Yenilenebilir Enerji ve Workshop on Renewable Enerji ... · projeler piyasa tabanlı olarak desteklenebilmektedir. YEGM bünyesinde her iki sertifika ... en önemli amacı her iki

YENİLENEBİLİR ENERJİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

ÇALIŞTAY RAPORU

Yenilenebilir Enerji ve Enerji Verimliliği

Sertifikaları Çalıştayı

Workshop on Renewable Energy and Energy Efficiency Certificates

17 - 18 Ekim 2017 ANKARA

İÇİNDEKİLER

1. GİRİŞ ..................................................................................................................................... 1

2. BİRİNCİ GÜN OTURUMLARI ............................................................................................ 2

3. İKİNCİ GÜN GRUP ÇALIŞMALARI .................................................................................. 3

3.1. Yenilenebilir Enerji Sertifikaları Temalı Grup Çalışmaları Sonuçları ............................ 5

3.2. Yenilenebilir Enerji Sertifikaları Temalı Grup Çalışmalarının Değerlendirilmesi ....... 19

3.3. Enerji Verimliliği Sertifikaları Temalı Grup Çalışmaları Sonuçları ............................. 22

3.4. Enerji Verimliliği Sertifikaları Temalı Grup Çalışmalarının Değerlendirilmesi ........... 30

3.4. ÇALIŞTAYIN GENEL DEĞELENDİRİLMESİ ............................................................. 31

TABLOLAR

Tablo 1. Yenilenebilir Enerji Sertifikaları Temalı Grup Çalışmaları Sonuçları ........................ 5

Tablo 2. Enerji Verimliliği Sertifikaları Temalı Grup Çalışmaları Sonuçları .......................... 22

ŞEKİLLER

Şekil 1. Birinci Gün Oturumlarından Görüntüler ....................................................................... 3

Şekil 2. İkinci Gün Grup Çalışmalarından Görüntüler .............................................................. 4

EKLER

Ek - 1. Çalıştay Programı ......................................................................................................... 33

1

1. GİRİŞ

“Yenilenebilir Enerji ve Enerji Verimliliği Sertifikaları Çalıştayı” T.C. Enerji ve Tabii

Kaynaklar Bakanlığı Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü (YEGM) tarafından 17-18

Ekim 2017 tarihleri arasında Ankara’da düzenlenmiştir. Çalıştayda yer verilen konulardan

bir tanesi olan yenilenebilir enerji sertifikaları, bir diğer adıyla yeşil sertifikalar fiziksel

olarak ispat edilmesi mümkün olamayan tüketilen elektriğin kaynağının belirlenebilmesini

mümkün kılmaktadır. Yani tüketicilere kaynağı ispat edilmiş bir yenilenebilir kaynaklı

elektrik sunulabilmesini sağlamaktadır. Bu sayede yeşil elektrik tüketmek isteyen

tüketicilerin yeşil elektrik talepleri karşılandığı gibi yenilenebilir enerji yatırımcılarına da

ilave bir getiri sağlanabilmektedir.

Çalıştaya dahil olan diğer bir konu da enerji verimliliği yani beyaz sertifikalara olmuştur.

Beyaz sertifika sisteminde yükümlülüğü bulunan enerji tedarikçileri yükümlülükleri

dahilinde ya enerji verimliliğine yönelik proje geliştirmekte ya da diğer piyasa

katılımcılarından beyaz sertifika satın almaktadırlar. Bu sayede enerji verimliliğine yönelik

projeler piyasa tabanlı olarak desteklenebilmektedir. YEGM bünyesinde her iki sertifika

sitemine yönelik çalışmalar mevzuat hazırlıkları, talep araştırması, kıyaslama

(benchmarking), kapasite artırımı ve bilinçlendirme faaliyetleriyle yürütülmektedir.

Söz konusu çalıştay da bahsi geçen çalışmalar kapsamında organize edilmiş olup çalıştayın

en önemli amacı her iki sertifika sistemi ile ilgili yol haritasının belirlenmesi olmuştur.

Çalıştayın ilk gününde konusunda uzman ve yerli ve yabancı konuşmacılar tarafından

politika, mevzuat, yurt dışı ve uluslararası uygulamalar, işletme, yönetim, ticaret,

uygulama ve talep tarafı açısından yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği sertifikalarının

değerlendirildiği sunumlar gerçekleştirilmiştir. Özellikle yurt dışındaki iyi uygulamaların

paylaşıldığı sunumlarla ülkemizde kurulması planlanan yenilenebilir enerji ve enerji

verimliliği sertifika sistemlerinin planlanmasında yer alacak paydaşlar için önemli

örneklere yer verilmesi amaçlanmıştır. Söz konusu çalıştay, bu alandaki faaliyetlerle ilgili

olarak sektörde bilgi düzeyinin artırılması ve paydaşların bir araya gelmesi açısından önem

arz etmiştir.

“Yenilenebilir Enerji ve Enerji Verimliliği Sertifikaları Çalıştayı”, konu ile ilgili bakanlık

ve bakanlıklara bağlı kurumlar, sektör birlikleri, dernekler, enerji tedarikçileri, enerji

2

üreticileri, enerji verimliliği danışmanlık şirketleri ve diğer ilgili özel sektör temsilcilerinin

oluşturduğu katılımcı grubunun katılımı ile gerçekleştirilmiştir.

2. BİRİNCİ GÜN OTURUMLARI

“Yenilenebilir Enerji ve Enerji Verimliliği Sertifikaları Çalıştayı” Yenilenebilir Enerji

Genel Müdürü Sayın Dr. Oğuz CAN tarafından gerçekleştirilen açılış konuşması ile

başlamıştır. Ardından, The International REC Standard Yönetim Kurulu Başkanı Sayın

Peter NIERMEIJER tarafından “Yenilenebilir Enerji Sertifika Piyasası ve Türkiye İçin

Öneriler” başlıklı ilk sunum ile devam edilmiştir. Çalıştayın devam eden kısmında da GTE

Carbon Direktörü Sayın M. Kemal Demirkol moderatörlüğünde yenilenebilir enerji

sertifikalarının işlendiği panel oturumuna yer verilmiştir. Panelde, Sayın M. Kemal

DEMİRKOL’un “Türkiye’de Yenilenebilir Enerji Sertifikaları ve Gönüllü Karbon

Piyasası”, Grexel CEO’su Sayın Marko LEHTOVAARA’nın “Avrupa’da Yenilenebilir

Enerji Sertifika Piyasası Altyapısı”, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankasında (EBRD)

Direktör Yardımcısı olarak görev yapan Sayın Philip GOOD’un “Mevzuat ve Düzenleyici

Bakış Açısıyla Kaynak Garantileri (GO)”, Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğünden

(YEGM) Enerji ve Tabii Kaynakları Uzmanı Sayın Ümit ÇALIKOĞLU’nun “Yeşil

Elektrik Anketleri” ve Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketinde (EPAİŞ) Gün Öncesi

Operasyon Uzmanı olarak görev yapan Sayın S. Burak AKAT’ın “Gönüllü Yeşil Sertifika

Sistemi” konulu sunumları gerçekleştirilmiş ve ardından dinleyicilerin soruları alınmıştır.

Çalıştayın ilk gününün öğleden sonraki bölümü Pranat Engineers (P) Limited, İcra

Direktörü Sayın Yogesh Chandra GUPTA tarafından gerçekleştirilen “Beyaz Sertifika

Piyasası (PAT) - Hindistan Örneği” sunumu ile başlamıştır. Çalıştayın devam eden

bölümünde de Onur Enerji CEO’su Sayın Onur GÜNDURU moderatörlüğünde enerji

verimliliği sertifikalarının işlendiği panel oturumuna yer verilmiştir. Sayın Onur

GÜNDURU’nun “Enerji Verimliliğinde Beyaz Sertifikalar”, Arçelik A.Ş. Enerji Müdürü

Sayın Tuğrul KODAZ’ın “Sürdürülebilirlik Yönetimi”, ESCON Enerji A.Ş. Genel Müdürü

Sayın Onur ÜNLÜ’nün “Sanayide Enerji Verimliliği Çalışmaları” ve YEGM’den Enerji ve

Tabii Kaynaklar Uzman Yardımcısı Sayın B. Sercan GÜMÜŞ’ün “Ulusal Enerji

Verimliliği Eylem Planı” konulu sunumları gerçekleştirilmiş ve iletilen soruların

yanıtlanmasının ardından çalıştayın birici günü tamamlanmıştır.

