu cêìu vïì thöng tin M&E.

63

TRÛÚÂNG HÚÅP CAÁ BIÏÅT CUÃA CHÊU PHI

PHÊÌN IIINHÛÄNG BAÂI HOÅC KINH NGHIÏÅM

Nhiïìu nûúác phaát triïín vaâ àang phaát triïín àaä tñch luyä àûúåc nhiïìu kinh nghiïåmvïì xêy dûång caác hïå thöëng M&E. Tñnh thöëng nhêët cuãa nhûäng baâi hoåc naây taåicaác quöëc gia khaác nhau vaâ caác khu vûåc khaác nhau laâ khöng coá gò àaáng ngaåc

nhiïn, vò chuáng àïìu phaãn aánh kinh nghiïåm quöëc tïë vúái caác loaåi hònh xêy dûång nùnglûåc trong khu vûåc cöng (chûúng 10). Vêën àïì sûã duång thöng tin M&E laâ vêën àïì trungtêm àöëi vúái nùng lûåc vaâ tñnh bïìn vûäng cuãa hïå thöëng M&E. Viïåc sûã duång naây tuyâthuöåc vaâo baãn chêët vaâ sûác maånh cuãa nhu cêìu àöëi vúái thöng tin M&E – noái caách khaác,phuå thuöåc vaâo àöång cú sûã duång M&E. Caác nûúác coá nhu cêìu thêëp hoùåc khöng coá nhucêìu àöëi vúái M&E coá thïí bõ coi nhû àang phaãi àöëi mùåt vúái möåt raâo caãn khöng thïí vûúåtqua trong nöî lûåc xêy dûång caác hïå thöëng M&E, nhûng quan àiïím naây coá veã húi biquan. Coá nhiïìu caách àïí àêíy maånh nhu cêìu bùçng caách tùng cûúâng caác cöng cuå khuyïënkhñch. Nhûäng caách thûác naây àûúåc chuáng töi noái àïën úã chûúng 11 – chûúng têåp trungvaâo nhûäng cuã caâ röët, nhûäng cêy gêåy vaâ baâi thuyïët giaáo àïí baão àaãm nhu cêìu sûã duångthöng tin M&E.

65

67

Xêy dûång caác hïå thöëngM&E cuãa quöëc gia – nhûäng baâi hoåc kinh nghiïåm

Caác taâi liïåu nghiïn cûáu ngaây caâng nhiïìu vïì baâi hoåc kinh nghiïåmtrong viïåc cuãng cöë caác hïå thöëng M&E cuãa chñnh phuã àaä cho thêëyrùçng coá möåt sûå thöëng nhêët quan àiïím giûäa caác chuyïn gia vïì möåt

söë baâi hoåc quan troång (höåp 10.1) (xem Ngên haâng Phaát triïín Chêu Phi vaâNgên haâng Thïë giúái nùm 1998, Boyle 2005; Compton, Baizerman, vaâStockdill 2002; DAC 2006; Ngên haâng Phaát triïín Nam Phi, Ngên haângPhaát triïín Chêu Phi, vaâ Ngên haâng Thïë giúái 2000; Mackay 1998d, 2004;May vaâ cöång sûå 2006; OECD 1997a, 1997b, 1998a, 2004; Schiavo-Campo2005; UNDP 2000).

10

Baâi hoåc àêìu tiïn laâ nhu cêìu maånh meä cuãachñnh phuã laâ àiïìu kiïån tiïn quyïët àïí thïí chïëhoaá thaânh cöng. Coá nghôa laâ möåt hïå thöëngM&E phaãi taåo ra àûúåc thöng tin theo doäi vaâcaác kïët luêån àaánh giaá àûúåc caác nhaâ cêëp vöënàaánh giaá cao vaâ àûúåc sûã duång àïí tùng cûúângnùng lûåc cuãa chñnh phuã vaâ àaáp ûáng àûúåcnhûäng yïu cêìu vïì vêån haânh M&E àïí baãoàaãm nhêån àûúåc nguöìn taâi trúå vaâ coá tñnh bïìnvûäng trong tûúng lai.

Caác nöî lûåc àïí xêy dûång möåt hïå thöëng M&Eseä thêët baåi trûâ phi trïn thûåc tïë töìn taåi nhucêìu thûåc sûå hoùåc nhu cêìu àang àûúåc taåo lêåpàïí baão àaãm cho caác saáng kiïën coá thïí àûúåcthûåc thi nhùçm thûåc hiïån vaâ sûã duång M&E

trïn thûåc tïë. Nïëu khöng àuã àïí àûa ra phaánquyïët cho rùçng M&E coá vai troâ quan troångvaâ cêìn phaãi àûúåc thûåc hiïån thò àiïìu naây coánghôa laâ chuáng ta àaä chó taåo ra möåt dõch vuåàaäi böi vaâ àûúng nhiïn dõch vuå naây khöngthïí cung cêëp àûúåc nhûäng thöng tin vaâ àaánhgiaá chêët lûúång töët. Nhûäng nöî lûåc naây phaãiài keâm vúái caác haânh àöång khaác àïí baão àaãmsûå tuên thuã, ngay caã khi coá sûå phaãn àöëimaånh meä.

Tuy nhiïn, àïí coá àûúåc nhu cêìu bïìn vûäng vaâmaånh meä vïì M&E laâ möåt àiïìu khöng dïîdaâng gò. Vaâ raâo caãn àöëi vúái viïåc naãy sinhnhu cêìu laâ do thiïëu hiïíu biïët vïì M&E, àùåcbiïåt laâ khi nhûäng nhaâ cêëp vöën quan troång

nhû caác böå ngaânh cuãa chñnh phuã vaâ caác böåcêëp vöën cêìn coá nöî lûåc trûúác àïí xêy dûång vaâvêån haânh M&E. Nhû vêåy, luön naãy sinhnhûäng vêën àïì coá quan hïå nhên - quaã cuãanhau: thiïëu nhu cêìu cuãa chñnh phuã vïì M&Evò thiïëu hiïíu biïët vïì M&E vaâ vïì nhûäng saãnphêím maâ hïå thöëng naây coá thïí cung cêëp,thiïëu hiïíu biïët vò thiïëu kinh nghiïåm vúái hïåthöëng naây vaâ thiïëu kinh nghiïåm laâ do ñt coánhu cêìu sûã duång.

Caách thûác àïí vûúåt qua thaách thûác naây laâtùng cûúâng nhêån thûác vïì M&E- vïì nhûängcöng cuå cuãa noá, vïì caác phûúng phaáp vaâ kyäthuêåt, vïì tiïìm nùng sûã duång cuãa hïå thöëng.Nhu cêìu coá thïí tùng lïn möåt khi caác nhaâ cêëpvöën úã chñnh phuã bùæt àêìu hiïíu vïì noá töët hún,

khi hoå àaä àûúåc chûáng kiïën nhûäng vñ duå vïìchi phñ hiïåu quaã maâ caác hïå thöëng giaám saát vaâcaác baáo caáo àaánh giaá coá thïí mang laåi, khi hoåàûúåc nêng cao nhêån thûác búãi caác cú quanchñnh phuã khaác - nhûäng cú quan àaä xêydûång hïå thöëng M&E vaâ àûúåc àaánh giaá cao.Hoå coá thïí bõ thuyïët phuåc vïì sûå thêåt hiïínnhiïn laâ àêìu tû xêy dûång caác hïå thöëng M&Elaâ möåt hoaåt àöång àêìu tû coá tyã lïå lúåi suêët cao(Bamberger, Mackay, vaâ Ooi 2004).

Bïn cung cuäng rêët quan troång – cung cêëpàaâo taåo M&E, giaáo trònh, quy trònh vaâ caáchxaác àõnh nhûäng tû vêën M&E gioãi, vaânhûäng yïëu töë khaác nûäa. Caác chuyïn giaM&E laâ vö cuâng cêìn thiïët àïí taåo ra nhûängthöng tin M&E àaáng tin cêåy. Nhûängchuyïn gia naây nhòn nhêån vaâ phên tñchM&E theo caác caách chuyïn biïåt vúái tû caáchlaâ möåt hoaåt àöång kyä thuêåt àöåc lêåp vaâ chótêåp trung giaãi quyïët nhûäng vêën àïì liïnquan àïën kyä thuêåt maâ thöi.

Nhûng mùåt cung trong viïåc taåo ra thöngtin M&E khöng àoáng vai troâ quan troångbùçng mùåt cêìu. Nïëu cêìu vïì M&E lúán thòviïåc tùng cûúâng cung àïí àaáp ûáng cêìu laâmöåt viïåc dïî thûåc hiïån. Nhûng nïëu ngûúåclaåi thò khöng thïí àûúåc. Nhu cêìu tûâ chñnhphuã laâ àiïìu kiïån tiïn quyïët vaâ cöët loäi àïí sûãduång thöng tin M&E vaâ tiïën haânh caác hoaåtàöång M&E. Nhû vêåy, cêìn baão àaãm rùçngcaác nhaâ cêëp vöën chñnh (caác böå ngaânh thuöåcchñnh phuã hoùåc caác böå cêëp vöën) luön duytrò nöî lûåc àïí xêy dûång, cuãng cöë hoùåc taâi trúåcho caác hïå thöëng M&E. Tuy nhiïn, viïåctröng àúåi vaâo nguöìn vöën taâi trúå vaâ caáchoaåt àöång taâi trúå M&E laâ khöng bïìn vûängvaâ thûúâng xuyïn.

Caác cöng cuå khuyïën khñch laâ möåt phêìnquan troång trong nhu cêìu. Cêìn coá caác cöng

68


i nhu cêìu bïìn vûäng cuãa chñnh phuã i caác cöng cuå khuyïën khñch maånh meäi bûúác àêìu tiïn laâ phên tñch vïì hïå thöëng M&E hiïån

haânhi vai troâ quan troång cuãa nhûäng ngûúâi tiïn phongi àûúåc àõnh hûúáng búãi caác böå ngaânh cuãa chñnh

phuã i khöng bùæt hïå thöëng hoaåt àöång quaá sûáci caác hïå thöëng dûä liïåu àaáng tin cêåy cuãa caác böå

ngaânhi sûã duång M&E nhû möåt biïån phaáp àïí coá thaânh

cöngi àaâo taåo vïì M&E vaâ vïì caách sûã duång M&E i haån chïë viïåc dûåa quaá nhiïìu vaâo luêåt quöëc gia,

vaâo caác nghõ àõnh vaâ quy àõnh cuãa chñnh phuã i caác thoaã thuêån cêëu truác baão àaãm chêët lûúång vaâ

muåc tiïu M&E i nöî lûåc lêu daâi, àoâi hoãi sûå kiïn trò bïìn bói xêy dûång möåt phûúng phaáp tuyïën tñnh, ñt tñnh dûå

baáo i àaánh giaá thûúâng xuyïn chñnh caác hïå thöëng M&E

Höåp 10.1 Caác yïëu töë dêîn àïën thaânhcöng cuãa caác hïå thöëng M&E quöëcgia

cuå khuyïën khñch maånh àïí caác hïå thöëngM&E vêån haânh töët, àùåc biïåt laâ àïí thöng tingiaám saát vaâ caác kïët luêån àaánh giaá àûúåc sûãduång trïn thûåc tïë. Noái caách khaác, caác cöngcuå khuyïën khñch maånh laâ cêìn thiïët nïëu chûácnùng M&E àûúåc thïí chïë hoaá thaânh cöng(xem höåp 10.2 vïì kinh nghiïåm cuãa Ailen).Quan saát naây cuäng phuâ húåp vúái caác nghiïncûáu múái àêy vïì caách thûác tiïën haânh bêët kyâloaåi hònh caãi caách thïí chïë naâo, àùåc biïåt trongböëi caãnh quaãn lyá khu vûåc cöng vaâ quaãn lyá

nhaâ nûúác (àïí tòm hiïíu vïì caác raâ soaát nghiïncûáu, coá thïí xem Ngên haâng Thïë giúái 1997a;OECD 2004, 2005).

Nïëu chó coá thöng tin M&E thò khöng thïí baãoàaãm àûúåc rùçng noá seä àûúåc sûã duång trïn thûåctïë, thêåm chñ cuäng chûa chùæc àûúåc caác nhaâquaãn lyá chûúng trònh, caác caán böå ngên saáchcoá traách nhiïåm tû vêën vïì phûúng aán chi tiïuhoùåc àûúåc Quöëc höåi vaâ Nghõ viïån coá traáchnhiïåm giaám saát traách nhiïåm giaãi trònh sûã

69

XÊY DÛÅNG CAÁC HÏÅ THÖËNG M&E CUÃA QUÖËC GIA – NHÛÄNG BAÂI HOÅC KINH NGHIÏÅM

Ailen àaä xêy dûång hïå thöëng àaánh giaá cuãa chñnh phuã nhùçmàaáp ûáng nhûäng àoâi hoãi chñnh thûác khi nûúác naây gia nhêåp

Liïn minh chêu Êu.Kïí tûâ khi gia nhêåp, hïå thöëng naây úã Ailen àaä àûúåc cuãng cöë

vò nhûäng lyá do nöåi taåi liïn quan àïën mong muöën cuãa chñnh phuãtrong viïåc tùng giaá trõ àöìng tiïìn taåi têët caã caác lônh vûåc chi tiïucöng. Àiïìu naây àûúåc phaãn aánh rêët roä trong Saáng kiïën raâ soaátchi tiïu cuãa chñnh phuã.

Àöëi vúái caác nûúác àang phaát triïín, Ailen àaä cung cêëp nhiïìubaâi hoåc kinh nghiïåm vïì caác nhên töë thaânh cöng vaâ nhûäng trúãngaåi gùåp phaãi trong quaá trònh xêy dûång möåt hïå thöëng M&E. Möåtbaâi hoåc laâ nhûäng sûác eáp lúán tûâ bïn ngoaâi coá liïn quan túái khaãnùng huy àöång nguöìn lûåc chñnh laâ nhên töë xuác taác quan troångàïí bùæt àêìu xêy dûång hïå thöëng M&E (àöëi vúái caác nûúác ngheâo thòchñnh laâ yïu cêìu xêy dûång chiïën lûúåc giaãm ngheâo cuâng vúái caáchïå thöëng M&E coá liïn quan, trong böëi caãnh àûúåc xoaá núå theoSaáng kiïën xoáa núå cho caác nûúác ngheâo). Sau khi àaä àûúåc xêydûång, caác hïå thöëng M&E coá thïí àûúåc sûã duång vò nhûäng muåctiïu quöëc gia khaác. Têët nhiïn nhu cêìu vaâ caác biïån phaáp tûúnghöî cuãa baãn thên quöëc gia àoá trong viïåc sûã duång thöng tin M&Elaâ möåt nhên töë vö cuâng quan troång àöëi vúái viïåc thïí chïë hoaá vaâtñnh bïìn vûäng cuãa hïå thöëng naây. Trûúâng húåp cuãa Ailen àaä möåtlêìn nûäa nhêën maånh nhûäng khoá khùn gùåp phaãi trong viïåc baãoàaãm möëi quan hïå trûåc tiïëp giûäa thöng tin M&E vúái caác quyïëtàõnh chñnh saách vaâ vúái caác quaá trònh phên böí nguöìn lûåc khaác.

Thûåc tiïîn vaâ quy trònh chñnh thûác cuäng cêìn phaãi àûúåc xêy dûångvaâ coá möëi quan hïå trûåc tiïëp vúái nhau.

Möåt baâi hoåc khaác laâ phaãi thûåc hiïån raâ soaát àõnh kyâ khi xêydûång vaâ vêån haânh hïå thöëng M&E. Ailen hiïån àang tiïëp tuåc thñàiïím thûåc hiïån nhûäng caãi caách xa hún àöëi vúái hïå thöëng àaánhgiaá cuãa mònh.

Tuy nhiïn, Ailen chó coá kyä nùng sûã duång thöng tin àaánh giaátrong phaåm vi heåp mùåc duâ àaä xêy dûång rêët nhanh choáng hïåthöëng M&E cuãa mònh. Kyä nùng àaánh giaá heåp naây nhêën maånhhún nûäa têìm quan troång cuãa viïåc sûã duång nguöìn lûåc möåt caáchthêån troång vúái haâm yá liïn quan àïën caã phña cung vaâ phña cêìu.

Vïì mùåt cêìu, haâm yá laâ úã chöî viïåc cöë xêy dûång möåt hïå thöëngquaá phûác taåp laâ khöng quan troång. Thay vaâo àoá, töët hún caã laâhaäy têåp trung vaâo caác hoaåt àöång M&E coá tñnh hiïåu suêët chi phñcao. Vïì phña cung, khöng nhêët thiïët phaãi tòm caách múã röångnùng lûåc haån chïë theo caách thûác kïë hoaåch hoaá – vñ duå nhûthöng qua àaâo taåo muåc tiïu, xêy dûång mön hoåc, xêy dûång kyänùng laâm viïåc, biïåt phaái, höî trúå maång cöng taác, raâ soaát thûúângxuyïn chêët lûúång M&E hay húåp àöìng coá kyâ haån vúái caác cöng tytû vêën. Taåi nhûäng núi coân tröng cêåy vaâo caác cöng chûác nhaânûúác àïí tiïën haânh àaánh giaá thò àiïìu àùåc biïåt quan troång laâ baãoàaãm sao cho hoå àaä àûúåc àaâo taåo àêìy àuã, àûúåc hûúáng dêîn cuåthïí vaâ àûúåc höî trúå thñch húåp àïí thûåc hiïån chûác nùng àaánh giaánaây möåt caách coá hiïåu quaã.

Höåp 10.2 Nhûäng baâi hoåc kinh nghiïåm tûâ Ailen

duång trong cöng viïåc haâng ngaây cuãa hoå. Àêylaâ möåt nguy cú xeát trïn caã goác àöå kyä thuêåt –khi coi M&E laâ cöng cuå, lêîn vïì mùåt nguyåbiïån laâ thöng tin M&E tûå noá coá khaã nùng baãoàaãm àûúåc sûã duång.

Khöng coá chñnh phuã naâo xêy dûång caác hïåthöëng M&E chó vò chuáng coá chêët lûúång töët.Caác chñnh phuã xêy dûång M&E vò: (1) caác hïåthöëng naây trûåc tiïëp höî trúå caác hoaåt àöång chuãchöët cuãa chñnh phuã, vñ duå nhû tiïën trònhngên saách, lêåp kïë hoaåch quöëc gia, xêy dûångchñnh saách vaâ caác chûúng trònh quöëc gia,quaãn lyá caác böå ngaânh, caác cú quan, caácchûúng trònh vaâ caác hoaåt àöång; hoùåc vò (2)caác hïå thöëng M&E cung cêëp thöng tin höî trúåquan hïå giaãi trònh. Nhû vêåy, caác hïå thöëngM&E thûúâng coá möëi quan hïå chùåt cheä vúáicaác caãi caách trong khu vûåc cöng, vñ duå nhûquaá trònh xêy dûång ngên saách dûåa trïn nùnglûåc (PBB), xêy dûång chñnh saách dûåa trïnthûåc tiïîn, quaãn lyá dûåa trïn kïët quaã vaâ nhûängcaãi caách tûúng tûå; caác biïån phaáp tûúng höînaây àïìu coá möåt vaâi yïëu töë chung (xemchûúng 3).

Trong khi xêy dûång hoùåc tùng cûúâng hïåthöëng M&E cuãa chñnh phuã, cêìn bùæt àêìubùçng viïåc chêín àoaán vïì caác hïå thöëng M&Ehiïån haânh vaâ nhûäng àiïím maånh àiïím yïëucuãa chuáng – xeát caã trïn phûúng diïån cêìulêîn phûúng diïån cung. Phaåm vi thûåc tïë (chûákhöng phaãi phaåm vi kyâ voång) cuãa viïåc sûãduång thöng tin M&E cêìn phaãi àûúåc laâm roä,àùåc biïåt laâ laâm roä caách thûác maâ thöng tin àoáàûúåc sûã duång. Nhûäng chêín àoaán naây tûå noáàaä laâ möåt hònh thûác àaánh giaá vaâ coá thïí coáñch khöng chó àöëi vúái thöng tin vaâ nhûängdêëu hiïåu noá cung cêëp maâ coân vò noá coá thïílaâ phûúng tiïån àïí tùng cûúâng nhêån thûáccuãa caác cú quan cêëp vöën trong chñnh phuã,trong xaä höåi dên sûå vaâ cöång àöìng taâi trúå vïì

têìm quan troång cuãa M&E vaâ nhu cêìu xêydûång hïå thöëng múái hoùåc cuãng cöë hïå thöënghiïån thúâi.

Möåt khña caånh khaác cuãa cêìu vaâ cuäng laâ möåttrong nhûäng yïëu töë thaânh cöng khaác laâ phaãicoá möåt vaâi nhaâ tiïn phong trong lônh vûåcnaây – coá thïí laâ böå trûúãng hay quan chûác caocêëp cuãa caác böå ngaânh trong chñnh phuã,nhûäng ngûúâi laänh àaåo coá khaã nùng thuác àêíythïí chïë hoaá M&E, thuyïët phuåc ngûúâi khaácvïì nhûäng ûu tiïn cuãa mònh vaâ phên böínguöìn lûåc nhùçm xêy dûång toaân böå hïå thöëngM&E cuãa chñnh phuã. Nhaâ tiïn phong naâyphaãi coá hiïíu biïët vïì M&E, vïì caác cöng cuå vaâphûúng phaáp cuãa hïå thöëng, phaãi àaánh giaáàûúåc tñnh hûäu duång tiïìm taâng cuãa hïå thöëngàöëi vúái chñnh phuã vaâ vïì möåt hoùåc nhiïìu húntrong söë böën caách thûác sûã duång thöng tinM&E (àaä àûúåc nïu trong chûúng 3).

Nhûäng nhaâ tiïn phong naây cuãa chñnh phuãàoáng vai troâ quan troång trong viïåc xêy dûångthaânh cöng caác hïå thöëng M&E cuãa chñnhphuã, vñ duå nhû hïå thöëng M&E cuãa Chilï,Cölömbia, vaâ Öxtrêylia (nhûäng trûúâng húåpnaây àaä àûúåc noái àïën trong May vaâ cöång sûå2006; IEG 2003b [chûúng 11]; Mackay 2004).Tuy nhiïn, mùåc duâ nhûäng nhaâ tiïn phongnaây laâ möåt nhên töë dêîn àïën thaânh cöng songbaãn thên hoå khöng thïí baão àaãm cho thaânhcöng. Àaä coá caác vñ duå cho thêëy (vñ duå trûúânghúåp cuãa Ai Cêåp) nhoám caác böå trûúãng tiïnphong uãng höå M&E àaä naãn chñ trûúác möëihoaâi nghi lúán cuãa caác quan chûác têìm trung(IEG 2004a; Schiavo-Campo 2005).

Xêy dûång möåt hïå thöëng M&E hoaân toaân cuãachñnh phuã - chó têåp trung vaâo caác chó söë àaánhgiaá nùng lûåc hoùåc caác hònh thûác raâ soaát vaâàaánh giaá – àoâi hoãi möåt nöî lûåc lúán. Àiïìu naâycoá liïn quan àïën viïåc tuyïín duång vaâ àaâo taåo

70


àöåi nguä nhùçm thûåc hiïån hoùåc quaãn lyá M&E.Thïí chïë, sûã duång caác phaát hiïån M&E; taåo racú súã haå têìng àïí quyïët àõnh nhûäng chûúngtrònh chñnh phuã naâo cêìn àûúåc àaánh giaá vaânhûäng vêën àïì naâo cêìn àûúåc giaãi quyïët trongmöîi àaánh giaá àoá; àöìng thúâi taåo ra hïå thöëngcú súã dûä liïåu vaâ quy trònh àïí thu thêåp, chiaseã vaâ baáo caáo thöng tin M&E.

Caác quan chûác chñnh phuã, àöi khi rêët bêånröån, phaãi giaám saát chùåt cheä hïå thöëng M&E.Giöëng nhû caác hïå thöëng khaác, trong nhûänglônh vûåc nhû quaãn lyá taâi chñnh vaâ thu mua,cêìn duy trò nöî lûåc liïn tuåc qua nhiïìu nùm àïímöåt hïå thöëng M&E coá thïí vêån haânh möåtcaách coá hiïåu quaã. OECD àaä àûa ra kïët luêån:

“Cêìn coá nhiïìu thúâi gian àïí xêy dûång hïåthöëng ào lûúâng nùng lûåc vaâ húåp nhêët hïåthöëng naây vaâo möåt hïå thöëng quaãn lyá. Khöngcoá quöëc gia thaânh viïn OECD naâo laåi coi viïåcxêy dûång möåt hïå thöëng ào lûúâng nùng lûåc laâcöng viïåc dïî daâng. Ngûúåc laåi, hoå nhêån thûácrêët roä vïì têìm quan troång cuãa nhu cêìu kiïímtra vaâ giaám saát (OECD 1997a, trang 19)”.

Nhû vêåy, möåt nöåi dung khaác trong caác hïåthöëng M&E cuãa chñnh phuã laâ khaã nùng tiïënhaânh quaá trònh naây cuãa möåt böå coá nùng lûåc –cú quan coá thïí thiïët kïë, xêy dûång vaâ quaãn lyámöåt hïå thöëng M&E. Taåi nhiïìu nûúác phaáttriïín vaâ nhûäng nûúác coá thu nhêåp khaá (vñ duåÖxtraylia, Canada, Chilï, Hoa Kyâ) thò àêychñnh laâ Böå Taâi chñnh. Böå naây coá vai troâ laänhàaåo vïì thïí chïë àöëi vúái hïå thöëng M&E gêìn vúáitrung têm chñnh phuã (vñ duå nhû vùn phoângtöíng thöëng) hoùåc tiïën trònh ngên saách (Bedivaâ cöång sûå 2006). Sûå cêìn thiïët phaãi laâm roä vaitroâ vaâ traách nhiïåm cuãa nhûäng nhaâ cêëp vöënquan troång cuäng àûúåc phaãn aánh trong kinhnghiïåm cuãa chêu Myä Latinh (Höåp 10.3).

Taåi möåt vaâi quöëc gia, caác böå ngaânh coá nùng

lûåc àaä thaânh lêåp caác hïå thöëng M&E. Coá thïínïu vñ duå àiïín hònh úã Mïhicö, núi maâ Vùnphoâng Thû kyá Phaát triïín xaä höåi (SEDESOL)coá traách nhiïåm quaãn lyá möåt hïå thöëng M&Ecung cêëp caã caác àaánh giaá àõnh lûúång vaâàaánh giaá taác àöång. Böå naây cuäng laâm viïåc àïícuãng cöë hïå thöëng chó söë ào lûúâng nùng lûåcnhùçm höî trúå töët hún cho nhûäng àaánh giaá maânoá tiïën haânh (Hernandez 2006).

Cùn nguyïn cuãa nöî lûåc naây laâ böå luêåt àûúåcQuöëc höåi thöng qua vïì caác chûúng trònhàaánh giaá xaä höåi; Quöëc höåi àaä lo lùæng vïì viïåccú quan haânh phaáp cuãa chñnh phuã coá thïí sûãduång caác chûúng trònh xaä höåi àïí mua phiïëubêìu. Böå luêåt naây àaä chõu aãnh hûúãng ñt nhêëtlaâ möåt phêìn búãi caác àaánh giaá taác àöång vöcuâng nghiïm tuác cuãa chûúng trònhProgressa.

Mùåc duâ àêy laâ nhûäng àaánh giaá taác àöång coáchi phñ lúán nhêët tûâ trûúác túái nay úã nûúác naây –lïn túái haâng triïåu àöla Myä, song chêët lûúångcuãa chuáng àaä àûúåc cöng nhêån röång raäi vòaãnh hûúãng cuãa chuáng àöëi vúái chñnh phuã.Chuáng laâ cöng cuå àïí thuyïët phuåc chñnh phuãtiïëp tuåc duy trò chûúng trònh Progressa vaâ àïímúã röång phaåm vi chûúng trònh naây thaânhchûúng trònh Oportunidades – nùm 2005,chñnh phuã àaä tiïu khoaãng 6 tyã àöla Myä chochûúng trònh naây, möåt chûúng trònh manglaåi lúåi ñch cho 21 triïåu ngûúâi hay khoaãng möåtphêìn nùm dên söë Mïhicö.

Nhûäng àaánh giaá naây, mùåc duâ phñ töín lúánsong vêîn coá thïí àûúåc coi laâ coá tñnh hiïåu quaãvïì chi phñ rêët cao. Chñnh phuã taåi caác nûúáckhaác cuäng thêëy rùçng vñ duå vïì caác àaánh giaácoá taác àöång lúán àöëi vúái chñnh phuã naây laâhoaân toaân coá tñnh thuyïët phuåc vaâ cuäng bùættay vaâo xêy dûång möåt hïå thöëng M&E àûúåctöí chûác töët.

71


Nhû àaä chó ra trong chûúng 3, thaânh cöngcuãa M&E úã SEDESOL àaä giuáp thuyïët phuåcBöå Taâi chñnh vaâ caác cú quan kiïím soaát khaácphöëi húåp vúái höåi àöìng àaánh giaá quöëc gia àïíthaânh lêåp möåt hïå thöëng M&E hoaân toaânthuöåc chñnh phuã. Àiïìu naây àaä coá tñnh thuyïëtphuåc cao cuãa möåt vñ duå àiïín hònh vïì sûåthaânh cöng trong viïåc xêy dûång hïå thöëngM&E maâ möåt cú quan chñnh phuã àaä thûåchiïån àûúåc.

Möåt àiïím cêìn ghi nhúá laâ rêët hiïëm khi coátrûúâng húåp böå ngaânh naâo àaä ra quyïët àõnhxêy dûång möåt hïå thöëng M&E lúán maånh laåiphaãi bùæt àêìu tûâ vaåch xuêët phaát. Ngay caã taåi

nhûäng quöëc gia ngheâo nhêët úã Chêu Phi cuängàaä coá haâng loaåt caác chó söë nùng lûåc àang töìntaåi vaâ cuäng coá haâng loaåt kïët luêån àaánh giaáàûúåc àûa ra búãi caác nhaâ taâi trúå. Vêën àïì àùåt raúã àêy laâ chêët lûúång ngheâo naân vaâ phaåm vibao phuã quaá haån heåp cuãa caác chó söë hoùåc caácàaánh giaá nùng lûåc êëy.

Möåt sai lêìm phöí biïën laâ sûå quaá taãi cuãa caác hïåthöëng M&E. Coá quaá nhiïìu caác chó söë nùnglûåc – vñ duå nhû hïå thöëng M&E cuãaCölömbia, SINERGIA, coá 940 chó söë nùnglûåc vaâo nùm 2002; àöëi vúái Cölömbia, con söënaây laâ quaá lúán so vúái mûác àöå sûã duång thöngtin. Chñnh vò vêåy, quöëc gia naây àaä giaãm söë

72


Höåi nghõ khu vûåc Ngên haâng Thïë giúái – Ngên haâng Phaát triïínLiïn Myä (ATDB) töí chûác höìi thaáng Saáu nùm 2005 àaä têåp

trung vaâo baâi hoåc kinh nghiïåm cuãa nùm nûúác dêîn àêìu hoùåc coátriïín voång nhêët úã Chêu Myä Latinh: Chilï, Braxin, Cölömbia,Mïhicö vaâ Pïru. Möåt söë trong nhûäng nûúác naây àaä àaåt àûúåcthaânh tûåu trong quaá trònh xêy dûång vaâ thïí chïë hoaá caác hïå thöëngM&E.

Thûåc tiïîn àûúåc ruát ra tûâ trûúâng húåp nhûäng nûúác naây laâkhöng coá àõnh nghôa chung àún lêåp naâo vïì möåt hïå thöëng M&Eàûúåc coi laâ coá nùng lûåc töët. Möåt söë nûúác nhêën maånh chó söë nùnglûåc vaâ söë khaác thò têåp trung vaâo viïåc thûåc hiïån àaánh giaá (caác raâsoaát chûúng trònh hoùåc àaánh giaá taác àöång). Mùåc duâ hêìu hïët caácquöëc gia àïìu àaä xêy dûång caách tiïëp cêån thöng qua Böå Kïëhoaåch hoùåc Böå Taâi chñnh song möåt söë nûúác vêîn chuá troångnhiïìu hún vaâo caác hïå thöëng M&E ngaânh. Möåt àùåc tñnh quantroång cuãa phêìn lúán caác hïå thöëng M&E trong vuâng laâ chuángphaãn aánh nöî lûåc cuãa quöëc gia hún laâ àõnh hûúáng cuãa caác nhaâtaâi trúå.

Baâi hoåc kinh nghiïåm àûúåc chia seã giûäa nhûäng quöëc gia naâyàaä àûa àïën möåt söë kïët luêån vïì caác hïå thöëng M&E bïìn vûängnhû sau:

i cêìn laâm roä vai troâ vaâ traách nhiïåm cuãa caác chuã thïí quantroång – caác Böå Kïë hoaåch hoùåc Taâi chñnh, vùn phoâng Töíngthöëng, caác Böå ngaânh liïn quan hoùåc Quöëc höåi. Àiïìu quantroång laâ phaãi taåo ra àöång lûåc thñch húåp àïí caác chuã thïí naâychõu àaãm nhêån vai troâ lúán hún trong M&E.

i Tùng cûúâng caác hïå thöëng M&E khöng phaãi chó laâ vêën àïìvïì cung. Àïí möåt hïå thöëng M&E àaåt àûúåc thaânh cöng vaâcoá tñnh bïìn vûäng thò thöng tin vaâ caác phaát hiïån M&E phaãiàûúåc sûã duång triïåt àïí búãi caác nhaâ cêëp vöën, bao göìm caácböå ngaânh coá liïn quan vaâ xaä höåi dên sûå.

i Caác böå baão thuã coá thïí ngêìn ngaåi thûåc hiïån nöî lûåc triïínkhai caác hïå thöëng M&E vaâ sûã duång M&E nhû möåt cöng cuåquaãn lyá vaâ ngên saách. Àiïìu quan troång laâ phaãi coá mûác àöåcam kïët maånh meä vaâ nhûäng höî trúå cêìn thiïët tûâ nhûäng nhaâtiïn phong úã caác böå hoùåc tûâ caác quan chûác cao cêëp.

i Vêîn chûa coá quan àiïím thöëng nhêët vïì caách thûác xaác àõnhûu tiïn àaánh giaá - nhùçm têåp trung vaâo caác chûúng trònh coávêën àïì, caác dûå aán thñ àiïím, caác chûúng trònh coá mûác chitiïu cao hoùåc caác nghiïn cûáu hïå thöëng nhùçm giaãi quyïët vêënàïì coá liïn quan àïën tñnh hiïåu quaã cuãa chûúng trònh.

Nguöìn: May vaâ caác cöång sûå 2006

Höåp 10.3 Kinh nghiïåm cuãa chêu Myä Latinh vïì caác hïå thöëng M&E

lûúång caác chó söë nùng lûåc xuöëng coân khoaãng500 (Castro 2006a, 2006b; Mackay vaâ cöångsûå 2007; phuå luåc B cuãa cuöën saách naây).Ngûúåc laåi, hïå thöëng M&E cuãa Chilï coá 1550chó söë nùng lûåc. Àêy laâ con söë rêët lúán nhûngBöå Taâi chñnh vúái nùng lûåc töët laåi hoaân toaâncoá thïí sûã duång hiïåu quaã nhûäng thöng tinnaây. Coá thïí coi Chilï laâ möåt ngoaåi lïå minhchûáng cho möåt quy tùæc phöí quaát hún vúái söëàöng. Söë lûúång caác chó söë nùng lûåc phuâ húåpcoân phuå thuöåc vaâo söë caác chûúng trònhchñnh phuã vaâ vaâo loaåi hònh chó söë nùng lûåc.Caác chó söë coá thïí chó têåp trung vaâo caác böåphêån khaác nhau trong chuöîi kïët quaã àöëi vúáimöåt chûúng trònh (àûúåc àõnh nghôa trongPhuå luåc E): àêìu vaâo, hoaåt àöång, àêìu ra, kïëtquaã vaâ taác àöång. Caác quan chûác cao cêëpcuäng coá xu hûúáng sûã duång caác chó söë chiïënlûúåc cêëp cao nhû caác chó söë àêìu ra vaâ saãnlûúång. Caác nhaâ quaãn lyá vaâ àöåi nguä nhênviïn cuãa hoå, ngûúåc laåi, laåi thûúâng chuá troångàïën söë lûúång lúán caác chó söë vêån haânh trongquaá trònh saãn xuêët vaâ dõch vuå.

Viïåc thûúâng xuyïn taåo ra loaåi hònh thöng tinnùng lûåc chi tiïët naây chó laâ bûúác ài àêìu tiïn.Caác quan chûác cao cêëp vaâ caác nhaâ quaãn lyáthûúâng khöng coá thúâi gian àïí nghiïn cûáucaác dûä liïåu thö. Hoå cêìn àûúåc höî trúå búãi caácchuyïn gia phên tñch àïí raâ soaát dûä liïåu vaâcung cêëp baãn toám tùæt cuâng vúái caác phên tñchài keâm.

Caác hïå thöëng dûä liïåu cuãa Böå thûúâng khöngàûúåc phöëi húåp chùåt cheä, vò vêåy möåt Böå àúnleã coá thïí coá nhiïìu hïå thöëng nhû vêåy, möîi hïåthöëng laåi coá caách xaác àõnh dûä liïåu, caác nguöìndûä liïåu, àõnh kyâ thu thêåp dûä liïåu vaâ caác cúchïë baão àaãm chêët lûúång dûä liïåu riïng. Vñ duånhû SEDESOL cuãa Mïhicö coá 8 hïå thöëngthöng tin quaãn lyá riïng reä trong nùm 2004(Ngên haâng thïë giúái 2004c). ÚÃ Uganàa, möåt

vêën àïì àùåt ra laâ coá quaá nhiïìu hïå thöëng M&Ekhöng àûúåc kïët húåp vúái nhau – 16 hïå thöëngngaânh vaâ tiïíu ngaânh riïng reä, trong àoá chñnhphuã hiïån àang laâm viïåc àïí àiïìu phöëi thöngqua möåt chiïën lûúåc M&E quöëc gia thöëngnhêët (Hauge 2003, Chñnh phuã Uganàa 2006).

Möåt vêën àïì hiïån àang töìn taåi úã caác nûúácChêu Phi vaâ coá thïí àang töìn taåi úã caác khuvûåc khaác trïn thïë giúái laâ mùåc duâ caác böångaânh àaä thu thêåp thöng tin nùng lûåc songchêët lûúång cuãa dûä liïåu thûúâng rêët ngheâonaân. Àiïìu naây xaãy ra möåt phêìn laâ do gaánhnùång thu thêåp dûä liïåu àang àeâ nùång lïn vaicaác caán böå àang phaãi laâm viïåc quaá sûác úã cêëpàõa phûúng, nhûäng ngûúâi vûâa phaãi cung cêëpdûä liïåu cho caác viïn chûác khaác taåi cêëp quêånhuyïån vaâ cêëp trung ûúng, vûâa hiïëm khinhêån àûúåc phaãn höìi naâo tûâ caác cêëp naây vïìchêët lûúång cuäng nhû thûåc traång sûã duångnhûäng dûä liïåu êëy.

Àiïìu naây laåi dêîn àïën möåt chuöîi nhên -quaã nûäa: dûä liïåu ngheâo naân möåt phêìn laâdo chuáng khöng àûúåc sûã duång, chuángkhöng àûúåc sûã duång möåt phêìn laâ do chêëtlûúång quaá ngheâo naân. Taåi nhûäng quöëc gianaây, coá quaá nhiïìu dûä liïåu nhûng laåi coá quaáñt thöng tin. Nhû vêåy, möåt baâi hoåc khaácàöëi vúái quaá trònh thïí chïë hïå thöëng M&Ecuãa chñnh phuã laâ cêìn xêy dûång caác hïåthöëng cú súã dûä liïåu cêëp böå ngaânh coá àöå tincêåy cao - nhùçm giuáp cung cêëp dûä liïåu thömaâ caác hïå thöëng phuå thuöåc.1 Hoaåt àöångkiïím toaán dûä liïåu vaâ chêín àoaán nùng lûåcdûä liïåu coá thïí laâ möåt phûúng thuöëc hûäuhiïåu trong tònh caãnh naây. Noá coá thïí laâkhúãi àêìu cho bêët kyâ quaá trònh húåp lyá hoaácêìn thiïët naâo àöëi vúái viïåc thu thêåp dûä liïåuhoùåc tùng chêët lûúång dûä liïåu. Noá coá thïíkhiïën cho dûä liïåu àaåt àûúåc mûác àöå àaángtin cêåy àuã àïí àûúåc sûã duång.

73


Viïåc kiïím chûáng dûä liïåu vaâ mûác àöå àaáng tincêåy cuãa dûä liïåu laâ möåt vêën àïì mang tñnh kyäthuêåt vaâ coá liïn quan àïën tñnh chñnh xaác,quy trònh vaâ kiïím soaát chêët lûúång. Liïnquan àïën vêën àïì vïì chêët lûúång kyä thuêåt naâylaâ yïu cêìu vïì sûå hûäu duång tiïìm taâng cuãa dûäliïåu - àïí thöng tin àûúåc cung cêëp kõp thúâi,dïî hiïíu, nhêët quaán theo thúâi gian,… Cuängcoá vêën àïì vïì tñnh khaách quan vaâ tñnh trungthûåc cuãa dûä liïåu – vò thöng tin nùng lûåc àaätrúã nïn quan troång - àùåc biïåt laâ khi noá àûúåcsûã duång vò muåc àñch giaãi trònh – nïn ngaâycaâng coá nhiïìu àöång cú xuyïn taåc dûä liïåu2.Coá thïí quan saát thêëy möëi quan ngaåi vaâ yïucêìu cêëp baách vïì caác biïån phaáp kiïím chûángdûä liïåu, vñ duå nhû thöng qua kiïím toaán àöåclêåp. Viïåc kiïím chûáng dûä liïåu coá thïí coân liïnquan túái quy trònh kiïím toaán. Têët nhiïn,moåi nöî lûåc gian lêån dûä liïåu àïìu coá thïí àûúåccoi laâ dêëu hiïåu thaânh cöng cho thêëy hïåthöëng M&E àang bùæt àêìu coá taác àöång - mùåcduâ àoá laâ taác àöång “cay àùæng”.

Dûä liïåu taâi chñnh vïì chi tiïu cuãa chûúngtrònh laâ loaåi hònh thöng tin cùn baãn, vò thïë,chêët lûúång cuãa noá cêìn phaãi àûúåc baão àaãm.Thöng tin naây àûúåc cung cêëp búãi caác hïåthöëng thöng tin quaãn lyá taâi chñnh. Tiïën trònhngên saách, quaãn lyá chûúng trònh vaâ traáchnhiïåm giaãi trònh cuãa chñnh phuã àïìu àoâi hoãiphaãi coá thöng tin vïì chi phñ vaâ thaânh quaãcuãa caác chûúng trònh chñnh phuã phaãi àûúåcliïn kïët vúái nhau. Trúá trïu thay, nhiïìu àaánhgiaá àaä khöng nïu lïn àûúåc chi phñ cuãanhûäng chûúng trònh àang àûúåc àaánh giaá;àiïìu naây gêy khoá khùn cho viïåc xaác àõnhàûúåc mûác àöå hiïåu quaã vïì chi phñ cuãachûúng trònh.

Muåc tiïu cuãa caác hïå thöëng M&E chñnh phuãlaâ khöng bao giúâ saãn sinh ra quaá nhiïìuthöng tin nùng lûåc hoùåc caác àaánh giaá chêët

lûúång cao. Àiïìu naây phaãn aánh caách tiïëp cêåntheo phña cung àöëi vúái möåt hïå thöëng M&E.Ngoaâi ra, muåc tiïu laâ phaãi xêy dûång àûúåcmöåt hïå thöëng M&E coá tñnh hiïåu quaã chi phñcao, sûã duång thöng tin maâ hïå thöëng àoá cungcêëp vaâ têån duång àûúåc nhûäng höî trúå maâ caáccú quan chñnh phuã coá thïí cung cêëp nhû àaänoái úã trïn. Mûác àöå sûå duång thöng tin laâ möåttiïu chuêín thaânh cöng cuãa möåt hïå thöëngM&E. Coá thïí rêët khoá thuyïët phuåc àûúåc möåtcú quan coá tû tûúãng hoaâi nghi tiïëp tuåc cêëpvöën cho möåt hïå thöëng M&E maâ àêìu ra cuãa hïåthöëng naây khöng àûúåc sûã duång. Nhûäng hïåthöëng nhû vêåy chùæc chùæn seä bõ coi laâ vö duång.

Àïí möåt hïå thöëng M&E vêån haânh töët, cêìnphaãi coá àöåi nguä àûúåc àaâo taåo hoùåc coá caác tûvêën àûúåc trang bõ kyä nùng cao vïì M&E. Vòlyá do naây, hêìu hïët caác kïë hoaåch xêy dûångnùng lûåc àïìu nhêën maånh viïåc cung cêëp àaâotaåo vïì caác cöng cuå, caác phûúng phaáp vaâ caáccaách tiïëp cêån M&E. Nhûäng chñnh phuã phaãithuï àaánh giaá tûâ bïn ngoaâi cêìn baão àaãmrùçng àöåi nguä cuãa hoå coá kyä nùng vaâ kinhnghiïåm cêìn thiïët àïí giaám saát vaâ quaãn lyáàaánh giaá - àiïìu naây àoâi hoãi phaãi coá nùng lûåctöët hún laâ viïåc chó àún giaãn laâ tiïën haânhàaánh giaá. Hoå cuäng cêìn phaãi hiïíu ûu nhûúåcàiïím – tñnh hiïåu quaã chi phñ - cuãa caác loaåihònh M&E khaác nhau naây.

Àaâo taåo vïì M&E coá thïí laâm tùng nhêån thûácvaâ nhu cêìu sûã duång thöng tin M&E. Àaâo taåocuäng nïn hûúáng vaâo viïåc tùng cûúâng sûãduång thöng tin M&E. Caác nhaâ phên tñchngên saách vaâ caác nhaâ quaãn lyá chûúng trònhcêìn coá khaã nùng diïîn giaãi dûä liïåu theo doäigiaám saát àïí hiïíu àûúåc xu hûúáng, àõnh nghôadûä liïåu, caác phên àoaån dûä liïåu theo thúâi gianvaâ nhûäng yïëu töë khaác. Hoå cuäng cêìn phaãi laânhûäng ngûúâi sûã duång dûä liïåu möåt caách saángsuöët; coá nghôa laâ hoå phaãi coá khaã nùng noái lïn

74


àûúåc khi naâo thò phûúng phaáp àaánh giaá toã rakhöng chñnh xaác vaâ nhûäng phaát hiïån àaánhgiaá toã ra khöng àaáng tin cêåy. Cuöëi cuâng, àaåibiïíu Quöëc höåi vaâ àöåi nguä nhên viïn cuãa hoåcêìn coá khaã nùng hiïíu àûúåc caác thöng tinM&E.

Möåt baâi hoåc kinh nghiïåm khaác laâ: coá möåt vaâihaån chïë khi quöëc gia àoá dûåa nhiïìu vaâo luêåtphaáp, nghõ àõnh, quyïët àõnh cuãa chñnh phuãhoùåc caác tuyïn böë cêëp cao khaác nhùçm xêydûång hïå thöëng M&E. ÚÃ Chêu Myä La tinh vaâcaác nûúác Phaáp ngûä - nhûäng nûúác coá hïå thöëngluêåt Napoleon – coá truyïìn thöëng phuå thuöåcnhiïìu vaâo caác cöng cuå phaáp lyá naây àïí xêydûång vaâ húåp thûác hoaá hïå thöëng M&E3. Nhûvêåy, caác nûúác nhû Cölömbia coá möåt loaåt caácböå luêåt vaâ nghõ àõnh vïì quy trònh àaánh giaá,thêåm chñ àaä töìn taåi trong Hiïën Phaáp tûâ nùm1991. Trong nhûäng nùm coá chiïën tranh canthiïåp, töìn dû cuãa hïå thöëng àaánh giaá cuãachñnh phuã àaä bõ suy taân. Chó sau khi chñnhphuã cuä àûúåc thay bùçng chñnh phuã múái nùm2002 thò hïå thöëng naây múái bùæt àêìu toã ra coánùng lûåc vûäng maånh thûåc sûå (Castro 2006a,2006b; Mackay vaâ cöång sûå 2007).

Vêën àïì úã àêy khöng phaãi laâ luêåt hoùåc nghõàõnh vïì M&E laâ khöng thñch àaáng: ngûúåc laåi,chuáng coá thïí laâ phûúng tiïån hûäu duång àïíhúåp thûác hoaá M&E, àùåc biïåt laâ khi sûå hiïåndiïån cuãa caác cöng cuå phaáp lyá naây àûúåc coilaâ cêìn thiïët àöëi vúái bêët kyâ caãi caách chñnh phuãnaâo4. Nhûng caác böå luêåt vaâ nghõ àõnh baãnthên noá khöng baão àaãm àûúåc rùçng nhûäng nöîlûåc cêìn thiïët àïí xêy dûång möåt hïå thöëng M&Echùæc chùæn seä àûúåc tiïën haânh.

Thoaã thuêån cêëu truác cuãa möåt hïå thöëng M&Elaâ rêët quan troång tûâ nhiïìu goác àöå. Thûá nhêëtlaâ sûå cêìn thiïët phaãi baão àaãm muåc tiïu vaâ tñnhàaáng tin cêåy cuãa thöng tin M&E maâ hïå

thöëng cung cêëp. Xeát trïn phûúng diïån dûäliïåu, möåt vaâi chñnh phuã (vñ duå nhû Chilï) àaädûåa vaâo caác Uyã ban kiïím toaán bïn ngoaâi àïíthûåc hiïån chûác nùng naây, trong khi caác chñnhphuã khaác thò laåi dûåa vaâo cú quan kiïím toaánquöëc gia (vñ duå nhû Canada) (Mayne vaâWilkins 2005), vaâ söë khaác thò dûåa vaâo caác àúnvõ kiïím toaán cuãa böå ngaânh coá liïn quan (vñ duånhû Öxtraylia). Möåt söë chñnh phuã dûåa trïn böåchuã quaãn àïí kiïím tra dûä liïåu do caác böå ngaânhkhaác cung cêëp (vñ duå nhû Cölömbia) vaâ söëkhaác thò khöng coá chiïën lûúåc kiïím toaán (vñ duånhû Achentina) (Zaltsman 2006a).

Xeát vïì mùåt àaánh giaá, caác vêën àïì liïn quanàïën muåc tiïu vaâ tñnh àaáng tin cêåy laâ nhûängvêën àïì àùåc biïåt quan troång. Nhû àaä chó ra úãHöåp 3.1, Chilï (vaâ hêìu hïët caác nûúác chêu MyäLatinh khaác) àaä giaãi quyïët vêën àïì naây thöngqua thoaã thuêån húåp àöìng àaánh giaá vúái caác cúquan bïn ngoaâi nhû caác viïån nghiïn cûáu vaâcaác cöng ty tû vêën; ngoaâi ra, viïåc àaánh giaánaây coân àûúåc quaãn lyá búãi böå cêëp vöën, quaátrònh àêëu thêìu vaâ kyá kïët húåp àöìng thûåc hiïånàaánh giaá cuäng àûúåc thûåc hiïån möåt caách cöngkhai vaâ minh baåch5.

Mùåt traái cuãa caách tiïëp cêån naây laâ caác böångaânh coá liïn quan khöng coá quyïìn súã hûäuàöëi vúái caác kïët luêån àaánh giaá. Tuy nhiïn,àêy coá thïí khöng phaãi laâ vêën àïì nghiïmtroång úã Chilï, núi maâ böå cêëp vöën coá khaãnùng sûã duång caác kïët luêån àaánh giaá khöngchó nhùçm höî trúå cho tiïën trònh ra quyïët àõnhngên saách maâ coân àùåt ra nhûäng thay àöíi vïìchûúng trònh vaâ caách quaãn lyá taåi caác böångaânh coá liïn quan (Rojas vaâ cöång sûå 2005).

Hêìu hïët caác chñnh phuã thuöåc töí chûác OECDdûåa trïn caác böå ngaânh àïí tûå tiïën haânh àaánhgiaá (Curistine 2005) mùåc duâ àiïìu naây laâmnaãy sinh cêu hoãi vïì tñnh àaáng tin cêåy cuãa

75


quy trònh tûå àaánh giaá àoá. ÚÃ Hoa Kyâ, OMB(Böå cêëp vöën) àaánh giaá nùng lûåc cuãa caácchûúng trònh chñnh phuã vaâ lûu têm àïën caácchûúng trònh naây maâ khöng cêìn àïën thöngtin M&E vïì nùng lûåc cuãa chuáng hoùåc nhûängthöng tin M&E khöng àaáng tin cêåy – xemhöåp 3.1.

Caác nûúác àaä xêy dûång möåt hïå thöëng M&Echñnh phuã thêëy rùçng quaá trònh naây laâ möåt nöîlûåc lêu daâi, àoâi hoãi sûå kiïn trò vaâ bïìn bó(OECD 1997a; Mackay 1998b; Lahey 2005;May vaâ cöång sûå 2006). Cêìn nhiïìu thúâi gian àïíxêy dûång àûúåc caác hïå thöëng dûä liïåu maånh;àïí àaâo taåo hoùåc tuyïín duång àöåi nguä nhênviïn coá chêët lûúång; àïí lïn kïë hoaåch, quaãn lyávaâ tiïën haânh àaánh giaá; àïí xêy dûång caác hïåthöëng chia seã thöng tin M&E trong caác böå coáliïn quan; vaâ àïí àaâo taåo àöåi nguä sûã duångthöng tin M&E trong cöng viïåc haâng ngaâycuãa hoå, duâ noá coá liïn quan àïën vêån haânhchûúng trònh hay caác phên tñch chñnh saách vaâtham vêën hay khöng. Öxtraylia vaâ Chilï coákhaã nùng xêy dûång caác hïå thöëng àaánh giaávêån haânh töët (theo nghôa chêët lûúång vaâ söëlûúång sûã duång àaánh giaá) trong böën hoùåc nùmnùm. Nhûng trong trûúâng húåp Cölömbia thòmêët túái caã hún möåt thêåp kyã.

Tuy nhiïn, khöng thïí noái rùçng caách tiïëp cêånchêåm trong xêy dûång hïå thöëng M&E laâ möåtcaách tiïëp cêån phuâ húåp. Caác nhaâ tiïn phongtrong chñnh phuã àaä khúãi haânh vaâ caánh cûãacú höåi – ûu tiïn cuãa chñnh phuã coá thïí àûúåcdaânh cho bêët kyâ loaåi hònh caãi caách khu vûåccöng naâo – coá thïí àoáng laåi nhanh nhû khichuáng múã ra. Àiïìu naây cho thêëy caách tiïëpcêån laâm viïåc têåp trung, coá muåc àñch vaâ àêíynhanh tiïën àöå àïí xêy dûång caác thaânh töë khaácnhau trong hïå thöëng M&E laâ àiïìu rêët cêìnthiïët. Vaâ chñnh phuã cêìn thïí chïë hoaá chuángcaâng nhanh caâng töët.

Coá veã nhû hêìu hïët caác nûúác coá caác hïå thöëngM&E vêån haânh töët àïìu khöng xêy dûångnhûäng hïå thöëng naây theo caách tiïëp cêåntuyïën tñnh – coá nghôa laâ bùæt àêìu vúái viïåc hiïíuroä hïå thöëng àoá laâ gò khi àaä chñn muöìi vaâ sauàoá tûâng bûúác thûåc hiïån têìm nhòn êëy. Thayvaâo àoá, khi xem xeát baâi hoåc kinh nghiïåm cuãacaác nûúác nhû Öxtrêylia (Mackay 2004),Canada (Lahey 2005), Chilï (Zaltsman2006a; xem chûúng 7), Cölömbia (Mackay vaâcöång sûå 2007), Ailen (Boyle 2005) vaâ Hoa Kyâ(Joyce 2004; Lahey 2005) thò thêëy rùçng caác hïåthöëng M&E cuãa nhûäng nûúác naây àïìu àûúåcxêy dûång dêìn dêìn vúái möåt vaâi xuêët phaátàiïím sai lêìm vaâ möåt söë trúã ngaåi tûúãng nhûkhöng coá löëi thoaát.

Àiïìu naây coá thïí xuêët hiïån möåt phêìn dolûúång thúâi gian khaác nhau àïí tiïën haânh xêydûång möåt vaâi chûác nùng àùåc biïåt cuãa hïåthöëng M&E - möåt hïå thöëng caác chó söë àaánhgiaá àïí tiïën haânh raâ soaát caác chûúng trònhhoùåc àïí thûåc hiïån caác àaánh giaá taác àöångnghiïm tuác. Àiïìu naây xuêët hiïån cuäng laâ vòmöåt söë àiïìu chónh giûäa kyâ àöëi vúái caác saángkiïën M&E cuå thïí. Cuäng coá sûå taác àöång àaángkïí tûâ caác nhên töë bïn ngoaâi, vñ duå nhû sûåthay àöíi chñnh phuã - nhûäng nhên töë khöngthïí thay àöíi àûúåc àõnh hûúáng cuãa hïå thöëngM&E nhûng coá thïí dêîn àïën viïåc hïå thöëngàoá coá thïí àûúåc cuãng cöë - vñ duå nhû trûúânghúåp cuãa Cölömbia sau nùm 2002 vaâ trûúânghúåp Hoa Kyâ sau nùm 2000. Sûå thay àöíichñnh phuã coá thïí dêîn àïën viïåc hïå thöëngM&E bõ suy taân thêåm chñ bõ laäng quïn – nhûtrûúâng húåp Öxtraylia sau nùm 1997 (chûúng8) vaâ trûúâng húåp Hoa Kyâ sau nùm 1980(GAO 1987).

Thûåc tïë toã ra àaáng lo ngaåi hún trong trûúânghúåp caác hïå thöëng M&E cuãa chñnh phuã;chuáng àûúåc xêy dûång rêët chêåm nhûng coá thïí

76


bõ àöí vúä rêët nhanh. Àöëi vúái nhûäng chñnh phuãàaä boã mùåc hïå thöëng M&E cuãa hoå thò àiïìunaây phaãn aánh hïå tû tûúãng vïì möåt “nhaâ nûúácquy mö nhoã” hún laâ quyïët àõnh vïì tñnh hiïåuquaã vïì chi phñ cuãa hïå thöëng M&E; caác taácàöång tiïu cûåc cuãa hïå thöëng M&E do àoá coáthïí àûúåc coi nhû taác haåi böí sung maâ thöi.

Têìn suêët àiïìu chónh giûäa kyâ maâ caác hïåthöëng M&E àang àûúåc xêy dûång àaä chothêëy nhûäng baâi hoåc kinh nghiïåm khaác: giaátrõ cuãa viïåc àaánh giaá thûúâng xuyïn möåt hïåthöëng M&E vúái muåc àñch tòm ra nhûäng gòàûúåc vaâ chûa àûúåc trong hïå thöëng, lyá docuãa nhûäng àiïìu chûa àûúåc êëy. Viïåc xaác àõnhtñnh chêët cuãa khoá khùn vaâ chó ra nhûäng thayàöíi àuáng hûúáng laâ àiïìu vö cuâng quantroång. Nhûäng àaánh giaá naây taåo cú höåi raâsoaát caã mùåt cung vaâ cêìu cuãa phûúng trònhvaâ laâm roä phaåm vi sûã duång thöng tin M&E

trïn thûåc tïë cuäng nhû laâ caách thûác maâ thöngtin àoá àûúåc sûã duång.

Raâ soaát thêån troång cuãa cú quan taâi trúå chiphñ úã Chilï àaä chó ra rùçng caác hïå thöëngM&E quöëc gia laâ vñ duå cho thêëy sûå uyã thaáccuãa chñnh phuã cho Ngên haâng Thïë giúái àïítiïën haânh hai giai àoaån àaánh giaá chñnh àöëivúái hïå thöëng (Rojas vaâ cöång sûå 2005). Chñnhphuã Chilï uyã thaác raâ soaát naây möåt phêìn laâàïí höî trúå cöng viïåc quaãn lyá vaâ nêng cêëp hïåthöëng M&E, möåt phêìn laâ àïí aáp duångnhûäng chuêín mûåc vïì àaánh giaá vaâ giaãi trònhnùng lûåc àöëi vúái caác böå ngaânh vaâ caácchûúng trònh maâ hoå quaãn lyá - böå cêëp vöën àaäbaáo caáo nhûäng kïët quaã àaánh giaá cuãa Ngênhaâng thïë giúái trûúác Quöëc höåi Chilï. Coá rêëtnhiïìu hûúáng dêîn coá thïí höî trúå cho nhûängàaánh giaá naây cuãa caác hïå thöëng M&E chñnhphuã (xem chûúng 12)6.

77


79

Àöång cú M&E – Laâm thïë naâo àïí taåo ranhu cêìu

Nöî lûåc tùng cûúâng caác hïå thöëng M&E chñnh phuã thûúâng àûúåcnhòn nhêån nhû möåt khña caånh kyä thuêåt liïn quan àïën hïå thöëngcú súã dûä liïåu, àïën viïåc tiïën haânh àaánh giaá coá chêët lûúång töët vaâ

nhûäng nhên töë khaác. Nhûäng vêën àïì liïn quan àïën mûác cung cuãa M&Echùæc chùæn laâ rêët quan troång nhûng chuáng khöng àuã àïí tùng cûúâng sûácmaånh cho hïå thöëng.

Trong chûúng 10, chuáng töi àaä lûu yá rùçng àïíthïí chïë hoaá thaânh cöng möåt hïå thöëng M&E –coá nghôa laâ xêy dûång àûúåc möåt hïå thöëngM&E bïìn vûäng, vêån haânh töët trong chñnhphuã, núi maâ thöng tin M&E coá chêët lûúång töëtàûúåc sûã duång liïn tuåc – thò mùåt cêìu coá yánghôa àùåc biïåt quan troång. Nhu cêìu têåptrung vaâo ûu tiïn sûã duång thöng tin kiïím tragiaám saát vaâ caác kïët luêån àaánh giaá nhùçm höîtrúå caác hoaåt àöång cöët loäi cuãa chñnh phuã. Viïåcsûã duång naây laâ àïí höî trúå cho caác quyïët àõnhphên böí nguöìn lûåc trong tiïën trònh ngênsaách; àïí giuáp caác böå hoaåch àõnh chñnh saáchvaâ xêy dûång kïë hoaåch cöng taác; àïí giuápquaãn lyá vaâ phên phöëi caác dõch vuå cöng vaâ àïícuãng cöë caác möëi quan hïå giaãi trònh.

Tuy nhiïn, coá àûúåc möåt nhu cêìu lúán trongphaåm vi quöëc gia laåi laâ vêën àïì khaác. Nhûängvñ duå vïì Chilï, Cölömbia vaâ caác nûúác OECDcho thêëy nhûäng quöëc gia naây àaä àêìu tû nöîlûåc cêìn thiïët àïí xêy dûång möåt hïå thöëng vêånhaânh töët. Àöìng thúâi chuáng cuäng coá aãnhhûúãng khöng nhoã túái viïåc taåo ra möëi quantêm chuá yá cuãa caác quöëc gia khaác trong viïåcxêy dûång caác hïå thöëng M&E vaâ taåo ra nhucêìu sûã duång chuáng. Mö taã vïì nhûäng àaánhgiaá chi phñ hiïåu quaã àûúåc thûåc hiïån taåi caácquöëc gia khaác cuäng àaä thuyïët phuåc àûúåc caácnhaâ hoaåch àõnh chñnh saách vïì nhûäng ûuàiïím cuãa hïå thöëng M&E.

Möåt vaâi quöëc gia, nhû Ai Cêåp chùèng haån, àaä

11

taåo dûång àûúåc sûå hiïíu biïët sêu sùæc giûäa caácböå trûúãng chuã chöët trong chñnh phuã vïìnhûäng lúåi ñch tiïìm taâng cuãa M&E. Tuynhiïn, nöî lûåc thïí chïë hoaá M&E úã Ai Cêåp àaäbõ caãn trúã búãi caác quan chûác têìm trung -nhûäng ngûúâi khöng uãng höå quan àiïím xêydûång hïå thöëng M&E úã nûúác naây.

Àiïìu naây cho thêëy vêën àïì chñnh laâ úã chöî sûåcêìn thiïët cuãa viïåc baão àaãm àöång cú àuã lúántrong chñnh phuã àöëi vúái viïåc tiïën haânh M&Etaåi möåt mûác àöå chêët lûúång naâo àoá vaâ àïí sûãduång thöng tin M&E möåt caách thûúângxuyïn. Noái caách khaác, caác cöng cuå khuyïënkhñch laâ cêìn thiïët nïëu hïå thöëng M&E àaäàûúåc thïí chïë hoaá thaânh cöng. Àiïìu naâycuäng nhêën maånh têìm quan troång cuãa viïåcthêëu hiïíu àöång cú maâ caác böå ngaânh hoùåc caáccaá nhên coá àïí tiïën haânh hoùåc khöng tiïënhaânh M&E.

Möåt möi trûúâng khu vûåc cöng trong àoá caácnhaâ quaãn lyá khoá coá thïí àaáp ûáng nhûängchuêín mûåc cao vaâ vêån haânh möåt caách nhêëtquaán chñnh laâ möåt möi trûúâng thuâ àõchkhöng coá lúåi àöëi vúái M&E. Caác nhaâ quaãn lyácoá thïí chó têåp trung vaâo nhûäng nhiïåm vuåquaãn lyá haån heåp haâng ngaây. Hoå khöng sùénloâng giaãi trònh nïëu hoå khöng chùæc chùæn vïìnhûäng nguöìn lûåc daânh cho hoå hoùåc nïëu hoåkhöng coá quyïìn kiïím soaát àöëi vúái àêìu racuãa caác hoaåt àöång àoá. Trong möi trûúângnaây, cuäng hoaân toaân dïî hiïíu khi M&E àûúåccaác nhaâ quaãn lyá nhòn nhêån laâ khöng thñchhúåp vò noá toã ra (coá thïí) khöng coá lúåi cho hoåvúái tû caách laâ möåt möëi àe doaå hún laâ möåt sûåtrúå giuáp.

Tñnh chêët cuãa caác àöång cú xêy dûång M&Ephuå thuöåc vaâo caách thûác maâ quöëc gia àoá sûãduång thöng tin M&E. Nïëu lyá do chñnh sûãduång M&E laâ àïí höî trúå caác nhaâ quaãn lyá trong

têët caã caác böå ngaânh vaâ caác cú quan chñnh phuãthò vùn hoaá dõch vuå dên sûå àoáng vai troâ quantroång. Nhûng nïëu M&E àûúåc tiïën haânh trûúáchïët vò nhûäng muåc àñch giaãi trònh thò söë lûúångngûúâi taâi trúå chi phñ - nhûäng ngûúâi coá nhucêìu sûã duång thöng tin M&E - coá thïí laåi rêët ñt:vùn phoâng töíng thöëng hoùåc thuã tûúáng, Quöëchöåi hoùåc Nghõ viïån, caác Böå Kïë hoaåch hoùåc Taâichñnh vaâ Töíng Chûúãng lyá.

Nïëu M&E àûúåc coi laâ cöng cuå àïí àaánh giaáthûåc hiïån ngên saách thò cú quan taâi trúå vaâcaác böå trung ûúng khaác coá thïí laâ nhûäng cöíàöng chñnh. Caác böå ngaânh cuäng coá thïí laâ cöíàöng trong möåt hïå thöëng ngên saách röånghún (vñ duå nhû cuãa Öxtraylia, chûúng 8)nhûng cuäng coá thïí àoáng vai troâ ñt quantroång hún nhiïìu trong möåt hïå thöëng ngênsaách têåp trung hún (nhû cuãa Chilï – chûúng6). Cuöëi cuâng, nïëu M&E àûúåc coi laâ cöng cuåàïí höî trúå hoaåch àõnh chñnh saách vaâ phêntñch thò noá coá thïí liïn quan túái têët caã caác böångaânh khaác nhau.

Roä raâng laâ caách thûác sûã duång M&E khaácnhau cuäng seä dêîn àïën cú cêëu caác nhaâ cêëpvöën vaâ àöång cú cuãa hoå cuäng khaác nhau. Vaâàiïìu naây, àïën lûúåt noá, laåi chi phöëi hïå thöëng.Nhû àaä chó ra trïn àêy, caác hïå thöëng M&Echñnh phuã coá xu hûúáng àûúåc hònh thaânh möåtcaách tûúng àöëi tham voång, trong àoá baohaâm têët caã nhûäng khaã nùng sûã duång thöngtin M&E (xem trûúâng húåp Cölömbia - phuåluåc B). Caách tiïëp cêån naây coá thïí liïn àúái túáitêët caã caác nhaâ cêëp vöën vúái nhiïìu àöång cúphûác taåp khaác nhau, vaâ do àoá coá thïí khöngthûåc hiïån àûúåc.

Nhû chuáng ta seä quan saát thêëy úã chûúng 12,àiïìu quan troång laâ vêën àïì vïì caác cöng cuåkhuyïën khñch àaä àûúåc àiïìu tra cêín troång khitiïën haânh chêín àoaán vïì thûåc traång hïå thöëng

80


M&E quöëc gia hoùåc hïå thöëng M&E cuãa möåtböå ngaânh naâo àoá. Àêy cuäng laâ vêën àïì quantroång khi chuêín bõ chûúng trònh haânh àöångàïí cuãng cöë hïå thöëng M&E. Nhû àaä chó ra úãtrïn, têìm quan troång cuãa viïåc thêëu hiïíu àöångcú àaä àûúåc nhêën maånh trong nhûäng nghiïncûáu töën nhiïìu chi phñ vïì tiïën trònh thûåc hiïånnhûäng loaåi hònh caãi caách quaãn lyá nhaâ nûúáckhaác (Ngên haâng Thïë giúái, chûúng 9).

Ba loaåi cöng cuå khuyïën khñch àûúåc trònh baâytrong baãng 11.1: cuã caâ röët, cêy gêåy vaâ tuyïntruyïìn1. Nhiïìu biïån phaáp khuyïën khñchtrong söë naây àaä àûúåc sûã duång àïí giuáp thïíchïë hoaá M&E taåi caác chñnh phuã cuãa nhûängnûúác phaát triïín vaâ àang phaát triïín. Cuã caâ röëttaåo ra caác biïån phaáp khuyïën khñch tiïën haânh

M&E vaâ sûã duång caác kïët luêån M&E. Chuángbao göìm, vñ duå nhû, sûå cöng nhêån cuãa nhaânûúác hoùåc caác khuyïën khñch taâi chñnh daânhcho caác böå ngaânh thûåc hiïån M&E.

Cêy gêåy bao göìm biïån phaáp höëi thuác hoùåctrûâng phaåt àöëi vúái nhûäng böå ngaânh hoùåc caánhên cöng chûác khöng thûåc hiïån M&E möåtcaách nghiïm tuác – vñ duå nhû hònh phaåt taâichñnh àöëi vúái nhûäng böå ngaânh thêët baåi trongviïåc triïín khai khuyïën nghõ àaánh giaá àaäàûúåc nhêët trñ thöng qua. Cuöëi cuâng, tuyïntruyïìn laâ nhûäng tuyïn böë cêëp cao vïì têìmquan troång cuãa M&E. Chuáng cuäng bao göìmnhûäng nöî lûåc tùng cûúâng nhêån thûác vïì M&Evaâ àïí giaãi thñch cho caác quan chûác chñnh phuãbiïët vïì nöåi dung cuãa hïå thöëng naây.

81

ÀÖÅNG CÚ M&E – LAÂM THÏË NAÂO ÀÏÍ TAÅO RA NHU CÊÌU

82


- Th

ûúâng

xuy

ïn tö

í chû

ác ho

åp nh

oám c

öng

taác

(nha

â qua

ãn ly

á vaâ

àöåi

nguä)

àïí

laâm

roä m

uåc ti

ïu, n

ùng

lûåc

nhoám

vaâ

tòm ra

caác

h th

ûác à

ïí tù

ng c

ûúâng

nùn

g lû

åc.

- C

aác h

úåp à

öìng

nùng

lûåc

vúái c

öng

chûác

- àû

úåc c

oi la

â phê

ìn th

ûúãng

trû

åc tiï

ëp gi

aânh

cho

hoå. V

ñ duå

nhû

caác

cöng

chû

ác m

úái ú

ã Cea

ra

(Bra

zil)

àaä n

hêån

àûúåc

40%

tiï

ìn lû

úng

cuãa

hoå d

ûúái d

aång

phêìn

th

ûúãng

do

coá n

ùng

lûåc

laâm

viï

åc tö

ët - s

öë tiï

ìn th

ûúãng

naây

àûú

åc xa

ác àõ

nh d

ûåa tr

ïn v

iïåc

hoå à

aä àa

áp ûán

g àû

úåc y

ïu c

êìu v

ïì ch

ó söë

nùng

lû

åc nh

û th

ïë na

âo.

- Ph

êìn th

ûúãng

hoù

åc gi

aãi th

ûúãng

– c

öng

nhêån

cêëp

cao

vïì

thûåc

tiïîn

àa

ánh g

iaá tö

ët nhê

ët hoù

åc vï

ì thaân

h tû

åu tro

ng q

uaãn

lyá

- C

aách

tiïëp

cêån

M&E

phö

ëi húåp

giû

äa ca

ác bö

å - gi

uáp tr

aánh

tònh

traång

bö

å àöëi

thuã

kiïím

soa

át thö

ng ti

n M

&E

- C

aác s

aáng

kiïën

ngê

n sa

ách d

aânh

cho

nhûän

g ch

ûúng

tròn

h ào

âi hoãi

nù

ng lû

åc ca

o (v

ñ duå

nhû

quyä

àêëu

thêìu

cuãa

Chi

lï),

möëi

qua

n hï

å gi

ûäa n

ùng

lûåc

vaâ v

öën c

êëp à

öi k

hi v

êîn c

oân c

hûa

roä r

aâng.

Vñ d

uå nh

û àö

i khi

vêîn

pha

ãi cêëp

thïm

vöën

cho

möåt

chû

úng

trònh

àûú

åc àa

ánh g

iaá la

â khö

ng c

oá nù

ng lû

åc –

xem

phê

ìn VI

, cêu

hoãi

15.

-

Cun

g cê

ëp ca

ác cö

ng c

uå kh

uyïën

khñ

ch li

ïn q

uan

àïën

ngên

saác

h ch

o ca

ác bö

å/caác

cú

quan

àïí

tùng

cûú

âng n

ùng

lûåc

(dûåa

trïn

thön

g tin

M&E

àïí

àaánh

gia

á nùn

g lû

åc) –

vñ d

uå nh

û bö

å cêëp

vöën

cun

g cê

ëp ng

uöìn

vöën

öín à

õnh

hún

dûåa

trïn

ûúác

tñnh

chi t

iïu

trung

haån

, triï

ín kh

ai th

oaã th

uêån

vïì p

hên

böí n

guöìn

lûåc,

xêy

dûån

g da

nh m

uåc n

gên

saách

vaâ

chûú

ng tr

ònh

ngên

saác

h.

- C

ho p

heáp

nhûän

g ch

ûúng

tròn

h vê

ån ha

ânh tö

ët coá

quyï

ìn tû

å chu

ã cao

hú

n tro

ng q

uaãn

lyá

- N

ùng

lûåc

àûúåc

àaán

h gi

aá dû

åa trï

n kï

ët qua

ã àêìu

ra,

cêëp

vöën

dûåa

trï

n nù

ng lû

åc (th

eo ti

ïu c

hñ c

uãa N

gên

haâng

thïë

giúái

vaâ

caác

nhaâ

taâi t

rúå k

haác)

– v

ñ duå

nhû

vöën

vay

ngên

haân

g hö

î trúå

chûú

ng tr

ònh

Fam

ilia B

olsa

cuãa

Bra

zil

- Tr

ao tù

ång g

iêëy

khen

vò à

aä tu

ên th

uã nh

ûäng

yïu

cêìu

chñn

h th

ûác v

ïì M

&E (t

rong

àoá

coá v

iïåc

àaãm

baão

M&E

chê

ët lûú

ång c

ao)

- Vö

ën bö

í sun

g ch

o ca

ác bö

å tiïën

haân

h M

&E

- Q

uaãn

lyá tr

i thû

ác cê

ín tro

ång à

öëi v

úái c

aác k

ïët lu

êån à

aánh

giaá

– vñ

duå

nhû

cung

cêëp

caác

baãn

toám

tùæt d

ïî hi

ïíu n

hùçm

gia

ãm c

hi p

hñ ti

ïëp

cêån

vaâ p

hên

loaåi

kïët

qua

ã àaán

h gi

aá.

