SOSYAL MEDYABİLGİSAYAR OYUNLARI

SİNEMA-TVTİYATRO-SERGİ

1011122013

English Summary of Contents

İyilik tohumlarıRastgele rastgele tarih oldular: Boğaz’ın balıkları

Tarihten

Maskülen rollerin oyuncusu: Hatice Şendil

Söyleşi

KARİYER BİLEN AZ, TERCİH EDEN ÇOK: AKTÜERYA

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

TrafikHareketi_kolaj.pdf 2 05.07.2013 18:17

TÜVTÜRK ailesinin değerli üyeleri ve saygıdeğer TÜVTÜRK dostları,

Yaz aylarını geride bıraktık. Yeni heyecan ve koşuşturmaların başladığı, sonbaharın hüküm sürdüğü günler yaşıyoruz. Yılın son aylarına yaklaşmamız sebebiyle iş yoğunluğumuzda da gözle görünür bir artış söz konusu. Böylesi yoğun bir tempo içindeyken, sizlere kısa bir mola verdirmek, zengin bir içeriğe sahip dergimiz aracılığıyla keyifli birkaç saat geçirmenize vesile olmak üzere yine karşınızdayız.

Son çeyreğine girdiğimiz 2013, bizler için son derece hareketli ve bir o kadar da verimli bir yıl oldu. İçinde bulunduğumuz yılın istatistiklerine göz attığımızda, araç muayenesi adetlerinde bir önceki seneye kıyasla artışın olduğunu, fakat bunun yanında muayeneden kalma oranının da azaldığını görmekteyiz. Bu durum, faaliyetimizin trafik güvenliğine sunduğu pozitif katkının da kanıtı aynı zamanda. Diğer taraftan, henüz yolun başında olduğumuzun, atmamız gereken daha birçok adımın olduğunun farkındayız. Motosiklet ve traktörlerle ilgili istatistiksel veriler, muayeneye gelme oranlarının düşüklüğü bizleri özellikle bu alanlarda daha fazla çalışmaya sevk ediyor.

Bizi daha fazla adım atmaya yönelten bir diğer konu ise egzoz gazı emisyon ölçümleri. Ağustos ayı ile birlikte artan kontroller ve kesilen yüksek meblağlı cezalar, egzoz gazı emisyon ölçümlerinin ne derece önemli olduğunu bir kez daha ortaya çıkardı. Emisyon ölçümü yapılmadan, kanundışı olarak verilen pulların, olası kontrollerde çıkacak uygunsuz değerler karşısında hiçbir anlam ifade etmediğine ve bu yolu seçen vatandaşlarımızın yüksek cezalarla karşılaştıklarına şahit olduk. Uluslararası standartlarda ölçüm hizmeti veren TÜVTÜRK, ülkemize hem çevresel hem de ekonomik alanda çok büyük katkılar sağlarken, gerekli ölçümleri bizim istasyonlarımızda yaptıran vatandaşlarımızın kendilerini bu konuda çok daha güvenli hissettiğine de tanıklık ediyoruz.

“Marifet iltifata tabiidir” sözü, yaşamda bir kez daha karşılığını buldu. Son yılların en önemli sosyal sorumluluk projelerinden biri olan, trafik güvenliği konusunda ülkemize büyük katkılar sunduğuna inandığımız, birçok ilgili kurum ve kuruluşla birlikte TÜVTÜRK olarak bizim de içinde yer aldığımız Trafikte Sorumluluk Hareketi’ne ait bir uygulama, ARVAK tarafından düzenlenen A-Awards Açıkhava Ödülleri’nde “En İyi Kentsel Tasarım” ödülüne değer bulundu. Bizi ziyadesiyle memnun eden bu ödül nedeniyle başta reklam ajansımız Drive Dentsu olmak üzere emeği geçen tüm arkadaşlarıma teşekkürü borç bilirim.

Son olarak dergi yayın tarihimizden sadece bir hafta sonraya denk gelen Kurban Bayramı’nızı en içten dileklerimle kutlar; uzun bayram tatilini sevdikleriyle birlikte geçirmek üzere yola çıkacak herkesin, hız ve emniyet kemeri başta olmak üzere tüm trafik kurallarına uymak konusunda azami gayret göstermelerini dilerim.

Henüz yolun başındayız...

ARAÇ MUAYENESİ KONUSUNDAKİ İSTATİSTİKİ VERİLER, FAALİYETLERİMİZİN TRAFİK GÜVENLİĞİNE SUNDUĞU POZİTİF KATKININ DA KANITI AYNI ZAMANDA.

KEMAL ÖRENTÜVTÜRK Genel Müdürü

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

TrafikHareketi_kolaj.pdf 2 05.07.2013 18:17

İSTASYON 3

16Söyleşi

30Gezi

HaberlerDünyada ve Türkiye'de öne çıkan,

ilginç haberler...

TeknolojİTeknolojideki son gelişmeler,

yeni ürünler ve uygulamalar...

HayatDayanıklı, lezzetli ve sürdürülebilir

atalık tohumların korunması için

gösterilen çabalar artıyor.

SöyleşİDila Hanım’a küçük ekranda

tekrardan can veren Hatice Şendil,

rolün kendisine farklı bir bakış açısı

kazandırdığının altını çiziyor.

karİyerTarihçesi çok eskilere dayansa bile

Türkiye’de çok fazla tanınmayan

Aktüerya, artık gençlerin kariyer

planlarında daha fazla yer almaya

başladı.

TarİhTen SayfalarBir zamanlar bolluğu ile meşhur

Boğaz’ın balıkları, aşı avlanma ve

kirlilik yüzünden birer birer yok

oldu. Ne balıklardan ne de balıkçılık

kültüründen eser kaldı.

GeZİYeni yerler keşfetmek ya da herkesin

bildiği yerlere kendi gözüyle tanıklık

etmek isteyenler için ideal mevsimdir

sonbahar. Bizim sonbahar rotamızda

Uzungöl, Şirince, Pamukkale, Nemrut

ve Kapadokya var.

oToMoBİlVe beklenen oldu… Formula 1

yetkilileri, eskisine zıt bir anlayış

benimsedi. Motor hacminin 1,6

litreye, silindir sayısının ise 6’ya

düşmesini öngören bir karara imza

atıldı ve böylece ortaya çevreyle

daha dost bir yarış çıktı.

06

0820

30

10

16

24

36

İçindekilerEKİM-KASIM-ARALIK 2013

38Spor

4 İSTASYON

SPOrTürkiye, ekstrem spor meraklıları

arasında popülaritesi giderek

artan rafting için son derece

ideal bir ülke.

SağlıkVücudun hemen her yerinde kendini

gösteren kanser, deriyi de es

geçmiyor.

UZMan GöZüyleEgzoz gazı emisyon ölçümü.

SoSyal MedyaSosyal medyadaki gelişmeler.

OyUNKonsol ve mobil oyunlar.

PoPüler külTürSinema, televizyon, sergi…

TüVTürkTÜVTÜRK'ten haberler

enGlıSh SUMMary

10Hayat

52

38

56

62

44

46

48

50

İmtiyaz Sahibi TÜVTÜRK Kuzey Taşıt Muayene İstasyonları Yapım

ve İşletim A.Ş. Adına Kemal Ören Yönetim Yeri

Büyükdere Caddesi, No: 255 Kat: 17-18 Maslak-Şişli-İSTANBUL

Yayın Yönetmeni Sema Uludağ Yayın Koordinatörü M. Koray Özcan

(Sorumlu Müdür) Görsel Yönetmen Kemal Toğanç

Yapım Yeri Doğuş Grubu İletişim Yayıncılık ve Ticaret A.Ş. Doğuş Power Center Ahi Evran Polaris

Caddesi No: 4 Maslak 34398 İstanbul Tel: 0212 304 00 00 (Santral)

Baskı yeri Ömür Matbaacılık A.Ş. Beysan Sanayi Sitesi Birlik Cad. No: 20 Haramidere-Beylikdüzü-

İstanbul Tel: 0212 422 76 00 Yayın Türü Üç aylık yaygın süreli yayın, TÜVTÜRK

Araç Muayene İstasyonları kurumsal yayınıdır, parayla satılmaz. info@tuvturk.com.tr

08 Teknoloji

Spor

İSTASYON 5

n Binilecek tren konforlu, yol boyunca akıp giden manzara

izlenmeye değerse tren yolculuğunun sunduğu keyif

bambaşkadır. Türkiye’deki demiryolu ağının karayollarına

kıyasla geride olduğu malum, ama birçok Avrupa ülkesinde

durum daha farklı. Avrupalılar seyahatlerinin önemli

bölümünde demiryollarını kullanıyorlar. Avrupalıların

demiryolu seyahatine verdiği önemi bilen ve ilgiyi markaların

yararına çevirmek isteyen Almanya’dan bir firma, trendekilere

reklam dinletebilmek amacıyla yolcuların başlarını cama

yasladıklarında aktif hale gelecek bir sistem geliştirdi. Sistem

yolcunun uyumak ya da dinlenmek üzere başını cama

yaslamasıyla devreye giriyor. Camdan gelen ses sinyallerinin

yaydığı titreşimler sayesinde kişi reklamları kafasının içinde

duymaya başlıyor. İlk olarak, Cannes Uluslararası Yaratıcılık

Fuarı’nda tanıtılan ve henüz deneme aşamasında olan sisteme

yönelik eleştiriler de hayli fazla. Zira yapılan birçok yorumda

bunun kişinin dinlenme hakkına saldırı olduğunun altı çiziliyor.

Konuşan tren camları

n Ölümün eşiğinden dönenlerle

yapılan sohbetlerde en sık duyulan

cümle şu olsa gerek: “Tünelin

sonundaki beyaz ışığı gördüm.”

Kurulan cümlenin doğru olup

olmadığını bilmek, gerçekten öyle

bir ışığın varlığını kanıtlamak çok zor

elbette. Buna rağmen biliminsanları

hemen her alanda olduğu gibi bu

konuda da araştırmalarına devam

ediyorlar. Hatta araştırmalarının

sonuçlarını kamuoyu ile paylaşıp

şaşkınlık da yaratabiliyorlar.

Tünelin sonundaki beyaz ışıkla

ilgili son bilgi ABD’deki Michigan

Üniversitesi’nden geldi. Açıklamaya

göre biliminsanları ölmek üzere

olan sıçanların beyin dalgalarında

yüksek seviyede aktivite gözledi.

Hayvanların kalbinin durmasından

sonraki 30 saniye içinde gama

salınımları olarak bilinen yüksek

frekanslı beyin dalgalarında ani

bir yükselme tespit edildi. Bu

durumdan yola çıkan araştırmacılar,

tünelin ucundaki ışığın beyindeki

elektrik dalgalanmalarının

aniden yoğunlaşmasından

kaynaklanabileceği sonucuna

vardılar. Konuyla ilgili Amerikan

Bilimler Akademisi’nin dergisine

açıklama yapan Dr. Jimo Borjigin,

insanlarda da benzer bir durumun

söz konusu olabileceğini; beyinde

faaliyetlerin yoğunlaşması ve

algılama seviyesinin artmasının,

ölüm anı deneyimlerini

açıklayabileceğini söyledi ve ekledi:

“İnsanların ışık görmeleri, beynin

görme merkezinin yüksek seviyede

uyarılmasından kaynaklanabilir.”

Tünelin sonundaki ışık

n BBC’de geçtiğimiz günlerde yayınlanan Nastaran Tavakoli

imzalı bir haber, dikkatleri bir kez daha çalışanların işlerini

yaparken mutlu olması gerektiğine çekiyordu. Habere

göre, Seattle merkezli tasarım şirketinde bir çalışan,

diğerlerine şirketten istifa etmelerine vesile olacak şeyler

anlatıyordu. Neler olup bittiğini çalışanlarla konuşarak

anlamaya uğraşmanın boşuna bir çaba olduğunu fark eden

şirket sahibi Amy Balliett, işin içine TinyPulse adlı programı

dâhil etmeye karar verdi. Program sayesinde çalışanlar,

isimlerini gizli tutarak Balliett’e ulaşabildiği gibi yaşanan

sorunları tüm çıplaklığıyla aktarma şansına sahip oldu.

Amy Balliett için geçerli olan durum, birçok patronu

da yakından ilgilendiriyor aslında. Zira Amerika’da

yapılan araştırmalar, çalışanların neredeyse yüzde 70’lik

bölümünün kendilerini işyerlerine ait hissetmediklerini ya

da devre dışı bırakılmış hissine kapıldıklarını gösteriyor. Bu

da işte verimi azalıyor… İşte TinyPulse, tam da bu noktada

imdada yetişiyor.

TinyPulse’un kurucusu David Niu, programı oluşturmadan

önce çeşitli şirketlere gidip araştırmalar yaptı ve işverenlerle

karşılaştıkları sorunlar üzerine görüştü. Kendisi de daha önce

farklı şirketler kuran ve çalışanlardan birinin istifa etmesinin

patronlarda yarattığı ruh halini iyi bilen Niu, mesaisinin

önemli bölümünü hangi durumların personeli istifaya sevk

ettiğini anlamaya çalışarak geçirdi. Şirketlerin kendi içinde,

yıllık olarak yaptıkları değerlendirme anketlerinin yeterli

sonuç vermediğine inanan Niu, sonunda, çalışanların ne

kadar mutlu olduklarını görmek için, haftalık periyotlarla kısa

anketler hazırlayan ve anket sonuçlarını grafiğe dönüştürüp

patronlara ulaştıran TinyPulse programını oluşturdu. Amy

Battiett örneğinde olduğu gibi bu program, çalışanların

patronlarıyla iletişim kurarken kimliklerinin gizli kalmasını

sağlaması açısından da önemli.

Aslında çalışanların mutlu olup olmadığını öğrenmenin

tek yolu TinyPulse değil, sağlık sektöründe kullanılan

cihazlar mutluluk düzeyini ölçebiliyor. Uzmanlar, insanları

zorlamanın beyin için kötü olduğunun, zorlanan kişilerin

randımanının artmadığının altını çiziyorlar.

İşTe muTluluğun formülüÇalışanların mutluluğu, verimi artıran temel unsur… TinyPulse, personelle patron arasındaki çekinceleri kaldırıp sorunları çözebilmek ve dolayısıyla verimi artırmak üzere üretilen bir program.

6 İSTASYON

HABerler

n Hayat bilmecelerle dolu… Bugünlere ulaşana kadar

binlerce bilmece çözdü insanlık. Ama ne kadar ilerlenmiş

olunursa olunsun, bazı şeyler gizemini korumaya devam

ediyor ve biliminsanları bu gizemi çözebilmek amacıyla

günlerini, yıllarını veriyor. Örneğin kaplumbağalar, daha

doğrusu kaplumbağa kabukları, bilimle uğraşanların uzun

süredir ilgi alanındaydı. Kaplumbağa kabuklarının nasıl

bir evrim sürecinden geçtiğine ilişkin araştırmalar yapan

biliminsanları, literatürde bağa adı verilen kemiksi kabuk

aracılığıyla ulaştıkları yeni bilgiler sayesinde bir bilmeceyi

daha çözmek üzereler. Soyu tükenmiş Güney Afrika

sürüngeni olan Eunotosaurus’un fosilleşmiş iskeletinin

bu konuda çok yardımcı olduğunu söyleyebiliriz. Zira

260 milyon yıllık olduğu düşünülen fosil, yakın zamanda

bulunan ve aynı soydan geldiği düşünülenlerden belirgin

farklar göstermekle kalmayıp araştırmacılara farklı

dönemlere ait fosilleri karşılaştırma imkânı da sunuyor.

Araştırmacılar, Eunotosaurus’ın sırtında tıpkı günümüzde

yaşayan kaplumbağalarınkine benzer T şeklinde dokuz

büyük kaburga kemiğinin bulunduğunu, ancak omurgalarıyla

kaburgalarının birbirine kaynamadığını ve kaburgaları

arasında diğer hayvanlarda görülen kaslardan bulunmadığını

belirtiyorlar. Kaplumbağaların kabuklarının yaklaşık 50

kemikten oluştuğu; kaburgaların, omuz kemiklerinin ve

omurların birbirleriyle kaynaması sonucunda kabuğun

meydana geldiği biliniyordu. Son derece karmaşık yapıya

sahip kabukların ilk kez 260 milyon yıl önce ortaya çıktığı da

bilinenler arasında. Bundan 210 milyon yıl önce yaşamış bir

kaplumbağanın fosili, oluşumunu tamamlamış bir kabuğa

sahip. Ancak bu kaplumbağadan yaklaşık 10 milyon yıl önce

yaşayan ve Çin’de bulunan Odontochelys semitestac olarak

adlandırılan bir başka fosilde ise kabuğun tam oluşmadığı

görülüyor. Kabuklar bu türün solunum sisteminde önemli

bir işleve sahip. Kendisini korumak için kabuktan vazgeçen

kaplumbağalar, evrim süreçlerinde karın bölgelerinde eşi

benzeri olmayan bir kas bağı geliştirdiler.

Ön camdaki yol haritasın Hepimizin hafızasında yer

edinmiştir; bundan çok değil 10-15

yıl önce çekilmiş, çoğu Amerikan

menşeli filmde, şoförün hemen

yanındaki koltukta oturan kişi –

çoğunlukla bu ailenin annesidir-

kucağında tuttuğu koca haritadan

ilerleyecekleri yolu bulmaya çalışır.

Yolculuklar sırasında haritalardan

ziyade içgüdülerine güvenen

bizler için şaşırtıcı bir tablodur

bu. Ancak ilerleyen teknoloji, söz

konusu görüntüyü değiştirmeye

kararlı. Çünkü artık hemen her

aracın navigasyonu da var. Bu da

sadece navigasyonun bile otomobil

sektöründe ayrı bir iş alanı olarak

var olmasına, çeşitli firmaların

ortaya çıkmasına aracılık ediyor.

Uydu navigasyonu firması

Garmin de onlardan biri ve firma,

otomobil sürücüsüne yolu ön

camdan adım adım gösteren

bir cihaz ve uygulama geliştirdi.

Taşınabilir bu ekran, akıllı telefon

aracılığıyla yön talimatları da dâhil

birçok bilgiyi ön cama yansıtabiliyor.

Yön belirten okları, mesafeyi, aracın

hızını ve hız limitlerini içeren bilgiler,

ön cama ya Garmin’in ürettiği

cihazın yansıtıcı merceği aracılığıyla

ya da cama yapıştırılan şeffaf bir

plastik ekran üzerine aktarılarak

yansıtılıyor. Uygulamanın özelliği

bununla sınırlı değil. Sistem sesli

talimatları, ya akıllı telefonların

hoparlörleri ya da aracın Bluetooth

kısa dalga radyo teknolojisiyle

çalışan ses sistemi üzerinden

verebiliyor. Uydu navigasyonu

sistemini içeren, fiyatının yaklaşık

30 Dolar olması ve birçok ülkede

sonbaharda satışa sunulması

planlanan uygulamanın iPhone,

Android ve Windows Phone 8’lerde

kullanılması da mümkün.

Bİr Bİlmece daha çözülüyor

n Avrupalı erkekler artık daha uzun… Nereden mi biliyoruz? İngilizlerin

yaptığı incelemelerden… İngiltere’deki uzmanlar, 100 yıllık dönemi ve

15 Avrupa ülkesinden binlerce erkeğin nüfus ve askerlik kayıtlarını ele

alan bir çalışmaya imza attılar. Sonuçları Oxford Economic Papers’da

yayınlanan, 1870 ila 1980 arası yılları kapsayan araştırmada, erkeklerin

yaklaşık 11 santim uzadığı görüldü. 21 yaşındaki İngiliz erkeklerinin boyu

167,05 santimken 1970’li yıllarda 177,37’ye çıktı. Erkeklerin boyunun

neden uzadığına ilişkin somut veri yok. Ancak uzmanlar bu durumu, eskiye

oranla yaşam koşullarının iyileşmesine, kişi başına düşen gıda tüketiminin

artmasına ve sağlığa daha çok özen gösterilmesine bağlıyorlar.

yüz yılda 11 santim uzadılar

Biliminsanları, soyu tükenmiş Güney Afrika kaplumbağası Eunotosaurus’un fosilleşmiş iskeletini buldu. İskelet, kaplumbağa kabuklarının oluşumuyla ilgili birçok veri sunuyor.

İSTASYON 7

n Uzun yıllardır beklenen iPhone’ların, daha ucuz

ikinci versiyonu, en sonunda piyasaya çıkıyor. Kısa

süre önce düzenlenen bir organizasyonla iPhone 5’in

yeni üst modeli olan S tanıtılırken, daha düşük fiyata

sahip iPhone 5C de kullanıcıların beğenisine sunuldu.

Apple yine de kontrolü elinden bırakmış değil.

Telefon ucuz ama, sadece 100 dolar kadar ucuz.

Aslında 5C ve 5S arasında donanımsal olarak bir

fark yok. Tek fark kasada… Söz konusu modellerdeki

temel yeniliklerden en önemlisi, şirketin yeni

işlemcisi A7. Her iki telefonda da kullanılan işlemci,

daha yüksek hız ve uzun pil ömrü sağlıyor. İkinci ve

ilginç yenilikse parmak izi tanıma. Böylece telefon ve

mobil cüzdan güvenliği konusunda önemli bir destek

sağlanmış oldu. Parmak okuyucu alttaki tek tuşun

altına yerleştirilmiş. Ama asıl bomba telefonlara

yerleştirilen M7 adındaki yeni işlemci. M7, popüler

sağlık ve spor verilerinin algılanmasını sağlıyor.

Böylece ek bir aksesuara gerek kalmıyor.

Ekim ayında piyasaya çıkacak iPhone

modellerden 5S üç metalik renkle

geliyor; gümüş, altın ve koyu gri.

Apple pArmAktAn tAnıyor

n Son yıllarda klasik masaüstü PC tarih oldu desek yeridir.

İşte son örneği, all-in-one PC’ler; yani hepsi bir arada

bilgisayarlar, şimdi tablet olarak da kullanılıyor. Asus’un

yeni modeli Transformer AiO yeni nesil masaüstülere iyi bir

örnek. İlk bakışta sadece bir Windows 8’li bilgisayar olarak

algılanan Asus Transformer AiO’nun 18,4 inç boyutundaki

ekranını yerinden çıkararak, bir Android tablet olarak

kullanılabiliyor. PC olarak, 3. Nesil Intel Core i3/i5/i7 işlemci

seçenekleri sunan AiO, tablet olaraksa, Android 4.1 Jelly

Bean işletim sistemli 18,4 inçlik dokunmatik ekrana sahip.

NVIDIA Tegra 3 işlemcili tabletin 2,4 kilogramlık ağırlığıyla

bir hayli ilginç göründüğü de kesin.

n Akıllı telefon mu, tablet mi? Akıllı telefonların

ekranı büyüdükçe büyüdü ve artık tablet telefonlar

ayrı bir kulvar. Neredeyse her marka büyük ekranlı

versiyonlarını çıkarıyor. Son olarak Sony tam HD 1080p

çözünürlüğe sahip 6.4 inçlik tablet telefonunu piyasaya

sundu. Oldukça ince tasarımıyla rekorları zorlayan

ürünün su geçirmezlik özelliği de var.

n Dağda, kırda, bayırda, yetmedi mi, denizde, havuzda, herkese müzik dinletebileceğiniz

bir hoparlör ister misiniz? Ecoxgear bu özel tasarımıyla ses kalitesinde olduğu kadar

dayanıklılıkta da iddialı. Ön taraftaki özel koruma bölmesi sayesinde zorlu koşullarda bile

çalışıyor. Blutooth bağlantılı ve dört büyük pille çalışıyor. Üst taraftaki gömülü tuşlarla sesi

rahatlıkla yönetebiliyorsunuz. Düşmelere karşı dayanıklı olduğu gibi, 150 Dolar’a satılan bu

ürünü havuza attığınızda yüzdüğünü ve batmadığını görebilirsiniz.

masaüstü tableti

6 inç sınırı aşıldı

Müzik her yerde

8 İSTASYON

HABerler HAZIRLAYAN: ReSuL BukSuR

n Google’ın Motorola’yı satın

aldıktan sonra piyasaya sunduğu

ilk akıllı telefon Moto X, raflarda

boy göstermeye başladı ve üç farklı

özelliğiyle hemen dikkat çekti. Akıllı

telefonlardan önce sıkça görülen

değiştirilebilir kapaklara sahip.

Kendi isminizi yazdırabileceğiniz

arka panelde 18, ön panelde

ise yedi farklı renk seçeneği

sunulmuş. Şirket ikinci olarak,

sadece Moto X’e özel uygulamalar

geliştirmiş. Örneğin sizin sesinizi

ve komutlarınızı tanıyıp işlemleri

yapabiliyor. Bunun yanında

ekran kapalıyken 10 saniyede bir,

durumu göstermesi bir başka farklı

özellik. Son olarak cihazda yer

alan 2200 mAh’lik dev pil ve bu

pil 24 saatlik bir kullanım süresi

vaat ediyor. Bunların yanı sıra 130

gram ağırlığındaki Moto X’de 720 x

1280 piksel çözünürlüklü 4.7 inçlik

bir ekran bulunuyor. 8 çekirdekli

işlemci, 2 GB RAM, 16 GB ve 32

GB farklı depolama seçenekleri

cihazdaki diğer özellikler. Arkada

10 MP Clear Pixel, önde ise 2 MP’lik

kamera bulunuyor.

n Son birkaç ayda dünyanın önde gelen firmaları, birbiri ardında akıllı

saatler çıkartıyor. i’m Watch, onların arasından sıyrılarak Türkiye’de

de satışa sunulan ilk akıllı saat oldu. iPhone ve Androidli telefonlarla

uyumlu olan i’m Watch; akıllı telefonların yerini almak yerine, Bluetooth

bağlantısıyla doğrudan telefona ulaşmanızı ve yönetilmesini sağlıyor.

Bu sayede çağrı yapma, SMS, e-posta, Facebook, Twitter, Instagram

ve müzik gibi ihtiyacınız olan her türlü uygulamayı her an bileğinizde

taşıyabiliyorsunuz. Türkiye’deki fiyatı ise 899 TL.

n Ünlü ses ürünleri şirketi Bose, sonunda plaj çantasına

sığacak boyutlarıyla SoundLink Mobile’ı tanıttı. Cep

telefonlarından biraz büyükçe boyutlara sahip üründe

hoparlör Bluetooh üzerinden kablosuz olarak bağlanıyor.

Ağırlığıysa sadece 680 gram. Birçok farklı renkte

kılıflarıyla sunulan ürün, 200 Dolar’a satılacak.

telefon sesimi tanıyor

Saat modası yükseliyor

küçük ama kaliteli

Cepte pİkSel Savaşları

n Akıllı telefonlarda kamera yarışı

yeniden sertleşiyor. Samsung’un

Galaxy Zoom’u ile telefonlara ilk defa

hareketli lens sistemi getirmesine,

Nokia’dan cevap gecikmedi. Finli

üretici, 41 megapiksellik kamerayla

donatılan Lumia 1020’yi piyasaya

çıkarıyor. Lumia 1020’de ikinci nesil

PureView teknolojisiyle; 41 megapiksel

ve zoom özelliğiyle insanın gözünün

sınırlarını zorluyor. Nokia Pro Camera

uygulamasıyla gelen telefonda, Dual capture (çift çekim)

denen yeni özellik sayesinde 38 megapiksel yüksek

çözünürlüklü fotoğraflar çekebiliyorsunuz. Bunun için

altı adet lense sahip optik sensör, düşük ışık koşullarında

bile net fotoğraflar çekebilecek kapasitede. Ayrıca Rich

Recording teknolojisi sayesinde 140dB’ye kadar sesleri

kaydedebilen Nokia 1020, en gürültülü ortamlarda bile

stereo sesli videolar çekebiliyor. Son olarak, opsiyonel

olarak satılan kamera aksesuarıyla neredeyse tam bir

kompakt kameraya dönüşüyor.

İSTASYON 9

Yıllar önce Ekolojik Tarım, Turizm, Takas (TaTu-Ta) projesi için Buğday Derneği’nden arkadaş-larımla birlikte yaptığımız seyahatlerden birinde tanıştığımız Mustafa Bey ile köy hayatının yavaş

yavaş sona erdiğini konuşuyorduk. Mustafa Bey, atalık to-humlarının kalmadığından söz etmiş ve üzülerek atalık ak-darı tohumlarını nasıl yitirdiklerini anlatmıştı: “Bir süre önce annemin tohumluk olarak ayırdığı akdarı çuvalını ambarda bulan oğlumun tavuklara yem niyetine attığını öğrendim. Atalarımızdan kalan son akdarı tohumlarıydı...” Geçmişte Anadolu’da hemen her yerde yetiştirilen besleyi-ci değeri yüksek bu tahıl, bugünlerde neredeyse hiç yetiş-tirilmiyor. Mustafa Bey’in anlattıklarına benzer hikâyeleri, sonra hemen her kır sohbetimizde dinledik: Gün geçtikçe azalan atalık tohumların, yerini gittikçe yaygınlaşan tica-ri tohumlara bıraktığını gördük, işittik. Diyarbakır karpu-zu, Arnavutköy çileği, karabuğday (burçak), bardacık inci-

ri, ayasu armudu azalan çeşitlerimizden bazıları.Tokat’ta devlet yetkililerinin, köy köy dolaşıp “verimi

az” 30’dan fazla domates çeşidinin tohumunu çiftçiden alarak, verimi yüksek, ıslah edilmiş çeşitlerle değiştirdi-ğini öğrendik. Amaç, bölgede büyük hacimde üretilebile-cek ve tüketicinin genel tercihine uygun tek tip domates çeşidine ulaşabilmekti. Verim artacak, ancak bu domatesi yetiştiren çiftçi her yıl yeniden tohum almak zorunda ka-lacaktı. Zira bu domates kendi tohumlarından domates üretme yeteneğine sahip değildi.

