ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

----------***---------

HOÀNG THỊ HỒNG NGA

XÂY DỰNG NỀN VĂN HOÁ TRONG KHÁNG

CHIẾN CHỐNG PHÁP (1945-1954)

CHUYÊN NGÀNH: LỊCH SỬ VIỆT NAM

MÃ SỐ: 60.22.54

LUẬN VĂN THẠC SĨ LỊCH SỬ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS TRƢƠNG THỊ TIẾN

HÀ NỘI - 2009

MỤC LỤC

LỜI MỞ ĐẦU.....................................................................................................................1

CHƢƠNG 1: MỘT SỐ NHÂN TỐ CỦA BỐI CẢNH QUỐC TẾ VÀ BỐI

CẢNH TRONG NƢỚC ẢNH HƢỞNG TỚI QUÁ TRÌNH XÂY DỰNG NỀN

VĂN HÓA KHÁNG CHIẾN (1945-1954) .................. Error! Bookmark not defined.

1.1. Một số nhân tố của bối cảnh quốc tế ................... Error! Bookmark not defined.

1.1.1. Ảnh hưởng từ Liên Xô ................................. Error! Bookmark not defined.

1.1.2. Ảnh hưởng từ Trung Quốc ......................... Error! Bookmark not defined.

1.2. Một số nhân tố của bối cảnh trong nƣớc ............ Error! Bookmark not defined.

1.2.1. Đời sống kháng chiến .................................. Error! Bookmark not defined.

1.2.2. Đời sống văn hóa .......................................... Error! Bookmark not defined.

CHƢƠNG 2: XÂY DỰNG NỀN VĂN HÓA TRONG KHÁNG CHIẾN

CHỐNG PHÁP (1945-1954).......................................... Error! Bookmark not defined.

2.1. Xây dựng lý luận nền văn hoá kháng chiến ....... Error! Bookmark not defined.

2.1.1. Tiếp tục xây dựng lý luận của nền văn hóa kháng chiến trên nền tảng

cơ bản của Bản “Đề cương văn hóa Việt Nam”(1943) (2/9/1945 - 7/1948)

..................................................................................... Error! Bookmark not defined.

2.1.2. Từng bước phát triển lý luận văn hóa, phục vụ kháng chiến- kiến

quốc (7/1948-1954) .................................................. Error! Bookmark not defined.

2.2. Xây dựng thiết chế văn hoá ................................... Error! Bookmark not defined.

2.2.1. Trong lĩnh vực thông tin tuyên truyền, văn học nghệ thuật .......... Error!

Bookmark not defined.

2.2.2. Trong lĩnh vực giáo dục .............................. Error! Bookmark not defined.

CHƢƠNG 3: MỘT SỐ THÀNH TỰU CƠ BẢN CỦA NỀN VĂN HÓA

KHÁNG CHIẾN .............................................................. Error! Bookmark not defined.

3.1. Báo chí tuyên truyền ............................................... Error! Bookmark not defined.

3.2. Văn học nghệ thuật .................................................. Error! Bookmark not defined.

3.3. Giáo dục ..................................................................... Error! Bookmark not defined.

3.4. Xây dựng quan hệ văn hóa đối ngoại .................. Error! Bookmark not defined.

KẾT LUẬN ....................................................................... Error! Bookmark not defined.

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................... 11

LỜI MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Văn hóa vốn gắn liền với toàn bộ cuộc sống và với sự phát triển của toàn xã

hội. Một dân tộc tồn tại trƣớc tiên là do dân tộc ấy có nền văn hóa của mình. Trong

các hoạt động của con ngƣời, văn hóa là một trong những hoạt động mang dấu ấn

đặc sắc, bền bỉ và tiêu biểu. Dân tộc này khác với dân tộc khác, trƣớc tiên cũng ở lối

sống, cách nghĩ, cảm xúc, ở hiện thực, ở cuộc sống đấu tranh đời này qua đời khác

để tồn tại và phát triển. Văn hóa là sức sống của một dân tộc, hay nói cách khác, sức

sống của một dân tộc thể hiện tập trung ở một nền văn hóa.

Từ ngày Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời và đảm nhận sứ mệnh lãnh đạo

cách mạng Việt Nam trong hơn nửa thế kỷ qua, mặt trận văn hoá luôn luôn sôi

động. Đảng ta coi văn hoá là một mặt trận đấu tranh cách mạng cực kỳ quan trọng

nhằm đánh thắng kẻ thù, một vũ khí tƣ tƣởng sắc bén góp phần xoá bỏ xã hội cũ,

xây dựng xã hội mới và con ngƣời mới.

Sau cách mạng Tháng Tám 1945, sự thành lập một nhà nƣớc kiểu mới của

nhân dân lao động do chính đảng của giai cấp công nhân lãnh đạo đã kéo theo sự ra

đời của một nền văn hóa mới. Bởi vì văn hóa là một hình thái ý thức xã hội kiến

trúc thƣợng tầng, văn hóa cũng biến đổi một khi cơ sở hạ tầng thay đổi. Từ trong

bản chất, nền văn hóa mới gắn bó chặt chẽ với chế độ mới. Chế độ mới đòi hỏi một

nền văn hóa mới và sự ra đời, phát triển của nền văn hóa mới góp phần củng cố và

thúc đẩy xã hội mới phát triển. Đó là phép biện chứng của lịch sử và phép biện

chứng giữa văn hóa và cách mạng. Phép biện chứng đó không phải diễn ra một cách

tự phát, vô ý thức, mà trái lại một cách tự giác thông qua quá trình hoạt động thực

tiễn của Đảng Cộng sản.

Trong chín năm kháng chiến toàn dân, toàn diện chống thực dân Pháp (1945-

1954), vấn đề kháng chiến về mặt văn hóa đƣợc đặt ra nhƣ một trong những bộ

phận đấu tranh vô cùng quan trọng của nhân dân ta. Đồng chí Trƣờng Chinh khẳng

định “kháng chiến về mặt quân sự, chính trị, kinh tế chƣa đủ gọi là kháng chiến toàn

diện. Phải kháng chiến về mặt văn hóa nữa”[33, tr.46]. Sự nghiệp văn hóa đƣợc

Đảng coi là một những mặt trận kháng chiến quan trọng, không thể thiếu đƣợc. Để

củng cố chính quyền, để kháng chiến thắng lợi, Đảng cần lãnh đạo chặt chẽ văn hóa

yêu cầu văn hóa phải tham gia chính trị, tham gia kháng chiến.