3

3. İKİNCİ GÜN GRUP ÇALIŞMALARI

Çalıştayın ikinci gününde; ilk gün gerçekleştirilen sunumlar referans alınarak yapılan grup

çalışmalarıyla her iki sertifika sisteminin uygulanmasında ülkemiz için ihtiyaçlar,

kurumlara düşen görevler ve atılacak adımlar ortaya konularak bir yol haritası çıkarılmıştır.

GAIA Karbon Finans Kurucu Ortağı Sayın Gediz KAYA’nın moderatörlüğünde

gerçekleştirilen grup çalışmalarında katılımcılar ilgi alanlarına göre yenilenebilir enerji

sertifikaları ve enerji verimliliği sertifikaları konularını çalışmak üzere iki ana gruba

ayrılmıştır. Bu ana gruplarda yenilenebilir enerji sertifikalarında dört, enerji verimliliği

Resim 1 Şekil 1. Birinci Gün Oturumlarından Görüntüler

4

sertifikalarında iki olmak üzere toplam altı adet alt gruba ayrılmışlardır. Grup

çalışmalarında eş zamanlı olarak her iki sertifika sistemi için (1) mevzuat ve düzenleme,

(2) kurumsal yapı, (3) teknik konular ve altyapı eksiklikleri, (4) uygulama ve son olarak (5)

ticaret başlıklarındaki sorulara avantaj, risk ve risk yönetimi açısından cevaplar aranmıştır.

Son olarak, grup çalışmalarının tamamlanmasının ardından grup çalışması sonuçları

belirlenen grup sözcüler tarafından katılımcılar ile paylaşılmıştır.

Yenilenebilir enerji sertifikaları temalı grup çalışmaları sonuçları Tablo 1’de, enerji

verimliliği sertifikaları temalı grup çalışmaları sonuçları da Tablo 2’de yer almaktadır.

Resim 2. Şekil 2. İkinci Gün Grup Çalışmalarından Görüntüler

5

3.1. Yenilenebilir Enerji Sertifikaları Temalı Grup Çalışmaları Sonuçları

Tablo 1. Yenilenebilir Enerji Sertifikaları Temalı Grup Çalışmaları Sonuçları

YENİLENEBİLİR ENERJİ SERTİFİKALARI (YES)

Avantaj Risk Risk Yönetimi

1. MEVZUAT ve DÜZENLEME

1.1 Mevzuat hangi kurum

liderliğinde hangi kurumlarla

işbirliği yaparak hazırlanmalı/revize

edilmeli?

Masa 1: Seçilen Kurumlar: YEGM

(paydaş, projeleri tanıyor), EPDK

(yatırımcılara yakın), EPİAŞ (üretim

verileri, piyasa işletim tecrübesi),

STK’lar (geniş paydaş tabanı, temsil

gücü)

YEGM: Tüm oyuncuları bilmiyor

EPDK: Yetki karmaşası (politika

belirleyici değil)

EPİAŞ: Denetim eksikliği

STK: Çıkar çatışması

Kurumlar arası işbirliği, eğitim

faaliyetleri.


(Lider - Yasal dayanağı olduğu için),

EPİAŞ (Sertifika düzenleyici), EPDK

(Mevzuat kontrolü), TEİAŞ, Çevre ve

Şehircilik Bakanlığı

STK-Kamu-Özel sektör işbirliği

sıkıntısı başarıyı engelleyebilir.

Çalışma grubu oluşturma

Personel sayısının arttırılması

STK’ların görüşünün alınması ve

işbirliği

Uyumlu çalışma için 3 kurumun birlikte

çalışması gerekiyor.


(mevzuat çıkarıcı), EPİAŞ

(mekanizmanın yönetimi, sertifika

düzenleyici), EPDK (mevzuat

kontrolü), diğer paydaşlara görüşlerine

sunulması.

Seçilen kurumun avantajları:

Yönetmelikler arası çakışma

giderilebilir. Daha sağlam temelli bir

mekanizma kurulabilir.

Mevzuat uyuşmazlığı risk olabilir. Paydaşlar arasında çalıştay yapılmalı.

Zaman planı yapılmalı. Mevzuat

değerlendirmesi yapılmalı.

Masa 4: Seçilen Kurumlar: Piyasa

düzenleyici, mevzuat yapıcı rolü

nedeniyle EPDK uygun olacaktır.

6



1.2 Mevcut mevzuat ile öngörülen

sistem arasındaki eksiklikler

nelerdir? (gap analizi)

Masa 1: EPDK, genel ifadelerle

altyapısı var.

Taslak bilinmiyor.

Masa 2: Genel bir çerçeve çizildi,

birincil mevzuatla detaylandırılmalı.

Mevcut mevzuatta YEK belgesi tanımı

geçmekte ancak Avrupa’da ki GO

sisteminin aksine ticareti yapılabilir bir

belge özelliği taşımamakta.

Üretim lisansı YEK belgesi olarak

kullanılmakta.

Mevzuat değişikliği

Eğitim ve kapasite geliştirme

faaliyetleri

Masa 3: Mevzuatın güçlü yönleri:

Genel hatları ile tanımlanmıştır.

Mevzuatın eksikliği durumunda ortaya

çıkacak riskler: İçeriğin

detaylandırılmamasından dolayı

anlaşılabilir olmamasıdır.

Bu riskler nasıl yönetilmeli? İçeriğin

detaylandırılması gerekmektedir.

Masa 4: Birincil mevzuatta tasarlanan

yapı öngörülmüş olmakla birlikte

işleyişe dair ikincil mevzuatın

yapılması gerekmektedir. EPDK,

YEGM ve EPİAŞ katılımıyla

1.3 Mevzuat için özel sektör

ve diğer kurumlarla nasıl bir işbirliği

sağlanmalı? (Bir STK veya meslek

odası altında toplanma)

Masa 1: STK’lar rolü çok önemli,

sertifikaların kullanıcıları ve tüketiciler

de dahil edilmeli. Kamu kurumları ve

son tüketiciler dahil olmalı. STK

çalışma grubu (ETD, EÜD, GÜNDER,

GENSED, Tüketici dernekleri,

TÜSİAD, TOBB, TMB)

Temsil yeteneği,

Tematik ilgi zayıf.

Yasa YEGM tarafından oluşturulmalı

(Bakanlık yer almalı).

Masa 2: Danışma Kurulu (Kamudan

gelen paydaşlar nasıl yer alacak?

Mevzuat için YEGM olmalı) ve

uzmanlar havuzu olmalı

STK-Özel sektör iletişim kopukluğu

7



Masa 3: Seçilen yapının avantajları:

STK ve özel sektör ile iş birliği

oluşacak mekanizmanın yayılımı ve

sağlam temelli olmasını sağlayacaktır.

İş birliği olmaması durumunda ne olur?

Bilinç oluşmaz ve gönüllü oluşacak

mekanizmanın çalışmaması durumu söz

konusu olabilir.

Bu riskler nasıl yönetilmelidir? Odak

grup çalışması yapılabilir.

Masa 4: İlgili kurum ve kuruluşlar,

STK'lar ve sektör temsilcileri ile

mevzuat hazırlama aşamasında iletişim

geliştirilmesi ve bir nevi mevzuatın

birlikte yazılması ileride ortaya

çıkabilecek sorunları proaktif bir

şekilde çözülebilir.

Konsensüs sağlamak zor olabilir.

1.4 Mevzuat son olarak hangi kurum

tarafından gözden geçirilip

yasalaştırılmalı?

Masa 1: Enerji ve Tabii Kaynaklar

Bakanlığı

Masa 2: YEGM, EPDK işbirliği ile.

Masa 3: Enerji Tabi Kaynaklar

Bakanlığı

Masa 4: EPDK

1.5 Mevzuatın yasalaşması için hedef

yıl ne olmalı?

Masa 1: 2020 Politik sebeplerle gecikme olabilir.

Masa 2: 2020 (EPİAŞ’ ın hedefi), en

kısa zamanda.

Sektörün isteği en kısa zaman ancak

acele edilmemeli. Acele edilmesi

durumunda Avrupa ile entegre olmayan

veya CDP, GHG gibi organizasyonlar

tarafından tanınmayan uygulamalar söz

konusu olabilir.

Avrupa’da ki sistem örnek alınabilir.

Masa 3: YEKDEM bitimi ile 2020

itibariyle başlanmalıdır.

Geç kalınırsa YEKDEM biteceği için

sorunlar oluşabilir.

Masa 4: 2019

Altyapı hazır olmayabilir. EPİAŞ teknik altyapı anlamında

yetkinliği çok yüksek, güçlü bir iletişim

ile altyapı hazırlığı aksamadan

tamamlanabilir.

8



1.6 Mevzuat karbon azaltım kredisi

ile nasıl bir ilişki kurmalı? Çift

mahsup etme durumu nasıl

engellenmeli?