- Ba

n ha

ânh lu

êåt, n

ghõ à

õnh

hoùåc

àiï

ìu lu

êåt q

uy à

õnh

cuå th

ïí vï

ì M&E

-

Coá

nhûän

g yï

u cê

ìu cu

å thïí

vïì lê

åp kï

ë hoa

åch, t

iïën

haânh

vaâ

baáo

caáo

M&E

– th

aânh

lêåp

phon

g tra

âo co

á tö

í chû

ác nï

ëu ca

ác bö

å nga

ânh b

õ buö

åc ph

aãi t

haânh

lê

åp uy

ã ban

vaâ

caác

cêëu

truác

töí c

hûác

khaác

àïí

tiïën

haânh

M&E

-

Giû

ä laåi m

öåt p

hêìn

vöën

tûâ c

aác c

ú qu

an v

aâ ca

ác bö

å ng

aânh

khön

g th

ûåc h

iïån

àûúåc

M&E

-

Àaãm

baão

tñnh

min

h ba

åch v

ïì nù

ng lû

åc cu

ãa ch

ñnh

phuã

vaâ c

uãa c

aác n

haâ q

uaãn

lyá, c

öng

böë th

öng

tin

vïì t

êët c

aã ca

ác m

uåc t

iïu,

kïët

qua

ã vaâ

chêët

lûúån

g dõ

ch v

uå cu

ãa ca

ác ch

ûúng

tròn

h. S

o sa

ánh n

ùng

lûåc

giûäa

caác

cú

quan

tû p

haáp

(nha

â nûú

ác, tó

nh th

aânh,

qu

êån h

uyïån

, tha

ânh p

höë) à

ïí la

âm ro

ä nhû

äng à

ún v

õ co

á nùn

g lû

åc tö

ët/yïëu

, khu

yïën

khñc

h nh

ûäng

àún

võ

coá n

ùng

lûåc

töët

vaâ c

oá hò

nh p

haåt

àöëi v

úái n

hûäng

àú

n võ

coá

nùng

lûåc

yïëu

keám

. -

Nïu

roä

nhûän

g th

öng

tin ti

ïu c

ûåc tr

ong

caác

baáo

caáo

trûúác

Quö

ëc hö

åi/Ngh

õ viï

ån va

â cön

g bö

ë röån

g ra

äi. À

iïìu

naây

tûún

g àö

ëi nha

åy ca

ãm v

ïì m

ùåt c

hñnh

trõ

vaâ

seä la

âm c

hñnh

phu

ã pha

ãi xem

xeát

laåi n

ùng

lûåc

cuãa

caác

àún

võ y

ïëu k

eám

- À

ùåt m

uåc ti

ïu n

ùng

lûåc

cao

nhûn

g ph

aãi th

ûåc tï

ë (vñ

duå n

hû t

heo

quyá

hoùåc

the

o nù

m)

maâ

möîi

böå,

m

öîi c

ú qu

an c

hñnh

phu

ã vaâ

möîi

nha

â qua

ãn ly

á pha

ãi àa

áp ûán

g.

- À

ûa c

aác c

hó s

öë nù

ng lû

åc co

á liïn

qua

n (à

êìu r

a,

kïët q

uaã) v

aâo à

aánh

giaá

nùng

lûåc

thûú

âng n

iïn

cuãa

nhaâ

quaãn

lyá

- Yï

u cê

ìu tû

úâng

trònh

nhû

äng t

rûúân

g hú

åp kh

öng

àaáp

ûáng

àûúåc

chó

tiïu

nùn

g lû

åc àa

ä àïì

ra –

yïu

cê

ìu gi

aãi th

ñch

roä n

guyï

n nh

ên d

êîn à

ïën n

ùng

lûåc

yïëu

keám

(Col

ombi

a)

- Tu

yïn

böë c

êëp c

ao c

uãa

töíng

th

öëng,

ca

ác bö

å trû

úãng,

ngû

úâi à

ûáng

àêìu

caác

böå,

caác

àaåi

biïíu

qu

öëc h

öåi v

aâ ca

ác qu

an

chûác

cao

cêëp

kha

ác -

Tuyï

n bö

ë vïì

têìm

nhò

n cu

ãa ch

ñnh

phuã

vïì

caãi

caách

khu

vûåc

cön

g, tr

ong

àoá n

hêën

maån

h tê

ìm q

uan

troång

cuãa

M&E

-

Thûú

âng x

uyïn

nhù

æc la

åi th

öng

àiïåp

uãng

höå

M&E

ta

åi ca

ác cu

öåc h

oåp q

uan

chûác

cêëp

cao

cuãa

chñ

nh

phuã,

ngûú

âi àû

áng

àêìu

caác

böå n

gaânh

vaâ

àöåi n

guä

cöng

chû

ác -

Töí

chûác

hö

åi th

aão/h

öåi

nghõ

tù

ng

cûúân

g nh

êån

thûác

àïí

giaãi

thñ

ch r

oä vï

ì M

&Thï

í chï

ë, gia

ãi thñ

ch ro

ä nh

ûäng

lúåi ñ

ch v

aâ tiï

ån lú

åi m

aâ M

&E à

aä m

ang

laåi

- Sû

ã duån

g vñ

duå

thûåc

tiï

în vï

ì M&E

àïí

chó r

a nh

ûäng

lúåi

ñch

vaâ t

ñnh

chi

phñ

hiïåu

qua

ã cuãa

noá

- G

iaãi t

hñch

cho

nhû

äng n

haâ

quaãn

lyá

dõch

vuå

vaâ à

öåi

nguä

caách

thû

ác M

&E c

oá th

ïí gi

uáp

hoå

cung

cê

ëp dõ

ch

vuå

töët

hún

cho

khaác

h ha

âng.

Baãn

g 11

.1 C

aác c

öng

cuå k

huyï

ën kñ

ch M

&E

- cuã

caâ r

öët, c

êy g

êåy v

aâ nh

ûäng

baâi t

uyïn

tru

yïìn

83

ÀÖÅNG CÚ M&E – LAÂM THÏË NAÂO ÀÏÍ TAÅO RA NHU CÊÌU

- H

öî trú

å àöåi

ngu

ä – s

ûã du

ång k

inh

nghi

ïåm M

&E n

hû m

öåt ti

ïu c

hñ

àïí tu

yïín

duång

, khe

n th

ûúãng

vaâ

cêëp

giêëy

chû

áng n

hêån

cho

àöåi

nguä

-

Höî

trúå c

aác c

hûún

g trò

nh ti

ïën h

aânh

M&E

– th

öng

qua

höî tr

úå ta

åi ch

öî, g

iaáo

trònh

hûú

áng d

êîn v

aâ ca

ác ng

uöìn

taâi l

iïåu

khaác

, cun

g cê

ëp àa

âo ta

åo m

iïîn

phñ,

nhêån

xeát

vïì

TOR

s, d

ûå th

aão b

aáo c

aáo

àaánh

gia

á vaâ

hún

thïë

nûäa.

Àiï

ìu na

ây gi

uáp g

iaãm

chi

phñ

thû

åc hi

ïån M

&E v

aâ gi

uáp v

iïåc

sûã d

uång

caác

kïët l

uêån

àaánh

gia

á àûú

åc dï

î daân

g hú

n.

- À

aãm b

aão rù

çng c

aác n

haâ c

ung

cêëp

dûä li

ïåu c

êëp c

ú sú

ã hiï

íu àû

úåc

caách

thû

ác dû

ä liïåu

cuãa

hoå

àûúåc

sûã

duång

vaâ

têìm

qua

n tro

ång

cuãa

viïåc

cun

g cê

ëp dû

ä liïåu

chñ

nh x

aác v

aâ àu

áng th

úâi h

aån.

- À

aâo ta

åo nh

aâ qu

aãn ly

á vaâ

àöåi n

guä c

hûún

g trò

nh, c

aác c

huyï

n gi

a ph

ên tñ

ch n

gên

saách

, gia

ãi thñ

ch c

ho h

oå bi

ïët v

ïì M

&E v

aâ ca

ách

thûác

sûã

duång

M&E

àïí

nêng

cao

hiï

åu qu

aã cö

ng v

iïåc

- Xa

ác àõ

nh v

aâ nh

êën m

aånh

têìm

qua

n tro

ång c

uãa c

aác th

ûåc ti

ïîn tö

ët vï

ì kïë

hoaåc

h àa

ánh g

iaá,

kyä t

huêåt

M&E

, ba

áo ca

áo àa

ánh g

iaá –

cu

ng c

êëp m

ö hò

nh à

ïí ng

ûúâi k

haác

coá th

ïí dï

î daân

g sa

o ch

eáp

(viï

ån ki

ïím t

oaán

töëi

cao,

böå

ngaân

h tru

ng û

úng,

vùn

pho

âng

töíng

thöën

g, k

iïím

toaán

nöåi

böå,

… à

ïìu c

oá th

ïí ào

áng v

ai tr

oâ na

ây)

- Ph

aãn h

öìi m

ang

tñnh

hïå th

öëng

tûâ c

aác b

öå trû

úãng

àïën

caác

böå v

ïì ch

êët lû

úång

tham

vêën

chñ

nh s

aách.

Nhê

ån xe

át vaâ

nïu

roä n

hûäng

th

am v

êën c

oá ch

êët lû

úång

cao,

vñ d

uå nh

û Ph

oâng

lao

àöång

cuãa

Ö

xtra

ylia

. -

Möåt

maån

g lû

úái c

êëp c

hñnh

phu

ã bao

göìm

caác

viï

n ch

ûác la

âm

viïåc

vïì

M&E

. Maån

g lû

úái n

aây g

iuáp

xaác

àõnh

vaâ

höî tr

úå ch

o ca

ác nh

aâ àa

ánh g

iaá (n

hûäng

ngû

úâi th

ûúâng

caãm

thêëy

bõ à

ún à

öåc tr

ong

möîi

böå/

àún

võ) –

vñ d

uå nh

û Ö

xtrê

ylia

, Can

aàa,

Nig

iïria

-

Caác

nha

â taâi t

rúå à

a ph

ûúng

vaâ

song

phû

úng

höî tr

úå ta

âi chñ

nh v

aâ trú

å giu

áp ky

ä thuê

åt àöëi

vúái

hoa

åt àöån

g M

&E c

uãa c

hñnh

phu

ã.

- N

ïu r

oä nh

ûäng

àaánh

gia

á coá

chêët

lûú

ång t

hêëp,

nh

ûäng

hïå t

höëng

dûä

liïåu

khön

g àa

áng t

in c

êåy,

nhûän

g ch

ó söë

nùng

lûåc,

nhû

äng k

yä th

uêåt M

&E v

aâ nh

ûäng

baáo

caáo

M&E

thiï

ëu ch

ñnh

xaác

(viï

ån ki

ïím

toaán

töëi

cao

, bö

å nga

ânh t

rung

ûún

g, v

ùn p

hoâng

tö

íng t

höëng

, ki

ïím t

oaán

nöåi

böå,

… à

ïìu c

oá th

ïí ào

áng v

ai tr

oâ na

ây)

- AÁp

duån

g hò

nh p

haåt

àöëi

vúái

nhûän

g trû

úâng

húåp

khön

g tu

ên t

huã,

keâm

the

o ào

á laâ n

hûäng

khu

yïën

nghõ

àaán

h gi

aá (C

hilï

) -

Töí c

hûác

gùåp

gúä c

öng

dên

taåi à

aåi s

aãnh

toaâ

thõ

chñn

h th

aânh

phöë

àïí c

hó r

a nh

ûäng

trûúân

g hú

åp nù

ng lû

åc yï

ëu ke

ám/tö

ët cuãa

caác

cú

quan

chñ

nh p

huã

(Cöl

ömbi

a)

- Yï

u cê

ìu xa

ä höåi

dên

sûå

tham

gia

vaâo

viï

åc M

&E

nùng

lûåc

chñn

h ph

uã - t

aåo s

ûác e

áp àï

í coá

nùng

lûåc

vaâ t

raách

nhi

ïåm g

iaãi

trònh

töët

hún

(Ba

ngal

ore,

Bo

gota

) -

Sûã d

uång

caác

cú c

hïë tr

aách

nhiï

åm g

iaãi t

rònh

nhû

theã

baáo

caáo

cöng

dên

– c

öng

böë c

öng

khai

nh

ûäng

trûúân

g hú

åp cú

qua

n ch

ñnh

phuã

coá n

ùng

lûåc

yïëu

keám

-

Phï

phaán

caác

tha

m v

êën c

oá ch

êët l

ûúång

thê

ëp,

cung

cêëp

pha

ãn hö

ìi cêëp

böå

vïì c

hêët l

ûúång

cuãa

caác

th

am v

êën c

hñnh

saác

h -

AÁp d

uång

hònh

pha

åt trû

åc tiï

ëp àö

ëi vúái

nhû

äng tr

ûúâng

hú

åp co

á nùn

g lû

åc yï

ëu ke

ám.

- Th

ñ ài

ïím m

öåt v

aâi à

aánh

giaá

nhan

h va

â àa

ánh

giaá

taác

àöång

, nhù

çm c

hó r

a tñn

h hû

äu du

ång c

uãa c

huáng

-

Höåi

tha

ão, h

öåi n

ghõ

vïì t

hûåc

tiïîn

töët

nhêët

tro

ng c

aác h

ïå th

öëng

M&E

. Th

ïí ch

ïë, à

ùåc

biïåt

laâ ta

åi caác

böå

ngaân

h, ta

åi ca

ác qu

öëc g

ia k

haác

– m

inh

hoaå

roä c

aách

thûác

triï

ín kh

ai

M&E

vaâ

nhûän

g gò

maâ

M&E

co

á thïí

àem

laåi

- M

aång

lûúái

caác

caán

böå

laâm

vï

ì M&E

giu

áp ch

ó ra

thûåc

tiïîn

tö

ët nhê

ët vïì

M&E

taåi c

aác b

öå,

min

h ho

aå vï

ì tñnh

kha

ã thi c

uãa

caác

hïå t

höëng

M&E

naây

vaâ

giuáp

tùn

g cû

úâng

caác

tiïu

chuê

ín vï

ì chê

ët lûú

ång.

- U

Ãng h

öå M

&E c

hñnh

phu

ã tûâ

caác

nhaâ

taâi

trúå à

a ph

ûúng

va

â son

g ph

ûúng

thö

ng q

ua

caác

khoa

ãn vö

ën va

y da

ânh

cho

chñn

h ph

uã àï

í xêy

dûån

g hï

å thöën

g M

&E.

Baãn

g 11

.1 C

aác b

iïån

phaáp

tûú

ng h

öî M

&E

- cuã

caâ r

öët, c

êy g

êåy v

aâ nh

ûäng

baâi t

uyïn

tru

yïìn

PHÊÌN IV

LAÂM THÏË NAÂO ÀÏÍ TÙNG CÛÚÂNGHÏÅ THÖËNG GIAÁM SAÁT VAÂ ÀAÁNH GIAÁ

NHAÂ NÛÚÁC

M öåt trong nhûäng baâi hoåc cêìn lûu yá khi xêy dûång möåt Hïå thöëng M&E laâtêìm quan troång cuãa viïåc tiïën haânh möåt phên tñch quöëc gia (Chûúng 12) .Phên tñch naây seä cho ta hiïíu thêëu àaáo vïì nhûäng nöî lûåc M&E hiïån nay, möi

trûúâng dên chñnh vaâ nhûäng cú höåi tùng cûúâng M&E vaâ sûã duång thöng tin M&E àïíxêy dûång caác chûác nùng troång yïëu cuãa Chñnh phuã. Coá leä cuäng khöng keám phêìn quantroång, phên tñch naây cuäng seä giuáp caác àún võ cêëp vöën trong Chñnh phuã vaâ cöång àöìngtaâi trúå têåp trung vaâo nhûäng àiïím maånh vaâ àiïím yïëu cuãa hïå thöëng M&E hiïån taåi cuãaChñnh phuã. Phên tñch naây coân giuáp baão àaãm rùçng caác àún võ cêëp vöën naây seä coá cuângmöåt nhêån thûác chung, thöëng nhêët vïì caác vêën àïì. Möåt phên tñch nhû vêåy tûå nhiïn seädêîn àïën möåt kïë hoaåch haânh àöång, trong àoá xaác àõnh caác lûåa choån chuã yïëu àïí tùngcûúâng hïå thöëng M&E cuãa Chñnh phuã (Chûúng 13).

85

87

Têìm quan troångcuãa phên tñch quöëc gia

Cêìn phaãi nhêën maånh rùçng möîi quöëc gia coá möåt caách tiïëp cêån khaácnhau àöëi vúái M&E, caác caách tiïëp cêån naây rêët àa daång, möîi núi möåtkhaác. Caác quöëc gia nhû Braxin nhêën maånh vaâo möåt phûúng phaáp

tiïëp cêån toaân böå chñnh phuã àïí lêåp ra caác muåc tiïu chûúng trònh vaâ taåo nïnmöåt hïå thöëng chó söë hiïåu quaã. Caác quöëc gia khaác, nhû Cölömbia, laåi kïëthúåp phûúng phaáp naây vúái caác àaánh giaá taác àöång rêët nghiïm ngùåt.

Tuy nhiïn, nhûäng quöëc gia khaác nhû UÁc, Myävaâ Anh laåi têåp trung vaâo möåt têåp húåp nhûängcöng cuå vaâ phûúng phaáp M&E: caác chó söëhiïåu quaã, caác àaánh giaá nhanh, àaánh giaá taácàöång vaâ caác cuöåc kiïím tra hiïåu quaã thûåchiïån. Möåt söë quöëc gia àaä rêët thaânh cöngtrong viïåc xêy dûång möåt hïå thöëng M&E toaânchñnh phuã. Caác quöëc gia nhû Uganàa sûãduång möåt têåp húåp rúâi raåc, khöng àöìng böågöìm 16 hïå thöëng giaám saát ngaânh. Hêìu hïëtcaác quöëc gia ngheâo nhêët, nhûäng quöëc gia maâcaác nhaâ taâi trúå àa phûúng yïu cêìu phaãi lêåpcaác chiïën lûúåc giaãm ngheâo laåi têåp trung vaâoviïåc caác chó söë thûåc hiïån hiïåu quaã tiïën àöå sovúái caác muåc tiïu phaát triïín thiïn niïn kyã(MDGs).

Taåi sao laåi phaãi tiïën haânh phên tñch?Sûå khaác nhau naây cho chuáng ta thêëy rùçngcaác quöëc gia phaãi àöëi mùåt vúái nhûäng àiïímkhúãi àêìu khaác nhau nhûng àïìu mong àaåt túáimöåt àñch chung. Khöng coá phûúng phaápnaâo laâ töët nhêët cho möåt hïå thöëng M&E chñnhphuã hay M&E ngaânh. Thay vò thïë, möåt quöëcgia nïn sûã duång phûúng phaáp naâo laâ hoaântoaân phuå thuöåc vaâo viïåc thöng tin maâ hïåthöëng àoá cung cêëp seä duâng àïí laâm gò hoùåcthûåc tïë duâng àïí laâm gò. Nhû àaä phên tñchtrong Chûúng 3, nhûäng caách sûã duång naây coáphaåm vi tûâ höî trúå cho nhûäng quyïët àõnhphên böí nguöìn lûåc höî trúå trong quaá trònh lêåpngên saách, àïën viïåc goáp phêìn chuêín bõ lêåp

12

kïë hoaåch ngaânh vaâ quöëc gia, hoùåc laâ höî trúåcöng taác quaãn lyá vaâ cung cêëp caác dõch vuå cuãanhaâ nûúác àïí cuãng cöë nhûäng möëi quan hïåmang tñnh giaãi trònh.

Àiïìu quan troång laâ, viïåc thay àöíi nhûäng nöîlûåc xêy dûång hay tùng cûúâng hïå thöëng M&Echñnh phuã cêìn phaãi phuâ húåp vúái nhûäng yïucêìu vaâ ûu tiïn cuãa tûâng quöëc gia. Tiïën haânhmöåt phên tñch caác hoaåt àöång M&E laâ rêët lyátûúãng búãi phên tñch naây coá thïí giuáp xaác àõnhnhûäng cú höåi thïí chïë hoaá cöng taác M&E. Möåtphên tñch chñnh thûác seä giuáp xaác àõnh nhûängàiïím maånh vaâ àiïím yïëu hiïån taåi cuãa möåtquöëc gia trong viïåc tiïën haânh M&E, chêëtlûúång vaâ ûáng duång cuãa M&E. Hún nûäa,phên tñch seä rêët coá giaá trõ trong viïåc cung cêëpcú súã àïí chuêín bõ möåt kïë hoaåch haânh àöång.

Kïë hoaåch haânh àöång cêìn àûúåc thiïët kïë theoyá àõnh sûã duång nhûäng thöng tin giaám saátvaâ nhûäng phaát hiïån àaánh giaá trong tûúnglai nhû thïë naâo. Möåt phên tñch súám coá thïígiuáp thöng baáo nhûäng phaán àoaán vïì khaãnùng coá àaåt àûúåc nhûäng muåc tiïu dûå kiïënhay khöng.

Möåt phên tñch coá thïí àûúåc Chñnh phuã hoùåccaác nhaâ taâi trúå, hoùåc caã hai, tiïën haânh - hoùåcthuï thûåc hiïån. Quaá trònh tiïën haânh phêntñch àaä taåo cú höåi àïí giuáp caác cú quan chuãquaãn cuãa Chñnh phuã - àùåc biïåt laâ nhûäng caánböå cêëp cao trong caác böå, têåp trung vaâo vêënàïì thïí chïë hoaá hïå thöëng M&E.

Hêìu hïët, nïëu khöng muöën noái laâ têët caã caácnûúác àang phaát triïín hiïån nay àïìu àaä tiïënhaânh möåt söë hoaåt àöång M&E vaâ àaä coá möåtsöë hïå thöëng M&E. Tuy nhiïn, möåt thûã thaáchchung àöëi vúái caác quöëc gia naây laâ thiïëu sûåphöëi húåp vaâ sûå haâi hoaâ giûäa caác hïå thöëng vaâhoaåt àöång naây. Àiïìu naây coá thïí dêîn àïën viïåctruâng lùåp àaáng kïí. Möåt phên tñch chó ra caác

vêën àïì naây coá thïí giuáp Chñnh phuã giaãi quyïëtnhûäng vêën àïì truâng lùåp naây vaâ cung cêëpmöåt sûå hiïíu biïët chung vïì baãn chêët cuãa caácvêën àïì. Noá cuäng giuáp tùng cûúâng möåt sûåàöìng thuêån vïì nhûäng gò cêìn thiïët àïí giaãiquyïët caác vêën àïì naây.

Sûå àöìng thuêån naây laâ àùåc biïåt quan troångàöëi vúái M&E, möåt hoaåt àöång xuyïn suöët,taác àöång àïën têët caã caác böå ngaânh vaâ cúquan. Möåt sûå caãi caách toaân böå Chñnh phuãnhû taåo dûång möåt hïå thöëng M&E quöëc giaàoâi hoãi phaãi coá möåt nöî lûåc lúán àiïìu phöëitêåp trung úã cêëp àöå cao, cuäng nhû sûå phöëihúåp tñch cûåc tûâ caác böå ngaânh vaâ cú quan.Àaåt àïën sûå phöëi húåp thêåt sûå giûäa têët caã caáctaác nhên naây quaã laâ möåt àiïìu khöng àúngiaãn. Do àoá, bêët kyâ quaá trònh naâo, vñ duånhû chuêín bõ cho phên tñch M&E, cuäng laâcú höåi àïí caác cú quan coá liïn quan baân vïìM&E, vaâ cuâng nöî lûåc àïí àaåt àïën möåt mûácàöå thöëng nhêët naâo àoá, vïì viïåc seä phaãi laâmgò àïí caãi thiïån phûúng phaáp tiïëp cêån cuãachñnh phuã.

Àiïìu naây àaä àûúåc chûáng minh bùçng kinhnghiïåm taåi Uganàa, Mïhicö vaâ UÁc. Phaát hiïånvïì 16 tiïíu hïå thöëng M&E àang töìn taåi úãUganàa àaä gêy ra möåt sûå phaãn ûáng lo ngaåi –thêåm chñ laâ möåt sûå bêët bònh – giûäa nhûängcaán böå cao cêëp. Phaãn ûáng naây àaä goáp phêìnthuác àêíy möåt quyïët àõnh taåo ra NIMES àïígiaãi quyïët khoá khùn vïì haâi hoaâ hoáa vaânhûäng yïu cêìu thaái quaá vïì viïåc cung cêëpthöng tin giaám saát trong caác böå ngaânh vaâ cúquan vaâ úã cêëp àöå höî trúå (xem chûúng 9). Vaâphaát hiïån tûâ möåt phên tñch nhanh vïì caáchoaåt àöång M&E cuãa Cú quan Phaát triïín Xaähöåi Mïhicö (SEDESOL) àaä cho thêëy coá 8 hïåthöëng giaám saát khöng coá sûå phöëi húåp lêînnhau giûäa trong cuâng möåt cú quan àoá. Ngaysau àoá, laänh àaåo cuãa cú quan naây àaä phaãi coá

88


caác biïån phaáp haâi hoaâ hoáa caác hïå thöëng naây(World Bank 2004c).

Quaá trònh tiïën haânh möåt phên tñch úã UÁc nùm1987 àaä taåo cú súã cho chiïën lûúåc àaánh giaácuãa Chñnh phuã. Mùåc duâ quaá trònh naây khöngdêîn àïën möåt sûå àöìng thuêån giûäa caác böångaânh. Vò khi àoá, caác böå ngaânh àaä phaãn àöëirêët quyïët liïåt viïåc giúái thiïåu möåt loaåt caác yïucêìu bùæt buöåc vïì tiïën haânh àaánh giaá, nhûngphên tñch naây khöng chó cung cêëp möåt cú súãthûåc tiïîn cho chiïën lûúåc àaánh giaá, maâ coâncho caác bïn liïn quan thêëy àûúåc têìm quantroång cuãa vêën àïì vaâ miïîn cûúäng chêëp nhêånchiïën lûúåc àoá.

Phên tñch cuäng cung cêëp thöng tin cú súã(thöng tin göëc) laâm àiïím möëc cho viïåc ào sûåtiïën böå cuãa möåt quöëc gia; vò xêy dûång vaâduy trò caã nhu cêìu vaâ sûå cung cêëp thöng tincho M&E laâ möåt chùång àûúâng daâi. Nhû àaälûu yá trong Chûúng 10, hêìu hïët caác quöëc giavêîn chûa xêy dûång caác hïå thöëng M&E möåtcaách tuyïën tñnh vaâ coá thïí dûå àoaán trûúácàûúåc; thay vaâo àoá, hoå àaä xêy dûång caác hïåthöëng naây theo cú höåi chuã nghôa, nghôa laâphuå thuöåc vaâo sûå xuêët hiïån cuãa caác cú höåi vaâcaác raâo chùæn vaâ khi hoå tòm hiïíu vïì caác hïåthöëng naây hoå chó quan têm xem nhûäng saángkiïën naâo coá hiïåu quaã, saáng kiïën naâo khöng.

Trong möi trûúâng naây, àiïìu quan troång laâphaãi thûúâng xuyïn/àõnh kyâ giaám saát vaâàaánh giaá chñnh baãn thên hïå thöëng M&E – bêëtkyâ lônh vûåc caãi caách naâo cuäng cêìn phaãi àûúåcàaánh giaá thûúâng xuyïn. Thûåc tïë, tiïën haânhnhûäng hoaåt àöång M&E thûúâng xuyïn àïítùng cûúâng hïå thöëng M&E laâ möåt trongnhûäng phûúng phaáp maâ nhûäng ngûúâi àaãmnhêån cöng taác naây coá thïí lêëy laâm vñ duå. Möåtsöë khña caånh cuãa hïå thöëng M&E buöåc phaãitheo doäi thûúâng xuyïn àõnh kyâ, vñ duå nhû söëlûúång àaánh giaá àaä hoaân thaânh hoùåc mûác àöå

thûåc hiïån caác kiïën nghõ àïën àêu. Caác khñacaånh khaác coá thïí yïu cêìu phaãi coá àaánh giaásêu hún luác naâo hay luác khaác, tuây theo thúâigian, vñ duå nhû viïåc sûã duång caác thöng tinM&E trong khi quyïët àõnh ngên saách haychêët lûúång cuãa dûä liïåu giaám saát.

Do àoá, phên tñch cuäng laâ möåt loaåi àaánh giaávaâ coá thïí xaác àõnh mûác àöå àaåt àûúåc tiïën àöåvaâ xaác àõnh bêët kyâ àiïìu chónh cêìn thiïët naâotrong quaá trònh thûåc hiïån. Cuäng cêìn phaãi lûuyá rùçng caác baáo caáo kiïím toaán vïì hiïåu quaãquöëc gia àoáng möåt vai troâ quan troång trongviïåc raâ soaát quaá trònh thûåc hiïån hïå thöëngM&E (vñ duå, tham khaão caác baáo caáo kiïímtoaán quöëc gia Australia 1997, Mackay 2004;Baáo caáo Töíng kiïím toaán Canada 2003; GAO2004) vaâ trong viïåc thuác àêíy caác chñnh phuãthûåc hiïån ngay nhûäng caãi thiïån cêìn thiïët –nhû trûúâng húåp UÁc, Canada vaâ Myä.

Phên tñch naây cêìn xûã lyá nhûäng vêën àïì gò?Möåt caách àún giaãn nhêët, phên tñch naây seächo thêëy nhûäng hoaåt àöång naâo àang phaáthuy taác duång vaâ nhûäng hoaåt àöång naâokhöng – caác àiïím maånh vaâ àiïím yïëu cuãa hïåthöëng M&E, vaâ lyá do taåi sao coá caác ûu, nhûúåcàiïím naây.

Möåt phên tñch vïì hïå thöëng M&E dûå kiïënphaãi nïu ra möåt söë nhûäng vêën àïì chñnh (muåc12.1). Caác vêën àïì chñnh naây phuâ húåp vúái tiïuàiïím cuãa phên tñch laâ úã cêëp quöëc gia hay cêëpböå ngaânh hay cú quan, mùåc duâ nhûäng vêënàïì naây coá thïí àûúåc nhêën maånh khaác nhau.

Caác vêën àïì bao göìm:

i Cùn nguyïn cuãa hïå thöëng M&E hiïån taåi(giaã sûã laâ möåt söë hïå thöëng hoùåc möåtphêìn cuãa hïå thöëng àaä coá sùén)

i Quaãn lyá hïå thöëng, vai troâ vaâ traáchnhiïåm cuãa caác cú quan chuã quaãn chñnh.

89

LÊÅP KÏË HOAÅCH HAÂNH ÀÖÅNG

90


1. Sûå hònh thaânh cuãa hïå thöëng M&E hiïån coá – Vai troâ cuãa M&Elaâ uãng höå hay àêëu tranh; caác sûå kiïån chñnh dêîn àïën ûu tiïncho thöng tin M&E (vñ duå: bêìu cûã cho chñnh phuã àõnh hûúángàöíi múái, khuãng hoaãng taâi chñnh)

2. Böå hay cú quan chõu traách nhiïåm quaãn lyá hïå thöëng M&E vaâcaác àaánh giaá cöng taác lêåp kïë hoaåch – Vai troâ vaâ traách nhiïåmcuãa nhûäng àún võ coá liïn quan trong hïå thöëng M&E, vñ duå,Böå taâi chñnh, Böå kïë hoaåch, vùn phoâng Töíng thöëng, caác böångaânh, Quöëc höåi; khaã nùng töìn taåi nhûäng hïå thöëng M&Ekhöng coá sûå phöëi húåp vúái nhau úã cêëp quöëc gia vaâ cêëpngaânh; têìm quan troång cuãa caác vêën àïì àõa phûúng/ trongnûúác/ liïn bang àöëi vúái hïå thöëng M&E.

3. Möi trûúâng ngaânh vaâ liïåu möi trûúâng naây coá taåo àiïìu kiïån chonhûäng ngûúâi quaãn lyá thûåc hiïån cöng viïåc vúái tiïu chuêín cao vaâchõu traách nhiïåm giaãi trònh vïì hiïåu quaã cöng viïåc cuãa hoå -Nhûäng cú chïë khuyïën khñch cuãa caác cú quan chuã quaãn àïí coiM&E laâ möåt vêën àïì nghiïm tuác, mûác àöå cêìn thiïët cuãa thöng tinM&E. Caác cuöåc caãi caách ngaânh àang tiïën haânh coá àûúåc lúåinïëu chñnh phuã nhêën maånh hún vaâo caác biïån phaáp ào lûúânghiïåu quaã hay khöng? Caác caãi caách ngaânh naây, göìm coá, vñ duånhû, chiïën lûúåc giaãm ngheâo, lêåp kïë hoaåch ngên saách, tùngcûúâng caác kyä nùng phên tñch chñnh saách, caãi thiïån viïåc cungcêëp dõch vuå trong ngaânh dên chñnh (caãi thiïån tiïu chuêín chùmsoác khaách haâng), phên cêëp Chñnh phuã, sûå tham gia nhiïìu húncuãa xaä höåi dên sûå hay chiïën lûúåc chöëng tham nhuäng.

4. Caác lônh vûåc chñnh trong quaãn lyá cöng maâ hïå thöëng M&E seähöî trúå rêët maånh meä - (i) ra quyïët àõnh vïì ngên saách; (ii) lêåpkïë hoaåch quöëc gia hoùåc ngaânh, (iii) quaãn lyá chûúng trònh,vaâ (iv) caác möëi quan hïå giaãi trònh (vúái böå taâi chñnh, vúái vùnphoâng Töíng thöëng, vúái Quöëc höåi, vúái caác böå ngaânh vaâ vúáixaä höåi dên sûå)

i Vai troâ thûåc tïë cuãa thöng tin M&E úã caác giai àoaån khaác nhaucuãa quaá trònh lêåp ngên saách nhû: tû vêën vaâ lêåp kïë hoaåchchñnh saách, ra quyïët àõnh vïì ngên saách, raâ soaát vaâ baáo caáothûåc hiïån; tònh traång khöng khêu nöëi giûäa cöng taác M&E cuãaböå ngaânh vúái viïåc sûã duång nhûäng thöng tin naây trong quaátrònh lêåp ngên saách; tònh traång khöng khêu nöëi giûäa qui trònhlêåp ngên saách vaâ lêåp kïë hoaåch quöëc gia; cú höåi tùng cûúâng

vai troâ cuãa M&E trong lêåp ngên saách.

i Mûác àöå thöng tin M&E do caác cú quan chuã quaãn chñnhcung cêëp (vñ duå: böå Taâi chñnh) àûúåc caác bïn khaác sûã duång,chùèng haån nhû caác vùn phoâng böå; nïëu khöng àûúåc sûãduång, thò àêu laâ nhûäng raâo caãn àöëi vúái viïåc sûã duång; bêët kyâbùçng chûáng vûäng chùæc liïn quan àïën mûác àöå sûã duång cuãacaác cú quan khaác nhau (vñ duå, möåt àaánh giaá hay möåt khaãosaát); caác vñ duå vïì hûäng àaánh giaá chñnh àaä gêy aãnh hûúãnglúán àïën Chñnh phuã

5. Caác loaåi cöng cuå M&E àûúåc nhêën maånh trong hïå thöëngM&E: caác chó söë hiïåu quaã thûåc hiïån àõnh kyâ, caác àaánh giaáhay raâ soaát nhanh, caác kiïím toaán vïì hiïåu quaã thûåc hiïån,àaánh giaá taác àöång coá chiïìu sêu vaâ nghiïm ngùåt; quy mö vaâchi phñ cuãa tûâng cöng cuå M&E; caách thûác xïëp thûá tûå ûu tiïncaác àaánh giaá - têåp trung vaâo caác chûúng trònh coá vêën àïì,caác chûúng trònh thñ àiïím, caác chûúng trònh coá chi phñ caohoùåc caác chûúng trònh hûäu hònh, hoùåc chûúng trònh nghiïncûáu mang tñnh hïå thöëng, àïí traã lúâi caác cêu hoãi vïì tñnh hiïåuquaã cuãa chûúng trònh.

6. Ai chõu traách nhiïåm thu thêåp caác thöng tin vïì hiïåu quaã thûåchiïån vaâ tiïën haânh nhûäng àaánh giaá (vñ duå, chñnh caác böå haycaác hoåc viïån hoùåc caác cöng ty tû vêën chuyïn ngaânh); bêëtkyâ vêën àïì gò liïn quan àïën chêët lûúång dûä liïåu hay sûå àaángtin cêåy vaâ àiïím yïëu cuãa caác thöng tin M&E do àõa phûúngcung cêëp; Nhûäng haån chïë chñnh vïì nùng lûåc vaâ nhûäng ûutiïn xêy dûång nùng lûåc cuãa Chñnh phuã.

7. Phaåm vi höî trúå cuãa nhaâ taâi trúå àöëi vúái cöng taác M&E trongnhûäng nùm gêìn àêy; caác dûå aán cuãa caác nhaâ taâi trúå höî trúåM&E úã cêëp àöå nhaâ nûúác, ngaânh hay caác cêëp cú quan –Cung cêëp höî trúå kyä thuêåt, caác cöng taác tùng cûúâng nùng lûåcvaâ taâi trúå vöën àïí tiïën haânh caác àaánh giaá chñnh nhû àaánh giaátaác àöång nghiïm ngùåt.

8. Kïët luêån: Caác àiïím maånh vaâ àiïím yïëu cuãa toaân hïå thöëngM&E; tñnh bïìn vûäng cuãa hïå thöëng, xeát vïì tñnh chêët dïî bõ töínthûúng khi thay àöíi chñnh phuã, vñ duå: sûå phuå thuöåc cuãa hïåthöëng vaâo höî trúå taâi chñnh cuãa nhaâ taâi trúå hoùåc caác höî trúåkhaác; caác kïë hoaåch hiïån taåi àïí tùng cûúâng hïå thöëng M&Etrong tûúng lai.

Phêìn 12.1: Caác vêën àïì chñnh cuãa möåt phên tñch vïì hïå thöëng M&E cuãa chñnh phuã

i Möi trûúâng khu vûåc cöng/khu vûåc nhaânûúác vaâ coá caác àöång cú àïí coi cöng taácM&E laâ nghiïm tuác hay khöng?

i ÛÁng duång hiïån taåi cuãa caác thöng tinM&E, àùåc biïåt laâ vai troâ cuãa thöng tinM&E trong quaá trònh lêåp ngên saách vaâviïåc sûã duång thöng tin M&E theo tûângböå ngaânh vaâ cú quan.

i Caác loaåi hònh M&E àûúåc sûã duång nhiïìunhêët

i Traách nhiïåm thu thêåp caác thöng tin vïìhiïåu quaã thûåc hiïån vaâ tiïën haânh caácàaánh giaá

i Mûác àöå, phaåm vi höî trúå M&E cuãa caácnhaâ taâi trúå

i Caác àiïím maånh vaâ àiïím yïëu chung cuãahïå thöëng hay caác hïå thöëng M&E

Muåc àñch cuãa phên tñch khöng chó laâ nhùçmkiïím kï thûåc tïë. Phên tñch naây àoâi hoãi phaãicoá nhûäng phaán xeát cêín thêån liïn quan àïën sûåhiïån diïån hay vùæng mùåt cuãa caác yïëu töë thaânhcöng khi xêy dûång möåt hïå thöëng M&E, nhûàaä nïu úã Chûúng 10. Do àoá, àiïìu rêët quantroång laâ tòm hiïíu xem yïu cêìu Chñnh phuãlúán àïën mûác naâo vïì thöng tin M&E vaâ liïåuchñnh phuã coá gêy aãnh hûúãng àïí cöng taácM&E thaânh cöng hay khöng.

Ngûúåc laåi, cuäng cêìn phaãi biïët liïåu coá nhûängraâo caãn naâo khi xêy dûång hïå thöëng M&E haykhöng, vñ duå nhû: thiïëu nhu cêìu thûåc sûå vaâtinh thêìn tûå chuã; thiïëu neát vùn hoáa hiïån àaåivïì ra quyïët àõnh dûåa trïn bùçng chûáng vaâtraách nhiïåm giaãi trònh (vò lyá do àaåo àûác haytham nhuäng úã möåt söë quöëc gia); thiïëu sûåàaánh giaá, ào lûúâng tñnh toaán, hay caác kyänùng kiïím toaán; hoùåc thöng tin taâi chñnh coânhaån chïë vïì chêët lûúång vaâ àöå tin cêåy. Khi hiïíuàûúåc caác raâo caãn naây röìi, möåt caách tûå nhiïn,seä chuêín bõ àûúåc möåt kïë hoaåch haânh àöångàïí tùng cûúâng hïå thöëng M&E hiïån coá hoùåc

hoùåc xêy dûång möåt hïå thöëng hoaân toaân múái(phên tñch trong chûúng 13).

Mùåc duâ caác vêën àïì nïu trïn laâ nhûäng vêën àïìrêët chung àöëi vúái têët caã caác quöëc gia, cêìnphaãi àiïìu chónh troång têm theo àùåc àiïímriïng cuãa tûâng quöëc gia. Theo àoá, nhûängquöëc gia coá mûác thu nhêåp trung bònh hoùåccao coá leä seä coá nhûäng cöång àöìng vúái khaãnùng àaánh giaá maånh, têåp trung taåi caáctrûúâng àaåi hoåc hay caác viïån nghiïn cûáu. Tuynhiïn, nguöìn cung cêëp àaánh giaá chuyïnmön coá trònh àöå chùæc chùæn phaãi ñt hún úã caácquöëc gia ngheâo nhêët - nhûäng quöëc gia àangxêy dûång chiïën lûúåc giaãm ngheâo (xemchûúng 9). Tûúng tûå, nhiïìu khaã nùng laâ caácnûúác ngheâo hún cuäng seä têåp trung nhiïìu vaâocaác hïå thöëng theo doäi àoái ngheâo. Caác nûúácnaây cuäng seä gùåp nhiïìu khoá khùn hún trongviïåc àaáp ûáng yïu cêìu vïì M&E cuãa caác nhaâtaâi trúå, vöën rêët nhiïìu vaâ khöng giöëng nhau.AÁp lûåc cuãa caác nhaâ taâi trúå thûúâng laâ yïëu töëchñnh thuác àêíy chñnh phuã phaãi tùng cûúângcaác hïå thöëng M&E, do àoá tinh thêìn laâm chuãtrong caác nöî lûåc naây khöng thûåc sûå maånhmeä. Bònh luêån sêu hún vïì caác vêën àïì cêìnphên tñch do Mackay trònh baây (1998b)2.

Àöå sêu cuãa phên tñchMöåt cêu hoãi thuúâng àûúåc àùåt ra laâ: “Nïn tiïënhaânh möåt phên tñch M&E trong thúâi gianbao lêu?”. Thêåt khöng dïî traã lúâi cêu hoãi naây;thúâi gian tiïën haânh phên tñch hoaân toaân phuåthuöåc vaâo caác muåc àñch cuãa phên tñch, phaåmvi caác vêën àïì àang àiïìu tra, thúâi gian vaângên saách sùén coá. Trong möåt söë trûúâng húåp,thúâi gian phên tñch keáo daâi möåt tuêìn úã cêëpquöëc gia laâ àaä àuã àïí cho ta möåt àiïím khúãiàêìu, hiïíu àûúåc chung chung vïì caác khoákhùn chñnh maâ quöëc gia àoá gùåp phaãi trongviïåc tùng cûúâng caác chûác nùng M&E. ÚÃ thaái

91


cûåc kia, coá thïí àûa ra möåt àaánh giaá chñnhthûác, chi tiïët vaâ coá chiïìu sêu vïì hïå thöëngàaánh giaá chñnh phuã, nhû cuãa Ngên haâng Thïëgiúái àaä tiïën haânh taåi Chilï (Rojas vaâ caácchuyïn gia khaác nùm 2005). Àaánh giaá Chilïàaä àûúåc tiïën haânh búãi möåt nhoám 7 ngûúâilaâm viïåc trong nhiïìu thaáng trúâi. Trong quaátrònh laâm viïåc caác chuyïn gia àaä töí chûác möåtsöë àúåt cöng taác taåi Chilï vaâ tiïën haânh phoãngvêën rêët nhiïìu nhên viïn Chñnh phuã úã cêëpTrung ûúng vaâ böå ngaânh, cuäng nhû laâ caácàaánh giaá chêët lûúång vaâ àaánh giaá viïåc sûãduång hïå thöëng M&E. Caác phên tñch coá chiïìusêu nhû vêåy coá thïí coá chi phñ lïn túái haângtrùm ngaân àö la.

Caác vêën àïì khaác coá thïí cuäng cêìn phaãi àûúåcàiïìu tra kyä laâ chêët lûúång vaâ mûác àöå tin cêåycuãa caác thöng tin (dûä liïåu) M&E vaâ hïå thöëngthöng tin trong ngaânh àïí cung cêëp caác söëliïåu naây.3 Möåt vêën àïì khaác coá thïí naãy sinh laânùng lûåc cuãa caác trûúâng àaåi hoåc vaâ caác töíchûác khaác, nhûäng bïn àûáng ra àaâo taåo vïìM&E; caác àaâo taåo naây laâ àiïím chung cuãa caáckïë hoaåch haânh àöång àïí thïí chïë hoaá M&E.Möåt hûúáng dêîn vïì àaánh giaá caác töí chûác àaâotaåo àaä àûúåc Adrien cung cêëp (2003); möåtphên tñch thûåc tïë úã Ghana cuäng àûúåc trònhbaây trong hûúáng dêîn naây (Adrien 2001).

Giûäa hai thaái cûåc, möåt àaánh giaá 1 tuêìn vaâmöåt àaánh giaá sêu laâ möåt àaánh giaá têìm trungmaâ Ngên haâng Thïë giúái àaä tiïën haânh choCölömbia vaâ Uganàa. Àïí tiïën haânh caác àaánhgiaá naây úã möîi nûúác, caác chuyïn gia àaä töíchûác möåt söë chuyïën cöng taác àïí thaão luêånvúái caác caán böå cêëp cao vaâ caác àaåi diïån xaä höåidên sûå, nghiïn cûáu taâi liïåu (nhû caác cöng böëchñnh saách cuãa chñnh phuã, caác taâi liïåu liïnquan àïën caác dûå aán taâi trúå vaâ caác phên tñchtrûúác àoá vïì M&E, caãi caách khu vûåc cöng,hay caác vêën àïì quaãn lyá chi tiïu khaác), vaâ caác

cuöåc höåi thaão hay buöíi trònh baây chñnh thûácvïì caác hïå thöëng M&E cuãa chñnh phuã.

Phên tñch úã Cölömbia àaä coá sûå tham gia cuãamöåt söë caán böå Ngên haâng, phöëi húåp chùåt cheävúái caác àöëi taác cuãa chñnh phuã tûúng ûángtrong möåt vaâi chuyïën cöng taác túái quöëc gianaây (Makay vaâ caác chuyïn gia khaác 2007);phên tñch naây àûúåc trònh baây trong Phuå luåcB. Caác Àiïìu khoaãn tham chiïëu (TOR) cho caácphên tñch sêu vïì hïå thöëng M&E cuãaCölömbia àïí thûåc hiïån trong tûúng lai, nïëucêìn, àûúåc trònh baây trong Phuå luåc C.

Phên tñch úã Uganàa – vaâo nùm 2001 vaâ möåtphên tñch tiïëp theo nùm 2003 – àaä àûúåc Tûvêën cuãa Ngên haâng thûåc hiïån vúái sûå húåp taácchùåt cheä vaâ sûå höî trúå cuãa caác cú quan tûúngûáng trong nûúác (Hauge 2001, 2003). Phêntñch Uganàa 2001 cuäng àûúåc töíng húåp trongBaãng 9.1.

Phaåm vi cuãa phên tñch ngaânh seä heåp hún sovúái phaåm vi phên tñch vïì toaân böå quöëc gia,mùåc duâ vêîn khöng coá gò thay àöíi àöëi vúái rêëtnhiïìu vêën àïì chñnh. Möåt phên tñch ngaânh,ngoaâi nhûäng vêën àïì khaác, seä phaãi têåp trungvaâo vai troâ cuãa caác hoaåt àöång M&E ngaânhkhi àoáng goáp vaâo hïå thöëng M&E cuãa chñnhphuã. Têët nhiïn, coá thïí tiïën haânh möåt phêntñch ngaânh nhû laâ möåt phêìn cuãa phên tñchquöëc gia; phên tñch naây giuáp hiïíu thïm vïìcaác vêën àïì thïí chïë hoaá M&E úã cêëp àöå ngaânh,hoùåc thûã nghiïåm caác saáng kiïën M&E múái taåicaác böå ngaânh àûúåc lûåa choån möåt caách rêëthiïåu quaã.

Tuyâ thuöåc vaâo caác vêën àïì seä àûúåc giaãi quyïëttrong phên tñch, cuäng phaãi têåp húåp àûúåc möåtnhoám caác chuyïn gia coá kinh nghiïåm tronglônh vûåc naây. Nhoám chuyïn gia naây coá thïíbao göìm nhûäng caá nhên coá chuyïn mön vïìmöåt söë hoùåc têët caã caác lônh vûåc sau: quaãn lyá

92


hïå thöëng M&E chñnh phuã; caác hïå thöëng vaâcaác chó söë hiïåu quaã thûåc hiïån; caác hïå thöëngthöëng kï; àaánh giaá; caãi caách quaãn lyá cöng; vaâlêåp ngên saách thûåc hiïån.

Nïëu coá möåt dûå aán àûúåc taâi trúå àïí höî trúå xêydûång hïå thöëng M&E, nïn àûa vaâo thaânhphêìn àoaân phên tñch möåt söë caán böå cuãa nhaâtaâi trúå, vúái kinh nghiïåm phuâ húåp, àiïìu naâyrêët quan troång. Hiïín nhiïn, sûå phöëi húåp chùåtcheä cuãa caác caán böå cêëp cao cuãa Chñnh phuãtrong phên tñch naây cuäng quan troång - àïíkhêu nöëi sûå hiïíu biïët vaâ nhûäng nhêån xeát cuãahoå vïì hïå thöëng M&E hiïån taåi vaâ caách thûác àïítùng cûúâng hïå thöëng naây, àöìng thúâi baãoàaãm rùçng hoå seä chêëp nhêån caác phaát hiïån vaâkhuyïën nghõ cuãa àoaân phên tñch.

Kïët luêånMöåt phên tñch vïì caác hïå thöëng phuåc vuåcöng taác M&E cuãa möåt quöëc gia seä giuáp tahiïíu cùån keä vïì àiïím yïëu vaâ àiïím maånh cuãacaác hïå thöëng naây. Àiïìu naây roä raâng laâ quantroång nïëu ta muöën xêy dûång möåt kïë hoaåchhaânh àöång phuâ húåp vúái têìm nhòn cuãa hïåthöëng M&E trong tûúng lai, àùåc biïåt laâ vúáimuåc àñch sûã duång caác thöng tin giaám saátvaâ nhûäng phaát hiïån àaánh giaá cuå thïí cuãatûâng quöëc gia. Phên tñch naây cuäng seä laâ cúsúã göëc àïí àaánh giaá tiïën àöå thûåc hiïån trongtûúng lai, vaâ tiïën haânh nhûäng chónh sûãaàöëi vúái hïå thöëng naây, cho phuâ húåp vúáinhûäng cú höåi, vaâ nhûäng baâi hoåc kinhnghiïåm hay nhûäng raâo caãn gùåp phaãi trongquaá trònh thûåc hiïån.

Quaá trònh tiïën haânh phên tñch cuäng laâ möåtcöng cuå àïí löi keáo sûå tham gia cuãa caác caánböå cêëp cao tûâ cêëp böå ngaânh, cêëp trung ûúngcuâng vúái caác chuyïn gia cuãa nhaâ taâi trúå, àïícuâng xem xeát nhûäng muåc àñch, caách thûác sûãduång vaâ cú cêëu cuãa (caác) hïå thöëng M&E

chñnh phuã. Caác phên tñch coá thïí heá löå nhûängphaát hiïån àaáng ngaåc nhiïn vïì rêët nhiïìu caáchïå thöëng truâng lùåp vaâ rúâi raåc. Caác phaát hiïånnaây seä giuáp tùng cûúâng sûå àöìng thuêån vïìmöåt kïë hoaåch haânh àöång àïí cuãng cöë toaân böåhïå thöëng.

Tuy nhiïn, taåo dûång möåt sûå àöìng thuêån vïì vaitroâ vaâ traách nhiïåm trong hïå thöëng M&E cuãatoaân böå nhaâ nûúác khöng phaãi laâ möåt nhiïåm vuådïî daâng. Caác böå ngaânh vaâ cú quan coá thïí seäkhöng thñch bõ chi phöëi búãi caác yïu cêìu vïìM&E tûâ trung ûúng. Vaâ caác böå úã cêëp trungûúng cuäng coá thïí seä tranh chêëp vúái nhau vïìviïåc nùæm quyïìn kiïím soaát möåt hïå thöëng M&Emúái. Möåt phûúng phaáp tiïëp cêån coá tñnh cöångtaác hún vaâ ñt tranh chêëp hún seä giaãm thiïíunhûäng khaác biïåt naây.

Phên tñch cêìn phaãi bao göìm sûå kiïím tra vaânhûäng nhêån xeát tó mó vïì sûå coá mùåt hay vùængmùåt cuãa caác yïëu töë thaânh cöng khaác nhau àïíxêy dûång möåt hïå thöëng M&E, nhû laâ möåt sûåàêëu tranh coá cam kïët vaâ coá aãnh huúãng àïíxêy dûång hïå thöëng M&E. Möåt àaánh giaánhanh coá thïí cho ta möåt caái nhòn töíng thïí vïìcaác vêën àïì chñnh nhûng phên tñch naây laåikhoá coá thïí àûúåc coi laâ möåt phên tñch hoaânchónh hay cên bùçng. Möåt phên tñch chi tiïët vaâcoá chiïìu sêu seä bao göìm nhûäng phên tñchsêu vïì caác vêën àïì cuå thïí àûúåc àaánh giaá laâquan troång àöëi vúái àêët nûúác, nhû chêët lûúångcuãa hïå thöëng dûä liïåu hay àiïìu tra chi tiïët vïìphaåm vi sûã duång thöng tin M&E hiïån taåi.

Hêìu hïët caác phên tñch khöng phaãi laâ phêntñch nhanh hay phên tñch sêu mêët nhiïìu thúâigian, maâ thûúâng laâ trung gian giûäa 2 thaái cûåcnaây. Tuy nhiïn, möåt phên tñch hoaân chónhkhöng nhêët thiïët phaãi àoâi hoãi quaá nhiïìu cöngsûác, maâ thûåc tïë thò khaã nùng chuyïn mön vaâchêët lûúång cuãa nhûäng nhêån xeát cuãa caácchuyïn gia múái laâ mêëu chöët cuãa vêën àïì.

93


95

Lêåp kïë hoaåch haânh àöång

Chuã àïì trung têm cuãa phêìn naây laâ khöng coá möåt mö hònh naâo laâ “töëtnhêët” cho hïå thöëng M&E quöëc gia hay ngaânh. Caác quöëc gia khaácnhau coá nhûäng sûå lûåa choån hïå thöëng M&E khaác nhau àïí têåp trung

vaâo nhûäng muåc àñch khaác nhau – nhû höî trúå quaá trònh ra quyïët àõnh vïìngên saách hay quaãn lyá caác hoaåt àöång àang thûåc hiïån hoùåc phuåc vuå caácmuåc àñch vïì traách nhiïåm giaãi trònh.

Möîi quöëc gia laåi coá àùåc àiïím riïng vïì caáchoaåt àöång, chûác nùng, hïå thöëng cuãa M&E,vïì mùåt vùn hoáa & möi trûúâng cuãa khu vûåcdõch vuå cöng (khu vûåc nhaâ nûúác) cuäng vêåy.Do àoá, möåt kïë hoaåch haânh àöång àïí taåo dûånghoùåc tùng cûúâng hïå thöëng hiïån taåi cuãa Chñnhphuã cho M&E cêìn phaãi thiïët kïë phuâ húåp vúáihoaân caãnh cuãa quöëc gia àoá. Vò vêåy, viïåc tiïënhaânh möåt phên tñch vïì nhûäng àiïím maånh vaâàiïím yïëu cuãa hïå thöëng M&E quöëc gia àïílaâm cú súã xêy dûång möåt kïë hoaåch haânh àöånglaâ rêët quan troång (chûúng 12).

Têìm nhòn cho hïå thöëng tûúng laiMöåt phên tñch lyá tûúãng seä àûa àïën tuyïn böëroä raâng vïì hïå thöëng M&E trong tûúng lai.Phaåm vi cêëu truác cuãa hïå thöëng seä bao göìmcaác yïëu töë sau àêy:

1. Trong 4 phûúng aán maâ caác thöng tinM&E seä àûúåc sûã duång thò caác phûúngaán naâo seä laâ muåc tiïu cuãa hïå thöëng, nhêånbiïët caái àûúåc, caái mêët giûäa caác phûúngaán sûã duång naây àïí: höî trúå quaá trònh raquyïët àõnh vïì ngên saách hoùåc lêåp kïëhoaåch quöëc gia; höî trúå caác böå lêåp chñnhsaách, phên tñch chñnh saách vaâ phaát triïínchûúng trònh; höî trúå caác böå vaâ caác cúquan trong viïåc quaãn lyá caác hoaåt àöångcuãa hoå; hoùåc àïí tùng cûúâng caác möëiquan hïå giaãi trònh (chûúng 3).

2. Caác vai troâ vaâ traách nhiïåm chñnh thûáccuãa caác cú quan chuã quaãn chñnh cuãa hïåthöëng M&E – caác cú quan dûå kiïën seäcung cêëp thöng tin giaám saát vaâ àaánhgiaá vaâ seä sûã duång caác thöng tin naây.Àiïìu quan troång laâ cêìn phên böí traách

13

nhiïåm quaãn lyá hoùåc giaám saát cho möåtböå, möåt uyã ban hoùåc möåt àún võ coánhiïìu thêím quyïìn.

3. Coá nïn xêy dûång möåt hïå thöëng toaânChñnh phuã, bao göìm têët caã caác böå,ngaânh vaâ caác cú quan cêëp ngaânh vaâ cêëptrung ûúng, hay chó xêy dûång hïå thöëngcoá phaåm vi heåp hún cho caác ngaânh vaâ cúquan riïng leã? Möåt söë quöëc gia àaä xêydûång möåt hïå thöëng M&E chó àïí phuåc vuåcaác hoaåt àöång àûúåc taâi trúå maâ thöi1.

4. Caác cêëp àöå quaãn lyá maâ theo àoá hïå thöëngM&E àûúåc xêy dûång: trung ûúng,bang/tónh hay àõa phûúng?

5. Phaåm vi caác cöng cuå M&E maâ hïå thöëngseä têåp trung bao göìm: caác chó söë hiïåuquaã, caác àaánh giaá nhanh, caác àaánh giaátaác àöång, nghiïm ngùåt, v.v. Coá thïí taåo ramöåt hïå thöëng giaám saát thûåc hiïån àaángtin cêåy maâ khöng cêìn phaãi tiïën haânh bêëtkyâ möåt àaánh giaá naâo. Tuy nhiïn, viïåcthûåc hiïån caác àaánh giaá àoâi hoãi phaãi coácaác thöng tin thûåc hiïån töët àûúåc cungcêëp búãi hïå thöëng giaám saát hoùåc caác khaãosaát àùåc biïåt hoùåc caã hai.

Caác vêën àïì thûåc hiïånKhi àaä hònh dung ra àûúåc möåt hïå thöëngM&E hoaåt àöång àêìy àuã chûác nùng, coá thïíxêy dûång möåt kïë hoaåch haânh àöång àïí àaåtàûúåc möåt hïå thöëng nhû vêåy. Kïë hoaåch haânhàöång naây cêìn dûåa trïn baâi hoåc kinh nghiïåmquöëc tïë vïì xêy dûång caác hïå thöëng M&E quöëcgia (chûúng 10). Têët nhiïn, nïëu Chñnh phuãkhöng coá nhu cêìu cêëp thiïët àöëi vúái viïåc xêydûång hïå thöëng M&E thò viïåc lêåp kïë hoaåchhaânh àöång laâ hoaân toaân vö nghôa.

Kïë hoaåch haânh àöång cuäng coá thïí àûúåc thiïëtkïë àïí tùng cûúâng nhu cêìu, vñ duå, bùçng caách

baão àaãm rùçng têët caã caác àún võ cêëp vöën chñnhàoáng möåt vai troâ quan troång trong lêåp kïëhoaåch hoùåc quaãn lyá hïå thöëng M&E, coá thïíthöng qua sûå tham gia cuãa hoå trong viïåcgiaám saát cú quan lêåp kïë hoaåch. Nhûäng cúchïë khuyïën khñch cuå thïí cuäng cêìn phaãi àûúåctaåo ra àïí tùng cûúâng thïm nhu cêìu; nhûängcú chïë naây coá thïë kïët húåp “cuã caâ röët, cêy gêåyvaâ tuyïn truyïìn” (chûúng 11). Noái möåt caáchkhaác, taåo lêåp möåt kïë hoaåch haânh àöång maâchó àún thuêìn têåp trung vaâo caác vêën àïì kyä trõhoùåc laâm thïë naâo àïí cung cêëp thöng tinM&E thûåc sûå laâ möåt sai lêìm.

Tùng cûúâng hïå thöëng M&E hiïån taåi hoùåc xêydûång möåt hïå thöëng hoaân toaân múái coá thïíàûúåc tiïëp cêån theo nhiïìu caách khaác nhau.Caác vêën àïì thûåc hiïån cêìn phaãi àûúåc giaãiquyïët trong kïë hoaåch haânh àöång bao göìm:

i Phaåm vi têåp trung vaâo tùng cûúângnhûäng gò àaä coá; caãi thiïån caác hïå thöëngthöng tin quaãn lyá taâi chñnh (àïí theo doäicaác hoaåt àöång phên böí ngên saách vaâ chitiïu thûåc tïë) hoùåc caãi thiïån caác hïå thöënggiaám saát cuãa caác böå, àùåc biïåt laâ dûä liïåuhaânh chñnh vïì caác hoaåt àöång cuãa Chñnhphuã, nhûäng ngûúâi hûúãng lúåi vaâ àêìu ra(cêìn lûu yá rùçng caác dûä liïåu naây thûúângàûúåc thu thêåp úã cêëp àöå dïî daâng).

i Liïåu coá nïn thûã nghiïåm caác phûúngphaáp tiïëp cêån àïí sau àoá löìng gheáp caácphûúng phaáp naây nïëu thaânh cöng. Caácphûúng phaáp tiïëp cêån coá thïí bao göìmthûåc hiïån caác yïu cêìu múái vaâ chñnh thûácàöëi vúái M&E trong caác böå hay caác cúquan àûúåc thûã nghiïåm, vñ duå, taåi nhûängàún võ àaä coá möåt sûå cam kïët maånh meä vïìtiïën haânh vaâ sûã duång M&E vaâ taåi caácàún võ àaä coá möåt quaá trònh theo doäithaânh cöng. Caác cöng taác thûã nghiïåm coáthïí àûúåc xêy dûång úã caác cêëp àöå khaác

96


nhû caác bang, hoùåc caác khu vûåc tûå trõ.Caác thûã nghiïåm nhû caác àaánh giaánhanh, àaánh giaá taác àöång, cuäng rêët cêìnthiïët àïí kiïím tra caác cöng cuå àaánh giaá cuåthïí, nïëu quöëc gia chûa coá kinh nghiïåmthûåc hiïån cöng cuå àoá.

i Thúâi àiïím vaâ töëc àöå löìng gheáp nïn diïînra nhû thïë naâo? Vñ duå, taåi Chilï, caác cöngcuå M&E cuå thïí àaä àûúåc löìng gheáp möåtcaách tuêìn tûå: caác chó söë hiïåu quaã thûåchiïån nùm 1994, caác raâ soaát nhanh nùm1996, caác àaánh giaá taác àöång nghiïm ngùåtnùm 2001, caác raâ soaát toaân diïån chi tiïunùm 2002 (chûúng 6). Mïhicö àang lïnkïë hoaåch àïí thûåc hiïån möåt hïå thöëngM&E toaân –nhaâ- nûúác múái trong voâng 3nùm (2007 - 09) (Hernandez 2007).

Roä raâng laâ, töëc àöå thûåc hiïån kïë hoaåch haânhàöång cuäng rêët quan troång. ÚÃ àêy, coá möåtvêën àïì vïì “khaã nùng tiïëp thu” - mûác àöå thayàöíi hay caãi caách M&E àïën àêu àïí caác böå vaâcaác cú quan coá thïí hêëp thu, vaâ nhanh àïënmûác àöå naâo. Chuáng ta àaä ruát ra tûâ baâi hoåckinh nghiïåm cuãa möåt söë quöëc gia taåo dûångthaânh cöng hïå thöëng M&E, rùçng àêy laâ möåtquaá trònh lêu daâi, gian khöí, àoâi hoãi phaãi kiïnnhêîn vaâ kiïn àõnh (chûúng 10); M&E úã cêëpnhaâ nûúác, ngûúåc laåi, laåi khaá noáng vöåi khi caãicaách caác hïå thöëng M&E cuãa hoå. Möåt baâi hoåckhaác laâ nïn thïí chïë hoaá hïå thöëng M&E caângnhanh caâng töët trûúác khi (nhûäng) cuöåc àuatranh bùæt àêìu.

Nhû àaä nhêën maånh trong chûúng 10, cêìnphaãi giaám saát vaâ àaánh giaá hïå thöëng M&Ethûúâng xuyïn/àõnh kyâ àïí xaác àõnh xem caácthaânh phêìn cuãa hïå thöëng àang àûúåc thûåchiïån thaânh cöng àïën mûác naâo. Àiïìu naây taåocú súã vûäng chùæc cho bêët kyâ sûå thay àöíi cêìnthiïët naâo vïì baãn chêët, quy mö vaâ thúâi gianthûåc hiïån kïë hoaåch haânh àöång. Vaâ àiïìu naây

hiïín nhiïn laâ rêët quan troång nïëu lûåa choåncaách tiïëp cêån laâ thûã nghiïåm trûúác röìi múáithûåc hiïån.

Caác kïë hoaåch haânh àöång coá thïí têåp trungvaâo möåt söë hoùåc têët caã caác bïn liïn quan sauàêy: caác böå ngaânh vaâ caác quan chûác Chñnhphuã, nhû caác böå ngaânh vaâ caác cú quan trungûúng; chñnh quyïìn àõa phûúng úã caác bang,tónh hay huyïån; Quöëc höåi, Nghõ Viïån, baogöìm caác àaåi biïíu àûúåc bêìu, caác ban, vaâ caácnhên viïn cuãa caác ban naây; caác nhoám xaä höåidên sûå, bao göìm caác trûúâng àaåi hoåc, viïånnghiïn cûáu vaâ caác Töí chûác Phi chñnh phuã(NGO). Caác hoaåt àöång àûúåc aáp duång chungnïn bao göìm, vñ duå, caác hoaåt àöång àaâo taåovïì M&E; ban haânh caác luêåt, nghõ àõnh vaâ caácquy àõnh cêìn thiïët; chuêín bõ caác hûúáng dêînvaâ tiïu chuêín vïì M&E; tùng cûúâng vaâ haâihoaâ hoáa caác hïå thöëng theo doäi; vaâ tiïën haânhmöåt söë hoaåt àöång àaánh giaá nhû caác raâ soaátnhanh vaâ caác àaánh giaá taác àöång möåt caáchnghiïm ngùåt.

Lûåa choån – cên bùçng àïí coá sûå kïët húåp töët nhêëtCoá rêët nhiïìu vêën àïì vaâ lûåa choån giûäa caáiàûúåc vaâ caái mêët cêìn phaãi xem xeát khi xêydûång möåt kïë hoaåch haânh àöång. Möåt laâ hïåthöëng M&E - toaân -böå -Chñnh phuã àûúåcquaãn lyá búãi Böå Taâi chñnh, vúái muåc àñch laâ:lêåp ngên saách thò cêìn coá bao quaát röång têët caãcaác chûúng trònh. Möåt phûúng phaáp àïí àaåtàûúåc phaåm vi bao quaát röång laâ dûåa vaâo caácchó söë hiïåu quaã thûåc hiïån; tuy nhiïn, haån chïëcuãa phûúng phaáp naây laâ úã chöî noá cung cêëprêët ñt thöng tin vïì lyá do vò sao àaåt hay khöngàaåt kïët quaã – noái möåt caách khaác laâ caácnguyïn nhên cuãa viïåc thûåc hiïån töët hay keám.

Caác raâ soaát nhanh coá thïí cung cêëp möåt söëthöng tin vïì nguyïn nhên, vaâ vò chi phñ reã

97

TÊÌM QUAN TROÅNG CUÃA PHÊN TÑCH QUÖËC GIA

hún so vúái caác phûúng phaáp àaánh giaá khaác,raâ soaát nhanh laåi seä àaánh giaá àûúåc möåtphaåm vi tûúng àöëi röång caác chûúng trònhcuãa Chñnh phuã. Àaánh giaá taác àöång nghiïmngùåt thûúâng cho kïët quaã laâ caác phaát hiïån rêëtàaáng tin cêåy, nhûng àaánh giaá kiïíu naây chiphñ thûåc hiïån rêët lúán, nïn böå taâi chñnh khoá coáthïí sûã duång phûúng phaáp naây möåt caách àaåitraâ àïí àaánh giaá nhiïìu chûúng trònh (chûúng2). Thûúâng coá möåt sûå lûåa choån giûäa caác cöngcuå M&E vaâ mong muöën/muåc àñch sûã duångthöng tin M&E.

Möåt sûå lûåa choån khaác laâ cên nhùæc giûäa àúnvõ thûåc hiïån àaánh giaá vaâ àún võ sûã duång kïëtquaã àaánh giaá. Böå Taâi chñnh Chilï àaä thûåchiïån rêët nhiïìu loaåi àaánh giaá vaâ àaä sûã duångcaác àaánh giaá naây möåt caách rêët hiïåu quaã àïíphuåc vuå hoaåt àöång cuãa mònh; tuy nhiïn,caác böå vaâ cú quan khaác laåi rêët miïîn cûúängmúái sûã duång caác àaánh giaá naây cho caác muåcàñch nöåi böå cuãa riïng hoå - caác àún võ khöng“súã hûäu” caác phaát hiïån naây (chûúng 6).Viïåc trung ûúng aáp àùåt viïåc sûã duång hïåthöëng M&E seä khiïën caác böå ngaânh khoá maâchêëp nhêån.

Böå Taâi chñnh UÁc àaä rêët nöî lûåc àïí giaãi quyïëtvêën àïì naây bùçng caách giao traách nhiïåmchñnh trong lêåp kïë hoaåch vaâ thûåc hiïån caácàaánh giaá cho caác böå ngaânh - àiïìu naây baãoàaãm rùçng hoå coá tinh thêìn tûå chuã cao àöëi vúáinhûäng phaát hiïån àaánh giaá (chûúng 8). Tuynhiïn, sûå súã hûäu cuäng coá giaá cuãa noá: 1/3 söëlûúång caác àaánh giaá laâ yïëu keám vïì phûúngphaáp luêån.2 Àiïìu naây cho thêëy coá möåt sûå lûåachoån nûäa: àoá laâ tiïën haânh caác àaánh giaá nöåiböå seä coá tñnh tûå chuã nhûng nhûäng àaánh giaátûâ bïn ngoaâi laåi rêët coá thïí seä nghiïm ngùåt vaâkhaách quan hún.

Möåt chuöîi kïët quaã àún giaãn cho viïåc xêy

dûång möåt hïå thöëng M&E àûúåc trònh baâytrong baãng 13.1. Chuöîi kïët quaã naây minhhoaå àún giaãn vïì viïåc möåt kïë hoaåch haânhàöång àûúåc dûå kiïën seä dêîn àïën nhûäng loaåiàêìu ra nhû thïë naâo, vñ duå nhû söë lûúång caánböå àûúåc àaâo taåo vïì M&E, söë lûúång caác àaánhgiaá àûúåc tiïën haânh, v.v. Caác àêìu ra naây sauàoá seä dêîn àïën nhûäng taác àöång ngay lêåp tûácnhû yïu cêìu vïì tùng cûúâng M&E cuãa Chñnhphuã vaâ dêîn àïën caác kïët quaã cuöëi cuâng, baogöìm viïåc sûã duång thöng tin giaám saát vaâ caácphaát hiïån àaánh giaá cuãa Chñnh phuã vaâ caác cúquan khaác. Hi voång rùçng, caác kïët quaã naây seägoáp phêìn dêîn àïën nhûäng taác àöång cuöëicuâng, bao göìm caãi thiïån hoaåt àöång cuãaChñnh phuã, tùng cûúâng hiïåu quaã phaát triïín,caãi thiïån cung cêëp dõch vuå vaâ giaãm ngheâo.

Danh muåc caác hoaåt àöång àïí caãi thiïån M&EBaãng 13.1 thïí hiïån möåt danh muåc caác hoaåtàöång àïí caãi thiïån nhu cêìu M&E vaâ viïåc cungcêëp thöng tin cho hïå thöëng M&E. Danh muåcnaây coân xa múái trúã thaânh möåt danh muåctoaân diïån. Thay vò thïë, noá chó minh hoåaphaåm vi vaâ àùåc àiïím cuãa nhûäng haânh àöångcoá thïí aáp duång àïí xêy dûång hoùåc tùng cûúângcaác hïå thöëng theo doäi vaâ àaánh giaá. Möåt vñ duåvïì kïë hoaåch haânh àöång, trûåc tiïëp ruát ra tûâphên tñch vïì M&E àûúåc nïu trong muåc 9.2àöëi vúái nûúác Uganàa.

Möåt vñ duå khaác laâ dûå aán cuãa Ngên haâng Thïëgiúái àûúåc xêy dûång àïí höî trúå Chñnh phuãCölömbia tùng cûúâng hïå thöëng M&E cuãahoå, SINGERGIA (chûúng 7, phuå luåc B). Dûåaán 14 triïåu àöla Myä naây coá 4 thaânh phêìn: (1)höî trúå giaám saát chi tiïu cuãa chñnh phuã úã cêëpkhu vûåc vaâ àõa phûúng töët hún; (2) cuãng cöëquaá trònh thïí chïë hoaá SINERGIA trongChñnh phuã; (3) höî trúå xêy dûång caác hïå thöëngM&E àõa phûúng vaâ khu vûåc, möåt phêìn

98


99


Hònh 13.1: Chuöîi kïët quaã cho viïåc xêy dûång hïå thöëng M&E chñnh phuã

M&E àûúåc sûã duång cho: quaá trònh ra quyïët àõnh cuãa Chñnh phuã vïì caác chñnh saách, kïë hoaåch vaâ phên böí caác nguöìnngên saách; thûåc hiïån vaâ quaãn lyá caác hoaåt àöång Chñnh phuã; theo doäi caác hoaåt àöång, giaãi trònh caác khoaãn chi tiïu, àaánhgiaá caác chûúng trònh vaâ dûå aán; phên tñch Chñnh phuã vaâ raâ soaát chñnh saách, traách nhiïåm giaãi trònh cuãa chñnh phuã

Khung M&E hoùåc hïå thöëng M&E chñnh thûác àûúåc Chñnh phuã thiïët lêåp, dêîn àïën lêåp kïë hoaåch tiïën haânh, baáo caáovaâ sûã duång caác thöng tin giaám saát vaâ caác phaát hiïån àaánh giaá, têët caã àïìu diïîn ra möåt caách coá hïå thöëng,

Kïë hoaåch haânh àöång dêîn àïën möåt phaåm vi caác àêìu ra nhû söë lûúång caán böå àûúåc àaâo taåo vïì M&E; caác hïå thöëngdûä liïåu àaä àûúåc haâi hoaâ hoáa; caãi thiïån chêët lûúång vaâ tñnh têåp trung cuãa caác chó söë giaám saát sùén coá; caãi thiïån chêëtlûúång vaâ phaåm vi cuãa nhûäng àaánh giaá àaä hoaân thaânh; tùng cûúâng àöång cú, cú chïë thûúãng phaåt àöëi vúái caác Böå tiïënhaânh vaâ sûã duång M&E.

