STANDART LABORATORIES LTD.

www.standardlab.org

Solid Fuel Analysis Analysis of Cement and Building Materials Chemical Fertilizer, Soil and Leaf Analysis Analysis of Grain and Flour Water, Waste Water Treatment Analysis Mine Ore, Concentrate, Alloys, Metal Analysis Industrial Minerals and Salt Analysis

Our reliability and skills tested under harsh condition

Always Fast Neutral Accurate

TestTS EN ISO / IEC 17025

AB-0011-T

cementurk_ilan.indd 2 2/17/12 9:58 AM

STANDART LABORATORIES LTD.

www.standardlab.org

Solid Fuel Analysis Analysis of Cement and Building Materials Chemical Fertilizer, Soil and Leaf Analysis Analysis of Grain and Flour Water, Waste Water Treatment Analysis Mine Ore, Concentrate, Alloys, Metal Analysis Industrial Minerals and Salt Analysis

Our reliability and skills tested under harsh condition

Always Fast Neutral Accurate

TestTS EN ISO / IEC 17025

AB-0011-T

cementurk_ilan.indd 2 2/17/12 9:58 AM

35

14-35 haberler.indd 35 12/19/11 10:31 AM

Nurhan Gürel Reklamcılık ve Yayıncılık Hizmetleri TİC. LTD. ŞTİİmtiyaz SahibiNurhan GÜREL

Genel Yayın YönetmeniNurhan GÜREL

Sorumlu Yazı İşleri MüdürüOrhan GÜREL

EditörKamil T. AKBAŞ

Yayın KuruluProf. Dr. Şakir ERDOĞDUDoç. Dr. Murat ERGÜNDoç. Dr. Hasan YILDIRIMYard. Doç. Dr. Bekir PEKMEZCİ

Tasarım Yönetmeni Berrin KAYLI

Reklam MüdürüÖzgür SELVİ

AraştırmaAsuman GÜZELLER

Yurtdışı AraştırmaZafer ÖZEKER

TercümeSerra GÜLEÇGlobal Dil

BaskıFormat MatbaacılıkSan. ve Tic. Ltd. Şti.Yeşilce Mah. Girne Cad. Dumanlı Sok. No:2 4 Levent/İstTel:0 212 280 98 54-55Fax:0 212 268 38 84www.formatmatbaacilik.com.tr

YönetimFulya Mah. Mehmetçik Cad.No:96 K:1 Şişli / İstanbulT+90 (212) 217 47 29-31F+90 (212) 217 46 27www.cementurk.com.tr

Yaygın süreli yayın.

2 ayda bir yayınlanır.

ISSN: 2146-0833

Haberler / News

Röportaj / Interview

Forum

Makale / Article

Advertorial

Makale / Article

Advertorial

Makale / Article

Eyüp Ensar EKŞİLuna Yapı Kimyasalları

Tek Soru Tek CevapOne Question One Answer

Yıkama Suyunun Betonun Basınç Dayanımına EtkisiEffect of Wash Water On The Compressive Strength of Concrete

Spinel Tuğlalarda Mekanik Gerilim Dayanımının GeliştirilmesiImprovement Of Mechanical Tensile Strength Of Spinel Bricks

Belirsizlik Altında Karar Alma Süreçlerinin Analizi: Türkiye Çimento Sektöründe Bir Uygulama ÖrneğiAnalysis of Decision Making Process in Case of Uncertainty: An Application Example in Turkish Cement Sector

Çimento Sanayi Refrakterlerinde Alkali Sorununun Çözümü İçin SİC İçeren Tuğlalara Alternatif : HAZAL T2 ARThe Alternative To SIC Bricks For Solution To The Alkali Problem In Cement Industry Refractories: HAZAL T2 AR

Beton TS EN 206 ve TS 13515 Revizyonu İle Uygunluk Değerlendirmesi ve G İşaretiConcrete TS EN 206 and TS 13515 Revision and Compliance Assessment and G-Marking

18/31

32/37

16

38/43

58/59

60/62

44/46

48/56

içindekiler / contents

Bu sene, oldukça sert ve uzun süren kış aylarını geride

bırakırken, sıcak bir yaz bizleri bekliyor. Bahar aylarının

gelmesinin akademik camia ve iş dünyası için fuar, kon-

ferans ve seminer sezonunun açılması manasına geldi-

ğini herkes biliyor.

Öncelikle Yapı Endüstri Merkezi’nin yıllardır istikrarlı bir

şekilde sürdürdüğü ve ülkemiz adına oldukça önemli bir

etkinlik olan 21-25 Nisan tarihlerinde Tüyap’ta yapılacak

olan 38. Yapı Fuarı’ndan kısaca bahsetmemiz gerekiyor.

Dört yıldır başarıyla sürdürülen Konuk Ülke Projesi’nde,

Turkeybuild İstanbul 2015’de bu sene Kazakistan ağırla-

nacak. Konusuna bağlı olarak üst düzey yetkililerin katı-

lacağı bu fuar oldukça renkli geçeceğe benziyor.

İkinci olarak Global Cement’in uluslararası çapta dü-

zenlediği organizasyonlardan birisi 12-13 Mayıs tarihleri

arasında İstanbul’da gerçekleştirilecek. Küresel çimento

endüstrisi oyuncularının katılacağı bu geniş çaplı konfe-

ransın esas konusu ise refrakter sanayi olacak. Tam adı

“5th Global Cement Refractories and Maintenance Con-

ference & Exhibition” olan konferans Renaissance Polat

Istanbul Hotel’de gerçekleştirilecek.

Her zaman ki gibi oldukça detaylı ve keyifli bir sayı ile kar-

şınızdayız. Umuyoruz ki beğeneceksiniz. Keyifli okumalar.

A hot summer is on the way as we leave a very harsh and

long winter behind. Everyone knows that spring months

mean the opening of fair, conference and seminar season

for academic community and business world.

First of all we should briefly mention the 38th Construction

Fair which will be held at Tuyap between the dates of 21-

25 April. This fair which has been consistently organized

by Building Information Center for years is a very

important event for our country. This year, Kazakhstan

will be hosted as part of the Guest Country Project,

Turkeybuild Istanbul 2015 which has been successfully

maintained for four years. It seems like this fair will be

pretty colorful event in which high-level officers will be

present depending on the event theme.

Secondly, one of the international events of Global Cement

will be held at Istanbul between the dates of 12-13 May. The

main theme of this large scaled conference which will be

attended by global cement industry players will be refractory

industry. The event’s original name is “5th Global Cement

Refractories and Maintenance Conference & Exhibition”

and it will be held at Renaissance Polat Istanbul Hotel.

As usual we offer you a very detailed and enjoyable issue.

We hope you will like our new issue. Enjoy reading.

ditör

editör

eKamil T. AKBAŞ

>

Tek Soru Tek CevapOne Question One Answer

01 > FORUM

ÖMER ARIÖZCHRYSO Kat Turkey-Katkı Malzemeleri

Although it is a question of single line long, its answer, in

other words, this matter is too extensive and comprehensive to be explained briefly. Companies operating in the sector for which I used to work as an executive in my career are organizations established and operated to ensure revenue and employment and they will be like that in the future. Claiming that one of the tasks of the sector that cannot be underestimated is to assume duty right in the core of the national investments, infrastructure and many other developments would not be exaggeration in my opinion.

While the types of cements to be manufactured vary to a certain extent in time they are included in the respective standards (TS EN 197-1) currently. Five cement types and a range of cements extending with the changes in the contents of these cements are in question here. However, this is not the single parameter.This is a standard and it shows suitable production and accordingly marking in general means. I exclude special purpose cements from this evaluation. Selection, production, sale of cement manufactured in compliance with this standard, in other words, all actions constitute a very enjoyable yet difficult process. Indeed, assessment of climatic conditions and geographical conditions in where the product is used shall not be ignored in addition to very important parameters such as raw material resources that the manufacturer has, properties of these resources, production equipment that is owned etc., in this process.

I am among the ones who consider that viewing the big picture is very helpful and facilitating for the process by alleviating the works to a certain extent. Most of the manufactured cement is consumed in the concrete sector due to development of the ready mixed cement sector and for many other reasons. Also, since production costs and production of more environmentally friendly cements in conclusion are continuously included in the agenda recently, realization of optimizations mentioned in the big picture will let us get closer to the answer of the question. When this optimization is applied by fulfilling the demands of the concrete manufacturers, actions that are taken will possibly produce positive outcomes in conclusion. Although each manufacturer has different models in the realized optimizations, in the final conclusion clinker - property and clinker - cost graphics are attracting attention as the most significant facilitators to catch the optimal points in terms of both customer satisfaction and costs.

Bir satırlık soru olmasına karşın cevabı, daha doğ-

rusu bu konu, hiç de kısaca açıklanamayacak kadar ge-niş ve kapsamlı. Benim de kariyerimde bir dönem yönetici olarak çalıştığım sektörde faaliyet gösteren firmalar, gelir ve istihdam elde etmek üzere kurulmuş, işleyen müesse-selerdir ve gelecekte de öyle olmaya devam edecekler. Sektörün hiç azımsanamayacak bir işinin de ülke yatırım-larının, altyapının ve daha bir çok gelişmenin tam çekir-değinde görev üstlenmiş olduğunu söylemek sanırım hiç de abartı olmaz.

Hangi tip çimentoların üretiminin yapılacağı, zamanla bir miktar değişiklikler gösterse de güncel olarak ilgili stan-dartlarda (TS EN 197-1) var. Burada, beş tip çimento ve ardında bu çimentoların da içeriklerinin değişmesiyle ço-ğalan bir çimento yelpazesi yer alıyor. Ancak tek para-metre bu değil. Bu bir standart, uygun üretimi ve buna göre genel anlamda markalandırmayı gösteriyor. Özel çimentoları ise bu değerlendirmenin dışında tutuyorum. Bu standardın içinde üretilecek olan çimentonun seçimi, üretilmesi, satılması, daha doğrusu tüm işlemleri hem çok keyifli, bir o kadar da zor bir süreç. Tabi bu süreçte üreti-cinin elinde bulunan hammadde kaynakları, bu kaynakla-rın özellikleri, sahip olduğu üretim ekipmanı vb. gibi çok önemli parametrelerden, bunun yanında ürünün kullanıl-dığı mevsim şartları ve coğrafik şartların da değerlendiril-mesini unutmadan eklemek yerinde olur.

Burada büyük resme bakmanın çok yardımcı olacağını ve işleri biraz hafifleterek, süreci kolaylaştıracağını düşünen-lerdenim. Hazır beton sektörünün gelişmesi ve daha birçok nedenle üretilen çimentonun büyük çoğunluğu, hazır be-ton sektöründe tüketiliyor ve bu oran yıldan yıla yükseliyor. Bunun yanısıra üretim maliyetleri ve alt toplamda çevreye daha duyarlı çimentoların üretilmesi de son zamanlarda gündemde olduğundan, büyük resimde bahsedilen opti-mizasyonların yapılması sorunun cevabına yaklaşmamızı sağlayacak. Bu optimizasyon, beton üreticilerinin de iste-diklerini sağlayacak şekilde uygulandığında, yapılanlar alt toplamda büyük ihtimalle pozitif tarafa doğru gider. Yapılan optimizasyonlarda her üreticinin farklı modelleri olmasına rağmen nihai toplamda bakılan klinker – özellik ve klinker – maliyet grafikleri, hem müşteri memnuniyeti hem de mali-yetler açısından optimum noktaları yakalamak için en büyük yardımcılar olarak göze çarpıyor.

>HABERLER NEWS02 >

Türkiye Hazır Beton Birliği, yeni Yönetim Kurulu-nu seçti. 04 Nisan 2015 tarihinde gerçekleştirilen seçimlerde Yavuz Işık yeniden THBB Yönetim Ku-rulu Başkanı oldu. Seçimlerde, Halit İnci Başkan Vekilliği’ne, Mustafa Ulucan ise de Muhasip Üye-liğe seçildi.

THBB Yönetim Kurulu Başkanı Yavuz Işık seçim son-rası şunları söyledi: “Geride bıraktığımız dönemde, yönetim ekibimizle birçok önemli ilerleme kaydet-tik. Yeni Yönetim Kurulu olarak temel hedefimiz ise,

Türkiye’de standartlara uygun beton üretilmesi ve inşaatlarda doğru beton uygulamalarının sağ-lanması için 25 yıldır uğraş veren Türkiye Hazır Beton Birliği (THBB), 04 Nisan 2015 tarihinde gerçekleştirdiği Genel Kurul seçimlerinde yeni Yönetim Kurulu’nu seçti. Yönetim Kurulu, yap-mış olduğu görev dağılımında Yavuz Işık’ı Yö-netim Kurulu Başkanlığı’na, Halit İnci’yi Başkan Vekilliği’ne, Mustafa Ulucan’ı da Muhasip Üyeli-ğe seçerek Başkanlık Divanı’nı oluşturdu.

Turkish Ready Mixed Concrete Association elected the new Board of Directors. In the elections held on April 04th, 2015, Yavuz Işık became the Chairman of Board of Directors of THBB again. In the elections, Halit İnci was elected as Vice Chairman, Mustafa Ulucan was elected as Accounting Member.

Yavuz Işık, Chairman of Board of Directors of THBB made the following statement following the election: “We made a great advancement with our managerial team in the past period. Our main goal

Striving for 25 years to ensure that concrete compliant with standards is produced in Turkey and accurate concrete applications are carried out in constructions, Turkish Ready Mixed Concrete Association (THBB) elected the new Board of Directors during the General Assembly elections carried out on April 04th, 2015. Board of Directors has nominated Yavuz Işık as the Chairman of Board of Directors, Halit İnci as the Vice Chairman, Mustafa Ulucan as Accounting Member to establish the Presidency Council.

Yavuz Işık, Yeniden Türkiye Hazır Beton Birliği Yönetim Kurulu Başkanlığı’na Seçildi Yavuz Işık Was Elected To Board Of Directors Of Turkish Ready Mixed Concrete Association Again

21

Sanko Holding, Fransız Lafarge Grubu’nun Türkiye’deki yatırımlarından “Lafarge Ereğli Çimento” şirketini satın aldı. Holding’den yapılan açıklamaya göre, Zonguldak’ın Ereğli ilçesinde bulunan Lafarge Ereğli Çimento Sanayi ve Ticaret AŞ’nin yüzde 100 hissesi Sanko Holding’e geçti. Şirketin satın alınmasına ilişkin sözleşme, Yönetim Kurulu Başkanı Zeki Konukoğlu’nun da katıldığı törenle Yönetim Kurulu Başkan Vekili ve Sanko Çimento Grup Başkanı Adil Sani Konukoğlu ile Lafarge Yetkilisi Brice Audren Riche tarafından imzalandı. Çimento sektörün-de, “Çimko Çimento ve Beton Sanayi A.Ş ve Bartın Çi-mento Sanayi ve Ticaret A.Ş” adlı iki şirketiyle pazarın önemli gruplarından olan Sanko Holding, Lafarge Ereğli Çimento ile üretimini ve rekabet gücünü artırmayı hedef-liyor. Sanko Holding, yılda yaklaşık 5 milyon ton klinker ve 7,2 milyon ton çimento öğütme kapasitesine sahip Adıyaman, Narlı ve Bartın çimento fabrikaları ile sektö-rün en önemli firmalarından biri konumunda bulunuyor. Sanko, çimento üretiminin yanı sıra, 14 beton santraliy-le, hazır beton sektöründe de önemli gruplardan birisi durumunda. Bütün yatırımlarını Türkiye’de yapan Sanko Holding, yer aldığı 11 sektörde 14 bin çalışanıyla, daha fazla yatırım ve daha fazla üretim yaparak, daha çok is-tihdam sağlamayı amaçlıyor.www.milliyet.com.tr

Yönetim Kurulu Üyeleri / Members of First Board of Directors

Yavuz Işık Yiğit Beton

Halit İnci İnci Beton

Mustafa Ulucan Ulu Beton

Adem Genç Miltaş Beton

Cemalettin Danış Danış Beton

Ender Kırca Orbetaş

Fatih Vardar Bursa Beton

İrfan Kadiroğlu Batıçim

Kadir Büyükdereci Has Beton

Kenan Kurban Benlioğlu Hazır Beton

Mehmet Ali Onur Onur Beton

N. Tamer Sağır Nuh Beton

Önder Kırca Çimsa

Özgür Bek Akçansa

Remzi Onurhan Kiçki Votorantim

Denetim Kurulu Üyeleri / Members of the Audit Board

Sadık Kalkavan Kumcular Beton

Abdürrahim Eksik Betoçim

Cenker Mirzaoğlu Çimko Beton

Sanko Holding bought the company called “Lafarge Eregli Cement” which is one of the French Lafarge Group’s investments in Turkey. 100% share of the Lafarge Eregli Cement Industry and Trade INC. in Eregli, Zonguldak is now owned by Sanko Holding, said a statement made by the Holding. The acquisition agreement was signed by Vice President of the Executive Board and Sanko Cement Group President Adil Sani Konukoglu and Lafarge Representative Brice Audren Riche at a ceremony also attended by Board Chairman Zeki Konukoglu. Sanko Holding which is an important market player in cement sector with its two companies called “Cimko Cement and Concrete Industry INC., and Bartin Cement Industry and Trade INC.” aims to increase its producing and competitive power with Lafarge Eregli Cement. Sanko Holding is one of the most important companies of the sector with its Adiyaman, Narli and Bartin cement plants capable of grinding about 5 million ton clinker and 7,2 million ton cement annually. Apart from cement production, Sanko also is an important player in ready-mixed concrete sector with its 14 concrete plants. Sanko Holding which makes all its investments in Turkey and has 14 thousand employees in 11 sectors aims to provide more employment opportunities through making more investments and production.www.milliyet.com.tr

Sanko Holding Fransız Devinin Şirketini Satın AldıSanko Holding Buys French Giant’s Company

standartlara uygun, kaliteli ve güvenilir beton üretimini yaygınlaştırmaktır. İçinde bulunduğumuz bu yeni çağ-da, uzun süre kullanılabilen, kaliteli, durabil ve çevre dostu beton üretmek hepimizin hedefi olmalıdır. Türki-ye Hazır Beton Birliği, Türkiye’deki en önemli sektör-lerden birini temsil etmektedir. Bugüne kadar bu bi-linçle hareket ettik, bundan sonra da ayını şekilde iler-leyeceğimize eminim. Genel Kurulumuzun Birliğimiz ve Türkiye adına hayırlı olmasını temenni ediyorum.”

as the Board of Directors is to disseminate production of high quality and reliable concrete compliant with the standards. In this new age we are living in, producing high quality, durable and environmentally friendly concrete which offers long-term use shall be the goal for all of us. Turkish Ready Mixed Concrete Association represents one of the most important sectors in Turkey. We acted with this consciousness until now, I am sure that we will progress in the same manner in the future. I wish that our General Assembly is beneficial for our Association and Turkey.”

>HABERLER NEWS>

Küresel çimento sektöründeki Refrakterler ve Bakıma ilişkin 5. Konferans, Londra, Düsseldorf ve Ankara’dan sonra şimdi 12-13 Mayıs tarihlerinde İstanbul, Renais-sance Polat Otel’de gerçekleşecektir. Global Cement Dergisi tarafından düzenlenen etkinlik, Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği (TÇMB) ve AUCBM tarafından des-tekleniyor. Küresel çimento ve kireç sektörünün tüm ka-tılımcıları etkinliğe davetlidir.

Etkinlik, refrakter kurulumu, çimento ve kireç sektö-ründeki kullanımı ile aşınma koruması çözümleri ve çi-mento fabrikası bakım seçeneklerini tüm yönleriyle ele alıyor. Etkinlikte, sektördeki mevcut en yeni teknolojik gelişmeleri anlatmak üzere dünyanın dört bir yanından gelen konuşmacılar yer alacak. Temsilciler, etkinlik sayesinde çimento fabrikalarının işletme giderlerini nasıl azaltabileceklerini ve mevcut makinelerini nasıl daha uzun ömürlü bir hale getirebileceklerini öğrene-bilecekler. Etkinliğin ana konuları arasında ayrıca fırın ve değirmen onarımları, kırıcı aşınmasının azaltılması, saçılma kontrolü ve azaltımı, konveyör onarım seçe-nekleri, dişli kutusu bakımı, yedek parça stratejileri, kompozit çekiçler, yağlayıcılar, motor yönetimi, kabuk tarama ve izleme, sert kaplama seçenekleri, yataklar, filtre bakımı, fan optimizasyonu, refrakter kurulumu ve sıyırması, taşlama tezgahı ve silindir seçenekleri, fırın ovalliği ve hizalama, öğütücü bilye optimizasyonu ve silo temizliği de yer alıyor.

Etkinlikte ayrıca refrakter ve bakımla ilgili şirketlerin eş zamanlı bir sergisi de olacak. Etkinliğe dair tüm detaylar için lütfen www.GC-RM.com adresini ziyaret ediniz.

The 5th Conference on Refractories and Maintenance in the global cement industry will take place at the Renaissance Polat Hotel in Istanbul on 12-13 May, after having previously taken place in London, Düsseldorf and Ankara. The event is organised by Global Cement Magazine, and is supported by the Turkish Cement Manufacturers’ Association (TÇMB) and the AUCBM. All participants in the global cement and lime industry are invited to attend.

The event covers all aspects of refractory installation and use in the cement and lime industry as well as wear protection solutions and cement plant maintenance options. Speakers will attend from around the world, representing the current state-of-the-art in the industry. Delegates can expect to learn how to reduce their cement plant operating costs and to find out how to make existing machinery last longer. The main subject areas also include kiln and mill repairs, crusher wear reduction, spillage control and reduction, conveyor repair options, gearbox maintenance, spare parts strategies, composite hammers, lubricants, motor management, shell scanning and monitoring, hard-facing options, bearings, filter maintenance, fan optimisation, refractory installation and stripping, grinding table and roller options, kiln ovality and alignment, grinding ball optimisation and silo cleaning and clearing.

There will be a concurrent exhibition of refractory- and maintenance-related companies. Please see full details at www.GC-RM.com.

