ZIDARSKI RADOVI

10. Predavanje – Tehnologija građenja

Predmetni nastavnik Mr Jasmina Todorović, d.g.i

Zidarski radovi

Zidanje – izgradnja konstuktivnih elemenata (zidova, stubova i sl.) od pojedinačnih komada zidarskog materijala – elemenata za zidanje (opeka, blokovi i sl.) međusobno povezanih vezivom – malterom.

Zidani zidovi mogu biti: noseći, nenoseći i zidovi za ukrućenje; konstruktivni, pregradni,

fasadni; jednoslojni, jednoslojni mešoviti, dvoslojni i dvoslojni sa šupljinom.

Pregrade – ploče od drvnih prerađevina (šper-ploča, iverica, lesonit, medijapan), gipsa i gips-kartona, staklenih elemenata i sl. – nisu pregradni zidovi!

Zidarski radovi:

zidanje konstruktivnih elemenata

malterisanje konstruktivnih elemenata

izrada podnih košuljica (estriha)

razni zidarski radovi: rušenje, štemovanje, krpljenje; hidroizolovanje podrumskih zidova; izrada različitih konstrukcija plafona, pregrada; ugradnja stolarije, bravarije i dr.

Zidarski materijali – elementi za zidanje

Opeka

Opeka od gline

Puna opeka – dimenzija 12/25/6.5cm; težina obične pune opeke je oko 3.5kg; za 1m3 zida je

potrebno 365 kom, sa rasturom 380 (385) kom; delovi opeke: tročetvrač, polovina, četvrtina,

duga polovina; postoje i radijalne opeke

Puna fasadna opeka; šuplja opeka; šuplja fasadna opeka

Krečno-silikatna opeka – puna opeka, puna fasadna opeka, šuplja opeka

Blokovi za zidanje

Blokovi od gline – dimenzija 25/19/19cm (utrošak 100 kom za 1m3 zida); 29/19/12cm (utrošak

128 kom za 1m3 zida); 24/25/19cm;

Krečno-silikatni šuplji blokovi

Durisol blokovi

Gas-betonski i betonski blokovi

Kamen

Grubo klesani lomljeni kamen

Polutesani (poligonalno lomljeni) kamen

Tesani kamen

Vezivni materijali – malteri

Vezivni materijali – malteri – primenjuju se za povezivanje zidarskih elemenata ili spoljno oblaganje –

malterisanje konstruktivnih elemenata objekta.

Malter – vezivno sredstvo – mešavina veziva, sitnog agregata (peska, sa zrnima veličine do 4mm), vode i

eventualno hemijskih dodataka (aditiva – plastifikatora, aeranata ili regulatora vremena vezivanja).

Klasifikacija maltera – prema vrsti veziva koje se primenjuje:

Krečni malteri – za zidanje slabije opterećenih zidova i malterisanje unutrašnjih elemenata; plastičan

malter, lak za ugradnju i obradu, manje čvrstoće, vodoneotporan

Cementni malteri – za zidanje jače opterećenih zidova, malterisanje elemenata u vodi, za izradu

podloga i podnih košuljica; visoke čvrstoće, vodootporan (vodonepropusan pri razmeri mešanja 1:1),

slabije platičan, pa time i teže ugradiv i obradiv;

Produžni (= cementno-krečni) malteri – najšira primena za zidanje i malterisanje; spaja dobra

svojstva oba veziva (čvrstoća, plastičnost, vodootpornost), ali mu je vreme vezivanja produženo na 6-

9h (otud i naziv);

Gipsno-krečni malteri – samo za završnu obradu (poslednji – završni sloj) pri malterisanju unutrašnjih

elemenata; vodoneotporan je, pogodan za postizanje izuzetno glatkih površina (nije potrebno

gletovanje).