Caác hoaåt àöång nhùçm tùng cûúâng caác chûác nùng M&E àûúåc nhaâ nûúác vaâ caác nhaâ taâi trúå tiïën haânh nhû caác cuöåchöåi thaão quöëc gia vïì caác hïå thöëng M&E; phên tñch vïì caác chûác nùng M&E theo ngaânh/ cuãa toaân quöëc gia; kiïímtra caác hïå thöëng dûä liïåu; àaâo taåo vïì M&E – bao göìm àaâo taåo cho caán böå àaâo taåo - hoùåc hoåc böíng cho caác caánböå; caác töí chûác Phi chñnh phuã; caác trûúâng àaåi hoåc/viïån phên tñch, caán böå quöëc höåi, caác loaåi àaánh giaá khaác nhauàûúåc tiïën haânh àïí thûã nghiïåm/ laâm mö hònh..

Thöng tin M&E trûåc tiïëp höî trúåcöng taác cên àöëi ngên saách,lêåp kïë hoaåch quöëc gia, vaâ xêydûång chñnh saách

Thöng tin M&E trûåctiïëp höî trúå caác hoaåtàöång quaãn lyá cuãaChñnh phuã.

Quöëc höåi àaánh giaá vaâ-tranh luêån vïì hiïåuquaã thûåc hiïån cuãaChñnh phuã

Xaä höåi dên sûå àaánh giaá hoaåtàöång cuãa Chñnh phuã vaâ àoánggoáp vaâo quaá trònh thaão luêånchñnh saách.

Tùng cûúângnhu cêìu vïìM&E cuãaChñnh phuã

Tùng cûúâng cungcêëp caác kyä nùngM&E trong chñnhphuã.

Tùng cûúânghïå thöëngM&E chñnhphuã.

Tùng cûúâng nhu cêìu àöëivúái M&E trong quöëc höåi;tùng cûúâng caác kyä nùngM&E cuãa caác àaåi biïíu quöëchöåi.

Tùng cûúâng nhu cêìu vïìM&E cuãa Xaä höåi dên sûå;Tùng cûúâng cung cêëp caác kyä nùng M&E trong xaä höåi dên sûå

Caãi thiïån cung cêëp dõch vuå, tùng trûúãng kinh tïë, vaâ giaãm ngheâo

Caãi thiïån hiïåu quaã phaát triïín

Caãi thiïån hiïåu quaã hoaåt àöång cuãa Chñnh phuã

Chñnh phuã Quöëc höåi Xaä höåi dên sûå

Taác àöång

Kïët quaãcuöëi cuâng

Caác kïëtquaã

tûác thò

Àêìu ra

Caác hoaåtàöång

}

}

}

}}

100


Ch

ñnh

ph

uã v

ïì M

&E

xê

y d

ûån

g c

aác

ky

ä nù

ng

M&

E

tro

ng

Ch

ñnh

ph

uã

thö

ëng

M&

E

M&

E t

ron

g q

uö

ëc h

öåi

va

â

Xa

ä hö

åi d

ên

sû

å v

aâ p

ha

át tr

iïín

ca

ác k

yä n

ùn

g

M&

E t

ron

g n

hê

n d

ên

C

ung

cêëp

caác

cú c

hïë “c

aâ rö

ët, cê

y gê

åy àï

í truy

ïn

truyï

ìn” à

ïí tù

ng c

ûúâng

nhu

cê

ìu (x

em b

aãng

11.1

).

Caác

nha

â taâi t

rúå u

ãng h

öå M

&E

vaâ tê

åp tru

ng v

aâo c

aác k

ïët

quaã.

Phö

í biï

ën vñ

duå

vïì

nhûän

g àa

ánh g

iaá a

ãnh h

ûúãng

.

Caác

nha

â taâi t

rúå u

ãng h

öå M

&E v

aâ tê

åp tru

ng v

aâo k

ïët

quaã.

Phö

í biï

ën vñ

duå

vïì

nhûän

g àa

ánh g

iaá a

ãnh

hûúãn

g.

Caác

nha

â taâi t

rúå lû

u gi

ûä va

â ph

öí bi

ïën n

hûäng

kin

h ng

hiïåm

cuãa

caác

quö

ëc gi

a kh

aác v

ïì ca

ác hï

å thöën

g M

&E.

C

aác n

haâ ta

âi trú

å lûu

giûä

vaâ

phöí

biïën

nhû

äng k

inh

nghi

ïåm c

uãa c

aác q

uöëc

gia

khaác

vïì

caác

hïå th

öëng

M&E

.

Caác

nha

â taâi t

rúå lû

u gi

ûä va

â ph

öí bi

ïën n

hûäng

kin

h ng

hiïåm

cuãa

caác

quö

ëc gi

a kh

aác v

ïì ca

ác hï

å thöën

g M

&E.

Töí c

hûác

caác

buöíi

höåi

thaão

qu

öëc g

ia v

ïì nh

ûäng

lûåa

choån

àö

ëi vúái

caác

hïå

thöën

g M

&E

nhaâ

nûúác

.

Ph

öëi h

úåp/ h

aâi h

oaâ c

aác

hoaåt

àöån

g M

&E q

uöëc

gia

cuãa

nhaâ

taâi t

rúå.

Töí c

hûác

caác

buöíi

höåi

thaão

qu

öëc g

ia v

ïì nh

ûäng

lûåa

choån

àöëi

vúái

caác

hïå

thöën

g M

&E n

haâ n

ûúác.

Töí c

hûác

caác

buöíi

höåi

thaão

vï

ì caác

pha

át hiï

ån àa

ánh g

iaá

cuãa

nhaâ

taâi t

rúå (v

ñ duå,

Ngê

n ha

âng T

hïë g

iúái)

phuâ

húåp

vúái

àêët n

ûúác

mòn

h –

giaãi

thñc

h tñn

h hû

äu ñc

h cu

ãa àa

ánh g

iaá.

Töí c

hûác

caác

buöíi

höåi

thaão

vï

ì caác

pha

át hiï

ån àa

ánh g

iaá

cuãa

nhaâ

taâi t

rúå (v

ñ duå,

Ngê

n ha

âng T

hïë g

iúái)

phuâ

húåp

vúái

àêët n

ûúác

mòn

h –

giaãi

thñc

h tñn

h hû

äu ñc

hcuãa

àaán

h gi

aá.

Töí c

hûác

caác

buöíi

höåi

thaão

kh

u vû

åc vï

ì caác

hïå

thöën

g M

&E c

hñnh

phu

ã.

Thuác

àêíy

caác

maån

g lû

úái c

aác

nhaâ

quaãn

lyá v

aâ ca

ác nh

aâ th

ûåc

haânh

M&E

tron

g kh

u vû

åc -

cöång

àöìn

g th

ûåc h

iïån.

Khuy

ïën k

hñch

sûå

liïn

kïët

chùåt

che

ä giû

äa cö

ng v

iïåc

cuãa

caác

nhaâ

taâi t

rúå k

haác

àïí tù

ng c

ûúâng

sûå

têåp

trung

cuãa

chñ

nh p

huã v

aâ ca

ác hï

å thöën

g M

&E n

gaânh

.

Tiïën

haân

h ca

ác ph

ên tñ

ch

quöëc

gia

/ nga

ânh v

ïì ca

ác ch

ûác n

ùng

M&E

– n

ïu b

êåt

caác

vêën

àïì v

aâ ca

ác cú

höåi

.

Tiïën

haân

h ca

ác cu

öåc k

iïím

tra

dûä li

ïåu n

gaânh

/ quö

ëc gi

a. T

iïën

haânh

àaán

h gi

aá ca

ác tö

í chû

ác th

ûåc h

iïån

àaâo

taåo

vïì M

&E.

Tiïën

haân

h ph

ên tñ

ch

ngaân

h/ q

uöëc

gia

vïì c

aác

chûác

nùn

g M

&E –

nhu

cê

ìu, c

ung

cêëp,

caác

hïå

thöën

g, c

aác lû

åa ch

oån k

ïë ho

aåch

haânh

àöån

g.

Tiïën

haân

h ca

ác ph

ên tñ

ch

quöëc

gia

/ ng

aânh

vïì c

aác c

hûác

nùng

M

&E –

nïu

bêåt

caác

vêën

àïì

vaâ c

aác c

ú hö

åi.

Tiïën

haân

h ph

ên tñ

ch c

aác tö

í ch

ûác à

aâo ta

åo vï

ì M&E

.

Baãn

g 13

.1: C

aác h

oaåt

àöång

tùn

g cû

úâng

caác

hïå t

höëng

M&

E úã

cêëp

quöëc

gia

/ nga

ânh

101

TÊÌM QUAN TROÅNG CUÃA PHÊN TÑCH QUÖËC GIAtro

ng q

uaãn

lyá c

öng

cuãa

nhaâ

nûúác

/ nha

â taâi t

rúå v

aâ tro

ng

quaãn

lyá c

hi ti

ïu

cuãa

cöng

taác

quaãn

lyá c

hi ti

ïu

cöng

/ qua

ãn ly

á nga

ânh, v

ñ duå

nhû

quaãn

lyá c

öng

taác

lêåp

ngên

sa

ách; q

uaãn

lyá d

ûåa tr

ïn k

ïët q

uaã

vaâ lê

åp kï

ë hoa

åch c

hiïën

lûúåc

; ca

ác ph

ûúng

pha

áp tiï

ëp cê

ån

trong

pha

åm v

i nga

ânh; c

aác

chûú

ng tr

ònh

caãi

caác

h ng

aânh;

cu

ng c

êëp d

õch

vuå; q

uaãn

lyá v

aâ gi

aãi tr

ònh

vïì ta

âi chñ

nh, b

ao

göìm

caác

hïå

thöën

g qu

aãn ly

á th

öng

tin ta

âi chñ

nh; t

ùng

cûúân

g nù

ng lû

åc hï

å thöën

g th

öëng

kï

(caác

caán

böå

thöën

g kï

, caác

hïå

thöën

g th

öng

tin q

uaãn

lyá b

öå,

saãn

xuêët

thöën

g kï

, bao

göìm

ca

ác kh

aão s

aát v

ïì cu

ng c

êëp d

õch

vuå);

kiïím

toaán

nha

â nûú

ác vï

ì tù

ng c

ûúâng

nùn

g lû

åc ca

án bö

å, ph

ên c

êëp n

haâ n

ûúác.

höî tr

úå ca

ác hï

å thöën

g M

&E.

Liïn

kïët

nhû

äng n

öî lû

åc tù

ng

cûúân

g ca

ác hï

å thöën

g M

&E

vúái c

aác c

öng

taác

thûåc

hiï

ån ca

ãi caác

h nh

aâ nû

úác c

oá liï

n qu

an k

haác.

cung

cêëp

dõc

h vu

å vïì

mûác

àö

å haâi

loâng

vaâ

chêëp

nhê

ån cu

ãa kh

aách

haâng

àöëi

vúái

ch

êët lû

úång

cuãa

caác

khaão

sa

át cuãa

Chñ

nh p

huã v

aâ cö

ng

böë rö

ång ra

äi caác

kïët

qua

ã naây

(v

ñ duå,

CR

C).

Xaác

àõnh

vaâ

höî tr

úå ca

ác ho

aåt

àöång

M&E

. Tùn

g cû

úâng

sûå

phöëi

húåp

giû

äa tê

ët caã

caác

cú

quan

chñ

nh c

uãa c

hñnh

phu

ã tro

ng h

ïå th

öëng

M&E

- àù

åc bi

ïåt la

â tron

g lê

åp kï

ë hoa

åch

vaâ g

iaám

saát

hïå

thöën

g.

Phöí

biïën

caác

tiïu

chu

êín v

aâ ph

ûúng

pha

áp àa

ánh g

iaá.

Khuy

ïën k

hñch

möåt

sûå

phöëi

hú

åp nö

åi böå

chùåt

che

ä hún

tro

ng c

hñnh

phu

ã vïì

thûåc

hi

ïån M

&E, b

ao g

öìm

nhûän

g sû

å liïn

kïët

giû

äa M

&E, l

êåp n

gên

saách

, lêåp

kï

ë hoa

åch v

aâ qu

aãn ly

á hïå

thöën

g th

öng

tin.

Nöî

lûåc

àïí u

yã th

aác h

ïå th

öëng

M&E

thön

g qu

a ca

ác qu

yïët

àõnh

, ngh

õ àõn

h, q

uy à

õnh

vaâ

luêåt

cuãa

chñ

nh p

huã.

Thûåc

hiï

ån àa

âo ta

åo vï

ì caác

cön

g cu

å, caác

phû

úng

phaáp

vaâ

caác

kyä th

uêåt M

&E c

ho c

aác c

aán b

öå -

úã cê

ëp qu

öëc g

ia, b

ang

vaâ ú

ã nh

iïìu

cêëp

khaác

nha

u.

Thûåc

hiï

ån M

&E th

öng

qua

caác

quyï

ët àõn

h, n

ghõ à

õnh,

qu

y àõ

nh v

aâ lu

êåt c

uãa c

hñnh

ph

uã. X

êy d

ûång

caác

söí ta

y va

â hûú

áng d

êîn v

ïì M

&E.

Thûåc

hiï

ån M

&E th

öng

qua

caác

quyï

ët àõn

h, n

ghõ à

õnh,

qu

y àõ

nh v

aâ lu

êåt c

uãa c

hñnh

ph

uã. G

iúái t

hiïåu

pha

áp ch

ïë vï

ì tûå d

o th

öng

tin.

Phöí

biïën

caác

tiïu

chu

êín v

aâ ph

ûúng

pha

áp àa

ánh g

iaá. H

öî trú

å caác

viï

ån ph

ên tñ

ch, c

aác

trûúân

g àa

åi hoåc

vaâ

caác

NG

O

thûåc

hiï

ån àa

ánh g

iaá v

aâ ra

â so

aát h

oaåt à

öång

cuãa

chñn

h ph

uã - v

ñ duå

CR

C, p

hên

tñch

ngên

saác

h.

Kh

uyïën

khñ

ch c

aác p

hûún

g tiï

ån th

öng

tin à

aåi c

huáng

ba

áo ca

áo vï

ì qua

á tròn

h ho

aåt

àöång

cuãa

chñ

nh p

huã.

Àaâo

taåo

cho

caác

àaåi b

iïíu

quöëc

höåi

vaâ

caác

caán

böå th

ûåc

hiïån

phê

n tñc

h ho

aåt à

öång

cuãa

chñn

h ph

uã. T

hûåc

hiïån

àa

âo ta

åo vï

ì caác

cön

g cu

å, ph

ûúng

pha

áp va

â caác

kyä

thuê

åt M&E

cho

caác

caán

böå

cuãa

caác

trûúân

g àa

åi hoåc

, N

GO

, v.v

102


Ch

ñnh

ph

uã v

ïì M

&E

xêy

dû

ång

caác

kyä

nùn

g M

&E

tro

ng

Ch

ñnh

ph

uã

thö

ëng

M&

E

M&

E t

ron

g q

uö

ëc h

öåi v

aâ

Xaä

hö

åi dên

sû

å va

â ph

aát t

riïín

caác

kyä

nùn

g

M&

E t

ron

g n

hên

dên

Thûåc

hiïån

àaâo

taåo

vïì M

&E va

â hö

î trúå

caác C

ú qu

an d

ên ch

ñnh,

vñ

duå, t

höng

qua

nhû

äng p

höëi

húåp

vúái c

aác q

uöëc g

ia àa

ä pha

át tri

ïín.

Th

ûåc h

iïån à

aâo ta

åo tiï

íu gia

áo viï

n vï

ì M&E

vaâ h

öî trú

å caác

trûúân

g àa

åi hoåc

/ viïån

phê

n tñc

h, vñ

duå,

thön

g qu

a ca

ác sù

æp xï

ëp liï

n qu

an.

Ra

â soaát

caác c

hó sö

ë hiïåu

qua

ã cu

ãa ca

ác böå.

Tùn

g cû

úâng

caác

hïå th

öëng

thön

g tin

qua

ãn lyá

cuãa

caác b

öå. H

öî trú

å caác k

haão

saát v

ïì cu

ng cê

ëp dõc

h vu

å.

Lêåp

ngên

saách

cho

àaánh

gia

á.

Caác à

ún võ

phê

n tñc

h vï

ì taåo

lêåp/ c

aán b

öå M

&E/ t

höëng

kï/

chñn

h sa

ách.

Taåo

quyä

àaánh

giaá—

cho

pheáp

sûå à

aánh

giaá cu

ãa Xa

ä hö

åi dên

sûå.

Taåo

quyä

àaánh

giaá—

cho

pheáp

sûå à

aánh

giaá cu

ãa Xa

ä hö

åi dên

sûå.

Khuy

ïën kh

ñch ca

ác nha

â taâi

trúå cu

ng cê

ëp ta

âi chñ

nh ch

o ca

ác hoa

åt àöån

g ra

â soaát

/ àaán

h gia

á taác à

öång

- àïí

chûán

g m

inh tñ

nh kh

aã th

i vaâ

tñnh

hûäu

duång

.

Caác n

haâ ta

âi trúå

chuã

yïëu

taâi tr

úå ch

o ca

ác àa

ánh g

iaá/ ra

â soaát

–

trïn

cú sú

ã cöng

khai.

Höî tr

úå sû

å tham

gia

cuãa

cöång

àöìn

g tro

ng ca

ác àa

ánh

giaá g

iaãm n

gheâo

àoái

coá sû

å th

am g

ia, v.

v.

Nhûän

g nh

aâ ta

âi trúå

kyá h

úåp

àöìng

vúái c

aác tr

ûúâng

àaåi

hoåc/

viïån

phên

tñch

àïí

tiïën

haânh

caác r

aâ so

aát/ à

aánh

giaá.

Ta

åo lêåp

sûå tin

nhiï

åm cu

ãa ca

ác nh

aâ ta

âi trúå

àö

ëi vúái

caác c

huyï

n gia

M&E

tro

ng n

ûúác k

hi tiï

ën ha

ânh ca

ác àa

ánh g

iaá.

Khuy

ïën kh

ñch sû

å àaán

h gia

á ky

ä luúän

g cu

ãa qu

öëc h

öåi va

â Xa

ä höåi

dên

sûå vï

ì caác b

aáo

caáo

àa

ánh g

iaá cu

ãa ch

ñnh

phuã.

Hö

î trúå

phaát

triïín

maån

g lû

úái àa

ánh g

iaá nh

aâ nû

úác va

â nhû

äng

möëi

liïn

kïët à

aánh

giaá q

uöëc g

ia.

Hö

î trúå

phaát

triïín

nhû

äng sû

å kï

ët húåp

caác

àaánh

giaá

quöëc

gia

.

Hö

î trúå

phaát

triïín

maån

g lû

úái àa

ánh g

iaá nh

aâ nû

úác va

â nhû

äng

möëi

liïn

kïët à

aánh

giaá q

uöëc g

ia.

Àïì n

ghõ s

ûå hö

î trúå

cuãa

nhaâ

taâi tr

úå àï

í cuâng

vúái c

hñnh

ph

uã th

ûåc h

iïån ca

ác àa

ánh g

iaá ho

ùåc ta

âi trúå

cho

caác

àaánh

gia

á cuãa

quöëc

gia

Tùng

cûúân

g sû

å tñn

nhiïåm

cuãa

nhaâ

taâi tr

úå àö

ëi vúái

cöng

taác

M&E

tron

g ca

ác dûå

aán va

â ch

ûúng

tròn

h ta

âi trúå

do ch

ñnh

phuã

tiïën

haânh

.

Baãn

g 13

.1: C

aác h

oaåt

àöång

tùn

g cû

úâng

caác

hïå t

höëng

M&

E úã

cêëp

quöëc

gia

/ nga

ânh (

tiïëp

theo

)

Chi c

huá: N

ïëu m

öåt ha

ânh àö

ång tr

ong c

aác ha

ânh àö

ång àû

úåc nï

u tro

ng 5

cöåt tr

ïn bõ

truân

g lùåp

hoùåc

tûún

g tûå ,

coá th

ïí tha

m ch

iïëu bù

çng ca

ách nh

òn the

o tûân

g doân

g. CR

C =

theã ba

áo caáo

cöng

dên;

NGO

= töí

chûác

phi c

hñnh

phuã.

thöng qua möåt phûúng phaáp thûã nghiïåm;vaâ (4) thiïët lêåp caác cú chïë àïí caãi thiïån chêëtlûúång, tñnh phuâ húåp vaâ hiïåu quaã tiïët kiïåmchi phñ cuãa caác thöng tin cöng. Dûå aán naâydûåa trïn möåt phên thñch cuãa Ngên haâng vïìSINERGIA (phuå luåc B). Dûå aán naây cuäng baogöìm möåt söë lûúång lúán nhûäng phên tñch àaäàûúåc lêåp kïë hoaåch chi tiïët hún, caác vêën àïì cuåthïí bao göìm:

i Töíng kïët caác sùæp xïëp thïí chïë hiïån taåi, àùåcbiïåt laâ phaåm vi maâ thöng tin M&E tûâSINERGIA àaä àûúåc sûã duång àïí höî trúåcöng taác lêåp kïë hoaåch quöëc gia vaâ ra caácquyïët àõnh vïì ngên saách. Töíng kïët naây seäkhuyïën nghõ tùng cûúâng mûác àöå sûãduång thöng tin M&E cuãa chñnh phuã.

i Töíng kïët vïì caác cêëu truác M&E, caác sùæpxïëp vïì thïí chïë, vaâ nùng lûåc cuãa 2 böångaânh tûúng ûáng. Töíng kïët naây seä giuápthiïët lêåp caác tiïu chuêín chêët lûúång M&Echo têët caã caác böå ngaânh vaâ cú quan.

i Àaánh giaá vïì nùng lûåc M&E cuãa àún võtrong DNP thûåc hiïån quaãn lyá SINER-GIA vaâ cung cêëp höî trúå kyä thuêåt cho caácböå ngaânh vaâ cú quan khaác.

i Töíng kïët caác böå luêåt, nghõ àõnh vaâ quyàõnh liïn quan àïën M&E.

i Töíng kïët vïì chi phñ, chêët lûúång vaâ hiïåuquaã tiïët kiïåm chi phñ cuãa caác cöng cuåàaánh giaá khaác nhau vaâ nhûäng kyä thuêåtàaä àûúåc sûã duång trong thúâi gian gêìnàêy trong hïå thöëng SINERGIA.

i Phên tñch nhûäng nùng lûåc cêìn thiïët àïíthiïët lêåp PBB.

i Phên tñch vïì chêët lûúång sûã duång caácthöng tin thûåc hiïån vaâ caác hïå thöëngthöng tin trong 2 khu vûåc thñ àiïím.

i Àaánh giaá vïì caác cú chïë giaãi trònh trongmöåt söë khu vûåc tûå trõ thûåc hiïån töët cöngtaác naây.

i Àaánh giaá phûúng phaáp luêån àang àûúåcDNP aáp duång àïí àaánh giaá chêët lûúångthûåc hiïån cuãa têët caã 1,100 khu vûåc tûå trõcuãa Cölömbia.

i Raâ soaát vïì chêët lûúång dûä liïåu vaâ mûác àöåhaâi hoaâ dûä liïåu giûäa caác hïå thöëng giaámsaát chñnh trong Chñnh phuã Cölömbia.

i Àaánh giaá chêët lûúång, sûå phuâ húåp vaâ sûåsûã duång caác hïå thöëng chñnh cuãa DNPàöëi vúái viïåc giaám saát hoaåt àöång cuãachñnh phuã.

Kïët luêånChiïën lûúåc hiïåu quaã àïí xêy dûång möåt hïåthöëng M&E chñnh phuã bùæt àêìu bùçng phêìnàaánh giaá caác hoaåt àöång M&E hiïån taåi cuãaChñnh phuã. Àöìng thúâi, cêìn phaãi xêy dûångmöåt têìm nhòn vïì hïå thöëng chûác nùng. Möåtcaách tûå nhiïn, caác hoaåt àöång phaát triïín cúbaãn seä dêîn àïën kïë hoaåch haânh àöång, baogöìm phûúng phaáp tiïëp cêån àûúåc chia theotûâng giai àoaån àïí thûåc hiïån kïë hoaåch àoá.

Cho àïën nay, kinh nghiïåm thûåc hiïån chothêëy viïåc aáp duång möåt phûúng phaáp tiïëpcêån rêåp khuön vaâ àaä àûúåc chuêín hoaá trongquaá trònh xêy dûång hïå thöëng M&E chñnhphuã laâ khöng hiïåu quaã. Kïë hoaåch haânh àöångàïí xêy dûång möåt hïå thöëng M&E chñnh phuãcêìn phaãi àûúåc chónh sûãa theo nhûäng àùåcàiïím riïng cuãa tûâng quöëc gia vaâ theo têìmnhòn cuå thïí cuãa quöëc gia àoá àöëi vúái hïå thöëngtrong tûúng lai. Têìm nhòn naây seä àaáp ûángnhu cêìu sûã duång cuå thïí àïí tûâ àoá àûa ra caácthöng tin giaám saát vaâ caác phaát hiïån àaánh giaá,liïåu seä thûåc hiïån möåt hïå thöëng theo cêëp nhaânûúác hay möåt hïå thöëng cho riïng tûâng böå vaâcú quan, caác cêëp àöå aáp duång cuãa hïå thöëng,phaåm vi cuå thïí cuãa caác cöng cuå M&E seä àûúåcaáp duång, v.v.

103


Möåt hïå thöëng M&E coá thïí coá rêët nhiïìu goácàöå vaâ coá nhiïìu lûåa choån cêìn phaãi xem xeátmöåt caách cêín thêån. Kïë hoaåch haânh àöång àïíxêy dûång hïå thöëng M&E khöng cêìn thiïëtphaãi quaá phûác taåp, mùåc duâ luön coá nguy cúrùçng hïå thöëng coá thiïët kïë quaá phûác taåp nïnkhoá coá thïí àaåt àûúåc muåc tiïu; àuáng laâ hïåthöëng àún giaãn thò laåi coá hiïåu quaã töët hún.Ngoaâi ra, cuäng rêët coá thïí coá nguy cú àaánhgiaá quaá cao vïì töëc àöå xêy dûång hïå thöëng.

Kïë hoaåch haânh àöång cuå thïí àûa ra möåt nöåidung têåp trung cho caác cú quan chuã quaãntrong chñnh phuã vaâ cho caác nhaâ taâi trúå. Kïëhoaåch naây cuäng cung cêëp möåt tiïu chuêín sosaánh tiïën àöå thûåc tïë xem liïåu coá thïí àaåt àûúåctêìm nhòn cuãa hïå thöëng M&E tûúng lai - bùçnggiaám saát vaâ àaánh giaá thûúâng xuyïn hoùåc caãhïå thöëng vaâ kïë hoaåch haânh àöång. Àiïìu naâyseä höî trúå viïåc xaác àõnh caác cú höåi; giuáp súám

xaác àõnh caác khoá khùn trong quaá trònh thûåchiïån vaâ giaãi quyïët caác khoá khùn naây. Sûå xuêëthiïån nhûäng raâo caãn vaâ cú höåi giaãi thñch kinhnghiïåm cuãa rêët nhiïìu quöëc gia: do nhûängthûã thaách naây, caác hïå thöëng M& chñnh phuãthûúâng khöng àûúåc xêy dûång möåt caách coáthïí dûå baáo (chûúng 10).

Cöång àöìng quöëc tïë vêîn àang tñch luyä kinhnghiïåm vïì laâm thïë naâo àïí tùng cûúâng caác hïåthöëng M&E chñnh phuã - caác phûúng phaáptiïëp cêån vaâ hïå thöëng naâo laâ hiïåu quaã nhêët vaâhiïåu quaã taåi quöëc gia naâo, vñ duå nhû quöëcgia coá thu nhêåp trung bònh hay quöëc giangheâo coá nùng lûåc keám. Àiïìu naây cho thêëytêìm quan troång cuãa cuãa viïåc tiïëp tuåc xêydûång möåt böå bùçng chûáng vïì phûúng phaáptöët nhêët àïí thûåc hiïån thïí chïë hoaá hïå thöëngM&E. Caác vêën àïì naây vaâ möåt söë vêën àïì nöíibêåt àûúåc thaão luêån trong Phêìn V.

104


PHÊÌN VCAÁC VÊËN ÀÏÌ COÂN TÖÌN ÀOÅNG

Phêìn V seä àûa ra möåt söë vêën àïì coân töìn àoång. Ngoaâi ra, coân coá möåt söë vêën àïìkhaác vïì nhûäng kinh nghiïåm quöëc tïë àaä khöng àûúåc hiïíu vaâ taâi liïåu hoaá möåtcaách àuáng àùæn. Àoá laâ caác vêën àïì nöíi tröåi - caác chuã àïì laâ quan troång àöëi vúái

viïåc thïí chïë hoaá M&E khi maâ kinh nghiïåm hiïån taåi chûa àuã àïí thûåc hiïån (Chûúng14) Caác vêën àïì naây bao göìm hiïåu quaã tiïët kiïåm chi phñ cuãa caác phûúng phaáp thaythïë àïí tùng cûúâng caác hïå thöëng M&E chñnh phuã; mûác àöå àaánh giaá nhû thïë naâo laâ àuã;caác mö hònh thûåc hiïån M&E töët úã cêëp ngaânh vaâ caác cêëp khaác; vaâ caác phûúng phaáptùng cûúâng sûå tham gia cuãa xaä höåi dên sûå vaâo giaám saát vaâ àaánh giaá hoaåt àöång cuãachñnh phuã. Hêìu hïët têët caã caác chuã àïì naây seä cêìn phaãi tiïën haânh phên tñch chi tiïët hún.

105

107

Caác vêën àïì nöíi tröåi

Tri thûác vïì viïåc xêy dûång caác hïå thöëng giaám saát vaâ àaánh giaá chñnhphuã laâ möåt cöng trònh àang trong quaá trònh xêy dûång. Caác nûúácOECD (Chûúng 3) àaä tñch luäy vaâ phên tñch caác kinh nghiïåm quyá baáu

vaâ cuå thïí laâ àaä bùæt àêìu xêy dûång caác taâi liïåu vïì kinh nghiïåm phaát triïín àêëtnûúác trong 10 nùm qua.

Tuy nhiïn coá nhiïìu vêën àïì khöng àûúåc hiïíucuäng nhû khöng àûúåc àûa vaâo caác taâi liïåumöåt caách àuáng àùæn (Muåc 14.1). Chñn (9) vêënàïì biïn àûúåc àïì cêåp úã àêy. Hêìu hïët nïëukhöng phaãi laâ têët caã caác vêën àïì naây àïìu cêìncoá sûå nghiïn cûáu thïm vaâ sêu hún thöngqua möåt chûúng trònh nghiïn cûáu daâi haån.

Phûúng phaáp Hiïåu quaã - chi phñNhû àaä àïì cêåp úã chûúng 13, möåt vêën àïì quantroång laâ phûúng phaáp tiïëp cêån naâo hiïåu quaãnhêët trong viïåc tùng cûúâng caác hïå thöëngM&E chñnh phuã vaâ úã loaåi quöëc gia naâo. Coámöåt danh saách daâi caác loaåi haânh àöång khaácnhau àûúåc mö taã trong cuöën saách naây, tuynhiïn hiïåu quaã - chi phñ coá liïn quan àïëntûâng haânh àöång thò vêîn chûa àûúåc biïët àïën.Möåt tiïu chuêín so saánh àûúåc cung cêëp búãi

caác tiïu chñ àaánh giaá coá thïí àûúåc aáp duång chobêët kyâ loaåi nöî lûåc tùng cûúâng nùng lûåc naâonhû hiïåu quaã, hiïåu lûåc, tñnh bïìn vûäng….

Caác nhaâ taâi trúå caâng ngaây caâng chuã àöånghún trong viïåc höî trúå caác chñnh phuã tùngcûúâng hïå thöëng M&E cuãa hoå vaâ chuáng tacoá thïí mong àúåi coá nhiïìu àaánh giaá cuãa nhaâtaâi trúå vïì caác dûå aán tùng cûúâng nùng lûåctrong caác nùm túái. Cho àïën nay, hêìu hïët höîtrúå cuãa caác nhaâ taâi trúå àûúåc cung cêëp thöngqua caác dûå aán cho vay laâ möåt phêìn trongnöî lûåc caãi caách lúán hún vaâ do àoá khi caác dûåaán àûúåc àaánh giaá thò caác vêën àïì nhû hiïåuquaã - chi phñ cuãa tûâng haânh àöång caá nhên -nhû àûúåc liïåt kï trong baãng 13.1 rêët ñt àûúåcchuá yá.

IEG, töí chûác àaä coá möåt chûúng trònh tùng

14

cûúâng nùng lûåc trong hún 20 nùm qua àaätiïën haânh tûå àaánh giaá cöng viïåc cuãa mònh;àaánh giaá naây àûúåc thaão luêån trong phuå luåcD. Cêìn coá thïm phêìn àaánh giaá caác nöî lûåc cuãachñnh phuã vaâ nhaâ taâi trúå àïí xêy dûång caác hïåthöëng M&E àïí giuáp chuáng ta hiïíu sêu húnnhûäng gò hoaåt àöång hiïåu quaã nhêët trong tònhhònh khoá khùn. Ngên haâng Thïë giúái hiïånàang xêy dûång dûå aán àêìu tiïn riïng vïì tùngcûúâng hïå thöëng M&E cuãa chñnh phuã choCölömbia. Viïåc giaám saát vaâ àaánh giaá trongdûå aán vöën vay naây seä mang laåi nhûäng baâihoåc vö giaá.

Caác taâi liïåu àang àûúåc xêy dûång vïì caác hïåthöëng M&E têåp trung vaâo caác kinh nghiïåmthûåc hiïån töët hay caác quöëc gia hûáa heån seäthûåc hiïån töët (chûúng 5). Àiïìu naây laâ rêët húåplyá ñt nhêët vò 2 lyá do. Thûá nhêët laâ caác nhaâ taâitrúå laâm viïåc trong lônh vûåc naây vaâ caác chñnhphuã quan têm àïën viïåc tùng cûúâng caác hïå

thöëng M&E cuãa hoå muöën nhên röång caácthaânh cöng; do àoá, hoå muöën tòm hiïíu caáchaânh àöång tùng cûúâng nùng lûåc chñnh vaânhêën maånh nhûäng nhên töë thaânh cöng. Thûáhai laâ caác nhaâ taâi trúå uãng höå caác hïå thöëngM&E cuãa chñnh phuã nhû laâ möåt phûúng tiïånmong muöën àïí caãi thiïån hoaåt àöång quaãn lyácêìn thiïët àïí coá thïí xaác àõnh àûúåc caác vñ duåàiïín hònh vïì caác hïå thöëng M&E vêån haânh töëtcaác chûác nùng.

Thiïëu soát cuãa phûúng phaáp naây laâ caác vñ duåcuãa caác quöëc gia àaä cöë gùæng nhûng thêët baåitrong viïåc tùng cûúâng hïå thöëng M&E cuãa hoå.Laâ nhûäng nhaâ àaánh giaá, chuáng töi biïët rùçngchuáng töi hoåc àûúåc rêët nhiïìu tûâ nhûäng thêëtbaåi cuäng nhû thaânh cöng. Tuy nhiïn coá rêët ñtvñ duå àûúåc àûa vaâo taâi liïåu. Thïm möåt àaánhgiaá cuãa nhaâ taâi trúå hoaåt àöång trong lônh vûåcnaây àaä àûúåc thûåc hiïån, viïåc têåp trung cuå thïívaâo “nhûäng thêët baåi” laâ rêët quan troång.

Möåt vêën àïì quan têm nûäa laâ caác loaåi hïåthöëng M&E naâo – möîi hïå thöëng coá muåc àñchcuå thïí riïng nhû phuåc vuå cöng taác xêy dûångngên saách hoaåt àöång hay quaãn lyá chûúngtrònh töët hún – laâ hiïåu quaã - chi phñ thêëpnhêët. Tiïu chuêín so saánh úã àêy àûúåc cungcêëp theo mûác àöå sûã duång thöng tin M&Etheo caác caách khaác nhau vaâ giaá trõ cuãa viïåcsûã duång àoá – thaão luêån xuyïn suöët taâi liïåunaây laâ viïåc sûã duång laâ möåt thûúác ào àiïímcöët yïëu sûå thaânh cöng cuãa möåt hïå thöëngM&E. Möåt vñ duå úã àêy laâ Chilï; Chñnh phuãChilï phaãi chi khoaãng 0,75 triïåu àöla möîinùm cho hïå thöëng M&E vaâ thöng tin M&Eàûúåc böå taâi chñnh sûã duång sêu röång cho quaátrònh ra quyïët àõnh ngên saách vaâ vaâ caãithiïån quaãn lyá úã caác böå ngaânh vaâ caác cú quan(chûúng 6).

Giaá trõ cuãa thöng tin M&E laâ möåt cêu hoãi thuávõ, tuy nhiïn coá leä khöng thïí coá cêu traã lúâi

108


i Hiïåu quaã - chi phñ cuãa caác phûúng phaáp tiïëp cêånlûåa choån àïí xêy dûång hay tùng cûúâng caác hïåthöëng M&E chñnh phuã

i Caác vñ duå vïì caác quöëc gia àaä tiïën haânh thûãnghiïåm tuy nhiïn thêët baåi trong viïåc tùng cûúângcaác hïå thöëng M&E cuãa hoå

i Hiïåu quaã - chi phñ cuãa caác loaåi hònh hïå thöëngM&E

i Àaánh giaá bao nhiïu laâ àuã?i Caác hïå thöëng ngaânh cho M&Ei Caác tiïíu hïå thöëng M&E cuãa quöëc giai Haâi hoaâ vaâ sûå liïn kïët quöëc gia cuãa nhaâ taâi trúåi Sûå tham gia cuãa xaä höåi dên sûå vaâo viïåc giaám saát

vaâ àaánh giaá hoaåt àöång cuãa chñnh phuãi Tiïu chuêín chñnh thûác cho caác hïå thöëng M&E

thûåc hiïån töët.

Höåp 14.1: Tùng cûúâng caác hïå thöëngM&E chñnh phuã - Möåt söë vêën àïì nöíitröåi

roä raâng vaâ phuå thuöåc nhiïìu vaâo tònh hònh vaâmûác àöå nhu cêìu (hay cam kïët) cuãa tûâng chñnhphuã. Coá thïí möåt söë loaåi hïå thöëng M&E – vñ duånhûäng hïå thöëng phuå thuöåc vaâo lõch trònhàaánh giaá taác àöång khùæt khe – coá thïí àoâi hoãiquaá khùæt khe vaâ töën keám àöëi vúái nhûäng quöëcgia ngheâo nhêët. Trong tònh hònh nhû vêåy,tuy nhiïn coá thïí dûåa vaâo caác nhaâ taâi trúå höîtrúå vaâ quaãn lyá caác àaánh giaá naây.

Liïn quan àïën vêën àïì naây laâ cêu hoãi àaánhgiaá bao nhiïu laâ àuã. Caác chñnh phuã sùén saângchi bao nhiïu cho hïå thöëng M&E ngay khinoá àûúåc taåo ra? Taâi liïåu àaánh giaá ñt khi àïìcêåp àïën vêën àïì naây vaâ coá möåt söë gúåi yá rùçngseä laâ phuâ húåp khi phên böí khoaãng möåt phêìntrùm cuãa töíng chi tiïu cuãa möåt töí chûác choviïåc àaánh giaá. Tuy nhiïn con söë naây, theokinh nghiïåm laâ khöng coá cú súã logic. Tuynhiïn àêy vêîn laâ möåt vêën àïì quan troång.Ngên saách haâng nùm cuãa Chñnh phuã Chilï laâkhoaãng 20 tyã àöla vaâ böå taâi chñnh chó chi 0,75triïåu àö la cho hïå thöëng M&E haâng nùm.Khoaãn chi naây laâ àuã hay laâ quaá nhiïìu?

Böå taâi chñnh cuãa Chilï cêëp vöën cho dûúái 20àaánh giaá möîi nùm. So saánh vúái UÁc, úã giûäanhûäng nùm 1990, coá túái 160 àaánh giaá lúán àaäàûúåc thûåc hiïån vaâo möåt thúâi àiïím bêët kyâ(chûúng 8). Nhû úã Chilï, caác àaánh giaá cuãaUÁc àaä àûúåc sûã duång sêu röång cho quaá trònhlêåp ngên saách. Quöëc gia naâo coá con söë caácàaánh giaá töët nhêët? Àêy khöng phaãi laâ möåtcêu hoãi dïî traã lúâi. Phûúng phaáp chùåt cheä cuãaböå taâi chñnh Chilï dûúâng nhû nguå yá rùçng böåtaâi chñnh seä khöng bao giúâ cêëp vöën chonhûäng àaánh giaá taác àöång àùæt tiïìn vúái quymö àaánh giaá cuãa Mïhicö (thaão luêån úãchûúng 6). Tuy nhiïn chñnh phuã Chilï sûãduång thöng tin M&E sêu röång vaâ cho rùçnghïå thöëng coá hiïåu quaã chi phñ cao; lúåi nhuêånthu àûúåc tûâ viïåc àêìu tû vaâo M&E khaá tñch

cûåc. Do àoá Chilï nïn chi nhiïìu tiïìn hún – vaânhiïìu hún rêët nhiïìu – cho hïå thöëng M&Ecuãa mònh.

Nïëu chuáng ta chêëp nhêån rùçng viïåc sûã duångthöng tin M&E laâ tiïu chñ so saánh thaânhcöng cuãa möåt hïå thöëng, seä àûa àïën möåt quytùæc quyïët àõnh àún giaãn vïì söë tiïìn seä àûúåcchi cho M&E: tiïëp tuåc àêìu tû cho hïå thöëngM&E nïëu caác lúåi ñch tûâ viïåc sûã duång thöngtin M&E àûúåc àaánh giaá laâ cao; vaâ nïëu caác lúåiñch tiïìm nùng cuãa viïåc tùng àêìu tû àïì xuêëtvaâo M&E cuäng àûúåc àaánh giaá laâ cao thò seächi nhiïìu hún – sûã duång caã ngên saách cuãachñnh phuã vaâ vöën vay cuãa caác nhaâ taâi trúå.Àiïìu naây seä àùåt gaánh nùång cho nhûäng ngûúâiquaãn lyá M&E àïí thïí hiïån möåt caách àaáng tinlaâ thöng tin M&E thûåc tïë àang àûúåc sûã duångnhiïìu vaâ hïå thöëng laâ hiïåu quaã chi phñ.

Àiïìu naây möåt lêìn nûäa nhêën maånh giaá trõ cuãaviïåc thûåc hiïån M&E thûúâng xuyïn àöëi vúáichñnh hïå thöëng naây. Trong nhûäng trûúânghúåp thöng tin M&E khöng àûúåc sûã duång sêuröång, roä raâng cêìn coá phên tñch caác lyá do. Nïëucoá caác vêën àïì vïì àöå tin cêåy àöëi vúái caác thöngtin M&E thò cêìn phaãi chi nhiïìu tiïìn hún àïícaãi thiïån noá. Vaâ nïëu coá caác vêën àïì vïì nhu cêìucuãa chñnh phuã ñt ngay caã àöëi vúái nhûängthöng tin tin cêåy thò seä cêìn coá caác bûúác àïítùng cûúâng nhu cêìu cuãa chñnh phuã. Nïëu caácbûúác naây khöng hiïåu quaã vaâ khöng thïí laâmtùng nhu cêìu thò cêìn thaão luêån vïì viïåc hïåthöëng M&E coá thïí cêìn àûúåc quy mö laåi haythêåm chñ laâ huãy boã.

Hêìu hïët caác thaão luêån trong taâi liïåu naây têåptrung vaâo caác hïå thöëng M&E cuãa quöëc gia,vïì chñnh phuã. Phaåm vi àiïín hònh laâ cuãa böåtaâi chñnh kïë hoaåch, vùn phoâng thuã tûúáng. Vïìphña nhaâ taâi trúå, caán böå laâm viïåc vïì caác vêënàïì naây thûúâng laâ caác chuyïn gia quaãn lyácöng hay chuyïn gia quaãn lyá chi tiïu cöng

109

CAÁC VÊËN ÀÏÌ NÖÍI TRÖÅI

nhûäng ngûúâi quan têm nhiïìu àïën caác vêën àïìhïå thöëng quaãn lyá hiïåu quaã; caác caán böå naâycuäng coá yá àõnh têåp trung vaâo caác böå trungûúng vaâ chñnh phuã.

Caác hïå thöëng ngaânhMöåt vêën àïì nöíi tröåi khaác laâ caác hïå thöëngngaânh cho M&E, vêën àïì nhû vêåy thûúâng xaãyra úã böå y tïë vaâ böå giaáo duåc. Caán böå cuãa nhaâtaâi trúå laâm viïåc úã cêëp naây thûúâng laâ caácchuyïn gia ngaânh. Caác hïå thöëng quöëc gia vaângaânh coá liïn quan roä raâng; trïn thûåc tïë, möåthïå thöëng thûúâng dûåa vaâo caác hïå thöëngngaânh àöëi vúái hêìu hïët caác thöng tin giaám saátcêìn thiïët. Caác thöng tin àoá coá thïí coá àûúåc tûâcaác ghi cheáp haânh chñnh hay coá thïí tûâ caáckhaão saát cuå thïí vaâ caác àiïìu tra do caác töí chûácngaânh hay cuåc thöëng kïë quöëc gia thûåc hiïån.

Caác hïå thöëng ngaânh cho M&E roä raâng laâquan troång trong ngaânh àoá vaâ cuäng vò vaitroâ cuãa chuáng trong hïå thöëng quöëc gia. Tuynhiïn taâi liïåu vïì caác hïå thöëng M&E cuãachñnh phuã vaâ taâi liïåu vïì caác hïå thöëng thöëngkï cuãa chñnh phuã, dûúâng nhû têåp trungnhiïìu vaâo caác hïå thöëng quöëc gia. Khoaãngcaách naây cêìn xoáa boã. Coá möåt söë böå ngaânhvaâ cú quan úã caác nûúác àang phaát triïín coácaác hïå thöëng M&E hoaåt àöång töët, àùåc biïåt laâtrong caác ngaânh y tïë, giaáo duåc vaâ phuác lúåixaä höåi. Tuy nhiïn chuáng töi chûa àûúåc biïëtnhiïìu vaâ cuå thïí vïì caác lônh vûåc riïng naây,caác nhên töë dêîn àïën sûå töìn taåi vaâ tñnh bïìnvûäng cuãa noá.

Ñt nhêët àaä coá möåt söë vñ duå àûúåc àûa vaâo taâiliïåu nghiïn cûáu coá chêët lûúång cao cuãa caác hïåthöëng M&E ngaânh vaâ chñnh baãn thên caác hïåthöëng naây cuäng àaä thu huát àûúåc rêët nhiïìu sûåquan têm. Möåt vñ duå laâ Maång lûúái Àaánh giaáY tïë (HMN), möåt àöëi taác toaân cêìu àûúåc töíchûác Y tïë thïë giúái höî trúå, thuác àêíy viïåc phaát

triïín caác hïå thöëng thöng tin ngaânh y tïë.Maång lûúái àaä xêy dûång möåt cöng cuå chêínàoaán chi tiïët àaánh giaá hoaåt àöång cuãa caác hïåthöëng thöng tin y tïë, xaác àõnh caác àiïím yïëuquan troång vaâ àaánh giaá hoaåt àöång cuãa caác nöîlûåc khùæc phuåc caác àiïím yïëu naây. Cöng cuånaây coá thïí àûúåc sûã duång àïí êën àõnh caác mûácàöå möåt söë lûúång lúán caác chiïìu hûúáng cuãa hïåthöëng thöng tin y tïë vaâ caác mûác àöå naây àûúåcchia thaânh nùm loaåi chó söë hoaåt àöång tûâ “rêëtàêìy àuã” àïën “khöng àuáng chûác nùng”

Taâi liïåu naây sûã duång phûúng phaáp tiïëp cêånlaâ caác baâi hoåc tûâ viïåc thïí chïë hoáa caác hïåthöëng M&E cuãa quöëc gia – àûúåc thaão luêån úãchûúng 10 - cuäng aáp duång caác hïå thöëngM&E cuãa ngaânh. Coá möåt söë bùçng chûáng choviïåc naây, nhû laâ cöng viïåc phên tñch àaä àûúåcthûåc hiïån liïn quan àïën cú quan phaát triïínxaä höåi cuãa Mïhicö, SEDESOL (Ngên haângthïë giúái 2004c; Hernandez 2006). Tuy nhiïncaác nghiïn cûáu thïm àaä àûúåc baão àaãm úãmûác àöå maâ caác vêën àïì M&E ngaânh vïì cú baãnlaâ thu nhoã cuãa caác vêën àïì cuãa caác hïå thöëngM&E quöëc gia. ÚÃ mûác àöå so saánh rêët nhoã thòchùæc chùæn seä coá möåt söë khaác biïåt trong khinhêën maånh, noái chung, chuáng ta cêìn hiïíu roänhûäng sûå khaác biïåt naây laâ gò.

Caác hïå thöëng M&E dûúái cêëp quöëc giaCaác hïå thöëng M&E dûúái cêëp quöëc gia, cuåthïí khi khöng coá hïå thöëng thöëng nhêët cuãachñnh phuã. Nhiïìu chñnh phuã coá hïå thöëngliïn bang vúái möåt söë lúáp vúái mûác àöåchuyïín giao quyïìn lûåc vaâ têåp trung chûácnùng khaác nhau.

Caác möëi quan hïå giûäa caác lúáp naây vaâ chñnhphuã coá thïí phûác taåp bao göìm caác möëi quanhïå traách nhiïåm vaâ caác yïu cêìu chñnh thûác vïìviïåc cung cêëp thöng tin. Coá rêët ñt nghiïn cûáutònh huöëng vïì M&E úã cêëp dûúái quöëc gia.

110


Tuy nhiïn roä raâng laâ noá rêët quan troång vò sûåphûác taåp cuãa caác möëi quan hïå.

Möåt lyá do khaác liïn quan àïën vêën àïì naây laâthûåc tïë laâ hêìu hïët caác thöng tin giaám saátàiïín hònh àûúåc thu thêåp úã mûác àöå thuêån lúåi– do àoá tñnh chêët cuãa caác möëi quan hïå giûäacaác cú súã caá nhên vaâ caác böå/cú quan ngaânhvaâ caác cêëp dûúái quöëc gia coá thïí giuáp xaácàõnh giaá trõ cuãa thöng tin cung cêëp cuängnhû mûác àöå sûã duång thöng tin cuãa caác cú súãnaây. Nhû àaä lûu yá trong trûúâng húåp cuãaUganàa (chûúng 9), khöëi lûúång cöng viïåcthöng tin úã caác cêëp cú súã vaâ huyïån coá thïí rêëtnùång nïì vúái nhiïìu khaã nùng tiïu cûåc vïì chêëtlûúång dûä liïåu.

Sûå haâi hoaâ giûäa caác nhaâ taâi trúåMöåt vêën àïì töìn àoång trong cöång àöìngàaánh giaá laâ sûå haâi hoâa cuãa nhaâ taâi trúå, hayviïåc thiïëu sûå haâi hoaâ naây. Àiïìu naây àaä laâmtùng khöëi lûúång cöng viïåc úã caác quöëc gianhêån taâi trúå vò sûå cêìn thiïët phaãi tuên theocaác yïu cêìu cuãa nhaâ taâi trúå khaác nhau vïìM&E. Trong Tuyïn böë Paris 2005, caác nhaâtaâi trúå àaä cam kïët nöî lûåc àïí haâi hoâa caác yïucêìu naây vaâ cöë gùæng àiïìu chónh chñnh hoå túáimûác töëi àa àïí phuâ húåp vúái caác hïå thöëngquöëc gia vaâ phûúng phaáp tiïëp cêån “khungkïët quaã vaâ giaám saát”—àoá laâ sûå liïn kïëtquöëc gia (Diïîn àaân cao cêëp vïì sûå haâi hoâa,liïn kïët, kïët quaã 2005).

Caác nhaâ taâi trúå vaâ caác quöëc gia àaä cam kïëtlaâm viïåc cuâng nhau àïí tùng cûúâng khaã nùngquöëc gia vaâ nhu cêìu quaãn lyá dûåa trïn kïëtquaã. Seä rêët thuá võ khi chûáng kiïën mûác àöå àaåtàûúåc caác muåc tiïu naây, nïëu coá; möåt loaåt caácàaánh giaá vïì kïët quaã cuãa Tuyïn böë Paris àaäàûúåc thûåc hiïån vaâ caác kïët quaã naây seä àûúåcbaáo caáo trong giai àoaån 2008 – 2010.

Möåt àiïím saáng laâ bùçng chûáng vïì sûå gia tùngsöë lûúång àaánh giaá taác àöång cuãa chñnhphuã/nhaâ taâi trúå. Ngên haâng thïë giúái laâ möåtvñ duå, hiïån Ngên haâng àang lêåp kïë hoaåch vaâthûåc hiïån khoaãng 30 àaánh giaá taác àöång lúáncuâng vúái caác chñnh phuã úã Myä La tinh, àiïínhònh laâ caác dûå aán cuãa Ngên haâng vúái caácchñnh phuã; coá veã nhû caác cöng viïåc naâyàang nhêån àûúåc sûå cöång taác töët. Chùæc chùænseä coá möåt söë baâi hoåc vïì viïåc thûåc hiïån caácloaåi hònh àaánh giaá khaác vaâ àaánh giaá kïëthúåp giûäa chñnh phuã/nhaâ taâi trúå úã caác khuvûåc khaác.

Caác vñ duå vïì sûå tham gia cuãa xaä höåi dên sûåvaâo hoaåt àöång giaám saát vaâ àaánh giaá cuãachñnh phuã àûúåc trònh baây úã chûúng 3 –Saáng kiïën theã baáo caáo cöng dên, lêìn àêìutiïn àûúåc töí chûác úã Bangalore, vaâ phûúngphaáp Y Bogotaá Coámo coá thïí so saánh. Caácsaáng kiïën naây àaä thaânh cöng taåo ra aáp lûåcàöëi vúái chñnh quyïìn thaânh phöë àïí caãi thiïånsûå hoaåt àöång cuãa hoå, CRC àaä àûúåc nhênröång úã nhiïìu thaânh phöë cuãa ÊËn Àöå vaâ caácquöëc gia khaác

Thûã thaách àöëi vúái caác cöång àöìng taâi trúå laâlaâm thïë naâo àïí khuyïën khñch aáp duång caác vñduå vïì xaä höåi dên sûå naây úã caác quöëc gia khaác.Àiïìu naây seä möåt phêìn phuå thuöåc vaâo àùåcàiïím cuãa quöëc gia àoá vaâ võ trñ maâ xaä höåi dênsûå coá àûúåc trong quöëc gia.

Ngên haâng Thïë giúái vaâ möåt söë nhaâ taâi trúåkhaác coân gùåp phaãi möåt khoá khùn khaác nûäabúãi hoå chuã yïëu tûúng taác vúái caác chñnh phuã.Tuy nhiïn, Ngên haâng coá thïí sûã duång quyïìncan thiïåp cuãa mònh àïí giuáp baão àaãm tiïëngnoái cuãa xaä höåi dên sûå àûúåc lùæng nghe. Ngênhaâng cuäng coá thïí vaâ àaä giúái thiïåu vúái caácnhoám xaä höåi dên sûå úã möåt söë quöëc gia möåt söëvñ duå vïì sûå tham gia cuãa xaä höåi dên sûå trong

111

CAÁC VÊËN ÀÏÌ NÖÍI TRÖÅI

quaá trònh giaám saát vaâ àaánh giaá hoaåt àöång cuãaChñnh phuã. Ngûúâi ta kyâ voång rùçng hoaåt àöångnaây seä tùng cûúâng sûå quan têm vaâ nhu cêìucuãa Xaä höåi dên sûå tham gia vaâo quaá trònhgiaám saát vaâ àaánh giaá naây (tham khaão Makayvaâ Gariba 2000). Möåt vêën àïì quan troång laâcöång àöìng taâi trúå, vaâ baãn thên Xaä höåi dên sûå,phaãi xaác àõnh caác phûúng phaáp böí sung khaácàïí thuác àêíy loaåi hònh tham gia naây.

Caác tiïu chuêín chñnh thûácVêën àïì cuöëi cuâng àûúåc àûa ra úã àêy laâ: liïåucoá cêìn phaãi thiïët lêåp caác tiïu chuêín chñnhthûác cho caác kinh nghiïåm thûåc hiïån töët hïåthöëng M&E. Caác tiïu chuêín tûúng tûå àûúåccöång àöìng quöëc tïë - àùåc biïåt laâ caác nhaâ taâi trúå- aáp duång àöëi vúái möåt söë hïå thöëng thöëng kïquöëc gia vaâ ngaânh vaâ àöëi vúái caác hïå thöëngquaãn lyá taâi chñnh nhaâ nûúác. Coá thïí xêy dûångnhûäng tiïu chuêín cho caác hïå thöëng M&Enhaâ nûúác dûåa trïn caác tiïu chñ danh muåckiïím tra àaä àûúåc xêy dûång trong caác hûúáng

dêîn phên tñch hiïån coá (chûúng 12 – Makay1998b).

Möåt trong nhûäng lyá leä tranh caäi uãng höå viïåcthiïët lêåp caác tiïu chuêín naây cho laâ noá coá thïícung cêëp nhûäng hûúáng dêîn roä raâng húncho chñnh phuã vïì caác tiïu chuêín maâ chñnhphuã àoá coá thïí, hoùåc cêìn àaåt àûúåc. Lyá leäkhaác cho rùçng caác tiïu chuêín naây coá thïí höîtrúå giaám saát vaâ àaánh giaá àõnh kyâ àöëi vúáingay baãn thên caác hïå thöëng M&E; nhû àaänïu trong chûúng 12 vaâ 13, àiïìu quan troånglaâ phaãi giaám saát vaâ àaánh giaá caác nöî lûåc tùngcûúâng hïå thöëng M&E chñnh phuã, vaâ àaánhgiaá hïå thöëng M&E theo caác tiïu chñ roä raângseä höî trúå àiïìu naây. Tuy nhiïn, coá yá kiïënphaãn àöëi danh muåc caác tiïu chñ àûúåc tiïuchuêín hoaá cho rùçng khöng coá hònh mêîuriïng leã naâo laâ töët - hoùåc thêåm chñ laâ coá rêëtnhiïìu hònh mêîu – cho caác hïå thöëng M&Emaâ caác nhaâ nûúác nïn laâm theo vaâ thûåc tïë laâhoå phaãi tham khaão kinh nghiïåm cuãa rêëtnhiïìu mö hònh.

112


113

Caác nhêån xeát kïët luêån

Troång têm cuãa taâi liïåu naây laâ caác hïå thöëng chñnh phuã vïì giaám saát vaâàaánh giaá vaâ viïåc laâm thïë naâo àïí caác hïå thöëng naây coá thïí giuáp manglaåi caác chñnh phuã töët hún. Hêìu hïët caác nûúác OECD vaâ möåt söë ñt

nhûng ngaây caâng tùng lïn caác nûúác àang phaát triïín nhêën maånh àùåc biïåtvaâo viïåc baão àaãm coá àûúåc caác thöng tin giaám saát vaâ phaát hiïån àaánh giaá.

Caác chñnh phuã naây sûã duång thöng tin M&Etheo böën caách coá thïí: àïí höî trúå viïåc lêåpchñnh saách, àùåc biïåt laâ ra quyïët àõnh vïìngên saách; àïí höî trúå caác böå cuãa chñnh phuãxêy dûång chñnh saách vaâ cöng viïåc phên tñch;àïí höî trúå chñnh phuã vaâ caác cú quan quaãn lyáhoaåt àöång cuãa hoå; vaâ àïí tùng cûúâng möëiquan hïå giaãi trònh.

Böën caách sûã duång M&E naây àûúåc cho laâ àùåtM&E laâm trung têm cuãa viïåc quaãn lyá coá hiïåuquaã - nhû laâ möåt àiïìu kiïån cêìn thiïët àïí quaãnlyá hiïåu quaã chi tiïu cöng cho phaát triïín kinhtïë vaâ giaãm ngheâo. Caác vñ duå àûúåc àûa ratrong caác àaánh giaá coá aãnh hûúãng lúán àaäàûúåc thûåc hiïån úã caác nûúác àang phaát triïín;nhûäng vñ duå naây cho thêëy lúåi nhuêån tiïìmnùng cao maâ caác chñnh phuã coá thïí thu àûúåctûâ viïåc àêìu tû vaâo M&E.

Muåc àñch cuãa taâi liïåu naây laâ höî trúå caác chñnhphuã trong nöî lûåc xêy dûång, tùng cûúâng vaâthïí chïë hoáa möåt caách àêìy àuã caác hïå thöëngM&E cuãa hoå, khöng chó laâ àaåt àûúåc nhûängmuåc tiïu àùåt ra cho hïå thöëng naây maâ coân caãithiïån àûúåc hoaåt àöång cuãa chñnh phuã. Caácnghiïn cûáu tònh huöëng vïì caác hïå thöëng M&Ethaânh cöng cuãa caác nûúác àûúåc trònh baâycuâng vúái nhiïìu baây hoåc tûâ caác nûúác naây vaâcaác nûúác khaác vïì phûúng phaáp xêy dûång caáchïå thöëng nhû vêåy cuäng nhû caác baâi hoåc vïìnhûäng sai soát.

Chuã àïì nhêët quaán trong taâi liïåu naây àoá laâ sûåào lûúâng àiïím cöët yïëu cuãa “thaânh cöng”cuãa möåt hïå thöëng M&E laâ viïåc sûã duång caácthöng tin maâ hïå thöëng àûa ra; viïåc taåo ramöåt hïå thöëng coá thïí àûa ra àûúåc caác chó söëhoaåt àöång vaâ àaánh giaá hiïåu quaã vïì mùåt kyä

15


thuêåt laâ vêîn chûa àuã. Viïåc sûã duång phuåthuöåc vaâo tñnh chêët vaâ cûúâng àöå nhu cêìu vïìthöng tin M&E vaâ àiïìu naây thò phuå thuöåcvaâo caác àöång cú sûã duång M&E. Möåt söë chñnhphuã úã caác nûúác àang phaát triïín coá mûác àöånhu cêìu cao vïì M&E; úã caác nûúác khaác nhucêìu ñt hún hay rêët ñt. Àöëi vúái nhûäng nûúác coánhu cêìu ñt hay rêët ñt, coá nhûäng caách àïí tùngnhu cêìu bùçng viïåc tùng cûúâng caác cú chïëthûúãng phaåt.

Möåt trong nhûäng baâi hoåc chñnh cho viïåc xêydûång möåt hïå thöëng M&E laâ têìm quan troångcuãa viïåc thûåc hiïån möåt phên tñch quöëc gia vïìM&E. Phên tñch naây coá thïí giuáp hiïíu roä húnvïì caác hoaåt àöång M&E cuãa chñnh phuã vaâ möitrûúâng cöng vaâ caác cú höåi sûã duång thöng tinM&E àïí höî trúå caác chûác nùng noâng cöët cuãachñnh phuã. Phên tñch naây laâ möåt nïìn taãngchuêín bõ sùén cho viïåc xêy dûång möåt kïëhoaåch haânh àöång. Phên tñch cuäng coá thïí laâ

möåt phûúng tiïån àïí baão àaãm chñnh phuã vaâcaác bïn taâi trúå coá chung möåt caách hiïíu vïì caácvêën àïì vaâ têìm quan troång cuãa viïåc tùngcûúâng M&E.

Rêët nhiïìu kiïën thûác vaâ vïì kinh nghiïåm cuãacaác nûúác trong viïåc xêy dûång caác hïå thöëngM&E vaâ caác baâi hoåc chñnh àûúåc trònh baâytrong taâi liïåu naây. Ngoaâi ra, taâi liïåu coân cungcêëp caác àaáp aán cho caác cêu hoãi thûúâng xuyïndo caác caán böå laâm viïåc trong lônh vûåc naây vaânhûäng caán böå khaác àang hoaåt àöång àïí tùngcûúâng caác hïå thöëng M&E traã lúâi. Tuy nhiïncuäng coá nhiïìu vêën àïì coân ñt àûúåc biïët túái nhûcaác mö hònh thûåc tiïîn töët vïì M&E úã dûúái cêëpquöëc gia vaâ cêëp ngaânh hay caác caách àïí tùngcûúâng sûå tham gia cuãa xaä höåi dên sûå vaâoM&E. Àêy laâ caác vêën àïì nöíi tröåi, vaâ taâi liïåunaây uãng höå viïåc thaânh lêåp möåt chûúng trònhnghiïn cûáu daâi haån àïí nghiïn cûáu caác vêënàïì naây.

114

PHÊÌN VIHOÃI VAÂ ÀAÁP – NHÛÄNG CÊU HOÃI

THÛÚÂNG GÙÅP

Nhûäng cêu traã lúâi trong phêìn 6 nhùçm giaãi àaáp nhûäng cêu hoãi thûúâng àûúåcàïì cêåp trong höåi thaão quöëc tïë vaâ trong nûúác vïì M&E cuãa chñnh phuã. Mûácàöå thûúâng xuyïn cuãa nhûäng cêu hoãi tûúng tûå naây giuáp laâm saáng toã möåt söë

vêën àïì khi thïí chïë hoaá hïå thöëng M&E.

117

Hoãi vaâ Àaáp – Nhûäng cêu hoãi thûúâng gùåp

Caác quan chûác, nhaâ khoa hoåc, nhaâ tû vêën, nhaâ taâi trúå, vaâ àöëi tûúångkhaác quan têm àïën cuãng cöë hïå thöëng M&E cuãa chñnh phuã thûúângàùåt ra caác vêën àïì tûúng tûå nhû thûåc hiïån nhû thïë naâo, laâm thïë naâo

àïí vûúåt qua nhûäng thaách thûác. Dûúái àêy laâ cêu traã lúâi cho 21 cêu hoãithûúâng gùåp. Nhûäng cêu traã lúâi naây nïu bêåt nhûäng maãng coá liïn quan cuãahïå thöëng M&E cuãa chñnh phuã vaâ laâm saáng toã baãn chêët cuãa nhûäng sûå àaánhàöíi cêìn thiïët.

1. Laâm thïë naâo àïí möåt hïå thöëng giaám saátvaâ àaánh giaá röång lúán cuãa chñnh phuã àûúåctriïín khai nhanh choáng? Àoá laâ möåt bûúácnhaãy quaá lúán cho àêët nûúác töi khi àöìng loaåtgiúái thiïåu hïå thöëng.Bûúác cêìn thiïët àêìu tiïn laâ tiïën haânh xem xeátlaåi caác chûác nùng vaâ hïå thöëng M&A hiïån coácuãa chñnh phuã (chûúng 12). Àiïìu naây giuáphiïíu möåt caách thêëu àaáo àiïím maånh vaâ àiïímyïëu àang töìn taåi. Àöìng thúâi, giuáp laâm saángtoã ai cêìn thöng tin M&E naâo, vúái muåc àñch gòvaâ khi naâo. Nhúâ àoá, giuáp nhêån diïån àûúåcmöåt danh muåc nhûäng haânh àöång coá thïí àïícuãng cöë hïå thöëng M&A àang töìn taåi hoùåcthiïët lêåp möåt hïå thöëng hoaân toaân múái

(chûúng 13). Roä raâng, vêën àïì àêìu tiïn laâ laâmsaáng toã muåc àñch sûã duång chñnh cuãa thöngtin M&E trong tûúng lai.

Möåt caách tiïëp cêån khaác laâ thûåc hiïån möåtloaåt phûúng phaáp vaâ cöng cuå M&E theocaách thûác tiïën böå vaâ toaân diïån cuãa chñnhphuã. Chilï àaä thûåc hiïån àiïìu naây thöngqua aáp duång hïå thöëng thöng tin hoaåt àöångnùm 1994, sau àoá laâ baáo caáo quaãn lyá toaândiïån nùm 1996, baáo caáo nhanh nùm 1996,àaánh giaá taác àöång nùm 2001 vaâ töíng kïët chitiïu toaân diïån nùm 2002 (chûúng 6). Tuynhiïn, phêìn lúán chñnh phuã khöng àuã kiïnnhêîn àïí theo àuöíi caách tiïëp cêån keáo daâinhû vêåy.

Coá möåt söë haânh àöång M&E khaá quan troångnhûng laåi mêët möåt thúâi gian daâi àïí àaåt àûúåcnïëu khöng coá dûä liïåu töët, chùèng haån nhû caãithiïån sêu röång hïå thöëng giaám saát hoaåt àöånghoùåc àaánh giaá taác àöång vúái àöå tin cêåy cao.Nhaâ vö àõch cuãa hïå thöëng M&E coá thïí hoùåckhöng thïí sùén saâng chúâ àúåi thûåc hiïån nhûänghaânh àöång àoá ngay caã khi kiïn nhêîn thò cuöëicuâng cuäng bõ chia reä duâ khöng ai mongmuöën nhû vêåy.

Àêy cuäng laâ möåt vêën àïì gêy tranh caäi àïínhùçm àaåt àûúåc thùæng lúåi nhanh trong kïëhoaåch haânh àöång M&E. Àiïìu naây coá thïí baogöìm haâng loaåt caác hoaåt àöång thûã nghiïåmnhû thûåc hiïån àaánh giaá nhanh àïí phuåc vuåquaá trònh lêåp ngên saách (thöng qua caácchûúng trònh àún leã); thûåc hiïån khaão saát chitiïu cöng àïí tòm ra nhûäng “sú húã” cuãa caácquyä cuãa chñnh phuã, hoùåc thûåc hiïån àaánh giaátaác àöång nghiïm chónh nïëu coá sùén hoùåc coáthïí thu thêåp àûúåc dûä liïåu töët (xem chûúng 2).

Nhûäng hoaåt àöång bïì nöíi nhû vêåy coá thïí nïubêåt giaá trõ cuãa thöng tin M&E vaâ nhúâ àoá giuápnêng cao nhêån thûác vïì nhu cêìu thöng tinM&E. Mùåc duâ yá tûúãng töët laâ phaãi coá möåt kïëhoaåch haânh àöång àûúåc chuêín bõ kyä caâng,bao göìm caác giai àoaån phaát triïín hïå thöëngM&E, nhûng möåt baâi hoåc quan troång ruát ratûâ kinh nghiïåm laâ têìm quan troång cuãa khaãnùng phaãn ûáng linh hoaåt khi phaát sinh cúhöåi múái cho M&E (chûúng 10).

2. Nhu cêìu cuãa chñnh phuã töi àöëi vúái thöng tingiaám saát vaâ kïët quaã àaánh giaá laâ thêëp. Vêåy töinïn laâm gò vúái sûå thiïëu quan têm naây nïëumuöën xêy dûång hïå thöëng M&E cuãa chñnh phuã?Nhu cêìu thêëp laâ möåt caãn trúã lúán khi xêydûång hïå thöëng M&E cuãa chñnh phuã, nhûngvêîn coá möåt söë bûúác àïí caãi thiïån nhu cêìu(xem chûúng 10 vaâ 11). Trûúác hïët, cêìn nêng

cao nhêån thûác vïì M&E trong giúái quan chûáccao cêëp: giaãi thñch M&E laâ gò vaâ nhûäng caáchthûác àïí M&E trúã nïn hûäu duång vúái chñnhphuã - nhû àûa ra nhûäng quyïët àõnh àuángàùæn trong quaá trònh lêåp ngên saách quöëc giahoùåc nêng cao chêët lûúång quaãn lyá caác hoaåtàöång cuãa chñnh phuã. Giúái quan chûác cao cêëpcoá thïí thûúâng xuyïn bõ thuyïët phuåc búãinhûäng vñ duå vïì àaánh giaá mang tñnh aãnhhûúãng vaâ hïå thöëng M&E chuyïn nghiïåp úãcaác quöëc gia khaác (chûúng 3). Viïåc tòm kiïëmquaán quên maånh vaâ liïn minh laâ khaá quantroång, búãi noá seä giuáp tuyïn truyïìn vaâ vaâ uãnghöå M&E röång raäi.

Möîi chñnh phuã àang thûåc hiïån möåt söë maãngliïn quan àïën M&E, thêåm chñ hïå thöëng naâychó göìm ghi cheáp haânh chñnh cuãa caác böå, dûäliïåu vuâng cuãa cú quan thöëng kï quöëc gia, vaâthöng tin chñnh phuã cung cêëp cho nhaâ taâitrúå. Àoá coá thïí laâ múã röång têìm theo doäi thöngqua thûåc hiïån àaánh giaá nhanh vïì caác hoaåtàöång M&E gêìn àêy vaâ tòm ra nhûäng khñacaånh truâng lùåp vaâ khöng hiïåu quaã cuãa hïåthöëng giaám saát hiïån haânh. Àiïìu naây coá thïíthuác àêíy töí chûác hïå thöëng hiïån haânh töët húnvaâ baão àaãm cung cêëp thöng tin hûäu ñch chochñnh phuã, nhû àaä tûâng diïîn ra taåi Uganàa(chûúng 12).

3. Laâm thïë naâo àïí taåo ra vùn hoáa haânh àöångcho dõch vuå cöng cuãa chñnh phuã?Thêåt khoá àïí àaåt àûúåc àiïìu naây, nhêët laâ àöëivúái giúái cöng chûác, nhûäng ngûúâi daânhphêìn lúán sûå nghiïåp àïí tuên thuã nhûäng quyàõnh vaâ thuã tuåc cûáng nhùæc. Àöëi vúái giúáicöng chûác vaâ caán böå quaãn lyá, chó têåp trungvaâo hoaåt àöång hoùåc thiïët lêåp quy trònh,chùèng haån nhû söë lûúång trung têm y tïëàûúåc xêy dûång hay söë hoáa àún chi traã trúåcêëp laâ viïåc àún giaãn. Nhûng lyá tûúãng húnlaâ hoå cêìn têåp trung vaâo muåc àñch vaâ muåc

118

XÊY DÛÅNG HÏÅ THÖËNG GIAÁM SAÁT & ÀAÁNH GIAÁ THÏË NAÂO ÀÏÍ HOAÂN THIÏÅN CÖNG TAÁC QUAÃN LYÁ CUÃA NHAÂ NÛÚÁC?

tiïu cuãa nhûäng hoaåt àöång naây vaâ àùåc biïåtlaâ vaâo kïët quaã - àêìu ra, kïët quaã vaâ taác àöångcuãa nhûäng nöî lûåc.

Khöng coá cêu traã lúâi àún giaãn cho vêën àïì naâynhûng coá möåt söë biïån phaáp giuáp thay àöíi thaáiàöå cuãa cöng chûác. Möåt trong nhûäng biïån phaápàoá laâ àûa nhûäng caán böå coá quyïët têm vaâ theoàõnh hûúáng caãi caách nùæm nhûäng võ trñ àêìyquyïìn lûåc trong chñnh phuã. Möåt biïån phaápkhaác laâ sûã duång cöng cuå khuyïën khñch hiïåuquaã àïí têåp trung hún vaâo kïët quaã vaâ àõnhhûúáng khaách haâng – möåt vùn hoáa phuåc vuå(xem chûúng 11 àïí coá vñ duå). Töí chûác nhûängbuöíi hoåp nhoám “Chuáng ta àang laâm töët àïënmûác naâo?” giûäa laänh àaåo vaâ nhên viïn àïí laâmsaáng toã muåc tiïu hiïåu quaã, hoaåt àöång hiïån taåicuãa nhoám vaâ caác biïån phaáp caãi thiïån.

