ZESPÓŁ PIECZENIA JAMY USTNEJ BMS burning mouth syndrome

„nieprzemijające wrażenie pieczenia, palenia

lub podobny ból jamy ustnej u pacjentów z niezmienioną klinicznie

błoną śluzową „

stomatodyniaglossodynia glossalgia

glossopyrosisorodynia

oral dysaesthesia zespół piekących ust

1994International Associacion for the study of PainOdrębna jednostka nozologiczna:

ZESPÓŁ PIECZENIA JAMY USTNEJ

w s p ó ł w y s t ę p u j e: wrażenie suchości,

nadwrażliwość na pokarmy słone, kwaśne, gorzkie, utrzymujący się gorzki lub metaliczny posmak.

w 80-85% dotyczy kobiet pomiędzy 50 a 70 rokiem

życia,

k łuc iepalenie

pieczeniedrętwieniemrowienie

uczuc ie poparzeniaobrzęku błony ś luzowej

PACJENCI OPISUJĄ BÓL JAKO: męczący,

przeszkadzający, utrudniający normalne funkcjonowanie;

jego nasilenie jest porównywalne do silnego bólu zęba,

ale jego jakość jest inna

najczęściej ból określany jest jako umiarkowany

W 10 centymetrowej skali wzrokowo-analogowej (VAS) nasilenie bólu oceniano średnio na 5 do 8 cm

(gdzie O oznacza brak bólu, a wartość 10 to maksymalne nasilenie bólu).

języka (koniuszek i 2/3 przednie), błony śluzowej podniebienia twardego, warg,

błony śluzowej bezzębnego wyrostka zębodołowego i dziąsła,

błony śluzowej policzków, gardła, dna jamy ustnej.

Najczęściej objawy występują jednocześnie w kilku

miejscach i prawie zawsze obustronnie.

DOLEGLIWOŚCI DOTYCZĄ NAJCZĘŚCIEJ:

U NIEKTÓRYCH PACJENTÓW WSPÓŁWYSTĘPUJĄ BÓLE INNYCH OKOLIC:

głowy, stawów skroniowo-żuchwowych,

mięśni twarzy, szyi, barków.

Nie stwierdzono zależności pomiędzy usytuowaniem bólu, a przebiegiem choroby i odpowiedzią na leczenie.

WSPÓŁISTNIENJĄ:

zmęczenie obniżenie nastroju,

zaburzenia snu, spadek libido

dolegliwości mogą utrzymywać się

od kilku miesięcy do kilkunastu lat

niektórzy pacjenci łączą wystąpienie bólu

z zabiegami stomatologicznymi lub innymi chorobami

początek choroby jest zwykle spontaniczny, bez udziału zauważalnego czynnika

wyzwalającego

OBJAWY Początek spontaniczny, choć często kojarzy się z wykonanym

wcześniej zabiegiem stomatologicznym, niezależnie od sposobu postępowania lekarskiego

Najczęściej skargi dotyczą bólu języka (koniuszka, brzegów, brodawek liściastych)

Rzadziej: podniebienie twarde, wargi, dziąsła Najrzadziej: gardło, policzki, dno jamy ustnej

Dodatkowo: obrzęk języka i/lub warg, suchość, obecność ciała obcego

(subiektywne),Nadwrażliwość na pokarmy słone, kwaśne, gorzkie, tytoń, alkohol,Metaliczny posmak

TYP 3 - 10%dolegliwości pojawiają się okresowo,

zwykle o nietypowym umiejscowieniu

TYP 2 - 55%pieczenie obecne przy obudzeniu

utrzymuje się przez cały dzień na stałym poziomie

TYP I - 35%bez objawów przy obudzeniu,

dolegliwości nasilają się w miarę upływu dnia, z wieczorną ich maksymalizacją

TYPY BMS WG LAMEY I LEWIS:

w typie 1 i 2 objawy występują codziennie, bez remisji

istnieje ścisła korelacja między najczęściej występującym BMS typu 2, a czynnikami

psychogennymi

u pacjentów z BMS typu 3 istnieje duże prawdopodobieństwo wpływu czynnika alergicznego na wystąpienie choroby,

a typ 1 łączy się z czynnikami ogólnoustrojowymi jak niedobory żywieniowe, cukrzyca