Bir keresinde Burdur pazarında birkaç nesildir fide yetiştiren bir çiftçiyle karşılaşmıştım. Mevlüt Bey, özen-le yetiştirdiği türlü çeşit sebze fidelerini mevsimine göre, üç–dört pazarda satıyordu. Mevzuat gereği satışta sorun

İyilik tohumlarıDayanıklı, lezzetli ve sürdürülebilir atalık tohumların korunması için gösterilen çabalar her geçen gün artıyor.

HAYAT

10 İSTASYON

Anadolu’nun pek çok yerindeki küçük çiftçiler

yerli tohumlarına pazar bulamadığı için,

yüzyıllardır her türlü koşula uyum sağlayıp

günümüze ulaşan dayanıklı tohumlar yok olma

tehlikesiyle yüz yüze.

İSTASYON 11

yaşıyordu, çünkü tescil sürecinden geçmeyen ve sertifika-landırılmayan tohumlar, ticareti Tohumculuk Kanunu ile yasaklanmış durumda. Mevlüt Bey, sohbetimizde “Fide-lerimi satın almak isteyenlerin yüzü suyu hürmetine pa-zarda satış yapabiliyorum” demişti.

TOHUMLARI YOK OLMUŞ DÖNGÜLERBu örneklerin hepsi sonuna gelmiş döngüleri işaret edi-yor. Kendini devam ettiremeyecek tohumların hâkimiyeti, küçük üreticinin sürdürülebilir kaynaklara ulaşmasında-ki zorluklar ve kaçınılmaz olarak, giderek ufalanan kırsal yaşam... Tohumları yok olmuş döngüler...

Gıdamızı oluşturan bitkilerin birçoğunun anavata-nı Anadolu… Örneğin ekmeğin hammaddesi buğday ve buğdaygillerin, nohutun gen merkezi Güneydoğu Anado-lu. Türkiye’de kültür bitkilerinde gen kaynağı belirleme ve toplama çalışmalarını başlatan İstanbul–Yeşilköy Islah ve Deneme İstasyonu Müdürü Mirza Gökgöl, 30’lu yıllarda,

Türkiye’nin her yanından binlerce buğday örneği toplamış, 18 binin üzerinde farklı tip ve bunların arasından da 256 yeni buğday varyetesi belirlemişti. Gökgöl, “Türkiye’de bu-lunan çiftçi çeşitleri, bitki ıslahçıları için sonsuz bir hazi-ne” diyordu. Günümüzde atalık tohumlarını yitirme teh-likesiyle karşı karşıya olan Anadolu Yarımadası, biyolojik çeşitliliği çok zengin bir coğrafya. Bereketli topraklar ve kı-talar arasındaki konumundan olsa gerek, insanın yerleşik kültüre dair attığı ilk tohumların da bu coğrafyada yeşer-diği biliniyor. Tarihteki ilk köylerin kuruluşu, dolayısıy-la yabani bitkilerin kültüre alınarak tarımın başlatılması, dahası hayvanların ilk defa evcilleştirilmesi de Anadolu ve etrafındaki bölgelerde gerçekleşmiş.

Kutsal kitaplarda da adı geçen, incir, üzüm ve zeytin gibi ağaç ve çalıların bazı türlerinin de doğal kökenleriyle insan tarafından ilk defa kültüre alındığı bölgelerin Ana-dolu çevresinde bulunduğunu söylemek yanlış olmaz.

Muğla Meyve Mirası Grubu, sadece Muğla bölgesinde

Geleneksel çiftçilik faaliyetinde güneşte kurutulan biberler, ekşiler, pekmezler, salçalar, tarhana gibi ürünler de geleneksel yapılış biçimleriyle, yerli tohumlar kadar değer taşıyor.

12 İSTASYON

HAYAT

Dernek Başkanı Nihat Fırat, Giresun’dan göçmen kuş-lar tarafından taşınan ve bu şekilde dünyaya yayılan kira-zın atasının Kirazlı’daki kara kirazın akrabası olduğunu düşünüyor. Fırat “Kirazlı, 70’li yıllarda Almanya’ya kara kiraz ihraç etti ancak sonrasında kuraklık ve bakımsızlık nedeniyle kirazlar kurudu ve zamanla ticari bir kiraz çeşi-di (ziraat 900 ismiyle anılan) kara kirazın yerini aldı” di-yor. Sevindirici olan, derneğin çalışmaları sonucu kara ki-raz üretiminin yüzde 10 artmış olması.

Yerli çeşitler, üretim şekilleri itibariyle doğa dostudur. Yetiştirildikleri yörenin özelliklerine uyum sağladıkları için çok az emek ve kaynakla verimli olabilirler. Örneğin Bodrum’un köylerinde “beppe domat” olarak anılan (bu-günkü adıyla cherry domates) domates çeşidi, neredey-se kendiliğinden toprağa dökülen tohumlarından, hiç su-lanmadan lezzetli meyveler veriyordu.

Kazdağları’nda yaşadığım Bahçedere Köyü’nden kom-şum Esme Kahraman da, “Bunlardan dört tohum ektim, kendiliğinden büyüdü, sulamadım bile” dediği dört balka-bağından birini bize hediye etmişti. Her biri ortalama 20’şer kiloydu. Kabağımızdan çıkan çekirdekleri saydığımızda yaklaşık 2 bin kabak tohumumuz olduğunu fark ettik!

Kars’ın Boğatepe Köyü’nde yok olmaya terk edilen ka-vılca buğdayının üretime kazandırılması için çaba göste-ren İlhan Koçulu’ya göre, yerli bitkisel çeşitler gibi yerli hayvan ırklarının da bakımı daha kolay. Örneğin, yaban-cı ırklar günde ortalama 70–120 litre su içerken, yerli ırk-lar 10 litre suyla yetinebiliyor. Koçulu, “Bu ırklar otlaya-rak ve otun olmadığı zamanlarda da biçilerek kurutulmuş çayır otuyla besleniyor, dolayısıyla elde edilen sütün ma-liyeti neredeyse sıfır” diyor. Oysa kültür ırkları veya me-lezlerinin yetiştirildiği hayvan çiftliklerinde hayvanların beslenmesi için hektarlarca arazide yem bitkisi üretmek gerekiyor. Yerli hayvan ırklarının gıdasıysa yerli bitki çe-şitleriyle zenginleştiriliyor.

Örneğin yok olmakta olan “Güneydoğu Anadolu kır-mızısı” adlı sığır ırkı, yakın zamana kadar, yok olmakta olan yerli yağlı tohum çeşidi “zegerek”ten yapılan yemle besleniyordu. Keten tohumunun yöresel adı olan zegere-kin, geçmişte yağı alınıyordu, posası da öküzlere ve yeni doğum yapan ineklere veriliyordu. Son yıllarda yerli to-humların korunması için yapılan çalışmalara zegerekin yeniden üretilmesi de eklendi.

Yerel çeşitler başta olmak üzere genetik kaynakların toplanması, muhafaza edilmesi ve çeşitlendirilmesi kap-samında, 60 binden fazla örneği Tarım ve Köyişleri Ba-kanlığı, İzmir ve Ankara’daki gen bankalarında tutuyor. 8 binin üzerinde meyve ve asma çeşidi de 16 değişik araştır-ma enstitüsünde koruma altına alınmış durumda.

meyve çeşitleri üzerine yaptıkları araştırmada onlarca de-ğişik adla anılan 500’den fazla meyve çeşidi belirledi. Bu sayının yaklaşık 330’unu farklı çeşitte badem, elma, ar-mut, incir, üzüm, zeytin, nar ve ayvalar oluşturuyor. Mey-ve Mirası Grubu’ndan Esin Işın, bu ürünlerin gün geçtik-çe ticari değerinin yok olduğunu ve köylünün artık bu tür ürünlerden çok az yetiştirdiğini söylüyor. Işın, bu çeşitle-ri Bodrum pazarında açtığı tezgâhta tanıtıyor ve köylüle-rin ürünlerini satmalarına yardımcı oluyor.

Yerel çeşitleri kullanan çiftçilik faaliyeti sadece ham ürün üretiminde değil, mamul ürünlerin üretimi ve sak-lanma yöntemleri konusunda da çeşitlilik gösteriyor. Ku-rular, pekmezler, domates salçaları, tahin, haşhaş ezme-si ve tarhana gibi ürünler yapılış biçimleriyle de bir değer taşıyor. Kuşadası’nın Kirazlı Köyü’ndeki Kirazlı Ekolojik Yaşam Derneği, köydeki kadınların geleneksel yöntem-lerle ve yerli tohumları kullanarak ürettiği ürünleri yöre-sel bir markayla satışa sunuyor.

Az zAhmetle, Az kAynAklA yetişen atalık ToHumlAr, kendilerine gösterilen özene büyük bir bereketle kArşılık veriyor. her birinin içinde bol gıdA, bol şifA vAr.

İSTASYON 13

Ancak gen kaynaklarının sürekliliği için sadece koru-ma altına almak yeterli değil. Bunun nedeni, bitki gene-tik kaynaklarının, yerel koşullara uyum sağlayan popü-lasyonlardan oluşması. Bu nedenle her ne kadar genetik kaynak olarak bu çeşitler kayıt ve koruma altına alınsa da, bu tohumların değişen koşullara zaman içinde uyum sağ-layabilmesi için ekilmeye ve takas edilmeye ihtiyacı var.

Burada üzerinde durulması gereken konu, atalık tohum-larımıza yönelik tehdidin, üretimini devam ettiren küçük çaplı üretim sistemlerinin sürekliliğine yönelik tehditle iliş-kili olması… Küçük üreticinin yaşam koşullarının gün geç-tikçe zorlaşması her yıl tohumluk ayıran çiftçileri, hibrit pi-yasa tohumlarına yönlendirebiliyor. Her ne kadar ürettikleri yerel ve sağlıklı ürünlerle, gıda güvenliği açısından direnç noktalarını oluşturuyor olsalar da, küçük çiftçiler, küçük ha-cimli üretimleri, ürün miktarları ve çoğunlukla tüketici ta-rafından seçilen çeşitleri üretmiyor olmaları nedeniyle gi-derek büyüyen pazara ulaşma şansını yitiriyor. Pazar, her geçen gün daha fazla konvansiyonel tekniklerle üretilmiş, tek tip ürünlerle dolduruluyor. Türkiye Permakültür Araştırma Enstitüsü’nden Mustafa Bakır, piyasanın tek tip ürüne yöne-liyor olmasının sakıncalarına dikkat çekiyor: “Öncelikle be-sin değeri azalıyor. Yapılan ıslah çalışmaları besin değerin-den çok, miktar olarak verim ve bunun yanında makinelerle işlenebilirlik, uzun mesafelerde taşınabilirlik ve raf ömrüne göre yapılıyor. Bu nedenle miktar olarak verimli ama çeşit ve besin değeri zayıf gıdalar üretiliyor” diyor. Bakır’a göre, gü-nümüzün giderek kronikleşen kriz durumu ancak yerel çeşit-lendirmeyle aşılabilir. Bunun yolu da farklı koşullara uyum sağlayarak bugüne gelebilen atalık tohumlarımızın korun-ması, bu tohumları sürekli eken küçük üreticilerin ve bu çe-şitliliği talep eden insanların sayısının artmasından geçiyor.

Türkiye’de son yıllarda doğa dostu tarım ve yerli tohumlar-la ilgili farkındalığın yaygınlaşması, bu karanlık tabloyu ay-

dınlığa çevirecek yeni küçük döngülerin başlamasına neden oluyor. Bayramiç’te temelleri atılan Yeniköy, Bayındır’da-ki Marmariç, Erdek’teki Ocaklar ekolojik yerleşim girişimle-ri; İstanbul’da balkon bahçeciliği ve yerli ürün kullanımının yaygınlaşması için çaba gösteren Slow Food konviviyumları, Pembe Domates Ağı gibi sivil gruplar yerli tohumları yaşat-mak için çalışıyor. Torbalı ve Seferihisar’da yapılan atalık to-hum takası şenlikleri de bu çabaların bir yansıması.

Bazı okullar bahçelerinde atalık tohumları yetiştirme-ye başlarken, bazı çiftçiler de yerli tohum ambarlarının ön-cüsü oluyor. Ekolojik çiftliklerin sakladıkları yerli tohum-ları takas etmelerini de özendiren Buğday Derneği, GEF Küçük Destek Programı’ndan aldığı destekle öncülüğünü yaptığı tohum ağı ile bu konuda çalışan tarafları bir ara-ya getirmeyi amaçlıyor. Diğer yandan tohum ağı sekreter-yasını yürüten Emanetçiler Derneği köy köy dolaşarak to-hum ambarlarının kurulmasına önayak oluyor. Şimdiden 28 çiftçi, diğer çiftçilerle takas etmek üzere yüzlerce farklı yerel çeşidi ambarlarında saklamaya başladı bile.

Hükümetlerin ve tohum şirketlerinin konuya yaklaşı-mı da değişen uluslararası politikalara bağlı... Bunun an-lamı şu: Atalık tohumlarımızı bu yıl da ekmezsek gelecek yıl aç kalabiliriz. Aç bir toplum ne yapar? Tohum Ağı pro-jesinin yürütücülerinden Melike Hemmami, bu soruyu şöyle yanıtlıyor: “Gıdamızı kendimiz üretemiyorsak, baş-kalarından almak zorunda kalırız. Bu da gıda bağımlılığı-nı getirir. Bu yüzden atalık tohumlarımıza ne kadar sahip çıkarsak geleceğimize de o denli sahip çıkabiliriz. Tohum ekmek için bir saksı toprak bile yeterli!”

Az zahmetle, az kaynakla yetişen atalık tohumlar, ken-dilerine gösterilen özene büyük bir bereketle karşılık veri-yor. Her birinin içinde bol gıda, bol şifa var. Kendisinden binlerce üretme yeteneğine sahip.

İşte iyiliğin tarifi!

türkiye’de son yıllArdA doğa dostu tarım ve yerlİ tohumlarla İlgİlİ farkındalığın ArTmAsı, bu kArAnlık tAbloyu AydınlığA çevirecek yeni küçük döngülerin bAşlAmAsını sAğlıyor.

Kars’ın Boğatepe Köyü’nde yok olmaya terk edilen kavılca buğdayının üretime kazandırılması için çaba gösteren İlhan Koçulu’ya göre, yerli bitkisel çeşitler gibi yerli hayvan ırklarının da bakımı daha kolay.

Bu konu National Geographic Türkiye dergisinden özetlenerek alınmıştır, NG Türkiye abone hattı: 444 18 59 veya 0 850 222 18 59

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

223x290.pdf 1 09.09.2013 17:37:45

14 İSTASYON

HAYAT

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

223x290.pdf 1 09.09.2013 17:37:45

onunla tekrar var oldu

nedenini anlatabilmek için. Filmin ve tabii Kadir İnanır ile Türkan Şoray’ın oyunculuklarının, dizinin üzerine göl-ge düşüreceğine inananların sayısı azımsanacak gibi de-ğildi. Beyazperdeden küçük ekrana uyarlanan yapımların en sıkıntılı yanı budur aslında; seyircinin bir oyuncuyla özdeşleştirdiği bir karaktere, bir başka oyuncunun tek-rardan can vermesi son derece zor. Yeni oyuncular eski-lerini anımsatmamalı, kendi oyunculuk güçleriyle sanki Dila Hanım ilk kez izleyici karşısına çıkıyormuş gibi ilgi ve merak yaratmalıydı.

Öyle de oldu... Dolayısıyla filmin, dizinin üstüne göl-ge düşüreceğine inananların savı doğru çıkmadı. Erkan Petekkaya ve Hatice Şendil’in başrollerini paylaştığı, Dila Hanım, üzerindeki tüm gölgeleri kaldırmakla kalmadı, her yıl birçok dizinin üç ya da dört bölümün ardından ya-yınına son verdiği bu sektörde, reyting listelerinde ilk sı-raya yerleşti. Öyle ki, gösterdiği başarı nedeniyle hem ya-pımcılar hem de yayıncı televizyon kanalı, dizeyi bu sezon da ekrana getirmeye karar verdi. Biz de bu durumdan yola çıkarak sorularımızı söz konusu başarının mimarla-rından birine, Hatice Şendil’e yöneltiyoruz.

Geçen sezon yayınlanmaya başlayan ve sağladığı başarı nedeniyle bu sezon da ekrana gelecek olan Dila Hanım’ın başrol oyuncusu Hatice Şendil, rolü kabul etmesindeki en

önemli faktörün Dila Hanım’ın duruşu, güçlü kişiliği ve dişiliği olduğunu belirtiyor. Şendil, bundan sonraki projelerinde daha maskülen kadınları canlandırmak istediğinin de altını çiziyor.

SÖYLEŞİ: SEMA ULUDAĞ FotoğraFLar: Mustafa Kızıl

Yıl 1977… Türk sinemasının altın yılları. Yönetmen koltuğunda Orhan Aksoy, kamera önünde ise Türkan Şoray ile Kadir İnanır var. Senaryosunu Safa Önal’ın yazdığı Dila Hanım’ın çekimleri ya-

pılıyor. Mevzuu basit aslında; bir ağa ile evli olan ve koca-sı başka bir ağa tarafından vurulan Dila Hanım’ın, eşinin katiline âşık olması… Kadir İnanır ve Türkan Şoray, Dila Hanım’da öylesine ustaca bir rol sergiliyor ki, film 1978 yılının Ocak ayında vizyona girdiğinde sinemalar dolup taşıyor. Dahası da var… Kırgız yazar Cengiz Aytmatov’un aynı adlı eserinden senaryolaştırılan Selvi Boylum Al Yaz-malım da Dila Hanım ile aynı yıl çekiliyor. Yönetmen Atıf Yılmaz, Şoray ile İnanır’ı kamera karşısına geçirip bu kez sevginin emekle ilişkisini sorgulayan, sinemamızın gel-miş geçmiş en önemli yapımlarından birine imza atıyor. Ve sinemamızdaki Şoray-İnanır efsanesi de bu filmler aracılığıyla doğuyor.

Sizi Türk sinema tarihinin önemli anlarından ikisi-ne götürmemizin nedenine gelince… Dila Hanım’ın, te-levizyon dizisi olarak uyarlanacağı haberleri yayınlanma-ya başlandığında, birçok kişinin zihninde oluşan sorunun

SÖYLEŞİ

16 İStaSYoN İStaSYoN 17

Dila Hanım karakterini canlandırma talebi geldiğinde, ilk olarak neler hissettiniz? Hem Gold Film ile hem de Gold Film’in sahibi Faruk Turgut ile tanışıklığımız çok öncelere dayanıyor. Bir projede, kendi-siyle birlikte çalışmayı çok istiyordum. Bugün, bu projeyi ba-şarılı bir şekilde yürüttüğümüz için mutluyum. Sizin aracı-lığınızla kendisine bir kez daha teşekkür ederim. Bununla birlikte dizide yer alan tüm ekibe de teşekkürü borç bilirim. Sanırım bu, bir hissiyat meselesi; Faruk Bey ile başka dizi-lerin senaryoları üzerine konuşmuştuk. Kendisi bana arala-rında Dila Hanım’ın da olduğu üç seçenek sundu. Ben, bu üç senaryo arasından Dila Hanım’ı tercih ettim. Çünkü Dila Hanım’ın duruşu, rolün dişiliği beni çok etkiledi. Rol size gelmeden önce Türkan Şoray ve Kadir İnanır’ın başrolünde oynadığı filmi izlemiş miydiniz? İzlediyseniz, Dila sizin zihninizde nasıl bir kadın imajı bırakmıştı?Rolü kabul etmeden Dila Hanım filmini izlemiştim. Kesin-likle tüm filmlerinde olduğu gibi tartışılmaz bir oyunculuk sergilemiş Türkan Şoray ve Kadir İnanır. Dila, filmde de çok güçlü bir kadın figürü sergiliyor. Şu anda Dila Hanım dizi-sinde de bu özelliği kaybetmemeye çalışıyoruz.

Uyarlama yapımların en büyük handikapı, daha önce o rolü canlandırmış oyuncularla kıyaslanmak elbette. Sizin kıyaslanma riskinizin olduğu kişi ise Türkan Şoray’dı. Dila

Hanım karakterinin üstünden Şoray gölgesini kaldırmak için nasıl bir yöntem izlediniz?Türk sinemasının “Sultan”ı Türkan Şoray ile aynı rolü can-landırmış olma ihtimali bile, herkese nasip olabilecek bir şey değil aslında. Bu açıdan kendimi çok şanslı hissediyorum. Dizi ekrana geldikten sonra görüşleri sorulduğunda Türkan Şoray, o kadar güzel yorumlar yapıp o kadar güzel övgüler-de bulundu ve benden o kadar güzel bahsetti ki, çok mahcup oldum. Kendisiyle bir araya gelip bizzat teşekkür etmek iste-dim. Ancak çekimlerimizi Adana’da yapmamız nedeniyle bir türlü fırsat bulamadım (bu durum röportajın yapıldığı tarih için geçerlidir). Eğer bu söyleşiyi okuma şansı olursa, bu ka-nalla kendisine sonsuz teşekkürlerimi; saygı ve sevgilerimi sunmak isterim. Dila Hanım’ın üzerinden Türkan Şoray’ın gölgesi kaldırılamaz bence. Çünkü sizin de dediğiniz gibi, o karaktere ilk olarak can veren kişi Türkan Şoray’dır. Ancak burada ufak bir nüansı unutmamak lazım. Bizim senaryo-muzu Necati Cumalı yazmıyor. Ve bizim ekrana yansıttığı-mız, bir dizidir; film değil. Yani demek istediğim filmde izle-diğiniz hikâye ile bizim anlattığımız hikâye arasında çok fark var. Bunu, önce Dila Hanım filmini, ardından da Dila Hanım dizisini izleyenler çok daha net biçimde fark edebilirler.

Dizi yayına girdikten birkaç ay sonra istenilen reyting seviye-sine ulaştı. Reytinglerdeki iniş-çıkışlar, sizin oyunculuk per-formansınızı etkileyen bir unsur mu?Reytinglerdeki dalgalanmalar; yayınlanan bir bölümün izle-nirlik oranlarının çok iyi ya da kötü olması, oyunculuk perfor-mansım üzerinde asla etkili olmuyor. Ben inandığım bir işe, inandığım bir senaryoya imzamı atıyorum. Yapımcı şirket ve yayıncı kanal, bu diziyi ne kadar süre yayınlamak isterlerse is-tesinler fark etmez; benim oyunculuk performansım o zaman zarfında hep ilk günkü gibi olacaktır. Günümüz tiyatrosunun en önemli isimlerinden birin-den, Ayla Algan’dan ders aldınız. Bu eğitimi tiyatro sah-nesinde de değerlendirmeyi düşünüyor musunuz?Ayla Algan’ın tiyatro bilgisi ve öğrencilerini yetiştirmesi muazzamdır. Kendisine ve verdiği emeğe tekrar teşekkür ederim. Şu anki kariyer planlamamda tiyatro yapmak gö-rünmüyor. Ama kadere inanan bir insanım. Bir gün belki olabilir, neden olmasın?

Güzellik yarışmasında derece elde ettikten sonra, alışıla-gelmiş durumun aksine, podyumlardan ya da ekranlar-dan uzak kaldınız. Bu belli ki, bilinçli bir tercih… Aslında bu bilinçli veya kasıtlı bir durum değildi. O yıllar-da çok gençtim ve yaşamam gerekeni yaşadım. Son dere-ce iyi bildiğim bir şey vardı; oyuncu olmak istiyordum. Ve o doğrultuda doğru adımlar atmam için beklemem gerek-tiyse “en hayırlısının bu olduğunu” düşündüğüm içindir. Rol gereği girdiği her yaşam, canlandırdığı her karakter insa-nın kendi iç dünyasına da zenginlik katar, onun hayatı başka bir gözle görmesini sağlar. Dila karakterinin Hatice Şendil’in iç dünyasına, zihnine kazandırdığı farklı bakış açıları var mı?Dila Hanım’ın sınır tanımayan merhamet duygusu, bana fark-lı bir bakış açısı kazandırmış olabilir. Hatice de merhametli bir

Dila Hanım’ın sınır tanımayan merhamet duygusu, bana farklı bir bakış açısı kazanDırmış olabilir. Hatice De merHametli bir insanDır, ama Dila’nın sabrı bazen taşı çatlatabilecek cinsten.”

18 İStaSYoN

SÖYLEŞİ

insandır, ama Dila’nın bu sabrı bazen taşı çatlatabilecek cins-ten. Ben bile senaryoyu okuduğumda ya da kamera karşısına geçip karakteri yorumladığımda, şaşırıyorum.

Sizinle yapılan röportajların bazılarında, Dila Hanım dizisi-ni modern bir masala benzetiyorsunuz. Sizce modern masal-ları, geleneksel masallardan ayıran temel unsurlar neler?Geleneksel bir masalı, modern bir masaldan ayıran temel un-sur, masalın geçtiği zaman dilimidir bence. Örneğin biz bir masalı, 2013 yılında, yaşadığımız toplumun şu anki bakış açı-sı ve değerlerine göre, elbette ki bugünün şartları içinde anlatı-yoruz. Örneğin, “Bir varmış bir yokmuş. Evvel zaman içinde… Bir kız varmış, adı Dila. Ormanda bir kulübede yaşarmış, ata binmeyi severmiş” diye bir hikâye de anlatabilirdik ve bu gele-neksel bir masal oldurdu. Biz ise masal tadında çekmeye baş-ladığımız dizimizi, mecburen günümüz şartlarına uyarlamak zorundaydık. Dila’nın atı değil arabası var, cep telefonuyla ile-tişim kuruyor, restoranda sevdiği adamla romantik akşam ye-meği yiyor. O nedenle modern masal benzetmesi yaptım. Her oyuncunun canlandırmak istediği bir rol olduğu söy-lenir. Sizin oynamak istediğiniz, “oynamazsam gözüm açık gider” dediğiniz belli bir rol var mı?Hemen her oyuncu tek tip rolleri canlandırmaktan uzak du-rur. Her seferinde, heyecan içerisinde yeni bir karakter ya-ratmak ister. Ben de öyle düşünüyorum. Mesela içimde hep daha maskülen bir kadını canlandırmak var; sert hat-ları olan, keskin bir kadın. Belki bir sinema filminde, bel-ki de bir dizide bu isteğime ulaşabilirim bir gün. Kimbilir…

Performansınızı bugüne kadar sinemada değerlendirme-diniz. Nasıl bir proje sizin sinemaya adım atmanızı sağlar? Sinemada ilk filmimin, bir gişe filmi olmasından ziya-de, sanat filmi olmasını tercih ederim. Nuri Bilge Ceylan, Ferzan Özpetek, Zeki Demirkubuz, Derviş Zaim, Fatih Akın çalışmak istediğim yönetmenler arasında.

Oyunculuk performansınızı bir üst noktaya taşımak için nelerden besleniyorsunuz?Çok kitap okumak, çok film seyretmek ve en önemlisi de her-kese, her şeye dair gözlem yapabilmek… Bunlar bir oyuncu-nun olmazsa olmazlarıdır diye düşünüyorum. Aynı zamanda bunlar benim kendimi geliştirdiğim üç temel kriterim. Yoğun bir iş temponuz var. O temponun biraz olsun ha-fiflediği anlarda, neler yapmaktan hoşlanırsınız? Aileme ve sevdiğime vakit ayırmayı çok severim. Boş vaktim varsa sosyalleşmekten yana kullanırım. Çünkü bildiğiniz gibi bir dizi seti başladığında, bizim de tüm hayatımız o sete dönü-şüyor. O yüzden sosyal hayatım benim için çok önemli.

Hatice Şendil, dizinin reytinglerde kaçıncı

sırada olduğunun oyunculuk performansını etkilemediğini söylüyor.

“çok kitap okumak, çok film seyretmek ve en önemlisi De Herkese, Her şeye Dair gözlem yapabilmek… BunLar Bİr oYuncunun oLmazSa oLmazLarıdır Diye Düşünüyorum.”

İStaSYoN 19

KARİYER

20 İSTASYON

Değişen dünya koşulları, her şeyi olduğu gibi mes-lek tercihlerini de etkiliyor kuşkusuz. Örneğin ilk gençliğini 80’li yıllarda geçirenler için her daim gözde olan doktorluk ve avukatlığın yanı sıra mühendisliğin çeşitli dalları, ekonomiyle il-

gili eğitim veren okullar popülerdi. Aileler, çocuklarının bu okullardan herhangi birinde okuyabilmesi için varını yoğu-nu ortaya koyarlardı. Yıllar ilerleyip 20’nci yüzyıla veda edi-len dönemdeyse tercihler de değişmeye başladı. Nanotek-noloji, gen bilimi, iletişim teknolojileri gibi kavramlar ve dolayısıyla bu kavramların neleri içerdiğini öğreten kurum-lar, yaşamımızda yer almaya başladı. Bir süre önce Hürriyet gazetesinde yayınlanan bir haberse hayret vericiydi. Haber-de okurları şaşırtan unsur ne miydi? Birçok kişinin belki de hayatlarında ilk kez duydukları aktüeryanın, “2013’ün en popüler meslekleri listesinde” ilk sıralarda bulunması…

Binlerce ve belki de on binlerce kişi ilk kez duyuyor olsa bile, dilimize Fransızcadan (actuaire) giren aktüerya, hayat sigortalarının ilk uygulamalarının yapıldığı 1762 yılından beri var olan bir bilim dalı aslında. Anavatanıysa İngiltere. Tanımına bakıldığında, ne kadar çok dalı kapsadığı da an-laşılıyor: Sigortacılık tekniğiyle buna ilişkin yatırım, finans-man, demografi konularında; yangın, fırtına, hastalık gibi riskler için verilen teminatlar karşılığında olasılık ve istatis-tik teorileri uygulanarak, yasal düzenlemelere uygun prim, rezerv ve kâr paylarının hesaplanıp tarife ve teknik esasla-rın hazırlanması... Bu tanımdan da anlaşılacağı üzere ak-

tüerya, çok güçlü bir matematiksel ve istatistiksel altyapı gerektiren, özellikle sigorta; uzun vadeli yatırımlar, emek-lilikle ilgili fiyatlandırma, risk analizine yönelik hesaplama ve tahmin yöntemlerinin bütününü içeren bir bilim dalı.