Malteri za zidanje

Vrsta malteraKoličine materijala za 1m3 maltera

Cement [kg] Gašeni kreč [m3] Agregat [m3] Voda [m3]

Krečni malter / kreč : agregat /

1:2 0.37 0.75 0.15

1:3 0.28 0.96 0.18

1:4 0.24 1.04 0.20

Cementni malter / cement : agregat /

1:2 540 0.96 0.40

1:3 400 1.06 0.35

Produžni malter / cement : kreč : agregat /

1:1:5 270 0.19 0.95 0.28

1:2:5 200 0.30 0.85 0.28

1:2:6 180 0.26 0.90 0.27

1:3:9 125 0.28 0.96 0.24

Malteri za malterisanje

Vrsta maltera

Namena maltera

za prskanje za osnovni sloj za završni sloj (pesak do 2mm)

Krečni malter / k:a / 1:1, 1:1.5 1:2.5, 1:3, 1:3,5 1:1, 1:1.5

Cementni malter / c:a / 1:4 1:4

Produžni malter /c:k:a / 1:1:6 1:1:2, 1:1:2.5, 1:1:3

Gipsno-krečni malter /g:k:a / 1:1:5, 1:2:6, 2:3:6, 1:3:9

Zidarski pribor i alati

Mašine / oprema za rad tokom zidanja

Radne (zidarske) skele

Mešalice za malter

Pumpe za malter

Mašine za torkretiranje – mašine (pištolji) za nanošenje maltera za malterisanje

Miksokret mašine – mašine za mešanje i transport maltera za podne košuljice

Mašine glačalice – mašine za ravnanje i glačanje podne košuljice

Zidarski pribor i alati

Ručni zidarski alat:

Tekme – posuda (korito) za držanje i kraći transport maltera

Fangla – alatka kojom se malter zahvata i polaže na podlogu

Mistrija – alatka kojom se malter ravna i raznosi po podlozi

Ravnjača i perdaška (gladilica) – alatke za ravnanje i za glačanje malterisane površine

Zidarski čekić – za lomljenje zidarskih elemenata, skidanje viška očvrslog maltera

Konac, visak, libela – za kontrolu pravca, vertikalnosti i horizontalnosti slojeva

Fugajzna – alatka za izradu fuga (= vidljivih nemalterisanih spojnica) – kratka šipka traženog preseka

Zidarski pribor i alati

• Ručni zidarski alat

Zidarski pribor i alati

• Ručni zidarski alat

Zidanje

Zidanje

Zidani zidovi pregrađuju prostor u vertikalnoj ravni.

Noseći zidovi od opeke su debljine 25cm, 38cm, 51cm, od blokova 19cm, 25cm, 29cm

Pregradni zidovi od opeke su debljine 6cm, 12cm, a od blokova 7cm, 9cm, 12cm.

Osnovni elementi zida zidanog opekom

Zidanje – Zidarski slogovi

Dužnjačka veza Vezačka veza

Zidanje – Zidarski slogovi

Obična (blok) veza Krstasta veza

Zidanje – Zidarski slogovi

Završetak zida – ravan ili sa zubom

Zidanje

Skladištenje materijala na gradilištu

Elementi za zidanje na gradilišnoj deponiji moraju biti razvrstani, pažljivo složeni i prekriveni (PVC

folijama i sl.) radi zaštite od prašine, blata, kiše, mraza i sl. Agregat za malter mora takođe biti

adekvatno skladišten, najbolje u bunkerima pri gradilišnoj fabrici betona, ili na propisno formiranim

spoljašnjim deponijama. Veziva je najbolje čuvati u silosima pri gradilišnoj fabrici betona, a ako su

dopremljena u vrećama, moraju se čuvati u zatvorenom prostoru, uzdignuti min 30cm od zemlje i

zaštićeni od vlage, a da bi se sprečilo zbijanje veziva u vrećama, ne treba skladištiti više od 6 redova

po visini. Ukoliko do zbijanja veziva u vrećama ipak dođe, pre upotrebe ga je potrebno prosejati.

Organizovanje radnog mesta za zidanje

Dobra organizacija mesta za zidanje obezbeđuje pravovremene dopreme elemenata za zidanje,

maltera i pomoćnih materijala. Elementi za zidanje na deponiji mogu biti spakovani u paletama, na

MK se u zoni težišta zidarskih radova deponuju u manjim količinama zavisno od nosivosti MK, a na

radni front (radnu skelu) se stalno dopremaju male količine potrebne za 2-3 sata rada. Korita za

malter (tekme) se postavljaju na rastojanjima 2-3m, a između njih se postavljaju po 2 gomile od

najviše 5-6 redova opeke. Krečni malter se doprema pola sata pre ugradnje, a cementni pred samu

ugradnju.