5. Küresel Çimento Refrakterleri Ve Bakım Konferansı: 12-13 Mayıs - İstanbul5th Global Cement Refractories And Maintenance Conference: 12-13 May In Istanbul

02

HABERLER NEWS>

Ülkemiz ekonomisinin lokomotif sektörlerinden inşa-at sektörünün temeli beton ve beton teknolojilerine yönelik sektörün en büyük buluşması Beton Fuarı, geçtiğimiz ay İstanbul Fuar Merkezi’nde gerçekleşti. Fuarda beton katkıları grubuyla yer alan Sika Türki-ye standı da ziyaretçilerinden büyük ilgi gördü.

Çimento ve beton teknolojisinin Sika’nın en yetkin olduğu alanlar olduğuna dikkat çeken Sika Türkiye Beton Hedef Pazar Müdürü Turgay Özkun, Beton İs-tanbul 2015’de stantlarında birçok yeni ürünü tanıt-ma şansı bulduklarını söyledi.

Beton İstanbul 2015’in tüm sektörü bir araya ge-tiren bir organizasyon olduğunu belirten Özkun, Türkiye’nin halen Avrupa’daki en büyük hazır beton üreticisi konumunda olduğuna dikkat çekerek şun-ları söyledi: “Sika sahip olduğu global tecrübesiy-le, değişen pazarlarda yeniliklerini hızlı aksiyonlarla sunmakta, bunu yaparken de doğal kaynakların ko-runması, enerji tasarrufunun sağlanması gibi konu-lardaki hassasiyeti ile sürdürülebilir bir geleceğe de katkı yapmaktadır.”

Kentsel dönüşüm, İstanbul Boğaz Geçiş Hattı proje-si, 3. havaalanı, köprü projeleri ve yüksek hızlı tren projelerinin bu yıl da hazır beton sektörünün sürük-leyicisi olacağı öngörüsünde bulunan Sika Türkiye Beton Hedef Pazar Müdürü Turgay Özkun “2015 yı-lında da birçok büyük ve önemli projede Sika ismi duyulmaya devam edecek” diye konuştu.

Sika Beton Grubu ÜrünleriSika; en yetkin olduğu alanlardan biri olan çimento ve beton teknolojisinde, 100 yılı aşkın tecrübesi ve bilgi birikimiyle; çimento üretiminde kullanılan ka-pasite arttırıcı ve öğütme kolaylaştırıcılarından, ha-zır beton ve prekast beton üretimindeki amaca özel kimyasal katkı teknolojilerine kadar uzanan çok ge-niş bir ürün yelpazesine sahip.

Sika Grind ürün grubu ile çimento, Sika Viscocre-te teknolojisi ile ise, hazır beton üreticilerine eşsiz avantajlar sunuyor.

The greatest union of the sector for concrete and concrete technologies addressing construction sector which is one of the leading sector of our national economy, Concrete Exhibition was held at İstanbul Exhibition Center last month. Participating to the exhibition with concrete admixtures group, Sika Turkey’s booth attracted great interest of the guests.

Emphasizing that cement and concrete technology are the areas which Sika is the most competent in, Turgay Özkun, Concrete Target Markey Manager of Sika Turkey said that they were able to introduce many new products in their booths at Concrete İstanbul 2015.

Stating that Concrete İstanbul 2015 is an organization which gathers the entire sector together Mr. Özkun stated that Turkey is still the largest ready mixed concrete manufacturer in Turkey and added: “Sika offers its innovations in the changing markets with quick actions with the global experience it has and it contributes to a sustainable future with the sensitivity it has for the preservation of natural resources and ensuring energy saving while acting so.”

Estimating that urban transformation, İstanbul Bosporus Crossing Line project, 3rd airport, bridge projects and high speed train projects will be the driving force of ready mixed concrete sector this year too, Turgay Özkun, Concrete Target Market Manager of Sika Turkey said “Sika will be pronounced in many large and major projects in 2015 too”.

Sika Concrete Group ProductsSika offers a very extensive product scope ranging from capacity increasers and grinding promoters to special chemical admixture technologies addressing ready mixed concrete and precast concrete production with its experience and knowledge dating back to more than 100 years in cement and concrete technology which is among the areas that it is the most competent on.

Sika offers unmatchable advantages to cement manufacturers with its Grind product group and to ready mixed concrete manufacturers with Sika Viscocrete technology.

Sika Türkiye,Beton 2015 Fuarındaydı

Sika Turkey Was At Concrete 2015 Exhibition

02

25

>HABERLER NEWS>

Konveyör bant teknolojisinde lider şirketlerden biri olan Martin Engineering, ödüllü Cleanscrape bant sıyırıcının 15 Ocak 2015’ten itibaren tek distribütörüdür. Almanya’daki Martin Engineering genel merkezinden dağıtımı yapılan ürün şimdi tüm Avrupa’da Rusya’da, Kuzey Afrika’da ve Orta Doğu’da yalnızca Martin Engineering tarafından satıl-maktadır.

Bu yenilikçi bant temizleme sistemi, 2013’te umut vaat eden çeşitli faydaları sayesinde ‘’yenilikçi teknoloji’’ kategorisinde Avustralya Dökme Malzeme Taşıma Ödülü’nü ve tüm uz-manların sevgisini bir anda kazanmıştır.

Cleanscrape, boşaltım bölgesinin altına doğru yerleştirilen sıyırıcıdır. Tahrik tamburunun karşısına, çaprazlamasına yerleştirilerek eğri bir alan oluşturur. Birbirinden bağımsız sıyırıcı üniteleri matriste vulkanize edilmiş olup, banta sa-dece çok az basınçla temas eder. Cleanscrape, mükem-mel temizleme kapasitesi sayesinde daha önceleri vazge-çilmez olan sekonder bant sıyırıcıları gereksiz hale getirir. Bu durum, kullanıcının sadece ön kurulum masraflarından tasarruf etmekle kalmayıp, sekonder bant sıyırıcıların yoğun ve gerekli bakımından doğan işçi ücretlerinden de tasarruf etmesini sağlayarak büyük bir avantaj yaratır. Cleanscrape, kullanılan malzemeye bağlı olarak artığın ortalama %85- %95’ini ortadan kaldırabilir.

Bu yenilikçi bant sıyırıcının ek özellikleri, çok düşük yüzey basıncı, bandın az aşınması ve sıfıra yakın bakım gerek-sinimidir. Cleanscrape bant sıyırıcı, özel yöntemle düşük kuvvet uygulaması sayesinde bandı korur. Mekanik bağ-lantıları olan, yavaş ve hızlı konveyör bantlar için idealdir. Cleanscrape, kurulumda çok az yer gerektirir, bu yüzden kısıtlı yeri olan alanlarda mükemmel çözümdür. Örneğin, bağlantı cihazı transfer şutunun hem içine hem de dışına gerekli konuma yerleştirilebilir. Bant sıyırıcının kurulumu çok basittir, kurulumu deneyimsiz çalışanlarca bile yapılması halinde iki saatten fazla sürmeyecektir.

Cleanscrape genellikle üç boyutta satılır. 270 mm’den 1250 mm’ye tambur çapı ve 300 mm’den 2800 mm’ye bant ge-nişliğini kapatacak S, M ve L boylarında satılır. S, M ve L boyutlarından her biri dört farklı karbür metal kalitesinde bu-lunabilir. Bu karbür metal kalitelerinden biri özellikle meka-nik bağlantıları olan konveyör bantlarda kullanılmak üzere geliştirilmiştir. Çelik bileşenler ayrıca gerektiğinde paslan-maz çelik olarak da temin edilebilir.

Tüm Cleanscrape tasarımları, ATEX tarafından sertifikalı olup, yer altı madenciliğinde kullanılabilir. Kuruluma hazır, ön montajı yapılmış bant sıyırıcılara ek olarak sıyırıcı üniteleri de helezon şeklinde parça başına toplam 12,4 m uzunlukta mevcuttur. Bant sıyırıcı uzunlukları ihtiyacınızı karşılayacak şekilde kolayca ayarlanabilir.

Being one of the leading companies in conveyor belt technology, Martin Engineering has become the exclusive distributor of the award-winning Cleanscrape belt scraper as of January 15th, 2015. Distributed from Martin Engineering headquarters located in Germany, the product is now being sold exclusively by Martin Engineering in Europe, Russia, North Africa and Middle East.

This innovative belt cleaning system received Australia Bulk Material Handling Award in “innovative technology” category with the various promising benefits and appreciation of all professionals in 2013.

Cleanscrape is a scraper located towards underneath of the discharge zone. It creates an inclined area upon being placed against the driving drum diagonally. Independent scraper units are vulcanized in the matrix and contact with the belt only with minimal pressure. Thanks to its excellent cleaning capacity, Cleanscrape eliminates the necessity for secondary belt scrapers which were previously indispensable. This does not only let the user to save from pre-installation expenses but offers a significant advantage by allowing savings in terms of labor arising from intensive and inevitable maintenance of secondary belt scrapers. Cleanscrape can eliminate the wastage at the rate of 85%-95% in average according to the material that is being used.

Additional features of this innovative belt scraper is very low surface pressure, low belt abrasion and almost zero maintenance requirement. Cleanscrape belt scraper protects the belt since low amount of force is asserted on it thanks to the special method. It is an optimal choice for slow and fast conveyor belts which have mechanical connections. Cleanscrape requires minimal area during installation, therefore, it is a perfect solution for the areas which have space constraints. For instance, connection device can be positioned at the required location both inside and outside of the transfer chute. Installation of the belt scraper is very simple, installation will not take more than two hours even if performed by inexperienced personnel.

Cleanscrape is generally available in three sizes. It is available in S, M and L sizes which cover drum diameters from 270 mm to 1250 mm and belt widths from 300 mm to 2800 mm. Each of S, M and L sizes is available in four difference carbide metal quality. One of these carbine metal quality grades is specially developed for use on conveyor belts with mechanical connections. Steel components are optionally available in stainless steel.

All Cleanscrape designs are ATEX certified and can be used in underground mining. Scraper units are available in total 12.4 m lengths per piece in helical shape in addition to ready to install preassembled belt scrapers. Belt scraper lengths are easily adjustable to meet your requirements.

Martin Engineering ve Cleanscrape GmBH uzun süreli iş birliği anlaşması yaptılar. CLEANSCRAPE artık sadece Martin Engineering (tüm Avrupa, Rusya, Kuzey Afrika ve Orta Doğu’da) tarafından özel olarak satışa sunulacaktır.

Martin Engineering and Cleanscrape GmBH concluded a long-term cooperation agreement. CLEANSCRAPE will be sold exclusively by Martin Engineering (in entire Europe, Russia, North Africa and Middle East).

02

27

>

İmer, Beton 2015 Fuarındaydı… İmer Was At Concrete 2015 Exhibition…

Beton İstanbul 2015 fuarına katılan İmer, ilk gün mey-dana gelen hava muhalefetinden dolayı fuarın ziyaret-çi kapasitesi açısından beklentilerinin oldukça altında gerçekleştiğini belirtmektedir. Fakat ikinci ve üçüncü gün fuar alanına gelen yoğun ziyaretçiden oldukça memnun olan İmer, Türkiye’nin dört bir yanından gelen iş ortakları ile çeşitli anlaşmalara imza atmıştır. Genel olarak beklentilerinin karşılandığını belirten İmer yetki-lileri bu seneki fuarda farklı stantlarda ve kapasitelerde toplam dokuz adet mikser sergilemiştir. Bunlar arasın-da Türkiye pazarı için yeni üretilen LT12XL.7 H adlı mo-del mikserlerini ilk kez sergilenmişlerdir. Bu mikserin on iki metreküplük bir kazandan daha geniş olduğunu belirten yetkililer ekolojik kapak sayesinde rampalarda-ki dökme sorununa ise tamamen çözüm getirdiklerini eklemişlerdir. İmer’in Suudi Arabistan’a satmış olduğu yaklaşık dört yüz elli adet mikserin de bu kapasitede üretildiği belirtilmiştir.

2015’in Ocak-Şubat aylarındaki üretim kapasitesi, 2014 yılına kıyasla iki katına çıkan İmer’in üretim plan-laması, Nisan ayı sonuna kadar yoğun olacaktır. Gelen taleplerin bu yoğunlukta olması durumunda İmer he-deflediği 2015 bütçesindeki rakamları yakalayacağını düşünmektedir.

Her katıldığı fuarda yeni bir konseptle müşterisinin kar-şısına çıkan İmer, bu doğrultuya uygun olarak mikser kazanları üzerinde çalışmaktadır. Bu yıl oldukça fark-lı bir tasarım planlayan İmer, Özgecan Aslan cinaye-tinin arkasından fuarda sunacağı renkli tasarımdan son anda vazgeçmiştir. Kadına şiddeti protesto etmek amacıyla mikserlerini siyah-beyaz şeklinde kaplamayı uygun görmüşlerdir. Ayrıca ziyaretçilerden de bu ko-nuda menfi tepki alan İmer, katılımcılarla birlikte bu ci-nayeti kınadığını belirtmiştir.

Participating in Concrete İstanbul 2015 exhibition, İmer stated that guest numbers of the exhibition was below the expectations on the first day due to adverse weather conditions. Being highly satisfied with the high number of guests visiting the exhibition venue on the second and third days, İmer concluded a number of contracts with business partners from various parts of Turkey. Stating that their expectations were fulfilled in general, officials from İmer demonstrated total nine mixers of different capacities at different booths in the exhibition held this year. Among those, LT12XL.7 H model mixer which is recently launched for Turkish market were demonstrated for the first time. Stating that this mixer has a larger capacity than a twelve cubic meter vessel, the officials added that they have provided an ultimate solution for the spillage problem occurring at ascent thanks to the ecological cover. It was stated that nearly four hundred fifty mixers sold to Saudi Arabia by İmer were also manufactured at this capacity.

With the doubled production capacity during January-February, 2015 compared to 2014, production planning of İmer will be more intensive by the end of April. İmer considers that it will achieve the figures in 2015 budget it aims, in the case that the demands continue to be at such high levels,

Offering a new concept to its customers in every exhibition it participates, İmer is working on mixer vessels according to this understanding. Planning a completely different design this year, İmer has given up the colorful design it was to demonstrate in the exhibition after the murder of Özgecan Aslan. They have considered painting their mixers in black-white to protest violence against women. Receiving negative reaction from guests concerning this subject, İmer stated that they reprimanded the murder together with the participants.

HABERLER NEWS>02

29

Türkiye Hazır Beton Birliği’nin çevre bilinci yüksek bir sektör yaratmak hedefiyle 1998 yılından beri düzenlediği “Yeşil Nokta Çevre Ödülleri”nde Bursa Beton’a 3 ödül birden geldi.

Türkiye Hazır Beton Birliği’nin üyesi olan şirketlerin çevreye uyumlu üretim yapmalarını sağlamak ama-cıyla hayata geçirdiği “Yeşil Nokta Çevre Ödülleri”, İstanbul Edition Hotel’de düzenlenen bir törenle açıklandı. THBB üyesi beton tesislerinin bağımsız ekipler tarafından denetlenmesi süreci sonunda kri-terleri yerine getiren toplam 10 tesis ödül almaya hak kazandı.

Yarışma kriterlerini başarıyla geçen üye tesislerine ödülleri, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevre Yöneti-mi Genel Müdürü Muhammet Ecel’in, Türkiye Hazır Beton Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Yavuz Işık’ın yanı sıra sektörün önemli temsilcilerinin de katıldığı bir törenle verildi.

Türkiye Hazır Beton Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Yavuz Işık, ödül töreninde yaptığı konuşmasında “Türkiye Hazır Beton Birliği adına, hazır beton sek-törünün her geçen gün çevreye daha duyarlı hale geldiğinin altını çizmek istiyorum. Sektörümüzün ulaştığı nokta, birliğimiz ve sektörümüz için gurur kaynağıdır.” dedi.

Yalova, Bandırma ve Edremit tesisleri ile üç tane birincilik ödülü alan Bursa Beton’un Genel Müdürü Fatih Vardar ”Çevreye duyarlı bir şirket olarak bu ko-nudaki çalışmalarımız devam etmektedir” dedi.

Bursa Beton’un ödül plaketlerini, Yalova Tesisi adı-na tesis şefi Özcan Önder, Bandırma Tesisi adına tesis şefi Sedat Karadayı ve Edremit Tesisi adına te-sis şefi Erdinç Başayiğit teslim aldılar.

Bursa Beton received 3 awards at once at “Green Dot Environment Awards” organized by Turkish Ready Mixed Cement Association since 1998 with the goal of creating a sector which has high environmental awareness.

“Green Dot Environment Awards” organized by Turkish Ready Mixed Cement Association for ensuring that its member companies carry out environment friendly production were announced in the ceremony held at İstanbul Edition Hotel. In the end of the inspection process of THBB member concrete plants, total 10 plants which satisfy the criteria were granted with the awards.

Awards of the member plants which successfully satisfied the contest criteria were given in the ceremony held with the participation of Muhammet Ecel, Ministry of Environment and Urbanization General Director of Environmental Management, Yavuz Işık, Chairman of Board of Directors of Turkish Ready Mixed Cement Association and also distinguished representatives from the sector.

In the speech he has made in the award ceremony Yavuz Işık, Chairman of the Board of Directors of Turkish Ready Mixed Concrete Association said “I would like to emphasize on behalf of Turkish Ready Mixed Concrete Association that ready mixed concrete sector is becoming environmentally conscious more every other day. The point that our sector has reached has been a source of pride for our association and sector”.

Receiving three first prizes with Yalova, Bandırma and Edremit plants, Fatih Vardar, General Manager of Bursa Beton said “As an environmentally conscious company, our efforts in this manner are continued”.

Plant supervisor Özcan Önder, plant supervisor Sedat Karadayı and plant supervisor Erdinç Başayiğit received the award plaques of Bursa Beton on behalf of Yalova, Bandırma, Edremit Plants, respectively.

Bursa Beton’a 3 Ödül Birden3 Awards At Once For Bursa Beton

>HABERLER NEWS>

Türkiye Hazır Beton Birliği tarafından yedincisi orga-nize edilen Beton 2015 Fuarı’na hazır beton, çimen-to, agrega ve inşaat sektörleri büyük ilgi gösterdi. 19 - 21 Şubat 2015 tarihleri arasında İstanbul Fuar Merkezi’nde gerçekleşen Beton 2015 Fuarı’na 70 fir-ma 300 marka ile katıldı. Yoğun ilgi gören fuar 7 bin ziyaretçiyi ağırladı.

Hazır beton, çimento, agrega ve inşaat sektörlerini bir araya geldiği Beton 2015 Fuarı, sektörel diyalog ve işbirliği imkânı sundu. Ankara Sanayi Odası, İstanbul Sanayi Odası, Türkiye İnşaat Sanayicileri İşveren Sen-dikası, TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası ve Türkiye Müteahhitler Birliği tarafından da desteklenen Beton 2015 Fuarı’nı Ortadoğu başta olmak üzere Afrika ve Asya’dan birçok firma ziyaret etti.

Türkiye Hazır Beton Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Yavuz Işık fuar sonrasında yaptığı açıklamada; “Beton 2015 Fuarı’na hem yurtiçinden hem de yurtdışından 70 firma, 300 marka ve 7 bin kişi katıldı. Seminer ve eğitimle hazır beton sektörünün vizyonunu ve yol hari-tasını belirledik. Beton 2015 Fuarı’nda ziyaretçilerimiz sektördeki gelişmeleri takip etme imkânı bularak, alım-lar yaptılar. Fuar katılımcılara hem bilgi hem ticari an-lamda katkı sağladı. Türkiye Hazır Beton Birliği olarak hedefimiz dünyadaki konumumuzu daha da güçlen-dirmek ve sahip olduğumuz bilgi birikimi ile referans bir ülke konumuna ulaşmak. Bu hedefimize ulaşmak için de Beton 2015 Fuarı önemli bir platformdu” dedi.

Beton 2015 Fuarı, ekonominin lokomotifi olan inşaat sektörü ve onun en temel kolu olan hazır beton ile ilgili sektörlerden birçok firmayı buluşturdu. Fuar ziyaretçi-lere; sektördeki yenilikleri anlama, toplu alım yapabil-me ve sektörü yakından takip edebilme imkânı sundu.

70 firma ve 300 markayı 7 bin ziyaretçi ile buluşturan Beton 2015 Fuarı, betonun hayatımızdaki yeri ile ilgi-li sektör dışındaki paydaşları da bilgilendirdi. Beton 2015 Fuarı kapsamında ayrıca ünlü ekonomist ve köşe yazarı Tevfik Güngör Uras, “2015 Yılında Ekonominin Genel Görünümü ve Hazır Beton Sektörüne Etkisi” başlıklı bir sunum da gerçekleştirdi. Böylece, tüm sek-tör temsilcileri birlikte hazır beton sektörünün vizyonu-nu ve yol haritasını belirledi.

Organized for the seventh time by Turkish Ready Mixed Concrete Association for the seventh time, aggregate and construction sectors had a great interest in Concrete 2015 Exhibition. Held in İstanbul Exhibition Center between dates of February 19 - 21, 2015, 70 companies participated in the exhibition with 300 brands. Attracting great interest, the exhibition hosted 7 thousand visitors.

Gathering ready mixed concrete, cement, aggregate and construction sectors, Concrete 2015 became the venue for sectoral dialogue and cooperation opportunities. Supported by Ankara Chamber of Industry, İstanbul Chamber of Industry, Turkish Construction Industrialists Union, TMMOB Chamber of Civil Engineers and Turkish Contractors Association, many companies from Africa and Asia, particularly Middle East visited Concrete 2015 Exhibition.

In the statement made following the exhibition Yavuz Işık, Chairman of the Board of Directors of Turkish Ready Mixed Concrete Association said “70 companies, 300 brands and 7 thousand people both nationally and internationally participated in Concrete 2015 Exhibition. We set the vision and roadmap of ready mixed concrete sector through seminar and training. Our guests at Concrete 2015 Exhibition were able to follow the advancements in the sector and made procurements. The exhibition provided both information and commercial contribution to the participants. Our goal as Turkish Ready Mixed Concrete Association is to strengthen our position in the world further and to become a benchmark country with the knowledge background we have. Concrete 2015 Exhibition was an important platform for reaching to this goal”.

Concrete 2015 Exhibition gathered many companies from economy leading concrete sector and ready mixed concrete sector which is its main branch and other companies from related sectors. The exhibition allowed the visitors to comprehend the innovations in the sector, make mass purchases and to follow the sector closely.

