Yavuz Selim AVCIOĞLU-Türkiye'de Kurbağa Yetiştiriciliği

7/23/2019 Yavuz Selim AVCIOLU-Trkiye'de Kurbaa Yetitiricilii

1/60

I

TC.

KARADENZ TEKNK NVERSTES

FEN FAKLTES

BYOLOJ BLM

TRKYEDE KURBAA YETTRCL

YAVUZ SELM AVCIOLU

OCAK- 2013

TRABZON


2/60

II

NDEKLER

Sayfa

No

NSZ................................................................................................................................... I

EKLLER DZN ...................................................................................................... VI

TABLOLAR DZN .................................................................................................. VII

ZET .................................................................................................................................. VIII

1. GENEL BLGLER........................................................................................................... 1

1.1. GR ......................................................................................................................... 1

1.2. AMFBLER.............................................................................................................. 2

1.2.1. Balca zellikleri ........................................................................................... 2

1.2.2. Deri ve Bezler .................................................................................................. 2

1.2.3. skelet .............................................................................................................. 3

1.2.4. Sindirim organlar............................................................................................ 3

1.2.5. Solunum Sistemi.............................................................................................. 3

1.2.6. Dolam Sistemi............................................................................................... 3

1.2.7. Duyu Organlar ................................................................................................ 4

1.2.8. Amfibilerin Snflandrlmas .......................................................................... 4

1.3. Anura (Kuyruksuz Kurbaalar) .............................................................................. 5


3/60

III

1.3.1. Cins ve Trlerin Genel Biyolojisi ........................................................................ 5

1.3.2. Yaadklar Ortam ................................................................................................ 5

1.3.3. Ses Keseleri .......................................................................................................... 5

1.3.4. iftleme .............................................................................................................. 5

1.3.5. Yumurtalar ........................................................................................................... 6

1.3.6. Larvalar ................................................................................................................ 6

1.4. Ranidae Familyas................................................................................................... 7

1.4.1. Rana (Linnaeus, 1758).................................................................................... 7

2. EKONOMK AIDAN KULLANILAN KURBAA TRLER ................................ 7

2.1. Pelophylax ridibundus (Ova Kurbaas) (Pallas, 1771) ...................................... 11

2.1.1 Morfolojik Karakterler: ....................................................................................... 11

2.1.2. Ekolojik-Biyolojik zellikler ........................................................................ 11

2.1.3. Trkiyede Bulunduu Yerler....................................................................... 12

2.2. Pelophylax bedriagae(Levanten Kurbaas) (Camerano, 1882) ......................... 12

2.3. Rana dalmatina (evik Kurbaa) (Bonaparte, 1839).......................................... 13

2.3.1. Morfolojik Karakterler ....................................................................................... 13



2.4. Rana macrocnemis (Uluda Kurbaas) (Boulenger, 1885) ............................... 15




4/60

IV


2.5. Rana camerani (erit Kurbaa) (Boulenger, 1886)............................................. 16

2.5.1. Morfolojik Karakterler .................................................................................. 16


2.6. Rana holtzi (Toros Kurbaa) (Werner, 1898)...................................................... 17



3. KURBAA ETNN BLEM ................................................................................. 18

3.1. Kurbaa Etinin Yenilebilir Ksmlar ................................................................... 21

4. KURBAA YETTRCL .................................................................................. 22

4.1. Trkiyede Kurbaa Yetitiricilii........................................................................ 22

5. RETM YERNN HAZIRLANMASI...................................................................... 23

5.1. Kurbaa Yetitiricilii in Uygun klim artlar ................................................. 23

5.2. Havuzlarda Yetitiricilik....................................................................................... 23

5.3. Yetitirme Havuzlar ............................................................................................. 24

5.3.1. Yumurtlama Havuzlar .................................................................................. 25

5.3.2. Kuluka Havuzlar ......................................................................................... 26

5.3.3. Tadpol-Larva (riba) Havuzlar.................................................................... 28

5.3.4. Gen Yavru Havuzlar ................................................................................... 28

5.3.5. Yetikin Havuzlar ......................................................................................... 30

5.3.6. D Havuzlarda Bytme............................................................................... 31


5/60

V

5.7. Su Kalitesi ve Su Miktar ...................................................................................... 34

6. DAMIZLIK SEM VE YETTRME .................................................................... 35

6.1. Yem retimi ......................................................................................................... 36

7. HASAT......................................................................................................................... 39

8. EKONOMK DURUM ................................................................................................ 39

9. KURBAA YETTRCLNDE KARILAILABLECEK PROBLEMLER.. 40

10. DONDURULMU KURBAA BACAI RETM ............................................ 41

10.1. Kurbaa Baca hracat, Sat Koullar ve Tketilme ekilleri ..................... 42

11. KURBAALARIN BESLENME DIINDA KULLANILDII ALANLAR......... 46

12. KURBAA HRACATI .......................................................................................... 48

12.1. Kurbaa hracatnda Aranan Kriterler............................................................... 48

13. KAYNAKLAR......................................................................................................... 50

ZGEM......................................................................................................................... 52


6/60

VI

EKLLER DZN Sayfa No

ekil 1: Pelophylax ridibundus (Pallas, 1771) = Ova kurbaas, Yeil kurbaa . ................ 8

ekil 2: pelophylax ridibundus............................................................................................... 8

ekil 3:Rana dalmatina (Fitzinger in Bonaparte, 1838) = evik kurbaa. ......................... 9

ekil 4:Rana macrocnemis (Boulenger, 1885) = Krmz kurbaa, Uluda kurbaas . ..... 9

ekil 5:Rana camerani (Boulenger, 1886) = eritli kurbaa (zgr, 2005). ................... 10

ekil 6:Rana holtzi (Werner, 1898) = Toros kurbaas (zgr, 2005). ............................ 10

ekil 7: Kurbaann (1) Vcut Uzunluu, (2) Femur Uzunluu, (3) Tibia ......................... 21

ekil 8: Kurbaa yetitirilmesinin ematik gsterimi (Seymen, 2009). .............................. 24

ekil 9: Kurbaaetinin ilenmesi (zgr, 2005). ............................................................... 43

ekil 10: Kurbaa etinin ilenmesi (zgr, 2005). ............................................................. 43

ekil 11: Temizlenmi kurbaa bacaklar (Sasu, 2004) ..................................................... 45

ekil 12: Paketlenmi ve servise sunulan kurbaa bacaklar (zgr, 2005)....................... 45

ekil 13: Akvaryumlar iin yetitirilen kurbaalardan bazlar (Alpbaz, 2005). ................ 47

ekil 14: Ev hayvan olarak kullanlan albino kurbaalar (Alpbaz, 2005). ........................ 47

ekil 15: Kurbaa derinin aksesuar olarak kullanm (Alpbaz, 2005). ............................... 47


7/60

VII

TABLOLAR DZN Sayfa No

Tablo 1 : Kurbaa etinin dier etlere gre kalori asndan karlatrlmas..... 24

Tablo 2 : Kurbaa bacann baz besin eleri ile ilgili deerler 24

Tablo 3 : USDA(United States Department of Agriculture)ya gre taze kurbaa

bacann bileimi . 25

Tablo 4 : Kurbaa larvalar iin hazrlanm rnek yem formlasyonu ... 39

Tablo 5: D havuzlarda retimi yaplan kurbaalarda geliim ve yem tketim deerleri

.. . 40

Tablo 6 : Kurbaa yetitiriciliinde bulunmas gereken zorunlu makine ve ekipmanlar. 52

Tablo 7 : lenmikurbaa bacandaki kimyasal limitler 55


8/60


9/60

1

1. GENEL BLGLER

1.1. GR

Dnya nfusu gnmzde hzl bir ekilde artarak 6,5 milyara ulamtr. Bu

nfusun beslenme ihtiyalarnn karlanabilmesi mevcut gda kaynaklarn arttrlmasna ve

bu kaynaklarn, bugnn ve yakn gelecein teknolojik gelimelerine uygun ve ekonomik

olarak kullanlmasna baldr. Ayrca insanlarn kltr dzeylerinin gelimesi ile birlikte

dengeli ve salkl beslenmeye verdikleri nem de artmtr. Yeterli ve dengeli

beslenmenin salanabilmesi iin protein ihtiyacnn kanlmaz olduu ve gnlk alnmas

gerekli proteinin te birinin hayvansal kaynakl olmas gereklilii de bilinmektedir

(zgr, 2005).

Deniz ve i sulardan elde edilen eitli balk trleri ve kabuklular yksek oranda

protein ieren su rnlerini olutururlar. Su rnleri alternatif protein kaynaklar ile

kyaslandnda, daha ekonomik besin kayna olduu ve deiik yntemlerle ilenerek

depolandnda da zaman iinde protein deerini yitirmeden tketilme zelliine sahip

olduklar da bilinmektedir(zgr, 2005).

Su rnleri retiminde dnyada olduka iyi konumda olan lkemizde gerekdenizlerden, gerekse de yetitiricilikle elde edilen rnlerin hemen hemen tamam taze

olarak tketime sunulmakta, % 4 balk unu ve ya fabrikalarnda ilenirken, % 10u ise

insan tketimine sunulmak zere su rnleri ileme ve deerlendirme tesislerinde

kullanlmaktadr. Oysa ki dnyada elde edilen su rnlerinin byk bir ksm ilenerek

tketime sunulmakta, bylece rnlerin hem raf mr uzatlmakta, hem de piyasaya farkl

tat ve aromada rn salanarak rn eitlilii salanmaktadr. (zgr, 2005).

Beslenme, canllarn varlklarn srdrebilmeleri iin hayatn balangcndan

gnmze kadar nemini ilk srada korumutur. Eski alarda insan, alk drtsn

gidermek ve yaamak iin avclk yaparak beslenmitir. Fakat iklim koullarnn deimesi,

avn srekli olmay, insan olunu gday kurutma, dumanlama, soukta saklama gibi

besini muhafaza arayna yneltmitir. Gnmzde de dnyann pek ok yerinde su

rnlerinin byk bir blm kaynaa yakn iletmelerde eitli ekillerde ilenerek uzun

bir zaman diliminde tketilmektedir. Bylece avlanan su rnlerinin byk bir blm

kaynandan ok uzaktaki tketiciye ulaabilmektedir(zgr, 2005).


10/60

2

Trkiyede gl, dere, ay, nehir gibi i sularda ve baz nemli ortamlarda yaayan

pek ok kurbaa tr bulunmaktadr. Kurbaalarn hemen hepsi reme zamanlarnda suya

baml olup, hayatlarnn dier zamanlarnda karada yaamaktadrlar(nan, 2004).

Kurbaalar, ilkbahar ve yaz aylarnda sulara yumurta brakr. Yumurtalarn

brakld baz su ortamlarnn yaz aylarnda kurumas sebebiyle kurbaa yumurta ve

larvalar olumsuz ekilde etkilenmekte ve hatta byk bir ksm lmektedir (nan, 2004).

Trkiye de bulunmakta olan kurbaalarn bazlar; Rana, Hyla, Bufo, Palodytes,

Pelabotes tir. Bu trler ierisinde de Rana nn 4 trnn, Pelophylaxn ise 2 trnn

ekonomik deeri bulunmaktadr. Bunlar; Rana dalmatina (evik K.),Rana macrocnemis

(Uluda K.), Rana camerani (erit K.), Rana holtzi (Toros K.), Pelophylax bedriage

(Levanten K.) ve Pelophylax ridibundus (Ova Kurbaas) dr.

Trkiye deki ihracat canl, donmu bacak, konserve ve taze bacak eklinde olup,

bu ihracatn % 80 ini de donmu bacak ve canl kurbaalar oluturmaktadr. Bu almada

ekonomik deere sahip kurbaalar hakknda genel bilgiler verilecektir (nan, 2004).

1.2. AMFBLER

Gnmzde iki yaamllar, (snf Amphibia) semenderler (takm Urodela,

kuyruklu olanlar), kurbaalar (takm Anura, kuyruksuz olanlar) ve yesiz iki

yaamllar (takm Apoda, bacaksz olanlar, bu iki yaamllar solucan benzeri vcut

yaplar ile tanmlanrlar) olmak zere, yaklak olarak toplam 6.022 tr ile temsil

edilmektedirler. Ayrcaiki yaayllar, amfibiler ya da amfibyumlar olarak da bilinirler.

Amphibia snf,omurgallarnsu dnda yaayan ilk grubunu oluturmaktadr. (zeti ve

Ylmaz, 1994).