Zidanje

Organizovanje radnog mesta za zidanje

Zidanje

Zidanje

Opekarski proizvodi se pre početka zidanja kvase vodom (da ne bi upijali vodu iz maltera).

Zida se u horizontalnim redovima, u slojevima jedan iznad drugog, a spojnice između elemenata, horizontalne i vertikalne, moraju biti ispunjene malterom (višak iscurelog maltera se skida dok je još svež). Vertikalne spojnice u dva susedna sloja moraju biti smaknute.

Pri zidanju element za zidanje se polaže na maltersku posteljicu (ležišna horiz. spojnica) i utiskuje udarcem čekića. Prvi red se polaže na deblji sloj maltera (2cm), a debljina spojnica (i ležišnih horiz. i dodirnih vert.) u celom zidu treba da je ujednačena (oko 1cm, ≤ 1.5cm, horiz. mogu biti deblje od vert.).

Horizontalnost izvođenja slojeva se postiže slaganjem elemenata uz (pod) kanap razvučen s kraja na kraj zida, između kontrolnih letvi s obeleženim markerima za odmeravanje visine slojeva.

Horizontalnost slojeva se proverava libelom, a vertikalnost zidova viskom (obavezno na uglovima i pri započinjanju novog sloja).

Vidljive spojnice nemalterisanih zidova se izvode kao fuge ujednačene dubine (uvučene za 1cm u odnosu na spoljnu ivicu elementa za zidanje).

Zidanje

Zidanje

Serklaži

Propisi zahtevaju: na svakih 3m po visini, kao i na 5m po dužini i na mestima susretanja zidanih zidova horiz. odnosno vert. AB serklaž (linijski element za ukrućenje, dimenzija 20/20cm, armiran u uglovima s 4Ø12 horiz., odnosno 4Ø14 vert., i UØ6/20cm).

Zidanje

Zidanje kamenom - danas se retko izvodi. Minimalna debljina zidova od kamena je 50cm, a zida se tako da se lice zida formira od većih komada (lepog) kamena koji na lice izlaze jednom svojom stranom, a unurašnjost zida se ispunjava manjim komadima. Malterske spojnice ne smeju biti neprekidne celom širinom zida, niti ići u visinu više od dva reda, a sve spojnice moraju biti smaknute.

Malterisanje

Malterisanje – za zaštitu zida od atmosferilija, pokrivanje kablova elektro instalacija i vodovodnih cevi, termička zaštita,

gladak završni sloj.

Malter se nanosi na dobro nakvašen zid (da ne bi upijao vodu iz maltera) čije su spojnice predhodno dobro očišćene.

Malterisanje se najčešće radi u dve ruke, tj malter se nanosi u dva sloja – osnovni i završni:

Prvi, grubi, osnovni sloj, debljine 1.5-2cm, tečnije konzistencije (zbog potrebe da ispuni neravnine i prodre u

pore zidarskih elemenata)

Drugi, finiji, završni sloj, debljine 0.5cm, spravljenim sa peskom veličine zrna do 2mm.

Kod izrazito neravnih površina mogu se izvesti dva osnovna sloja pre završnog, a u tri ruke se malterišu i zidovi od dursol i

betonskih blokova i betonske (predhodno ohrapavljene) površine, pri čemu je prvi sloj od retkog cementnog maltera debljine

3cm.

Završni sloj od gipsnog maltera je najčešće debljine 0.5-0.8cm, a izvodi se preko osnovnog sloja od krečnog maltera. Pri

malterisanju plafona od trske, prvi sloj je od čok-maltera. Spoj dva različita materijala se pre malterisanja prekriva rabic-

mrežom.

Dersovanje je ispunjavanje spojnica malterom (višak maltera se obriše), u zidovima koji se ne malterišu

Fugovanje je pažjivo ispunjavanje fasadnih spojnica malterom.

Ukrasna malterisanja podrazumevaju primenu sintetičkih veziva, veštačkog i mlevenog kamena i sl.