Gathering 70 companies and 300 brands with 7 thousand visitors, Concrete 2015 Exhibition provided information on the place of concrete in our life to the stakeholders which are not in the concerned sector. Within scope of Concrete 2015 Exhibition, renowned economist and columnist Tevfik Güngör Uras made a presentation titled “General Appearance of Economy in 2015 and Its Impact on the Ready Mixed Concrete Sector”. Thus, vision and roadmap of the ready mixed concrete sector were established together with all sector representatives.

Beton 2015 Fuarı Büyük İlgi GördüConcrete 2015 Expo Attracted Great Attention

02

>

“Avrupa, Türkiye’yi Hayranlıkla İzliyor”Avrupa Hazır Beton Birliği Başkanı Stein Tosterud:

“Europe Is Watching Turkey With Wonder”Chairman of European Ready Mixed Concrete Organization, Stein Tosterud:

Avrupa Hazır Beton Birliği’nin (ERMCO) Yönetim Kurulu Toplantısı İstanbul’da gerçekleştirildi. Toplantı vesilesi ile Türkiye’ye gelen ERMCO yöneticileri ile birlikte Türkiye Hazır Beton Birliği yöneticileri, 3. Köprü şantiyesini de zi-yaret etti.

Avrupa ve Türkiye’deki beton sektörü İstanbul’da masaya yatırıldı. Avrupa Hazır Beton Birliği’nin (ERMCO) yönetim kurulu toplantısına katılmak üzere Türkiye’ye gelen ERMCO Yönetim Kurulu Üyeleri, Türkiye Hazır Beton Birliği’nin ev sa-hipliğinde yönetim kurulu toplantısına katıldı. Daha sonra ise ERMCO yöneticileri ile birlikte THBB Yönetim Kurulu üyeleri 3. Köprü şantiyesini ziyaret etti. Türkiye Hazır Beton Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Yavuz Işık, Avrupalı misafirlerin bu projeden çok etkilendiğini belirterek, Türk inşaat ve malzeme tekniğinde yeni bir devir açan ve 3. Köprü projesine imza atan ICA’yı özellikle tebrik etti.

Türkiye Hazır Beton Birliği Başkanı Yavuz Işık, Türkiye’nin Avrupa’da lider, dünyada ise 3. sırada yer aldığına işaret ederek, “İnşaat sektörü, Türkiye ekonomisinin lokomotifi-dir. Büyüyen ve gelişen Türkiye’de birçok alt yapı yatırımı yapılıyor. Dünyanın en büyük havalimanı Türkiye’nin kal-binin attığı İstanbul’da inşa ediliyor. Üç katlı tüp geçit in-şaatı, 3. Köprü gibi birçok yeni yatırım hayata geçiyor. Bü-tün bu gelişmeler ise önümüzdeki 5-10 yıllık süreçte hazır betonun en fazla kullanıldığı ülkelerden birinin Türkiye

Board of Directors Meeting of European Ready Mixed Concrete Organization (ERMCO) was held in İstanbul. ERMCO Directors visiting İstanbul for the meeting and directors from Turkish Ready Mixed Concrete Association also visited 3rd Bosporus Bridge worksite.

Concrete sector in Europe and Turkey were discussed. Traveling to Turkey to participate in Board of Directors Meeting of European Ready Mixed Concrete Organization (ERMCO), Members of the Board of Directors of ERMCO participated in the board of directors meeting hosted by Turkish Ready Mixed Concrete Association. Then, Board of Directors of THBB visited visited 3rd Bosporus Bridge worksite together with ERMCO Directors. Yavuz Işık, Chairman of the Board of Directors of Turkish Ready Mixed Concrete Association stated that European guests were highly impressed with the project and congratulated ICA which broke new grounds in Turkish construction and material technique and carrying out 3rd Bosporus Bridge project.

Yavuz Işık, Chairman of Turkish Ready Mixed Concrete Association pointed out that Turkey is in the leading position in Europe and 3rd standing in the world and said “Construction sector is the leading sector of Turkish economy. A lot of infrastructure investments

HABERLER NEWS>02

33

olacağını gösteriyor. Hem dünyanın hem de Avrupa’nın gözü bizim üzerimizde olacak.” dedi.

ERMCO Başkanı Stein Tosterud ise Türkiye’deki hazır beton sektörünün hızlı gelişimini ve başarılı uygulama-ları hayranlıkla izlediklerini belirtti. Tosterud, “Türkiye tek başına, tüm Avrupa’nın yarısı kadar hazır beton üretiyor. ERMCO’nun temsil ettiği Avrupa sektörü bugün yaklaşık 250 milyon metreküp beton üretiyor. Bunun 107 milyon metreküpünü ise Türkiye üretiyor. Türkiye; Fransa, İngil-tere ve Almanya ile birlikte Birliğin en önemli üyesi.” dedi.

are made in Turkey which is growing and developing. The largest airport in Turkey is being constructed in İstanbul where the heart of Turkey beats. A lot of new investsments are being realized such as three storey tube crossing, 3rd Bosporus Bridge. All of these developments indicate that Turkey will be one of the countries which will use ready mixed concrete most in the following 5-10 year process. The entire world and Europe will have an eye on us”.

Stein Tosterud, Chairman of ERMCO stated that they are following quick development of Turkish ready mixed cement sector and successful applications with wonder. Tosterud said “Turkey itself produces ready mixed concrete with a capacity equal to half of entire Europe. Represented by ERMCO, European sector today produces nearly 250 million cubic meters concrete today. 107 million cubic meters of this figure is produced in Turkey. Turkey is the most important member of the Organization together with France, Britain and Germany”.

%100 Yerli Üretim Sloganı İle Hareket Eden Pi Makina, Beton 2015 Fuarındaki Yerini AldıActing With The Motto Of 100% Domestic Production, Pi Makina Attended To Concrete 2015 Exhibition

Yarım asırlık tecrübesi ve büyük projelerde ki ba-şarılarıyla adından söz ettiren Pi Makina İstanbul Beton 2015 fuarındaki yerini aldı.

Fuarda ziyaretçilerin beğenisine sundukları 40m X ayak Z Boom yeni beton pompası hakkında bil-gi aldığımız şirket yetkilileri, ürünün benzerlerine göre bir çok avantajı olduğunu bu yüzden tercih sebebi olmasını beklediklerini belirttiler.

%100 yerli üretim sloganı ile hareket eden Pi Maki-na ülkemizin önde gelen inşaat projelerinin üstle-nici firmalarından ERG inşaatın bünyesinde kurul-muştur.1972 yılından günümüze ürün gamlarının genişliğinin avantajını kullan şirket iş makinalarının yanı sıra inşaat makinaları grubunda da adından söz ettirmektedir.

Öne çıkan ürünleriyle yurt içinde olduğu gibi Libya, Cezayir, Tunus, Arabistan gibi ülkelerde de ihracat yaparak tecrübelerine yenilerini katmaktadırlar.

Acting with the motto of 100% domestic production and recognized with its success in major projects Pi Makina attended to Concrete 2015 exhibition.

Providing information about their new 40m X feet Z Boom concrete pump presented to the visitors in the exhibition, company officials stated that the product offers a lot of advantages compared to its counterparts and they are expecting it to be preferred for this reason.

Acting with the motto of 100% domestic production, Pi Makina was founded under ERG inşaat which is among contractor companies in the leading construction projects in our country. Making use of its extensive product range since 1972, the company made an impression in construction machinery group in addition to its engineering machinery.

They are gaining new experiences by exporting their remarkable products to countries such as Libya, Algeria, Tunisia, Arabia in addition to domestic sales.

>RÖPORTAJ INTERVIEW03

Luna Yapı Kimyasalları Genel Müdürü Eyüp Ensar EKŞİ:“Öncelikli hedefimiz, pazarda kendimize saygın bir yer edinmekti ve bunu çok kısa bir sürede başardık. 2016 yılı hedeflerimiz arasında ise Türkiye’de pazar lideri olmak var. Önümüzde yirmi ay kadar bir süre kaldı. Hadiseye aylık satış bazında bakınca şu an için Türkiye’deki ilk dört firma içerisinde olduğumuzu söyleyebiliriz.”

Eyüp Ensar EKŞİ, General Manager, Luna Construction Chemicals: “Our primary goal was to attain a reputable position in the market and we achieved this in a very short time. Being a market leader in Turkey is among our goals for 2016. We have nearly twenty months left. When we consider the matter in terms of monthly sales, we can say that we are among the top four companies in Turkey.”

35

LCC’nin kuruluş aşamasından bahsedebilir misiniz?Nisan ayının ikinci yarısında Luna Grup bünyesin-de Luna Yapı Kimyasalları A.Ş.’yi kurduk. Aslında Luna Grup, 30 yıllık bir şirkettir. Daha çok deri ve tekstil kimyasalları üzerine faaliyet göstermektedir. Son dönemde portföyüne endüstriyel zemin boyala-rı, epoksi, su ve kağıt kimyasallarını da eklemiştir. Grubun bünyesinde on üç farklı şirket vardır.

Üretim tesisleriniz hakkında bilgi alabilir miyiz?LCC, %100 yerli sermaye ile 15.000 m2 üzerine ku-rulmuş bir firmadır ve şu anda bünyemizde 55 kişi çalışmaktadır. Bu sayıyı yıl sonuna kadar yetmişe çıkartmayı hedefliyoruz. Şu an için Ordu fabrikamız faaliyettedir. Gaziantep’deki fabrikamız da kurulu-munun son aşamasına gelmiştir ve İzmir’de üretimi-miz yakın zamanda başlayacaktır. Aslında, ilk ku-rulduğumuz günden itibaren kısa, orta ve uzun va-deli hedeflerle yola çıktık. Öncelikli hedefimiz, pa-zarda kendimize saygın bir yer edinmekti ve bunu çok kısa bir sürede başardık. 2016 yılı hedeflerimiz arasında ise Türkiye’de pazar lideri olmak var. Önü-müzde yirmi ay kadar bir süre kaldı. Hadiseye ay-lık satış bazında bakınca şu an için Türkiye’deki ilk dört firma içerisinde olduğumuzu söyleyebiliriz.

Bu hedefler beton katkı kimyasalları pazarı için geçerli değil mi?Evet, bu yorumlarım beton katkı kimyasalları sek-törü içindir. Pazar lideri demek sadece volume, tonaj veya ciro demek değildir. Her parçasıyla pazar lideri olmaktır. Teknik alt yapısıyla, şirket derinliğiyle, şirketin içerisindeki insan kalitesiyle, şirketin alt yapı imkanlarıyla, pazarda müşteriye sunduğunuz güvenle, hepsini bir bütün olarak ele almak gerekiyor.

Can you tell about the establishment phase of LCC?We Established Luna Yapı Kimyasalları A.Ş. under Luna Group in the second half of April. In fact, Luna Group of companies has a history of 30 years. Its main activities are on leather and textile chemicals. It added floor paints, epoxy, water and paper chemicals in its portfolio in the last period. There are thirteen different companies operating under the group.

Can we get some information on your manufacturing facilities?LCC, is a company established with 100% domestic capital on an area of 15,000 m2 currently employing 55 employees. We are aiming to increase this number to seventy by the end of the year. Currently, our Ordu plant is operational. Our plant in Gaziantep is at the final stage of erection and production in İzmir will commence soon. Actually, we set off with short, medium and long-term goals since the day we were founded. Our primary goal was to attain a reputable position in the market and we achieved this in a very short time. Being a market leader in Turkey is among our goals for 2016. We have nearly twenty months left. When we consider the matter in terms of monthly sales, we can say that we are among the top four companies in Turkey.

Are these goals applicable for concrete admixture chemicals market?Yes, my comments address concrete admixture chemicals sector. Being a market leader does not solely translate into volume, tonnage or turnover. It is becoming a market leader from all aspects. With its technical infrastructure, profoundness of the company, human resources quality of the company, infrastructure facilities of the company and the confidence we offer to the customer in the market... All of them shall be considered as a whole.

>RÖPORTAJ INTERVIEW

Beton kimyasalları dışında ürün gamınıza neler ekleyeceksiniz? Çimento kimyasalı ve yapı grubu kimyasallarının üre-timine de başladık. Çimento laboratuarımızı kurup işler hale getirdik. Çimento değirmenimize varana kadar herşeyimizi satın aldık ama önceliğimiz beton katkı kimyasalları oldu ve burada asıl hedefimiz proje bazlı çalışmaktır.

200-300 bin liraya bir tesis kurulabiliyorken neden siz 20 milyon dolarlık bir yatırımla girdiniz? Bazen kendi aramızda konuşuyoruz, acaba sektöre Don Kişot’luk yapmaya mı geldik diye? Acaba rüzga-ra karşı mı savaşıyoruz diyoruz? Esasında bu süreç-te bir misyon edindik kendimize. Sektörün kalitesini yukarı çekmeye çalışıyoruz. Yoksa bugün itibariyle iki yüz bin lira ile dahi kurulup girilebilen bir sektöre, yir-mi milyon dolarla girmenin hiçbir manası yoktu. Ve biz müşterilerimize bu işi ne kadar ciddiye aldığımızı anlatabilmek için laboratuarımızı göstereceğiz. La-boratuarımızda 25 kişilik ciddi bir teknik eğitim odası kurulu, burası sadece organizasyonlar ve basit eği-timler için kullabılacak bir yer değil, bir okul gibi ve ciddi bir yapı laboratuvarında bulunabilecek ne varsa bizim laboratuarımızda zaten mevcut. Hem insan ka-litesi olarak hem de ekipman olarak.

İhracata başladınız mı?İhracata da başlamış bulunmaktayız. Özellikle Ku-zey Afrika bölgesine ihracat yapıyoruz. Aslında bu büyük yatırımı Türkiye için yapmadık. Türkiye’ye çok fazla gelecek bir yatırım olurdu bu. Bizim yıl yıl ol-mak kaydıyla yurtdışı hususunda çok ciddi hedefle-rimiz mevcut.

Bu hedefleri açabilir miyiz?2014’ün ikinci yarısında kurulduk. 2016 sonunda Türkiye’de pazar lideri olma hedefimiz var. 2019 iti-bariyle de artık yakın coğrafyaya açılmış olma niyeti-miz bulunmaktadır. 2023 itibariyle Türkiye’nin ulusla-rarası bir şirketi olarak Avrupa Birliği ülkelerine dahi katkı satan bir kurum olma hedefine sahibiz. Yani siz zamanı gelince Luna Yapı Kimyasalları içerisinde Al-man, İtalyan vs çok çeşitli milletlerden insanları göre-ceksiniz. Luna’nın ilerleyen zamanlarda Romanya’da,

What will you include in your product range in addition to concrete admixture chemicals? We commenced production of cement chemicals and construction group chemicals. We erected our cement laboratory and rendered it operable. We procured everything including cement mill, however, our priority was concrete admixture chemicals and our main goal here is to operate on project basis.

Why did you make an investment amounting to 20 million dollars while it was possible to establish a plant with 200-300 thousand liras? We are talking for ourselves, thinking if we came to the sector to act as Don Quixote. We think to ourselves if we are fighting against the wind. In fact, we adopted a mission in the process. We are attempting to improve the quality of the sector. Otherwise, I would not be meaningful to enter the sector where it is possible to establish a plant with two hundred thousand liras. We will demonstrate our laboratory to prove to our customers how serious we consider this task. Our laboratory has a significant technical training room for 25 pupils and it is not only intended for organizations and simple trainings but it is like a school... And everything that a serious construction laboratory may have is already present in our one. In terms of both human resources and equipment...

03

37

İtalya’da veya Hırvatistan’da da fabrikası olduğunu göre-ceksiniz. Siz Luna’nın yarın mesela Afrika’da da bir fabri-kası olduğunu görebileceksiniz...

Peki sizdeki bu özgüven nereden geliyor?Şöyle açıklayabilirim. İşin yatırım tarafında bulunan Luna Grub’un sahibi Mehmet Gürdeğir Bey inanılmaz vizyon sahibi bir insan. Artı kimyacı ve ömründe sadece kim-yayla uğraşmış birisi. Bütün yatırımını kimyaya yapmış ve dünya ile paralel giden çok ciddi bir kimya bilgisine de sahip. Bu sayede ciddi manada uluslararası iş yapan bir şirket haline geldik. Ben ve ekip arkadaşlarımın birçoğu uluslararası şirketlerde çalıştığı için ciddi tecrübelerimiz var. Uluslararası şirketler Türkiye’de her zaman kaliteyi yükseltmişlerdir. Ama biz yerli imkanlarla yani tamamen yerli sermaye ile de bu işlerin daha iyi olabileceğini gös-tereceğiz. Bizim ana hedeflerimiz arasında bu var.

2015’in ikinci yarısı için sizin yorumlarınız nedir?Türkiye’nin 2015 yılı ekonomisinde hele ki inşaat sektö-ründe daralma kesinlikle mümkün değil. En kötü ihtimalle aynı olur. Mutlaka biraz da üstüne çıkacaktır. Kimsenin bence endişeye kapılmasına gerek yok. Bizim tarafımız-dan bakarsak 2015’te de yapı kimyasalları sektörünün büyümeye devam edeceğini söyleyebiliriz.

Ürünleriniz çevreci mi?Aslında çevrecilik işini biz bir sosyal sorumluluk projesi olarak görüyoruz. Beton kimyasallarında yeni bir ürün gamı meydana getirdik ve bu ürün gamı sonuna kadar çevrecidir. Ülkenin kanayan yaralarından birisi beton sek-töründeki agreganın kalitesizliğidir. Bizim üzerinde çalış-tığımız ve ciddi anlamda başarılı olduğumuz bir konu var. İstenen seviyede yani temiz olmayan agregaların nasıl sisteme yeniden dahil edilebileceğini çözdük. Bu agre-gaları atıl vaziyetten, nasıl yeniden kullanılabilir hale ge-tirebileceğimizi bulduk. Özellikle 2015 yılı içerisinde bazı bölgelerde çok büyük işler olacak. Emin olun agrega, hammadde yetişmeyecek. Yetişmediği ortamda ise biz devreye gireceğiz. Bir yandan işiniz var, beton üretme-niz gerekir. Bir taraftan da doğal kaynağınız yok, agrega üretemiyorsunuz. Buna hangi taraftan bakarsanız bakın zaman, iş ve para kaybı olacak. Bunların hepsinin önüne geçebilecek bir sistem üzerinde çalışıyoruz. Ciddi firma-lar bunu şu anda yedek ürün olarak bekletiyorlar. Agrega

Did you commence export?We have commenced export. We export to North Africa region in particular. In fact, we did not make this significant investment for Turkey. This would be an excessive investment for Turkey. We have considerable goals for foreign market on year-by-year basis.

Can you explain those goals?We were established in the second half of 2014. We have the goal of becoming a market leader in Turkey by the end of 2016. Yet, we are intending to be opened to the nearby geography by 2019. As of 2013 we are aiming to become an organization that even provides contribution to European Union companies as an international company from Turkey. That is to say, you will see people from many countries such as Germany, Italy etc. at Luna Construction Chemical when the time comes. You will see that Luna will open plants in Romania, Italy or Crotia. You can maybe able to see that Luna has a plant in Africa, tomorrow.

So, what is the source of your self confidence?I can explain this as follows. Dealing with the investment side of the business, Mehmet Gürdeğir, owner of Lune Group has an incredible vision. Also, he is a chemist and he spent his life exclusively on chemistry. He made all of his investments in chemistry and he has significant chemistry knowledge keeping up with the world. Thus, we became a company which carries out international business seriously. Me and most of my teammates have serious experience resulting from work experience in international companies. International companies always take the quality to a higher level in Turkey. But we will demonstrate that these works can be made better with domestic facilities, in other words, with completely domestic capital. This is among our main goals.

What are your comments for the second half of 2015?Contraction is definitely not possible in Turkish economy in 2015, particularly in construction sector. It will remain the same in the worst case. It will certainly be slightly higher than this level. No one has to worry in my opinion. If considering from our part, we can say that construction chemical sector will continue to grow in 2015.

Are your products environment friendly?We actually consider environmental awareness as a

>RÖPORTAJ INTERVIEW

sorunu ile karşılaşıldığı zaman direkt devreye sokulacak ürün gözüyle bakıyorlar.

Genelde bizler alışkanlıkarımızendan zor vazgeçeriz. LCC’yi neden tercih etmeliler?Bunu sonuna kadar kabul ediyorum. Fakat şu da bir ger-çektir, ürün kalitesi bizim sektörün kanayan yaralarından birisidir. Aşırı rekabetten dolayı sektör adına üzüntü veri-ci bir durum yaşanıyor. Sektörde birilerinin yaptığı yanlış bir iş varsa hemen herkese mal ediliyor. Bütün şirket-lerde aynı potanın içerisinde değerlendiriliyor. Aslında hepimiz aynı taraftayız. Aynı tarafta olduğunuz içinde ortadaki bir sıkıntı herkese yansıyor. Birincisi, biz insan-ları ilk olarak fabrikamıza ve laboratuvarımıza getirmek istiyoruz. Geldiklerinde bizim bu işe ne kadar ciddi bak-tığımızı görmelerini istiyoruz. Bizim farkımız biraz da bu aslında. Yani şöyle ifade edeyim size, biz bin sekiz yüz metrekarelik bir laboratuvara sahibiz. Bin sekiz yüz met-rekare içerisinde herşeyi yapan şirketler de var. Yanlış anlaşılmasın lütfen. Bin sekiz yüz metrekarede üretim yapan firmalara yanlış yapıyorlar demiyorum. Öyle bir algı oluşmasın. Sadece daha kompakt, daha butik yapa-bilirsiniz bu işi. Ama bizim hedeflerimizle orantılı olarak bin sekiz yüz metrekarelik bir laboratuvar gerekmektedir.

social responsibility project. We created a new product range in concrete chemicals which is completely environmentally friendly. One of the bleeding wounds of the country is the low quality of aggregate in concrete sector. There is a subject which we work on and we were able to achieve a significant success. We solved the way to reintroduce aggregates which are not at required level, in other words, clean to the system. We found how we could render such aggregates useful from their idle condition. There will be very extensive projects in some regions particularly in 2015. We ensure you that aggregate and raw material supply will fall short. We will take action when shortage is in question. You have got business and you need to produce concrete on one hand. But you cannot produce aggregate since you don’t have natural resources on the other hand. This translates into loss of time, business and many from whatever aspect you consider. We are working on a system which can avoid all of these. Serious companies keep this as backup product for now. They consider it as a product which will be introduced directly when aggregate shortage arises.

