2
«ТЖТ лагерине катышканга чейин бирөө коомдо кандайдыр бир көйгөй бар десе, ал биздин ишибиз эмес деп ойлочубуз, эми болсо биздин көз карашыбыз өзгөрдү. Баары биздин колубузда» — программанын жаш катышуучусу. USAID (АКШнын эларалык өнүктүрүү агенттиги) Казакстанга, Кыргызстанга, Тажикистанга, Түркмөнстанга жана Өзбекстанга 1992 жылы жардам бере баштаган. Андан бери америка эли USAID аркылуу Орто Азияга экономиканы, билим берүү жана саламаттык сактоо системаларын, ошондой эле демократия уюмдарын өнүктүрүүгө 1.5 миллиард АКШ долларына барабар жардам көрсөттү. Кыргыз Республикасындагы эл аралык изилдөөлөр жана алмашуулар боюнча кенеш (АЙРЕКС) интеллектуалдык лидерлик жана инновациялык программалар аркылуу позитивдүү өнүгүүнү колдогон эл аралык коммерциялык эмес уюм болуп саналат. Биз уюмдарга жана адамдарга түбөлүктүү өзгөрүүлөр үчүн мыкты базаны: сапаттуу билим берүүнү, көз карандысыз ММКларды жана таасирдүү жергиликтүү уюмдарды түзүүгө мүмкүнчүлүк түзүп беребиз. Биздин программалар бул компонентти бекемдөө үчүн конфликтти чечүүгө, заманбап технологияларды өнүктүрүүгө жана гендердик жана жаштар саясатына байланышкан маселелерге басым жасашат. АЙРЕКС 1968 жылы түзүлгөн, анын жылдык бюджети 60 миллион АКШ долларын түзөт, анын 400дөн ашык адистери дүйнөнүн 100дөн ашык өлкөсүндө иштешет. Кыргыз Республикасы, 720071, Бишкек шаары Проспект Чуй көчөсү, 265а, кабат 106 Тел: + 996 (312) 61-08-11 Факс: + 996 (312) 61-08-36 Email: offi[email protected] Web: www.irex.kg Кыргызстандагы «Эларалык толеранттуулук» фонду Орто Азиияда конфликттердин алдын алуу, тынчтыкты жана акыйкаттыкты чыңдоо үчүн иштеген уюм. Кыргыз Республикасы, 720001, Бишкек шаары Уметалиева 27/36 көчөсү Тел: + 996 (312) 91-07-57, + 996 (312) 91-08-58 Факс: +996 (312) 91-08-57 E-mail: [email protected] Web: www.fti.org.kg Кыргызстандын Чүй, Баткен областарында улуттук жана диний проблемалар, жаштар арасындагы криминал, өз жанын кыюу, наркомандык, алкоголизм, жумушсуздук, ресурстар үчүн чатактар сыяктуу проблемалар көп кездешет. Бул аймактарда «Тынчтык» Жаштар Театрынын (ТЖТ) Программасынын чегинде театралдык методология жолу аркылуу конфликттик кырдаалдардын алдын алууга жана чечүүгө багытталган 22 активдүү драмалык кружок иштейт. Бул брошюра Америка Кошмо Штаттарынын эл аралык өнүктүрүү агентствосу (USAID) аркылуу Америка элинин жардамы менен ишке ашырылды. Басылманын мазмуну үчүн АЙРЕКС жооптуу жана ал USAID же Америка Кошмо Штаттарынын өкмөтүнүн көз карашын сөзсүз түрдө чагылдыруусу шарт эмес. Макулдашып аракеттенүү «Биз проблемаларыбызга жана конфликтик кырдаалдарга жооп табууга аракеттенебиз, ТЖТ болсо окуучуларга аларды кантип чечүү керектигин окутат. Биз, чоңдор дагы, жаңы идеяларды билдик» —Жергиликтүү Кеңештин депутаты. 14 жашар Гүлнара Кыргызстандын түштүгүндө жайгашкан Ош шаарынан борборубуз Бишкектен анча алыс эмес Токмок шаарына көчүп келгенде, аймактарга бөлүнүү ага бир топ кыйынчылыктарды алып келген. Гүлнара окуусунда жакшы ийгиликтерге жетишсе дагы, жаңы классташтарынын айрымдары аймактык айырмачылык болгон анын диалектисин мазакташкан. Классташтары менен пикир келишпестиктен улам, ал ата-энесинен өзүн башка мектепке которуусун суранган. Бирок, «Тынчтык» жаштар театрынын жайкы лагеринде, Гүлнара өз окуялары менен бөлүшө ала турган жана конфликтти чечүүнүн жолдорун үйрөнө ала турган коркунучсуз жерге туш болду. Форум театр деп аталган интерактивдүү ыкманы колдонуп, Гүлнара жана башка катышуучулар анын окуясы тууралуу театралдык оюн көрсөтүштү да көрүүчүлөргө сахнага чыгып, кийлигишүү жасап, проблеманы талкуулоону сунушташты. ТЖТнын жардамы менен Гүлнара жана анын мугалимдери өздөрүнүн мектебинде драма кружогун уюштурушту, шаардык администрация, жергиликтүү билим берүү бөлүмү жана укук коргоочу органдар үчүн оюн көргөзүштү. Токмоктогу драмалык кружок конфликтерди чечүүгө жардам берген Кыргызстандагы 22 драмкружоктун бири болуп эсептелет. Kyrgyzstan/KYRG