Viïåc phên quyïìn nhiïìu hún vaâ tùng thïmtñnh linh hoaåt cho caán böå quaãn lyá àaåt mûác àöåcao trong hoaåt àöång – àoá chñnh laâ kïët quaã -coá thïí mang laåi sûå khñch lïå hiïåu quaã vaâ tûâ àoátruyïìn cho nhên viïn (Ngên haâng Thïë giúái1998). Quyïìn haânh àoá coá thïí bao göìm tiïëpcêån dïî daâng hún àïën caác nguöìn quyä vaâ coánhiïìu quyïìn haânh hún trong viïåc thuï vaâ sathaãi nhên viïn dûåa trïn hiïåu quaã hoaåt àöång.Àïí àaåt àûúåc caãi caách trïn diïån röång vúái toaânböå dõch vuå cöng nhû vêåy laâ rêët khoá, nhûngcuäng coá thïí khaã thi khi thûã nghiïåm nhûängcaãi caách àoá àöëi vúái möåt söë cú quan.

4. Chñnh phuã cuãa töi àaä úã trong tònh traång aáplûåc cöng viïåc vaâ cùng thùèng. Taåi sao bêy giúâchuáng töi nïn nöî lûåc àïí xêy dûång hïå thöëngM&E?Xem phêìn traã lúâi cho cêu hoãi 2. Chñnh phuãcuãa baån àang nöî lûåc hïët sûác àïí thûåc hiïånM&E, àùåc biïåt laâ nöî lûåc giaám saát cuãa caác böåvaâ nhûäng yïu cêìu àaánh giaá thaânh quaã cuãanhaâ taâi trúå. Chùèng haån, möåt khaão saát úã

Uganàa phaát hiïån ra 16 hïå thöëng giaám saátnhoã, hay khaão saát taåi cú quan phaát triïín xaähöåi úã Mïhicö cho thêëy 8 hïå thöëng giaám saátkhöng liïn kïët vúái nhau taåi möåt cú quan.

Chùæc chùæn coá khaã nùng khùæc phuåc sûåkhöng hiïåu quaã vaâ truâng lùæp cuãa hïå thöënghiïån taåi vaâ chó cung cêëp thöng tin chñnhbaån cêìn vaâ coá thïí sûã duång. Ngaây caâng coánhiïìu nûúác trïn thïë giúái sùén saâng döëcnhiïìu cöng sûác cho hïå thöëng M&E – nhûhêìu hïët caác nûúác thuöåc OECD, möåt söëquöëc gia coá thu nhêåp trung bònh cao (nhûChilï vaâ Cölömbia) vaâ thêåm chñ caã nhûängnûúác ngheâo nhêët, nhû Uganàa vaâTanzania. Nhûäng quöëc gia naây laâm vêåy vòhoå nhêån thûác àûúåc rùçng àêìu tû vaâo M&Ecoá thïí mang laåi nhiïìu lúåi ñch.

5. Chñnh phuã cuãa töi rêët mong muöën cuãng cöëhoaåt àöång M&E nhûng thïí chïë coân yïëu. Laâmthïë naâo àïí caãi thiïån tònh hònh?Cêu traã lúâi ngùæn goån laâ tûâng bûúác xêy dûångtrïn nhûäng gò àaä coá. Àún giaãn vaâ húåp lyá hoáahïå thöëng giaám saát. Tòm kiïëm höî trúå tûâ caácnhaâ taâi trúå vaâ chuyïn gia, caã cho hïå thöëngM&E vaâ tiïëp cêån vúái quyä taâi trúå àïí thûåc hiïånmöåt söë àaánh giaá vúái muåc àñch trònh diïîn. Ûutiïn àaánh giaá möåt söë lônh vûåc (nhû giaáo duåcvaâ y tïë), núi Chñnh phuã seä phaãi ra quyïët àõnhquan troång trong tûúng lai. Caách töët nhêët laâbùæt àêìu möåt caách khiïm töën, tòm kiïëm àïíphaát hiïån nhûäng lúåi ñch cuãa M&E vaâ xêydûång dêìn dêìn dûåa trïn nöî lûåc àoá. Àêy cuänglaâ caách töët nhêët àïí traánh nhûäng sai lêìmthûúâng gùåp vïì kyä thuêåt cuãa hïå thöëng M&E(chûúng 10).

6. Chñnh phuã töi nïn chi bao nhiïu cho àaánhgiaá? Bao nhiïu laâ àuã?Coá veã laâ hoang àûúâng khi cho rùçng chó daânhmöåt phêìn trùm chi tiïu cuãa chûúng trònh cho

119

HOÃI VAÂ ÀAÁP - NHÛÄNG CÊU HOÃI THÛÚÂNG GÙÅP

cöng taác àaánh giaá. Mùåc duâ khöng coá cú súã lyáluêån hay thûåc nghiïåm naâo cho con söë naây,nhûng noá cuäng chó ra mûác àöå nöî lûåc vaânguöìn lûåc daânh cho àaánh giaá bêët cûá möåthoaåt àöång naâo. Nïëu cûá möîi 3 àïën 5 nùmàaánh giaá möåt chûúng trònh thò chi phñ möåtphêìn trùm naây chó tûúng àûúng tûâ 1/3 àïën1/5 cuãa möåt phêìn trùm nïëu tñnh haâng nùm.Do vêåy, àaánh giaá chó cêìn mang laåi kïët quaãkhiïm töën trong caãi thiïån tñnh hiïåu quaã cuãachûúng trònh thò àaánh giaá àoá cuäng coá thïíàûúåc xem laâ àaåt hiïåu quaã vïì mùåt chi phñ.Möåt söë àaánh giaá trònh baây trong phêìn naâyàaåt hiïåu quaã vïì chi phñ hún nhiïìu (xem thïmIEG 2004b, 2006).

Chi phñ cho möåt lêìn àaánh giaá seä thêëp húnnhiïìu nïëu coá dûä liïåu giaám saát töët, nhêët laâ vïìngûúâi hûúãng lúåi vaâ kïët quaã cuãa chûúngtrònh. Àêy cuäng laâ möåt lêåp luêån àïí thiïët lêåphïå thöëng dûä liïåu quaãn trõ vaâ àêìu tû vaâo hïåthöëng thöëng kï quöëc gia.

Têët nhiïn, àaánh giaá khöng nïn thûåc hiïån vòlúåi ñch riïng; vêën àïì cöët loäi cho thaânh cöngcuãa bêët kyâ àaánh giaá naâo laâ viïåc kïët quaã àaánhgiaá àûúåc sûã duång röång raäi. Phuå luåc A cungcêëp baâi hoåc àïí baão àaãm caác àaánh giaá seä coáaãnh hûúãng.

7. Chuáng töi ûu tiïn àaánh giaá nhû thïë naâo?Nguöìn vöën haån chïë vaâ chuáng töi khöng thïíàaánh giaá moåi thûá chuáng töi muöën.Ûu tiïn àaánh giaá laâ möåt vêën àïì phöí biïën àöëivúái caán böå quaãn lyá khi thiïët lêåp hïå thöëngM&E. Caác tiïu chuêín àïí höî trúå lûåa choånchûúng trònh àaánh giaá bao göìm: nhûängchûúng trònh chi tiïu lúán, chûúng trònhmang têìm quan troång chñnh saách cuå thïí,chûúng trònh bõ nghi ngúâ coá vêën àïì tronghoaåt àöång; vaâ nhûäng chûúng trònh thñ àiïímmaâ chñnh phuã àang xem xeát thuác àêíy. Tiïu

chuêín böí sung àïí ûu tiïn àaánh giaá bao göìmtñnh khaã thi thûåc hiïån àaánh giaá, liïåu àaánhgiaá coá cung cêëp thöng tin kõp thúâi khöng(chùèng haån nhû liïåu nhûäng phaát hiïån tûâàaánh giaá coá kõp thúâi àïí gêy aãnh hûúãng àïënquyïët àõnh cuãa chñnh phuã) vaâ liïåu coá àuãnguöìn lûåc (vöën, caán böå, v.v..) àïí thûåc hiïånàaánh giaá khöng.

Thöng thûúâng, khi quyïët àõnh àaánh giaáchûúng trònh naâo, thò töët nhêët cêìn raâ soaátnhûäng cêu hoãi nhû ai cêìn thöng tin àaánh giaá,vúái muåc àñch gò vaâ khi naâo.

Vúái hïå thöëng M&E chûa àûúåc thiïët lêåp,thaách thûác àùåt ra laâ laâm thïë naâo àïí têët caã caácàúåt àaánh giaá àïìu coá giaá trõ – nhùçm biïët chùæcrùçng chuáng coá möåt têìm nhòn röång lúán chonhûäng ngûúâi ra quyïët àõnh úã cêëp cao vaâ seäcoá aãnh hûúãng lúán. Seä coá lúåi hún nïëu cöë gùænglûúâng trûúác àûúåc nhûäng àiïím quan troångcuãa caác quyïët àõnh nhû baáo caáo lúán vïì chitiïu xaä höåi, vïì thu nhêåp quöëc gia, hoùåcchuêín bõ cho möåt kïë hoaåch quöëc gia naâo àoá.Nïëu nhûäng quyïët àõnh coá thïí àûúåc dûå baáotrûúác, chùæc chùæn nhûäng kïët quaã àoá seä thamgia vaâo nhûäng quyïët saách quöëc gia.

Thúâi gian daânh cho möîi lêìn àaánh giaá phuåthuöåc vaâo loaåi àaánh giaá, dûä liïåu húåp lyá vaânhiïìu vêën àïì khaác nûäa. Vñ duå nhû àaánh giaá“coá tñnh chûáng minh”, laâ rêët saáng suöët àïígiaãm thiïíu ruãi ro maâ caác kïët quaã àaánh giaá seäphaãi àöëi mùåt búãi vò chêët lûúång ngheâo naân,thúâi gian gêëp ruát vaâ tñnh nhaåy caãm cuãachñnh saách.

8. Ai laâ ngûúâi chi traã cho viïåc àaánh giaá?Chuáng quaá àùæt vaâ khöng coá lyá do gò àïí hy voångnhûäng quöëc gia ngheâo coá thïí xoay súã àûúåc.Vñ duå, sûå thêåt laâ coá rêët ñt cuöåc àaánh giaá do caácquöëc gia Chêu Phi yïu cêìu. Mùåc duâ caác cuöåcàaánh giaá àoá khöng quaá àùæt – nhû àaä thaão

120


luêån úã chûúng 2, möåt söë baãn baáo caáo nhanhvaâ möåt söë loaåi àaánh giaá tûúng tûå àûúåc thûåchiïån vúái ñt chi phñ, chi phñ chiïëm chó vaâi ngaânàöla – trong khi coá rêët nhiïìu cuöåc àaánh giaátöën keám hún nhiïìu. Àaä xuêët hiïån möåt cuöåctranh luêån vïì viïåc coá nïn coá àaánh giaá taåinhûäng quöëc gia ngheâo àoái maâ úã àoá coá caácquyä taâi trúå quöëc tïë, möåt phêìn búãi vò sûå ngheâoàoái cuãa nhûäng quöëc gia naây, möåt phêìn vòviïåc tòm kiïëm àaánh giaá coá thïí mang laåi lúåiñch cho caác quöëc gia khaác trong khu vûåc2.

Bïn caånh viïåc gêy quyä, caác nhaâ taâi trúå coânmang àïën kinh nghiïåm kyä thuêåt trong viïåcàaánh giaá. Tuy nhiïn, mùåt traái cuãa noá coá thïílaâ cêëp àöå súã hûäu kïët quaã àaánh giaá cuãa chñnhphuã seä thêëp hún nïëu caác quan chûác chñnhphuã khöng coá vai troâ gò trong viïåc lûåa choånchûúng trònh àaánh giaá, trong viïåc quaãn lyáàaánh giaá vaâ trong viïåc taåo lêåp quyä cuãa noá.Àiïìu naây taåo nïn cú súã vûäng chùæc cho lêåpluêån xêy dûång möåt trûúâng phaái àaánh giaádûåa trïn nïìn taãng àöìng súã hûäu giûäa chñnhphuã vaâ caác nhaâ taâi trúå.

9. Liïåu nhûäng cuöåc àaánh giaá taác àöång coá àöåtin cêåy cao, àùåc biïåt laâ caác àaánh giaá dûåa trïnphûúng phaáp thûã nghiïåm kiïím soaát ngêîunhiïn coá laâ tiïu chuêín cho cöng taác àaánh giaá?Coân töìn taåi nhûäng loaåi àaánh giaá naâo maâ chêëtlûúång tûúng àöëi keám vaâ thêåm chñ coân khöngàaáng àïí thûåc hiïån?Cêu hoãi naây laâ möåt vêën àïì lúán gêy nhiïìutranh caäi3. Möåt söë àïì xuêët cuãa nhûäng àaánhgiaá coá àöå tin cêåy cao gêy nïn tranh caäi naây.Chùæc chùæn möåt cuöåc thûã nghiïåm kiïím soaátngêîu nhiïn nïëu diïîn ra suön seã, coá thïí àûara bùçng chûáng thuyïët phuåc khaã nùng aãnhhûúãng cuãa chûúng trònh; phûúng phaáp thñnghiïåm chuêín àïí ào lûúâng mûác àöå aãnhhûúãng cuãa caác loaåi thuöëc múái, laâ möåt vñ duå.

Möåt haån chïë lúán cuãa àöå tin cêåy cao laâ úã chöîcaác phûúng phaáp naây rêët khoá thûåc hiïån àöëivúái caác chûúng trònh cêìn àaánh giaá taác àöångtrïn phaåm vi ngaânh hoùåc bònh diïån quöëcgia. Nhûäng phûúng phaáp àaánh giaá naây khaátöën keám, gêy khoá khùn cho chñnh phuã khitaâi trúå chi phñ àaánh giaá. Vñ duå, Chilï haângnùm thûåc hiïån möåt söë cuöåc àaánh giaá taácàöång bïn caånh àoá nûúác naây cuäng thûåc hiïånmöåt söë lûúång lúán hún caác cuöåc àaánh giaá taåichöî ñt töën keám hún.

10. Liïåu nhûäng cuöåc àaánh giaá khöng thûúângxuyïn coá phaãi laâ àûúåc quaãn lyá bïn ngoaâi núimaâ cöng viïåc àang àûúåc tiïën haânh àaánh giaá?Taåi caác nûúác chêu Myä Latinh, thûúâng thòcöng viïåc àaánh giaá àûúåc chñnh phuã thuïthûåc hiïån nhûng laåi àûúåc quaãn lyá bïn ngoaâi.Ûu àiïím cuãa caách tiïëp cêån naây laâ traánh mêuthuêîn vïì lúåi ñch coá thïí xaãy ra. Noá giuáp baãoàaãm nhûäng àaánh giaá khaách quan vaâ àöåc lêåphún so vúái khaã nùng chuáng àûúåc chñnh phuãquaãn lyá. Nhúâ thïë coá thïí giuáp gia tùng mûácàöå tñn nhiïåm vaâ tin cêåy cuãa caác àaánh giaá.

Hïå thöëng M&E cuãa chñnh phuã Chilï àaä chothêëy mùåt traái cuãa caách tiïëp cêån naây. Àoá laâ, caácböå coá caác chûúng trònh àang àûúåc àaánh giaáthûúâng coá mûác àöå súã hûäu caác cuöåc àaánh giaárêët thêëp vaâ do àoá hoå thûúâng ñt sûã duång caácphaát hiïån tûâ caác cuöåc àaánh giaá naây. Cölömbiaàaä biïët phaát huy nhûäng lúåi thïë cuãa viïåc kïëthúåp àaánh giaá bïn ngoaâi vúái nhûäng lúåi thïë cuãatñnh súã hûäu trong caác cuöåc àaánh giaá cuãa böångaânh. Caác böå laâ àöëi taác toaân diïån trong viïåcthuï tû vêën thûåc hiïån caác cuöåc àaánh giaá vaâquaãn lyá caác cuöåc àaánh giaá tûâ bïn ngoaâi.

Taåi nhûäng quöëc gia OECD, thûúâng thò àaánhgiaá àûúåc quaãn lyá bïn trong; baão àaãm rùçngviïåc àaánh giaá sûã duång töët caác kiïën thûác vïìchûúng trònh cuãa caác nhên viïn trong töí

121


chûác. Noá cuäng khuyïën khñch caác cú quan sûãduång àaánh giaá (Curristine 2005). ÚÃ UÁc, möåtsöë böå ngaânh tûå àaánh giaá chûúng trònh cuãa hoånhûng nhûäng böå trung ûúng seä àoáng vai troâtrong viïåc giaám saát viïåc àaánh giaá vaâ xem xeátraâ soaát caác baáo caáo àaánh giaá (chûúng 8).

11. Cêìn bao nhiïu chó tiïu hoaåt àöång maâ chñnhphuã/böå/ngaânh/cú quan töi cêìn thu thêåp?Àêy laâ cêu hoãi khöng hïì àún giaãn. Noá phuåthuöåc vaâo nhûäng ai trong chñnh phuã cêìn caácchó tiïu hoaåt àöång cho cöng viïåc cuãa hoå,phuå thuöåc vaâo söë lûúång chó tiïu hoaåt àöångcoá thïí sûã duång vaâ caã chi phñ thu thêåpchuáng. Böå taâi chñnh Chilï thu thêåp 1550 chótiïu hoaåt àöång, laâ möåt söë lûúång lúán theochuêín quöëc tïë. Böå vêîn coân nhu cêìu thu thêåpthïm caác chó tiïu hoaåt àöång nhû hoå cuängnhêån thêëy rùçng söë chó tiïu maâ hoå àang thuthêåp laâ giúái haån maâ caác chuyïn gia phêntñch ngên saách coá thïí sûã duång möåt caách coáyá nghôa. Ngûúåc laåi, hïå thöëng giaám saát 320muåc tiïu hoaåt àöång cuãa töíng thöëng chó coá600 chó tiïu, thöng tin naây àûúåc cöng böëröång raäi trïn website (phuå luåc B).

Coá leä seä hûäu ñch hún khi nhòn hïå thöëng caácchó tiïu hoaåt àöång dûúái daång hònh choáp –vúái söë lûúång nhoã úã cêëp àöå cao, coân caác chótiïu chiïën lûúåc têåp trung vaâo àêìu ra, kïët quaãvaâ thûúâng àûúåc àùåt úã àónh cuãa hònh choáp,àûúåc giúái quan chûác cao cêëp sûã duång. Vúáigiúái cöng chûác têìm trung thò seä thñch húåp khisûã duång söë lûúång caác chó tiïu hoaåt àöång, têåptrung vaâo àêìu vaâo, phûúng thûác saãn xuêët vaâàêìu ra. Vaâ taåi àaáy cuãa hònh choáp naây, seäthñch húåp cho möåt lûúång lúán caác chó tiïu hoaåtàöång têåp trung vaâo saãn xuêët vaâ dõch vuå phuåcvuå cho cêëp quaãn lyá theo ngaânh doåc vaâ caác böåtrong cú quan úã caác cêëp bêåc khaác nhau. Bêëtcûá möåt nhaâ quaãn lyá àún leã naâo cuäng chó

quan têm àïën möåt phêìn trong söë nhiïìu chótiïu naây, nhûäng chó tiïu phuåc vuå trûåc tiïëpcho phêìn cöng viïåc maâ hoå àang phuå traách.

Möåt löîi hay gùåp trong caác hïå thöëng giaám saáthoaåt àöång laâ thu thêåp quaá nhiïìu chó tiïu -dêîn àïën tònh traång laâ coá quaá nhiïìu dûä liïåunhûng khöng àuã thöng tin (chûúng 10).Nhûäng dûä liïåu khöng àûúåc sûã duång seä laâàöång lûåc àïí caác bïn cung cêëp dûä liïåu khöngcoân nöî lûåc duy trò chêët lûúång dûä liïåu vaâ àiïìunaây coá thïí dêîn àïën möåt voâng luêín quêín cuãaviïåc sûã duång dûä liïåu töìi vaâ chêët lûúång dûäliïåu haån chïë.

12. Liïåu coá phaãi möåt hïå thöëng M&E röång raäicuãa chñnh phuã do böå taâi chñnh thiïët kïë vaâ quaãnlyá laâ töët nhêët?Àiïìu naây khöng cêìn thiïët. Sûå thêåt laâ coá möåtsöë quöëc gia àaä giao toaân böå hïå thöëng M&Ecuãa chñnh phuã cho böå taâi chñnh – nhû úã UÁc,Canaàa, Chilï vaâ Myä. Nhûng luön töìn taåi ûuvaâ nhûúåc àiïím vúái phûúng phaáp naây. Möåtböå taâi chñnh thûúâng coá quyïìn lûåc töëi thûúång,àùåc biïåt laâ nhûäng vêën àïì liïn quan àïën ngênkhöë. Nhûäng böå naây coá thïí taåo àöång lûåc choböå ngaânh khaác höî trúå tñch cûåc hïå thöëngM&E. ÚÃ möåt söë quöëc gia, chuáng àoáng vai troâquan troång nhû möåt kiïën truác sû hoùåc ngûúâigiaám saát cöng cuöåc caãi caách böå ngaânh. Võ trñàêìy quyïìn lûåc cho pheáp hoå coá àuã sûác maånhàïí cuäng cöë hïå thöëng M&E trong chñnh phuã,àùåc biïåt laâ muåc àñch PBB.

Mùåt khaác, caác böå taâi chñnh coá thïí laâ möåt phaáoàaâi baão thuã vaâ tûâ chöëi moåi thay àöíi, taåi cêëpàöå cao vaâ taåi cêëp àöå cuãa khu vûåc taâi chñnh giaám saát nhûäng böå ngaânh khaác. ÚÃ UÁc, ngûúâiàûáng àêìu böå taâi chñnh cam kïët caãi töí, baogöìm viïåc phaát triïín röång raäi hïå thöëng M&Ecuãa chñnh phuã. Nhaâ laänh àaåo böå taâi chñnhmong muöën àõnh hûúáng laåi cöng viïåc cuãa

122


khu vûåc ngên khöë àïí ñt phaãi àêìu tû vaâo caáckhoaãn muåc chi tiïu chi tiïët vaâ têåp trungnhiïìu hún vaâo caác vêën àïì mang tñnh chñnhsaách vïì viïåc chi tiïu hiïåu quaã cuãa chñnh phuã.Do àoá, böå trûúãng daânh thúâi gian cho quaátrònh thay àöíi nïìn vùn hoáa trong ngaânh cuãamònh, múã röång aãnh hûúãng lïn caác laänh àaåocuåc, vuå vaâ nhên viïn cuãa böå. Àiïìu naây baogöìm caã viïåc tuyïín duång, àïì baåt, àaâo taåo,luên chuyïín nhên viïn, nhêån biïët sûã duångthöng tin M&E trong viïåc tû vêën chñnh saáchcuãa böå (chûúng 8, Mackay 1998a).

Taåi möåt söë quöëc gia, böå taâi chñnh laåi trúãthaânh chûúáng ngaåi vêåt cho caác quaá trònh àöíimúái nhû tùng cûúâng caác hïå thöëng M&Equöëc gia. Vúái lyá do àoá, viïåc húåp taác cuãa böåtaâi chñnh thûåc thi nhûäng nöî lûåc trïn laâ rêëtquan troång hoùåc ñt nhêët laâ traánh sûå àöëinghõch tûâ phña böå. Sûå höî trúå cuãa nhûäng böåtrung ûúng khaác nhû vùn phoâng töíng thöëngvaâ böå dõch vuå cöng cöång, coá thïí hy voång laânhên töë àoáng goáp sûå thaânh cöng – àùåc biïåtnïëu nhûäng böå trung ûúng haânh àöång möåtcaách chñnh thöëng àïí höî trúå hïå thöëng M&Equöëc gia. Möåt sûå chuêín àoaán coá thïí xaácàõnh phaåm vi höî trúå hay phaãn àöëi cuãa möîiböå trung ûúng nhiïìu quyïìn lûåc trong viïåctùng cûúâng hïå thöëng M&E; àiïìu naây cuängxem nhû àöång cú àïí àaåt sûå hiïíu biïët vïì lúåiñch cuãa M&E vaâ coá sûå àöìng têm nhêët trñtrong kïë hoaåch haânh àöång nhùçm laâm maånhhïå thöëng.

13. Coá phaãi nhûäng böå ngaânh khöng haâi loângkhi nhêån àûúåc nhûäng yïu cêìu chñnh thöëng cuãacaác böå trung ûúng vïì M&E aáp àùåt lïn hoå?Khöng ai muöën mònh bõ ngûúâi khaác daåybaão phaãi laâm nhû thïë naâo, àùåc biïåt trongtrûúâng húåp hoå khöng coá tiïëng noái naâo khithiïët lêåp caác yïu cêìu chñnh thûác vaâ nhêët laâkhi nhûäng lúåi ñch thu àûúåc tûâ thöng tin

M&E laâ khöng roä raâng. Àêy laâ trûúâng húåpcuãa Chilï, núi maâ böå taâi chñnh àêìy quyïìnlûåc coá nhûäng aãnh hûúãng nhêët àõnh trongviïåc àùåt ra nhûäng yïu cêìu àöëi vúái M&E lïncaác böå ngaânh khaác; nhûäng böå ngaânh naây sûãduång rêët ñt kïët quaã maâ hïå thöëng àaánh giaámang laåi.

Thêåt khoá khùn khi àaåt àûúåc sûå nhêët trñ vïìgiaá trõ cuãa nhûäng caãi töí M&E nhûng cuängàaáng giaá khi cöë gùæng àaåt àûúåc noá. Thiïëu huåtsûå àöìng thuêån naây coá thïí laâm giaãm mûác àöåtuên thuã cuãa caác böå ngaânh trûúác nhûäng yïucêìu vïì M&E cuãa trung ûúng, hoùåc ñt nhêët laâcung cêëp dõch vuå khöng ra gò. Roä raâng caáccú quan naây coá traách nhiïåm cung cêëp caác dûäliïåu giaám saát maâ hïå thöëng M&E yïu cêìu.Nïëu caác cú quan naây khöng coá àöång lûåc àïíàaãm baão chêët lûúång cuãa thöng tin thò toaânböå hïå thöëng seä gùåp rùæc röëi (bao göìm chêëtlûúång caác cuöåc àaánh giaá, trong khuön khöícaác cuöåc àaánh giaá naây dûåa trïn söë liïåu maâcaác böå cung cêëp. Àêy laâ baâi hoåc ruát ra tûâ caácpheáp chêín àoaán thûåc hiïån cho Uganàa(chûúng 9).

Möåt baâi hoåc khaác laâ traánh möëi nguy tûânhûäng hïå thöëng giaám saát phûác taåp, thiïëu sûåàiïìu phöëi úã caác cêëp ngaânh vaâ trung ûúng.Àiïìu naây seä taåo möåt gaánh nùång àaáng kïí lïnnhûäng àöëi tûúång cung cêëp dûä liïåu, àùåc biïåtlaâ caác böå ban ngaânh.

Caác mûác phaåt - nhûäng “cêy gêåy” maâ caác böåtrung ûúng aáp àùåt – khöng nhû kyâ voång cuãanhûäng böå ngaânh mùåc duâ àöi khi chuáng laåirêët cêìn thiïët. Caác mûác thûúãng nhûäng “cuã caâröët” vñ duå nhû sûå baão àaãm vïì nguöìn kinhphñ lúán hún cho nhûäng böå ngaânh naây àïí coáthïí theo àuöíi muåc tiïu cuãa mònh – dûúângnhû chiïën thùæng caã traái tim vaâ khöëi oác(chûúng 11).

123


14. Coá caách naâo baão àaãm rùçng nhûäng thöng tingiaám saát vaâ kïët quaã àaánh giaá seä àûúåc sûã duångtrong hoaåch àõnh ngên saách?

Khöng coá caách naâo àïí baão àaãm viïåc sûã duångthöng tin M&E trong xêy dûång ngên saáchnhûng coá möåt vaâi caách àïí tùng khaã nùngnaây. Roä raâng thêåt quan troång khi nhûängngûúâi coá võ trñ quyïët àõnh trong kïë hoaåchngên saách vaâ caác quyïët àõnh chi tiïu – baogöìm töíng thöëng, thuã tûúáng, böå trûúãng taâichñnh, nhûäng böå trûúãng chuã chöët khaác Böå taâichñnh cuâng caác cú quan àïìu coá nhu cêìu vïìthöng tin M&E àïí hoå coá thïí àûa ra nhiïìu sûålûåa choån töët hún vaâ quyïët àõnh chñnh xaáchún. Nïëu nhu cêìu naây ñt ài hoùåc biïën mêët thòcêìn thûåc hiïån viïåc nêng cao nhêån thûác vïìM&E dûúái goác àöå nhûäng gò cêìn hoaân thiïånvaâ nhûäng gò coá thïí cung cêëp.

Caác bïn tham gia cuäng coá thïí sûã duång caáccöng cuå mang tñnh khñch lïå nhû cêy gêåy “cuãcaâ röët”, sûå khiïín traách àïí khuyïën khñch sûãduång thöng tin M&E trong cöng taác ngênsaách (chûúng 11). Nhûäng àöång lûåc naây coáthïí bao göìm, vñ duå, baáo caáo vïì sûå höî trúå cuãaM&E tûâ nhûäng töí chûác coá aãnh hûúãng trongchñnh phuã; thöng tin phaãn höìi thûúângxuyïn tûâ phña caác böå trûúãng vïì nhûäng phêntñch liïn quan àïën chêët lûúång tû vêën chñnhsaách (bao göìm caã phêìn tû vêën sûã duång töëtnhûäng thöng tin M&E coá sùén); xïëp haång caácchûúng trònh theo hiïåu quaã hoaåt àöång trongnhûäng taâi liïåu ngên saách àaä xuêët baãn; vaâ sûåhöî trúå cuãa Böå taâi chñnh àïí thûã nghiïåm caácàaánh giaá nhanh nhùçm trònh diïîn sûå hûäuduång cuãa chuáng.

15. Coá phaãi PBB aám chó rùçng caác chûúngtrònh hoaåt àöång keám hiïåu quaã nïn àûúåc daânhñt ngên saách hún?Àiïìu naây khöng nhêët thiïët. Cêìn xem xeát liïåurùçng chûúng trònh coá phaãi laâ ûu tiïn cuãa

chñnh phuã hay khöng. Möåt söë chûúng trònhnhû laâ chûúng trònh giaáo duåc tiïíu hoåc roäraâng quaá quan troång àïí khöng thïí huãy boãhay cùæt giaãm chi tiïu. Trong nhûäng trûúânghúåp naây, thaách thûác àùåt ra laâ phaãi giaãi quyïëtcaác vêën àïì vïì hoaåt àöång keám hiïåu quaã maâthöng tin giaám saát vaâ caác phaát hiïån àaánh giaáàaä chó ra, vñ duå nhû phên phöëi dõch vuåkhöng hiïåu quaã hoùåc chûúng trònh khöngaãnh hûúãng àïën àöëi tûúång hûúãng lúåi muåctiïu coá thïí laâ cêìn thiïët khi daânh nhiïìu tiïìnhún vaâo chûúng trònh, ñt nhêët laâ trong ngùænhaån àïí giaãi quyïët nhûäng vêën àïì naây.

Böå taâi chñnh taåi caác quöëc gia nhû UÁc àaä sûãduång cam kïët taâi nguyïn trong caác tònhhuöëng tûúng tûå; àiïìu naây cho pheáp tùngngên saách trong ngùæn haån cho caác chûúngtrònh ûu tiïn, àïí àöíi lêëy sûå cùæt giaãm ngênsaách trong têìm trung vaâ daâi haån. Caác camkïët taâi nguyïn àoâi hoãi caác haânh àöång cuå thïíphaãi àûúåc tiïën haânh àïí caãi thiïån hiïåu quaãhoaåt àöång (OECD 1997a).

Tuy nhiïn, àöëi vúái nhûäng chûúng trònhàûúåc ûu tiïn thêëp, nhûäng bùçng chûáng hoaåtàöång keám dûúâng nhû dêîn àïën viïåc chñnhphuã quyïët àõnh cùæt giaãm chûúng trònh hoùåcloaåi boã hoaân toaân. Chilï laâ möåt quöëc gia coáthïí loaåi boã möåt chûúng trònh nïëu coá bùçngchûáng vïì hoaåt àöång keám hiïåu quaã nhûngàoá chó laâ möåt ngoaåi lïå; caác böå taâi chñnh cuãaphêìn lúán caác nûúác OECD hiïëm khi huãy boãnhûäng chûúng trònh khi maâ thöng tin M&Eàïì cêåp àïën vêën àïì hoaåt àöång keám hiïåu quaã(Curristine 2005).

16. Liïåu coá thïí giúái thiïåu PBB úã cêëp àöå thñàiïím hay nhêët thiïët phaãi giúái thiïåu PBB àöìngthúâi trong toaân böå tiïën trònh ngên saách?PBB coá thïí àûúåc giúái thiïåu úã cêëp àöå thñ àiïím.Coá ba hònh thûác PBB (höåp 3.1, trang 14).

124


Loaåi àêìu tiïn liïn quan àïën möëi quan hïåtrûåc tiïëp giûäa viïåc taåo lêåp ngên saách chochûúng trònh vaâ hiïåu quaã hoaåt àöång cuãa noá.Caách tiïëp cêån naây àûúåc sûã duång trong söë ñttrûúâng húåp haån heåp nhû laâ viïåc lêåp quyädûåa trïn cöng thûác daânh cho bïånh viïånhoùåc giaáo duåc àaåi hoåc. Do àoá, vêîn coá thïígiúái thiïåu hoaåt àöång dûå toaán ngên saách trûåctiïëp trïn cú súã thñ àiïím nhûäng chûúng trònhàùåc biïåt.

Loaåi PBB thûá hai laâ loaåi dûå toaán ngên saáchgiaán tiïëp dûåa trïn hiïåu quaã hoaåt àöång , theoàoá thöng tin M&E cung cêëp àêìu vaâo chonhûäng quyïët àõnh dûå toaán ngên saách.Dûúâng nhû khöng thêåt húåp lyá khi sûã duångthöng tin M&E nhû laâ möåt yïëu töë àêìu vaâocho caác quyïët àõnh phên böí ngên saách chomöåt söë ñt caác chûúng trònh thñ àiïím. Nhiïìuchñnh phuã coá thïí coá nguöìn dûä liïåu tûúng àöëitöët vïì hiïåu quaã hoaåt àöång cuãa têët caã caácchûúng trònh nhûng chó möåt söë ñt chñnh phuãcoá caác phaát hiïån tûâ caác cuöåc àaánh giaá àaángtin cêåy cho têët caã caác chûúng trònh úã têët caãcaác ngaânh. Do vêåy, thêåt cêìn thiïët khi sûãduång bêët cûá thöng tin naâo sùén coá tuy coá thïígùåp nhûäng thöng tin vuån vùåt hoùåc khönghoaân haão. Hiïíu theo möåt caách khaác, caácquyïët àõnh ngên saách phaãi àûúåc thûåc hiïån.

Do vêåy, coá thïí thñ àiïím viïåc sûã duång thöngtin M&E àïí höî trúå viïåc phên böí ngên saáchcho möåt söë chûúng trònh nhêët àõnh. Cho duâPBB àûúåc giúái thiïåu úã mûác thñ àiïím haytrong toaân böå tiïën trònh ngên saách thò cuängkhöng thïí traánh khoãi sûå khaác biïåt vïì mûác àöåcoá sùén cuãa thöng tin M&E úã caác chûúng trònhkhaác nhau. Vaâ àiïìu naây àoâi hoãi möåt sûå ûutiïn cho viïåc lêåp kïë hoaåch thûåc hiïån caác cuöåcàaánh giaá àaáng tin cêåy àïí baão àaãm rùçng caácphaát hiïån tûâ caác cuöåc àaánh giaá laâ coá thïí tiïëpcêån giuáp viïåc ra quyïët àõnh ngên saách cho

caác chûúng trònh troång yïëu cuãa chñnh phuã.Möåt chiïën lûúåc khi thñ àiïím loaåi hònh PBBnaây laâ thuï thûåc hiïån caác àaánh giaá chiïën lûúåcàöëi vúái caác vêën àïì chñnh saách “noáng” àïí cöëgùæng duy trò àöå hûäu duång cuãa caác phaát hiïånàaánh giaá trong cöng taác ngên saách nhùçm àaåtàûúåc hiïåu quaã trònh diïîn.

Loaåi hònh PBB cuöëi cuâng laâ loaåi hoaåch àõnhngên saách cöng khai hiïåu quaã hoaåt àöångtheo àoá chñnh phuã thöng baáo röång raäi hiïåuquaã àaä àaåt àûúåc hoùåc mong àúåi cho möîi dûåaán4. Möåt lêìn nûäa, mûác àöå coá sùén thöng tinM&E cho caác dûå aán khaác nhau coá thïí khaácbiïåt rêët lúán vaâ do àoá loaåi hònh PBB naây cuängcoá thïí àûúåc thûåc hiïån thñ àiïím. Vñ duå, úãColömbia, loaåi hònh PBB àûúåc thñ àiïím chocöng taác ngên saách àêìu tû, nhûng khöng aápduång àöëi vúái cöng taác ngên saách thûúângxuyïn (phuå luåc B). Chñnh phuã Guatemalahiïån àang thñ àiïím viïåc phên böí ngên saáchdûåa trïn hiïåu quaã hoaåt àöång àöëi vúái böå giaáoduåc vaâ böå y tïë.

17. Cöng taác hoaåch àõnh ngên saách cho caácchûúng trònh coá giuáp taåo dûång hïå thöëng M&Ehay khöng?Àuáng vêåy. Dûå toaán ngên saách cho chûúngtrònh thûúâng nhoám têët caã caác hoaåt àöångcuâng muåc tiïu trong cuâng möåt chûúng trònh,vñ duå nhû àaåt àûúåc caãi thiïån nhêët àõnh trongchûúng trònh dinh dûúäng5. Àiïìu naây dïîdaâng hún khi ûúác lûúång töíng chi tiïu cuãachñnh phuã àïí àaåt àûúåc muåc tiïu. Noá cuängtaåo àiïìu kiïån töët cho viïåc ào lûúâng töínglûúång àêìu ra cuãa nhûäng hoaåt àöång coá liïnquan (caác ào lûúâng kyâ göëc) vaâ cú chïë thûåchiïån caác muåc tiïu hiïåu quaã hoaåt àöång.

Sûå roä raâng naây àöëi lêåp maånh meä vúái dûå toaánngên saách truyïìn thöëng, kiïíu dûå toaán ngên

125


saách theo doâng khoaãn muåc, theo àoá töíngngên saách chi cho têët caã caác hoaåt àöång àûúåcxaác àõnh cho möåt töí chûác. Dûå toaán chó xaácàõnh caác loaåi chi tiïu nhû chi tiïìn lûúng,thuï vùn phoâng, àiïån thoaåi, chi phñ ài laåi,…Nhêån biïët àûúåc söë lûúång tiïìn àûúåc chi tiïuàïí cöë gùæng àaåt àûúåc muåc tiïu cuãa chñnh phuãlaâ rêët hûäu ñch àöëi vúái caác quan chûác cêëp caovaâ nhûäng nhaâ phên tñch ngên saách búãi noágiuáp hoå àaánh giaá àûúåc liïåu giaá trõ khoaãn chitiïu coá tûúng xûáng vúái têìm quan troång cuãatûâng muåc tiïu; Àiïìu naây cuäng rêët quantroång cho löå trònh quaãn lyá dûåa trïn kïët quaãhoaåt àöång. Noá cuäng giuáp hoå àaánh giaá liïåukïët quaã cuãa caác khoaãn chi naây coá thïí lyá giaãimûác àaä chi cuäng nhû so saánh vúái caácphûúng aán chi tiïu khaác àïí àaåt àûúåc cuângmöåt muåc àñch.

Nhûng trûúác khi thûåc hiïån nhûäng àaánh giaánaây, àiïìu cêìn thiïët laâ phaãi coá thöng tin M&Evïì mûác àöå hiïåu quaã cuãa chi tiïu (thöng tinvïì àêìu ra, kïët quaã, caác taác àöång do caáckhoaãn chi naây). Möåt ûu àiïím nûäa cuãa dûåtoaán ngên saách chûúng trònh laâ noá khuyïënkhñch sûå têåp trung vaâo muåc àñch vaâ muåc tiïutrong daâi haån vaâ caác bûúác trung gian cêìnthiïët àïí àaåt àûúåc noá.

Sûå cên xûáng cuãa chûúng trònh dûå toaánngên saách vúái M&E yïu cêìu sûå cên xûángcuãa caác hïå thöëng thöng tin. Do vêåy, hïåthöëng thön tin quaãn lyá taâi chñnh vaâ hïåthöëng giaám saát hiïåu quaã hoaåt àöång cêìnphaãi haâi hoaâ vúái nhau. Àaåt àûúåc àiïìu naâycêìn phaãi coá nöî lûåc àaáng kïí.

Chilï coá khaã nùng xêy dûång möåt hïå thöëngM&E laânh maånh maâ khöng cêìn àïën cöng taácdûå toaán ngên saách chûúng trònh (tuy nhiïnnûúác naây hiïån nay àang laâm viïåc àïí taåo nïnmöåt cêëu truác chûúng trònh). Nhûng sûå bêët

cêåp cuãa viïåc thiïëu cêëu truác laâ úã chöî, caácchuyïn gia àaánh giaá caác chûúng trònh cuãaChilï phaãi cöë gùæng xaác àõnh caác hoaåt àöångnaâo cuãa chñnh phuã nïn àûúåc xem laâ möåtphêìn cuãa caác chûúng trònh àûúåc àaánh giaá.Àêy laâ möåt caách tiïëp cêån töën thúâi gian vaâmang tñnh tònh thïë. Phêìn lúán caác nûúác thuöåckhöëi OECD àïìu àaä thûåc hiïån dûå toaán ngênsaách chûúng trònh.

18. Vùn phoâng kiïím toaán quöëc gia, Quöëc höåivaâ Nghõ viïån nïn àoáng vai troâ gò trong M&E?Nhòn chung, Súã kiïím toaán quöëc gia vaâ caác cúquan lêåp phaáp cuãa nhaâ nûúác nhû Quöëc höåihay Nghõ viïån nïn nùæm vai troâ dêîn àêìu àöëivúái M&E. Súã kiïím toaán quöëc gia thûúâng laâ töíchûác àûúåc uyã thaác baão àaãm tñnh trung thûåccuãa hïå thöëng lêåp phaáp. Hoå thûúâng thûåc hiïåncaác kiïím toaán thûåc thi quaãn lyá taâi chñnh cuãacaác böå vaâ caác töí chûác. Khi söë lûúång cú quankiïím toaán quöëc gia tùng lïn hoå cuäng thûåchiïån kiïím toaán kïët quaã hoaåt àöång, möåt loaåiàaánh giaá têåp trung vaâo tñnh hiïåu quaã trongchi tiïu cuãa chñnh phuã. ÚÃ möåt söë nûúác, cúquan kiïím toaán quöëc gia cuäng àaánh giaá hiïåuquaã hoaåt àöång cuãa hïå thöëng M&E cuãa chñnhphuã vaâ tûâ àoá yïu cêìu chñnh phuã cuãng cöë hïåthöëng úã nhûäng chöî cêìn thiïët (chûúng 12).

Vïì nguyïn tùæc, nhûäng caánh tay lêåp phaáp cuãanhaâ nûúác cuäng quan têm àïën hiïåu quaã hoaåtàöång cuãa caác cú quan haânh phaáp. Cú quanlêåp phaáp àöi khi cuäng coá àuã sûác maånh phaáplyá àïí thöng qua – hoùåc khöng thöng qua – àïìxuêët chi tiïu cuãa chñnh phuã. Hoå cuäng thûúângxuyïn coá thêím quyïìn àïí sûãa àöíi caác àïì xuêëtnaây nïëu thêëy phuâ húåp. Trong quaá trònh xemxeát caác àïì xuêët chi tiïu, caác cú quan lêåp phaápcuäng coá cú höåi àïí àaánh giaá laåi hiïåu quaã hoaåtàöång trong quaá khûá cuãa chñnh phuã vúái tûcaách laâ nhaâ quaãn lyá caác khoaãn taâi chñnh cöng.

126


Tuy vêåy, cuäng phaãi thùèng thùæn àïí noái rùçngcaác cú quan lêåp phaáp thûúâng chûa àûúåctrang bõ àêìy àuã àïí thûåc hiïån nhiïåm vuå àaánhgiaá hiïåu quaã hoaåt àöång cuãa chñnh phuã. Hoåthûúâng khöng coá àuã kyä nùng, nguöìn lûåc, vaâthúâi gian àïí thûåc hiïån chûác nùng naây.

19. Coá phaãi M&E daânh cho PRSP chó laâ möåtdaång khaác cuãa àiïìu kiïån àïí coá taâi trúå?Xeát trïn nhiïìu mùåt thò àiïìu naây laâ àuáng. Lyádo quan troång maâ PRSP nhêën maånh M&E laâàïí baão àaãm chñnh phuã cuäng nhû caác nhaâ taâitrúå têåp trung caác kïët quaã taåi quöëc gia thûåchiïån cuäng nhû giaá trõ caác khoaãn chi àïí àaåtàûúåc mûác kïët quaã naây. Àiïìu naây àang trúãnïn quan troång hún tûâ khi Ngên haâng Thïëgiúái coá saáng kiïën miïîn giaãm núå cho caác nûúácngheâo coá söë núå quaá lúán (chûúng 4). Möåtthiïëu soát phöí biïën cuãa phêìn lúán PRSP laâ chótêåp trung vaâo hiïåu quaã hoaåt àöång cêëp quöëcgia maâ ñt chuá yá àïën nhûäng àoáng goáp cuå thïícuãa chñnh phuã - hoùåc caác khu vûåc àún leã cuãachñnh phuã, chñnh phuã àõa phûúng – hoùåc caácnhaâ taâi trúå (hoùåc khu vûåc tû nhên) àöëi vúáinhûäng thaânh quaã naây (chûúng 9). Lyá do chosûå haån chïë naây bao göìm sûå yïëu keám cuãa hïåthöëng M&E cuãa chñnh phuã vaâ sûå yïëu keámcuãa viïåc höî trúå hïå thöëng tûâ phña caác nhaâ taâitrúå. Nhûng taåi möåt söë quöëc gia nhû Uganàavaâ Tanzania, möëi quan têm cuãa chñnh phuãvïì M&E coá trûúác caã PRSP; noái caách khaác,chñnh phuã úã caác nûúác naây àaä nhêån ra giaá trõcuãa viïåc àêìu tû thúâi gian vaâ nöî lûåc àïí xêydûång hïå thöëng M&E cuãa chñnh phuã nhùçm höîtrúå töët hún kïë hoaåch quöëc gia vaâ viïåc phênböí nguöìn ngên saách.

20. Caác nhaâ taâi trúå laâm cho M&E trúã nïn khoákhùn hún – chûá khöng phaãi dïî daâng hún – àöëivúái caác nûúác àang phaát triïín?Coá möåt àiïìu chùæc chùæn rùçng caác nhaâ taâi trúå

àaä thêët baåi khi haâi hoaâ nhûäng yïu cêìu àöëivúái hïå thöëng M&E maâ hoå kyâ voång caác quöëcgia àaåt àûúåc. Tònh huöëng naây àaä taåo nïnmöåt gaánh nùång àaáng kïí cho nhiïìu quöëc gia.Möåt cêu hoãi hoác buáa àùåt ra laâ coá phaãi khi caáchïå thöëng nùng lûåc cuãa chñnh phuã caâng yïëukeám thò nhaâ taâi trúå laåi caâng aáp àùåt àiïìu kiïånvaâ hïå thöëng cuãa hoå vaâo caác quöëc gia naây.Àiïìu naây coá thïí gêy haåi àïën nhûäng nöî lûåccuãa chñnh phuã trong viïåc laâm maånh hïåthöëng cuãa riïng mònh. Tuy nhiïn, caác nhaâ taâitrúå cuäng coá thïí höî trúå chñnh phuã nêng caonùng lûåc trong viïåc cuãng cöë hïå thöëng M&Ehiïån haânh. Bïn caånh àoá, caác cú quan àaánhgiaá cuãa caác nhaâ taâi trúå cuäng àaä tiïën haânh möåtlûúång lúán caác àaánh giaá trong nhiïìu nùm qua.Nhûäng kinh nghiïåm naây cung cêëp nguöìn tûliïåu vö giaá – möåt thû viïån cuãa caác phaát hiïånàaánh giaá – maâ chñnh phuã coá thïí sûã duång rêëthiïåu quaã.

21. Nhûäng nguy hiïím vaâ caãm bêîy chñnh cêìntraánh khi cöë gùæng àêíy maånh M&E trong möåtquöëc giaCoá rêët nhiïìu. Saáu thaách thûác chñnh seä àûúåcthaão luêån trong cuöën saách naây:

Coá niïìm tin rùçng M&E coá giaá trõ nöåi taåi –goåi laâ “M&E mantra”. Lyá leä naây thûúângkhöng thuyïët phuåc àöëi vúái nhûäng quanchûác hay hoaâi nghi hoùåc nhûäng ngûúâilaâm viïåc quaá sûác. Thay thò noái nhû vêåy,caách thuyïët phuåc coá thïí laâ àûa ra nhûängàaánh giaá àùåc trûng coá têìm aãnh hûúãng lúánvaâ àïì cêåp àïën caác chñnh phuã coá àùåc trûngtûúng tûå àaä daânh rêët nhiïìu nöî lûåc xêydûång hïå thöëng M&E vaâ trúã thaânh nhûängngûúâi khúãi xûúáng M&E thaânh cöng. Viïîncaãnh naây nhêën maånh rùçng M&E coá giaá trõchó trong phaåm vi maâ noá thûåc sûå àûúåcduâng àïí caãi thiïån hoaåt àöång cuãa chñnhphuã (chûúng 3 vaâ phêìn II).

127


Caách tiïëp cêån maáy moác àöëi vúái viïåc xêydûång nùng lûåc chó têåp trung vaâo viïåckhúãi taåo hïå thöëng giaám saát, thûåc hiïån caáccuöåc àaánh giaá, vaâ cung cêëp àaâo taåo vïìM&E. Nhûäng hoaåt àöång tûâ phña cung naâyrêët cêìn thiïët nhûng coân quaá thiïëu àïí coáàûúåc nhûäng hïå thöëng M&E thaânh cöng.Caác vêën àïì tûâ phña cêìu cuäng rêët quantroång, àùåc biïåt laâ baãn chêët vaâ nùng lûåc cuãacaác àöång cú thuác àêíy thûåc hiïån vaâ sûãduång thöng tin M&E (chûúng 10 vaâ 11).Viïåc àaâo taåo nêng cao nhêån thûác vïì giaá trõvaâ viïåc sûã duång M&E – àiïím maånh cuängnhû haån chïë - coá thïí giuáp nêng cao nhucêìu vïì M&E.

Sûå tuên thuã cûáng nhùæc kïë hoaåch haânhàöång àaä àïì ra àöëi vúái viïåc xêy dûång hïåthöëng M&E. Luön laâ àiïìu töët khi bùæt àêìuvúái möåt têìm nhòn roä raâng vïì hïå thöëngM&E, noá seä hoaåt àöång nhû thïë naâo, vaâkhaã nùng sûã duång hïå thöëng thöng tin möåtkhi noá àûúåc xêy dûång hoaân thiïån. Tuynhiïn, kinh nghiïåm nhùæc nhúã chuáng tarùçng phêìn lúán nhûäng hïå thöëng M&Ethaânh cöng àïìu àûúåc phaát triïín trongtraång thaái cú höåi, phi tuyïën khi maâ caác trúãngaåi àûúåc àöëi mùåt vaâ caác cú höåi múái xuêëthiïån (chûúng 10). Nhûäng biïën àöíi chûaàûúåc àoaán trûúác coá thïí phaãn aánh, vñ duånhû, sûå ra ài cuãa caác àöëi taác chuã chöët,thay àöíi trong nöåi caác, hoùåc caác cuöåckhuãng hoaãng taâi chñnh laâm gia tùng giaátrõ cuãa cuãa thöng tin M&E coá sùén. Do àoá,

phaát triïín möåt hïå thöëng M&E coá thïí laâ töëtnhêët khi nhòn dûúái goác àöå möåt tiïën trònhtiïën böå vaâ cêìn phaãi àûúåc àiïìu chónh vaâquaãn lyá möåt caách cêín troång. Sûå tiïën böåtrong phaát triïín hïå thöëng M&E chñnh quyseä mang laåi caách hiïíu biïët cêìn thiïët àïíthûåc hiïån caác àiïìu chónh phuâ húåp(chûúng 12).

Sûå giúái haån do phuå thuöåc vaâo caác böå luêåt,caác quy tùæc vaâ caác quy àõnh dûúái luêåt khixem noá laâ möåt phûúng tiïån chñnh àïí thïíchïë hoaá M&E trong chñnh phuã. Möåt nïìntaãng phaáp lyá vûäng chùæc coá thïí cung cêëp sûåhöî trúå cuåc böå àïí thïí chïë hoaá hïå thöëngM&E nhûng quaá trònh naây coân àoâi hoãinhiïìu hún thïë (chûúng 10 vaâ 11).

Möëi nguy hiïím cuãa viïåc quaá baây veä hïåthöëng M&E, àùåc biïåt thöng qua möåt hïåthöëng giaám saát quaá phûác taåp vúái quaánhiïìu caác chó tiïu hiïåu quaã hoaåt àöång(chûúng 9 vaâ 10).

Viïåc tòm kiïëm hïå thöëng M&E lyá tûúãngtrong nhiïìu quöëc gia. Möåt söë quan chûáccöë tòm kiïëm caác hïå thöëng mêîu mûåc, vñ duånhû hïå thöëng cuãa Chilï, àïí sao cheáp chohïå thöëng cuãa nûúác hoå. Àêy laâ möåt sai lêìm:khöng chó búãi vi nïìn taãng ban àêìu cuãamöîi quöëc gia laâ duy nhêët maâ muåc tiïuvûún àïën cuäng laâ khaác biïåt – phuå thuöåcvaâo viïåc sûã duång thûåc tïë hoùåc dûå àõnhthöng tin M&E maâ hïå thöëng seä taåo ra(chûúng 12).

128


PHUÅ LUÅC

PHUÅ LUÅC A: CAÁC BAÂI HOÅC NGHIÏN CÛÁU ÀAÁNH GIAÁ TRÚÃ NÏN COÁTAÁC DUÅNG

Chuã àïì xuyïn suöët trong cuöën saách naây laâ sûåcêìn thiïët aáp duång caác thöng tin giaám saát vaâàaánh giaá àïí hïå thöëng àûúåc coi laâ “thaânhcöng”. Àêy laâ möåt phêìn vêën àïì khi möåtchñnh phuã àaåt àûúåc lúåi ñch töëi àa tûâ caác nöî lûåcgiaám saát vaâ àaánh giaá - thïí hiïån úã chi phñ hiïåuquaã cuãa hïå thöëng giaám saát vaâ àaánh giaá.

Tuy nhiïn, mûác àöå sûã duång thêëp khöng chóboã lúä cú höåi maâ coân àùåt ra möëi àe doaå àöëi vúáitñnh bïìn vûäng cuãa hïå thöëng. Caác quan chûáccuãa chñnh phuã thûúâng khöng xem caác àaánhgiaá nhû laâ sûå kïë nhiïåm cöë hûäu, do àoá coá veãnhû hoå khöng daânh nhiïìu nhiïåt huyïët àïítiïëp tuåc àêìu tû möåt khoaãn tiïìn lúán cho caácàaánh giaá àaä bõ boã qua.

Viïåc aáp duång àùåc biïåt quan troång trongnhûäng nùm àêìu cuãa hïå thöëng giaám saát vaâàaánh giaá, trûúác khi noá àûúåc thiïët lêåp vaâ chêëpnhêån hoaân toaân nhû möåt phêìn cöng viïåc cuãachñnh phuã. Trong giai àoaån àêìu tiïn naây, caácàaánh giaá nhêët thiïët phaãi coá sûác thuyïët phuåcmaånh meä vïì têìm aãnh hûúãng cuãa chuángthöng qua viïåc thïí hiïån tñnh hûäu ñch - khithuyïët phuåc nhûäng quan chûác cêëp cao coânàang nghi ngúâ vaâ khöng tin rùçng hïå thöëngM&E laâ quan troång vaâ coá giaá trõ thûåc sûå àöëivúái chñnh phuã (chûúng 3 àaä baân àïën caáchàaánh giaá khaác do chñnh phuã sûã duång). Noáicaách khaác, trong giai àoaån khúãi àöång cuãamöåt hïå thöëng M&E, quan troång laâ têët caã caác

nghiïn cûáu àaánh giaá cêìn phaãi àûúåc tñnh àïën.Àiïìu naây mang àïën cho caác nhaâ quaãn lyá hïåthöëng giaám saát vaâ àaánh giaá traách nhiïåm lïnkïë hoaåch kyä caâng cho caác àaánh giaá cuãa hoå.

Khaái niïåm möåt hïå thöëng M&E thaânh cöng coáthïí àûúåc aáp duång àöëi vúái möåt àaánh giaá riïngleã. Vaâ àiïìu naây tûå nhiïn dêîn túái möåt cêu hoãi,“Àiïìu gò laâm cho caác àaánh giaá àûúåc têåptrung sûã duång àïí coá thïí coá aãnh hûúãng?”Phêìn tiïëp sau àêy trònh baây phên tñch sêu tûâ8 àaánh giaá àûúåc xem laâ coá tñnh aãnh hûúãngcao; nghiïn cûáu naây àaä lïn danh saách caác baâihoåc chi tiïët caách thûác thiïët kïë möåt àaánh giaácoá hiïåu lûåc (Bamberger, Mackay, vaâ Ooi2004, 2005). Nhûäng baâi hoåc naây cuäng gùæn vúáicaác nghiïn cûáu khoa hoåc vïì sûã duång nghiïncûáu àaánh giaá (vñ duå Patton 1997), vaâ vúái caácphaát hiïån cuãa nhoám Àaánh giaá Àöåc lêåp cuãaNgên haâng Thïë giúái (IEG) vïì viïåc sûã duångcaác àaánh giaá cuãa noá (IEG 2006). Nùm baâi hoåcchñnh àûúåc toám tùæt sú lûúåc nhû sau:

1. Têìm quan troång cuãa möåt chñnh saách vaâmöi trûúâng quaãn lyá hûäu ñch. Phaát hiïån vaâkiïën nghõ tûâ möåt àaánh giaá seä àûúåc duângnhiïìu hún nïëu nhû noá hûúáng túái caác vêën àïìchñnh saách quan troång maâ chñnh phuã àangtêåp trung giaãi quyïët. Vñ duå, möåt chñnh quyïìnmúái àûúåc thiïët lêåp coá thïí àaä quyïët àõnh tùngàaáng kïí mûác àöå höî trúå cho ngûúâi thêëtnghiïåp nhûng coá thïí khöng xaác àõnh àûúåc

phûúng phaáp hiïåu quaã nhêët àïí thûåc hiïånàûúåc àiïìu àoá. Caác àaánh giaá vïì caác hònh thûáccan thiïåp khaác nhau cuãa chñnh phuã, nhû taåora cöng ùn viïåc laâm, trúå cêëp lûúng, hoùåc caácchûúng trònh àaâo taåo cho nhûäng ngûúâi thêëtnghiïåp coá thïí rêët coá ñch àöëi vúái caác quyïëtàõnh cuãa chñnh phuã (xem höåp 8.2, vñ duå vïìnûúác UÁc.)

Möåt möi trûúâng chñnh saách hûäu ñch coá thïíbao göìm sûå gùæn boá trong quaãn lyá cuãa möåt cúquan vúái viïåc thûåc thi caác phaát hiïån cuãa möåtnghiïn cûáu àaánh giaá – coá thïí laâ búãi vò cúquan coá möåt àõnh hûúáng dõch vuå maånh vaânhûäng ngûúâi quaãn lyá cuâng nhên viïn quantêm túái viïåc àûa ra nhûäng chêët lûúång dõchvuå töët nhêët coá thïí cho khaách haâng cuãa mònh.Trong trûúâng húåp naây coá thïí noái rùçng àún võnaây súã hûäu dõch vuå hoùåc vùn hoaá kinhdoanh vûäng maånh.

2. Thúâi gian àaánh giaá. Coá veã nhû phaát hiïånvaâ àïì xuêët tûâ möåt àaánh giaá rêët àûúåc àïì caokhi àûúåc sûã duång vaâo àuáng thúâi àiïím cungcêëp thöng tin àïí àûa ra caác quyïët àõnh chñnhsaách vaâ quaãn lyá. Do àoá, Böå taâi chñnh Chilï lïnkïë hoaåch cho caác àaánh giaá cuãa mònh rêët cêínthêån, vúái thúâi haån ngên saách chùæc chùæn àïíbaão àaãm rùçng caác àaánh giaá naây seä àûúåc thûåchiïån àuáng thúâi haån, àïí caác kïët quaã cuãa noá coáthïí àûúåc caác nhaâ phên tñch chñnh saách vaânhûäng ngûúâi àûa quyïët àõnh sûã duång trongchu kyâ ngên saách hiïån taåi. (xem chûúng 6).

Chñnh àiïìu naây taåo ra sûå ûu tiïn trong viïåclêåp kïë hoaåch vaâ quaãn lyá thúâi gian cuãa möîinghiïn cûáu àaánh giaá. Nhûng coá thïí seä thaânhkhoá khùn khi chúâ àúåi caác cú höåi aãnh hûúãngàïën löå trònh chñnh saách cuãa chñnh phuã.Chûúng trònh naây coá thïí bõ aãnh hûúãng búãicaác tònh huöëng chûa àûúåc tñnh trûúác nhû sûåthay àöíi vïì chñnh quyïìn hoùåc khuãng hoaãngkinh tïë vô mö.

Höåp B.2 trong phuå luåc B àûa ra vñ duå vïì möåtnghiïn cûáu àaánh giaá hoaân thaânh quaá muöåncoá thïí gêy aãnh hûúãng àïën quyïët àõnh chñnhsaách cuãa chñnh phuã. Möåt chñnh quyïìn múáiàûúåc thiïët lêåp úã Cölömbia quyïët àõnh kïëtthuác chûúng trònh taåo viïåc laâm trûúác khi caácphaát hiïån cuãa nghiïn cûáu àaánh giaá àûúåcàûa ra.

Nhû vêåy, caác phaát hiïån naây àaánh giaá viïåcthûåc hiïån chûúng trònh so vúái caác muåc tiïuchûúng trònh àïì ra. Möåt àaánh gña taác àöångchùåt cheä àûúåc tiïën haânh. Nghiïn cûáu naây coáthïí àûa ra nhûäng phaát hiïån sêu sùæc vaâ àaángtin cêåy nhêët, nhûng caác àaánh giaá naây thûúângchó coá thïí àûúåc tiïën haânh sau khi chûúngtrònh àaä hoaåt àöång àûúåc möåt thúâi gian àuãdaâi àïí tûå böåc löå caác kïët quaã vaâ taác àöång cuãanoá. Kiïíu àaánh giaá naây cuäng coá thïí mêët nhiïìuthúâi gian àïí thûåc hiïån, àùåc biïåt nïëu cêìn thuthêåp möåt khöëi lûúång dûä liïåu àaáng kïí.

Vñ duå cuãa Cölömbia àaä nïu bêåt sûå àaánh àöíimaâ caác nhaâ quaãn lyá hïå thöëng M&E phaãi xemxeát khi ra quyïët àõnh vïì chûúng trònh àaánhgiaá, phûúng phaáp àaánh giaá sûã duång, vaâ àêulaâ thúâi àiïím töët àïí taác àöång lïn caác tranhluêån chñnh saách cuãa chñnh phuã.

3. Am hiïíu vai troâ tiïìm êín cuãa nghiïn cûáuàaánh giaá. Caác nhaâ nghiïn cûáu àaánh giaá cêìnphaãi traánh sûå ngöå nhêån laâ caác phaát hiïån vaâkhuyïën nghõ cuãa hoå coá thïí vaâ nïn taác àöångàïën caác nhaâ hoaåch àõnh chñnh saách hoùåc caácnhaâ quaãn lyá. Àuáng ra, möåt nghiïn cûáu àaánhgña thûúâng chó laâ möåt trong rêët nhiïìu nguöìnthöng tin vaâ taác àöång àöëi vúái chñnh phuã, chólaâ möåt miïëng gheáp rêët nhoã trong ö chûä maâthöi. Trûúâng húåp lyá tûúãng, möåt nghiïn cûáuàaánh giaá seä cung cêëp kiïën thûác vaâ sûå hiïíubiïët múái.

Àöi khi caác chñnh phuã sûã duång caác phaát hiïån

132


133

tûâ nghiïn cûáu àaánh giaá àïí biïån höå chonhûäng quyïët àõnh maâ hoå àûa ra trong möåttrûúâng húåp naâo àoá, àùåc biïåt nïëu caác quyïëtàõnh naây coá thïí khöng àûúåc loâng dên. Hoùåcmöåt nghiïn cûáu àaánh giaá coá thïí àûa ra viïåcchêëm dûát trûúác thúâi haån möåt chûúng trònhàang hoaåt àöång. Caác kiïën nghõ tûâ nghiïncûáu àaánh giaá têåp trung vaâo caác vêën àïì thûåcthi chi tiïët coá thïí ñt gêy tranh caäi hún laâ caáckiïën nghõ liïn quan àïën giaá trõ töíng thïí cuãachûúng trònh hoùåc xem xeát chûúng trònh coánïn tiïëp tuåc hay dûâng laåi. Möåt vai troâ àùåcbiïåt hûäu ñch cuãa möåt ngûúâi nghiïn cûáu àaánhgiaá laâ àûa àïën möåt quan àiïím múái meã vaâkhoaáng àaåt.

4. Ai nïn tiïën haânh nghiïn cûáu àaánh giaá.Àïí möåt nghiïn cûáu àaánh giaá trúã nïn coáhiïåu lûåc cêìn ngûúâi nghiïn cûáu àaánh giaáphaãi laâ ngûúâi àaáng tin cêåy, khaách quan vaâcoá nùng lûåc. Nhiïìu trûúâng húåp cuäng àoâihoãi ngûúâi tiïën haânh àaánh giaá àûúåc xem laâàöåc lêåp vúái chûúng trònh - vaâ coá khi coân àöåclêåp vúái cú quan àang àûúåc àaánh giaá. ÚÃ caácnûúác chêu Myä Latinh, caác àaánh giaá thûúângàûúåc tiïën haânh àöåc lêåp tûâ bïn ngoaâi; àiïìunaây ngûúåc laåi vúái caác nûúác trong Töí chûáchúåp taác kinh tïë vaâ phaát triïín (OECD). Töíchûác naây thûúâng àaánh giaá nöåi böå nhiïìu hún(xem phêìn IV). Do àoá, coá nhûäng sûå àaánhàöíi nhêët àõnh giûäa tñnh khaách quan, àöåc lêåpvaâ àöå tin cêåy cuãa caác nghiïn cûáu àaánh giaá,sûå am hiïíu chûúng trònh cuãa ngûúâi nghiïncûáu àaánh giaá àöëi vúái quyïìn súã hûäu cuãa nhaâquaãn lyá vaâ nhên viïn cuãa chûúng trònh phaáthiïån trong nghiïn cûáu àaánh giaá.

Chuyïn mön cuãa caác àaánh giaá viïn nöåi böåvaâ bïn ngoaâi cuäng laâ möåt vêën àïì cêìn xemxeát. Möåt caách àïí kïët húåp lúåi thïë tûâ caã haicaách tiïëp cêån – àaánh giaá nöåi böå vaâ àaánh giaátûâ bïn ngoaâi laâ baão àaãm caác bïn tham gia

cuãa caã àaánh giaá nöåi böå vaâ àaánh giaá tûâ bïnngoaâi coá vai troâ giaám saát nghiïn cûáu àaánhgiaá, bêët chêëp àaánh giaá àûúåc tiïën haânh nöåiböå hay tûâ bïn ngoaâi.

5. Xêy dûång quan hïå vúái khaách haâng vaâ liïnhïå, quaãng baá caác phaát hiïån àaánh giaá vaâkhuyïën nghõ. Möåt aão tûúãng khaác, möåt ngöånhêån múái xuêët hiïån tûâ nhiïìu nhaâ nghiïn cûáuàaánh giaá vaâ nhûäng ngûúâi quaãn lyá caác cúquan nghiïn cûáu àaánh giaá laâ cöng viïåc cuãacaác nhaâ nghiïn cûáu àaánh giaá chó àún giaãnàûa ra caác baáo caáo àaánh giaá coá giaá trõ. Tûúngtûå, sûå cöng böë caác phaát hiïån vaâ khuyïën nghõcuãa nghiïn cûáu àaánh giaá coá thïí àûúåc xemnhû laâ gûãi baáo caáo àaánh giaá cho möåt loaåt tïnvaâ àõa chó ngûúâi nhêån.

Khi tiïën haânh möåt nghiïn cûáu àaánh giaá thòquan troång laâ ngûúâi àaánh giaá phaãi giûä àûúåcmöëi quan hïå töët vúái caác àöëi taác chuã chöët, àùåcbiïåt laâ khaách haâng chuã chöët uãy thaác cöng taácàaánh giaá. Nïn thöng baáo vïì toaân böå quaátrònh àaánh giaá cho khaác haâng, vaâ thöng tincho caác bïn tham gia trûúác khi caác phaát hiïåntûâ nghiïn cûáu àaánh giaá hoaân têët, àùåc biïåttrong trûúâng húåp caác phaát hiïån naây coá thïígêy ra tranh caäi. Noái khaác ài, khöng nïn taåoàiïìu bêët ngúâ naâo cho caác bïn tham gia.

Truyïìn thöng vaâ quaãn lyá tri thûác laâ àùåc biïåtquan troång àöëi vúái caác cú quan nghiïn cûáuàaánh giaá. Búãi vêåy, möåt chûác nùng quantroång cho caã ngûúâi nghiïn cûáu vaâ cú quannghiïn cûáu àaánh giaá laâ lêëy àûúåc caác phaáthiïån cöët loäi coá veã liïn quan nhiïìu nhêët vaâhûäu duång nhêët àöëi vúái caác bïn tham gia. Caácbïn tham gia bao göìm caác nhaâ hoaåch àõnhchñnh saách vaâ nhûäng ngûúâi quaãn lyá chûúngtrònh. Caác quan chûác cêëp cao thûúâng khöngcoá thúâi gian àïí àoåc caác baáo caáo àaánh giaá daâi,vò vêåy hûäu ñch hún laâ àûa ra caác baáo caáongùæn goån, dïî àoåc vaâ chuêín bõ caác taâi liïåu tó

PHUÅ LUÅC A: CAÁC BAÂI HOÅC ÀÏÍ NGHIÏN CÛÁU ÀAÁNH GIAÁ TRÚÃ NÏN COÁ HIÏÅU LÛÅC

mó xaác àõnh vêën àïì coá liïn quan nhêët, caácphaát hiïån vaâ khuyïën nghõ àaáng chuá yá nhêët.

Caác tiïëp cêån phûác taåp hún vïì mùåt quaãn lyá trithûác vñ duå nhû: viïåc sûã duång trang webàaánh giaá (cho caã caác àaánh giaá riïng leã vaâ thûviïån caác phaát hiïån cuãa cú quan nghiïn cûáuàaánh giaá); sûå khúãi àöång chñnh thûác cuãa baáocaáo àaánh giaá, bao göìm caác buöíi höåi thaão,chuyïn àïì; vaâ duy trò cöng böë danh saách caácbïn tham gia coá mong muöën nhêån àûúåc caáctoám tùæt àaánh giaá. IEG, möåt cú quan àûúåcthaânh lêåp tûâ nùm 1973, hiïån nay sûã duång thûviïån múã röång cuãa caác phaát hiïån tûâ nghiïncûáu àaánh giaá àaáp ûáng caác nhu cêìu cêëp thiïëtvïì caác phaát hiïån àaánh giaá vaâ caác baâi hoåc kinhnghiïåm (IEG 2006, chûúng 3).

Hiïån nay coá möåt hònh thûác phaãn höìi nhanh,bao göìm caác lûu yá vaâ caác baâi thuyïët trònh, caácbaâi baáo caáo ngùæn cho quaãn lyá cêëp cao, quaãnlyá böå phêån vaâ nhên viïn cuãa Ngên haâng Thïëgiúái. Möåt vñ duå vïì hònh thûác naây laâ caác taâi liïåuàûúåc chuêín bõ trong möåt baáo caáo ngùæn caácbaâi hoåc vïì vêën àïì thiïn tai khi coá trêån àöångàêët lúán úã Pakistan nùm 2005.

Têìm quan troång cuãa viïåc ào lûúâng mûác àöå aápduång thöng tin giaám saát vaâ àaánh giaáLiïn quan àïën têët caã nhûäng àiïìu naây laâ têìmquan troång vïì sûå am hiïíu cuãa möåt cú quanàaánh giaá vïì caác àaánh giaá thûåc sûå àûúåc sûãduång, vaâ sûã duång vúái muåc àñch cuå thïí naâo.Àiïìu naây àùåc biïåt quan troång cho möåt cúquan àaánh giaá múái àûúåc thaânh lêåp vaâ khöngàûúåc baão àaãm vïì àöå öín àõnh. Khi mûác àöå aápduång thöng tin khöng cao, cêìn thiïët phaãi coánhûäng bûúác cuå thïí àïí nêng cao noá.

IEG thêåt sûå laâ möåt mö hònh hoaåt àöång hoaânhaão. IEG chuêín bõ töíng kïët haâng nùm vïì caáchoaåt àöång àaánh giaá trong lônh vûåc hoaåt

àöång cuãa Ngên haâng Thïë giúái. Töíng kïët naâycuäng bao göìm caác hoaåt àöång nghiïn cûáu tûåàaánh giaá cuãa IEG, göìm nhêån thûác cuãa caácbïn tham gia quan têm àïën giaá trõ cöng taácnghiïn cûáu àaánh giaá cuãa IEG. Caác bïn thamgia bao göìm Ban giaám àöëc Ngên haâng Thïëgiúái vaâ nhên viïn, caác giaám àöëc quöëc gia, caácnhaâ quaãn lyá ngaânh, vaâ caác giaám àöëc dûå aán(nhûäng ngûúâi àiïìu haânh dûå aán cho vay cuãaNgên haâng Thïë giúái). Caác thaão luêån nhoámvaâ caác cuöåc phoãng vêën àûúåc thiïët kïë mêîu àaäàûúåc tiïën haânh trïn caác mêîu laâ tûâng nhoámàöëi tûúång trïn. Vêën àïì chñnh maâ caác thaãoluêån nhoám vaâ caác cuöåc phoãng vêën naâyhûúáng túái laâ caách sûã duång vaâ àöå hûäu duångcuãa caác phaát hiïån, caác saãn phêím vaâ thöng tincuãa IEG cuâng vúái caác thaách thûác, àöång lûåc vaâtrúã ngaåi khi sûã duång thöng tin giaám saát vaâàaánh giaá trong cöng viïåc cuãa hoå.

Laâ möåt phêìn trong caác hoaåt àöång tûå àaánhgiaá tûúng tûå, IEG tiïën haânh caác khaão saát nöåiböå trïn möåt söë lûúång lúán nhên viïn cuãaNgên haâng Thïë giúái, caác thaânh viïn trongBan giaám àöëc vaâ caác cöë vêën. IEG cuäng tiïënhaânh caác khaão saát múã röång cho caác khaáchhaâng bïn ngoaâi bao göìm chñnh phuã, caác töíchûác taâi trúå, caác töí chûác phi chñnh phuã, giúáihoåc giaã vaâ cöng chuáng. Caác khaão saát naây têåptrung vaâo caác baáo caáo àaánh giaá cuå thïí cuãaIEG. Hoå àùåt caác cêu hoãi vïì:

Viïåc àoåc vaâ nhêån thûác vïì caác baáo caáo naây

Quan àiïím cuãa hoå vïì chêët lûúång (àöå thñchûáng, dïî hiïíu, tñnh xuác tñch trong trònh baây,tñnh húåp thúâi, àöå hûäu duång cuãa caác khuyïënnghõ, caác phên tñch khaách quan, sûå xuyïnsuöët vaâ roä raâng cuãa phûúng phaáp luêån, sûåliïn kïët chùåt cheä giûäa kïët luêån vaâ luêånchûáng, chiïìu sêu cuãa caác phên tñch, vaâ mûácàöå tñch húåp caác thöng tin sùén coá).