1.2.1. Balca zellikleri1.2.2. Deri ve BezlerSudan kara yaamna geite Amfibilerde byk anatomik deiiklikler olmutur.

Bugn yaayan amfibilerin derileri plaktr. Pullu balk derisi yerine, amfibilerde yumuak

ve plak deri grlr. Dier omurgal snflarnda grlen pul, ty, kl gibi yaplar bu

snfta bulunmaz. Amfibi derisi de dier omurgallarda olduu gibi epidermis ve dermis

olmak zere iki tabakadan yaplmtr(zeti ve Ylmaz, 1994).
http://tr.wikipedia.org/wiki/Omurgal%C4%B1larhttp://tr.wikipedia.org/wiki/Omurgal%C4%B1larhttp://tr.wikipedia.org/wiki/Omurgal%C4%B1larhttp://tr.wikipedia.org/wiki/Omurgal%C4%B1lar


11/60

3

Epidermis, ok tabakaldr. En dta ki boynuzsu olup, l hcreler ierir; su

kaybnn nlenmesinde yardmcdr. Bu, kara hayvanlarnn tipik bir zellii olup, birok

semender trnde bulunmaz (zeti ve Ylmaz, 1994).

1.2.3. skeletAmfibiler tipik bir kara hayvan iskeletine sahiptirler. Zira ergin amfibilere

balklarda olduu gibi bir su destei yoktur. Bu yzden kemik iskelet zorunlu olumutur.

Larvalarnda ise kkrdak ounluktadr. Amfibi iskeleti; kafatas, omurga ve kaburgalar,

omuz ve kala kemeri ile bacaklar olmak zere ksmlara ayrlabilir. Kaburgalarbu gnk

amfibilerde ok zayftr(zeti ve Ylmaz, 1994).

1.2.4. Sindirim organlarAmfibi sindirim sistemi balnkinden az farkldr, fakat dil byk deiiklik

gsterir. Bu, kara hayatnda beslenme ihtiyacnn bir karakteristiidir. Dil, bol bezlidir.

Rana veBufolarda dil n tarafta bal olup dar frlatlabilir(zeti ve Ylmaz, 1994).

1.2.5. Solunum Sistemi

Amfibi larvalar erken evrelerde d solungalar ile solunum yaparlar, sonra isolungalar meydana gelir. Metamorfoz tamamlanp ergin hale geince yerini akcier alr

(zeti ve Ylmaz, 1994).

Amfibilerde kaburgalar zayf veya hi bulunmad ayn zamanda diyaframda

olmad iin bunlarda farkl bir solunum teknii gelimitir.

Akcierlere gelen hava yollarnn balangcnda yer alan larynx(grtlak) iinde ses

eritleri bulunur. Akcierler, dier yksek omurgallara nazaran olduka basit yapldr.

Oksijen gereksinimi byk lde deri solunumu ile salanr.(zeti ve Ylmaz, 1994).

1.2.6. Dolam SistemiAmfibiler soukkanl hayvanlardr, yani tamamen evrelerinin scaklna

baldrlar. odal (iki atrium ve bir ventriculus) kalp bulunur. Kalpte devaml kirli kan

bulunur. Temizlenmek zere solungalara giden kan oradan btn vcuda yaylr(zeti ve

Ylmaz, 1994).


12/60

4

1.2.7. Duyu OrganlarGzler gelimi olup lacrimal (gzya) bezlere ve kapanabilir gz kapaklarna

sahiptirler. st gz kapa sabit, alt gz kapa ise hareketlidir. Ayrca tehlike annda gz

rten hafif bir nc gz kapana da sahiptirler. Gz kapaklar larvalarda bulunmaz

(zeti ve Ylmaz, 1994).

1.2.8. Amfibilerin Snflandrlmasube: Chordata

Alt ube: Vertebrata

Snf: Amphibia

1.Takm: Urodela (Kuyruklu Kurbaalar)

2.Takm: Apoda (Bacaksz Kurbaalar)

2.Takm: Anura (Kuyruksuz Kurbaalar)

1. Familya: DISCOGLOSSIDAE (Disk Dilliler)

2. Familya: PELOBATIDAE (amura Dalanlar)

3. Familya: PELODYTIDAE (Toprak Kurbaalar)

4. Familya: BUFONIDAE (Kara Kurbaalar)

5.Familya: HYLIDAE(Aa Kurbaalar, Yaprak Kurbaalar)

6. Familya: RANIDAE (Su Kurbaalar)

Pelophylax ridibundus (Pallas, 1771) (Ova Kurbaas)

Pelophylax bedriagae(Camerano 1882) (Levanten Kurbaas)

Rana dalmatina (Bonaparte, 1838) (evik Kurbaa)

Rana macrocnemis (Boulenger, 1885) (Uluda Kurbaas)

Rana camerani (Boulenger, 1886) (eritli Kurbaa)

Rana holtzi (Werner, 1898) (Toros Kurbaas) ([URL-1]; [URL-2]).


13/60

5

1.3. Anura (Kuyruksuz Kurbaalar)Kuyruklu-kurbaalarn uzunca yapl (kertenkeleye benzer) olmalarna karn

Anurada vcut ksm daha toplu bir ekil arz eder (vcut genie yapldr). Ba ile gvdearasnda bir boyun ksm yoktur. Ban st tarafnda, u ksma yakn bir ift d burun

delii ve gzlerin arkasnda ekseriyetle bariz kulak zar grlr (Baz trlerde yoktur).

Biroklarnda vcudun yan taraflarnda gzlerin arka tarafndan arka bacaklar hizasna

kadar uzanan dorsa-lateral deri kvrntlar bulunur. Arka bacaklar, n bacaklardan daha

uzundur ve arka ayaklar genel olarak perdelidir (zeti ve Ylmaz, 1994).

1.3.1. Cins ve Trlerin Genel Biyolojisi

1.3.2. Yaadklar Ortam

Yurdumuzda bulunan Kuyruksuz-kurbaalarn hepsi reme zamannda suya gider

ve larva safhasn suda geirirler. reme zaman dnda ki hayat tarzlar, cinslere gre

deiir. rnein; suya bal olan Pelophylax ridibundus trnde bile, metamorfozdan

sonra gen bireyler bir mddet karasal hayat srer veya suyun iinden ziyade kenarlarnda

yaar. Cinsel ergenlie genellikle, erkekler ila drdnc yalarnda; diiler ise bir veya

iki yl daha sonra eriirler (zeti ve Ylmaz, 1994).

1.3.3. Ses Keseleri

Erkek kurbaalar hi olmazsa reme zamanlarnda ses karrlar. Diiler sessizdir

veya bunlarn sesleri ancak hrlt eklindedir. Ses, akcierde bulunan havann az

boluundan geerken grtlakta bulunan ses tellerinin titremesi ile meydana gelir. Birok

trlerde ses, ayrca ses keseleri ile iddetlendirilir. Genel olarak ses keseleri azn

tabannda tek veya ift olarak bulunurlar. Yalnz Pelophylax ridibundusda bunlar banyan taraflarnda (enelerin birletii yerin arkasnda) teekkl etmilerdir. Baz cins ve

trlerde (Pelobates, Bufo bufo, Rana dalmatinada) ses keseleri bulunmaz (zeti ve

Ylmaz, 1994).

1.3.4. iftleme

Bu olay, erkein n bacaklaryla diiyi koltuk veya kala blgesinden kavramas

eklinde olur. Erkek ile diinin bu ekilde birlemesi genellikle birka dakikadan birka


14/60

6

gne kadar veya daha fazla srer. Dii yumurtalarn karnca erkek kendi

spermatozoidlerini bunlar zerine brakr(zeti ve Ylmaz, 1994).

iftleme esnasnda vcudu kavrayan erkek olduu iin bunlarda n bacaklar dahakuvvetlidir ve reme zamannda fazla kasl olurlar. Bundan baka baz trlerin

erkeklerinde ba parman i tarafnda bir ikinlik meydana gelir; ayrca birok cinslerde

baz parmaklarn zellikle i taraflarnda, kollarda vesair vcut blgelerinde siyah veya

kahverengi kk kabarcklar hasl olur. Erkeklere mahsus olan bu yaplar reme mevsimi

getikten sonra genellikle kaybolur. (zeti ve Ylmaz, 1994).

1.3.5. Yumurtalar

Bunlar kresel ekildedirler. Her bir yumurtada ovumu saran jelatinimsi klf bir

veya daha fazla tabakaldr. Jelatin klflar, ovum ovidukttan (yumurta borusundan)

geerken etrafna sarlr, yumurtalar suya braklnca d klf ier. Ovumun bir taraf

pigmentlidir ve rengi genel olarak kahverengiden siyaha doru deiir. Baz trlerde d

klf ovumlar ayr ayr deil, btn yumurta kmesini sarar. Rana cinsinde larva klftan

daha gelimi bir halde kar ve serbest yzmeye balar (zeti ve Ylmaz, 1994).

1.3.6. Larvalar

Yumurtadan yeni kan larvalarda en bariz grlen organ tek veya ift kabarck

halinde bulunan yapma bezleridir. Bu organ gen larvann suda ki eitli objelere

tutulmasn salar. Yapma organ cinslere gre farkllklar gsterebilir. Larva gelitike

d solungalar krelmeye balar(zeti ve Ylmaz, 1994).

Larvann gelimesi ile yapma organndan eser kalmaz, fakat baka organlar

meydana gelir. Ba ksmnda balayan deri kvrnts (operkulum) arkaya doru ilerleyerekd solungalar rter ve gvde zerinde ift veya tek bir solunga delii brakr.

Larvalarda hakiki ene ve diler bulunmaz. Bunlarn yerine keratinden yaplm bir ift

gaga ile sralar halinde ayn maddedenmeydana gelen kk diler bulunur. Bu safhada

herbivor (bitkisel maddelerle geinen) olan kurbaa yavrularnda barsak ok uzun olup,

konsantrik daireler eklinde birbiri zerine kvrlmtr. Bacaklar olduka ge safhada kar

ve uzun zaman yalnz arka bacak grlr. n bacaklarn grnmemesine sebep, bunlarn

operkulum altnda teekkl etmeye balamalardr. Metamorfozun sonuna doru bunlar

ortaya karlar(zeti ve Ylmaz, 1994).


15/60

7

Larvalarn ergin safhaya gemek iin gsterdikleri balca deiiklikler unlardr: 1.

Azn genilemesi, keratin gaga ve dilerin yerine hakiki ene ve dilerin meydana

gelmesi. 2. Solunga yarklarnn kapanarak, akcierlerin teekkl. 3. n bacaklarn

darya kmas. 4. Barsan ksalmas. 5. Kuyruk ksmnn kaybolmas (zeti ve

Ylmaz, 1994).

1.4. Ranidae FamilyasRanidae familyas cins bakmndan zengin olduu gibi, geni bir corafi yayl

gsterir. Esas itibariyle Eskidnya da yaylmtr. En ok Afrika ve Gney Asya da

bulunur. Trkiyede yaayan trlerin hepsi Rana cinsine mensuptur. Avrupa ve Amerika da

yalnz bu cinse dahil olan trler bulunur. Ayn cinsin tek bir tr Avustralyann kuzeytaraflarnda yaar(zeti ve Ylmaz, 1994).

1.4.1. Rana (Linnaeus, 1758)Gz bebei yatay; dil, arka tarafta serbest ve atalldr. Arka ayaklarda yzme zar

vardr (n ayak parmaklar serbesttir). Trkiyede bulunan trlerinde kulak zar daima

barizdir (zeti ve Ylmaz, 1994).

Rana tr bakmndan ok zengindir; yaklak 250 kadar tr ierir (Darlngton ,

1957). Corafi dal da hemen hemen familyann dal ile ayndr. En ok Hindistan

blgesinde bulunur. Trkiyede imdiki bilgimize gre be tr ile temsil edilir. Bunlarn

hepsi, ergin safhada az veya ok derecede suya baldr (sudan en fazla uzaklaabilen R.

Dalmatinadr)(zeti ve Ylmaz, 1994).

2. EKONOMK AIDAN KULLANILAN KURBAA TRLERKuyruksuz kurbaalarn Trkiyede tartmal olan Rana tavasensis ile birlikte 15

tr bulunmaktadr, bu trler ierisinde ekonomik deeri olan ve ihracat yaplan Rana

cinsinin lkemizde 4, Pelophylax cinsinin ise 2 tr yaamaktadr; Pelophylax ridibundus

(Ova Kurbaas), Pelophylax bedriagae, Rana dalmatina (evik Kurbaa), Rana

macrocnemis (Uluda Kurbaas), Rana camerani (erit Kurbaa), Rana holtzi (Toros

Kurbaa) (Anlr, 2006).


16/60

8

D lkelerde ekonomik nemi olan trler ise yeil kurbaa (Rana clamitans),

leopar kurbaa (Rana pipiens) ve turna bal kurbaas (Rana palustris), dev kurbaa

(Rana catesbeiana)dr(Alpbaz, 2005).

ekil 1: Pelophylax ridibundus (Pallas, 1771) = Ova kurbaas, [URL-2].

ekil 2: Pelophylax bedriagae(Camerano 1882) (Levanten Kurbaas) [URL-2]


17/60

9

ekil 3:Rana dalmatina (Fitzinger in Bonaparte, 1838) = evik kurbaa [URL-2].

ekil 4:Rana macrocnemis (Boulenger, 1885) = Uluda kurbaas [URL-2].


