Upload
abdimamatov-ulanbek
View
305
Download
3
Embed Size (px)
Citation preview
«�ТЖТ�лагерине�катышканга�
чейин�бирөө�коомдо�
кандайдыр�бир�көйгөй�бар�
десе,�ал�биздин�ишибиз�
эмес�деп�ойлочубуз,�эми�
болсо�биздин�көз�карашыбы
з�
өзгөрдү.�Баары�биздин�
колубузда»�—�программаны
н
жаш�катышуучусу.
USAID� (АКШнын� эларалык� өнүктүрүү�агенттиги)� Казакстанга,� Кыргызстанга,�Тажикистанга,� Түркмөнстанга� жана�Өзбекстанга� 1992� жылы� жардам� бере�баштаган.� Андан� бери� америка� эли� USAID�аркылуу� Орто� Азияга� экономиканы,�билим� берүү� жана� саламаттык� сактоо�системаларын,� ошондой� эле� демократия�уюмдарын� өнүктүрүүгө� 1.5� миллиард� АКШ�долларына�барабар�жардам�көрсөттү.�
Кыргыз� Республикасындагы� эл� аралык�изилдөөлөр� жана� алмашуулар� боюнча�кенеш�(АЙРЕКС)�интеллектуалдык�лидерлик�жана�инновациялык�программалар�аркылуу�позитивдүү� өнүгүүнү� колдогон� эл� аралык�коммерциялык� эмес� уюм� болуп� саналат.�Биз� уюмдарга� жана� адамдарга� түбөлүктүү�өзгөрүүлөр� үчүн� мыкты� базаны:� сапаттуу�билим�берүүнү,�көз�карандысыз�ММКларды�жана� таасирдүү� жергиликтүү� уюмдарды�түзүүгө� мүмкүнчүлүк� түзүп� беребиз.�Биздин� программалар� бул� компонентти�бекемдөө� үчүн� конфликтти� чечүүгө,�заманбап� технологияларды� өнүктүрүүгө�жана� гендердик� жана� жаштар� саясатына�байланышкан�маселелерге�басым�жасашат.АЙРЕКС�1968�жылы�түзүлгөн,�анын�жылдык�бюджети�60�миллион�АКШ�долларын�түзөт,�анын� 400дөн� ашык� адистери� дүйнөнүн�100дөн�ашык�өлкөсүндө�иштешет.�
Кыргыз�Республикасы,�720071,�Бишкек�шаарыПроспект�Чуй�көчөсү,�265а,�кабат�106Тел:�+�996�(312)�61-08-11Факс:�+�996�(312)�61-08-36Email:�[email protected]:�www.irex.kg�
Кыргызстандагы�«Эларалык�толеранттуулук»�фонду�Орто�Азиияда�конфликттердин�алдын�алуу,� тынчтыкты�жана�акыйкаттыкты�чыңдоо�үчүн�иштеген�уюм.Кыргыз�Республикасы,�720001,�Бишкек�шаарыУметалиева�27/36�көчөсүТел:�+�996�(312)�91-07-57,�+�996�(312)�91-08-58Факс:�+996�(312)�91-08-57E-mail:�[email protected]:�www.fti.org.kg
Кыргызстандын�Чүй,�Баткен�областарында�улуттук�жана�диний�проблемалар,�жаштар�арасындагы�криминал,�өз�жанын�кыюу,�наркомандык,�алкоголизм,�жумушсуздук,�ресурстар�үчүн�чатактар�сыяктуу�проблемалар�көп�кездешет.�Бул�аймактарда�«Тынчтык»�Жаштар�Театрынын�(ТЖТ)�Программасынын�чегинде�театралдык�методология�жолу�аркылуу�конфликттик�кырдаалдардын�алдын�алууга�жана�чечүүгө�багытталган�22�активдүү�драмалык�кружок�иштейт.
Бул�брошюра�Америка�Кошмо�Штаттарынын�эл�аралык�өнүктүрүү�агентствосу�(USAID)�аркылуу�Америка�элинин�жардамы�менен�ишке�ашырылды.��Басылманын�мазмуну�үчүн�АЙРЕКС�жооптуу�жана�ал�USAID�же�Америка�Кошмо�Штаттарынын�өкмөтүнүн�көз�карашын�сөзсүз�түрдө�чагылдыруусу�шарт�эмес.
