http://jalipkar.blogbus.com بلوگى ئادرىسى جەلىپكارمەنبەسى

http://turanim.blogbus.com/

يولۋاش ئۆلتۈرگەو ئەزىمەت ە كىر يۇيىۋاتقاو

ئەر

ئەختەه ئۆمەر

ئاپائق قارغا كۆمۈلگەو زىمىن قىتىپ ئۇيۇپ . قار يىغىۋاتقىلى ئۈچ كۈو بولدى

ھۇشقۇيتۇپ سۈر كۆرسىتىۋاتقاو شىۋىرغاو قارالرنى . قالغاندەك سوزلۇپ ياتىد

شۇ . تەبىەئت مۇزلىغاو،جاھاننى سوغۇقلۇق ئىلكىگە ئالغاو. ئۇچۇرتۇپ يۇريد

جاھاننىڭ جاراڭالپ تۇرغاو سوغۇقىدىن كۆرە ئاچچىق زەربىسىدىن -ھالدا ئالەه

ەكلىرىنى مۇدھىش بىر سوغۇقلۇق ھەه نىمە قىالرىنى بىلمەي قالغاو كىشىلەرنىڭ يۈر

قارنىڭ سوغۇقىدىنمۇ بەكرەك جاننى قىسىدىغاو پاجىەئنىڭ . غەزەپ ئىگىلىگەو

كۆيدرپ، چاياندەك چىقىپ، قاخشىتىپ، جانغا ەھىمىلىك قىيناق سالىدىغاو

ئوغىدەك سىزىمىدىن گارام بولغاو بىرتوپ جامائەت مەھەللىنىڭ كۈچىقىش

ياداڭلىق ئارىسىدىكى زاراتگاھتىن قايتىپ مەھەللىگە كىرىپ تەرىپىدىكى

بىرىدىن ئىغىر ئۈچ جىنازا ئۇالرنىڭ يەلكىسىنى ئەمەش -بىر . كىلىشتى

يۈرىكىنى،ريھىنى بىسىپ يانجىپ تۇرغاندەك،قوبۇن قىلغىلى بولمايدىغاو ئەلەه ە

غۇنۇپ خورلۇقتىن كۆڭۈك ئالىمى غىرىبلىقنىڭ كۈلرەم توزندىلىرى بىلەو بۇن

لىكىن بۇنىڭدەك كىشىنىڭ . يىتىم بولۇپ تۇرىد-ئۆلۈه . كەتكەندەك ئىدى

يۈرىكىنى ئىزىپ،قەلبىدە ئوت بولۇپ يانىدىغاو، غالىپلىق تۇيغۇلىرىنى پايخاو

ئۈچ تات مەسچىت ھويلىسىغا قاتار . قىلىدىغاو ەقەلەر بولۇپ باقمىغاو ئىدى

يۈرىكى مۇزالپ،تىتىرىشىپ تۇرغاو قىلىپ قويۇلغاندىن كىيىن، ھەسەو ئاقساقان

: جامائەتكە قاراپ قايغۇلۇق بىر ئاھاڭدا سۆز باشلىدى

بۈگۈو بىزگە بىر قارا كۈو بولدى،بىر ئۆيدىن بىراقال ئۈچ جاننى -

ھەرھۇه يۈسۈپ پالىۋاو يىغىمىزنى يىغالپ، دەردىمىزگە يىتىدىغاو . ئۇزاتتۇق

رىمۇ يىرتقۇچالرنىڭ تىرنىقىدا جاو ئەمدى ئۇنەم خوتۇو بالىلى. قىرىندىشىمىز ئىدى

جامائەت، . مەو نۇمۇش قىلىۋاتىمەو . بىز ئۇالرنى قوغدىيالمىدق . بەردى

. . . . . ئۇالرنىڭ تۇپراق بىشىنى تاشلىمايلى،مەرھۇمالرنىڭ ريھى قورنمىسۇو

شىۋىرغاو تىخىمۇ ئەدەشكە باشلىدى،قارالرنى توزتۇپ، بوغۇناق كۆتۈرپ، سۇنۇق

ى تىخىمۇ مالىماو قىلىۋەتتى كۆڭۈللەرو

شىۋىرغاننىڭ . ھەسەو ئاقساقالنى مەھەللىدىكى بىرنەچچە ئورىلىشقاو

پەقەت . چىقىراشلىرى ئارىسىدا ئۇالرنىڭ نىمە دىگەنلىكىنى بىلگىلى بولمايتى

ھەسەو ئاقساقالنىڭ ئۇزو قوللىرىنى شىلتىشلىرى،باص چايقاشلىرىدىن ياشالرنىڭ

. پىنى رەت قىلىۋاتقانلىقىنى بىلگىلى بوالتتىقانداقتۇر بىر تەلى

ھەسەو ئاقساقالنىڭ ئۇزو تونچە چاپىنىنىڭ پەشلىرى لەپىلدەيتى،سالۋا

ئۇ بورانغا قارشى ئالدىغا ئىڭىشكىنىچە كۈچىنىپ . تەلپىكىنىڭ يۇڭلىرى تۇزغۇيتى

. كىتىپ باراتتى

قلۇق چىالو ئاقساقان تۆمۈر مەرگەننىڭ ھويلىسىغا كىرىشى بىلەو تەم توق

. توريقلۇق ئاتنىڭ يىنىدا ياتقاو ئىككى تايغاو ھاشىپ كىلىپ ئۇنىڭغا ئىتىلدى

تايغانالر ئاقساقالنىڭ يىنىغا كىلىپ تونۇص ھىدنى سىزىپ يەنە ئارقىغا قايتىپ

قاڭتۇرپ قويۇلغاو چىالو تورق بىر ئورنىدا جىم تۇرماي . جايىغا بىرىپ يىتىشتى

ىز ئورنى يەردىكى قارنى دەسسەپ مىلىق توال چاپچىپ، ئىككى كىگ

. قىلىۋەتكەنىدى

دىگەنلەرنى خىيان قىلغاو <. . . . بۇ ئادەمنىڭ خۇيى ئۆمۈر بويى ئۆزگەرمىگۈدەك>

تۆمۈر مەرگەننىڭ . ئاقساقان ئىغىر قوص قاناتلىق ئىشىكتىن ئۆيگە كىرىپ كەتتى

ار قىلىقلىق كۈو، ئوا چىقسۇو چىقمىسۇو توقۇپ، تەيي 360ئو ئېتى يىل

ياص اختىدا 14تىن ئىشىپ كەتكەو كەمپىرى 50ئۇنىڭ ھازىر . بوالتتى

قورقۇمسىز، چاپچىپ ئىتىلىپ تۇرىدىغاو تۆمۈرگە تەگكەندىن باشالپ ھەر

ئەتىگىنى كۆرىدىغىنى مۇشۇنداق جابدپ تەييار قىلىپ قويۇلغاو ئات

ھويلىدا توقۇقلۇق . كىيىنكى كۈنلەردە ئايالىمۇ ئۇنىڭغا كۆنۈپ قالدى . ئىدى

ئاتنى كۆرمىسە، ئۇنىڭمۇ كۆڭلى يىرىم بولۇپ، بىر نىمىسى كەمدەك بىر ئەسكى

. تۇيغۇ كۆڭلىنى پاراكەندە قىالتتى

. . . ئەسساالمۇ ئەلەيكۇه پالىۋىنىم، ساقىيىپ قالدىلىمۇ-

ئۆزلىرى ساق، مەھەللە كوي . ەئەلەيكۇه ئەسسااله، كەلسىلە ئاقساقان-

ئامانمۇ؟

كۆزىدىن ئىككى . ئاقساقان ئارتۇق بىرنىمە دىيەلمەي توختاپ قالدى. . . .ھە-

تامچە ياص ديمىالپ چۈشۈپ تەڭدىن تولىسى ئاقىرىپ كەتكەو ساقاللىرى

. ئارىسىغا سىڭىپ كەتتى

تۆمۈر مەرگەننىڭ بۈركۈتنىڭكىدەك كۆزلىرى ئاقسالغا -نىمە بولدى،ئاقساقان، -

ئاغرىق ئازابىدا تاتىرىپ كەتكەو چىرايىدا تىكىلدى، نەچچە كۈندىن بۇيانقى

. قورقۇنچلۇق بىر جىددىيچىلىك پەيدا بولدى

ئۆزلىرى ساقسىز بولغاچقا خەەر بىرەلمىدق،جامائەتنى مەو توسۇپ -

ئۆزلىرىنى تۇتالماي قىلىپ بۇنىڭدىنمۇ ئارتۇق قايغۇغا قىلىشىمىزدىن . قويده

م ساقلىقلىرى بىز ئۈچۈو بىلىشلىرى كىرەك، ئۆزلىرىنى . ئەنسىرىدىم

بۈگۈو . كۆڭۈللىرىگە كىلىدىغىنىنى بىلىمەو . ئەمدى بولسىمۇ دەي . ئامەت

چاقىلىرىنى يەرلىكىدە -مەرھۇه يۈسۈپ پالىۋاننىڭ خوتۇو، باال

. ھەممىسىنىڭ جايى جەننەتتە بولغاي . قويدق

ا بولۇپ تۆمۈر مەرگەننڭ تاتىرىپ كەتكەو چىرايىدا قورقۇنچلۇق بىر سايە پەيد

پىشانىسىدە ھەمساتتا بۇرتلىرى تىكلىشىپ كەتتى، -سارغۇچ، يىرىك ساقان

. يىڭنە ئۇچىدەك تەر تامچىلىرى پەيدا بولدى

تىخى ئىككى كۈننىڭ ئالدىدا بالىالرنى ئەەتىپ ئۇالرنىڭ ھان ئەھۋالىنى -

ئۇالرنىڭ ئۆلىمىنىڭ بائىسى . بۇ ئەمدى نىمە بولغىنى. سوراتقاو ئىدىم

ىكىن،ئاقساقان ؟ نىم

ئاقساقان ئوڭايسىز بىر ھالدا ئولتۇرپ كەتتى، دەماللىققا نىمە دىيىشنى

تۆمۈر مەرگەننىڭ تىكىلىپ قارىشىدىن ئۆزىنى . بىلەلمايۋاتقاندەك قىالتتى

: قاچۇرالماي ددقلىدى

مىنىڭمۇ شۇ . ئالال ئامانىتىنى تۈرلۈك تۈمەو سەەب بىلەو ئەكىتىد،پالىۋىنىم-

. . . نىمە ئامالىمىز بولسۇو . قازاغا رىزا . ا يۈركۈه لەختە قاو بولدىتاپت

ئىزچىالر شۇنداق . يولۋاش ئۆلتۈرىۋىتىپتۇ. . . . يون. . . ئۇالرنى. . . ئۇ

. قوللىرىنى يەپمۇ كىتىپتۇ-ھەتتا پۇت . دىيىشتى

رىكىگە تۆمۈر مەرگەننىڭ كۆزلىرىگە قاراڭغۇلۇق تىقىلدى، ئاچچىق نىر نەرسە يۈ

. قۇيۇلۇپ، تىنىقى تىنىقىغا ئۇالشماي قالدى

مەھەللىدىكى بىرنەچچە ياص باال يولۋاسنى ئۆلتۈرىۋىتىمىز دەپ سەكرەپ -

چىقىۋىدى،توسۇپ قويده سۆڭىكى قاتمىغاو بالىالر، تىخىمۇ چوم ئىش چىقمىسۇو

. دىدىم

لىق دىگەو ياخشىلىققا ياماو . بۇ ئىشنى ئۆزەه قىلىمەو . بۇنى ياخشى قىپال

. ھايۋاو دىگەو ھامىنى ھايۋانلىقىنى قىپتۇ ئەمەسمۇ . دىگەو مۇشۇ

ئاقساقان تۆمۈر مەرگەننىڭ سۆزلىرىنى چۈشىنەلمىەەو بولسىمۇلىكىن بىر نىمىدىن

: قورققاندەك بولۇپ تۆمۈر مەرگەنگە يىلىندى

مىسىال يۇرتتا سىلى بون . بىلىشلىرى كىرەك . ئۆزلىرىنى تۇتىۋالسىال، پالىۋىنىم-

ھەر ئىش بولسا با مەسلەھەت . مەنمۇ قىرىپ ماغدرمدىن قالدىم . بولمايد

. بىر ئىش قىالمىز، قاراملىق قىلمىغايال

تۆمۈر مەرگەو كۆزلىرىگە ياماشقاو ياشلىرىنى ئاستا -خاتىرجەه بولسىال، -

رنى ئەمما بۇ يىرتقۇچال . سۆزلىرىنى ئاڭاليمەو-، . سۈرتىۋىتىپ ئاقساقالغا قارىدى

مەو . يۈسۈپ پالىۋاو مىنىڭ قىيامەتلىك بۇرادىرىم ئىدى . يوقاتماي بولمايد

ھايات تۇرپ ئۇنىڭ خوتۇو باللىرى مۇشۇنداق ئۆلۈپ كەتسە، ئۇ دنياغا

. . . . بارغاندا ئۇنىڭ يۈزىگە قانداق قارايمەو

قەيەرگە بۇ كەلگۈلۈكتىن مەنمۇ شۇ تاپتا ئۆزمنى . كۆڭۈللىرى ماڭا چۈشۈنۈشلۈك-

ئوڭشالغانلىرىدىن . شۇنداقتىمۇ ھازىر ساقلىقلىرى يوق . قويۇشنى بىلمەيۋاتىمەو

كىيىن بىر نىمە دىيىشەرمىز