18/60

10

ekil 5:Rana camerani (Boulenger, 1886) = eritli kurbaa [URL-2].

ekil 6:Rana holtzi (Werner, 1898) = Toros kurbaas [URL-2].


19/60

11

2.1. Pelophylax ridibundus (Ova Kurbaas) (Pallas, 1771)Bataklk Kurbaas da denir. Erkeklerinde azn hemen arkasnda ve timpanal

zarn hemen altnda, gri renkli d ses keseleri bulunur. Ban yan taraflarnda,yurdumuzdaki dierRana trlerinde bulunan temporal erit bulunmaz. Vcut boyu 15

cm.yeulaabilir. Genelde suyu terk etmezler; olduka suya bal bir trdr. Yurdumuzun

her yerinde, genellikle dzlk yerlerdeki tm i tatl sularda yaygndr. Kaydedilen en

yksek bulunu yeri 2250 m.dir. Gl, havuz ve akarsularda yaar. zellikle bol bitkili

sulak alanlar tercih eder. Sudan fazla ayrlmazlar ve yaklaldnda hemen suya atlarlar.

Bceklerle beslenirler. Suda rerler ve bir dii 5000-10000 yumurta brakabilir. Ticari

olarak toplanmaktadr. Eti yenir(Gmen ve Budak, 2008).

2.1.1 Morfolojik Karakterler:

Kulak zar daima barizdir. Temporal leke (erit) yoktur. Arka bacaklar fazla uzun

deildir (ne uzatldklarnda, tibio-tarsal eklem burun deliine ulamaz). Arka ayaklar tam

(hemen hemen tam) perdelidir. Deri ekseriyetle prtkldr.

Erkeklerinde d ses keseleri bulunur. Bunlarn diilerden dier bir fark, n

bacaklarnn daha kuvvetli olmas ve birinci parmaklarn kaide taraflarnda ikinlikbulunmasdr. reme zamannda bu ikinliin yzey ksmnda trtklar meydana gelir.

Renk ve desen ok deiiktir. Srt tarafn zemin rengi yeilimsi gri, ak veya koyu

kahverengi yahut bu renklere yakn tonlarda olabilir. Bunun zerinde daha koyu lekeler

bulunur. Bazen srt tarafn orta ksmnda ak renkli bir erit uzanr. Karn taraf, ounlukla

kirli beyaz veya sarmsdr, ekseriyetle daha kk lekeler bulunur (zellikle boaz ksm

ile arka bacaklarn alt taraflarnda)

Trkiyede yaayan kuyruksuz-kurbaalar iinde en byk cesamete ulaan bu

trdr. Ergin diilerin boyu 10 cm ve nadir olarak15 cm kadar olabilir. Erkekler diilere

nazaran biraz daha kktr (zeti ve Ylmaz, 1994).

2.1.2. Ekolojik-Biyolojik zelliklerGenel olarak suyu terk etmeyen bir trdr (su iinde, su kenarnda veya su

yzeyinde bulunan cisimler zerinde grlr). Tercih ettii sular ekseriyetle bol

vegetasyonlu olan havuz ve gllerdir. Akntl sularda da rastlanr. Ekseriyetle ovalk


20/60

12

yerlerde bulunur, dalk yerlerde nadir olarak grlr. Memleketimizde en yksek yerler

olarak 1800 m. (Werner, 1902) ve 2250m. (Baran, 1969) de tesadf edilmitir (zeti ve

Ylmaz, 1994).

Bodenhemera (1944) gre memleketimizde iftleme en ok Mays ve Haziran

aylarnda vuku bulur. Mart banda veya ubat sonlarnda (aydam, 1973) reme

zamannda bulunan rneklere rastlamak mmkndr. Genel olarak Amphibiada reme

mevsiminin tempratur ile sk ilgisi olduu teden beri bilinmektedir (Boulenger, 1897;

zeti ve Ylmaz, 1994).

iftleme halinde bulunan fertlerde erkek, n bacaklar ile diiyi koltuk altlarnda

tutar: n ayaklar diinin gs blgesinde birleir (erkek ok kk ise birlemez).

Bir dii yaklak 5000 10000 kadar yumurta brakabilir. Bunlar birka kitle

halinde sucul bitkiler arasna veya ak suya braklr. Jelatinimsi kapsl ksm ile beraber

yumurta ap takriben 7-8 mm. kadardr: esas yumurta 1.5 2 mm.dir. Yumurtann st

yarm kahverengi veya siyahms, alt taraf ise sarms veya beyazmsdr (zeti ve

Ylmaz, 1994).

Yal larvalarn total uzunluu ekseriyetle 40-50 mm. arasnda deiir, nadiren 100mm.yi aan larvalara rastlanlmtr. Vcut uzunluu kuyruk uzunluunun yars kadar

veya biraz daha fazladr. Larvalarn srt tarafnda zemin renk genellikle koyu veya siyaha

yakn gri olup, zerinde kahverengimsi lekeler vardr. Vcut yanlarnda parlak ve kk

lekeler bulunur. Alt taraf beyaz, sadece boaz ksm pembemsidir. Larva safhas genel

olarak 3-4 ay srer. Cinsel ergenlie yaklak 3yl sonunda eriilir. Subtropik blgelerde

hayvanlarn faaliyeti btn yl boyunca devam eder; k sert olan yerlerde, souk mevsimi

su altnda amur iinde geirir (Terentjey ve Chernov 1965) (zeti ve Ylmaz, 1994).

2.1.3. Trkiyede Bulunduu Yerlerlkemizde yalnz Trakya blgesinde yayl gstermektedir (Akn ve ark., 2010;

Blbl ve ark., 2011).

2.2. Pelophylax bedriagae(Levanten Kurbaas) (Camerano, 1882)Yaplan aratlarmalarda Pelophylax ridibundusdan morfolojik olarak belirgin bir

fark bulunamam yalnz DNA yapsyla bu trden ayrlmtr (Blbl ve ark., 2011).


21/60

13

2.3. Rana dalmatina (evik Kurbaa) (Bonaparte, 1839)Temporal erit mevcuttur. Kulak zar byk ve barizdir. Arka bacaklar ok

uzundur; yal fertlerde ne doru uzatldnda tibio-tarsal eklem, ban u ksmn geer.Srt taraf ekseriyetle ikolata rengindedir. Bazen sarms, pembemsi veya kahverenginde

olabilir. Tipik biotoplar, yapran dken aalardan meydana gelen koru veya ormanlk

mahaller ile yksek boylu otlarla kapl slak ayrlklardr. ok kere, yere dm

yapraklar arasnda tesadf edilir ve rengi zemine uyduundan, ekseriyetle yaknndan

geerken rkp srad zaman fark edilir. Uzun bacaklar sayesinde dier kurbaalardan

daha uzun srar (takriben 2m. kadardr).Su iinde ancak reme zaman grlr. Genel

olarak bir ova kurbaasdr, bununla beraber dalk mahallerde de grlr (1500 m.ye

kadar) (Gmen ve Budak, 2008).

2.3.1. Morfolojik Karakterler

Kulak zar byk ve ok barizdir. Temporal erit daima mevcuttur. ok uzun olan

arka bacaklar ne doru uzatldnda tibio-tarsal ekle, ban u ksmn geer (gen

bireylerde ban u ksmna ular). Deri, genellikle ince ve dzdr veya ok hafif birka

kabart ierebilir. Dorsolateral kvrntlar bariz, fakat dardr. metatarsal tberkl oval ve

ok barizdir (zeti ve Ylmaz, 1994).

Erkeklerde ses kesesi yoktur; n bacaklarn birinci parmaklarnn i tarafndaki

ikinlii fazla bariz deildir.

Srtn st taraf sarms veya pembemsi renkten gri veya kahverengine kadar

deiir; ince siyah noktalar hari, fazla leke bulunmaz, fakat omuzlar arasnda A

eklinde bir koyu leke genellikle mevcuttur. Alt taraf, beyaz veya sarms olup lekesizdir;

veya kahverengi siyahms yahut krmzms kk lekeler bulunur (zellikle boaz

ksmnda ve yan taraflarda). Kask blgesi ve arka bacaklarn alt taraf ounlukla parlak

sardr(zeti ve Ylmaz, 1994).

Normal olarak boyu 5-6 cm. kadardr. Nadir hallerde diiler 9 cm. kadar olabilir

(Terentjev ve Chernov 1965a gre en byk boy 12 cm.dir). Erkekler daha kktr, en

byk boylu olanlar 7 cm.yi amaz (zeti ve Ylmaz, 1994).


22/60

14

2.3.2. Ekolojik-Biyolojik zelliklerTrn tipik biotoplar, yapran dken aalardan meydana gelen koru veya

ormanlk mahaller ile yksek boylu otlarla kapl slak ayrlklardr. Buralarda bulunan

havuz, ufak dere v.s. eklindeki sulardan genellikle olduka uzak mesafelerde grlr. Su

iinde ancak reme zamannda bulunur. ok kere yere dm kuru yapraklar arasnda

tesadf edilir. Gizlenme yeri olarak da yaprak altlarn tercih eder(zeti ve Ylmaz, 1994).

D ve i ses kesesi bulunmad halde hafif fakat bariz bir ses karr. Bu ses,

birbirini takip eden ko, ko, ko veya kor, kor, kor eklindedir.

Trn iftleme ekli, erkein n bacaklar ile diiyi koltuk altlarndan tutmas

eklindedir. iftlemi olan bireyler gndz nadir olarak grlr, zira dii suya ekseriyetlegece ve yumurta brakmaya hazr olunca gider (bu bakmdan iftleme sresi ksadr).

Yumurtalar tek kme halinde ekseriyetle su basknlarndan meydana gelen havuzlarn

kenar ksmlarna braklr. Bir kmede genel olarak 670-1400 yumurta bulunur. Yuvarlak

olan kmenin ap takriben 10-12 cm. kadardr (Dottrens, 1963). Jelatin klf ile beraber

bir yumurtann ap 9-12 mm.dir; ovum 2-3 mm. olup st yarm siyahms, alt yarm ise

beyazmsdr(zeti ve Ylmaz, 1994).

Yal larvalarn boyu 60 mm. kadar olabilir (bu uzunluun 2/3 si kuyruk ksmna

aittir). Kuyruk yzgecinin dorsal ksm ok konveks ve u ksm da ok sivridir. Siyah olan

gagann alt ve yan taraflar iki sral olan papillalar ile evrilidir. Larvalarn st taraflar

sarms kirli kahve veya krmzms kahverengi olup, seyrek kk kahverengi lekeler

ierebilir. Yan taraflar parlak beneklidir. Boaz ksm ak krmzmsdr. Rana dalmatina

larvasn dierlerinde ayran en tipik zellii, kuyruk yzgecinin zellikle dorsal tarafnda

ok sk ve kk kahverengi lekeciklerin bulunuudur. Erkekler ok kere k uykusunu

suda ve amur iinde geirirler (zeti ve Ylmaz, 1994).

Trn Trkiyede yllk hayat devresi ve reme biyolojisi henz aratrlm

deildir. Ancak, Ylmaz (1984)n Trakya blgesinde ki gzlemlerine gre reme

mevsiminin balangc Mart ortas ve metamorfozun tamamlanmas Temmuz ortalardr.

Bu hususta dier lkeler iin verilen baz bilgiler unlardr: Fransada reme mevsimi

ubat ortasndan Nisan bana kadar devam eder (Boulenger, 1898). Daha kuzey

blgelerde reme, Mart sonuna vuku bulur. (Terentjev ve Chernov, 1965), svirede k


23/60

15

uykusu normal olarak Ekim ve Kasm sonunda balar (Dottrens, 1963)(zeti ve Ylmaz,

1994).

2.3.3.

Trkiyede Bulunduu YerlerYurdumuzun Kuzey Anadolu blgesi (sahilden olduka ieri kadar) ve Trakya

blgesinde yayl gsteren bu trn en Gney snr Gelibolu yarm adasnn gneyi

(Kilitbahir ile Abide aras) olarak kaydedilmitir (Ylmaz, 1984). Trn uzun sre en iyi

bilinen yeri olarak Belgrat Orman (stanbul), Balkl (Bursa civar), Arifiye ve

Sapancadan sz edilmitir (Bodenheimer 1944; Cyren 1941; Werner 1902; Venzmer

1922; Bird 1936). Daha sonra Gksu (stanbul) (Mertens, 1952), Abant (Baran, 1967) ve

neada (Krklareli) (Eselt1973) kaytlar da ilave edilmitir(zeti ve Ylmaz, 1994).