Malterisanje

• Izrada osnovnog sloja – Malter se snažno nabacuje, i to najpre pogače prečnika 15cm, jedna iznad druge s malim preklopom i na međurastojanju, i ravnjačom se razastiru, a onda se između njih nabacuju i ravnaju vert. pruge, a potom se popunjava preostali prostor. Ravnanje maltera grubog sloja se vrši ravnjačom. Osnovni sloj se može i mašinski nanositi posebnim mašinama za torkretiranje, tzv. pneumatskim pištoljima, a malter u tom slučaju ima kruću konzistenciju, tj napravljen je s manjom količinom vode.

• Izrada završnog sloja – malter se nanosi na predhodno očvrsli osnovni sloj, a pri glačanju perdaškom se površina koja se glača stalno kvasi vodom

Izrada podnih košuljica

Podna košuljica (estrih) – tanak, ravan sloj maltera koji služi kao podloga za postavljanje podne

obloge. Najčešće se prave od cementnog maltera, ali mogu biti i od veštačkih smola, livenog asfalta i

sl. Debljine su najčešće 3-5cm. Samoizlivajuće košuljice (samolivi) se prave s tečnom

konzistencijom uz primenu posebnih aditiva (slično samougrađujućem betonu).

Prema načinu na koji se postavlja može biti vezivni estrih, ako je vezan za podlogu na koju se

nanosi, ili klizni ili plivajući estrih, ako je od podloge na koju se nanosi odvojen (klizni – folijom,

plivajući – izolacionim slojem debljine 1cm).

Fuge (razdelnice) – formiraju se da bi se smanjile pojave prslina na velikim površnama. Dilatacione

fuge se rade po punoj visini estriha, širine su 0.8-1cm, prividne fuge se rade do polovine visine

estriha na mestima očekivanih prslina ili na svakih 6m, najčešće se formiraju tokom ugradnje i

zaptivaju smolama, a radne fuge se formiraju tokom prekida u izvođenju radova.

Malter za izradu košuljica se meša mašinski, ugrađuje se odmah nakon mešanja, a završno glačanje

se takođe radi primenom mašina (helikoptera). Mašine koje istovremeno ravnaju i zbijaju estrih

vibriranjem su takođe u širokoj upotrebi, posebno pri izradi industrijskih podova. Estrih se nakon

ugradnje može štititi od isušivanja i pregrevanja folijama i prostirkama, a najčešće se može koristiti

nakon 10 dana pri normalnom očvršćavanju.

Izrada podnih košuljica

Izrada podnih košuljica

Izrada podnih košuljica

• Podne košuljice se mogu koristiti i kao završni slojevi, bez podne obloge preko sebe. U tom

slučaju se mogu bojiti dodavanjem pigmenata, a fina površinska tekstura se postiže brušenjem.

Nakon brušenja se u cilju zaštite na površinu mogu nanet voskovi, kamena ulja, akrilni ili silikatni

premazi, epoksidne ili poliuretanske smole i sl. Površna se umesto brušenjem može obraditi i

gletovanjem radi postizanja tzv. mermernog efekta. Nanošenjem različitih šablona tokom

procesa očvršćavanja estriha, na površini se mogu formirati šare različitih tekstura.

Razni zidarski radovi

Razni zidarski radovi:

rušenje, štemovanje, krpljenje;

hidroizolovanje podrumskih zidova;

izrada različitih konstrukcija plafona, pregrada;

ugradnja stolarije, bravarije i dr

TEHNOLOGIJA GRAĐENJA – Pitanja po oblastima – DEO 1b

ARMIRAČKI I ZIDARSKI RADOVI

ZIDARSKI RADOVI

1. Navesti vrste zidarskih radova (1 poen)

2. Navesti definicije sledećih pojmova (1 poen)

zidanje

malterisanje

3. Navesti osnovne vrste materijala za zidanje (1 poen)

4. Navesti vrste maltera i za koje aktivnosti zidarskih radova se primenjuju (1 poen)

5. Opisati organizaciju radnog mesta za zidanje (1 poen)

6. Izrada podnih košuljica (estriha) (1 poen)