PRZYCZYNY Miejscowe Ogólnoustrojowe Psychogenne Neuropatia

MIEJSCOWE Prądy elektrogalwaniczne Niewłaściwe uzupełnienia protetyczne: drażnienie

mechaniczne, toksyczne, alergia kontaktowa, zespół Costena – obniżenie zwarcia

Zła higiena Parafunkcje (ssanie, przygryzanie wargi, języka) Palenie tytoniu Alkohol Obecność guzów,m.in. gardła i języka

umiejscowionych wzdłuż przebiegu nerwów

DOMNIEMANE CZYNNIKI ETIOLOGICZNEMIEJSCOWE:

alergeny kontaktowe, alergeny pokarmowe,

urazy, źle użytkowane, niedopasowane protezy,

infekcje (Candida albicans), parafunkcje

(zgrzytanie zębami, ssanie języka, warg, przygryzanie języka), zaburzenia wydzielania i jakości śliny,

zła higiena jamy ustnej, prądy elektrogalwaniczne

OGÓLNOUSTROJOWE

Niedobory witamin z grupy B (niedostateczna podaż, zaburzenia wchłaniania)

Zaburzenia hematologiczne Cukrzyca Zespół Sjögrena, choroba Mikulicza Zespół Plummera – Vinsona Zaburzenia wewnątrzwydzielnicze (jajniki, tarczyca) Alergia na środki pokarmowe i leki Zatrucia związkami arsenu i bizmutu Ch. przewodu pokarmowego, np.: kamica pęcherzyka żółciowego,

choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, choroba refluksowa Zmiany zanikowe, zwyrodnieniowe i naczyniowe błony śluzowej

jamy ustnej

DOMNIEMANE CZYNNIKI ETIOLOGICZNE

OGÓLNOUSTROJOWE:

menopauza,starzenie organizmu

niedobory - witamin (B1, B2, B6, B12, PP), żelaza,

kwasu foliowego, cukrzyca,

choroba refluksowa,

DOMNIEMANE CZYNNIKI ETIOLOGICZNEOGÓLNOUSTROJOWE:

PSYCHOGENNE: najczęściej współistniejące zaburzenia depresyjne i lękowe(szczególnie uogólnione)rzadziej - zaburzenia hipochondryczne

NEUROPATIA: mikrouszkodzenie nerwów obwodowych na skutek urazu,niedotlenienia lub infekcji

PSYCHOGENNE

Stany depresyjne: - w 60% bolesne przeżycie lub wydarzenie, depresja inwolucyjna u kobiet w okresie menopauzy;

Objawy nastroju depresyjnego:Smutek, załamanie, spowolnienie psychomotoryczne, utrata

mimiki, zaburzenia koncentracji i pamięci, osłabienie fizyczne, aż do zaniku funkcji podtrzymujących rytm biologiczny oraz wykształcenie patologicznych rytmów dobowych

Stany predysponujące do wystąpienia depresji:Płaczliwe, chwiejne emocjonalnie zachowanie, niepokojący

nadmierny lęk

PSYCHOGENNE

Zaburzenia neurotyczne: głębokie zaburzenia psychopatologiczne występujące od dawna – 15 – 20% lękowi hipochondrycy i histerycy z nasiloną kancerofobią; chorzy ze zmianami inwolucyjnymi przysadki mózgowej

Chroniczne psychozy – 3 – 5% wszystkich chorych; są to ciężkie przypadki psychozy maniakalno – depresyjnej, zespołu hipochondrycznego, schizofrenii

NEUROPATIA

Mikrouszkodzenia na skutek: urazu, niedotlenienia, infekcji nerwów obwodowych przewodzących impulsy z jamy

ustnej

RÓŻNICOWANIE grzybica jamy ustnej

niedokrwistość cukrzyca

W WYWIADZIE ZWRÓCIĆ UWAGĘ NA:

Środowisko społeczno – zawodowe: narażenie na substancje toksyczne, stres

Wywiad rodzinny: utrata bliskiej osoby, zwłaszcza z powodu nowotworu w obrębie jamy ustnej, gardła

Wywiad internistyczny: choroby ogólne, leki

Wywiad ginekologiczny: radykalne zabiegi

PACJENTOM NALEŻY ZADAĆ TRZY PYTANIA, A ODPOWIEDZI W SKALI 0 - 10:

Jak silne jest pieczenie?0 – brak bólu 10 – maksymalne nasilenie bólu

Czy uważasz, że pieczenie w jamie ustnej jest spowodowane występowaniem nowotworu w jamie ustnej?