2.4. Rana macrocnemis (Uluda Kurbaas) (Boulenger, 1885)Temporal erit mevcuttur. Arka bacaklar uzundur; ne doru uzatldnda, tibio -

tarsal eklem ban u ksmna eriir (nadir olarak buru deliine kadar uzanr veya ban u

ksmn geer). Srt tarafn rengi genellikle pembemsi kahverengi veya tula krmzsdr,

nadir hallerde krmzmtrak gri veya ak griye doru deiebilir. Bu zemin renk zerinde

kahverengi veya siyahms kahverengi lekeler bulunur. Tipik ir da kurbaasdr; genelolarak 1000 m.den yukar yksekliklerde bulunur (en fazla ykseklik 2500 m. olarak tespit

edilmitir). Buralarda yaad biotoplar, plak arazide veya aal mahallerde akan

dereler veya bunlarn kenar ksmlardr. Trkiyede en iyi bilindii yer Uludadr (zeti

ve Ylmaz, 1994).


Arka bacaklar ne doru uzatldnda, tibio-tarsal eklem ban u ksmna eriir(nadir olarak buru deliine kadar uzanr veya ban u ksmn geer). Dorso -lateral

kvrntlar, az veya ok derecede barizdir (bazen belirsizdir). Deri genel olarak prtkl dr.

metatarsal tberkl oval ve yanlardan biraz basktr(zeti ve Ylmaz, 1994).

Erkeklerde i ses kesesi bulunur ve n bacaklarn birinci parmaklarndaki ikinlik

yekparedir.

Srt tarafn esas rengi, genellikle pembemsi kahverengi veya tula krmzsdr;

nadir hallerde, krmzmtrak gri veya ak gri veyahut bunlara yakn renklerdedir. Zemin


24/60

16

renk zerine, kesin snrl olmayan kahverengi veya siyahms kahverengi lekeler bulunur.

Vertebral erit nadir olarak grlr (Baz poplasyonlarda eritli olan bireylerin oran

olduka yksektir). Karn taraf pembemsi veya sarms pembe olup zerinde lekeler

bulunmaz (ba ve boaz ksmlarnn alt tarafnda dank ekilde kk lekeler mevcut

olabilir). Renk ve desen bakmndan erkek ve dii arasnda fark yoktur (zeti ve Ylmaz,

1994).

Boyu 80 mm. kadar olabilir (Terentjev ve Chernov, 1965). Trkiyede yaayanlarda

imdiye kadar en byk boy 72 mm. olarak tespit edilmitir (Baran, 1969; zeti ve

Ylmaz, 1994).

2.4.2. Ekolojik-Biyolojik zelliklerBu da kurbaasnn Trkiyede bulunduu ykseklikler 1100-2250 m. olarak

tespit edilmitir(Baran, 1969). Genel olarak yaad biotoplar, plak arazide veya aal

mahallerde akan kk dereler veya bunlarn kenar ksmlardr. Ayrca bu tre slak

zeminli ayrlklarda veya suya yakn baka yerlerde de rastlanabilir. Trn reme

biyolojisi Trkiyede aratrlm deildir(zeti ve Ylmaz, 1994).

2.4.3. Trkiyede Bulunduu YerlerEskiden beri en iyi bilindii yer tipik mahalli olan Uludadr. Ayrca Ulubey

(Eiselt, 1965), Gkeksk (Werner, 1903), Akehir (Werner, 1899) de eskiden beri bilinen

yerlerdir (zeti ve Ylmaz, 1994).

2.5. Rana camerani (erit Kurbaa) (Boulenger, 1886)Temporal erit mevcuttur. Arka bacaklar olduka uzundur (ne uzatldnda, tibio-

tarsal eklem burun deliini amaz). Srt tarafn zemin rengi farkl olmakla beraber

ounlukla tula krmzs veya gri kahverengi yahut yeilimsi kahverengidir. Bunun

zerinde daha koyu kahverengi lekeler bulunur. ounlukla srtn ortasnda ak renkli bir

erit uzanr. Tipik bir da kurbaasdr. Tipik biotopu, ak arazideki slak zeminli

ayrlklar ve su kenarlardr. Anadoluda eitli dalara ait kaytlar vardr (Gmen ve

Budak, 2008).

2.5.1. Morfolojik KarakterlerDorsolateral kvrntlar, genel olarak iyi gelimitir. Arka bacak ne uzatldnda,

tibio-tarsal eklem burun delii hizasn amaz. metatarsal tberkl yumuak ve ovaldir.


25/60

17

Temporal erit daima bulunur. Deri olduka dz olmakla beraber zerinde seyrek de olsa

kk kabartlar (siiller) mevcuttur(zeti ve Ylmaz, 1994).

Erkeklerinde, boaz ksmnda ki deri altnda i ses kesesi vardr; n ayaklarnbirinci parmandaki ikinlik tekpara ve btndr.

Srt tarafn zemin rengi deiik olmakla beraber, ounlukla ince noktal tula

krmzs veya gri kahverengi yahut yeilimsi kahverengidir. Ba ve gvde zerinde

kahverengiden koyu kahverengine veya koyu yeilimsi kahverengine kadar deien lekeler

bulunur. Ak renkli vertabral erit ekseriyetle mevcut vebarizdir. Karn taraf erkeklerde

beyaz veya sarmsdr, diilerde ise hafif pembe veya sar pembeye kadar deiir(zeti ve

Ylmaz, 1994).

En byk boylu bireyler 90 mm. kadar olabilir (Terentjev ve Chernov, 1965).

Trkiyede en iyi bilinen yer Erciyes dadr. Erciyeste yaad alanlar, ak arazideki

slak zeminli ayrlar veya su kenarlardr. Bu yerlere yakn bulunan sularn tempaturu, yaz

aylarnda 12-13C olarak tespit edilmitir(Baran, 1969).

Trn Trkiyede iftleme mevsimi ve reme biyolojisi hakknda ki bilgi henz

noksandr (zeti ve Ylmaz, 1994).

2.5.2. Trkiyede Bulunduu YerlerErciyes, Nemrut, Hakkari aras. Karsilinde Yalnzam dalar. Trabzon vilayetinde

Meryemana, Ordu ilinde Mesudiye yaknnda Yeilce(zeti ve Ylmaz, 1994).

2.6. Rana holtzi (Toros Kurbaa) (Werner, 1898)Temporal erit mevcuttur. Arka bacaklar uzundur (ne uzatldnda, tibio-tarsal

eklem burun deliklerini gemez). Deri yumuak ve dzdr (nadir olarak diilerde

siillidir). Srt tarafn rengi ekseriyetle sarms kirli yeil, sarms pembe veya gri yeildir.

Bunun zerinde koyu lekeler bulunur. Yalnz Anadoluya mahsus bir da kurbaasdr. Bu

gne kadar yegne bilindii mahal, Toroslarda Bolkar dadr(zeti ve Ylmaz, 1994).


Bu tr yalnz Anadoluya mahsus bir da kurbaasdr. Toroslarda Bolkar

dandaki iki mahalden bilinmektedir. Bunlardan biri 2500 m. ykseklikteki Karagl,dieri bu gln 2-3 km. gneybatsnda ve biraz daha yksekte (2800 m.) bulunan


26/60

18

inigldr. Trn burada ki biotopu hakknda Baran (1969) tarafndan verilen bilgiye

gre, Karagln etraf ksmen ayrlktr. Bu ayrlkta R.holtzi kalabalk srler halinde

yaar. Su kenarnda veya iinde pek az bireye rastlanr(zeti ve Ylmaz, 1994).

Trn reme biyolojisi ve senelik hayat devresi hakknda bilgi yok denecek kadar

azdr. Schmdtler-Eselt (1990), 25-26 Austosda Bolkar da Karaglden ileri evrede

(iki bacakl ve drt bacakl) olan larvalar ve henz metamorfozunu tamamlamam gen

bireyler toplamlar ve larvalarn total boylarnn ayn yataki baz Avrupa Rana trlerinin

larvalarndan dikkati ekecek kadarbyk olduunu belirtmilerdir (zeti ve Ylmaz,

1994).

2.6.2. Trkiyede Bulunduu YerlerBu tr imdilik yalnz yukarda kaydedilen yerlerden bi linmektedir (Toroslarda

Bolkar dandaki Karagl ve inigl) (zeti ve Ylmaz, 1994).

3. KURBAA ETNN BLEMSindirimi kolay olan kurbaa eti, beyaz renkte, gevrek ve lezzetlidir. Baz lkelerde i

organlarn karlmasndan sonra tm gvde ve bacaklar deerlendirilir. Orta ve byk

boyda olan kurbaalarn etleri, zellikle arka bacaklar, birok lkede deerli gda maddesi

olarak tketilir. Bunlarn gerek tad gerekse grnm genellikle pili etine benzemektedir

(altay, 2004). 100gr kurbaa etinin dier etlere gre kalori asndan karlatrlmas

Tablo1.1de verilmitir. Kurbaa eti, kabuklularn, yumuakalarn, salyangoz ve

kaplumbaalarn etine oranla daha dayankl, kasaplk hayvan etlerine gre ise daha az

dayankldr (Altu, 1999). Bu yzden kurbaa etini uygun yntemlerle ileyebilmek ve

uygun koullarda depolayabilmek iin kurbaa etinin kimyasal yapsn, ileme ve

depolama sresince oluabilecek kimyasal ve mikrobiyolojik deiimleri iyi bilinmesi

gerekmektedir (Grkan, 2002).


27/60

19

Tablo 1: Kurbaaetinin dier etlere gre karlatrlmas (zgr, 2005).

Etin Kalori Protein (g) Ya (g)

Kurbaa

..

6

1

0

Tavuk 2

1

1

Krmz et 2

1

1

Domuz 2

1

2

Tavan 1

2

8

Kurbaa etinin ya miktar dk olup, protein ve mineral madde miktarlar

ynnden de zengin bir kaynaktr. Kurbaa bacann kimyasal bileimi ile ilgili baz

bilgiler Tablo 2 ve Tablo 3de verilmitir.

Tablo 2: Kurbaa bacann baz besin eleri ile ilgili deerler (zgr, 2005).

zellik Minimum deer Maksimum deer Ortalama deer

Kuru Madde (%) 21.99 25.47 23.73

Protein (%) 20.00 24.05 22.025

Ya (%) 0.27 1.74 1.005

Kl (%) 0.63 0.85 0.74

Kalsiyum (%) 10.48 20.87 15.675

Fosfor (mg/100 g) 71.32 158.19 114.755

Magnezyum(mg/100 g) 9.03 15.47 12.25

inko (mg/100 g) 0.40 0.99 0.695

pH 6.14 6.66 6.4


28/60

20

Tablo 3: USDA(United States Department of Agriculture) ya gre Taze kurbaa bacann bileimi

(Anon, 2005b).

Besin Bileimi Birimi 100 gr tketilebilir ksmdaki deerBesin eleri

Su g 81.90Enerji kcal 73Enerji Kj 305Protein g 16.40Toplam ya g 0.30Kl g 1.49Karbonhidrat g 0.00Ham lif g 0.0Toplam eker g 0.00

MinerallerKalsiyum, Ca mg 18Demir, Fe mg 1.50Magnezyum, Mg mg 20Fosfor, P mg 147Potasyum, K mg 285Sodyum, Na mg 58inko, Zn mg 1.00Bakr, Cu mg 0.250Selenyum, Se mg 14.1

VitaminlerVitamin C ( askorbik asit) mg 0.0Tiamin mg 0.140Riboflavin mg 0.250Niasin mg 1.200Vitamin B6 mg 0.120Folik asit mcg 0Vitamin B12 mcg 0.40Vitamin A IU 50Retinol mcg 15Vitamin E (alfa- tokoferol) mg 1.00Vitamin K (phylloquinone) mcg 0.1

LipidlerToplam doymu ya asitleri g 0.0764:0 g 0.0006:0 g 0.0008:0 g 0.00010:0 g 0.00012:0 g 0.00014:0 g 0.00116:0 g 0.05418:0 g 0.021

Toplam tekli doymam ya asitleri g 0.05316:1 g 0.00918:1 g 0.04420:1 g 0.00022:1 g 0.000Toplam oklu doymam ya asitleri g 0.10218:2 g 0.02018:3 g 0.01018:4 g 0.00020:4 g 0.03120:5 n-3 g 0.01422:5 n-3 g 0.00722:6 n-3 g 0.020

Kolesterol mg 50


29/60

21

3.1.Kurbaa Etinin Yenilebilir KsmlarKurbaalarn tketilen ksmlar ekil 1.6de grld zere femur ve tibia ad

verilen arka bacaklar olup, bunlarn yzde olarak Tketilen Ksm Oran (TKO) ve

Tketilen Ksma ait Deri Oranlar ( TKDO) ekil 1.6da gsterildii gibi hesaplanmaktadr

(Arman ve ark., 2000).

ekil 7: Kurbaann (1) Vcut Uzunluu, (2) Femur Uzunluu, (3) TibiaUzunluu (altay, 2004).