Masa 1: Yenilenebilir enerjinin

faydaları iki defa belirlenmemeli.

“Mutually exclusive” olmalı. Karbon

projelerine otomatik verilmeli. Sicil

sistemi – uluslararası sicillerle entegre.

Aynı üretim miktar için YES

verilmesin.

Haksız rekabete yol açabilir. Aynı üretimler için iki defa

sayılmamalı. Sicil sistemi

oluşturulmalı. Yayımlama sürecinde tek

bir sertifika istemi ile devam edilmeli.

Masa 2: Sertifikanın amacı yeşil

enerjinin belirlenmesi olmalı ve karbon

sertifikası ile ilişkilendirilmemeli.

Masa 3: Mekanizmalar arasında denklik

sağlanmalıdır. Tek bir merkezli takip ve

denetim edilebilir mekanizma

kurulmalıdır.

“Cross listing”,

tek bir kayıt sistemi olmalı.

Masa 4: Çifte mahsuplaşmanın önüne

geçebilmek adına karbon piyasaları

kayıt sistemleri ile entegrasyon

yapılabilir. Karbon piyasasında

doğrulayıcı rolü olan firmalar eğitilerek

doğrulama aşamasında çifte

mahsuplaşmanın önüne geçilebilir.

Çifte mahsuplaşma Her bir MWh ‘in ya VER ya da YES

olarak kullanılabilir olduğu bir yapı

kurulabilir. İniltili olmalı, gönüllü

karbon piyasalarındaki veriler EPİAŞ

ile ortak olarak elde edilmeli. Market

ile entegre edilmeli. DOE süreci dahil

edilmeli – Yenilenebilir Enerji

Sertifikası olmadığı kontrol edilmeli.

Karbon piyasasındaki zaman ile

mükerrerlik engellenebilir. “Cross

listing” yapılmalı.

1.7 Mevzuat gönüllü mü yoksa

zorunlu bir sistem olarak mı

düzenlenmeli?

Masa 1: Mevzuat kısmen zorunlu,

belirli oyuncular için zorunluluk faydalı

olacaktır. Serbest tüketicilere asgari

9



YES limiti.

Masa 2: Gönüllü olmalı,

Tedarik şirketlerine sunmuş oldukları

elektriğin hangi oranda yenilenebilir

içerdiğini tüketicilere sunmasına

(disclosure) bir zorunluluk getrililmeli.

Görünür olmalı.

Masa 3: Mevzuat gönüllü başlamalı

ancak sonuca göre zorunlu hale

gelmelidir.

Masa 4: Gönüllü olmalı, geçiş süreci

daha kolay olacaktır.

1.8 YES gelirlerinden elde edilen

vergi nasıl düzenlenecektir? Vergi

avantajı?

Masa 1: Normal gelir olarak ve

kurumlar vergisi, vergi indirimi

öngörülmeli.

Özel vergi olması.

Masa 2: Sistemden elde edilen gelirler

(işlem maliyeti haricindeki gelirler)

YEKDEM’ e aktarılmalı.

Masa 3: Bu sertifikalardan faydalanan

kullanıcılara vergi avantajı

sağlanmalıdır.

Masa 4: Yenilenebilir enerji sertifikası

alabilen tüm tesisler. Talep dikkate

alınmalı. Talep tarafı açısından vergi

teşviki getirilebilir. Arz tarafı için ise

organize bir piyasa üzerinden işlemlerin

gerçekleşmesi sağlanarak damga

vergisinden muaf tutulabilir.

10



1.9 Kaynak kriterleri (proje

büyüklüğü, yaşı, teknoloji)

Masa 1: Mevcut yönetmeliklerdeki

YEK tanımına uyulmalı,

Kriterler öngörülmeli,

5346 sayılı Kanun teknoloji dışında

kriter içermemekte.

Atık lastikler, barajlı HES’ ler sisteme

dahil olabilir.

Yasal düzenleme.

Masa 2: Kanunda belirlenen ve lisanslı

üretim tesisleri, sertifikada tesis yaş

bilgisine yer verilebilir.

Tesis yaşı gibi ayrıntılı bilgi verilmesi

sicil ve kayıt sistemi maliyetlerini

arttırabilir.

Masa 3: Yaş kriteri olmalı, yeni tesisler

için uygun olmalı

Masa 4: Yenilebilir Enerji Kaynak

belgesi olan tüm santraller katılabilmeli

Talebe nazaran çok fazla arz olması

piyasada fiyat oluşumunu

engelleyebilir.

Olası talebin doğru analizi ile arz

tarafında dengeli bir durum oluşması

için daha çevreci ve yeni teknolojilere

öncelik veren bir sıralama ile bir takım

yaş, kapasite vs. sınırı koyulabilir.

1.10 Bir LOT ne kadar olacaktır? Masa 1: 0,1 MWh olmalıdır. Küçük GES’ lere büyük kalabilir. LOT küçültülebilir, küsurata devir

hakkı ay/yıl gibi.

Masa 2: 100 kWh olmalıdır.

Masa 3: 100 kWh olmalıdır.

Masa 4: 1 MWh olmalı, uluslararası

piyasalar ile uyumlu olması açısından.

Enerjide 1 lot = 0,1 MWh olması

uyumsuzluk yaratabilir. Ya da sayaç

okumaları sonucu tüketim miktarları ile

birebir örtüşmede problem olabilir.

11



2. KURUMSAL YAPI

2.1 YES hangi kurum(lar) tarafından

idare edilmeli?

Masa 1: YEGM tüm sektörü tanıyor.

STK’lar üzerinden dernekler ortak yapı

kuracak, YES Derneği

YEGM - Tüketici kullanımı denetimi

için altyapı yetersizliği

YES Derneği - Maliyet yaptırım gücü

yok.

Masa 2: İdare, yayımlama (issuance),

ticaret EPİAŞ, doğrulama TEİAŞ,

YEGM olabilir. EPİAŞ tarafında veri

seti ve kayıt sistemi halihazırda mevcut.

Masa 3: EPİAŞ

Masa 4: YEGM-EPİAŞ. YEGM

yenilenebilir enerji doğrulaması, EPİAŞ

ise bunun ticareti için en uygun kuruluş

2.2 Arz (issuance) sürecini kim

yürütmeli?

Masa 1:EPİAŞ

Masa 2: Üreticiler adına işlem

yapabilecek aracı kuruluşlar yer

alabilir. Böylece üretim şirketlerine ek

iş yükü gelmeyecektir.

Aracı şirketlerin yönetmelikte özel

olarak belirtilmesi, üretim şirketlerinin

kendi adına sertifika yayımlamasına

engel teşkil edebilir.

Mevzuatta yayımlama ile ilgili

sınırlandırıcı ifadelere yer verilmemesi.

Masa 3: EPİAŞ

Masa 4: EPİAŞ

2.3 Doğrulama sürecini kim

yönetmeli?

Masa 1: EPİAŞ

Masa 2: EPİAŞ tarafından yürütülecek

kayıt ve sicil sisteminde sertifikaların

yayımlanması ve transferine ilişkin

doğrulama işlemleri sağlanabilir. Yeşil

sertifika sistemi sicil ve kayıt sistemi

için EPİAŞ yeterli donanıma ve teknik

altyapıya sahip durumdadır.

Masa 3: Bağımsız Denetçi

12



(akreditasyon kuruluşu); TEİAŞ

Masa 4: YEGM. Kimlerin YES

sistemine katılacağına YEGM karar

vermelidir.

2.4 Trade (ticaret) sürecini kim

yönetmeli

Masa 1: İlk etapta tezgah üstü (OTC) +

sicil sistemi

Masa 2: YEGM’ in kontrolü dahilinde

EPİAŞ tarafından yönetilebilir.

Masa 3: EPİAŞ

Masa 4: EPİAŞ

3. TEKNİK KONULAR ve ALTYAPI EKSİKLERİ

3.1 Ana teknik ve altyapı

eksikliklerini belirleyiniz.

Karbon Emisyon Faktörü'nün olmaması Masa 1: -

Masa 2: Yeni emisyon faktörü

yayınlanıp kullanılabilir.

Masa 3: Eksik olarak görülmüştür.

Masa 4: MWh üzerinden işlem

yapılacağı için bu bir risk/eksiklik

olarak görülmemektedir.

Doğrulayıcı kapasite eksikliği Masa 1: Elektronik sicil sistemi,

uluslararası sistemlerle entegre olması,

doğrulayıcı akreditasyonu

Masa 2:Onay EPİAŞ veri tabanı

üzerinden kontrol edilebilir.


Masa 4: İlk doğrulama ve sisteme dahil

olma süreci basit olacaktır, YEGM

bunu yapabilir.