134


135

Múã röång sûå aãnh hûúãng cuãa àaánh giaá nhûhiïíu biïët vïì lônh vûåc chuyïn mön.

Viïåc sûã duång àaánh giaá (cho nhên viïn ngênhaâng, caác hònh thûác khaác nhau cuãa viïåc sûãduång caác thöng tin trong cöng taác àang àûúåcxem xeát, nhû trong viïåc àûa ra caác lúâi khuyïn,cöng viïåc thiïët kïë chiïën lûúåc múái, vaâ àiïìu chónhcaác chiïën lûúåc vaâ dûå aán àaä coá cuãa ngên haâng).

Nêng cao chêët luúång cuãa caác khuyïën nghõtrong àaánh giaá cuãa IEG.

Caác phaát hiïån tûâ caác cuöåc thaão luêån nhoám,phoãng vêën vaâ khaão saát coá thïí múã têìm nhòncho caác cú quan àaánh giaá vaâ caác nhaâ nghiïncûáu àaánh giaá riïng reä. Caách tiïëp cêån nhû vêåyàûúåc aáp duång nghiïm tuác cho möåt cú quanàaánh giaá khi cú quan aáp duång cho caácchûúng trònh àaánh giaá cuãa mònh. Àiïìu naây,àïën lûúåt noá, laåi coá thïí giuáp tùng cûúâng àïìcao uy tñn vaâ sûå aãnh hûúãng cuãa caác cú quanàaánh giaá naây.

PHUÅ LUÅC A: CAÁC BAÂI HOÅC ÀÏÍ NGHIÏN CÛÁU ÀAÁNH GIAÁ TRÚÃ NÏN COÁ HIÏÅU LÛÅC

Phên tñch naây cuäng àûúåc xuêët baãn àöåc lêåp(Mackay vaâ àöìng sûå nùm 2007). Sûå chuêín bõcho phên tñch bûúác àêìu naây laâ möåt cöë gùængcuãa nhoám caác nhên viïn cuãa Ngên haâng Thïëgiúái taåi Myä Latinh vaâ vuâng Caribe, cuäng nhûsûå phöëi húåp cuãa IEG àïí phaát triïín nùng lûåcnghiïn cûáu àaánh giaá.

1. Giúái thiïåuNgên haâng Thïë giúái àang chuêín bõ khoaãnvay theo chûúng trònh höî trúå chñnh phuãCölömbia trong caác nöî lûåc tiïëp theo àïí cuãngcöë hïå thöëng giaám saát vaâ àaánh giaá quöëc gia –SINERGIA (Hïå thöëng quöëc gia vïì àaánh giaáhiïåu quaã hoaåt àöång khu vûåc cöng). Muåc àñchcuãa phên tñch nhanh naây laâ höî trúå cho nhoámnhên viïn Ngên haâng Thïë giúái vaâ chñnh phuãàïí cuâng húåp taác tiïën haânh caác khña caånhquan troång trong hïå thöëng giaám saát vaâ àaánhgiaá, bao göìm:

i Sûå hònh thaânh

i Khung phaáp lyá

i Muåc tiïu, vai troâ vaâ traách nhiïåm cuãa caácbïn tham gia

i Caác böå phêån giaám saát vaâ àaánh giaá thiïëtyïëu cuãa SINERGIA: SIGOB vaâ àaánh giaátaác àöång

i Múã röång àöå khaã duång cuãa thöng tin

giaám saát vaâ àaánh giaá maâ SINERGIAcung cêëp

i SINERGIA: sûác maånh, thaách thûác vaâ caáchûúáng phaát triïín trong tûúng lai.

i Kïët luêån

Thöng tin sûã duång trong phên tñch sú böånaây bao göìm caác baáo caáo cuãa chñnh phuã vaâcaác phaát biïíu chñnh saách, höì sú vïì caác dûå aáncho vay vaâ taâi trúå do Ngên haâng Thïë giúái àaähöî trúå cho SINERGIA hoùåc caác hoaåt àöånghöî trúå cuå thïí dûúái sûå baão höå cuãa SINERGIA,caác trònh baây chuyïn àïì chñnh thûác cuãa caácquan chûác cêëp cao, caác thöng tin do nhênviïn Ngên haâng Thïë giúái thu thêåp, hoå cuänglaâ nhûäng ngûúái tham gia vaâo viïåc chuêín bõ,giaám saát caác dûå aán vaâ phaãn höìi caác phêntñch naây tûâ caác quan chûác chñnh phuã trongBöå kïë hoaåch quöëc gia (DNP). Cöng taác cuãaNgên haâng Thïë giúái bao göìm caác cuöåc hoåpvúái quan chûác tûâ chñnh phuã vaâ caác banngaânh, Cú quan kiïëm soaát chung, caác chñnhquyïìn àõa phûúng, caác àoaân thïí xaä höåi coáliïn quan àïën vêën àïì giaám saát vaâ àaánh giaá,bao göìm àiïím maånh vaâ àiïím yïëu cuãaSINERGIA. Caác cuöåc hoåp naây àaä tûâng laânguöìn thöng tin coá giaá trõ, mùåc duâ cêìn phaãicoá caách tiïëp cêån cêëu truác hún àïí nùæm bùættoaân böå caách nhòn nhêån cuãa caác quan chûáccoá nùng lûåc nhùçm àûa ra möåt bûác tranh coáchiïìu sêu hún.

PHUÅ LUÅC B: PHÊN TÑCH TRÛÚÂNG HÚÅP – VÑ DUÅ VÏÌ CÖLÖMBIA

Taâi liïåu naây cöë gùæng cung cêëp tû liïåu vïìnhûäng àiïìu maâ chuáng ta àaä biïët hoùåc chûabiïët vïì SINERGIA. Noá coá thïí àûúåc coi nhûlaâ möåt khêu trong möåt quaá trònh - nhû möåtphûúng tiïån àïí tòm kiïëm thöng tin, nhûängbònh luêån vaâ nhêån xeát vïì rêët nhiïìu khñacaånh chi tiïët cuãa SINERGIA vaâ hûúángphaát triïín trong tûúng lai. Möåt thaách thûácàöëi vúái caác quan saát viïn tûâ bïn ngoaâi laâlaâm roä àêu laâ nhûäng khêu trong rêët nhiïìuthaânh töë cuãa SENEGIA vaâ caác hïå thöëng dûåtoaán kïë hoaåch khaác àang hoaåt àöång tûúngàöëi hiïåu quaã vaâ nhûäng khêu naâo àang töìntaåi phêìn lúán trong vùn baãn seä cêìn möåtphên tñch sêu hún àïí giaãi quyïët caác vêën àïìquan troång vaâ nöíi bêåt maâ caác bùçng chûángxuêët hiïån múâ nhaåt hoùåc chûa àûúåc xaácàõnh roä. Phaác thaão àiïìu khoaãn tham chiïëucho caác phên tñch naây àûúåc àñnh keâm úãphuå luåc; thûåc tïë, phên tñch naây coá muåcàñch taåo nïn möåt àaánh giaá chñnh thûác vïìSINERGIA.

2. Sûå hònh thaânh vaâ múã röång phaát tiïín cuãaSINERGIASûå hònh thaânh cuãa hïå thöëng giaám saát vaâàaánh giaá cuãa Cölömbia laâ tûâ quyïët àõnh cuãaBöå trûúãng Böå taâi chñnh nhùçm sao cheáp laåicaách tiïëp cêån àaánh giaá cuãa Ngên haâng Thïëgiúái vúái Cölömbia. Vúái trúå giuáp kyä thuêåt tûâNgên haâng Thïë giúái, chñnh phuã vaåch ra cêëutruác cú baãn cho möåt hïå thöëng giaám saát vaâàaánh giaá. Giai àoaån phaát triïín àêìu tiïn bùætàêìu tûâ 1990 àïën 1996 vaâ bao göìm caã yïucêìu vïì thûåc hiïån caác àaánh giaá möåt caáchchñnh thöëng trong baãn hiïën phaáp sûãa àöíinùm 1991. SINERGIA - hïå thöëng giaám saátvaâ àaánh giaá kïët quaã quöëc gia àûúåc chñnhthûác thaânh lêåp nùm 1994. Ngên haâng Thïëgiúái àaä coá nhûäng höî trúå tiïëp theo choSINERGIA trong thúâi kyâ naây, chuã yïëu laâ

thöng qua Dûå aán quaãn lyá taâi chñnh cöng(1994-2001). Giai àoaån thûá 2 trong sûå tiïëntriïín cuãa SINERGIA laâ tûâ nùm 1996 àïën2002 àaánh dêëu thúâi kyâ võ trñ cuãa SINERGIAtrong chñnh phuã àûúåc thöng baáo laâ suy suåp,möåt phêìn do nhêån thûác vïì caác khoá khùntrong quaãn lyá hïå thöëng. Phûúng aán huyã boãhïå thöëng àûúåc àûa ra trong thúâi kyâ naây búãimöëi nghi ngaåi noá liïn luyå àïën chûúng trònhcaãi caách caác ngaânh cöng. Tuy nhiïn, yïucêìu hiïën phaáp àöëi vúái sûå àaánh giaá àaä baácboã phûúng aán naây. Àïí chêëm dûát thúâi kyânaây, vaâo nùm 2001, Ngên haâng Thïë giúáitùng cûúâng höî trúå SINERGIA khöng chóthöng qua Dûå aán quaãn lyá taâi chñnh cöngmúái (PFMP II) maâ coân cuâng vúái Ngên haângPhaát triïín Quöëc tïë Liïn Myä (IADB) taâi trúåcho möåt loaåt caác àaánh giaá taác àöång vïì 2chûúng trònh chñnh cuãa chñnh phuã, Empleoen Accioán (möåt chûúng trònh höî trúå viïåclaâm) vaâ Familias en Accioán (chûúng trònhtrúå cêëp tiïìn mùåt coá àiïìu kiïån)2.

Giai àoaån thûá ba, tûâ nùm 2002 àïën nay, àûúåcbùæt àêìu cuâng vúái cuöåc bêìu cûã töíng thöëngtheo hûúáng caãi caách, öng AÁlvaro Uribe.Chñnh quyïìn múái àûúåc nhùæc nhúã rùçng sûå giatùng trong chi phñ chñnh phuã trong caác lônhvûåc trûúâng hoåc vaâ chùm soác sûác khoeã àaäkhöng tûúng xûáng vúái sûå gia tùng hiïåu quaãhoaåt àöång cuãa chñnh phuã trong lônh vûåc naây(xem CONPES 2004; Castro 2006a). Cuângluác àoá, Töíng thöëng Uribe phaát biïíu nguyïånvoång lúán lao vïì vùn hoaá múái trong quaãn lyácöng dûåa trïn traách nhiïåm giaãi trònh xaä höåi –“kiïím soaát xaä höåi”. Nhû vêåy öng ta giúáithiïåu möåt hïå thöëng theo doäi vaâ baáo caáo tiïëntriïín caác muåc tiïu cuãa töíng thöëng vaâ caác muåctiïu phaát triïín cuãa quöëc gia. (Hïå thöëngchûúng trònh vaâ quaãn lyá muåc tiïu vaâ kïët quaãSIGOB). Öng tñch cûåc theo àuöíi viïåc thûåc thitheo hiïën phaáp vïì àaánh giaá vaâ àaä àûa ra

137


138


àõnh hûúáng cuãa Töíng thöëng vaâ chñnh saách3

chñnh trõ vïì quaãn lyá dûåa trïn kïët quaã(CONPES 2004). Öng àaä húåp nhêët SIGOB vaâSINERGIA vaâ àaä khúãi àöång laåi hïå thöëngSINERGIA. Àiïìu naây dêîn túái sûå böí nhiïåmmúái böå phêån quaãn lyá hïå thöëng àaánh giaáSINERGIA vaâ àùåt taåi Cuåc kïë hoåach quöëc gia,àöìng thúâi tuyïín duång nhên viïn vaâ tû vêëncho àún võ naây.

Trong suöët giai àoaån thûá ba naây, vïì thûåcchêët Ngên haâng Thïë giúái àaä tùng caác hoaåtàöång höî trúå vaâ mûác àöå höî trúå cho hïå thöënggiaám saát vaâ àaánh giaá cuãa chñnh phuã thöngqua hai khoaãn vay àiïìu chónh cú cêëu vaâ möåtkhoaãn vay höî trúå kyä thuêåt, möåt khoaãn vaycho baão höå xaä höåi, höî trúå cöng viïåc theongaânh vaâ dûå aán thûá hai vïì quaãn lyá taâi chñnhcöng. Caác nhaâ taâi trúå khaác cuäng tñch cûåc höîtrúå SINERGIA trong giai àoaån taái cú cêëu,nhû àûúåc nïu trong baãng B.1. Tûâ nùm 2002,10.8 triïåu àö àaä àûúåc chi cho SINERGIA,gêìn möåt nûãa do IADB höî trúå, 32% tûâ Ngênhaâng Thïë giúái vaâ 8% tûâ USAID vaâ Chûúngtrònh phaát triïín Liïn húåp quöëc (UNDP).

Trong giai àoaån naây, khi nhûäng raâng buöåctaâi chñnh kinh tïë vô mö àang khöëc liïåt, chñnhphuã chó chi traã 12% chi phñ cho SINERGIA;roä raâng, mûác höî trúå taâi chñnh thêëp cuãa chñnhphuã xeát vïì lêu daâi laâ khöng bïìn vûäng.

3. Khung phaáp lyáThaão luêån sau àêy dûåa trïn möåt kiïím kï dûåtrûä nhanh vaâ phên tñch vïì caác cöng cuå phaáplyá úã Cölömbia. Ngên haâng Thïë giúái hiïånàang chuêín bõ möåt phên tñch chi tiïët hún àïígiuáp xaác àõnh nhûäng khoaãng tröëng cuäng nhûnhûäng chöìng cheáo, vaâ caác hònh thûác cöng cuåphaáp lyá cêìn thiïët àïí lêëp khoaãng tröëng àoá -Sùæc lïånh, luêåt hay caác tuyïn böë chñnh saách.

Möåt khung phaáp lyá chi tiïët àaä àûúåc xêydûång àïí höî trúå SINERGIA trong nhiïìu nùmtûâ khi thûåc thi hiïën phaáp nùm 1991. Khungphaáp lyá naây quy àõnh sûå têåp trung cuãa hïåthöëng àaánh giaá vaâo “tiïëp cêån caách quaãn lyávaâ kïët quaã ngaânh cöng”. Caác luêåt nùm 1993quy àõnh chûác nùng àiïìu chónh taâi chñnh(thûåc hiïån búãi Contraloria) bao göìm “hïå

Baãng B.1: Höî trúå kinh phñ cho SINERGIA (2002-2006) (triïåu àöla)

Ngên haâng Thïë giúái

Caác khoaãn vay trúå cêëp xaä höåi cuãa Ngên haâng Thïë giúái

1,500 — 450 — — 1,950

IADB 2,666 — 2,509 — — 5,175 USAID — — 50 200 200 450 UNDP — — 400 — — 400 Chñnh phuã 250 250 256.7 270 270 1,297 Töíng 4,766 550 3,970.7 758 770 10,814

Nguöìn: Phaát triïín kïë hoaåch quöëc gia

Töíng cöång2002 2003 2004 2005 2006 2002-2006

thöëng quaãn lyá kïët quaã”, vaâ cuäng quy àõnhchûác nùng kiïím soaát nöåi böå caác ngaânh cöngcöång àïí thiïët lêåp hïå thöëng kiïím soaát vaâ thûåchiïån àaánh giaá quaãn lyá. Luêåt nùm 1994 àûa racho DNP traách nhiïåm thaânh lêåp SINERGIAvaâ baáo caáo thûúâng niïn vïì kïët quaã cuãa hïåthöëng àaánh giaá vúái Uyã ban quöëc gia vïì caácvêën àïì chñnh saách kinh tïë vaâ xaä höåi(CONPES), uyã ban chñnh saách cao cêëp dotöíng thöëng àûáng àêìu. SINERGIA àûúåcthaânh lêåp thöng qua quyïët àõnh cuãa DNPvaâo nùm 1994. Quyïët àõnh naây hiïån thûåc quaácaác quy àõnh cuãa hiïën phaáp vaâ phaáp luêåt,àöìng thúâi cuäng gùæn traách nhiïåm tûå àaánh giaácho têët caã caác nhaánh thuöåc cú quan haânhphaáp cuãa chñnh phuã. Thïm vaâo àoá, DNP gaáncho mònh traách nhiïåm phaát triïín phûúngphaáp luêån cho caác hoaåt àöång àaánh giaá cuãahïå thöëng. Múái àêy, möåt luêåt nùm 2003 quyàõnh vïì Ngên quyä quöëc gia bao göìm nhûängchi tiïët vïì muåc tiïu, caác kïët quaã dûå àõnh àaåtàûúåc vaâ caác chó baáo thûåc hiïån cho caác hoaåtàöång cuãa chñnh phuã4. Nhûäng luêåt khaác trongthúâi kyâ naây àaä böí sung thïm vaâo hïå thöëngphaáp lyá vöën àaä rêët phûác taåp. ÚÃ Cölömbia,möåt cú súã phaáp lyá vaâ quy àõnh chi tiïëtthûúâng laâ cêìn thiïët àïí àûa ra àõnh hûúángtñnh húåp phaáp cho bêët kyâ lônh vûåc naâo trongcaãi caách chñnh quyïìn nhû hïå thöëng giaám saátvaâ àaánh giaá. Têët nhiïn, trong khi sûå cêìn thiïëtcuãa möåt khung phaáp lyá nhû vêåy àûúåc cênnhùæc, thò khöng àuã àïí baão àaãm rùçng chûácnùng àûúåc thûåc hiïån töët. Nhûäng nhên töëkhaác nhû sûác maånh hûúáng dêîn caãi caách, caácnguöìn lûåc àûúåc cung cêëp àïí höî trúå, sûå thiïëtlêåp caác quy tùæc vaâ thuã tuåc, vaâ nhûäng sûåkhuyïën khñch sûã duång thöng tin giaám saát vaâàaánh giaá cuäng laâ möåt bñ quyïët cho sûå thaânhcöng cuãa hïå thöëng.

Chñnh phuã cuäng tûå nhêån ra rùçng quaá nhiïìu

luêåt vaâ nghõ àõnh dêîn àïën quaá nhiïìu caáckhaái niïåm M&E, phûúng phaáp luêån, cöng cuåkhaái niïåm, phûúng phaáp luêån vaâ cöng cuågiaám saát vaâ àaánh giaá, vaâ do àoá cêìn thiïët phaãibaão àaãm tñnh minh baåch hún khi SINERGIAhiïån àang tiïën vaâo möåt giai àoaån phaát triïíntrûúãng thaânh hún. Àiïìu naây dêîn túái taâi liïåuchñnh saách do CONPES qui àõnh (Àiïìu 3294)nùm 2004: “Àöíi múái haânh chñnh cöng: Quaãnlyá bùçng kïët quaã vaâ caãi caách hïå thöëng àaánhgiaá quöëc gia.”

4. Muåc tiïu, vai troâ vaâ traách nhiïåm

4.1 Muåc tiïu

Nghõ àõnh gêìn àêy nhêët cuãa chñnh phuã vïìSINERGIA – CONPES 3294 àaä tuyïn böë roämuåc tiïu cuãa hïå thöëng giaám saát vaâ àaánh giaá laâ:

1. Nêng cao hiïåu lûåc vaâ taác àöång cuãa nhûängchñnh saách chñnh phuã, nhûäng chûúngtrònh, vaâ nhûäng thiïët chïë cöng.

2. Giuáp àúä nêng cao hiïåu quaã vaâ tñnh minhbaåch khi lêåp kïë hoaåch vaâ phên böë nguöìnlûåc cöng.

3. Khuyïën khñch sûå minh baåch khi quaãn lyácöng, àùåc biïåt laâ khuyïën khñch sûå giaámsaát cuãa dû luêån - àûúåc goåi laâ, kiïím soaátxaä höåi.

Nhûäng muåc tiïu röång naây coá thïí àûúåc taáchra thaânh 6 hònh thûác sûã duång thöng tin giaámsaát vaâ àaánh giaá khaác nhau cuãa SINERGIA:(1) höî trúå sûå phên böë nguöìn lûåc vaâ sûå raquyïët àõnh trong ngên saách quöëc gia bùçngcaách cung cêëp thöng tin vïì viïåc thûåc thi thûåctïë vaâ tiïìm nùng cuãa caác ûu tiïn vïì chi tiïukhaác nhau; (2) höî trúå ra quyïët àõnh lêåp kïëhoaåch quöëc gia, caã khi kïë hoaåch quöëc gia keáodaâi 4 nùm àûúåc phaát triïín vaâ caác ûu tiïntrong nùm àûúåc xaác àõnh dûúái kïë hoaåch

139


140


quöëc gia; (3) baão àaãm sûå chùåt cheä cuãa chñnhphuã vúái caác hoaåt àöång phaát triïín ûu tiïn; (4)höî trúå caác böå ngaânh phaát triïín vaâ lïn kïëhoaåch; (5) höî trúå sûå quaãn lyá hiïån haânh vïì caáchoaåt àöång chñnh phuã cuãa caác böå ngaânh vaâ cúquan; vaâ (6) baão àaãm sûå minh baåch khi thûåcthi bùçng caách àûa ra caác thöng tin giaám saátvaâ àaánh giaá cöng khai vúái Quöëc höåi vaâ vúáiquêìn chuáng - àïí tùng cûúâng traách nhiïåm giaãitrònh thöng qua “kiïím soaát xaä höåi”.

Trong caác muåc tiïu naây, nhû ta thêëy dûúáiàêy, muåc tiïu maâ hïå thöëng SINERGIA cuãaCölömbia têåp trung thaânh cöng nhêët àùåcbiïåt laâ tûâ nùm 2002, laâ kiïím soaát xaä höåi.

4.2 Vai troâ vaâ traách nhiïåm cuãa caác bïn tham gia chñnh

Ban giaám àöëc àaánh giaá chñnh saách cöng cuãa

DNP laâ mêëu chöët cuãa SINERGIA. Àún võnaây àiïìu phöëi hïå thöëng, cung cêëp thiïët bõ vïìphûúng phaáp vaâ caác hònh thûác àaánh giaá,thûåc hiïån möåt vaâi nghiïn cûáu àaánh giaá, noácuäng cung cêëp höî trúå kyä thuêåt vaâ höî trúå taâichñnh cho vaâi nghiïn cûáu àaánh giaá taác àöångphûác taåp vaâ caác hònh thûác àaánh giaá khaác docaác böå ngaânh tiïën haânh. Noá àûa ra cho chñnhphuã lúâi khuyïn tiïën haânh giaám saát vaâ àaánhgiaá thûã nghiïåm, lúâi khuyïn naây cuäng àûúåcàûa ra cho caác àún võ nhû Böå baão hiïím xaähöåi (MPS) khi thiïët lêåp möåt hïå thöëng giaámsaát vaâ àaánh giaá. DEPP àiïìu haânh hïå thöëngthöng tin giaám saát caác muåc tiïu cuãa töíngthöëng, SIGOB, vaâ noá cuäng cuâng chõu traáchnhiïåm vúái vùn phoâng Töíng thöëng àïí chuêínbõ baáo caáo haâng nùm vaâ baáo caáo chêëm dûátnhiïåm kyâ vïì caác hoaåt àöång cuãa chñnh phuã

Hònh B.1: SINERGIA: Vai troâ vaâ traách nhiïåm

Quöëc höåi

Conpes

Töíng thöëng/chñnh phuã

Caác ban/ngaânh Caác böå/ngaânh Caác böå/ngaânh Chñnh quyïìn àõaphûúng

Vùn phoâng Chñnh phuã

Böå Kïë hoaåch quöëc gia Baãn quaãn lyá Àaánh giaá chñnh

saách cöng

Uyã ban liïn ngaânh vïì àaánh giaávaâ quaãn kyá kïët quaã

Nhên dên

thöng qua caác cam kïët àûúåc quy àõnh trongkïë hoaåch phaát triïín quöëc gia; nhûäng baáo caáonaây thiïët lêåp möåt hïå thöëng àêìu vaâo chñnhyïëu trong caác baáo caáo cuãa töíng thöëng lïnNghõ viïån (Hònh B.1). DEPP coá 31 nhên viïn,trong àoá 70% laâ tû vêën viïn5.

DEPP àiïìu phöëi nhûäng baáo caáo cuãa caác böångaânh, caác cú quan, chñnh quyïìn tiïíu bang laânhûäng àún võ cung cêëp caác thöng tin giaámsaát cêìn thiïët cho SIGOB (àûúåc baân àïën sauàêy). Nhûäng cú quan vaâ caác böå phêån thuöåcchñnh phuã naây chõu traách nhiïåm chñnh thûácàïí quaãn lyá kïët quaã. DEPP cuäng hoaåt àöångnhû möåt vùn phoâng cuãa Uyã ban liïn ngaânhvïì caác vêën àïì àaánh giaá vaâ quaãn lyá kïët quaã.Uyã ban naây àûúåc thaânh lêåp qua sùæc lïånhthaáng 12 nùm 2002, chõu traách nhiïåm chñnhthûác àiïìu phöëi hoaåt àöång giaám saát vaâ àaánhgiaá giûäa caác àún võ cuãa chñnh phuã quyïëtàõnh löå trònh àaánh giaá trong 4 nùm – tûúngàûúng vúái nhiïåm kyâ töíng thöëng vaâ löå trònhàaánh giaá haâng nùm tûúng ûáng. Uyã ban cuängquyïët àõnh caác chuêín mûåc kyä thuêåt vaâ nhêëttrñ vúái phûúng phaáp luêån àaánh giaá cho tûângnghiïn cûáu àaánh giaá. Vïì thûåc chêët, noá hoaåtàöång nhû möåt uãy ban àêìu ngaânh cho caácnghiïn cûáu àaánh giaá riïng leã. Caác thaânh viïnkhaác cuãa uyã ban bao göìm ban giaám àöëc cuaãDNP. Vùn phoâng töíng thöëng, Hacinda (böåtaâi chñnh), vaâ caác böå ngaânh khaác àûúåc múâitham gia khi hoå coá caác chûúng trònh àûúåcthûåc hiïån àaánh giaá. Tûâ khi thaânh lêåp vaâonùm 2004, uyã ban àaä gùåp vaâ baáo caáo lïnCONPES 6 lêìn. Vaâo nùm 2004 CONPES raquyïët àõnh chñnh saách quaãn lyá kïët quaã vaâcêìn thiïët caãi caách laåi SINERGIA.

5. Caác thaânh töë M&E chuã chöët cuãa SINERGIASûå kiïím tra vaâ giaám saát Chñnh phuã thûúângbao göìm phaåm vi röång caác cöng cuå, phûúng

phaáp vaâ caách tiïëp cêån. Àiïìu naây coá thïí rùæcröëi àöëi vúái ngûúâi dên, nhûng laåi laâ quantroång àïí hiïíu àûúåc phaåm vi vaâ àùåc biïåt laâcaách sûã duång chuáng, nhûäng lúåi thïë vaâ haånchïë, chi phñ, kyä nùng vaâ thúâi gian cêìn thiïëtvúái tûâng hïå thöëng giaám saát vaâ àaánh giaá.Hiïíu àûúåc rùçng caác hònh thûác giaám saát vaâàaánh giaá naây böí sung cho nhau laâ rêët quantroång, tûâng hònh thûác coá nhûäng sûác maånhvaâ nhûäng haån chïë riïng, vaâ vêën àïì laâ laâmthïë naâo àïí kïët húåp nhuêìn nhuyïîn chuángtrong möåt hïå thöëng giaám saát vaâ àaánh giaácuãa quöëc gia.

Hai thaânh phêìn chñnh cuãa SINERGIA laâSIGOB, möåt hïå thöëng chó baáo thûåc hiïån theodoäi tiïën trònh thûåc hiïån caác muåc tiïu cuãatöíng thöëng, vaâ löå trònh cuãa nhûäng nghiïncûáu àaánh giaá taác àöång

5.1 SIGOB

Coá khoaãng 500 chó tiïu hiïåu quaã hoaåt àöångliïn quan àïën 320 muåc tiïu cuãa töíng thöëng6,vaâ vúái möîi chó tiïu SIGOB ghi muåc tiïu, mûáchiïåu quaã hoaåt àöång kyâ göëc muåc tiïu phêënàêëu haâng nùm thûåc tïë hiïåu quaã hoaåt àöång sovúái mûác kïë hoaåch vaâ ûúác tñnh giaá trõ caáckhoaãn chi maâ chñnh phuã thûåc hiïån. Do àoáSIGOB bao göìm nhiïìu chó baáo vïì hoaåt àöångcuãa chñnh phuã bao göìm àêìu vaâo, diïîn biïën,àêìu ra vaâ thûúác ào kïët quaã. Thöng tin àûúåcchia nhoã theo khu vûåc vaâ caác thaânh phöë lúán.Ngoaâi ra, úã àõa phûúng naâo khöng àaåt àûúåcmuåc tiïu, thò ngûúâi thûåc thi muåc tiïu phaãichuêín bõ giaãi trònh nhûäng lyá do dêîn àïën viïåckhöng àaåt àûúåc muåc tiïu. Nhûäng “ baáo caáongoaåi lïå “ naây àûúåc lûu trong cú súã dûä liïåuSIGOB, cöët loäi cuãa caác thöng tin seä àûúåccöng khai trïn cú súã thúâi gian thûåc7. Trangweb cuäng khuyïën khñch traách nhiïåm giaãitrònh bùçng viïåc xaác àõnh giaám àöëc muåc tiïu,

141


böå ngaânh vaâ võ trñ chñnh thûác, vaâ àõa chó thûàiïån tûã cuãa hoå

Phiïn baãn khúãi àêìu vaâ cú baãn cuãa SIGOBàûúåc phaát triïín vaâo 2002 vúái sûå höî trúå cuãaUNDP, vaâ ban àêìu àûúåc àùåt trong vùnphoâng Töíng thöëng. Traách nhiïåm naây sau àoáàûúåc chuyïín cho DNP vaâo nùm 2005 dûúáisûå baão höå cuãa SINERGIA, vaâ úã àêy möåt böåphêìn mïìm ûáng duång múái vúái nhiïìu chûácnùng hún àûúåc phaát triïín. DNP àaâm phaánvïì caác muåc tiïu haâng nùm vúái möîi böå ngaânh.DEPP cuäng àang höî trúå cöng viïåc thñ àiïímàïí thûåc hiïån theo mö hònh SIGOB trongthaânh phöë Pasto.

Dûä liïåu vïì SIGOB àûúåc caác böå ngaânh cungcêëp. Ngoaâi caác kiïím soaát dûä liïåu àûúåc aáp duångbúãi caác àún võ cung cêëp caác dûä liïåu SIGOBnaây, DEPP cuäng cöë gùæng xaác àõnh caác vêën àïìhoùåc caác mêu thuêîn trong dûä liïåu, vaâ coá möåtnhoám chuyïn traách giaám saát chêët lûúång dûäliïåu cuãa SIGOB àïí baám saát caác vêën àïì nghingúâ vïì dûä liïåu vúái caác cú quan cung cêëp. Tuynhiïn, do khöng coá hïå thöëng kiïím toaán dûäliïåu chi tiïët vaâ thûúâng xuyïn, àöå tin cêåy cuãadûä liïåu khöng àûúåc xaác àõnh vaâ cuäng chùæcchùæn laâ khöng àûúåc chûáng minh. Möåt böå phêånngoaåi lïå laâ Böå giaáo duåc (MEN), theo baáo caáo laâàang thûåc hiïån möåt vaâi kiïím soaát nhêët àõnh vïìdûä liïåu do cú quan cuãa thaânh phöë tûå trõ cungcêëp dûúái sûå höî trúå cuãa Ngên haâng Thïë giúái8,nhû viïåc phên böí vöën cho caác bang dûåa trïndûä liïåu vïì söë ngûúâi ài hoåc, búãi coá nhiïìu àöånglûåc khuyïën khñch caác bang ûúác lûúång quaá söëngûúâi ài hoåc.

Chñnh saách cuãa chñnh phuã vïì SINERGIA(CONPES 3294) do DEPP/DNP phaác thaãoàaä àûa ra yïu cêìu xaác àõnh nhûäng vêën àïì vïìàöå tin cêåy cuãa dûä liïåu SIGOB, bao göìm chêëtlûúång , sûå chùåt cheä (núi caác vêën àïì xuêët hiïåntûâ nhiïìu nguöìn dûä liïåu khöng liïn kïët vúái

nhau). Chñnh saách naây nïu lïn caác quan ngaåivïì viïåc caác böå “xaâo nêëu” dûä liïåu khi hoå cungcêëp cho SICOB.

5.2 Caác àaánh giaá9

Caác àaánh giaá thiïët lêåp böå phêån thiïët yïëu thûáhai trong hïå thöëng àaánh giaá vaâ kiïím soaátSINERGIA. Khoaãng 16 àaánh giaá àang àûúåctiïën haânh hoùåc àaä àûúåc hoaân thaânh, cuângvúái 17 àaánh giaá khaác àûúåc thûåc hiïån trong 5nùm túái (baãng B.2). Hêìu hïët àïìu laâ caác àaánhgiaá taác àöång vaâ àoâi hoãi sûå phên tñch thöëng kïphûác taåp vïì caác nûúác àûúåc taâi trúå vúái caácnhoám kiïím soaát vaâ so saánh. Chuáng cuängthûúâng têåp trung vaâo tñnh hiïåu quaã àiïìuhaânh vaâ caác vêën àïì quaãn lyá khaác. Möåt söëlûúång nhoã caác hònh thûác àaánh giaá khaác cuängàûúåc tiïën haânh, vaâ troång têm thu heåp laåi vaâovêën àïì quaãn lyá vaâ thïí chïë.

Tûâ nùm 2002, töíi thiïíu 2/3 töíng chi phñ choSINERGIA tûâ moåi nguöìn- Chuã yïëu laâ IADB,Ngên haâng Thïë giúái vaâ chñnh phuã - àaä àûúåcchi cho caác nghiïn cûáu àaánh giaá. Chi phñ chocaác nghiïn cûáu naây trong khoaãng tûâ 15.000àö la lïn àïën 2 triïåu àö la cho caác àaánh giaátaác àöång nghiïm tuác vïì caác thaânh phêìn nöngthön trong Accioán Familias. Àöëi vúái caácàaánh giaá nhêån àûúåc höî trúå tûâ Ngên haângThïë giúái, phûúng tiïån höî trúå chñnh laâ caáckhoaãn vay ngaânh cuå thïí, àùåc biïåt laâ trongcaác ngaânh xaä höåi. Mûác àöå höî trúå taâi chñnh böísung tûâ caác böå ngaânh cho caác àaánh giaá naâykhöng àûúåc xaác àõnh. CONPES àaä xaác nhêånàaánh giaá taác àöång nhû möåt duång cuå cuãachñnh saách xaä höåi (CONPES 3188).

Baãng B.2 cuäng cho thêëy chi phñ cho caác àaánhgiaá naây laâ khaá cao. Àiïìu naây xuêët phaát tûânhu cêìu tiïën haânh thu thêåp thöng tin chi tiïëtcho nhiïìu àaánh giaá, do khöng coá dûä liïåuhaânh chñnh, dûä liïåu khaão saát höå gia àònh vaâcaác dûä liïåu khaác. Vêën àïì naây cuâng vúái tñnh

142


hiïåu quaã chi phñ cao cuãa loaåi hònh thûác naâyàûúåc baân àïën cuå thïí hún dûúái àêy.

DEPP àaä sûã duång quy trònh thûåc hiïån àêëuthêìu caånh tranh àïí kyá húåp àöìng caác àaánhgiaá naây vúái caác nhaâ nghiïn cûáu hoùåc caáccöng ty tû vêën trong nûúác vaâ quöëc tïë. Nhûängàaánh giaá naây àûúåc cam kïët baão àaãm tñnhkhaách quan, àöå tin cêåy vaâ uy tñn cuãa caácàaánh giaá, vaâ cuäng búãi vò sûå khan hiïëm caácchuyïn gia àaánh giaá taác àöång trong chñnhphuã. Möåt muåc tiïu khaác laâ giuáp xêy dûångnùng lûåc àaánh giaá. DEPP vaâ caác ban ngaânhliïn kïët chùåt cheä àïí quaãn lyá caác àaánh giaá taácàöång naây.

Nhû vêåy, DEPP ûu tiïn quaãn lyá hoùåc giaámsaát caác àaánh giaá naây, hún laâ tûå tiïën haânhchuáng. Caác kyä nùng cú baãn cuãa DEPP khi höîtrúå cho cöng võïc naây rêët haån chïë, vaâ loâng tincuãa DEPP vaâo nhên viïn húåp àöìng (22/31nhên viïn cuãa DEPP) coá thïí coá vai troâ laâ raâocaãn àöëi vúái sûå phaát triïín kyä nùng chuyïnmön, vñ duå, thöng qua sûå thiïëu tiïu chuêín àïícoá àûúåc hoåc böíng. Möåt ûu tiïn cho DEPP seälaâ nêng cao nùng lûåc quaãn lyá caác nghiïn cûáuàaáng giaá naây .

Chñnh phuã àaä cöng böë quyïët àõnh caác hoaåtàöång theo àoá caác àaánh giaá taác àöång baâi baãncêìn àûúåc thûåc hiïån àûúåc xaác àõnh dûåa trïn 5tiïu chñ: (1) caác nguöìn lûåc chñnh phuã àaä chitiïu; (2) àùåc àiïím dên cû maâ noá phuåc vuå (vñduå, ngûúâi ngheâo, ngûúâi di dên); (3) têìmquan troång cuãa caác hoaåt àöång theo nghôa ûutiïn àöëi vúái kïë hoaåch phaát triïín quöëc gia; (4)caác caãi caách trong hoaåt àöång (vñ duå nhû caácchûúng trònh thñ àiïím); (5) tiïìm nùng àïínhên baãn quy mö SIGOB. Thöng tin vïì hoaåtàöång cuãa SIGOB coá veã nhû khöng àûúåc sûãàuång àïí nïu ra caác chûúng trònh chñnh phuãcoá vêën àïì maâ àaánh giaá àaä nïu ra, nhûng noácoá thïí coá giaá trõ cho DEPP àïí chêëp nhêån caách

tiïëp cêån nhû vêåy. Chùèng haån nhû úã Chilï,caác chó baáo cho viïåc thûåc hiïån chûúng trònhyïëu keám àûúåc sûã duång nhû möåt höìi chuöngbaão àaãm cho caác kiïím tra kyä caâng vïì caácnguyïn nhên gêy nïn sûå yïëu keám khi thûåchiïån chûúng trònh thöng qua möåt àaánh giaáchñnh thûác - úã caã àaánh giaá sú böå hoùåc àaánhgiaá taác àöång phûác taåp.

Nhû àaä lûu yá trïn àêy, Uyã ban àaánh giaá liïnngaânh chõu traách nhiïåm chñnh thûác trongviïåc quyïët àõnh caã caác chûúng trònh nghõ sûå4 nùm vaâ chûúng tònh nghõ sûå haâng nùm.Tuy nhiïn, cho àïën nay, chûúng trònh àaánhgiaá vêîn àûúåc quyïët àõnh theo quy caách tûâdûúái lïn hún laâ theo kïë hoaåch, tûác laâ tûâ trïnxuöëng. Do àoá chûúng trònh àaánh giaá hiïånàûúåc quyïët àõnh dûåa theo cú súã caác àaánh giaá àûúåc caác nhaâ taâi trúå quöëc tïë höî trúå nhû laâmöåt phêìn khoaãn vay cho chñnh phuã, cuângvúái vaâi àaánh giaá böí sung phêìn lúán àûúåc höîtrúå búãi caác ban ngaânh riïng leã, vaâ vúái caác höîtrúå taâi chñnh vaâ kyä thuêåt tûâ DEPP. Caách tiïëpcêån naây coá thïí àûúåc hy voång giuáp àúä àaåtàïën sûå chêëp nhêån caác phaát hiïån naây, xeát vïìphña caác ban ngaânh coá caác chûúng trònhàang àûúåc àaánh giaá, vaâ xeát vïì phña DNP vaâcaác ban ngaânh khaác. Tuy nhiïn, noá cuäng coánghôa laâ chûúng trònh àaánh giaá phuå thuöåcnhiïìu vaâo höî trúå taâi trúå vaâ caác ûu tiïn àaánhgiaá. Noá seä coá giaá trõ hún khi Uyã ban àaánh giaáliïn ngaânh àoáng vai troâ àaáng kïí trong viïåcquan saát hoaåt àöång cuãa SINERGIA vaâ trongviïåc àõnh hûúáng phaát triïín cuãa noá trongtûúng lai.

5.3 Caác hoaåt àöång giaám saát vaâ àaánh giaá khaác

DNP/DEPP àaä tñch cûåc trong möåt söë khñacaånh khaác cuãa hïå thöëng giaám saát vaâ àaánh giaá, nhû nhûäng nöî lûåc àïí tùng cûúâng traáchnhiïåm cöng cöång trong cöng taác cuãa chñnhphuã, cung cêëp höî trúå kyä thuêåt túái möåt söë böå

143


ngaânh àang cöë gùæng phaát triïín hïå thöëngM&E nöåi böå cuãa hoå, xêy dûång nùng lûåc giaámsaát vaâ àaánh giaá trong caác ngaânh cöng vaâ tronggiúái nghiïn cûáu, thuác àêíy caác thûã nghiïåmthûåc hiïån dûåa trïn dûå truâ ngên saách úã cêëp cúsúã, chuêín bõ baáo caáo dûå toaán ngên saách àêìu tûdûåa trïn hiïåu quaã hoaåt àöång, phaát triïín cuãacaác hûúáng dêîn chñnh saách vïì giaám saát vaâàaánh giaá. Caác khña caånh vïì nhûäng khúãi xûúángnaây àûúåc xem xeát dûúái àêy.

6. Múã röång sûã duång thöng tin giaám saát vaâ àaánhgiaá tûâ SINERGIA

6.1 Traách nhiïåm giaãi trònh - kiïím soaát chñnh trõ vaâ xaä höåi

Möåt àùåc thuâ cuãa Cölömbia laâ sûå kiïn quyïëtmaånh meä cuãa Töíng thöëng Uribe trong viïåc sûãduång thöng tin giaám saát vaâ àaánh giaá àïí tùngcûúâng kiïím soaát chñnh trõ cho cú quan haânhphaáp vaâ àïí höî trúå kiïím soaát xaä höåi. Thöng tindûä liïåu cuãa SIGOB àûúåc taãi trong maáy tñnh caánhên cuãa öng, vaâ öng sûã duång caác thöng tinnaây trong caác cuöåc hoåp quaãn lyá àiïìu haânhhaâng thaáng vúái möîi böå trûúãng vaâ DNP. Trongcaác cuöåc hoåp naây, tiïën àöå thûåc hiïån möîi muåctiïu cuãa töíng thöëng àïìu àûúåc xem xeát kyä. Vaâcaác böå trûúãng àûúåc yïu cêìu nïu caác lyá do chomöîi nhiïåm vuå khöng àaåt yïu cêìu. Caác chó baáothûåc thi vaâ caác hoaåt àöång àïí àaåt àûúåc muåctiïu cuäng àûúåc thöng qua. Töíng thöëng àaä hoåpvúái caác böå trûúãng àïí baão àaãm rùçng hoå coá kyänùng sûã duång caác thöng tin tûâ SIGOB. Töíngthöëng cuäng sûã duång thöng tin tûâ SIGOB trongcaác cuöåc hoåp haâng tuêìn úã nhiïìu àõa phûúngtrong nûúác, vaâ trong caác baâi phaát biïíu haângnùm trïn truyïìn hònh vúái cöng dên, trong àoátöíng thöëng vaâ caác böå truúãng baân vïì cöng taáccuãa chñnh phuã vaâ traã lúâi cöng chuáng vïì caácvêën àïì hoå quan têm.

Viïåc quan têm sêu sùæc cuãa töíng thöëng khi sûãduång thöng tin giaám saát vaâ àaánh giaá trong

theo doäi vaâ baáo caáo cöng taác chñnh phuã coá veãnhû àöåc nhêët vö nhõ úã Myä Latin vaâ coá leä trïncaã thïë giúái. Noá àûa ra caác tñn hiïåu àêìy quyïìnlûåc cho tûâng böå vaâ nhûäng cöng chûác thuöåcböå ngaânh, vaâ coá thïí àûúåc tröng àúåi àïí cuãngcöë vùn hoaá thûåc thi; cùn nguyïn phaát triïínnïìn vùn hoaá laâ khöng àûúåc biïët àïën. Mùåc duâvêåy, àêy laâ möåt vêën àïì maâ möåt phên tñchchuyïn sêu coá khaã nùng thêím tra. Tuynhiïn, coá veã nhû khöng coá sûå aáp duång múãröång hoaåt àöång giaám saát vaâ àaánh giaá tûâ caácböå vaâ caác cú quan trûåc thuöåc chñnh phuã. Dônhiïn, coá möåt söë böå, ngaânh vaâ caác cú quancêëp àõa phûúng àûúåc baân àïën sau àêy àanghoaåt àöång àïí cuãng cöë hïå thöëng giaám saát vaâàaánh giaá, möåt vaâi trong söë hoå coá àûúåc sûå höîtrúå tñch cûåc tûâ DEPP.

Möåt vêën àïì coân chûa biïët laâ àöå tñn nhiïåmcuãa caác thöng tin maâ chñnh phuã baáo caáo vúáicöng chuáng10. Möåt söë àaåi diïån cho cöngchuáng coá nghi vêën vïì àöå tñn nhiïåm cuãa caácdûä liïåu tûâ SIGOB - vêën àïì tranh caäi chñnh laâcaác dûä liïåu cho chñnh phuã thûåc hiïån vaâ doàoá coá thïí khöng àaáng tin cêåy. Sûå phuå thuöåccuãa SINERGIA vaâo chñnh phuã baáo caáo vïìchñnh cöng taác cuãa noá àûúåc xem laâ möåtàiïím yïëu vïì cú cêëu trong cam kïët traáchnhiïåm (xem dûúái àêy). Trang web cuãaSIGOB cho pheáp ngûúâi àoåc àûa ra nhêån xeátvïì cöng taác cuãa chñnh phuã so vúái cam kïëtcuãa hoå (nhû àûúåc phaãn aãnh trong kïë hoaåchphaát triïín quöëc gia), vaâ vïì khaã nùng tiïëpcêån, chêët lûúång, àöå hûäu duång cuãa chñnhsaách coá sùén caác thöng tin cuãa SIGOB vïìcöng taác chñnh phuã11. Thïm vaâo àoá, DEPPkhaão saát hún 3.000 höå gia àònh 13 àö thõtrong thaáng baãy 2006, àïí phoãng vêën trûåctiïëp vïì caác vêën àïì múã röång, bao göìm tñnhminh baåch, sûå phuác àaáp, vaâ traách nhiïåmcuãa chñnh phuã vaâ cuãa caác àún võ chñnh phuã,

144


145

sûå sùén coá cuãa caác thöng tin vïì cöng taácchñnh phuã, têìm quan troång cuãa cöng dêntham gia vaâo quaãn lyá cöng, vaâ chêët lûúångcuãa caác dõch vuå cöng.12

Khña caånh khaác cuãa SIGOB laâ úã chöî noá laâ möåtcöng cuå giaám saát quan troång. Giaãi thñch cuãaviïåc thûåc hiïån quaá mûác hoùåc khöng thûåchiïån àaåt yïu cêìu cêìn àûúåc caác àaánh giaáchûúng trònh vaâ àaánh giaá chñnh saách thöngbaáo. Àïën lûúåt mònh, caác àaánh giaá naây cêìnàûúåc dûåa trïn sûå liïn kïët giûäa caác muåc tiïucuãa töíng thöëng vaâ muåc tiïu phaát triïín quöëcgia vaâ cöng taác hoaåch àõnh chñnh saách vaâchûúng trònh nghiïm tuác.

DEPP àaä phaát triïín caác saáng kiïën àêìy thamvoång àïí thuác àêíy hún kiïím soaát xaä höåi, vaâ coáveã nhû bûúác àêìu tiïn àaä coá àûúåc vaâi tiïën triïín.

i Cölömbia Lider - möåt àöëi taác quêìnchuáng àöåc lêåp vïì truyïìn thöng, ngênhaâng, quyä, vaâ caác töí chûác khaác àïí thuácàêíy sûå quaãn lyá töët vaâ kiïím soaát xaä höåi.Caác têåp àoaân naây, àûúåc DEPP khuyïënkhñch vaâ höî trúå seä nïu gûúng caác thõtrûúãng thaânh phöë cöng taác töët, vaâ seä theodoäi kïë hoaåch vaâ chi tiïu chñnh phuã, phêntñch taác àöång àïën vêën àïì àoái ngheâo.

i Húåp taác vúái caác töí chûác cöng chuáng àïí phöíbiïën caác thöng tin giaám saát vaâ àaánh giaá.


Baãng B.2: Chûúng trònh àaánh giaá taác àöång vaâ caác àaánh giaá khaác(Chi phñ cho möîi nghiïn cûáu àaánh giaá ghi trong ngoùåc)

Caác àaánh gña àaä hoaân thaânh Caác àaánh giaá àang tiïën haânh Kïë hoaåch àaánh giaá Empleo en Accioán ($1,5 triïåu) Adulto Mayor ($50.000) Corpomixtas ($15.000) Programa de Apoyo Directo al Empleo—PADE ($66.000)

Familias en Accioán—Rural ($2 triïåu)

Familias en Accioán—Grandes Ciudades ($180.000) Joávenes en Accioán ($670.000) Vivienda de Intereás Social—VIS ($226.800)

Programa de Renovacioán de la Administracioán Puáblica—PRAP ($311.000) Hogares Comunitarios ($1,36 triïåu) Fondo Colombiano para la Modernizacioán y Desarrollo de las Micro, Peque#as y Medianas Empresas—Fomipyme ($88.000) Sistema General de Participaciones—SGP (Parte 1) ($419.000) Red de Seguridad Alimentaria—RESA ($125.000) Programa de Paz y Desarrollo y Laboratorios de Paz (etapa 1) ($206.000) Desayunos Infantiles Estratificacioán Socio econoámica ($200.000)

Cursos de Formacioán Complementaria—SENA ($200.000) SENA—Institucional ($60.000) ICBF—Institucional ($30.000) SENA—Otros Programas ($95.000) Reinsertados ($119.000) Familia Guardabosques ($119.000)

Programas del Sector Agrñcola ($119.378) Familias en Accioán Desplazadas ($119.378) Banco de Pobres ($198.000) Red de Apoyo Contra la Pobreza Extrema—PEP ($198.000) Evaluacioán Programas Sector Justicia ($119.000) DANE—Institucional ($60.000) MinInterior—Institucional ($25.000) Rapid evaluation pilots ($98.000) Evaluacioán Plan Decenal de Cultura ($150.000) Mujer Cabeza de Familia Microempresaria ($150.000)

Programas de alimentacioán escolar en Colombia ($600.000)

Töíng: 1,631 triïåu Töíng: 5,786 triïåu Töíng: 2,460 triïåu

i Sûã duång truyïìn hònh vaâ àaâi phaát thanhàïí phöí biïën caác chûúng trònh cöng taácchñnh phuã.13

i Húåp taác vúái caác chuyïn gia ngaânh àïíphên tñch vaâ baáo caáo vïì cöng taác chñnhphuã. Àiïìu naây cuäng coá thïí cung cêëp caácbaão àaãm chêët lûúång böí sung cuãa thöngtin giaám saát vaâ àaánh giaá chñnh phuã, nhûdûä liïåu SIGOB.

Mùåc duâ tiïën triïín trong 3 thaáng khúãi àêìu coáveã khaá khiïm töën, nhûäng nöî lûåc gùæn boá trûåctiïëp vúái hoaåt àöång xaä höåi coá thïí àûúåc àïìnàaáp xûáng àaáng nïëu noá thaânh cöng, vaâ seä rêëtkhoá khùn àïí àaão ngûúåc trong nhûäng nùmtúái. Möåt vñ duå àiïín hònh cho möåt böå phêåncöng chuáng àûúåc phaát triïín àöåc lêåp vúáichñnh phuã quöëc gia laâ Bögta Coámo Vamos.Töí chûác naây àûúåc têåp àoaân tû nhên (töí chûácCorona), thúâi baáo chñnh taåi Bogotas (ElTiempo), vaâ Höåi àöìng thûúng maåi thaânh lêåp,coá veã nhû àaä hoaân toaân àûúåc thïí chïë hoáa.14

Bogotas Como Vamos liïn quan àïën viïåcquaãng baá caác êën phêím cuãa dûä liïåu vïì quaãnlyá nhaâ nûúác úã caác àõa phûúng cuâng vúái dûäliïåu tûâ caác khaão saát dû luêån. Ba àöëi taác chñnhtrong thûúng vuå naây àang höî trúå sûå taái taåocaách tiïëp cêån naây úã Barranquilla, Cali,Cartegena vaâ Medelin. Töí chûác naây laâ möåtàiïín hònh xuêët sùæc cho hònh thûác cú chïë àûúåchöî trúå àïí tùng cûúâng kiïím soaát xaä höåi trongcöng taác chñnh phuã.

Töíng thöëng cuäng baáo caáo chñnh thûác thûúângniïn vúái Nghõ viïån, giaãi thñch nguyïn nhênvaâ caách àaä àaåt àûúåc caác muåc tiïu vaâ muåcàñch trong kïë hoaåch quöëc gia. Tuy nhiïn,phaåm vi maâ quöëc höåi sûã duång thöng tin naâylaâ khöng roä raâng. Quöëc höåi chó àoáng möåt vaitroâ múâ nhaåt trong quaá trònh dûå truâ ngên saách(Ngên haâng Thïë giúái, 2005b, 2005c). Caácnghõ sô höî trúå rêët ñt vïì mùåt kyä thuêåt àïí coá thïí

sûã duång àûúåc caác thöng tin thûåc thi vaâ caácphaát hiïån àaánh giaá, vaâ thaão luêån cuãa nghõviïån vïì ngên saách haâng nùm trong bêët kyâtrûúâng húåp naâo cuäng hûúáng túái têåp trungvaâo caác vêën àïì chñnh trõ heåp hún. Kinhnghiïåm naây coá leä tûúng tûå nhû úã caác nûúáckhaác; tiïìm nùng àïí Nghõ viïån àoáng vai troâàaáng kïí trong SINERRGIA coá veã nhû laâ múânhaåt, trûâ phi Nghõ viïån phaát àöång nhu cêìuvïì thöng tin giaám saát vaâ àaánh giaá chñnh phuãvaâ thïí chïë hoáa cöng duång cuãa noá.

6.2 Höî trúå cho viïåc ra quyïët àõnh ngên saách vaâ lïn kïëhoaåch quöëc gia

Sûå cûáng nhùæc ngên saách. DNP chõu traáchnhiïåm chuêín bõ kïë hoaåch phaát triïín quöëc giatrong 4 nùm vaâ cuäng chõu traách nhiïåm vïìngên saách àêìu tû haâng nùm. Dûå truâ ngênsaách haâng nùm bao göìm phaát triïín cú súã haåtêìng cuäng nhû caác àêìu tû khaác, vaâ àêìu tû vaâonguöìn nhên lûåc (nhû giaáo duåc vaâ àaâo taåo);ngên saách àêìu tû chiïëm 15% trong töíng ngênsaách quöëc gia. Hacienda chõu traách nhiïåm chophêìn coân laåi caác khoaãn chi phñ thûúâng xuyïnbao göìm caã caác quyä cho caác caán böå nhaâ nûúácvaâ caác hoaåt àöång quaãn lyá cuãa hoå, quyä dõch vuåcho khoaãn núå cuãa chñnh phuã, quyä traã lûúnghûu, vaâ quyä chuyïín sang cho caác cú quanthuöåc chñnh phuã.

Chûâng mûåc maâ caác thöng tin giaám saát vaâàaánh giaá coá khaã nùng aãnh hûúãng àïën viïåc raquyïët àõnh ngên saách vaâ lïn kïë hoaåch quöëcgia úã Cölömbia laâ khöng roä raâng. Vêîn coá sûåcûáng nhùæc vïì ngên saách úã Cölömbia vò nhiïìulyá do, trong àoá coá sûå uãy thaác cuãa hiïën phaápvïì viïåc chuyïín ngên saách sang cho caác cúquan thuöåc chñnh phuã vaâ caác cú quan phaápquyïìn cuäng nhû daânh riïng cho ngên khöëquöëc gia. Do àoá, khoaãng 95% ngên saáchàûúåc àïí riïng vaâ laâ bêët di bêët dõch trong möåt

146


khoaãng thúâi gian. Nhûng duâ caác thöng tin15

thûåc thi vaâ caác phaát hiïån àaánh giaá coá thïí chógêy ra aãnh hûúãng haån chïë vïì phên böí ngênsaách quöëc gia trong giai àoaån ngùæn, aãnhhûúãng coá thïí lúán hún rêët nhiïìu trong caác giaiàoaån trung vaâ daâi haån, àùåc biïåt nïëu coá caácbùçng chûáng roä raâng vïì cöng taác cuãa chñnhphuã àïí àaåt àûúåc caác muåc àñch cuãa töíngthöëng vaâ caác ûu tiïn khaác cuãa chñnh phuã.(xem höåp B.1). Vaâ thêåm chñ trong ngùæn haån,

chñnh quyïìn caác tiïíu bang cuäng coá khaã nùngtûå sûã duång thöng tin giaám saát vaâ àaánh giaá;caác cú quan naây chõu traách nhiïåm vïì hún 1/3chi phñ ngên saách liïn bang vaâ coá sûå linhhoaåt hún trong phên böí ngên saách.

Vúái lyá do naây, caác tiïëp cêån thñ àiïím àöëi vúáidûå truâ ngên saách thûåc hiïån úã Medellisn vaâPasto coá thïí coá yá nghôa. Vñ duå, caác chñnhquyïìn àõa phûúng cuãa Medelñn tiïën haânhkhaão saát khoaãng 23.000 höå gia àònh àïí àaåtàûúåc caác chó baáo chi tiïët vïì phaát triïín conngûúâi. Sau àoá nhûäng chó söë naây seä àûúåc xaácàõnh àïí chó ra caác huyïån ngheâo nhêët. Chiphñ chñnh phuã coá thïí àûúåc àõnh hûúáng laåiàïí baão höå caác huyïån naây, vaâ xuêët phaát àiïímthûåc thi vaâ caác muåc tiïu phaãi àûúåc thiïët lêåpàïí höî trúå giaám saát caác cöng taác cuãa chñnhphuã. Sûå thiïëu caác nghiïn cûáu àaánh giaá laâmöåt haån chïë trong viïåc am hiïíu caác kïët quaãvïì chi tiïu, nhûng chñnh phuã laåi thuï caáchoåc giaã trong nûúác phên tñch chuöîi kïët quaãtûâ caác phûúng aán khaác nhau cho chi tiïu cuãachñnh phuã- àiïìu naây giuáp chñnh phuã quyïëtàõnh hònh thûác hoaåt àöång maâ chinh phuã coáthïí trang traãi chi tiïu. Vúái sûå höî trúå cuãaDEPP, caác chñnh quyïìn àõa phûúng cuãaPasto vaâ Medellin daä chuêín bõ baáo caáo dûåtruâ ngên saách thûåc hiïån cho nùm taâi chñnh2007, vaâ àang chuêín bõ luêåt ngên saách àïíchñnh thûác hoáa caách tiïëp cêån naây. Cöng taácdûå toaán ngên saách thûåc hiïån àûúåc hïå thöënggiaám saát vaâ àaánh giaá höî trúå vúái caác cöng cuåtûúng tûå nhû SIGOB. Vïì phña cêìu, cú chïëkiïím soaát xaä höåi vaâ chñnh trõ àûúåc phaát triïínúã caã 2 thaânh phöë, ruát ra baâi hoåc kinh nghiïåmtûâ Bogotas Coámo Vamoss. ÚÃ Pasto, caácàöìng minh àõa phûúng coá traách nhiïåm àaätiïën haânh khaão saát úã 1300 höå gia àònh vïì chuãàïì tûúng tûå vúái cuöåc khaão saát toaân quöëc doDEPP thûåc hiïån, nhûng nhêën maånh hún caácvêën àïì vïì sûå tham gia cuãa cöng dên vaâ

147


Familias en Accioán laâ möåt chûúng trònh trúå cêëp tiïìnmùåt coá àiïìu kiïån cuãa chñnh phuã. Chûúng trònh naây

cung cêëp höî trúå thu nhêåp cho caác höå ngheâo vaâ gùænvúái viïåc treã em trong caác gia àònh naây àûúåc nhêån sûåchùm soác sûác khoeã, àûúåc àïën truúâng. Chûúng trònhàûúåc bùæt àêìu tûâ nùm 1999 àïí àöëi phoá vúái cuöåc khuãnghoaãng kinh tïë.

Möåt àaánh giaá taác àöång nghiïm tuác vïì chûúngtrònh naây àûúåc hoaân thaânh vaâo nùm 2006, àaä àûúåctiïën haânh búãi caác tû vêën bïn ngoaâi dûúái sûå giaám saátvaâ DNP. Nghiïn cûáu àaánh giaá naây àaä cho thêëychûúng trònh àaä àaåt àûúåc nhûäng thaânh quaã êën tûúångtrong caác taác àöång vïì dinh dûúäng, giaáo duåc vaâ y tïë.Caác phaát hiïån naây àaä thuyïët phuåc àûúåc chñnh quyïìncuãa Töíng thöëng Uribe khöng chó duy trò hoaåt àöångcuãa chûúng trònh maâ coân múã röång gêëp àöi phaåm vicuãa noá, tûâ 500.000 àïën 1 triïåu höå ngheâo. Cuöëi nùm2006, chñnh phuã quyïët àõnh tùng hún nûäa phaåm vicuãa chûúng trònh, lïn àïën 1,5 triïåu höå ngheâo.

Cho àïën nay, nghiïn cûáu àaánh giaá Familias enAccioán àaä chi phñ 1,5 triïu àö. Söë tiïìn naây coá veã laâlúán, song noá chó laâ möåt phêìn nhoã khi so saánh vúái toaânböå chi phñ cuãa chñnh phuã vaâo chûúng trònh naây(khoaãn 100 triïåu àö tñnh theo thúâi àiïím nghiïn cûáuàaánh giaá). Do taác àöång to lúán cuãa nghiïn cûáu àïënchñnh phuã, coá thïí nhêån xeát nghiïn cûáu naây coá chi phñhiïåu quaã rêët cao.

Höåp B.1: Möåt vñ duå nghiïn cûáu àaánhgiaá coá hiïåu lûåc úã Cölömbia

chñnh quyïìn àõa phûúng. Möåt nghiïn cûáuàöåc lêåp vïì caác dõch vuå chùm soác sûác khoãeàûúåc trúå giaá vaâ thaão luêån cöng khai vúái thõtrûúãng thaânh phöë, vaâ quaá trònh naây àaämang laåi cam kïët cuãa chñnh quyïìn àõaphûúng àïí nêng cao moåi mùåt trong cungcêëp dõch vuå. Nhûäng mö hònh àõa phûúngnaây àûa ra caác baâi hoåc múã àêìu cho viïåc dûåtruâ ngên saách thûåc thi úã cêëp liïn bang, cêëpböå vaâ úã caác àõa phûúng trïn toaân quöëc.

Viïåc thiïët lêåp chûúng trònh Ampleo enAccion trong cuöåc khuãng hoaãng kinh tïë cuöëinhûäng nùm 90 laâ möåt vñ duå vïì khaã nùng cuãachñnh phuã khi ûáng phoá vúái caác ûu tiïn nöíibêåt. Chñnh phuã cuäng àöìng yá tiïën haânh àaánhgiaá taác àöång cú baãn cho chûúng trònh; tuynhiïn, chñnh phuã àaä quyïët àõnh chêëm dûátchûúng trònh trûúác khi caác phaát hiïån àaánhgiaá àûúåc àûa ra. Nhiïìu baâi hoåc giaá trõ vïì viïåclïn kïë hoaåch àaánh giaá coá thïí àûúåc ruát ra tûâtrûúâng húåp naây (höåp B.2).

Sûå khúãi àêìu cuãa dûå truâ ngên saách dûåa trïn kïëtquaã hoaåt àöång khaá thuá võ laâ caác cam kïët quaãn lyáàûúåc thûã nghiïåm giûäa DNP/Hacienda vaâ haicú quan Viïån phaát triïín gia àònh Cölömbia(ICBF) vaâ Viïån àaâo taåo nghïì (SENA) vúái sûå höîtrúå cuãa Ngên haâng Thïë giúái. Húåp àöìng naâyliïn quan àïën viïåc thiïët lêåp caác chó baáo thûåchiïån vaâ caác muåc tiïu cung cêëp dõch vuå vaâ thûåcthi quaãn lyá.16 Khi àaåt àûúåc muåc tiïu, viïåc phênböí ngên saách cuãa 2 böå phêån naây àûúåc tùng lïnbùçng caách cho pheáp hoå duy trò möåt tyã lïå lúánhún trong caác lúåi nhuêån phi thuïë maâ hoå thuàûúåc. Noá cuäng khöng roä raâng laâ liïåu caác thûãnghiïåm naây seä àûúåc duy trò hay àûúåc phaáttriïín vúái quy mö lúán hún.

Dûå toaán vaâ lêåp kïë hoaåch dûåa trïn kïët quaãhoaåt àöång. DEPP àaä chuêín bõ baáo caáo dûåtoaán ngên saách dûåa trïn kïët quaã hoaåt àöångcho caã nùm 2005 vaâ 2006 cho caác ngên saách

àêìu tû cuãa Cölömbia. Caác baáo caáo naây àûúåctrònh baây nhû möåt phuå luåc cuãa höì sú ngênsaách thûúâng xuyïn vêîn àang tiïëp tuåc àûúåcgiúái thiïåu trong möåt haång muåc cú súã. Baáo caáodûå truâ ngên saách dûåa trïn kïët quaã hoaåt àöångsûã duång caác lúáp chûúng trònh - caác nhoámhoaåt àöång cuãa chñnh phuã coá chung muåc tiïu,lêìn lûúåt dûåa trïn muåc tiïu cuãa Töíng thöëngvaâ kïë hoaåch phaát triïín quöëc gia. Caác baáo caáochó ra caác muåc tiïu cuãa möîi chûúng trònh, caácmuåc tiïu àaåt àûúåc tûúng ûáng (sûã duång dûäliïåu cuãa SIGOB), vaâ cuäng coá caã caác ngên saáchàêìu tû tûúng àûúng trong nùm. Tuy nhiïn,caác chûúng trònh khöng àûúåc xêy dûång möåtcaách chùæc chùæn (dûåa theo caác khung lyáthuyïët hoùåc phûúng phaáp luêån tûúng tûå) vaâphên böí ngên saách thûúâng laâ ûúác lûúång mûáchöî trúå taâi chñnh cho chûúng trònh doâng ngênsaách khaác nhau. ÊËn phêím vïì caác baáo caáoàûúåc dûå truâ trûúác naây - trûúác khi ngên saáchàûúåc thûåc thi - laâ möåt daång cuãa dûå toaán dûåatrïn hiïåu quaã thûåc thi, duâ chó laâ möåt daångcoân haån chïë, búãi vò caác baáo caáo naây ñt coá khaãnùng taác àöång viïåc ra quyïët àõnh ngên saáchkhi thiïëu vùæng cú chïë roä raâng àïí àaåt àûúåcnoá, do àoá töët nhêët nïn xem àoá nhû laâ caác taâiliïåu giaãi trònh. Luu yá rùçng caác hònh thûác khaáccuãa dûå truâ ngên saách thûåc thi maâ möåt nûúáccoá thïí aáp duång laâ caác dûå truâ ngên saách àûúåcthöng baáo, maâ caác thöng tin giaám saát vaâàaánh giaá cung cêëp thöng tin cho viïåc raquyïët àõnh vïì ngên saách (nhû úã vñ duå Chilïvaâ hêìu hïët caác nûúác OECD), vaâ dûå truâ ngênsaách thûåc thi trûåc tiïëp, núi caác phên böí ngênsaách àûúåc dûåa trïn möåt cêëu truác cuå thïí hoùåcmûác àöå cuå thïí (vñ duå úã àêy bao göìm caác quyägiaáo duåc bêåc cao dûåa theo söë sinh viïn vaâhònh thûác, chuã àïì, vaâ caác quyä sûác khoãe theophûúng phaáp nghiïn cûáu trûúâng húåp).17

Coá veã nhû khöng coá möëi quan hïå naâo giûäaSINERRGIA têåp trung àöëi tûúång maâ caác

148


149

muåc tiïu cuãa töíng thöëng vúái troång têm cuãadûå aán, vi mö hún trong cöng viïåc cuãa DNPkhi chuêín bõ dûå truâ ngên saách àêìu tûthûúâng niïn. Khi möîi chûúng trònh quaãn trõ4 nùm bùæt àêìu, DNP vúái sûå phï chuêín cuãatöíng thöëng, àaä àïì xuêët lïn Nghõ viïån kïëhoaåch phaát triïín quöëc gia. Àïì xuêët naây aámchó caác àêìu tû àïì xuêët cho caã giai àoaån. Caácàêìu tû trong àïì xuêët naây taåo ra “Ngên haâng

chûúng trònh vaâ dûå aán” vaâ tûâ àêy caác àêìutû cuå thïí coá thïí àûúåc choån àïí sau àoá àûúåctñnh vaâo ngên saách thûúâng niïn. Ban giaámàöëc cuãa DNP vïì àêìu tû vaâ taái chñnh cöng(DIFP) àaä thiïët lêåp tiïu chuêín maâ caác dûå aáncêìn phaãi àaáp ûáng. Caác àún võ chuêín bõ dûåaán- duâ laâ tûå chuêín bõ hay qua möåt nguöìnlûåc bïn ngoaâi – coá thïí gûãi caác dûå aán àïënDIFP. Sau àoá DIFP seä kiïím tra xem dûå aán


Chñnh phuã yïu cêìu sûå höî trúå cuãa Ngên haâng Thïë giúái cho möåt chûúng trònh taåo viïåc laâm trûåc tiïëp, dûåa trïn caác cöng viïåc cho cöångàöìng, àïí àöëi phoá vúái cuöåc khuãng hoaãng kinh tïë vaâo cuöëi thêåp kyã 90. Möåt khoaãn vay cuãa Ngên haâng Thïë giúái coá hiïåu lûåc vaâo àêìu

nùm 2001, vaâ khoaãn vay taâi trúå cho möåt nghiïn cûáu àaánh giaá taác àöång phûc taåp; nghiïn cûáu naây laâ àiïìu kiïån cho khoaãn vay trúå cêëpcuãa Ngên haâng Thïë giúái. Möåt vaâi trò hoaän àaä xaãy ra khi tiïën haânh dûå aán vaâ vaâo thúâi àiïím caác àiïìu kiïån kinh tïë àaä bùæt àêìu àûúåc caãi thiïån.Vaâo àêìu nùm 2004, chñnh quyïìn múái àaä quyïët àõnh kïët thuác chûúng trònh Empleo en Accioán; àïën luác naây, chi phñ cho chûúng tònh àaälïn túái 183 triïåu àöla.

Caác phaát hiïån tûâ nghiïn cûáu àaánh giaá taác àöång tiïu töën àïën 1,5 triïåu àöla àaä àûúåc cöng böë muöån hún trong nùm àoá. Àaánh giaá àaäphaát hiïån ra rùçng chûúng trònh àaä thaânh cöng trong viïåc trúå cêëp thu nhêåp cho caác höå ngheâo nhêët, vaâ àaä tùng khaã nùng taåo viïåc laâmcho nhûäng ngûúâi tham gia chûúng trònh. Noá cuäng àaä taåo thïm àûúåc caác cöng viïåc cho cöång àöìng àõa phûúng. Tuy nhiïn, chûúng trònhkhöng àaáp ûáng àûúåc muåc tiïu vïì söë lûúång ngûúâi àûúåc hûúãng lúåi tûâ chûúng trònh, vaâ chûúng trònh cuäng khöng àaåt àûúåc muåc àñch thunhêåp roâng haâng nùm maâ chûúng trònh àaä àùåt ra cho nhûäng ngûúâi àûúåc nhêån trúå giuáp tûâ chûúng trònh. Baáo caáo kïët thuác thûåc hiïån dûå aáncuãa Ngên haâng Thïë giúái gêìn àêy àaä kïët luêån rùçng xeát vïì töíng thïí, chûúng trònh àaä khöng coá tñnh hiïåu quaã vïì mùåt chi phñ khi so vúái caácchûúng trònh taåo viïåc laâm trûåc tiïëp tûúng tûå khaác úã caác nûúác khaác, vaâ khi so vúái caác hònh thûác höî trúå khaác cho ngûúâi thêët nghiïåp.

Mùåc duâ àaánh giaá taác àöång khöng gêy àûúåc aãnh hûúãng, nhûng noá àaä àûa ra möåt söë baâi hoåc cho viïåc lïn kïë hoaåch àaánh giaá, vaâ caácbaâi hoåc naây rêët thñch húåp cho SINERGIA. Möåt baâi hoåc laâ yïu cêìu quan têm nhiïìu àïën viïåc lïn kïë hoaåch möåt nghiïn cûáu àaánh giaá, àùåcbiïåt laâ möåt nghiïn cûáu àaánh giaá phûác taåp vaâ töën chi phñ vò seä mêët khaá nhiïìu thúâi gian àïí coá thïí cöng böë kïët quaã àaánh giaá. Caác sûå kiïånbïn ngoaâi chûa àûúåc tñnh àïën àöëi vúái nghiïn cûáu àaánh giaá thûúâng laâ coá thïí gùåp phaãi; thaách thûác naây laâ ruãi ro trong quaãn lyá. Lïn kïëhoaåch caác àaánh giaá cuäng rêët quan troång àïí caác phaát hiïån àûúåc àûa ra àuáng caác thúâi àiïím quyïët àõnh, nhû bêìu cûã chñnh phuã múái (khimöåt kïë hoaåch quöëc gia múái àûúåc chuêín bõ), vaâ chu trònh ngên saách quöëc gia haâng nùm. Möåt baâi hoåc khaác khi lïn kïë hoaåch àaánh giaá laâcaác ûu tiïn àaánh giaá quyïët àõnh hoaåt àöång naâo cuãa chñnh phuã seä àûúåc àaánh giaá, khi naâo thò cêìn cöng böë caác phaát hiïån vaâ àöå sêu cuãaphên tñch (vaâ chi phñ) maâ nghiïn cûáu àaánh giaá seä tiïën haânh. Thoaåt tiïn, àöëi vúái möåt chûúng trònh quan troång cuãa chñnh phuã nhû Empleoen Accioán, cêìn phaãi tiïën haânh möåt àaánh giaá taác àöång coá chiïìu sêu. Ngay caã nïëu möåt nghiïn cûáu àaánh gña nhû thïë chó àoáng goáp vûâaphaãi cho viïåc nêng cao hiïåu quaã hoaåt àöång cuãa chûúng trònh – nhû tñnh hiïåu quaã - vaâ nghiïn cûáu naây chi 1,5 triïåu àöla àïí àaánh giaámöåt chûúng trònh àaä chi àïën 183 triïåu àöla (thêåm chñ coân nhiïìu hún) thò cuäng àaåt àûúåc mûác chi phñ hiïåu quaã cao. Khi kinh phñ àaánh giaábõ haån chïë, hoùåc khi haån chïë vïì thúâi gian, thò caác hònh thûác àaánh giaá nhanh khaác coá veã nhû laâ thñch húåp hún.