دىگەنلىرىدەك بولسۇو . ئوبداو ئاقساقان

***********************************************************************

****************

چۈشۈپ ئاپائق قارالرنى توزتۇپ، تىزگىن سىرىپ كىتىپ چىالو تورق يورغىسىغا

ئاتنىڭ شىڭشىيىپ كەتكەو قۇمۇص قۇالقلىرىنىڭ جىدددى ھالىتىدىن . بارىد

بۈگۈنكى سەپەرنىڭ ئۇنىڭ قىززىپ كەتكەو تۇياقلىرىنىڭ خۇمارىنى بىسىپ، ئىچ

و تونۇص تەر ئاتتىن كىلىۋاتقا. ئىچىدىن شاتلىنىپ كىتىۋاتقانلىقىنى بىلگىلى بوالتتى

. ھىدى تۆمۈر مەرگەننىڭ بۇرنىغا يەڭگىل ئۇرالتتى

چوقۇه ئاشۇ يولۋاسنىڭ . دە-ھايۋاو دىگەو ھايۋانلىقىنى قىلىد>

شۇ چاغدا ئۇالرنى . يۈسۈپنى ئۆزه توسۇپ قويغاو . كۈچۈكلىرى

خۇدا . ئۆلتۈرپالەتكەو بولسا بۈگۈنكى مۇشۇ كەلگۈلۈك كەلمىگەو بوالتتى

جانارنىڭ نەسلى قۇرپ كەتسە بۇنىڭ ئۇالىغا قالمايلى، دەپ كۆڭلى ياراتقاو

يۈسۈپ . يومشاقلىق قىلغاننىڭ كاساپىتى مۇشۇ بولدىغۇ

نىمە . . . . قەدىناسلىقىمىزنىڭ ھەق ھۆرمىتى ئۈچۈو بۈگۈو جاو كەتسىمۇ . ئاداص

ئاشۇ يولۋاسنىڭ يۈرىگىنى سۇغۇرىۋىلىپ، خوتۇو . . . . . كۆرسەه كۆرەمەو

ئاقساقالچە بولسا ياص بالىالردىن . . . لىرىڭنىڭ قىساسىنى ئالىمەوبان

ئۇنداق قىلىپ بوالمد؟ئالىمادىس بىرەر . بىرنەچچىنى ئەەتكىسى بار

كىلىشمەسلىك بوپ قالسا مەو تۇرغاو يەردە يەنە مۇشۇ مەھەللە كويىدا

مە كىرىكى بىركىملەرنى يىرتقۇچالر يەپ كىتىدىغاو ئىش بولسا ماڭا بۇ جاننىڭ نى

يۇرتتا تۆمۈر پالىۋاو دىسە تۆمۈر پالىۋاو دەپ خەق مىنى بىشىغا ئىلىپ . قالىد

كۆتۈرگىدەك بوپ كىتىد، ئەمدى مەو ئۇالرنىڭ بۇنچىزا ھۆرمەت ئىززىتىگە اليىق

ئىش قىلماي قۇلۇه قوشنىالرنى يولۋاش يەپ كىتىپتۇ، دەپ ديڭغۇيۇپ تۇرغىچە

نەچچە ئەالد ئوچىالرنىڭ يۇرتتىكى ناه . زكقارنىمنى يىرىپ ئۆلىۋالغىنىم تۈ

ئابرييى ماڭا كەلگەندە چۈشۈپ كەتسە، مەو بار يەردە ىر كىملەرنى ياايى

جاندارالر تاالپەتكە ئۇچىراتسا بۇ مەو ئۈچۈو نۇمۇش، كۆتۈرپ قوپقۇسىز

ھاماو بىركۈنى ئۆلۈپ كىتىدىغاو، بىر كۈنى ئەمەش بىركۈنى . . . خورلۇق

اپشۇرىدغاو بۇ جاننى بۇنچىۋاال ئاياپ، نۇمۇسقا قويۇپ خار قىلغاندىن ئىگىسىگە ت

كۆرە، خۇدا پىشانەمگە پۈتكەو ئەركەكلىكنىڭ شەرپى ئۈچۈو ئەركەكتەك

< . . ئىشالرنى قىلىپ جاننى ئىگىسىگە تاپشۇرغىنىم خوپ

ئات جاندارنىڭ كۆڭلىدە بىر . چىالو تورق جىدددى قەدەملەر بىلەو كىتىپ بارىد

ئۈچ يىلدىن بۇياو ئۇ ئىگىسى بىلەو بۇ كەڭرى . شھاللىق باردەك قىالتتىخۇ

كەتكەو جاڭگالالرنى كىزىپ چىقتى، بارمىغاو يەرلىرى ئاز قالدى، جىددى

ئۇھەرقاچاو ئىگىسىنىڭ . ئىلىشىشالر، ھايات ماماتلىق تىرىكىشىشلەر بولدى

خۇمار يىرتقۇچالرنى يەڭگەو چاغدىكى خۇشھاللىقىنى كۆرشكە شۇنچە

ئىگىسىگە مىڭ ئادەمنىڭ ئارىسىدىنمۇ ھىدىنى ئايرىيااليدىغاو . ئىدى

دەرىجىدە ئۈگۈنۈپ كەتكە بۇ جانىۋار ئۆزىنىڭ جەڭگە يارالغانلىقىنى

ئۇ ئەزىمەتلەرنىڭ نەرە ساداسى ئىچىدە جەڭگە . بىلىدىغاندەك قىالتتى

خىل جەم بولۇشى كىرەلمىدى، ئەمما ئىگىسىنىڭ قىلىۋاتقانلىرىنىڭ ھەممىسى بىر

پايانى يوقتەك كۆرىنىدىغاو كەڭرى جاڭگالنىڭ چىغىر يوللىرىدا . . . . . مۇمكىن

كىتىۋاتقاو تۆمۈر پالىۋاو بىلەو ئۇنىڭ كىشىنىڭ مەسلىگىنى كەلتۈرىدىغاو

اختى كەلەەندە . قۇمۇشقۇالق ئېتىنىڭ خىيالى بىرلىشىپ كەتكەو ئىدى

ىغاو جاو دىگەو بۇ نەرسىنى دي تىكىپ، شىرىنلىكىگە ھىچنىمە تەم كىلەلمەيد

ئالقانغا ئىلىپ قويۇپ رەقىبىگە ئىتىالاليدىغاو بىر ريى بىلەو، شۇنداق بىر ماتانەت

بىلەو ياشاص شەرىپىگە ئىگە بواللىغاو ھەر قانداق جاو ئۆلۈمنى مەنسىتمىگەو

ىسىگە بىر جاو ئۆزىنىڭ يارالمىشىنڭ مەو. . . ھالدا بۇ ئالەه بىلەو خوشلىشالىسا

يىتەلىسە، ئالەمدە بۇنىڭدىن ئۆزگە سۆيۈنۈشلۈك، پەخىرلىنەرلىك ئىش بولمىسا

. . . . . . . . كىرەك

ئاقساقان ئەتىسى بىر نىمىدىن كۆڭلى ئۆيۈپ كىچىك ئوغلىنى تۆمۈر پالىۋاننىڭ

ئوغۇن ھايان بولمايال قايتىپ كىلىپ ھويلىدا تۆمۈر پالىۋاننىڭ . ئۆيىگە يۈگۈرتتى

دە، -يقلىقىنى مەلۇه قىلغاندا ئاقساقان پىشانىسگە پاققىدە بىرنى ئۇردىئېتىنىڭ ي

. پاالقلىغىنىچە تاالغا يۈگەردى

تۆمۈر پالىۋاننىڭ قاردا قالغاو سۇش ئىزلىرىنى نىشاو قىلىپ ماڭغاو بەص

ئالتىدەك ياص ئوچى ئاقساقالنىڭ باشچىلىقىدا جىدى يون يۈرپ تۆمۈر -

الىۋاو يوغاو بىر تاغىل يولۋاش بىلەو قۇچاقالشقىنىچە پالىۋاننى تاپقاندا تۆمۈر پ

ئىگىز دڭنىڭ ياو باغرىدىكى كەڭرى بىر يەر جىددى . قىتىپ قالغاو ئىدى

يولۋاسىڭ قىنى بىلەو . ئىلىشىش جەريانىدا، تىلغىنىپ،بۇلغىىپ كەتكەو ئىدى

ز ئادەمنىڭ قىنى ئارلىشىپ كەتكەو، تۆكۈلگەو قانالر مەرايىتتەك پاقىراپ كۆ

تۆمۈر مەرگەننىڭ جىنىنى ئالغاو، تۆمۈر مەرگەننىڭ قولىدا جاو . چاقاتتى

بەرگەو بۇ يولۋاسنىڭ بۇنىڭدىن بەص يىل ئاان كىچىككىنە ئارسىالو اختىدا

تۆمۈر مەرگەو ئىچ ئاغرىتىپ قويۇپ بەرگەو يولۋاش كۈچىكى ئىكەنلىكىنى ھىچ

ئانا يولۋاسنى ئۆلتۈرپ شۇ چاغدا تۆمۈر مەرگەو . كىم خىيالىغا كەلتۈمىدى

قەدىناش . بولۇپ ئەمدى ئۇى دەپ تۇرغاو يۈسۈپ ئوچىنىڭ يقنىغا كەپقالدى

ئۇالر تۆمۈر . ديستىنىڭ شىجائىتىدىن سۆيۈنۈپ، قۇچاقالپ تۇرپ ئۇنى تەبرىكلىدى

مەرگەو ئوالپ كەلگەو قىرغان گۆشىدە كااپ قىلىپ مەززە قىلىشىۋاتغاندابىر

ىرىنى ئاڭالپ ئوچىالرغا خاش سەزگۈسى بىلەو يىقىنال يەردە نىمىلەرنىڭ غىڭشىشل

يولۋاسنىڭ ئۇىسىنىڭ بارلىقىنى پەملەپ ئىزدەپ بىقىۋىدى، دىگەندەك بۈككىدە

بۇلغۇنالر بىلەو قاپالنغاو بىر دڭنىڭ ئوتتۇرسىدا ئۈچ يولۋاش كۈچىكىنى كۆرپ

كۈچ قۇدرەت، جانلىقالر ئالىمىدىكى سۈر ھەيۋە، . كۆزلىرى چاقناپ كەتتى

قورقۇمسىزلىقىنى ئۆزىگە مۇجەسسەملىگەو يولۋاسنىڭ كۈچۈكلىرى تۆمۈر مەرگەو

بىلەو يۈسۈپ ئوچىغا سۈر ھەيۋە بىلەو قارىشىپ تۇراتتى، كىچىككىنە چىشلىرىنى

يۈسۈپ ئوچى ئۇزو خەنجىرىنى سۇغىرىۋىلىپ . ھىڭگايتىپ خىرىس قىالتتى

. ئۇىغا يىقىنالشتى

نەسلى قۇرپ كەتمىسۇو،ئەسلىدىن ئالغاندا بۇالرنىڭ ھەممىسى بىچچارىلەرنىڭ -

شۇ . دىدى تۆمۈر مەرەەو يۈسۈپ ئوچىنىڭ يولىنى توراپ-گۇناھسىز جانالر،

. چاغدا ئۇنىڭ كۆز ئالدىغا ئوغلى سادىن كىلىۋالغاو ئىدى

بوپتۇ، لەزىڭنى -يۈسۈپ ئوچى سەن تۇرىۋىلىپ قوشۇپ قويدى، . . . - . بىراق-

. بولدى، بۇ يىرقۇچالر ئاماو قالسۇو. . . . قويالمايمەو، سىنىڭ ھۆرمىتىڭ يەدە

ئۇ قايتاشىدا بىر قەرەننىڭ گۆشىنى يولۋاسنىڭ ئۇىسىغا تاشالپ بەرگەنلىكىنى

زىيادە كۆڭلى يۇمشاقلىق بىر كۈنلر كەلگەندە . ھەسرەت بىلەو يادىغا ئالدى

. بىشىڭغا ئاپەت ئىلىپ كىلىدىكەو

18دىقماق كەلگەو . ىرەيلەو كۆزىگە يا ئىلىپ مىشىلداپ يىغلىدىئارىدىن ب

ئۇ يولۋاسنىڭ ئالەمدىكى . ياشالردىكى بۇ يىگىت تۆمۈر پالىۋاننىڭ ئوغلى ئىدى

. جىمى دەھشەتنى ئۆزىگە يىغقادەك كۆرىنىدىغاو كۆزلىرىگە تىكىلگەو ئىدى

بىر -ەر بىلەو قاراپ، دىدى ئاقساقان ئۇنىڭغا جىددى نەز-يىغلىما سادىن بااله، -

ئەركەك قورقماي ئۆلەلىسە،يەنە كىلىپ ئۆزى قىلىشقا تىگىشلىك ئىشنى قىلىپ

ئەرلىك شەرەپنى ساقالص . ئۇنىڭ زى يىغاليدىغاو ئىش ئەمەش. . . ئۆلسە

. ئەركەكلىك نۇمۇسىنى ساقلىغاو ئادەه مەڭگۈ ئۆلمەيد . ھەممىدىن موھىم

ق بىر جايدا ئو قىلىۋاتقانلىقىنى كۆرپ مۇشۇ يىشىغىچە دادىىسىنىڭ قاندا

باقمىغاو ئوغۇن يولۋاش بىلەو بىللە ئۆلگەو دادىسىغا ئۇزاق قاراپ تۇرپ كەتتى،

. ئۇنىڭ قاڭشارلىق بۇرنى ئۈستىدە ئۇششاق تەر تامچىلىرى پاقىراشقا باشلىدى

(2 )