Trong chín năm kháng chiến chống thực dân Pháp, với hạt nhân ban đầu là

bản “Đề cương văn hóa Việt Nam” (1943) và Hội Văn hóa cứu quốc, chúng ta đã

xây dựng nên một nền văn hóa mới của chính thể nhà nƣớc mới. Quá trình xây

dựng nền văn hóa mới đó là rất bền bỉ và gian khổ, là quá trình Đảng lãnh đạo văn

hóa cƣơng quyết chống lại văn hóa phản động, vừa phê phán, thuyết phục những

quan điểm văn hóa lạc hậu, chủ nghĩa cá nhân trong văn hóa. Đồng thời tiếp thu

những ảnh hƣởng của các mô hình, các nguyên tắc xây dựng nền văn hóa mới mang

tính chất vô sản nhƣ Liên Xô, nền văn hóa dân chủ mới nhƣ Trung Quốc để xây

dựng nên những nền tảng cơ bản nhất cho đƣờng lối lý luận văn hóa Việt Nam

trong giai đoạn mới. Công tác tổ chức các lĩnh vực văn hóa cụ thể cũng đƣợc đặt ra

phù hợp với từng thời kỳ kháng chiến, lôi kéo đƣợc đông đảo đội ngũ các nhà văn

hóa, các văn nghệ sĩ phục vụ công tác xây dựng nền văn hóa mới.

Quá trình xây dựng nền văn hóa mới trong kháng chiến chống Pháp đã đạt

đƣợc một số thành tựu căn bản đáng ghi nhận. Đây đƣợc xem nhƣ là một thời kỳ

bản lề, có tính chất quyết định xây nền, dựng móng cho một nền văn hóa Việt Nam.

Tìm hiểu, nghiên cứu về các nội dung, thành tựu của nền văn hóa mới thời kỳ này

sẽ rút ra đƣợc nhiều bài học về lý luận cũng nhƣ thực tiễn quan trọng đối với lịch

sử, đặc biệt là đối với chính sách xây dựng nền văn hóa Việt Nam dân chủ, tiên tiến,

đậm đà bản sắc dân tộc hiện nay. Những bài học lý luận về văn hóa, cũng nhƣ

những bài học vận động của thực tiễn lịch sử cũng góp phần rút ra đƣợc nhiều nhận

định quý báu để bổ sung cho hiện tại.

Với ý nghĩa đó, tôi quyết định lựa chọn đề tài “Xây dựng nền văn hóa trong

kháng chiến chống Pháp (1945-1954)” làm đề tài cho luận văn thạc sĩ của mình.

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề

Lịch sử của cuộc kháng chiến thần thánh chín năm trƣờng kỳ của dân tộc

Việt Nam từ 1945-1954 là một hƣớng đề tài hấp dẫn, thu hút đƣợc rất nhiều nhà

nghiên cứu quan tâm. Từ trƣớc đến nay, giới nghiên cứu lịch sử hiện đại chủ yếu

tập trung vào các đề tài quân sự, ngoại giao, kinh tế, xã hội... Nghiên cứu về đề tài

văn hóa kháng chiến cũng có một số công trình nhƣng số lƣợng còn rất khiêm tốn

và chủ yếu tập trung ở một số mảng đề tài:

Một số giáo trình, sách chuyên khảo có nội dung đề cập tới đề tài văn hóa mà

chủ yếu là tập trung làm nổi bật đƣờng lối văn hóa của Đảng Cộng sản Việt Nam,

trong đó có đƣờng lối văn hóa của Đảng thời kỳ 1945-1954 tiêu biểu nhƣ:

- Học viện CTQG HCM, Giáo trình lý luận văn hóa và đường lối văn hóa

của đảng Cộng sản Việt Nam, NXB CTQG, Hà Nội, 2002.

- Học viện CTQG HCM, Học viện chính trị khu vực I, Khoa văn hóa và phát

triển, Tìm hiểu đường lối văn hóa của Đảng Cộng sản Việt Nam, (Sách tham khảo),

NXB CTQG, Hà Nội, 2006.

- Hoàng Xuân Nhị, Tìm hiểu đường lối văn nghệ của Đảng và sự phát triển

của văn học cách mạng Việt Nam hiện đại, NXB Giáo dục, 1962.

- Hoàng Trinh, Phong Lê: Đường lối văn nghệ của Đảng và thành tựu của

văn học cách mạng (Đọc xây dựng nền văn nghệ lớn xứng đáng với nhân dân ta,

thời đại ta của Tố Hữu), Tạp chí Học tập 9/1975.

- Lê Đình Kỵ, Đại cương về đường lối văn nghệ của Đảng, trong cuốn Cơ sở

lý luận văn học, tập 3, NXB Đại học Và THCN, 1983.

- Hà Xuân Trƣờng, Đường lối văn nghệ của Đảng, vũ khí ánh sáng, trí tuệ,

NXB Sự thật, Hà Nội, 1977.

Về phƣơng diện lịch sử của ngành văn hóa thông tin, cũng đã có một số cuốn

sách biên niên, tổng kết lịch sử của ngành nhƣ:

- Ban tƣ tƣởng, văn hóa TW, Lịch sử biên niên công tác tư tưởng, văn hóa

của Đảng Cộng sản Việt Nam, 03 tập, NXB CTQG, 2005.

- Bộ VH-TT, Năm mươi năm ngành văn hóa thông tin Việt Nam, Hà Nội,

1995.

Các sách trên chủ yếu viết theo lối biên niên sự kiện, nêu bật những sự kiện,

những cột mốc lịch sử đáng ghi nhớ của ngành văn hóa, thông tin Việt Nam từ 1945

đến nay. Trong đó, có điểm qua các sự kiện của văn hóa thông tin nƣớc ta thời kỳ

1945-1954, nhƣng cũng chỉ là ở dạng biên niên, việc phân tích, đánh giá, tổng kết

rất hạn chế.

