MBI KONSIDERATAT MBI KONSIDERATAT MJEDISORE DHEMJEDISORE DHEMJEDISORE DHE MJEDISORE DHE SOCIALE PER SOCIALE PER ZHVILLIMIN E ZHVILLIMIN E

QENDRUESHEM TEQENDRUESHEM TEQENDRUESHEM TE QENDRUESHEM TE MINIERAVE MINIERAVE MINIERAVEMINIERAVE

GRUPI I PUNESTetor 2010Tetor 2010

Problemet MjedisoreProblemet Mjedisore1. Ndërgjegjësimi I Publikut për Ndotjen Minerare 1. Ndërgjegjësimi I Publikut për Ndotjen Minerare RritjaRritja ee shkallesshkalles sese ndërgjegjësimitndërgjegjësimit socialsocial përpër ndotjenndotjen minerareminerare mbimbi bazënbazënee konceptitkonceptit përpër zhvilliminzhvillimin ee vazhdueshëmvazhdueshëm tete venditvendit dhedhe besimibesimi përpër tete qeneqenepp pp pp qqtreguestregues përpër zhvilliminzhvillimin ee qëndrueshëmqëndrueshëm tete shëndetitshëndetit dhedhe jetësjetës nene ShqipëriShqipëri..ËshtëËshtë ee nevojshmenevojshme tete kuptohetkuptohet faktifakti qeqe përmirësimipërmirësimi nene mjedisinmjedisin minerarminerarkërkonkërkon aftësiminaftësimin ee shumeshume njerëzve,njerëzve, punonjësve,punonjësve, teknologjive,teknologjive, fondefonde dhedhekohe,kohe, dhedhe nesnesee rezultonrezulton ndonjëndonjë sëmundjesëmundje ndotëse,ndotëse, shumeshume njerëznjerëz dhedhejj jj jjgjeragjera dodo tete sakrifikohensakrifikohen..

2. Sistemi I Menaxhimit Mjedisor2. Sistemi I Menaxhimit MjedisorLidhurLidhur meme sisteminsistemin ee menaxhimitmenaxhimit mjedisormjedisor tete METE,METE, konsiderojmëkonsiderojmë rregullinrregullinqeqe licencimilicencimi minerarminerar behetbehet pasipasi tete merretmerret njënjë “Leje“Leje Mjedisore”Mjedisore” ngangaMMPAU,MMPAU, ndërsandërsa menaxhimimenaxhimi mjedisormjedisor nganga vetevete METEMETE duhetduhet forcuarforcuar::

Caktimi i një strukture në METE per ndjekjen e problemeve mjedisoreCaktimi i një strukture në METE per ndjekjen e problemeve mjedisoreKrijimi i një “Komiteti te zgjeruar teknik” për organizimin e asistencës teknike dhelidhjen midis institucioneve të interesuara, i cili te përbehet nga anëtare te ministrivepërkatëse, agjencive, universitetit, etj.

3. Monitorimi MjedisorInspektimi mjedisor brenda zonës minerare menaxhohet ngaMETE/AKBN, ndërsa mjedisi rajonal jashtë zonës minerare, duhet tej j jmenaxhohet nga MMPAU. Rezultatet e monitorimit duhet t'i bëhen tenjohura METE dhe MMPAU. Aktualisht ky lloji monitorimi funksionon.

4 I ti i i I Më hë i VNM4. Investigimi I Mëvonshëm i VNM Vlerësimi I ndikimit ne mjedis (VNM) është për konsideratat sociale dhemjedisore ne stadin fillestar te projektit, dhe mund te jete një mundësipër ndryshim nqs ndryshon plani i influencave gjate zhvillimit te projektitndaj atyre fillestare. Mendojme se eshte i nevojshem një “Investigimin imëvonshëm i VNM” ne interval pese vjeçar.