03

39

Sadece altı yüz metrekarelik bir organik kimya laboratuvarı kurduk. Laboratuvarımız üniversite laboratuvarlarının sevi-yesinin çok üzerindedir. Birçok üniversiteden daha kaliteli cihazlarımız mevcut. Yani neden sizden katkı alacağız de-diğiniz zaman verebileceğimiz cevaplarımız var. Nereden katkı aldığınızı bildiğiniz taktirde o katkıya çok daha güvenle bakarsınız. Biz kendi standartlarımızı daha dar olarak ka-bul ediyoruz. Onun haricinde hammaddelerin ürün girdi çıktılarına baktığınız takdirde bizde üretilen her ürünün FTR spektrometresiyle ölçüldüğünü ve müşteri istesin ya da is-temesin bir öncekiyle %99 benzerliğin altında bir oran var-sa sevkiyatının yapılmadığını görürsünüz.

Bize ayırdığınız zaman için teşekkür ederiz.

We generally find it very difficult to give up our habits. What should they prefer LCC?I confirm it from A to Z. However, there is another fact and product quality is one of the bleeding wounds in our sector. Fierce competition leads to an upsetting condition in the sector. If someone adopts wrongful action it is attributed to all players. All companies are perceived to be in the same league. In fact, we all are on the same side. Since we are on the same side any negativity in the environment is reflected to everyone. First of all we want people to visit our plant and laboratory. We want us to witness how serious we take this business. Our difference is much like this in fact. Let me explain you that this way, we have a laboratory which has an area of one thousand and eight hundred square meters. There are companies which carry out every task within one thousand and eight hundred square meters. Don’t get me wrong please. I don’t tell that companies which perform production in one thousand and eight hundred square meters are doing wrong. I would not want to leave such an impression. You can carry out this business only in a more compact and more boutique way. However, we need a one thousand and eight hundred square meter laboratory in line with the goals we adopt. We established an organic chemical laboratory which is six hundred square meters itself. Our laboratory is far above the level of university laboratories. We have devices with a higher quality then of many universities. Hence, when you ask why you would purchase admixture from us we have answers to tell. If you know from where you are purchasing admixtures you will have more confidence in that admixture. We consider our standards to be stricter. Additionally, when you consider product inputs-outputs of raw materials you will see that each product we manufacture is measured using FTR spectrometry and they are not shipped if the rate of uniformity with the previous lot is below 99% regardless of being accepted by the customer or not.

Thank you for sparing your valuable time.

>MAKALE ARTICLE04

ÖzetHer teslimat sonrasında hazır beton kamyonlarının mikserlerindeki ve kamyonların kanallarındaki beton kalıntıları suyla temizlenmelidir. Bu yıkama işlemi so-nucunda yıkama suyu oluşur. Tipik bir hazır beton santrali, bir metreküplük hazır beton üretimi için 50 litreye kadar yıkama suyu üretebilir. Su, beton karışı-mındaki en ucuz malzeme olsa da, su sevkiyat nede-niyle beton üreticisi açısından daha büyük bir maliyet kalemidir. Atık su değişik kimyasal maddeler içere-bildiği için yıkama suyunun çevreye zarar vermeden elden çıkarılması üretici için ek masraf anlamına gel-mektedir. Kamyonların yıkanması sonrasında elde edilen yıkama suyu çimentolu malzemeler ve kimya-sal katkı maddesi artıkları içerir. Çözünmüş kireçtaşı katı maddelerinin miktarının yüksek olması nedeniyle yıkama suyu son derece kostik özelliktedir ve 11 ve 12 arasında değişen yüksek bir pH değerine sahiptir. Atık su genellikle, çimentodan elde edilen sülfatlar ve hidroksitler, katkı maddesi olarak kullanılan kalsiyum klorürden gelen klorürler, santralda kullanılan dona-nımdan gelen yağ ve gres ve az miktarlarda da Port-land çimentosunun hidrasyonuyla ilişkili diğer kimya-sal maddeler ve kimyasal katkı maddelerinin türevle-rini içeren çözünmemiş katı maddeler içermektedir. Bu araştırmanın asıl amacı yıkama suyunun betonun basınç dayanımı üzerinde olan etkisini araştırmaktır. Bu amaçla, hazır beton santralinden elde edilen yıka-ma suyu beton üretimi için kullanılmıştır. Bu deneysel çalışmada yalnızca temiz su kullanılarak bir referans karışımı elde edilmiştir. Daha sonra yıkama suyu ve temiz su karışımları kullanılarak karışımlar elde edil-miştir. Sonuçlar, betonun işlenebilirliğinin yıkama suyu kullanımı halinde önemli ölçüde etkilendiğini göstermektedir. Ayrıca karışımların basınç dayanım-ları da etkilenmiştir.

Anahtar Kelimler: Su, yıkama suyu, işlenebilirlik, ba-sınç dayanımı

AbstractAfter each delivery, concrete residues in the drums of ready-mix trucks, and also chutes of trucks should be cleaned with water. As a result, wash water is generated from this washing out. A typical ready mixed concrete plant can generate up to 50 liters of wash water percubicmetre of ready mixed concrete production. Although water may the cheapest material in the concrete mixture, due to transportation, cost of water is generally higher for the concrete producer. Since the waste water may contain different chemicals, disposal of the wash water without damaging environment is an additional cost for the producer. Wash water discharge from truck wash contains cementitious materials and chemical admixture residue. Due to the high content of dissolved limestone solids the wash water is caustic and has a high pH value ranging between 11 and 12. In general the waste water contains dissolved solids which include: sulfates and hydroxides from cement, chlorides from the use of calcium chloride as an admixture, oil and grease from the equipment, and small quantities of other chemicals associated with hydration of Portland cement and derivatives from chemical admixtures. The main objective of the study presented is to investigate the effect of the wash water on the compressive strength of concrete. For this purpose, wash water obtained form a ready mixed concrete plant was used to produce concrete. In the experimental study, a reference mixture was produced only with clean water. Then, mixtures were produced using washout water and clean water mixtures. The results indicate that the workability of concrete is affected significantly by the use of wash water. Compressive strengths of the mixtures are also affected.

Keywords: Water, washout water, workability, compressive strength

Yıkama Suyunun Betonun Basınç Dayanımına Etkisi

Effect of Wash Water On The Compressive Strength Of Concrete

H. Yıldırımİnşaat Mühendisliği Fakültesi, İTÜ / Department of Civil Engineering, ITUH. AtasoyKumcular Hazır Beton / Kumcular Ready Mixed Concrete

A. O. Kayaİnşaat Mühendisliği Fakültesi, İTÜ / Department of Civil Engineering, ITUÖ. Şengülİnşaat Mühendisliği Fakültesi, İTÜ / Department of Civil Engineering, ITU

41

1 GirişBeton dünyanın en önemli ve en yaygın şekilde kullanı-lan inşaat malzemesidir. 2012 tarihinde, CEMBUREAU’ya göre, dünyadaki toplam çimento üretimi yaklaşık 3,6 mil-yar tondu ve 1 m3 beton üretimi için yaklaşık 250 kg çi-mento kullanılması öngörülüyordu, 2012 yılında 10 milyar m3’ten daha fazla beton kullanılmıştır. Dünya genelin-deki çimento üretiminin 2050 yılında 4,5 milyar ton-dan fazla olması beklenmektedir. Doğal kaynakların en büyük kullanıcısı olan beton üretimi çevre üzerin-de çok ciddi etkiye sahiptir (Mehta, 1999). Beton en-düstrisi her yıl 10 milyar ton kum ve taş, 1 milyar ton karışım suyu ve hatta yıkama ve beton kürü için daha fazla miktarlarda su tüketmektedir (Mehta, 2001). Ar-tan talep nedeniyle su, günümüz dünyasında daha önemli bir hale gelmektedir.

Su, beton karışımındaki en ucuz malzeme olsa da, su sevkiyat nedeniyle beton üreticisi açısından daha bü-yük bir maliyet kalemidir. Tipik bir hazır beton santrali, bir metreküplük hazır beton üretimi için 50 litreye ka-dar yıkama suyu üretebilir. Avrupa genelinde ve özellik-le su kaynağı sorunlarının yaşandığı alanlarda bu yıkama suyu kullanımı ve oluşumu dikkatli bir yönetim gerekliliğini de beraberinde getirmektedir (Ermco, 2006). Atık su de-ğişik kimyasal maddeler içerebildiği için yıkama suyunun çevreye zarar vermeden elden çıkarılması üretici için ek masraf anlamına gelmektedir. Kamyon yıkama sonrasın-da elde edilen yıkama suyu çimentomsu malzemeler ve kimyasal katkı maddesi artıkları içerir. Yıkama suyunun yeniden kullanımı tatlı su gereksinimini azaltacağı ve bu suyun elden çıkarılması sorunu hafifletileceği için çevre açısından önemli yararlar sağlamaktadır. Ayrıca, hazır beton üreticisinin su maliyeti de azaltılabilmekte-dir. Bu araştırmanın asıl amacı betonda yıkama suyu-nun kullanımının araştırılması ve bunun hem betonun işlenebilirliği hem de basınç dayanımı üzerindeki etki-sini araştırmaktır.

2 Deneyler2.1 Malzemeler Bu araştırmada CEM I 42,5 R tipi çimento ve Çayır-han Termik Santrali’nden elde edilen C tipi uçucu kül bağlayıcı olarak kullanılmıştır. Doğal kum ve kırılmış kireçtaşı kumu ince agrega olarak ve azami 22 mm büyüklüğe sahip kırılmış kireçtaşı iri agrega olarak kullanılmıştır. Kireçtaşı agregaları iki farklı kaynak-tan elde edilmiştir. Tüm agregalar laboratuar koşul-larında saklanmış ve havayla kurutulmuş durumda kullanılmıştır. Tüm karışımlarda aynı yeni nesil süper akışkanlaştırıcı kullanılmış olsa da bazı karışımlarda ikincil katkı maddesi olarak redozaj katkı maddesi kullanılmıştır. Tüm karışımlarda musluk suyu ve bazı karışımlarda Kumcular Hazır Beton santralinden elde edilen yıkama suyu kullanılmıştır. 1,07 g/cm3 yoğun-luğundaki bir yıkama suyunun kimyasal analizi Tablo 1’de gösterilmektedir ve yoğunluklar karışım oranla-

1 IntroductionConcrete is the world’s most important and widely used construction material. According to CEMBUREAU, in 2012, the total world production of cement was approximately 3.6 billion tons and if it is assumed that about 250 kg of cement are used to produce 1 m3 of concrete, more than 10 billion m3 of concrete was used in 2012. The cement production in the world is expected to exceed 4.5 billion tons in the year 2050. Being the largest user of natural resources, concrete production has a serious effect on environment (Mehta, 1999). Every year, concrete industry is consuming 10 billions tons of sand and rock, 1 billion tons of mixing water and even larger amounts for wash water and curing (Mehta, 2001). Due to increasing demand, water is becoming more important in today’s world.

Although water may the cheapest material in the concrete mixture, due to transportation, cost of water is generally higher for the concrete producer. A typical ready mixed concrete plant can generate up to 50 liters of wash water per cubic meter of ready mixed concrete production. Throughout Europe, and especially in areas with water resource issues, this use and generation of wash water, requires careful management (Ermco, 2006). Since the waste water may contain different chemicals, disposal of the wash water without damaging environment is an additional cost for the producer. Wash water discharge from truck wash contains cementitious materials and chemical admixture residue. Reuse of the wash water has important environmental benefits since the requirement for fresh water can be reduced and the need for disposing this water can be minimized. In addition, the cost of water for the ready mixed producer may also be reduced. The main objective of the study presented is to investigate the use of wash water in concrete and investigate its effect both on workability and compressive strength of concrete.

2 Experiments2.1 MaterialsIn this study, CEM I 42,5 R type cement and Çayırhan Thermal Plant - C type fly ash were used as binder. Natural sand and crushed limestone sand were used as fine aggregate and crushed limestone aggregate with a maximum size of 22 mm was used as coarse aggregate. Limestone aggregates were obtained from two different sources. All aggregates were stored in laboratory conditions and used in air-dried condition. Although same new generation super plasticizer was used in all mixtures, redosage admixture was used as secondary admixture in some mixtures. Tap water was used in all mixtures and wash water obtained from Kumcular Ready Mixed Concrete was used in some mixtures. Chemical analysis results of a wash

>MAKALE ARTICLE

2.2 KarışımlarKumcular Hazır Beton Santrali’nden farklı günlerde 6 yıkama numunesi alınmıştır ve her bir numune için 5 karışım üretilmiştir. Bu karışımların kodları ve ayrıntı-ları aşağıda yer almaktadır. Ayrıca, karışım oranları Tablo 2-3’te yer almaktadır.

R:“R” kodu referans betonu temsil etmektedir. İlk ola-rak yalnızca musluk suyu kullanılarak hazırlanan bir referans karışımı elde edilmiştir ve su ilavesi yapıla-rak çökme değeri 18 ± 2 cm seviyesine çıkarılmıştır.

50W/30W: İkinci karışım (50W/30W) musluk suyunun bir kısmı yerine yıkama suyu kullanılarak aynı su/bağ-layıcı oranı ile elde edilmiştir. 30 ve 50 yıkama suyu yüzdesini göstermektedir.

50W+T/30W+T: Bu betonlar, ikinci karışımın (50W/30W) çökme seviyesinin musluk suyu ilavesiyle 18 ± 2 cm se-viyesine arttırıldığı karışımları temsil etmektedirler.

50W+A/30W+A: Süper akışkanlaştırıcı ya da redozaj katkı maddesi ilave edilerek ikinci karışımın çökme seviyesinin 18 ± 2 cm seviyesine arttırılması amaç-lanmıştır.

50W+B/30W+B: İkinci karışımın (50W/30W) bağlayıcı dozajı yaklaşık %10 oranında arttırılmıştır ve çökme seviyesi musluk suyu ilavesiyle 18 ± 2 cm seviyesine arttırılmıştır.

rıyla birlikte Tablo 2-3’te yer almaktadır. Özellikle askıdaki katı madde söz konusu olmak üzere yıka-ma suyunun özellikleri yoğunluk nedeniyle değişiklik göstermektedir.

2.2 Mixtures6 wash water samples were obtained from Kumcular Ready Mixed Concrete on different days and 5 mixtures were produced for each sample. Codes and details of these mixtures are given below. Also mixture proportions are given in Table 2-3.

R: The code “R” represents the reference concrete. Firstly a reference mixture with only tap water was produced and its slump level was increased to 18 ± 2 cm by adding water.

50W/30W: Second mixture (50W/30W) was produced with same water/binder ratio by changing a part of tap water with wash water. 30 and 50 show the percentage of wash water.

50W+T/30W+T: These concretes represent the mixtures in which the slump level of second mixture (50W/30W) was increased to 18 ± 2 cm by adding tap water.

50W+A/30W+A: It’s aimed that increasing slump level of second mixture to 18 ± 2 cm by adding super plasticizer or redosage admixture.

50W+B/30W+B: Binder dosage of second mixture (50W/30W) was increased approximately 10% and its slump level was increased to 18 ± 2 cm by adding tap water.

water sample with 1,07 g/cm3 density are given in Table 1 and densities are given in Table 2-3 with mix proportions. Properties of wash water, especially suspended solid matter, change due to density.

Tablo 1. 1,07 g/cm3 yoğunluğundaki yıkama suyunun kimyasal analizi Table 1. Chemical analysis of wash water with 1,07 g/cm3 density

04

43

2.3 TestBeton karışımları dikey dönüşlü eksene sahip bir laboratu-ar mikserinde hazırlandıktan sonra bundan 150 mm küpler elde edilmiştir. Yıkama suyunun betonların işlenebilirliği üze-rindeki etkisi EN 12350-2’ye göre gerçekleştirilen çökme tes-ti kullanılarak belirlenmiştir. Ertesi gün kalıptan çıkarılan tüm numuneler test zamanına kadar 20°C±2°C sıcaklıktaki kirece doyurulmuş su içerisinde tutulmuşlardır. Tüm testler 7. gün-de gerçekleştirilmiştir. Basınç dayanımı testi EN 12390-3’e göre gerçekleştirilmiştir.

3 Sonuçlar ve Tartışmalar3.1 Taze Beton ÖzellikleriTaze betonlarda sadece çökme (Slump) deneyi yapıldı ve deney sonuçları Tablo 2-3 de verildi. Yüksek süper-plas-tikleştirici ilavesine rağmen 1., 2. ve 3. gruplardaki 50W+A karışımındaki çökme seviyesinde artış olmamıştır. Benzer şekilde, yüksek süper akışkanlaştırıcı ilavesine rağmen 4. gruptaki 30W+A karışımının çökme seviyesinde yeterli artış sergilenmemiştir, bu nedenle 5. ve 6. gruplardaki 60W+A ka-rışımında süper akışkanlaştırıcı yerine redozaj katkı maddesi kullanılmıştır. Test sonuçları, musluk suyunun ağırlık olarak aynı miktardaki yıkama suyu ile değiştirilmesi halinde çökme seviyesinde düşüş gerçekleştiğini açık bir şekilde sergile-

2.3 TestingThe concrete mixtures were prepared in a laboratory mixer with vertical rotation axis, from which 150 mm cubes were produced. The effect of wash water on the workability of the concretes was determined using the slump test according to EN 12350-2. After demolding the next day, all specimens were kept in water saturated with lime at 20°C¼±2°C¼until time of testing. All the tests were carried out at the age of 7 days. The compressive strength test was performed according to EN 12390-3.

3 Results and Discussions3.1 Fresh Concrete PropertiesOnly slump test were performed on fresh concrete and results are given Table 2-3. In spite of high super plasticizer addition, slump level didn’t increase in 50W+A mix of 1st, 2nd and 3rd group. Similarly, in spite of high super plasticizer addition, slump level of 30W+A mix of 4th group didn’t show enough increase, so redosage admixture were used instead of super plasticizer in 30W+A mix of 5th and 6th groups. Test results are clearly shows that change of tap water with same weight wash water cause to decrease

Tablo 2. 1., 2. ve 3. karışım gruplarının karışım oranları (%50 musluk ve yıkama suyu değişim oranı)Table 2. Mix proportions of 1st, 2nd and 3rd mixture groups (%50 tap and wash water change ratio)

Tablo 3. 4., 5. ve 6. karışım gruplarının karışım oranları (%30 musluk ve yıkama suyu değişim oranı) Table 3. mix proportions of 4th, 5th and 6th mixture groups (30% tap and wash water change ratio)

>MAKALE ARTICLE

on slump level. Wash water includes solid particles and its density is greater than tap water, so if same weight wash water is used instead of tap water, water content of mixture decreases. It’s the main reason of decrease of slump level. Similarly, less water content prevents working of plasticizer admixtures, so adding super plasticizer admixture didn’t provide increase on slump level after 50% tap water-wash water change. Decrease of wash water change ratio enable super plasticizer and redosage admixtures to work and after 30% tap water-wash water change, adding super plasticizer or redosage admixtures increased slump level. Also increase on binder dosage increased water requirement and water/binder ratios of 30W+B/50W+B mixes are nearly same with 30W+T/50W+T mixes.

Although reference mixtures do not include wash water, water/binder ratios of reference mixtures of some mixture groups are higher than other. Reason of that is usage of different aggregates, different aggregates cause to different water requirement because of different particle size distribution, moisture content, etc. Change on water/binder ratios of wash water included mixtures are due to these aggregate differences and wash water differences. Difference on amount or size distribution of solid particle can be cause to change on water requirement.

3.2 Hardened Concrete PropertiesCube samples were subjected to compression test according to EN 12390-3 at 7th days after casting. Compressive strengths are given Table 4-5 and Figure 1. Results of R, 50W/30W and 50W+A/30W+A mixtures show that when water/binder ratio is constant, wash water-tap water change increase compressive strength. But adding tap water to increase slump level causes to decrease on compressive strength. In all groups compressive strengths of 50W/30W and 50W+A/30W+A mixtures are nearly same. All specimens are compacted with vibratory table, so all specimens were well placed in spite of low slump level. But on site conditions concrete with low slump level cannot be placed perfectly and it can be the cause of the decrease in strength. Compressive strengths of 3rd group mixtures are less than the other groups. This difference is same for reference mixtures and reference mixtures didn’t contain wash water, so reason of this difference of 3rd group is due to aggregate.

Normally, adding binder increases compressive strength of concrete, but tap water was added to 50W+B/30W+B mixtures to increase slump level. Water/binder ratio and binder ratio of mixture changed due to amount of additional tap water. Water/binder ratio increased in 50W+B/30W+B mixtures of 3rd, 4th, 5th and 6th groups and their compressive strength decreased or remained nearly stable. Binder contents of 50W+B/30W+B mixtures of 3rd, 4th, 5th and 6th groups increased less than 10% and their water/binder ratios decreased approximately 4% and their compressive strength increased compared to reference mixtures.

mektedir. Yıkama suyu katı partiküller içermektedir ve yoğunluğu musluk suyundan daha fazladır, bu nedenle musluk suyu yerine ağırlık olarak aynı miktarda yıkama suyu kullanıldığında karışımın su içeriği azalır. Bu, çökme seviyesindeki düşüşün asıl nedenidir. Benzer şekilde, su miktarının düşük olması plastikleştirici katkı maddelerinin çalışmasını engeller, bu nedenle, süper akışkanlaştırıcı katkı maddesi ilavesi %50 oranında musluk suyu-yıkama suyu değişimi yapıldıktan sonra çökme seviyesinde artış sağlamamaktadır. Yıkama suyu değişim oranının azaltıl-ması süper akışkanlaştırıcı ve redozaj katkı maddelerinin çalışmasını sağlamakta ve %30 oranında musluk suyu-yıkama suyu değişimi olduğunda, süper akışkanlaştırıcı ya da redozaj katkı maddesi ilavesi yapılması çökme se-viyesini arttırmıştır. Ayrıca, bağlayıcı dozajındaki artış su gerekliliğini arttırmıştır ve 30W+B/50W+B karışımlarının su/bağlayıcı oranları 30W+T/50W+T karışımlarındakiler-le neredeyse aynı olmuştur.