Một hƣớng đề tài nữa thu hút khá nhiều sự quan tâm của các nhà nghiên cứu

cũng nhƣ nghiên cứu sinh, sinh viên, học viên cao học khi làm luận án luận văn tốt

nghiệp. Đó là lựa chọn nghiên cứu về các yếu tố riêng lẻ nhƣng có giá trị nổi bật

trong nền văn hóa kháng chiến nhƣ giáo dục, văn học, báo chí, tƣ tƣởng…Và cũng

đã có những công trình có giá trị:

- Bùi Đình Phong,“Hồ Chí Minh với việc xây dựng nền văn hóa mới trước

năm 1954”, Luận án PTS Lịch sử, 1996. Luận án này tập trung làm sáng tỏ vai trò

và công lao to lớn của lãnh tụ Hồ Chí Minh đối với việc định hƣớng và xây dựng

nền văn hóa mới Việt Nam thời kỳ 1945-1954.

- Đỗ Thị Nguyệt Quang, Quá trình xây dựng và phát triển nền giáo dục Việt

Nam mới từ tháng 6/1945 đến 7/1954 , Luận án PTS khoa học lịch sử, Hà Nội, 1996.

- Nguyễn Thị Hoa, Báo chí cách mạng Việt Nam thời kỳ thực dân Pháp tạm

chiếm, khóa luận tốt nghiệp, 1991.

- Nguyễn Thị Minh Thuận, Tình hình hoạt động báo chí Việt Nam 1945-

1946, khóa luận tốt nghiệp, 1991

- Phạm Đản, Sự ra đời và ý nghĩa lịch sử của Đề cương văn hóa 1943 , khóa

luận tốt nghiệp, 1959-1962.

- Lê Thị Thanh, Báo Nhân Dân trong kháng chiến chống Pháp (1951 -1954),

Khóa luận tốt nghiệp, 1994.

- Nguyễn Thị Vân Hồng, Nguyên tắc khoa học, dân tộc, đại chúng trong

những hoạt động văn hóa đầu tiên của Đảng trước năm 1945 , khóa luận tốt nghiệp,

1996.

- Nguyễn Ngọc Bội, Sự lãnh đạo của Đảng đối với văn học- nghệ thuật thời

kỳ 1945-1954, khóa luận tốt nghiệp khoa Ngữ văn, 1980.

Tựu chung lại, các hƣớng nghiên cứu riêng lẻ trên đây đều mới chỉ chú trọng

những mảng riêng rẽ của các lĩnh vực cấu thành nên nền văn hóa kháng chiến, kể cả

về đƣờng lối, lý luận cũng nhƣ những thành tựu trong từng lĩnh vực. Hầu nhƣ chƣa

có một công trình nào tập trung làm sáng tỏ toàn bộ quá trình xây dựng nền văn hóa

trong kháng chiến chống Pháp (1945-1954) trong một chỉnh thể hệ thống với cái

nhìn toàn diện, đầy đủ, khái quát.

3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài

3.1. Mục đích nghiên cứu

Đề tài hƣớng tới làm sáng tỏ quá trình Đảng và Nhà nƣớc ta xây dựng nền

văn hóa trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp (1945-1954). Quá trình đó đƣợc cụ

thể hóa là quá trình xây dựng thiết chế văn hóa mới, xây dựng đƣờng lối lý luận văn

hóa trong kháng chiến, đƣờng lối ấy có sự kế thừa tinh thần của bản “Đề cƣơng văn

hóa Việt Nam” (1943) ở giai đoạn trƣớc cách mạng Tháng Tám và phát triển gắn

liền với nhiệm vụ kháng chiến- kiến quốc trong giai đoạn kháng chiến chống Pháp

(1945-1954). Luận văn lựa chọn phân tích thành tựu ở một số mặt, một số ngành

của nền văn hóa kháng chiến nhƣ giáo dục, báo chí tuyên truyền, văn học nghệ

thuật...để khẳng định những đóng góp thiết thực của nền văn hóa Việt Nam trong

thời kỳ này. Từ kinh nghiệm của quá trình xây dựng nền văn hóa trong kháng chiến

chống Pháp (1945-1954), cũng nhƣ từ các thành tựu các ngành đã đạt đƣợc, luận

văn góp thêm các kinh nghiệm thực tiễn cho chính sách văn hóa hiện tại của Đảng

và Nhà nƣớc.

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

- Làm sáng tỏ những ảnh hƣởng của bối cảnh thời đại và bối cảnh trong nƣớc

tới việc xây dựng một nền văn hóa mới trong kháng chiến chống Pháp.

- Tái hiện lại các yếu tố về mặt thiết chế văn hóa mới

- Phân tích quá trình xây dựng và các bƣớc trƣởng thành về mặt lý luận của

nền văn hóa mới thông qua các giai đoạn gắn liền với các Đại hội, Hội nghị văn hóa

quan trọng của Đảng trong thời kỳ 1945-1954.

- Nêu bật lên những thành tựu nổi bật của các ngành, các lĩnh vực tiêu biểu

của nền văn hóa mới trong cuộc kháng chiến chống Pháp.

4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

4.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tƣợng của luận văn lựa chọn nghiên cứu liên quan tới khái niệm văn hóa.

Hiện nay có rất nhiều định nghĩa khác nhau về văn hóa trên thế giới cũng nhƣ ở

Việt Nam. Trong số đó đáng chú ý phải kể tới những định nghĩa nhƣ sau:

Trong ý nghĩa rộng nhất, “Văn hóa hôm nay có thể coi là tổng thể những nét

riêng biệt tinh thần và vật chất, trí tuệ và xúc cảm quyết định tính cách của một xã

hội hay của một nhóm ngƣời trong xã hội. Văn hóa bao gồm nghệ thuật và văn

chƣơng, những lối sống, những quyền cơ bản của con ngƣời, những hệ thống giá trị,

những tập tục và những tín ngƣỡng. Văn hóa đem lại cho con ngƣời khả năng suy

xét về bản thân. Chính văn hóa làm cho chúng ta trở thành những sinh vật đặc biệt

nhân bản, có lý tính, có óc phê phán và dấn thân một cách đạo lí. Chính nhờ văn hóa

mà con ngƣời tự thể hiện, tự ý thức đƣợc bản thân, tự biết mình là một phƣơng án

chƣa hoàn thành đặt ra xem để xem xét những thành tựu của bản thân, tìm tòi không

biết mệt những ý nghĩa mới mẻ và sáng tạo nên những công trình vƣợt trội lên bản

thân”1

Năm 2002, UNESCO định nghĩa “văn hóa đƣợc xem là tập hợp các đặc

trƣng tâm linh, vật chất, trí tuệ và cảm xúc riêng biệt của một xã hội hay một nhóm

ngƣời trong xã hội, ngoài văn học và nghệ thuật, nó bao gồm lối sống, cách chung

sống, hệ giá trị, truyền thống và đức tin”

Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng đã đƣa ra một định nghĩa vô cùng sắc bén về văn

hóa: “Vì lẽ sinh tồn cũng nhƣ vì mục đích cuộc sống con ngƣời sáng tạo ra, phát

minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, nghệ thuật, văn

học, những công cụ cho sinh hoạt hàng ngày về

1 Tuyên bố về những chính sách văn hóa - Hội nghị quốc tế do UNESCO chủ trì từ ngày 26/7 đến ngày

6/8/1982 ở Mêhicô:

ăn, mặc, ở và các phƣơng thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó

tức là văn hóa” [140, tr.21]

4.2. Phạm vi và giới hạn nghiên cứu:

Văn hóa là một phạm trù rất rộng, nó không phải là một lĩnh vực riêng biệt.

Văn hóa là tổng thể nói chung những giá trị vật chất và tinh thần do con ngƣời sáng

tạo ra. Trong giới hạn của một luận văn thạc sĩ, tác giả chỉ lựa chọn nghiên cứu ở

các phạm vi giới hạn nhƣ sau:

+ Về mặt nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu các lĩnh vực trong phạm

trù văn hóa nhƣ thông tin tuyên truyền, văn hóa nghệ thuật và giáo dục. Nghiên cứu

các lĩnh vực đó ở trên các mặt nội dung nhƣ sau: thiết chế (bộ máy quản lý), lý luận

văn hóa và các thành tựu chủ yếu.

+ Không gian: Về mặt không gian, các nội dung của đề tài nghiên cứu chủ

yếu tập trung nghiên cứu ở vùng tự do trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp

xâm lƣợc.

+ Thời gian: Giới hạn về mặt thời gian là từ khi nƣớc Việt Nam Dân chủ

Cộng hòa ra đời (1945) và đến kháng chiến chống thực dân Pháp thắng lợi (1954).

5. Nguồn tƣ liệu và phƣơng pháp nghiên cứu

5.1. Nguồn sử liệu

- Tƣ liệu lƣu trữ, sách báo là nguồn tƣ liệu gốc, phong phú và có độ tin cậy

cao. Đây là nguồn tƣ liệu đầu tiên mà tác giả luận văn tiếp cận và khảo sát khá kỹ

những vấn đề liên quan tới việc xây dựng nền văn hóa mới trong thời kỳ kháng

chiến chống Pháp (1945-1954).

+ Trƣớc hết là các tài liệu lƣu trữ ở Trung tâm lƣu trữ Quốc gia III bao gồm:

các báo cáo về công tác văn nghệ của Bộ, Nha Tuyên truyền và Văn nghệ, Hội Văn

hóa và văn nghệ qua các năm, biên bản các cuộc họp liên bộ về văn hóa xã hội, các

kế hoạch xây dựng văn hóa của Nha tuyên truyền và Văn nghệ từng năm…, biên

bản các kỳ đại hội, hội nghị văn hóa toàn quốc đặc biệt là Đại hội văn hóa toàn quốc

lần thứ 2 (7/1948), các sắc lệnh, công văn chỉ đạo công tác văn hóa…

+ Thứ hai, đó là nguồn tƣ liệu báo chí gốc trong thời kỳ này mà tác giả tiếp

cận đƣợc gồm có: Trọn tập Bộ sƣu tập Tạp chí Tiên Phong (1945-1946): 02 tập;

Trọn bộ Sƣu tập Tạp chí Văn nghệ: 1948-1954: 07 tập; Báo Nhân dân, Báo Sự thật,

Báo Cứu quốc…

- Các công trình lý luận cũng nhƣ chuyên khảo có liên quan tới văn hóa.

5.2. Phương pháp nghiên cứu

Cơ sở lý luận nghiên cứu của luận văn là chủ nghĩa Mác- Lênin, tƣ tƣởng Hồ

Chí Minh cũng nhƣ những định hƣớng, chủ trƣơng của Đảng Cộng sản Việt Nam về

văn hóa.

Phƣơng pháp nghiên cứu: Trong quá trình thực hiện luận văn, tác giả sử

dụng phƣơng pháp nghiên cứu lịch sử là chủ yếu kết hợp với các phƣơng pháp bổ

trợ nhƣ: phân tích, tổng hợp, diễn dịch, so sánh…để làm sáng tỏ vấn đề luận văn

cần trình bày.

6. Đóng góp của luận văn

- Luận văn cố gắng tái hiện lại những yếu tố bối cảnh quốc tế và trong nƣớc,

những chặng đƣờng xây dựng lý luận của nền văn hóa mới: văn hóa dân chủ nhân

dân trong thời kỳ đất nƣớc có chiến tranh.

- Đồng thời, luận văn làm sáng rõ những thành tựu nổi bật của các ngành,

các lĩnh vực của nền văn hóa mới trong kháng chiến.

- Từ đó, khẳng định đƣợc những đóng góp to lớn của Đảng, cũng nhƣ giới

văn hóa, văn nghệ sĩ trong việc xây dựng một nền văn hóa mới.

7. Bố cục khóa luận

Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, nội

dung chính của đề tài luận văn bao gồm các phần nhƣ sau:

Chƣơng 1: Một số nhân tố của bối cảnh quốc tế và bối cảnh trong nƣớc ảnh

hƣởng tới quá trình xây dựng nền văn hóa kháng chiến (1945-1954)

Chƣơng 2: Xây dựng nền văn hóa trong kháng chiến chống Pháp (1945-

1954)

Chƣơng 3: Một số thành tựu cơ bản của nền văn hóa kháng chiến.

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Vũ Xuân Ba, Phạm Duy Bình, Nguyễn Minh Đƣờng (1995), Từ Bộ Quốc gia

Giáo dục đến Bộ giáo dục và Đào tạo , NXB Giáo dục, Hà Nội

2. Ban Biên tập TC Văn hóa nghệ thuật (1995), “Kháng chiến hóa văn hóa, văn

hóa hóa kháng chiến”, TC Văn hóa nghệ thuật, số 8, trang 63- 68.