5. Njohja e Potencialit te Ndotjes Minerare dhe Masat Mjedisore

Megjithëse ndotja minerare ne Shqipëri është relativisht emadhe, sistemi I monitorimit bazuar ne analiza te sakta kimike duket joefikas. Është e nevojshme te behet një monitorim me i hollësishëm nete gjithë vendin, bazuar ne analiza kimike, për te vlerësuar potencialin egj , , p pndotjes minerare dhe ekzaminuar kundërmasat bazuar ne analizën errezikut mjedisor.

Minierat janë një pjesë e rëndësishme eplaneve kombëtare për zhvillim dhe kontribuojnënë mënyrë të konsiderueshme për mirëqenienekonomike të vendeve në zhvillim, siç është pshedhe vendi ynëedhe vendi ynë.

Një nder problemet kryesore te pas viteve ’90Një nder problemet kryesore te pas viteve 90është miratimi i politikave të reja miniere lidhurkjo me ndryshimin e legjislacionit. Këtondryshime lidhen me promovimin e investimeve tëhuaja, si dhe për të krijuar një klimë të

ë d h fi k l dh ll t jë ë ë htëqëndrueshme fiskale dhe rregullatore, gjë që ështëe favorshme për zhvillimin e veprimtarisë minerare.

Përveç kontributit në ekonomi, minierat janëburim kryesor i degradimit fizik dhe për mjedisin

Për arsye se industria minerare ne Shqipëri kaqene shume aktive deri ne vitet ’90, ndotjadhe/ose mundësia e ndotjes ka qene e madhene zonat kryesore minerare, kjo për shkak tëshkarkimit të gazrave dhe ujerave të paperpunuarashkarkimit të gazrave dhe ujerave të paperpunuaranë mjedis, si dhe mbetjeve industriale te dala ngapajisjet industriale dhe minerare te cilat janëpajisjet industriale dhe minerare, te cilat janëshkarkuar pa u kontrolluar dhe trajtuar.

Sidoqoftë, ndotja ujerave, ajrit, etj., është ulurqe nga 1990, për shkak se shkarkimi i pluhurave,t dh j t hk k ji j ttymrave dhe ujerave te shkarkuar nga pajisjetindustriale është ulur shume, kjo mqs vendindryshoi drejt një ekonomi tregundryshoi drejt një ekonomi tregu.

Praktikat më të mira të administrimitmjedisor janë një proces përmirësimi temjedisor janë një proces përmirësimi tevazhdueshëm, i cili mundëson operacione tëveçanta për të rritur performancën e tyre meveçanta për të rritur performancën e tyre mekalimin e kohës. Këto përmirësime mund tëbëhen nga ndryshimet në kërkesat legjislative,prirjet publike, mendimit te kompanive minerare,si dhe nga zhvillimi i teknologjisë së re të

ë i ëpërmirësuar.

Minimizimi i ndikimit te një operacioniMinimizimi i ndikimit te një operacioniminerar varet nga praktikat e menaxhimit tëshëndoshë dhe zhvillohet brenda një kuadrijlegjislacioni te mire.

LegjislacioniLegjislacioni MjedisorMjedisorL ji l i iL ji l i i j dij di ëë b t h tb t h t ëë kti it tikti it ti iiLegjislacioniLegjislacioni mjedisormjedisor qëqë zbatohetzbatohet nënë aktivitetinaktivitetin minerarminerareshteeshte legjislacionilegjislacioni bazebaze ii hartuarhartuar nganga MMPAU,MMPAU, sisi dhedhepercaktimetpercaktimet nënë ligjinligjin minerarminerar::percaktimetpercaktimet nënë ligjinligjin minerarminerar::1.1.LigjiLigji nrnr..76647664,, datedate 2121..0101..19931993 ““PerPer mbrojtjenmbrojtjen eemjedisitmjedisit”,”, ii ndryshuar,ndryshuar,mjedisitmjedisit ,, ii ndryshuar,ndryshuar,2.2.LigjiLigji nrnr..88990990,, datëdatë 2323..0011..20032003 ““PPërër vlerësiminvlerësimin eendikimitndikimit nënë mjedismjedis”,”, ii ndryshuar,ndryshuar, etjetj..jj ,, y ,y , jj3.3.LigjiLigji nrnr..1030410304,, datedate 1515..0707..20102010 ““PerPer sektorinsektorin minerarminerarnënë RepublikenRepubliken ee ShqiperiseShqiperise”,”, nënë pergjithesipergjithesi dhedhe nënëpp q pq p ,, p gjp gjveçantiveçanti nenetnenet 3737 dhedhe 3838::