YTP KG Brochure in Kyrgyz

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: YTP KG Brochure in Kyrgyz

«�ТЖТ�лагерине�катышканга�

чейин�бирөө�коомдо�

кандайдыр�бир�көйгөй�бар�

десе,�ал�биздин�ишибиз�

эмес�деп�ойлочубуз,�эми�

болсо�биздин�көз�карашыбы

з�

өзгөрдү.�Баары�биздин�

колубузда»�—�программаны

н

жаш�катышуучусу.

USAID� (АКШнын� эларалык� өнүктүрүү�агенттиги)� Казакстанга,� Кыргызстанга,�Тажикистанга,� Түркмөнстанга� жана�Өзбекстанга� 1992� жылы� жардам� бере�баштаган.� Андан� бери� америка� эли� USAID�аркылуу� Орто� Азияга� экономиканы,�билим� берүү� жана� саламаттык� сактоо�системаларын,� ошондой� эле� демократия�уюмдарын� өнүктүрүүгө� 1.5� миллиард� АКШ�долларына�барабар�жардам�көрсөттү.�

Кыргыз� Республикасындагы� эл� аралык�изилдөөлөр� жана� алмашуулар� боюнча�кенеш�(АЙРЕКС)�интеллектуалдык�лидерлик�жана�инновациялык�программалар�аркылуу�позитивдүү� өнүгүүнү� колдогон� эл� аралык�коммерциялык� эмес� уюм� болуп� саналат.�Биз� уюмдарга� жана� адамдарга� түбөлүктүү�өзгөрүүлөр� үчүн� мыкты� базаны:� сапаттуу�билим�берүүнү,�көз�карандысыз�ММКларды�жана� таасирдүү� жергиликтүү� уюмдарды�түзүүгө� мүмкүнчүлүк� түзүп� беребиз.�Биздин� программалар� бул� компонентти�бекемдөө� үчүн� конфликтти� чечүүгө,�заманбап� технологияларды� өнүктүрүүгө�жана� гендердик� жана� жаштар� саясатына�байланышкан�маселелерге�басым�жасашат.АЙРЕКС�1968�жылы�түзүлгөн,�анын�жылдык�бюджети�60�миллион�АКШ�долларын�түзөт,�анын� 400дөн� ашык� адистери� дүйнөнүн�100дөн�ашык�өлкөсүндө�иштешет.�

Кыргыз�Республикасы,�720071,�Бишкек�шаарыПроспект�Чуй�көчөсү,�265а,�кабат�106Тел:�+�996�(312)�61-08-11Факс:�+�996�(312)�61-08-36Email:�[email protected]:�www.irex.kg�

Кыргызстандагы�«Эларалык�толеранттуулук»�фонду�Орто�Азиияда�конфликттердин�алдын�алуу,� тынчтыкты�жана�акыйкаттыкты�чыңдоо�үчүн�иштеген�уюм.Кыргыз�Республикасы,�720001,�Бишкек�шаарыУметалиева�27/36�көчөсүТел:�+�996�(312)�91-07-57,�+�996�(312)�91-08-58Факс:�+996�(312)�91-08-57E-mail:�[email protected]:�www.fti.org.kg

Кыргызстандын�Чүй,�Баткен�областарында�улуттук�жана�диний�проблемалар,�жаштар�арасындагы�криминал,�өз�жанын�кыюу,�наркомандык,�алкоголизм,�жумушсуздук,�ресурстар�үчүн�чатактар�сыяктуу�проблемалар�көп�кездешет.�Бул�аймактарда�«Тынчтык»�Жаштар�Театрынын�(ТЖТ)�Программасынын�чегинде�театралдык�методология�жолу�аркылуу�конфликттик�кырдаалдардын�алдын�алууга�жана�чечүүгө�багытталган�22�активдүү�драмалык�кружок�иштейт.