ىنى ئۇنىڭ تۆمۈر پالىۋاننىڭ ئۆلىمىدىن كىيىن بۇ ئوتتۇرادا ئوچىلىقنى كەسىپ قىلغ

ئۇنى ئوچىلىققا، مەرگەنلىككە ئۈندەپ تۇرىۋاتقانالر . ئوغلى سادىن بوپقالدى

سادىن ئۇالرنىڭ ئارزسى ئۈچۈو بويۇو . ئانىسى بىلەو ھەسەو ئاقساقان ئىدى

ھەسەو ئاقساقان تۆمۈر پالىۋاننىڭ توال تەرىپىنى . تولغاشقا قۈرئەت قىاللمايتى

مۈر پالىۋاندەك ئاەملەر ئەركەكلىكنىڭ بىردىنبىر ئۇنىڭچە بولغاندا تۆ . قىالتتى

بىر يۇرتتا ئۇنىڭدەك ئادەمدىن ئونى، بەشى، ھىچبولمىغاندا . ئۈلگىسى ئىدى

ئۇنىڭدەك ئادەملەر يۇرتنىڭ بەخت تەلىيى . بىرسى بولسىمۇقالتىس ئىش بوالتتى

ى ئادەه دىگەو مەيلى قانچىلىك قۇدىرەتلىك بوپ كەتسىمۇ ھاماو بىر كۈو . ئىدى

ئەم قورقۇنچلۇق . ئۆلۈه دىگەو قورقۇپ كەتكۈدەك ئىش ئەمەش. ئكلۈپ كىتىد

بولغىنى ئاشۇنداق ئادەملەرنىڭ ئزىنى باسىدىغانالرنىڭ بولماسلىقى، رەقىبىگە تىك

قاراپ، ئۆلۈمنى ئالقىنىغا ئىلىپ قويۇپ، ئەركەكلىك ئار نۇمۇسى ئۈچۈو قەدەه

ئاقساان شۇ . م يوق بولىشى ئىدىبىسىشنى شەرەپ دەپ بىلىدىغاو ئادەملەرنى

بۇ . گەپلەرنى دەاتقاندا ئۇنىڭ كۆزىدىن مەيۈش بىر شوال پىلىلداپ قالدى

ئىزتىراپلىرىدا -كۆزلەدىكى نۇر شۇلىالدىن ئۈمىدسىزلىكتىن قۇتۇلۇشنىڭ ئوت

. پۇچلىنىۋاتقاو بىر يۈرەكنىڭ سىماسى غىل پان كۆزىگە چىلىقىپ قاالتتى

رگەو ئەزىمەت،تومۇرڭدا ئېقىۋاتقىنى داداڭنىڭ دادام يولۋاش ئۆلت-

بالىالر ئاتا ئانىسىدىن ئېشىپ كەتسە ئامەت ياغقىنى . قېنى

. شۇ،ديرىيالمىساتۈگەشكنى شۇ

سادىن ئاقساقالنىڭ . بۇ، ئاقساقالنىڭ ئۆلۈه ئالدىدا سادىنغا دىگەو گىپى ئىدى

. گەپلىرىنى يادىدىن چىقىرىپ قويماسلىق ئۈچۈو كۆپ تىرىشتى

كەڭرى كەتكەو جاڭگالدا تەرگە پىشىلىپ كەتكەو قۇال ئاتنىڭ ئېغىر

خارتىلداشلىرى ئاڭلىناتتى، ئاتنىڭ پۈتۈو بەستدىن تەر ئاقاتتى، پاقىراق مويلىرى

قوياص نۇرىدا جىلۋىلىنىپ تۇرغاو تۈلكە قۇمۇص يۇلغۇنالر ئارىسىدىن بويالپ

تىۋاتقاو ئاتنىڭ ئۈستىدە چىپىپ كى . سادىنغا بوي بىرىدىغاندەك ئەمەش ئىدى

كىشىلەر تۆمۈر پالىۋاو > . ئىتىلىۋاتقاو ئوقالرنىڭ ھەممىسى زايا بوپ كىتىۋاتاتتى

ئات ئۈستىدە كىتىۋىتىپ قىچىپ كىتىۋاتقاو توشقاننىڭ كۆزىگە سوقااليتى،

سادىن قىچىپ <. . . ئۇ قانداق ئاتىدىغاو بولغىيتى خەپ. . . . دىيىشىد

پرەت بىلەو تىكىلىپ قوغالىتىپ شۇالرنى خىيان كىتىۋاتقاو تۈلكىگە نە

: قىلىۋاتقاندا، ياو تەرەپتىن ئىككى ئاتلىق چىىقىپ ئۇنىڭغا يانداشقاچ اقىراشتى

. . . . سادىن، توختا، جىددى ئىش چىقىپ قالدى-

قىزىپ كەتكەو قۇال . سادىن ئېتىنىڭ تىزگىنىنى تارتىپ ھىلىقى ئىككىسىگە قارىدى

. ىرە ھاسىل قىلىپ بىر نەچچىنى پىقىرىۋەتتىئات كىچىككىنە دائ

نىمە بولدى؟ -

مۆمىن قويچىنى بۆرىلەر قورشىۋالدى، بۆرىلەر كۆپ، كۈچىمىز يەتمىگۈدەك،بىللە -

. بىرىشىپ بەر، تىز بولمىساق ئۈلگۈرەلمەيمىز

. . . . بۆرە. . . بۆ. . . . ھە-

!! شۇنداق تىز بون-

بۇىڭ ئۆزى چاخچاق . . . . . بۆرە . لدىسادىن ھاڭۋاققاندەك قاراپ تۇرپ قا

ئۇنى تۈلكە، سۈلەيسۇنالرغا ئوخشاتقىلى . . . قىلىدىغاو مەخلۇق ئەمەش

. بولمايد، يىرتقۇچالرنىڭ ئىچىدىكى ئەم ەھشىي مەخلۇق دەن شۇ

بۇ قاراپ تۇرىدىغاو چاض ئەمەش، . نىمىگە تۇرىسەو ھاڭۋىقىپ، تىز بون-

. ىمۆمىنكاه خەتەر ئىچىدە قالد

سادىن تۇرپ قالدى، تىنى جۇغۇلداپ بۇرو پەرەكلىرىدە ئۇششاق تەر تامچىلىرى

ئەمما . ئۇ ئىلگىرى بۆرە دىگەو مەخلۇق بىلەو ئىلىشىپ باققاو . پەيدا بولدى

. . . ئالىمادىس بىر ئىش بوپقالسا. ھە دىگەندە ئۇنىڭغا بەا كەلگىلى بولمايد

يىل ئىلگىرى بۆرىلەر بىلەو تۇتىشىپ ئۆلۈپ ئۇنىڭ كۆز ئالدىغا بۇنىڭدىن يىرىم

ئاخۇنبەگنىڭ بەرجەش قامىتى تۈگۈلۈپ . كەتكەو ئاغىنىسى ئاخۇنبەل كەلدى

بۇقىنىڭ . قالغاو مۈڭگۈز ساپلىق پىچىقىنى مەھكەه قاماللىۋالغاو ئىدى

پاتىڭىدەك يوغاو بوينى قانغا مىلىنىپ تىتىلىپ كەتكەو، ئوچۇق قالغاو كۆزلىرى

سادىن ناھايىتى ئۇزاققىچە دادىسىنىڭ . چە قىتىپ قالغانىدىچەكچەيگىنى

يولۋاش بىلەو بىللە قۇچاقلىشىپ بىللە جاو بەرگىنى بىلەو ئاخۇنبەگنىڭ ئاشۇ

ھەر قىتىم مۇشۇنداق چۈص كۆرگەندە ياكى ئۇالرنىڭ . ھالىنى چۈشەپ چىقتى

و، ئەزايى ئاشۇ ھالتى يادىغا يەتسە نىمىشقىدر تىنۇ جۇغۇلداپ، ئىسەنگىرەشتى

. بەدىنى تىكەنلىشىپ كىتەتتى

يا باشقا نىرىنى ئىزلەپ باقساڭالر . . . ئۈچىمىزال بارساق تەم كىلەلەمىزما؟-

. . . بوالمدىكىن

جاو تۇمشۇققا كەلگەندە بۇ جاڭگالنىڭ نەرىدىن ئادەه . بۇ نىمە دىگىنىڭ-

. تاپقىلى بولسۇو، يا بۇ يۇرت ئچى بولمىسا

سىلەر اڭغاچ تۇرڭالر، كەينىڭالردىن باراي يەنە قىلىدىغاو ئگمىسە. . . . ئە-

. ئازىراق ئاشىم تۇرىد

دىگەندەك، ئا يەردە بىرسى <مالغا بۆرە تەگسە ئىتنىڭ چىشقىسى كەپتۇ >-

قورقىۋاتامسەو يا سادىن . ئۆلىۋاتسا، نىمە دىگىنىڭ بۇ

. . . . . . دىدىمغۇ ئازىراق ئىشىم بار دەپ، سىلەر بىرىۋىرىڭالر-

. يي قورقانچاق، تىخى تۆمۈر پالىۋاننىڭ ئوغلى بوالپ قاپتۇ-

ئىككى گەپنىڭ بىرسى بولسا تۆمۈر پالىۋاو تۆمۈر پالىۋاو -

. بالىسىنىڭ ھالى شۇ بولغاو يەردە دادىسى قانچىلىك بولماقچىدى . دەيدىكەنمىز

. ياق ئۇ قالتىس ئادەه-

. بىر گادايمىكىنئۇ ھەقىچاو ئېتى ئۇلۇض، سۇپرىسى قۇرق -

ئۇالرنىڭ بايا ئات . ئىككەيلەو بىرنىمىلەرنى دەپ غوتۇلداشقىنىچە كىتىپ قالدى

سادىننىڭ . چاپتۇرپ كەلگەندىكى جىددىيلىكىمۇ سۇسالپ قالغاندەك قىالتتى

ئۆزىنىڭ بايىقى قىلمىشىنىڭ توغرا . يۈرىگىنىڭ بىر يەرلىرى ىژىلداپ ئىچىشتى

ھەممىسى دادامنى قالتىس ئادەه > . قەت ئىلغا قىاللمىدىياكى خاتا بولغىنىنى پە

ياق، مەنمۇ بوص . نىمىشقا ئۇنىڭدىكى قورقۇمسىزلىق مەندە يوقتۇ . دىيىشىد

مۇنۇ ئىككىسىمۇ بۆرىلەرنى . ئەمەش، رتتا مىنىڭچىلىك ئوچىدىن يەنە كىم بار

ئىشالرغا ئەمما مەو دىگەو مەو دەپ بىر. كۆرپال يىنىمغا سەكىلدەپ كەپتىغۇ

ئۇ شۇالرنى ئويالپ ئۆزىگە . < . ئۆزمنى ئۇرىۋەرسەه بۇنىڭ ماڭا نىمە پايدىسى

گىپىم بار >:ئەمما كۆڭلىدە يەنە غودىرايتى . ئۆزى تەسەللي تاپغاندەك بولدى

ئۇنداق دىگەو بىلەو ئوينىشىدىغاو . دەپ قىلىۋىرىدىغاو نىمىلەركەو بۇ

دادامنى . ىلىپ بەرسەه قانداق بولىدبىكادىن بىكا جاننى ش . مەخلۇق ئەمەش

ئۇ شۇنداق بىر زامانالر بولغىيتى . شىپى كەلتۈرپ كىتىشكىنىنى تىخى

داداه شۇنداق قىلغاو بولسا ئۆزىنىڭ ئىشى، مەو ئۇنى ديرايمەو دەپ . بەلكىم

چاقىلىرىم -ئالىمادىس بىر ئىش بوپ قالسا باللىرىم قانداق قىلىد؟خوتۇو باال

ئۇنىڭ كۆز ئالدىغا يەتتە سەككىز ياشالرغا كىرىپ <و قىسىپ يۈريد؟نەلەردە بويۇ

ي ئۇنىڭ قىلىقلىرىنىڭ تاتلىقلىقىنى -اي. قالغاو ئوغلى سادىر كىلىۋالدى

. . . . . دىسە

قىرىپ يىشى بىريەرگە بىرىپ قالغاو ئانىسى بولغاو ئەھۋالنى ئاڭالپ ئۇى تارتىپ

ئولتۇرپ كەتتى؛

سەو دىگەو تۆمۈر پالىۋاننىڭ . مالشماپتۇبۇ ئىشىڭ پەقەت قا-

ئۇنىڭ . داداڭنىڭ ئىسمىنى ئاڭلىسا ئەھلى يۇرت تەرەپ كىتەتتى . ئوغلى

يۇرتمۇ داداڭنى بىشىغا ئىلىپ . يۇرتقا ئەقىدىسى بەك كۈچلۈك ئىدى

. . . . . . . . سىنىڭ بۇ قىلىقىڭ . كۆتۈرگەو

ئۇنىڭ ئوغلى . ه ئادەمكەوسەو ئۇنداق دىگەو بىلەو داداه شۇنداق بىر قارا