RehabilitimiRehabilitimi ii zonavezonave minerareminerare tëtë shrytezuarashrytezuaraTrajtimiTrajtimi ii mbetjevembetjeve minerare,minerare, sipassipas DirektivesDirektives nrnr..20062006//2121/KE,/KE,

datedate 1515..0303..20062006 “Per“Per menaxhiminmenaxhimin ee mbetjevembetjeve nganga industriteindustritenxjerrese”nxjerrese”

Studime për Zonat e Ndotura Studime për Zonat e Ndotura Minerare dhe IndustrialeMinerare dhe Industriale

JaneJane kryerkryer sstudimetudime perper tëtë identifikuaridentifikuar zonatzonat meme tëtëyy ppndoturandotura sisi dhedhe elementetelementet kryesorekryesore ndotësndotës::

Zonat minerare të ndoturaZonat minerare të ndotura::Zonat minerare të ndoturaZonat minerare të ndotura::

11)) FusheFushe ArrezArrez:: MinieraMiniera dhedhe fabrikafabrika ee paspas.. tëtë CuCu11)) FusheFushe ArrezArrez:: MinieraMiniera dhedhe fabrikafabrika ee paspas.. tëtë CuCu22)) Gjegjan,Gjegjan, KukësKukës:: MinieraMiniera ee CuCu33)) KalimashKalimash:: MinieraMiniera dhedhe fabfab.. ee paspas.. tëtë CrCr44)) RepsReps:: MinieraMiniera dhedhe fabfab.. ee paspas.. tëtë CuCu55)) RreshenRreshen MinieraMiniera dhedhe fabfab.. ee paspas.. tëtë CuCu66)) RubikRubik:: UzinaUzina ee ShkrirjesShkrirjes sese CuCu77)) KurbneshKurbnesh:: MinieraMiniera dhedhe fabfab.. ee paspas.. tëtë CuCu88)Pogradec)Pogradec：： FabrikaFabrika ee paspas GuriGuri ii KuqKuq88)Pogradec)Pogradec：： FabrikaFabrika ee paspas.. GuriGuri ii KuqKuq99)) RahoveRahove：： MinieraMiniera dhedhe fabfab..ee paspas.. tëtë CuCu

Zonat industriale të ndotura:Zonat industriale të ndotura:

1) Zona e Vlorës： Ndotur me me Hg dhe PCB1) Zona e Vlorës： Ndotur me me Hg dhe PCB.2) Zona e Fierit： Ndotur me As.3) Zona Porto Romano: Ndotur me pesticide. 4) Zona e Elbasanit: Ndotur nga gazet, shkarkimi) g g

i ujerave, mbetjet e rrezikshme,skoriet, etj.

5) Laç, Kurbin:) Laç, Kurbin: Uzina e Shkrirjes se Cu. 66) Elbasan) Elbasan：： Uzina e shkrirjesUzina e shkrirjes Cr e NiCr e Ni66) Elbasan) Elbasan：： Uzina e shkrirjes Uzina e shkrirjes Cr e Ni. Cr e Ni. 7) Zona e Laçit: Ndotur me plehra dhe acide.8) Zona e Rubikut： Ndotur nga mbetjet e industrisë se Cu.9) Zona e Ballshit： Ndotur nga industria e naftës.10) Zona e Pukës: Ndotur nga industria e Cu, etj.