TKO (%) = Femur ve Tibia Arl (gr) X 100Vcut Arl (gr)

TKDO (%) = Femur ve Tibiay Saran Deri Arl (gr) X 100Toplam Femur ve Tibia Arl (gr)


30/60

22

4. KURBAA YETTRCLKurbaa yetitiricilii ile ilgili ilk teebbsler ABDde balamtr. Bu konuda ki

ilk yazl belge 1897de Chamberlain tarafndan sunulmaktadr. Daha sonralar Cobb

(1904), Meehan (1913), Herriman (1933), Anon (1938) ve Stearns (1939) gibi

aratrmaclarkurbaa kltr ile ilgili bilgiler yaynlamlardr(Arman ve ark., 2000).

Kurbaalar, gerek laboratuarlarda deney hayvan ve gerekse besin olarak

tketilmek iin, ok sk avlandklarndan poplasyonlar azalmtr. ABD ve dier

lkelerde, yemeklik kurbaa retiminde birka iftlik var iken, laboratuar hayvan ve farkl

amalar iin kurbaa yetitiricilii olduka yaygnlamtr. En fazla kurbaa ihracat

yapan lkeler (hem kltr, hem avlanmas); Brezilya, Endonezya, Hindistan, Banglade,

Japonya, Trkiye ve Eski Yugoslavyadr (Arman ve ark., 2000).

4.1.Trkiyede Kurbaa YetitiriciliiTrkiye de 11 tr bulunmakta olan kurbaalarn bazlar; Rana, Hyla, Bufo,

Palodytes, Pelabotestir. Bu trler ierisinde de Rana nn 5 trnn ekonomik deeri

bulunmaktadr. Bunlar; Pelophylax ridibundus(Ova K.),Ranadalmatina (evik K.),Rana

macrocnemis (Uluda K.), Rana camerani (erit K.) ve Rana holtzi (Toros K.) dr.

Trkiyedeki ihracat canl, donmu bacak, konserve ve taze bacak eklinde olup, bu

ihracatn %80ini de donmu bacak ve canl kurbaalar oluturmaktadr (Arman ve ark.,

2000).

Doada bulunan pek ok kurbaa tr yenilmesine ramen, yemeklik kurbaa iin

daha ok bullfrog(iri kurbaa) kltr yaplmaktadr. Bullfroglar oluturan Rana

catesbianalardr. Genelde Rana genusuna ait olan kurbaalarn birounun yetitiricilii

yaplr. Ancak bullfroglar daha ok rabet gren trlerdir. nk onlar scaklk

deiimlerine iyi adapte olurlar ve ayn zamanda dier kurbaalardan(0,9 kg kadar) daha

ardrlar (Arman ve ark., 2000).


31/60

23

5. RETM YERNN HAZIRLANMASI5.1.

Kurbaa Yetitiricilii in Uygun klim artlar

Su rnleri yetitiriciliinde en nemli konularn banda iklim koullar gelir.

nk su ierisinde yaayan ve yetitiricilii yaplan canllarn tm soukkanl

hayvanlardr ve buna bal olarak bulunduklar ortam koullarnn direkt olarak etkisi

altndadrlar. Bu nedenle herhangi blgede baarl olan bir yetitiriciliin baka bir

blgede ayn baaryla uygulanabileceini sylemek zordur. Fakat benzer koullar

yakalandnda baarl sonular beklenmesi de doaldr. Buna bal olarak blgesel olan

baz farkllklar konusunda gerekli dzenlemelerin veya blgeye gre yetitirmeyntemlerinin uygulanmasnda baz eklemeler yaplmas da doaldr(Alpbaz, 2005)..

Scaklk retim asndan nemlidir. Dk scaklkta retim yaplabilir ancak sre

bakmndan uzama grlr. Bu nedenle bu tr iin Akdeniz blgesi ok uygundur.

Optimum scaklkta kurbaalarn erginlie ulamalar 11 ayda olurken scaklk dnde

bu evre 2 yla kadar kt gzlemlenmektedir (Anlr, 2006).

5.2. Havuzlarda YetitiricilikYavru kurbaalar iin hazrlanacak yetitirme havuzlarn bykl 10200 m2

kadar olabilir. Su derinliinin 3070 cm olmas yeterli olabilir. Kullanlacak sularn da ok

temiz olmas gerekir. Kurbaalarn doal gdalar ile beslenmesine olanak tanmak

asndan alg ve mikroorganizma bakmndan zengin temiz sularla alanmasnda fayda

vardr. Yalnz bu sularn gnden fazla bekletilmemi olmas nerilmektedir. nk d

ortamlarda planktonca zenginlemesi istenen sular fazla bekletilir ise yabanc bceklerin

yumurta brakmas sonucu zararl canllar remesi sz konusu olabilmektedir. Bu

konularda dikkatli olmakta yarar vardr. Yavru bytme tanklarndaki sular hibir zaman

gaz ya da benzeri bcek mcadele ilalar ile ilem grmemelidir. Bytme tanklarna

yerletirilme skl 100-200 ad/m zerinde olursa gelime olumsuz ynde etkilenir ve

metamorfoz dneminde lm oran artar(Alpbaz, 2005).


32/60

24

5.3.Yetitirme HavuzlarDier su canllarnda (balklar, kabuklular v.s.) olduu gibi kurbaalarnda suni

retiminde son yllarda byk baar salanmtr.Kurbaa kltrnde kullanlan yetitirmehavuzlar ve zellikleri u ekildedir (Anlr, 2006).

Kurbaa yetitiriciliinde kullanlan havuzlarn her birinin alan deiik olabilecei

gibi 50-60 m2 olanlar tavsiye edilir. Bir kurbaa yetitirme iftliinin kurulmas iin

toplam 5-6 bin m2lik bir alan yeterlidir. Byle bir iftlikte 5 eit havuz yaplmas

gerekmektedir (Anlr, 2006).

Bu havuzlar;

Yumurtlama havuzlar

Kuluka havuzlar

Yavru ( iriba ) havuzlar

Gen yavru havuzlar

Yetikin havuzlar

ekil 8: Kurbaa yetitirilmesinin ematik gsterimi(Seymen, 2009).


33/60

25

5.3.1. Yumurtlama HavuzlarTicari retimde ilk sray doal yumurtlama alr. kinci olarak, laboratuar

artlarnda ve kontrol altnda yumurta ve sperma retimi iin hormon kullanlmasdr.Modern kurbaa iftliklerinde, iftlik alan; tadpol(yavru kurbaa, iriba) havuzu,

yumurtlama ve kuluka alan ve kurbaa havuzu ieren blmlere (kurbaalarn

byklkleri gz nne alnarak) ayrlmtr. Doal yumurtlama havuzlar ok eitli

olmakla beraber, genelde bir ada etrafnda beton kanal seklindedir(Seymen, 2009).

Su kanal 15cm derinliinde olup, su devaml ak halindedir. inde ada

bulunduran havuz, canl yemler bakmndan olduka zenginletirilir. Devaml su ak

salanan havuz yaklak 3 em derinliindedir. Suyun etrafnda ve adada glge oluturulur.Fakat saha iyi gzlenebilecek kadar ak tutulur. Eer sinek larvalar gda olarak

kullanlacak ise, adann zerinde su bulundurulmaz (Seymen, 2009).

Kltrde, yumurtlama yeri ve glge iin rt olarak su bitkileri kullanlr. Su

bitkisi Hyacinth (Eichhomia crassipes) kullanlmasna ramen, bu bitkilerin hastalk

yapc bakterileri barndrd iin denetim zorlamaktadr. Bundan dolay bitkiler fazla

kullanlmaz. (Seymen, 2009).

Yumurtlama yeri 3m.'lik bir kanaldan ibarettir. Ya da yzeye yakn 3-4 tahta

ereveyle blmelere ayrlr. Erkek ve diilerin d1 vermelerini salamak iin, 3 hyacinth

su bitkisi ile yumurtlama yeri oluturulur. Suyun derinlii 15cm.den az olmamaldr.

Bullfroglar yumurtalarn baharda ve yazn scak aylarda yaparlar ve yumurtalarn

havuzlarda su bitkilerine veya dier sabit objelere yaptrarak brakrlar. Yumurtalar

bitkilere brakldktan sonra, bitkiler ortamdan uzaklatrlr ve yumurtalar buradan alnr.

Kuluka periyodunun uzunluu scakla baldr. Havuzlarn suyu devaml deitirilir ve

havuzlar gnlk ve aylk olarak klorlanr ve temizlenir(Seymen, 2009).

Genel olarak bu havuzlar 10-15 m2 arasnda deien byklklerde yaplmaktadr.

Bu havuzlar toprak olduu iin, etrafna aalar ve yksek bitkiler dikilmek suretiyle tabi

bir ortam ekli yaratlmaldr. Havuzlarn derinlii deiik olmakla birlikte her bir havuzda

1/3 lk ksmnn derinlii 10 cm olmaldr (Anlr, 2006).

Yumurtlama havuzlarna konacak ana seiminde salkl ve en hzl byyen

bireyler seilir ve bir erkee 3 ya da 4 dii gelecek ekilde yumurtlama havuzlarna


34/60

26

braklrlar ve bekletilirler. Bu srada havuzlarda bulunan analar rahatsz edilmemelidirler

(Anlr, 2006).

5.3.2.Kuluka Havuzlar

Ana havuzlarndan elde edilen yumurtalar geni bir kepe yardmyla toplanr ve

bu yumurtalarn % 10-15 inden iriba elde edilir. Yumurtalar havuzlara aktarlmasndan

sonra su hi kartrlmamaldr (Anlr, 2006).

Yumurtalarn almasnda su, s ve zaman nemli bir faktrdr. Yumurtalar 24-

27oC arasnda 72 saatte alrlar. Bu devrede havuzlara suyun giri- k salanmaldr

(Anlr, 2006).

Kuluka havuzlar 40 cm derinlikte olmaldr. Havuzlarda bu devrede su akm

nemlidir. Bu nedenle havuzlarn su giri ve k uygun ekilde yaplmaldr (Anlr,

2006).

Kulukalk ynetiminde baarl olmak dikkat gerektirir. Aadaki olaylar sklkla

olmaktadr ve uygun bir beceri, kulukalk retiminde tadpollerin ticari kalitede olmasn

devaml klacaktr(Seymen, 2009).

Kulukalk havuzlar klorlanmal, suyu boaltlmal ve kullanmadan en az 24 saat

nce kurutulmaya braklmaldr. Bu uygulamalar yaplmaz ise patojenik bakterilerin

gelimesi muhtemeldir(Seymen, 2009).

1. ok sayda geni havuz bulunmaldr, yumurtalar stoklanaca zaman, havuz

tekrar 22 gnlk sure ierisinde kullanlmayabilir. rnein her gn 4 yumurta grubu

toplanacaksa, ondan sonraki 21 gn ierisinde 84 tank kullanlabilecektir. Geliim oranlan

nceden tahmin edildii gibidir. Havuz saylar mevcut olanlardan %25 daha fazla

olmaldr.

2. Yumurtalarn gelimesi gzlenerek, kt yumurta gelimesi engellenebilir.

rnein hilal seklinde gelien embriyo, bakteri ve mantar grnmndedir. Bu ekilde

gelien embriyo da yumurtadan k derhal nlenmeli ve havuzlarda kullanlan yumurta

tepsisi, kepe, ykama fralar vb. klorlanmal ve temizlenmelidir.

3. Kulukalk alanlar havuzdan havuza geerken hastalk databilirler Byledurumlar tamamen kontrol etmek mmkn deildir. Fakat nlem olarak birka ey


35/60

27

yaplabilir. Havuzda kullanlan btn ekipmanlarher is bitiminde 10 mg/lt klorlu suyla

temizlenip yerine konulmaldr.Her kulukalk alan havuza bakmakla grevlendirilmeli

ve tanklar kullanlmadan nce temizlenip klorlanmaldr.

4. Havuzlarda len tadpoller gzlenmeli ve bunlar hemen havuzdan

uzaklatrlmaldr. Eer tadpoller kurbaalar iin besin olarak hasat, yksek lmlerin

grld havuzlardakiler asla kullanlmaldr.

5. Kulukalk personeli yemlemenin az ve ok olduu durumlar gzlemelidir.

Tadpollerin yumurta kesesi tkendikten hemen sonra, azar azar yemlenmeye

balanmaldr. Aksi takdirde yksek lmlerin artmasna sebep olunur.

6. Havuzlar denetlenmeli ve gnlk temizlenmelidir. Su kesilmeleri fazla olmamal

ve kullanlan su tekrar geri dnmelidir.

7. Fazla alg younluu oksijenin doymuluuna sebep olur ve tadpolleri

ldrebilir. Alg younluu denetlenmeli ve lmler engellenmelidir. Havuzlardaki su

boaltlrken algler havuz duvarlarna yapr. Bunlar bol su ile temizlenmelidir.

8. Salkl gelien tadpoller daima hareketlidirler. Poplsyondakilerin bazs ksa

aralklarla hareketsiz olabilir. Eer siz bir havuzda gzlem yaptnzda tadpollerin

birou 30 dakikalk periyotta hareketsiz ise bir eyler yanl gidiyor demektir.