دادىسى نىمە قىلسا بالىسىمۇ شۇنى قىلىش . بولسا نىمە بوپتۇ

تۆمۈر پالىۋاننىڭ ئوغلىمەو ديپ، ككرنۈپ تۇرغاو باال قازاغا . كىرەكمىكەو

مەو خوتۇو بااله . جاو دىگەو ھەممە ئادەمگە تاتلىق. ئۆزمنى ئۇرداه بوالمتى

. . . . . . بار ئادەه

غلىنىڭ سۆزلىرىنى ئاڭالىتىپ تۆمۈر پالىۋاننىڭ اياتلىقىدا ناھايىتى موھىم ئانا ئو

بىر ئىشنى كەه كىلغانلىقىنى ئويالپ يىتىپ، بىر نوقتىغا تىكىلگىنىچە ئۇزاقتىن

. ئۇزاق ئولتۇرپ كەتتى-

***********************************************************************

************** ******

نەگە ماڭدىڭ سادىر ؟ -

ئۇنىڭ . سادىن ئوغلىنىڭ جابدنۇپ سىرتقا ماڭغىنىنى كۆرپ ئۇنى چاقىرىۋالدى

كۆزلىرىدىن ئوغلىغا بولغاو سۆيۈنۈص، ئامراقلىقنىڭ كۈچلۈك ئوتى يىلىنجاپ

مانا مۇشۇ ئوغۇلنىڭ ئۆزى سادىننىڭ مۇشۇ دنياغا ئۆز ھۇجۇدىدىن . تۇراتتى

مەيدىغاو ئىزى، ھاياتىنىڭ داامى،نەسلى نەسەبىنىڭ تامغاو ارىسى، ئۆچ

بىر ئەركەك . مەڭگۈ ئۈزلمەيدىغانلىقىنىڭ كۈچلۈك ھەه ماتەنەتلىك دەلىلى

ئۈچۈو ئوغۇن دىمە بىر ھىساپتا ئۇنىڭ مەڭگۈ ئۆلمەيدىغانلىقىنىڭ بىردىنبىر

ئەر يىتىپ قالغاو ئوغۇلغا ئاتا بولغاو ئەركەكلەرنىڭ ھەممىسىدە . ئىسپاتى

شىرىنلىكنى ھىچ نەرسە بىسىپ كىتەلمەيدىغاو مۇشۇنداق بىر سۆيۈنچ تۇيغىسى

. بۇنداق تۇيغۇ يۈرىكىگە چەكسىز ئاراملىق، قانائەت ە غورير ئاتا قىلىد. بولىد

. ئاغىنىلەر بىلەو جاڭگالغا بارماقچى بولغاو-

جاڭگالغا ؟جاڭگالغا نىمە بوپتۇ؟ -

توشقاو ئواليمىز -

. بۇ ئىشىڭ قامالشماپتۇ . مىز ؟توشقاو ئواليمىز دەتوشقاو ئوالي-

نىمىشقا، دادا، بۇ نىمە دىگىنىڭ ؟ -

. ئەمدى دەيمىنا، ئو دىگەنننى مەندىن سورىسام بولىد، خەتىرى ياماو ئىش بۇ-

ھا ھا ھا، قارا گىپىڭنى، توشقاو ئوالص دىگەننى قانچىلىك خەتىرى بولماقچى -

مەو ئۇنىڭ نەرىسى . تى يولۋاش ئولتۈرگەنمىشئىدى ؟ئاڭلىساه بواه رەھمى

. . . . . تۇرپ

بىر كىملەر نىمە . ئۇ دىگەو قاچانقى گەپلەر . قويغىنا، مۇشۇنداق گەپنى. . . ئا-

ھە . ھازىر دىگەو ھازىر . بۇ گەپكە ئىسلىۋالما . قىلسا سەنمۇ شۇنى قىالمسەو

بايا دىگىنىمدەك . دىسە دەقيانۇسنىڭ اختىدىكى گەپلەرنى دەپ يۈرمە

سەلال بىخەستىلىك قىلسام بىر ئۆمۈر . ئوچىلىق ئوينىشىدىغاو ئىش ئەمەش

. پۇشايماندا قالىدىغاو گەپ

. سەو مۇشۇ ئوتتۇرادا خىلى نمى بار ئوچى. ئەمىسە سەو ماڭا ئۈگىتىپ قوي-

دىدىمغۇ،ئوچىلىقنىڭ خەتىرى ياماو، بەزىدە جاننى سىلپ . قوي بۇ گەپنى-

ئۆلۈپ كىتىدىغاو جاھاندا تىنىچ خاتىرجەه ياشاپ . ىشىڭگە توغرا كەپقالىدبىر

ئۆتۈپ كەتكەنگە نىمە يىتىد؟

سادىن شۇ گەپلەرنى دەاتقاندا دادىسىنىڭ يوغاو تاغىل يولۋاش بىلەو ئىلىشىپ

يولۋاسنىڭ گىلىنى بوغققاو پىتى جاو بەرگەو قىياپىتى كۆز ئالدىغا كىلىپ تىنى

لغاو تۆمۈر زىخ يۈرىكىگە قادالغاندەك بىر ئاچچىق تۇيغۇدىن سىقىراپ،قىزىتى

. مىڭىسىگە قاراڭغۇلۇق تىقىلدى

. بىراق كۆڭلۈمدىكىنى دىسەه بىرەر ئىش قىلغۇه بار-

سى را ۇرۇت ماجى بمەمىتىمىن ھوشۇر:ئاپتورى

ptth//:mirat68.subgolb.moc: تارىم بلوگى ئادرىسى»مەنبەسى

،يەكشەنبە كۈنى بازار ئايلىنىپ كەلمەكچى بولۇپ كوچىغا چىقىۋېدىم

كىمدر بىرى ئارقامدىن ديالمغا شاپىالقلىدى، بۇرلۇپ ئېسىل

بۇرلكا كىيىپ، قارا كۆزەينەك تاقىغاو بىر كىشىنىڭ ماڭا قاراپ -كاستۇه

. كۈلۈپ قون ئۇزىتىپ تۇرغانلىقىنى كۆرده

ـ ياخشىمۇ سىز؟ سىز بىلەو كۆرشكەنلىكىم ئۈچۈو ئۆزمنى ئىنتايىن ــــ

. بەختلىك ھېس قىلىمەو

. ـــــــ دەپ قولىنى سىقتىم! ـــــ رەھمەت

ـــــ رەھمىتڭىزگە ئېرىشكەنلىكىم ئۈچۈو يەنە بىرقېتىم تەشەككۈرىمنى

! ئېيتىشقا رخسەت قىلغايسىز

كۆزەينىكىنى ئېلىۋېتىۋېدى، دەپ ھەيرانال قالدىم، « بۇ كىم بولغىيدى؟»

. ئېسىمگە كەلدى

... ــــــ ھە، سىز ھېلىقى ھېكايىنىڭ

سىزگە . تونۇالدىڭىز، زېھىنىڭىزگە ئاپىرىن. ــــــ شۇنداق، شۇنداق

. دېگەو ھېكايىنى ئاپىرىپ بەرگەو كىشى مەو بولىمەو« سارام»

تونۇماي سۆزلىرىڭىز ئۆزگىرىپ كېتىپتىغۇ، -كېچىكىڭىز، گەپ-ــــــ كېيىم

. قالغىلى تاسال قاپتىمەو

ئۆتكەندە مەو . ــــــ مەو سىزگە دېگەنتىمغۇ؟ زاماو ئۆزگىرىۋاتىد

سىزنىڭكىگە كىيىپ بارغاو ھېلىقى چاپىنىمنى ھازىر خوتۇنۇه ناو ياققاندا

كىيىپ يۈرىد، يازغاو ئەسىرىمىنىڭ سرنالغا بېسىلغىنىنى كۆرپال مانا بۇ

الدىم، چەتەئلنىڭ شىلەپىسىدىن بىرنى دەمسىز؟ بۇرلكىنى سېتى-كاستىيۇه

ئادەمنىڭ بېشىدا گارشۇكنى ده كۆمتۈرپ قويغاندەك تۇرىدىغاو ئۇ نېمە

ئادەملەر ئۇنى ياراشقانلىقىدىن كىيىپ . بىلەو پەقەتال خۇشۇه يوق دەڭا

يۈرىد دەمسىز؟ مەو سىزگە ئېيتاي، چەتەئللىكلەر ھېلىغۇ شىلەپە ئىكەو،

قاراڭالر، بىرئوبداو »ى كىيىپ كەلگەو بولسىمۇ، بېشىغا شاپاقن

دەپ « ھە، نەچچە اقىتتىن بېرى نېمىشقا كىيمىگەندىمىز-يارىشىدىكەو

سەپسالغانسىز، بەزىلەر ھازىر ... شۇنىمۇ كېيىۋالىدىغانالر چىقىد

تۆكۈنلەردىمۇ تااققا پولۇنى ئازراق ئاشۇرپ قويۇشنىمۇ -توي

ئاڭلىدىڭىزمۇ، ياپونالر ... پ كەتتىدەپ بىلىدىغاو بون« مەدەنىيەت»

سىناق قىلىپ ئاتقاو بىر بومبا ئاسمانغا چىقىپ كېتىپ تېخى

قارام . چۈشمەيۋاتقۇدەك، شۇڭا ھاا ئىسسىپ كېتىپ بارامدىكىن دەيمەو

كىرمەيال ئىللىق شامان چىقىۋاتقانلىقىنى، بازار -ئىككىنچى ئاي كىرە

... رسىڭىز بولمامد؟چۆرگىلەپ يۈرگۈچە مەلىڭىزدە لەگلەك چىقا

باغدىن سۆزلىگىلى تۇردى، -نىڭ ئاپتورى ئەنە شۇنداق تاغدىن« سارام»

كەچكەنلەر نېمە دەپ قېلىۋاتىدىكىن، دەپ ئەتراپىمغا قاراپ -ئۆتكەو

سۆزلىرىمىزگە دىققەت -ھېچكىم بىزنىڭ گەپ! قويده، خۇدايا شۈكرى

. قىلماپتۇ

. ه ئۇنىڭ سۆزىنى بۆلۈپـــــ پۇلنى تاپشۇرىۋالدىڭىزمۇ؟ ـــــ دېدى

تاپشۇرالدىم، بىكارال ئەەتىپسىز، ئەسەرنى ئۆزىڭىزنىڭ ...ــــــ ھە، ھە

نامىدا ئېالو قىلغاندىن كېيىن قەلەه ھەقققىنىمۇ بەھۇزر خەجلەەرگەو

بولسىڭىز بوالتتى، ھېكايەمنى ئويقۇپ قانچىلىك خۇص بولغانلىقىمنى

كايە يېزىۋەتتىم، شۇنداق قىلىپ دېمەمسىز، شۇخۇشاللىقىمدا يەنە بىر ھې

يازغۇچى دېگەنلەرنىڭ ... مەنمۇ يازغۇچى بولۇپ قالىمەنمۇ، قانداق؟

بەزىلىرى خىيالىغا كەلگەننى توقۇپ، ئوقۇغۇچىنى ياالم قات يىپتا

بۇمۇ ھېلىقى ئىزا تارتماي ... ئۇچۇرپ ئوينايدىغاو نېمىلەرمىكىن، دەيمەو

... ؟!كال بىر گەپ دەڭاسۆزلەەرسە چاقچاقچى بولۇپ قالغاندە

چۈشىنىكسىز گەپلەرنى قىلغىنىچە قوينىدىن « مەنىسى چوڭقۇر»ئۇ شۇنداق

. بىرتۇتاه ئورىگىنالنى ئېلىپ، قولۇمغا تۇتقۇزپ قويدى

ـــــ ھېلىقى تۈكۈرك توغرىسىدىكى ئەسىرىڭىزمۇ نېمە؟

ئۇنىمۇ يېزىپ قاالرمەو،! ـــــ ئۇ گەپلەرمۇ ئېسىڭىزدىىن چىقماپتۇ، ھە

ئىككى -دە، بىر-ـــــ ئۇ بۇرلۇپ ماڭدى... بۇنىڭدىكىسى باشقا گەپ

قەدەه باسمايال يەنە ئارقىغا قاراپ، ــــــ ھېلىقى كېلىشكىنىمىز بويىچە

ــــ دەپال كىشىلەر ئارىسىغا كىرىپ ! بۇنىمۇ ئۆز نامىڭىزدا ھەيدەېرىڭ

. غايىب بولدى

يتىپ كەلدىم، يالغۇز كوچا ئارىالشتىن رايىم يالتيىپ، ئۆيگە قا

كىشىلىك ساپايىمدا ئولتۇرپ، ئۇنىڭ بۇ يېڭى ھېكايىسىنى ئوقۇشقا

. باشلىدىم

٭ ٭ ٭ ٭ ٭

دەپ ئاڭىالپ ھەيراو بولۇپ « بۇرت قويغانالرنى تىزىمالاتقۇدەك»