13



Bilişim sistemleri eksikliği (Portal) Masa 1: -

Masa 2: IT altyapısı EPİAŞ’da güçlü

olduğu için kullanılabilir.


Masa 4: EPİAŞ altyapı olarak YES'lerin

entegrasyonunu rahatlıkla

yapabilecektir.

YEGM ve EPİAŞ arasında güçlü

koordinasyon ve ortak geliştirme

Diğer öngörülerinizi listeye ekleyin

Masa 1: Elektronik sicil, YES’in teknik

özellikleri (Double counting,

uluslararası entegrasyonu, satış,

doğrulayıcı akreditasyonu, logo/barkod

uygulaması

Haksız kullanım

Masa 2: -

Masa 3: -

Masa 4: “Metering” bir problem

olabilir. Hem iletim seviyesinde hem de

dağıtım seviyesinde sisteme bağlanan

santrallerin doğru ve zamanında

okunması önemli. ( Sayaç okumaları

önemli olacaktır. Okumalar EPİAŞ’ a

uygun olarak aktarılmalı)

3.2 Dokümantasyon standardı

ne olmalıdır? (EEC vs)

Masa 1: EECS (Uyumlaştırma için

eğitim verilmeli)

Maliyet

Masa 2: Standartlar TSE kapsamında

uyumlaştırılıp kullanılabilir.

Masa 3: Uluslararası standarda entegre

olmalıdır.

Masa 4: EECS ile ya da uluslararası Dokümantasyon süreci zaman alıcı ve

14



standartlarla uyumlu dokümantasyon

ihracat yapan firmalarımızın müşterinin

talepleri doğrultusunda oluşacak YES

taleplerinin cevaplanması açısından

uygun olacaktır.

maliyetli olursa YES'e talebi

azaltacaktır.

3.3 YES onay mekanizması nasıl

olmalı?

Masa 1: EECS’de yazılan.

Masa 2: EPİAŞ veri tabanı üzerinden

kontrol edilebilir.

Masa 3: YEGM mevzuatı hazırladı.

EPİAŞ mekanizmayı oluşturarak,

sistemin işlemesini sağladı.

TEİAŞ da doğrulamayı sağladı.

Masa 4: YES'e katılacak santrallerin

onayını YEGM vermeli. Ticaret

sürecinde işlem onayları ise EPİAŞ

uzlaştırma portallarına yapılacak

eklemelerle şeffaf ve izlenebilir şekilde

yapılabilir

3.4 İzleme Takip sistemleri

nasıl kurulmalı? (Guarantee of

Origin)

Masa 1: EECS sistemleri kullanılabilir.

Masa 2: EPİAŞ altyapısı (IT çok

kuvvetli)

Masa 3: -

Masa 4: EPİAŞ uzlaştırma ekranına

uyum

15



4. UYGULAMA

4.1 Uygulama için pilot dönem olmalı

mı?

Masa 1: 2 ay olmalı, uygulama

kısmında öğrenilir.

Masa 2: Pilot dönem çok faydalı

olacaktır ve çok uzun olmamalı.

Çalıştaylar ile inisiyatif alınmakta.

Masa 3: 2018-2020 pilot dönem

Masa 4: -

4.2 Uygulama sırasında ne tür

sorunlar ortaya çıkabilir?

Masa 1: IT sistemindeki sorunlar, talep

eksikliği, fiyattaki istenen seviyenin

sağlanamaması (arz/talep dengesizliği)

Masa 2: Süre konusunda yanlış

uygulamalar olabilir ve mevzuatta ceza

olmalı.

Masa 3: Talep eksikliği

Masa 4: -

5. TİCARET

5.1 Talep yaratma

5.1.1 Talep yaratma konusunda hangi

kurum ve kuruluşlar inisiyatif

almalıdır?

Masa 1: Kurumsal ve son tüketiciler

için YEGM ve YES Derneği

Masa 2: YEGM, EPİAŞ, ÇŞB, CDP,

GHG. YEGM tarafından yeşil elektrik

tüketimine yönelik logo kullanım hakkı

verilebilir. Mevzuatta tedarik

şirketlerinin elektrik kaynağını

belirtmelerine yönelik bir zorunluluk

getirilmesi sertifika talebini

arttıracaktır.

Masa 3: Sivil Toplum Örgüleri devrede

16



olması gereklidir. Enerji firmaları,

kamu kuruluşları.

Masa 4: -

5.1.2 STK ve diğer meslek grupları ile

nasıl bir koordinasyon olmalıdır?

Masa 1: TOBB, Sanayi Odaları

(Farkındalık için üyeleriyle toplantılar)

Masa 2: STK’lar uzman kurulu ile

ilişkili olmalı. CDP, GHG gibi

organizasyonlar tarafından tanınacak

bir yeşil sertifika sistemi kurumsal

şirketlerin sertifikalandırılmış elektriğe

olan talebini arttıracaktır.

Masa 3: Yapılacak olacak çalıştaylar ve

sanayi odaları ile çalışmalar ile.

Masa 4: Bilgilendirme toplantıları,

Eğitimler ve Çalıştaylar

5.1.3 Yeterli talep olduğu nasıl

anlaşılır?

Masa 1: Talep, arzın biraz üzerinde

olmalı (%10 üzerinde), kısmen

zorunluluk ayarlanmalı.

Masa 2: Pilot uygulama ile talep

belirlenebilir. Sertifika arz-talep

dengesinin sağlanması adına arz-talep

arasında %10’luk bir fark yaratılabilir.

Masa 3: Kurulacak olan mekanizmalar

ile takip edilebilir.

Masa 4: YEGM tarafından yapılan

anket genişletilebilir ve daha da

derinleştirilebilir. Öte yandan AB ve

Amerika tecrübeleri araştırılabilir. Son

olarak, benzer bir sektör olarak karbon

piyasaları ve Türkiye tecrübesinden de

17



faydalanılmalıdır.

5.2 İşlem maliyetleri

5.2.1 Ne gibi işlem maliyetleri

öngörülebilir?

Masa 1: Sistem kurulum maliyeti,

eğitim. Sistemin oprerasyon maliyeti

(issuance, pilot dönemde ücretsiz-sicil

işlem maliyeti-doğrulama maliyeti).

Elektrik üreticileri sabit+değişken işlem

maliyeti

Masa 2: Kayıt maliyeti, sertifika

yayımlanma maliyeti ve diğer sertifika

işlem maliyetleri.

Masa 3: Kayıt ücretleri sembolik bir

miktar olmalı.

Masa 4: Maliye Bakanlığı talebin

kuvvetlendirilmesi açısından teşvikler

konusunda inisiyatif alabilir. Diğer

taraftan sanayi odaları, TOBB,

İhracatçılar Birliği gibi kurum ve

kuruluşların görüşleri de talebin

nedenlerini anlamak ve dizaynı buna

göre yapmak açısından önemlidir.

Lot başına alınan sabit bir

ücretlendirme (TL/lot) piyasa

fiyatlarının dalgalanmaları, arzın fazla

olması gibi durumlarda sistemin sağlıklı

işleyişini olumsuz etkileyebilir.

Bunun yerine gelir üzerinden bir pay

alınarak (share of proceeeds) da

ücretlendirme düşünülebilir. (%X * Lot

* TL/Lot)

5.2.2 İşlem maliyeti kim tarafından

nasıl karşılanacaktır?

Masa 1: Sicil istemi başlangıç için iyi

bir istem sonrasında borsa

kullanılabilir.

Masa 2: Maliyet EPİAŞ tarafından

sıfırlanabilir ancak talep için bir

parametre belirlenir.

Masa 3: -

Masa 4: Piyasa katılımlarının

18



tamamından (hem alış hem satış) işlem

ücretleri talep edilebilir. Talep tarafında

ticaret firmalarından kayıt ve

doğrulama gibi bir ücretlendirme talebi

zaten olmayacaktır.

5.2.3 İşlem maliyetleri lot başına sabit

mi olacaktır?

Masa 1: -

Masa 2: Maliyetlerin Lot başına sabit

olması işlem kolaylığı sağlayacaktır.

Maliyetlerin Lot başına veya MWh

başına alınması özellikle gönüllü

karbon piyasasındaki düşük fiyatlar

dönemi tecrübesine benzer bir sıkıntı

yaratabilecektir.

İşlem maliyetleri konusunda benzer

yeşil sertifika uygulamalarının (GO-

IREC) incelenmesi. Yıllık olarak günün

şartlarına işlem ücretlerinin

güncellenmesi.

Masa 3:

Masa 4: 5.2.1'de açıklandığı üzere

"share of proceeds" yöntemi lot başına

fiyatlamadan daha iyi bir tercih olabilir.

Ancak lot başına fiyatlama çok cüzi

olacak ise bu yöntem de kolaylık

açısından tercih edilebilir.