Макулдашып
аракеттенүү
«�Биз�проблемаларыбызга�жана�конфликтик�кырдаалдарга�жооп�табууга�аракеттенебиз,�ТЖТ�болсо�окуучуларга�аларды�кантип�чечүү�керектигин�окутат.�Биз,�чоңдор�дагы,�жаңы�идеяларды�билдик»�—Жергиликтүү�Кеңештин�депутаты.
14�жашар�Гүлнара�Кыргызстандын�түштүгүндө�жайгашкан�Ош�шаарынан�борборубуз�Бишкектен�анча�алыс�эмес�Токмок�шаарына�көчүп�келгенде,�аймактарга�бөлүнүү�ага�бир�топ�кыйынчылыктарды�алып�келген.�Гүлнара�окуусунда�жакшы�ийгиликтерге�жетишсе�дагы,�жаңы�классташтарынын�айрымдары�аймактык�айырмачылык�болгон�анын�диалектисин�мазакташкан.�Классташтары�менен�пикир�келишпестиктен�улам,�ал�ата-энесинен�өзүн�башка�мектепке�которуусун�суранган.Бирок,�«Тынчтык»�жаштар�театрынын�жайкы�лагеринде,�Гүлнара�өз�окуялары�менен�бөлүшө�ала�турган�жана�конфликтти�чечүүнүн�жолдорун�үйрөнө�ала�турган�коркунучсуз�жерге�туш�болду.�Форум�театр�деп�аталган�интерактивдүү�ыкманы�колдонуп,�Гүлнара�жана�башка�катышуучулар�анын�окуясы�тууралуу�театралдык�оюн�көрсөтүштү�да�көрүүчүлөргө�сахнага�чыгып,�кийлигишүү�жасап,�проблеманы�талкуулоону�сунушташты.�ТЖТнын�жардамы�менен�Гүлнара�жана�анын�мугалимдери�өздөрүнүн�мектебинде�драма�кружогун�уюштурушту,�шаардык�администрация,�жергиликтүү�билим�берүү�бөлүмү�жана�укук�коргоочу�органдар�үчүн�оюн�көргөзүштү.�Токмоктогу�драмалык�кружок�конфликтерди�чечүүгө�жардам�берген�Кыргызстандагы�22�драмкружоктун�бири��болуп�эсептелет.
Kyrgyzstan/KYRG
«КОНФЛИКТТЕРДИ�ТРАНСФОРМАЦИЯЛООЧУ�ДРАМА»�МЕТОДОЛОГИЯСЫ
КТД�катышуучуларга�кырдаалдын�өнүгүүсү�менен�коңшулар�ортосундагы�түшүнбөстүктөр�кантип�социалдык�бөлүнүүгө,�граждандык�согушка�алып�келерин�түшүнүүгө�жардам�берет.�КТДнын�иш�чаралары�жамааттардын�турмушунда�«чоң�оюн�алдындагы�машыгууга»�окшошуп,�катышуучулардын�реалдуу�каршы�турууда�оң�жыйынтыкка�жетүү�боюнча�тажрыйбаларын�бекемдейт.
2Окуялар�менен�
бөлүшүү
1Ишеним�жаратуу
3Оюнду�даярдоо
4Аткаруу,�диалог�жана�кийлигишүү
ар�кайсы�катышуучулар�нейтралдуу,�коркунучсуз�мейкиндикте�топтошуп,�айырмачылыктардан�жана�барьерден�арылуу�үчүн�бардык�катышуучулар�үчүн�бейтааныш�театралдык�оюндарды�колдонушат.
жаңы�тааныштар�менен�өз�ара�мамилени�бекемдөө�
үчүн�катышуучулар�өзүлөрүнүн�жеке�
конфликттик�окуяларын�айтышып,�театралдык�оюн�үчүн�проблеманы�
чагылдырган,�жергиликтүү�аудиторияны�ойго�сала�ала�
турган�окуя�тандашат.
Театр�катышуучуларга�өз�оюн,�сезимин�жана�эмоциясын�анализдеши�үчүн�мүмкүндүк�жаратат.�Актерлорго�каармандардын�образына�кирүү,�конфликттин�ар�бир�циклин�ар�кандай�ракурстан�кароо�жана�туура�түшүнүү�сунушталат.
Оюн�бир�жолу�аткарылып,�чечилбеген�конфликт�
менен�аяктайт.�Анан�пьеса�кайра�кайталанат.�Бул�
жолкусунда�көрүүчүлөргө�конфликтти�курчуткан�же�азайткан�кийлигишүүлөр�менен�оюнга�аралашууга�
уруксат�берилет.�Көрүүчүлөр�сахнага�чыгып,�актерлорду�алмаштырып,�конфликтик�
кырдаалды�оң�жагына�чечүүгө�аракеттенишет.