3. Ban Chỉ đạo tổng kết chiến tranh, trực thuộc Bộ Chính Trị (1996), Tổng kết

cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp- Thắng lợi và bài học, NXB CTQG, Hà

Nội.

4. Ban Liên lạc khu học xá Trung ƣơng (1991), Nhớ lại và suy nghĩ về khu học

xá Trung ương.

5. Ban Nghiên cứu Lịch sử Đảng Trung ƣơng (1978), Văn kiện Đảng 1945-

1954, Tập 2, Quyển 1, NXB Sự thật, Hà Nội.

6. Ban Nghiên cứu Lịch sử Đảng Trung ƣơng (1979), Văn kiện Đảng 1945-

1954, Tập 2, Quyển 2, NXB Sự thật, Hà Nội.

7. Ban tổ chức cuộc gặp mặt truyền thống kỷ niệm ngày chủ tịch Hồ Chí Minh

ký sắc lệnh 122/SL thành lập Nhà in Quốc gia (2002), Nhà in Quốc gia- những

trang hồi ký, NXB Văn hóa Thông tin, Hà Nội.

8. Ban Tƣ tƣởng văn hóa Trung Ƣơng (2000), Sơ thảo lược sử công tác tư

tưởng của ĐCSVN 1930-2000, NXB CTQG, Hà Nội.

9. Ban Tƣ tƣởng Văn hóa Trung Ƣơng (2005), Lịch sử biên niên công tác tư

tưởng văn hóa của Đảng Cộng sản Việt Nam, tập 1 (1925 -1954), Nxb Chính trị

Quốc gia, Hà Nội.

10. Ban Tƣ tƣởng- văn hóa TW (2000), Một số văn kiện của Đảng về công tác tư

tưởng- văn hóa, NXB CTQG, Hà Nội, tập 1.

11. Báo cáo tình hình hoạt động của Hội văn hóa, văn nghệ Việt Nam năm 1949,

TTLTQG III, Phông Phủ thủ tƣớng, Hồ sơ số 2409.

12. Báo cáo tình hình thế giới và Trung Quốc của Đại sứ quán Việt Nam tại

Trung Quốc năm 1952, Cục Lƣu trữ Nhà nƣớc, TTLTQG III, Phông Phủ thủ tƣớng,

Đơn vị bảo quản số 1683, 41.

13. Báo cáo tình hình giáo dục phổ thông, Bình dân học vụ ở các liên khu, Hồ sơ

số 1450, cặp số 139, Phông Bộ Giáo dục, TTLTQG III.

14. Báo cáo công tác của Đại sứ quán Việt Nam tại Trung Quốc năm 1953, Cục

Lƣu trữ Nhà nƣớc, TTLTQG III, Phông phủ thủ tƣớng, Đơn vị bảo quản số 1641,

44.

15. Báo Sự thật, số 127, ngày 25/01/1950.

16. Nguyễn Bắc (1995), Vài kỷ niệm về hoạt động báo chí và văn nghệ trong

lòng Hà Nội thời kỳ kháng chiến chống Pháp, TC Văn học nghệ thuật, số 8, trang

67-68.

17. Nguyễn Bắc (1996), Một số hoạt động văn nghệ ở Hà Nội trong thời kỳ

kháng chiến chống Pháp (1947-1954), TC Văn hóa nghệ thuật, số 8, trang 9-11.

18. Nguyễn Duy Bắc (2003), Đề cương văn hóa Việt Nam 1943 với vấn đề gìn

giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trong bối cảnh toàn cầu hóa , TC Văn hóa

nghệ thuật số 8, trang 9.

19. PGS.TS Đặng Việt Bích (2006), Tìm hiểu văn hóa dân tộc, Nxb Văn hóa

Thông tin, Hà Nội.

20. PGS.TS Đặng Việt Bích (1997), Giá trị định hướng của Đề cương văn hóa

năm 1943, TC Văn hóa nghệ thuật số 1, trang 10-12.

21. Biên bản hội đồng giáo dục mở rộng năm 1950 , hồ sơ số 29, Hộp số 1,

phông Bộ giáo dục, TTLTQG III.

22. Trần Hòa Bình (2003), Văn học và báo chí, bước song hành thời kỳ 1945 -

1975, TC Văn hóa nghệ thuật, số 6, trang 30-33 và 36.

23. Bộ Quốc gia giáo dục, Đại hội nghị giáo dục toàn quốc (7/1951), Việt Nam

Dân chủ Cộng hòa năm thứ VII.

24. Nguyễn Ngọc Bội (1980), Sự lãnh đạo của Đảng đối với văn hóa, nghệ thuật

thời kỳ 1945-1954, Khóa luận tốt nghiệp, Khoa Ngữ văn, Đại học KHXH&NV.

25. Công báo nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa , ngày 15/02/1950

26. Công báo nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, ngày 15/08/1950

27. Công báo nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa , số 7, ngày 15/08/1951.

28. Công báo nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, số 2/1952.

29. Công báo nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, số 9/1954.

30. Hoàng Sơn Cƣờng (1997), Đội ngũ trí thức dân tộc và bản Đề cương văn

hóa Việt Nam, TC Văn hóa nghệ thuật số 1, trang 11, 12.

31. Đinh Vân Chi (1997), Tính dân tộc giá trị và nội dung vĩnh hằng của văn

hóa, TC Văn hóa nghệ thuật số 1, trang 113-14.

32. Nguyễn Thị Chiến (1997), Sức sống của Đề cương văn hóa Việt Nam năm

1943, TC Văn hóa nghệ thuật số 1, trang 17, 20.

33. Trƣờng Chinh (1947), Kháng chiến nhất định thắng lợi, NXB Sự thật, Hà

Nội.

34. Trƣờng Chinh (1983), Diễn văn nhân dịp kỷ niệm lần thứ 40 ngày ra đời của

Bản Đề cương văn hóa Việt Nam.

35. Chương trình báo cáo công tác giáo dục năm 1953 của Bộ Giáo dục, Hồ số

số 73, cặp số 4, Phông Bộ giáo dục, TTLTQG III.

36. Hồ Sơn Diệp (2003), Trí thức Nam Bộ trong cuộc kháng chiến chống Pháp

1945-1954, NXB Đại học Quốc gia TPHCM,.

37. Lê Tiến Dũng (2003), Một số bài học mang tính thời sự từ Đề cương văn hóa

Việt Nam, TC Văn hóa nghệ thuật, 5, trang 8-10.