9. Gen tadpoller olduka hassastr ve kolayca incinebilirler. Bu incinme olay,

tadpollerin kulukadan nakledildikleri zaman daha fazla olur. Eer tadpolleri yakalamada

alar kullanlyorsa, bu ilem ok yava yaplmaldr, ok kk alar ve sert muamele

tadpollerin incinmelerini arttrr. Yer deitirmeler yaplrken ilem abuk yaplmal ve a

ierisinde birbirine girmelerine engel olunmaldr.

10. Tadpoller baka bir yere nakledilirken, oradaki suya adaptasyonlar

salanmaldr. Eer scaklk iki su kayna arasnda 5C' den az ise, her iki su kayna 1:1

orannda kartrlmaldr.

11. Kayt tutmak zorunludur. Eer kulukalkta baarl olunmak isteniyorsa; stok

durumlar, damzlk kaynaklar, ar lm oranlar, yem kalitesi ve dk yumurtlama gibi

bilgiler ok gereklidir.

12. Herhangi bir durumda eer kulukalk alanlar belli programlan izlerlerse,


36/60

28

onlar daha baarl olacaklardr(Seymen, 2009).

5.3.3. Tadpol-Larva (riba) HavuzlarYumurtadan kan larvalar bir hafta boyunca besin kesesini kullanrlar, daha sonra

dardan besin almak zorundadrlar. Bu aamada yumurta sars ile beslenmeleri gerekir.

riba yavrular ilk ay ierisinde balk ve yer fst unu daha sonra tatl patates unu, pirin

kepei, mutfak artklar ve deersiz yiyeceklerle beslenirler. Yiyecekler su yzeyinde

yzecek ekilde altlar delik kaplarla verilmelidir. Gnde iki n yem verilmelidir (Anlr,

2006).

kan yumurtalardan yaklak % 10-15 inden iriba elde edilir. Yumurtalar geni

bir kepe ile su iinde alnarak kuluka havuzlarna konulurlar. Yumurtalar havuza

nakledildikten sonra havuzlar hi kartrlmamaldr (Anlr, 2006).

Yumurtalarn almasnda su ss ve zaman nemli bir faktrdr. Yumurtalar

24-27 0C arasnda 72 saatte alrlar. Bu devrede havuzlara suyun giri k salanmaldr.

Kuluka havuzlarnn; derinlii 30-40 cm arasnda ve zeminleri amur olmaldr. Bylece

havuzlarn su ssnn sabit tutulmas ile yavrularn byme gvenlii salanm olur.

Larva havuzlarn dikdrtgen eklinde olmas tavsiye edilir (Anlr, 2006).

Uygulamada 1 m2 ye 1.000 adet olacak ekilde kurbaa larvalar larva havuzlarna

konulur. Bu arada yavrular boylama eleklerinden geirerek snflandrma yaplr ve ayr

havuzlara koymak gerekir (Anlr, 2006).

5.3.4.Gen Yavru HavuzlarKurbaalarn dmanlar; timsahlar, ylanlar, balklar ve baz kulardr. Baz bcek

larvalar tadpollerle beslenir. Bu yrtclara kar tedbir alnmaldr. Kurbaa kltrnde

yaygn hastalklarn birounda bakteri enfeksiyonlar vardr. Bunlardan "Krmz Bacak"

hastal kurbaalarn ksa bir sure iinde lmlerine sebep olur. Tedavisinde tuz ve

antibiyotikler kullanlr. Btn havuzlar temizlenip 5 mg/lt.de klorlanr. Su

doldurulmadan nce gnete kurutulur. Bu prosedrlere uyularak hastalk yapc bakteriler

kontrol edilmi olur. Eer havuz yrtc sucul bceklerin saldrsna urarsa (hemipterans,

coleopterans ve odonates) tadpolleri retmeye balamadan 3 gn nce fazla olmamak

artyla havuz doldurulmal ve salk nlemleri alnmaldr, Nymph safhasnda olanlar,tadpollerden daha byk ve ciddi yrtclardr. Kulukalk devresinde hzla gelien


37/60

29

tadpoller 2-3 gndeNymph safhasna gelirler(Seymen, 2009).

Havuz doldurulup temizlendikten sonra, havuz duvarlarna mantar, alg ve bakteri

alamak iin havuz suyuna 4 litre/mfitoplankton katlr. Doal gdalarn abuk gelimesinemlidir. Bunlar havuz duvarlarna (3-5 gn) yerleince havuz boaltlr, temizlenir,

klandrlr ve yeniden suyla doldurulur. Bcek yrtclar da ortamdan uzaklatrlr. 3

gn sonra havuz ierisine tadpoller ilave edilir. Eer mikroflora 3 gn iinde yerleirse,

predatrleri boaltp uzaklatrmak gereksizdir. Havuzlar 10dan 200 m'ye kadar yzey

alanna sahiptir(Seymen, 2009).

Gen yavru havuzlarnn su derinlii 15-35 cm arasnda olmal ve her bir havuzun

1/4 kadarlk ksm sudan daha yksekte olmaldr. Yani yavrular gerektiinde

kabilmeleri iin havuzda susuz bir sahaya gereksinimlerivardr. Yavrular bu havuzlara

ancak nc aylarn doldurduktan sonra nakledilmelidirler (Anlr, 2006).

Gen havuzlarnn 1 m2 sine 100-120 arasnda yavru konulmaldr. Fakat yavrular

6-7 cm uzunluunda iseler bu say 60-80 arasnda olmaldr. Btn yavrulara ekil

deitirene kadar yem verilmez. ekil deitiren kurbaalar arasnda yine bir seleksiyon

uygulanr ve ayn byklkte olanlar seilerek ayn havuzlara braklrlar. Bu ilemyavrular byynceye kadar devam eder. ekil bozukluu gsterenler ve kuyruk

atamayanlar ortamdan uzaklatrlr. nk karnibalizm olay meydana gelir (Anlr,

2006).

Havuza braklan gen yavrulara toprak solucanlar, sinek larvalar, kk balklar,

kk karidesler ile dier canl hayvansal besinler verilmelidir. Sinek larvalarnn

havuzlarn iinde oalmalar iin balk artklar konmaldr. nk bu artklar sinekleri

cezp eder ve sinek yumurtalarnn oalmalar iin uygun ortam salanm olur. Buda ucuz

bir ekilde yavrularn ihtiyacnn karlanmas demektir (Anlr, 2006).

Hava scakl 20-26 0C olduu zaman daha fazla besin verilmelidir ve verilen

besin miktar yksek ve dk sda azaltlmaldr. Ortalama verilen besin miktar % 10

kadar olmaldr. Gnde iki defa beleme yaplmaldr. Besinin kurbaalara eit olarak

verilmesi gerekir bunun iinde yem toprak yzeyine datlmaldr. Daha sonra yem kk

tepsilere konulur, tepsinin yarsna toprak solucan, kurtuk dier yarsna da kk balk,

karides, v.s. konur. Tepsi ksmen suya batrlr. Bu ilemde ama kurbaalarn doadan


38/60

30

yem yeme alkanln gelitirebilmelerini salamaktr. Bu arada len kurbaalar

ortamdan uzaklatrlmaldr. Yavrular doal besinlerden alabilecekleri zamana kadar bu

ileme devam edilir (Anlr, 2006).

Havuz suyunun bulank olmas, fazla yem yenildiini ve ar organik madde

biriktiini gsterir. Ayn zamanda su akntsnn yetersiz olduunu da gsterir. Byle

durumlarda su temizlenene kadar bol su verilmeli ve yemleme durdurulmaldr. Periyodik

artan plankton patlamas suya yeil bir grnm verir. Eer suyun dibi ve tadpollerin

grnmesi imknsz ise, yem azaltlmal ve su ak arttrlmaldr(Seymen, 2009).

En iyi kltr sistemi, hastalk yapc bakterilerin grnmeden nce tadpolleri

retmektedir. Ticari iletmenin hastalk yapc bakterilerinin ou, havuzlar dzenli birekilde ynetildiinde 7 haftadan daha az bir zamanda ortadan kalkar. Bakteri bulunan

havuz 50 gn boyunca klorlanmal, gnete kurutulmal ve iyice temizlendikten sonra

tadpoller ilave edilmelidir (Seymen, 2009).

Havuz boaltlarak ergin hale gelmi gen kurbaalar toplamak stresli bir itir.

Ergin hale gelmi gen kurbaalar ortaya karken nce snak ararlar. Kurbaalar

havuzun bir kenarna toplamak iin cihazlar yerletirilir. rnein; zellikle havuzdaki

boluklara tula, kiremit veya bir sra halinde boru batrlarak havuz boyunca 1m olacak

ekilde yerletirilince sonu mkemmeldir. Bunlar her 3-4 saate bir kontrol edilir ve hasat

edilen kurbaalar esas kurbaa yetitirme kltr alanna nakledilirler (Arman ve ark.,

2000).

5.3.5.Yetikin HavuzlarABDde baz iletmelerin kurbaa yetitiricilii ynnde baarl olduu

kaydedilmekte ise de bu kurulularn daha ok damzlk kurbaa satan iletmeler

tarafndan yapld kaydedilmitir. Bunun yannda yar kontroll ortamlarda kurbaa

retimi yapan iletmelerin karl sonular elde ettikleri de kaydedilmektedir(Alpbaz, 2005).

Kurbaa kltr alanlarnn planlanmas farkldr. Fakat genellikle gnlk

temizlenip klorlanabilen sert yzeyleri ierir. Ne yazk ki pahal olmayan ve her zaman

bulunabilen iyi bir zemin materyali yoktur. Eer beton zemin kullanlrsa kurbaalarn

ayak perdeleri zamanla anp, hastalk yapc etkenlerin girmesine sebep olur. Vinyl

salam plastik kullanlr. Fakat bu da kaygan olduundan kurbaalarn hareket etmesini


39/60

31

zorlatrr. Biraz yumuak, geirgen olmayan, sert yzey daha ok arzu edilir, ama

yaplmas pahaldr(Arman ve ark., 2000).

Daha nce de bahsedildii gibi havuzlara glgelendirme yaplr. Fakat kurbaalargrlmelidir. Kanal ve havuzlara muntazam su gelmelidir. Alann yaklak %25'ne

glgelendirme yaplnca, burann bir ksm kuru kalr. Su derinlii su miktarna bal

olarak 1 cm.den 15 cm.ye kadar deiir. Su scakl 30C varmamal ve eer mmknse

20-25C arasnda muhafaza edilmelidir. Eer su gne alyorsa, su ssa su

scakln korumak iin su ak artrlmaldr. Kltr havuzlar metamorfozdan sonra her

mde 50 kurbaa olacak ekilde 10-100 malanda yaplr. Gelimeye gre younluk her

mde 20 kurbaa olarak azaltlr. Kullanlan yerlerde younluk mde 80 byk kurbaaolacak ekilde ayarlanr(Arman ve ark., 2000).

Gelime havuzlar en az 1,5 m ykseklikte a (1-3 mm) it kafesle evrilir ve bu

itler 15 cm derinlie gmlr. Birok ifti kltr alann yrtclardan korumak iin

havuzlarn zerini ala rter. Bu a, almalar engellemeyecek ekilde yerletirilmelidir

(Arman ve ark., 2000).

5.3.6.D Havuzlarda Bytme

Kurbaalarn d havuzlarda bytlmesi amacyla pek ok materyalden havuzlar

ina edilmitir. Ancak hepsinden de baarl sonular alnamad pek ok retici tarafndan

belirtilmektedir. rnein; beton havuzlar dev kurbaalarn (Rana catesbeiana) derileri

zerinde anmaya ve sonrasnda da bakteriyel enfeksiyon gibi problemlere yol amtr.

Vinilex ve plastik gibi malzemeler ise ok kaygan olduklarndan kurbaalarn

aktarlmasnda zorluklara neden olmaktadr. Havuz yapm iin retilmi polietilen

malzemeler pahal olmasna ramen tavsiye edilebilecek en iyi malzemedir. Boy ve biimbakmndan ok geni yelpaze olmakla birlikte genelolarak ada biiminde etrafnda suyun

akt retim alanlar tercih edilmelidir(Alpbaz, 2005)..

Su scaklnn 2028 C arasnda olmasnn yetitiricilik iin uygun olduu

bildirilmektedir. Gne nn % 75 inden korunmak amacyla kltr alannn % 25 i

glgelendirilmelidir. Yemleme havuzlar 24 m2 ve 2-4 cm derinlikte planlanmaldr. Canl

yemlerden yoz Lepistes yavrular ya da Gambusia ile yava ve zayf gelien kurbaa

yavrularnn kullanlabildii kaydedilmektedir(Alpbaz, 2005).


40/60


41/60

33

Kurbaa retim alanlarnda en nemli konu kurbaalar yiyebilecek balk, ylan,

kaplumbaa, kedi, kular ve dier avc canllara kar emniyetli ekilde retim alanlarnn

korunmu olmasdr. Bu nedenle retim alanlar 1 m kadar ykseklikten a ile rtlr ve

kylardan bu zararl hayvanlarn girmemesi iin nlemler alnr. Fakat her ne nlem

alnrsa kurbaalar predatrlere kar korumada bir miktar zayiat verilmesinin beklenmesi

gerektii belirtilmitir(Alpbaz, 2005).