Baâi hoåc cuöëi cuâng cho SINERGIA laâ giaá trõ cuãa viïåc tiïën haânh caác töíng kïët sêu thûúâng xuyïn cho caác hoaåt àöång giaám saát vaâ àaánhgiaá cuãa noá àïí thêëy àûúåc hoaåt àöång naâo coá hiïåu quaã, nguyïn nhên taåi sao.

Lûu yá rùçng àaánh giaá taác àöång cuãa chûúng trònh Empleo en Accioán àaä àûúåc böí sung vaâo thû viïån caác phaát hiïån tûâ àaánh giaá cuãachñnh phuã. Caác phaát hiïån naây coá thïí chûáng minh giaá trõ vúái chñnh phuã trong caác thaão luêån hiïån nay vïì mong muöën taåo chûúng trònhviïåc laâm cho cöång àöìng múái.

Höåp B2: Chûúng trònh Empleo en Accioán: baâi hoåc cho viïåc lïn kïë hoaåch nghiïn cûáuàaánh giaá

coá àaáp ûáng àûúåc caác tiïu chuêín úã trïnkhöng vaâ xïëp loaåi noá theo thûá tûå ûu tiïncuãa chñnh phuã.

Khi lûåa choån haâng nùm, DIFP tiïën haânh àaánhgiaá caác àaánh giaá trûúác cho möîi khoaãn àêìu tû,mùåc duâ trong thûåc tïë noá bao göìm nhiïìu caácàaánh giaá kyä thuêåt hún laâ möåt àaánh giaá hònhthûác; möåt töíng kïët phûúng phaáp luêån àaánhgiaá cuãa DIFP gêìn àêy àaä àûúåc hoaân thaânh,Caác böå vaâ cú quan coá nhiïåm vuå tiïën haânh caácnghiïn cûáu tûå àaánh giaá sau khi hoaân têët,nhûng àöå tin cêåy, khaách quan vaâ nghiïm tuáccuãa caác nghiïn cûáu tûå àaánh giaá àûúåc tiïënhaânh àûúåc cöng khai àïí lêëy yá kiïën àaä bõchñnh DIFP àùåt nghi vêën. Khaã nùng DIFP têånduång cuå thïí caác thöng tin cuãa SIGOB hoùåccaác phaát hiïån tûâ möåt söë lûúång nhoã caác àaánhgiaá cuãa SINERGIA àaä hoaân thaânh laâ chûaàûúåc roä. Caác UÃy ban vïì chi tiïu cêëp ngaânhmúái àûúåc thaânh lêåp bao göìm DIFP, DEPP vaâHacienda àaä cung cêëp möåt diïîn àaân quantroång cho viïåc sûã duång caác thöng tin giaám saátvaâ àaánh giaá cuãa SINERRGIA trong tûúng lai,cuå thïí laâ chûúng trònh àaánh giaá àêìy thamvoång àang àûúåc tiïën haânh seä mang àïënnhanh choáng möåt lûúång lúán caác phaát hiïånnghiïn cûáu àaánh giaá.

Möåt kiïím tra quan troång vïì sûå phuâ húåp cuãacaác thöng tin giaám saát vaâ àaánh giaá maâSINERRGIA àaä thûåc hiïån seä laâ phaåm vi sûãduång caác thöng tin àoá trong kïë hoaåch phaáttriïín quöëc gia trong 4 nùm maâ DNP àaä àïìxuêët lïn nghõ viïån vaâo thaáng 1 nùm 2006.DEPP tin rùçng DNP vaâ caác böå ngaânh àaä sûãduång töët thöng tin tûâ SINERGIA àïí xaác àõnhcaác muåc tiïu trong kïë hoaåch quöëc gia, cuängnhû àïí baáo caáo vïì hiïåu quaã hoaåt àöång cuãachñnh phuã (vaâ caác böå) trïn phûúng diïånphaåm vi maâ muåc tiïu àïì ra àaä àaåt àûúåc.

Cöng viïåc giaám saát vaâ àaánh giaá cuãa SINERGIA

coá veã nhû khaá taách rúâi caác hoaåt àöång giaámsaát vaâ àaánh giaá cuãa möåt ban giaám àöëc trongDNP, ban giaám àöëc Phaát triïín tûå trõ bïìnvûäng (DDTS). DDTS chõu traách nhiïåm giaámsaát vaâ àaánh giaá18 cöng viïåc quaãn lyá bïìn vûängúã 1.100 àõa phûúng vaâ 32 cú quan quaãn lyácaác àõa phûúng naây àang àûúåc taâi trúå búãichñnh phuã. Chêët lûúång cuãa caác thöng tincung cêëp cho DDTS tûâ caác àõa phûúng àûúåcbaáo caáo laâ ngheâo naân vúái nhiïìu khoaãng tröëngtrong dûä liïåu. Lûu yá rùçng caác àõa phûúngcung cêëp caác thöng tin riïng reä maâ caác böångaânh tin tûúãng vaâ noá cuäng àöìng thúâi laâ dûäliïåu àêìu vaâo cho SIGOB. Cöng viïåc cuãa caáccêëp àõa phûúng cuãa DDTS vaâ cuãa DEPP khöngàûúåc phöëi húåp vúái nhau, vñ duå nhû vïì dûå truângên saách thûåc thi úã nhiïìu àõa phûúng.19

Sûå phên tñch giûäa ngên saách àêìu tû vaâ ngênsaách chi thûúâng xuyïn mang nhiïìu gúåi yá choviïåc sûã duång thöng tin giaám saát vaâ àaánh giaátûâ SINERGIA àïí chuêín bõ cho ngên saách chithûúâng xuyïn; noá àûa ra caác vêën àïì trao àöíithöng tin giûäa DNP vaâ Hacienda, sûå phöëihúåp vaâ quyïët àõnh vïì caác àaánh giaá ûu tiïn.Phûúng aán thöëng nhêët àêìu tû vaâ ngên saáchchi thûúâng xuyïn gêìn àêy àûúåc xem xeáttrong phaåm vi chñnh phuã, nhûng khöng àaåtàûúåc sûå thoãa thuêån naâo. Hiïån nay, cêëu truáccuãa ngên saách quöëc gia úã Cölömbia àaä haånchïë muåc tiïu sûã duång thöng tin giaám saát vaâàaánh giaá.

Böën vêën àïì khaác cuäng aãnh hûúãng àïën khaãnùng cuãa chñnh phuã khi dûå truâ ngên saáchthûåc thi. Vêën àïì àêìu tiïn laâ quyïët àõnh thaáng12 nùm 2005 thûåc hiïån möåt khung chi tiïutrung haån. Möåt lúåi thïë cuãa khung chi tiïu laâàûa ra sûå baão àaãm hún vïì caác höî trúå ngênsaách cho caác hoaåt àöång vaâ caác ban ngaânhchñnh phuã. Noá cuäng cung cêëp möi trûúânglinh hoaåt vaâ coá traách nhiïåm hún cho caác ban

150


ngaânh, vaâ coá thïí àûúåc sûã duång àïí thuác àêíyàõnh hûúáng hiïåu quaã hoaåt àöång cao húntrong chñnh phuã, àûúåc möåt söë nûúác OECDaáp duång.

Vêën àïì thûá hai laâ thiïëu huåt cêëu truác chûúngtrònh cho ngên saách. Dûå truâ ngên saách thûåcthi cuãa DEPP trong 2 nùm vûâa qua àaä baáocaáo chi phñ dûåa trïn nïìn taãng chûúng trònh,vaâ noá taåo ra sûå phên lúáp caác hoaåt àöång cuãachûúng trònh dûåa trïn nïìn taãng àùåc biïåt. Tuynhiïn, caác ngên saách àêìu tû vaâ chi thûúângxuyïn laåi tiïëp tuåc dûåa vaâo caác haång muåcngên saách, baáo caáo thûåc thi ngên saách cuãaDEPP àûúåc àñnh keâm nhû möåt phuå luåc trongbaáo caáo ngên saách.

Coá nhiïìu lúåi thïë tiïìm nùng tûâ caách tiïëp cêåndûå truâ ngên saách chûúng trònh.20 Noá liïn kïëtcaác haång muåc chi phñ (caác hoaåt àöång) coáchung muåc tiïu, vaâ noá höî trúå chûúng trònhvaâ caác chi phñ ûu tiïn, noá cuäng laâm cho viïåcmúã röång, thu heåp hoùåc thêåm chñ chêëm dûátchûúng trònh vaâ caác hoaåt àöång cuãa noá dïîdaâng hún. Noá taåo àiïìu kiïån àaánh giaá bùçngcaác hoaåt àöång liïn kïët theo nhoám, vaâ cuängtaåo àiïìu kiïån thiïët lêåp thûúác ào xuêët phaátàiïím vaâ caác muåc tiïu hiïåu quaã hoaåt àöång.Noá giuáp laâm roä ai chõu traách nhiïåm thûåchiïån. Tuy nhiïn, caách tiïëp cêån ngên saáchchûúng trònh taåo àiïìu kiïån cho viïåc sûã duångthöng tin giaám saát vaâ àaánh giaá trong quaátrònh giaãi ngên nhûng khöng phaãi laâ àiïìukiïån tiïn quyïët àïí àaãm baão coá àûúåc caác hïåthöëng M&E vêån haânh töët, àûúåc sûã duångröång raäi búãi chñnh phuã, vaâ Chilï laâ möåt àiïínhònh cho trûúâng húåp naây. Chilï súã hûäu hïåthöëng giaám saát vaâ àaánh giaá vêån haânh töëtnhêët chêu Myä Latinh vïì caác hïå thöëng phaáttriïín àûúåc sûã duång hoaân toaân trong quaátrònh giaãi ngên, nhûng Chilï vêîn tiïëp tuåc tinvaâo dûå truâ theo haång muåc.

Möåt vêën àïì thûá 3 liïn quan àïën sûå liïn kïët

yïëu keám giûäa hïå thöëng thöng tin quaãn lyá taâichñnh tñch húåp (SIFF) àùåt cú súã cho ngên saáchvaâ SIGOB. Àiïìu naây gêy khoá khùn hún chosûå liïn kïët giûäa chi tiïu cuãa chñnh phuã vaâocaác hoaåt àöång cuå thïí vúái caác saãn phêím, àêìura vaâ caác taác àöång. Do àoá, baáo caáo hoaåt àöångngên saách cuãa DEPP phaãi kïët húåp vúái caácthöng tin thûåc thi cuãa SIGOB vúái caác dûä liïåuchi phñ do SIIF tiïën haânh. Chilï tiïën haânh sûågheáp nöëi tûúng tûå - möåt cöng viïåc mêët thúâigian – khi ûúác lûúång chi tiïu ngên saách chocaác chûúng trònh maâ noá àaánh giaá.

Vêën àïì thûá 4 liïn quan àïën àiïìu naây: caácthöng tin haån chïë maâ DIFP súã hûäu liïn quanàïën chi tiïu thûåc tïë cuãa chñnh phuã úã caác cêëpthêëp hún. Caác thöng tin vïì phên böí ngênsaách coá sùén, caác dûä liïåu thûåc thi ngên saáchbúãi caác ban ngaânh vaâ caác àõa phûúng thò laåikhöng thïí tiïëp cêån àêìu ra. Àiïìu naây laâm choviïåc so saánh kïët quaã cuãa chñnh phuã vïì haânghoáa vaâ dõch vuå vúái lûúång chi phñ cho chuánglaâ khöng thïí, vaâ caãn trúã viïåc dûå truâ vaâ lïn kïëhoaåch cuäng nhû dûå truâ ngên saách dûåa trïnhiïåu quaã hoaåt àöång möåt caách töët hún.

Phên tñch sú böå vïì cöng taác cuãa DIFP vaâDDTS gúåi yá rùçng cöng taác giaám saát vaâ àaánhgiaá cuãa DEPP nhòn chung khöng àûúåc hoaâhúåp vúái cöng viïåc trong böå phêån coân laåi cuãaDNP. Sûå phöëi húåp saát sao hún nûäa cuãa cöngtaác giaám saát vaâ àaánh giaá cuãa DNP coá thïíàûúåc xem nhû laâ àiïìu kiïån tiïn quyïët àïí àaåtàûúåc dûå truâ kinh phñ vaâ lêåp kïë hoaåch dûåatrïn hiïåu quaã hoaåt àöång. Tûúng tûå nhû vêåy,sûå thiïëu huåt trong phöëi húåp giaám saát vaâàaánh giaá vaâ cöng taác giaãi ngên cuãa Haciendahònh nhû laâ chûúáng ngaåi vêåt àöëi vúái sûå têåptrung nhiïìu hún vaâo thûåc hiïån giaãi ngên búãicaác böå ngaânh quan troång.

Thûã nghiïåm àaánh giaá nhanh. Möåt phaáttriïín àaáng kïí gêìn àêy laâ cöng taác cuãa DEPP

151


vúái sûå cöë vêën cuãa DIFP, àaä tiïën haânh 2 thûãnghiïåm àaánh giaá nhanh. Nhûäng thûã nghiïåmnaây nhùçm àûa ra möåt phûúng phaáp àaánhgiaá nhanh choáng vaâ tiïët kiïåm àïí böí sung töëthún töët hún caác àaánh giaá taác àöång phûác taåpvúái chi phñ cao hún maâ cho àïën naySINERGIA vêîn têåp trung vaâo. Nhûäng àaánhgiaá sú böå naây seä laâm roä caác muåc tiïu cuãa 3chûúng trònh àûúåc àaánh giaá, tñnh logic cuãathiïët kïë chûúng trònh, vaâ seä cöë gùæng àaánh giaácaác hoaåt àöång viïåc quaãn lyá vaâ chi phñ cuängnhû hiïåu quaã hoaåt àöång. Phûúng phaáp saángtaåo maâ DEPP àaä tiïën haânh dûåa trïn sûå kïëthúåp cuãa phûúng phaáp àaánh giaá nhanh doChñnh phuã Chilï vaâ Chñnh phuã Myä thûåchiïån. Phûúng phaáp múái naây àûúåc goåi laâEvaluacñon Ejuecutiva (E2). Noá têåp trungvaâo caác àaánh giaá coá thïí àûúåc hoaân thaânhtrong 3 thaáng vúái chi phñ 15.000-20.000 àölamöåt cuöåc àaánh giaá.

Hacienda khöng tham gia trûåc tiïëp vaâoSIGOB hay caác àaánh giaá, vaâ khöng sûã duångtrûåc tiïëp thöng tin tûâ hai nguöìn naây naây.Tuy nhiïn, möåt sûå phaát triïín àaáng kïí khaáclaâ cam kïët gêìn àêy cuãa Hacienda 2 àaánhgiaá nhanh böí sung cöng taác naây chuã yïëubao göìm caác xem xeát taåi bïn sûã duångphûúng phaáp luêån “àaánh giaá caác chûúngtrònh chñnh phuã” cuãa Chilï. Hacienda cuängàiïìu tra khaã nùng theo àuöíi hoaåt àöångngên saách dûåa trïn cú súã coá tñnh hïå thöëng.

Sûå kïët húåp caác cöng cuå giaám saát vaâ àaánhgiaá. Viïåc thûã nghiïåm caác àaánh giaá nhanh seäcung cêëp böí sung quan troång cho caác thöngtin giaám saát vaâ àaánh giaá sùén coá àïí lïn kïëhoaåch vaâ ra quyïët àõnh ngên saách quöëc gia.Àïí dûå truâ ngên saách vaâ lïn kïë hoaåch coá thïíàûúåc thûåc hiïån töët cêìn phaãi coá caác phên tñchvaâ lúâi khuyïn vïì hiïåu quaã hoaåt àöång cuãa caáchoaåt àöång cuãa chñnh phuã àang àûúåc thûåc

hiïån hoùåc caác hoaåt àöång múái àang àûúåc xemxeát. SIGOB cuäng àaä cung cêëp caác thöng tinthûåc hiïån cho têët caã caác chi tiïu cuãa chñnhphuã, vaâ têåp trung vaâo cêëp àöå caác muåc tiïucuãa Töíng thöëng. Caác thöng tin naây khöngmêët nhiïìu chi phñ àïí thûåc hiïån, vaâ noá àaåtàïën sûå bao quaát trïn phaåm vi röång. Haån chïëcuãa noá laâ àûa rêët ñt hoùåc thêåm chñ khöng coáthöng tin vïì lyá do vò sao muåc tiïu cuãa chñnhphuã àaåt àûúåc hay khöng àaåt àûúåc. Ngûúåclaåi, caác àaánh giaá taác àöång cuãa SINERGIA coálúåi thïë vïì caác baáo caáo coá chiïìu sêu- hoå coá thïínhêån ra möëi quan hïå nhên - quaã vaâ chûángminh chñnh xaác caác hoaåt àöång riïng reä cuãachñnh phuã coá àang àûa ra caác kïët quaã àaäàõnh hay khöng. Nhûng caác àaánh giaá taácàöång phûác taåp nhû vêåy laåi khaá töën chi phñ vaâmêët nhiïìu thúâi gian tiïën haânh.21 Àoá laâ lyá dovò sao caác àaánh giaá nhanh laâ sûå böí sung hûäuduång trong böå cöng cuå giaám saát vaâ àaánh giaá:chuáng nhanh choáng vaâ khöng töën chi phñ, vaâcoá thïí àûúåc sûã duång àïí àaánh giaá sûå phên böílúán hún cuãa caác hoaåt àöång chñnh phuã hún laâmöåt àaánh giaá taác àöång lúán nhûng chó têåptrung vaâo möåt dûå aán. Nhûúåc àiïím cuãa noá laâcaác phaát hiïån ñt àûúåc tin tûúãng hún so vúái caácàaánh giaá taác àöång phûác taåp.

Caác cöng cuå giaám saát vaâ àaánh giaá baân àïëntrïn àêy böí sung cho nhau. Möîi cöng cuå àïìucoá àiïím maånh vaâ haån chïë, vaâ cöng cuå àïìuàoáng vai troâ trong böå cöng cuå giaám saát vaâàaánh giaá cuãa Cölömbia. Thaách thûác cho chñnhphuã laâ choån lûåa sûå kïët húåp àïí coá thïí sûã duångchi phñ hiïåu quaã nhêët caác nguöìn höî trúå sùén coácho giaám saát vaâ àaánh giaá.

Lûu yá rùçng Chilï àaä phaát triïín thaânh cöngcaác cöng cuå giaám saát vaâ àaánh giaá trong chukyâ ngên saách: Hacienda sûã duång caác chó baáohiïåu quaã hoaåt àöång (1.560), töíng kïët nhanh(14 töíng kïët àûúåc thûåc hiïån möîi ngên saách),

152


caác àaánh giaá taác àöång phûác taåp (4 àaánh giaáàûúåc hoaân thaânh trong möîi ngên saách), vaâcaác töíng kïët töíng thïí vïì chi tiïu cuãa möåtngaânh (möåt töíng kïët cho möåt voâng ngênsaách). Chilï àaä chi phñ cho hïå thöëng giaám saátvaâ àaánh giaá sûã duång quyä ngên saách chungcuãa noá maâ khöng sûã duång ngên saách cuãa caácnhaâ taâi trúå.

6.3 Höî trúå cho caác Böå ngaânh quaãn lyá dûåa trïn kïët quaã

Coá veã nhû nhiïìu àún võ àaä nöî lûåc àaáng kïí àïíxêy dûång hïå thöëng giaám saát vaâ àaánh giaá choriïng mònh vúái muåc àñch nöåi böå. DEPP àûara möåt loaåt caác höî trúå cho caác böå naây, phuåthuöåc vaâo tûâng trûúâng húåp. Vúái möåt söë böå,DEPP àûa ra caác lúâi khuyïn hoùåc thêåm chñ laâkhúãi àöång caác àaánh giaá taác àöång phûác taåp(nhû caác böå phêån trong chûúng trònhFamilias en Accñon); vúái caác böå khaác thò noáhöî trúå thaânh lêåp caác hïå thöëng giaám saát cuãangaânh (nhû MPS).

Àiïìu tra nïìn taãng, àöång cú thaânh lêåp vaâ thïíchïë hoaá caác hïå thöëng giaám saát vaâ àaánh giaáàún võ laâ coá ñch àïí àûa ra caác baâi hoåc coá thïíaáp duång röång hún cho chñnh phuã. MENcuäng nùçm trong caác àún võ naây. MEN coá hïåthöëng quaãn lyá thöng tin bao göìm muåc tiïu,muåc àñch chûúng trònh, caác chó baáo hiïåu quaãhoaåt àöång, muåc tiïu, xuêët phaát àiïím vaâ caácbaáo caáo ngoaåi lïå. Cú súã dûä liïåu naây coá thïíàûúåc so saánh vúái SIGOB, nhûng baáo caáo chobiïët MEN bao göìm nhiïìu chó baáo hiïåu quaãhoaåt àöång hún. Möåt vêën àïì khoá khùn àùåt racho MEN àaä laâ viïåc xêy dûång dûä liïåuSIGOB. Mùåc duâ cú súã dûä liïåu cuãa MEN laâ rêëtchi tiïët, caác thöng tin noá cung cêëp khöng liïnkïët trûåc tiïëp àûúåc vúái SIGOB; thay vaâo àoá,caác dûä liïåu cuãa MEN àaä trñch xuêët thuã cöngvaâ àiïìu chónh àïí àaáp ûáng caác khaái niïåm cuãaSIOGB. Coá thïí sûå thiïëu liïn kïët naây naãy sinhtûâ sûå khaác nhau vïì mûác àöå têåp trung cuãa 2

hïå thöëng: SIGOB roä raâng laâ têåp trung vaâomûác àöå muåc tiïu cuãa Töëng thöëng, trong khiMEN laåi têåp trung vaâo caác yïu cêìu cuå thïí chitiïët hún cuãa kïë hoaåch böå ngaânh vaâ quaãn lyáhoaåt àöång. Coá veã nhû húåp lyá àïí giaã àõnhrùçng phêìn lúán nïëu khöng phaãi laâ têët caã caácböå ngaânh phaãi àöëi mùåt vúái thaách thûác lúánhún khi cung cêëp dûä liïåu cho SIGOB. Chûaroä raâng vïì viïåc coá möåt phaåm vi naâo àoá àïíàaåt àûúåc sûå haâi hoaâ hún vïì caác chó baáo hiïåuquaã hoaåt àöång trïn phûúng diïån àõnhnghôa dûä liïåu têìn suêët thu thêåp, phaåm viàõa lyá, v.v... giûäa toaân böå hïå thöëng chñnhphuã SIGOB vúái caác hïå thöëng ban ngaânh.

Möåt àún võ àaáng lûu yá khaác laâ Viïån Phuác lúåigia àònh cuãa Cölömbia (ICBF) àaä tûå thaânhlêåp cú quan àaánh giaá àïí höî trúå viïåc quaãn lyávaâ lïn kïë hoaåch cuãa ICBF. Cú quan àaánh giaánaây àaä chuêín bõ caác hûúáng dêîn àaánh giaá, vaâgiaám saát caác àaánh giaá taác àöång phûác taåp maânoá cam kïët vúái caác tû vêën vaâ nhaâ nghiïn cûáu.(ICBF cuäng tiïën haânh möåt vaâi hònh thûácnghiïn cûáu àaánh giaá khaác). ICBF cuâng vúáiNgên haâng Thïë giúái (thöng qua caác khoaãnvay xaä höåi) IADB vaâ DEPP cêëp kinh phñ chocaác àaánh giaá taác àöång; ICBF cuäng nhêån àûúåchöî trúå kyä thuêåt tûâ caác àún võ naây. Möåt vaâinghiïn cûáu àaánh giaá chûúng trònh cuãa ICBFàûúåc caác nhaâ taâi trúå àõa phûúng chó àaåo.ICBF coá töíng ngên saách laâ 500 triïåu àöla,trong àoá caác ngên saách daânh cho nghiïn cûáuàaánh giaá dûå àoaán laâ trong khoaãng 2 triïåuàöla nùm 2006 (so vúái 3 triïåu nùm 2005, khiICBF cêëp kinh phñ cho möåt khaão saát lúán vïìdinh dûúäng). Têët caã caác àaánh giaá taác àöångcuãa ICBF àûúåc DNP tñnh àïën nhû möåt sûåbaão höå trong tûúng lai gêìn cuãa SINERGIA.

Ngûúâi ta tröng àúåi hïå thöëng giaám saát vaâàaánh giaá cuãa caác ngaânh coá thïí laâm cho caácàún võ dïî daâng hún khi àaáp ûáng caác nhu cêìu

153


vïì thöng tin cho SINERGIA, nhûng caác hïåthöëng naây coá thïí àûúåc xem laâ khaá khaác biïåtvúái SINERGIA, khi maâ caác muåc tiïu cuãaSINERGIA àûúåc têåp trung nhiïìu úã cêëp àöåtoaân chñnh phuã. Tuy nhiïn, caác àún võ àiïìuhaânh töët hïå thöëng giaám saát vaâ àaánh giaá coá veãnhû laâ ngoaåi lïå. Nhû àaä lûu yá trïn àêy,khöng coá möåt sûå aáp duång hoaåt àöång giaámsaát vaâ àaánh giaá röång hún úã caác böå ngaânhthuöåc chñnh phuã. Möåt phên tñch sêu coá thïí laâcêìn thiïët àïí xaác àõnh xem caác ban ngaânh coátêån duång àûúåc 2 böå phêån thöng tin chñnh cuãaSINERGIA: SIGOB vúái àaánh giaá taác àöång vaâcaác àaánh giaá khaác. Noái khaác ài, coá phaãi hêìuhïët caác àún võ naây laâ nhaâ cung cêëp dûä liïåucho SINERGIA?

7. SINERGIA: Àiïím maånh, thaách thûác vaâhûúáng phaát triïín

7.1 Àiïím maånh vaâ thaách thûác:

Chñnh phuã Cölömbia àaåt àûúåc thaânh cöngàaáng kïí trong viïåc thaânh lêåp vaâ cuãng cöëSINERGIA. Àêy laâ hïå thöëng giaám saát vaâàaánh giaá chñnh phuã maånh nhêët úã Myä Latinh,xeát vïì phûúng diïån giaám saát vaâ àaánh giaácöng taác chñnh phuã, vïì àöå tin cêåy vaâ mûác àöåsûã duång; vaâ xeát vïì caác tiïën böå àaä àaåt àûúåc tûânùm 2002. Sûå thaânh lêåp hïå thöëng SIGOB àïígiaám saát tiïën triïín so vúái caác muåc tiïu cuãatöíng thöëng àaä tûâng rêët àûúåc chuá yá, vaâ hiïånàûúåc töíng thöëng, vùn phoâng töíng thöëng vaâDNP sûã duång hïå thöëng têåp trung. Trongthûåc tïë, töíng thöëng vúái vai troâ laâ ngûoâi dêînàêìu vaâ laâ ngûúâi sûã duång hïå thöëng giaám saátnaây laâ chûa tûâng coá tiïìn lïå trong khu vûåc.Chûúng trònh àaánh giaá taác àöång àêìy thamvoång cuäng rêët êën tûúång.

Taâi liïåu chñnh saách cuãa CONPES vïìSINERGIA (#3294) àûa liïåt kï 4 thaách thûácàöëi vúái hïå thöëng giaám saát vaâ àaánh giaá: (1)

thiïëu khung khaái niïåm àún nhêët, roä raâng,(2) sûå cêìn thiïët laâm roä vai troâ vaâ traáchnhiïåm cuãa töí chûác höî trúå cho SINERGIA,(3) khöng coá sûå liïn kïët roä raâng giûäa viïåclïn kïë hoaåch, dûå truâ ngên saách vaâ àaánhgiaá, vaâ (4) caác vêën àïì vïì sûå sùén coá vaâ têìnsuêët cuãa dûä liïåu, cuäng nhû caác vêën àïì vïìkiïím soaát chêët lûúång dûä liïåu.

Phên tñch sú böå naây chó ra rùçng caác töìn taåi naâyroä rêìng cêìn àûúåc giaãi quyïët. Thaách thûácchñnh àöëi vúái bêët kyâ möåt hïå thöëng giaám saátvaâ àaánh giaá chñnh phuã naâo laâ viïåc thïí chïë hoaátoaân diïån. Àiïìu naây khöng chó bao göìm viïåcthiïët lêåp hïå thöëng àûa ra caác thöng tin coá chêëtlûúång maâ coân laâ möåt hïå thöëng maâ caác thöngtin àûúåc sûã duång têåp trung àïí höî trúå möåt sûåquaãn lyá hoaân haão, vaâ caã möåt hïå thöëng hoaântoaân bïìn vûäng, noái caách khaác, möåt hïå thöëngrêët coá thïí seä töìn taåi àûúåc vúái caác thay àöíi vïìchñnh quyïìn vaâ coá thïí àûúåc tin duâng trongcaác hïå thöëng quyïìn lûåc tiïëp theo. Àõnh nghôanaây vïì möåt hïå thöëng giaám saát vaâ àaánh giaáthaânh cöng àûa ra caác tiïu chuêín àöëi saánhvúái khaái niïåm maâ SINERGIA coá thïí so saánh.Noá cuäng àûa àñch ngùæm àïën cho caác phûúngaán cho sûå phaát triïín tûúng lai cuãa hïå thöëng,vaâ cho sûå höî trúå cuãa Ngên haâng Thïë giúái.

Sûã duång caác thöng tin SINERGIA àöåc lêåpvúái muåc àñch giaãi trònh: traách nhiïåm giaãitrònh cuãa töíng thöëng vúái dên chuáng vaâ vúáinghõ viïån, vaâ traách nhiïåm cuãa caác böå trûúãng(vaâ caác böå) trûúác töíng thöëng. Thoaåt nhòn thòsûå têåp trung hiïëm coá vaâo traách nhiïåm giaãitrònh khöng coá veã seä àûúåc tiïëp tuåc duy trò úãmûác àöå cao khi võ Töíng thöëng àûúng nhiïåmkïët thuác nhiïåm kyâ vaâo nùm 2010. Tuy vêåy,nïëu trong khoaãng thúâi gian thiïët lêåp àûúåccaác tiïën böå vaâ sûå uãng höå cuãa dên chuáng vúáitraách nhiïåm giaãi trònh cuãa Töíng thöëng, thò seätiïëp tuåc coá nhu cêìu vïì caác loaåi hònh thöng tin

154


do SIGOB cung cêëp. DEPP gêìn àêy àaä phaácthaão möåt vùn baãn CONPES têåp trung vaâoviïåc thiïët lêåp caác hûúáng dêîn chñnh saách chotraách nhiïåm giaãi trònh cuãa chñnh phuã vaâkiïím soaát xaä höåi.

DEPP tin rùçng thöng tin cuãa SENERGIA àaäàûúåc sûã duång trong cöng taác lïn kïë hoaåchcuãa DNP vaâ caác böå trong viïåc höî trúå cöng taácchuêín bõ kïë hoaåch quöëc gia 2006-2020. Tuynhiïn, vêën àïì naây àaä khöng àûúåc tñnh àïëntrong àiïìu tra cuå thïí.

Coá khaá ñt bùçng chûáng vïì viïåc 4 cöng duångkhaác maâ thöng tin giaám saát vaâ àaánh giaá doSINERRGIA cung cêëp coá thïí coá àûúåc tòm racho túái bêy giúâ: (1) höî trúå phên böí nguöìn lûåcvaâ ra quyïët àõnh ngên saách quöëc gia; (2) baãoàaãm sûå liïn kïët cuãa hoaåt àöång chñnh phuã vïìcaác vêën àïì phaát triïín ûu tiïn; (3) höî trúå caácböå ngaânh trong chñnh saách phaát triïín vaâ lïnkïë hoaåch cöng viïåc; vaâ (4) höî trúå caác böångaânh quaãn lyá caác hoaåt àöång àang thûåc hiïåncuãa chñnh phuã. Möåt töíng kïët sêu vïì viïåc sûãduång thöng tin giaám saát vaâ àaánh giaá caác böångaânh tiïën haânh thïí hiïån roä viïåc sûã duång caácthöng tin SIGOB cuãa töíng thöëng àaä thuác àêíymöåt vaâi böå ngaânh sûã duång caác thöng tin naâymöåt caách nghiïm tuác trong viïåc lïn kïë hoaåchvaâ phaát triïín chñnh saách. Vaâ coá thïí khi söëlûúång nghiïn cûáu àaánh giaá taác àöång phûáctaåp tùng lïn vaâ caác àaánh giaá nhanh hoaânthaânh trong nùm túái, caác thöng tin naây seäàûúåc sûã duång nhiïìu hún vúái muåc àñch giaãingên vaâ lïn kïë hoaåch quöëc gia – mùåc duâ coáthïí laâ ngöå nhêån khi giaã àõnh rùçng viïåc cungcêëp caác phaát hiïån àaánh giaá nghiïîm nhiïndêîn túái viïåc sûã duång chuáng.

Möåt vêën àïì hiïån nay laâ chêët lûúång, mûác àöåsùén coá vaâ chi phñ cuãa dûä liïåu do SINERGIAvaâ caác ban ngaânh sûã duång trong cöng taác cuãahoå. Möåt khoá khùn laâ thiïëu sûå thöëng nhêët

trong khaái niïåm dûä liïåu. Möåt vêën àïì khaác laâkhöng coá kiïím toaán dûä liïåu chñnh thûác. Chiphñ cho àaánh giaá taác àöång bõ chi phöëi búãinhu cêìu vïì thöng tin chi tiïët hún laâ caác thöngtin coá sùén tûâ caác khaão saát höå gia àònh do cúquan thöëng kï quöëc gia tiïën haânh (DANE),hoùåc tûâ caác dûä liïåu quaãn trõ do caác àún võtiïën haânh. Thoaåt tiïn, têìm quan troång vïì vaitroâ cuãa caã DANE vaâ caác uãy ban phöëi húåp dûäliïåu cêëp (COINFO, uãy ban liïn ngaânh vïìthöng tin chñnh saách vaâ quaãn lyá). COINFOàûúåc thiïët lêåp vaâo nùm 2003. Chñnh phuã yáthûác àûúåc caác khoá khùn naây vaâ àaä quyïëtàõnh àûa ra mûác àöå ûu tiïn cao cho viïåctùng cûúâng dûä liïåu quaãn trõ vaâ caác dûä liïåukhaác, chùèng haån bùçng caách thuác àêíy mûác àöåhaâi hoaâ cuãa caác nguöìn dûä liïåu; thu thêåpthûúâng xuyïn caác thöng tin kinh tïë xaä höåi,dûä liïåu sûác khoãe vaâ dinh dûúäng; vaâ phaáttriïín caác tiïu chuêín dûä liïåu töëi thiïíu.. Noácuäng chó ra nhu cêìu àïí nêng cao sûå àiïìuphöëi thöng tin dûä liïåu thöng qua viïåc höî trúåcho DANE vaâ COINFO.

Chûúng trònh àaánh giaá cuäng mêët nhiïìu chiphñ. Chi phñ cuãa caác àaánh giaá taác àöång àangthûåc hiïån hoùåc àaä hoaân thaânh laâ 7,42 triïåuàöla, vúái mûác böí sung 2,46 triïåu àöla àûúåcduâng cho caác àaánh giaá àûúåc lïn kïë hoaåchcho 5 nùm túái. Thoaåt nhòn coá veã nhû caácchûúng trònh àaánh giaá naây khaá àùæt, nhûngchi phñ cuãa noá chó laâ möåt tyã lïå nhoã trong töíngchi phñ cuãa chñnh phuã cho caác chûúng trònhàaánh giaá dûå aán - do vêåy, chó cêìn caác àaánh giaámang laåi möåt sûå caãi thiïån nhêët àõnh vïì hiïåuquaã chi tiïu cuãa chñnh phuã àaä coá thïí xemchuáng laâ àaåt hiïåu quaã vïì chi phñ.

Coá möåt söë caách maâ chi phñ cuãa caác àaánh giaácoá thïí giaãm ài àaáng kïí, mùåc duâ möåt söë lûåachoån naây coá thïí phaãi mêët vaâi nùm múái thûåchiïån àûúåc (Bamberrger 2006). Möåt söë lûúång

155


lúán caác àaánh giaá phaãi thu thêåp söë liïåu bùçngcaác khaão saát lúán vaâ töën chi phñ. Nhu cêìu chocaác khaão saát naây coá thïí àûúåc giaãm ài thöngqua sûå múã röång thu thêåp thöng tin thöëng kïquöëc gia, nhû laâ caác cú súã dûä liïåu theo doäimöåt mêîu trong möåt quaäng thúâi gian daâi(bongingtudinal data); sûå sùén coá caác dûä liïåucoá thïí giaãm khoaãng thúâi gian cêìn thiïët àïítiïën haânh möåt àaánh giaá taác àöång. Viïåc múãröång thu thêåp thöng tin thöëng kï quöëc gia coáthïí mêët chi phñ nhûng noá coá thïí giuáp tùngchi mûác hiïåu quaã chi phñ cho SINERGIA.Möåt phûúng aán khaác laâ dûåa nhiïìu hún vaâocaác àaánh giaá cuãa tû vêën trong nûúác úãCölömbia hún laâ vaâo caác tû vêën nûúác ngoaâivúái mûác tû vêën phñ àùæt àoã. DEPP àang sûãduång ngaây caâng nhiïìu caác àaánh giaá nhanhàûúåc tiïën haânh nhû möåt cú höåi àïí nêng caonguöìn àaánh giaá viïn trong nûúác.

Chñnh phuã àang theo àuöíi möåt chiïën lûúåcröång lúán àêìy tham voång àïí cuãng cöëSINERGIA. Chiïën lûúåc naây bao göìm:

i SIGOBi Höî trúå cho caác cú súã dûä liïåu SIGOB àaä

àûúåc caãi thiïån úã caác àõa phûúng thûãnghiïåm (Medellin vaâ Pasto).

i Chûúng trònh àaánh giaá taác àöång vaâ caácàaánh giaá khaác àûúåc tiïën haânh cuâng vúáiDNP/DEPP, caác ban ngaânh xaä höåi vaâcaác nhaâ taâi trúå.

i Phaát triïín phûúng phaáp luêån àaánh giaánhanh vaâ caác thñ àiïím do DEPP/DIFPvaâ Hacienda lïn kïë hoaåch.

i Nöî lûåc tham gia trûåc tiïëp vaâo cöång àöìngàïí khuyïën khñch sûã duång thöng tin giaámsaát vaâ àaánh giaá.

i Chuêín bõ baáo caáo thûåc hiïån cöng taácchñnh phuã cho töíng thöëng, nghõ viïån vaâcöng chuáng.

i Chuêín bõ baáo caáo thûåc hiïån ngên saách,

liïn kïët vúái caác hoaåt àöång phaát triïínquöëc gia vúái caác chi phñ ûúác tñnh dûåatrïn cú súã caác chûúng trònh thñ àiïím.

i Höî trúå cho caác nöî lûåc thûåc hiïån giaãi ngênúã caác cêëp àõa phûúng (Medellin vaâ Pasto)khi xem xeát möåt loaåt caác thûã nghiïåm.

i Nöî lûåc àïí phöëi húåp xêy dûång thöng tincung cêëp cho hïå thöëng giaám saát vaâ àaánhgiaá, vaâ baão àaãm chêët lûúång cuãa thöng tintêåp trung àùåc biïåt vaâo caác thöng tin àêìuvaâo cuãa caác chûúng trònh trúå cêëp.

i Caác àiïìu khoaãn hiïën phaáp vïì àaánh giaá,caác luêåt quy àõnh vaâ sùæc lïånh; vaâ caácthöng caáo chñnh saách cuãa CONPES vïìgiaám saát vaâ àaánh giaá.

i Höî trúå uãy ban liïn ngaânh vïì quaãn lyá vaâàaánh giaá kïët quaã.

i Höî trúå cho COINFO

Chiïën lûúåc trïn diïån röång naây laâ rêët laåcquan, vaâ noá xuêët phaát tûâ 2 nguyïn nhên.Nguyïn nhên thûá nhêët, viïåc thûã nghiïåmmöåt söë caác saáng kiïën laâ quan troång àïí xemsaáng kiïën naâo thaânh cöng hún trong böëicaãnh cuãa Cölömbia: xêy dûång hïå thöëngàaánh giaá toaân böå chñnh phuã laâ möåt nghïåthuêåt, khöng phaãi laâ möåt khoa hoåc. Vaâ khoáàïí phaán xeát xem laâ saáng kiïën naâo coá thïíthaânh cöng. Khöng möåt chñnh phuã naâothaânh cöng trong viïåc xêy dûång möåt hïåthöëng giaám saát vaâ àaánh giaá coá àûúåc möhònh coá thïí dûå baáo àûúåc, mö hònh maâ toaânböå hïå thöëng àûúåc dûå tñnh tûâ àêìu vaâ tiïëntrònh àûúåc thûåc hiïån tùng dêìn, tûâng bûúácmöåt àïí àaåt àûúåc àiïìu naây. Caác nûúác thaânhcöng nhû Chilï, UÁc vaâ Canaàa àaä bùæt àêìunhòn nhêån thïë naâo laâ möåt hïå thöëng thaânhcöng, nhûng cuäng taåo ra möåt hïå thöng giaámsaát vaâ àaánh giaá chñnh phuã möåt caách cú höåichuã nghôa, àiïìu chónh kïë hoaåch khi caác cúhöåi múái xuêët hiïån hay coá caác raâo caãn naãysinh. Caác cú höåi vaâ raâo caãn naây khöng chó

156


tuyâ thuöåc böëi caãnh quöëc gia maâ coân laâ àiïínhònh chñnh phuã, dûåa theo àiïím maånh vaâàiïím yïëu cuãa caác böå ngaânh vaâ caác àún võ cuåthïí (nhû vùn phoâng kiïím toaán quöëc gia), vaâdûåa theo sûå gùæn boá sêu sùæc vúái viïåc têåptrung vaâo kïët quaã caác bïn liïn quan trongchñnh phuã. Àiïím àïën hoùåc haânh trònh cuãamöåt ngûúâi àûáng àêìu giaám saát vaâ àaánh giaánhû Töíng thöëng URIBE coá möåt sûác aãnhhûúãng rêët lúán, nhûng cuäng chó mang tñnhngêîu nhiïn. Tûúng tûå nhû vêåy, sûå xem xeátcuãa Hacienda vïì khaã nùng theo àuöíi dûå truângên saách thûåc thi cung cêëp caánh cûãa chomöåt cú höåi àïí theo àuöíi viïåc sûã duång àaángkïí caác thöng tin SINERGIA.

Mùåt traái cuãa caách tiïëp cêån cú höåi laâ thiïëu sûåliïn kïët chùåt cheä giûäa nhiïìu böå phêån khaácnhau. Trïn quan àiïím naây, nhiïìu ngûúâi coáthïí lyá luêån rùçng SINERGIA khöng phaãi laâmöåt hïå thöëng giaám saát vaâ àaánh giaá thöëngnhêët maâ chó laâ möåt söë caác hoaåt àöång liïnquan àïën cöng taác thu thêåp vúái böå phêånchinh: SIGOB vaâ chûúng trònh àaánh giaá taácàöång (vaâ khöng liïn quan mêåt thiïët). Songsong vúái caác böå phêån naây, sûå taâi trúå thoaåtnhòn coá veã nhû àaä àûúåc phên chia cao. Traoquyïìn ûu tiïn cho SINERGIA àang bûúácvaâo möåt thúâi kyâ húåp nhêët (xem dûúái àêy),troång têm laâ àïí coá thïí àaåt àûúåc sûå phöëi húåpnhiïìu hún giûäa caác nhaâ taâi trúå.

Möåt àiïím thûåc hiïån töët vïì mùåt quaãn lyá cuaãDEPP vïì SINERGIA laâ sûå tûå nguyïån trònhbaây caách tiïëp cêån, phûúng phaáp vaâ kïët quaãcuãa SINERGIA trong caác cuöåc tranh luêåncöng chuáng thöng qua caác höåi thaão quöëc tïëmaâ DEPP taâi trúå vaâo nùm 2004, 2006 vaâ haângnùm trong tûúng lai. Àiïìu naây cuäng cungcêëp möåt diïîn àaân àïí thaão luêån caác kïë hoaåchcuãng cöë hïå thöëng giaám saát vaâ àaánh giaá quöëcgia trong tûúng tai. Caác töíng kïët vaâ àiïìuchónh tiïëp theo cuãa chiïën lûúåc dûúái sûå baão

höå cuãa hïå thöëng giaám saát vaâ àaánh giaá àûúåckyâ voång rêët cao.

Lyá leä thûá hai vïì chiïën lûúåc röång lúán naây laâviïåc thïí chïë hoáa SINERGIA coá thïí àûúåc kyâvoång trúã thaânh caác àõnh hûúáng thûåc hiïån lúánmaånh hún vúái caác bïn tham gia trong vaângoaâi chñnh phuã - nhû caác ban ngaânh, caác cúquan thuöåc chñnh phuã vaâ Contraloria, nghõviïån vaâ cöng chuáng. Nhu cêìu tûâ caác cú quannaây vïì caác thöng tin giaám saát vaâ àaánh giaádûúâng nhû àûúåc tñch luäy vaâ cuãng cöë. Noácuäng coá thïí dêîn àïën nöî lûåc àïí tùng cûúângcaác bïn cung cêëp thöng tin giaám saát vaâ àaánhgiaá nhû laâ caãi thiïån chêët lûúång dûä liïåu choSIGOB vaâ caác dûä liïåu coá sùén cêìn thiïët choàaánh giaá. Do àoá hïå thöëng lúán hún cêìn húåplûåc vúái caác cú quan tiïën haânh giaám saát vaâàaánh giaá àõnh hûúáng. Hïå thöëng lúán hún seäcoá xaác suêët phaát triïín nhû SINERGIA. Tuynhiïn, giaãm phûác taåp laâ möåt aáp lûåc lïn choDEPP khi quaãn lyá vaâ àiïìu phöëi thûã thaách.Möåt nhu cêìu cên bùçng cêìn thiïët giûäa bïì röångvaâ chiïìu sêu thöng tin cêìn àûúåc thoãa maän.

Coá nhiïìu hoaåt àöång àûúåc vïì hiïåu quaã thûåchiïån khöng nùçm trûåc tiïëp dûúái sûå baão höå cuãaSINERGIA nhû cöng taác àaánh giaá dûå aán cuãaDIFP vaâ caác àún võ, sûå àaánh giaá hoaåt àöångàõa phûúng cuãa DDTS, vaâ hïå thöëng giaám saátvaâ àaánh giaá do àún võ ngaânh xaä höåi tûå thiïëtlêåp. Trong phaåm vi maâ caác hoaåt àöång naây,cöng taác naây àûúåc tùng cûúâng, àaä chûángminh tñnh hûäu duång cuãa giaá trõ cuãa giaám saátvaâ àaánh giaá, maâ àïën lûúåt noá, noá coá thïí laâ baâihoåc cho caác ban ngaânh khaác, vaâ cuäng giuápchñnh àaáng hoáa hún nûäa hïå thöëng giaám saátvaâ àaánh giaá (vaâ SINERGIA) trong chñnhphuã. DNP seä phaãi xem xeát kyä caâng viïåc múãröång àïí DEPP tham gia vaâo caác nöî lûåc naây,trong àoá nhiïìu nöî lûåc khöng liïn quan trûåctiïëp àïën sûå phaát triïín cuãa SINERGIA. Möëi

157


158


quan hïå roä raâng nhêët giûäa SINERGIA vaâ caáchoaåt àöång giaám saát vaâ àaánh giaá khaác nöíi lïntûâ nhu cêìu àaåt àûúåc sûå hoâa húåp caác dûä liïåucêìn thiïët vïì tiïu chuêín vaâ thuã tuåc. Tuynhiïn, mûác àöå chöìng cheáo hiïån coá hoùåc tiïìmnùng giûäa SINERGIA vaâ caác hïå thöëng giaámsaát vaâ àaánh giaá vaâ caác hoaåt àöång laâ khöng roäraâng. Àêy laâ möåt vêën àïì khaác coá thïí àûúåcthu àûúåc tûâ caác töíng kïët sêu.

Nöî lûåc cuãa DEPP khi thïí chïë hoáaSINERGIA coá thïí àûúåc phên thaânh 3 hònhthûác, trong sûå tuêìn tûå: chûáng minh; múãröång; vaâ húåp nhêët.(xem Baãng B.3). Caác hònhthûác naây coá thïí àûúåc phên loaåi sêu hún nûäatheo caách phên chia vïì mûác àöå thaânh cöng,caác hònh thûác coá mûác àöå thaânh cöng khöngchùæc chùæc, vaâ hònh thûác phaãi àöëi mùåt vúái caácthaách thûác thûåc sûå. Tuy nhiïn, thaânh cöngkhöng àûúåc phaán xeát roä raâng, vaâ möåt phêntñch sêu coá thïí àûúåc tiïën haânh àïí àaánh giaánoá hiïåu quaã hún. Trong thûåc tïë, coá thïí thêëyrùçng tiïën triïín thïí chïë hoáa SINERGIA coá thïíliïn quan àïën caác giaám saát liïn tiïëp thöngqua viïåc nhêët trñ caác chó baáo hiïåu quaã hoaåt

àöång, caác muåc tiïu thûåc thi, vaâ caác àaánh giaáthûúâng xuyïn; do àoá chñnh phuã nïn aáp àùåtkyâ voång cao àöëi vúái SINERGIA vïì caác giaámsaát àaánh giaá thûúâng xuyïn vaâ coá chêët lûúång.Àêy laâ möåt vai troâ quan troång tiïìm êín àöëivúái uãy ban Àaánh giaá liïn ngaânh.

Roä raâng laâ, caác hoaåt àöång chûáng minh chó coáthïí àûúåc múã röång möåt khi chuáng àaåt àïënmöåt vaâi phûúng phaáp thaânh cöng àöåc lêåp.Vaâ hoaåt àöång trong bûúác múã röång nhû baáocaáo ngên saách àêìu tû hoùåc ngên saách thûåchiïån, coá thïí àûúåc múã röång àïí bao göìm ngênsaách chi thûúâng xuyïn. Caác hoaåt àöång tronggiai àoaån chñn muöìi cuöëi cuâng, nhû cöngviïåc cuãa UÃy ban àaánh giaá liïn ngaânh, cúquan coá vai troâ, traách nhiïåm vaâ laâ thaânh viïnàûúåc xaác àõnh roä raâng, coá thïí àûúåc giuáp àúäàïí caãi thiïån nhanh vaâ húåp nhêët.

7.2 Phûúng aán àïí húåp nhêët SINERGIA

Trong phaåm vi khung phên tñch caác cú höåihiïëm hoi àûúåc àûa ra trong 3 nùm rûúäi vûâaqua trong nhiïåm kyâ thûá hai cuãa töíng thöëngUribe, àêu laâ nhûäng bûúác cêìn thûåc hiïån àïí

Baãng B.3: Caác giai àoaån phaát triïín trong hoaåt àöång cuãa SINERGIA

Thaânh cöng hún

• Thûã nghiïåm SIGOB úã àõa phûúng

• SIGOB • Àaánh giaá taác àöång

Chûa xaác àõnh • Thûã nghiïåm caác àaánh giaá nhanh • Hoaåt àöång ngên saách thûã

nghiïåm úã àõa phûúng • Caác khuyïën khñch mang tñnh

thïí chïë liïn quan àïën sûå ghi nhêån cuãa cöång àöìng caác töí chûác ra caán böå thûåc hiïån töët.

• Baáo caáo thûåc hiïån ngên saách • Caác baáo caáo dïî àoåc vïì

caác thöng tin giaám saát vaâ àaánh giaá (cho nhên dên vaâ cho Quöëc höåi)

• Khung thïí chïë vïì traách nhiïåm giaãi trònh (Taâi liïåu soaån thaão CONPES))

• Khung phaáp lyá göìm coá Uyã ban àaánh giaá liïn ngaânh

Ñt thaânh cöng hún • Tham gia trûåc tiïëp vúái nhên dên

thïí chïë hoáa cao hún cho SINERGIA, vaâ àïítöëi àa hoáa triïín voång bïìn vûäng? Ûu tiïn chohúåp nhêët SINERGIA göìm:

i Baão àaãm möåt caách tiïëp cêån têåp trung vaâchiïën lûúåc hún àöëi vúái caác kïë hoaåchàaánh giaá dûúái sûå chó àaåo cuãa UÃy banàaánh giaá lïn ngaânh, àïí àaãm baão laâ caácàaánh giaá vaâ chiïìu sêu cuãa noá höî trúå töëtnhêët cho viïåc ra quyïët àõnh ngên saách vaâlïn kïë hoaåch cuãa caã nûúác.

i Tùng cûúâng quyïìn súã hûäu nhiïìu húncho caác thöng tin giaám saát vaâ àaánh giaácuãa SINERGIA búãi caác böå ngaânh thöngqua viïåc tham gia röång hún vaâo uãy banàaánh giaá liïn ngaânh, vaâ thöng qua caácvai troâ, traách nhiïåm vaâ chûác nùng roä húncho UÃy ban.

i Giao traách nhiïåm xem xeát vaâ thöëng nhêëtcaác khuyïën nghõ tûâ nhiïìu àaánh giaá seäàûúåc hoaân thaânh trong caác nùm túái chouãy ban àaánh giaá liïn ngaânh, vaâ baão àaãmthûåc hiïån caác khuyïën nghõ naây thöngqua giaám saát chùåt cheä.

i Àaåt àûúåc sûå thuyïët phuåc hiïåu quãa,khuyïën khñch nhiïìu ban ngaânh hún tiïënhaânh àaánh giaá thöng qua viïåc gêy dûångngên quyä têåp trung cho àaánh giaá àïí höîtrúå caác àaánh giaá nhanh vaâ caác àaánh giaátaác àöång. Caác kinh phñ naây coá thïí do uãyban giaám saát liïn ngaânh quaãn lyá baãoàaãm sûå liïn tuåc cuãa chûúng trònh àaánhgiaá cuãa chñnh phuã. Noá cuäng coá thïí thuhuát möåt loaåt caác nguöìn taâi trúå.

i Höî trúå thûã nghiïåm àaánh giaá nhanh doDNP vaâ Hacienda thûåc hiïån vúái quanàiïím múã röång nhanh vaâ thöëng nhêët nïëucaác thûã nghiïåm naây àûúåc xem laâ thaânhcöng. Tòm kiïëm sûå àoaân kïët chùåt cheägiûäa hai böå ngaânh trong nöî lûåc naây.

i Xaác àõnh caách tiïëp cêån thûåc hiïån giaámsaát vaâ àaánh giaá hiïåu quaã do caác töí chûácxaä höåi thûåc hiïån (nhû MEN vaâ ICBF), vaâviïåc sûã duång chuáng nhû möåt cú súã àïí uãyban àaánh giaá liïn ngaânh coá thïí uãynhiïåm caác chûác nùng àaánh giaá vaâ giaámsaát cuå thïí cho caác böå ngaânh thûåc hiïån.

i Tùng cûúâng caác thûã nghiïåm àõa phûúngtheo àuöíi viïåc dûå truâ ngên saách thûåchiïån, vaâ múã röång caác thûã nghiïåm baogöìm vaâi àõa phûúng yïëu hún, vúái quanàiïím thöëng nhêët bònh àùèng caách tiïëp cêånúã cêëp tiïíu bang - liïn quan àïën viïåcquyïët àõnh tiïu chuêín vaâ àiïìu kiïån –nïëu caác thûã nghiïåm naây àûúåc xem laâ coáthïí àûúåc thûåc hiïån laåi vaâ thaânh cöng.

i Baão àaãm chêët lûúång töët hún cho caác dûäliïåu maâ caác ban ngaânh vaâ cú quan thuöåcchñnh phuã cung cêëp cho SIGOB – caác dûäliïåu kiïím toaán àöåc lêåp laâ möåt àiïìu cêìnthiïët nïëu muöën àaåt àûúåc àöå tin cêåy caocho dûä liïåu SIGOB.

i Töíng kïët hïå thöëng dûä liïåu maâ caác böå lûugiûä, vúái quan àiïím tòm kiïëm sûå hoâa húåphún, àún giaãn hún vaâ liïn kïët hún trongdûä liïåu àïí chuêín bõ möåt böå tiïu chuêín cúsúã cuãa dûä liïåu quaãn trõ.

i Baão àaãm caã DANE vaâ COINFO àoángmöåt vai troâ quan troång trong viïåc baãoàaãm chêët lûúång dûä liïåu do SINERGIAsûã duång - trong SIGOB vaâ trong àaánhgiaá vaâ àïí giaãm chi phñ.

i Tòm kiïëm caác caách àïí giaãm chi phñ nhiïìuhún trong caác àaánh giaá taác àöång àûúåcSINERGIA thûåc hiïån nhû múã röång thuthêåp dûä liïåu quöëc gia, vaâ tin tûúãng húnvaâo caác tû vêën trong nûúác úã Cölömbia.

159


160


i Thiïët lêåp möëi quan hïå cêìn thiïët giûäa caácmuåc tiïu phaát triïín, chñnh saách phaáttriïín, chûúng trònh, dûå aán phaát triïíncuãa quöëc gia, chó khi caác liïn kïët naâyàûúåc thiïët lêåp thò múái coá thïí àaánh giaátöët muåc tiïu cuãa Töíng thöëng. Caác àaánhgiaá chñnh saách naây nïn àûúåc thûãnghiïåm trûúác.

8. Kïët luêånSINERGIA laâ möåt hïå thöëng giaám saát vaâàaánh giaá toaân diïån hoaåt àöång töët. Thaáchthûác chñnh maâ noá phaãi àöëi àêìu hiïån nay laâthïí chïë hoáa toaân diïån, àïí noá coá thïí tiïëp tuåcphaát triïín vaâ àïí höî trúå hún nûäa cho chñnhphuã sau khi coá sûå thay àöíi chñnh quyïìn. ÀïíSINERGIA bïìn vûäng hoaân toaân theo nghôanaây thò cêìn phaãi tùng cûúâng caã nhu cêìu vaânguöìn cung cêëp giaám saát vaâ àaánh giaá. Phñacung cêìn àûúåc tùng cûúâng bùçng caách nêngcao chêët lûúång vaâ àöå tin cêåy cuãa thöng tingiaám saát vaâ àaánh giaá, giaãm chi phñ cungcêëp dûä liïåu, vaâ tùng khöëi lûúång vaâ chiïìuröång cuãa caác hònh thûác àaánh giaá àûúåc tiïënhaânh. Nhu cêìu coá thïí àûúåc cuãng cöë bùçngcaách thuác àêíy nhêån thûác cao hún, tûå tinhún vaâo cuãa caác phaát hiïån giaám saát vaâàaánh giaá maâ hïå thöëng cung cêëp – sûå nhêånthûác caác böå, caác quan chûác vaâ trong cöångàöìng. Sûå sûã duång nhiïìu hún caác thöng tin

giaám saát vaâ àaánh giaá seä cêìn caác böå trûúãngchuã chöët vaâ caác böå cuãa hoå, àùåc biïåt laâ vùnphoâng chñnh phuã, DNP vaâ Hacienda àoángvai troâ dêîn dùæt trong viïåc sûã duång caácthöng tin giaám saát vaâ àaánh giaá doSINERGIA cung cêëp. Höî trúå naây seä cêìnphaãi thûåc hiïån töët trong caác tuyïn truyïìnàún giaãn, bao göìm caác bûúác baão àaãm sûãduång thöng tin giaám saát vaâ àaánh giaá àïí höîtrúå ra quyïët àõnh giaãi ngên lïn kïë hoaåchquöëc gia vaâ traách nhiïåm giaãi trònh xaä höåi.

Caác böå trûúãng ngaânh cuäng àoáng vai troâ baãoàaãm sûã duång thöng tin giaám saát vaâ àaánh giaátrong phaåm vi chñnh saách phaát triïín vaâ lïnkïë hoaåch, vaâ trong viïåc quaãn lyá àang diïîn racuãa caác hoaåt àöång cuãa chñnh phuã do böångaânh thûåc hiïån. Viïåc sûã duång thöng tingiaám saát vaâ àaánh giaá coá thïí àûúåc xem nhûbao göìm caã thöng tin do SINERGIA cungcêëp vaâ caác thöng tin giaám saát vaâ àaánh giaá maâcaác böå tûå thu thêåp.

Do àoá, tûâ caã phña nhu cêìu vaâ cung cêëp,cêìn thiïët laâm roä vaâ têåp trung hún vaâo vaitroâ cuãa giaám saát vaâ àaánh giaá, traách nhiïåmvaâ giaãi trònh. Vêën àïì baân luêån úã àêy laâCONPES vaâ uãy ban àaánh giaá vaâ quaãn lyákïët quaá liïn ngaânh àoáng vai troâ àaáng kïítrong giaám saát SINERGIA vaâ baão àaãm sûåthïí chïë hoáa toaân diïån àïí tùng cûúâng quaãnlyá töët hún.

Giúái thiïåuTûâ nùm 1990, chñnh phuã Cölömbia àaä bùættay vaâo xêy dûång möåt hïå thöëng M&E maånhmeä vaâ bïìn vûäng. Ngên haâng Thïë giúái vaâ caácnhaâ taâi trúå khaác àaä chung tay giuáp àúächûúng trònh naây rêët nhiïìu, bao göìm caã viïåccêëp vöën vaâ trúå giuáp kô thuêåt.

Muåc tiïu cuãa nhiïåm vuå hiïån nay laâ àûa ranhûäng phên tñch vïì thuêån lúåi vaâ khoá khùnmaâ Cölömbia phaãi àöëi mùåt khi tiïën haânh thïíchïë hoaá giaám saát vaâ àaánh giaá úã àêët nûúác naây.Àùåc biïåt, nhûng khöng phaãi laâ duy nhêët, sûåchuá yá seä àöí döìn vïì hïå thöëng giaám saát vaâàaánh giaá cuãa chñnh phuã, SINERGIA. Ngênhaâng Thïë giúái àaä phaát haânh möåt êën phêímcung cêëp töíng quan vïì khaái niïåm vaâ vêën àïìvaâ noá seä höî trúå cho phên tñch naây.

Nhiïåm vuåNhûäng àiïìu kiïån tham chiïëu (TOR) dûúáiàêy cuå thïí hoaá nhûäng nghôa vuå cêìn àûúåcthûåc hiïån trong nhiïåm vuå naây.

1. Àûa ra phên tñch daâi khoaãng 60-80 trangcung cêëp caái nhòn töíng quaát cuãa chñnhphuã Cölömbia vïì giaám saát vaâ àaánh giaá,trong àoá têåp trung àùåc biïåt vaâoSINERGIA. Caác vêën àïì maâ baáo caáo naâyseä laâm roä göìm caác àiïím dûúái àêy (danhsaách múã röång caác vêën àïì cêìn giaãi quyïëtàûúåc àñnh keâm trong nhûäng TOR naây):

i Cú súã hònh thaânh tiïëp cêån cuãa chñnh phuãi Khung phaáp lyá vaâ thïí chïëi Sûã duång giaám saát vaâ àaánh giaá trong

kiïím soaát chñnh trõ vaâ xaä höåii Vai troâ cuãa giaám saát vaâ àaánh giaá trong

dûå thaão ngên saách.i Vai troâ cuãa giaám saát vaâ àaánh giaá trong

chuêín bõ kïë hoaåch phaát triïín quöëc gia.i Viïåc sûã duång giaám saát vaâ àaánh giaá cuãa

caác böå ngaânhi Giaám saát vaâ àaánh giaá vaâ phûúng thûác

quaãn lyá dûåa trïn kïët quaãi Nhûäng hònh thûác vaâ chêët lûúång cuãa

nghiïn cûáu giaám saát vaâ àaánh giaá àûúåcSINERGIA tiïën haânh.

i Caác nhiïåm vuå giaám saát vaâ àaánh giaá khaácdûúái sûå baão trúå cuãa SINERGIA.

i Toaân böå chiïën lûúåc giaám saát vaâ àaánh giaácuãa Cölömbia

i Kïët luêån vaâ toám lûúåc caác khuyïën nghõ.

2. Baáo caáo phên tñch naây seä sûã duång nhûängphên tñch vaâ baáo caáo àaä coá vïì SINERGIAvaâ vïì caác cuöåc caãi caách khu vûåc cöng.Nhiïåm vuå naây cuäng àoâi hoãi sûå hiïíu biïëtsêu sùæc vïì caác saãn phêím cuãa SINERGIAvaâ cöng taác cuãa caác àún võ trong töí chûácàiïìu haânh hïå thöëng DNP (Ban quaãn lyáàaánh giaá vïì caác chñnh saách cöng). Chuãtõch hiïån nay cuãa töí chûác DNP, Sr./Sra.[böí sung tïn], seä laâ àiïím kïët nöëi chñnhcuãa chñnh phuã vúái muåc àñch cuãa phên

PHUÅ LUÅC C: NHÛÄNG ÀIÏÌU KHOAÃN THAM CHIÏËU CHO BAÃN PHÊN TÑCH CHUYÏN SÊU VÏÌ HÏÅ THÖËNGM&E CUÃA CÖLÖMBIA

tñch naây. Ngûúâi ta kyâ voång baãn phêntñch seä bao göìm caã nhûäng baâi phoãngvêën nhûäng ngûúâi phaát ngön chñnh cuãaChñnh phuã, Quöëc höåi, caác töí chûác xaä höåivaâ cöång àöìng caác nhaâ taâi trúå.

3. Baån seä phaãi hoaân têët baãn baáo caáo bùçngtiïëng Anh naây trûúác ngaây…Baån seä àûúåccêëp veá maáy bay haång thûúng nhên túáiCölömbia vaâ seä àûúåc hoaân traã tiïìnkhaách saån vaâ chi phñ sinh hoaåt theo mûácchuêín cuãa Ngên haâng Thïë giúái. Baån seäàûúåc traã [söë tiïìn] àöla khi baáo caáo àûúåcnghiïåm thu.

Phên tñch cuãa Cölömbia vïì hïå thöëng giaámsaát vaâ àaánh giaá - Nhûäng vêën àïì chi tiïët

Cú súã tiïëp cêån cuãa Chñnh phuãNguöìn göëc cuãa giaám saát vaâ àaánh giaá úãCölömbia laâ gò? Ai àûa ra saáng kiïën naây vaâ taåisao? SINERGIA àaä phaát triïín nhû thïë naâoqua thúâi gian vaâ àêu laâ nhûäng sûå kiïån vaâ tònhhuöëng troång yïëu trong tiïën trònh phaát triïínnaây? Nhûäng muåc àñch àûúåc cöng böë cuãaSINERGIA laâ gò? (Vñ duå nhû viïåc lêåp kïë hoaåchquöëc gia hay khu vûåc; Viïåc ra quyïët àõnhchñnh saách ngên quyä; Quaãn lyá chûúng trònhàang diïîn ra hay quaãn lyá dûåa trïn kïët quaã àaäàaåt àûúåc; Nhûäng möëi quan hïå traách nhiïåmàöëi vñ¬i DNP vaâ Hacienda, Vùn phoâng TöíngThöëng, túái Quöëc höåi, caác böå ngaânh, caác töíchûác xaä höåi “kiïím soaát xaä höi”) vaâ nhûängmuåc àñch àaä àûúåc cöng böë naây coá bõ thay àöíitrong suöët quaá trònh thûåc hiïån? Quyïìn ûutiïn cho giaám saát vaâ àaánh giaá àûúåc phaát biïíunhû thïë naâo trïn phûúng diïån nhûäng möëi liïnkïët trûåc tiïëp vaâ giaán tiïëp, trong böëi caãnhnhûäng caãi caách khu vûåc cöng chñnh úãCölömbia? SINERGIA àaä têåp trung vaâo caáchònh thûác giaám saát vaâ àaánh giaá naâo trong 3giai àoaån phaát triïín (kïí tûâ nùm 1991)?

Khung phaáp lyá vaâ thïí chïë

Nhûäng luêåt, qui àõnh… naâo àiïìu chónh hoaåtàöång cuãa hïå thöëng giaám saát vaâ àaánh giaá úãCölömbia? (chùèng haån, nhûäng yïu cêìu cuãahiïën phaáp, caác taâi liïåu chñnh saáchCONPES,…) Ai laâ ngûúâi chiuå traách nhiïåmtheo doäi viïåc aáp duång caác luêåt, quy àõnhnaây? Vaâ chuáng àûúåc aáp duång cêín troång nhûthïë naâo? Àêu laâ nhûäng löî höíng vaâ nhûäng sûåchöìng cheáo àang coân töìn taåi trong baãn thênhïå thöëng?

Sûã duång giaám saát vaâ àaánh giaá trong kiïím soaátchñnh trõ vaâ kiïím soaát xaä höåiÀêu laâ khuön khöí thïí chïë do hïå thöëng M&Evêån haânh? Vai troâ cuãa DNP laâ gò, cuãa Uyã banliïn ngaânh vïì Àaánh giaá vaâ Quaãn lyá kïët quaã(CONPES), caác böå ngaânh, v.v... laâ gò khi caácàaánh giaá àûúåc thuï tû vêën thûåc hiïån? Vaitroâ, traách nhiïåm khaác cuãa caác bïn tham giachuã chöët trong SINERGIA (DNP, Hacienda,vùn phoâng töíng thöëng, böå ngaânh vaâ caác àõnhchïë, contraloria, chñnh quyïìn dûúái cêëp liïnbang vaâ Quöëc höåi). Àêu laâ nhûäng nhên töëkhuyïën khñch caác cú quan rùçng thûåc hiïånM&E möåt caách nghiïm tuác? Nhu cêìu vïìthöng tin M&E àang úã mûác àöå naâo?

Têìm quan troång cuãa nhûäng höî trúå cuãa Töíngthöëng àûúng nhiïåm àöëi vúái SINERGIA.Töíng thöëng àaä sûã duång caác thöng tin tûâSINERGIA theo caách naâo? Hiïåu quaã cuãagiaám saát vaâ àaánh giaá trong viïåc nêng caothûåc thi chñnh saách cöng nhû thïë naâo? Chotúái giúâ thaânh cöng vaâ thêët baåi lúán nhêët cuãaSINERGIA laâ gò? Nghõ viïån coá nhu cêìuthöng tin vïì hiïåu quaã hoaåt àöång cuãa khu vûåccöng khöng? Nghõ viïån coá sûã duång caácthöng tin giaám saát vaâ àaánh giaá thöng quaSINERGIA khöng? Nghõ viïån coá tiïu chñkhuyïën khñch khöng? Thöng tin naâo coá sùén

162


cho cöång àöìng, vaâ àûúåc sûã duång nhû thïënaâo? Uy tñn caác thöng tin giaám saát vaâ àaánhgiaá cuãa SINERGIA àöëi vúái caác toãª chûác xaähöåi nhû thïë naâo? Sûã duång dûä liïåu giaám saátvaâ àaánh giaá nhû thïë naâo àïí nêng cao traáchnhiïåm giaãi trònh?

Vai troâ cuãa giaám saát vaâ àaánh giaá trong dûå truângên saáchDNP vaâ Hacienda thûåc tïë àaä sûã duångthöng tin giaám saát vaâ àaánh giaá tûâSINERGIA naâo trong caác bûúác thûåc hiïåndûå toaán ngên saách cuå thïí, àïí höî trúå àûa racaác lúâi khuyïn vïì chñnh saách vaâ lïn kïëhoaåch, àûa ra quyïët àõnh giaãi ngên, töíngkïët thûåc hiïån vaâ baáo caáo ngên saách? Caácgúåi yá àöëi vúái sûå phên àõnh giûäa ngên saáchàêìu tû vaâ ngên saách thõ trûúâng xuyïn raàöëi vúái mûác àöå lúán cuãa sûå cûáng nhùæc ngênsaách trong ngùæn haån? Saáng kiïën trònh baâycaác taâi liïåu böí sung cho ngên saách àêìu tû,baáo caáo ngên saách cuãa chñnh phuã vïì cú súãchûúng trònh àaä coá taác duång nhû thïë naâo?Caác hònh thûác dûå truâ ngên saách dûåa trïnhiïåu quaã hoaåt àöång naâo laâ khaã thi úãCölömbia? Coá bao giúâ cöng taác giaám saát vaâàaánh giaá cuãa caác böå ngaânh laåi ngùæt kïët nöëivúái viïåc sûã duång caác thöng tin giaám saát vaâàaánh giaá trong quaá trònh giaãi ngên? Cú höåinaâo àïí tùng cûúâng vai troâ cuãa giaám saát vaâàaánh giaá trong dûå toaán ngên saách?

Vai troâ cuãa giaám saát vaâ àaánh giaá khi chuêín bõkïë hoaåch phaát triïín quöëc giaPhaåm vi naâo àïí DNP sûã duång thöng tingiaám saát vaâ àaánh giaá tûâ SINERGIA trongxêy dûång kïë hoaåch phaát triïín quöëc gia2006-2010? Phaåm vi naâo àïí kïë hoaåch nïubêåt lïn caác thöng tin giaám saát vaâ caác phaáthiïån àaánh giaá?

Sûã duång giaám saát vaâ àaánh giaá búãi caác böångaânhcaác àõnh chïë

Caác böå ngaânh coá sûã duång caác thöng giaám saátvaâ àaánh giaá tûâ SINERGIA khöng? Nïëu coá,thò sûã duång thïë naâo (vñ duå, trong xêy dûångchñnh saách vaâ lïn kïë hoaåch, phên böí ngênsaách, quaãn lyá chûúng trònh, yïu cêìu giaãitrònh trong phaåm vi ngaânh hoùåc phaåm vi múãröång)? Nïëu caác böå ngaânh chó sûã duång rêët ñtthöng tin giaám saát vaâ àaánh giaá, thò nguyïnnhên laâ gò? Coá töìn taåi caác “trûúâng húåp àiïínhònh thûåc hiïån töët M&E” trong böå ngaânh vaâcaác cú quan naây khöng? Cung cêëp dûä liïåuchi tiïët ñt nhêët hai trûúâng húåp thaânh cöngcuãa hïå thöëng M&E (vñ duå: ICBF, MEN) Caáctrûúâng húåp àiïín hònh naây coá sûác thuyïëtphuåc nhû thïë naâo àöëi vúái böå ngaânh khaác?Phaåm vi maâ SINERGIA àoáng goáp vaâo sûåphaát triïín cuãa caác hïå thöëng M&E naây?

M&E vaâ Quaãn lyá dûåa trïn kïët quaãCölömbia coá thïí hy voång möt caách coá cú súãlaâ ngaânh cöng cöång coá thïí chuyïín àöíi theohûúáng quaãn lyá dûåa trïn kïët quaã khöng?Thay àöíi gò trong hïå thöëng haânh chñnh cöng(dûå truâ ngên saách, quaãn lyá nguöìn lûåc conngûúâi, kiïím toaán vaâ kiïím soaát, …) cêìn phaãithûåc hiïån àïí coá thïí àaåt àûúåc biïën chuyïínàoá? Liïåu coá nhu cêìu vaâ quan têm thûåc sûå tûâcaác bïn tham gia chuã chöët àöëi vúái quaãn lyádûåa trïn kïët quaã hay khöng?

Hònh thûác vaâ chêët lûúång caác giaám saát vaâ àaánhgiaá do SINERGIA tiïën haânh

Hònh thûác giaám saát vaâ àaánh giaá

Caác loaåi cöng cuå giaám saát vaâ àaánh giaá naâoàûúåc nhêën maånh úã SINERGIA – caác chó baáohiïåu quaã hoaåt àöång, àaánh giaá nhanh, àaánhgiaá nghiïm tuác vaâ sêu sùæc? Cêìn chi phñ bao

163

PHUÅ LUÅC C: NHÛÄNG ÀIÏÌU KHOAÃN THAM CHIÏËU CHO BAÃN PHÊN TÑCH CHUYÏN SÊU VÏÌ HÏÅ THÖËNG M&E ...

nhiïu cho möîi hònh thûác giaám saát vaâ àaánhgiaá naây? Baáo caáo töíng chi phñ cuãa caác àaánhgiaá taác àöång vaâ töíng chi phñ cuãa têët caã caáchònh thûác àaánh giaá khaác àûúåc thûåc hiïån choàïën bêy giúâ, phên böí ngên saách cho viïåc thuthêåp söë liïåu, phên tñch söë liïåu, quaãn lyá vaâphöí biïën kïët quaã. Chi phñ haâng nùm cuãaSINERGIA trong nhûäng nùm gêìn àêy laâ baonhiïu? Hêåu quaã cuãa viïåc tröng àúåi quaánhiïìu vaâo caác quyä taâi trúå cuãa SINERGIA?