Referans karışımları yıkama suyu içermese de aynı karışım gruplarının referans karışımlarının su/bağlayıcı oranları diğe-rinden daha yüksek olmuştur. Bunun nedeni farklı agregala-rın kullanılması, farklı agregaların parçacık boyutu dağılımı, nem içeriği vb. nedenlerle farklı su gereksinimlerine yol aç-masıdır. Yıkama suyu katkılı karışımların su/bağlayıcı oranla-rındaki değişim bu agrega farklarından ve yıkama suyu fark-larından kaynaklanmaktadır. Katı parçacığın miktarı ya da boyut dağılımına yönelik fark su gereksinimindeki değişimin nedeni olabilir.

3.2 Sertleşmiş Beton ÖzellikleriKüp numuneler dökümden sonra 7. günde EN 12390-3 stan-dardına göre basınç dayanımı testine tabi tutulmuşlardır. Ba-sınç dayanımları Tablo 4-5’te ve Şekil 1’de gösterilmektedir. R, 50W/30W ve 50W+A/30W+A karışımlarının sonuçları, su/bağlayıcı oranı sabit olduğunda yıkama suyu-musluk suyu değişiminin basınç dayanımını arttırdığını göstermektedir. Ancak, çökme seviyesini arttırmak üzere musluk suyu ilave edilmesi basınç dayanımında azalmaya neden olmaktadır. 50W/30W ve 50W+A/30W+A karışımlarının basınç dayanım-ları tüm gruplarda neredeyse aynıdır. Tüm numuneler, düşük çökme seviyesine rağmen numunelerin tamamı iyi yerleşe-cek şekilde bir sarsma tablosu ile sıkıştırılmışlardır. Ancak, düşük çökme seviyesine sahip olan betonlar sahadaki ko-şullarda mükemmel bir şekilde yerleştirilemeyeceği için bu durum dayanımda azalmaya neden olabilir. 3. grup karışım-ların basınç dayanımları diğer gruptakilerden daha düşük ol-muştur. Bu farklılık referans karışımları için aynıdır ve referans karışımlarında yıkama suyu bulunmamaktadır, bu nedenle, 3. gruptaki bu farkın nedeni agregadır.

Normalde, bağlayıcı ilavesi yapılması betonun basınç dayanımını arttırır, ancak çökme seviyesini arttırmak için 50W+B/30W+B karışımlara musluk suyu eklenmiştir. Su/bağlayıcı oranı ve karışımın bağlayıcı oranı ilave edilen musluk suyu nedeniyle değişmiştir. 3., 4., 5. ve 6. grupların 50W+B/30W+B karışımlarında su/bağlayıcı oranı artmıştır ve bunların basınç dayanımı azalmış ya da neredeyse aynı kal-mıştır. 3., 4., 5. ve 6. grupların 50W+B/30W+B karışımlarının bağlayıcı içerikleri %10’dan daha az bir oranda artmıştır ve bunları su/bağlayıcı oranları yaklaşık %4 oranında azalmıştır ve basınç dayanımları, referans karışımlara kıyasla artmıştır.

04

45

4. Sonuç1- Musluk suyu-yıkama suyu değişimi çökme seviyesinde azalmaya neden olmuştur ve su ilavesi yapılmaksızın süper-plastikleştirici katkı maddesi kullanarak çökme seviyesinin arttırılması %50 değişim oranı için mümkün değildir.

2-Yüksek musluk suyu-yıkama suyu değişimi nedeniyle meydana gelen daha düşük su içeriği akışkanlaştırıcı katkı maddelerinin çalışmasını engeller, bu nedenle, yüksek su değişim oranı için akışkanlaştırıcı katkı maddeleri kullanarak çökme seviyesini arttırmak mümkün değildir.

3- Musluk suyu-yıkama suyu değişimi basınç dayanımını art-tırır, ancak, çökme seviyesinin suyla arttırılması basınç daya-nımında azalmaya yol açar.

4- Bağlayıcı ilave edilmiş karışımların çökme seviyesini arttır-mak için su ilavesi yapılması su/bağlayıcı oranını arttırır ve bu artış basınç dayanımında azalmaya neden olur.

4. Conclusion1- Tap water-wash water change causes to decrease on slump level and increase of slump level by super plasticizer admixture without adding water isn’t possible for 50% change ratio.

2- Less water content due to high tap water-wash water change ratio prevents working of plasticizer admixtures, so increase of slump level with plasticizer admixtures isn’t possible for high water change ratio.

3- Tap water-wash water change increases compressive strength but increase slump level with water causes to decrease on compressive strength.

4- Adding water to increase slump level of binder added mixtures increases the water/binder ratio and this increase causes to decrease of compressive strength.

Referanslar / ReferencesErmco, 2006. Guidance on Concrete Wash Water in the European Ready Mixed Concrete Industry. European Ready Mixed Concrete Organization.Mehta, P.K., 1999. Concrete Technology for Sustainable Development, Concrete International, 13, 47-53.Mehta, P.K., 2001. Reducing the Environmental Impact of Concrete, Concrete International, 15, 61 – 66.

Tablo 4. %50 yıkama suyu içeren karışımların 7. gündeki basınç dayanımları Table 4. 7th day compressive strengths of the mixtures containing 50% wash water

Tablo 5. %30 yıkama suyu içeren karışımların 7. gündeki basınç dayanımlarıTable 5. 7th day compressive strengths of the mixtures containing 30% wash water

Şekil 1. Basınç dayanımlarıFigure 1. Compressive strengths

>MAKALE ARTICLE05

29/6/2001 tarihli ve 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanu-na dayanarak 26 Haziran 2009 Tarihli ve 27270 Resmi Gazete sayılı ‘’Yapı Malzemelerinin Tabi Olacağı Kri-terler Hakkında Yönetmelik‘’ gereği “CE” işareti iliştiril-mesi zorunlu olmadan piyasaya arz edilecek ürünlerin G işareti taşıması zorunludur.

Bina ve diğer inşaat mühendisliği işlerini içeren yapı işlerinde kalıcı olarak kullanılmak üzere piyasaya arz edilen Ulusal Standardı, Ulusal Teknik Onayı ve Har-monize Olmayan Uluslararası Standardı olan ürünlerin kullanımı için G işareti taşıması gerekmektedir.

Harmonize Olmayan Uluslararası Standardı olan beton ürününün 26.06.2009 tarihinden itibaren 4703 Sayılı Kanuna göre G işareti taşıması zorunludur.

Aynı şekilde 26 Haziran 2009 Tarihli ve 27270 Resmi Gazete sayılı ‘’Yapı Malzemelerinin Tabi Olacağı Kriter-ler Hakkında Yönetmeliği’’ne göre standardı olmayan, standarttan ve yönetmelikten sapan Yapı Malzemele-rinin Teknik Onayın alınması ile Uygunluk Değerlendir-mesinin yapılması ve G işareti taşıması gerekmektedir.

Beton EN 206-1 standardı Avrupa’da 2000 yılında yayın-landı, daha sonra 2005 ve 2010 yıllarında gözden geçir-me değişiklikler yapıldı. 2010 yılında EN 206-9 standardı yayınlandı. 2013 yılı sonunda ise EN 206-1 ve EN 206-9 birleştirildi ve EN 206 standardına dönüştürüldü.

Pursuant to the Code for Preparation and Implementation of Technical Procedures Related to Products dated 29/6/2001 and numbered 4703 and as per “Regulation on the Criteria for Construction Materials” published on the Official Gazette dated June 26th, 2009 and numbered 27270, products which are released to the market without the requirement of bearing “CE” mark are required to bear G-mark.

Products which are released to the market for permanent use in construction works including building and other civil engineering works without being subject to National Standard, National Technical Approval but being subject to Non-harmonized International Standard are required to bear G-mark.

Concrete product which is subject to Non-harmonized International Standard is required to bear G-mark pursuant to Law 4703, as of 26.06.2009.

Similarly, as per “Regulation on the Criteria for Construction Materials” published on the Official Gazette dated June 26th, 2009 and numbered 27270, Construction Materials which are not subject to a standard or deviate from the standard and regulation are required to be subjected to Conformity Assessment and bear G-mark.

Concrete EN 206-1 standard was released in Europe in 2000, then, revisions were made in 2005 and 2010. EN 206-9 standard was published in 2010. By the end of 2013, EN 206-1 and EN 206-9 were combined under title of EN 206 standard.

Beton TS EN 206 ve TS 13515 Revizyonu İle Uygunluk Değerlendirmesi ve G İşaretiConcrete TS EN 206 And TS 13515 Revision And Compliance Assessment and G-Marking

47

TS 13515 standardı 14.06.2012 tarihinde milli standart olarak yayınlandı. 18.06.2014 tarihinde ise değişiklik yapıldı ve revize edildi.

Türkiye de TS EN 206 beton standardı ise 13.02.2014 tarihinde yayınlandı.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı TS EN 206 ve TS 13515 Standartlarına göre beton ürünü için G işaretinin kulla-nılmasına 18 ay geçiş dönemi tanımıştır. TS 13515 stan-dardının yayınlanma tarihini dikkate alarak Aralık 2015 tarihi geçiş için son tarihtir.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 18 aylık geçiş dönemin-de TÜRKAK’dan TS EN ISO/IEC 17065 Akreditasyon Standardına göre TS EN 206 ve TS 13515 kapsamın-da Akredite olmuş kuruluşların yetkilendirilmesi ve Resmi Gazete’de yayınlanması ile beton ürünleri için G işareti kullanma yetkisi, yetkilendirilmiş kuruluşlar-ca verilecektir.

Bugüne kadar 3 kuruluşun ismi Resmi Gazete de yayın-lanmıştır.

26.02.2015 Tarihli ve 29279 sayılı RG ile;

CPC Belgelendirme Muayene ve Deney Hizmetleri Ltd. Şti. ve THBB KGS, TS EN 206 ve TS 13515 standartları konusunda G İşareti vermek üzere yetkilendirilmiştir.

05.03.2015 tarihinde ise KÇK yetkilendirilmiştir. TS EN 206 ve TS 13515 Standardı ile Yapılan De-ğişiklikler

• Beton sınıfları ve çevresel etki sınıfları yeniden düzenlendi,• Betonda lif kullanımı eklendi,• Mineral katkılar ve farklı çevresel etkilerde kullanılacak çimentolar eklendi,• Beton sıcaklığı için sınır değerler belirlendi,• Kütle betonu ile ilgili sınırlamalar getirildi,• Su altı beton dökümü ile ilgili kriterler belirlendi,• Yüksek dayanımlı beton için ilave şartlar eklendi,• Su geçirgenliğine karşı direnç ile ilgili sınırlar belirlendi,• ASR ile ilgili çevre etki sınıfı ve sınırlamalar belirlendi,• Basınç dayanımı 28 günden farklı yaşlarda da tanımlanabilmekte,• 120 dakika taşıma süresi ve katkı ilave etme eklendi,• Uygunluk değerlendirme işlemleri değişti,• Betonda liflerin kullanımı ve geri dönüşümlü agregaların kullanımı ile ilgili kurallar veriliyor,• K değeri kavramı sadece uçucu kül ve silis dumanı için değil aynı zamanda cüruf için de kullanılmaya başlanıyor,• Eşdeğer beton performansı kavramı ve kombinasyonların eşdeğer performansı kavramı gibi mineral katkıların kullanımı için performans kavramları ile ilgili prensipler belirlendi, • Betonda uygunluk değerlendirmesi için yeni ilaveler getirildi ve revizyonlar yapıldı,

TS 13515 standard was released on 14.06.2012 as a national standard. It was amended and revised on 18.06.2014.

TS EN 206 Concrete standard was released on 13.02.2014 in Turkey. Ministry of Environment and Urbanization granted 18 months transition period for the use of G-mark for Concrete product pursuant to TS EN 206 and TS 13515 Standards. Considering the release date of TS 13515 standard, December 2015 is the final date for transition.

Upon 18 months transition period granted by Ministry of Environment and Urbanization, with the authorization of Accredited bodies accredited by TÜRKAK within scope of TS EN 206 and TS 13515 pursuant to TS EN ISO/IEC 17065 Accreditation Standard, authorization for using G-mark for Concrete products will be granted by notified bodies.

Names of 3 notified bodies were published on the Official Gazette until now.

With the Official Gazette dated 26.02.2015 and numbered 29279;

CPC Belgelendirme Muayene ve Deney Hizmetleri Ltd. Şti. and THBB KGS were authorized to grant G-Mark according to TS EN 206 and TS 13515 standards.

KÇK was authorized on 05.03.2015. Amendments enacted with TS EN 206 and TS 13515 Standard

• Concrete classes and environmental impact classes were reorganized,• Use of fiber in concrete was included,• Mineral admixtures and cements to be used at different environmental impacts,• Limit values for concrete temperature were established,• Limitations concerning mass concrete were established,• Criteria for underwater concrete pouring were established,• Additional conditions were included for high strength concrete,• Limits for resistance against water permeability were established,• Environmental impact class and limitations for ASR were established,• Compressive strength can also be defined in ages other than 28 days,• 120 minute load bearing time and addition of admixture were included,• Conformity assessment procedures were amended.• Rules concerning use of fibers in concrete and use of recyclable aggregates were established.• K-value concept was commenced to be used for slag in addition to fly ash and silica fume.• Principles concerning performance concepts with regard to use of mineral admixtures such as concept of equivalent concrete performance and concept of equivalent performance of combinations were established. • New addenda were established and revisions were performed for conformity assessment of concrete.• Criteria, test methods and specifications for self-compacting concrete were established.

>MAKALE ARTICLE

• Kendiliğinden yerleşen beton ile ilgili kriterler, deney yöntemleri ve özellikler belirlendi,• Geoteknik işlerde kullanılan betonlar için ek yapılarak özellikler belirlendi.

TS EN 206 göre kapsam dışı olanlarBu standard hükümleri aşağıda verilen beton çeşitle-rine uygulanmaz;• Gaz beton,• Köpük beton,• Yoğunluğu, 800 kg/m3’ ten daha düşük olan betonlar,• Isıya dayanıklı (Refrakter) beton.

TS 13515 göre kapsam dışı olanlar• Çimento bağlayıcılı poroz beton,• Isıl işlem uygulanmış yüksek dayanımlı beton,• Reaktif pudra beton ve bulamaç halde filtre edilmiş lifle güçlendirilmiş beton gibi özel imalat teknikli yüksek performanslı lifli kompozit betonlar.

Standardı olmayan, satandarttan ve yönetmelikten sap-ma gösteren yapı malzemelerinin teknik onay alması ile G işareti kullanılmaktadır.

Yapı Malzemeleri Yönetmeliğine göre uygunluk teyit sis-temi 1, 1+, 2+ için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafın-dan yetkilendirilmiş kuruluşların Uygunluk Değerlendiril-mesi ile G İşareti kullanılmaktadır.

• Addendum was included for concretes used in geotechnical works and specifications were established.

Items not covered by TS EN 206 Provisions of this standard does not apply for following concrete types;• Gas concrete,• Foamed concrete,• Concretes with a density lower than 800 kg/m3,• Heat resistant (Refractory) concrete.

Items not covered by TS EN 13515 • Porous concrete with cement binder, • Heat treated high strength concrete,• High performance fibrous composite concretes manufactured by using special production technique, such as reactive powder concrete and slurry infiltrated fiber reinforced concrete.

G-marking is used for providing technical approval for construction materials which do not pertain to a standard, deviate from the standard and regulation.

Pursuant to Construction Materials Regulation, Conformity Assessment by notified bodies authorized by Ministry of Environment and Urbanization and G-marking is used for conformity confirmation system 1, 1+, 2+.

05

>MAKALE ARTICLE06

BelirsizlikEkonomide modeller bir noktaya kadar tüketici ve firma kararlarının her zaman bilindiği ve tercihlerin piyasalar-dan karşılanabildiği varsayımı yapılarak kurulmaktadır. Ancak bu varsayım çoğu zaman gerçekleşmemekte, özellikle de kararlar zaman içinde alındığında geçerliliği mümkün olmayabilmektedir. Bu nedenle kararlar belirli-lik altında geliştirilen modellerin basitleştirilmişi şek-linde belirsizlik altında da incelenebilir. Bu durumda olasılık teorisi ve risk altında fayda fonksiyonu büyük önem taşımaktadır.

Belirsizlik konusu ekonomi biliminde bilinmezliğini korumakta, konuya yaklaşım düzeyinde fikir birliğinin olmaması ise belirsizliğin önemini artırmaktadır. Eko-nomide belirsizlik için en az dört farklı yaklaşımla karşı-laşılabilmektedir. Bunlar; sayısal olarak ölçülebilir ola-sılıklara karşılık gelen belirsizlik; sayısal olarak ölçüle-bilir olasılık hesabına dayanmakla birlikte, bir olasılığın zihinsel tasarım ve bekleyişlere karşılık geldiği belir-sizlik; sayısal olarak ölçülemeyen olasılık veya olasılıklı bilginin olmadığı durumlara karşılık gelen belirsizlik ve ölçülebilen-ölçülemeyen olarak ikiye ayrılabilen, ölçü-lebileni istatistiksel olasılığa dayanırken, ölçülemeyeni olasılığın veya tesadüfün uygulanamayacağı bir durum olan belirsizlik olarak özetlenebilir. Karar ve tercihlerin geleceğe göre yapılandırılması bireyleri eksik bilgi ve belirsizlik olmak üzere iki farklı tehdit karşısında bıraka-bilmektedir. Eksik bilgi geleceğe ait verilerin tam olarak toplanamamasından kaynaklanmakta, bireylerin tüm kararlarını sekteye uğratan ve geleceğe yönelik tercih-lerini belirli bir zaman diliminde donduran belirsizliğin ise eksik bilgiden farklı olduğu düşünülmektedir. Belir-sizlik sürpriz şeklinde karşılaşılan ve zihinlerde yaşa-nan bir olay olarak tanımlanabilmektedir. Bu nedenle belirsizliğin ekonomistlerin grafiklerinde ve ekonomet-rik modellerinde yer alabilmesinin çok zor olduğu kabul edilmektedir.

Uncertainty Economic models are to a certain extent developed upon the assumption that the decisions of consumers and companies are always known and preferences are met from the market. However this assumption does not hold true most of the time, and it proves invalid especially when decisions are taken in time. For this reason, decisions can also be examined under uncertainty which is simplification of the models developed under certainty. In this case probability theory and utility under risk function bear considerable importance.

The subject of uncertainty preserves its mystery in the science of economics, which is further severed with the fact that there is no agreement on the level of approaching the topic there are at least four different approaches to uncertainty in economics, namely (i) the uncertainty corresponding to numerically measurable probabilities, (ii) uncertainty which is based on numerically measurable probabilistic calculations but which corresponds to the mental designs and expectations of a probability, (iii) probability which cannot be numerically measured or which corresponds to the situations with a lack of probabilistic information, and (iv) uncertainty which can be separated as measurable and non-measurable, whereas measurable uncertainty is based on statistical probability but non-measurable probability or casualness cannot be applied. Structuring decisions and preferences according to the future leaves individuals on the face of two different threats, namely incomplete information and uncertainty. Incomplete information is caused by the failure to completely collect the data related to future; it is believed that uncertainty, which hinders all kinds of decisions of individuals and suspends their future-oriented preferences within e certain period of time, is different from incomplete information. Uncertainty is defined as an event which is faced surprisingly and experienced mentally. For this

Belirsizlik Altında Karar Alma Süreçlerinin Analizi: Türkiye Çimento Sektöründe Bir Uygulama ÖrneğiBölüm 1: Belirsizlik, İktisatta Belirsizlik Analizine Katkılar ve Belirsizliğin Kaynakları

Analysis Of Decision Making Process In Case Of Uncertainty: An Application Example In Turkish Cement SectorPart 1: Uncertainty, Contributions Made To Uncertainty Analysis In Economics And Sources Of Uncertainty

Prof. Dr. Kemal YıldırımAnadolu Üniversitesi İktisat BölümüDepartment of Economics, Anadolu University

Assoc. Prof. Dr. Ömer ARIÖZ Orta Asya Çimento KimyasallarıSatış – Pazarlama Müdürü Central Asia CBU Zone SalesMarketing ManagerCHRYSO Kat Turkey - Katkı Malzemeleri

51

Belirsizlikle ilişkili birçok farklı alanda belirsizliğin tanı-mı, terminolojisi ve sınıflandırılması üzerinde genel bir uzlaşma bulunmamaktadır. Belirsizlik ve risk terimleri çoğu zaman birlikte kullanılsalar da aslında birbirle-rinden farklı anlam taşırlar. Griffiths ve Wall tarafından belirsizlik belirli bir seçeneğin birçok farklı sonucunun olabileceği ancak bu farklı sonuçların olasılıklarının bi-linmediği durumlar olarak ifade edilmektedir. Risk ise tüm olası sonuçların ve her bir sonucun gerçekleşme olasılığının bilindiği varsayımı altında doğru bir şekilde hesaplanabilmesi yönüyle belirsizlikten farklıdır. Risk çeşitli sonuçlara olasılıkların atanmasıyla birçok farklı şekilde tahmin edilebilmektedir. Ekinci’ye göre de be-lirsizlikte nelerin olabileceği bilinmekte ancak bunlara objektif olasılıklar atfedilememektedir. Belirsizlik bazen nelerin olabileceğinin bilinememesi olarak da ortaya çıkabilmektedir. Öte yandan, bir tercihin sonucunun belirsiz olduğu durumu tanımlamak için “riskli” teri-mi de kullanılabilmektedir. Belirsizlik sürpriz şeklinde karşılaşılan ve zihinlerde yaşanan bir olaydır. Örnek vermek gerekirse, bir girişimci için belirsizlik bekle-nenden farklı bir şekilde gerçekleşen kar miktarı olarak ortaya çıkabilir. Benzer şekilde, tüketicilerin beklenen faydalarının hiç umulmadık bir seviyede gerçekleşmesi de belirsizliktir. Bu nedenle belirsizliğin ekonomistlerin grafiklerinde ve ekonometrik modellerinde yer alabilmesi çok kolay değildir. Risk unsuru bireylerin geleceğe bakı-şında herhangi bir değişikliğe neden olmazken belirsizlik bireylerin geleceğe bakışını tamamen değiştirebilmekte-dir. Galbraith (1973’den aktaran, Mula vd.) belirsizliği bir işi gerçekleştirmek için gerekli olan bilgi miktarıyla elde mevcut bulunan bilgi miktarı arasındaki fark olarak tanım-lamaktadır.

