YAŞLILIK VE HAREKET SİSTEMİ SORUNLARI

Dr. Tiraje TuncerAkdeniz Ü. Tıp FakültesiFiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı

yaşlanma

Fizyolojik bir olay Yaşlı - 65 yaş üzeri popülasyon Genç yaşlılar (65-74 yaş)

Orta yaşlılar (75-84)İleri derecede yaşlılar (85 yaş ve üzeri)

2020 yılında 65 yaş üstündeki kişilerin total sayısı 50 milyonu bulacak

Yaşlılık çocukluk, erişkinlik gibi hayatın bir evresi ve fizyolojisi farklı

YAŞLILARDA GÖZLENEN

HASTALIKLARIN ÖZELLİKLERİ

•Genellikle birden fazla patoloji •Atipik belirtiler veya gizli seyir •Tedavi edilmediği takdirde hızlı kötüleşme •Komplikasyon gelişme riski yüksek •Genellikle aynı anda birçok ilaç kullanımı

•Genellikle fonksiyon sorunu ve rehabilitasyon ihtiyacı 

Yaşlıda hareket sistemi sorunları

Ağrılı hareket sistemi sorunlarıROMATİZMAL

HASTALIKLAR

Fonksiyon kaybına bağlı hareket sistemi sorunları

NÖROLOJİK HASTALIKLAR

Romatizmal hastalıklar:

AĞRI HAREKET KISITLILIĞI DEFORMİTELER FONKSİYONEL YETERSİZLİK

Romatizmal hastalıkların tanısında anamnez büyük önem taşır.

Öncelikle olayın enflamatuvar olup olmadığı anlaşılmalıdır.

Romatizmal Hastalıkta TanıEnflamatuvarNonenflamatuvar

İstirahat ağrısı Enaz yarım saat

sabah tutukluğu Şişlik, ısı artışı Genellikle her

yönde hareket kısıtlılığı

Hareket ağrısı En fazla 15 dakika

tutukluk Şişlik, ısı yok Genellikle bir

veya iki yönde hareket kısıtlılığı

Ağrı ile ilgili yakınımlar:

Yaygın ağrı Eklemlerde ağrı, şişlik Bel, boyun ağrısı Sırt ağrısı Lokalize eklem ağrısı ........Şeklinde ifade edilebilir.

Yaşlıda Yaygın Ağrıya Neden Olan Durumlar

Hipotiroidi Metabolik kemik hastalıkları Paraneoplastik sendromlar Myozitler Romatoid artrit Polimyalji romatika Postviral artralji/myalji

Yaygın ağrı ile gelen hastalarda öncelikle düşünülmesi gereken durumlar:

55 yaş üzeri kadın

Sabah tutukluğu ile

Halsizlik ile birlikte

Genel semptomlar varsa

PMR (polimyalji romatika) çok sık

Enflam.rom.hast

MyopatiEnfeksiyonEndokrin boz.(özellikle

hipotiroidi)

Enflam.hast., enfeksiyon

VaskülitSepsisMalignite

Belağrısı En sık nedeni

mekanik En önemli iş gücü

kaybı nedenlerinden Antalya’da yaşam

boyu prevalansı % 48, noktasal prevalansı % 40

Belağrısı ile gelen hastalarda öncelikle düşünülmesi gereken durumlar

Eğilme ve oturmakla, öksürme ve hapşırmakla ağrı, bacak ağrısı-uyuşma

hiperekstansiyonda ağrı, fleksiyonda rahatlama, nörojenik kladikasyon

Disk hernisi

Spinal stenoz (yaşlıda çok sık)

ateş, kilo kaybı ile birlikte

hareketle ortaya çıkan, istirahatle rahatlayan, 2 aydan uzun süreli ağrı

orta hat lezyonu (basamak, kıllanma)

bilateral yayılmanörolojik bulgu

İnfeksiyonTümör

Osteoartrit (yaşlıda çok sık)

Sp.listezis

Santral herniSpinal stenozTümör

Belağrısı ile gelen hastalarda öncelikle düşünülmesi gereken durumlar

Sırtağrısı ile gelen hastada öncelikle düşünülmesi gereken durumlar

Yaşlı kadında

Yaşlı erkekte

osteoporoz

akseden ağrımalignite

Eklem ağrıları

Osteoartrit Enfeksiyon

Genç erkekte reaktif artrit Genç kadında SLEdüşünülmeli....

Osteoartrit- (osteoartroz)

Yaşlıda en sık görülen eklem ağrısı nedeni osteoartrit

Osteoartrit prevalansı %10-35 arasında

En önemli sakatlık nedenlerinden En sık başvuru nedeni

Orta yaşlı erkek Orta yaşlı kadın Yaşlı kadın

OSTEOARTRİT DAĞILIMI

Artrit Yeni başlayan enflamatuvar ağrı veya

artrit mutlaka tanı açısından uzman ile konfirme edilmelidir.

Bir çok enflamatuvar romatizmal hastalıkta başlangıç dönemi destrüksiyonun en fazla olduğu dönemdir

Bu nedenle erken ve doğru tanı çok önemlidir.

