Duurzaamheid in de bouwsector Verkeer en vervoer
Marjolein de Jong Onderzoeksgroep IMOB (Instituut voor Mobiliteit) Universiteit Hasselt 7 Februari 2013
Overzicht § Universiteit Hasselt
§ Faculteit BedrijfsEconomische
Wetenschappen (BEW) § Onderzoeksgroep Logistiek § Sessie 31/01: Goederentransport en logistiek § Kris Braekers
§ Instituut voor Mobiliteit (IMOB) § Sessie 07/02: Algemeen verkeer en personenvervoer § Marjolein de Jong
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Vervoersmiddelen In soorten en maten en met eigen netwerken
transport modi
gemotoriseerd solo
niet gemotoriseerd solo
gemotoriseerd collectief
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
transport modi
gemotoriseerd solo
niet gemotoriseerd solo
gemotoriseerd collectief
A
B C
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Wat brengt de toekomst? § 1893 World’s Columbian Exposition: § Electric-powered high-speed rail à speeds up to
100 mph. Breakfast in New York City, supper in Chicago
§ Airships will facilitate travel § Goods will be transported by pneumatic tubes § Every country road will be lined with shade trees § Railroads, steamboats, stages, and horseback
riders will still be employed to deliver the mail § The trolley railway will solve the problem of
overcrowding in our cities
à Geen een van de experten voorspelde de toekomst van de auto of de snelwegen
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Begin 20ste eeuw
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
De geboorte van de auto
Mercedes Simplex 1902 - 1909
Patent-Motorwagen Nr.1 Benz 2 1886
Mercedes Simplex Tourer 1911
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
…vrijheid voor het volk
http://www.pbs.org/nationalparks/history/ep4/
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Vervoersmiddel voor de massa... § Eind 19de eeuw: § introductie van de fiets in Europa § Toeristisch gebruik door de beter gesitueerden
§ 1900-1920: § transportmodus middenklasse en arbeiders
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
“The safety bike” 1885 John Kemp Starley eerste succesvolle veiligheidsfiets ‘Rover’ Auto neemt de rol van de fiets over à peugeot, opel, …
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Het vervoersnetwerk Welke vervoerswijze krijgt prioriteit?
Het rijkswegennet 19 december 1906 (NL) debat over de toekomst van het automobilisme
Lely (een kamerlid): § auto zal zich ontwikkelen tot een
massaproduct… § de auto heeft nieuwe hoofdwegen nodig
heeft met scheiding van soort verkeersdeelnemers
§ de auto zal ingrijpende gevolgen hebben voor de ontwikkeling van stad en platteland
à verzoek tot ontwikkeling van een snelwegen-plan (voor snelheden van 60 tot 80 en wellicht meer km per uur!)
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
De autostrada § 1921: bij Berlijn de eerste autosnelweg ter
wereld, Automobil-Verkehrs- und Übungs-Straße (AVUS)
§ 1923: autostrada in Italië (regio van Como en Varese)
§ 1926: internationaal wegencongres in Milaan – veel landen geïnteresseerd in de nieuwe vinding
§ Jaren 30: Reichsautobahnen (Duitsland) § 1937: opening eerste snelweg in Nederland
van Den Haag naar Utrecht (met vluchtstrook!)
§ 1956: opening eerste snelweg in België (E40)
http://wegen-routes.be www.autosnelwegen.nl
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Wat is een autosnelweg? Circulaire Ministerie van Waterstaat (Nederland) betreffende autosnelwegen, 1936 Autosnelweg = een weg met gescheiden rijbanen, ongelijkvloerse kruisingen, vaste bruggen en weinig aansluitingen met andere typen wegen.
www.autosnelwegen.nl
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Lange termijn visie 1927 1984
Amsterdam
Den Haag
Rotterdam
Utrecht
Amsterdam
Den Haag
Rotterdam
Utrecht
Verkeersdoden NL (3200 in 1972, 800 in 2007)
1965: 600 km snelweg gepland voor 2000: 5300 km uiteindelijk in 2008: 2200 km
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
België § 1937: eerste autosnelwegenprogramma § Plan: 260 km § Antwerpen-Maldegem, § Brussel-Oostende, § Loncin-Battice, § Tienen-Tervuren en Sint-Truiden-Aarschot, § de omleiding van Sint-Truiden.