10,000�ден�ашык�көрүүчүлөр�Кыргызстандагы�ТЖТ�оюндарын�көрүшкөн.
16 этникалык�группа�ТЖТ�программасы�аркылуу�чогулушкан.
Жаш�катышуучулардын�94%ынын�конфликтик�кырдаалдарга�позитивдик�таасир�берүү��сезимдери�жогорулаган.
Жаш�катышуучулардын�88% ында�башка�этникалык�жана�диний�группалардын�өкүлдөрү�менен�өз�ара�түшүнүшүү�жогорулаган.
ТЖТ�ТУУРАЛУУ�САНДАР:
Кыргызстандагы�жаштар�теат
рынын�группасы�
мектептерде�көп�кездешкен,�к
адимки�көрүнүшкө�
айланып�бара�жаткан�рекетчи
лик�темасына�
арналган�театралдашкан�оюн
�коюшкан.
Окуусун�университетте�улант
уу�үчүн�айылдан�
шаарга�келген�жана�рекетчил
иктин�курмандыгы�
болгон�өспүрүм�тууралуу�театр
алдашкан�оюн�
учурунда�бир�көрүүчү�кийлиги
шип,�бул�проблеманы�
эл�жалпы�улуттук�проблема�де
п�ачык�айтышы�
керектигин�сунуштаган.�Жамааттын�мүчө
лөрү�
өлкөнүн�масштабында�рекетч
илик�проблемасынын�
кулач�жайганын�моюнга�алыш
ып,�Кыргызстандагы�
рекетчиликтин�өнүгүшүн�токт
отуу�үчүн�биримдикте�
иш�аракеттерди�жүргүзүү�зар
ылдыгын�айтышкан.
ЖАШТАР САХНАГА�ЧЫККАНДА,�алар�өздөрүнө�өз�жамааттарында�тынчтык�орнотуу�демилгесин�алышат.�«Тынчтык»�жаштар�театры�(ТЖТ),�театр�ыкмаларынын�жардамы�менен�жергиликтүү�конфликттердин�алдын�алууга�жардам�берет.�Ал�ыкма�Конфликтти�трансформациялоочу�драма�(КТД)�деп�аталат.
ТЖТ�модели�жаштарга�жана�алардын�окутуучуларына�жергиликтүү�деңгээлдеги�конфликттерди�жөнгө�салуу�менен�Кыргызстандагы�конфликтке�кабылган�ар�кандай�аймактарда�түрдүү�этникалык�жана�диндик�топтордун�ортосунда�ишеним�түзүүгө�керектүү�билимдерди�берет.�КТД�театрлык�тренингдери�аркылуу�катышуучулар�конфликттерди�анализдөө,�алдын�алуу�жана�чечүү�боюнча�өздөрүнүн�өнөрлөрүн�өнүктүрүшөт,�лидерликке,�фасилитация�ыкмаларына�үйрөнүшөт,�көрүүчүлөр�болсо�өз�жамааттарында�биримдикте�иштешүүгө�даярданат.
Жергиликтүү�лидерлер�менен�иштешип�жатып,�жаштар�театрынын�группалары�локалдык�конфликттик�проблемалар�боюнча�диалогдорду�жаратуучу�оюндарды�коюшуп,�көрүүчүлөргө�реалдуу�проблемаларды�көрсөтүү�менен�аларды�чечүүнүн�жолдорун�сунуштоого�мүмкүнчүлүк�берген.�Окутулган�чоңдор�жана�жаштар�консультация�алып,�КТД�методологиясын�өз�жамаатарында,�мектептерде,�өкмөттүк�эмес�уюмдарда�жана�башка�мекемелерде�конфликттердин�алдын�туруктуу�алуунун�жергиликтүү�потенциалын�бекемдөө�үчүн�жайылтууда�колдоого�ээ�болгон.
ОЮНДАРДА�ТӨМӨНКҮ�МАСЕЛЕЛЕР�ЧАГЫЛДЫРЫЛАТ:
•�Чек�ара�талаштары•�Этникалык�конфликттер•�Жер�жана�суу�бөлүштүрүү�боюнча�талаштар
•�Кыздардын�билим�алуусу•�Гендердик�зордук•�Үй�бүлөлүк�конфликттер•�Мектептеги�рекетчилик•�Миграция
Оюндун
мисалы