Tarihçesine göz attığımızdaysa, işin teknik doğası nede-niyle ilk aktüerlerin matematikçiler arasından çıktığını gö-rüyoruz. Sigortacılıkla birlikte doğan ve hızla gelişen mes-leğe ilgi her geçen yıl artınca 1848 yılında, yine İngiltere’de Aktüerya Enstitüsü’nün açılması gündeme geliyor. Enstitü-nün faaliyete geçmesinden sadece sekiz yıl sonra ise bu kez İskoçya’da Aktüerya Fakültesi eğitime başlıyor. Eski kıtada hal böyleyken yenidünyada, Amerika Birleşik Devletleri’nde, 1889’da Amerikan Aktüerler Birliği ve 1909’da da Amerikan Aktüerya Enstitüsü kuruluyor. Bu iki kurum, 1949’da birle-şerek Amerikan Aktüerler Birliği’ni oluşturuyor.

Dünya üzerinDe binlerce aktüer var, ama…Aktüerlik mesleğine talebin ne derece büyük olduğunu görmek için birkaç rakamsal bilgiye bakmak yeterli as-lında. Örneğin Alman Aktüerler Birliği’nin (DAV), günü-müzdeki üye sayısı, 2 bin 424. Mesleğin ana vatanında ise bu rakam 16 bin 337 ulaşmış durumda. İsveç’teki birlik 350, Yunanistan’daki ise 90 üyeye sahip. Türkiye’de, Ak-tüerler Sicili’ne kayıtlı, yarısından fazlası özel sektörde gö-rev alan aktüer sayısı, Yunanistan’dan biraz daha yüksek: 121. Stajyer ya da yardımcı aktüerlerin sayısıysa sadece 90.

Dikkatimizi rakamlara ve ülkelere verdiğimizde, aktü-

AKtüERYATercihte ilk

tanınırlıkta arka sıralarda

Çok az tanınmasına rağmen, “2013’ün en popülerleri” listesinde, ön sıralarda yer alan bir meslek aktüerya. Tarihçesi 1762’ye kadar dayanan ve dünya üzerinde binlerce mensubu bulunan bu meslek, açılacak yeni eğitim kurumları ve yasal

düzenlemeler sayesinde, ülkemizde de hak ettiği yere gelecek gibi görünüyor.

İSTASYON 21

er sayısının sigortacılık sektörünün geliştiği ülkelerde daha fazla olduğunu da görebiliriz. Avrupa’da ve sigortacılığın gelişmiş olduğu diğer ülkelerde, sayı da buna paralel ola-rak yükselirken, diğerlerinde yetersiz bir seviyede kalı-yor. Türkiye’de de durum farklı değil. Sigortacılık sektö-rünün gelişimiyle birlikte 15 Ağustos 2007 tarihli, 26614 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan, 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu’na istinaden, aktüerlerin görev ve yetkilerine iliş-kin usul ve esasları yeniden düzenleyerek aktüerlerde ara-nan nitelikleri tanımlayan “Aktüerler Yönetmeliği”nin et-kisiyle bu mesleğin ülkemizdeki önemi arttı. Yönetmelikte, aktüerlerin görevleri itibarıyla tespit ettikleri yanlış uy-gulamalarla birlikte, onaylamayacağı, kısmen ya da şerh-li onaylayacağı belgeleri, gerekçeli olarak adına iş yaptığı şirket veya diğer kurum ve kuruluşun yönetim kurulu baş-kanlığının yanı sıra Hazine Müsteşarlığı’na yazılı olarak bildirmek zorunda oldukları ibaresi de yer alıyor.

Aktüer sayısının azlığı, mesleğe ilişkin bir başka gerçe-ği daha açığa çıkarıyor. Sözünü ettiğimiz, çeşitli nedenler-den ötürü Türkiye’de yeterince gelişememiş, dar bir çev-rede ve belli konularla sınırlı kalmış bir meslek aktüerlik. Türkiyeli aktüerler daha ziyade hayat ve emeklilik sigor-talarının fiyatlandırmasının gerisindeki hesaplamalar-da aktif rol alıyorlar. Kasko, yangın, trafik, mühendislik, nakliyat, kredi gibi elementer sigortalarda ve tabii sağ-lık sigortasında aktüeryal hesaplamalara ihtiyaç duyul-

sa bile, bu ihtiyacı karşılayabilecek kadar yetişmiş aktüer bulunmuyor. Yasayla getirilen aktüer çalıştırma zorunlu-luğu sayesinde, şirketlerin “aktüerya fonksiyonunu” yeni yeni keşfetmeye başlıyor olması, mesleğe ilgiyi de aktüer sayısını da yükseltecek gibi görünüyor.

birçok üniversiteDe eğitim veriliyorAktüerya mesleğinin Türkiye’deki gelişim sürecinde önemli olan bir diğer nokta da bu alana yönelik eğitimin yaygınlaştırılması elbette. Yurtdışında aktüerya eğitimi, üniversitelerin matematik, istatistik ve idari bilimler fa-kültelerinde veriliyor. Amerika ve Kanada’da, aktüerya eğitimi veren 50’ye yakın üniversite var ve bu üniversite-lerin yaklaşık 40’ında matematik ve istatistik bölümleri-nin alt programı olarak yer alıyor.

Doğduğu günden bu yana hayli yol kat eden aktüerya bi-liminin taşıdığı önem Türkiye’de yeni yeni anlaşılmaya baş-ladı. Ve bu durum, üniversitelerin lisans ve yüksek lisans se-viyelerinde branş olarak yer almasına vesile oldu. Aktüerya halen Marmara ve Hacettepe üniversitelerinin lisans, Bah-çeşehir, Hacettepe, Yaşar üniversiteleriyle ODTÜ’nün yük-sek lisans programlarında yer alıyor. Doktora eğitimi ise yalnızca Hacettepe Üniversitesi’nde veriliyor.

Ancak aktüer unvanı almak için okuldan mezun olmak yeterli değil, bunun için Hazine Müsteşarlığı’nca belirlen-miş bazı şartların yerine getirilmesi gerekiyor. Aktüer olabil-mek için atılacak ilk adım lisans eğitimi almak, bir sonraki adımsa Hazine Müsteşarlığı tarafından düzenlenen sınav-larda başarı kazanmak. Müsteşarlığın hazırladığı sınavlar çeşitli aşamadan oluşuyor. Birinci seviye sınavlar, “temel si-gortacılık ve ekonomi”, “matematik”, “istatistik ve olasılık fi-nans matematik” alanlarında gerçekleştirilirken, ikinci se-viye sınavları “muhasebe ve finansal raporlama”, “sigorta

aktüerler, teknik bilgileri üst yönetime aktaran ve tecrübeleri somut verilere dönüştürüp problemin mAtEmAtİKsEl tAnımını yapabilen kişilerdir.

22 İSTASYON

KARİYER

matematiği”, “risk analizi ve aktüeryal modelleme”, “finans teorisi ve uygulamaları”nı kapsıyor. Üçüncü seviye sınavlar; “finans”, “yatırım ve risk yönetimi”, “hayatdışı sigortalar”, “hayat sigortaları”, “sağlık sigortaları”, “emeklilik sistemle-ri” alanlarına; dördüncü seviye sınavlarsa, “Türk sigortacı-lık uygulamaları ve Yasal Çerçeve”ye yönelik yapılıyor. Müs-teşarlığın bir de aktüer unvanı alan kişilere yönelik, gerekli gördüğü takdirde açtığı “Özel Alan Sınavları” bulunuyor.

Birinci seviye sınavlarda başarı kazananlar stajyer ak-tüer, birinci ve ikinci seviye sınavları geçenlerse yardımcı aktüer oluyor. Birinci seviye sınavlarında başarılı olmadan ikinci seviye sınavına girilemiyor. Ayrıca yardımcı aktüer unvanına sahip olanlar, üçüncü seviye sınavlarında başa-rılı olmaları ve belirli nitelikleri sağlamaları hâlinde aktü-er unvanını alıyorlar. Uluslararası kabul görmüş sınavlar veya usullerle aktüer unvanını alanlar, birinci, ikinci ve üçüncü seviye sınavlarından muaf tutuluyor.

ülke ekonomisine katkı sağlıyorlar Hem yeterince tanınmayan bir meslek olmasına hem de eğitim sürecinden ve sınavlarından başarı sağlamanın son derece meşakkatli bir çalışmayı zorunlu kılmasına rağ-men aktüerya bilimine ilginin neden bu kadar fazla ol-duğu sorusunun yanıtına gelince... İlgi yoğun, zira gele-cekteki riskleri belirleyerek fiyatları tespit eden ve yatırım stratejilerini oluşturan aktüerler, yatırım kârlılıklarını ar-tırıp istihdam imkânları yaratarak çalıştıkları ülkelerin ekonomik büyümesine katkı sağlıyorlar. Finansal riskleri değerlendirebilen, çözümler öneren ve her çözümün uzun dönemdeki sonuçlarını irdeleyebilen bir profesyonel olan aktüerin, gelecekte belirsiz olan yükümlülüğü karşılaya-bilmek için şirketin elde tutulması gereken miktarı belir-leyerek ileriye yönelik projeksiyonlar yapması ve stratejik kararlar için kuruma önerilerde bulunması onları önemli bir konuma yerleştiren temel unsur. Aktüerleri, sahip ol-duğu teknik bilgileri üst yönetime aktaran ve tecrübele-ri somut verilere dönüştürerek problemin matematiksel tanımını yapabilen sosyal bir matematikçi olarak düşün-mek de mümkün. Tam da bu nedenle aktüeryal hesapla-rı yapan kişilerin temel matematiksel yöntemlere hâkim, özellikle istatistik biliminin yöntem ve tekniklerini uy-gulayabilecek altyapıyı barındırmasının yanı sıra finans, ekonomi, iletişim becerileri ve hatta hukuk alanlarında belirli bir bilgi birikimini sahip olması gerekiyor.

Temel düşünce yapısının doğru yerleşmiş olması ön ko-şuluyla sigorta şirketleri, finans kurumları, fon yönetimi şirketleri, devlet kuruluşları, uluslararası sosyal güvenlik örgütleri, üniversiteler, araştırma ve danışmanlık şirket-leri, aktüerlerin kendilerini gösterebilecekleri iş alanla-rı arasında bulunuyor. Fakat tüm bunlara rağmen aktüer olmak, aynı zaman da belli bir düşünce yapısıyla hareket edebilmek demek aynı zamanda... Bu perspektifte değer-lendirildiğinde, aktüerler için belli bir çalışma alanı tanım-layarak bir kısıtlamaya gitmek yersiz ve anlamsız oluyor. Bu nedenle de her ne kadar adı çok duyulmamış olsa bile aktüerlik önümüzdeki yılların gözde iş alanı olmaya ve ga-zete ya da dergilerin hazırladığı “yılın en popüler mesleği listesinde” ilk sıralarda yer almaya devam edecek.

Türkiye Aktüerler Derneği, tam 62 yıldır bu mesleğin

gelişimi için çaba sarf eden kurumların başında geliyor.

Derneğin kuruluşu, ABD’deki birtakım uygulamaların

gündeme gelmesinin ardından gerçekleştiğinden

öncelikle bu gelişmelerden söz etmekte fayda var.

20’nci yüzyılın başlarında ABD’de hastalık, maluliyet ve

kaza sigortalarında, özellikle de 1911 yılından itibaren

uygulanmaya başlanan işçi tazminatlarında ortaya çıkan

problemler, ancak aktüeryal yaklaşımlarla çözülebilecek

nitelikteydi. Yeni problemlerin yanı sıra geleneksel

hayat sigortası uygulamaları arasındaki farklar, 1914

yılında “Amerika Kaza Aktüerya ve İstatistik Birliği”nin

kurulmasına yol açtı.

ABD’ deki bu gelişmelerden tam 37 yıl sonra, 1951

yılında, Türkiye’de bu alan için önemli bir adım atıldı

ve 12 aktüerin bir araya gelmesiyle “Türkiye Aktüerler

Cemiyeti” kuruldu. 1980’de kapatılan dernek, bir yıl sonra

Prof. Dr. Kenan Ural başkanlığında ve “Aktüerler Derneği”

adıyla yeniden faaliyete başladı. Dernek günümüzde

127 üyesiyle birlikte mesleğin gelişimi için çalışmalarına

devam ediyor. Aktüerya Birliği’ni, Avrupa Birliği’nde bir

araya getirmek, AB kurumlarıyla aktüerlik mesleğiyle ilgili

konuları birlikler adına mevcut ve önerilen AB mevzuatı

çerçevesinde müzakerelerde temsil etmek üzere kurulan

Groupe Consultatif`in gözlemci üyesi olan “Aktüerler

Derneği”, şu an gözlemci sıfatıyla üye olduğu Uluslararası

Aktüerler Birliği’ne (IAA) tam üyelik çalışmalarına devam

ediyor. Aktüerya mesleğini yaymak ve aktüerya biliminin

Türkiye’de gelişimine katkıda bulunmak amaçlayan

dernek, meslek mensuplarının (üyelerin) bilgilerini

artırmak, mesleki menfaatlerini korumak ve aralarında

dayanışmayı temin etmek ve aktüerya ile ilgili eğitim

gören öğrencilerin meslekî gelişmelerine yardımcı olmak

üzere toplantı, panel ve konferanslar da düzenliyor.

meslekleri için 62 yıldır görevdeler

İSTASYON 23

24

Rastgele rastgele tarih oldular

Emirgan yalılarının önündeki “yedek” denilen dar kıyı yolunda ağlarla balık çekiliyor, 1910’lar.

TARİHTEN

Sürüler halinde Boğaz’dan geçerken dev bir yüzer adaya benzeyen yunuslar, yunusla-ra saldıran lüfer sürüleri, kılıç balıklarını kovalayan kofanalar, yalı kayıkhanelerini

mesken tutan foklar... Bugünün İstanbul’unda ha-yali bile güç bu manzara, 60 yıl önce sıradan gö-rüntülerdi. Yaşlı balıkçılar, 1950’lere kadar kılıç ve ton balığı dâhil elliye yakın türün Boğaziçi ve çev-resinde avlandığını anlatır. Marmara Denizi’ni Karadeniz’e bağlayan İstanbul Boğazı, antik dö-nemde de biyolojik bir koridordu. Filozof Aristote-les, Boğaziçi’nin istiridyelerinin lezzetinden bahse-der. Amasya doğumlu coğrafyacı ve tarihçi Strabon (MÖ 64-MS 21), Boğaz’daki akıntının, palamutla-rı Haliç’e girmeye zorladığını yazar. Kuvvetli akın-tının bir araya getirdiği palamut sürüleri, koyların darlığı nedeniyle Altın Boynuz yani Haliç’e do-luşur ve kolayca tutulurlardı. 37 ciltlik Doğabili-mi Tarihi’ni yazan Plinius’un tarif ettiğine göre, Boğaz’ın Asya Yakası’ndaki Khalkedon (Kadıköy) yakınında belirgin beyazlıkta bir kaya vardı. Bu-gün Kız Kulesi’nin üzerine inşa edildiği düşünü-len kayayı göç ederken aniden karşılarında bulan tonbalıkları telaşa kapılır, karşı kıyıdaki Byzanti-on Burnu’na (Sarayburnu) doğru hızla uzaklaşır ve Haliç’e doluşurlardı. Buraya Altın Boynuz ya da Bolluk Boynuzu denmesinin sebebi buydu

Bizans döneminde, Boğaz’dan geçen gemiler-den alınan vergilerden sonra, kentin bir gelir kay-nağı da balıkçılıktı. Haliç’te tutulan palamut ve tonbalıkları, tuzlama, kurutma ve tütsüleme gibi tekniklerle işlenirdi. Kentin simgesi balık, madeni paraların üzerine basılacak kadar önemliydi.

Balık yerine Arapça “semek” ya da Farsça “mahi” kelimelerinin kullanıldığı Osmanlı İstanbulunda, yönetici ve seçkinler için balık uzun süre ikinci sı-nıf bir gıdaydı. 16’ncı yüzyılda İstanbul’a gelen sey-yah Hans Dernschwam’ın İstanbul ve Anadolu’ya Seyahat Günlüğü’ne bakılırsa Türklerin o dönem-de balık ve balıkçılıkla alakaları yoktu. 1544-1547 yıllarında İstanbul’da yaşayan Petrus Gyllius (Pi-erre Gilles) Boğaz’ın balık zenginliğine hayran kal-dı. Marsilya, Toronto, Venedik gibi merkezlerle İstanbul’u kıyaslayan yazara göre Boğaz, balık bol-luğunda hepsinden üstündü. Balıklar o kadar boldu ki, balıkçılığı bilmeyenler bile evlerin pencerelerin-

den sarkıttıkları sepetlerle balık yakalayabiliyordu.Osmanlı döneminin narh defterleri bize balık

tüketimi konusunda bilgi verir. 17’nci yüzyılda İs-tanbul halkı arasında yoksulluğun artması ve ko-yun fiyatlarının yükselmesiyle balık tüketimi, Müs-lümanlar arasında da yaygınlaştı. Baronne Durand de Fontmagne, Kırım Savaşı Sonrasında İstanbul Günleri (1856) eserinde, balık pazarında orkinos iriliğinde palamutlar, dülger, kalkan balıkları ve başka “deniz canavarları” satıldığını yazar.

Sultan II. Mahmud döneminde (1808-1839), sarayda ilk kez ve padişaha özel “balık matbahı” ku-ruldu. 19’uncu yüzyıla ilişkin mutfak muhasebe ka-yıtlarında sultanın has mutfağı için sardalye, torik, mersinbalığı ve mercanbalığı alındığını görüyoruz.

Balıkhane Nazırı Ali Rıza Bey’in anlattığına göre balığa meraklı Sultan II. Abdülhamid için ba-lık seçmeyi Serkilerci Osman Bey yapıyordu. Riva-yet odur ki, padişah özellikle lüferin yanağındaki eti sever ve lüfer yanaklarından çıkarılmış bir tabak dolusu et onun için özel olarak hazırlanırdı.

Boğaziçi’nde voli çevrilen yerler balıkçıların ta-pulu arazileriydi. Birçoğu Osmanlı dönemine tarih-lenen bu tapular, Cumhuriyet döneminde de geçer-liğini sürdürdü. Voli bölgelerine mekânın reisinin müsaadesi olmadan ya da belirli bir ücret ödeme-den gemi veya mavna yanaşamaz, demir atamazdı. Üsküdar’ın efsanevi balıkçı reislerinden Salih Reis’in tayfasının gücü, şiddetli lodosta kullanılan 18 arşın-lık ağı çekmeye yetmediğinde Selamsız’dan getirtilen çingeneler balıkçı kayıklarının burnunda yer alır, da-vul, dümbelek, gırnata ile şamata koparırdı ve Üskü-dar ahalisini rıhtıma toplardı. Karşılıklı atışmalarla voli, muhabbet içinde son bulur, balıklar da rıhtıma alınmış olurdu. Üsküdar’da voli çevirme işi 1950’le-rin ortalarına kadar devam etti ancak geliri tayfayı beslemeye yetmez olunca unutuldu.

Balık bolluğunun tanığı yaşlı balıkçılar azalsa da yeni nesiller geçmişin hafızasını taşımaya çalı-şıyor. Özellikle balıkçılığı meslek edinmiş Rum ve Ermeni balıkçı ustalarının kaydedilmiş anıları tari-he mal olmuş bir yaşam kültürünün unutulmama-sını sağlıyor. İstavrit, lüfer, palamut, tekir, levrek hâlâ Boğaz’ın en güzel balıklarından. Balığın bol ol-duğu havalarda deniz bugün de küçük balıkçı tek-neleriyle doluyor.

Boğaziçi’nde balık, antik dönem filozoflarının kitaplarına girecek kadar boldu. İstanbullular 1950’lere kadar balık bolluğunun tadını

çıkardı. Aşırı avlanma ve kirlilik yüzünden Boğaziçi’ndeki balıklar da balıkçılık kültürü de zamanla tarihe karıştı.

İSTASYON 25

İsmini üst çenesinin ucunda taşıdığı yassı ve keskin kılıcından alan bu görkemli balık, çok eski dönemlerden beri tanınır. Ev-liya Çelebi’ye göre kılıçbalığı, 17. yüzyılda sayısı 300’e yakın olan

Boğaz dalyanlarında avlanırdı. Balıkçılar, iskele direklerini birbiri-ne bağlayarak denize diker, bir balıkçı direğin tepesine bekçi olarak otururdu. Karadeniz’in dalgalarından kaçan bir kılıçbalığı limana girdiğin-de, bekçi denize bir taş atar, kaçışan kı-lıçbalıkları ağlara girmeye başlardı. Bir süre sonra gözcü “âlâ” diye bağırır, avcılar balık ağını kapatır ve ağdaki kılıçbalıklarını mızrak ve tokmaklarla yakalarlardı. Eti, sarmısak ve sirkeli tarator ile pişi-rilen kılıçbalığı, çok lezzetli olurdu.

Karekin Deveciyan’a göre, kılıçbalıkları Boğaz’da Hıdrellez günü olan 6 Mayıs’ta görülür, bu tarihten itibaren Karadeniz’e çıkar ve Silivri panayırı olan 15 Ağustos’ta da yeni-den görülmeye başlardı.

Ortalama boyu 2 metre, ağırlığı 90 kilo olan kılıçbalıklarının İs-tanbul Balıkhanesi’ne gelenleri arasında en büyükleri 2,5 metre ve 150 kilo boyundaydı. Bu ürkütücü fakat yumuşak başlı balık, dal-yanlarda, hava karardığında düğümleri geniş özel bir ağ ile tutulur-du. Fırtınalı havalarda kılıçbalığı avlamak olanaksızdı. Bu balıklar,

şimşekten korkar, şimşekler gökyüzünü aydınlatınca ışıktan ürkerek su yüzeyine çıkmazlardı. Boğaziçi kıyılarındaki lüks

lambaları, vapurların projektörleri ve pervanelerin gürültüleri avı zorlaştırdığı için balıkçılar şikayet ederdi.

Kılıçbalığı avlarken dikkatli olmak gerekirdi. Balık yakalanıp su-dan çıkmaya başladığı zaman eğer ilk önce kılıcı görünüyorsa, hay-vana bir takla attırmak gerekirdi. Aksi halde, balık son gücüyle ka-fasını kımıldattığı an, kılıcı bir bıçak gibi balıkçıların parmaklarını kesebilirdi. Onun için bazen, balıkçılar, balığı kılıcından tutup çı-karmak için ellerini başlarından çıkardıkları fesleriyle korurlardı.

Boğaziçi’nde kılıçbalığı avlanabilen Kanlıca, Çubuklu, Sarıyer gibi çok sayıda nokta arasından en önemlisi Boğaziçi çıkışı yakınlarında olan Keçilik İçi diye bilineniydi. Burası sığ olduğu için çoğu zaman bol balık bulunurdu. Bir kayığın bir gecede 30-35 kılıçbalığı tuttuğu görülürdü. 20. yüzyıl başlarında, Boğaziçi sularında bir yılda 6 bin kı-lıçbalığı yakalanıyor ve tüketiliyordu. Eti lezzetli olduğu için oldukça değerliydi. Örneğin tonbalığından beş-altı kat daha pahalıydı.

1935’ten önce dalyanlarda, kısmen de olta ve paraketeyle avla-nan kılıçbalığı, bu tarihten itibaren zıpkınla avlanmaya başlandı. 1950’lerde kılıçbalığı hâlâ bulunuyordu. Geri yüzmeyi bilmeyen tek balık olduğu için, Boğaziçi sahillerinde yönünü şaşırıp, iskele kazık-larının arasına kılıcını daldırdığı ve kuyruğuna atılan ilmekle ko-layca yakalandığı olurdu. Kumkapı’nın eski sakinlerinden balık ağı tamircisi Kirkor Hüneryan’ın anlattığına göre, Kumkapı limanı, Marmara ve Avşa adaları kılıçbalığı avlayan kayıkçıların uğrak yer-leriydi. Yapılan aşırı avcılık sonucu 1950’lerden sonra Boğaziçi’nde kılıçbalığı avlanamaz oldu.1940’larda Boğaz’da yakalanan bir kılıçbalığı, Balıkpazarı’na getirilmiş.

“...Ağlar çekiliyor dalyanlarda,Bir kadının suya değiyor ayakları,İstanbul’u dinliyorum, gözlerim kapalı.”

Orhan Veli Kanık

KILIÇBALIĞI

Bir zamanlar binlerle avlanırdı, 1950’lerden beri İstanbul’a uğramadı

26 İSTASYON

TARİHTEN

Göçmen deniz balıklarının en büyüğü orkinos ya da adi tonbalığı, Plinius’un anlattığına göre, MÖ 1. yüzyılda Bizantion Burnu yakınlarında bolca

avlanırdı. Bizantion sikkelerinde tonbalığı suretinin yer alması bundan ileri gelir.

Tonbalığının, Avrupa kıyılarında yakalanmasına şüpheyle yakla-şan Deveciyan’ın zamanındaysa bu balıklar, aradıkları derinliği bu-labildikleri Anadolu yakasında Tuzburnu, Suadiye ve Fenerbahçe ta-raflarında tutulurdu. Boğaziçi sularındaki tonbalıklarının ortalama

uzunluğu 1,5 metre, ağırlığı ise 300 kilo kadardı. Aralarında 3 metreye yakın boyu ve 450 kilo hatta bir ton ağırlığı olanlar da olurdu. Tuzlanarak Yu-nanistan ve İtalya’ya ihraç edilen bu balıklar, her yıl Atlas okyanusundan yola çıkıp Afrika ve Ana-dolu kıyılarını takip ederek Karadeniz’e girerdi. 1 Nisan’dan itibaren Boğaziçi sularında görülmeye başlar, yolculukları eylül ayına kadar devam eder-di. Sardalya, torik ve diğer göçmen balıkları ko-valayan tonbalıkları, Arnavutköy kıyılarında sa-hilden zıpkınla avlanabiliyordu. Yaşlı balıkçılar

yakaladıkları tonbalıklarını hasretle an-latır. Tonbalıklarının Boğaz’daki varlı-

ğı, lüferin Marmara denizinden çıkamamasına, dolayısıy-

la rahatlıkla avlanması-na yarardı. İstanbul ci-varında tonbalığı çok

satılmaz, Japonya’ya gönde-rilirdi. Oradan gelen alıcılar, özel ci-

hazlarla testler yapar, satın alacakları balıkları seçerdi. Boğaz’da tutulan mavi orkinos, çok kıymetli ve makbuldü. 1980’de 94 ton, 1990’da 17 ton avlanan tonbalığının bu sularda nesli tükendiği için 1992’den sonra ticari avcılığı yapılmadı.

Yaşar Kemal

Byzantion’un simgesiydi, 1990’larda nesli tükendi

Kendisi terk etti üvey abisi geldi

ORKİNOS

İstanbul Boğazı’ndan geçerek Karadeniz’e çıkan ve orada yakalanan bir tonbalığı, 1950’ler.

“..barbunya balıkları gölgeleri birer kırmızı ışık parçası gibi suyun yüzünde, lipsoslar binbir renkte çakarak, hani balıkları, izmaritler, ...esmer, uzun bedenli orfoslar, yemyeşil bir saydamlıkta dülgerler...”

USKUMRU

Zayıf uskumrulara “çiroz”, sonra yağ-lananlarına “lipari”, yanakları siyahlı küçük uskumrulara da “mavriko” adı

verilir. Kışın Marmara’da üreyen uskumru-lar, ilkbaharda torikler gelmeden Karade-niz’ e giderdi. Eski İstanbullular şubat ayına uskumru mevsimi derdi. Uskumru çok lez-zetliydi ve bol bulunurdu. Boğaz kıyıların-da tahta çıtalardan sıra sıra askılar yapılır, uskumrular kuyruklarından asılır, güneşte kurumaya bırakılırdı. 1980’de 5935 ton us-kumru yakalanmışken, bu miktar 1990’da 350 tona, 1992’de 3 tona düştü. Pazarda Boğaz uskumrusu yok ama yerini dolduran ithal uskumru nedeniyle biz bu balığın as-lında Boğaziçi’ni terk ettiğini hissedemedik. Boğaziçi kıyılarında tahta çıtalara asılan uskumrular, güneşte kurumaya bırakılırdı, Sarıyer, 1900.