Tablo 4: Kurbaa larvalar iin hazrlanm rnek yem formlasyonu(Alpbaz, 2005).

Besin maddesi %

Karides eti 16-5

Balk eti 22.0

Soya proteini 5-5

Pirin kepei 21.0

Whey 5.0

Balk ya 2.0

Balkerii(zeltisi) 5.0

Vitamin premix 2.0

Linolenic acid 0.5

Balayc madde 4.0


42/60

34

Tablo 5: D havuzlarda retimi yaplan kurbaalarda geliim ve yem tketim

deerleri(scaklk 25-30 C) (Alpbaz, 2005)..

Ya (Ay) Ortalama arlk (gr) Gnlk yem tketimi (gr)

0 5 -

1 10 0.50

2 22 1.09

3 35 1.22

4 50 1.72

5 75 2.63

6 105 3.67

7 140 4.90

8 175 6.12

5.7. Su Kalitesi ve Su MiktarKurbaa yetitiriciliinde gelime periyodunda bol miktarda temiz suya gereksinim

vardr. yi bir geliim iin su scaklnn 20-26 C olmas nerilmektedir. Su kalitesinin

biraz asit olmas istenir. Oksijen durumunun yeterli olmas gerekir. nk yavru

kurbaalar balklar gibi su ierisindeki oksijeni solungalar ile alarak yaarlar. Su

ierisinde herhangi kimyasal atk bulunmamaldr. Kimyasal maddeler yavru veya gelikin

kurbaalarn lmlerine neden olabilecei gibi, bu tr alanlarda bytlen kurbaalarndainsan sal asndan satlmalar sakncal ve birok lkede bu konuda sk kontroller

uygulanr. Bu konularn yetitiricilik iin seilen alanlar da bu gibi konularn nceden iyice

incelenmesi gerekmektedir (Alpbaz, 2005).

Kurbaa yetitiriciliinde baarya ulamak iin, salk koullarna dikkat

edilmelidir. Suyun miktarna ve havuzun hacmine gre, her gn 5 mg/lt klorin havuz

suyuna katlr, % 5-10 olarak hazrlanan klorin zeltisi havuz suyuna kartrlarak

datlr. Havuzun her yeri klorinle muamele edilmelidir. Eer bu bir i gnnde


43/60

35

yaplacaksa kurbaalar strese sokmaktan kanlmaldr. Bundan dolaydr ki gnn bir

blmnde bir defada yaplr. Yumurtlama havuzlar ise gnlk deil, aylk 5 mg/lt

orannda k1orlanr(Arman ve ark., 2000).

6. DAMIZLIK SEM VE YETTRMEBullfrog yetistiriciligine balamak iin, yumurtalar doadan toplanr. Fakat

iftiler toplanan tre ait yumurtalardan emin olmaldr, Hatta doadan toplanan

yumurtalarda patojenik bakterilerin bulunma riski fazladr. Kurbaa yetistiriciligine

balamak iin, bir baka yol ise; temiz yumurtalar veya damzlk satn almaktr. Damzlk

olarak hzl geliim gsteren kurbaalar seilir. Seilecek olanlar 3 aylk bakalama

geirmi ve 125g arlnda olmaldr(Arman ve ark., 2000).

Bu kurbaalarn arl en fazla 140g en az da 37g olmaldr. Seim yaplrken

kurbaann verecei yumurta says da nemlidir ve bunlar zenle gen kltr

kurbaalarndan seilir. Yal olan analar pazara sevk edilir. Gen olanlar bir yere

toplanp bekletilir. Bylece yumurtlamak iin; gen, salkl ve aktif olanlar alnr.

Yumurtlama poplasyonundaki cinsiyet oran, her be dii iin 1 erkektir (Arman ve

ark., 2000).

100mlik bir alana 300-400 kadar kurbaa konulmas tavsiye edilir. Yumurtlama

alanndaki kurbaa younluu gnlk temizleme islerinin yaplmasn, kurbaalarn

kolayca gzlenmesini salayacak ekilde olmaldr. Fazla younlukta mmkn olabilir.

Fakat byle durumlarda kontrollerin yaplmas zorlar(Arman ve ark., 2000).

Besleme, dengeli bir ekilde ve gnlk yaplmaldr. Besleme iin, sinek larvalar

salk artlarnda kltre alnr. Birok kolaylk asndan, bu larvalara yem olarak

rm et kullanlmas pratik olsa da ne yazk ki, hastalk oluturmaktadr. Balk olarak,

zellikle Poeciliidae familyasnn gelimi trleri tadpol kurbaalarnn canl yemini

oluturur. Bunlarn kullanlmas durumunda, tadpol kurbaalarnda reme olduka yksek

olur. Yine yer solucan, Annelidler, Roachiler, crcr bcei gibi bceklerde yem olarak

retilebilir. Fakat byle bir retim pahaldr ve ok ilgi gerektirir(Arman ve ark., 2000).

Damzlklar her gn vcut arlnn %10-15 orannda beslenirler. Bu oran

yumurtalarn hzl gelimesi iin yeterlidir. Tropik iklimlerde bir dii ylda 2 veya 3 kez

yumurtlayabilir (Arman ve ark., 2000).


44/60

36

6.1. Yem retimiKurbaalarda karnibarizm grlmektedir. Laboratuar artlar altnda yaplan

deneylerde bol yem verilerek poplsyonda yaklak %3 orannda karnibarizm olduugrlmtr. Geni olarak ticari sistemlerde fazla yem mevcut olduu zaman karnibarizm

ilk 60 gnde %10'dan %3'e dmtr. Karnibarizmi azaltmak ve kurbaalar birbirinden

uzaklatrmak zordur. Gen kurbaalar abuk geliirler. Geliemeyip zayf kalanlar, byk

kurbaalarn saldrsna urarlar. Geri ama, zayf kurbaalar ortamdan uzaklatrmak ve

dier gelimi kurbaalar pazarlama arlna ulatrmaktr. stelik zayf kurbaalarn

gelimesi ekstra bir zaman alacaktr(Arman ve ark., 2000).

Kurbaalarn 190g (bacak sat iin) arla 12 ayda gelmesinde, her yl 10.000kurbaa retimi yapan iftliklere; bir ylda 61.700g yem gerekir. Bu yemin bir ksm

tketilmez, yani yaklak gnlk 170g tketilir. Yem retimi iftlik sistemlerinin en

nemli parasdr. Kurbaa geliimi iin yem retimi kendi bana bir sistemdir. En iyi

gdalar; tadpoller, balklar ve crawfishtir. Bullfrog iin bein olarak tadpol retimi, geni

yumurtlama poplsyonlar gerektirir. Btn bunlar baarl olmaz ise dier yemlerin

retilmesi gerekir (Arman ve ark., 2000).

Toplam iftlik poplsyonlarnn yaklak %5inde tadpoller yem olarak

kullanlmaktadr ve bu durumda diiler abuk yumurtlar. rnein; eer bir iftlikte 1 ayda

10.000 kurbaa retilirse, pazarlama arlna varmas iin 5 ay gerekir. Daha sonra

iftlikteki kurbaa miktar 50.000e karlr. Bu gelien kurbaalarda yem olarak tadpol

tedarik etmek iin poplsyona 2.500 ergin dii katlmas gerekir. Bir dier 400-500 dii

iin kendileri ve yumurtlayan 2.500 olgun diinin beslenmesinde yeteri kadar tadpol

tedarik edilmelidir (Arman ve ark., 2000).

300g arlndaki her bir dii, her gn 15g yem tketir. Diiler iin tadpollerin

retilmesi esastr. Tadpollerin %50 lm oran hesaba katlrsa yllk 5.000 tadpol

yetitiricilii yaplyor demektir(Arman ve ark., 2000).

Gen kurbaalar 0,3-0,5g arlndaki kk tadpollerle beslenir. Kurbaann

gelimesine gre sonraki aamalarda tadpol bykl 5g varr. Gen tadpoller

kulukalktan (ortalama 0,3 g arlnda) gelime havuzlarna nakledilince 5ga gelinceye

kadar retimleri 2-3 haftay alr(Arman ve ark., 2000).


45/60

37

Bullfroglar yeteri kadar bein bulunmazlar ise, sadece yava gelimez, ayr

zamanda ok hassas olduklarndan, hasta olurlar. Byle durumlarda karnibarizm problem

olmaktadr. Ergin kurbaalar beslenmek iin, kendilerini ekecek yemin hareketli ve canl

olmasn isterler. Avlarn seslerinden alglarlar. Kurbaalarn beslenme problemini

zmek iin, birka zm nerilmitir. Birincisi kurbaalar iin yemeklik balk

kltrdr. Poeciliidae ailesindeki balklar bullfroglar iin retilir. Baldwin (1977),

Shang ve Baldwin (1980) Poecilia vittata ve Pimexicana kltr sistemlerini kefedip

gelitirdiler. Aile iinde birok tr bu sistemde kullanld, Yllk Poecilia her yl 8.000

kg/ha a varan (15.000 kg zeri gsterilen), her yl 120.000 kurbaa iin yeterli besin

olarak retilir. Culley (1981)e gre balk kltr iin 3 ha.lk havuzlar gereklidir.

Kurbaa retimindeki bu seviye hektar bana 8.000kg baln kurbaalar tarafndantketildii tahmin edilir. Bu 3 balk tr havuzlarda kurbaalar iin retilir. Japonya'da,

bir tepsi zerine; gve, pupa, l ipek bcei ve dier besinler kurbaalarn dikkatini

ekmek iin, yava hareketle sallanan bir motorize zerine yerletirilir. Japonlar, bu eit

hareketli av ile karlalan kurbaalara sunulan, ipek bcei, pupa iin, kurbaalar

retici metodular gelitirmilerdir. Bunun sonunda kurt: gaflarpupae almaya hemen

alrlar. Kurbaalar iin kltr yaplan bir dier besin de sinek larvalardr. Salk

artlar altnda sinek larva kltr, ziyaret edilen bir iftlikte bullfrog yemi olarakkullanlmt (Whiting, 1958). Bu sineklerin l organizmalarla balantlar vardr.

Kltrde sinekler yumurtalarn geni kafes blmelerine brakr. Yumurtalar tepsilere

alnr ve kulukalktaki larvalara yem olarak verilir. Bu arada kt koku uzaklatrlr.

Yumurtlayan sinekler iin; su, dehidre edilmi st, taze meyve ve balk yemi ile yaplan

kark buday kepei ieren yem hazrlanr. Yumurtalar buday (%50) kepei ve balk

yemi tepsisine tortu brakr. Metamorfoz geiren kurbaalara son zamanlarda ipin ucuna

aslm, canl yem hareketini taklit eden yem kullanlmtr. Kurbaalar iplerdeki besinleritanyp rendikten sonra, etraflarna denlerden yem almaya balamlardr. Yenmeyen

yemler tekrar toplanr ve kullanlr. Kurbaalar tel kafeslere srarlar ve yemlerini kolayca

alrlar. Kurbaalar ipten ekip alnan yemden ziyade den yemleri almay rendikleri

zaman,bu durum byk baar olacaktr(Arman ve ark., 2000).

Larva, balk yemi ve buday kepei (%50 kat ve %30 kuru protein) yemi ile

beslenir. Yem derin olmayan bir tepsiye (0,6 m x 1,6 m x 4 cm) yerletirilir ve yumurtalar

yzey zerine yaylr. Olgunlaan larvalar tepsinin deliklerinden zemine derler. Delikli


46/60


47/60

39

desteklenmek suretiyle bu canlnn retilmesi yarar salayacaktr.

Kurbaalar iin, kimyasal pelet retmedeki etki baarszdr. yi bir pelet, gelime,

hareket, yap ve aka lezzet ierir, kurbaalar pelet tketmezler. Baz aratrmalardalarvalarn pelet tketmesi bir baardr. Peletin tketilmesi aslnda kurbaalarn gelimesi

iin bir frsattr. nk pelette kurbaalarn ihtiyac olan antibiyotikler de yer almaktadr.

7. HASATEer kurbaalar "bacak" talebiyle pazara sevk etmek iin retilirse, 175g arlna

varnca hasat edilirler. Eer derileri kullanlacaksa (deri retimi iin) kurbaalar 250g

veya daha fazla arlkta hasat edilirler(Arman ve ark., 2000).

Kurbaalar hasat etmek iin, havuzdan su boaltlr ve glge rts uzaklatrlr,

kurbaalar elle toplanr, uvallara konur ve ilem yaplacak yere nakledilir (Arman ve

ark., 2000).

