Zastita korovi

Prof. dr Ilija Komljenović OPŠTE RATARSTVO

158

Direktne mere suzbijanja korova

Direktne mere obuhvataju sve mere u borbi protiv korova koje se izvode, na proizvodnim površinama. One se,

prema načinu izvođenja i primenjenim sredstvima, mogu svrstati u agrotehničke, fizičke, hemijske i biološke mere.

Agrotehničke mere

a) Zaoravanje strništa -Zaoravanjem strništa nakon žetve odsecaju se i zaoravaju nadzemni delovi

korova. Osim toga, izaziva se seme na klijanje kao i na aktiviranje pupoljaka na organima vegetativnog razmnožavanja.

Zaoravanjem strništa uništavaju se nadzemni organi jednogodišnjih i višegodišnjih korova zaostalih posle žetve. Ovom

merom se na određeni vremenski period u potpunosti suzbiju jednogodišnje vrste, a kod višegodišnjih vrsta,

uništavanje nadzemnih delova izaziva obnavljanje ovih organa što dovodi do iznuravanja biljaka.

b) Duboko oranje -Duboko oranje kao mera borbe protiv korova ima za cilj da uništi sve nadzemne delove

biljaka, izbaci na površinu podzemne organe vegetativnog razmnožavanja i seme korova koje je bilo na površini duboko

zaore i stave ga u nepovoljne uslove za klijanje i nicanje. Delovanjem nepovoljnih spoljašnjih uslova smanjuje se

vitalnost izbačenih vegetativnih organa korova kada bivaju uništeni. Izorana semena koja su prošla kroz period

mirovanja, ponovo niču da bi dopunskom obradom zemljišta ponovo bili uništeni.

c) Predsetvena priprema zemljišta -Predsetvenom pripremom zemljišta, uništavaju se iznikli korovi. To

se postiže vlačenjem, plošnim kultiviranjem, tanjiranjem, valjanjem, drljanjem i rezanjem.

Predsetvenom obradom zemljišta se uništavaju rani proletnji korovi i oni koji su ostali nakon osnovne obrade

d) Setva -Vreme, gustina i dubina setve imaju vrlo veliki značaj za stanje zakorovljenosti useva, a samim tim

mogu delovati i kao mera protiv korova. Optimalni rokovi setve i dubine kao i obrazovanje određenog sklopa i njegove

pokrovnosti stvaraju nepovoljne uslove za nicanje, rastenje i razviće korova. Pored toga, vreme, gustina i dubina setve u

velikoj meri utiču na ispoljavanje konkurentske sposobnosti useva koji je, sa svoje strane, sposoban da mehanički uguši

korovske biljke.

e) Nega useva -Prilikom mera nege useva, poboljšava se ambijent odnosno poboljšavaju se uslovi rasta i

razvoja useva, a sa tim u vezi se pogoršavaju uslovi za rast i razvoj korova.

Razbijanje pokorice drljačom i uništavanje korova Međuredna kultivacija raštike


159

Te mere su: drljanje prilikom uništavanja pokorice pri čemu se uništavaju i korovi, đubrenje odnosno

prihrana pri čemu se povećava konkurentska sposobnost gajenih biljaka usled bolje ishrane, okopavanje i plevljenje,

međuredna kultivacija itd.

Plevljenje krompira viderom vertikalnih prstiju Vider sa horizontalnim “prstima”

Vider sa vertikalnim četkama za povrtne useve Vider sa horizontalnim četkama

za predsetveno uništavanje korova

Plevljenje korova iz rasada biljaka u zaštićenom prostoru Okopavanje krompira

f) Đubrenje -Đubrenje kao moguća mera borbe protiv korova uglavnom se sastoji u tome, da se usled

povoljnih uslova pri povećanju sadržaja hranjivih materija u zemljištu, ubrza rast i razvoj gajenih biljaka i poveća

njihova konkurentnost u odnosu na korove.


160

g) Malčovanje -Malčovanje pored ostalog, ima značajnu ulogu u suzbijanju nicanja i razvijanja korova, jer

materijali sa kojim se pokriva setvena površina (slama, pleva, seno, kompost, stajnjak, te od veštačkih materijala,

specijalni papiri, plastične folije ili neka hemijska sredstva a kojim se prska setvena površina koja stvara tanak i porozan

film) onemogućuju u znatnoj meri zbog zasenjivanja, klijanje, nicanje te rast i razvoj korova.