İSTASYON 27

Palamut, Boğaziçi’nin her dönemde bolca barındırdığı balıklardandır. Boğaziçi palamutlarının eti, özellik-

le toriklerinki orkinostan kıyaslanmaya-cak derecede üstündü. Küçükten büyüğe doğru vanoz, çingene palamudu, kestane palamudu, palamut, torik, sivri, altıpar-mak diyerek sıralanan palamut ailesi, en sonunda “peçuta” ile 150 santimetre boya ve 7 kilo ağırlığa kadar varıyordu.

Palamut, günümüzde hâlâ Boğaz’da avlanarak taze olarak tüketebildiğimiz az sayıdaki balık türlerinden biri ama bu-gün peçutayı bırakın, torik bile bulmak çok güç. Hatta günümüzde balıkçılar, pa-lamudun bir irisi olan “zindandelen”i “to-rik” diye satıyorlar.

Toriklerin Karadeniz’den Akdeniz’e yolculuğu, 21 Ekim’de başlar, kasım ayı-nın sonuna kadar devam ederdi. Bu aralı-ğın dışında çok ender olarak torik yakala-

nır, bu yakalanan balıklara “otlak” ya da “firari balık” denirdi.

1912’de İstanbul ha-line 16 bin ton to-rik geldi. Torik ba-kımından bereketli geçen o sene diğer ba-lıklar avlanamadı çünkü torikler böl-gedeki yerli balığı büyük miktarda yi-yip bitirdiler. 1913’teyse aksine, torikler Marmara’ya geçmek için Boğaziçi’ne er-ken gelerek kışı Adalar civarında geçir-diler. Uskumrular da her zamanki dav-ranışlarının aksine Avrupa kıyılarına yaklaştıkları için kış boyunca Tekirdağ-lı balıkçılar uskumru yakalayıp İstanbul’a gönderdiler.

1943’te Yenikapı-Kumkapı arasındaki iskeleye Almanya’dan özel vagonlar geldi-ğini ve avlanan toriklerle onlarca vagonun dolduğunu hatırlıyor balıkçılar.

1930’larda Balıkpazarı’nda satılan palamutlar.

Derya kuzularını henüz tüketemedik

PALAMUT

“Mümkünü olsaydı da balolara canlı balık sırtlarının yanar döner renkleriyle gidebilseydi bayanlar; balıkçılar milyon, balıklar şanüşeref kazanırdı. Ne yazık ki soluverir ölür ölmez, öyle ki üzülmüş bebeklere döner balık sırtının pırıltıları.”

Sait Faik Abasıyanık

Eminönü Hali’ne getirilmiş palamutlar.

1950’li ve 1960’lı yıllarda Haliç ağzında-ki kayıklarla, günde 100 çifte yakın toriğin kuyu çengeliyle bile yakalanabildiği de ba-lıkçıların anılarındandır. Denize torik av-lamak için çıkmış bu kayıkların sayısı bir defasında öyle artmıştı ki, vapur kaptan-larının şikayeti üzerine Eminönü-Kadıköy hattı için, kayıkçıları 1-1,5 ay süreliğine ra-hatsız etmeyecek yeni bir rota belirlenmişti.

Şiddetli kışlarda torikler de diğer balık-lar gibi kıyıya doğru gelir ve burada kolay-lıkla yakalanırlardı. Balıkçılar bunu “balık-ların kulağına kar suyu kaçtı” diyerek tarif ederlerdi. 1955-1956 kışında Galata Köp-rüsü “kulağına kar suyu kaçan” torikler ne-deniyle hınca hınç dolmuş ve bu torik akı-nından bütün kent halkı yararlanmıştı.

Özellikle Kandilli civarında palamut av-lamak mümkündü. Eski İstanbul’da pala-mut ve toriğin “karnıyarık” ya da “lakerda” şeklinde tuzlanmış olarak sofralara gelme-si âdetti.

28 İSTASYON

TARİHTEN

Küçükten büyüğe doğru defneyaprağı, çinekop, sarıkanat, lüfer, kofana ve az-manı sırtıkara... Lüfer avı eski zaman-

lardan beri Boğaziçi’nde yaşayanların eğ-lencelerinden biri oldu. Amatör balıkçılar, Kanlıca Körfezi başta olmak üzere, mehtap-lı gecelerde sakin sularda keyif yapar, san-dalların başında mangal yakar, birbirlerine ikramda bulunur, küçük kadehlerin içinde sandaldan sandala içkiler sunarlardı. Eski balıkçılık âlemlerinde, tarihteki Lale Dev-ri gibi Lüfer Devri’nden söz edilir. Kanlı-ca Körfezi’nden başka Paşabahçe, Çubuklu, Kireçburnu, Büyükdere ve Bebek önlerinde de lüfer avlanır, işin eğlence tarafını düşü-nenler Kanlıca’yı tercih ederlermiş.

İstanbul’da at kılından misinalar yaptı-ran, özel tasarım gümüş zokalar döktüren lüfer düşkünü paşalar yaşamış. Osmanlı pa-dişahlarının lüfer merakı konu edildiğinde anlatılagelen bir hikaye vardır. Edebiyat-çı Recaizade Ekrem’in babası Recai Efendi, balık avı esnasında fevri davranışlarıyla bi-linen, Boğaz’da lüfer avı müdavimlerinden-miş. Recai Efendi’nin balığa çıktığı akşamlardan birinde Sultan Abdülaziz de tebdil-i kıyafet, yanında başmabeyincilerin-den Nevres Paşa ile ava çıkmış. Sul-tan Abdülaziz, Recai Efendi’nin ka-rakterini bildiğinden, Nevres Paşa’nın

onu biraz kızdırmasını istemiş. Recai Efendi oralı olmayınca üstelemiş. Nevres Paşa’nın, “Senin yüzünden biz de bir şey avlayamadık. Nil ve Fırat’ı kurutan mübarek kalemin bu-gün de denizin dibini kuruttu” sözü üzeri-ne artık dayanamayan Recai Efendi, “Kaba-hat sende değil, senin gibi zevzeği kışkırtıp üzerime saldırtan yanındaki kara sakallı he-rifte” demiş. Keyfi kaçtığından avı bırakan Recai Efendi’yi ertesi gün yalısında Sultan Abdülaziz’in yaverlerinden biri ziyaret et-

miş. Kırmızı kese içinde “Atiyye-i Şahane”yi sunarken “Keseyi dün akşam lüfer avındaki kara sakallı herif gönderdi efendim” demiş.

Eski İstanbullular “balık” derken lüfe-ri kasteder, diğer balıkları (palamut, uskum-ru vb.) isimleriyle anarlardı. “Kofananın iki yanağıyla bir ufak rakı içen” Ahmet Rasim’e göre de, balıkları özellikle lüferi tanımayan İs-tanbullu sayılmazdı. 1980’de 1300 ton lüferin avlandığı Marmara ve Boğazlar’da 1990’da sadece 300 ton, 1997’de 70 ton avlandı.

Boğaziçi’nin alamet-i farikası

LÜFER

“Lüfer, Boğaz’ın en cazip eğlencesidir. Beylerbeyi’nden ve Kabataş’tan başlayarak Telli Tabya’ya ve Kavaklar’a kadar iki kıyı boyunca uzanan, akıntı ağızlarında kümelenen bu aydınlık eğlence, bilhassa mehtapsız gecelerde küçük şehrayinler yapar. Öteki avların bir nevi iş içinde pişme, uzak seferler istemesine mukabil, o bulunduğumuz yerde, herkesle beraber yapılan oyundur.”

Ahmet Hamdi Tanpınar

Anadoluhisarı balıkçılarından Ahmet ve Mehmet Yavaş kardeşler 1970’li yıllarda gece lüfer avında.

Lüfer zamanı.

İSTASYON 29

Yine bir sonbahar yazısı, yine Teoman’ın bilindik şarkısı... Ne zaman sonbaharla ilgili bir yazı kaleme alacak olsa, Teoman’ın o malum şarkısı, bu satırların yazarının gelir takılı verir aklına. “Akşama doğru azalınca yağmur / Kız-

kulesi ve Adalar / Ah burada olsan, çok güzel hâlâ / İstanbul’da sonbahar.” Sonbahar hakkında söylenmiş en güzel söz, yapılmış en güzel beste bu değil elbette, ama yazan, her nedense hep bu şarkının, üstteki satırlardaki nakarat bölümüyle başlamak ister yazılarına. Belki İstanbul’a ve dahi tüm şehirlere, en çok bu mev-simi yakıştırdığı içindir. Belki de sonbaharda, doğanın, bir kez daha, yeniden ve yenilenerek doğmak üzere, kendi içine kapan-maya başlamasının yarattığı gizemdir kendisine çekici gelen. Bir-çok kişi, böylesi hisler beslemez sonbahara. Onlar için hazandır yaşanan ve fonetik benzerliğinden midir bilinmez, hüzün gibi ağır bir anlam da yüklemişlerdir bu mevsime. Sanki hüznün mevsimi

olurmuş gibi… Oysa yaşı ve yaşadıkları ne olursa olsun, zihninin bir köşesinde keşfetme arzusu duyanlar; gidilen yolun niteliğini değil, o yola kiminle çıktığını ve yolculuğun sonunda karşılaştık-larının neler olduğunu önemseyenler için, her mevsim gibi son-bahar da son derece önemli. Ve hatta koşulların diğer mevsimlere nazaran daha iyi olduğunu bile söylenebilir, zira ne yazın kavuru-cu sıcağı ne kışın dondurucu soğuğu mevzubahistir.

Yine sonbahar, yine yolculuk zamanı… Kâh Nemrut’ta alaca-ğız soluğu, kâh Uzungöl’ün kıyısında. Kâh Pamukkale’nin bem-beyazlığıyla kamaşacak gözlerimiz, kâh Şirince’nin yaşı 150’ye varan evleriyle. Güzel atlar diyarı Kapadokya’da doğa ile insanın işbirliğiyle ortaya çıkan eşsiz bir manzara karşısında saygı duru-şunda bulunacağız. Ve aklımızda Teoman’ın o bilindik şarkısıy-la, sonbaharın hüzün ya da hazan mevsimi olmadığına bir kez daha kanaat getireceğiz.

Görmesini bilen gözler, duymasını bilen kulaklar ve hayal gücüne sahip akıllar için ne hüzün ne de hazan mevsimidir sonbahar. Aksine yola çıkmanın, yollarda olmanın, doğal ve tarihi güzellikleri bir kez daha keşfetmenin zamanıdır şimdi. YAZI: SEMA ULUDAĞ

Çok güzel hâlâ oralarda sonbahar

GEZİ

30 İSTASYON

Anadolu’da, Beylikler Döne-mi’nin hüküm sürdüğü yıl-lar... Efes’teki beylerin yanın-

da çalışanlardan 40’ının azadına karar verilir ve onlardan, tez va-kitte yaşayabilecekleri bir yer bul-maları istenir. Grup, araştırmaları sonucunda bugünkü Şirince’yi keş-federler ve Bey’e o bölgeye yerleşe-bileceklerini söylerler. Bu talep üze-rine Bey, “Yerleşeceğiniz nasıl bir yer?” der. Bir anda burasının kendi-lerine verilmeyeceği endişesine ka-pılan köylüler, “Biraz çirkince” deyi-verirler. Köylülerin telaşından neler olup bittiğini anlayan Bey, “Öyley-se yerin adı Çirkince olsun” der. Ege’nin geleneksel mimari anlayı-şının en güzel örneklerinin bulun-duğu Şirince, işte böyle kurulur.Adı da zamanla Çirkince’den Şirince’ye dönüşür. Aslına bakarsanız, İzmir’e yaklaşık 80, Selçuk’a sadece sekiz ki-lometre uzaklıktaki bu yerin kurulu-şuna dair söylenceler muhtelif. Her ne sebeple ve nasıl kurulmuş olur-sa olsun Şirince, ünü ülke sınırları-nı aşan ender köylerden biri.

Dağda olması münasebetiyle, köye uzun ve dik bir yolu aştıktan sonra varılıyor. 15-20 dakika süren yol, ciğerlerinize oksijeni, gözleri-nize yeşilin en güzelini sunmakta cimri davranmıyor. Yerli ve yaban-cı turist sayısı hayli yüksek olan Şirince’de, meydanın hemen yanın-dan başlayan, sağlı sollu dükkânların bulunduğu soka-ğa girildiğinde, ününün neden ülke sınırlarını aştığı da anlaşılıyor aslında. Gerek bu cadde, gerekse daracık so-kakların araları. hediyelik eşya ve çeşit çeşit meyveden yapılan şarap dükkânlarının yanı sıra kadınların kur-duğu tezgâhlarla dolu. Ne ararsanız var bu tezgâhlarda. Yıllardır bura gelip giden turistler aracılığıyla köylü ka-dınlar yabancı dil ‘öğrenmiş’. Elleriyle yaptıkları veya ci-vardaki köylerden temin ettikleri ürünleri, büyük firma-larda çalışan pazarlama elemanlarını hayrete düşürecek kadar iyi satıyorlar.

Şirince’yi bu kadar ilgi çeker hale getiren tek özellik, pazarlama yeteneğine sahip ve güler yüzlü insanları değil.

19’uncu yüzyılda, Rumlar tarafından inşa edilen 100-150 yıllık evler, köyün en önemli mirası. Asma balkonlu ev-lerin pencere ve saçak kenarlarına resimler yapılmış, kuş motifleriyle süslenmiş. Mimariden söz etmişken, bir ko-nunun daha altını çizmekte yarar var. Köy öyle bir özenle inşa edilmiş ki, hangi evin penceresinden bakarsanız ba-kın, Şirince’nin bütününü görebiliyorsunuz. Ancak köyün merkezinden yola çıkıp biraz tırmanarak ve dar sokaklar-dan geçerek ulaşılan Saint Jean Kilisesi’nin penceresinden Şirince’ye göz gezdirmenin zevki başka. Tüm Ege’de oldu-ğu gibi Şirince’nin mutfağında da zeytinyağlı yemekler, ot-lar ön planda. Ama tercihinizi etten yana kullanmak ister-seniz, çöp şişiyle ünlü Selçuk, sadece sekiz kilometre ötede.

Adıyla müsemma: ŞirinceŞirince, tarihi 150 yıl öncesine dayanan evleri ve el emeği, göz nuru ürünlerini büyük şirketlerin pazarlama elemanlarına parmak ısırtacak derecede satış gücüne sahip güler yüzlü halkıyla nevi şahsına münhasır bir yer.

İSTASYON 31

Yolu Karadeniz’e düşenlerin rotasında yer alması ge-reken yerlerden biri Uzungöl. Tanıtım yazılarında Alplerin güzelliğiyle kıyaslanan Uzungöl, Trabzon’a

99, Çaykara ilçesine ile 19 kilometre uzaklıkta. Bu da Trabzon’un merkezindeyseniz bir buçuk, iki saatlik yol katetmeniz gerektiği anlamına geliyor. Güzergâhınız bo-yunca doğanın sunduğu güzelliklere tanıklık etmek, asma köprülerin yanında mola vermek ya da çağlayarak akan derelerin sesini dinlemek isterseniz, süre daha da artabili-yor. Ama bu güzelliklerin keyfine varmanızı özellikle tav-siye ederiz. Aksi takdirde bu yolculuk biraz eksik, biraz yarım kalıyor.

Kaynakçalar, vadinin ortasında yer alan, 1090 met-re rakımlı bu gölün, yamaçlardan düşen kayaların Hal-

dizen deresinin önünü kapamasıyla oluştuğunu yazıyor. Yerli ve yabancı turistlerin yoğun ilgisini çeken bölgenin bir yanında, klasik Karadeniz mimarisini temsil eden ev-lerin bulunduğu köy var. Tam ortada yer alan camii ise turistlik alanla köy arasına bir sınır çizmiş sanki. Cami-yi arkanıza alıp ilerlediğinizde, daracık yolun iki yanı-nı otellerin, motellerin, restoranların ve turistik eşya sa-tan dükkânların kapladığını görüyorsunuz. Kısa süre önce yayınlanan haberlerden öğreniyoruz ki, bugüne dek daha ziyade Avrupalı gezginlerin uğrak yeri olan Uzun-göl, Arap turistlerin de seyahat listesine girmiş durum-da. Gözleriniz, Batılı turistlerin trekking ve kuş gözlemi yapmak, çeşit çeşit bitki türünü incelemek üzere geldik-leri dağlara doğru çevrildiğindeyse, daha önce yeşilin bu

Alpler’in görkemi ve ilgi çekiciliğiyle kıyaslanan Uzungöl, sadece içinde yer aldığı Trabzon’un değil, Doğu Karadeniz’in en güzel yerlerinden biri.

Alpler’i anımsatıyor: UzUngöl

32 İSTASYON

GEZİ

Doğanın beyaz büyüsü: PamUkkale

tonuyla karşılaşıp karşılaşmadığınız şüphesine düşebi-lirsiniz. Uzungöl kadar meşhur olmasalar bile, o dağla-rın arasında da irili ufaklı göller var. Ama gölleri ya da Karadeniz’in o dillere destan yaylalarını görmek için uy-gun mevsimi seçmelisiniz. Malum, Türkiye’nin en fazla yağış alan bölgesi burası, o nedenle hangi mevsim gider-seniz gidin yanınıza yağmurluk almakta fayda var. Peki, Karadeniz’e gidilir mıhlama, kaygana ve balık yemeden dönmek olur mu? Ancak Uzungöl’e gittiyseniz, balıktan ziyade diğer yemeklere şans tanımanızı öneririz. Çünkü kaygana ve Trabzon’un meşhur tereyağının önce mısır unu, ardından da özel bir tel peynirle yüksek ateşte kav-rulmasıyla yapılan mıhlama, başka hiçbir yerde bu kadar güzel yapılamıyor.

Rivayet odur ki, uzun uzun yıllar önce, Denizli’deki Çökelez Dağı’nın etek-lerinde, fakir mi fakir oduncu bir aile yaşarmış. Ailenin boynunu, fakir-lik değil de kızlarının çirkinliği bükermiş. Kız o kadar çirkinmiş ki, ev-

lenecek yaşta oğulları olan kadınlar, onu görünce yollarını değiştirirmiş. Bir yandan fakirlik, diğer yandan çirkinlik kızın hayattan bezmesine neden ol-muş. Günlerden bir gün, Çökelez Dağı eteklerinden, içinde su ve tortu dolu, havuz misali bir gölete kendini bırakıvermiş. Yüzü gözü kan revan içinde kal-sa da ölmemiş, dahası su, kızın çirkinliğinden eser bırakmamış. Rivayet bu ya, tam da bu sırada oradan geçen Denizli Beyi’nin oğlu yaralı kızı alıp evine götürmüş, iyileştikten sonra da onunla evlenmiş. O gün bugündür kadınlar, oduncu kızının kendini sularına bıraktığı Pamukkale’ye gelip ılıcalarda güzel-leşmeyi umut ederlermiş.

Denizli’nin kuzeyinde, kent merkezine sadece 20 kilometre uzaklıkta bu-lunan Pamukkale’nin namının işte bu hikâyeden geldiğine inananların sayı-sı hiç de az değil. Akan suların oluşturduğu karbon mineralli terasları ve tabii travertenleriyle görenleri bambaşka düşüncelere gark eden, bu özelliği saye-sinde UNESCO’nun Dünya Mirasları Listesi’nde yer almakta hiç de zorlan-mayan Pamukkale, antik kent Hierapolis ile iç içe bulunması nedeniyle sade-ce görsel değil, tarihi bir zenginlik de sunuyor ziyaretçilerine. Bazı kaynaklar, antik kentin Bergama Kralı II. Eumenes tarafından MÖ 197 yılında kurul-duğunu, adını Amazonlar Kraliçesi Hiera’dan aldığını, içinde çok sayıda ma-bet bulunması nedeniyle aynı zamanda “kutsal kent” olarak anıldığını belir-tiyor. Yine aynı kaynaklar, Hierapolis’in inanç turizminde öne çıkmasının nedeni olarak Hz. İsa’nın havarilerinden St. Philip’in burada öldürülmesini ve onun adına anıt mezar yaptırılmasını gösteriyor. Apollon Tapınağı, St. Philip Martyriumu, Antik Tiyatro, Roma Kapısı, Kuzey Bizans Kapısı, Agora, bugün müze olarak kullanılan Roma Hamamı, su kanalları, Direkli Kilise ve nek-ropoller, Hiearapolis’teki başlıca tarihi yapılar. Gerek travertenler, gerek an-tik kent, gerekse her derde deva ılıcaları sayesinde Pamukkale, daha uzun yıl-lar binlerce, milyonlarca kişinin seyahat listesinde yer alacak gibi görünüyor.

UNESCO’nun Dünya Mirasları Listesi’nde yer alan Pamukkale ve Hierapolis Antik Kenti, sonbahar seyyahlarının gezi programında yer almakta zorlanmıyor.

İSTASYON 33

Güzel atların diyarı: kaPadokya

Doğanın nevi şahsına münhasır gücüyle insanın aklı-nın bütünleşmesi nasıl bir sonuç ortaya çıkarır? Soru-yu şöyle de sorabiliriz: İnsan doğayı yenme, onun üze-

rinde hükümdarlık kurma kaygısıyla hareket etmediği, daha da önemlisi onun bir parçası olduğunu unutmadığı takdir-de oluşacak dünya, nasıl bir dünyadır? Bunlar, onlarca kitap okuyarak ya da saatlerce tartışılarak yanıtlanacak sorular de-ğil. Zira bazen, insana çetrefilliymiş gibi gelen bir sorunun ya-nıtını bulmak için tek bir noktaya bakmak bile yeterli olabili-yor. Yeter ki, bakmakla yetinmeyip görmesini de bilsin insan.

Misal Kapadokya… Güzel atlar diyarı anlamına gelen Katpatukya kelimesinden doğan ve zamanla dilimize Kapa-dokya olarak geçen bu yer, insan aklıyla doğanın gücü birleş-tiğinde nasıl bir sonucun ortaya çıktığını gösteren eşsiz bir örnek aslında. Yazılı kaynaklar, bölgenin, 60 milyon yıl önce Erciyes, Hasandağı ve Güllüdağ’ın püskürttüğü lav ve külle-rin oluşturduğu yumuşak tabakaların zamanla iklimsel ko-şullar nedeniyle aşınmasıyla ortaya çıktığını belirtiyor. Peki, insan aklı bunun neresinde diye merak edenler için hemen belirtelim: Coğrafi olaylar bölgenin şekillenmesinde rol oy-narken, insanlar da peribacalarının içlerini oyarak kendile-ri için yaşam alanları oluşturmuş, ibadethaneler yapmış ve yaşadıkları yerleri fresklerle süsleyip binlerce yıllık medeni-yetlerin izlerinin günümüze kadar gelmesine aracılık etmiş. Kapadokya, Hititlerden Selçuklulara, oradan da Osmanlıla-ra geçen geniş tarihiyle eşi bulunmaz bir hazine. Bu hazine-nin en etkileyici noktalarından biri hiç kuşku yok ki, Göre-me. Her yerinden tarihin fışkırdığı; kayaların içine oyulmuş birçok kilise, şapel, ev ve oda bulunan Göreme’de turistle-

Doğanın yaratıcı gücüyle, doğayı hâkimiyeti altına almaktan ziyade onunla yeni değerler yaratma kaygısıyla hareket eden insanların işbirliğiyle oluşan bir hazinedir Kapadokya.

rin ilgisini en çok, daha ziyade kız öğrencilerin yerleştirildiği, yedi katlı olmasıyla meşhur Rahibeler Manastırı ile Elmalı Kilisesi çekiyor. Göreme’ye sadece iki kilometre uzaklıktaki, duvarlarında Hıristiyanlık tarihinin en önemli olaylarının anlatıldığı Çavuşin Kilisesi de turistlerin uğrak yerlerinden.

Erciyes ve Hasandağı’na nazır, birçok yere ulaşmayı sağ-layan tünelleriyle ünlü Uçhisar Kalesi ile peribacalarını gö-rebilmek için belki de en ideal noktalar arasında yer alan, Zelve yakınlarındaki Paşabağ Vadisi, görmeden dönülme-mesi gereken noktalardan. Bir adı da Rahipler Vadisi olan Paşabağ, anı görüntülemek isteyenlerin yanı sıra sessizli-ğin kimi zaman huzur getirdiğine inananlarda hayal kırık-lığı yaratmayacaktır.

Kapadokya’nın yer altı şehirleriyle dolu olduğunu söyle-mek, malumun ilamından başka bir şey değil elbette. Derin-kuyu, yeraltı şehirleri arasında özelliğini en iyi şekilde koru-yanlarından biri... Saldırılara karşı halkı korumak ve böylesi bir durumda bölgeyi en kısa sürede boşaltmak üzere kuru-lan bu kentte, dolaşımı rahatça sağlamak için birçok tünel oluşturulmuş. Şu an yeraltı şehrinin sadece küçük bir bölü-mü ziyaret edilebiliyor. Bölgenin en önemli yerlerinden Ih-lara Vadisi’nde de birçok yeraltı şehri bulunuyor. Kapadok-ya seyahatinde Ihlara Vadisi için ayrı bir zaman ayırmakta fayda var. Aksaray-Nevşehir arasındaki yoldan ulaşılabile-cek vadi, özellikle bahar aylarında eşsiz bir güzelliğe bürü-nüyor. Ihlara Vadisi’nde, Melendiz Çayı’nın dinlendirici sesi eşliğinde uzun yürüyüşler yapabilir, yeraltı şehirlerini göre-bilir, Kapadokya seyahatinizi unutulmaz kılabilirsiniz.

Kapadokya’nın akıllara kazınan manzarasını kısa sürede ve detaylı şekilde yaşamak istiyorsanız, en iyi çözüm, balon turu. Rüzgârın durgun olduğu anlarda gün doğarken başla-nan tur, bir ya da bir buçuk saat sürüyor.

GEZİ

Anadolu’nun hemen her köşesi, çeşitli medeniyetlerin, adeta gelecek nesillere kendilerinden bir iz bırakmak amacıyla yaptırdıkları eserlerle dolu. İrili ufaklı bu

eserler, kâh kendi halinde insanların yaşadığı bir köyde çı-kıverir karşımıza, kâh bir dağın tepesinde. Tıpkı Nemrut’ta olduğu gibi… Çeşitli kaynaklar, Doğu ile Batı medeniyetle-rinin, 2 bin 150 metre yükseklikte, muhteşem bir piramit-teki kesişme noktası olarak tanımlıyor Nemrut’u ve Nem-rut’taki o muhteşem heykelleri. Adıyaman’ın Kahta ilçesi sınırları içinde ve UNESCO’nun Dünya Kültür Mirası lis-tesinde bulunan Nemrut, neredeyse 2 bin yıllık tarihçeye sahip. 2 bin yıllık tarihi birkaç cümleyle anlatmaya çalış-mak zor elbette. Ama bu eserlerin kimler tarafından oluş-turulduğunu merak edenler için tarihçesine kısaca baka-lım: Eserlere ilişkin bilgiler, 19’uncu yüzyılın sonlarında, 1881 yılında Diyarbakır’a yol yapımı için gelen Alman Mü-hendis Karl Sester’in açıklamalarıyla gün yüzüne çıkmış-sa bile asıl incelemeyi Otto Punchtein başkanlığındaki ekip yapıyor. Punchtein ve beraberindekiler, uzun çalışmala-rın ardından Grekçe yazılmış kitabedeki yazıları çözmeye vâkıf oluyor. Nemrut Dağı’nın tepesindeki tümülüs ile tü-mülüsün doğu ve batı tarafında bulunan heykellerin, Yu-nanca “genler topluluğu” anlamına gelen Kommagene Uygarlığı’nın hüküm sürdüğü yıllarda, Kommagene Kra-lı 1. Antiochos tarafından yaptırıldığı bilgisine ulaşılıyor. Yerli ve yabancı arkeologlar tarafından 80’li yıllara kadar devam eden kazılarda ortaya çıkarılan taşınabilir eserler müzelerde sergilenirken Nemrut dağına ayrı bir anlam ka-

zandıran heykeller ve kitabeler Milli Park Alanı içinde ko-rumaya alınıyor.

Tarihçe kısaca böyle… Kimi zaman bir yerin tarihçesi, o yeri ziyaret edenlerin hissiyatı karşısında geri planda ka-labilir. Bazılarının boyu 10 metreyi aşan, görenlerde say-gı ve hayranlık uyandıran heykellerle yüz yüze gelmenin yaratacağı duyguların kelimelerle ifadesi ise bir hayli zor-dur. O nedenle de Nemrut hakkında söylenebilecek en gü-zel söz, moda tanımlamayla ifade edersek, “ölmeden önce görülecek yerler listesinin” üst sıralarında bulunması gere-ken bir yer olduğudur. Ama yine de birkaç küçük tavsiyede

bulunabiliriz: Genelde o bölgede, özelde ise Nemrut Dağı ve çevresinde, gündüz-le gece arasında sıcaklık farkı hayli yük-sek olduğundan, kıyafetlerinizi bu duru-mu göz önünde bulundurarak seçmeniz önemli. Bir de eğer sportmen bir yapıya sahip değilseniz, tıkanmamak için Nem-rut tümülüsüne yavaş yavaş tırmanma-mızda fayda var.

Adıyaman’da ne yiyebileceğinize ge-lince; aslında bu ilin yemekleri bölgede-ki diğer illerle benzerlik gösteriyor. Buğ-day, kuru baklagiller, patlıcan, domates ve lahana ile yapılan yemekler mutfak-ta baş sırayı alıyor. Ama siz şaşlık denilen Adıyaman kebabını deneyebilirsiniz. Bir de tabii çiğköftenin tadına bakabilirsiniz.