Belirsizlikler gözlemlerle tahmin edilip, olasılık dağılım-ları ve sıklıklar cinsinden tanımlanabilmektedir. Karar vericiler genellikle gözlenemeyen, ölçülemeyen ve sa-yılamayan niceliklerle ilgilenirler. Ancak belirsizliği ana-liz etme aşamasında olasılıkları gözlemlemenin hem zor hem de maliyetli olması, bunun yanısıra zamana ihtiyaç duyulması niceliklerin gözlemlenmesini kısıtla-yabilmektedir. Benzer şekilde çok seyrek gerçekleşen olayların veya durumların gelecekte olma olasılıkları gözlenemeyebilir. Bu nedenle karar vericiler genellik-le sübjektif olasılıkları kullanırlar. Bu bağlamda, riskin olasılıkların objektif olduğu bir karar durumunu, belir-sizliğin ise olasılıkların sübjektif olduğu bir karar duru-munu tanımladığı söylenebilir. Belirsizlikte karar verici olasılıkları tahmin etmek veya çıkarsamak zorundadır. Bu nedenle en önemli kararlar riskten ziyade belirsizlik içermektedir. Günlük yaşamda riskten kaçılamamakta, sadece riskler arasında tercihler yapılabilmektedir. Bu nedenle rasyonel karar verme risk kavramını nicelik olarak tanımlamayı gerektirir ki, böyle olduğunda ka-rar verme işleminde risk tüm maliyetler ve kazançlar üzerinde uygun şekilde ağırlıklandırılmalıdır. Çevrenin nitelikleri, bireylerin bilişsel süreçleri, bireyin deneyim-lerindeki değişkenlikler ve sosyal beklentiler ise belir-sizliklerin algılanmasındaki değişkenliklerin kaynakları olarak düşünülebilir. Kısaca riskin olayların algılanan oluşma olasılıklarının ifade edilebildiği, belirsizliğin ise

reason it is accepted that depiction of uncertainty in the graphs of economists and econometric models is formidable.

In several fields related to uncertainty, there is no general consensus on the definition, terminology and classification of uncertainty. Although the terms “uncertainty” and “risk” are usually used together, their meanings are different. Griffiths and Wall state that uncertainty is a situation where a certain option can have several different results of which probabilities are unknown. Risk, on the other hand, is different from uncertainty in that all possible results and the probability of their occurrence is known and can be accurately calculated. Risk can be estimated in a number of different ways by assigning probabilities to a number of results. Ekinci claims that in a case of uncertainty the things that will happen are known but objective probabilities cannot be assigned to them. Sometimes uncertainty manifests itself as not being able to know that will happen. On the other hand, the term “risky” can also be used in order to define that the result of a preference is uncertain. Uncertainty is an event which is faced surprisingly and experienced mentally. For example, uncertainty for an entrepreneur can take the form of a level of profit which is realised higher than expected. Similarly, the realisation of the expected utilities of consumers at a rather unexpected level is also uncertainty. For this reason, it is not easy for uncertainty to be depicted in the graphs of economists and included in econometric models. The element of risk does not cause any change in the vision for future for individuals; however, uncertainty can totally change their vision for future. Galbraith (1973, cited by Mula) defines uncertainty as the difference between the level of information required to realise something and the information that is at hand.

Uncertainties can be estimated based on observations and defined in terms of probability distributions and frequencies. Decision makers are usually interested in non-observable, uncountable and non-measurable quantities. However, the fact that observing probabilities at the stage of analysing uncertainty is both difficult and costly; in addition, the need for time can restrict observation of quantities. In a similar vein, it might be impossible to observe the probability of occurrence in the future of events or situations which occur only rarely. For this reason, decision makers usually employ subjective probabilities. In this context, it can be argued that risk defines a decision situation where probabilities are objective, whereas uncertainty is about a decision situation with subjective probabilities. In uncertainty, the decision maker has to estimate or infer the probabilities. For this reason most important decisions involve uncertainty rather than risk. In daily life risk cannot be avoided; only preferences can be made among risks. For this reason rational decision making requires defining the concept of risk in the form of a quantity; so, risk must be appropriately weighted on all costs and utilities in decision making process. Characteristics of the environment, cognitive processes of the individual,

>MAKALE ARTICLE

karar vericinin elindeki bilginin olasılık ölçümleriyle özetlenemediği durumları temsil ettiği söylenebilir. Ancak Langois ve Cosgel’e göre risk ve belirsizlik arasındaki fark olasılıkları atamanın tabanından değil örnekleri sınıflandırmanın geçerli temelinin olmama-sından kaynaklanmaktadır. Detaylandırmak gerekir-se, riskin tehlike ve olasılık olmak üzere iki boyutta ele alınan ve bir tehlikenin ortaya çıkma olasılığı ile ilgili olan, belirsizliğin ise bilgisizlik ve sürpriz şok ola-rak iki boyutlu olarak ele alınan ve riski de kapsayan bir kavram olduğu söylenebilir. Risk olasılık hesapları yapılarak öngörülebilir olup zararına karşı belli bir ma-liyet karşılığında önlem alınabilirken, belirsizlik ancak şok meydana geldiğinde anlam kazandığından öngö-rülememekte ve bu nedenle belirsizliğe karşı önlem alınamamaktadır. Risk ve belirsizlik bilgi açısından da birbirinden farklıdır. Risk bilgi içerirken, belirsizlikte bilgisizlik bulunmaktadır. Belirsizliğin öngörülemezliği ve ölçülemezliği bilgisizlikle doğrudan ilişkilidir.

Bazen belirsizlik dünyanın gelecekteki durumu hak-kında hiçbir bilginin bulunmadığı saf bir belirsizlik içeren durum olarak da baş gösterebilir. Bunun sonu-cunda, karar verici bu konuda tamamen bilgisiz du-rumda kalacaktır. Örnek vermek gerekirse, tamamen yeni bir ürünün tanıtımını yapmak ve ürünü piyasaya sürmek ürünün ne kadar ve nasıl satılabileceği üzerin-deki pozitif beklentiler üzerinde yapılandırılabilir. An-cak, yeni bir ürünün tanıtımının çok başarılı olmasına karşın, birçok firma satışlarında yeteri kadar başarılı olamayarak piyasadan silinmişlerdir. Benzer şekilde, yeni ürün veya yeni teknoloji şeklinde yapılan büyük yenilikler mevcut ürünlerin satışlarını ve fiyatlarını arzu edilmeyen şekilde etkileyebilir ki bu da içinde bulunu-lan zaman dilimi için belirsizlik olarak nitelendirilebile-cek bir durumdur (Jones, 2005: 46).

İktisatta Belirsizlik Analizine Yapılan KatkılarBelirsizlik ve hata payı ekonomide hep düzgün işleyen bir akıl yürütme sisteminden sapma olarak görülmüş, hep ikinci plana atılmış veya hiç ele alınmamıştır. İkin-ci bir yaklaşımda ise bireylerin mükemmel öngörüye sahip oldukları ve tam rasyonel davrandıkları varsa-yımının “temel varsayım” olduğu düşünülmektedir. Ekonomi politikaları üretenler ve teorisyenler kriz ve bunalım dönemlerinde hata payları üzerinde istikrar döneminde olduğundan daha fazla durmuş ve daha fazla fikir üretmişlerdir. İşte belirsizlik fikri de bu den-gesizlik dönemlerinin ardı ardına gelişiyle ekonomi dünyasına girmeye başlamış ve önemini de giderek artırmıştır.

17. yüzyılda modern olasılık teorisinin gelişimi sırasın-da, Blaise Pascal ve Pierre de Fermat gibi matematik-çiler (p1,p2,...pn) olasılıklarına karşılık (x1,x2,...xn) ödentileri

sunan bir oyunun çekiciliğinin, oyunun EV= ∑ pi•xi ola-

rak gösterilen beklenen değeriyle hesaplanabileceğini

varsaymışlardır. İstatistikçiler ise 18. yüzyılın başlarında farklı olasılık dağılımları arasında optimal yolun nasıl se-çileceği problemiyle karşı karşıya kalmışlardır. Bura-

variability in the experiences of the individual and social expectations can be considered as the sources of variability in perception of uncertainties. To put it shortly, it can be stated that risk represents those situations where the perceived occurrence probabilities of events can be expressed whereas uncertainty indicates to the situations when the information in the possession of the decision maker cannot be summarised with probability measurements. However, according to Langois and Cosgel, the difference between risk and uncertainty stems not from the base of probability assignment but from the fact that classification of samples lacks a valid foundation. To put it in more detail, it can be said that risk is a concept which has two dimensions, namely danger and probability, and is related to the probability of occurrence of a threat, and uncertainty is also handled in two dimensions being lack of information and surprise shock which includes risk. Risk is predictable based on probabilistic calculations and measures can be taken against losses for a certain cost; on the other hand uncertainty gains meaning only when a shock takes place and thus is non-predictable; for this reason, no measures can be taken against uncertainty. Risk and uncertainty are different from each other in terms of information. Risk involves information whereas there is lack of information in uncertainty. The non-predictability and non-measurability of uncertainty is directly linked with lack of information.

Occasionally uncertainty can appear as a situation which involves pure uncertainty where there is no piece of information about the status of the world in the future. As a result, the decision maker will be totally uninformed. To give an example, promoting and releasing a totally new product can be constructed on positive expectations on how much and how the product will be sold. However, although the promotion of a new product is successful, many companies could not be successful enough and were wiped off from the market. Likewise, huge innovations in the form of a new product or new technology can affect the sales and prices of current products in an undesirable way, which is an uncertain situation for the relevant time period (Jones, 2005: 46).

Contributions on uncertainty analysis in economicsUncertainty and margin of error have always been seen as deviations from a decently functioning reasoning system, pushed to the background or even ignored at all. A second approach believes that the assumption that individuals have perfect prediction and they act fully rational is the “basic assumption”. The producers of economic policies and theorists deliberated on margins of error more in times of crisis and depression than in stability periods and produced more opinions. As such, the idea of uncertainty begun to enter the world of economics after the succession of such unstable periods and became more and more important.

In 17th century, when modern probability theory was being developed, such mathematicians as Blaise Pascal

n

i=1

06

53

da bahsedilen olasılık dağılımları nakit oyunlar olup

p1,p2,...pn (0 ≤ pi ≤ 1 ve ∑ pi=1) olasılıklarına karşılık gelen

x1,x2,...xn sonuçtan birisi gerçekleşecektir. Bundan son-

raki soru ise bu oyunu oynamak için bireylerin ne ka-darlık bir ödeme yapmaya gönüllü olacaklarıdır. Böyle bir oyun için “adil fiyat”ın oyunu da adil yaptığından dolayı “parasal beklenen değer” (E (xi)-x)) olduğu dü-şünülmekte, oyunun kazanımlarının beklentisi (E (xi-P)) pozitif olduğunda ise (fiyat, P < x) oyun çekici hale gel-mektedir. Burada oyunun seçimi parasal değer baz alına-rak yapılmakta, bir başka deyişle bir oyunun diğerine tercih edilebilmesi için beklenen parasal değerinin daha yüksek olması gerekmektedir. Böylece bir oyun (j.oyun) diğerine

(h.oyun) sadece ve sadece ∑ pi (xij-Pj) > ∑ pi (xih-Ph) şartı

sağlandığında tercih edilecektir.

Bireylerin beklenen değerden daha fazlasını düşün-mesi gerçeği ise 1728’de Nicolas Bernouilli tarafın-dan ortaya atılan ve bugün St. Petersburg paradoksu olarak bilinen örnekle gösterilmiştir. Bu paradoks bir oyun örneği önermekte ve bu oyunda ilk tura gelene kadar yazı tura atılmaktadır. İlk turanın n atılışta gel-mesiyle sonlanan ve 2n kadar ödentinin yapılacağı bu oyun matematiksel olarak sonsuz “beklenen ödenti”ye sahiptir. Bireylerin beklenen değeri maksimize eden aksiyonları seçtikleri varsayıldığında, bireylerin çoğu-nun beklenen ödentisi sonsuz olan bu oyuna neden para yatırmaya gönüllü olmadıkları ise paradoksu oluş-turmaktadır. Bu paradoksun çözümü birbirinden ba-ğımsız olarak Gabriel Cramer ve Nicolas Bernouilli’nin kuzeni Daniel Bernouilli tarafından önerilmiştir. Çözüm olarak Bernouilli bireylerin parasal değerlerden ziyade fayda fonksiyonunun beklentisini maksimize ettiklerini savunmaktadır. Fonksiyon logaritmik olduğunda ise beklenen fayda sınırlı olmakta ve paradoks çözülmek-tedir. Burada Bernouilli aslında oyunu değerlendirmek için her bireyin aynı kuralları kullanmayacağını kanıtla-maktadır. Bir başka ifadeyle bir seçeneğin değeri fiya-tı üzerinde değil daha çok meydana getireceği fayda üzerindedir. Çünkü fiyatlar bağımlıdır ve her birey için eşittir ancak fayda bireylerin durumlarına göre farklılık gösterebilecektir. Bu nedenle bir oyunun diğerine ter-cih edilebilmesi için faydanın beklenen değerinin daha yüksek olması gerekmektedir. Böylece bir oyun (j.oyun)

diğerine (h.oyun) sadece ve sadece ∑pijUi > ∑pihUi şartı

sağlandığında tercih edilecektir. Burada U fayda fonk-

siyonu olup Ui ise xi sonucunun faydasını göstermektedir. Daniel Bernouilli bir bireyin memnuniyet seviyesinin varlık fonksiyonuyla tanımlanabileceğini önermiştir. Burada var-lığın artmasıyla azalan bir marjinal tatmin oluşmakta ve birey varlığın beklenen değerinden ziyade beklenen tat-min seviyesini maksimize etmeyi seçmektedir. Dolayısıyla belirsizlik iktisadının anahtarı aslında Bernouilli’nin “fayda prensibi” veya bir başka deyişle “beklenen fayda hipote-zi” kavramında saklıdır. Bu prensip birçok ekonomist ve istatistikçi tarafından uygulanmıştır. Örneğin 1834’lerin başında Barrois sigorta teorisi üzerinde yayınladığı eseri-ni Bernouilli’nin prensibi üzerinde yapılandırmıştır.

and Pierre de Fermat assumed that the attractiveness of a game which proposed (x1,x2,...xn) pay-offs against (p1,p2,...pn) probabilities could be calculated with the expected value of the game which was demonstrated

as EV= ∑ pi•xi. Statisticians, on the other hand, were

faced with the problem of how to choose the optimal way among different probability distributions in early 18th century. The probability distributions mentioned here are cash games, and one of the x1,x2,...xn results

will realise which correspond to p1,p2,...pn (0 ≤ pi ≤ 1

ve ∑ pi=1) probabilities. The question that follows is

the level of cash that individuals will be willing to pay in order to play the game. It is believed that the “fair price” game for such a game is also played fairly, and therefore that it is “expected value in money terms” (E (xi)-x)), when expectation of the gains of the game are positive (E (xi-P)) the game becomes attractive (fiyat, P < x). Here the game is chosen based on monetary value, in other words, the expected monetary value has to be higher so that this game can be preferred to the other game. Thus, one game (j.oyun) will be preferred over another game

(h.oyun) only when the condition ∑ pi (xij-Pj) > ∑ pi (xih-Ph) is met.

The fact that individuals should consider higher values than expected was shown in an example which was introduced by Nicolas Bernouilli in 1728 and today known as St. Petersburg Paradox”. This paradox offers a game, where a coin is tossed until head is up. This game, which ends when the first head is up at n. toss and 2 n payoff will be made has mathematically endless “expected payoffs”. When it is assumed that individuals prefer those actions which maximize expected value, a paradox occurs: why are the individuals not volunteered to invest money in this game with infinite expected payoff? Solution to this paradox was offered by Gabriel Cramer and Daniel Bernouilli, cousin of Nicolas Bernouilli, independent from each other. Bernouilli argues that, as a solution, individuals maximize benefit function expectation rather than monetary values. When the function is a logarithmic one, expected utility is limited and hence the paradox is solved. Here Bernouilli actually proves that every individual cannot use the same rules in order to evaluate the game. In other words, the value of an option is not based on it price but rather on the utility that it creates, as prices are dependent and equal for every person, whereas utility depends on the situations of individuals. For this reason, the expected utility has to be higher so that one game can be preferred to another. Thus, (j.oyun) one game will be preferred to the other game (h.oyun)

only when the condition ∑pijUi > ∑pihUi is met, where U

is the utility function and Ui is the utility of the result xi. Daniel Bernouilli suggested that the level of satisfaction of an individual can be defined in asset function. Here, decreasing marginal satisfaction occurs as assets increase and the individual chooses to maximize the expected satisfaction level instead of expected value of the asset. Therefore the key to uncertainty economics

n

n

n

n

n

n

-

-

-

-

i=1

i=1

i=1

i=1

i=1

i=1

i=1

n

>

Carl Menger’in de günümüz ekonomisinde belirsizlik açısından önemli etkileri vardır. Menger ekonomik ya-şamdaki olayların nedensellik ağı içinde şekillendiril-diklerini ve zaman fikrinden ayrı düşünülemeyeceğini vurgulamakta, iktisadi olaylar hakkında elde edilecek fikirlerin zamanın bir ölçüsü olarak kullanılmasıyla daha kolay ve net olacağını öne sürmektedir. Menger belirsizlik ve hata payının analizlerdeki yeri konusunda önce tüketicileri sonra üreticileri göz önüne almış an-cak fiyatları ve malların satışından kaynaklanacak risk-leri ve beklentileri analize dahil etmemiştir. Menger’e göre tüketim malına doğrudan sahip olan bir birey ma-lın kalitesi konusunda belirgindir. Ancak tüketim malla-rı üretim sürecinden sonra bireylere ulaştığından tüke-ticiler mal konusunda bir belirsizlikle karşılaşabilmek-tedir. Bir örnek vermek gerekirse; stokta belirli miktar-da çimentoya sahip bir üretici için bu malın kalitesi ve maliyetler belirgin olduğundan firma buna göre plan yapabilmekte fakat aynı miktardaki çimentoyu ürete-bilmek için belirli miktarda hammadde, yakıt, enerji, işçilik ve makine-ekipman gerektiğinden, üretim bitti-ğinde planlanan kalite ve maliyetten farklı bir kalite ve maliyet ortaya çıkabilmektedir. Dolayısıyla Menger’e göre üretici için belirsizlik üretim sürecinin içerisinde oluşmaktadır. Burada Menger’in bilgisizlik ve eksik bil-giyi kavramsallaştırmaya çalıştığı düşünülebilir.

Keynes’e göre, rekabet ve kar amacı nedeniyle üre-timlerini devam ettirme kaygıları, karar vericileri sü-rekli ve dinamik olarak karar vermeye itmektedir. Gelecek konusundaki bilgisizliklerine rağmen, karar vericiler, bekleyişlerini çok belirsiz durumlara ağır-lık vererek değil de kesin gözüyle baktıkları olaylara göre biçimlendirmektedir. Keynes girişimci ekono-misi ile ilgili konuda paranın motivasyon ve kararları etkileyeceğini, dolayısıyla, paranın davranışının ilk ve son durum arasındaki bilginin yokluğunda, gerek kısa dönemde gerekse uzun dönemde olayların gelişimini tahmin edilemez hale getirebileceğini, yani belirsiz-liğin söz konusu olabileceğini savunmaktadır. Von Neumann ve Morgenstern bütün olasılıkların objektif olarak belirlendiğini varsaymış, Savage, Von Neu-mann ve Morgenstern’in beklenen fayda maksimizas-yonu modeline sübjektif olasılıkları da katarak katkıda bulunmuştur. Ramsey, de Finetti ve Von Neumann-Morgenstern’in önceki çalışmalarının üzerinde yapı-landırdığı çalışmalarında Savage beklenen faydanın maksimizasyonu kriterlerine öncülük eden karar teo-risi için aksiyomlar önermiştir. Savage’in 1954’de ya-yımladığı “İstatistiğin Temelleri” (Foundations of Sta-tistics) eserindeki ana katkı beklenen faydayı riskten belirsizliğe doğru genişletmesidir. Böylece sübjektif beklenen fayda riskten belirsizliğe giderken beklenen faydanın doğal genellemesi haline gelmiştir. Aslında belirsizlik matematiksel riskin tersine, hayatın yaygın doğrusu olarak kabul edilmektedir.

İktisatta belirsizlik kavramına katkıda bulunan bir başka iktisatçı T.W.Hutchison, belirsizlik ortamında veya dina-mik faktörlerin etkin olduğu durumlarda tercihlerin hem tam bilgi hem de tam bilgisizlik durumlarında anlamını

is hidden in the “utility principle”, in other words, “expected utility hypothesis” of Bernouilli. This principle has been applied by many economists and statisticians. For example in 1834 Barrois constructed his insurance theory study on Bernouilli’s principle.

Carl Menger has critical impact of uncertainty in today’s economics. Menger emphasised that events in economic life are shaped within a web of causation and cannot be considered apart from the idea of time; he claims that ideas which will be obtained about economic events can be better understood by using time as a measure. Menger gave the first rank to consumers and the second rank to producers in his analysis of uncertainty and margin of error, but excluded prices and the risks that can arise from the sales of goods and expectations from his analytic model. According to Menger an individual who directly owns a consumer product is certain about its quality. However, when the consumer products reach the consumer after a process of production, the consumers can face with uncertainty. For example, for a producer who has a certain amount of cement in the stocks, the quality of this good and expenses are certain; thus, the company can develop its plans accordingly. However, as certain amount of raw materials, fuel, energy, workmanship and machinery-equipment is needed in order to produce the same amount of cement, the quality and cost that arise at the end of production process might be different from the plans. Therefore, Menger claims that uncertainty is created within production process for the producer. At this point one might think that Menger tried to conceptualize lack of information and incomplete information.

According to Keynes, the concerns for continuing production due to competition and profit goals impels decision makers to continuously and dynamically make decisions. Due to uncertainties about the future, decision makers shape their expectations according to the events that they believe to be certain, not by giving weight to uncertainties. Keynes argued that, as regards investor economics, money will affect motivation and decisions, and thus, the behaviour of money will make unpredictable the development of events in the short run as well as long run in the absence of information between the first and last situation, which means that uncertainty would occur. Von Neumann and Morgenstern assumed that all probabilities were objectively determined, and Savage contributed to their expected utility maximisation model by adding subjective probabilities. In his studies based on the previous research of Ramsey, de Finetti and Von Neumann-Morgenstern, Savage proposed axioms for decision theory which led the expected utility maximization criteria. The main contribution of 1954 dated book of Savage titled “Foundations of Statistics” is the expansion of expected utility from risk to uncertainty. Thus, subjective expected utility goes from risk to uncertainty and became the natural generalization of expected utility. In fact, contrary to mathematical risk, uncertainty is accepted as the widespread truth of life.