Бул�брошюра�Америка�Кошмо�Штаттарынын�эл�аралык�өнүктүрүү�агентствосу�(USAID)�аркылуу�Америка�элинин�жардамы�менен�ишке�ашырылды.��Басылманын�мазмуну�үчүн�АЙРЕКС�жооптуу�жана�ал�USAID�же�Америка�Кошмо�Штаттарынын�өкмөтүнүн�көз�карашын�сөзсүз�түрдө�чагылдыруусу�шарт�эмес.

Макулдашып

аракеттенүү

«�Биз�проблемаларыбызга�жана�конфликтик�кырдаалдарга�жооп�табууга�аракеттенебиз,�ТЖТ�болсо�окуучуларга�аларды�кантип�чечүү�керектигин�окутат.�Биз,�чоңдор�дагы,�жаңы�идеяларды�билдик»�—Жергиликтүү�Кеңештин�депутаты.

14�жашар�Гүлнара�Кыргызстандын�түштүгүндө�жайгашкан�Ош�шаарынан�борборубуз�Бишкектен�анча�алыс�эмес�Токмок�шаарына�көчүп�келгенде,�аймактарга�бөлүнүү�ага�бир�топ�кыйынчылыктарды�алып�келген.�Гүлнара�окуусунда�жакшы�ийгиликтерге�жетишсе�дагы,�жаңы�классташтарынын�айрымдары�аймактык�айырмачылык�болгон�анын�диалектисин�мазакташкан.�Классташтары�менен�пикир�келишпестиктен�улам,�ал�ата-энесинен�өзүн�башка�мектепке�которуусун�суранган.Бирок,�«Тынчтык»�жаштар�театрынын�жайкы�лагеринде,�Гүлнара�өз�окуялары�менен�бөлүшө�ала�турган�жана�конфликтти�чечүүнүн�жолдорун�үйрөнө�ала�турган�коркунучсуз�жерге�туш�болду.�Форум�театр�деп�аталган�интерактивдүү�ыкманы�колдонуп,�Гүлнара�жана�башка�катышуучулар�анын�окуясы�тууралуу�театралдык�оюн�көрсөтүштү�да�көрүүчүлөргө�сахнага�чыгып,�кийлигишүү�жасап,�проблеманы�талкуулоону�сунушташты.�ТЖТнын�жардамы�менен�Гүлнара�жана�анын�мугалимдери�өздөрүнүн�мектебинде�драма�кружогун�уюштурушту,�шаардык�администрация,�жергиликтүү�билим�берүү�бөлүмү�жана�укук�коргоочу�органдар�үчүн�оюн�көргөзүштү.�Токмоктогу�драмалык�кружок�конфликтерди�чечүүгө�жардам�берген�Кыргызстандагы�22�драмкружоктун�бири��болуп�эсептелет.

Kyrgyzstan/KYRG

Page 2: YTP KG Brochure in Kyrgyz

«КОНФЛИКТТЕРДИ�ТРАНСФОРМАЦИЯЛООЧУ�ДРАМА»�МЕТОДОЛОГИЯСЫ

КТД�катышуучуларга�кырдаалдын�өнүгүүсү�менен�коңшулар�ортосундагы�түшүнбөстүктөр�кантип�социалдык�бөлүнүүгө,�граждандык�согушка�алып�келерин�түшүнүүгө�жардам�берет.�КТДнын�иш�чаралары�жамааттардын�турмушунда�«чоң�оюн�алдындагы�машыгууга»�окшошуп,�катышуучулардын�реалдуу�каршы�турууда�оң�жыйынтыкка�жетүү�боюнча�тажрыйбаларын�бекемдейт.

2Окуялар�менен�

бөлүшүү

1Ишеним�жаратуу

3Оюнду�даярдоо

4Аткаруу,�диалог�жана�кийлигишүү

ар�кайсы�катышуучулар�нейтралдуу,�коркунучсуз�мейкиндикте�топтошуп,�айырмачылыктардан�жана�барьерден�арылуу�үчүн�бардык�катышуучулар�үчүн�бейтааныш�театралдык�оюндарды�колдонушат.

жаңы�тааныштар�менен�өз�ара�мамилени�бекемдөө�

үчүн�катышуучулар�өзүлөрүнүн�жеке�

конфликттик�окуяларын�айтышып,�театралдык�оюн�үчүн�проблеманы�

чагылдырган,�жергиликтүү�аудиторияны�ойго�сала�ала�

турган�окуя�тандашат.

Театр�катышуучуларга�өз�оюн,�сезимин�жана�эмоциясын�анализдеши�үчүн�мүмкүндүк�жаратат.�Актерлорго�каармандардын�образына�кирүү,�конфликттин�ар�бир�циклин�ар�кандай�ракурстан�кароо�жана�туура�түшүнүү�сунушталат.