5.3 Ticaret hangi kurum

tarafından idare edilmelidir? (2.1'den

ayrı yönetilmesini teklif ediyorsanız)

Masa 1: İkili anlaşma/ tezgah

üstü+sicil, talebe göre borsa

Masa 2: EPİAŞ (sicil ve kayıt

sorumlusu)

Masa 3: Ticaret EPİAŞ tarafından

kontrol edilmeli.

Masa 4: EPİAŞ

19

3.2. Yenilenebilir Enerji Sertifikaları Temalı Grup Çalışmalarının Değerlendirilmesi

Çalışmada yer alan altı masanın dördü önceden hazırlanan ve kendilerine iletilen eş

soruları yenilenebilir enerji sertifikaları temasında yanıtlamışlardır. Çalışmanın ilk

bölümünde bu katılımcılar “Mevzuat ve Düzenleme” konusundaki soruları yanıtlamıştır.

Mevzuatın hazırlanması konusunda; bir masadan mevzuatın EPDK tarafından hazırlanması

gerektiği görüşü çıksa da diğer üç masadaki hakim görüş mevzuatın Yenilenebilir Enerji

Genel Müdürlüğü (YEGM) liderliğinde Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) ve

Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi (EPİAŞ) işbirliğinde hazırlanması doğrultusunda

olmuştur. Mevzuat çalışmasının başarılı olabilmesi için çalışma gruplarının oluşturulması,

çalıştaylar yapılması, işbirliği içerisinde çalışılmasının ve mevzuat konusunda genel bir

çerçevenin çizildiği ancak ikincil mevzuatın içeriğinin detaylandırılması gerekliliği

vurgulanmıştır. Mevzuat hazırlanırken STK’lar ve özel sektör işbirliğinin öneminin altı

çizilerek mevzuatın yürürlüğe girmesi için 2020 yılı hedef yıl olarak ön plana çıkmıştır.

Çifte mahsup etme durumunun yaşanmaması için mekanizmalar arasında denklik

kurularak tek bir merkezden kontrol edilmesi, mevzuatın ilk başta gönüllü olarak

uygulanması ancak kısa bir geçiş döneminden sonra zorunlu hale getirilmesi fikir birliğine

varılan konular arasındadır. Yeşil sertifikalardan elde edilecek gelirlerin vergilendirilmesi

hususunda katılımcılar tarafından genel vergilendirme, KDV muafiyeti veya damga vergisi

muafiyeti seçenekleri sunulmuştur. Ancak, başta Avrupa olmak üzere yurt dışı

uygulamalarına bakıldığında gönüllü yenilenebilir enerji sertifikalarında vergi teşvikinin

uygulamalarına rastlanmamaktadır. Böyle bir uygulama sistemi gönüllülük esasından

çıkararak yenilenebilir enerji teşvik mekanizması uygulamasına götürmesine neden

olabileceğinden temkinli yaklaşılmasının faydalı olacağı değerlendirilmektedir. Kaynak

kriterleri konusunda ise 2 masa yaş kriteri olması doğrultusunda görüş bildirmiştir. Ancak

tesis yaşı gibi ayrıntılı bilgi verilmesinin sicil ve kayıt sistemi maliyetlerini arttırabileceği

de bir risk olarak ortaya çıkmıştır. Öte yandan, özellikle Avrupa’daki Kaynak Garantisi

(GO) uygulamasına baktığımızda elektronik sertifikaların tesis yaşı, tesis kaynak tipi gibi

kriterleri bulundurduğu görülebilmektedir. Her bir sertifikanın ne karlık eletrik enerjisini

temsil ettiği de önemli bir husustur. Bu bağlamda 1 LOT’un ne kadar olmalı noktasında

100 kWh ve 1 MWh gibi farklı görüşler ortaya çıkmıştır. Başta GO uygulaması olmak

üzere yurtdışındaki uygulamalarda her bir sertifikanın 1 MWh’lik elektrik enerjisini temsil

ettiği görülmektedir. İleriki aşamalarda GO sistemiyle uyumluluk açısından benzer birim

sisteminin benimsenmesi kolaylık sağlayabilecektir.

20

Çalışmanın ikinci bölümünde katılımcılara “Kurumsal Yapı” konusunda sorular

yöneltilmiştir. YES’in YEGM-EPİAŞ işbirliğinde idare edilmesi, arzın ve ticaretin ise

EPİAŞ tarafından yürütülmesi konusunda görüş birliğine varılırken, doğrulama sürecinin

kim tarafından yönetilmesi gerektiği konusunda masalardan farklı görüşler gelmiştir.

Doğrulama sürecinin yönetilmesiyle ilgili olarak katılımcılarda genellikle aylık okunacak

sayaç değerlerinin doğrulanması konusunda sayaç okuyan kurumlar ile EPİAŞ arasındaki

koordinasyonun önemli olduğu görüşü hakim olmuştur. EPİAŞ tarafından yürütülecek sicil

ve kayıt sisteminde sertifikaların yaratılması ve transferine ilişkin doğrulama işlemlerinin

de önemi vurgulanmıştır.

Çalışmanın üçüncü bölümünde katılımcılara “Teknik Konular ve Altyapı Eksiklikleri”

konusunda sorular yöneltilmiştir. Teknik konular ve altyapı eksiklikleri konusunda;

Karbon emisyon faktörünün olmaması eksik olarak görülmekle birlikte, yeni bir emisyon

faktörünün yayınlanıp kullanılmasının mümkün olabileceği için tam anlamıyla bir risk

olarak görülmemiştir. Doğrulama kapasite eksikliği konusunda masalardan farklı görüşler

ortaya çıkmakla birlikte doğrulayıcı akreditasyonu yapılabileceği yada mevcut yapı ile

sürecin YEGM veya EPİAŞ tarafından yürütülebileceği verilen görüşler arasındadır.

Sertifika kayıt sisteminin işletilmesinin EPİAŞ tarafından yapılması yönünde hakim bir

görüş oluşmuştur. Hem iletim, hem dağıtım seviyesinde sisteme bağlanan santrallerin

doğru ve zamanında okunması ve elektronik sicil sistemi ve uluslararası entegrasyon

dikkat çekilen noktalar arasındadır. Dokümantasyon standardının uluslararası standarda

entegre olması veya EECS ile uyumlu olması konusunda TSE kapsamında uyumlaştırılıp

kullanılması ortak görüşler arasındadır. EPİAŞ’ın IT sisteminin çok kuvvetli olduğu

vurgulanarak izleme takip sisteminin EPİAŞ yapısı altında olması uygun bulunmuştur.

Çalışmanın dördüncü bölümünde katılımcılara “Uygulama” konusunda sorular

yöneltilmiştir. Uygulama konusunda; pilot dönemin katılımcıların sisteme alışması ve

gönüllü sisteme talep yaratılması gibi hususlardan dolayı gerekliliği konusunda masalar

fikir birliğine varmakla beraber zaman konusunda farklı fikirler ortaya atılmıştır. Genel

kanı ise pilot dönemin çok uzun olmaması yönündedir. Ayrıca, pilot döneminde sistem

masraflarının olmaması gerektiği ön plana çıkmaktadır. Talep eksikliği de uygulama

sırasında ortaya çıkabilecek problemlerin başında görülmüştür.

Çalışmanın beşinci ve son bölümünde katılımcılara “Ticaret” konusunda sorular

yöneltilmiştir. Ticaret konusunda; talep yaratma noktasında YEGM ve EPİAŞ öne çıkan

21

kurumlar olmuştur. Talep yaratılması konusunda tıpkı Avrupa’daki GO uygulamasında

olduğu gibi elektrik kaynağının tedarik şirketleri tarafından müşterilerle paylaşılması

zorunluluğu getirilmesinin önemli bir araç olabileceği vurgulanmıştır. Ayrıca büyük

portföylere sahip olan tedarik şirketlerinin ve CDP (Carbon Disclosure Project) gibi geniş

kitlelere hitap eden organizasyonların yeşil sertifika sistemi için farkındalığın

yaratılmasında ve dolayısıyla talebin yaratılmasında önemli olduğu vurgulamıştır. Ayrıca,

talep yaratma konusunda STK ve diğer meslek grupları ile çalıştaylar ve eğitimler

aracılığıyla koordineli çalışmak tüm masalar tarafından önemli bulunmuştur. Yine talep

yaratmak için arz-talep arasında %10’luk bir fark yaratma konusunda 2 masa fikir birliğine

varmıştır.