à Ontbrekende schakels in net van
steenwegen ipv snelwegen in huidige zin van het woord….
www.wegen-routes.be
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Routes nouvelles? § Directeur-generaal van het Bestuur der
Wegen, P. Christophe: “Deze projecten hebben niets gemeen met
datgene wat sommigen in de pers naar voren schuiven en wat zij autostrades of autoroutes noemen. Het heeft geen zin om te discussiëren over deze ideeën, die even snobistisch als duur zijn.“
§ Want: duur en weinig meerwaarde voor doorkruiste gebied….
www.wegen-routes.be
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Autosnelwegen-programma 1949
http://wegen-routes.be/maps/1940n.html
1956: verbod op het optrekken van gebouwen en het aanbrengen van reclame langsheen snelwegen
www.wegen-routes.be
Nu: België (nr. 1 in EU): 57,8 km /1000 km² Totaal 1763 km op 30.528 km² Nederland (nr. 2 in EU): 56,8 km /1000 km². Totaal 2360 km snelweg op 41.528 km²
1940 1950-1956
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Dicht netwerk over de weg, spoor en water M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
… girl power ;-) M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
De individuele droom… M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
…de collectieve nachtmerrie M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Vicieuze cirkel
Universele wet: geldt over de hele wereld…..
More cars
Congestion
More roads
More cars
Congestion
More roads
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Vicieuze cirkel ? Blijkbaar is verandering mogelijk
Trend in Duitsland en VS Jonge vrouwen rijden iets meer dan vroeger Jonge mannen rijden minder! Duitsland: 69% twintigers heeft rijbewijs (80% 20 jaar geleden) OV-jaarkaart in NL heeft al geleid tot matig autogebruik onder jongeren.
Auto is minder ‘gewild’ Internet – jeugd – flexibiliteit
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Autoinfrastructuur trekt auto’s aan M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Ruimte met kwaliteit trekt mensen aan
«We do everything possible to invite people to walk and cycle in the city» Jan Gehl, Kopenhagen 2010
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Bron: Botma & Papendrecht, TU Delft 1991
Wegcapaciteit
Mensen per uur op een 3,5 m brede straat in een stad
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Auto: inefficient gebruik publieke ruimte M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Ruimtegebruik parkeren auto
Garage van Eugene: 1,55 meter breed (bron: de redactie.be)
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Ruimtegebruik verschillende modi
Bron: H. Knoflacher; Fussgeher- und
Fahrradverkehr; Wien 1995;
Grafik Verkehrsclub Liechtenstein
Plaatsgebruik (m2) per
persoon afhankelijk van
gebruikte vervoersmiddel
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Trends en ontwikkelingen In mobiliteit
Toenemende afstand per persoon
Dagelijks afgelegde afstand per persoon tussen 1800 en 2000, uitgezonderd wandelen (Frankrijk)
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Gevolgen van de huidige mobiliteitsgroei
Bron: MIRA, 2009
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Verkeersveiligheid Bron: MIRA, 2009
Verkeersdoden per 100.000 inwoners
Bron: Nederland in cijfers, AVV
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Milieuhinder M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Verkeersleefbaarheid M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Verwachte ontwikkelingen
Bron: OVG, NIS, Federaal Planbureau, FEBIAC
Dagelijkse km-productie per bevolkingsgroep bij ongewijzigd beleid (alle vervoerswijzen te land) in België, 1990-2050
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Figuur: constante gemiddelde reistijd per persoon per dag
Bron: Schafer, A. en Victor, D. (2000)
Constante gemiddelde reistijd M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Verplaatsingstijd M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Constant gemiddelde reiskost ifv beschikbaar inkomen
Bron: Schafer, A. en Victor, D. (2000)
Constant gemiddeld reisbudget M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Aantal verplaatsingen per persoon per dag Vlaanderen, onderverdeeld naar motief en vervoerswijze (OVG 4.1 2008-2009)
0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
Gem
idde
ld a