Caác chó baáo hiïåu quaã hoaåt àöång vaâ hïå thöëng dûä liïåu

Coá sûå taách biïåt giûäa troång têm hûúáng vaâomuåc tiïu cuãa Töíng thöëng cuãa SIGOB, vaâtroång têm hûúáng vaâo caác vêën àïì dûå aán cêëpvi mö cuãa caác böå ngaânh/cú quan khöng? Coánhiïìu hïå thöëng chó baáo hiïåu quaã hoaåt àöångúã cêëp ngaânh hoùåc ban ngaânh khöng? Phaåmvõ maâ hïå thöëng dûä liïåu cuãa SINERGIA vaâcaác böå ngaânh cú quan khaác coá thïí tûúngthñch? Caác böå dûä liïåu coá thïí àûúåc hoâa húåpkhöng (vïì àõnh nghôa dûä liïåu, têìn suêët thuthêåp, phaåm vi àõa lyá, vv…)? Vaâ caác àïì xuêëtcho viïåc phöëi húåp vaâ gaánh nùång giaám saát vaâàaánh giaá úã cêëp àöå höî trúå? Caác yïu cêìu vïìthöng tin àûúåc xaác àõnh nhû thïë naâo? Böå chóbaáo hiïåu quaã hoaåt àöång cuãa SIGOB têåptrung vaâo caái gò trong quaá trònh chi tiïu vaâquaãn lyá, cung cêëp caác saãn phêím vaâ dõch vuå,kïët quaã vaâ taác àöång túái caã nûúác? Dûä liïåuàûåúc thu thêåp úã caác àõnh chïë nhû thïë naâo?Nöåi dung vaâ chêët lûúång cuãa dûä liïåu coá àûúåckiïím soaát àuáng mûác khöng? Coá thanh tradûä liïåu naâo àûúåc caác böå ngaânh/cú quanhoùåc DNP hay caác àún võ khaác tiïën haânhkhöng? Caác phûúng aán naâo àang coá àïígiaãm chi phñ àaánh giaá thöng qua viïåc sûãduång dûä liïåu thöëng kï quöëc gia vaâ giaãm sûåphuå thuöåc vaâo dûä liïåu tûâ caác cuöåc khaão saátbêët thûúâng? Caác dûä liïåu coá àûúåc SINERGIAxûã lyá cêín thêån vaâ trònh baây möåt caách húåp lyá

khöng? Thöng tin àûúåc chuyïín cho DNPnhû thïë naâo? Dûä liïåu àûúåc sûã duång quaánhiïìu, quaá ñt hay vûâa àuã? Vïì tñnh kõp thúâicuãa viïåc cöng böë dûä liïåu? Viïåc quaãn lyáthöng tin seä àûúåc nêng cao àïën àêu? Caácbaáo caáo cuöëi cuâng àûúåc chuêín bõ vaâ trònhbaây nhû thïë naâo trûúác Töíng thöëng, Nghõviïån vaâ cöng chuáng?

Caác àaánh giaá taác àöång

Ai uãy thaác vaâ quaãn lyá caác àaánh giaá taácàöång? Cú quan naâo quan têm àïën viïåcquyïët àõnh àaánh giaá chûúng trònh naâo vaâkhaão saát vêën àïì gò – caác àaánh giaá naây coá têåptrung vaâo caác vêën àïì chûúng trònh, caácchûúng trònh thûã nghiïåm chûúng trònh coámûác chi tiïu cao hoùåc coá tñnh khaã thi cao,hay chuáng coá dûåa trïn chûúng trònh nghiïncûáu hïå thöëng àïí traã lúâi caác cêu hoãi vïì hiïåuquaã chûúng trònh hay khöng? Ai tiïën haânhcaác àaánh giaá taác àöång, vaâ caái gò baão àaãmcho chêët lûúång tiïën haânh? Caác chûúng trònhnaâo cuãa chñnh phuã àaä trúã thaânh àöëi tûúångàaánh giaá? Cho àïën nay coá sai soát naâo àûúåcxaác àõnh trong caác àaánh giaá taác àöång doSINERGIA tiïën haânh? Caác àaánh giaá taácàöång naây coá quan saát àûúåc taác àöång àaángkïí naâo vïì quyïët àõnh chñnh saách hoùåc quaãnlyá chûúng trònh khöng? Ngaânh naâo laâ ûángcûã viïn saáng giaá cho caác nghiïn cûáu àaánhgiaá naây trong thúâi gian túái? Ûu thïë vaâ àiïímyïëu cuãa nhûäng ngûúâi thûåc hiïån giaám saát vaâàaánh giaá trong nûúác? Caác haån chïë vïì nùnglûåc chuã yïëu laâ gò? Caác ûu tiïn xêy dûångnùng lûåc laâ gò?

Caác hònh thûác àaánh giaá khaác

Hacienda vaâ DNP tiïën haânh àaánh giaá taácduång cuãa caác àaánh giaá sú böå thñ àiïím (dûåatrïn caách tiïëp cêån àaánh giaá cuãa nghiïn cûáuàaánh giaá vïì caác chûúng trònh chñnh phuã cuãa

164


165

PHUÅ LUÅC C: NHÛÄNG ÀIÏÌU KHOAÃN THAM CHIÏËU CHO BAÃN PHÊN TÑCH CHUYÏN SÊU VÏÌ HÏÅ THÖËNG M&E ...

Chilï) haäy àaánh giaá mûác àöå hûäu duång. Caácquaá trònh naâo cuãa chñnh phuã - lïn kïë hoaåchquöëc gia, ra quyïët àõnh giaãi ngên, quaãn lyáböå/ngaânh, kiïím soaát xaä höåi – coá thïí àûúåc höîtrúå búãi möåt loaåt caác hònh thûác àaánh giaá röånghún do SINERGIA tiïën haânh hoùåc baão höå?Vêën àïì vaâ caác thaách thûác maâ chñnh phuã phaãiàöëi mùåt nïëu quyïët àõnh múã röång phaåm vihònh thûác àaánh giaá maâ chñnh phuã uãy nhiïåm?

Caác cöng taác giaám saát vaâ àaánh giaá khaác dûúáisûå baão höå cuãa SINERGIAThûåc hiïån àaánh giaá nhanh vïì têët caã caác hoaåtàöång xêy dûång nùng lûåc giaám saát vaâ àaánh giaákhaác do DN/DEPP dûåa trïn hiïåu quaã hoaåtàöång, bao göìm caác thñ àiïím SIGOB úã caác àõaphûúng, thñ àiïím dûå truâ ngên saách thûåc hiïånúã àõa phûúng vaâ caác khuyïën khñch mang tñnhthïí chïë...

Chiïën lûúåc giaám saát vaâ àaánh giaá töíng thïí cuãaCölömbia

Chiïën lûúåc nïu trong caác taâi liïåu àïì xuêëtchñnh saách cuãa CONPES vïì giaám saát vaâ

àaánh giaá (CONPES 3294) toaân diïån vaâ phuâhúåp nhû thïë naâo? Àiïím maånh vaâ caác thiïëusoát cuãa noá? Noá àaä àûúåc triïín khai àïën àêu?Caác vêën àïì gò cêìn àûúåc giaãi quyïët àïí chiïënlûúåc naây coá hiïåu quaã hún? Coá sûå tham giacuãa caác àöëi taác phuâ húåp hay khöng? Caác cúhöåi töìn taåi naâo cho caác kiïíu nghiïn cûáu àaánhgiaá böí sung vaâ chi phñ thêëp? Sûå cên bùçng naâogiûäa caác àaánh giaá àöåc lêåp vaâ nghiïn cûáu tûåàaánh giaá laâ phuâ húåp? Liïåu coá thïí thu àûúåclúåi ñch tûâ caã 2 hònh thûác naây maâ khöng phaãichõu caác haån chïë cuãa bêët kyâ hònh thûác naâo?Caái gò laâ möëi àe doåa àöëi vúái sûå bïìn vûäng cuãaSINERGIA?

Kïët luêån vaâ toám tùæt caác khuyïën nghõÀiïím maånh chuã yïëu cuãa SINERGIA vaâ caácthaách thûác maâ SINERGIAi5àûúng àêìu? Caácyïëu töë thaânh cöng vaâ caác phûúng aán chuãchöët khi thïí chïë hoáa SINERGIA vaâ àïí múãröång hún giaám saát vaâ àaánh giaá trong chñnhphuã? Laâm thïë naâo àïí baão àaãm tñnh bïìn vûängcho SINERGIA cho duâ coá caác thay àöíi chñnhquyïìn? Toám laåi, baâi hoåc chñnh cho caác nûúáckhaác ruát ra tûâ SINERGIA laâ gò?

Caác vêën àïì àaánh giaá vaâ phûúng phaáp luêånNùm 2004 IEG àaä hoaân thaânh nghiïn cûáu tûåàaánh giaá sûå höî trúå cuãa cho chñnh phuã trongviïåc thïí chïë hoáa caác hïå thöëng giaám saát vaâàaánh giaá (IEG 2004a). Phûúng phaáp luêånàûúåc sûã duång trong nghiïn cûáu àaánh giaánaây vaâ caác hònh thûác vêën àïì àûa ra coá veã húåpvúái caác nöî lûåc àaánh giaá caác hoaåt àöång tûúngtûå cuãa caác nhaâ taâi trúå khaác.

Phaåm vi

Möåt àùåc àiïím quan troång trong böëi caãnhàaánh giaá cuãa IEG laâ quy mö khaá nhoã cuãa caáchöî trúå xêy dûång nùng lûåc, laâ àöëi tûúång maâcaác nghiïn cûáu àaánh giaá têåp trung. Laâ àún võàaánh giaá àöåc lêåp cuãa Ngên haâng Thïë giúái,IEG coá möåt chûúng trònh lêu daâi höî trúå cholônh vûåc naây. IEG coá nguöìn lûåc khaá khiïmtöën, göìm 2 nhên viïn laâm viïåc vaâ möåt ngênquyä khoaãng 1 triïåu àö la trong vaâi nùm gêìnàêy. Nguöìn lûåc naây àaä àûúåc sûã duång àïígiuáp àúä möåt söë nûúác trïn thïë giúái.

Phaåm vi höî trúå naây laâ khaá nhoã so vúái khoaãnvay taâi trúå vaâ trúå cêëp trong tûâng nûúác riïngleã. Khoaãn vay taâi trúå cuâng vúái möåt söë böåphêån àïí thïí chïë hoáa caác hïå thöëng giaám saátvaâ àaánh giaá coá thïí hoaåt àöång töët vúái vaâitriïåu àöla hoùåc nhiïìu hún phuå thuöåc vaâo caáchoaåt àöång cuå thïí àûúåc taâi trúå. Vò vêåy phaåmvi cuãa caác hoaåt àöång, àêìu ra, kïët quaã vaâ sûå

aãnh hûúãng tûâ sûå höî trúå cuãa quöëc gia coá thïíàûúåc mong àúåi lúán hún nhiïìu; sûå liïn kïëtchùåt cheä giûäa nhûäng hoaåt àöång hoaåt àöång àadaång naây cuäng àûúåc tröng àúåi.

Àoáng goáp vaâ gêy nïn taác àöång

Khi àaánh giaá sûå höî trúå taâi trúå cho chñnh phuã,khaá dïî àïí theo doäi caác saãn phêím khaác nhau(nhû phên tñch quöëc gia) vaâ caác kïët quaãtrung gian (nhû sûå thiïët lêåp cuãa chñnh phuãvïì möåt khung giaám saát vaâ àaánh giaá chñnhquy) maâ nhaâ taâi trúå àaä àoáng goáp. (Xem hònhminh hoåa 13.1: danh saách caác hoaåt àöång coáthïí, saãn phêím, kïët quaã trung gian, kïët quaãcuöëi cuâng vaâ caác taác àöång). Nhûng khùèngàõnh sûå nöî lûåc gêy nïn taác àöång àïën caác kïëtquaã àoá coân khoá hún nhiïìu àùåc biïåt laâ khi coánhiïìu nhaâ taâi trúå tham gia, hoùåc phêìn àoánggoáp cuãa caác nhaâ taâi trúå nhoã hún nhiïìu so vúáinöî lûåc cuãa chñnh phuã, nhû trûúâng húåp cuãaChilï. Caác nhên töë bïn ngoaâi nhû sûå thayàöíi chñnh quyïìn hay sûå chuyïín hûúáng cuãangûúâi àûáng àêìu hïå thöëng giaám saát vaâ àaánhgiaá àïìu aãnh hûúãng àaáng kïí àïën sûå thaânhcöng cuãa caác nöî lûåc taâi trúå.

Thiïëu caác tiïëp cêån chuêín àïí thïí chïë hoáa giaám saát vaâàaánh giaá

Nhû àaä nhêën maånh nhiïìu lêìn trong cuöënsaách naây, khöng töìn taåi möåt têåp húåp caác hoaåtàöång àûúåc chuêín hoáa àïí cuãng cöë möåt hïå

PHUÅ LUÅC D: ÀAÁNH GIAÁ HÖÎ TRÚÅ CUÃA IEG TRONG VIÏÅC THÏÍ CHÏË HOAÁ HÏÅ THÖËNG GIAÁM SAÁT VAÂ ÀAÁNH GIAÁ

thöëng giaám saát vaâ àaánh giaá. Hay noái àuánghún laâ möåt têåp húåp phuâ húåp vúái bêët kyâ möåtquöëc gia naâo àoá seä phuå thuöåc vaâo àiïím bùætàêìu vaâ caái àñch mong àúåi cuãa quöëc gia àoákhi maâ khaã nùng sûã duång thöng tin M&E laârêët àa daång. Vaâ khi khöng coá möåt têåp húåpchuêín caác hoaåt àöång thò cuäng seä khöng coámöåt phûúng phaáp chuêín àïí àaánh giaá chuáng.Phûúng phaáp àïí àaánh giaá phaãi àûúåc biïënàöíi theo têåp húåp caác hoaåt àöång cuå thïí, theophaåm vi vaâ böëi caãnh cuãa quöëc gia.

Caác hoaåt àöång khöng àöìng nhêët

Caác nöî lûåc àïí thïí chïë hoáa giaám saát vaâ àaánhgiaá thûúâng bao göìm möåt danh saách daâi caáchoaåt àöång, nhû trong baãng 13.1. Möîi hoaåtàöång coá thïí àûúåc àaánh giaá cuå thïí vaâ thûúânglaâ theo caách khaác nhau. Caác hoaåt àöångriïng leã, nhû möåt höåi nghõ cêëp cao coá thïí taåonïn möåt sûå àoáng goáp hûäu ñch àïí tùng thïmkiïën thûác sûã duång giaám saát vaâ àaánh giaá chomöîi quan chûác cêëp cao. Nhûng cuäng rêët khoáàïí taách biïåt roä raâng sûå àoáng goáp cuãa hoaåtàöång khaá nhoã naây (Perrin vaâ Mackay 1999).Caác hoaåt àöång àaâo taåo, laâ möåt thaânh phêìnchuã yïëu cuãa hêìu hïët nöî lûåc àïí thïí chïë hoáagiaám saát vaâ àaánh giaá, coá thïí dïî daâng hún àïíàaánh giaá khi aáp duång cho phaåm vi röång. Vaâcoá möåt phûúng phaáp luêån àûúåc cöng nhêånàùåc biïåt laâ àïí thûåc hiïån àaánh giaá röång raäicho loaåi hoaåt àöång naây (Kirkpatrick vaâKirkpatrick 2006). Caác hoaåt àöång nhû phêntñch vaâ nghiïn cûáu àaánh giaá thñ àiïím seäàûúåc àaánh giaá vïì mùåt chêët lûúång vaâ chiïìusêu cuãa chuáng.

Chuöîi kïët quaã

Möåt caách tiïëp cêån àaánh giaá laâ têåp trung vaâochuöîi kïët quaã àïí xêy dûång hoùåc tùng cûúânghïå thöëng giaám saát vaâ àaánh giaá chñnh phuã(hònh 13.1). Caách tiïëp cêån naây bao göìm möåt

têåp húåp caác hoaåt àöång, saãn phêím, caác kïëtquaã trung haån, kïët quaã cuöëi cuâng vaâ caác taácàöång. Trong möîi giai àoaån coá thïí thu thêåpcaác chó baáo hiïåu quaã hoaåt àöång. Caác vêën àïìàaánh giaá sêu hún coá thïí àûúåc giaãi quyïëtbùçng, vò duå nhû, phoãng vêën hoùåc khaão saátcaác quan chûác cêëp cao, caác nghiïn cûáu chitiïët trûúâng húåp àiïín hònh, vv….

Caách tiïëp cêån naây laâ caách maâ hïå thöëng àaánhgiaá cuãa IEG ài theo. Têët nhiïn, àiïím cöët yïëucho sûå thaânh cöng cuãa nhûäng nöî lûåc xêydûång hïå thöëng M&E laâ viïåc sûã duång caácthöng tin giaám saát vaâ àaánh giaá maâ hïå thöëngcung cêëp. Caác thöng tin naây coá thïí àaåt àûúåcqua caác khaão saát vïì caác quan chûác taâi chñnh,nghõ sô ….

Phên tñch

Kiïíu nghiïn cûáu àaánh giaá àûúåc xem xeát úãàêy tûúng tûå nhû caách phên tñch hïå thöënggiaám saát vaâ àaánh giaá cuãa möåt quöëc gia. Têëtnhiïn, möåt àaánh giaá laâ chñnh quy hún, khi noácoá thïí bao quaát phên tñch àïí ào lûúâng sûåthay àöíi qua thúâi gian. Möåt àaánh giaá cuäng coáthïí laâ sûå xem xeát vaâ nhêån àõnh cuãa caác vêën àïìcuå thïí (xem danh saách caác phên tñch sêu àûúåclïn kïë hoaåch cho Cölömbia, chûúng 13).

Nghiïn cûáu àaánh giaá cuãa IEGNghiïn cûáu tûå àaánh giaá cuãa IEG cung cêëpmöåt phûúng tiïån àïí laâm roä muåc tiïu vaâchiïën lûúåc göìm 8 phêìn cuãa IEG àïí giuápchñnh phuã (vaâ caác àöëi taác cuãa Ngên haângThïë giúái) cuãng cöë hïå thöëng giaám saát vaâ àaánhgiaá (IEG 2004a). Nghiïn cûáu àûa ra thöng tinvïì kinh phñ maâ IEG àaä chi àïí thûåc hiïån muåctiïu, phên theo nhiïìu hònh thûác hoaåt àöångnhû höåi thaão chuyïn àïì, cung cêëp caác khoáaàaâo taåo vaâ hoåc böíng vïì giaám saát vaâ àaánh giaá,vaâ caác hoaåt àöång höî trúå quöëc gia. Noá cuängchó ra chuöîi kïët quaã cho nhûäng nöî lûåc naây vaâ

167

PHUÅ LUÅC D: ÀAÁNH GIAÁ HÖÎ TRÚÅ CUÃA IEG TRONG VIÏÅC THÏÍ CHÏË HÏÅ THÖËNG GIAÁM SAÁT VAÂ ÀAÁNH GIAÁ

trònh baây caác chó baáo hiïåu quaã hoaåt àöång àöëivúái saãn phêím vaâ kïët quaã trung haån cuãanghiïn cûáu. Dô nhiïn, IEG chó goáp cöng möåtphêìn trong hêìu hïët caác cöng viïåc naây - xemphêìn thaão luêån phña trïn). Caác chó baáo naâybao göìm:

Söë lûúång caác quöëc gia àaä tiïën haânh phêntñchQuyïìn ûu tiïn cho giaám saát vaâ àaánh giaáchñnh phuã àûúåc tñnh trong chiïën lûúåc cuãaNgên haâng Thïë giúái cho möîi quöëc gia maâIEG höî trúå.Ngên haâng Thïë giúái coá àöìng yá khoaãn vaycho chñnh phuã vúái muåc àñch naây chûa.Khung giaám saát vaâ àaánh giaá chñnh phuãàaä àûúåc thiïët lêåp hay chûa.

Caác xem xeát kyä caâng vïì caác nöî lûåc têåptrung cuãa IEG úã 2 nûúác – Uganàa vaâ AiCêåp àûúåc möåt tû vêën àöåc lêåp thûåc hiïån.Caác phoãng vêën sêu naây bao göìm töíng quantaâi liïåu, xem xeát caác quan chûác cao cêëp cuãachñnh phuã vaâ caác nhên viïn cao cêëp cuãaNgên haâng Thïë giúái cuâng caác nhaâ taâi trúåkhaác. Tû vêën àaä xïëp loaåi cöng taác cuãa IEGúã möîi nûúác theo caác tiïu chuêín cuãa IEG vïìàaánh giaá bêët kyâ dûå aán naâo cuãa Ngên haângThïë giúái: sûå phuâ húåp, àöå hiïåu quaã, saãnphêím, tñnh bïìn vûäng vaâ hiïåu quaã hoaåtàöång cuãa IEG.

Thïm vaâo àoá, àaánh giaá cuãa IEG dûåa trïnmöåt loaåt caác àaánh giaá àûúåc tiïën haânh trûúácàoá vïì chûúng trònh àaâo taåo múã röång(Chûúng trònh phaát triïín àaánh giaá àaâo taåoquöëc tïë). Nghiïn cûáu àaánh giaá bao göìm caácthöng tin vïì hiïåu quaã hoaåt àöång dûåa trïn söëcaác nghiïn cûáu do IEG chuêín bõ vïì chuã àïìnaây vaâ dûåa trïn nhu cêìu àöëi vúái caác nghiïncûáu naây.

Dûåa vaâo caác thöng tin giaám saát vaâ àaánh giaá,

nghiïn cûáu àaánh giaá coá gùæng xaác àõnh caácsaãn phêím cuå thïí vaâ caác kïët quaã tûúng ûángvúái möîi phêìn trong chiïën lûúåc cuãa IEG.Nghiïn cûáu kïët thuác bùçng möåt baãn phên tñchvaâi phûúng aán chiïën lûúåc cho IEG àïí xemxeát khung hïå thöëng trong tûúng lai vïì lônhvûåc giaám saát vaâ àaánh giaá. Nghiïn cûáu àaánhgiaá naây chñnh thûác àûúåc trònh baây cho Banlaänh àaåo Ngên haâng Thïë giúái vaâ àûúåc cöngböë röång raäi. (xem trang web:http://www.worldbank.org/ieg/edc/evaluating_institutionalization_efforts.html)

Tûå àaánh giaá cuãa IEG: Toám tùætLûu yá rùçng toám tùæt sau àêy sûã duång thuêåtngûä “phaát triïín nùng lûåc àaánh giaá” (ECD)àïí miïu taã caác nöî lûåc àïí xêy dûång vaâ cuãngcöë hïå thöëng giaám saát vaâ àaánh giaá chñnh phuã.Thuêåt ngûä naây khöng miïu taã töët baãn chêëtcuãa caác nöî lûåc naây; noá nhêën maånh nghiïncûáu àaánh giaá khi hêìu hïët caác hïå thöëng chñnhphuã àïìu tröng àúåi vaâo caã giaám saát vaâ àaánhgiaá. Viïåc sûã duång cuåm tûâ “phaát triïín nùnglûåc” laâ caách tiïëp cêån tûâ phña cung. Trongthûåc tïë, phña cêìu vaâ caác vêën àïì thïí chïë hoáacoá thïí coân quan troång hún. Thuêåt ngûä ECDvêîn àûúåc IEG, caác töí chûác àa phûúng vaâmöåt söë töí chûác song phûúng.

Cöång àöìng phaát triïín thuác àêíy sûå àaåt àûúåckïët quaã, vaâ noá gùæn vúái viïåc giuáp cho nhûängnûúác vay vöën tùng cûúâng khaã nùng ào lûúângvaâ vêån duång vúái caác kïët quaã naây. Möåt phêìnquan troång cuãa caác nöî lûåc naây laâ giuáp caácquöëc gia xêy dûång hïå thöëng giaám saát vaâàaánh giaá cho riïng mònh. Caác hïå thöëng giaámsaát vaâ àaánh giaá maånh laâ sûå àoáng goáp quantroång àöëi vúái viïåc àiïìu haânh quöëc gia úãnhiïìu nûúác. Möåt nùng lûåc giaám saát vaâ àaánhgiaá vûäng maånh hún cuãa möåt quöëc gia coá thïítaåo àiïìu kiïån cho chêët lûúång giaám saát vaâàaánh giaá cuãa Ngên haâng Thïë giúái - úã caã caác

168


nghiïn cûáu tûå àaánh giaá cuãa Ngên haânh Thïëgiúái vïì caác vêën àïì phaát triïín maâ hoå thiïët kïëvaâ quaãn lyá, kïí caã caác nghiïn cûáu tûå àaánh giaáàöåc lêåp cuãa IEG.

IEG àaä tûâng uãng höå maånh meä cho ECD tûâkhi IEG thaânh lêåp nùm 1973, vaâ ECD àaä trúãthaânh möåt phêìn troång yïëu tûâ nùm 1986. Àïítheo àuöíi muåc tiïu naây, IEG àaä coá möåtchûúng trònh ECD vúái 2 nhên viïn chñnhthûác àûa ra caác lúâi khuyïn vaâ caác höî trúåkhaác vïì ECD cho caác quöëc gia vaâ caác vuânglaänh thöí trong phaåm vi hoaåt àöång cuãaNgên haâng Thïë giúái. Muåc àñch cuãa baáo caáonghiïn cûáu tûå àaánh giaá naây laâ àïí àaánh giaácöng taác ECD cuãa IEG, vaâ do àoá àïí àaánhgiaá phaåm vi maâ IEG hoaân thaânh àûúåc cöngviïåc vïì ECD.

Baáo caáo naây mö taã vaâ giaãi thñch chiïën lûúåcECD cuãa IEG- caách thûác maâ IEG àaä thûåchiïån àïí hoaân thaânh nhiïåm vuå. Àïí thûåc hiïånàûúåc chiïën lûúåc naây IEG àaä àoáng vai troâ taåoxuác taác àïí laänh àaåo cöng viïåc vïì ECD caãtrong phaåm vi Ngên haâng Thïë giúái vaâ caácquöëc gia, vaâ thiïët lêåp caác haânh vi thûåc hiïåntöët ECD. Ba böå phêån liïn quan mêåt thiïët àïënchiïën lûúåc naây laâ sûå höî trúå nöåi böå cung cêëpcho Ngên haâng Thïë giúái, sûå höî trúå tûâ bïnngoaâi vaâ cú súã thaânh lêåp ECD.

IEG vúái sûå höî trúå maånh meä cuãa Ban laänh àaåoNgên haâng Thïë giúái vaâ UÃy ban Phaát triïínhiïåu quaã cuãa Ngên haâng àaä thûåc hiïån thaânhcöng vai troâ laänh àaåo trong viïåc giûä cho hïåthöëng giaám saát vaâ àaánh giaá cuäng nhû ECD úãtrong chûúng trònh nghõ sûå cuãa Ngên haânhThïë giúái. Túái lûúåt mònh, Chûúng trònh Kïëtquaã cuãa Ngên haâng Thïë giúái laåi àang cuãngcöë sûå têåp trung cuãa Ngên haâng Thïë giúái vaâokïët quaã caác hoaåt àöång cuãa hoå, vaâ chûúngtrònh naây àûa ra möåt söë troång têm böí sung

thïm cho ECD. Tûâ nùm 1999. khi IEG tùngnguöìn lûåc cho ECD, coá sûå phaát triïín àaáng kïícaác nhoám laâm viïåc úã caác vùn phoâng quöëc giatheo àuöíi ECD vúái caác nûúác ài vay; tuyïntruyïìn vêån àöång cuãa IEG sûå höî trúå cho hêìuhïët caác nûúác naây laâ nguyïn nhên àoáng goápcho sûå phaát triïín àoá. Töëi thiïíu 31 nûúác trongnhoám naây – khöng kïí gêìn 150 nûúác trongphaåm vi hoaåt àöång cuãa Ngên haâng – àaä coáchûúng trònh ECD. Sûå phaát triïín naây taåo rasûå tiïën böå àaáng kïí àöëi vúái caác vêën àïì ECDtrong Ngên haâng Thïë giúái, mùåc duâ laâ conàûúâng phña trûúác vêîn coân khaá daâi.

Möåt söë caác haån chïë àöëi vúái khaã nùng àaánhgiaá cöng taác ECD cuãa IEG àûúåc xaác àõnhtrong baáo caáo naây, nhû caác khoá khùn xaácàõnh nùng lûåc taác àöång baãn chêët “àêìunguöìn” trong cöng taác ECD cuãa IEG; khöngcoá tiïëp cêån chuêín àöëi vúái ECD; phaåm vi nhoãcuãa nhiïìu hoaåt àöång ECD; vaâ giai àoaån phaáttriïín cuãa ECD coân úã giai àoaån àêìu. Tuynhiïn, baáo caáo cuäng àïì cao khaã nùng àaánhgiaá cuãa cöng taác naây thöng qua: chó ra chuöîikïët quaã cuãa ECD; khúáp caác chó baáo hoaåtàöång cuãa ECD; vaâ chuêín bõ tiïu chuêín chitiïët àïí xïëp loaåi ECD theo cêëp quöëc gia. Baáocaáo naây àûa ra chûáng cûá tûâ möåt söë saãn phêímvaâ kïët quaã quaã tûâ cöng taác ECD cuãa IEG.

IEG àaä àûa ra caác höî trúå cêëp quöëc gia vïìECD cho 34 quöëc gia (vaâ caác nhoám laâm viïåctûúng ûáng tûâ nùm 1999: caác höî trúå têåp trungnhêët cho 2 quöëc gia (Uganàa vaâ Ai Cêåp), caáchöî trúå vûâa cho 15 quöëc gia, vaâ caác höî trúå giaántiïëp cho 17 quöëc gia khaác. Dêëu êën höî trúå rêëtröång cuãa IEG àaä giuáp cho höì sú vïì ECD cuãaNgên haâng Thïë giúái laâm bùçng chûáng hiïåuquaã chûáng minh cho caác nhoám laâm viïåc úãcaác vùn phoâng quöëc gia. Cöng taác têåp trungvaâo quöëc gia taåo nïn möåt phêìn quan troångtrong chñnh saách ECD cuãa IEG. Möåt phaát

169


hiïån quan troång trong baáo caáo naây laâ nhiïìunûúác maâ IEG àaä höî trúå têåp trung vaâ höî trúåmöåt phêìn àaä coá bûúác tiïën triïín àaáng kïí vïìECD – xeát vïì caác saãn phêím ECD nhû caácphên tñch ECD, viïåc xaác àõnh ECD nhû möåtûu tiïn trong caác chiïën lûúåc höî trúå quöëc giacuãa Ngên haâng, vaâ viïåc taåo ra dûå aán baogöìm möåt phêìn laâ ECD cuãa Ngên haâng Thïëgiúái vaâ úã goác àöå caác kïët quaã trung haån nhûtùng cûúâng nhu cêìu quöëc gia vïì hïå thöënggiaám saát vaâ àaánh giaá vaâ nêng cao nùng lûåcquöëc gia àïí tiïën haânh vaâ sûã duång hïå thöënggiaám saát vaâ àaánh giaá. Cho duâ khöng phaãi têëtcaã caác tiïën böå naây àïìu àûúåc àoáng goáp IEG,IEG àaä laâ ngûúâi àoáng goáp quan troång chocaác thaânh quaã ECD naây.

Caác xem xeát kyä caâng àöëi vúái 2 quöëc gia maâIEG höî trúå têåp trung - Ugana vaâ Ai Cêåp – àaäxaác nhêån vai troâ laänh àaåo cuãa IEG trong ECDtrong nhûäng nùm gêìn àêy; hoaåt àöång cuãaIEG úã caã 2 nûúác naây àûúåc coi laâ àaáng kïí.Àiïím maånh cuãa Uganàa laâ sûå cung cêëp öínàõnh, höî trúå têåp trung àaä àaåt àûúåc sûå húåp taácgiûäa möåt loaåt caác hoaåt àöång ECD khaác nhauvaâ dêîn túái thaânh quaã ECD àaáng kïí. Töíng kïëtcaác xem xeát kyä caâng kïët luêån rùçng cöng taácECD úã Uganàa laâ möåt àaåi diïån cho viïåc thûåchiïån ECD töët. Tuy nhiïn, trûúâng húåp cuãa AiCêåp thò laåi coá khaác biïåt – nhu cêìu chûa àuã tûâcaác bïn tham gia trong chñnh phuã laâ nguyïnnhên caãn trúã cöng taác naây. Kinh nghiïåm naâyàûa ra caác baâi hoåc cho möåt söë nûúác khi nhucêìu vïì ECD coân yïëu: nhu cêìu thêëp coá thïí dêîntúái caác nöî lûåc ECD múâ nhaåt. Vò lyá do naây, IEGcêìn phaãi chuá yá hún vaâo khña caånh nhu cêìutrong cöng taác ECD cêëp quöëc gia, caã úã mûácphên tñch ban àêìu lêîn caác cöng taác xêy dûångnùng lûåc tiïëp theo.

Viïåc xêy dûång cöng taác ECD cuãa IEG baogöìm sûå chuêín bõ nguöìn lûåc vêåt chêët cho

ECD, chia seã caác baâi hoåc kinh nghiïåm vïìECD, cung cêëp hïå thöëng àaâo taåo giaám saát,àaánh giaá vaâ ECD, caác saáng kiïën húåp taáckhaác nhû caác àaánh giaá kïët húåp vaâ thöëngnhêët taâi trúå cho giaám saát vaâ àaánh giaá. IEGàaä àoáng vai troâ chuã chöët trong viïåc xaác àõnhvaâ phöí biïën caác baâi hoåc kinh nghiïåm ECD –vïì hiïåu quaã, nghiïn cûáu ECD – vaâ àiïìu naâyàûúåc thïí hiïån úã mûác àöå nhu cêìu cao àöëi vúáicaác cú súã vêåt chêët cho ECD. Möåt chûúngtrònh àaâo taåo quöëc tïë vïì àaánh giaá phaát triïíncuãa IEG gêìn àêy, khoaá hoåc khúãi àêìu cuãaIEG vïì giaám saát vaâ àaánh giaá àaä laâm thoaãmaän nhûäng ngûúâi tham gia vaâ cuäng chothêëy caác hoåc viïn àaä àûúåc kïët quaã àaáng kïítûâ khoáa hoåc. Cuäng coá nhûäng phaát hiïån àaánhgiaá tñch cûåc àöëi vúái caác khoáa hoåc giaám saát vaâàaánh giaá/ECD khaác maâ IEG coá tham gia.Tuy nhiïn, vêîn coân thiïëu möåt lûúång lúánthöng tin àaánh giaá cuãa IEG liïn quan àïënkïët quaã cuãa cöng taác ECD, vaâ cêìn àûúåchûúáng àïën trong tûúng lai.

Khöng coá bùçng chûáng naâo vïì sûå gia tùngmêu thuêîn lúåi ñch trong caác hoaåt àöång ECDcuãa IEG. Coá nhûäng tiïìn lïå quan troång trongvaâ ngoaâi Ngên haâng Thïë giúái maâ traáchnhiïåm luêåt phaáp vaâ ngûúâi àûúåc uãy thaácàûúåc hoâa giaãi bùçng caách cung cêëp caác höî trúånêng cao nùng lûåc. Sûå hoâa giaãi naây àaåt àûúåcthöng qua caách tiïëp cêån raâo caãn àún giaãn.

Nghiïn cûáu tûå àaánh giaá naây àûa ra 3phûúng aán chuã chöët cho IEG trong viïåc quaãnlyá àïí xem xeát chiïën lûúåc ECD trong tûúnglai. Àoá laâ: (1) phûúng aán ruát lui àïí chuyïíngiao hoaåt àöång ECD cuãa IEG; (2) phûúng aánmúã röång phaåm vi liïn kïët cuãa IEG vúái caácàún võ trung têm cuãa Ngên haâng Thïë giúái,vaâ caách tiïëp cêån muåc tiïu hún vïì cöng taácECD vúái nhoám laâm viïåc quöëc gia Ngên haângThïë giúái vaâ vúái caác Phoá chuã tõch khu vûåc cuãa

170


171


Ngên haâng Thïë giúái; vaâ (3) caãi caách têåp trungvaâo caác baâi hoåc vïì ECD.

Kïët luêån cuãa baáo caáo naây cho thêëy vúái mûác àöånguöìn lûåc khiïm töën àûa ra cho ECD, IEG àaänöî lûåc rêët nhiïìu trong cöng taác ECD, vaâ chiïëndõch ECD cuãa IEG àaä àoáng goáp caác thaânh quaãvïì ECD- saãn phêím vaâ thaânh quaã trong 5 nùm

vûâa qua. Nhiïåm vuå hiïån nay laâ cuãng cöë húnnûäa cöng taác ECD – àïí àaåt àûúåc caác muåc tiïuliïn quan àïën ECD vaâ thiïët lêåp cöng taác ECDchêët lûúång cao vúái quy mö röång hún. Coánhiïìu cú höåi àang tùng lïn àïí àaåt àûúåc möåtkïët quaã àõnh hûúáng trong phaåm vi Ngênhaâng Thïë giúái vaâ úã caác quöëc gia, vaâ quyïìn ûutiïn cho ECD chûa bao giúâ cao nhû vêåy.

(DAC).2002. Giaãi thñch thuêåt ngûä trong àaánhgiaá vaâ quaãn lyá dûåa trïn kïët quaã. Paris:OECD. Chuá thñch naây coá caã baãn tiïëng Anh,tiïëng Trung, tiïëng Phaáp, tiïëng YÁ, tiïëng Nhêåt,tiïëng Böì Àaâo Nha, tiïëng Nga vaâ tiïëng TêyBan Nha.

Caác thöng tin chi tiïët hún coá taåi àõa chó:OECD, Ban àiïìu haânh phaát triïín, 2 phöëAndreá Pascal, 75775 Paris Cedex 16, Phaáp.Trang web: www.oecd.org/dac/evaluation.

Traách nhiïåm giaãi trònh

Nghôa vuå chûáng minh rùçng cöng viïåc àaäàûúåc àûúåc tiïën haânh tuên theo caác nguyïntùæc vaâ tiïu chuêín àaä àûúåc thöëng nhêët hoùåcàïí baáo caáo roä raâng vaâ chñnh xaác kïët quaã thûåchiïån qua vai troâ hoùåc kïë hoaåch àûúåc giao.Àiïìu naây cêìn àûúåc chûáng minh cêín troångthêåm chñ coá thïí biïån höå húåp phaáp cöng viïåcthûåc hiïån nhêët quaán vúái caác àiïìu khoaãntrong húåp àöìng.

Lûu yá: Traách nhiïåm giaãi trònh trong phaát triïíncoá thïí àïì cêåp àïën traách nhiïåm cuãa caác àöëi taáchoaåt àöång theo caác traách nhiïåm, vai troâ vaâcaác kyâ voång thûåc hiïån àaä àûúåc xaác àõnh roä vïìviïåc sûã duång khön kheáo caác nguöìn lûåc. Àöëivúái nhûäng ngûúâi thûåc hiïån àaánh giaá, noá baohaâm traách nhiïåm cung cêëp baáo caáo giaám saátvaâ caác àaánh giaá hoaåt àöång chñnh xaác, roä raângvaâ àaáng tin cêåy. Àöëi vúái caác nhaâ quaãn lyá cöång

àöìng vaâ caác nhaâ hoaåt àöång chñnh saách, traáchnhiïåm giaãi trònh daânh cho nhûäng ngûúâi nöåpthuïë vaâ cöng dên.

Hoaåt àöång

Caác haânh àöång àöång hoùåc cöng viïåc àûúåcthûåc hiïån thöng qua viïåc àêìu vaâo nhûnguöìn vöën, höî trúå kyä thuêåt vaâ caác daång khaáccuãa nguöìn lûåc àïí saãn xuêët caác loaåi àêìu ranhêët àõnh.

Thuêåt ngûä liïn quan: can thiïåp phaát triïín

Cöng cuå phên tñch

Phûúng phaáp duâng àïí tiïën haânh vaâ giaãithñch thöng tin trong nghiïn cûáu àaánh giaá.

Thêím àõnh

Möåt àaánh giaá töíng thïí vïì tñnh xaác àaáng, tñnhkhaã thi vaâ khaã nùng bïìn vûäng cho möåt canthiïåp phaát triïín trûúác khi quyïët àõnh cêëpkinh phñ.

Lûu yá: Trong caác cú quan phaát triïín, ngênhaâng, … muåc àñch thêím àõnh laâ giuáp cho caácnhaâ ra quyïët àõnh coá thïí quyïët àõnh hoaåtàöång coá àaåi diïån cho viïåc sûã duång thñchàaáng caác nguöìn lûåc hay khöng.

Thuêåt ngûä liïn quan: Nghiïn cûáu àaánh giaá coátrûúác.

PHUÅ LUÅC E: CHUÁ THÑCH CAÁC THUÊÅT NGÛÄ TRONG GIAÁM SAÁT VAÂ ÀAÁNH GIAÁ

Giaã thiïët

Giaã thiïët vïì caác nhên töë hay ruãi ro coá thïí aãnhhûúãng àïën thaânh cöng cuãa möåt can thiïåpphaát triïín.

Lûu yá: Giaã thiïët coá thïí àûúåc hiïíu laâ caác àiïìukiïån giaã àõnh coá liïn quan àïën giaá trõ sùén coácuãa baãn thên caác àaánh giaá, vñ duå vïì àùåc àiïímdên söë khi choån mêîu cho möåt khaão saát. Giaãthiïët àûúåc àûa ra roä raâng trong caác àaánh giaádûåa trïn lyá thuyïët khi chuáng theo doäi möåtcaách coá hïå thöëng caác chuöîi kïët quaã.

Sûå quy ra

Viïåc gaán cho caác thay àöíi àûúåc giaám saát(hoùåc àûúåc kyâ voång) vaâ sûå can thiïåp cuå thïímöëi quan hïå nguyïn nhên-kïët quaã.

Lûu yá: Thêím quyïìn àïì cêåp àïën nhûäng gòmang laåi thay àöíi quan saát àûúåc hoùåc caáckïët quaã àaåt àûúåc. Noá trònh baây phaåm vi maâcaác hiïåu quaã phaát triïín quan saát àûúåc cho laâdo caác can thiïåp phaát triïín.

Kiïím toaán

Möåt hoaåt àöång àöåc lêåp, khaách quan àûúåcthiïët kïë àïí böí sung giaá trõ vaâ nêng cao sûåhoaåt àöång cuãa möåt töí chûác. Kiïím toaán giuáptöí chûác hoaân thaânh caác muåc tiïu bùçng caáchmang àïën caách tiïëp cêån hïå thöëng, quy cuã àïíàaánh giaá vaâ nêng cao hiïåu quaã cuãa nhûängquaãn lyá ruãi ro, trong quaá trònh kiïím soaát vaâàiïìu haânh.

Lûu yá: Phên biïåt: kiïím toaán taâi chñnh thûúângkyâ têåp trung vaâo viïåc tuên thuã caác quy chïëvaâ quy àõnh àang àûúåc aáp duång, coân kiïímtoaán hoaåt àöång liïn quan àïën tñnh xaác àaáng,tiïët kiïåm vaâ hiïåu quaã. Caác kiïím toaán nöåi böåàûa ra àaánh giaá vïì caác kiïím soaát nöåi böå domöåt böå phêån thûåc hiïån baáo caáo lïn ban laänhàaåo. Coân kiïím toaán àöåc lêåp do möåt töí chûácàöåc lêåp tiïën haânh.

Nghiïn cûáu kyâ göëc

Möåt phên tñch mö taã tònh huöëng trûúác khimöåt can thiïåp phaát triïín xaãy ra àïí àaánh giaávaâ so saánh tònh huöëng àoá theo tiïën trònhphaát triïín cuãa can thiïåp.

Àiïím chuêín

Àiïím àïì nghõ hoùåc caác tiïu chuêín àïí àaánhgiaá caác hoaåt àöång hoùåc caác muåc tiïu àaåtàûúåc.

Lûu yá: Möåt àiïím chuêín àïì cêåp àïën caác hoaåtàöång àaä àaåt àûúåc trong giai àoaån trûúác cuãacaác töí chûác tûúng àûúng, hoùåc kïët quaã thuàûúåc húåp lyá trong caác trûúâng húåp.

Nhûäng ngûúâi hûúãng lúåi

Caác caá nhên, nhoám hoùåc töí chûác duâ laâ àöëitûúång muåc tiïu hay khöng coá thïí àûúåchûúãng lúåi trûåc tiïëp hoùåc giaán tiïëp tûâ caác canthiïåp phaát triïín.

Caác thuêåt ngûä liïn quan: caác nhoám muåc tiïu,caác nhoám hûúáng túái.

Àaánh giaá nhoám

Möåt àaánh giaá hûúáng àïën möåt têåp húåp caáchoaåt àöång, dûå aán hoùåc chûúng trònh coá liïnquan àïën nhau.

Kïët luêån

Kïët luêån chó ra nhûäng nhên töë thaânh cöng vaâthêët baåi cuãa möåt can thiïåp àûúåc àaánh giaá,vúái sûå chuá yá àùåc biïåt àïën caác kïët quaã vaâ taácàöång àûúåc hûúáng àïën hoùåc khöng àûúåchûúáng àïën, vaâ röång hún laâ àiïím maånh vaâàiïím yïëu. Möåt kïët luêån àûúåc dûåa trïn thuthêåp dûä liïåu vaâ phên tñch dûä liïåu thöng quacaác thaão luêån xuyïn suöët.

Counterfactual

Tònh huöëng hoùåc àiïìu kiïån giaã àõnh coá thïí

173


thuyïët phuåc caác caá nhên, töí chûác hoùåc nhoámkhi khöng coá can thiïåp phaát triïín.

Àaánh giaá chûúng trònh quöëc gia/àaánh giaá höî trúå quöëc gia

Àaánh giaá danh muåc caác can thiïåp phaát triïínvaâ chiïën lûúåc höî trúå cuãa möåt hoùåc nhiïìu nhaâtaâi trúå, töí chûác úã möåt quöëc gia.

Cöng cuå thu thêåp dûä liïåu

Caác phûúng phaáp duâng àïí xaác àõnh nguöìnthöng tin vaâ thu thêåp thöng tin trong nghiïncûáu àaánh giaá.

Lûu yá: Caác vñ duå vïì caác khaão saát chñnh thûácvaâ khöng chñnh thûác, caác quan saát trûåc tiïëphoùåc tham gia, phoãng vêën cöång àöìng, thaãoluêån nhoám, yá kiïën chuyïn gia, nghiïn cûáutrûúâng húåp, töíng quan taâi liïåu.

Can thiïåp phaát triïín

Möåt cöng cuå cho caác àöëi taác (taâi trúå hoùåckhöng taâi trúå) höî trúå àïí thuác àêíy phaát triïín.

Lûu yá: caác vñ duå vïì lúâi khuyïn vïì chñnh saách,dûå aán, chûúng trònh.

Muåc tiïu phaát triïín

Caác taác àöång àoáng goáp vaâo sûác khoeã, taâichñnh, thïí chïë, xaä höåi, möi trûúâng hoùåc caácñch lúåi khaác taác àöång àïën xaä höåi, cöång àöìnghoùåc nhoám ngûúâi thöng qua möåt hoùåc nhiïìucan thiïåp phaát triïín.

Tñnh kinh tïë

Khöng coá caác laäng phñ trong caác saãn phêímlaâm ra.

Lûu yá: Möåt hoaåt àöång kinh tïë laâ hoaåt àöångchi phñ nguöìn lûåc töëi thiïíu àïí àaåt àûúåc muåctiïu àùåt ra.

Taác àöång

Caác thay àöíi cöë yá hoùåc khöng cöë yá do sûå canthiïåp trûåc tiïëp hoùåc giaán tiïëp.

Caác thuêåt ngûä liïn quan: kïët quaã, saãn phêím

Tñnh hiïåu quaã

Phaåm vi àaåt àûúåc hoùåc kyâ voång àaåt àûúåc caácmuåc tiïu can thiïåp phaát triïín, coá tñnh àïëntêìm quan troång cuãa caác muåc tiïu naây.

Lûu yá: Cuäng àûúåc duâng nhû möåt phûúngtiïån ào lûúâng toaân böå giaá trõ cuãa möåt hoaåtàöång, vñ duå vïì phaåm vi coá àûúåc möåt canthiïåp, caác muåc tiïu quan troång cuãa noá trongsûå öín àõnh vaâ taác àöång phaát triïín thïí chïëmöåt caách tñch cûåc.

Thuêåt ngûä liïn quan: tñnh hiïåu quaã

Hiïåu suêët

Möåt àaánh giaá vïì tñnh kinh tïë khi caác nguöìnlûåc/àêìu vaâo (quyä, chuyïn gia, thúâi gian…)àûúåc chuyïín thaânh kïët quaã.

Tñnh coá thïí àaánh giaá àûúåc

Phaåm vi möåt hoaåt àöång hoùåc möåt chûúngtrònh àûúåc àaánh giaá theo möåt caách thûác àaángtin cêåy.

Lûu yá: Nhêån àõnh vïì tñnh coá thïí àaánh giaáàûúåc àoâi hoãi caác töíng kïët trûúác àoá tronghoaåt àöång àûúåc àïì xuêët àïí xaác àõnh chùæcchùæn caác muåc tiïu cuãa noá coá àûúåc xaác àõnhchñnh àaáng vaâ caác kïët quaã cuãa noá coá thïíthêím tra àûúåc khöng.

Nghiïn cûáu àaánh giaá

Caác àaánh giaá coá hïå thöëng vaâ coá muåc tiïu vïìthiïët kïë, thûåc hiïån vaâ kïët quaã cuãa möåt dûåaán, chñnh saách, chûúng trònh àang àûúåcthûåc hiïån hoùåc àaä hoaân thaânh. Muåc àñch laâàïí xaác àõnh tñnh thñch àaáng vaâ sûå hoaânthaânh caác muåc tiïu, caác hiïåu quaã phaát triïín,tñnh hiïåu quaã, taác àöång vaâ tñnh bïìn vûäng.Möåt àaánh giaá àûúåc kyâ voång cung cêëp thöngtin coá àöå tin cêåy vaâ hûäu ñch, coá thïí têåp húåp

174


baâi hoåc cho quaá trònh ra quyïët àõnh cuãangûúâi nhêån vaâ nhaâ taâi trúå. Àaánh giaá cuängàïì cêåp àïën quaá trònh xaác àõnh giaá trõ hoùåctêìm quan troång cuãa möåt hoaåt àöång, chñnhsaách hoùåc möåt chûúng trònh. Möåt àaánh giaávïì caác can thiïåp phaát triïín àaä hoaân thaânhhoùåc àang tiïën haânh nïn coá hïå thöëng vaâkhaách quan hïët mûác coá thïí.

Lûu yá: Àaánh giaá trong möåt vaâi trûúâng húåp caábiïåt liïn quan àïën viïåc xaác àõnh caác tiïuchuêín thñch húåp, caác kiïím tra hoaåt àöång sovúái caác tiïu chuêín naây, àaánh giaá kïët quaãthûåc tïë vaâ kïët quaã àûúåc mong àúåi, vaâ xaácàõnh caác baâi hoåc tuúng ûáng.

Thuêåt ngûä liïn quan: töíng kïët

Caác àaánh giaá trûúác

Möåt nghiïn cûáu àaánh giaá àûúåc thûåc hiïåntrûúác khi coá can thiïåp phaát triïín

Thuêåt ngûä liïn quan: thêím àõnh, chêët lûúångkhi tham gia.

Nghiïn cûáu àaánh giaá sau

Caác nghiïn cûáu àaánh giaá vïì möåt can thiïåpphaát triïín sau khi noá àûúåc hoaân thaânh

Lûu yá: Noá coá thïí àûúåc tiïën haânh trûåc tiïëp saumöåt thúâi gian daâi àûúåc hoaân thaânh. Muåcàñch laâ àïí xaác àõnh caác nhên töë thaânh cönghay thêët baåi, àïí àaánh giaá tñnh bïìn vûäng cuãathaânh quaã vaâ taác àöång, vaâ àûa ra kïët luêåncho caác can thiïåp khaác.

Phaãn höìi

Sûå chuyïín giao caác phaát hiïån tûâ quaá trònhàaánh giaá cho caác bïn liïn quan àïí àûa racaác baâi hoåc kinh nghiïåm hûäu ñch. Phaãn höìinaây bao göìm viïåc thu thêåp vaâ cöng böë caácphaát hiïån, kïët luêån, khuyïën nghõ vaâ baâi hoåckinh nghiïåm.

Phaát hiïån

Möåt phaát hiïån duâng caác bùçng chûáng tûâ möåthoùåc nhiïìu nghiïn cûáu àaánh giaá àïí àûa ramöåt khùèng àõnh coá cùn cûá.

Caác àaánh giaá nguöìn

Àaánh giaá àûúåc thûåc hiïån àïí nêng cao hiïåuquaã hoaåt àöång àûúåc tiïën haânh hêìu hïëttrong giai àoaån thûåc thi cuãa dûå aán hoùåcchûúng trònh.

Lûu yá: Caác àaánh giaá nguöìn coá thïí àûúåc tiïënhaânh vò caác lyá do khaác nhû tuên thuã caác quyàõnh phaáp lyá, hoùåc laâ möåt phêìn cuãa möåtàaánh gña lúán hún.

Caác thuêåt ngûä liïn quan: Àaánh giaá quaá trònh

Muåc àñch

Möåt muåc tiïu cao hún àïí möåt can thiïåp phaáttriïín têåp trung vaâo xêy dûång.

Caác thuêåt ngûä liïn quan: muåc tiïu phaát triïín

Taác àöång

Caác aãnh hûúãng tñch cûåc hay tiïu cûåc, chuãyïëu hay thûá yïëu trong daâi haån maâ möåt canthiïåp phaát triïín gêy ra aãnh hûúãng trûåc tiïëphay giaán tiïëp, coá chuã àõnh hay khöng coáchuã àõnh.

Caác àaánh giaá àöåc lêåp

Möåt àaánh giaá do caác àún võ hoùåc caác caá nhêntiïën haânh khöng bõ kiïím soaát cuãa bïn thiïëtkïë vaâ thûåc thi cuãa can thiïåp phaát triïín.

Lûu yá: Àöå tin cêåy cuãa àaánh giaá phêìn naâo phuåthuöåc vaâo caách tiïën haânh àöåc lêåp àïën àêu. Sûåàöåc lêåp coá nghôa laâ khöng bõ aãnh hûúãng vïìchñnh trõ vaâ caác aáp lûåc cuãa töí chûác. Coá àiïìunaây àûúåc thïí hiïån qua mûác àöå tiïëp cêån toaândiïån thöng tin vaâ àûúåc quyïìn chuã àöång, thûåchiïån caác àiïìu tra vaâ baáo caáo caác phaát hiïån.

175


Chó baáo

Caác yïëu töë àõnh tñnh, àõnh lûúång hoùåc caácbiïën söë àûa ra caác caách thûác àún giaãn vaâàaáng tin cêåy àïí ào hiïåu quaã, phaãn aánh sûåthay àöíi liïn quan àïën möåt can thiïåp, hoùåcgiuáp àaánh giaá hoaåt àöång cuãa möåt nhaâ hoaåtàöång trong lônh vûåc phaát triïín.

Àêìu vaâo

Nguöìn lûåc taâi chñnh, con ngûúâi, vaâ taâi liïåu sûãduång trong caác can thiïåp phaát triïín.

Taác àöång phaát triïín thïí chïë

Phaåm vi möåt can thiïåp àûúåc nêng cao hoùåclaâm yïëu ài khaã nùng cuãa möåt quöëc gia hoùåckhu vûåc àïí sûã duång hiïåu quaã, cöng bùçng vaâbïìn vûäng caác nguöìn lûåc con ngûúâi, taâi chñnhvaâ taâi nguyïn thiïn nhiïn, vñ duå nhû thöngqua: (a) xaác àõnh töët hún, öín àõnh, xuyïnsuöët, tñnh cûúäng chïë vaâ coá thïí dûå àoaán àûúåccuãa caác daân xïëp thïí chïë vaâ/hoùåc (b) sûå liïnkïët nhiïåm vuå vaâ nùng lûåc cuãa möåt töí chûácchõu traách nhiïåm xuêët phaát tûâ caác daân xïëpthïí chïë naây. Caác taác àöång naây coá thïí baogöìm caác aãnh hûúáng coá chuã àñch hoùåc khöngcoá chuã àñch cuãa möåt hoaåt àöång.

Àaánh giaá nöåi böå

Àaánh giaá vïì can thiïåp phaát triïín do möåtàún võ hoùåc möåt caá nhên thuöåc caác nhaâ taâitrúå, àöëi taác hoùåc àún võ thûåc hiïån baáo caáolïn cêëp quaãn lyá cuãa hoå.

Thuêåt ngûä liïn quan: tûå àaánh giaá

Àaánh giaá phöëi húåp

Möåt àaánh giaá maâ caác cú quan taâi trúå/hoùåc caácàöëi taác khaác nhau cuâng tham gia thûåc hiïån.

Lûu yá: Caác cêëp àöå húåp taác khaác nhau phuåthuöåc vaâo phaåm vi caác àöëi taác húåp taác trongquaá trònh àaánh giaá, gheáp caác nguöìn àaánh

giaá cuãa hoå vaâ kïët húåp caác baáo caáo àaánh giaá.Caác àaánh giaá phöëi húåp coá thïí giuáp giaãiquyïët caác vêën àïì truy tòm taác àöång trongàaánh giaá hiïåu quaã cuãa chûúng trònh vaâchiïën lûúåc, àaánh giaá sûå böí sung caác nöî lûåctûâ caác àöëi taác khaác nhau, àaánh giaá chêëtlûúång cuãa sûå phöëi húåp..

Caác baâi hoåc thu àûúåc

Suy röång caác kinh nghiïåm àaánh giaá dûå aán,chûúng trònh hoùåc chñnh saách lêëy ra tûâ caáctrûúâng húåp cuå thïí cho caác trûúâng húåp töíngquaát. Thöng thûúâng, caác baâi hoåc nïu bêåtàiïím maånh hoùåc àiïím yïëu trong quaá trònhchuêín bõ, thiïët kïë, thûåc hiïån aãnh hûúãng àïënhoaåt àöång, kïët quaã vaâ taác àöång.

Khung logic

Cöng cuå quaãn lyá àûúåc duâng àïí nêng caothiïët kïë can thiïåp, hêìu nhû thûúâng aáp duångcho cêëp dûå aán. Khung logic xaác àõnh caácnhên töë chiïën lûúåc (nguöìn lûåc, saãn phêím, kïëtquaã, taác àöång) vaâ caác möëi quan hïå nguyïnnhên - kïët quaã, caác chó baáo, vaâ giaã thuyïëthoùåc caác ruãi ro coá thïí aãnh hûúãng àïën thaânhcöng hay thêët baåi. Do àoá khung logic giuápcho viïåc lïn kïë hoaåch, thûåc hiïån vaâ àaánh giaá möåt can thiïåp phaát triïín töët hún.

Thuêåt ngûä liïn quan: quaãn lyá dûåa trïn kïët quaã

Àaánh giaá töíng húåp

Thuêåt ngûä naây duâng cho caác àaánh giaá àûúåcthiïët kïë àïí têåp húåp caác phaát hiïån tûâ möåt loaåtcaác àaánh giaá. Noá cuäng coá thïí àûúåc duâng vúáinghôa àaánh giaá möåt àaánh giaá àïí nhêån xeát vïìchêët lûúång hoùåc caác àaánh giaá hiïåu quaã hoaåtàöång cuãa caác nhaâ nghiïn cûáu àaánh giaá.

Àaánh giaá giûäa kyâ

Àaánh giaá thûåc hiïån vaâo giai àoaån giûäa quaátrònh thûåc hiïån möåt can thiïåp phaát triïín.

176


Thuêåt ngûä liïn quan: àaánh giaá nguöìn

Giaám saát

Möåt chûác nùng liïn tuåc sûã duång dûä liïåu coá hïåthöëng vïì bïn tham gia caác chó baáo cuå thïí àïícung cêëp cho nhaâ quaãn lyá vaâ caác khaách haângchñnh thöng tin vïì tiïën trònh vaâ thaânh quaãàaåt muåc tiïu vaâ tiïën trònh sûã duång vöën àaäàûúåc phên böë àöëi vúái nhûäng can thiïåp phaáttriïín àang diïîn ra.

Thuêåt ngûä liïn quan: giaám saát thûåc hiïån, chó baáo

Kïët quaã

Caác aãnh hûúãng ngùæn haån vaâ trung haån àaåtàûúåc cuãa can thiïåp phaát triïín.

Caác thuêåt ngûä liïn quan: kïët quaã, saãn phêím,taác àöång, aãnh hûúãng

Saãn phêím

Caác saãn phêím, haâng hoaá vaâ dõch vuå tûâ canthiïåp phaát triïín; coá thïí göìm caã caác thay àöíiliïn quan àïën caác kïët quaã àaåt àûúåc do canthiïåp mang laåi.

Nghiïn cûáu àaánh giaá coá sûå tham gia

Phûúng phaáp àaánh giaá maâ àaåi diïån caác cúquan vaâ caác bïn tham gia (caã ngûúâi àûúåchûúãng lúåi) laâm viïåc cuâng nhau àïí thiïët kïë,tiïën haânh vaâ giaãi thñch möåt nghiïn cûáuàaánh giaá.

Caác àöëi taác

Caác caá nhên hoùåc töí chûác húåp taác àïí cuângàaåt àûúåc muåc tiïu àaä thöëng nhêët.

Lûu yá: Khaái niïåm àöëi taác coá nghôa laâ chia seãmuåc tiïu, traách nhiïåm chung àöëi vúái caác kïëtquaã, phên biïåt caác traách nhiïåm giaãi trònh vaânghôa vuå qua laåi. Caác àöëi taác coá thïí laâ chñnh

phuã, töí chûác dên sûå, töí chûác phi chñnh phuã,trûúâng àaåi hoåc, caác hiïåp höåi kinh doanh vaâhiïåp höåi nghïì nghiïåp, caác töí chûác àa quöëcgia, caác cöng ty tû nhên….

Hiïåu quaã

Mûác àöå maâ möåt can thiïåp phaát triïín hoùåcmöåt àöëi taác phaát triïín thûåc hiïån theo caáctiïu chuêín/hûúáng dêîn hoùåc caác kïët quaã àaåtàûúåc tûúng ûáng vúái muåc tiïu hoùåc kïë hoaåchàaä àïì ra.

Chó baáo hiïåu quaã hoaåt àöång

Möåt biïën söë cho pheáp thêím àõnh caác thayàöíi trong can thiïåp phaát triïín hoùåc àûa rakïët quaã trong möëi tûúng quan nhûäng gò àaäàûúåc lïn kïë hoaåch.

Caác thuêåt ngûä liïn quan: giaám saát hiïåu quaã, àolûúâng hiïåu quaã.

Ào lûúâng hiïåu quaã hoaåt àöång

Möåt hïå thöëng àaánh giaá hoaåt àöång cuãa caáccan thiïåp phaát triïín so vúái caác muåc tiïu àaäàùåt ra.

Thuêåt ngûä liïn quan: giaám saát hiïåu quaã hoaåtàöång, chó baáo

Giaám saát hiïåu quaã hoaåt àöång

Möåt quaá trònh liïn tuåc thu thêåp vaâ phên tñchdûä liïåu àïí so saánh möåt dûå aán, möåt chûúngtrònh hoùåc möåt chñnh saách àûúåc tiïën haânhtöët nhû thïë naâo so vúái caác kïët quaã àûúåcmong àúåi.

Àaánh giaá quaá trònh

Möåt àaánh giaá àöång lûåc nöåi böå cuãa caác àún võthûåc hiïån, caác cöng cuå chñnh saách, caác cú chïëcung cêëp dõch vuå, caác hoaåt àöång quaãn lyá vaâmöëi liïn kïët giûäa chuáng.

177


Thuêåt ngûä liïn quan: àaánh giaá nguöìn

Àaánh giaá chûúng trònh

Àaánh giaá göìm möåt têåp húåp caác can thiïåp,sùæp xïëp àïí àaåt àïën muåc tiïu phaát triïín toaâncêìu, khu vûåc, quöëc gia vaâ muåc tiïu phaáttriïín ngaânh.

Lûu yá: Möåt chûúng trònh phaát triïín laâ möåtcan thiïåp raâng buöåc vïì thúâi gian cuãa caác hoaåtàöång khaác nhau vaâ coá thïí liïn quan àïënnhiïìu ngaânh, chuã àïì vaâ khu vûåc àõa lyá.

Thuêåt ngûä liïn quan: àaánh giaá chûúngtrònh/chiïën lûúåc quöëc gia

Àaánh giaá dûå aán

Àaánh giaá möåt can thiïåp phaát triïín riïng leã àïíàaåt àûúåc caác muåc tiïu cuå thïí trong phaåm vicaác nguöìn lûåc vaâ chûúng trònh thûåc hiïån cuåthïí thûúâng trong khuön khöí cuãa möåtchûúng trònh röång hún.

Lûu yá: Phên tñch lúåi ñch - chi phñ laâ möåt cöngcuå chuã yïëu cuãa àaánh giaá dûå aán cho nhûängdûå aán coá khaã nùng àaánh giaá lúåi ñch. Khi caáclúåi ñch khöng àûúåc àõnh lûúång, chi phñ hiïåuquaã laâ möåt caách tiïëp cêån phuâ húåp.

Muåc tiïu dûå aán hoùåc muåc tiïu chûúng trònh

Caác kïët quaã vïì sûác khoeã, taâi chñnh, thïí chïë, xaähöåi, möi trûúâng vaâ caác kïët quaã khaá maâ dûå aánhoùåc chûúng trònh àûúåc kyâ voång seä àoáng goáp.

Muåc àñch

Caác muåc tiïu àûúåc cöng böë röång raäi chochûúng trònh hoùåc dûå aán phaát triïín.

Baão àaãm chêët lûúång

Baão àaãm chêët lûåúång bao göìm bêët kyâ hoaåtàöång naâo liïn quan àïën àaánh giaá vaâ caãithiïån ûu àiïím hoùåc giaá trõ cuãa möåt can thiïåp

phaát triïín hoùåc sûå tuên thuã cuãa noá vúái caáctiïu chuêín àaä àûa ra.

Lûu yá: Vñ duå vïì caác hoaåt àöång baão àaãm chêëtlûúång bao göìm thêím àõnh, RBM, töíng kïëtcaác hoaåt àöång, nghiïn cûáu àaánh giaá…. Baãoàaãm chêët lûúång coá thïí laâ viïåc àaánh giaá chêëtlûúång möåt danh muåc àêìu tû vaâ hiïåu quaãphaát triïín cuãa noá.

Têìm vúái

Nhûäng ngûúâi hûúãng lúåi vaâ caác bïn tham giakhaác cuãa can thiïåp phaát triïín.

Thuêåt ngûä liïn quan: ngûúâi hûúãng lúåi

Khuyïën nghõ

Caác àïì xuêët hûúáng túái cuãng cöë hiïåu quaã, chêëtlûúång hoùåc nùng suêët cuãa möåt can thiïåp phaáttriïín; hûúáng túái thiïët kïë laåi muåc tiïu; vaâhûúáng túái phên phöëi laåi nguöìn lûåc. Caáckhuyïën nghõ cêìn àûúåc liïn kïët vúái kïët luêån.

Tñnh phuâ húåp

Phaåm vi caác muåc tiïu cuãa möåt can thiïåpphaát triïín nhêët quaán vúái caác yïu cêìu cuãangûúâi hûúãng lúåi, nhu cêìu cuãa quöëc gia, ûutiïn toaân cêìu vaâ chñnh saách cuãa nhaâ taâi trúåvaâ àöëi taác.

Lûu yá: Höìi cöë laåi, cêu hoãi vïì tñnh phuâ húåpthûúâng laâ möåt cêu hoãi liïåu rùçng caác muåc tiïucuãa möåt can thiïåp hoùåc thiïët kïë cuãa noá coáthñch húåp vúái möi trûúâng àaä thay àöíi haykhöng.

Àöå tin cêåy

Caác dûä liïåu vaâ àaánh giaá àûúåc nhêån xeát laâ coáthïí tin tûúãng vaâ khöng mêu thuêîn. vïì mùåtchêët lûúång cuãa caác cöng cuå, quy trònh vaâphên tñch sûã duång àïí thu thêåp vaâ giaãi thñchdûä liïåu àaánh giaá.

178


Lûu yá: Thöng tin àaánh giaá àûúåc tin cêåy nïëucaác quan saát lùåp laåi sûã duång caác cöng cuåtûúng tûå dûúái àiïìu kiïån tûúng tûå seä cho rakïët quaã tûúng àûúng.

Kïët quaã

Kïët quaã, saãn phêím hoùåc taác àöång (coá chuãàñch hay khöng coá chuã àñch, tñch cûåc hoùåctiïu cûåc) cuãa möåt can thiïåp phaát triïín.

Caác thuêåt ngûä liïn quan: kïët quaã, aãnh hûúãng,taác àöång

Chuöîi kïët quaã

Chuöîi kïët quaã cuãa möåt can thiïåp phaát triïínquy àõnh kïët quaã cêìn thiïët àïí àaåt àûúåc muåctiïu àaä àõnh bùæt àêìu vúái caác nguöìn lûåc,thöng qua caác hoaåt àöång vaâ saãn phêím, vaâlïn àïën àónh àiïím úã caác saãn phêím, taác àöångvaâ phaãn höìi. ÚÃ möåt vaâi cú quan, ngûúâihûúãng lúåi laâ möåt phêìn trong chuöîi kïët quaã.

Thuêåt ngûä liïn quan: giaã thuyïët, khung kïët quaã

Khung lyá thuyïët

Logic chûúng trònh giaãi thñch caác muåc tiïuphaát triïín àaåt àûúåc nhû thïë naâo, göìm coá caácmöëi quan hïå nhên - quaã vaâ caác giaã thiïëtkeâm theo.

Thuêåt ngûä liïn quan: chuöîi kïët quãa, khunglogic

Quaãn lyá dûåa trïn kïët quaã (RBM)

Möåt chiïën lûúåc quaãn lyá têåp trung vaâo thûåchiïån vaâ àaåt àûúåc caác kïët quaã, saãn phêím vaâtaác àöång.

Thuêåt ngûä liïn quan: khung logic

Töíng quan

Möåt àaánh giaá hoaåt àöång can thiïåp theo chukyâ hoùåc dûåa trïn möåt cú súã àùåc biïåt.

Lûu yá: Caác àaánh giaá thûúâng xuyïn àûúåc sûãduång cho caác àaánh giaá toaân diïån hoùåc caác àaánhàaánh giaá sêu hún laâ möåt töíng kïët. Caác töíngquan têåp trung nhêën maånh vaâo khña caånh thûåchiïån. Àöi khi thuêåt ngûä töíng quan vaâ àaánh giaá àûúåc sûã duång nhû caác tûâ àöìng nghôa.

Thuêåt ngûä liïn quan: àaánh giaá

Phên tñch ruãi ro

Möåt phên tñch hoùåc möåt àaánh giaá vïì caácnhên töë (àûúåc giaã thiïët trong khung logic)aãnh hûúãng hoùåc coá veã aãnh hûúãng àïën kïëtquaã cuãa caác muåc tiïu can thiïåp. Möåt kiïím trachi tiïët vïì caác kïët quaã khöng mong muöënhoùåc tiïu cûåc coá thïí xaãy ra àöëi vúái cuöåc söëngcon ngûúâi, sûác khoãe, cuãa caãi, hoùåc möitrûúâng do caác can thiïåp phaát triïín gêy ra;möåt quaá trònh hïå thöëng àïí àûa ra caác thöngtin liïn quan àïën caác kïët quaã khöng mongmuöën naây; tiïën triïín trong viïåc àõnh lûúångcaác khaã nùng vaâ caác taác àöång àûúåc kyâ voångcho caác ruãi ro àaä àûúåc xaác àõnh.

Àaánh giaá chûúng trònh cêëp ngaânh

Àaánh giaá möåt nhoám caác can thiïåp phaát triïíntrong möåt ngaânh úã möåt quöëc gia hoùåc úã caácquöëc gia àoáng goáp vaâo thaânh tûåu cuãa möåtmuåc tiïu phaát triïín cuå thïí.

Lûu yá: Möåt ngaânh bao göìm caác hoaåt àöångchung thûúâng àûúåc nhoám vúái nhau àïí hoaåtàöång cöång àöìng nhû sûác khoãe, giaáo duåc,nöng nghiïåp, giao thöng…

Tûå àaánh giaá

Möåt àaánh giaá àûúåc caác caá nhên àûúåc tintûúãng thiïët kïë vaâ cung cêëp vïì möåt can thiïåpphaát triïín.

Caác bïn liïn quan

Caác cú quan, töí chûác, nhoám hoùåc caá nhên coáquan têm trûåc tiïëp hoùåc giaán tiïëp àïën can

179


180


thiïåp phaát triïín hoùåc caác nghiïn cûáu àaánhgiaá noá.

Àaánh giaá töíng húåp

Möåt nghiïn cûáu àûúåc tiïën haânh vaâo giaiàoaån cuöëi cuãa can thiïåp àïí xaác àõnh nguyïnnhên vaâ caách thûác àaä àûúåc thûåc hiïån àïí àaåtàûúåc kïët quaã. Caác àaánh giaá töíng húåp têåptrung cung cêëp caác thöng tin vïì giaá trõ cuãachûúng trònh.

Thuêåt ngûä liïn quan: àaánh giaá taác àöång

Tñnh bïìn vûäng

Sûå múã röång caác lúåi ñch tûâ möåt can thiïåp phaáttriïín sau khi sûå höî trúå phaát triïín chuã yïëu àaähoaân thaânh. Caác lúåi ñch coá thïí trong thúâi gianlêu daâi. Sûå co giaän cuãa caác lúåi ñch roâng theothúâi gian.

Nhoám muåc tiïu

Laâ caác caá nhên hay töí chûác maâ caác töí chûáccan thiïåp phaát triïín hûúáng túái.

Caác àiïìu khoaãn tham chiïëu

Caác vùn baãn trònh baây muåc tiïu vaâ muåc àñchcuãa àaánh giaá, caác phûúng phaáp àûúåc sûãduång, caác tiïu chuêín cho caác hoåat àöång àûúåcàaánh giaá hoùåc phên tñch àûúåc tiïën haânh, caácnguöìn lûåc vaâ thúâi gian àûúåc phên böí, vaâ caác

àiïìu kiïån cuãa baáo caáo. Coá hai cuåm tûâ khaácàöi khi àûúåc sûã duång vúái nghôa tûúng tûå laâ“muåc tiïu cuãa cöng viïåc” vaâ “uãy nhiïåmàaánh giaá”.

Àaánh giaá chuã àiïím

Nghiïn cûáu àaánh giaá lûåa choån möåt trong caáccan thiïåp phaát triïín, têët caã hûúáng àïën möåt sûåûu tiïn phaát triïín cuå thïí maâ theo quöëc gia,khu vûåc vaâ ngaânh.

Tham chiïëu tam giaác

Viïåc sûã duång 3 hoùåc nhiïìu hún ba lyá thuyïët,nguöìn thöng tin hoùåc loaåi thöng tin, hònhthûác phên tñch àïí thêím tra, chûáng minh möåtàaánh giaá.

Lûu yá: Bùçng viïåc kïët húåp nhiïìu nguöìn thöngtin, caác phûúng phaáp, caác phên tñch hay caáchoåc thuyïët thò ngûúâi àaánh giaá phaãi cöë gùængvûúåt qua caác thaânh kiïën àïí tûâ caác thöng tinmöåt chiïìu, caác phûúng phaáp möåt chiïìu,quan saát phaát hiïån hoùåc caác nghiïn cûáu hoåcthuyïët möåt chiïìu.