38. Trần Dƣơng, Nguyễn Ngọc Minh, Nguyễn Thƣợng Đạt (1966), Kinh tế Việt

Nam từ Cách mạng Tháng Tám đến kháng chiến chống thực dân Pháp thắng lợi

(1945-1954), NXB KHXH, Hà Nội

39. Đảng Cộng sản Việt Nam (2000), Văn kiện Đảng toàn tập, tập 8, 1945-1947,

NXB CTQG, Hà Nội

40. Nguyễn Hữu Đang, Nguyễn Đình Thi (1945), Một nền văn hóa mới, in lần

thứ hai tại nhà in Hoàng Văn Hiến, Hà Nội,

41. Đại học Quốc gia Hà Nội, Trƣờng Viết văn Nguyễn Du, Tạp chí Văn nghệ

Quân đội (1999), 50 năm Văn học Việt Nam sau cách mạng Tháng Tám, NXB Đại

học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.

42. Trần Bạch Đằng (1995), Ngành Văn hóa thông tin Nam Bộ trong hai cuộc

kháng chiến, TC Văn hóa nghệ thuật, số 8, trang 69-73.

43. Trần Bá Đệ (1987), Về tình đoàn kết và hữu nghị Việt Nam Liên Xô trong

cuộc kháng chiến thần thánh của nhân dân ta chống thực dân Pháp xâm lược (Qua

sách báo Liên Xô) (in trong “Cách mạng Tháng Mƣời và tình hữu nghị Việt Xô”,

Hà Nội), trang 58-69.

44. Phan Thị Điềm (1997), Đồng chí Trường Chinh với công tác báo chí , TC

Văn hóa Nghệ thuật số 2, trang 60- 63.

45. Trần Độ (1983), Chủ nghĩa Mác và nhiệm vụ xây dựng nền văn hóa mới xã

hội chủ nghĩa ở Việt Nam, TC Nghiên cứu nghệ thuật, số 6, trang 8- 12.

46. Phạm Văn Đồng (1986), Mấy vấn đề về văn hóa giáo dục, NXB Sự thật, Hà

Nội.

47. Giáo trình lịch sử văn học Việt Nam tập 6 (1962), NXB Giáo dục, Hà Nội

48. Giáo trình lịch sử văn học Việt Nam 1945-1960 (1963), NXB Giáo dục, Hà

Nội

49. Lê Văn Giạng (1986), Lịch sử đại học và trung học chuyên nghiệp, tập 1 (từ

cách mạng Tháng Tám- 1954), Viện ĐH và THCN, Hà Nội.

50. Lê Văn Giạng (2003), Lịch sử giản lược hơn 1000 năm nền giáo dục Việt

Nam, NXB CTQG, Hà Nội.

51. GS Nguyễn Hải Hà (1987), Ảnh hưởng to lớn của văn học Xô Viết ở Việt

Nam (in trong Cách mạng Tháng Mƣời và tình hữu nghị Việt Xô, Hà Nội, trang 71-

91.

52. Nguyễn Hồng Hà (2003), Ba nguyên tắc vận động văn hóa trong quá trình

phát triển nền văn hóa mới, TC Văn hóa nghệ thuật, 5, trang 11-12.

53. Lâm Mặc Hàm (1960), Giương cao hơn nữa tư tưởng văn nghệ của Mao

Trạch Đông, NXB Văn học, Hà Nội.

54. Lê Nhƣ Hoa (1997), Trường Chinh với tác phẩm “Chủ nghĩa Mác và văn

hóa Việt Nam, TC Văn hóa Nghệ thuật số 2, trang 58-59.

55. Lê Nhƣ Hoa (2003), Đề cương văn hóa Việt Nam- ánh sáng văn hóa cách

mạng, TC Văn hóa nghệ thuật số 5, trang 3-7.

56. Trần Hoàn (1994), Kế thừa bổ sung và phát triển Đề cương văn hóa 1943

trong tình hình mới, TC Văn hóa nghệ thuật, số 1, trang 5- 6.

57. Trần Hoàn (1994), Hải Triều (1908-1954), người con ưu tú của Đảng, nhà

văn hóa mác xít xuất sắc, TC Văn hóa nghệ thuật số 9, trang 5-6.

58. Nguyễn Khắc Hóa (1998), Nghệ thuật và tuyên truyền trong ý thức văn hóa

kháng chiến 1945-1954, Văn hóa nghệ thuật số 5, trang 32- 34

59. Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Khoa Văn hóa XHCN (2002), Lý

luận văn hóa và đường lối văn hóa của Đảng Cộng sản Việt Nam (Giáo trình dùng

cho hệ lý luận chính trị cao cấp), NXB CTQG, Hà Nội.

60. Hội Văn hóa Việt Nam (1948), Kỷ yếu Hội nghị văn hóa toàn quốc lần thứ

hai, 1948, in tại nhà in Hoàng Văn Hiến.

61. Hội Việt-Xô hữu nghị, Hội Việt Hoa hữu nghị (1960), Tháng hữu nghị Việt-

Xô-Trung (18/1-18/2/1954), NXB Hội Văn hóa Việt Nam.

62. Đỗ Huy (1996), Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức mới trong văn hóa Việt

Nam, TC Văn hóa nghệ thuật, số 5, trang 17-19.

63. Đỗ Huy (1998), Những cống hiến của chủ tịch Hồ Chí Minh trong việc xây

dựng nền văn hóa mới Việt Nam, TC Văn hóa nghệ thuật, số 5, trang 3-7.

64. Đỗ Huy (1999), Tư tưởng Hồ Chí Minh về tính dân tộc của nền văn hóa nghệ

thuật mới ở Việt Nam, TC Văn hóa Nghệ thuật, số 5(179), trang 3-6.

65. Đỗ Huy (2003), Từ Đề cương văn hóa 1943 suy nghĩ về bản chất của văn

hóa, TC Văn hóa nghệ thuật số 4, trang 3-8.

66. Nguyễn Văn Huyên (1990), Những bài nói và viết về giáo dục, NXB Hà Nội.

67. Mai Hƣơng (1994), Tính tiên phong mác xít của nhà báo Hải Triều , TC Văn

hóa nghệ thuật số 9, trang 12-14.

68. Tố Hữu (1978), Xây dựng một nền văn nghệ lớn xứng đáng với nhân dân ta,

với thời đại ta, NXB Văn học, Hà Nội.