Maliyetlere bakıldığında, kayıt maliyeti ve sertifika yayımlama maliyetleri öne çıkan

maliyet kalemleri arasında yer almıştır. Katılımcılar tarafından cüzi bir miktarda katılım

ücreti uygulanması önerilmiş ve sertifika işlem maliyetlerinin Lot başına veya MWh

başına alınmasının özellikle karbon piyasasındaki düşük fiyatlar dönemi tecrübesine

benzer bir sıkıntı yaratabileceği belirtilmiştir. Öte yandan Lot başına sabit maliyetler işlem

kolaylığı sağlayabilecektir. Ayrıca, sertifika işlem ücreti yerine “Share of Proceedings”

yöntemi kullanılarak yeşil sertifikalar vasıtasıyla elde edilen toplam kazancın belirli bir

kısmının toplam işlem ücreti olarak alınması önerilmiştir.

22

3.3. Enerji Verimliliği Sertifikaları Temalı Grup Çalışmaları Sonuçları

Tablo 2. Enerji Verimliliği Sertifikaları Temalı Grup Çalışmaları Sonuçları

ENERJİ VERİMLİLİĞİ SERTİFİKALARI (BEYAZ SERTİFİKA)


1. MEVZUAT ve DÜZENLEME

1.1 Mevzuat hangi kurum

liderliğinde hangi kurumlarla

işbirliği yaparak hazırlanmalı/revize

edilmeli?

Masa 1: ETKB-YEGM liderliğinde

mevzuat hazırlanmalı. ÇSB+BSTB

(UGM)+ Kalkınma Bakanlığı +

Ekonomi Bakanlığı + Maliye Bakanlığı

+ EYODER

Bilgi birikimi ve insan kaynağı

Piyasa dinamiklerini bilen kurumlarla

işbirliği, sertifika yönetimi, Bakanlıklar

arası görev/rol dağılımı

EPİAŞ taraf olabilir.


(Lider), EPİAŞ, EPDK ve Çevre ve

Şehircilik Bakanlığı, Bilim, Sanayi ve

Teknoloji Bakanlığı, Maliye Bakanlığı,

Ulaştırma Bakanlığı ve TUİK ile

işbirliği içerisinde.

Seçilen kurumun avantajları: Konu

enerji olduğu için gerekli altyapıya,

personel yapısına ve gerekli uzman

kapasitesine sahip olunması.

Bakanlıklar arasında aynı konuların

çalışılması ve önceliklerin farklı olması

Bakanlıkları koordine edecek bir

yapının (Başbakanlığa bağlı olabilir)

oluşturulması.

1.2 Mevcut mevzuat ile öngörülen

sistem arasındaki eksiklikler

nelerdir? (boşluk analizi)

Masa 1: EVK mevzuatı güçlü. Sertifikasyon ile ilgili mevzuat eksikliği Doğrudan teşviklerde yatırım teşvikleri

Bakanlar Kurulu kararıyla

Masa 2: Bu alanda ülkemizde mevzuat

bulunmamaktadır. Enerji verimliliği ile

ilgili düzenleme var ancak beyaz

sertifika da mevzuatta yer almalı.

1.3 Mevzuat için özel sektör

ve diğer kurumlarla nasıl bir işbirliği

sağlanmalı? (Bir STK veya meslek

Masa 1: STK’lar, sanayi ve meslek

odaları ile işbirlikleri (piyasa

dinamiklerinin içinde olan yapı)

23



odası altında toplanma) Masa 2: Danışma Kurulu (Kamudan

gelen paydaşlar nasıl yer alacak?

Mevzuat için YEGM olmalı)

EVD Şirketleri, EYODER, Elektrik

Mühendisleri Odası (Meslek Odaları),

Sektör Birlikleri (TCBM, Demir Çelik

Üreticileri Birliği), Sanayi Odaları,

Üniversiteler. TOBB altında

toplanmalı. Bütün sanayi ve ticari

kuruluşları kapsayan bir yapısı var

İşbirliği olmaması durumunda teorik

açıdan güçlü ancak uygulamada sıkıntı

yaşanır.

Periyodik çalıştaylar ve çalışma

grupları olmalı.

1.4 Mevzuat son olarak hangi kurum

tarafından gözden geçirilip

yasalaştırılmalı?

Masa 1: YEGM

Masa 2: Enerji ve Tabii Kaynaklar

Bakanlığı, EPDK (satılmadan ve

piyasalaştırmadan sorumlu) işbirliği

ile.

Ancak, EPİAŞ ana aktör olmalı.

1.5 Mevzuatın yasalaşması için hedef

yıl ne olmalı?

Masa 1: Hedef yıl 2018 (Enerji

Verimliliği Yılı ilan edilecek)-

31.12.2018

Öteleme maliyetleri. 2023 yılı hedefleri.

Masa 2: 2020 (EPİAŞ’ın hedefi), en

kısa zamanda. Alt yapı çalışmalarının

tamamlanması için.

Geç kalınan her gün bir kayıp. Sektörün

isteği en kısa zaman ancak acele

edilmemeli

AB’nin uygulamasından dersler

çıkarılarak yasalaşma süreci göz önüne

alınabilir.

1.6 Mevzuat karbon azaltım kredisi

ile nasıl bir ilişki kurmalı? Çift

mahsup etme durumu nasıl

engellenmeli?

Masa 1: Karbon Azaltım Kredisi ile

beraber ele alınmalı. Seçenek

sunulabilir. (Karbon azaltım / enerji

verimliliği / non energy benefit)

Masa 2: Double counting olabilir.

Enerji verimliliği ya da karbon piyasası

ayrı ele alınmalı.

1.7 Mevzuat gönüllü mü yoksa Masa 1: Emisyon azaltım taahhüdüne

24



zorunlu bir sistem olarak mı

düzenlenmeli?

uyum için zorunlu olmalı.

Ölçeklendirme konusunda çalışılmalı.

20.000 Tep den büyük işletmeler için.

Masa 2: İlk başta gönüllü olmalı. Belirli

bir süre sonra zorunlu olmalı.

1.8 YES gelirlerinden elde edilen

vergi nasıl düzenlenecektir? Vergi

avantajı?

Masa 1: Gelir Vergisinden muaf

olunmalı, sertifika satışı yapılacaksa

vergilendirilmeli. Alıcılarda vergiye

dahil, üreticiler hariç tutulacak.

Masa 2: Çifte vergilendirmeyi

önleyecek. Aynı matrahtan çift vergi

alınması önlenmeli.

1.9 Kaynak kriterleri (proje

büyüklüğü, yaşı, teknoloji)

Masa 1: Kapsam dışı

Masa 2: Best Available Technology-

Belirli kriterler ( teknoloji, ekonomik

ömür) belirlenmeli. Enerji verimliliği

için en iyi teknoloji kullanılır ve hepsi

kabul edilmeli.

Yerli sanayinin zarar görmesi, ispat

noktasındaki belirsizlikler, sanayiciye

BAT üretimi için teşvik sağlanabilir.

2. KURUMSAL YAPI

2.1 EVS hangi kurum(lar) tarafından

idare edilmeli?

Masa 1: İdari - YEGM + EPİAŞ

Süreç – YEGM, EPİAŞ (ticaret sürecini

yönetici kurum)

Doğrulama – EVD’ler ve YEGM

(kontrol)

STK’lar dahil edilmeli.

Masa 2: EPİAŞ (Türkiye’de bunu

yapan tek kurum gibi görünüyor,

Hindistan örneğinde de EPİAŞ benzeri

bir yapı var) tarafından yapılacak.

EPİAŞ altında doğrulama kuruluşları

25



yapılandırılmalı (örneğin EVD)

2.2 Arz (issuance) sürecini kim

yürütmeli?

Masa 1:YEGM + EPİAŞ + EVD

Masa 2: -

2.3 Doğrulama sürecini kim

yönetmeli?

Masa 1: EVD + YEGM + EPİAŞ

(EYODER)

Masa 2: EPİAŞ ticaret kısmını, ETKB

azaltım kısmını, EVD ölçme

değerlendirme kısmını.

2.4 Trade (ticaret) sürecini kim

yönetmeli

Masa 1: EPİAŞ (Referans fiyat

oluşturmak için çalışma yapılmalı,

gelecek tahminleri, borsa hazırlıkları)

Masa 2: SPK

3. TEKNİK KONULAR ve ALTYAPI EKSİKLERİ

3.1 Ana teknik ve altyapı

eksikliklerini belirleyiniz.

Masa 2: Genel olarak teknik / kurumsal

kapasite artısı (EPDK, YEGM, EPİAŞ)

Karbon Emisyon Faktörü ‘nün

olmaması

Masa 1: Enerji İşleri Genel Müdürlüğü

her yıl Karbon Emisyon Faktörü

katsayısını duyuracak.