قالدىم، نوپۇش خەتلىگەننى، مەھەللىدە سااتسىزالرنى، ئەخلەت پۇلى

كۆرگەو؛ مۇشۇ ياشقا كىرىپ بۇرت تۆلىمىگەنلەرنى تىزىملىغاننى

لىقى بىر توغرا، ھې. قويغانالرنى تىزىملىغاننى ئاڭالپ باقماپتىكەنمەو

بۇرتالرنى قايچىلىغاندەك ئىشالر بولۇېدى، يەنە شۇنداق -يىلالردا ساقان

!... يا-بىر پاالكەت يۈز بەردىمۇ

، ئۆزمدىن ئەندىشىگە چۈشۈپ قالدىم، كوچىغا چىقساه-تۇرپال ئۆز

نېمىال »مەھەللىمىزنىڭ قوغداص ھەيئىتى ئۆمەرجاو كېلىۋاتقانىكەو،

. دەپ ئالدىغا بېرىپ ساالمالشتىم« بولسۇو بىر سوراپ باقاي

ــــــ ئۆمەرجاو، بۇرتى بارالرنى تىزىمالاتقۇدەك، دەپ ئاڭلىدىم،

راسىتمۇ؟

: دە-ئۆمەرجاو توختاپ ماڭا تازا بىر قارىۋەتتى

اچاننىڭياقى بۇرت قويىۋالغانتىڭالر؟ ــــــ دەپ ــــــ بەلكى، سىلى ق

. ھەيراو بولدى

ــــــ بىرەر يىلچە بولۇپ قالدى، قارىمامسىلەر، بىزنىڭ ھېلىقى چوم

ئوغۇن ئەخمەتجاو قىلغاو ئىشىنىڭ تايىنى يوق، ھالىغا باقماي بۇرت

قويۇېلىپ مېنى خىجىل قىلىپ قويدى، باال بۇرت قويغاندىن كېيىن ئاتا

. لغاو ئادەه تاپتاقىر يۈرسەك بىر قىسىما تۇرىدىكەوبو

ـــــ مۇنداق دەڭال، ـــــ دەپ ئەتراپىغا قاراپ پىچىرلىدى ئۇ، ـــــ

سىلىنىڭ ما بۇرتۇڭلىغۇ ئانچە گۇمانلىنىپ كەتكۈدەك بۇرت

تۆت كۈننىڭ ئالدىدا مۇنۇ بازاردا سىلىگە ئوخشايدىغاو -ئۈچ. ئەمەسكەو

كۈندزدىال پىچاق كۆتۈرپ ئادەه -تتىن بىرسى كۈپئېگىز بوي، شاپ بۇر

بوغۇزلىماقچى بولغاو ئوخشايد، ھازىر بازار باشلىقىنىڭ ئۆزى بۇ ئىشنى

... تەكشۈراتىد

ئۆمەرجاو شۇنداق ئۇچۇر بېرىپال ئۆتۈپ كەتتى، بۇ گەپنى ئاڭالپ چۆچۈپ

...بويۇمنىڭ ئېگىزلىكى بېشىمغا باال بوالمد، قانداق؟»كەتتىم،

سىلىنىڭ بۇرتۇڭلىغۇ ئانچە گۇمانلىنىپ كەتكۈدەك بۇرت ›ئۆمەرجاننىڭ

غاندا، خۇداغا شۈكىرى، ھېلىقى قاتىلغا بويۇه دېگىنىگە قارى ‹ئەمەسكەو

‹شاپ بۇرت›... ئوخشىغاو بىلەو بۇرتۇه ئوخشىمىغاو بولسا كېرەك،

دېگىنى قانداق بۇرت بولغىيدى؟ بۇرنالردا ھەەسكە بۇرت قويۇپ،

بۇرتنىڭ ئىككى ئۇچىنى قۇلىقىغا يۆگىۋالىدىغانالر بولىدىغاو دەپ

بۇرتۇمنى « ...ى شۇندىقىدىن بولسا كېرەكشاپ بۇرت دېگىن. ئاڭلىۋېدىم

ھەر ھالدا مېنىڭ بۇرتۇه يوقنىڭ ئورنىدىكى كۆتمەك . سىالپ قويده

ئازراق خاتىرجەه بولۇپ ھويلىغا قايتىپ كىردىم، . بۇرتالردىن ئىدى

ايۋاندا ئېڭىشىپ تۇرپ ئايىغىنى مايالاتقاو ئوغلۇمنى كۆرپ يەنە پىش

ئۇنىڭ بۇرتىنىڭ مۇنچىۋاال يوغانلىقىنى بىر ئۆيدە . ئەرايىم ئۈركىدى

! تۇرپ نېمىشقا بايقىمىغاندىمەو

! ـــــ ئەخمەتجاو، ماڭا بىر قارىغىنا

. ـــــ نېمە؟ ــــــ دەپ مەو تەرەپكە قارىدى ئۇ

ئوغلۇمنىڭ يۇقىرىقى كالپۇكىنىڭ ئۈستىدە خۇددى ! خۇداغا ئامانەت

كىچىكرەك بىر ياقىلىقنى بېكىتىپ قويغاندەك قويۇق، قاپقارا بىر پارچە

مۇنداق بۇرتنى قويۇپ بېرىدىغاو بولسا، تۆت . بۇرت ئېسىلىپ تۇراتتى

! دە-كۈندىال قۇالققا يېتىد

! ــــ ئا نېمەڭنى بۈگۈنال يوقات

؟ ـــــ نېمىنى دەيسەو

ـــــ بۇرتۇڭنى دەيمەو؟

ـــــ مېنىڭ بۇرتۇه نېمىگە تاقاشتى، دادا؟ سېنىڭمۇ بۇرتۇم بارغۇ، ھازىر

... ھەممە كىشى

ـــــ قۇرق گەپنى قوي، ھازىرال ئىككىمىز ساتىراچخانىغا بېرىپ بۇ

قازانى يوق قىلىمىز، ئاڭلىدىڭمۇ؟ -باال

ئۇنىڭغا كاللىسىنى مەنغۇ مەيلى، ئوغلۇمغا بۇرتىنى ئالغۇزص خۇددى

ئالغۇزماقچى بولغاندەكال ئېغىر كەلدى، بۇ يەرگە كەلگەندە ئاتىلىق

« ھېچ بولمىغاندا بىر رەسىمگە چۈشىۋاالي»ھوقۇقۇمنى ئايىماي ئىشلەتتىم،

دېگىنىگە قويماي ھەيدەپ ئاپىرىپ، كالپۇكىنىڭ ئۈستىدىكى ھېلىقى

مشۇقىمىزنى چوپسا سالغاو باال ئىككىمىز تۇ-ئاتا. ياقىلىقنى ئالغۇزىۋەتتىم

ئەينەككە قاراپ . بۇقىدەك پارقىرىتىپ ساتىراچنىڭ ئورندقىدىن قوپتۇق

ئىسمائىل ساتىراص بەرگەو غەللە . قىلغاو ئىشىمدىن مەمنۇو بولده

: پۇلۇمنى ئېلىپ تۇرپ

باال ئىككىڭالرنى قوشقاندا بۈگۈو –ــــ توا دەيمەو، ئاتا

ى ئالدرەتكەنلەر يىگىرمىدىن ئېشىپ ساتىراچخانىغا كېلىپ بۇرتىن

. كەتتى، ـــــ دەپ ماڭا قاراپ سىرلىق ھىجىيىپ قويدى

ساتىراص ماڭا ئوخشاص تىزىملىنىپ قېلىشتىن قورقۇپ بۇرتىنى بۇ»