Оюн�бир�жолу�аткарылып,�чечилбеген�конфликт�

менен�аяктайт.�Анан�пьеса�кайра�кайталанат.�Бул�

жолкусунда�көрүүчүлөргө�конфликтти�курчуткан�же�азайткан�кийлигишүүлөр�менен�оюнга�аралашууга�

уруксат�берилет.�Көрүүчүлөр�сахнага�чыгып,�актерлорду�алмаштырып,�конфликтик�

кырдаалды�оң�жагына�чечүүгө�аракеттенишет.

10,000�ден�ашык�көрүүчүлөр�Кыргызстандагы�ТЖТ�оюндарын�көрүшкөн.

16 этникалык�группа�ТЖТ�программасы�аркылуу�чогулушкан.

Жаш�катышуучулардын�94%ынын�конфликтик�кырдаалдарга�позитивдик�таасир�берүү��сезимдери�жогорулаган.

Жаш�катышуучулардын�88% ында�башка�этникалык�жана�диний�группалардын�өкүлдөрү�менен�өз�ара�түшүнүшүү�жогорулаган.

ТЖТ�ТУУРАЛУУ�САНДАР:

Кыргызстандагы�жаштар�теат

рынын�группасы�

мектептерде�көп�кездешкен,�к

адимки�көрүнүшкө�

айланып�бара�жаткан�рекетчи

лик�темасына�

арналган�театралдашкан�оюн

�коюшкан.

Окуусун�университетте�улант

уу�үчүн�айылдан�

шаарга�келген�жана�рекетчил

иктин�курмандыгы�

болгон�өспүрүм�тууралуу�театр

алдашкан�оюн�

учурунда�бир�көрүүчү�кийлиги

шип,�бул�проблеманы�

эл�жалпы�улуттук�проблема�де

п�ачык�айтышы�

керектигин�сунуштаган.�Жамааттын�мүчө

лөрү�

өлкөнүн�масштабында�рекетч

илик�проблемасынын�

кулач�жайганын�моюнга�алыш

ып,�Кыргызстандагы�

рекетчиликтин�өнүгүшүн�токт

отуу�үчүн�биримдикте�

иш�аракеттерди�жүргүзүү�зар

ылдыгын�айтышкан.

ЖАШТАР САХНАГА�ЧЫККАНДА,�алар�өздөрүнө�өз�жамааттарында�тынчтык�орнотуу�демилгесин�алышат.�«Тынчтык»�жаштар�театры�(ТЖТ),�театр�ыкмаларынын�жардамы�менен�жергиликтүү�конфликттердин�алдын�алууга�жардам�берет.�Ал�ыкма�Конфликтти�трансформациялоочу�драма�(КТД)�деп�аталат.

ТЖТ�модели�жаштарга�жана�алардын�окутуучуларына�жергиликтүү�деңгээлдеги�конфликттерди�жөнгө�салуу�менен�Кыргызстандагы�конфликтке�кабылган�ар�кандай�аймактарда�түрдүү�этникалык�жана�диндик�топтордун�ортосунда�ишеним�түзүүгө�керектүү�билимдерди�берет.�КТД�театрлык�тренингдери�аркылуу�катышуучулар�конфликттерди�анализдөө,�алдын�алуу�жана�чечүү�боюнча�өздөрүнүн�өнөрлөрүн�өнүктүрүшөт,�лидерликке,�фасилитация�ыкмаларына�үйрөнүшөт,�көрүүчүлөр�болсо�өз�жамааттарында�биримдикте�иштешүүгө�даярданат.

Жергиликтүү�лидерлер�менен�иштешип�жатып,�жаштар�театрынын�группалары�локалдык�конфликттик�проблемалар�боюнча�диалогдорду�жаратуучу�оюндарды�коюшуп,�көрүүчүлөргө�реалдуу�проблемаларды�көрсөтүү�менен�аларды�чечүүнүн�жолдорун�сунуштоого�мүмкүнчүлүк�берген.�Окутулган�чоңдор�жана�жаштар�консультация�алып,�КТД�методологиясын�өз�жамаатарында,�мектептерде,�өкмөттүк�эмес�уюмдарда�жана�башка�мекемелерде�конфликттердин�алдын�туруктуу�алуунун�жергиликтүү�потенциалын�бекемдөө�үчүн�жайылтууда�колдоого�ээ�болгон.

ОЮНДАРДА�ТӨМӨНКҮ�МАСЕЛЕЛЕР�ЧАГЫЛДЫРЫЛАТ:

•�Чек�ара�талаштары•�Этникалык�конфликттер•�Жер�жана�суу�бөлүштүрүү�боюнча�талаштар

•�Кыздардын�билим�алуусу•�Гендердик�зордук•�Үй�бүлөлүк�конфликттер•�Мектептеги�рекетчилик•�Миграция

Оюндун

мисалы