69. Đinh Xuân Lâm, Bùi Đình Phong (1996), Tư tưởng Hồ Chí Minh với bản sắc

văn hóa dân tộc, TC Văn hóa nghệ thuật, số 5, trang 14-16.

70. Mã Giang Lân (2004), Văn học Việt Nam 1945-1954, NXB Giáo dục, Hà

Nội

71. Nguyễn Hiến Lê (2006), Đời viết văn của tôi, Nxb Văn hóa thông tin, Hà

Nội.

72. Nguyễn Trƣờng Lịch (1983), Suy nghĩ về một khía cạnh của giao lưu văn

hóa dưới ánh sáng chủ nghĩa Mác, TC Nghiên cứu nghệ thuật, số 6, trang 26-31.

73. Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam Sơ thảo, tập 1 (1981), NXB Sự thật, Hà

Nội

74. Phan Thị Thanh Mai (1997), Tính dân tộc, khoa học, đại chúng trong công

tác tuyên truyền, TC Văn hóa nghệ thuật số 1, trang 21, 27.

75. Một chặng đường văn hóa (1985), NXB Tác phẩm mới, Hà Nội

76. Hồ Chí Minh (1976), Những lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh, tập 1,

NXB Sự thật, Hà Nội.

77. Hồ Chí Minh (1977), Về vấn đề giáo dục, NXB Giáo dục, Hà Nội.

78. Nội san khu học xá Trung ương, số 5, 12/1954.

79. Nha Bình dân học vụ (1951), Việt Nam diệt giặc dốt.

80. Vũ Văn Nhật (1997), Quan điểm của đồng chí Trường Chinh về công tác

xuất bản, TC Văn hóa Nghệ thuật số 2, trang 62-63.

81. Hoàng Xuân Nhị (1977), Về tiến bộ của văn học nghệ thuật cách mạng dưới

sự lãnh đạo của Đảng, TC Nghiên cứu nghệ thuật, số 1, trang 18-27.

82. Võ Thuần Nho (1990), 35 năm phát triển sự nghiệp giáo dục phổ thông ,

NXB Giáo dục, Hà Nội.

83. Nhiều tác giả (1996), Mùa thu rồi ngày hăm ba, NXB CTQG, Hà Nội.

84. Nhiều tác giả (2004), Đề cương văn hóa Việt Nam- chặng đường 60 năm.

NXB CTQG, Hà Nội.

85. Nguyễn Quang Ngọc (chủ biên) (2001), Tiến trình lịch sử Việt Nam, NXB

Giáo dục, Hà Nội.

86. Trần Việt Ngữ (1982) Ý nghĩa và vai trò của dòng kịch yêu nước cách mạng

thời kỳ từ 1945 trở về trước, TC Nghiên cứu nghệ thuật, số 1, trang 35- 40.

87. Phạm Quang Nghị (2003), Ôn lại những giá trị soi đường của Đề cương văn

hóa Việt Nam, TC Văn hóa nghệ thuật số 8, trang 6-8.

88. Đặng Phong (2004), Kinh tế miền Nam Việt Nam 1955-1975, NXB Khoa học

Xã hội.

89. Vũ Đức Phúc (1994), Hải Triều và chủ nghĩa nhân đạo cộng sản , TC Văn

hóa nghệ thuật số 9, trang 8-11.

90. Đình Quang (1996), Chặng đường năm mươi năm của kịch nói, TC Văn hóa

nghệ thuật, số 8, trang 5-8.

91. Dƣơng Trung Quốc (2001), Việt Nam những sự kiện lịch sử (1919-1945),

NXB Giáo dục, Hà Nội.

92. Nguyễn Văn Sâm (1972), Văn chương Nam Bộ và cuộc kháng Pháp , Lửa

thiêng.

93. Sưu tập trọn bộ Tiên phong (1996), tập 1, Nxb Hội Nhà văn, Hà Nội,

94. Sưu tập trọn bộ Tiên phong (1997), tập 2, Nxb Hội Nhà văn, Hà Nội,.

95. Sưu tập Văn nghệ 1948-1954, (1998), tập 7, năm 1954, Nxb Hội Nhà văn,

Hà Nội.

96. Sưu tập Văn nghệ 1948-1954, (1998), tập 1, năm 1948, Nxb Hội Nhà văn,

Hà Nội.

97. Nguyễn Văn Sửu, Nguyễn Minh Hiền, Đinh Quang Khang (1998), 45 Fafim

Việt Nam và hoạt động phổ biến phim, NXB Văn hóa Thông tin, Hà Nội.

98. Lƣu Quốc Sỹ, (1997), Đề cương văn hóa Việt Nam 1943 trong sự nghiệp đổi

mới hiện nay, TC Văn hóa nghệ thuật số 1, trang 15-16

99. Tạp chí Nghiên cứu nghệ thuật (1982), Sự vận động của đường lối văn nghệ

của Đảng trên những chặng đường lịch sử, TC Tạp chí Nghiên cứu nghệ thuật, số

1, trang 3-5

100. Tài liệu về tổ chức Nha tuyên truyền văn nghệ (1952 -1953), mã số 1144, Hồ

sơ thủ tƣớng, TTLTQG III.

101. Tổng mục lục luật lệ của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa năm 1945-

1961.

102. Đinh Đức Tiến (2002), Vài nét về hệ thống các cơ sở in cách mạng , TC Văn

hóa nghệ thuật, trang 41-45.

103. Hoài Thanh (1948), Một thái độ cần xét lại, Tạp chí Văn nghệ, số 7/1948.

104. Hoài Thanh (1953), Tám năm văn nghệ kháng chiến, Tạp chí Văn nghệ, số

44.

105. Thành Hội Việt Xô, Chi hội hữu nghị Việt Xô, ĐHSP HN 1 (1987), Cách

mạng Tháng Mười và tình hữu nghị Việt Xô , Hà Nội.

106. Nguyễn Văn Thành (1994), Hải Triều nhà lý luận văn nghệ xuất sắc, TC

Văn hóa nghệ thuật số 9, trang 15-16.

107. PTS Hà Nhật Thăng (1987), Ánh sáng giáo dục Xô Viết ở Việt Nam. (in trong

Cách mạng Tháng Mƣời và tình hữu nghị Việt Xô, Hà Nội), trang 92-108.