O, dünyanın sekizinci harikası: nemrUtHani derler ya, “bazen kelimeler kifayetsiz kalır” diye… Bu sözün karşılığını tam olarak bulduğu yerlerden biri ve belki de en önemlisidir; Nemrut.

İSTASYON 35

YAZI: Edmon BEkyan

Formula 1, eskisine zıt bir yol izleyip çevre konusunda önemli adımlar attı. 2006’dan beri kullanılan 2.4 litrelik atmosferik V8 motorlar, 2014 sezonunda 1.6 litreye, silindir sayısı da 6’ya düşürüldü. Üstelik artık yarış başına 160 yerine 100 kg yakıt kullanılacak.

F1 de çevreci olduBütün bu olumlu gelişmelere Formula 1 de kayıtsız kalma-dı ve 2014 sezonunda yarışacak otomobillerde, 750 beygir üretmesi planlanan 1.6 litrelik V6 motorların kullanılma-sını kararlaştırdı. Bugüne kadar yolda kullanılan otomobil-lerden farklı bir anlayışla geliştirilen yarış otomobilleri, artık eskisinden yüzde 35 daha az tüketen yeni motorları ağırla-yacak. 2006’dan bu yana kullanılan 2.4 litrelik atmosferik V8 motorların yerini alacak yeni 6 silindirli turbo motorla-rın aynı performansı sunabilmesi için mühendisler yaklaşık iki yıldır aralıksız çalışıyor. FIA’nın yakıt miktarına getirdi-ği sınırlama, işleri iyice zorlaştıracağa benziyor. Şu anda or-talama 300 km olan yarışta 160 kg yakıt kullanılırken, FIA bu oranı yeni sezon için 100 kg olarak belirledi. Üstesinden gelinmesi gereken zorluklar bunlarla sınırlı değil. Daha azla

Çevre konusundaki hassasiyet, her alanda hissedi-lir şekilde kendini gösteriyor. Otomobil üreticileri-nin son yıllarda üzerinde en çok durdukları konu olan çevreye saygı, motor teknolojisinde de büyük

adımlar atılmasını sağladı. Son 10 yılda hız kazanan ve downsizing olarak adlandırılan uygulama sayesinde, mo-tor hacimleri küçülürken güçleri daha büyük olanları kıs-

kandıracak düzeye ulaştı. Büyük oranda turbo des-teğiyle elde edilen bu başarı nedeniyle, yakıt tüketimi de bazı durumlarda yüzde 30’lara va-ran oranda azaltıldı. Daha az yakıt, daha dü-şük CO2 emisyonu anlamına geliyor. Yakıt ve

katalitik konvektörlerdeki çalışmalarsa zehir-li egzoz gazlarının havaya karışmasını sınırlıyor.

05-06 Ekim Güney Kore GP / Yeongam

12-13 Ekim Japonya GP / Suzuka

26-27 Ekim Hindistan GP / Yeni Delhi

02-03 Kasım Abu Dabi GP / Yas Marina

16-17 Kasım Amerika GP / Texas Austin

23-24 Kasım Brezilya GP / Interlagos

2013 Formula 1 Yarış Takvimi

Mart ayının ortalarında başlayan sezon tüm hızıyla

devam ediyor. Bugüne kadar 13 yarış yapıldı. Ekim

ayından itibaren gerçekleşecek yarış takvimi;

yarışlara katılan takımlar ve pilotlarsa şöyle:

2013 Formula 1 Takımlar ve PiloTlarTAKIMLAR PİLOTLAR

Redbull Sebastian Vettel/Mark WebberFerrari Fernando Alonso/Felipe MassaMcLaren Jenson Button/Sergio PerezLotus Kimi Raikkonen/Romain GrosjeanMercedes GP Lewis Hamilton/Nico RosbergSauber Nico Hulkenberg/Esteban GutierrezForce India Paul Di Resta/Adrian SutilWilliams Pastor Maldonado/Valtteri BottasToro Rosso Jean Eric Vergne/Daniel RicciardoCaterham Charles Pic/G. Vander GardeMarussia Jules Bianchi/Max Chilton

OTOMOTİV

yetinip daha fazlasını sunması beklenen motorların artık üç yerine dört yarış bitirmeleri gerekiyor. Çünkü sezon boyun-ca sürücü başına sekiz adet olan motor kontenjanı yeni yıl-da beşe düşürüldü. Kesin olan bir şey varsa, o da gelecek sene takımların podyuma çıkabilmesi için yarışta izleyecek-leri stratejilerin daha büyük rol oynayacağı.

Turbo ve erS mucize YaraTacakF1’de nefesleri kesen süratlere ulaşan otomobillerin motor-larında gerçekleştirilen değişikliklerde önemli bir rol üstle-nen turbonun yanı sıra ERS sistemine de daha çok iş dü-şecek. Çok daha azla yetinip aynı performansı sunması beklenen yeni motorların bunu başarabilmesi için kısaca ERS olarak adlandırılan Enerji Geri Kazanım Sistemi’nden daha yüksek oranda yararlanılacak. Hibrid gibi çalışan sis-tem, otomobilden açığa çıkan fazla enerjiyi depolarken elektrikli motorun, şartlar gerektirdiğinde, motora destek vermek üzere devreye girmesinden oluşuyor. 2013 sezo-nunda tur başına sadece altı saniye kullanılmasına izin ve-rilen destek sistemi, gelecek yıldan itibaren 34 saniye bo-yunca devreye girebilecek. Böylece motora hem daha fazla performans hem de daha az tüketim konusunda daha çok destek verecek. Alınan son kararların arkasında, çevre so-rumluluğuna ek olarak, F1 otomobillerinin yol otomobil-lerine yakın hale getirme ve yarış teknolojisinin daha yük-sek oranda yollara aktarılması stratejisi de bulunuyor. Buraya kadar her şey yolunda gibi görünüyor. Ancak unut-mamak gerekir ki, Formula 1 görsel olduğu kadar işitsel bir etkinlik. “Görüntüyü hallettik, peki ses ne olacak” diye dü-şünmeye başlayanların sayısı oldukça yüksek. Performans konusunda sorun yaşanması beklenmiyor, ancak F1’i bu kadar popüler yapan 18 bin devire ulaşan V8’lerin tüyleri diken diken eden o çok özel sesi,15 bin devirdeki yeni mo-torların üretip üretemeyeceği. Bu en az performans kadar önemli, çünkü izleyicilerin ilgisini yüksek tutabilmenin bir yolu da sesten geçiyor.

Günümüzdeki motorların yerini almaya hazırlanan düşük hacimli turbo motorlar, ilk kez denenmiyor. 1988 yılında turbo kullanımına son verilip 1989 yılında 3.5 lit-relik atmosferik motora geçilmeden önce, McLaren pilot-ları Senna ve Prost, 1.5 litre V6 Honda ile birçok başarıya imza atmıştı. Honda-McLaren 1988 yılında 16 yarıştan 15’ini kazanarak F1 tarihinde önemli bir yer edindi. Japon

üretici bütün bu deneyimlerin ışığında 2015 yılında yeni-den McLaren takımına motor tedarik edecek. Bu da daha renkli bir F1 sezonu anlamına geliyor.

Mercedes ve Renault, yeni motorları hakkında ipuç-ları vermeye başlarken Ferrari son ana kadar sessiz kala-cak gibi görünüyor. Renault’nun geliştirdiği 1.6 litrelik V6, 160’ı elektrik motorundan olmak üzere toplam 760 beygir-lik güç üretip 15 bin devire kadar (güncel V8 motor 18.000 devir/dakika çeviriyor) çıkacak. Egzoz sistemi ise çift çıkış-tan teke düşürüldü. Renault’nun ERS sisteminde, bir yeri-ne iki elektrik motoru bulunuyor. Bunlardan biri direkt ola-rak turboya bağlı olup ondan açığa çıkan sıcak havayı türbin aracılığıyla jeneratöre ulaştırıp elektriğe dönüştürüyor. Ba-tarya ya da kapasitörde biriken güç istenildiğinde turbo-yu besleyip daha yüksek performansa ulaşılmasını sağlıyor. Yeni motorunun son hazırlıklarını yapan Mercedes ise si-lindir hacmindeki düşüşten çok, yarış boyunca kullanı-lan yakıta getirilen sınırlamanın takımları zorlayacağı görüşünde. Bu da yarış sona ermeden pist kenarında kal-mamak için pilotların ve takım patronlarının daha ince he-saplar yapacağı anlamına geliyor. Mercedes, motorun bey-gir gücü hakkında henüz net bir bilgi vermezken ERS’nin sağlayacağı ek güçle (161 bg) birlikte 750 beygire ulaşma-sı bekleniyor. Mercedes de Renault gibi biri egzoz, diğe-ri frenlerden çıkan ısıyı güce dönüştürüp lityum-iyon ba-taryalarda depolayan iki adet elektrik motoru kullanacak. Görünen o ki bütün bu yeniliklerin ışığında yeni sezon, çok daha renkli ve sürprizlerle dolu geçecek.

RedBull Racing ve kardeş takım Toro Rosso 2014 sezonunda Renault’nun yeni motorunu kullanacak. Mercedes’in geliştirdiği ve 750 beygir güç üretmesi beklenen 1.6 litrelik yeni motoru kullanacak takımlardan biri de Williams olacak. F1 tarihinin en başarılı ikinci takımı olan Williams son iki sezondur Renault motoru kullanıyordu.

Ka

rş

ı s

ay

fa

Üs

TT

E:

TO

M G

aN

DO

Lf

ıNı/

af

P/G

ET

Ty

ıM

aG

Es

TU

rK

Ey

; K

ar

şı

sa

yf

a a

LT

Ta

: V

La

DıM

ır r

ys

/sT

rıN

GE

r/G

ET

Ty

ıM

aG

Es

TU

rK

Ey

; B

U s

ay

fa

aL

TT

a:

CL

ıVE

Ma

sO

N/s

Ta

ff

/GE

TT

y ı

Ma

GE

s T

Ur

KE

y

İSTASYON 37

38 İSTASYON

SPOR

Raftingin ekstrem su sporları meraklıları arasındaki popülaritesi giderek artıyor. Türkiye’de de farklı zorluk derecelerinde birçok

rafting parkuru bulunuyor. Bu spor için süper güçlere sahip olmanıza gerek yok; yüzme bilmeniz ve kendinize güvenmeniz yeterli.

Dalgaları aşmak

Tennessee Williams, “Güvenlik, bir çeşit ölümdür” der... O hâlde hepimiz, yürüyen ölüyüz, desek yeridir. Nitekim başarı öykülerini okurken kahramanlarının girdikleri riskleri öğrenince onla-ra hayranlık duysak, imrensek de sıradan faniler olarak bizi en çok korkutan sözcüklerin başında gelir risk. Çünkü sahip olduklarımızla güvendeyizdir. Onlardan vazgeçmenin, onları yitirmenin düşüncesi bile tüylerimizi diken diken eder. Bu yüzden her şeyi garanti altına alırız; evimizi, oto-

mobilimizi, mobil cihazlarımızı, aldığımız ihtiyaç kredisini ve elbette hayatlarımızı... Oysaki doğa, her ne kadar teknolojiyle onu dize getirmeye çalışsak da, kendisiyle her karşılaşmamızda, aslında hiç de güvende olmadığımızı hatırlatır bize... Ve yaşadığımızı. Kim bilir belki de bu yüzdendir, “El mi yaman, bey mi!” diye nara atarak sokağı inleten bir delikanlının naifliğiyle, dünyanın en yüksek dağına tırmanırız; okyanusun en derin çukuruna inebilecek ileri teknoloji mekikler üretiriz; 30 metre yükseklikteki dalgada sörf yaparız...

Everest başta olmak üzere 8 bin metrenin üzerindeki birçok dağa tırmanmış Tunç Fındık’ın dağcı-lıktan bahsederken, “Benim için nefes almak kadar keyifli” demesi boşuna değil. Keza, dalgalarla boğuş-tuktan sonra ciğerlerinize rahatça çektiğiniz ilk solukla kendinizi yeniden doğmuş gibi hissetmeniz. Ya da ormanda yolunuzu kaybetmişken, cep telefonunuz yeniden çekmeye başladığında rahat bir nefes al-manız gibi! Çünkü alınan o nefes, yaşamın ve her ne kadar zihinsel, bedensel ya da güvenlik açısından

YAZI: Biray anıl Birer

Öz

gü

r D

on

ma

z/g

et

ty

Im

ag

es

tU

rK

ey

İSTASYON 39

Debisi yüksek nehirlerDe yapılan rafting, bir ekip sporu; bota, altı ya Da sekiz kişilik takımlar halinDe oturuluyor. amaç, içinDe bulunDuğunuz botu DevirmeDen, kürekle yönlenDirerek kayalar ve engeller arasınDan geçmek.

hazırlıklı olsak da doğanın her zaman, bizi alt etmenin bir yolunu bulacağının kanıtıdır. Kimi o yaşam kanıtını yük-seklerde, kimi okyanusun dibinde, kimi de köpüklü dal-galarda arar. Siz de yaşadığını suda hissedenlerdenseniz, rafting, Türkiye’de deneyebileceğiniz en sıkı ve (göreceli olarak tehlikesiz) ekstrem sporlardan biri.

eskiden ulaşım aracıydıHer ne kadar bugün adrenalin salgılama garantisi ver-se de raftingin tarih sahnesine çıkışı, kulağa çok da he-yecanlı gelmeyebilir. Nitekim raft adı verilen ve birkaç kütük, kalas ya da sazın birbirine bağlanmasıyla yapılan botlar, eskiden nehirlerde yolcu ve yük taşımak için kul-lanılıyordu. Modern raftingin tarihi ise 1842 yılına uza-nıyor; kaydına ilk kez, ABD Ordusu’nda görevli Teğmen John Fremont’un günlüğünde rastlanıyor. Fremont’un, Platte Nehri’ne keşif gezisi için bindiği raft, bir zemin ve ona bağlı dört kauçuk tüpten oluşuyordu. Şişme botların sahneye çıkışı ise 20’nci yüzyılın ortalarına doğru gerçek-leşiyor. Cankurtaran botu olarak geliştirilen bu araçlar, daha sonra askeri amaçlı sahil çıkarmalarında kullanıldı. 60’larda rafting artık bir spor dalı olarak anılıyordu. Bü-yük Kanyon gibi rotaların çıkarılması, rafting şirketleri-nin kurulması bu yıllara denk düşüyor. 70’lere gelince, bu alanda çok önemli bir ilerleme kaydedildi ve rafting, Mü-nih Olimpiyat Oyunları’nda kendine yer buldu. Zaman-la ekipman ve araçlar, ayrıca teknikler gelişti ve 80’lerde Güney Amerika ve Afrika’daki bazı nehirler de rafting ro-taları listesine eklendi. 90’ların sonundaysa rafting, fede-rasyonu olan profesyonel bir spor dalı oldu ve 1999’da ilk resmi uluslararası rafting şampiyonası düzenlendi.

Debisi yüksek nehirlerde yapılan rafting, bir ekip spo-ru; altı ya da sekiz kişilik takımlar halinde bota biniliyor. Amaç, içinde bulunduğunuz botu devirmeden, kürekle yönlendirerek kayalar ve engeller arasından geçmek. Bot-ta boş boş durmak yok; herkes botun kenarlarına otura-rak kürek çekiyor. Rehber, arkada bulunuyor ve sizi, ko-mutlarla yönlendirerek botu idare ediyor. Peki, rafting yapmak için süper güçlere sahip olmanıza gerek var mı? Hayır! Yüzme bilmeniz yeterli. Bota binmeden önce reh-ber size, yapmanız gerekenlerle ilgili bilgi aktarıyor. Na-sıl kürek çekeceğinizi, bottan düşerseniz neler yapacağı-nızı anlatıyor. Önemli olan, takımda uyumu yakalamak... Aksi takdirde bot devrilebiliyor.

Raftingçiler yüzlerine vuran her dalganın ardından aldıkları nefeste adranalin salgılıyor ve yaşamın ne kadar güzel olduğunu bir kez daha idrak ediyorlar.

İHS

AN

YIL

DIZ

LI/G

et

tY

ImA

Ge

S t

UR

Ke

Y

40 İSTASYON

SPOR

1. zorluk derecesi: Su sakin bir biçimde, köpüklenmeden akar. Çocuklar için bile

uygundur. Heyecan peşindekiler dikkat; sıkılabilirsiniz.

2. zorluk derecesi: Akıntı azdır; suyun akışı ve küçük engeller hafif dalgalanmalar

oluştursa da tehlike arz etmez.

3. zorluk derecesi: Bir metreyi bulan dalgalar oluşabilir. Bu derecede iyi yüzme bilmek şart.

4. zorluk derecesi: İş giderek zorlaşır. Rapidin, yani suyun hızlandığı kısmın başlangıcını

ve bitişini görmek her zaman mümkün olmaz. Akıntı, büyük ve karışık dalgalar

oluşturabilir. Girdaplar, büyük kayalar ve şelaleler de cabası!

5. zorluk derecesi: Amatörler kenara; bu derece profesyonellere göre. Rapidler çok

zordur, suda bazen çavlanlar bazen büyük dalgalar oluşur. Dalga boyu 5 metreye

kadar varabilir.

6. zorluk derecesi: Profesyonellerin bile gözünü korkutan bu derecede, geçilemeyecek

kadar zor rapidler bulunur. Bu zorluk derecesindeki parkurlarda nehir ya metrelerce

yukarıdan dökülür ya da art arda bir dolu engele rastlayarak çok türbülanslı ve dalgalı

bir bölge oluşturur.

raftingde zorluk dereceleri

Rafting parkurları zorluk derecelerine göre birden altıya kadar derecelendiriliyor. Birinci derecede çocuklar bile raf-ting yapabilir. En zoru, altıncı derece. Bu derecede geçileme-yecek kadar zor rapidler bulunuyor. Altıncı zorluk derecesin-deki parkurlarda nehir ya metrelerce yukarıdan dökülüyor ya da art arda bir dolu engele rastlayarak çok türbülanslı ve dalgalı bir bölge oluşturuyor. Türkiye’de her zorluk derece-sinden parkur bulunuyor. Hatta en ünlüleri Çoruh Nehri, dünyanın en zorlu rafting rotalarından biri sayılıyor. Çoruh Nehri ilk kez 1978 yılında, efsanevi raftingcilerden Richard Bangs tarafından geçildi. Buraya ilk rafting turu ise 1982 yı-lında Skip Horner tarafından düzenlendi. Horner, yıllar son-ra National Geographic dergisine verdiği röportajda Çoruh Nehri tecrübesi için, “30 yıllık kariyerimin en tehlikeli, en zorlu geçişlerinden biri” demişti. Kaçkar Dağları’ndan do-ğan Çoruh Nehri’ndeki rafting parkuru 169 kilometre uzun-luğunda ve zorluk derecesine göre dörde ayrılıyor. Bunların arasında beşinci ve altıncı zorluk derecesine giren parkurlar da var. Mayıs ve haziran, en çok ilgi gören aylar.

Dalaman Çayı, profesyoneller kadar amatörlerin de gözde-si. 12 kilometre uzunluğundaki parkurda, zorluk derecelerine göre iki ayrı etap var. Üst etabı üçüncü, alt etabı birinci zorluk derecesinde. Sezonu mayıs ayında başlıyor ve ağustos sonuna kadar devam ediyor. Bolu sınırlarındaki Melen Çayı ise haf-ta sonu heyecanı için ideal bir destinasyon. En iyi sezonu, ba-har ayları. 16 kilometrelik parkur Dokuzdeğirmen Köyü’nden başlayarak, Beyler Köyü mevkiinde son buluyor. 1,5 saat sü-ren parkur, üç zorluk derecesinden oluşuyor. İlk kez deneye-cekler için en ideal parkurlardan bir diğeri ise Antalya’daki Köprüçay; zorluk derecesi bir ve iki. Çorlu Nehri, Dalaman Çayı, Melen Çayı ve Köprüçay dışında Alara, Dim, Eşen, Ma-navgat, Zamantı çayları ve Fırtına Deresi’nde de rafting ya-pılıyor. Siz de ekstrem su sporlarına meraklıysanız gerekli önlemleri, ön eğitimi aldıktan sonra bu sporun sunduğu eğ-lence ve maceranın tadını çıkarabilirsiniz. Unutmayın ki, yü-zünüze vuran her dalganın ardından alacağınız solukla, ad-renalin salgılayacak ve yaşadığınızı hissedeceksiniz.

WIL

L S

AL

te

R/G

et

tY

ImA

Ge

S t

UR

Ke

Y

İSTASYON 41

Çocuklarda öğrenme bozukluğuna neden olan disleksiyenin, beyindeki dil ve sesle ilgili sinirlerin yer aldığı bölgenin küçük olmasından kaynaklandığı belirlendi.

n Çocukları derslerinde başarı sağlayamayan ailelerin

akıllarına gelen ilk unsur, çocuğun zekâsıyla ilgili

bir sorun olduğu yönündedir. Oysa disleksiye olarak

tanımlanan ve en sık rastlanan öğrenme bozukluğunun

zekâyla hiçbir ilgisi yok. Eğer öyle olsaydı, Albert

Einstein, Walt Disney, Leonardo Da Vinci, Bill Gates

gibi bilimin ve sanatın gelişmesine

önayak olan birçok ünlünün

zekâsından kuşkulanmamız

gerekirdi. Sözün özü disleksiye

dille, sesle ilgili olup tedavisi

mümkün bir sorun.

Uzmanların yaptığı

çalışmalar da bu

durumu kanıtlar nitelikte. Bu sorunu çözebilmek için

araştırmalarına hız kazandıran Amerikalı bir ekip,

disleksiyenin, henüz okuma-yazma bilmeyen anaokulu

çağındaki çocuklarda beyin taraması yöntemiyle tespit

edilebileceği sonucuna vardı. Neuroscience dergisinde

yayınlanan habere göre, biliminsanları, okula başlama

çağındaki 40 çocuk üzerinde çeşitli testler uyguladı ve

çocuklardan bazılarının beyinlerindeki dil ve sesten

sorumlu sinir demetlerinin bulunduğu bölgenin

normalden daha küçük olduğu belirlendi. Bununla

birlikte, uzmanlar, disleksiye ile sinir demetleri

arasındaki bağlantıya dair kesin bir şey söylemek

için henüz erken olduğunun özellikle

altını çiziyorlar. Bu da araştırmaların

henüz tamamlanmadığı, disleksiye

ile ilgili kesin verilere

varılabilmesi için daha bir

dizi çalışmanın yapılması

gerektiği anlamına

geliyor.

Dünyada en son mikroplar kalacakn Yaz aylarını geride bıraktık.

Her geçen yıl güneşin etkisinin

daha fazla hissedildiği, sıcaklığın

giderek arttığı herkesçe malum.

Peki, ileride neler olacak? Sıcaklığın

yükselmesi, yeryüzündeki canlıların

yaşam mücadelesini sürdürmesine

izin verecek ki? Biliminsanları işte

bu soruların yanıtını bulabilmek

için var güçleriyle çalışıyorlar.

Bilgisayar modelleri üzerinden

binlerce ve belki de milyonlarca

yıl sonra oluşabilecek yaşam

üzerine araştırmalar yapıyorlar.

Araştırmaların sonuçları ise hayli

ilginç; zira İskoçya’daki St. Andrews

Üniversitesi’nden Jack O’Malley

James’in yaptığı bir incelemeye

göre, günümüzden bir milyar yıl

sonra daha da parlak ve sıcak hale

gelen güneşin etkisiyle okyanuslar

buharlaşmaya başlayacak ve tuz

oranı yükselecek. Oluşan sera

etkisi oksijeni azaltacak. Bu durum

neredeyse tüm canlıların hızla

yok olmasına neden olacak. Bu

zaten uzun süredir dillendirilen bir

konuydu, ancak James’in teorisinde

ilginç olan nokta şu: Olağanüstü

çevre koşullarının hüküm sürdüğü

bu ortamda, ayakta kalabilen canlı

türü extremophiles adı verilen

mikroplar... Koşullar daha da

kötüleştikçe bu organizmaların da

ortadan kalkacağı ve 2,8 milyar

yıl sonra dünyada yaşamın sona

ereceği tahmin ediliyor.

n Sağlık sektöründeki gelişmeler hastalıkların tanı ve tedavisindeki süreci kısaltırken operasyon gerektiren durumların

da eskiye oranla çok daha kolay gerçekleşmesine vesile oluyor. Örneğin bundan çok değil on, on beş yıl önce,

kimsenin aklına, göbek deliğinden açılan küçük bir kesik sayesinde mide kanseri ameliyatı yapılabileceği gelmezdi.

Ama oldu. Her geçen gün biraz daha ilerleyen teknoloji ve hekimlerin artan deneyimleri sayesinde artık, mide

ameliyatları da kapalı yöntem kullanılarak yapılmaya başlandı. Tek port adı

verilen yöntemin kullanıldığı bu operasyonda cerrahlar, göbek deliğinde 3,5

santimlik bir kesi oluşturduktan sonra dokuları kesip dikebilen, pille çalışan bir

aletle kanserli mideye ulaşıyor. Yine bu aletlerin yardımıyla, tümörlü midenin

çevre dokularla ilişkisi kesilerek göbek deliğinden çıkarılması sağlanıyor.

“Mide tamamen çıkarıldığına göre, onun görevi nasıl gerçekleşiyor,”

sorusunun yanıtına gelince… Bu işlevi yemek borusuna bağlanan ince

bağırsak yerine getiriyor. Ameliyatın, tek port yöntemi kullanılarak yapılması

hastaya birçok avantaj sağlıyor. Örneğin açık ameliyatlarda, mide bölgesine

ulaşabilmek için yaklaşık 25 santimlik bir kesiğin oluşturulması gerekiyor

ve bu da fıtık ve yara enfeksiyonu gibi sorunların ortaya çıkmasına zemin

hazırlıyor. Açık ameliyatlarda 10 günü bulabilen normal beslenmeye geçiş, bu

yöntemle üç güne düştüğü gibi hasta beş günde taburcu edilebiliyor.

Mide ameliyatları artık daha kolay

Dİsleksİyeerken teşhİs mümkün (mü?)

42 İSTASYON

sAĞlIk

n Kediler, hayvanlar âleminde kişiliği en oturmuş türdür belki de.

Hiçbirine hükmedilemez, hiçbiri eğitilemez. En sevecen görünen

bile, verdiği tepkiyle insanı şaşırtabilir. Bu türü sevenlerin; evinde,

bahçesinde kedi beslemek isteyenlerin sayısı hiç de az değil. Ama

bir de çok sevdikleri halde yaklaşamayanlar var. Onlar kediye karşı

alerjisi olanlar. Değil kediye dokunmak, aynı ortamda bulunmak

bile onlardaki alerjiyi tetikliyor. Cambridge Üniversitesi’nden bir

ekip, insandaki bağışıklık sisteminin kedi alerjisini nasıl algılayıp

öksürme veya hapşırmaya neden olduğuna dair incelemeler

yaptı. Dr. Clare Bryant liderliğindeki araştırmacılar, çalışmalarının

sonucunda kedilerin cildinde alerjiye neden olan bir protein

cinsi buldu. Alerji yapan bu madde, vücuttaki bazı bakteriyel

atıkların bulunduğu belli bir bölgeyi uyarıyor, bağışıklık sistemi

de bu uyarıya öksürme, hapşırma, burun akıntısı, hırıltılı solunum

gibi belirtilerle tepki gösteriyor. Kedilerdeki protein cinsi ile

insanlardaki alerjik reaksiyon arasındaki bu bağlantı, tedavi

yöntemlerinde birtakım adımların atılmasına vesile olacaktır. Çok

sevdiği halde bu hayvanlardan uzak durması gerekenlerin hayatını

son derece kolaylaştıracak ve onları mutlu edecek bir gelişme bu.

eMpAtİ DüĞMesİ kApAnIrsA…

konuşAn sİgArA pAketİ

n Psikopatları nasıl

bilirsiniz? Duygusuz,

acımasız, gaddar... Ve

başkalarının acılarına

duyarsız, bir başka ifadeyle

empatiden yoksun…

İnanılması zor ama, yapılan

bir araştırma bunun tersini

iddia ediyor. Ayrıntıları

“Brain / Beyin” dergisinde

yayınlanan araştırmaya

göre, psikopatların büyük

bölümü empatiden

yoksun değiller, sadece

empati kurmaya yarayan

hisleri, bir elektrik

düğmesi misali, açıp

kapama yetisine sahipler.

Araştırmacılar bunu nasıl

mı anladılar? Hüküm

giyen bir grup psikopat

suçlunun beyinlerine

tarama cihazı bağlayıp

bir insanın başka birine

acı çektirdiği görüntüleri

izlettirerek. Araştırmacılar,

deneklerden videodaki acı

çeken kişiyle kendilerini

özdeşleştirmelerini

istediğinde, psikopat

hükümlülerin

beyinlerindeki acıya

hassas bölgelerin harekete

geçtiğini gördüler. Bu da

onların aslında empati

kurma yeteneğinden

uzak olmadığını ve bu

refleksinin geliştirilmesinin

rehabilitasyonlarında

etkili yöntemlerden biri

olabileceği sonucunu

çıkardı.

n Tüm zararlarını

bildiğiniz halde

diyelim ki, sigara

bağımlısısınız ve

bırakmanın yöntemlerini

arıyorsunuz. Nikotin

sakızı, nikotin bantı,

hipnoz gibi birçok

yöntem sigarayı

bırakmaya çalışanların

imdadına yetişiyor. Ama

bir de açıldığı anda

size sesli uyarı veren,

tabiri caiz ise sigarayı

bırakmanıza yönelik

teşvik edici konuşmalar

yapan bir paketle

karşılaştığınızı düşünün.