Masa 2: -

Doğrulayıcı kapasite eksikliği Masa 1: -

Doğrulama yapacak EVD’ lerin

kapasite gelişimi + Yetkilendirme

kriterlerinin belirlenmesi

Masa 2: -

Bilişim sistemleri eksikliği (Portal) Masa 1: ENVER Portalı’nın

yenilenmesi avantaj

Masa 2: IT altyapısı EPİAŞ’da güçlü

olduğu için kullanılabilir.

Masa 1: Yeşil Sertifikalardan ayrı

26



Diğer öngörülerinizi listeye ekleyin çalışılmalı. ISO 50001 serisi ve IPMV

Standartlarının yaygınlaştırılması.

Masa 2: Portalın yenilenmesi gerekli.

ISO Standartları yaygınlaştırılmalı.

EVD standartları incelenerek

yetkilendirme kriterlerinin yeniden

belirlenmesi.

3.2 Dokümantasyon standardı

ne olmalıdır? (EEC vs)

Masa 1: Uluslararası standartlar

incelenmeli.

Masa 2: Avrupa Birliği’ndeki

standartlar kullanılabilir. AB’ye uyum

açısından /pazara yakınlık açısından

3.3 EVS onay mekanizması nasıl

olmalı?

Masa 1: EVD + YEGM + EYODER.

Danışmanlık şirketleri sahada yer

alacaklar. ISO 50001 kontrolleri,

YEGM kontrol sürecinde yer almalı.

Masa 2: EPİAŞ veri tabanı üzerinden

kontrol edilebilir. Hindistan örneğinde

olduğu gibi bir mekanizma

oluşturulmalı.

3.4 İzleme Takip sistemleri

nasıl kurulmalı?

Masa 1: Dönemsel Kontroller (Portal

yardımıyla + EVD + YEGM). Ölçüm

Doğrulama Planları hazırlanmalı, ISO

50001. YEGM havuzu kullanılarak

danışmanlık şirketleri aracılığıyla takip.

Masa 2: Portalda alıcı projenin takibi

izlenebilmeli.

27



4. UYGULAMA

4.1 Uygulama için pilot dönem olmalı

mı?

Masa 1: Pilot tesisler (20.000 TEP ve

üzeri). Pilot uygulama Bakanlık

tarafından belirlenmeli. 4 yılda bir etüt

yapılmalı. Uygulamada Kyoto

Protokolü’nden dolayı uluslararası

ticaret konusunda sıkıntılar.

Masa 2: Pilot dönemi olmalı (3 yıl-

gönüllü). Hindistan örneğindeki gibi

düzeltme faktörünün kullanımı sistemi

nasıl etkileyecek?

4.2 Uygulama sırasında ne tür

sorunlar ortaya çıkabilir?

Masa 1: Uygulama zorunlu olacağı için

talep eksikliği olmayacak.

Ek 1 ülkesi olmamızdan dolayı

belirsizlik nedeniyle uluslararası ticaret

yapılamayabilir.

Masa 2: Talepte eksiklik riskini

önlemek için Devlet garantör olmalı.

EPİAŞ inisiyatif alacak kuruluş. İlk

uygulama sürecinde devlet piyasaya

alıcı olarak girebilir. AB örneğinde

olduğu gibi önden talep toplanmalı.

28



5. TİCARET

5.1 Talep yaratma

5.1.1 Talep yaratma konusunda hangi

kurum ve kurumlar inisiyatif almalıdır?

Masa 1: YEGM + Maliye Bakanlığı +

BSTB + ÇSB + STK’ lar (EYODER)

Masa 2: Önden talep yaratılabilir. Bu

konuda STK’lar, Sanayi Odaları, TOBB

rol alabilir (Bilinç yaratılmasında

önemli).

5.1.2 STK ve diğer meslek grupları ile

nasıl bir koordinasyon olmalıdır?

Masa 1: Bilinçlendirme + mevzuat

oluşumuna katkı

Masa 2: STK’lar uzman kurulu ile

ilişkili olmalı

5.1.3 Yeterli talep olduğu nasıl

anlaşılır?

Masa 1: Hedef enerji verimliliği

olduğu için talebin düşmesi ülkemiz

için olumlu, bu durumda uygulamalar

tamamlanmış olduğundan talep ve fiyat

düşüşü olumlu değerlendirilmeli.

Masa 2: YEGM’in yaptığı

benchmarking ile birlikte anlaşılabilir.

Ön talep yaratılarak teşvik mekanizması

yaratılabilir.

5.2 İşlem maliyetleri

5.2.1 Ne gibi işlem maliyetleri

öngörülebilir?

Masa 1: Doğrulama, danışmanlık ve

belgelendirme maliyetlerinin

belirlenmesi için ortak çalışmadan

sonra fiyat belirlenmeli. KOSGEB

desteklerinden yararlanılabilir.

Masa 2: Doğrulama maliyeti olacak,

aracının olduğu ücret olacak.

Doğrulama, danışmanlık hizmetleri risk

olarak görülüyor.

29



5.2.2 İşlem maliyeti kim tarafından

nasıl karşılanacaktır?

Masa 1: Tesis sahibi karşılamalı

(KOSGEB ve Ekonomi Bakanlığı

desteklerinden yararlanılabilir).

Masa 2: -

5.2.3 İşlem maliyetleri lot başına sabit

mi olacaktır?

Masa 1: Kategorize edilerek (TEP

başına) fiyat listesi oluşturulmalı.

Masa 2: % olarak işlem maliyeti

belirlenebilir.

5.3 Ticaret hangi kurum

tarafından idare edilmelidir? (2.1'den

ayrı yönetilmesini teklif ediyorsanız)

Masa 1: EPİAŞ

Masa 2: EPİAŞ (sicil ve kayıt

sorumlusu) içinde EPDK, SPK olmalı.

Portal üzerinden (borsa gibi alım ve

satım işlemleri).

30

3.4. Enerji Verimliliği Sertifikaları Temalı Grup Çalışmalarının Değerlendirilmesi

Toplam iki masa ile yürütülen “Enerji Verimliliği Sertifikaları Temalı Grup

Çalışmaları”nda katılımcılara “Yenilenebilir Enerji Sertifikaları Temalı Grup

Çalışmaları”nda kullanılan soruların aynıları yöneltilmiştir.

Çalışmanın ilk bölümünde “Mevzuat ve Düzenleme” konusunda sorular yöneltilmiştir.

Mevzuatın, YEGM liderliğinde EPİAŞ başta olmak üzere Çevre ve Şehircilik Bakanlığı,

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı işbirliği ile

hazırlanması gerektiği düşünülürken Bakanlıklar arasında önceliklerin farklı olması risk

olarak görülmüştür. Enerji Verimliliği Kanunu güçlü bulunmakla birlikte beyaz

sertifikaların mevzuata girmesinin gerekliliği vurgulanmıştır. STK’lar, sanayi ve meslek

odaları, EVD şirketleri ve EYODER ile işbirliği içinde çalışılmasının gerekliliği

vurgulanmakla birlikte işbirliği olmaması durumunda teoride güçlü ancak uygulamada

sıkıntılı bir mevzuatın ortaya çıkabileceği risk olarak görülmüştür. Mevzuatın YEGM

tarafından çıkarılması noktasında görüş birliğine varılmıştır. Hedef yıl konusunda ise 2018

ve 2020 olmak üzere iki ayrı fikir ortaya çıkmakla birlikte her iki masa da geç kalınan her

günün kayıp olduğu ve öteleme maliyetleri risk olarak görülmüştür. Karbon azaltım

kredisi, mevzuatın gönüllü mü zorunlu mu olması gerektiği, vergilendirme ve kaynak

kriterleri konularında masalardan farklı görüşler ortaya çıkmıştır.

Çalışmanın ikinci bölümünde katılımcılara “Kurumsal Yapı” konusunda sorular

yöneltilmiştir. EVS’nin EPİAŞ tarafından idare edilmesi, arz sürecinde YEGM, EPİAŞ ve

EVD’lerin yer almaları uygun bulunurken, ticaret sürecinin kim tarafından yürütülmesi

gerektiği noktasında masalar EPİAŞ ve SPK olmak üzere iki farklı kurum önermişlerdir.

Çalışmanın üçüncü bölümünde katılımcılara “Teknik Konular ve Altyapı Eksiklikleri”

konusunda sorular yöneltilmiştir. ENVER Portalı’nın yenilenmesi ve EPİAŞ’ın IT

yapısının güçlü olması avantaj olarak görülürken ISO standartlarının yaygınlaştırılması

gerekliliği vurgulanmıştır. Uluslararası standartların kullanılması ve takibin portal

üzerinden yapılması konularında fikir birliğine varılırken onay mekanizması konusunda

farklı görüşler ortaya çıkmıştır.