0 – brak lęku przed nowotworem 10 – ogromna obawa

Sytuacja rodzinna, przyjaciele, finanse?0 – sprawy nie mogłyby układać się lepiej10 - sprawy nie mogłyby układać się gorzej

NIEZMIERNIE ISTOTNE CECHY: Brak bólów nocnych Dolegliwości zmniejszają się podczas

posiłków

Dodatkowo mogą towarzyszyć:Bóle głowy, odontalgie, swędzenie skóry twarzy, zaburzenia snu, drażliwość, uczucie zmęczenia, spadek libido.

OBRAZ KLINICZNY:TRZY GRUPY PACJENTÓW

Grupa I – klinicznie bez zmian; pacjentów niepokoją fizjologiczne brodawki okolone, liściaste, grzybowate, ujścia gruczołów dodatkowych

Grupa II – uraz mechaniczny; linea alba, odciski zębów na brzegach języka

Grupa III – obfite złogi nazębne, periodontopatie, nieprawidłowo wykonane uzupełnienia protetyczne, wypełnienia, obecność różnych metali w jamie ustnej, język geograficzny, pobruzdowany

BADANIA DODATKOWE Morfologia, rozmaz, Stężenie: glukozy, witaminy PP, B12, kwasu foliowego, żelaza,

arsenu, bizmutu Badanie mykologiczne – Candida albicans Bakteriologiczne – Neisseria species, Helicobacter pylori Sialometryczne – ilościowe i jakościowe Mikroprądy - 1μA może dawać nieprzyjemne odczucia Cytologiczne – Hormonalne – płciowe, tarczycy Fluorescencja języka – różnicowanie tła niedoborowego i

nerwowego pH przełyku, gastroskopia alergologiczne

OBIEKTYWIZACJA SYNDROMU

Określenie progu wrażliwości za pomocą bodźców elektrycznych – pacjenci z BMS wykazują znacznie obniżony próg: niewielkie impulsy są odczuwane jako ból

Badanie stereognotyczne wg Wrighta: rozpoznawanie kształtów przedmiotów wkładanych przez lekarza do ust pacjenta; chorzy często nie rozpoznają lub dają odpowiedź po dłuższym czasie

NIE ZALECA SIĘ WYKONYWANIA BADAŃ BIOPSYJNYCH,

GDYŻ PO TAKIM ZABIEGU OBJAWY BÓLOWE MOGĄ SIĘ NASILIĆ

LECZENIE

Sanacja jamy ustnej Płukanki ziołowe powlekające i nawilżające (siemię lniane, kwiat

malwy, prawoślazu), pędzlowanie środkami znieczulającymi Psychoterapia Podanie ogólne środków uspokajających / antydepresyjnych

(doksepina, klonazepam) Podanie ogólne kwasu alfa-lipoidowego Informacja o pokarmach nasilających: napoje cytrusowe, ostre

przyprawy, wino musujące Badania dodatkowe – leczenie grzybicy, chorób ogólnych

LECZENIE PO WYELIMINOWANIU CZYNNIKÓW DRAŻNIĄCYCH

Witaminoterapia Terapia przeciwlękowa i konsultacja psychiatryczna Leki osłaniające błonę śluzową Laseroterapia biostymulacyjna helowo – neonowa:

Światło ciągłe 3 min, pulsacyjne 1 min

WITAMINOTERAPIA

Witamina B1 Witamina B6 Witamina PP Witamina B12 Kwas foliowy, Żelazo, cynk, magnez

ZESPÓŁ PIEKĄCYCH UST

dr n. med. Bożena Kędra