Neler hissedersiniz?

İngiltere’deki Stirling

Üniversitesi’nden bir

grup araştırmacı, işte

böyle bir paket geliştirdi.

“Konuşan sigara paketi”

adı verilen paket, yaşları

16 ila 24 arasında

değişen bir grup kadın

üzerinde test edildi ve

işe yaradığı gözlendi.

Konuşan paketlerde;

sigaranın ne tür zararlar

verdiği, doğurganlık

üzerinde yarattığı

olumsuz etkiler, sigarayı

bırakmaya yardımcı

olan kurumların telefon

numaraları bulunuyor.

Bir süre daha farklı

denek grupları üzerinde

teste tâbi tutulması

planlanan konuşan

sigara paketleriyle

ilgili çalışmalar, İngiliz

hükümetince de

destekleniyor.

37 Dereceyİ koruMAk gerek!

n Havaların soğumaya başlamasıyla birlikte gribal

enfeksiyonlar da varlığını hatırlatmaya başladı.

Uzmanlar, bu tür hastalıklara neden olan unsurun,

sanılanın aksine soğuk hava değil, vücut ısının

düşmesi olduğunu; kış aylarını sağlıklı geçirmek

için vücut ısısının 37 derecede kalması gerektiğini

belirtiyor. Peki, ısıyı bu noktada tutabilmek için

neler yapılmalı?

• Bir kazak yerine kat kat giyinilmeli.

• Ağız, burun ve boğazı kapatan atkı takılmalı.

• Kulakları ve başı örten şapka ya da bere

kullanılmalı.

• Ter emici özelliğe sahip atletler giyilmeli.

• Isıyı tutan koyu renk kıyafetler tercih edilmeli.

Çok DAhA rAhAt sevİlebİleceklerAlerji nedeniyle kedilerden uzak durulan dönem sona erecek gibi görünüyor. Uzmanlar, kedilerdeki hangi maddenin alerjiye yol açtığını buldu, şimdi sıra bu durumun önüne geçebilecek ilaçların araştırılmasında.

İSTASYON 43

Acıbadem Aile Hastanesi Bahçelievler’de Derma-toloji Uzmanı olarak görev yapan Dr. Canan As-lan, “Derinin çeşitli tabakalarındaki hücrelerin, istenmeyen şekilde büyümesi ve yayılmasıyla ka-

rakterize edilen tümöral oluşumlardır” diyor, cilt kanse-rini tanımlarken. Cilt kanseri, özellikle son yıllarda sıklık-la duyduğumuz kanser türlerinden biri. Genetik yapıdan sigaraya, güneşten radyoterapiye ve benlere kadar birçok faktör cilt kanserinin ortaya çıkmasına vesile oluyor. Dr. Aslan, her hastalıkta olduğu gibi cilt kanserinde de erken tanı ve tedavinin çok önemine vurgu yapıyor. Daha ziyade hangi nedenler cilt kanserine yol açıyor? Açık tenli, sarı saçlı ve mavi gözlü olmak, aşırı güneşe ma-ruz kalmak, geçmişte güneş yanığı geçirmek, ailede cilt kanseri olması, kişinin geçmişte cilt kanseri ya da organ nakli geçirmesi, bağışıklık sistemini zayıflatıcı ilaç kullanı-mı, sigara içmek, arseniğe maruz kalmak, radyoterapi te-davisi, yanık veya vücutta yara izi (skar) olması, çok sayı-da düzensiz benin bulunması cilt kanserine neden olabilir.

Cilt kanserinin belirtileri nelerdir? Belirtiler kadın ile er-kek arasında farklılıklar gösterir mi? Özellikle güneş gören bölgelerde iyileşmeyen yara, leke, ka-

barıklık veya ülser dediğimiz oyukların olması, benlerinde-ki ani büyüme ya da siyah, mavi, beyaz renk değişikliği, daha önce mevcut yara veya yanık üzerinde kabarıklık ve yara olu-şumu cilt kanseri açısından kişiyi mutlaka dermatolojik mu-ayeneye sevk etmelidir. Belirtiler, aslında kadın erkek ara-sında fark göstermiyor. Ancak cilt kanserinin kadınlarda, daha ziyade görünebilen bölgelerde ortaya çıkması ve kadın-ların muayene konusundaki tutumları, daha erken dönem-de teşhisi sağlıyor. Erkeklerde ise lezyonlar daha farklı bü-yüklük ve görüntülere ulaşınca tanı konulabiliyor.

Diğer kanser türlerinde olduğu gibi cilt kanserinde de belli bir sınıflandırma yapmak mümkün mü? Cilt kanseri, melanom olan ve olmayan olarak sınıflandı-rılır. Daha ziyade melanom olmayan kanser türüne rast-lıyoruz. Melanom ise en ölümcüldür. En sık görülen cilt kanseri tipi, bazal hücreli karsinomdur ve derinin epider-mis dediğimiz en üst tabakasındaki bazal hücrelerden kö-ken alır. Diğer bölgelerde de görülse bile, sıklıkla güneş gören kol ve bacaklarda ortaya çıkar. İkinci sıklıkla görü-len cilt kanseri tipi, skuamöz hücreli karsinomdur. Epi-dermisin keratinosit dediğimiz hücrelerinden köken alan, hızlı seyirli, diğer dokulara ve lenf bezlerine yayılma eği-limli cilt kanseridir. Güneş gören bölgelerde ve açık ten-

Derideki düşmanÇağın en büyük illeti kanser, vücudun hemen her noktasında varlığını gösterebilen bir hastalık. Cilt de bunlardan biri. Acıbadem Aile Hastanesi Bahçelievler Dermatoloji Uzmanı Dr. Canan Aslan, özellikle 40 yaşından sonra her yıl yapılacak rutin kontrollerin hayati önem taşıdığını belirtiyor.

SAĞLIK

44 İSTASYON

lilerde sık ortaya çıkar. Başka cilt hastalıkları ya da yanık skarı zemininde gelişebilir. Son olarak bir de malin mela-nom dediğimiz, deriye renk veren melanosit hücrelerin-den veya bu hücrelerin farklılaşması sonucu oluşan ben-lerden köken alan kanser tipi vardır. Eskiye oranla daha fazla, özellikle beyaz ırkta ve orta yaşta görülür.

Benler (nevüs), cilt kanseri konusunda en sabıkalı unsur-lar. Vücudunda ben olanlar, hangi durumlarda bunun cilt kanserinin belirtisi olabileceğinden şüphelenmeli? Ailesinde cilt kanseri hikâyesi olanlar, çok sayıda bene sahip olanlar ve doğuştan üzerinde kıl olan büyük beni olanlar dikkat etmeli. Ayrıca mevcut benlerde ani büyü-me, şekil değişikliği, renk değişikliği, kanama ve iyileşme-yen yara oluşumu varsa mutlaka cilt muayenesi yapılmalı.

Değişen iklim şartları ve güneş ışınlarının etkisi hastalı-ğın artışında rol oynuyor mu? Güneş ışınları cilt kanseri oluşumunda başlıca rol oynu-yor. Açık havada çalışanlarda, uzun süre güneşin yoğun olduğu saatlerde güneşlenenlerde ve güneş yanığı olan-larda cilt kanseri riski artabiliyor. Güneş ışınları, tümörü baskılayıcı gende değişiklik yaparak tümörün ortaya çık-masına veya büyümesine neden oluyor.

Bazı meyve sebzelerin, çeşitli kanser türlerine iyi geldiği-ne dair yazılarla karşılaşıyoruz. Cilt kanserine iyi geldiği bilimsel olarak da kanıtlanmış meyve ya da sebzelerin ne-ler olduğunu öğrenebilir miyiz? Cilt kanserini önlemede bilimsel olarak kanıtlanmış bir yiyecek yok. Ancak antioksidan içeren yiyecekler koruyu-cu olabiliyor. A, C, E vitamini ve çinkodan zengin beslen-me antioksidan özellikler yapıyor. Balık, havuç, kabak, brokoli, soya faydalı yiyecekler. Yeşil çay, zencefil ginkgo çayları çok olmamak şartıyla tüketilebilir. Yine flavanoid-ler cildimizi, güneş ışınlarına karşı koruyor. Soğan, kere-viz, domates, üzüm, elma ve zerdeçal flavanoiditten zen-gin besinlerdir. Selenyum açısından zengin yumurtanın da koruyucu özelliği var.

Cilt kanserinin tanı ve tedavi süreciyle ilgili genel hatlar-la da olsa bilgi alabilir miyiz? Cilt kanserinde özellikle melanom ve skuamöz hücre-li karsinomda erken tanı çok önemli. Kişi şüpheli lezyon gördüğünde hemen dermatolojik muayeneden geçmeli. Sadece lezyon olan bölge değil, tüm vücut muayene edil-meli. Ben ile ilgili bir sorun varsa dermoskop dediğimiz bir cihazla bakılmalı. Muayene sonrası şüphe edilen lez-yondan örnek alınabilir ya da lezyon tamamen çıkarılarak patolojik incelemeye gönderilir. Patolojik inceleme sonu-cuna ve cilt kanseri tipine göre kanserli bölgenin tama-men çıkarılması veya gerekirse radyoterapi ve kemoterapi yöntemlerinin uygulanması söz konusu olabilir.

Malum, çok sık hekime başvuran bir toplum değiliz. Cilt-le ilgili genel muayenelerin ne sıklıkla yapılması ve kişi-nin nasıl önlemler alması gerekiyor ki, cilt kanserine kar-şı riskler azaltılsın? Amerikan Kanser Cemiyeti, cilt kanseri için 20 ila 40 yaş-ları arasında üç yılda bir, 40 yaşından sonra her yıl rutin kontrolü öneriyor. Kişinin doğuştan çapı büyük ve üze-rinde kıl olan beni varsa, ailesinde cilt kanseri hikâyesi bulunuyorsa daha erken dönemde dermatolojik muaye-ne önerilir. Muayeneden sonra kişinin ne sıklıkta geleceği doktor tarafından söylenir. Ayrıca dört ila altı hafta ara-sında iyileşmeyen yara, kabarıklık ve benlerde ani deği-şiklikler varsa mutlaka doktora başvurulmalı. Açık tenli, çok sayıda çile sahip kişiler, ailesinde cilt kanseri olan-lar, daha önce cilt kanseri geçirenler, organ nakli hastala-rı erken tanı ve tedavi açısından kendilerini muayene et-meli. Muayene her ay ya da iki ayda bir yapılmalı. Ayna yardımıyla gövde ön ve arka yüzleri, koltuk altlarının de-ğerlendirilmesi; kolların, ön kolların, ellerin incelenme-si; uyluklar, bacaklar, ayaklar ve ayak tabanlarının değer-lendirilmesi; el aynası yardımıyla ensenin ve parmaklarla saçlar ayrılarak saçlı derinin değerlendirilmesi, el aynası yardımıyla sırt, bel ve kalçaların değerlendirilmesi öneri-lir. Güneşin yoğun olduğu saatlerde dışarı çıkmamak, ya-zın ultraviyole A ve B ışınlarına karşı koruyucu kremin yanı sıra şapka ve gözlük kullanmak, sağlıklı beslenmek, sigara ve alkolden uzak durmak, uzun süre iyileşmeyen yaralarda uzman görüşü almak da kişinin cilt kanserine karşı alabileceği önlemler arasında bulunuyor.

Acıbadem Aile Hastanesi Bahçelievler Dermatoloji Uzmanı Dr. Canan Aslan, birçok etkenin cilt kanserine yol açabileceğini belirtiyor.

İSTASYON 45

Egzoz gazı emisyon ölçümü

Egzoz gazı emisyon ölçümü hakkında genel bir tanıtım ve muayene edilen unsurlar hakkındaki bilgileri Teknik Eğitmenimiz Mehmet Savaş Uçar anlatıyor.

Günlük yaşantımızın vazgeçilmez bir parçası olan motorlu

taşıtlar, hayatımızı kolaylaştırıyor. Motorlu taşıtlarda güç

elde etmek için benzin, dizel, LPG, CNG, LNG türü yakıtlar

kullanılıyor. Bu yakıtların yanması sonucu, enerjinin

yanısıra atık gazlar da üretiliyor. CO (karbon monoksit),

CO2 (karbon dioksit) NOx (azot oksitler) gibi gazların yanı

sıra yanmamış yakıt ve yağ buharının oluşturduğu HC

(hidrokarbonlar) egzoz sistemi ile dışarıya atılıyor. Bu

atık gazların çevremize zararlarının minimum düzeyde

tutulması için araçlarımızın motor ve egzoz sistemlerinin

araç imalatçıları tarafından belirlenen en uygun durumda

çalışmalarının sağlanması gerekiyor. Bahsi geçen uygunluk

düzeyinin kontrolü ve gerektiğinde tekrar düzenlenmesi

için araçların cinslerine, kullanılma amaç ve şekillerine

uygun olarak egzoz gazı emisyon ölçümleri yaptırılmalı.

Bu yazımızda sizlere egzoz emisyon sistemi ve egzoz gazı

emisyon ölçümü hakkında kısaca bilgi vereceğiz.

Katalitik Konvertör: Egzoz gazındaki kirleticileri zararsız veya daha

az zararlı bileşenlere dönüştürmek amacıyla bir taşıtın egzoz sistemine

yerleştirilen reaktördür. Üç yollu bir katalitik konvertörde aşağıdaki üç

tepkime eşzamanlı olarak meydana gelir:

1. Karbonmonoksitin yakılarak karbondioksite çevrilmesi: 2CO + O2 Ò 2CO2

2. Azot oksitlerin azota indirgenmesi: NOx Ò O2 + N2

3. Yanmamış hidrokarbonların (yanmamış yakıtın) karbon dioksit ve suya

dönüştürülmesi, yani yeniden yakılması:

CxHy + nO2 Ò xCO2 + mH2O

Egzoz gazı Emisyonlarının kontrolü nEDEn önEmli?

Egzoz sistEmi Parçaları

KatalitiK Konvertör Zararlı Bileşenlerin Dönüştürülmesi

Katalitik konvertörgövdesi

Amyant katalistsıkıştırıcı

Redüksiyon Oksidasyon

Oksidasyon

Egzost gazı çıkışıH20 SuCO2 KarbondioksitN2 Nitrojen

Azot oksitler NOX, Karbondioksit CO2 ve Azot N2’a redükte edilir.

Karbonmonoksit CO, Karbondioksit CO2’ye okside olur.

Hidrokarbonlar HC, Karbondioksit CO2 ve Su H2O’ya okside olurlar.

Egzost gazı girişiH HidrojenCO Karbon monoksitNOX Nitrojen oksit

Fiili reaksiyonCO 1/2 O2 = CO2H4C2 + 3O2 = 2CO2 + 2H2OCO + NOX = CO2 + N2

Isı muhafazası

Oksijen sensörügirişi

Aktif katalistmadde

UZMAN GÖZÜYLE

46 istasyon

Susturucular egzoz supaplarının açılıp kapanması sırasında çıkan sesi boğarlar.

Supap açılınca egzoz borusuna yanmış gazı yüksek basınçla atar. Bu tip bir

hareket gazın kendinde hızlı giden ses dalgaları yaratır, işte susturucu bunu

sessiz hale getirmekle görevlidir. Bunu ses dalgası enerjisini ısıya çevirerek

yapar. Susturucunun içindeki delikli bölme ve plakalara değen ses dalgaları

enerjilerini kaybeder. Araçların yapısına göre bir (Arka Susturucu) veya birden

fazla (Arka ve Orta Susturucu) adette bulunabilir.

susturucular

Egzoz gazı Emisyon ölçümü PEriyotları

orta susturucu arKa susturucu

Kamuya ait araçlar da dâhil olmak üzere trafikte bulunan

dört ve daha fazla tekerlekli yolcu ve yük taşımaya mahsus

(iş makineleri, tarım ve orman traktörleri, motosikletler ve

motorlu bisikletler hariç) karayolu motorlu taşıtlarının aşağıda

belirtilen periyotlarda egzoz gazı emisyon ölçümü yaptırması

zorunludur. Araçlar, taşıt kategorileri esas alınmak kaydıyla

cinslerine, kullanılma amaç ve şekillerine uygun olarak aşağıda

belirtilen periyotlarda egzoz gazı emisyon ölçümüne tabi

tutulur;

1. Hususi otomobiller ilk üç yaş sonunda ve devamında her iki

yılda bir.

2. Resmi otomobiller ilk iki yaş sonunda ve devamında yılda bir.

3. Diğer motorlu taşıtlar ilk bir yaş sonunda ve devamında yılda bir.

4. Trafikte seyreden tüm motorlu taşıtlar on yaş sonunda yılda bir.

Ayrıca taşıtların trafiğe çıkışından sonraki muafiyet süresinin

bitim tarihinden itibaren bir ay içerisinde egzoz gazı emisyon

ölçümü yaptırılması zorunludur.

Egzoz gazı Emisyon ölçümü

Egzoz gazı emisyon ölçümü araçların yakıt tiplerine göre farklılık gösterir.

1. Benzinli motora sahip araçlar

2. Benzin+LPG (CNG/LNG) motora sahip araçlar

3. Dizel motora sahip araçlar

Test öncesinde, egzoz sisteminde

(tüm egzoz boruları, susturucular

ve katalitik konvertör) bir sızdırma

veya kaçak olup olmadığı, emisyon

kontrol sisteminde kullanılan

parçaların durumu kontrol edilir.

Kontroller neticesinde egzoz

sisteminde hasar ve sızdırma gibi

unsurların tespiti, muayenenin

onaylanmamasına yol açacaktır.

BenZinli, BenZin+lPG’li motorlara sahiP araçlarDa eGZoZ GaZı emisyon ölçümüLPG veya CNG/LNG kullanan ve egzoz sisteminde katalitik dönüştürücü ve benzeri

emisyon kontrol donanımı olan veya olmayan pozitif ateşlemeli motorlu taşıtların

egzoz gazı ölçümü LPG veya CNG/LNG ile de tekrarlanır. Aracın ölçümlerden

başarılı olabilmesi için başka kusuru yoksa, her iki yakıt türü için yapılan

ölçümlerde tabloda belirtilen CO (karbonmonoksit) sınır değerleri aşmamalı.

DiZel motorlara sahiP araçlarDa eGZoZ GaZı emisyon ölçümüDizel araçlarda egzozdan çıkan duman koyuluğu (Absorpsiyon) ölçümü

yapılır. Ölçüm vites boşta ve motor yüksüz durumda yapılır. Her bir serbest

ivme çevrimini başlatmak için, dizel enjeksiyon pompasından azami yakıt

beslemesini sağlamak için gaz pedalına bir saniyeden az, tam ve devamlı

olarak, fakat sert olmayacak bir şekilde basılır. En az üç defa tam gaz

ölçümü yapılır ve bu ölçümlerin aritmetik ortalaması alınır. Ölçüm sonucu,

araçların model yılına göre tabloda belirtilen değeleri aşmaması gerekir.

hasarlı susturucu

Egzoz gazı emisyon ölçüm sonuçları belirlenen limitler dâhilinde olan araçlar için Egzoz Emisyon Muayene Ruhsatı düzenlenerek onaylanır.

Yakıt takibiKatalitik

konvertör Model yılı Ölçüm devir-1 % CO

Benzin / LPG / CNG / LNG Yok 1 Ekim 1975’ten önce Rölanti % 6,0

Benzin / LPG / CNG / LNG Yok 1 Ekim 1975 - 1 Ekim 1986 arası

Rölanti % 4,5

Benzin / LPG / CNG / LNG Yok 1 Ekim 1986’dan sonra Rölanti % 3,5

Benzin / LPG / CNG / LNG Var 2003 Mayıs’ına kadar Rölanti % 0,5

Benzin / LPG / CNG / LNG Var 2003 Mayıs’tan itibaren Rölanti % 0,3

Benzin / LPG / CNG / LNG Var 2003 Mayıs’ına kadar 2000 dev / dk % 0,3

Benzin / LPG / CNG / LNG Var 2003 Mayıs’tan itibaren 2000 dev / dk % 0,2

Yakıt takibi Turbo Model yılı m -1

Diesel Yok/ Var 1 Ocak 1980’den önce Muaf

Diesel Yok 1 Ocak 1980’den itibaren % 2,5

Diesel Var 1 Ocak 1980’den itibaren % 3,0

Ölçüm sıcaklığı Min. 80 C

Ölçüm sonuçları En az üç defa tam gaz ölçüm yapılır ve aritmetik ortalaması alınır.

istasyon 47

Dİjİtal Dağıtım ve mobİln Dijital dağıtım, her gün hızla yaygınlaşıyor.

Özellikle müzik ve oyun sektörlerinde basılı ürünler

yerini dijital, indirilebilir ürünlere bırakıyor.

Oyuncular içinse “dijital dağıtım” denillince akla

gelen ilk isim, oyun topluluğu Steam. Her gün

milyonlarca oyuncu Steam’de oyun oynuyor ya da

alışveriş yapıyor. Özellikle indirim kampanyaları

sırasında Steam, kullanıcıların hücumuna uğruyor.

Akıllı telefonların yaygınlaşması ve mobil

pazarlamanın öneminin artmasıyla Steam

de 2012’nin başında mobile taşındı. Böylece

kullanıcılar her an, her yerden Steam’e ulaşıp

kampanyaları takip etmeye başladılar. Özellikle

mobil cihazları hedef alan kısa süreli indirim

kampanyaları da kullanıcıları mobil uygulamaya

yönlendirdi.

Steam örneğinde de gördüğümüz gibi mobil

uygulamalar kullanıcıları harekete geçirmek için

oldukça etkili oluyor. Satın alma kararı veren

kullanıcılar, kararlarını anında uygulayabiliyor.

Mobilin yükselişi sürdükçe daha çok sayıda dijital

dağıtımcı yakın gelecekte telefonlarımızdaki yerini

alacak gibi görünüyor.

Kerem Başar, Sosyal Medya Stratejisti, Likeable Istanbul

n Bir mekâna ilk gittiğimizde, orayı incelemeyi

ikinci sıraya bırakıp önceliğimizi “check-in”

yaptırmaya verir hale geldik. Arkadaşlarımızın

nerede olduğunu takip etmek, memnun

kaldığımız veya sıfır memnuniyetle kalktığımız

mekânlar için “tip” bırakmak en sık yapmaya başladığımız aktiviteler arasına girdi.

Hayatımızda fazlaca yer almaya başlayan Foursquare, dönemin trendlerine kayıtsız kalmayarak reklam

almaya başladı. Google’ınkine benzeyen Foursquare reklamlarını diğerlerinden farklılaştıran en önemli

özellik, gerçek müşteriler işletmelerde check-in yaptırdıklarında ücretlendirmenin marka bütçesi üzerinden

gerçekleştirilmesi. Dünya üzerinde milyonlarca kullanıcısı bulunan Foursquare gibi bir mecranın reklam

almaya başlaması, reklam verenleri sevindirecek bir durum. Gelelim reklamların nasıl yayınlanacağına,

bu kullanıcıların kendilerinin ve arkadaşlarının daha önceki check-in’lerine göre ayarlanacak. Böylece

Foursquare kullanıcıları, gittiklerine benzer yeni mekânları daha kolay keşfedecekler. Özellikle yeni

markalar, hedef kitlesine uygun kullanıcılara reklamlarını göstererek işletmelerini daha kolay duyuracak.

Foursquare Ads, markalar ve tüketiciler açısından yararlı bir platform olacak.

Not defterleri tozlu raflara!n Dijital çağda yaşadığımız için artık not

defterleri ve kalemler, yerini tabletlere

ve akıllı telefonlara bıraktı. Durum böyle

olunca, uygulama mağazaları en iyi not

tutma uygulaması konusunda birbiriyle

yarışır hale geldi. Bu savaşta şu an için en

revaçta olan uygulama Evernote.

Evernote klasik bir not tutma

uygulamasından çok daha fazlasını

sağlıyor. Not tutmak dışında belgeleri

kaydetme, ses kaydı veya fotoğraf

çekme özellikleriyle her şeyi size kolayca

hatırlatıyor. En büyük kolaylığıysa

telefondan kaydedilen bilgilere,

bilgisayardan veya tablet bilgisayardan

kolayca ulaşılabilmesi. Notları çevresiyle

paylaşmak isteyenler içinse kolayca link

olarak paylaşılabiliyor. Evernote yan

uygulamalarıyla da kullanıcıya büyük

kolaylık sağlıyor. Skitch ile şekillerle ve

işaretlemelerle önemli noktaların altını

çizebilir, Web Clipper ile web sayfalarını

kaydedebilirsiniz. Özellikle geniş bir

çevreniz varsa ve insanları hatırlamakta

zorlanıyorsanız Evernote Hello size bu

konuda yardımcı olabilir. Yemek sizin

için önemli bir faktörse, yeni restorantlar

keşfetmekten tarif saklamaya kadar her

şey için Evernote Food’u kullanmanız yeter.

Not tutmak hayatınızın bir parçasıysa

Evernote hayatınızı kurtaracaktır.Neslican Ciddi, Sosyal Medya Uzmanı, Likeable Istanbul

Foursquare de kendini reklama açtı

48 İSTASYON

SoSYal meDYa

markalar için Hashtag seçimin Öncelikle ‘hashtag’ kavramının artık

Twitter’a özgü olmadığını hatırlatmakta

fayda var. Facebook, Instagram ve

Pinterest gibi sık kullanılan mecralarda

da hashtag kullanılıyor. “İyi ama nedir bu

hashtag” diye sorarsanız, başına # işareti

koyduğunuz her kelime hashtag olur.

Kullanmak zorunda değiliz elbette, ancak

kullandığımız takdirde yazdıklarımız uzay

boşluğunda kaybolmaz. Kim bilir belki

cevap arayan birinin işine yarar. “Neden

hashtag kullananlar daha havalı?” Çünkü

mecra dinamiklerini biliyor ve paylaştığı

içerikler önemsensin istiyor.

Gelelim markaların hashtag kullanımına.

Markanın ve içeriklerinin erişim alanını

genişletmek için hashtag işe yarar. Twitter

ve Google+’ta kullanıldığı zaman SEO’ya

katkı sağlar. Facebook bu konuda farklı bir

işleyiş seçimi yaptı ve henüz yolun başında.

Eğer markanıza güveniyor ve bu mecrayı

kullanmak istiyorsanız, öncelikle ona özel,

anlaşılması kolay bir hastang seçmeniz

gerekiyor. Hashtag’inizi her mecrada

kullanmanızı ve sahiplenmenizi öneririz.

Markayı takip etmeyen insanların bile

ilgisini çeksin. Takipçilerin kendiliğinden

kullanmak isteyecekleri hashtag’iniz olmalı

ve içinde marka ismi geçmemeli ki, reklam

kokmasın. Son olarak, markanın stratejisini

ve tüketicideki algısını hesaplamadan

yapılan bir hashtag seçimi, beklenmeyen

bir krizle sonuçlanabilir. Fırsatlar krize

dönebilir. Marka veya ajans tarafı, markayı

iyi tanımalı, kampanyanın sonuçlarını

öngörebilmelidir.Tulû Tıltay, Topluluk Yönetimi Ekip Lideri,

Likeable Istanbul

vine vs. ınstagram videon Aynı zamanlarda anlık video paylaşım uygulamaları geliştiren Twitter ve Instagram yarışı devam ediyor.

Twitter’ın Vine ile atağa kalkmasının hemen ardından, Instagram da video paylaşım güncellemesini hayata

geçirmişti. Vine, 6 saniyelik video çekimine izin verirken, Instagram bu süreyi 15 saniyeye çekti. Twitter’ın

Instagram’ı desteklememesi ve Vine videolarını otomatik oynatmasının da kullanıcı tercihleri üzerinde

önemli bir etkisi var. Kullanıcıların video paylaşım alışkanlıklarında Instagram’ı seçmesi “Vine başarısız mı

olacak?” sorusunu akıllara getirdi. Sorunun cevabı çok net: “Hayır, böyle bir şey olmayacak.” Instagram

video özelliğini açıkladığı zaman ilk 24 saat içinde 5 milyon video yüklendi. Fakat istatistiklere göre Vine,

indirilme listelerinde hâlâ Instagram’ın üzerinde yer alıyor.

n Sosyal medya, bütün kullanım

amaçlarının yanı sıra günlük

hayatın en etkili eğlence

kaynaklarından biri

şüphesiz… Komik videoların/

fotoğrafların yanı sıra parodi

hesaplar kullanıcılardan

en çok ilgi gören eğlence

kaynakları arasında. Özellikle

Twitter’da çok daha fazla parodi

hesaba rastlamak mümkün; çünkü Twitter, Facebook’un

ve Google Plus’ın aksine kullanıcılardan gerçek isimlerini

istemiyor. Twitter’da küçük bir arama yaptığınızda pek çok

hayal kahramanının, ünlünün, tarihi figürün; hatta otobüs, oda

spreyi gibi sıradan eşyaların parodileriyle karşılaşabilirsiniz.

Bu hesaplardan düzenli yönetilenlerse çok kısa sürede

adını duyuruyor ve yüksek sayıda takipçiye ulaşıyor. Elbette

başarılı parodi hesapların taklitleri de açılıyor; fakat gerek

mizah anlayışından, gerek orijinal olmayışından bu hesaplar

orijinalinin başarısına yaklaşamıyor.