Rehabilitimi i zonave të ndotura Rehabilitimi i zonave të ndotura në Industrine minerarenë Industrine minerarenë Industrine minerarenë Industrine minerare

• Është synuar për pastrimin dhe rehabilitimin e mjedisevetë ndotura, kryesisht me financime donatoresh të huaj:y jËshtë realizuar studimi për identifikimin e Hot Spoteve

• kryesore ne Sektorin Minerar (UNDP 2008).Është përfunduar rehabilitimi mjedisor në sheshin e ish

• Uzinës se Bakrit Rubik (BE 2010).Ë htë li j ë i ht t i i i d të NFIMËshtë realizuar pjesërisht pastrimi i depove të NFIM

• Elbasan nga kimikatet e rrezikshme (UNDP 2010).Po punohet për rehabilitimin e dambave të ish fabrikavePo punohet për rehabilitimin e dambave të ish fabrikave

• të pasurimit të bakrit Reps dhe Rreshen (UNDP2010).Po punohet për kryerjen e VNM për zonat e ndotura në

• Laç, Fushe Arrez dhe Rehove (UNDP 2010).

ProjektiProjekti ii rehabilititrehabilitit tëtë truallittruallittëtë ishish UBUB RubikRubik ii realizuarrealizuarnganga BEBE meme vlerevlere rrethrreth 44 55nganga BEBE meme vlerevlere rrethrreth 44..55milionmilion EUROEURO

Sustainable Mine Development Sustainable Mine Closure Zhvillimi i Qëndrueshëm Minerar

METE Exploration

License

MiningLicense

Environmental Rehabilitation d I l t ti Pl

Post-mining Monitoring

EMP Monitoring Monitoring

and Implementation Plan Monitoring Plan

Mineral Exploration

Feasibility Study /

Detail DesignMining

Company

Mine Development /Construction

Mining Operation

Mine Closure

PostClosure

(Perpetual)

Environmental Consideration

Environmental Permission

MEFWA

Approvalof Mine Closure

Monitoring Monitoring

EIA

Phase 3: Mine Closure

Phase 2: Development Stage and Mine Closure Planning

Phase 1: Exploration Stage

Sistemi i Organizimit te Menaxhimit Sistemi i Organizimit te Menaxhimit Mjedisor te MinieraveMjedisor te MinieraveMjedisor te MinieraveMjedisor te Minierave

Directorate General of Regulation

Regional office

METE MEFWA Mining & Industrial Di Regulation

Directorate General of

Policy

Mine Environmental

Committee

AKBN National

Directorate of Forestry

and Pastures

Directory

General Directory of Natural Resources

Licensed Private

Agency of Environment

and Forest Ministry of Education

Tirana Univ.

Resources

PrivateCompanies

Environmental Rehabilitation

CompaniesCompanies Working and Developing

Mines

Closed Mines

Shfrytëzimi I minierës është I lidhur ngushte memenaxhimin normal mjedisor, ndërkohe qemonitorimi i mjedisit minerar duhet te jete nebashkëpunim midis METE/AKBN me MMPAU.

Menaxhimi I Monitorimit Mjedisor është mjet Irendesishem për menaxhimin mjedisor. Marrja emostrave brenda dhe jashtë zonës minerare dhemonitorimi I rezultateve duhet te bëhen sipas

ë j jë i MMPAU dh METE/ AKBNpërgjegjësive nga MMPAU dhe METE/ AKBN.

Komiteti I Zgjeruar Teknik është I nevojshëm qe tegj j qngrihet. Deri ne ngritjen e këtij komiteti duhet forcuarbashkëpunimi midis MMPAU me METE për forcimin

lit t t i kti i j di te rolit te tyre ne inspektimin mjedisor ne zonatminerare.

JU JU FALEMINDERITFALEMINDERIT