Malč od slame je jedan od načine zaštite od korova (usev belog luka)

Crni plastičnim malčem se efikasno štiti o korova Dobre rezultate pokazuje i malč od specijalnog papira

Polje pod malčem od slame i agrotekstila Usev paradajza pod malčem od crne folije

h) Plodored -Plodored je vrlo važna mera zaštite protiv visoke zakorovljenosti, a mehanizam suzbijanja može

biti fizički i alelopatski. Fizički je kada usev svojim habitusom zasenjuju korove (npr. divlji sirak ili koštan u usevu

pšenice) i na taj način onemogućava njihov razvoj. Naime, ova dva korova kliju i niču u aprilu kada je pšenica već vrlo

bujna i nalaze se u fazi završetka vlatanja i početka klasanja. Alelopatski odnos između gajene biljke korova zasniva se

na uticaju izlučevina biljke (kolini) koji deluju depresivno na rast i razvoj korova. Ovaj odnos može biti obratan. Ovas

inhibitorno deluje na rast i razvoj Sinapsisi arvensis, raž suzbija rast Matricaria chamomilla, pšenica inhibitorno deluje

na Anthemis arvensis L., Tripleurospermum inodorum i Holcus latanus. Promenom useva u plodoredu, menjaju se

odnosi proizvodnje i delovanja kolina što za posledicu ima i kvalitativne i kvantitativne promene u korovskoj zajednici i

useva, odnosno eliminaciju pojedinih korovski vrsta iz određenih useva.


161

Fizičke mere suzbijanja

Fizičkim merama borbe, direktno se uništavaju korovi primenom plamena, pregrejane vodene pare ili

natapanjem vodom.

a) Primena plamena -Uništavanje korova plamenom vrši se samo u širokorednim usevima otpornim na visoke

temperature (kao na primer pamuk) ili na površinama bez useva koje treba privesti kulturi. Koriste se plameni

kultivatori sa većim ili manjim brojem plamenika. Sagorevaju se i uništavaju nadzemni delovi korova i seme

na površini zemlje.

Međuredno uništavanje korova plamenom u usevu pamuka i na gredicama za povrće

b) Primena pregrejane vodene pare -Korovi se osim plamenom mogu uništiti i pregrejanom vodenom

parom. Ovo se izvodi uglavnom na nepoljoprivrednim površinama. Ovaj metod je vrlo komplikovan pa se vrlo retko

provodi i to uz izuzetno stroge mere zaštite.

c) Natapanje vodom -Primenjuje se na površinama gde nema gajenih biljaka, u vreme intenzivnog razvoja

korova. Natapa se čitava površina vodom do uginuća korova. Međutim, ne daje dobre rezultate kod korova koji se

nalaze u fazi semena. Nakon prestanka natapanja, korovi iz semena ponovo niču, pogotovo ako se ima u vidu njihovu

životna sposobnost preživljavanja u obliku semena u nepovoljnim životnim uslovima.

Biološke mere suzbijanja

Ima se u vidu, da svaka biljna vrsta ima svog prirodnog neprijatelja pa tako

i korovi. U vezi s tim postoje sledeće biološke mere borbe protiv korova:

a) Biološka borba protiv korova primenom insekata - U SAD je iz

Evrope unet korov Hypericum performatum (kantarion), koji se zbog odsustva

prirodnog neprijatelja vrlo brzo razvio i zauzeo velika prostranstva. Unošenjem iz

Evrope njegovog prirodnog neprijatelja insekata Chrysolina gemelata i Chysolina

hyperici, došlo je do smanjenja jedinki ovog korova na razumnu meru.

Chysolina hyperici

b) Mikrobiološki agensi kao faktori biološke borbe protiv korova - Biljni patogeni, odnosno

mikroorganizmi mogu znatno regulisati broj korova na određenom staništu. Tako npr. gljivica Coletotrichum utilix

inficira i suzbija Xanthium spinosum, Corilicum spp., i Mycosphaerella spp., mogu inficirati Pteridium aquilinum.

Amaranthus retroflexus je osetljiv na gljivicu Rhyzotonia solani itd. U svrhu suzbijanja viline kosice (Cuscuta spp.)

proučava se mogućnost primene gljivice Alternaria cuscutoides kao i drugih vrsta gljivica.

Primena patogena se vrši na dva načina: klasičnim načinom inokulacije (infekcije) korova i daljnim

samostalnim širenjem, i mikroherbicidnim tretiranjem gajenih biljaka patogenom korova.

b) Životinje herbivore (stoka odnosno domaće životinje) u biološkoj borbi protiv korova- Domaće

životinje (goveda, ovce, koze, svinje, konji) mogu na površinama gde nema još gajenih biljaka znatno smanjiti

broj i masu korova, kao i broj korova uz puteve, kanale, zaparložene površine, itd. Isto tako i ribe herbivore

mogu rečnim i jezerskim vodenim površinama smanjiti broj vodenih korova.