دېگەو بىر گۇماو « ئالغۇزەتكەنلەرنى پايالپ يۈرەمد، قانداق

... كۆڭلۈمدىن كەچتى

كېلىپ ئەمدىال بىر يۇتۇه چاينى ئويلىغىندمدەك بولسى، كەچتە ئۆيگە

ئوتالپ تۇرېدىم، ھويلىدىن بىرسىنىڭ چاقىرغاو ئاازى ئاڭالندى،

. دېرىزىدىن قارىساه، دەرازا ئالدىدا قوغداص ھەيئىتى ئۆمەرجاو تۇرپتۇ

. ئالدىراپ ئالدىغا چىقتىم

. ـــــ بۇرت قېنى؟ ــــــ دېدى ئۇ ئەپتىمگە قاراپ

. گەپنى ئاڭالپ بېرىپال چۈشۈرگۈزىۋەتتىمــــــ سىلىدىن ھېلىقى

ــــــ سىلى نېمانداق خۇدكى بار ئادەمدەك ئىش قىلىپ

ـــــ دېدى ئۇ تېرىككەندەك بولۇپ، ــــــ ! يۈرىدىغانسىلەر

بۇرتۇڭلىنى ئالدرىۋەتكىنىڭالر بازار باشلىقنىڭ قۇلىقىغا يېتىپتۇ، سىلنى

. گە بىر كەلسۇو، دەيدئەتە ئەتىگەندە بازارلىق ھۆكۈمەت ئىدارىسى

يېڭى كەلگەو بازار باشلىقنى ناھايىتى ئاچچىقى ياماو ئادەه دەپ

. ئاڭلىۋېدىم، قوغداص ھەيئىتىنىڭ خەىرى ئارامىمنى بۇزدى

٭ ٭ ٭ ٭

ئايالىم . كەچلىك تامىقىمنى يەپال ئۆزمنى ئورنغا تاشالپ خىيالغا پاتتىم

دگلەكلىۋالغاو توشۇم يىپلىرى بىلەو قومۇچنى يىغىشتۇرىۋېتىپ، -قاچا

شقا ئۇ پوپايكا توق. ئۇزو بىگىزلىرىنى ئېلىپ ئۇدلۇمغا كېلىپ ئولتۇردى

بىكار بولۇپ قالسىال بۇزلغاو، كونىرىغاو يۇم . ناھايىتى ئۇستا ئىدى

كىيىملەرنى چۇپ، باشقىدىن توقۇص بىلەو مەلىكە بوالتتى، قولىغا بىگىز

تەم گەپكە تېگەتتى؛ گېپى توختاپ قالسا قولىمۇ چىقىشى بىلەو ئاغزىم

. توختاپ قاالتتى

. باال ئىكىڭالر نىمە بولدڭالر؟ ـــــدېدى ئۇ توقۇشنى باشالپ-ـــــ ئاتا

ـــــ نېمە بوپتىمىز؟

ـــــ بۇرت قويۇپ تاراقشىپ كېتىۋېدىڭالر، بۈگۈو بېرىپ تەڭال يوق

قىلىپ كەپسىلەرغۇ؟

: ا راست گەپنى ئېيتقۇه كەلمەييۈرىكى ئاجىز بۇ خوتۇنغ

ـــــ بۇرت دېگەننى بىر قېتىم ئالغۇزىۋەتكەنگە يوق بولۇپ كېتىدىغاو

نەرسە دېۋىدىڭمۇ؟ قويغۇمىز كەلسە يەنە ئوو كۈنگە قالمايال ئۆسۈپ تەييار

. بولىد، ـــــ دەپ قويده

يىلمۇ ئىمتىھاندىن پاالنىچىنىڭ بالىسى بۇ : شۇنىڭ بىلەو ئايالىم

قارام، پاالنىچى ئىزا تارتماي ئۆزىنى مېنىڭدىن ئىككى ... لمەپتۇدەكئۆتە

پۇستانىچى يەنە ئېرىدىن ئاجرىشىپ ... ياص كىچىك دەپ يۈرگىدەك

قۇلىقىمغا . كېتىپتۇ، دېگەندەك ئۆزىنىڭ ئۇششاق گەپلىرىگە چۈشۈپ كەتتى

كۆزمگە ئۇنىڭ توختىماي . ئۇنىڭ بىرمۇ ئېغىز گېپى كىرمەيتتى

او كالپۇكلىرى قانداقتۇر بىر مۇزىكىنى ئورندااتقاندەك، مىدىرالاتق

قولىدىكى بىگىزلىرى بولسا شۇ مۇزىكىغا كەلتۈرپ ئۇسۇلغا چۈشۈپ

ئۆمەرجاو ئېيتقاو شاپ بۇرت نېمىدەپ ... كەتكەندەك كۆرنگىلى تۇردى

بىر بۇرتلۇق ئىش تېرىسا ھەممە ... ئادەه بوغۇزلىماقچى بولۇېدىكىنە؟

مەنمۇ نېمىدەپ ... نى تىزىماليدىغاو بۇ قانداق تەكشۈرشتۇ؟بۇرتلۇقالر

قېرىشقاندەك . تالماو چۈشۈرگۈزىۋېتىپ يۈرگەندىمەو-بۇرتۇمنى ئالماو

ھېلىقى شاپ بۇرتنىڭ بويىنىڭمۇ ماڭا ئوخشاص ئېگىز بولۇپ قالغىنىنى

شۇنداق گادىرماچ خىيالالر بىلەو تۈو يېرىمغىچە ... قارىمامدىغاو

. ىمئۇخلىيالمىد

سەھەرگە يېقىن دەھشەتلىك بىر چۈص كۆرپ قورققىنىمدىن ارقىرىۋەتكەو

. بولساه كېرەك، ئايالىم مېنى تۈرتۈپ ئويغىتىۋەتتى

!... كۆزڭىزنى ئېچىڭ، كۆزىڭىزنى! ـــــ ھوي، ھوي

. كۆزمنى ئاچساه تام يورپ كېتىپتۇ

تۇرغاو ـــــ نېمە بولدم؟ ـــــ دېدىم بېشىمدا ھەيراو بولۇپ قاراپ

. ئايالىمغا

ـــــ ئۆزىڭىز نېمە بولدىڭىز؟

ـــــ مەو نېمە بوپتىمەو؟

ـــــ نېمانچە ارقىرايسىز؟

ــــ يوتقاننى ! ـــــ ھە، چۈشەكەپ ارقىرىغاو ئوخشىمامدىمەو

قايرىۋېتىپ، كارىۋاتقا پۇتۇمنى ساڭگىلىتىپ ئولتۇرپ، كۆرگەو چۈشۈمنى

-دېگەو غەلىتە نېمىلەرنى چۈشەيد ئېسىمگە ئالدىم، ــــ توا، ئادەه

! ھە

ـــــ نېمە چۈشەپسىز ؟

سەو ھە دەپ بىرنېمە . چۈشۈمدە ئىككىمىز مۇشۇ كارىۋاتتا ئولتۇرغۇدەكمىز

: دەپ سورىساه « نېمە قىلىۋاتىسەو؟»توقۇاتقۇدەكسەو،

ـــــ سىزنىڭ كونا پوپايكىڭىزنى چۇغانتىم، شۇنى بالىالرغا ئەپلەپ

. بېرەيمىكىن دەيمەو، دەپسەو بىرنېمە قىلىپ

: دە -مەو ئويلىنىپ تۇرپ كېتىپ، خۇشان بولۇپ كېتىپتىمەو

ــــ مېنىمۇ چۇپ باشقىدىن توقۇپ باقسام بولمامد ؟ ــــ

: دەپتۇدەكمەو، كۈلمە، راست ئاشۇنداق دەپتىمەو، سەو

ــــ شۇنداق قىلسامغۇ بوالتتى، بىراق چۇپال قويغاندىن كېيىن بەزى

لگەو، بۇزلغاو يەرلىرىڭىز چىقىد، قايتا توقۇغاندا بۇرنقىدىن ئۈز

: مەو . كىچىكلەپ كېتىسىز، ـــ دەپسەو

ــــ كىچىكلەپ كەتسەه تېخى ياخشى، سادىغام كېتەي خوتۇو، مېنى

ــــــ دەپ ! ھازىرال چۇپ تام ئاتقۇچە بۆلەكتىن توقۇەتسەم

. يالۋرپتىمەو

رىۋاتقا مېنى قىپيالىڭاچ قىلىپ سوزلدرپ سەو ماقۇن دەپ، كا

. ياتقۇزپ، پۇتۇمنىڭ بارماقلىرىدىن باشالپ چۇغىلى تۇرپسەو

بەدىنىمنىڭ چۇلۇاتقاو يەرلىرىدە بىرى مېنى يېنىك غىدىقالاتقاندەك

سېزىم ھاسىل بولۇپتۇدەك؛ قىلچە ئازاب ھېس قىلماي، ناھايىتى

پ كانىيىمغا كەلگەندە يىپنىڭ بىر يېرى چۇلۇ. ھۇزرلىنىپ يېتىپتۇدەكمەو

چېگىلىپ قىلىپ بوغۇلۇپ قاپتۇدەكمەو، سەو ھەرقانچە ارقىرىساممۇ

دەه ئااللماي، ئۆزمنى ھەرتەرەپكە . ئاڭلىماي يىپنى تاتىۋەرگۈدەكسەو

... سەو يېنىمدا ئۆرە تۇرپسەو. ئۇرپ، كۆزمنى ئاچساه چۈشۈه

. قىپ قالدىئايالىم بۇ گەپلەر ئاڭالپ كۈلۈپ تېلى

! ـــــ كۈلىدىغاو نېمىسى بار، بۇ دېگەو چۈص

... ـــــ سارام بولدىڭىزمۇ، ئادەمنى قانداق چۇپ توقۇغىلى بولىد؟

. كۆرپىلەرنى يىغىۋېتەي، ــــــ دېدى ئۇ-قوپۇڭا، ئورو

شۇ چاغدا ئېسىمگە بازارلىق ھۆكۈمەت ئىدارىسىگە بارىدىغاو

. كېيىندىم دە، ئالدىراپ-ئىشىم كەلدى

٭ ٭ ٭ ٭ ٭

بازارلىق ھۆكۈمەت ئىشخانىسىدىكى يوغاو ئۈستەلدە قوغداص ھەيئىتى

بىلەو يەنە بىر كېلەڭسىز سەمىرىگەو كىشى كىتىرلىتىپ بىر ئۆمەرجاو

ئىشىكنىڭ يېنىغا قويۇلغاو ئۇزو بەندىڭدە تازىمۇ . نېمىلەرنى يېزىۋېتىپتۇ

ق پاكارالرنى چۇپ باشقىدىن مۇندا». پاكار بىرئادەه ئولتۇرپتۇ

: دە–دەپ ئويلىدىم« !توقۇيدىغاو بولسا، ھېچنىمىال چىقمايدىغۇ دەيمەو

. دەپ ئۇنىڭ يېنىغا قىستالدىم« ېرىراق سۈرلۈڭالر، ئاغىنەسەن و»

بۇ بىزنىڭ بازارلىق ھۆكۈمەتكە يېڭىدىن تەيىنلىنىپ كەلگەو بازار باشلىقى

رجاو ھېلىقى سېمىز زاتنى، ـــــ بولىد، ـــــ دەپ تونۇشتۇردى ئۆمە

. سىلەردىن بەزى ئىشالرنى ئېنىقلىماقچى بولۇپ چاقىرتقاو

: بازار باشلىقى ماڭا كۆزىنىڭ قۇيرقىدا قاراپ قويۇپ

ــــــ دەپ بۇيرق قىلدى يېنىمدا ئولتۇرغاو ! ـــــ قېنى،سۆزلەېرىڭ

. پاكار ئاغىنىگە

اتقاو بولسا كېرەك، سۆزىنى پاكار ئاغىنە باياتىن بېرى ئەھۋان تونۇشتۇر

: دااه قىلدى

بەص كۈننىڭ ئالدىدىكى ئىشقۇ دەيمەو، ـــــ دېدى ئۇ، -ــــــ تۆت

پۆص ئاالي -مەو گۆص. توغرا، شۇ كۈنى يەكشەنبە ئىدى... ـــــ ھە، ھە

چۇرم بولۇپ كەتتى، قارىساه -دەپ بازارغا چىقىۋېدىم، بىر چاغدا ارام

يەردە ئۈچ ياص نېمە بىر كىشىنى ئارىغا ئېلىپ ئاپتوبۇش بېكىتىگە يېقىن

تاياق يېگۈچى ئۈچىگە تەم كېلەلمەيدىغانلىقىغا . دمبالىغىلى تۇرپتۇ

پارقىراپ تۇرغاو . كۆزى يەتتىمۇ، شارتتىدە قىلىپ يېنىدىن پىچاق چىقاردى

سەي . چۇقاو چىقىپ كەتتى-ئەتراپتا قىقاش. پىچاقنى ھەممەيلەو كۆردق

شۇ ئارىدا قانداق ... الر قورققىنىدىن چىرقىرىۋېتىشتى سېتىۋاتقاو خوتۇو

بولدى، ئارقىدىن كەلگەو بىرى چاققانلىق بىلەو ئۇنىڭ قولىدىكى

پىچاقنى تارتىۋالدى، ئۇ يەنە بىر پىچاقنى چىقاردى، يەنە بىرەيلەو ئۇ

پىچاقنىمۇ يۇلۇېلىپ چۆرېتىۋېدى، ئۇنىڭ قولىدا تېخىمۇ يوغاو

قاچ بولۇپ -ا بولدى، شۇنىڭ بىلەو بازار ئىچىدە قاچبىرپىچاق پەيد يەنە

. كەتتى، مەنمۇ قاچتىم، كۆرگەنلىرىم ئەنە شۇ

شۇنچىۋاال پىچاقنى ئۇ ئوغرى نەرىگىمۇ . يائالال نېمانداق جىق پىچاق بۇ»

بازار باشلىقى بېشىنى . دەپ ياقامنى تۇتتۇه « !ئېسپ يۈرگەو بولغىيتتى ؟

: كۆتۈرپ

تۇرقى قانداقراق؟ ــــــ دەپ -ىڭ تەقىـــــ پىچاق كۆتۈرگەنن

. سورىدى

... ــــــ ئېسىمدە قالماپتۇ، ئىشقىلىپ بۇرتلۇق، ئېگىز ئادەمدەك قىلغاو

ــــــ بويىنىڭ ئېگىزلىكى ما يېنىڭىزدا ئولتۇرغاو ئادەمگە ئوخشامد ؟

پاكار ئاغىنە بېشىمدىن ئايىغىمغىچە بىر . يۈرىكىم قارتتىدە قىلىپ قالدى

: پقارا

. ـــــ دېدى بۇ كىشىدىنمۇ ئېگىزرەكمىكىن دەيمەو، . ــــــ ياق، ياق

پاكار ئاغىنە كۆزمگە خېلى ئىسسىق . دەپ يېنىك بىر تىندىم« !ئۇى»