Peki, parodi hesaplar Twitter’ın inandırıcılığına zarar

veriyor mu? Aslında vermiyor; çünkü parodi hesaplar çoğu

zaman sadece mizah amaçlı kullanılıyor. Dolayısıyla bir

ünlünün parodisi gerçek hesabından epeyce farklı oluyor.

Eğer sizin de Twitter akışınız çok ciddi tweet’lerle dolduysa ve

biraz gülmek istiyorsanız, parodi hesaplar arasında mutlaka

kendinize göre birkaç hesap bulabilirsiniz.

SoSYal meDYaDa paroDİ HeSaplar

İSTASYON 49Sosyal medya sayfaları ve tarafından hazırlanmıştır.

n FIFA 14 oyununun çıkış tarihi hızla

yaklaşırken yeni özellikleri de belirlendi.

Özellikler sayesinde oyundaki maçlar, tıpkı

gerçek maçlar gibi olacak. Teknolojisiyle ödül

alan oyunda, Pure Shot ismindeki bu özelliğin

yanı sıra yeni top fiziği sistemi, şutların

yapısını da değiştiriyor. Böylece oyuncu her

bir şutu gerçekten hissedebiliyor. FIFA 14,

EA SPORTS Football Club adındaki servisiyle online

özellikler ve canlı içerikler sunacak. FIFA 14 bu yıldan

itibaren dünyanın dört bir yanındaki oyuncuları birbirine

bağlayarak, futbolun sosyal ağı olmayı hedefliyor.

Oyunun en büyük rakibi PES 14’de de önemli

değişiklikler var. Konami Digital Entertainment

tarafından üretilen oyunda, yeni motor kullanılıyor.

Şirket, PES serisinde bugüne kadar yapılmış en radikal

yeniliklerin hazırlandığını, böylece yeni bir dönemin

başlayacağını belirtiyor. Altı temel standart üzerine

kurulan yeni sistemde, önceki sürümlerde takımları

zorlayan kısıtlamaların çoğu ortadan kaldırılmış.

n Lost Planet serisinin en yeni

bölümü Xbox 360, PlayStation3

ve PC için piyasada. Lost Planet 3

E.D.N. III adı verilen yeni seride,

tehlikeli, ama oldukça kârlı bir

anlaşma için dünyadan ayrılan Rig

pilotu Jim Peyton’ı tanıtılıyor. Neo-

Venus Construction (NEVEC) için

çalışan Jim, NEVEC’in, dünyadaki

enerji krizini çözeceğine inandığı,

gezegenin doğal enerji kaynağı olan

Termal Enerji örnekleri almak ve

daha önce gezilmemiş arazilerde

araştırma yapmakla görevli Coronis

üssündeki az sayıdaki öncüden

birisi olarak karşımızda.

Maceraya devaM...

n Efsane Street Fighter serisinin

yeni oyunu Ultra Street Fighter IV,

nihayet geliyor. Haberlere göre

yılbaşından sonra raflarda olacak.

Beş yeni karakter ve altı yeni

mekânla birlikte gelecek oyunda,

oyuncu sayısı 44’e yükseldi.

n İkinci Şirinler filminin hikâyesini

konu alan The Smurfs 2 oyunu,

eğlenceli bir aksiyon-macera türü

olarak karşımızda. Oyuncular Şirine’yi

kötü Gargamel’in elinden kurtarmaya

çalışıyor. Şirinler Köyü, New York,

Korkunç Orman, Dağlar,

Tropikler ve Paris olmak

üzere, altı farklı mekânda

geçen oyunda Gargamel,

ve Azman’ın da aralarında

olduğu düşmanları

bozguna uğratmaya

çalışıyorsunuz.

Street Fıghter yolda

Şirinler 2 oyun oldu

diablo ııı resmen duyuruldun Uzun süredir beklenen oyun Diablo’nun üçüncü sürümü için

beklemeye gerek kalmadı, zira oyun Eylül ayında piyasaya çıktı.

Oyunun ana konusu ve temasına gelince… Olaylar karanlık ve

fantastik bir dünya olan Sanctuary’de geçiyor. Burada yaşayan

birçok kişi tarafından bilinmese de Sanctuary, yirmi yıl kadar

önce birkaç cesur ve güçlü kahraman tarafından şeytani güçlerin

elinden kurtarılmıştır. Burning Hell ordularıyla yüzleşen, hayatta

kalabilecek kadar şanslı olan bu savaşçıların çoğu, yaşadıkları

deneyim sonucunda akıllarını kaybetmiştir. Diğerleriyse bu

uğursuz hatıraları derinlere gömmüştür. İşte Diablo III’te

oyuncular şeytanın farklı şekilleriyle yüzleşmek için tekrar

Sanctuary’e dönüyor. Haydi, konsol başına...

Futbol Şenliğinde yeni sezon baŞlıyor

FIFA 14 ve PES 14, özelliklerini geliştirdi. Yeni özelliklerle artık hiçbir şey eskisi gibi olmayacak!

50 İSTASYON

oyun HAZIRLAYAN: RESUL BUKSUR

Mobil oyunda Mücadele sürüyorKonsol oyunlarda firmalar rakiplerini geride bırakabilmek için bir yandan mevcut ürünlerine yeni özellikler eklerken bir yandan da yeni oyunlar üzerine çalışıyorlar. Konsolda hal böyleyken mobil oyun üreticileri de boş durmuyor elbette. İşte mobil oyun dünyasındaki son gelişmeler…

n World War zVizyon filmlerinin oyunları bir hayli ilgi görüyor.

Bunlardan biri de Man of Steel. Oyunda yine

zombiler başrolde. Bir anda dünyayı zombiler

sarınca, insanlık için tek amaç hayatta kalmak

oluyor. Başarılı grafiklerin eşliğinde, her yerden

fışkıran zombilerle savaşa hazırlanın. Fiyatı mı?

5,49 TL.

n ıron Man 3Film oyunlarının bir yenisi de Iron Man’den

geliyor. Gameloft’un ürettiği Iron Man 3’de, demir

adamımız maceradan maceraya koşmaya devam

ediyor. 18 farklı zırh ve üç farklı şehirde geçen

oyunu, hem ekrana dokunarak hem de sağa

sola hareket ettirerek kontrol edebiliyorsunuz.

Ücretsiz olan oyunun iPhone ve Android

versiyonları da bulunuyor.

n Plants vs. zoMbıes: 2Efsaneleşen oyunlardan Plants vs. Zombies’de,

bitkilerle zombilerin savaşı kaldığı yerden

sürüyor. İlk oyunda evin arka bahçesinde yaşanan

zombi işgali, bu kez Mısır’a, piramit ambiyansına

taşınıyor. Piramit ve sfenksli dekoru, yeni savaşçı

bitkileriyle zombi avı, şimdi çok daha keyifli hale

geldi. Başlarda yine güçsüz zombilerle karşı

karşıya geliyorsunuz ve seviye atladıkça zombileri

indirmek de zorlaşıyor. Mumya zombilerle

gazanız mübarek olsun. App Store’dan ücretsiz

indirebilirsiniz.

n asPhalt 8: aırboneEfsane oyunlardan Asphalt serisinin yeni sürümü

çıktı. Kontrolleri aynen koruyan geliştirici şirket

Gameloft, daha eğlenceli ve daha gelişmiş

grafiklerle geliyor. Oyunun grafiklerini o

kadar etkileyici ki, telefon ekranınızda yağmur

damlalarını gerçek sanabilirsiniz. Oyunun

sınırlarını zorlamak için yetenekli bir akıllı

telefona ihtiyacınız olduğunu belirtelim. Eskisine

oranla uçuş rampaları, araba modelleri ve pist

sayısı artırılmış, fiyatı ise 1,79 TL.

n Man oF steelUzun yıllardan sonra Man of Steel adıyla

sinemaya yeniden dönen Superman, oyun olarak

da karşımızda. Uçan, gözleriyle çeliği eriten süper

kahramanımız dünyayı ele geçirmeye çalışan

General Zod ile mücadele ediyor. Hem Superman,

hem de General Zod’un insanüstü güçlerinin

kıyasıya vuruştuğu oyuna 5,49 TL ödeyerek

sahip olabilirsiniz.

n PaPer toss 2.0İşte, vakit öldürmek için her cebe lazım bir oyun:

Paper Toss. Ücretsiz bu uygulamayla top haline

getirdiğiniz kâğıdı vantilatörün rüzgârını da

hesap ederek çöp kutusuna atmaya çalışıyoruz.

Ekranda yer alan sayı ve ok, size vantilatörün

yarattığı rüzgâr gücü ile rüzgârın yönünü

bildiriyor. Kolay ve zor gibi farklı seviyelerin yanı

sıra havaalanı, banyo gibi farklı mekânlarda da

oynayabiliyorsunuz.

n dolMuŞ drıverBir İstanbul oyununa ne dersiniz? Hele de

nostaljik dolmuşların şoförü olarak sokaklarda

fink atmak ilginiz çekebilir. Dolmuş Driver

oyununda, yolcu alma, yolcu kapmaca,

rakiplerinizi geçme ve nitro takarak daha hızlı

gitme gibi seçeneklerle İstanbul sokaklarında

racon kesmenin bedeli 1,79 TL.

İSTASYON 51

Şimdi de Sherlock oldun Fotoğraftaki bu adamı

tanıdınız mı? O masmavi

gözler ve o bakışlar sizde

çağrışım yaratıyor mu?

Eğer anımsamakta güçlük

çekiyorsanız, onu uzun beyaz

saçlı, bembeyaz uzun bir elbise

içinde ve elinde asasıyla hayal

edin. Şimdi buldunuz değil mi?

J. R. R. Tolkien’in kitabından

sinemaya uyarlanan, “The

Lord of the Rings / Yüzüklerin

Efendisi” serisinin Gandalf’ından

başkası değil fotoğraftaki

oyuncu. Adı Ian McKellen.

72 yaşında.

Oyunculuk

kariyerindeki

en büyük

başarıyı, 50’li

yaşlarının

sonlarında,

Yüzüklerin

Efendisi ile

yakaladığına kuşku yok. Ama

o şimdi bambaşka bir role

hazırlanıyor. Zira Oscar ödüllü

yönetmen Bill Condon, “A Slight

Trick of the Mind” adlı kitabı

beyazperdeye uyarlamaya

niyetleniyor. Screen Daily

sitesinin haberine göre, 2014

yılının Nisan ayında vizyona

girmesi planlanan filmde olaylar

1947 yılında geçecek. Ian

McKellen ise bu filmde emekliye

ayrıldıktan sonra 50 yıl önce

gerçekleşen ve çözülemeyen

bir olayın anılarıyla baş başa

kalan Sherlock Holmes’i

canlandıracak.

Tarihi pati izin Bir süre önce, news.discovery.com’da yayınlanan bir haber, okuyanları

hayrete düşürdü. Haber hem bir kediyle hem de elyazması tarihi bir

kitapla ilgiliydi. Olay Hırvatistan’da, Sarajevo Üniversitesi’nde geçiyordu.

Üniversite’de araştırma görevlisi olan Emir Filipovic, arşiv taraması yaptığı sırada, üzerinde çalıştığı 15’inci

yüzyıla ait metinlerin bulunduğu elyazmasında bir sürprizle karşılaşmış ve elyazmasının üzerinde pati izine

rastlamıştı. Pati izinin bulunduğu doküman, 11 Mart 1445 tarihli, Dubrovnik Cumhuriyeti dönemine ait bir ticari

yazışmaydı. Kedinin oraya nasıl geldiği, patisini mürekkebe nasıl batırdığı meçhul... Ancak yapılan incelemeler,

kedinin kitabın sol tarafından yürümeye başladığı, sağ tarafa geçmeden bir dönüş yaptığını gösteriyor.

Superman İle BaTman randevulaŞTı

Dünya üzerinde milyonlarca hayran kitlesi bulunan Superman ve Batman, beyazperdede bir kez daha

buluşuyor. Ben Affleck ve Henry Cavill’in başrolünde oynadığı film 2015 yazında gösterime girecek.

n Takvim yaprakları 1939 yılının Mayıs ayını gösterdiğinde,

çizer Bob Kane ve metin yazarı Bill Finger tarafından

yaratılan “yarasa adam” Batman, çizgi roman tutkunlarıyla

ilk kez buluşuyordu. Kane ve Finger dâhil hiç kimse,

Detective Comics dergisinin 27’nci sayısında can bulan

bu karakterin yıllarca yaşayacağını, dünya üzerinde nam

salacağını tahmin edemezdi kuşkusuz. Aslında Batman,

son derece basit bir konudan yola çıkarak yaratılmıştı:

Kötülüklerle savaş. Çocuk yaşta ailesinin öldürülmesine

şahit olan Bruce Wayne’in, bir yandan ailesinden kalan

servetle yaşamını sürdürürken, diğer taraftan yarasa temalı

kostüm ve ekipmanlarla suçlulara karşı yürüttüğü mücadele

anlatılıyordu. Bu mevzuu okurların o kadar hoşuna gitti ki,

Batman, Detective Comics’te ilk kez boy gösterdikten on yıl

sonra beyazperdede yerini almıştı...

Yer, yine Amerika; yıl 1933. Jerry Siegel ve Joe Shuster adlı

iki kafadar, üstün güçleriyle uzaydan gelip dünyayı istila

edecek kötü bir adam olarak tasarlarlar Clark Kent’i, namı-ı

diğer Superman’i. Bu fikir tutmasa bile ikili baş koydukları

yoldan dönmez; beş yıl boyunca sevilebilecek bir kahraman

yaratmak için çaba sarf ederler. Sonunda Clark Kent, 1938

yılının Haziran ayında DC Comics dergisinde tüm nitelikleriyle

ilk kez okurla buluşur. Kırmızı pelerini, zamanın en popüler

eğlence unsurlarından biri olan sirklerdeki güçlü adamların

giydiği kıyafetten esinlenerek oluşturulan Superman’in

vücudunu saran taytının mavi olması da tesadüf değildir.

Aksine son derece bilinçli seçimdir, çünkü bu renkler

Amerikan bayrağına vurgu yapmak amacıyla ve özel

olarak tercih edilir. Kendinden sonra birçok çizgi karaktere

ilham veren, defalarca sinemaya ve televizyona uyarlanan

Superman, öylesine sevilir ki, özellikle çocukların nezdinde

yaşayan bir varlık olarak algılanır.

Dünya üzerinde yüzbinlerce ve hatta milyonlarca

çocuğu olduğu gibi yetişkini de etkilemeyi başaran Batman

ve Superman, bir kez daha bir araya geliyor. Daha önce

Superman Çelik Adam’ı yöneten Zack Snyder, Amerika’nın

San Diego kentindeki uluslararası çizgi roman fuarında

yaptığı açıklamada, hayranlarına iki kahramanın aynı filmde

buluşacağını müjdeledi. Filmin senaryosunun yazım aşaması

devam etse bile gösterim tarihi ve oyuncular belli. Filmde

Bruce Wayne’i, ünlü oyuncu Ben Affleck canlandıracak.

Superman ise Henry Cavill’in performansıyla tekrardan can

bulacak. Yönetmen koltuğunda Snyder’in oturduğu film,

2015 yılının yaz aylarında vizyona girecek.

52 İSTASYON

Sİnema-Tv

Tandoğan Bu kez Sahnede…

n Malum, gücünü sinemada ve tiyatroda

da kanıtlamış artist ve aktristler, salt

dizilerle var olanların oyunculuklarına

mesafeli yaklaşırlar. Onlara göre

oyunculuğun er meydanı tiyatrodur ve

tiyatro seyircisi, vasatla idare edebilecek

bir kitle değildir… Bu, tartışmaya

açık bir iddia elbette. Hayatında

hiç tiyatro sahnesine çıkmamış bir

oyuncu, herhangi bir dizide öylesine

bir performans sergiler ki, herkesi

kendine hayran bırakır. Veyahut yıllarca

sahne tozu yutmuş bir isim, dizilerde

kendisinden bekleneni veremeyip

hayranlarını hayal kırıklığına uğratabilir.

Sözün özü, iyi bir oyuncu olabilmek için

kıstas, ister televizyonda olsun, isterse

tiyatroda, canlandırdığı karakterin

gerçek olduğuna karşısındakini ikna

edebilme kabiliyetidir.

Bugüne kadar küçük ekranda yayınlanan ve başrolünü paylaştığı diziler

sayesinde olumlu eleştiriler alan, dolayısıyla da hatrı sayılır bir hayran

kitlesi kazanan Aslı Tandoğan, oyunculuğunu bu kez tiyatro sahnesinde

sınıyor. Hacettepe Üniversitesi Devlet Konservatuarı’ndan mezun olduktan

sonra, 2002 yılında Gülüm adlı diziyle oyunculuk dünyasına adım atan

Tandoğan’ın yıldızı, 2005’te başrolünü Beren Saat ve Mahsun Kırmızıgül

ile paylaştığı Aşka Sürgün dizisiyle parladı. Ardından Dudaktan Kalbe’de

Lamia karakterine can verdi. Olgun

Şimşek, Nejat İşler, Mert Fırat ile

oynadığı Kapalıçarşı, genç oyuncunun

zihinlerdeki yerini daha da güçlendirdi.

Türk televizyonlarının gelmiş geçmiş

en önemli dizilerinden Behzat Ç.’nin

yanı sıra yine nevi şahsına münhasır

bir konuyla geniş kitleleri kahkahaya

gark geden Leyla ile Mecnun’da konuk

oyuncu olarak birkaç bölüm izlediğimiz

Aslı Tandoğan, daha sonra Zehirli

Sarmaşık’ta başrolü üstlendi.

11 yıllık oyunculuk kariyerine

önemli yapımlar sığdıran Tandoğan, bu

sezon Kanal D’nin A.Ş.K. adlı dizisinde,

Şebnem karakterini canlandırıyor. Ama

kendisini bu sayfalara konuk etmemizin

nedeni yeni dizisi değil. Yukarıdaki

satırlarda da belirttiğimiz gibi o bu

yıl Ekim ayından itibaren kanlı-canlı

olarak tiyatroseverlerin karşısına çıkacak. Tandoğan, dilimize Hüseyin Mevsim

tarafından kazandırılan Stefan Tsanev’in “Bütün Çılgınlar Sever Beni” adlı

komedi oyununda Mert Fırat ve Volkan Yosunlu ile birlikte başrolde olacak.

Yönetmenliğini Kemal Aydoğan’ın yaptığı oyunda, kontrolden çıkmış bir

kıskançlığın hüküm sürdüğü bir evlilik anlatılıyor. Aslı Tandoğan’ın Maria

rolünde nasıl bir performans sergilediğine şahitlik etmek isteyenler için adres

belli: Kadıköy’deki Moda Sahnesi.

kapoor ilk kez SSm’den Sakıp Sabancı Müzesi (SSM), dünyanın en önemli

heykeltıraşlarından Anish Kapoor’un Türkiye’deki ilk kapsamlı

sergisine ev sahipliği yapıyor. 10 Eylül’de açılan ve 5 Ocak

2014’e kadar ziyaret edilebilecek olan serginin küratörlüğünü

Sir Norman Rosenthal yapıyor. Sanatçının mermer ve

kaymaktaşı gibi malzemeler kullanarak ürettiği ve çoğu daha

önce hiç sergilenmeyen çalışmaları, Sakıp Sabancı Müzesi’nin

galerisinin yanı sıra bahçesinde de görülebilecek. Sergide

ayrıca Kapoor’un

Gök Ayna ve Sarı

adını taşıyan;

eleştirmenlerce

heykel, mimari,

mühendislik

ve teknolojinin

buluştuğu ikonlar

olarak tanımlanan

eserleri de yer

alacak.

kadİm külTürün edeBİyaTı n Çin Halk Cumhuriyeti, bu yıl

32’nci kez kapılarını açacak olan

TÜYAP Uluslararası İstanbul

Kitap Fuarı’nın Onur Konuğu.

2-10 Kasım tarihlerinde kitap

kurtlarını ağırlayacak fuara,

Çin’den 100’ün üzerinde

yayınevi katılacak. Çin Yazarlar

Derneği Başkanı ve yazar

Tie Ning’in yanı sıra Wang

Gang, Zhang Yueran, Jiang

Nan, Wei Wei gibi önemli

isimlerin de katılacağı TÜYAP

Kitap Fuarı kapsamında Çin

Halk Cumhuriyeti tarafından,

İstanbul’un farklı semtlerinde

paneller, söyleşiler, atölye

çalışmaları ve profesyonel

buluşmaları da düzenlenecek.

Dizilerin aranılan isimlerinden Aslı Tandoğan, performansını Moda Sahnesi’nin yeni projelerinden Bütün Çılgınlar Sever Beni oyununda sergilemeye hazırlanıyor.

İSTASYON 53

akTİvİTe

Salyangoz tıraş bıçağının keskin yerinde kendine

hiç zarar vermeden sürünebilir.

Salyangoz tıraş bıçağının keskin yerinde kendine

hiç zarar vermeden sürünebilir.

Bebeklerin yanaklarında tat tomurcuğu vardır.Bebeklerin yanaklarında tat tomurcuğu vardır.

DEVELERİNKÖKENİ

KUZEY AMERİKA’DIR.

DEVELERİNKÖKENİ

KUZEY AMERİKA’DIR.

DEVELERİNKÖKENİ

KUZEY AMERİKA’DIR.

HawaİİHER YIL

ALAskA’YAYaKLaŞIK

8SaNTİM

YaKLaŞIYOR.

SUSAMURLARI UYURKEN SÜRÜKLENİP BİRBİRLERİNDEN AYRILMAMAK İÇİN PENÇELERİNİ BİRLEŞTİRİR.

SUSAMURLARI UYURKEN SÜRÜKLENİP BİRBİRLERİNDEN AYRILMAMAK İÇİN PENÇELERİNİ BİRLEŞTİRİR.

SUSAMURLARI UYURKEN SÜRÜKLENİP BİRBİRLERİNDEN AYRILMAMAK İÇİN PENÇELERİNİ BİRLEŞTİRİR.

SUSAMURLARI UYURKEN SÜRÜKLENİP BİRBİRLERİNDEN AYRILMAMAK İÇİN PENÇELERİNİ BİRLEŞTİRİR.

SUSAMURLARI UYURKEN SÜRÜKLENİP BİRBİRLERİNDEN AYRILMAMAK İÇİN PENÇELERİNİ BİRLEŞTİRİR.

SUSAMURLARI UYURKEN SÜRÜKLENİP BİRBİRLERİNDEN AYRILMAMAK İÇİN PENÇELERİNİ BİRLEŞTİRİR.

Bir şekerfirması Amerikan futbol topubüyüklüğünde ayıcık şeker üretiyor.

Bir şekerfirması Amerikan futbol topubüyüklüğünde ayıcık şeker üretiyor.

BU ÇOK DOST

CANLISI BİR

SİSTEM!Anakonda dişlerini avını çiğnemekiçin değil, kaçmasını önlemek için kullanır.

45

54 İSTASYON

,

GaripGercek

AMA

AŞAĞIDAKİ BİLGİLER SENİ ŞAŞIRTACAK

ÇOCUK

Bİr fare yıldA 60’tAn fazla yavru doğuraBilir.

AY’IN IŞIĞIDÜNYA’YA

SANİYEDEULAŞIR.

YAKLAŞIK

1,5

Cam

şİş

esı

nırs

ız k

ere

gerİ

dö

nüşt

ürül

ebİl

İr.

Cam

şİş

esı

nırs

ız k

ere

gerİ

dö

nüşt

ürül

ebİl

İr.

Cam

şİş

esı

nırs

ız k

ere

gerİ

dö

nüşt

ürül

ebİl

İr.

SakSafonu adolphe sax adında belçİkalı bİr müzİsyen İCat ettİ.

SakSofonu adolphe sax adında belçİkalı bİr müzİsyen İCat ettİ.

Dünyadayiyeceğinipişiren tek canlı

insandır.

Dünyadayiyeceğinipişiren tek canlı

insandır.

Dünyadayiyeceğinipişiren tek canlı

insandır.

Zeytinağacı 1500 yıldan fazla yaşayabilir.

Zeytinağacı 1500 yıldan fazla yaşayabilir.

soĞanın İçİndekİ sülFürİk asİt gözlerİnİn yaşarmasına neden olUr.

BU BİLGİ BENİ ÇOK ETKİLEDİ!

Bİr fare yıldA 60’tAn fazla yavru doğuraBİlİr.

Gergedanlar güneşte yanmamak için

çamurda yuvarlanır.

İSTASYON 55Bu konu NatIoNal GeoGraphIc KIds Türkiye dergisinden alınmıştır, NG KIds abone hattı: 444 18 59 veya 0 850 222 18 59

Bİlgİ kazanır, Bİlmek kazandırırİstanbul’daki istasyonlarında görev yapan personelin bilgisini artırabilmeyi amaçlayan

TÜVTÜRK’ün, bu yılın başından itibaren uygulamaya aldığı “Bilgi Yarışması” projesinde

kazananlar belli oldu. Nihai hedefi, TÜVTÜRK istasyonlarına gelen müşterilere, bilgi birikimi

yüksek elemanlar aracılığıyla daha kaliteli hizmet vermek olan yarışmaya Araç Muayene

Teknisyenleri (AMT), Müşteri Kabul Görevlileri (MKG) ve Egzoz Gazı Emisyon Teknisyenleri (EET)

katıldı. 2013 yılının Ocak ayında başlayan ve Haziran ayına kadar devam eden altı aylık süreçte,

TÜVTÜRK ailesine mensup çalışanlar, her hafta bir sınava tabi tutuldu. Sınav sonuçlarını baz

alarak yapılan değerlendirmeyle en yüksek ortalamaya sahip AMT, MKG ve EET personeli

belirlendi. Bir nevi ön eleme olarak değerlendirilebilecek bu uygulamanın ardından, başarılı

olanlar istasyonlarını temsilen yarışmaya dâhil edildi. Heyecanın dorukta olduğu yarı finalse

7 Eylül’de Anadolu ve Avrupa yakalarında gerçekleştirildi. Anadolu Yakası’nda yapılan

yarışmada ipi, Dudullu istasyonu göğüslerken Avrupa Yakası’nda finale kalan, Çatalca

istasyonu oldu. Finale kalan ekipler, takvimler 21 Eylül’ü gösterdiğinde, teorik ve pratik bölümlerden oluşan sınavda

bir kez daha ter döktü. Üç kamera aracılığıyla misafirler için hazırlanan bir ekrandan canlı olarak verilen

pratik bölümde, yarışmacılar, özel bir araç üzerinde test yaptılar. Ekiplerin en iyisini yapabilmek için

canla başla çalıştığı, TÜVTÜRK İstanbul ve TÜVTÜRK Kuzey’de görev yapan 210 kişilik personelin

izleyici olarak yer aldığı yarışmanın sonucunda birinciliği Dudullu istasyonu aldı. Dudullu

istasyonu ekibinin kazandığı Almanya seyahati ödülü ile ikinciliği elde eden

Çatalca istasyonunun iPad Mini ödülü, TÜVTÜRK İstanbul Direktörü Can

Şiram tarafından verildi.

akademİye TPem zİyareTİ

Eskişehir Trafik Polis Eğitim Merkezi’nin yöneticileri, 26 Eylül’de

TÜVTÜRK Akademi’yi ziyaret etti. Okul Müdürü Mehmet Sayar,

Okul Müdür Yardımcısı Murat Ballı ve Eğitim Şube Müdürü Özcan

Eydemir’den oluşan heyet, Akademi binasında incelemelerde

bulundu; sınıfları ve teknik atölyeyi gezdi. Eskişehir Trafik

Polis Eğitim Merkezi, Temel Trafik Eğitimi, Kaza Araştırması ve

Bilirkişilik, Radar ve Takoğraf olmak üzere dört ayrı alanda yılda

yaklaşık 2 bin trafik polisine eğitim veriyor. TÜVTÜRK Akademi

de bünyesinde benzer bir yapılanmayı barındırıyor. Hem mevcut

hem de işe yeni alınan TÜVTÜRK personeli, Akademi’nin

eğitimlerinden faydalanarak bilgi birikimlerini bir üst

noktaya taşıyor.

56 İSTASYON

TÜVTÜrk

akademİ’de BP eğİTİmİTÜVTÜRK Akademi, Türkiye’nin önde gelen akaryakıt firmaları arasında

bulunan BP ile işbirliği yaptı. 19-20 Eylül tarihlerinde TÜVTÜRK Akademi’de

düzenlenen “Muayeneci Gözüyle Akaryakıt Tankeri” eğitiminin amacı, Türkiye

genelinde binlerce akaryakıt tankerinin güvenlik kontrollerini gerçekleştiren BP

saha ekibine “Muayeneci Bakış Açısı” kazandırmaktı. Eğitimler ayrıca, BP saha

ekibinin araç güvenliği ve güvenlik kontrolleri konusunda bilgilerini pekiştirmeyi de

hedefliyordu. TÜVTÜRK Akademi tarafından, BP’nin talep ve ihtiyaçları göz önünde

bulundurularak hazırlanan, TÜVTÜRK Eğitmenleri Hakan Burçin Uluçay, Sinan Balkanlı

ve Zafer Halli tarafından verilen eğitimlere, yedi kişilik BP ekibi katıldı. Bu kapsamda

Türkiye’de düzenlenen ilk eğitim programı olma unvanına sahip “Muayeneci Gözüyle

Akaryakıt Tankeri”, TÜVTÜRK Akademi için de ayrı bir öneme sahip. Zira bu, TÜVTÜRK

Akademi’nin de dış müşterilere sunduğu ilk eğitim programı olma niteliği taşıyor.