162

Ovce efikasno regulišu populaciju korova na zaparloženim površinama

d) Više biljke kao kompetitori i antagonisti u borbi protiv korova. - Već je ranije rečno da biljke

jedna na drugu utiču kolinima odnosno alelopatskim odnosima, gdje pojedine gajene biljke inhibitorno utiču na razvoj

određenih vrsta korova, a isto tako svojom bujnošću mogu kompetitorski delovati na smanjenje zakorovljenosti. Na

primer, Canabis sativa (konoplja) ostavlja iza sebe dosta čistu površinu od korova.

Hemijske mere suzbijanja

Hemijske mere suzbijanja korova zasnivaju se na primeni herbicida, hemijskih supstanci za direktno

uništavanje korova. Primena herbicida je novijeg datuma i masovno je počela poslednjih četrdeset godina. U odnosu na

ostale mere borbe protiv korova, primena herbicida ima niz prednosti jer je ispoljena visoka efikasnost što je omogućilo

njihovu široku primenu u svim oblastima biljne proizvodnje.

Podela herbicida

Prema karakteru delovanja na gajene biljke, herbicidi se mogu podeliti na: neselektivne i selektivne.

a) Neselektivni herbicidi -Primenjuju se za potpuno uništavanje biljnog pokrivača (totalni herbicidi), ili bar

nadzemnih delova biljki. Koriste se za uništavanje vegetacije pored železničkih pruga, puteva, kanala i drugih

irigacionih sistema, na aerodromima, oko privrednih zgrada, na neobrađenim terenima koji se privode kulturi, itd.

b) Selektivni herbicidi – To su hemijski preparati koji uništavaju pri određenim količinama samo korovske

biljke dok za gajene biljke nisu toksični. Prema načinu delovanja, herbicidi se mogu podeliti na: kontaktne i herbicide

translokacionog delovanja.

Kontaktni herbicidi -Deluju pri neposrednom dodiru sa delovima biljke pri čemu ne prodiru u unutrašnjost i

ne razaraju ostale delove, već samo delove biljke koji su došli u kontakt sa herbicidom.

Translokacioni herbicidi -Nazivaju se još i sistemični herbicidi. Oni imaju hemijska jedinjenja koja bivaju

usvojena preko biljnih organa (list ili koren), premeštaju se kroz biljku (floem, ksilem ili ćelijski protoplast), te

dospevaju do mesta delovanja. Na mestu delovanja izazivaju promene fiziološko-biohemijskog karaktera koje dovodi

do uginuća biljke.


163

Usev soje zaraženim korovima

Primena herbicida na oranicama

(za ratarske i povrtne useva)

Herbicidom se može tretirati zemljište ili samo korov. Tretiranjem zemljišta, herbicid uništava klijance korova,

a kad se tretira korovska vegetacija, onda herbicid deluje dodirom (kontaktom) ili translokaciono kroz biljku.

S obzirom na agrotehničke zahvate, herbicidi se primenjuju:

a) Pre setve (presowing metoda).

b) Pre nicanja (preemergence metoda).

c) Nokon nicanja (postemergence metoda)

Na oranicama pre setve herbicidi se manje primenjuju. Primena je opravdana ako se radi o osetljivim usevima,

ili se radi u herbicidima koji se moraju inkorporirati u zemljište zbog fotolabilnosti.

Primena herbicida pre setve (presowing metoda)

Metoda primene herbicida pre nicanja je glavni način suzbijanja korova na oranicama. Herbicid se primenjuje

od časa setve do pred nicanje, radi uništavanja korova u fazi klijanaca. Učinak ovisi o svojstvima i stanju zemljišta

nakon setve/sadnje.


164

Primena herbicida posle setve a pre nicanja useva Suzbijanje korova u rasadu paprike u plasteniku

(Hrustić, et.al.1998) (Ružić, 2002)

Metoda primene herbicida nakon setve/sadnje, također je vrlo raširena, pri čemu je moguće tretirati čitavu

površinu useva gustog sklopa, redove kod useva retke setve/sadnje ili samo lokalne zone koje je zahvatio korova (vilina

kosica npr.).

Nakon setve/sadnje redovito se daju hormonski, selektivni herbicidi, pa se lako mogu oštetiti susedni osetljivi

usevi prilikom zanošenja sredstva.

Već prema usevu i korovskoj vegetaciji, primenjuje se pojedinačni preparati ili njihove kombinacije.

Međuredna kultivacija sa istovremen prskanjem herbicidima u trake nakon nicanja useva

Detaljnije mere zaštite useva od korova herbicidima slušaju se na kursevima “Fitofarmacija” i “Zaštita bilja ”

na Poljoprivrednim fakultetima.

Documents

Zastita korovi