Artrit özelliklerine göre düşünülmesi gereken durumlar

Monoartrit(yaşlıda sık)

Asimetrik oligoartrit

gutseptik artritbruselloz

Seronegatif spondilartritler (yaşlıda nadir)

Podagra (Akut gut artriti- I. MTF eklem)

Simetrik poliartrit

El ve ayakta diffüz şişlik, PIF tutulumu

Romatoid artrit (yaşla sıklığı artıyor)

SLE (yaşlıda nadir)

Artrit özelliklerine göre düşünülmesi gereken durumlar

Romatoid artrit

El ve ayakta ışınsal tutulum

DİF eklem tutulumu

reaktif artritpsöriatik artrit

Heberden nodülü (kadında)kronik tofüslü gut (erkekte)klasik psöriatik artrit

Artrit özelliklerine göre düşünülmesi gereken durumlar

Sosis parmak

Klasik psöriyatik artrit

Heberden nodülleri

Romatizmal hastalıklarda tedavi yaklaşımları

Hareket tedavisi İlaç tedavisi Fizik tedavi Cerrahi tedavi

Tedavi genellikle semptomatiktir.

Enflamatuar hastalıklarda sıcak kontrendikedir, soğuk uygulama yapılmalıdır.

Dejeneratif eklem hastalıklarında ise sıcak uygulama yapılmalıdır.

Tüm romatizmal hastalıklarda hareket tedavisinin büyük önemi vardır.

Hasta eğitimi tedavinin önemli bir bölümü olması nedeniyle burada bir örnekle incelenecektir.

Ayrıca en çok kullanılan ilaçlar olmaları nedeniyle NSAİ ilaçlar üzerinde durulacaktır.

Osteoartritte Hasta eğitimi Etkilenen ekleme göre eğitim Eklemi doğru kullanma yöntemlerinin

öğretilmesi, örneğin: Patellofemoral eklem OA olan hastanın

merdiven inmekten kaçınması Rizartrozu olan hastanın mutfak eşyalarını

kullanırken yardımcı aletlerden yararlanması Koksartrozu olan hastanın mutlaka hergün

yüzüstü yatması gerektiğini bilmesi

ağrı olmayacak kadar hareket, tutukluk olmayacak kadar istirahat!

Osteoartritte slogan:

NSAİ ilaçlar

Ağrıyı gidermek Enflamasyonu azaltmak

Dolaylı olarak fonksiyonu korumak veya geliştirmek amacıyla kullanılırlar.

Yaşlıda ilaç dozunu etkileyen faktörler Renal fonksiyon azalmıştır

Hepatik fonksiyon azalmıştır

Serum proteini özellikle albumin düşük olabilir

Hedef organ duyarlılığı azalabilir veya artabilir

Bir çok ilaç kullanımı vardır, bu da etkileşime neden olur

NSAİhasar

fosfolipidler

Araşidonik asit

Lökotrienler

bronkospazm

Sitoprotektif PG• mide• böbrek• trombosit• endotel

Enflamatuvar prostaglandinler• enflamatuvar hücre birikimi ve artışına neden olur• ciltte ağrı reseptörlerini duyarlı hale getirir• hipotalamik ısı kontrolünü regüle eder

• NSAIDs • aspirin

• sitokinler• growth faktör• endotoksin

inhibitörler• COX-2 inhibitorler

COX-1(yapısal)

COX-2(indüklenir)

(+)

(-)(-) (-)

NSAİ ilaçlar

Yaşlılarda hemen tüm NSAİ ilaçlar kontrollü kullanılmalı ve nispeten küçük dozlarda verilmeli, kullanılan diğer ilaçlar ile etkileşimleri dikkate alınmalıdır.

NSAİ ilaçların kombine kullanımı etkiyi arttırmaz, yan etki riskini arttırır.

GİS yan etkisini azaltmak için sup., ampul formları kullanılabilir, ancak sistemik etkileri nedeniyle yine de yan etki ortaya çıkabilir.

Yaş 61-75

Yaş>75

Eş zamanlı Kortikosteroid ve NSAİİ kullanımıEş zamanlı antikoagülan ve NSAİİ kullanımı

Düşük doz NSAİİ

Yüksek doz NSAİİ

Çoklu NSAİİ kullanımı

Önceki Gİ olay

Rölatif risk

GI Kanama riski

Konjestif kalp yetmezliği, kronik böbrek yetmezliği, siroz, lupus nefriti, ağır ASKH olan yaşlılarda akut böbrek yetmezliği gelişebilir.

Kardiyovasküler hastalığı olanlarda NSAİ ilaç kullanımı konjestif kalp yetmezliğine yol açabilir.

Riskli hastalarda kısa yarı ömürlü ilaçlar tercih edilerek hastalar dikkatle izlenmelidir.

NSAİ ilaç yarı ömürleri

Kısa (< 6 saat) Aspirin

0.25 Diklofenak 1.1 Etodolak 6 İbuprofen 2.1 İndometasin 4.6 Ketoprofen 1.8 Tolmetin 1

Uzun (> 12 saat) Azopropazone 15 Nabumeton 13 Naproksen 14 Fenilbutazon 68 Piroksikam 57 Tenoksikam 60

İlaç etkileşimleri

Oral antikoagülanlar(+) Lithium(+) Oral hipoglisemikler(+) Metotreksat(+) Digoksin(+) Antihipertansifler(-) Beta blokürler(-) ACE inhibitörleri(-) Diüretikler(-) Bazı antibiyotikler

NSAİ tarafından etkilenenler

NSAİ’ı etkileyenler

Antiasitler Probenecid Omeprazol H2 blokürleri

Hangi NSAİ?

Etkinlik Tolerans Doz uygulaması Yan etkileri İlaç etkileşimi Hasta tercihi ve fiyatıdikkate alınarak seçilmelidir...

14-18 Mayıs 2008Kremlin & Topkapı Palace

Antalya

www.romatizma2008.org

Davet

Türkiye Romatizma Araştırma ve Savaş Derneği

III. Ulusal Romatizmal Hastalıklar Kongresi