MAKALE ARTICLE06

55

yitireceğini öne sürmektedir. Çünkü Hutchison’a göre, tam bilgi durumunda, bireyin sağlayacağı fayda tam ola-rak belirgin olmakta, buna karşılık tam belirsizlik halinde ise tercihler anlam kazanamamaktadır. Hutchison birey tarafından yapılacak tercihin her ne kadar rasyonel gibi görünse de hiçbir anlamının kalmayacağını ileri sürmek-te ve tam bilgi veya tam belirsizlik durumlarında mal ve hizmetlere yönelik tercihlerin bireyin iradesini harekete geçiremeyeceğini düşünmektedir. Bu nedenle Hutchison karar ve tercihlerin kesinlik ve belirsizlik arasında karma olarak düşünülmesini önermektedir.

Shackle, davranışların zamandan soyutlanamayacağı-nı ileri sürmüş, geleceğin tam olarak öngörüldüğü var-sayımı yerine geleceğin hiç bilinmediği gerçeğini sa-vunmuştur. Shackle’a göre bireyler gelecek konusun-da bilgi sahibi olmadıklarından, alacakları kararların ve yapacakları tercihlerin nasıl sonuçlanacağından ziya-de, nasıl sonuçlanabileceğini düşünerek davranışlarını yönlendirmekte, böylece içinde bulundukları zaman di-liminde gelecekte karşılaşabilecekleri durumları zihin-lerinde sıralamakta ve derecelendirmektedirler. Birey-lerin beklenti kavramına dayanarak nasıl karar verebil-diği Shakle’ın konu üzerindeki bir diğer önemli katkısını akla getirmektedir ki; bu da potansiyel sürpriz kavramı-dır. Shakle’a göre bir sonuçtaki kanaatin derecesiyle onun potansiyel sürpriz değeri arasında doğrudan bir ilişki vardır. Yani yüksek seviyede bir kanaat potansi-yel sürprizin de yüksek olduğu anlamına gelmektedir. Shakle objektif olasılıkların fiziksel veya buna benzer sistemlerin davranışlarıyla ilgili olduğunu savunmakta, olasılıkların gözlem veya yarı mantıksal bir düşünce-den apayrı bir yöntemle belirlenmesi durumunda ise sübjektif olasılıklar olarak tanımlanabileceğini ifade etmektedir. Schumpeter 20. yüzyılın ilk çeyreğinde gi-rişimcilik teorisine önemli katkılarda bulunurken büyü-meyi kendiliğinden ve sürekli olmayan değişimle açık-lamakta, gelişmenin girişimci tarafından yeni yöntemler kullanılarak, yeni bir ürün geliştirilerek veya yeni pa-zarlar keşfedilerek ortaya çıkarıldığını savunmaktadır. Dolayısıyla başlangıçta girişimciler tarafından ortaya konulan yenilikler pazardaki ve piyasadaki diğer oyun-culara dengesizlik veya belirsizlik taşıyacaktır. Çünkü girişimcilerin bu yeni yöntemi kullanmaları veya yeni bir ürünü piyasaya sürmeleri sonrasında pazardaki oyun-cular sektördeki üstünlüklerini kaybedebileceklerdir.

Bir kararın sonuçlarının Bernouilli’nin değer fonksiyo-nuna göre tanımlanması ise bütün konuları çözmeye yeterli değildir. Bernouilli’nin teoremi bireylerin kesin bir getiri ile eşdeğer beklenen sonuca sahip bir oyun arasında farksız kalması gerektiğini göstermektedir. Ancak böyle karar durumlarıyla karşılaşan bireylerin genellikle kesin getirileri tercih ettikleri gözlenmiştir. Von Neumann ve Morgenstern 1947’de bu konuyu de-ğer fonksiyonu kavramını varlık ve riske karşı tutumla birleştirmeye adreslemiş, böylece, varlık ve riske karşı tutumu birlikte ölçen bu fonksiyon “fayda fonksiyonu” olarak adlandırılmıştır. Von Neumann ve Morgenstern buna ek olarak bir aksiyom seti geliştirmiş ve bu aksi-yom seti yardımıyla bir karar vericinin beklenen fayda

Another economist who referred to the concept of uncertainty in economics, T.W.Hutchison, claims that in uncertain environments or under the influence of dynamic factors, preferences will lose their meaning in both full information and full lack of information situations. This is because, Hutchinson says, under full information situation, the utility that the individual will create is totally certain, although in uncertainty preferences gain meaning. Hutchinson claims that, no matter how rational the preference of an individual looks, it will become meaningless and in full information or full lack of information cases, the preferences for goods and services will not be able to motivate individual will. For this reason Hutchinson suggests that decisions and preferences must be considered as a mixture between certainty and uncertainty situations.

Shackle argued that behaviours cannot be isolated from time and claimed that future cannot be known at all instead of the assertion that future is totally predictable. According to Shackle, as individuals do not have any information about the future, they direct their behaviours on the possibilities of the consequences of their decisions and preferences; thus, in the time period that they are living in, they list and rank the situations that they might face in the future. The way that individuals make decisions on the concept of “expectation” recalls another important contribution of Shackle on the topic, which is the concept of “potential surprise”. According to Shackle there is direct relation between the degree of opinion in the end and its potential surprise value. This means that a high level of opinion means that potential surprise is also high. Shackle claims that objective probabilities are related to the behaviours of physical or similar systems, and states that when probabilities are determined with a method other than observation or semi-rational thinking, they can be defined as subjective probabilities. While Schumpeter was making contribution to the entrepreneurship theory in the first quarter of 20th century, he explained growth as change which is not automatic and permanent, and claimed that development is created by the entrepreneur by using new methods, developing a new product or exploring new markets. Therefore innovations which were introduced by entrepreneurs at the beginning can cause imbalance or uncertainty for other players in the market, as the launch of a new product by an entrepreneur will mean the loss of their superior positions for other players in the market.

Defining the results of such a decision based on value function of Bernouilli is not enough for solving all these issues. The theory of Bernouilli shows that individuals should remain indifferent between a certain return and a game with equivalent expected result however, it has bene observed that individuals faced with such a decision usually preferred certain returns. In 1947 Von Neumann and Morgenstern addressed this topic to unifying the value function concept with attitude towards assets and risk; thus, this function which measured attitude towards asset and risk was named as “utility function”. In addition to this, Neumann and Morgenstern

>

maksimizasyonu teorisinin doğruluğu için neye ka-naat etmek zorunda olduğu açıklanmıştır. Kahneman ve Tversky de, “Beklenti Teorisi: Risk Altında Karar Vermenin Bir Analizi” (Prospect Theory: An Analysis of Decision Under Risk) eserinde derinlik ve basitliği biraraya getirerek belirsizlik konusuna katkıda bulun-muştur. Risk altında karar vermenin klasik modelle-rinde bireylerin genellikle azalan marjinal faydadan dolayı risk-kaçınan olarak davrandıkları varsayılmak-tadır. Ancak Kahneman ve Tversky bireylerin risk-kaçınan ve risk-seven olabileceklerini ve riske karşı tutum modelinin basit anlamda organize edilebilece-ğini göstermiştir.

Belirsizliğin KaynaklarıGelecekte karşılaşılabilecek sonuçların değerlendiril-mesinde karar vericinin gelecek için görüşünü etkile-yebilecek belirsizliğin birçok kaynağı bulunmaktadır. Bunlar; piyasa talebinin değişimi, üretim koşullarının değişimi, icat-yenilikler, makroekonomik riskler ve politik değişimler olarak sınıflandırılabilir. Karar ver-medeki belirsizlik karar çıktılarının simülasyonunda kullanılan girdi değişkenlerinin ve modellerin belirsiz-liğine atfedilebilmektedir. Dolayısıyla belirsizliğin en önemli kaynaklarından birisi piyasa talebinin değişi-midir. Talebin doğası tüketici gelirinin değişimiyle ve gelişimiyle birlikte değişebilir. Bu değişimlerin bazı-ları öngörülebilir, ancak bazıları öngörülemez ve bu da tedarikçiyi bir sürprizle karşı karşıya bırakabilir. Bi-reysel bir yatırımcı ise bu değişimleri yanlış algılaya-bilir. Talep belirsizliği herhangi bir piyasa döneminin başlangıcından, yani fiyatların belirlenmesinden son-ra firmaların talebin gelişigüzel dağılımını bilmelerine rağmen talebi kesin olarak bilmemeleri olarak da ta-nımlanabilmektedir. Bir başka deyişle, talep fiyatların esnek olmadıkları bir dönem boyunca belirsiz olmak-tadır. Örneğin, bir çimento üreticisi dayanımı daha yüksek bir ürünü piyasaya sürebilir. Ancak bu yeni ürün piyasaya sürüldüğünde firma kullanıcıların, nihai dayanımın yüksek olmasından ziyade, dayanımını hız-lı kazanan bir ürün istemekte olduğunu gördüğünde yeni ürün beklenen satış rakamlarına ulaşamayabilir.Belirsizlik piyasa durumları tarafından değişen ticari tercihlerden de kaynaklanabilmektedir. Örnek ver-mek gerekirse, bir anlaşmanın süresi bittiğinde veya anlaşma bozulduğunda satıcılar gelecekteki maliyet-ler konusunda, alıcılar ise gelecekteki nihai talebin seviyesi hakkında belirsiz kalabilmektedir. Bunların gerçekleşmesi ise bireylerin veya firmaların ticarete olan bakışını ve gönüllülüğünü etkilemektedir. Talep belirsizliğinin olduğu piyasalarda firmalar aynı fiyat-ları uygulamak zorunda kalmayacaklardır. Firma-lar fiyatlarını ürüne olan talebin bilinmesinden önce oluşturduklarında, bu ürünlerin düşük olasılıkla satı-lacağı tahminine dayanarak piyasaya yüksek fiyatla sürülmesi ve tam tersine ürünlerin yüksek olasılıkla satılacağı tahmininden yola çıkarak düşük fiyat sunul-ması arasında farksız kalacaklardır. Kapasite maliyetli olduğunda ve fiyatlar daha önceden belirlendiğinde, belirsiz taleple karşılaşan firmalar ürünlerini çeşitli fi-yatlardan satacaklar ve her bir fiyat için eldeki ürünü

developed a set of axioms through which the opinion needed for accuracy of expected utility maximization theory from decision maker was explained. In their work titled “Prospect Theory: An Analysis of Decision Under Risk”, Kahneman and Tversky contributed to the topic of uncertainty by joining depth and simplicity. Classical models of decision making under risk assume that individuals usually behave in a risk-avoiding manner due to decreasing marginal utility. However, Kahneman and Tversky showed that individuals can both be risk-avoiding and risk-prone and that the model of attitude against risk can be organized in a simple fashion.

Sources of UncertaintyUncertainty, which can affect the future vision of decision maker in evaluating the results that can be faced in the future can have a number of sources, namely change in market demand, inventions and innovations, macroeconomic risks and political changes. Uncertainty in decision making can be attributed to the tentativeness of input variables and models used in simulation of decision outputs. Therefore one of the most important sources of uncertainty is the change in market demand. The nature of demand can vary with the changes and developments in consumer income. Some of these changes can be predicted, but some other cannot be predicted which can bring the supplier face to face with surprises. An individual investor, on the other hand, can misperceive these changes. Uncertainty of demand can be defined as the situation that companies fail to know the demand in definite terms although they know the random distribution of demand after the beginning of marketing period, meaning the determination of prices. In other words, demand remains uncertain during a period when the prices are not flexible. For example, a cement producer can launch a product with higher resistance values. However, when this new product is launched, corporate users demand a product which develops resistance fast instead of a product with high final resistance; therefore, this new product might fail to realise expected sales figures.

Uncertainty can also be caused by commercial preferences which change by market situations. For example, when the term of a contract ends or it is terminated, sellers can be uncertain about future costs and buyers can be uncertain about the level of final demand in the future. Realisation of them can affect the view and willingness of individuals or companies for commerce. In markets which suffer from demand uncertainty companies will not be forced to apply identical prices. When companies determine their price before the demand for the product is known, they will be indifferent between launching these products at high prices based on the prediction that they will meet with low demand or, on the contrary, at low prices based on the prediction that they will meet with high demand. When capacity is costly and prices are determined in advance, companies met with uncertain demand will sell their products at a variety of prices and limit the product at hand for each price. Another important source

MAKALE ARTICLE06

57

limitleyeceklerdir. Belirsizliğin bir diğer önemli kayna-ğı da üretim koşullarının değişimidir. Üretim yapan bir firma hammadde fiyatlarındaki artış ve azalışları veya önemli bir hammadde bileşeninin kıtlık veya bolluğunu öngöremeyebilir ve bu tür değişiklikler hangi duruma göre karar verilmiş olursa olsun fiyat seviyesi tahmin-lerini etkileyebilir. Tedarikçi kanadında belirsizliğin bir başka kaynağı da rakipler veya piyasaya yeni giren fir-malar tarafından verilen kararlardır. Tedarikçi firmaların kapasite artırım kararları da bunlara örnek olarak gös-terilebilir. Alınan kararlar kapasitenin fazla olmasına ve dolayısıyla fiyatların düşmesine veya kapasite azlığına ve dolayısıyla fiyatların yükselmesine neden olabilmek-tedir. Çimento üretiminde en önemli girdilerden biri enerjidir. Çimento üreticisi enerji fiyatlarındaki artışı öngöremediğinde maliyetleri planlanmayan şekilde ar-tacak ve bu da karlılıklara yansıyacaktır. Kyoto proto-kolü kapsamında, bu protokole göre üretim yapılacak ülkelerde gaz emisyonları da sınırlandırılmaktadır. Böy-lesi bir belirsizlik durumunda çimento üreticilerinin gaz emisyonlarını minimize edebilecek çözümleri öngöre-miyor olması maliyetleri yine olumsuz yönde etkileye-cek ve sürdürülebilir bir üretim için risk oluşturacaktır.

İcat ve yenilikler de belirsizliğin önemli bir kaynağıdır. Firmalar uzun dönem karlılıklarını artırabileceği ina-nışlarıyla icat ve yenilik yapmak isterler. Bazı firmalar ise ürün ve sistemlerinin çağdışı kaldığı ve bunun da firmanın rekabetçi gücünü azalttığı düşüncesiyle icat ve yeniliklere önem verirler. Firmalar genelde ürün ve sistem gelişimi anlamında ya lider veya izleyici olur-lar. Bazı firmalar lider olmayı tercih ederek yeni ürünler ve teknolojik avantajlar üretmek için araştırma ve ge-liştirme (AR-GE) çalışmalarına çok anlamlı ve önemli bütçeler ayırırlar. Böyle bir strateji belirsizlik içermekte çünkü genellikle sonuçları ve yararları bilinmemektedir. Bununla birlikte, başarılı olan yenilikçi firma belirli mik-tar kar yapsa da, piyasada ilk olmak çok karlı bir sonuç için garanti vermeyecektir. Son derece doğaldır ki bazı yeni ürünler tüketiciyi hayal kırıklığına uğratabilir, yeni üretim teknikleri ise firmayı birçok problemle karşı kar-şıya bırakabilir. Dolayısıyla firmalar için diğer alternatif ilk olmak yerine izleyen firma olmaktır. Böylece izleyici firma, ilk olmanın meydana getireceği problemlerden sakınmış olacak, piyasa beklentileri tam olarak belirgin-leşene ve yeni teknoloji net bir şekilde avantajlı olana kadar bu bekleyişten fayda sağlayabilecektir. Ancak şunu da eklemek gerekir ki, firmalar yenilikçi girişimle-ri için lisans alamadıklarında yeni ürün ve teknolojileri kullanmaları engellenebilmektedir. Çimento üreticileri üretim maliyetlerini azaltmak için çeşitli teknolojik ya-tırımlar yapmakta, bunun yanında pazarda müşteriler için daha uygun bir ürünün üretilmesi ve sürdürülebilir değişim için teknoloji ve beşeri sermayeyi birlikte kul-lanmak yoluyla araştırma-geliştirme çalışmaları plan-lanmaktadır. Bu çalışmalar karşılaşılabilecek belirsiz-liklerin azaltılmasında önemli rol oynamaktadır.

Belirsizliğin önemli kaynaklarından biri olan makroeko-nomik riskler piyasadaki değişikliklerden ziyade eko-nomideki bütünsel değişikliklere bağlanabilir. İktisadi

of uncertainty is changes in production circumstances. A company which performs production can fail in predicting the rises and falls in raw material prices or scarcity or abundance of a critical raw material component; such changes can affect the price level predictions of companies regardless of the situation based on which the decision was made. Another source of uncertainty on the supplier side is the decisions made by competitors or newcomers to the market. Capacity increase decisions of supplier companies can be given as an example. Decisions taken can cause excessive capacity and thus decline in prices or insufficient capacity and thus increase in prices. One of the most important inputs of cement production is energy. When cement producers cannot predict increase in energy prices, their costs will increase in an unplanned fashion which will be reflected in profits. Within Kyoto protocol, gas emissions in producer countries is also being restricted. In such an uncertain situation, if cement producers fail to envisage solutions that can minimize gas emissions, cost will be negatively affected and pose a risk for the sustainability of production.

Inventions and innovations are also important sources of uncertainty. Companies perform innovations and inventions with the belief that they can increase their long term profitability. Some companies give importance to innovation and inventions because their products and systems are out-of-fashion, which cripples their competitive power. Companies usually are either leaders or followers in terms of developing products and systems. Some companies prefer being a leader and reserve meaningful and important budgets to research and development studies so as to produce new products and technological advantages. This strategy involves uncertainty because usually its results and benefits are unknown. Nevertheless, although a successful innovator company makes a certain amount of profit, being first in the market will not guarantee profits. It is natural that some new products can frustrate consumers, and some new production techniques can bring the company face to face with several problems. Therefore, the alternative for being first is being the follower. Thus, the company can avoid the problems that can be posed by being first, and can benefit from waiting until market expectations crystallize and the new technology turns out to be clearly advantageous. However, it must also be added that companies can be prevented from using new products and technologies when they are not awarded the licenses for innovative undertakings. Cement producers are making several technological investments in order to reduce production costs; in addition, they are planning research and development activities for producing more convenient products for customers in the market and sustainable change using technology and human capital together. These activities play an important role in reducing uncertainties that can be encountered.

Macroeconomic risks, which are among important sources of uncertainty, can be more attributed to holistic changes in economy than market changes. The level of economic activities is closely related to conjuncture,

>

faaliyetlerin seviyesi, piyasalarda oluşan dalgalanma olarak tanımlanan konjonktür ile yakından ilişkilidir. Yeni bir ürünün ekonominin kötüye gittiği bir zamanda piyasaya sürülmesi satışları olumsuz etkileyebilmesi-ne karşın, aynı ürünün ekonominin çok iyi olduğu bir dönemde piyasaya sürülmesi yararlı sonuçlar doğu-rabilmektedir. Örneğin, konut piyasasında kredi faiz-lerinin düşmesiyle meydana gelebilecek bir canlanma çimentoya olan talebi artıracaktır. Büyüme eğiliminde tüm ekonomik göstergeler pozitif olduğunda, inşaat sektörünün büyümesi ve projelerin artmasıyla birlikte, çimentoya olan talep de artacak ve fiyatlar yükselebi-lecektir. Talebin harcıalem ürün niteliğinden çıkması ise üründen elde edilecek kar miktarını artırabilmekte-dir. Tam tersine sert bir resesyonun yani duraklama-nın başlangıcında, birçok firmanın karlarının azalma-sıyla birlikte, tüm piyasalarda bir daralma görülebilir. Dolayısıyla resesyon zamanlarında inşaat sektörü de genelde bir durgunluk yaşayacağından çimento tüke-timi de önemli oranda azalacak ve kazançlar önemli oranda düşebilecektir. Bununla birlikte üreticinin bazı ürünleri resesyon dönemlerinde yüksek taleple, bazı ürünleri ise büyüme dönemlerinde düşük taleple kar-şılaşabilmektedir. Belirsizlikler politik değişikliklerle de yakından ilgilidir. Bu tip belirsizliğin kaynağı için henüz çok az ampirik çalışma olmasına rağmen, bu konudaki uluslararası araştırmalar düzenleyici ve po-litik belirsizliklerin gelişmekte olan ülkelerde yatırım-lar için önemli bir kısıtlama olduğunu göstermektedir. Politik risk terimi uluslararası iş dünyası literatüründe sıklıkla kullanılmasına rağmen bu terimin anlamı üze-rindeki uzlaşma politik faaliyetin istenmeyen sonuçla-rının imasına kısıtlanmıştır. Ancak birçok yöneticinin politik risk kavramını anlaması, politik riski değerlen-dirilmesi ve politik bilgiyi karar verme işlemi sırasında birleştirmesi genel, sübjektif ve yüzeyseldir.

Kaynaklar/References

Alada, A.D. (2000). İktisat felsefesi ve belirsizlik. (1. Basım), İstanbul: Bağlam Yayınları.

Borch, K. (1963). The economics of uncertainty. Econometric Research Program Research Memorandum, Princeton University, No.54, 1-23.

Carlton, D.W. (1978). Market behavior with demand uncertainty and price inflexibility. The American Economic Review, 68 (4), 571-587.

Crocco, M. (2002). The concept of degrees of uncertainty in Keynes, Shackle, and Davidson. Nova Economia, 12 (2), 11-28.

Dana, J.D. (1999). Equilibrium price dispersion under demand uncertainty: the roles of costly capacity and market structure. The RAND Journal of Economics, 30 (4), 632-660.

Downey, H.K. ve Slocum, J.W. (1975). Uncertainty: measures, research, and sources of variation. The Academy of Management Journal, 18 (3), 562-578.

Ekinci, N.K. (2011). Modern mikro iktisat. (1. Basım), Ankara: Efil yayınevi.

Epstein, L.G. (1999). A definition of uncertainty aversion. The Review of Economic Studies, 66 (3), 579-608.

Gilboa, I. (2008). Theory of decision under uncertainty.

Griffiths, A. ve Wall, S. (2000). Intermediate micro economics: theory and applications. (2. Baskı), England: Pearson Education Limited.