Hiïåu lûåc

Nguyïn nhên vaâ caách thûác caác chiïën lûúåcthu thêåp dûä liïåu vaâ cöng cuå àaánh giaá nhûänggò maâ chuáng coá yá àõnh àaánh giaá.

Chûúng 31. Möåt vñ duå thûåc tiïîn cho sûå so saánh mûác

àöå hiïåu quaã quaãn lyá nhaâ nûúác úã cêëp liïnbang/bang úã UÁc àûúåc trònh baây trong êën phêím“Steering Committee for the Review ofGovernment Service Provision, 2007”..

2. Cuäng àûúåc biïët àïën nhû laâ “quaãn lyácöng múái” (xem vñ duå úã OECD 1995).

3. Khaái niïåm liïn quan àïën sûå tham gia cuãacöng dên vaâo caác vêën àïì xaä höåi trong M&E laâM&E coá sûå tham gia, theo àoá caác cöng dên bònhthûúâng laâ nhûäng thaânh viïn tñch cûåc trongM&E. Hoå khöng chó cung cêëp thöng tin, maâ coântham gia vaâo viïåc giaãi trònh xaä höåi bao göìm möåtloaåt caác cú chïë cuãa M&E bùçng caách àoá cöng dêncoá thïí chùæc chùæn nhaâ nûúác baão àaãm tñnh minhbaåch khi thûåc hiïån traách nhiïåm giaãi trònh. Caácdaång khaác cuãa M&E bao göìm theã ghi àiïímcöång àöìng, khaão saát theo doäi chi tiïu vaâ kiïímtoaán xaä höåi. Xem World Bank (2006b).

4. http://www.bogotacomovamos.org/bogotacv/ scripts/index.php. Xem thïmSaánchez (khöng roä ngaây) vaâ Fiszbein (2005,trang. 42).

5. Böå taâi chñnh cuãa Chilï, cú quan quaãn lyáhïå thöëng àaánh giaá cuãa chñnh phuã, àùng trûåctuyïën caác kïu goåi tham gia àaánh giaá maâ hoåthûåc hiïån. Caác àiïìu khoaãn thûåc hiïån àaánh giaá,caác tû vêën viïn (caá nhên hoùåc töí chûác) àaä thûåchiïån àaánh giaá thaânh cöng, vaâ caác baáo caáo àaánhgiaá taâi chñnh àûúåc cöng böë röång raäi vúái cöngchuáng trïn trang web cuãa Böå taåi thúâi àiïím kïu

goåi àöëi tûúång tham gia àaánh giaá. Àiïìu naâygiuáp baão àaãm tñnh minh baåch cuãa quaá trònhàaánh giaá cuäng nhû tñnh khaách quan cuãa baãnthên baáo caáo àaánh giaá.

Chûúng 41. Hêìu hïët hïå thöëng M&E cuãa chñnh phuã

khöng thûåc hiïån àaánh giaá caác dûå aán cuãa caácnhaâ taâi trúå. Tuy nhiïn, Chilï vaâ Cölömbia laâcaác ngoaåi lïå

2. http://www.mfdr.org/.3. http://www.adb.org/MfDR/CoP/about.asp.4. http://www.afrea.org/;

http://www.preval.org/mapa.php?idioma=8; http://www.ideas-int.org/;http:// internationalevaluation.com/index.shtml.

Chûúng 51. Àöëi vúái caác chó tiïu àaánh giaá chêët lûúång

cuãa caác chó söë hiïåu quaã hoaåt àöång xin xem vñduå úã Hatry (2006) vaâ Wholey (2006). Àöëi vúáicaác chuêín mûåc àaánh giaá, xem úã Wholey,Hatry, vaâ Newcomer (2004).

Chûúng 61. Böå Taâi chñnh àaä thûåc hiïån caác phên tñch

àïí giaám àõnh caác thöng tin trong nhûäng baáocaáo naây. Möåt söë cú súã dûä liïåu cuãa Böå àaä àûúåckiïím toaán búãi uyã ban kiïím toaán nöåi böå cuãachñnh phuã (xem Blondal vaâ Curristine 2004).

2. Caác muåc tiïu naây bao göìm àêìu ra haânghoaá vaâ dõch vuå vaâ chêët lûúång cuãa chuáng cuäng

CHUÁ THÑCH

nhû mûác àöå thoaã maän cuãa ngûúâi duâng.3. Lyá do àïí caác muåc tiïu àùåt ra khöng àaåt

àûúåc coá thïí do caác nhên töë ngoaâi sûå kiïím soaátcuãa töí chûác; caác muåc tiïu àùåt ra vûúåt xa khaãnùng thûåc tïë; vaâ khaã nùng quaãn lyá quaá keám cuãatöí chûác (Guzman 2006).

4. Möåt caách maâ caác böå sûã duång thöng tinM&E trong quaá trònh giaám saát ngên saách laâ khihoå yïu cêìu caác nguöìn lûåc böí sung tûâ quyä àêëuthêìu cuãa Böå Taâi chñnh. Quyä naây àûúåc sûã duångtrong möåt söë khoaãn chi ngên saách gêìn àêy àïíböí sung nguöìn lûåc vaâo caác giai àoaån cuöëi cuãaquaá trònh thûåc hiïån ngên saách. Nïëu hoå muöëntiïëp cêån nguöìn vöën naây, caác böå phaãi àïå trònhkïë hoaåch àêëu thêìu sûã duång phûúng phaáp giaámsaát quaá trònh, chó ra caác muåc tiïu mong àúåi cuãacaác khoaãn chi böí sung àoá, caác chó tiïu hiïåu quaãthûåc hiïån vaâ àöëi tûúång muåc tiïu, kïët quaã mongàúåi vaâ caác àoáng goáp coá thïí coá vaâo caác muåc tiïuchiïën lûúåc. Böå Taâi chñnh seä xem xeát caác kïëhoaåch àêëu thêìu naây trïn cú súã caác tiïu chuêínkyä thuêåt, àùåc biïåt laâ mûác àöå phuâ húåp vúái caácûu tiïn cuãa chñnh phuã. Quyïët àõnh cuöëi cuângvïì viïåc phên böí vöën seä àûúåc thûåc hiïån búãiTöíng thöëng (Blondal vaâ Curristine 2004).

5. Caác àaánh giaá cuãa Chilï vïì caác chûúngtrònh cuãa chñnh phuã vaâ caác àaánh giaá taác àöångkhöng phaãi luác naâo cuäng mö taã phûúng phaápluêån àaánh giaá, hoùåc mö taã àuã chi tiïët logic cuãachûúng trònh. Möåt söë àaánh giaá taác àöång khöngthoaã maän tiïu chuêín chêët lûúång cuãa Böå Taâichñnh do töìn taåi caác thiïëu soát nhû thiïëu nhoámso saánh, hoùåc söë liïåu so saánh àêìu kyâ.

Caác àaánh giaá khöng thaânh cöng naây cuängthûúâng quaá nhêën maånh phûúng phaáp àõnhlûúång maâ khöng têån duång nhûäng ûu thïë cuãathöng tin àõnh tñnh nhû mûác àöå haâi loâng vïì caáclúåi ñch thu àûúåc.

6. Con söë naây khöng göìm chi phñ gaánh chõubúãi caác àõnh chïë ngaânh, göìm caác chi phñ vïì thuthêåp, xûã lyá vaâ chuyïín giao thöng tin hiïåu quaãhoaåt àöång cho Böå Taâi chñnh cuäng nhû chi phñchuêín bõ baáo caáo hoaân thiïån vïì vêën àïì quaãn lyá.

Chûúng 71. Hïå thöëng SIGOB úã Guatemala vaâ

Hönàuraát vaâ hïå thöëng chó tiïu hiïåu quaã hoaåtàöång úã bang Cearaá cuãa Braxin àûúåc sûã duångàïí àaánh giaá hiïåu quaã thûåc hiïån chûúng trònh,vñ duå nhû sûã duång phûúng phaáp àeân giaothöng àïí cho àiïím “àeân àoã”, “àeân xanh” hoùåc“àeân höí phaách”. Phûúng phaáp naây laâm roä hiïåuquaã cuãa tûâng chûúng trònh. Chñnh phuã Mïhicöcuäng àang cên nhùæc aáp duång hïå thöëng tûúngtûå nhû hïå thöëng naây.

2. Vuå kïë hoaåch, cú quan quaãn lyáSINERGIA, àaä phaát triïín möåt phûúng phaápàaánh giaá nhanh dûåa trïn sûå kïët húåp phûúngphaáp àaánh giaá caác chûúng trònh cuãa chñnh phuãChilï vaâ phûúng phaáp PART cuãa chñnh phuãMyä. Àïí coá thïm thöng tin chi tiïët, xem thïm úãMackay vaâ cöång sûå (2007). Caác àaánh giaá cuãa vuåkïë hoaåch (goåi laâ “àaánh giaá thûåc hiïån” coá mûácchi phñ trung bònh khoaãng 25.000 àö la. Caácàaánh giaá nhanh thûã nghiïåm cuãa böå taâi chñnhàûúåc dûåa trïn phûúng phaáp àaánh giaá aáp duångcho caác àaánh giaá chûúng trònh cuãa Chilï vaâtiïu töën khoaãng 15.000 àö la cho möîi cuöåc àaánhgiaá.

3. Chñnh phuã hiïån nay chó chi 12% trongtöíng 11,1 triïåu àö la kinh phñ thûåc hiïån löå trònhàaánh giaá

4. Chi phñ ûúác tñnh cho Cölömbia laâ gêìnàuáng. Caác ûúác tñnh cho Cölömbia vaâ Chilïkhöng bao göìm chi phñ phaát sinh do caác böå vaâcaác cú quan thûåc hiïån giaám saát vaâ cung cêëp caácthöng tin khaác cho hïå thöëng M&E.

Chûúng 81. Vñ duå, caác cuöåc caãi caách cuãa UÁc bao göìm

sûå cùæt giaãm möåt loaåt caác vuå, vaâ cho pheáp nhiïìuquyïìn tûå quyïët hún cho caác vuå töíng húåp; thaythïë cú chïë doâng chi ngên saách bùçng hïå thöëngchi phñ hoaåt àöång (göìm möåt doâng ngên saáchcho tiïìn lûúng vaâ möåt doâng khaác cho caáckhoaãn chi haânh chñnh), cuâng vúái ngên saáchthûåc hiïån chûúng trònh; thûåc hiïån ngên saáchthûåc hiïån chûúng trònh; thûåc hiïån ûúác tñnh khi

182


chi tiïu trung haån cho 3 nùm túái.2. Sûå phaát triïín cuãa hïå thöëng àaánh giaá cuãa

UÁc àûúåc thaão luêån búãi Mackay (1998a), vaâàûúåc so saánh vúái hïå thöëng quaãn lyá thûåc hiïånàûúåc trònh baây úã (2004).

3. Mùåc duâ caác möëi quan hïå giaãi trònhthûúâng àûúåc xem xeát dûúái goác àöå traách nhiïåmbaáo caáo cuãa caác böå, caác vuå àöëi vúái caác quöëc höåi,úã UÁc möåt hïå thöëng giaãi trònh khaác àûúåc chûángminh laâ coá hiïåu quaã hún: baáo caáo cuãa caác vuågûãi lïn böå taâi chñnh.

4. Chi phñ trung bònh haâng nùm cho caáccuöåc àaánh giaá naây thêëp hún 1% kinh phñ thûåchiïån caác chûúng trònh naây cuãa chñnh phuã.

5. Caác böå ngaânh cuäng thûúâng dûå trûä nguöìntaâi chñnh nhû laâ möåt cöng cuå àïí taâi trúå cho caácàïì xuêët chi tiïu múái. Khoaãng 1/3 töíng caáckhoaãn dûå trûä taâi chñnh àûúåc cung cêëp búãi caácböå; phêìn coân laåi àûúåc cung cêëp búãi DoF.

6. Coá nhiïìu tònh huöëng trong àoá caác àïì xuêëtchñnh saách múái cuãa caác vuå khöng àûúåc höî trúåbúãi caác phaát hiïån tûâ caác cuöåc àaánh giaá, mùåc duâDoF cho rùçng hoå àaä coá thïí àaåt àûúåc muåc tiïu vaâdo àoá chñnh phuã seä yïu cêìu thûåc hiïån möåt cuöåcàaánh giaá trûúác khi coá thïí xem xeát thöng qua àïìxuêët. Vaâ trong bêët cûá tònh huöëng naâo khi coá sûåbêët àöìng giûäa DoF vaâ böå ngaânh doåc vïì chêëtlûúång hoùåc àöå tin cêåy cuãa caác phaát hiïån tûâ cuöåcàaánh giaá – möåt vêën àïì taåo nïn sûå quan têm àùåcbiïåt cuãa nöåi caác – thò àïì xuêët àoá phaãi àûúåcchûáng minh thöng qua möåt cuöåc àaánh giaá. Viïåcnaây thûúâng phaãi mêët möåt khoaãng thúâi gian àïíhoaân thaânh; Kïët quaã laâ, böå ngaânh doåc thûúângphaãi mêët möåt nùm àïí àûúåc xem xeát. Sûå chêåmtrïî naây taåo nïn àöång lûåc àïí caác böå ngaânh doåctraánh caác sûå xung àöåt vúái DoF vïì chêët lûúångcuãa caác cuöåc àaánh giaá cuãa hoå.

7. Xem Mackay (2004) àïí biïët caác phên tñchchi tiïët vïì caác cuöåc caãi caách naây vaâ taác àöångcuãa chuáng lïn M&E cuãa chñnh phuã liïn bang.

8. Vñ duå bao göìm caác höå gia àònh, dõch vuåcöång àöìng vaâ caác sûå vuå mang tñnh àõa phûúng;

caác quan hïå cöng taác vaâ khu vûåc laâm viïåc; giaáoduåc, khoa hoåc vaâ àaâo taåo; y tïë vaâ ngûúâi giaâ.

9. Vúái sûå thiïëu vùæng sûác eáp giaãi trònh àöëivúái caác vuå ngaânh doåc vaâ trong möåt möi trûúângmaâ caác quaá trònh chñnh saách vaâ ngên saách trúãnïn yïëu keám, nhûäng àöång lûåc àïí caác vuå ngaânhdoåc aáp duång hïå thöëng M&E thûúâng xuêët phaáttûâ bïn trong. Àiïìu naây phuå thuöåc vaâo mûác àöåûu tiïn cam kïët cuãa laänh àaåo möîi cú quan.

Chûúng 91. Trïn toaân thïë giúái coá khoaãng 64 quöëc gia

àaä chuêín bõ PRSP, hoùåc PRSP giûäa kyâ. Xem úãhttp://www.worldbank. org/prsp.

2. Phêìn naây chuã yïëu dûåa vaâo caác kïët quaã tûvêën thûåc hiïån búãi IEG. Xem Hauge (2001,2003), IEG (2004a, phuå luåc D), vaâ Schiavo-Campo (2005).

3. Àiïìu naây àûúåc biïët àïën nhû laâ Chiïën lûúåcàöìng höî trúå. Xem World Bank vaâ cöång sûå(2006).

4. http://web.worldbank.org/external/projects/main?pagePK=64283627&piPK=73230&theSitePK=40941&menuPK=228424&Projectid=P050440.

Chûúng 101. Lûu yá têìm quan troång cuãa dûä liïåu àûúåc

thu thêåp búãi caác cú quan thöëng kï quöëc gia, vñduå nhû caác cuöåc töíng àiïìu tra dên söë vaâ caáccuöåc khaão saát höå gia àònh. Kiryegyera,Nuwagaba, vaâ Ochen (2005) cung cêëp möåt vñduå hûäu ñch vïì sûå àaánh giaá caác dûä liïåu hiïån coáàûúåc thu thêåp búãi caác böå vaâ cú quan thöëng kïúã Uganàa.

2. Àiïìu naây xaãy ra cho trûúâng húåp dûä liïåuvïì danh saách chúâ nhêåp viïån úã Anh nhû trong(Schick 2001).

3. Beck, Demirguc-Kunt, vaâ Levine (2002)thûåc hiïån möåt phên tñch rêët thuá võ vaâ cuäng gêynhiïìu tranh caäi vïì baãn chêët tûå nhiïn vaâ taácàöång cuãa luêåt Napoleonic úã caác nûúác àangphaát triïín. Ngûúåc laåi, caác nûúác theo hïå quaãn trõ

183

CHUÁ THÑCH

Phûúng Têy thûúâng diïîn giaãi caác quyïët àõnhcuãa chñnh phuã, vñ duå, qua caác quyïët àõnh cuãanöåi caác àûúåc thûåc hiïån möåt caách giaáo àiïìu vaâthûúâng nhêën maånh àïën tñnh aáp duång trong caáchoaân caãnh cuå thïí.

Sûác maånh cuãa caác quyïët àõnh cuãa nöåi caác laâúã chöî chuáng laâ caác quyïët àõnh mang tñnh liïnböå; (Mackay 1998a) cho rùçng caác höî trúå cuãa nöåicaác àöëi vúái hïå thöëng àaánh giaá úã UÁc laâ möåt sûåthaânh cöng úã àêët nûúác naây.

4. Viïåc thïí chïë hoaá viïåc aáp duång M&E coânmang laåi nhiïìu lúåi ñch hún nûäa. Àiïìu naây chopheáp caác cú quan böå úã trung ûúng coá quyïìntiïëp cêån dûä liïåu àûúåc thu thêåp vaâ quaãn lyá búãicaác böå vaâ cú quan ngaânh doåc. Thïí chïë hoaá coânbaão àaãm caác baáo caáo àaánh giaá àûúåc cöng böëröång raäi vaâ baão àaãm tñnh baão mêåt cuãa dûä liïåucaá nhên.

5. Caác baáo caáo àaánh giaá coá thïí xem úã trangweb cuãa böå taåi àõa chó:: http://www.dipres.cl/fr_control.html.

6. Möåt trong söë êín phêím àêìu tiïn àûúåcxuêët baãn búãi Ban àaánh giaá hoaåt àöång cuãa Ngênhaâng Thïë giúái (àûúåc àöíi tïn thaânh NhoámThêím àõnh àöåc lêåp vaâo nùm 2005). XemMackay (1998b). Möåt vñ duå khaác úã taác phêímBedi vaâ cöång sûå (2006).

Chûúng 111. Sûå phên ba- cuã caâ röët, cêy gêåy vaâ tuyïn

truyïìn lêìn àêìu tiïn àûúåc giúái thiïåu búãi Vedung(1991) khi trònh baây nguyïn tùæc phên caác cöngcuå chñnh saách (phaáp luêåt, àöång lûåc kinh tïë vaâthöng tin). Cú chïë naây khöng phaát triïín theohûúáng phên loaåi caác àöång lûåc àïí thûåc hiïånM&E. Toulemonde (1999) cuäng àaä sûã duång cúchïë naây àïí phaát triïín sûå phên loaåi caác àöång lûåcàïí thûåc hiïån M&E.

Chûúng 121. Compton, Baizerman, vaâ Stockdill (2002)

xem viïåc xêy dûång caác nùng lûåc M&E nhû laâ caác

nhên töë cuãa nghïå thuêåt, myä nghïå vaâ khoa hoåc.2. Hûúáng dêîn chi tiïët thûåc hiïån hïå thöëng

giaám saát àaánh giaá ngheâo àûúåc chuêín bõ búãiBedi vaâ cöång sûå (2006).

3. Àiïìu naây coá thïí liïn quan àïën viïåc xemxeát caác chó tiïu àaánh giaá hiïåu quaã hoaåt àöånghiïån coá so vúái caác tiïu chuêín aáp duång trongthûåc tiïîn vñ duå nhû SMART—àïí àaánh giaá xemliïåu caác chó tiïu àoá laâ cuå thïí, coá thïí ào lûúângàûúåc, thûåc tïë vaâ àuã thúâi gian thûåc hiïån (xemAus- tralian National Audit Office 2001). Hoùåcàiïìu naây cuäng liïn quan àïën viïåc àaánh giaá caácdûä liïåu coá sùén àûúåc thu thêåp búãi caác böå vaâ cúquan thöëng kï àïí thêëy àûúåc nhûäng dûä liïåu naâovïì caác caác khu vûåc ûu tiïn cuãa chñnh phuã laâ coásùén (vñ duå y tïë hoùåc giaáo duåc tiïíu hoåc) vaâ mûácàöå thöëng nhêët cuäng nhû truâng lùæp cuãa dûä liïåu.(Möåt vñ duå rêët àiïín hònh cho Uganàa àûúåctrònh baây búãi Kiryegyera, Nuwagaba, vaâ Ochen2005). Noá cuäng coá thïí liïn quan àïën möåt loaåtvêën àïì kiïím toaán dûä liïåu möåt caách chi tiïët hïåthöëng dûä liïåu cuãa caác böå ngaânh doåc. Caác tiïuchuêín àaánh giaá chêët lûúång dûä liïåu cuãa QuyäTiïìn tïå Quöëc tïë cung cêëp möåt khuön khöí àaánhgiaá rêët chi tiïët taåi àõa chó: http://dsbb.imf.org/Applications/web/dqrs/dqrsdqaf/.

4. Vñ duå, Argentia coá 3 hïå thöëng M&E quöëcgia khöng coá möëi liïn kïët vúái nhau (Zaltsman2006a). Hai trong ba hïå thöëng bao quaát hoaåtàöång cuãa chñnh phuã, hïå thöëng coân laåi xem xeátcaác chi tiïu xaä höåi.

Chûúng 131. Àêy laâ möåt caách àïí àaåt àûúåc caác yïu cêìu

àa muåc tiïu vaâ thûúâng coá sûå mêu thuêîn àöëivúái caác nhaâ taâi trúå khaác nhau. Noá cuäng cungcêëp möåt cêìu nöëi cho sûå múã röång hïå thöëng M&Echo caác hoaåt àöång cuãa chñnh phuã sau naây, baogöìm têët caã caác hoaåt àöång àûúåc taâi trúå búãi ngênsaách cuãa chñnh phuã.

2. Tuy nhiïn, nhû àaä lûu yá úã chûúng 6,Chilï thûåc hiïån hïå thöëng M&E möåt caách têåp

184


trung, vaâ hïå thöëng àûúåc quaãn lyá búãi böå taâichñnh àuã quyïìn haån vaâ nùng lûåc àaä thûåc hiïånàûúåc rêët nhiïìu cuöåc àaánh giaá vúái chêët lûúångàûúåc baão àaãm.

Chûúng 141. Caác chó tiïu àaánh giaá cuãa Ngên haâng Thïë

giúái aáp duång cho caác dûå aán cuãa Ngên haâng baogöìm (1) kïët quaã thûåc hoùåc tiïìm nùng— (a) mûácàöå phuâ húåp vïì muåc tiïu vaâ thiïët kïë cuãa dûå aán,(b) mûác àöå hiïåu quaã (khaã nùng àaåt muåc tiïu),vaâ (c) hiïåu suêët; (2) caác ruãi ro àöëi vúái kïët quaãphaát triïín (caác ruãi kho khiïën caác kïët quaã thûåcthûåc hoùåc tiïìm taâng khöng thïí àûúåc duy trò);(3) Hiïåu quaã thûåc hiïån cuãa Ngên haâng; (4) Hiïåuquaã thûåc hiïån cuãa bïn vay; (5) Thûåc hiïån thiïëtkïë M&E, vaâ triïín khai; vaâ (6) caác vêën àïì khaác—cam kïët baão vïå, cam kïët tñn duång, vaâ caác taácàöång tñch cûåc vaâ tiïu cûåc khöng mong muöën.

2. Dûúái àêy laâ möåt vñ duå vïì höî trúå cuãa Ngênhaâng Thïë giúái cho caác nöî lûåc cuãa chñnh phuã AiCêåp trong viïåc thûåc hiïån ngên saách dûåa trïnkïët quaã hoaåt àöång. Caác kïët quaã cuãa nhûäng nöîlûåc naây àûúåc xïëp haång tûúng àöëi (IEG 2004a,phuå luåc G). Baáo caáo naây cuäng chó ra caác baâi hoåccoá thïí àûúåc hoåc hoãi tûâ kinh nghiïåm naây.

3. Vñ duå, xem caác cöng trònh cuãa Ngênhaâng Thïë giúái nhùçm nêng cao nùng lûåc thöëngkï vaâ sûå húåp taác vïì thöëng kï cho sûå phaát triïíntrong thïë kyã 21 (PARIS21, höåi nghõ haâng àêìucuãa caác nhaâ taâi trúå quöëc tïë, caác cú quan chñnhphuã vaâ caác viïån nghiïn cûáu:http://intranet.worldbank.org/WBSITE/INTRANET/UNITS/DEC/DATA/SCBINTRANET/0,,contentMDK:20100922~pagePK:229337~piPK:232609~theSitePK:239411,00.html http://www.paris21.org/.

4. http://www.who.int/healthmetrics/en/Muåc tiïu cuãa maång naây cuäng phuâ húåp vúái caáckhu vûåc khaác vaâ caác hïå thöëng quöëc tïë khaác: Hïåthöëng thöng tin y tïë cuãa möåt quöëc gia bao göìm

nhiïìu hïå thöëng con vaâ nhiïìu nguöìn dûä liïåu vaâchuáng àöìng thúâi àoáng goáp vaâo viïåc hònh thaânhcaác thöng tin y tïë, bao göìm quaá trònh àùng kyá,caác töíng àiïìu tra vaâ àiïìu tra choån mêîu, sûågiaám saát bïånh dõch vaâ caác phaãn ûáng cuãa cúquan y tïë, thöëng kï dõch vuå vaâ thöng tin quaãntrõ y tïë, dûä liïåu taâi chñnh vaâ theo doäi nguöìn lûåc.Sûå thiïëu nhêët quaán vïì lúåi thïë tûúng àöëi, mûácàöå hûäu duång, khaã nùng thûåc hiïån vaâ hiïåu quaãchi phñ cuãa caác phûúng thûác thu thêåp söë liïåugêy nïn tònh traång dû thûâa cuãa caác hïå thöëngàún leã vaâ thûúâng truâng nhau. Viïåc sûã duångkhöng hiïåu quaã caác phûúng phaáp thu thêåp dûäliïåu thûúâng rêët hay xaãy ra. Vñ duå, viïåc sûã duångkhaão saát höå gia àònh àïí thu thêåp thöng tin vïìsöë tûã vong cuãa ngûúâi lúán. Caác àöëi taác cuãaHMN àöìng yá xêy tiïu chuêín cho caác hïå thöëngthöng tin. Khuön khöí HNM seä coá traách nhiïåmxaác àõnh caác hïå thöëng cêìn thiïët úã cêëp quöëc giavaâ toaân cêìu cuâng vúái caác tiïu chuêín vaâ quaátrònh thûåc hiïån phên tñch, cöng böë vaâ sûã duångthöng tin y tïë.... nhêën maånh àïën caác àoáng goápàêìu vaâo cuãa caác nhaâ taâi trúå vaâ caác töí chûác kyäthuêåt xoay quanh kïë hoaåch quöëc gia nhùçmphaát triïín hïå thöëng thöng tin y tïë, qua àoá giaãmthiïíu mûác àöå truâng lùæp cuãa caác hïå thöëng.

5. Cöng cuå HMN cho àaánh giaá vaâ giaám saátàïí cuãg cöë caác hï thöëng thöng tin y tïë coá thïíxem taåi àõa chó: http://www.who.int/healthmetrics/documents/hmn_assessment_tool_guide_english_ vl_96.pdf.

6. Xem khuön khöí àaánh giaá DAC cuãa OECDtaåi: http://www.oecd.org/document/60/0,2340,en_ 21571361_34047972_38242748_1_1_1_1,00.html.

7. Xem caác thaão luêån trûúác àêy vïì viïåcnêng cao nùng lûåc thöëng kï (àùåc biïåt laâPARIS21) vaâ HMN. Tiïu chuêín àïí àaánh giaácaác hïå thöëng quaãn trõ taâi chñnh àaä àûúåc phaáttriïín búãi cöång àöìng caác nhaâ taâi trúå àïí baão àaãmcaác quöëc gia àûúåc hûúãng lúåi tûâ hiïåp àõnh giaãmnúå coá caác hïå thöëng àuã àöå tin cêåy-àoá laâ möåtàiïìu khoaãn tñn duång àûúåc biïët àïën nhû laâ yïu

185

CHUÁ THÑCH

cêìu vïì giaãi trònh chi tiïu cöng vaâ taâi chñnh. Xemhttp://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/ TOPIC S/EXTPUBLICSECTORANDGOVERNANCE/EXTPUBLIC- FINANCE/0,,contentMDK:20687844~pagePK:148956~piPK:216618~the Site PK:1339564,00.html.

Phêìn VI1. ÚÃ UÁc, nùm 1986 chñnh phuã àaä xoaá boã Cuåc

nghiïn cûáu thõ trûúâng lao àöång sau khi cúquan naây töí chûác möåt cuöåc hoåp baáo àïí cöng böëbaãn baáo caáo àaánh giaá chûúng trònh taåo viïåclaâm cuãa chñnh phuã; Baáo caáo àaánh giaá àaä phïphaán gay gùæt chûúng trònh naây (sau àoá möåtnùm chñnh phuã àaä huyã boã chûúng trònh naây).Vñ duå naây khöng nhùçm noái lïn rùçng viïåc thûåchiïån caác cuöåc àaánh giaá coá khöng coá nghôa gòhún ngoaâi viïåc baão àaãm tñnh trung thûåc vaâkhaách quan. Noá giuáp ruát ra baâi hoåc cho viïåc xûãlyá caác phaát hiïån cuãa cuöåc àaánh giaá möåt caáchkheáo leáo hún. Nïëu cú quan chñnh phuã thûåchiïån möåt cuöåc àaánh giaá, cú quan naây phaãi rêëtcêín troång trong viïåc lûåa choån nhûäng chûúngtrònh seä àûúåc thûåc hiïån àaánh giaá.

2. Phaåm vi maâ caác phaát hiïån cuãa möåt cuöåcàaánh giaá aáp duång hoùåc phuâ húåp àöëi vúái caácnûúác khaác-vaâ do àoá khöng àún giaãn thïí hiïånàûúåc caác àùåc trûng cuå thïí cuãa àõa phûúng - thïíhiïån tñnh phuâ húåp bïn ngoaâi cuãa noá.

3. Vñ duå, xem caác cöng trònh àûúåc xuêët baãntrong Boston Review nùm 2006 vaâ Davidson(2006), Cook (2006), vaâ Scriven (2006). White(2006a, 2006b) cho rùçng phêìn vöën höî trúå phaáttriïín àûúåc àaánh giaá ngêîu nhiïn coân quaá haån chïë.

4. Sûå khaác biïåt vïì mûác àöå coá sùén cuãa thöngtin M&E àûúåc giaãi quyïët möåt caách triïåt àïí úãMyä thöng qua cöng cuå chûúng trònh xïëp haångàaánh giaá—PART (Höåp 3.2).

Do vêåy, caác chûúng trònh vúái bùçng chûángrêët haån chïë cuãa M&E vïì hiïåu quaã hoaåt àöång seänhêån àûúåc sûå àaánh giaá àùåc biïåt thêëp.

5. Àiïìu naây àùåc biïåt dïî thûåc hiïån trong

phaåm vi möåt cú quan, so saánh vúái tònh huöëngkhi chûúng trònh phaãi thûåc hiïån liïn thöng vúáinhiïìu cú quan khaác.

6. Möåt cöng cuå phên tñch rêët hûäu ñch choviïåc aáp duång phûúng phaáp chiïën lûúåc naây laâsûã duång phên tñch theo doäi quaá trònh. Mö hònhphûác taåp hún cuãa phûúng phaáp naây àûúåc cungcêëp búãi àaánh giaá dûåa trïn lyá thuyïët. Töíng quanvïì hai phûúng phaáp naây àûúåc mö taã trong Giaám saát vaâ Àaánh giaá: Möåt söë cöng cuå, phûúngphaáp vaâ caách tiïëp cêån (IEG 2004b).

Phuå luåc B1. Nhoám höî trúå chuêín bõ caác mö taã töíng

quan bao göìm Gladys Lopez-Acevedo,Fernando Rojas, Miguel Mercado-Dñaz,Wendy Cunningham, Jairo Arboleda, TarsicioCastañeda, Rodrigo Garcia, Marcela Rubio, vaâJuan Manuel Quesada, trong àoá Keith Mackayàûáng àêìu nhoám taác giaã.

2. Caác taâi liïåu dûå aán cho caác vêën àïì naây vaâcaác vêën àïì vïì vöën vay khaác cuãa Ngên haângàûúåc liïåt kï trong phêìn taâi liïåu tham khaão

.3. Directiva Presidencial 10 de 2002.4. Ley 819 de 2003 o Ley de Responsabilidad

Fiscal.5. Khaã nùng haån chïë cuãa caác nhên viïn laâm

viïåc lêu daâi thïí hiïån mûác àöå kiïím soaát quaáchùåc cheä cuãa chñnh phuã àöëi vúái töíng söë nhênviïn trong khu vûåc cöng.

6. Programas de Accioán Gubernamental.Àiïìu naây àûúåc thïí hiïån trong Kïë hoaåch Phaáttriïín Quöëc gia.

7. http://www.sigob.gov.co/ini/.8. Cölömbia laâ möåt quöëc gia thöëng nhêët vúái

32 chñnh phuã àõa phûúng cöång vúái quêånBogotaá. Möîi chñnh phuã àõa phûúng giaám saátmöåt söë caác àún võ haânh chñnh quêån. Coá khoaãng1100 quêån úã Cölömbia.

9. Caác àaánh giaá naây àûúåc xem laâ “àaánh giaáchiïën lûúåc” hoùåc laâ Evaluaciones Strateágicas.

10. Cuâng vúái viïåc cöng böë röång raäi cú súã dûä

186


liïåu SIGOB, têët caác caác baáo caáo àaánh giaáSINERGIA vaâ caác baáo caáo khaác vïì hiïåu quaãhoaåt àöång cuãa chñnh phuã àûúåc cöng böë röångraäi taåi àõa chó trang web cuãa DNP(www.dnp.gov.co). Khaã nùng maâ caác cöng dênbònh thûúâng sûã duång hûäu ñch nguöìn thöng tinnaây laâ khöng roä raâng. Mùåc duâ vêåy, caác nhaânghiïn cûáu hoùåc caác töí chûác phi chñnh phuãhoaân toaân coá thïí sûã duång hiïåu quaã nguöìnthöng tin naây.

11. Baãng hoãi coá úã àõa chó: http://sinergia.dnp.gov.co/sinergia/opi.

12. Kïët quaã cuãa cuöåc khaão saát naây àûúåc kyâvoång cöng böë vaâo nùm 2007.

13. DEPP àaä höî trúå möåt loaåt 20 chûúngtrònh phaát thanh cöng böë kïët quaã cuãa caác chñnhsaách xaä höåi cuãa chñnh phuã theo caách maâ caáccöng dên coá thïí yïu cêìu höî trúå tûâ chñnh phuã.Caác chûúng trònh phaát thanh naây àûúåc tiïëpsoáng cho hún 80 àaâi phaát thanh àõa phûúngtrong phaåm vi caã nûúác.

14. http://www.bogota comovamos.org/bogotacv/scripts/index.php.

15. Tuy nhiïn, Hacienda aáp duång quyïìn tûåchuã trong viïåc giaãi ngên vöën àïí thöng quaquyïët àõnh chi tiïu. Trong phaåm vi àiïìu naây coáthïí xaãy ra, noá giuáp laâm tùng tñnh linh hoaåt cuãangên saách trong ngùæn haån.

16. Möåt caách tiïëp cêån tûúng tûå cho viïåc àùåtra caác muåc tiïu hiïåu quaã thûåc hiïån laâ thöngqua caác “giao ûúác hiïåu quaã”. Giao ûúác hiïåuquaã nghôa laâ caác bïn àöìng yá trong khuön khöíkïë hoaåch àïì ra, cuå thïí caác böå, cú quan phaãithöëng nhêët vúái DNP vaâ Hacienda. XemCONPES (1999). Tuy nhiïn, khöng coá thöngtin roä raâng cho trûúâng húåp bêët cûá hêåu quaã gòxaãy ra cho caác thïí chïë nïëu hoå khöng àaåt àûúåccaác muåc tiïu àïì ra.

17. Phûúng phaáp “casemix” laâ möåt caáchphên loaåi bïånh nhên dûåa trïn caác àùåc trûng tûånhiïn cuãa caác xeát nghiïåm vaâ nhu cêìu chùm soácy tïë. Nguöìn ngên saách phên böí cho möîi bïånh

viïån dûåa trïn söë bïånh nhên trong möîi nhoámàûúåc àiïìu trõ vaâ chi phñ bònh quên àûúåc cêëpcho mûác àiïìu trõ tûúng ûáng. Chi phñ trung bònhàûúåc dûåa trïn toaân hïå thöëng y tïë.

18. Cöng taác àaánh giaá cuãa DDTS bao göìmàaánh giaá hoaåt àöång cuãa chñnh quyïìn dûåatrïn caác thöng tin vïì hiïåu quaã hoaåt àöång thuthêåp àûúåc.

19. Möåt caách maâ M&E úã cêëp àõa phûúng coáthïí àûúåc phaát triïín úã caác nûúác khaác laâ thöngqua so saánh tûúng quan vïì chêët lûúång vaâ söëlûúång caác dõch vuå àûúåc cung cêëp búãi chñnhquyïìn àõa phûúng. Àiïìu naây giuáp xaác àõnhcaác chñnh phuã àõa phûúng thûåc hiïån töët vaâchûa töët.

20. Thaão luêån naây têåp trung vaâo cêëu truáccuãa chûúng trònh dûåa trïn muåc tiïu khaáchquan. Möåt cêëu truác chûúng trònh khaác coá thïíàûúåc xêy dûång, vñ duå nhû dûåa trïn thïí loaåicöng viïåc (vñ duå, y tïë) hoùåc nhoám àöëi tûúång ûutiïn (vñ duå nhoám ngûúâi giaâ).

21. DEPP àaä ûúác tñnh rùçng löå trònh thûåchiïån àaánh giaá cuãa SINERGIA chiïëm àïën 24%töíng ngên saách àêìu tû. Con söë naây liïn quanàïën caác hoaåt àöång cuãa chñnh phuã laâ àöëi tûúångcuãa caác cuöåc àaánh giaá trong khuön khöí SINERGIA. Dô nhiïn, con söë naây khöng nïnhiïíu laâ nhùçm khuyïën nghõ caác àaánh giaá tiïëptheo cuãa nhûäng hoaåt àöång laâ khöng àûúåc baãoàaãm. Coá thïí hiïëm gùåp trûúâng húåp möåt cuöåcàaánh giaá cho duâ rêët töën keám nhûng laåi baoquaát àûúåc hïët têët caã caác vêën àïì liïn quan àïënthûåc hiïån chûúng trònh, kïët quaã, dõch vuå manglaåi, hiïåu quaã thûåc hiïån muåc tiïu vaâ göìm caãphaåm vi bao quaát vïì mùåt àõa lyá cuãa dûå aán. Doàoá, hêìu hïët caác cuöåc àaánh giaá chó hûúáng àïënmöåt söë vêën àïì naây maâ thöi. Hún thïë nûäa, caácchûúng trònh cuãa chñnh phuã duâ àûúåc chuêín bõkyä caâng cuäng àoâi hoãi caác cuöåc àaánh giaá àõnhkyâ vaâ lùåp laåi.

22. Coá nhiïìu caãn trúã trong viïåc thûåc hiïåncaác phaát hiïån tûâ caác cuöåc àaánh giaá. Rêët nhiïìu

187

CHUÁ THÑCH

àùåc tñnh cuãa phñañ thûåc hiïån àaánh giaá phaãiàûúåc cung cêëp àïí coá thïí thûåc thi phaát hiïån, vñduå nhû cam kïët thúâi gian thûåc hiïån àaánh giaávaâ àöå tin cêåy cuãa noá. Phña yïu cêìu àaánh giaácuäng àoáng vai troâ then chöët: sûå nhòn nhêån vaitroâ cuãa caác phaát hiïån àaánh giaá vaâ mûác àöå sùénsaâng aáp duång caác phaát hiïån àoá cuãa caác nhaâphên tñch chñnh saách, ngûúâi ra quyïët àõnh vaâcêëp quaãn lyá caác hoaåt àöång cuãa chñnh phuã (xemWorld Bank 2005b).

23. Ngên haâng Thïë giúái cung cêëp nguöìnvöën höî trúå phaát triïín thïí chïë giaá trõ 0,29 triïåuàö la àïí giuáp DANE nêng cao chêët lûúång caáccuöåc khaão saát höå gia àònh.

24. Hai cuöåc höåi thaão töí chûác trong nùm2004 vaâ 2006 àïìu thu huát khoaãng 800 ngûúâitham gia, möåt con söë rêët lúán cho thêëy têìm quantroång cuãa giaám saát vaâ àaánh giaá hiïåu quaã thûåchiïån cuãa chñnh phuã.

Phuå luåc D1. Lõch sûã tham gia cuãa IEG vaâo chuã àïì xêy

dûång hïå thöëng M&E cuãa chñnh phuã àûúåc thaãoluêån úã Mackay (2003).

2. Nhên viïn cuãa caác nhaâ taâi trúå thûúâng chorùçng hoå khöng phaãi chõu traách nhiïåm trûúác caáckïët quaã vaâ taác àöång cuãa nhûäng nöî lûåc cuãa hoå.Hoå chó chõu traách nhiïåm vúái nhûäng nhiïåm vuå

vaâ hoaåt àöång cuãa riïng hoå trong töí chûác. Caáchlyá luêån naây àaä boã qua baãn chêët cuãa vêën àïì.Mùåc duâ caác nhên viïn khöng taác àöång trûåc tiïëplïn kïët quaã vaâ taác àöång cuãa thûåc hiïån dûå aán hoåcuäng àoáng goáp rêët lúán àïën caác kïët quaã naây. Vaâbao giúâ hoå cuäng coá thïí thêëy àûúåc nhûäng àoánggoáp cuãa hoå. Sûå thïí hiïån àoáng goáp naây coá thïíthöng qua àaánh giaá cuãa caác àöìng nghiïåp –nhûäng nhên viïn caác töí chûác taâi trúå khaác trongcuâng quöëc gia vaâ nhên viïn cuãa chñnh phuã (vaâcoá thïí laâ caã cöng dên cuãa nûúác àoá). (Möåt cú chïëtûúng tûå thöng qua caác cêëp quaãn lyá chuêín bõcaác baáo caáo àaánh giaá, hoùåc àaánh giaá thûåc hiïåncöng viïåc cho nhên viïn cuãa hoå.)

3. Phûúng phaáp luêån naây xaác àõnh 4 cêëp àöåtêåp huêën àaánh giaá: phaãn ûáng cuãa ngûúâi thamgia vaâ nhêån xeát vïì têåp huêën; mûác àöå nùæm bùætcuãa ngûúâi hoåc (vñ duå àûúåc ào búãi caác baâi thitrûúác vaâ sau khi têåp huêën); thay àöíi tronghaânh vi cuãa ngûúâi tham gia (nghôa laâ, thay àöíicaách maâ ngûúâi ta thûåc hiïån cöng viïåc; vaâ kïëtquaã hoaåt àöång cuãa töí chûác coá ngûúâi tham giatêåp huêën (nghôa laâ, töí chûác àoá seä hoaåt àöånghiïåu quaã nhû thïë naâo tûâ kïët quaã coá nhên viïntham gia têåp huêën).

4. Vñ duå, Buchanan (2004) thûåc hiïån 4 cuöåcàaánh giaá cho Chûúng trònh Quöëc tïë vïì Àaâo taåoÀaánh giaá Phaát triïín cuãa IEG.

188


Adrien, Marie-Hélène. 2003. Guide to Conducting Re-views of Organizations Supplying M&E Training.No. 9 of Evaluation Capacity Development Work- ingPaper Series. Washington, DC: World Bank.http://www.worldbank.org/ieg/ecd/.

———. 2001. “Assessment of GhanaianOrganizations Involved in the Delivery ofMonitoring and Evalua- tion Training.” Reportprepared for Independent Evaluation Group.World Bank, Washington, DC.http://www.worldbank.org/ieg/ecd/.

African Development Bank and World Bank. 1998.Eval- uation Capacity Development in Africa.Washing- ton, DC: World Bank.http://www.worldbank.org/ieg/ ecd/.

Australian National Audit Office. 2001. PerformanceIn- formation in Portfolio Budget Statements (ReportNo. 18, 2001-02). Canberra: AGPS.

———. 1997. Program Evaluation in the AustralianPublic Service (Report No. 3, 1997–98). Canberra:AGPS.

Bamberger, Michael. 2006. Conducting Quality Im-pact Evaluations under Budget, Time and DataConstraints. Washington, DC: World Bank.

Bamberger, Michael, Keith Mackay, and Elaine Ooi.2005. Influential Evaluations: Detailed Case Stud- ies.

Washington, DC: World Bank.———. 2004. Influential Evaluations: Evaluations that

Improved Performance and Impacts of De- velopmentPrograms. Washington, DC: World Bank. Barberie,Alain. 1998. Indonesia’s National Evaluation System.No. 3 of Evaluation Capacity Development Working

Paper Series. Washington, DC: World Bank. Barrett,Pat. 2001. “Evaluation and PerformanceAuditing: Sharing the Common Ground. A Reviewof Developments.” Address to the Australasian

Evaluation Society, Canberra, 10 October.http://www.anao.gov.au/uploads/documents/Evaluation_and_Performance_Auditing_Sharing_the_Common_Ground.pdf.

Beck, Thorsten, Asli Demirguc-Kunt, and RossLevine.2002. Law and Finance: Why Does LegalOrigin Mat- ter? (Paper No. 9379). Cambridge, UK:National Bu- reau of Economic Research.

Bedi, Tara, Aline Coudouel, Marcus Cox, MarkusGold- stein, and Nigel Thornton. 2006. Beyond theNum- bers: Understanding the Institutions forMonitoring Poverty Reduction Strategies.Washington, DC: World Bank.

Blondal, Jon R., and Teresa Curristine. 2004.“Budget- ing in Chilï.” OECD Journal on Budgeting4 (2):7–45.

Booth, David, and Henry Lucas. 2001a. Desk Study ofGood Practice in the Development of PRSP Indi-cators and Monitoring Systems: Initial Review ofPRSP Documentation. London: Overseas Devel-opment Institute.

———. 2001b. Desk Study of Good Practice in theDevelopment of PRSP Indicators and MonitoringSystems: Final Report. London: Overseas Develop-ment Institute.

Boston Review. 2006. “Making Aid Work.”http://boston review.net/BR31.4/contents.html.

TAÂI LIÏÅU THAM KHAÃO

Boyle, Richard. 2005. Evaluation CapacityDevelop- ment in the Republic of Ireland. No.14 of Evalu- ation Capacity DevelopmentWorking Paper Series. Washington, DC:World Bank.

Brushett, Stephen. 1998. Evaluation CapacityDevel- opment in Zimbabwe: Issues andOpportunities. No. 2 of Evaluation CapacityDevelopment Work- ing Paper Series.Washington, DC: World Bank.

Buchanan, Heather. 2004. “Evaluation of theInterna- tional Progam for DevelopmentEvaluation Training.” Consultant reportprepared for Independent Eval- uationGroup and Carleton University, WorldBank, Washington, DC.http://www.ipdet.org/IPDET2004%20Evaluation%20Report.pdf.

Castro, Manuel Fernando. 2006a. “Cölömbia’sNational System for EvaluatingManagement and Results.” In Towards theInstitutionalization of Monitoring andEvaluation Systems in Latin America and theCaribbean: Proceedings of a World Bank/Inter-American Development Bank Conference, ed.Ernesto May, David Shand, Keith Mackay,Fernando Rojas, and Jaime Saaverdra,29–35. Washington, DC: World Bank.

———. 2006b. “Performance-basedmanagement of country planning andbudgeting: The case of Colom- bia.”Presentation at the InternationalConference on Monitoring and Evaluationof Country Planning and Politics, Beijing,October 2006.

Compton, Donald W., Michael Baizerman, andStacey H. Stockdill, eds. 2002. The Art, Craft,and Science of Evaluation Capacity Building.San Francisco: Jossey-Bass.

CONPES (Consejo Nacional de PolíticaEconómica y Social). 2004. “Renovación dela administración: Gestión por resultados y

reforma del sistema nacional deevaluación.” CONPES 3294.

———. 2002. “Evaluación de impacto deprogramas so- ciales.” CONPES 3188.

———. 1999. “Acuerdos de eficiencia:Estrategia de evaluación del plan nacionalde desarrollo ‘Cambio para Construir laPaz.’” CONPES 3048.

Cook, Thomas D. 2006. “Describing What IsSpecial about the Role of Experiments inContemporary Educational Research:Putting the ‘Gold Standard’ Rhetoric intoPerspective.” Journal of MultiDisci- plinaryEvaluation 6 (November): 1–7.

Curristine, Teresa. 2005. “PerformanceInformation in the Budget Process: Resultsof the OECD 2005 Questionnaire.” OECDJournal on Budgeting 5 (2): 87–131.

DAC (Development Assistance Committeeof the Organisation for Economic Co-operation and De- velopment). 2006. TheChallenge of Capacity De- velopment: WorkingTowards Good Practice. Paris: OECD.

———. 2002. Glossary of Key Terms in Evaluationand Results Based Management. Paris: OECD.

DAC Network on Development Evaluation.2006. Fact- Finding Survey on EvaluationCapacity Develop- ment (ECD) in PartnerCountries. Paris: OEDC.

Davidson, E. Jane. 2006. “The RCTs-OnlyDoctrine: Brakes on the Acquisition ofKnowledge?” Journal of MultiDisciplinaryEvaluation 6 (November): ii–v.

Department of National Planning. 2005.“Strategic Plan for Strengthening andConsolidating Information andPerformance-Based Monitoring andEvaluation

2005–2010.” Discussion paper, Department ofNa- tional Planning, Bogotá.

Departmento Nacional de Planeacion y AltaConserjería Presidencial. 2005. Presupuesto

190


de inversión por resultados 2006. Bogotá:Government of Cölömbia. DevelopmentBank of Southern Africa, African Devel-opment Bank, and World Bank. 2000.Monitoring and Evaluation CapacityDevelopment in Africa. Johannesburg:Development Bank of Southern Africa.http://www.worldbank.org/ieg/ecd/.

Fiszbein, Ariel, ed. 2005. Citizens, Politiciansand Providers: The Latin American Experiencewith Service Delivery Reform. Washington,DC: World Bank.

GAO (Government Accountability Office). 2004.“Per- formance Budgeting: OMB’s ProgramAssessment Rating Tool PresentsOpportunities and Challenges for Budgetand Performance Integration.” High- lightsof GAO-04-439T, testimony before the Sub-committee on Government Efficiency andFinancial Management, Committee onGovernment Reform, House ofRepresentatives.http://www.gao.gov/new.items/d04439t.pdf.

———. 1987. “Federal Evaluation: Fewer Units,Re- duced Resources, Different Studies from1980.” PEMD-87-9. Washington, DC:General Accounting Office.

Government of Cölömbia. 2006. VisiónCölömbia 2019. Bogotá: Government ofCölömbia.

Government of Tanzania. 2001. PovertyMonitoring Mas- ter Plan. Dar es Salaam:Government of Tanzania. Government ofUganàa. 2006. The National IntegratedMonitoring and Evaluation StrategyFramework. Kampala: Office of the PrimeMinister, Government of Uganàa.http://www.nimes.go.ug/index.php?option=com_frontpage&Itemid=.

———. 2004. Poverty Eradication Action Plan(2004/5–2007/8). Kampala: Ministry ofFinance, Plan- ning and Economic

Development, Government of Uganàa.Guerrero, R. Pablo O. 1999. Comparative

Insights from Cölömbia, China and Indonesia.No. 5 of Evalu- ation Capacity DevelopmentWorking Paper Se- ries. Washington, DC:World Bank.

Guzmán, Marcela S. 2007. “Monitoring andEvalua- tion.” Presentation to a WorldBank-Government of Bolivia Workshop onManaging for Results, La Paz, Bolivia,January 22–23.

———. 2006. “The Chilean Experience.” InTowards the Institutionalization of Monitoringand Evalua- tion Systems in Latin America andthe Caribbean: Proceedings of a WorldBank/Inter-American De- velopment BankConference, ed. Ernesto May, David Shand,Keith Mackay, Fernando Rojas, and JaimeSaaverdra, 11–16. Washington, DC: WorldBank.http://www.worldbank.org/ieg/ecd/.

———. 2005. Sistema de control de gestión y pre-supuestos por resultados: La experienciaChilena. Santiago: Ministry of Finance,Budget Directorate, Government of Chilï.http://www.dipres.cl/control_gestion/publicaciones/ Control_Gestion_Presupuestos_Exp_Chilena_Sept_2005.html.

———. 2003. Systems of Management Controland Results-Based Budgeting: The ChileanExperience. Santiago: Ministry of Finance,Government of Chilï. Hatry, Harry P. 2006.Performance Measurement: Get- ting Results,2nd ed. Washington, DC: The Urban In-stitute Press.

Hauge, Arild. 2003. The Development ofMonitoring and Evaluation Capacities toImprove Govern- ment Performance inUganàa. No. 10 of Evalua- tion CapacityDevelopment Working Paper Series.Washington, DC: World Bank.

———. 2001. Strengthening Capacity for

191


Monitoring and Evaluation in Uganàa: AResults-Based Man- agement Perspective. No.8 of Evaluation Capac- ity DevelopmentWorking Paper Series. Washington, DC:World Bank.

Hauge, Arild, Wenkere Kisembo, MedMakumbi, and Omiat Omongin. 2002.“Effective Implementation of Uganàa’sPoverty Eradication Action Plan: The Roleof Monitoring and Evaluation in theHealth, Ed- ucation and Water Sectors.”Paper prepared for the Ministry of Finance,Planning and Economic De- velopment,Kampala.

Hentschel, Jesko. 2004. “Using Rapid CitySurveys to In- form Municipal SocialPolicy—An Application in Cali,Cölömbia.” World Bank Policy ResearchWork- ing Paper No. 3369, World Bank,Washington, DC.

Hernandez, Gonzalo. 2007. “The Monitoringand Eval- uation System in Mïhicö: 2007.0Version.” Presen- tation at World Bank,Washington, DC, March 12.

———. 2006. “M&E of Social Programs inMïhicö.” In Towards the Institutionalizationof Monitoring and Evaluation Systems in LatinAmerica and the Caribbean: Proceedings of aWorld Bank/Inter- American DevelopmentBank Conference, ed. Ernesto May, DavidShand, Keith Mackay, Fernando Rojas, andJaime Saaverdra, 47–52. Washington, DC:World Bank. http://www.worldbank.org/ieg/ecd/ docs/proceedings_la_eng.pdf.

High Level Forum on Harmonisation,Alignment, Re- sults. 2005. Paris Declarationon Aid Effectiveness: Ownership,Harmonisation, Alignment, Results andMutual Accountability. Paris: High LevelForum on Harmonisation, Alignment,Results.http://www.oecd.org/document/18/0,2340,en_2649_3236398_35401554_1_1_1_1,00.html.

IEG (Independent Evaluation Group). 2006.

2006 An- nual Report on OperationsEvaluation. Washing- ton, DC: World Bank.

———. 2004a. Evaluation Capacity Development:OED Self-Evaluation. Washington, DC:World Bank. http://www.worldbank.org/ieg/ecd/.

———. 2004b. Monitoring and Evaluation: SomeTools, Methods and Approaches, 2nd ed.Washing- ton, DC: World Bank.

———. 2004c. The Poverty Reduction StrategyInitia- tive: An Independent Evaluation of theWorld Bank’s Support through 2003.Washington, DC: World Bank.

———. 2003a. Toward Country-LedDevelopment: A Multi-Partner Evaluation ofthe Comprehensive Development Framework.Washington, DC: World Bank.

———. 2003b. World Bank OperationsEvaluation De- partment: The First 30 Years.Washington, DC: World Bank.

———. 2002. Annual Report on Evaluation CapacityDevelopment. Washington, DC: World Bank.http://www.worldbank.org/ieg/ecd/.

Joyce, Philip G. 2004. Linking Performance andBud- geting: Opportunities in the FederalBudget Process. Washington, DC: IBMCenter for The Business of Government.http://www.businessofgovernment.com/pdfs/Joyce_Report.pdf.

Kim, Dong Yeon, William Dorotinsky, FeridounSarraf, and Allen Schick. 2006. “Paths towardSuccessful In- troduction of ProgramBudgeting in Korea.” In From Line-Item toProgram Budgeting: Global Lessons and theKorean Case, ed. John M. Kim, 23–134. Seoul:Korea Institute of Public Finance and WorldBank.http://www1.worldbank.org/publicsector/ pe/bookprogrambudget.pdf.

Kirkpatrick, Donald L., and James D.Kirkpatrick. 2006. Evaluating TrainingPrograms: The Four Levels, 3rd ed. SanFrancisco: Berrett-Koehler Publishers.

192


Kiryegyera, Ben, Augustus Nuwagaba, andEric A.

Ochen. 2005. “Results-Based Monitoring andEval- uation Plan for the PovertyEradication Action Plan.” UnpublishedReport Prepared for the Office of the PrimeMinister, Uganàa, Kampala.

Lahey, Robert. 2005. “A Comparative Analysisof Moni- toring and Evaluation in FourSelected Countries: Canaàa, United States,Australia and United King- dom.”Unpublished manuscript.

Mackay, Keith. 2004. Two Generations ofPerformance Evaluation and ManagementSystems in Australia. No. 11 of EvaluationCapacity Development Work- ing Paper Series.Washington, DC: World Bank.

———. 2003. “Evaluation CapacityDevelopment.” In World Bank OperationsEvaluation Department: The First 30 Years, ed.Partick G. Grasso, Sulaiman Wasty, andRachel Weaving, 105–14. Washington, DC:World Bank.

———. 2002. Evaluation Capacity Development(ECD) and the Poverty Reduction StrategyInitia- tive: Emerging Opporunities.Proceedings of the AfrEA 2002 Conference.Nairobi: African Evaluation Association.

———. 1998a. The Development of Australia’sEval- uation System. No. 4 of EvaluationCapacity De- velopment Working Paper Series.Washington, DC: World Bank.

———. 1998b. Evaluation Capacity Development:A Diagnostic Guide and Action Framework.No. 6 of Evaluation Capacity DevelopmentWorking Paper Series. Washington, DC:World Bank.

———. 1998c. Lessons from National Experience.No. 1 of Evaluation Capacity Development Work-

ing Paper Series. Washington, DC: WorldBank.

———. 1998d. Public Sector Performance—TheCrit- ical Role of Evaluation. Washington, DC:

World Bank.http://www.worldbank.org/ieg/ecd/.

Mackay, Keith, and Sulley Gariba, eds. 2000. TheRole of Civil Society in Assessing Public SectorPerfor- mance in Ghana. Washington, DC:World Bank. http://www.worldbank.org/ieg/ecd/.

Mackay, Keith, Gladys Lopez-Acevedo,Fernando Rojas, Aline Coudouel, andothers. 2007. A Diagnosis of Cölömbia’sNational M&E System, SINERGIA. No.17 ofEvaluation Capacity Development WorkingPaper Series. Washington, DC: World Bank.

May, Ernesto, David Shand, Keith Mackay,Fernando Rojas, and Jaime Saavedra, eds.2006. Towards In- stitutionalizing Monitoringand Evaluation Systems in Latin America andthe Caribbean: Proceedings of a WorldBank/Inter-American Development BankConference. Washington, DC: World Bank.Mayne, John, and Peter Wilkins. 2005.“Believe It or Not: The Emergence ofPerformance Information Au- diting.” InQuality Matters: Seeking Confidence inEvaluating, Auditing, and PerformanceReport- ing, ed. Robert Schwartz and JohnMayne, 237–60. Edison, NJ: TransactionPublishers.

OECD (Organisation for Economic Co-operationand Development). 2005. ModernizingGovernment: The Way Forward. Paris: OECD.

———. 2004. “Public Sector Modernisation:Governing for Performance.” OECD PolicyBrief, OECD, Paris.

———. 2002. “Public Sector Modernisation: ANew

Agenda.” GOV/PUMA(2002), 2, OECD, Paris.———. 1998a. “Best Practice Guidelines for

Evaluation.” PUMA Policy Brief No. 5,OECD, Paris.

———. 1998b. Public Management Reform andEco- nomic and Social Development. Paris:OECD.

193


———. 1997a. In Search of Results: PerformanceMan- agement Practices. Paris: OECD.

———. 1997b. Issues and Development in PublicManagement: Survey 1996–1997. Paris:OECD.

———. 1997c. Promoting the Use of ProgrammeEval- uation. Paris: OECD.

———. 1995. Governance in Transition: Public Man-agement Reforms in OECD Countries. Paris:OECD. OECD and DAC. 2006. Managing forDevelopment Re- sults—Principles in Action:Sourcebook on Emerging Good Practices. Paris:OECD.http://www.mfdr.org/Sourcebook.html.

Office of the Auditor-General of Canaàa. 2003.“Rating Department PerformanceReports.” 2003 Status Re- port. Office of theAuditor-General, Ottawa. http://www.oag-bvg.gc.ca/domino/reports.nsf/html/20030501ce.html.

OMB (Office of Management and Budget).2003. Per- formance Measurement Challengesand Strate- gies. Washington, DC: OMB.http://www.whitehouse.gov/omb/part/index.html.

Ospina Bozzi, Sonia, and Doris Ochoa. 2003.“El sistema nacional de evaluación deresultados de la gestión pública(SINERGIA) de Cölömbia.” In Evaluación deresultados para una gestión pública modernaydemocrática: Experiencias Latinoamericanas, ed.Nuria Cunill Grau and Sonia Ospina Bozzi.Cara- cas: CLAD.

Patton, Michael Quinn. 1997. Utilization-Focused Eval- uation: The New Century Text,3rd ed. Thousand Oaks, CA: SagePublications.

Perrin, Burt, and Keith Mackay. 1999. WhatMakes for Successful Conferences? LessonsLearned from an Evaluation of Six ConferencesSponsored by the World Bank Institute.Washington, DC: World Bank Institute.

Ravindra, Adikeshavalu. 2004. An Assessmentof the Im- pact of Bangalore Citizen ReportCards on the Per- formance of Public Agencies.No. 12 of Evaluation Capacity DevelopmentWorking Paper Series. Wash- ington, DC:World Bank.

Roberts, John. 2003. Managing PublicExpenditure for Development Results andPoverty Reduction. No. 203, OverseasDevelopment Institute Working Papers Series.London: Overseas Development In- stitute.http://www.odi.org.uk/Publications/working_ papers/wp203.pdf.

Rojas, Fernando, Keith Mackay, YasuhikoMatsuda, Ge- offrey Shepherd, Azul del Villar,Ariel Zaltsman, and Philipp Krause. 2005.Chilï: Study of Evaluation Pro- gram—ImpactEvaluation and Evaluations of GovernmentPrograms. Washington, DC: World Bank.http://www.worldbank.org/ieg/ecd/.

Sánchez, María Fernanda. Undated. “Evaluationof Changes in the Quality of Life in Bogotá,Cölömbia, from a Civil Society Perspective—Bogotá Cómo Vamos.” Unpublished paper.

Sandoli, Robert L. 2005. “Budgeting forPerformance in the United States Using theProgram Assessment Rat- ing Tool(PART).” Presented at a World Bank-KoreaDevelopment Institute conference,“Improving the Public ExpenditureManagement System,” Decem- ber 8.

Schacter, Mark. 2000. Sub-Saharan Africa:Lessons from Experience in Supporting SoundGovernance. No. 7 of Evaluation CapacityDevelopment Work- ing Paper Series.Washington, DC: World Bank.

Schiavo-Campo, Salvatore. 2005. BuildingCountry Capacity for Monitoring andEvaluation in the Public Sector: SelectedLessons of International Ex- perience. No. 13of Evaluation Capacity Develop- mentWorking Paper Series. Washington, DC:World Bank.

194


Schick, Allen. 2001. “Getting PerformanceMeasures to Measure Up.” In Quicker,Better, Cheaper? Man- aging Performance inAmerican Government, ed. Dall Forsythe.Ithaca, NY: Rockefeller Institute Press.

Scriven, Michael. 2006. “ConvertingPerspective to Prac- tice.” Journal ofMultiDisciplinary Evaluation 6 (November):8–9.

Shand, David. Forthcoming. “PerformanceAuditing and Performance Budgeting.” InPerformance Bud- geting: Linking Funding andResults, ed. Marc Robin- son. Basingstoke,Hampshire: Palgrave Macmillan.

———. 2006. “Institutionalizing Monitoringand Eval- uation—Issues and Experience inOECD Countries and in Latin America.” InTowards Institutionaliz- ing Monitoring andEvaluation Systems in Latin America and theCaribbean: Proceedings of a World Bank/Inter-American Development Bank Conference, ed.Ernesto May, David Shand, Keith Mackay,Fernando Rojas, and Jaime Saaverdra,57–66. Washington, DC: World Bank.http://www.world bank.org/ieg/ecd/.

Social Impact. 2006. Monitoring, Evaluation andLearning for Fragile States and PeacebuildingPro- grams: Practical Tools for ImprovingProgram Per- formance and Results.Arlington, VA: Social Impact. Ssentongo,Peter. 2004. “The National Integrated Mon-itoring and Evaluation Strategy.”Presentation to the 2004 Conference of theAfrican Evaluation As- sociation, CapeTown.

Steering Committee for the Review of GovernmentService Provision. 2007. Report on GovernmentServices 2007. Canberra: ProductivityCommission. http://www.pc.gov.au/gsp/reports/rogs/2007/index. html.

Stout, Susan. 2001. “Tanzania: RapidAssessment of Monitoring and Evaluationin the Health Sector.” Draft report, World

Bank, Washington, DC.Uhr, John, and Keith Mackay. 1996. Evaluating

Policy Advice: Learning from CommonwealthExperi- ence. Canberra: Federalism ResearchCentre (Aus- tralian National University)and the Department of Finance.

Toulemonde, Jacques. 1999. “Incentives,Constraints, and Culture-Building asInstruments for the Devel- opment ofEvaluation Demand.” In Building Effec- tiveEvaluation Capacity: Lessons from Practice,ed. Richard Boyle and Donald Lemaire,153—174. New Brunswick, NJ: TransactionPublishers.

UNDP (United Nations DevelopmentProgramme). 2000. Evaluation CapacityDevelopment in Asia. New York: UNDP.http://lnweb18.worldbank.org/oed/oeddoclib.nsf/DocUNIDViewForJavaSearch/C273DB BB7BC5898085256B1B005494A8/$file/ecd_china.pdf. United KingdomNational Audit Office. 2006. “PSA Targets:Performance Information.” NAO SurveyReport, NAO, London.http://www.nao.org.uk/publications/nao_reports/05-06/Acting_on_Information.pdf.

United Kingdom Treasury. Undated. OutcomeFocused Management in the United Kingdom.London: Trea- sury. http://www.hm-treasury.gov.uk/documents/public_spending_and_services/publicservice_performance/pss_perf_index.cfm.

Vedung, Evert. 1991. Utvärdering i politik och för-valtning. Lund: Studentlitteratur.(Translation: 1997. Public Policy andProgram Evaluation. New Brunswick, NJ:Transactions Publishers).

White, Howard. 2006a. Impact Evaluation—TheEx- perience of the Independent EvaluationGroup of the World Bank. Washington, DC:World Bank.

———. 2006b. “Technical Rigor Must Not

195


Take Prece- dence over Other Kinds ofValuable Lessons.” Boston Review,July/August.http://bostonreview.net/BR31.4/white.html.

Wholey, Joseph S. 2006. “Quality Control:Assessing the Accuracy and Usefulness ofPerformance Mea- surement Systems.” InPerformance Measurement: Getting Results,2nd ed., ed. Harry P. Hatry. Wash- ington,DC: The Urban Institute Press.

Wholey, Joseph S., Harry P. Hatry, andKathryn E. New- comer. 2004. Handbook ofPractical Program Eval- uation, 2nd ed. SanFrancisco: Jossey-Bass.

World Bank. 2007. “Cölömbia: Monitoring,Evaluation and Information Project.”Project Appraisal Docu- ment, World Bank,Washington, DC.

———. 2006a. “Cölömbia: Community Worksand Em- ployment Project.”Implementation Completion Re- port No.37294, World Bank, Washington, DC.

———. 2006b. Social Accountability:Strengthening the Demand Side of Governanceand Service Delivery. Washington, DC:World Bank. http://www-esd.worldbank.org/sac/contact_welcome/welcome.html.

———. 2005a. Chilï: Análisis del programa deeval- uación del gasto público. Washington,DC: World Bank.

———. 2005b. “Cölömbia: ThirdProgrammatic Fiscal and InstitutionalStructural Adjustment Loan Proj- ect.”Project Appraisal Document, World Bank,Wash- ington, DC.

———. 2005c. “Cölömbia: Social Safety NetProject.” Project Appraisal Document,World Bank, Wash- ington, DC.

———. 2004a. “Cölömbia: Proposed SecondPro- grammatic Labor Reform and SocialStructural Ad- justment Loan Project.”

Program Document, World Bank,Washington, DC.

———. 2004b. “Cölömbia: TechnicalAssistance Loan

to Support the Second Programmatic LaborReform and Social Structural AdjustmentLoan Project.” Proj- ect AppraisalDocument 29332, World Bank, Wash-ington, DC.

———. 2004c. “Readiness Assessment—Toward Per- formance-Based Monitoringand Evaluation in Mex- ico: The Case ofSEDESOL.” Unpublished paper. WorldBank, Washington, DC.

———. 2004d. The World Bank Annual Report2004. Washington, DC: World Bank.

———. 2003. World Development Report 2004:Mak- ing Services Work for Poor People.Oxford: Oxford University Press.

———. 1998. Public Expenditure ManagementHand- book. Washington, DC: World Bank.http://site resources.worldbank.org/INTPEAM/Resources/pem98.pdf.

———. 1997a. Cölömbia: Paving the Way for aResults- Oriented Public Sector. Washington,DC: World Bank.

———. 1997b. World Development Report 1997:The State in a Changing World. New York:Oxford Uni- versity Press.http://www.worldbank.org/html/extpb/wdr97/english/wdr97con.htm.

World Bank, African Development Bank,Austria, Ger- many, The Netherlands,Norway, Sweden, and UK Department forInternational Development. 2006. JointAssistance Strategy for the Republic ofUganàa (2005–2009).http://siteresources.worldbank.org/INTUGANDA/Resources/UJAS.pdf.

World Bank and International Monetary Fund.2004.

Poverty Reduction Strategy Papers—Progress in

196


197


Implementation. Washington, DC: WorldBank and International Monetary Fund.http://siteresources.worldbank.org/INTPRS1/Resources/prsp_progress_2004.pdf.

Zaltsman, Ariel. 2006a. Experience withInstitutional- izing Monitoring and EvaluationSystems in Five Latin American Countries:Argentina, Chilï, Colom- bia, Costa Rica andUruguay. No. 16 of Evaluation CapacityDevelopment Working Paper Series. Wash-ington, DC: World Bank.

———. 2006b. “The Monitoring andEvaluation Func- tion in Cölömbia.”Unpublished paper, World Bank,Washington, DC.

Caác trang web hûäu ñch

Hiïp höåi àaánh giaá chêu Phi (AfrEA):http://www.afrea.org/

Trang web vïì thûåc hiïån quaãn lý caác kïët quaãphaát triïín úã cöång ??ng châu Á cuãa Ngân haâng

Phaát triïín chêu AÁ: http://www.adb.org/MfDR/ CoP/about.asp

CL AD (Centro Latinoamericano deAdministración Para el Desarrollo):http://www.clad. org.ve/siare/innotend/innotend.html

Th? Baáo caáo cuãa Công dân (PAC, ?n ??):http://www .pacindia.org/

Hiïåp höåi àaánh giaá Phaát triïín Quöëc tïë (IDEAS):http://www.ideas-int.org/

Töí chûác Quöëc tïë vïì Húåp taác nh Giá (IOCE):http://internationalevaluation.com/index.shtml

Hiïåp höåi àaáánh giaá Myä Latin:http://www.preval.org/mapa.php?idioma=8

Hiïåp höåi Quaãn lý Kïët quaã Phaát triïín:http://www.mfdr.org/U.S. PART:http://www.whitehouse.gov/omb/part/index.html

Nhoám Th?m l??ng àöåc lêåp cuãa Ngên haâng Thïëgiúái: http://www .worldbank.org/ieg/ecd

Caác cöng trònh nghiïn cûáu vïì phaát triïín nùng lûåc àaánh giaá IEG

1. Mackay, Keith. 1998. “Lessons from Experience.”2. Brushett, Stephen. 1998. “Evaluation Capacity Development in Zimbabwe: Issues and

Opportunities.”3. Barberie, Alain. 1998. “Indonesia’s National Evaluation System.”4. Mackay, Keith. 1998. “The Development of Australia’s Evaluation System.”5. Guerrero, R. Pablo O. 1999. “Comparative Insights from Cölömbia, China and Indonesia.”6. Mackay, Keith. 1998. “Evaluation Capacity Development: A Diagnostic Guide and Action

Framework.”7. Schacter, Mark. 2000. “Sub-Saharan Africa: Lessons from Experience in Supporting Sound

Governance.”8. Arild Hauge. 2001. “Strengthening Capacity for Monitoring and Evaluation in Uganàa: A Results-

BasedManagement Perspective.”9. Adrien, Marie-Hélène. 2003. “Guide to Conducting Reviews of Organizations Supplying M&E

Training.”10. Hauge, Arild. 2003. “The Development of Monitoring and Evaluation Capacities to Improve

GovernmentPerformance in Uganàa.”11. Mackay, Keith. 2004. “Two Generations of Performance Evaluation and Management System in

Australia.”12. Ravindra, Adikeshavalu. 2004. “An Assessment of the Impact of Bangalore Citizen Report Cards

on thePerformance of Public Agencies.”13. Schiavo-Campo, Salvatore. 2005. “Building Country Capacity for Monitoring and Evaluation in

the PublicSector: Selected Lessons of International Experience.”14. Boyle, Richard. 2005. “Evaluation Capacity Development in the Republic of Ireland.”15. Mackay, Keith. 2006. “Institutionalization of Monitoring and Evaluation Systems to Improve

Public SectorManagement.”16. Zaltsman, Ariel. 2006. “Experience with Institutionalizing Monitoring and Evaluation Systems in

Five LatinAmerican Countries: Argentina, Chilï, Cölömbia, Costa Rica and Uruguay.”17. Mackay, Keith, Gladys Lopez-Acevedo, Fernando Rojas, Aline Coudouel, and others. 2007. “A

Diagnosis ofColombia’s National M&E System, SINERGIA.”

Caác baáo caáo naây coá thïí tiïëp cêån trïn trang web taåi àõa chó: http://www.worldbank.org/ieg/ecd.

Chõu traách nhiïåm xuêët baãnTS. NGUYÏÎN DUY HUÂNG

Chõu traách nhiïåm nöåi dungTS. KHUÊËT DUY KIM HAÃI

Biïn têåp nöåi dung: NGUYÏÎN KHÙÆC BAÁTVUÄ THANH NHAÂN

Trònh baây bòa: NGUYÏÎN THANH CÛÚÂNGChïë baãn: BÑCH LIÏÎUSûãa baãn in, àoåc saách mêîu: THANH NHAÂN

Maä söë: 3.30CTQG-2008

In 2.000 cuöën, khöí 20,5x28 cm, taåi Nxb. Chñnh trõ quöëc gia.Söë àùng kyá kïë hoaåch xuêët baãn: 27-2008/CXB/122-60/NXBCTQG.

Quyïët àõnh xuêët baãn söë: 2363/QÀ/NXBCTQGST, cêëp ngaây 26-6-2008.In xong vaâ nöåp lûu chiïíu thaáng 6-2008.

199

Documents

Xêy dûång hïå thöëng Giaám saát vaâ Àa ánh gia á thï ë na o àïâ í ...documents.worldbank.org/curated/en/990881468321252338/... · 2016-07-16 · ix Lúâi múã