Çalışmanın dördüncü bölümünde katılımcılara “Uygulama” konusunda sorular

yöneltilmiştir.Pilot uygulama konusunda fikir birliğine varılırken uygulamanın süresi ve

hangi tesisleri kapsaması gerektiği konusunda farklı görüşler ortaya çıkmıştır. Uygulama

31

zorunlu olacağı için talep eksikliği risk olarak görülmemekle birlikte devletin garantör

olmasının olası bir riski de ortadan kaldıracağı yönünde görüş bildirilmiştir.

Çalışmanın beşinci ve son bölümünde ise katılımcılara “Ticaret” konusunda sorular

yöneltilmiştir. Talep yaratma noktasında masalardan farklı görüşler ortaya çıkmış ancak

her iki masa tarafından STK’lar ve diğer meslek odaları ile koordinasyonun bilinçlendirme

açısından önemli olduğu belirtilmiştir. Yeterli talep nasıl anlaşılır sorusuna, YEGM’in

yaptığı benchmarking çalışmaları ile cevabı verilmekle birlikte aslında konu enerji

verimliliği olduğu için talebin düşmesinin olumlu nitelendirileceğinin de altı çizilmiştir.

Doğrulama maliyetlerinin olacağı ancak doğrulama ve danışmanlık hizmetlerinin risk

olarak görüldüğü belirtilmiştir. İşlem maliyetleri için yüzde olarak ve TEP başına sabit

olması şeklinde iki farklı görüş ortaya çıkmakla birlikte ticaretin EPİAŞ tarafından idare

edilmesi iki masanın da ortak olarak ön plana çıkmıştır.

3.4. ÇALIŞTAYIN GENEL DEĞELENDİRİLMESİ

Toplamda bir buçuk gün süren “Yenilenebilir Enerji ve Enerji Verimliliği Sertifikaları

Çalıştayı”nın ilk gününde yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği sertifikaları konularında

özellikle yurt dışındaki iyi uygulamaların aktarılması ile sektör paydaşlarının oluşturduğu

katılımcıların kapasite gelişimine yönelik fayda sağlanmıştır. Çalıştayın ikinci günündeki

grup çalışmalarında da bu iyi uygulamalar referans alınmış olup referans alınan örneklerin

katkısıyla ülkemizde kurulması planlanan sertifika sistemleri konusunda hangi kurum ve

kuruluşlara hangi görevlerin düştüğü, mevzuat, işletme, ticaret gibi aşamalarda

avantajların, risklerin neler olduğu ve bu risklerin nasıl çözülebileceğine dair yanıt

alınmıştır.

Yenilenebilir enerji sertifikaları konusunda çalıştay sonuçlarına bakıldığında YEGM

liderliğinde ve EPİAŞ ve EPDK katkılarıyla gerekli mevzuat çalışmalarının yapılması

önemli bir adım olarak ön plana çıkmıştır. Yine EPİAŞ’a sertifika ticaretinin yürütülmesi

açısından önemli bir görev düşmektedir. Özellikle EPİAŞ’ın IT altyapısının kuvvetli

olduğu katılımcılar tarafından vurgulanmıştır. Talep yaratılması konusunda da uluslararası

organizasyonlar tarafından tanınır bir sertifika sistemin kurulmasının üzerine durulmuş ve

bir pilot dönemin gerekliliğinin altı çizilmiştir. Ayrıca Avrupa’daki Kaynak Garantisi (GO)

sisteminin birliği olması sebebiyle AIB (Association of Issuing Bodies) planlanan sistem

32

için görüş alışverişinde bulunmak hatta Avrupa’daki sisteme entegre olma durumunun

değerlendirilmek işleyen bir siteme dahil olma anlamında faydalı olabilecektir.

Enerji verimliliği sertifikaları temalı grup çalışmaları mevzuatın yine YEGM liderliğinde

ve bu kez EPİAŞ, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı,

Maliye Bakanlığı ve Ekonomi Bakanlığı koordinasyonunda hazırlanması gerektiğini ortaya

koymuştur. Ayrıca mevzuat hazırlanmasında STK’lar, sanayi ve meslek odaları, EVD

şirketleri ve EYODER ile işbirliği içinde çalışılması öne çıkan başka bir husus olmuştur.

Ticaret sürecinin yönetiminde ise EPİAŞ ve SPK olmak üzere iki kurum ön plana

çıkmıştır. Sertifika arzında YEGM, EPİAŞ VE EVD’lerin yer alması uygun görülmüştür.

YEGM’in kıyaslama (benchmarking) çalışmaları ise oluşacak talebin belirlenmesi

anlamında üzerine durulan bir çalışma olmuştur.

33

Ek - 1. Çalıştay Programı

YENİLENEBİLİR ENERJİ VE ENERJİ VERİMLİLİĞİ SERTİFİKALARI ÇALIŞTAYI GÜNDEMİ

Yer: Mövenpick Hotel, ANKARA (Beştepe Mahallesi, 1. Sk., 06520 Söğütözü/ANKARA) 1. GÜN (17 EKİM 2017)

09:00 - 09:30 Kayıt

09:30 - 09:45 Açılış konuşması • Dr. Oğuz CAN - ETKB Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü, Genel Müdür V.

09:45 -10:35

Sunum: Yenilenebilir Enerji Sertifika Piyasası ve Türkiye İçin Öneriler Peter NIERMEIJER - The International REC Standard, Yönetim Kurulu Başkanı

10:35-10:45 Soru - cevap

10:45-11:00 Kahve Arası

11:00 -12:40

Panel Oturumu

Sunum (1): Türkiye’de Yenilenebilir Enerji Sertifikaları ve Gönüllü Karbon Piyasası M. Kemal DEMİRKOL - GTE Carbon, Direktör (Moderatör)

Sunum (2): Avrupa’da Yenilenebilir Enerji Sertifika Piyasası Altyapısı Marko LEHTOVAARA - Grexel, CEO

Sunum (3): Mevzuat ve Düzenleyici Bakış Açısıyla Kaynak Garantileri (GO)

Philip GOOD - EBRD, Direktör Yardımcısı

Sunum (4): Yeşil Elektrik Anketleri Ümit ÇALIKOĞLU - YEGM, Enerji ve Tabii Kaynaklar Uzmanı

Sunum (5): Gönüllü Yeşil Sertifika Sistemi

S. Burak AKAT - EPİAŞ, Gün Öncesi Operasyon Uzmanı

12:40-13:00 Soru - cevap

13:00 - 14:00 Öğle Yemeği

14:00 - 15:20

Sunum: Beyaz Sertifika Piyasası (PAT) – Hindistan Örneği Yogesh Chandra GUPTA - Pranat Engineers (P) Limited, İcra Direktörü

15:20-15:30 Soru - cevap

15:30 - 15:45 Kahve Arası

15:45 - 17:05

Panel Oturumu

Sunum (1): Enerji Verimliliğinde Beyaz Sertifikalar Onur GÜNDURU - ONUR Enerji, CEO (Moderatör)

Sunum (2): Sürdürülebilirlik Yönetimi Tuğrul KODAZ - Arçelik A.Ş., Enerji Müdürü

Sunum (3): Sanayide Enerji Verimliliği Çalışmaları Onur ÜNLÜ - ESCON Enerji A.Ş., Genel Müdür

Sunum (4): Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı

Bahadır Sercan GÜMÜŞ - YEGM, Enerji ve Tabii Kaynaklar Uzman Yardımcısı

17:05-17:30 Soru - cevap, 1. Gün kapanış

34

YENİLENEBİLİR ENERJİ VE ENERJİ VERİMLİLİĞİ SERTİFİKALARI ÇALIŞTAYI GÜNDEMİ

Yer: Mövenpick Hotel, ANKARA (Beştepe Mahallesi, 1. Sk., 06520 Söğütözü/ANKARA) 2. GÜN (18 EKİM 2017)

09:00 -10:30 Grup Çalışması - Gediz S. KAYA - GAIA Karbon Finans, Kurucu Ortak (Moderatör)

Çalışma Ana Başlıkları:

- Mevzuat ve Düzenleme - Kurumsal Yapı - Teknik Konular ve Altyapı Eksiklikleri - Uygulama - Ticaret

10:30-10:45 Kahve Arası

10:45-12:30 Grup çalışmalarının tartışılması, çıktıların tablo halinde yazılı hale getirilmesi, çalıştayın genel değerlendirilmesi ve kapanış 12:30-13:30 Öğle Yemeği

Documents

Yenilenebilir Enerji ve Workshop on Renewable Enerji ... · projeler piyasa tabanlı olarak desteklenebilmektedir. YEGM bünyesinde her iki sertifika ... en önemli amacı her iki