Jensen, N.E. (1967). An introduction to Bernoullian utility theory. The Swedish Journal of Economics, 69 (3), 163-183.

Jones, T. (2005). Business economics and managerial decision making. John Wiley&Sons, Ltd.

Kahneman, D. ve Tversky A. (1979). Prospect theory: an analysis of decision under risk. Econometrica, 47 (2), 263-292.

Kaplan, S. ve Garrick, B.J. (1981). On the quantitative definition of risk. Risk Analysis, 1 (1), 11-27.

Kenyon, T. ve Naoi, M. (2010). Policy uncertainty in hybrid regimes: evidence from firm-level surveys. Comparative Political Studies, 43 (4), 486-510.

Kobrin, S.J. (1979). Political risk: a review and reconsideration. Journal of International Business Studies, 10 (1), 67-80.

Kregel, J.A. (1976). Economic methodology in the face of uncertainty: the modelling methods of Keynes and the post-Keynesians. The Economic Journal, 86 (342), 209-225.

Langlois, R.N. ve Cosgel, M.M. (1993). Frank Knight on risk, uncertainty, and the firm: a new interpretation. Economic Inquiry, No.31, 456-465.

Machina, M.J. (1987). Choice under uncertainty: problems solved and unsolved. The Journal of Economic Perspectives, 1 (1), 121-154.

Mula, J.; Poler, R.; Sabater, J.P.G.; Lario, F.C. (2006). Models for production planning under uncertainty: a review. International Journal of Production Economics, (103), 271-285.

Parasız, İ. (2002). Mikro ekonomi. (7. Baskı), Bursa: Ezgi Kitabevi.

Pindyck, R.S. ve Rubinfeld, D.L. (2009). Microeconomics. (7. Baskı), New Jersey: Pearson Prentice Hall.

Riordan, M.H. (1984). Uncertainty, asymmetric information and bilateral contracts. The Review of Economic Studies, 51 (1), 83-93.

Schmeidler, D. (1989). Subjective probability and expected utility without additivity. Econometrica, 57 (3), 571-587.

Schoemaker, P.J.H. (1982). The expected utility model: its variants, purposes, evidence and limitations. Journal of Economic Literature, 20 (2), 529-563.

Schultz, M.T.; Bridges, T.S.; Mitchell, K.N.; Harper, B.K. (2010). Decision making under uncertainty. Final Report, s.83.

Shackle, G.L.S. (1974). Decision: the human predicament. Annals of the American Academy of Political and Social Science, Vol.412, The Information Revolution, 1-10.

Wu, G.; Zhang, J.; Gonzalez, R. (2004). Decision under risk, s.40.

Yalçınkaya, T. (2004). Risk ve belirsizlik algılamasının iktisadi davranışlara yansımaları. Muğla Üniversitesi İİBF Tartışma Tebliğleri, No.5, 1-18.

Yıldırım, K. (1997). Mikroekonomik analiz. Yüksek Lisans Ders Notları, Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi, Eğitim, Sağlık ve Bilimsel Araştırma Çalışmaları Vakfı Yayınları, No:132.

which is defined as the fluctuations in markets. Launching a new product in a period when economy is in a downfall can affect sales negatively, whereas launching the same product in times of economic progress can create beneficial results. For example, a revival in housing market caused by a decline in loan interest rates can increase the demand for cement. When all economic indicators are positive in growth trend, the demand for cement will increase and so will the price with the growth of construction industry and proliferation of projects. When demand is no more an ordinary product, the profit that can be obtained from that product increases. On the contrary, at the beginning of a severe recession, meaning stagnation, the profitability of several companies can fall and a shrinking can be experienced in all markets. Therefore, in times of recession, construction industry will also suffer from slowdown and consumption of cement, as well as revenues, will considerably fall. Nevertheless some products of producers can create high demand in times of recession whereas other products can create low demand in times of growth. Uncertainties are also closely related with political changes. Although there are very few empirical studies as regards the source of this type of uncertainty, international studies in this area show that regulatory and political uncertainties are important restrictions for investment in developing countries. Although the term “political risk” is frequently used in the literature of business, the consensus on its meaning is limited with implication of undesired consequences of a political action. However, most of the managers suffer from overgeneralization, subjectivity and elusiveness as regards the understanding and evaluation of the concept of political risk as well as integration of political knowledge in decision making processes.

MAKALE ARTICLE06

>ADVERTORIAL07

Atıkların alternatif yakıt veya alternatif hammadde olarak kullanılmasıyla başlayan süreçte, çimento üretim tesis-lerinde kullanılan refrakter malzemenin karakterinde de değişimin ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Atıkların çok farklı bi-leşenler içermesi ve bunların oranlarının değişkenliği ve özellikle alkali bileşenlerin yoğun varlığı, çok özel malze-meler kullanma gereğini ortaya çıkarmıştır.Alternatif ya-kıt ve hammaddelerin kullanılması ile ortaya çıkan alkali, kükürt ve halojen bileşenlerinin üretim sürecine girme-sinin neden olduğu sorunların çözümünde silisyum kar-bür, zirkon gibi çok özel refrakter hammaddeleri içeren ürünler geliştirilmiş ve kullanılmaya başlanmıştır. HAZAL T2 AR bu ürünlere alternatif olan fakat silisyum karbür ve zircon içermeyen özel bir tuğladır.

Neden HAZAL T2 AR ?HAZAR T2 AR yüksek düzeyde alkali, aşınma ve ısıl şok direncine sahip bir karakterde çok düşük poroziteli ve yüksek mukavemetli çok özel bir tuğladır. Çimento sanayinde prosesin büyük bölümünde atık kullanımı ile ağırlaşan işletme koşullarında özellikle alkali ve aşınma direncine duyulan ihtiyaç çok üst seviyededir.

Bu sorunların çözümü için mutlaka HAZAL T2 AR karak-terinde bir tuğlaya ihtiyacı vardır. Çünkü HAZAL T2 AR ısıl şok, aşınma, alkali ve asit gazlara direnci çok yük-sek düzeyde olan bir tuğladır. Bu bahsedilen şartların

During the process which started with the use of wastes as an alternative fuel or alternative raw material, the need to change the refractory material used in cement production facilities has also materialized. As the wastes consist of numerous different components with variable ratios and particularly the intense presence of alkali components has mandated the use of very special materials. Products which contain special refractory raw materials such as silicon carbide, zircon have been developed and started to be used to resolve the problems caused by the involvement of alkali, sulfur and halogen components - emerged with the use of alternative fuel and raw materials - in the production process. HAZAL T2 AR is a special brick which is an alternative to these products but does not contain silicon carbide and zircon.

Why HAZAL T2 AR?HAZAL T2 AR is a very special brick with very low porosity and high durability which is resistant to high level alkali, wear and thermal shock. Especially alkali and wear resistance need is very high in the business conditions which slow down with the use of waste in the large part of the process in cement industry.

A brick which has the same character with HAZAL T2 AR is certainly needed to resolve these problems. Because HAZAL T2 AR is a brick with very high thermal shock, wear,

The Alternative To SIC Bricks For Solution To The Alkali Problem In Cement Industry Refractories: HAZAL T2 AR

Çimento Sanayi Refrakterlerinde Alkali Sorununun Çözümü İçin SİC İçeren Tuğlalara Alternatif :

HAZAL T2 AR

>

İbrahim BÜYÜKÇAYIRHaznedar Refrakter

61

tümüne aynı anda cevap verebilmek klasik alumina silkat grubu refrakterleri ile mümkün değildir.

Atıklar alternatif yakıt veya hammadde olarak kullanıldık-ça ve hammadde de alkali oranı yüksek oldukça, işletme koşullarının yukarıda bahsedilen etkenler ile ağırlaşması kaçınılmazdır. Bu şartlarda HAZAL T2 AR, en uygun çö-züm ve aslında gerekliliktir.

Silisyumkarbür ve Zirkon İçeren Tuğlalara Alternatif HAZAL T2 AR, daha önce kullanılan klasik refrakterlere alternatif olarak değil, o klasik refrakterler ile yaşanan so-runları ortadan kaldıran bir ürün olarak düşünülmelidir.

Silisyum karbür, zirkon gibi malzemeler içeren alkali ve aşınma direnci yüksek özel ürünlerin kullanım yerleri çi-mento üretim süreçlerinde kısıtlı, belli bölgelerde kalmak-tadır ve maliyeti yüksektir. Oysa HAZAL T2 AR yüksek maliyetli silisyum karbür ve zirkon içermemesine rağmen alkali sorunların yaşandığı tüm süreç bölgelerinde kullanı-lan bir üründür. Bu açıdan bakıldığında HAZAL T2 AR si-lisyum karbür, zirkon gibi malzemeler içeren malzemele-rin yerine kullanılabilmekle birlikte üretim sürecinin birçok bölgesinde kullanılabildiği için alternatif olmaktan daha ileri bir konumdadır.

Atık malzemeler sınıflandırılırken, atıkların kimyasal bileşimine göre sınıflandırılması çok zor, hatta imkan-sızdır. Bu nedenle atığın her türünün sorun yaratan yoğun etkisi mevcuttur.Fakat en belirgin ve etkin olan bileşenler alkaliler, klor, kükürt gibi asit gazlarıdır. HAZAL T2 AR bu dominant etkilere direnç gösterecek şekilde geliştirilmiştir. HAZAL T2 AR alkali direnci gibi kimyasal korozyona dayanıklılık özelliklerinin yanı sıra çok düşük poroziteli, yüksek mu-kavemetli, termal şok direnci çok yüksek ve aşınma da-yanımı çok üst seviyede olan bir üründür. Bu özellikler çimento sanayi üretim sürecinde hayati önem arz eden özelliklerdir. Bu kadar farklı özelliği yapısında bulunduran ürün atık kullanılmasa dahi çimento üretim sürecinde çok üst düzeyde performans gösteren fark yaratan bir ürün olarak kabul edilmelidir.

HAZAL T2 AR tuğlasının ilk endüstriyel denemeleri çimento sektöründe 2010 yılında başlamış ve bugüne kadar gerçekleşen kullanımında, malzeme kalitesini çimento üretim prosesinin bir çok noktasında ispat-lamıştır.Endüstriyel deneme olarak, çimento sanayinde döner fı-rın, soğutma, ön ısıtıcılar, kalsinatör, döner fırın intikal ka-marası ve tersiyer hava borusu toz siklonları gibi bir çok bölgede gerçekleştirilmiştir. Tüm bu bölgelerde çok üst seviyede performanslar elde edilmiş ve özellikle döner fı-rın intikal kamaralarında yaşanan yapışma sorununun or-tadan kalkması için en uygun çözüm olduğu görülmüştür. 2011 yılı Ocak ayında bir çimento tesisinde döner fırın tuğlası olarak, fırının ilk 30 m’lik bölümünde kullanılarak gerçekleştirilen ilk büyük endüstriyel denemeler 2013 yılı sonuna kadar devam etmiştir.

2014 yılında ise Haznedar olarak çimento sanayine satı-lan ürünler arasında en yüksek miktara sahip ürün, HA-ZAL T2 AR kalite tuğla olmuştur.

alkali and acid gas resistance. It is not possible to respond all these mentioned conditions at the same time with classic alumina silicate refractory group.

As long as wastes are used as an alternative fuel or raw material and as long as alkali ratios are high in raw materials, it is inevitable for business conditions to slow down with the above mentioned factors. HAZAL T2 AR is the most suitable solution and in fact a necessity under these conditions.

Alternative To Bricks Containing Silicon Carbide and ZirconHAZAL T2 AR shall be considered as a product which eliminates the problems experienced with the conventional refractories used before rather than being an alternative to such conventional refractories.

Usage areas of special products with high alkali and abrasion resistance containing materials such silicon carbide, zircon are being limited in cement production processes and restricted within certain areas presenting a high cost. However, HAZAL T2 AR is a product which can be used in all process areas where alkali issues are experienced although it does not contain high cost silicon carbine or zircon. When considered from this aspect, HAZAL T2 AR can be used as a substitute for materials which contain substances such as silicon carbide, zircon and it is more than an alternative since it can be used in many areas of the production process.

When classifying waste materials it is very difficult even impossible to classify the material according to its chemical components. For this reason all types of waste tend to generate significant problems. However, the most prominent and effective components consist of acid gases such as alkali, chlorine and sulfur. HAZAL T2 AR has been developed to withstand these dominant impacts. In addition to its characteristic to withstand chemical corrosion such as alkali resistance; HAZAL T2 AR is a low porosity, high strength product with a high thermal shock and wear resistance. These characteristics are vital in the production process of the cement industry. Even if this product which consists of such different characteristics is not used with waste it should be accepted as a product which creates a difference with its high level performance in the cement production process.

The first industrial trial of the HAZAL T2 AR brick was carried out in cement sector in 2010 and since then it has proved its material quality at several points of the cement production process. As an industrial trial, it was carried out in several sections like rotary kiln, cooler, pre-heater, calciner, rotary kiln transition camera and tertiary air tube powder cyclones in cement industry. Very high performances were achieved in all of these sections, and it is observed that it was the most suitable solution to the sticking problem occurring in rotary kiln transition cameras in particular.

The first large scale industrial trials which took place in January 2011 when it was used in the initial 30 m section of a rotary kiln at a cement facility continued until the end of 2013.

And in 2014 HAZAL T2 AR quality brick became the product with the highest quantity among the products sold to cement industry as Haznedar.

>ADVERTORIAL08

ÖzetÇimento döner fırınlarının gale bölgeleri mekanik, termal, kimyasal gerilimlere ve bu üç gerilimin bile-şimi sonucu oluşan streslere maruz kalmaktadırlar. Son yıllarda döner fırınların çaplarının ve dönme hız-larının artması ile birlikte karşılaşılan mekanik gerilim kaynaklı problemler de artmıştır, bu yüzden esnek özellik gösteren refrakter kaplamalara daha fazla ih-tiyaç duyulmaktadır. Ayrıca alternatif yakıt kullanımı sonucu artış gösteren termal yükler, ovalite ve de-formasyonlar, refrakter yapının döner fırın mantosu içerisinde kayması ve oluşan burulmalar da döner fırın da meydana gelen mekaniksel gerilimlerin et-kisini artırmaktadır. Bu nedenlerden dolayı KÜMAŞ Manyezit Sanayi A.Ş. “KÜM SP 80 HAS” kalite yeni bir tuğlayı piyasaya çıkarmıştır. ProblemAlkali – tuz infiltrasyonu sonucunda termokimyasal aşınmanın da gerçekleştiği durumlarda, mevcut du-rumda oluşan mekanik gerilimin şiddeti daha fazla artmaktadır. Bunun sonucunda, tuğla gözeneklerine infiltre olan safsızlıkların kristalleşmesine bağlı ola-rak hacim genleşmesi oluşmaktadır. Ayrıca elastisite değerinin azalması ile tuğlada çatlaklar oluşmakta ve kabuk atma şeklinde kopmalar meydana gelmek-tedir. Şekil 1’de gösterilen kullanılmış refrakter tuğ-lada hem mekaniksel gerilim kaynaklı dikey çatlak-lar hem de termokimyasal aşınma sonucu meydana gelen yatay çatlaklar açık bir şekilde görülmektedir.Şekil 2’de gale bölgesinde oluşan mekanik gerilim sonucunda ring boyunca meydana gelen çatlak olu-şumu görülmektedir.

AbstractRoller zones of cement rotary kilns are subjected to mechanical, thermal, chemical stresses and stresses produced with the combination of these three stresses. In the recent years problems resulting from mechanical stress experienced were increased due to increased diameters and rotating speeds of rotary kilns, therefore, refractory coatings which offer flexible properties are increasingly needed. Also, thermal loads increasing due to use of alternative fuels, ovality and deformations, sliding of refractory structure in the rotary kiln jacket and created torsions increase the effect of mechanical stressed produced in rotary kilns. To address these issues KÜMAŞ Manyezit Sanayi A.Ş. has launched new “KÜM SP 80 HAS” quality brick to the market.

ProblemIn cases where thermochemical abrasion occurs due to alkali - salt infiltration, intensity of the mechanical stress occurring in the current condition is amplified further. Consequently, volumetric expansion occurs due to crystallization of impurities which infiltrate in pores of bricks. Also, cracks and breakages in forms of flaking occur in the brick due to reduced elasticity value. Both vertical cracks occurring due to mechanical stress and horizontal cracks occurring due to thermochemical abrasions are seen on the used refractory brick as shown in figure 1.Crack formation occurring throughout the ring due to mechanical stress occurring at the roller zone is shown in figure 2.

Spinel Tuğlalarda MekanikGerilim Dayanımının GeliştirilmesiImprovement Of Mechanical Tensile Strength Of Spinel Bricks

Yakup Yalçınkaya, Nafiz Özdemir, Özkan Kurukavak KÜMAŞ Manyezit Sanayi A.Ş.

63

Şekil 1. Kullanılmış tuğla görüntüsü

Figure 1. Appearance of used brick

ÇözümSoğutma bölgesinde, gale bölgesinde, çıkış ağzında, ovalite ve deformasyon kaynaklı bölgelerde mekanik gerilimler ve termal uygunsuzluklardan dolayı tuğla-larda kırılgan bir yapı oluşmaktadır. Tuğlanın termal şok ve mekanik özelliklerini geliştirmek için kullanılan spinelin ısıl genleşme katsayısı MgO’den daha düşük olduğu için spinel taneleri etrafında mikroçatlaklar oluşarak gerilimi azaltmaktadırlar, oluşan bu mikro-çatlaklar tuğlaya elastik özellik kazandırmaktadırlar.

Mekanik gerilim dayanımını artırmak amacıyla yapılan Ar-Ge çalışmalarında tuğla matrisinin yüksek saflıkta olması, esneklik özelliği sağlayan katkı kullanımı ve pişirim parametreleri üzerine odaklanılmıştır.

Tuğlanın matrisini oluşturan ince magnezyanın kimya-sal safsızlıklar bakımından temiz olması için yüksek saflıkta sinter manyezit kullanılmıştır. Tuğla matrisinde manyezit taneleri arasında güçlü direkt bağlar oluş-turmak için pişirim rejimi belirlenmiştir. Direkt bağ olu-şumu Şekil 3’de taramalı elektron mikroskobu ile çeki-len görüntü de gösterilmektedir. Mikroyapısı kontrollü olarak değiştirilerek sinter manyezit, spinel ve elastik özellik sağlayan katkı ile kompozit bir malzeme olan Manyezit – Spinel tuğla geliştirilmiştir.

Şekil 3. Tuğla matrisi görüntüsü

Figure 3. Brick matrix appearance

SolutionStructure of the bricks become brittle due to mechanical stresses and thermal inadequacies occurring at cooling zone, roller zone, output section, zones occurring due to ovality and deformation. Since thermal expansion coefficient of spinel which is used to improve thermal shock and mechanical properties of brick is lower than MgO, microcracks occur around spinel grains to minimize the stress and such formed microcracks offer elasticity properties to the brick.

Focus was made on ensuring high purity of brick matrix, use of admixtures which provide flexibility property and firing parameters during R&D studies carried out to improve mechanical tensile strength.

High purity sinter magnesite was used to ensure that fine magnesia forming the brick matrix is clear of chemical impurities. Firing regime is determined to establish strong direct bonds between magnesite grains in the brick matrix. Formation of direct bond is shown in the image shot with scanning electron microscope in Figure 3. Magnesite - Spinel brick which was developed through controlled modification of its microstructure is a composite material containing sinter magnesite, spinel and admixture that provides elasticity property.

Şekil 2. Ring boyunca oluşan çatlak görünümü

Figure 2. Appearance of crack occurring throughout the ring

KÜM SP 80 HAS This is next generation Magnesite - Spinel brick which maintains its flexibility through its service life in rotary kilns through use of high purity raw material source and admixtures that provide elasticity in composition of brick and reduction of elasticity modulus by ensuring microstructure control through matrix engineering. Elasticity property of KÜM SP 80 HAS quality brick and refractory bricks used at the zones where mechanical problems are not present in the rotary kiln are compared in Figure 5. As it can be seen, KÜM SP 80 HAS is a perfectly flexible brick which has low elasticity module value.

>ADVERTORIAL

KÜM SP 80 HASTuğla kompozisyonunda yüksek saflıkta hammad-de kaynağı ve esneklik sağlayan ilavelerin kullanı-mı, matris mühendisliği ile mikroyapı kontrolünün sağlanması sonucu elastik modülünün düşürülme-si ile döner fırınlarda kullanımı süresince esnekli-ğini koruyan yeni nesil Manyezit- Spinel tuğladır.

KÜM SP 80 HAS kalite tuğla ile döner fırının meka-niksel sorunlarının olmadığı bölgelerinde kullanı-lan refrakter tuğlalar ile elastik özelliği Şekil 5’de karşılaştırılmıştır. Görüldüğü gibi KÜM SP 80 HAS düşük elastik modül değerine sahip mükemmel esnek bir tuğladır.

Şekil 5. Tuğlaların gerilim / gerinim diyagramı

Figure 5. Stress / strain diagram of bricks

Çizelge 1. Kimyasal ve fiziksel özellikler

Graphic 1. Chemical and physical properties

Şekil 4. KÜM SP 80 HAS

Figure 4. KÜM SP 80 HAS

SonuçYüksek termal şok direncine ve yüksek esnekliğe sahip olan KÜM SP 80 HAS kalite tuğla, özellikle gale bölgesi ve çıkış ağzında görülen termo-me-kanik gerilimlere karşı dayanım artırılmıştır.

Kullanılan temiz manyezit kaynağı tuğlaya kararlı bir matris yapısı kazandırmış, korozyon direncini ve buna bağlı olarak mekanik dayanım kararlılığını artırmıştır.

ConclusionKÜM SP 80 HAS quality brick which has high thermal shock resistance and high flexibility has increased strength against thermomechanical stresses particularly observed at roller zone and output area.

The clean magnesite source that is used has offered a stable matrix structure to the brick, it has improved corrosion resistance and mechanical strength stability accordingly.

Referanslar / ReferencesSociété des Ciments de Hamma Bouziane, Société des Ciments de Bizerte, Urmia Cement, Ciok Cement, Baştaş Başkent Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş, Limak Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş., Kurtalan Çimento Fabrikası, Çimko Çimento ve Beton Sanayi A.Ş., Maraş Çimento Fabrikası, Turkmag Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş., Denizli Çimento Sanayi A.Ş., Kümaş Manyezit Sanayi A.Ş.

08