Tekerleklİ sandalye Projesİ ödÜl geTİrdİ

Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından koordine edilen; trafik ve taşıt

güvenliği alanında çalışmalar gerçekleştiren kurum ve kuruluşların işbirliği ve TÜVTÜRK’ün

desteğiyle yürütülen Trafikte Sorumluluk Hareketi (TSH), uygulamaya alındığı günden bu yana geçen

üç yıllık zaman zarfında birçok ödüle değer bulundu. Son olaraksa Açık Hava Reklamcıları Vakfı tarafından

düzenlenen A Awards Açık Hava Reklamları Yarışması’nda, Tekerlekli Sandalye Metro Özel projesiyle Kentsel

Tasarım Özel Ödülü kazandı. İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve İstanbul Ulaşım AŞ’nin katkılarıyla oluşturulan,

tasarım çalışması Drive Dentsu Türkiye reklam ajansı tarafından gerçekleştiren proje, 3-10 Aralık Engelliler

haftası için özel olarak hazırlanmıştı. Taksim-Hacıosman hattında sefer yapan dört tren ve 16 vagonda hayata

geçirilen uygulamada, koltuklar tekerlekli sandalye görselleriyle giydirildi. Projenin tasarımı, giydirilen

koltuklara oturan yolcuların, diğer yolcular tarafından sanki tekerlekli sandalyede oturuyormuş gibi algılanacak

şekilde oluşturuldu. Bilgilendirici metinlerde ise “Trafik kazalarında her yıl yaklaşık 200 bin kişi yaralanıyor”,

“Anlık dikkatsizliklerin sonuçları bir ömür sürebilir” ve “Trafikte her an, sorumlu davran” sloganları kullanıldı.

Trafik konusunda toplumsal duyarlılığı artırmayı hedefleyen bu çalışma, söz konusu yarışmanın Ambient

kategorisinde değerlendirildi ve Kentsel Tasarım Özel Ödülü’ne layık bulundu. 9 Eylül tarihinde Rahmi Koç

Müzesi’nde yapılan törende, ödülü TÜVTÜRK Yetkilisi Mahmut Sipahi aldı. Trafikte Sorumluluk Hareketi’nin kazandığı ilk

ödül bu değil. Proje, 2010 yılında gerçekleştirilen Roadshow etkinlikleriyle Doğrudan Pazarlama İletişimciler Derneği’nin

“Yılın En İyi Roadshow Ödülü”ne, “Kaza” adlı reklam filmiyle de 2011 yılında Kristal Elma’ya değer bulunmuştu.

İSTASYON 57

rakamlarla İlk alTı ayTÜVTÜRK, 2013 yılının ilk altı ayını

kapsayan muayene istatistiklerini kamuoyuyla

paylaştı. Yapılan değerlendirmeye göre TÜVTÜRK,

ilk altı ayda 3,4 milyon muayene ve 1,1 milyon

egzoz gazı emisyon ölçüm hizmeti verdi. Ücretsiz

muayene tekrarları ve tespitleriyle birlikte toplam

muayene rakamı 5,8 milyona ulaştı. Periyodik

muayeneye gelen araçların yüzde 32,8’i emniyetsiz

ve ağır kusurlu olduğu için muayeneden geçemedi,

ancak bu araçların yüzde 98’i, kusurlarını gidererek

girdikleri ikinci haklarında, gerekli belgeleri

aldılar. Muayeneye gelmeyen araç sayısında ise bir

değişiklik olmadı; yasal zorunluluğa rağmen her

beş araçtan birinin gerekli kontrolleri yaptırmadığı

ortaya çıktı. Muayeneye gelme oranı en düşük araç

cinsinin traktör ve motosikletler olduğu tespit edildi:

Traktörlerde muayene kaçağı oranı yüzde 78 iken, bu rakam motosikletlerde yüzde 82 olarak

belirlendi. Muayenesine zamanında gelen araç oranı 2011’de yüzde 40 iken, 2012’de

yüzde 43’e, 2013 yılında yüzde 48’e çıktı. Yasal mevzuat gereği Türkiye’deki her

hususi veya resmi binek otomobilin, ilk üç yaş sonrasında iki yılda bir,

ticari araçlarınsa ilk yaş sonrası her yıl periyodik araç muayenesine

gelmesi gerekiyor. Motosikletler ilk üç yılın sonunda ve

sonrasında her iki yılda bir, traktörlerse ilk üç yaş

sonrasında her üç yılda bir muayene ediliyor.

sahada TraFİk eğİTİmİSon üç yıldır 36 kenti ziyaret ederek trafik güvenliği konusunda eğitim ve etkinlikler

düzenleyen Trafikte Sorumluluk Hareketi (TSH), yaz aylarında önce Feshane’de,

ardından da İzmir Fuarı’nda saha etkinliği gerçekleştirdi. 26-27 Temmuz’da

Feshane’ye; 6-8 Eylül’deyse İzmir’e giden TSH ekipleri, ziyaretçilere şehir içinde

ve şehirlerarası yollarda emniyet kemeri takmanın önemini emniyet kemeri

simülasyonuyla, alkolün sürücü üzerindeki etkisini ise alkol gözlüğüyle anlattı.

TÜVTÜRK Gezici Araç Muayene İstasyonu aracılığıyla taşıt güvenliği ve araç

muayeneleri hakkında detaylı bilginin sunulduğu organizasyonda, emniyet

kemeri ve alkol gözlüğünün yanı sıra yoğun trafikte motosiklet kullanma

deneyimi yaşatan motosiklet simülasyonu hayli ilgi topladı. TÜVTÜRK

ayrıca, organizasyon kapsamında trafik konulu bilgi yarışmaları

düzenledi, broşürler dağıttı.

TÜVTÜrk’ün internet sitesi

yenilendiTÜVTÜRK, araç sahiplerinden gelen öneriler doğrultusunda internet

sitesini yeniledi. Görsel ağırlıklı modern bir tasarımın uygulandığı

sitede, randevu almak da muayeneyle ilgili merak edilenlere

ulaşmak da çok daha kolay hale geldi. Ziyaretçiler, internet sitesinin

en büyük yeniliğini, ücretsiz araç muayene randevusu alırken

deneyimliyor. Yeni randevu sisteminde, form yerine, görsel seçme

uygulaması kullanılıyor. Sadece beş kısa adımda muayene

randevusu alınabilirken, muayene öncesinde, muayene

sırasında ve sonrasında yapılması gerekenler

görsel destekli olarak anlatılıyor.

58 İSTASYON

TÜVTÜrk

kahramanmaraş’Ta Bİr İsTasyon daha

TÜVTÜRK, Kahramanmaraş’taki istasyon sayısını üçe çıkardı. İl merkezine 30

kilometre uzaklıktaki Pazarcık ilçesine bağlı Narlı beldesinde faaliyete başlayan istasyon,

tüm araç türlerine hizmet verecek kapasiteye ve araç sahiplerinin muayene esnasındaki

süreçleri izleyebilecekleri özel bekleme salonunun da bulunduğu donanıma sahip. Hizmetleri kalitesini

artırmak amacıyla araç sahiplerinden gelen öneri ve şikâyetleri dikkatle izleyen TÜVTÜRK’ün Pazarcık ile

birlikte Türkiye çapındaki istasyon sayısı, 73’ü gezici olmak üzere, 270’e yükseldi.

İftar bir kez daha buluşturduArtık gelenekselleşen, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme

Bakanlığı ile TÜVTÜRK’ün iftarı, bu yıl 12 Temmuz Cuma

günü Ankara Hilton otelde verildi. İftara Karayolu

Düzenleme Genel Müdür Yardımcısı Ahmet Güner

başta olmak üzere birçok Bakanlık çalışanı,

TÜVTÜRK Genel Müdürü Kemal Ören

ve TÜVTÜRK yönetimi katıldı.

TÜrkak “uygundur” dedİAvrupa’nın en büyük akreditasyon projesi olan TÜVTÜRK, akreditasyonun sürekliliği kapsamında,

2013 yılı gözetim denetimlerinden geçti. 2008’de başlanılan akreditasyon maratonunun altıncı

döneminde TÜRKAK tarafından birçok önemli prosesin TS EN ISO/IEC 17020:2005

standardına uygunluğu sorgulandı. 50 istasyon ve Genel Müdürlük’te gerçekleştirilen

denetimleri 0 major uygunsuzlukla tamamlayan TÜVTÜRK, başarısını bir kez

daha kanıtladı. Böylece yeni açılan ve program dâhilinde denetlenen

Sivas Suşehri, Şanlıurfa Birecik ve Antalya Kaş istasyonları da

akreditasyon sertifikalarına kavuşacak.

İSTASYON 59

İş dÜnyası TraFİk İçİn kolları sıVadı

Trafikte Sorumluluk Hareketi (TSH) kapsamında hazırlanan; özel sektör, sivil toplum örgütleri ve

meslek birliği temsilcileri tarafından imzalanan Kurumsal Trafik Güvenliği Deklarasyonu, Karayolu Trafik

Güvenliği Stratejisi ve Eylem Planı hedeflerine ulaşabilmek için tüm ulusal kampanyalar ve sivil katılım

faaliyetlerinin yürütüldüğü Trafik Güvenliği Platformu’na (TGP) dâhil edildi. Deklarasyona ait çalışmalar, TGP’nin

sekretarya işlemlerini yapan Emniyet Genel Müdürlüğü Trafik Hizmetleri Başkanlığı tarafından koordine edilecek.

Trafik Planlama Destek Dairesi Başkanı Yılmaz Baştuğ ve Karayolu Düzenleme Genel Müdürlüğü Denetim Kontrol ve Araç

Muayenesi Dairesi Başkanı Yılmaz Kılavuz’un başkanlığında, 8 Temmuz’da yapılan ve TÜVTÜRK’ün de aralarında bulunduğu

çok sayıda kurum, kuruluş ve derneğin katıldığı toplantıda, hem TGP’nin tanıtımı yapıldı hem de iş dünyasından beklentiler dile

getirildi. Trafik kazalarının ve trafikte can kayıplarının 2020 yılına kadar yüzde 50 oranında azaltılmasını hedefleyen 10 Yıllık Eylem

Planı’nın ayrıntılarının aktarıldığı toplantıda, hedefe ulaşmak için iş dünyasına önemli görevler düştüğü belirtildi. Trafik güvenliğiyle

ilgili kamuoyu oluşturulması, konunun gündemde tutulması, kampanyalar yürütülmesinin yanı sıra gönüllülerin kendilerini ve

çevrelerindekilerini trafik kullarına uyan ekosisteme dâhil etmesinin önemine vurgu yapılan toplantıda, TGP şemsiyesi altındaki

Kurumsal Trafik Güvenliği Deklarasyonu’nun ayrıntıları anlatıldı. Trafik güvenliğine gönüllü olarak destek veren kurum, kuruluş ve

şirketlerin katkılarıyla, 10 Yıllık Eylem Planı çerçevesinde binlerce kişinin karayollarında can ve mal kaybına uğraması önlenecek.

çaTalca TÜrkİye’ye örnek olacak!

Çatalca Ziraat Odası, Türkiye’de bir ilke imza attı. İlçe genelinde yaklaşık 1600 traktörün

olduğunu, bu traktörlerin dörtte üçünün muayeneden geçmesi gerektiğini tespit eden

Oda yetkilileri, TÜVTÜRK ile işbirliğine girerek 487 traktörün muayene edilmesini sağladı. Çatalca

Kaymakamı Dr. Nevzat Taştan ve Çatalca Ziraat Odası Başkanı Ömer Engin tarafından hayata geçirilen

proje sayesinde, arızalı traktörler nedeniyle meydana gelen ölümcül

kazaların bir nebze olsun önüne geçildi. Konuyla ilgili bir açıklama

yapan Başkan Engin, TÜVTÜRK’ün bu projede kendilerine çok yardımcı

olduğunu, bundan sonra da işbirliğine devam edeceklerini söyledi.

Engin, yaşanan süreci şu sözlerle özetledi: “Çatalca’da yaklaşık 1600

traktör var. Bunlardan 400’ü yeni olduğu için muayene gerekmiyor. Geri

kalanlar gerekli donanıma sahip olmadığı için zaman zaman ölümcül

kazalara neden olabiliyor. Bunun önüne geçmek, araçların muayenesini

yaptırmak için TÜVTÜRK ile irtibata geçtik. Muayene demek, traktör

üzerindeki tüm ekipmanın çalışması demek. Önce 150 araç topladık. Ama

bizim insanımızın aklı gözündedir. Gözüyle gördüğüne inanır. Muayene

konusundaki ciddiyetimizi gördüklerinde, bunun verimli bir proje

olduğunu anladılar ve gelen araç sayısı neredeyse 500’e ulaştı. İlk

muayeneleri geçen yıl Mart ayında yaptırmıştık, hasat zamanında

kalan traktörleri muayene ettireceğiz. TÜVTÜRK, bu konuda

bizden yardımını esirgemedi ve Gezici İstasyon Programı’nı

uygun bir şekilde düzenledi. Dileğim, bu tür girişimlerin

yurt çapına yayılması ve Türkiye’de muayenesi

yapılmamış traktörün kalmaması.”

TÜVTÜrk

60 İSTASYON

çocukların gÜVenlİğİ her şeyden önce gelİr

TÜVTÜRK’ün ilgili bakanlıklarla işbirliği içinde yürüttüğü Can Dostları Hareketi kapsamında, okullar henüz

açılmamışken gerçekleşen bir çalıştay, trafikte seyredecek servis araçlarını konu ediniyordu. Milli Eğitim Bakanlığı

Temel Eğitim Genel Müdürlüğü’nün ev sahipliğinde, 20-21 Ağustos’ta, Ankara’da gerçekleşen çalıştayda, öğrenci

servisleri ve taşımalı eğitim sistemleriyle ilgili süreçlerin iyileştirilmesi amaçlandı. Ulaştırma, Denizcilik ve

Haberleşme Bakanlığı ile Milli Eğitim Bakanlığı’ndan uzmanların yanı sıra ilgili birimlerin temsilcilerinin

ve TÜVTÜRK yetkililerinin katıldığı çalıştayda, öğrencilerin okullara güvenle ulaştırılması konusu

irdelendi. Çalıştay sonucunda, öğrenci servisi ve taşımalı eğitim ulaşımı süreçlerinin ilgili

mercilerden temsilcilerin katılımıyla koordinasyonu sağlayacak bir üst kurulun

oluşturulması kararı alındı. Hizmet kalitesine odaklanmayı kolaylaştıracak,

bürokrasiyi azaltacak hukuki mevzuat değişikliğiyle ilgili önerilerin

sunulması ve servis şoförlerinin eğitimi de çalıştayda ele

alınan konular arasındaydı.

hem İFTar hem ödÜl Törenİ

Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND), geleneksel İstanbul İftar Yemeği’ni

Haliç Kongre Merkezi’nde yaptı. Kamu, sivil toplum kuruluşları ve UND üyesi firma

temsilcilerinden oluşan çok sayıda davetlinin yer aldığı yemekte, Yılın Sürücüsü ve Yılın

Tepe Yöneticisi ödülleri de verildi. TÜVTÜRK sponsorluğunda gerçekleşen Yılın Sürücüsü ödül

töreninin açılış konuşmasını, IRU Yönetim

Kurulu Üyesi İzzet Salah yaptı. Araçlarını

güvenli şekilde kullanan, çalıştıkları şirkete

ve meslek kurallarına bağlılık gösteren 25

ülkeden 1044 sürücü, IRU Yönetim Kurulu’nun

değerlendirmesinden geçerek “2013 Yılı IRU

Profesyonel Sürücü Onur Nişanı” almaya hak

kazandı. Söz konusu nişanı alan Türkiyeli 82

sürücünün ödülleri UND İstişare Kurulu Başkanı

Bahaddin Karakuş tarafından verildi. 82 sürücü

arasından yapılan değerlendirmeyle OMSAN

Lojistik’ten Hasan Narman, Yılın Sürücüsü

unvanını elde etti. Narman’ın unvanı perçinleyen

2 bin 500 TL’lik ödülünü ise UND Yönetim

Kurulu Başkanı Çetin Nuhoğlu, sektörün

önemli isimlerinden Ali Osman Ulusoy

ve TÜVTÜRK İş Geliştirme ve

Müşteri Tecrübesi Müdürü

Özcan Saka takdim etti.

İSTASYON 61

ruk and I had discussed the scenarios of other TV series. He offered me three choices, in which there was also Dila Hanim. I chose Dila Hanim because I was impressed with Lady Dila’s standing and femininity.

What kind of method did you use to lift the shadow of Türkan Şoray from Lady Dila character?Even the possibility of playing the same role with Türkan Şoray, the ‘Sultan’ of Turkish cinema, is a privilege that not everyone can be awarded. I feel very lucky in that sen-se. When asked about her opinions when the series was aired, Türkan Şoray made such beautiful comments that I was embarrassed. I don’t think the shadow of Türkan Şo-ray over Lady Dila can be lifted, because as you said, she is the one who portrayed the character first. However, we

It was 1977… The golden years of Turkish cinema... The director was Orhan Aksoy; there were Türkan Şo-ray and Kadir İnanır in front of the camera… The sce-

nes of Dila Hanim were being filmed. The plot is pretty simple actually: Having been married to a landlord her-self, Lady Dila falls in love with another landlord, who is also the murderer of her ex-husband. Kadir İnanır and Türkan Şoray played so well in Dila Hanim that theatres were overflowing with audience when the movie came out in January 1978.

Why we have taken you to two important moments in Turkish cinema history is to be able to tell the reason behind the question that came to several people’s minds when the news that Dila Hanim would be on TV as a spin-off. Many people believed that the TV series would be overshadowed by the legend of the movie and its famo-us actors/actresses. However, Erkan Petekkaya and Hati-ce Şendil lifted those shadows with their performances, and Dila Hanim became a top-rated series in this sector, in which many series stop to be broadcast after three or four episodes every year. With this situation in our minds as a starting point, we interviewed Hatice Şendil, one of the architects of this success.

When they offered you to play Lady Dila, what did you feel at first? I have known of Gold Film and the owner of Gold Film Faruk Turgut for a long while. I wanted to work with him a lot in a project. I think it’s a matter of feeling; Mr. Fa-

Dila has come to life again with her“The most important reasons that I accepted the role are Lady Dila’s strong standing, personality and femininity” says Hatice Şendil, the leading actress of Dila Hanim – the TV series that started to be broadcasted last year and will be on TV this season as well thanks to its success.

INTERVIEW: SEMA ULUDAĞ PhoTogRaPhs: Mustafa Kızıl

ENGLISH SUMMARY

62 İSTASYON

should remember a nuance here: What we make is a TV series, not a movie. The ones that watch the movie first, and then the series can notice this fact much more clearly.

Is your acting performance affected by the rise and fall in the ratings? Neither the viewership statistics nor good/bad ratings of an episode affect my acting performance. I take part in a work and scenario that I believe in. It does not matter for how long the production company or broadcasting chan-nel wants to broadcast this series; my acting performance will be just like the first day. You studied drama. Do you plan to go on stage? Ayla Algan has an excellent knowledge of drama and she’s

a perfect teacher. I thank her again for the effort she put in me. Performing on stage is not in my career plans right now. But I believe in fate. Maybe some day… Why not?

Does Lady Dila character bring different perspectives in Hatice Şendil’s inner world and mind? The endless compassion of Lady Dila might have brought a different perspective in me. Hatice is also compassio-nate but Lady Dila’s patience is something else. Even I am surprised at it when I read the scenario or portray the character.

During your interviews, you say Dila Hanim reminds you of a modern fairytale. What do you think are the main elements that set apart modern fairytales from traditio-nal ones? The period of time it happens. For example, we tell a fa-irytale in 2013 according to the current perspectives and values of the society in today’s conditions. For instance we could have told a fairytale saying “Once upon a time, there was a girl called Dila. She lived in a cabin and she liked riding horses” and that would have been a traditi-onal fairytale. We had to adapt our series into today’s con-ditions. Dila has a car instead of a horse; she communi-cates through a mobile phone; she has romantic dinners with the man she loves. That’s why I think it’s like a mo-dern fairytale.

Is there a specific character that you would not want to die before playing? Almost every actor/actress avoids playing the same cha-racter over and over. He/she would like to portray a new character every time on tiptoe. That’s how I feel. For ins-tance, I would like to portray a more masculine woman; a woman with a solid nature.

What kind of a project would make you step into the film industry? I would like my first film to be an art movie rather than a blockbuster. I would like to work with directors such as Nuri Bilge Ceylan, Ferzan Özpetek, Zeki Demirkubuz, Derviş Zaim and Fatih Akın.

To raise the level of your acting performance one step further, what fuels you? Reading a lot of books, watching a lot of films and most importantly, being able to observe everything… I think these are a must for an actor/actress. These are my three main criteria to improve myself. What do you like doing when you do not keep a busy pace? I would like to spare time for my family and significant other. If I have spare time, I socialize, because as you know, the set becomes our lives when we start shooting. Therefore, my social life is very important to me.

Nuri Bilge Ceylan, Ferzan Özpetek, Zeki Demirkubuz, Derviş Zaim, Fatih Akın… Some of the directors, with whom Şendil, who would like her first cinema experience to be an art movie, wants to work with.

İSTASYON 63

to reckon actuaries as social mathematicians who transfer their technical knowledge to top management and define the problem as a mathematical one by turning their expe-rience into solid data. That is why people doing actuarial calculations should have vast knowledge of finance, eco-nomy, communication skills and even law as they should have a good comprehension of main mathematical met-hods, especially the background knowledge to apply sta-tistical methods and techniques. Therefore, it seems that actuarial science will be a popular field of occupation and ranked high in newspapers’ or magazines’ lists of “the most popular jobs of the year”.

A news that was published in Hürriyet a while ago was very surprising. What was surprising about the news? Actuarial science, of which maybe many pe-

ople had heard for the first time in their lives, was top-rated in the list of “The most popular jobs of 2013”. Be-ing originally a French word (actuaire), it is a discipline that has existed since 1762, when the first life insuran-ce operations took place. Its homeland is Britain. When you take a look at its definition, you can tell it includes many subjects: Preparing tariffs and technical elements by calculating subsidies, reserves and profit shares accor-ding to legal regulations with insurance techniques in the fields of investment, finance and demography. It is done by applying probability and statistical theories to assess risks such as fire, storm or illness.

To understand how big the demand in actuarial sci-ence as an occupation, it’s enough to take a look at some figures. For example, The German Actuarial Society has 2,424 members. In England, they are 16,337. In Turkey, the number of actuaries registered at Actuaries Registry is 121. More than half of them work in private sector. The number of intern or assistant actuaries is only 90. Tur-kish actuaries mostly deal with the calculations behind the pricing of life and retirement insurances. Even though actuarial calculations are needed in elemental insurances such as car, fire, traffic, engineering, transport, credit and of course, health insurance; the number of qualified actu-aries to meet these needs is not enough.

Another point in the development process of actuarial science as an occupation in Turkey is to provide the edu-cation in wider areas. Marmara University and Hacettepe University offer actuarial science in undergraduate; the universities of Bahçeşehir, Hacettepe, Yaşar and METU in graduate degree. Only Hacettepe University offers ac-tuarial science in postgraduate degree. However, to beco-me an actuary, graduating from a school is not enough. The first step to be an actuary is to get a Bachelor’s Deg-ree and the next step is to pass the examination conduc-ted by the Undersecretariat of Treasury.

Why is actuarial science so popular even though the education process and exams require so much hard wor-king? It is popular because actuaries, who determine the risks and prices accordingly and plan investment strategi-es, raise the return on investment, generate employment and foster their countries’ economic growth. It is possible

Widely preferred, rarely known: actuarial science Becoming more and more popular every day, actuarial science is a discipline who deals with many fields from insurance to finance, from law to statistics.

64 İSTASYON

ENGLISH SUMMARY

tÜRKaK says ‘confoRMable’n TÜVTÜRK, one of the biggest accreditation projects of Europe, passed the 2013 surveillance within the scope of sustainability of accreditation. In the 6th term of the acc-reditation marathon which started in 2008, many impor-tant processes have been questioned by TÜRKAK if they were conforming to the TS EN ISO/IEC 17020:2005 standard. TÜVTÜRK proved its success once again by completing the surveillance held in 50 stations and head office, with zero major nonconformity. So the recently opened stations Suşehri/Sivas, Birecik/ Şanlıurfa and Kaş/Antalya reached their accreditation certifications.

tRaffıc tRaınıng ın the fıelDn Traffic Responsibility Action (TRA), which organised training and activities in 36 cities for last three years, held field activities at Feshane and İzmir Fair this summer. Vi-sited Feshane on July 26-27 and İzmir Fair on Septem-ber 6-8, TRA teams conveyed visitors the importance of fastening seat belt in both urban and express ways with a seat belt simulation as well as the effect of alcohol on drivers with an alcohol goggles. The motorcycle simula-

tion that brought to life driving in rush hour also drawed visitors’ attentions in the organisation where the deta-ils about vehicle safety and vehicle inspection were given by TÜVTÜRK Mobile Vechile Inspection Station. TÜV-TÜRK also held competitions and distributed brochures in the organisation.

KnoWleDge MaKes you Wınn The winners of Quiz Show which has been organising since the beginning of this year by TÜVTÜRK to aim at enhancing knowledge of employees working at İstanbul station were announced. Vehicle Inspection Technicians (VIT), Cash Point Operator (CPO) and Exhaust Gas Em-mission Technicians (EET) competed in the contest ai-ming at offering customers who came to TÜVTÜRK sta-tions a high quality services through its knowledgeable personnel. From January to June 2013, the employees of TÜVTÜRK were subjected to a quiz every week. By con-sidering the quiz results, VIT, CPO and EET employees

who got the highest average were chosen. This was a sort of preselection. Then the employees who succeed, compe-ted in the contest on behalf of their stations. The semi-fi-nal where the excitement was in the air, was held in both Anatolian and European sides on September 7. Anatolian side’s winner was Dudullu station, while Çatalca station got to the finals in European side. The teams which made it to the finals worked up a sweat in the contest consisted of both teorical and practical parts. In the practical part broadcasted live on a screen which was set up for the gu-ests, competitors made test on a special vehicle. The win-ner of the competition watched by 210 TÜVTÜRK emp-loyees was Dudullu station. The prize of the winner was a trip to Germany, while the second team was awarded with iPad Minis. The prizes were given by TÜVTÜRK İs-tanbul Director Can Şiram.

tÜVtÜRK news

İSTASYON 65

bP tRaınıng at the acaDeMyn TÜVTÜRK Academy collaborated with BP, one of the leading oil companies. The training held in TÜVTÜRK Academy on September 19-20, aimed at adding Inspector’s Perspective to the BP field team doing the safety controls of thousands of fuel vehicles around Turkey. With the trai-ning, TÜVTÜRK Academy also aimed at enhancing team’s knowledge about vehicle safety and safety controls. The training was organised by TÜVTÜRK Acamedy in accor-dance with requests and needs of BP. Seven BP employees participated in training given by TÜVTÜRK trainers Ha-kan Uluçay, Sinan Balkanlı ve Zafer Halli. “Fuel Tanker from the Inspector’s Eye”, the first training programm in its field has an important role for TÜVTÜRK Academy. Because it was also the first training programme that TÜVTÜRK offered.

WheelchaıR bRought the aWaRD

n Coordinated by The Ministry of Transportati-on, Maritime Affairs and Communication, suppor-ted by TÜVTÜRK and in cooperation with corpo-rations and organisati-ons working on traffic and vehicle safety, Traf-fic Responsibility Acti-on (TRA) has been gran-ted many awards since it

started. TRA recently won Urban Design Special Award with its Wheelchair Subway Special Project at A Awards held by Outdoor Advertisers Foundation. Designed by

advertising agency Drive Dentsu Turkey and suppor-ted by İstanbul Metropolitan Municipality and İstanbul Transportation Inc., the project was brought to life speci-al for Disability Awareness Week on December 3-10. Wit-hin the scope of project, wheelchair images were put on some seats of four subway trains on Taksim-Hacıosman line. The project was designed in the manner that made passengers feel themselves like they were sitting on a whe-elchair. Slogans such as “200 thousand people are hurt in traffic accidents every year” and “Act Responsibly at the traffic all the time” were written on informative messages. Aiming at enhancing social sensitivity about traffic, the project competed in the Ambient category and won Ur-ban Design Special Award. At the award ceremony held in Rahmi Koç Museum on September 9, Mahmut Sipahi from TÜVTÜRK accepted the award. This wasn’t the first award that TRA won to date. The project was awarded with Year’s Best Roadshow Award given by Direct Mar-keting Communicators Association in 2010 and Crystal Apple Award with its commercial film “The Accident” in 2011.

neW statıon ın KAhrAMAnMArAşn TÜVTÜRK increased the number of stations in Kah-ramanmaraş to three. Opened in Narlı town from Pazar-cık district that is 30 km far from the city center, the sta-tion serves all types of vehicles and has a special waiting room for the vehicle owners who want to watch the pro-cesses during the inspection. Paying attention to advices and complaints coming from vehicle owners to enhance its service quality, TÜVTÜRK increased the number of station around Turkey to 270 including 73 mobile stati-ons with the new station in Kahramanmaraş.

tÜVtÜRK news

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

TUV_Traktor_Muayene_228x295.pdf 2 06.06.2013 10:20

66 İSTASYON

ENGLISH SUMMARY

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

TUV_Traktor_Muayene_228x295.pdf 2 06.06.2013 10:20

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

Egzoz Gazi_ilan_21.8x28.5cm.pdf 1 9/18/13 5:34 PM