8. EKONOMK DURUMlkemiz yaklak 50 yldr Avrupaya salyangoz ve kurbaa baca ithal

etmektedir. Trk firmalar Fransadaki kurbaa baca pazarnn neredeyse tamamnellerinde tutmaktadr. lkemizin 2005 yl kurbaa baca ihracat 507 ton (2.5 milyon

dolar) dur ve bu rakamla dnyada inden sonra ikinci srada yer almaktadr. lkemizde

halen doal ortamlardan toplanan kurbaalar, be bine yakn avc tarafndan

avlanmaktadr. Doal ortamlarndan avlanan kurbaalarn 10 tanesi yaklak bir kilo

gelmektedir ve bu kurbaalarn sat fiyat ortalama 5 ytl/kgdr. lkemizde gerek iklim

artlar gerekse doal su kaynaklar bakmndan kurbaa yetitiricilii baaryla

uygulanabilir (Arman ve ark., 2000).

Gelimi lkelerde, zellikle ii fiyatlan ve arazileri olan, Amerika ve Avrupada,

Asyadan ihra edilen dk fiyatl kurbaa baca yznden, bacak tketimi iin bullfrog

retimi ekonomik deildir, Bununla beraber, gelimi lkelerde kark kurbaa retim

aamalarnn ekonomik olduu aikrdr. Fakat bizim geerli hkm verebileceimiz

mevcut giriimler yoktur ve pazar istekleri de bilinmemektedir. Fazla arazisi olmayan ve

ii fiyatlar olan nc dnya lkelerinde tketim ekonomisi iin kurbaa retilir.

ilerden yararlanlan pazarlar ilgi ekicidir. iftlik ekonomisinde en nemli engel canlyem, kltr fiyat ve ihtiyacdr. Bullfroglarn yem retimleri iin ciddi abalar olmasna


48/60

40

ramen, baar ok azdr. Eer pelet yemin kurbaalar tarafndan iyi bir ekilde

alnmasnda geliim olursa, retim fiyatlarnn nemli bir ksm azalacaktr (Arman ve

ark., 2000).

9. KURBAA YETTRCLNDE KARILAILABLECEK PROBLEMLERAratrmaclar, kurbaa yavrularn doadan toplayarak adaptasyon havuzlarnda

beslemeye almak suretiyle kontrol altnda retmeyi hedeflemiler, fakat retimdeki

baarlarna beslenme yetersizlii, yrtclar, karnibarizm ve hastalklar nemli lde

engel olmutur. Daha sonradan salk artlar dzeltilerek, uygun evresel kontroller

salanarak, kurbaa yetitirme yerleri olarak dairesel beton tanklar ina etmilerdir.

Havuzlara beton ve tuladan set ve it yaparak doal ortam taklit edilmi veglgelendirmede iin ise su bitkilerini kullanmlardr.

Doal (Kontrolsz) olarak yaplan yetitiricilikte karlalan belli bal problemler

unlardr;

1. Predatrler (Kk sucul sinekler, srngenler, kular ve memeliler)

2. Karnibarizm

3. Hastalklar

4. Yetersiz beslenme

5. Yetersiz su miktar

6. Dk yumurta retimi

7. Scaklk dalgalanmalar

8. Uygun olmayan salk koullar

9. Yetersiz yem miktar (canl yem gereksinimi, her zaman uygun yemin

bulunamamas).

Yar entansif yetitiricilikte bu problemler bir miktar daha azalmaktadr. Ancak

salk problemleri burada da devam etmektedir. Ayrca hasta kurbaalarn ayklanp,

tedaviye alnmasndaglklerle karlalmaktadr(Arman ve ark., 2000).


49/60

41

Gnmzde iftliklerde kontroll (entansif) kurbaa yetitiricilii yaplmaktadr.

Bu sistemde btn problemler byk lde halledilmitir. Ancak trlerin isteklerinin

farkl olmas problemlere yol amaktadr.

10. DONDURULMU KURBAA BACAI RETMlkemizde su rnleri genellikle taze olarak tketilmektedir. Su rnlerinin

ilenmi olarak tketime sunulmas eitli yararlar salamaktadr:

1. Fileto firesi nedeniyle tamada gereksiz arlktan kurtulunmaktadr.

2. organlar ve iskeletten farkl amalarla yararlanlmaktadr.

3. rnn markette srekli bulunmas ve av stokunun gereksiz, bilinsiz tketilmesi

nlenmektedir.

4. Tketici mutfakta zamandan tasarruf salamaktadr.

5. retici rn en az kalite kayb ile pazara sunabilmektedir.

6. Deiik eitlerde stok yapabilme ve rekabet olanaklar ile ekonomik yararlar

salamaktadr (Berik ve Varlk, 1999).

lkemizde byk ve kk lekli 100n zerinde Avrupa Birlii ve dnya

standartlarnda rn ileme tesisi bulunmaktadr. Bu tesislerin byk ounluu

dondurulmu su rnleri zerine almaktadr. Son yllarda d pazara ynelik ift kabuklu

yumuakalar, kurbaa ve kara salyangozu ileyen tesis saysnda nemli artlar olmutur

(nan, 2004).

Gnmzde hzla gelien su rnleri ileme teknikleri insanlara uzun raf mrne

sahip, deiik tat ve aromal rnlerin sunulmasna izin vermektedir. Bu tekniklerden

zellikle dumanlama, marinasyon ve kzartma kullanm alan yaygn olan ileme

teknikleridir. Dier hayvansal kaynakl gdalarda olduu gibi su rnlerinde raf mr,

birinci dereceden rnn mikrobiyolojik yapsnn deiimi ile belirlenmektedir. nk

mikrobiyal yap, zellikle bakterilerin metabolik faaliyetleri sonucu rnn kimyasal

yapsna etki etmektedir. Kullanlan ileme tekniklerinin etki mekanizmalar, rnn

mikroflorasn kendine has bir biimde deitirmekte, dolaysyla de farkl ilenmi her

rnn bozulma tablosu ve sresi farkl olmaktadr (olakolu, 2004).


50/60

42

Trkiyede bir gda maddesi olarak mutfaklarda kullanlmayan kurbaa eti Avrupa

lkelerinde byk ilgi grmektedir. Edirne, Antalya, skenderun ve psala gibi

blgelerden toplanan kurbaalar ilenerek bata Fransa olmak zere, talya, Lbnan,

Belika, svire gibi lkelere ihra edilmektedir (Bayhan, 1970). Trkiyenin ihracatnn

% 80ini canl ve donmu bacak eklinde ilenmi kurbaalar tekil etmektedir. Konserve

eklindeki ihracat toplamda ok az bir ksm oluturmaktadr (nan, 2004).

10.1.Kurbaa Baca hracat, Sat Koullar ve Tketilme ekillerilkemizden yurt dna balca 1300 tonu kurbaa baca olmak zere, canl

kurbaa ile birlikte ylda yaklak 4 bin ton kurbaa baca gnderilmektedir. Kurbaa

ihra edilen lkelerin banda Fransa, talya, Belika, Lksemburg, Kuzey Amerika,Japonya gelmektedir. Trkiye hem sunduu rnn standartlar ve boyutlar, hem de

lezzetiyle en byk kurbaa baca ihracatlar arasnda yer almaktadr. Avrupa

lkelerinin tercihleri ise yeil su kurbaalardr(Anon, 2005a).

lkemizde kurbaalar genellikle Edirne, Antalya, skenderun, psala ve Mustafa

Kemal Paa evresinden temin edilmektedir. Yetitiricilik artlarnda canl kurbaalarn

normal pazarlama arl 150-200gr arasnda deimektedir. Fakat lkemizde doal

ortamdan toplanan kurbaalarn standart bir arl bulunmamaktadr. Toplanan

kurbaalar canl, donmu bacak, taze bacak eklinde ihra edilmektedir. ekil 9 ve

ekil10da kurbaa etinin ilenmesi grlmektedir.(nan, 2004).


51/60

43

ekil 9: Kurbaa etinin ilenmesi(zgr, 2005).

ekil 10: Kurbaa etinin ilenmesi(zgr, 2005).


52/60

44

lkemizde balca 5 firma canl kurbaa ve ilenmi kurbaa baca ihracat

yapmaktadr. Bunlar Kocaman Balklk (Bandrma/Balkesir), Sasu A (Adana),

Sagun A (Kemal Balklk) (Edirne), Pakyrek (Adana) ve Manta A (Yalova)dir.

Bunlardan Pakyrek ve Manta kurbaalarn bol olduu bahar dnemlerinde canl olarak

ihracat yapmaktadr. Bu firmalar kurbaalarn reme zamanlar olan mays ve haziran

aylarnda, avclarna kurbaa toplattrmayp ellerindeki donmu haldeki kurbaalar

ileyerek sata sunmaktadrlar. Kurbaa baca ihracatnda Trkiyenin en byk

rakipleri in ve Tayvan gibi uzakdou lkeleri olmakla beraber, Avrupa lkeleri arasnda

en ok kabul gren ise Trkiyeden giden kurbaalar olmaktadr. Bunun nedeni Avrupa

lkeleri tarafndan istenen kriterler ve hijyen artlarnn yerine getirilmesinden

kaynaklanmaktadr. Canl kurbaada ise en byk rakiplerimiz Msr, Arnavutluk,

Bulgaristan ve Romanya'dr. Kurbaa bacaklar lkemizde balca talyan ve Fransz

restoranlarnda ve gney sahillerindeki tatil kylerinde tketilmektedir (Anon, 2005a)..

On adet kurbaa yaklak bir kilogram gelebilmektedir. D pazarda temizlenmi

taze kurbaa bacann kilosu yaklak 12 Euroya, donmu olanlarn ise 5 Euroya kadar

alc bulabilmektedir. ekil 1.10da temizlenmi kurbaa bacaklar grlmektedir. Avrupa

lkelerindeki restaurantlarda ise bu rakam iki kurbaa baca bulunan bir servis iin 5-20

Euro arasnda deiebilmektedir. Fiyatn bu kadar yksek olmasnn sebeplerinden birisi,

kurbaa bacann tketildii her lke iin ciddi bir gurme yemei olarak

tanmlanmasndan kaynakland belirtilmektedir. Avrupa lkeleri arasnda en ok

tketimi yaplan yerlerin banda Fransann Lyon Blgesi ve talyann kuzey blgesi

gelmektedir. (zgr, 2005).


53/60

45

ekil 11: Temizlenmi kurbaa bacaklar (Sasu, 2004)

ekil 1.11de paketlenmi kurbaa bacaklar grlmektedir. ekil 1.12de ise

servise sunulan kzartlm kurbaa bacaklar grlmektedir.

ekil 12: Paketlenmi ve servise sunulan kurbaa bacaklar (zgr, 2005).

lenmemi su rnlerinin raf mr depolama artlarnn yan sra temel zellikler

olan tr, ya, byklk, ya ierii, beslenme durumu ve fizyolojik durumu, yaad ve

yakaland evrenin kalitatif ve kantitatif mikro flora zelliklerine, yakalanma

mevsimine, yakalanma yntemine ve rnn ilenme artlar v.b zelliklere baldr

(Cotrona ve ark., 1999).


54/60

46

Tablo 6: Kurbaa yetitiriciliinde bulunmas gereken zorunlu makine ve ekipmanlar.

(zgr, 2005).

11. KURBAALARIN BESLENME DIINDA KULLANILDII ALANLARhra rn olmalar bakmndan ekonomik nemleri vardr. hracat Trkiyede

zellikle Trakyada (Meri ve Ergene), Marmara Blgesi gllerinde, Yeilrmak ve

Kzlrmak Deltalarnda, ukurovadaki Akehir, Beyehir, Eber ve Eirdir Gllerindentoplanmaktadr(Baran, 2005).

Laboratuarda denek hayvan olarak kullanlrlar. Amfibilerden tpta da

yararlanlmaktadr. Dnya zerinde bulunan birok kurbaa tr akvaryumlar iin

pazarlanr. Baz gz alc renklere sahip zehirli kurbaalarn bir ksm da akvaryumlar iin

zel olarak yetitirilir(Kuru, 2004).


55/60

47

ekil 13: Akvaryumlar iin yetitirilen kurbaalardan bazlar (Alpbaz, 2005).

Ranajax firmas dev kurbaa retmi olduu albino hattn ev hayvan olarak

pazarladn bildirmektedir(Alpbaz, 2005).

ekil 14: Ev hayvan olarak kullanlan albino kurbaalar(Alpbaz, 2005).

Derisinden eitli aksesuarlar retilmekte, ya kozmetikte kullanlmaktadr. Ya

ieriinin kaplumbaa yana yakn olduu bildirilmektedir(Alpbaz, 2005).

ekil 15: Kurbaa derinin aksesuar olarak kullanm (Alpbaz, 2005).


56/60

48

in de baz kara kurbaas trleri uzun yllar ila olarak kullanlmtr. Ayrca ok

eski kavimlerde kurbaalar sihirbazlk ilerind

Documents

Yavuz Selim AVCIOĞLU-Türkiye'de Kurbağa Yetiştiriciliği