دەپ ئويلىدىم، بازار « ئۇنى چۇمىسىمۇ بولغۇدەك». كۆرنۈپ قالدى

: باشلىقى ئۇنىڭ سۆزىدىن تازا قانائەت ھاسىل قىلمىغاو بولسا كېرەك

ــــ بولىد، ھازىرچە قايتىپ بېرىپ ئوبداو ئويلىنىپ، شۇ كۈنى بازاردا ـ

شەكلىنى تەپسىلىي يېزىپ، -كۆرگەنلىرىڭىزنى، ھېلىقى پىچاقچىنىڭ چىراي

. ئەتىگىچە بىزگە ئەكېلىپ بېرەرسىز، ـــــ دېدى

. پاكار ئاغىيە چىقىپ كەتتى، ئەمدى بازار باشلىقنىڭ كۆزى ماڭا تىكىلدى

ــــ دېدى ئۇ بىر تان تاماكا تۇتاشتۇرپ تۇرپ، ـــــ ـــــ خوص، ـ

بۇرتنى نېمانداق ئالدىراپال چۈشۈرەتتىڭالر؟

ئۆمەرجاندىن بۇرتلۇقالرنى تىزىمالاتقانلىقىنى ئاڭالپ قورقۇپ

كەتكەنلىكىمنى ئېيتماقچىدىم، تىلىمنىڭ ئۇچىغا كېلىپ قالغاو بۇ گەپنى

بىرنى توقۇده ، كۈچەپ بوغۇزمغا يۇتۇپ، يالغاندىن

قوشنىالرنىڭ مىجەزىنى سىز بىلمەيسىز، مانا ما -ــــــ بىزنىڭ قۇلۇه

ئۆمەرجاو تازا ئوبداو بىلىد، ــــــ دېىم، ــــــ بىرەرسى ياخشىراق بىر

نەرسە سېتىۋالسا، ئوبدانراق بىر كىيىم كېيسە، ئىشقىلىپ، ئازغىنە بىر

يىگىرمە تەڭگە -پ ئوودە« يۇيىمىز»يېڭىلىق بولغىنىنى كۆرسىال

پاى، مۇنۇ بۇرت سىلەرگە »: خەجلەتمەي قويمايد، يېقىندىن بېرى ئۇالر

ئەجەبمۇ يارىشىپتۇ، بۇرتنىڭ چېينى قاچاو ئىچىمىز؟ سىلەرنى بىر ئوبداو

ئوقەتنىڭ -ئىش. دەپ ماڭا يېپىشىۋېلىشتى« يۇمىساق زادى بولمايد

ياغاچ تىقماي، دەپ يوقىدا قاراپ تۇرپ بىرمۇنچە پۇلنىڭ كۆزىگە

. پاكىز قىردرەتتىم-تۈنۈگۈو ئىسمائىل ساتىراچنىڭكىگە بېرىپ پاك

. بازار باشلىقى تاماكىسىنىڭ كۈلىنى قېقىپ، كۆزمگە قاراپ تۇرپ كەتتى

... ــــ بازاردىكى ەقەنى ئاڭلىدىڭىز

ـــــ مېنىڭ زادى ئەقلىم يەتمەيۋاتىد، بازاردىكى ەقە بىلەو مېنىڭ

نىڭ زادى نېمە مۇناسىۋىتى بار؟ بۇرتۇه

ــــــ دەپ ئۈستەلنى پاققىدە بىرنى ئۇرپ ئورنىدىن ! ـــــ بىلەمسىز

تۇرپ كەتتى بازار باشلىقى، ــــــ بۇرتى بارالرنىڭ يېنىدا چوقۇه پىچىقى

ئەجەب بۇرنمۇ ئەمەش، كېيىنمۇ ئەمەش، دەن بىز ... بولماي قالمايد

ەاتقاو چاغدا سىزنىڭ بۇرتىڭىزنى بۇرتلۇقالرنى تىزىماليمىز د

ئىش ئۇنداق ئاددىي ... ھە؟-قىردرېتىش خىيالىڭىزغا كېلىپ قاپتۇ

ئۆتكەو يەكشەنبە بازاردا بولغاو ەقەنى سىز ئاددىي بىر ماجىرا . ئەمەش

شۇ . دەپ قارامسىز؟ ياق، ياق، مەسىلىگە ئۇنداق يۈزە قارىغىلى بولمايد

اردىكىلەرنى پىچاق كۆتۈرپ قوغالپ قېچىپ كۈنى ھېلىقى يوغاو بۇرت باز

ئەكېلىپ . چىقىپ كەتكەندە، شۇ يەرگە بىر سومكىسى چۈشۈپ قالغانىكەو

. قىرىقچە پىچاق چىقتى-تەكشۈرسەك، ئىچىدىن يەنە ئوتتۇز

... ـــــ ئەمسە ئۇ پىچاق ياساپ ساتىدىغاو پىچاقچى ئوخشىمامد؟

او پىچاقلىرىنىڭ قانداق تۆمۈرچىنىڭ يېڭى سوقق! ـــــ گېپىمنى بۆلمەم

ھېلىقى بۇرتلۇقنىڭ . بولىدىغانلىقىنى بىز سىزدىن ئوبدانراق بىلىمىز

بىرىدو يوغاو، تۇتۇلغاو -سومكىسىدىن چىققاو پىچاقالرنىڭ ھەممىسى بىر

خوص، سىز بۇ ئىشنى قانداق چۈشەندرىسىز؟ سىزچە ئۇ ... پىچاقالر

ياكى قىزىقچىلىق بۇرتلۇق شۇنچە پىچاقنى سېھىرگەرلىك قىلغىلى

مۇشۇ تۇرغاو ئورنىمىزنىڭ ... كۆرسەتكىلى كۆتۈرپ يۈرگەنمىد؟

تارىخىدىن بەلكىم خەىرىڭالر يوقتۇ؟ بىر تارىخچى ئاغىنەمنىڭ سۆزلەپ

نەچچە مىڭ يىلنىڭ ئالدىدا، ئىسكەندەر دېگەو بىرسى : بېرىشىچە

درپ، ئۆزىنىڭ لەشكەرلىرىنى باشالپ دنيانىڭ ھەممە يەرلىرىنى بويسۇو

موشۇجايغا كەلگەندە بىر توپ پىچاقچىالرغا يولۇقۇپ، ئالغا باسالماي

ئۇ پىچاقچىالرنىڭ ھەربىرى يېنىغا نەچچە ئوندىن . چېكىنىپ كەتكەنىكەو

پىچاقنى ئېسىۋاالتتىكەو، قارىماي ئاتقاو پىچاقلىرىمۇ كېلىۋاتقاو

ھەرقانداق ئادەمنىڭ نەق ئىككى قېشىنىڭ ئوتتۇرىسىغا سانجىلىپ

نەچچە يۈز يىلنىڭ ئالدىدا، چىڭگىزخاو ... ئارقىسىغا ئۇچۇرىۋېتەتتىكەو

قاراقچىلىرى بۇ يەردىن ئۆتكەندە يەنە شۇنداق سانسىز پىچاقالر ئۇالرنىڭ

بۈگۈنگە كەلگەندە ئارىمىزدا . سېپىگە قوشۇلۇپ غەربكە ماڭغاو ئىكەو

الرنى بىر ئۇ. يەنە شۇنداق پىچاقچىالر باص كۆتۈرپ چىقىۋاتقاندەك قىلىد

قايتىپ بېرىپ، بۇرتىڭىزنى ... پاالكەت تېرىمايد، دەپ كىم ئېيتااليد؟

قاچاو قويغانلىقىڭىزنى، نېمە سەەبتىن چۈشۈرەتكەنلىكىڭىزنى،

توه بۇرتمۇ، بوه بۇرتمۇ، : شەكلى دېگىنىم... بۇرتلىرىڭىزنىڭ شەكلىنى

ىدىن قالدرماي شاپ بۇرتمۇ، سىم بۇرتمۇ؟ ھەممىنى ئېنىق يېزىپ، ئەت

! بىزگە تاپشۇرم

٭ ٭ ٭ ٭ ٭

رگىلىتىپ قويۇپ بازارلىق ھۆكۈمەت ئىدارىسىدىن خۇددى بىرسى مېنى چۆ

بەرگەندەك بېشىم گاڭگىراپ يېنىپ چىقتىم، ئۆيگە كېلىپ قولۇممۇ ئىشقا

قىرىق -بارمىدى، راست دېگەندەك ھېلىقى بۇرتلۇق سومكىسىغا ئوتتۇز

... ىپ نېمىشقا ئادەه قوغالپ يۈرگەو بولغىيدى؟پىچاقنى سېلىۋېل

مۇنچە ئاڭلىغاو، -ئىسكەندەر، چىڭگىزخاو دېگەنلەر توغرىسىدا ئانچە

نەچچە يۈز يىلالرنىڭ ئالدىدا ئۆتكەو بۇ پادىشاھالر بىلەو بۈگۈنكى

ئۇنىڭ ئۈستىگە بۇ ... تۇغقاو چىقىپ قالغىنى قىزىق-پىچاقچىنىڭ ئۇرق

!... الغىنىمچۇئىشقا مېنىڭمۇ چېتىلىپ ق

كەچتە قاغا پۇتى خەتلىرىم بىلەو بۇرتۇمنىڭ تۇغۇلغاندىن تارتىپ

ئايالىم بېشىمغا . ئۆلگۈچە بولغاو قىسقىچە تارىخىنى يېزىشقا ئولتۇرده

: كېلىپ قاراپ

ئىككى كۈندىن بۇياو سىزگە زادى نېمە بولدى؟ ــــــ -ـــــ بۇ بىر

. دېدى

ــــــ نېمە بوپتۇ؟

ەه بېرىپ بۇرتىڭىزنى چۈشۈرېتىپ كېلىسىز، بىردەه ھۆكۈمەت ــــــ بىرد

تۇتقىنىڭىزنى بىلمەي -ئىدارىسىگە يۈگۈرەيسىز، بۈگۈو كەچكىچە قويغاو

... پىرقىراپ يۈردىڭىز، مانا ئەمدى تەكشۈرص يېزىشقا ئولتۇرپسىز

. بۇرتۇمنىڭ تارىخىنى يېزىۋاتىمەو!ـــــ تەكشۈرص ئەمەش، ھاڭىۋاقتى

! رتۇمنىڭ تارىخىنى؟ـــــ بۇ

ئۇ چوقۇه مېنى ئالجىپ قاپتۇ، . ئايالىم ماڭا چەكچىيىپ قاراپال قالدى

. دەپ ئويلىدىغۇ دەيمەو

! ــــــ بۇ دېگەو سىياسەت، خوتۇو خەق ئارىلىشىدىغاو ئىش ئەمەش

ـــــ دەپ ارقىرىدىم ئۇنىڭغا، ــــــ مام يۈگۈر، ئۆزڭنىڭ

. قومۇچۇڭنى بىل-قازاو

ە قورقۇنىچلىق بىر چۈص كۆرپ ئويغىنىپ كەتتىم، چىراغنى شۇ كېچە يەو

ياندرپ، كۆرگەو چۈشۈمنى ئەسلەشكە تىرىشىپ، يەنە بىرھازا ئولتۇرپ

: ئايالىم ئويغىنىپ. كەتتىم

. ــــــ يەنە نېمە بولدىڭىز؟ ـــــــ دېدى

. چىلىق تەرگە چۆمۈپ كەتكىنىمنى-ـــــ قارا بېسىپتۇ، قارىمامسەو چىلىق

ــ يەنە غەلىتە بىرنېمىلەرنى چۈشىگەو ئوخشىمامسىز؟ ــــ

. چۈشۈمدە ئۇخالاتقۇدەكمەو: ـــــــ غەلىتە بولغاندا قانداق دېمەمسەو

. قۇلىقىمغا بىرنېمىلەرنىڭ گۈلدرلىگەو، تاراقلىغاو ئاازى ئاڭالنغۇدەك

. دەپتىمەو« مېڭىپ كېتىۋاتقاو ھارىنىڭ ئۈستىدە ئۇخالپ قاپتۇدەكمەو»

ىگەو ئااز بارغانىچە كۈچىيىپ، تۈگىمەننىڭ ئىچىگە شارقىراپ سۇ گۈلدرن

بىرچاغدا قارىساه تۈگىمەننىڭ ئىچىدە ئەمەش . كىرگىلى تۇرپتۇ

شۇنچە ارقىرىساممۇ ئاازىمنى . كىرئالغۇنىڭ ئىچىدە پىرقىرااتقۇدەكمەو

ھېچكىم ئاڭلىمىغۇدەك، تېپچەكلىگەنسېرى مازغاپنىڭ ئىچىگە چۆكۈپ

مىڭ تەسلىكتە كۆزمنى ئاچساه ئۆينىڭ ئىچى ... دەكمەوكېتىپ بارض

قورققىنىمدىن چىراغنى ياندرالدىم، ھېلىقى . قاپقاراڭغۇ تۇرپتۇ

. تاراق ئاازى ھازىرمۇ قۇلىقىمغا ئاڭلىنىپ تۇرىد-كىرئالغۇنىڭ تاراق

بېشىم ھېلىمۇ . ئەتىسى ناھايىتى ھارغىن ھالدا ئورنۇمدىن تۇرده

چۈشكە يېقىن بۇرتۇمنىڭ . بولۇپ قېيىپال تۇراتتىپىرقىرىغاندەكال

يېزىلغاو قەغەزنى كۆتۈرپ بازارلىق ھۆكۈمەتكە باردىم، « تارىخى»