108. Nguyễn Đình Thi (1982), Xung quanh câu chuyện sáng tác nghệ thuật , TC

Tạp chí Nghiên cứu nghệ thuật, số 1, trang 27-34.

109. Lê Văn Thịnh (1996), Quan hệ Việt Nam và Liên Xô trong giai đoạn 1945 -

1954, Luận án Tiến sĩ sử học, Khoa Lịch sử, ĐHKHXH&NV, Hà Nội.

110. Lê Hữu Thời (1973), Những chặng đường của điện ảnh Việt Nam, Tạp chí

Văn hóa nghệ thuật, số 1, trang 83-96.

111. Trung tâm Khoa học Xã hội và Nhân văn Quốc gia (1985), Bốn mươi năm

Đề cương văn hóa Việt Nam, Nxb Sự thật, Hà Nội.

112. Trung tâm Khoa học xã hội và Nhân văn Quốc gia (1995), 50 năm Đề cương

về văn hóa Việt Nam, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội,

113. Trung tâm Khoa học Xã hội và Nhân văn Quốc gia (1995), Cách mạng,

kháng chiến và đời sống văn học, NXB KHXH, Hà Nội.

114. Hà Xuân Trƣờng (1973), Đẩy tới sự nghiệp xây dựng nền văn nghệ mới , TC

Nghiên cứu nghệ thuật số 1, trang 5- 14.

115. Hà Xuân Trƣờng (1974), Sự hình thành khuynh hướng văn học, nghệ thuật

vô sản và các quá trình đấu tranh cho khuynh hướng đó, tiến tới xây dựng một nền

văn nghệ xã hội chủ nghĩa, TC Nghiên cứu nghệ thuật, số 2, trang 3-11.

116. Hà Xuân Trƣờng (1974), Tìm hiểu về nội dung xã hội chủ nghĩa và tính chất

dân tộc của nền văn nghệ mới Việt Nam, TC Nghiên cứu nghệ thuật, số 3, trang 28-

45.

117. Hà Xuân Trƣờng (1974), Năm 1975- Ba mươi năm xây dựng nền văn nghệ

mới của dân tộc, TC Nghiên cứu nghệ thuật, số 4, trang 3-14.

118. Hà Xuân Trƣờng (1977), Đấu tranh chống ảnh hưởng văn hóa và nghệ thuật

tư sản, TC Nghiên cứu nghệ thuật, số 1, trang 13-17.

119. Hà Xuân Trƣờng (1980), Sự nghiệp của Đảng, sự nghiệp của văn nghệ , TC

Nghiên cứu nghệ thuật, số 3, trang 3- 9.

120. Hà Xuân Trƣờng (1982), Quan hệ giữa văn nghệ và chính trị, TC Nghiên

cứu nghệ thuật, số 2, trang 3-8.

121. Hà Xuân Trƣờng (1983), Vận dụng tư tưởng Các Mác, xây dựng đường lối

văn hóa văn nghệ của Đảng, TC Nghiên cứu nghệ thuật, số 6, trang 3-7.

122. Hà Xuân Trƣờng (1985), Dân tộc và quốc tế trong văn hóa vấn đề của hôm

qua và của hôm nay ở Việt Nam, TC Nghiên cứu Nghệ thuật, số 1, trang 3-10 và

trang 39.

123. Hà Xuân Trƣờng (1995), Suy nghĩ về văn hóa Việt Nam 50 năm nửa sau thế

kỷ XX, Tạp chí Văn hóa nghệ thuật, số 10, trang 35-38.

124. Hà Xuân Trƣờng (1995), Suy nghĩ về văn hóa Việt Nam 50 năm thành tựu,

TC Văn hóa nghệ thuật số 11, trang 47- 49.

125. Ủy ban toàn quốc Liên hiệp các hội văn học nghệ thuật Việt Nam (1998),

Năm Mươi năm Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam. 1948 -1998 NXB

Hội nhà văn, Hà Nội.

126. Ủy ban khoa học xã hội Việt Nam (1986), Viện Văn học, Văn học Việt Nam

kháng chiến chống Pháp (1945-1954), Nxb Khoa học Xã hội, Hà Nội.

127. Hội Liên hiệp văn học nghệ thuật Hà Nội (2004), Viết trong lòng Hà Nội,

(Tuyển tập văn thơ 1950-1954), Hà Nội

128. Huỳnh Khái Vinh (1997), Trường Chinh, cuộc đời, tư tưởng và nhân cách,

TC Văn hóa Nghệ thuật số 2, trang 49-52.

129. Huỳnh Khái Vinh (1995), 50 năm văn hóa Việt Nam vì sự phát triển , TC Văn

hóa nghệ thuật, số 6, trang 3-5.

130. Huỳnh Khái Vinh (1997), Đề cương văn hóa 1943- và đời sống văn hóa, văn

nghệ hôm nay, TC Văn hóa nghệ thuật, số 1, trang 7-9.

131. Hoàng Vinh (1997), Trường Chinh- nhà lý luận mác xít lỗi lạc của Đảng , TC

Văn hóa Nghệ thuật số 2, trang 53-54, 77.

132. Hồ Sỹ Vịnh (1997), Hai quan điểm văn nghệ của đồng chí Trường Chinh ,

TC Văn hóa Nghệ thuật số 2, trang 55- 57.

133. Lâm Vinh (1985), Đường lối văn nghệ mác-xít và chủ nghĩa nhân đạo, TC

Nghiên cứu Nghệ thuật, số 1, trang 48-50.

134. Viện Nghiên cứu chủ nghĩa Mác Lênin và tƣ tƣởng Hồ Chí Minh (1993),

Biên niên tiểu sử, Tập 3, NXB CTQG, Hà Nội

135. Việt Nam Công quốc dân báo, số 1, ngày 05/01/1946

136. Việt Nam Công quốc dân báo, số 34, ngày 24/08/1946.

137. Việt Nam Công quốc dân báo, ngày 25/05/1946.

138. Việt Nam Công quốc dân báo, số 8/1947.

139. Vụ Đại học và THCN (1975), Ba mươi năm giáo dục đại học và trung học

chuyên nghiệp (1945-1975), NXB Đại học và Trung học Chuyên nghiệp.

140. Trần Quốc Vƣợng (cb) (2008), Cơ sở văn hóa Việt Nam, NXB Giáo dục, Hà

Nội.