ئىدارىنىڭ ئىچىدە بۇرت ماجىراسى بىلەو چاقىرىتىلغاو يەنە

بىرقانچەيلەو سوراق قىلىنىۋاتقانىكەو، ئىچكىرىگە كىرىشكە پېتىنالماي،

. تۇرپال سۇنۇپ بەردىم قولۇمدىكى قەغەزنى بوسۇغىدا

بازارنى ئارىالپ . ئىدارىدىن چىقىپ ئۇدن بازار تەرەپكە كېتىپ قاپتىمەو

كۆزمگە ھەممىال يەردە پىچاق بىلەو بۇرت كۆرنگەندەك . ماڭدىم

مۇنۇ بۇرتلۇق قاسساپنىڭ قولىدىكى پىچاقنىڭ ھەيۋەتلىكىگە . قىالتتى

ىن چىققاو پىچاقالرمۇ ھېلىقى بۇرتلۇقنىڭ سومكىسىد. قارىمامدىغاو

ئا ... مۇشۇنداق تىرىك جاننىڭ قېنىنى ئېقىتىدىغاو نېمىلەر بولسا كېرەك

تازچىنىڭ قىلىچتەك ئۇزو، ئەگرى پىچىقىچۇ؟ ھەرقانداق بولسىمۇ

قىرىقنى بىر سومكىغا سىغدرغىلى –ئۇنداق ئۇزو پىچاقالردىن ئوتتۇز

او پىچاقالرچۇ؟ بۇ يەردىن ما يايمىچىالرنىڭ ئالدىدا تۇرض... بولماش

داڭلىق يېڭىسار پىچاقلىرىدىن تارتىپ سېپىغا ھەرخىل كۆزلەرنى قۇيۇپ

كەو قەشقەر پىچاقلىرى، ئىككى بىسلىق خەنجەرلەر، تۆمۈر نەقىشلىۋەت

غىالپلىق موڭغۇن پىچاقلىرى، ئىچكى ئۆلكىلەرنىڭ تۈرلۈك قىڭراقلىرى،

اچالرغىچە بولغاو تىغلىق خىل قەلەمتۇر-يەرلىك ئۇستىالر سوققاو خىلمۇ

بېرىم -ئەسۋابالرنىڭ ھەممە تۈرىنى تاپقىلى بوالتتى، ئېلىم

ھەرقاچاو ئۇالرنىڭ )قىلىشىۋاتقانالرنىڭ كۆپىنچىسى بۇرتسىز ئىدى

ئەگەر بۇ (. ئىچىدە چاندرماي بۇرتىنى قىردرەتكەنلەردىن خېلى بار

ى بۇرتلۇق پىچاقچىالرنى بۇرتسىز پىچاقچىالرغا بازار باشلىقى ئېيتقاو ھېلىق

. قوشساق، ھەقىقەتەنمۇ بىر چوم خەىپكە ئايلىناتتى

چۇرڭى بىلەو گۈلدرلەپ -ساتارمەنلەرنىڭ ارام-كۆزمگە ئاالرمەو

تۇرغاو بۇ بازارمۇ يوغاو كىرئالغۇنىڭ ئىچىدە توختىماي پىرقىرااتقاندەك

رنى چۇپ ھەرقاچاو، بازار باشلىقى ئۇزاق ئۆتمەي بۇ بازا». كۆرندى

. دەپ ئويالپ قالدىم « !باشقىدىن توقۇيدىغۇ، دەيمەو

تۈزگىمۇ چىقمىدىم، -دككە ئىچىدە تاال-شۇنىڭدىن باشالپ دەككە

بىرەرسىنىڭ بازارنى چۇپ توقۇاتقانلىقى توغرىسىدىكى خەەرمۇ

ئارىدىن ئىككى ئايچە اقىت ئۆتتىمىكىن، بىركۈنى غەيرەت . ئاڭلىمىدىم

ىقىپ، سودىلىقىمنى پۈتتۈرپ ئۆيگە قايتىپ كېلىۋاتساه، قىلىپ كوچىغا چ

ئۆز كۆزمگە ئىشەنمەي قالدىم، . ئالدىمغا بازار باشلىقى چىقىپ قالدى

ئۆردەكتەك ئىغاڭالپ كېلىۋاتقاو بۇ كېلەڭسىز ئادەه قامالشتۇرپ بۇرت

! قويۇالغانىدى، يېقىنالپ كېلىپ قارىساه، خاتاسىز بىزنىڭ بازار باشلىقى

. ـــــ دېدىممەو ئۇنىڭ ئالدىنى توراپ! ــ ئەسساالمۇئەلەيكۇهــــ

: دە-بازار باشلىقى توختاپ ماڭا قارىدى

. ـــــ سىز كىم بولىسىز؟ ــــــ دېدى

ـــــ ئىككى ئاينىڭ ئالدىدا سىزگە بۇرتۇمنىڭ تارىخىنى يېزىپ ئاپىرىپ

. بەرگەو كىشى بولىمەو

پ كېتىپ بىرمۇنچە ئادەملەرنى شۇ چاغدا مېڭىمىز قىزى. ــــــ ھە، ھە

... دە؟-شۇالرنىڭ ئىچىدە سىزمۇ باركەنسىز. ئاارىچىلىككە ساپتىمىز

. قارىمامسىز، ھېلىقى كېكەچ ھەممىمىزنى تەم پاراكەندە قىلىپتۇ

ـــــ قايسى كېكەچنى دەيسىز؟

ـــــ ئاڭلىمىدىڭىزمۇ؟ ھېلىقى بازاردا پىچاق كۆتۈرپ ئادەه قوغلىغاو

ەسلىدە ئۇ قۇشخانىنىڭ خىزمەتچىسى ئىكەو، قۇشخانىنىڭ توك ئ... بۇرتچۇ

چاقى بۇزلۇپ قېلىپ، شۇ كۈنى ئۇ قاسساپالرنىڭ مان سويىدىغاو

ئاپتوبۇستا ئۈچ . پىچاقلىرىنى يىغىپ بازارغا چاقالتقىلى ئەكىرگەنىكەو

يانچۇقچى ئۇنى ئارىغا ئېلىۋېلىپ، قىستىغاو بولۇپ يانچۇقىدىكى

، كېكەچ پۇلنىڭ يۈتكەنلىكىنى سېزىپ قېلىپ، پۇللىرىنى سوقۇاپتۇ

يا ئوالشقاو خەققە گېپىنى . ئاپتوبۇستىن چۈشۈپال ھېلىقىالرغا ئېسىلىۋاپتۇ

ئۇقتۇرالماي، يا ھېلىقىالرنى قويۇەتمەي چىڭ تۇرالغاندىن كېيىن،

تاياق ئۆتكەندىن . يانچۇقچىالر ئۇنى ئۇرپ قۇتۇلۇپ قاچماقچى بولۇپتۇ

. بولغاو ئىش شۇ. چاق چىقىرىپتۇكېيىن كېكەچمۇ پى

! ــــــ شۇنچىلىك ئىشكەو دەم

مەو ئۇنى ئاغىنەمدىن . ــــــ شۇنداق، شۇنچىلىكال ئىش ئىكەو

. پۇچۇق ئاڭلىۋالغاو تارىخقا باغالپ چوڭقۇر ئويلىنىپ كېتىپتىمەو-چاال

دەيدىكەو، يۇقىرى « سېزىمى ئېشىپ كېتىش كېسىلى»ديختۇرالر بۇنى

بىر بۇرتنىڭ ئىشىنى دەپ جىمى بۇرتنى »: ى چاقىرتىپرەھبەرلىكمۇ مېن

دەپ قاتتىق تەنقىدلىدى، خاپا « !پاراكەندە قىلىدىغاو قانداق باشلىقسەو

بۇرتۇمغا قاراپ ھەيراو بولۇاتامسىز؟ ئاڭلىساه بەزى ... بولمايسىز

دەپ « بازار باشلىقى ئەزەلدىن بۇرتقا ئۆچ ئادەمتى»رەھبەرلەر مېنى

ەھبەرلەرنىڭ پىكرىگە دىققەت قىلمىسا بولمايد، مانا ئەمسە ر. يۈرگۈدەك

دەپ مەنمۇ بۇرت قويۇالدىم، يارىشىپتىمۇ؟

بازار باشلىقى قېلىنلىق بىلەو ھىجايدى، مەنمۇ دەردىمنى ئىچىمگە يۇتۇپ

: دە -جىلمايدىم

ـــــ يارىشىپتۇ، بەستىڭىزگە قارىغاندا بۇرتىڭىز سەن كىچىك بولۇپ قاپتۇ،

ئوبدانراق ئۆستۈرپ قۇلىقىڭىزغا يۆگىۋالسىڭىز بولغۇدەك، ــــــ بولسا

. دېدىم

ــــــ دەپ دىقماق ! دە-بۇ چاقچىقىڭىز قالتىس كەلدى... ــــــ پاى، پاى

. قوللىرى بىلەو مۆرەمگە ئۇرپ قويۇپ ئۆتۈپ كەتتى ئۇ

بۇ بازار باشلىقىمۇ كىرئالغۇغا چۈشۈپ »تۇرغاو ئورنۇمدا تۇرپ قالدىم،

مۇنداق ! دە-ىپ چۆرگىلەاتقىنىغا خېلى بولغاو بىر نېمە ئىكەوكېت

كېلەڭسىز ئادەملەرنى سۈزېلىپ، ئاپتاپقا سېلىپ قۇرتۇپ، ئاندىن

دېگەنلەر « ...چۇپ باشقىدىن توقۇسا خېلى ئىخچاملىشىپ قاالتتىمىكىن

. خىيالىمدىن كەچتى

. راپ قالدىئۆيگە يېقىنالپ قالغىنىمدا قوغداص ھەيئىتى ئۆمەرجاو ئۇچ

ــــــ دەپ ارقىراپ توختىتىۋالدىم، ـــــ ! ـــــ ھەي ئۆمەرجاو

. بولغاو يېڭىلىقالردىن خەەرلەندرپمۇ قويمايسىلە

ــــــ نېمە يېڭىلىقالردىن؟

ــــــ بۇرت تىزىماليدىغاو ئش ئەمەلدىن قاپتۇ، بازار باشلىقىنىڭمۇ ئۆزى

... بۇرت قويۇاپتۇ

دىڭالر؟ ــــــ كىمدىن ئاڭلى

. ـــــــ مانا ھازىر، كوچىنىڭ ديقمۇشىدا بازار باشلىقىنىڭ ئۆزىنى كۆرده

ـــــــ نېمە دېدى؟

يارىشىپتۇ، بەستىڭىزگە ». دېدى« بۇرتۇه يارىشىپتىمۇ ؟»ـــــــ

قارىغاندا سەن كىچىك بولۇپ قاپتۇ، ئوبدانراق ئۆستۈرپ قۇلىقىڭىزغا

. دېدىم« يۆگىۋالسىڭىز بولغۇدەك

: دە-رجاو قاقاقالپ كۈلۈپ كەتتىئۆمە

ــــــ ! ــــــ بازار باشلىقنىڭ بۇرتى ئۆسمەيدىغاو بۇرتالردىن ـ دە

. دېدى

ـــــــ نېمە دەيدىغانسىلە، ئۆسمەيدىغاو قانداق بۇرت ئۇ؟

بۇ قېتىم . ـــــــ سىلە بىلمەمسىلە؟ بىزنىڭ بازار باشلىقىمىز تۇغما كوسا

زادى بۇرتى بارالر ساڭا نېمە »: جۇنۇپ ھەممىسى ئۇنىڭ كۆزىگە قولىنى

دەپ ئارامىنى قويمىغاچقا، سەنەئت ئۆمىكىدىن ئاشۇ بۇرتنى « قىلغاو؟

. تېپىپ ئەكېلىپ تاقىۋالدى

ئاياض كۆزئالدىمدىن -بولغاو ئىشالرنى باشتىن. ئۆمەرجاو كەتتى

ئۆتكۈزپ يەنە بىرھازا تۇرپ كەتتىم، شۇنچە ياشقا كىرىپمۇ دنيانىڭ

... ىقىنى چۈشەنمەپتىكەنمەوقىزىقل

مانا شۇ ەقەلەر بولۇپ ئۆتكەنگە يېرىم يىلچە بولۇپ قالدى، ئوغلۇه

كالپۇكىنىڭ ئۈستىگە ئۆتكەنكىسىدىنمۇ يوغانراق بىر ياقىلىقنى

. بېكىتىۋالدى، لېكىن مەو بۇرت قويۇشقا ھازىرغىچە پېتىنالماي يۈرىمەو

سېزىمى ئېشىپ »شلىقنىڭ يەنە بىرەر كېلىشمەسلىك يۈز بېرىپ، بازار با

ئەدەپ قالسا، ئۇنى جا بۇرتىنى شاققىدە ئېلىپ « كېتىش كېسىلى

يانچۇقىغا سېلىۋېلىپ، خىيالىغا كەلگەننى قىلمايد، دەپ كىم ھۆددە

!... قىالاليد؟

مەمىتىمىن ھوشۇر :ئاپتورى

.يىلى غۇلجىدا يېزىلغاو -1990

ئاشخانىدىكى پارام

مەمتىمىن ھوشۇر

ئايۇپ بواي . بۈگۈنكى بۇ سوغۇقتا كىرانىڭمۇ تايىنى يوق ئىدى

ھارىسىنى چەتكە توختىتىپ قويۇپ ، بىر چىنە سۇيۇقائص ئىچىپ ئىسسىۋىلىنىش

بۇ ئاشخانىنىڭ تامىقى باشقا . ئۈچۈو ديخمۇشتىكى ئاشخانىغا كىردى

خېرىدار خېلىال ئاشخانىالرنىڭكىدىن پىچاق بىسى بولسىمۇ پەرقلەنگەچكىمىكىن ،

. ئايۇپ بواي بۇلۇڭدىكى ئورنغا بېرىپ قىسىلىپ ئولتۇردى . كۆپ ئىدى

چۆرىسى پۇچۇلۇپ كەتكەو -چەت. كۈتكۈچى يىگىت ئۇنىڭ ئالدىغا چاي قۇيدى

ئۆيدە بولغاو بولسا . چىنىگە قاراپ بواينىڭ كۆڭلى يېرىم بولغاندەك بولدى

بواي ئەتراپىغا . بەرمەيتتى مومىيى ھەرگىزمۇ بۇنداق پۇچۇق چىنىدە چاي

دە ، بازاردىكى ئاشپەزلەر خېرىدار يوق چاغالردا -دىسە بولىد«!!توا». قارىدى

ئىچى پۇشۇپ ، چىنىلەرنى غاجاپ ئولتۇرامدىكىن ، جوزا ئۈستىدىكى چىنىلەرنىڭ

........... ھەممىسىنىڭ گىرىگى ھەرە چىشى بولۇپ كەتكەنىدى

: رىدارالردىن بىر ئىككىسى بۇرو كىرگەو خې

دەپ ... -ئۇكاموي ، بىزنىڭ تامىقىمىزنى ئەكىلىۋەتسەڭالر بوالتتا_

. ئالدىراتقىلى تۇردى

-دىدى قاچا _ ئالدىرىماڭالر ، ھەممىڭالرنى ھازىرال يولغا سالىمىز ،_

ەه ئۆيۈڭلەردە بولسىمۇ بىر د -قۇچىالرنى يېغىشتۇرىۋاتقاو چوكاو ،

... كۈتىسىلەرغۇ

شۇ چاغدا ئىشىكتىن ياقىلىق پەلتۇ ، كۆكۈص ئەلتىرە قۇالقچا كىيىپ

ئاشپەز ئۇستاه . ، چاقماق يۇم شارپا ئورىغاو ساالپەتلىك بىر كىشى كىرىپ كەلدى

قورما چۆمۈچىنى چەتكە قويۇپ ، ئۇنىڭ بىلەو ساالمالشتى ،

... ئۆتسىلە يۇقۇرى ... قېنى،قېنى _

! ھە_ اى، بازار قالتىسكەو _

دائىمال مۇنداق ئەمەش ،چۈص اقتى بولۇپ قالغاچقا ئازراق _

ھوي كۈتكۈچى باال ، قېنى سەو ؟ ما ... خېرىدار يىغىلىپ قالدى

! ئاكاڭنى ئورنالشتۇرپ چاي قۇي

، بواينىڭ يېنىدىن خېلىال كەڭرى بىر خېرىدارالر سەن سىغدىلىشىۋىدى

مېھماو ئولتۇرص بىلەنال كۈتكۈچى يېگىت ئۇنىڭغا . كىشىلىك ئورو بوشىدى

پەص دېگۈچە -ھەص. تېخى غاجىالنمىغاو يىڭى پىيالىدە چاي ئەكەلدى

دەرمىكى تەڭشىلىپ قورلغاو گۈير -ديرا . مېھماننىڭ تامىقىمۇ چىقتى

نىڭ بۇرنىغا گۈپپىدە ئۇرلۇپ ، ئۇنىڭ ئاچقاو قورمىسىنىڭ پۇرىقى بواي

بواي مايلىق قورمىنى ئاشنىڭ ئۈستىگە . قورسىقىنى تېخىمۇ غولدرلىتىۋەتتى

مانا ئۈستىگە : دە -تۆكۈاتقاو مېھمانغا كۆزىنىڭ قۇيرقىدا قاراپ قويدى

ئىسسىق كېيىم ، نەگە بارسا ھۆرمەت ئۈستىگە ھۆرمەت ، خۇدامۇ بۇ ئامەتنى

دەپ ئويالپ ، ئۇنىڭغا ھەىسى !... گۈسى كەلگەنلەرگە قوشالپ بېرىدىكەو بەر

. كەلدى

مېھماو تەخسىسىنى بىر دەمدىال قۇرقداپ ، بىر تان سەرەڭگە

ياغىچىنى سۇندرپ ،چىشىنى ئوبداو كوچىالپ ، يەنە بىر پىيالە چاي

ىغا بارغاندا ئۇ قوينىغا كاسسىرنىڭ ئالد. ئىچىۋالغاندىن كېيىن قوزغىلىپ ماڭدى

قون سېلىۋىدى ،

_ مەو خاپا بولىمەو ، ... ئۇنداق قىلمىسىال ، سەت بولىد _

. دەپ تەكەللۈپ قىلدى قورما قوراتقاو ئاشپەز

: مېھماو

دەپ تەڭلىكتە قالغاو چىرايىنى _ ... ئەستا ، بۇ قانداق بولغىنى _

ئېيتىپ «رەھمەت»دە ، -كۆرسىتىپ ، قولىنى يانچۇقتىن چىقىرىۋالدى خېرىدارالرغا

. چىقىپ كەتتى

دىدى ئوتتۇرىدا يۈرگەو _ ... تېخى شىركەت باشلىقىمىش ! ئىت _

. تەخسىلەرنى يىغىۋىتىپ -چوكاو بايىقى مېھماندىن قالغاو چىنە

پ ئۇنىڭغا قارىدى دەپ ھەيراو بون_ كىمنى تىلالاتىسىز قىزىم ؟_

. بواي

ھەر كىرگەندە خۇددى پۇن تۆلەيدىغاندەك يانچۇقىغا قولىنى ئاپىرىپ _

... قويىد تېخى

خۇدايا ، مىڭ قات ».ئۇنىڭ كىمنى تىلالاتقى بوايغا ئوچۇق بولدى

قىلغاو بولساڭمۇ ، مېنى ئىت كەمبەغەن _ دىدى بپۋاي ئىچىدە _ !شۈكرى

« !، ئادەه قىلىپ يارىتىپسەو قىلماي