anta
l ver
plaa
tsin
gen/
pers
oon/
dag
te voet als fietser als brom-/snorfietser als motorrijder
als autobestuurder als passagier met de lijnbus met de tram of (pré)metro
per trein met een autocar op een andere wijze
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Grafische weergave verdeling verplaatsingsmotieven Vlaanderen (OVG 4.1 2008-2009)
0
5
10
15
20
25 % verplaatsingen
% kilometers
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Procentuele verdeling van verplaatsingen en verplaatsingsafstand naar vervoerswijze Vlaanderen (OVG 4.1 2008-2009)
0
10
20
30
40
50
60 % verplaatsingen % kilometers
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Verdeling van het aantal verplaatsingen volgens verplaatsingsafstand Vlaanderen (OVG 4.1 2008-2009)
0
0,05
0,1
0,15
0,2
0,25
0,3
0,35
0,4
0,45
0,1
tot 0
,2 k
m
0,3
tot 0
,5 k
m
0,6
tot 1
km
1,1
tot 2
km
2,1
tot 3
km
3,1
tot 5
km
5,1
tot 7
,5 k
m
7,6
tot 1
0 km
10,1
tot 1
5 km
15,1
tot 2
5 km
25,1
tot 4
0 km
mee
r dan
40
km
Gem
idde
ld a
anta
l ver
plaa
tsin
gen/
pers
oon/
dag
te voet als fietser als brom-/snorfietser als motorrijder
als autobestuurder als passagier met de lijnbus met de tram of (pré)metro
per trein met een autocar op een andere wijze
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Totaal aantal verplaatsingen volgens vertrekuur in de werkweek (naar motief) en in het weekend Vlaanderen (OVG 4.1 2008-2009)
0
200000
400000
600000
800000
1000000
1200000
1400000
1600000
1800000
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
Aant
al v
erpl
aats
inge
n
verplaatsingen naar vertrekuur op een werkdag voor zakelijk en woon-school/werk-verkeer
verplaatsingen naar vertrekuur op een werkdag om andere redenen
totaal aantal verplaatsingen naar vertrekuur op een werkdag
totaal aantal verplaatsingen naar vertrekuur op een weekenddag
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Verschil in mobiliteit naar opleidingsgraad Vlaanderen (OVG 4.1 2008-2009)
0
10
20
30
40
50
60
geen lager onderwijs
middelbaar onderwijs: algemeen
vormend: niet volledig
afgewerkt
middelbaar onderwijs:
andere (technisch, beroeps,
kunst, sport): niet volledig afgewerkt
middelbaar onderwijs: algemeen vormend: volledig
afgewerkt
middelbaar onderwijs:
andere (technisch, beroeps,
kunst, sport): volledig
afgewerkt
hoger niet-universitair onderwijs
universitair onderwijs
Aant
al a
fgel
egde
km
/per
soon
/dag
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Duurzame mobiliteit als leidraad Ontwerpen voor kwaliteit: een totale benadering
Ontwikkeling Verkeerskunde jaren 50-60 Wegenbouwkunde § Onder druk van toenemend autobezit en autogebruik:
§ bestaande wegen aan passen § nieuwe wegen ontwerpen
§ teneinde te beantwoorden aan: § toenemende verkeersstromen § nieuwe technische mogelijkheden van voertuigen (sneller)
Verkeerstechniek § toenemende verkeersstromen > nood aan regulering van
gebruik van voorzieningen § verkeerslichtenregelingen § Parkeerduur beperkingen § eenrichtingsverkeer
§ Nieuwe wetenschap ‘verkeerstechniek’ . Focus op ontwerp van verkeersvoorzieningen met aandacht voor: § ontwerpsnelheid § capaciteit § bewegingsruimte § verkeersveiligheid
§ verkeersregulering voor gebruik van deze voorzieningen
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Ontwikkeling Verkeerskunde jaren 60-70
Verkeersplanning § aanleg van nieuwe wegen en regulering van deze
infrastructuur volstond niet langer à gecoördineerde aanpak om ook op langere termijn om aan de groeiende verkeersstromen te kunnen voldoen
§ verkeer wordt niet langer gezien als iets zelfstandigs, maar vloeit voort uit de locatie van verkeersaantrekkende en verkeersgenererende activiteiten: relatie tussen ruimtelijke activiteitenpatronen en ontstaan van verkeer
§ niet langer ‘autogericht’ zoals voorheen, maar nieuwe begrippen zoals ‘rit’ ‘verplaatsing’, ‘verplaatsingsmogelijkheden’, etc.
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Ontwikkeling verkeerskunde jaren 70-80 Nieuwe ontwikkelingen § verkeer wordt meer als een maatschappelijk fenomeen bekeken
§ Rol van de verkeersdeelnemer in het verkeer (bv. Verkeersveiligheid) § Bijdrage vanuit mens- en maatschappijwetenschappen op het domein van
de verkeerskunde Voorbeelden: § sociale verkeerskunde:
§ verkeersgedrag in relatie tot verkeersveiligheid § individuele keuzeprocessen ivm verplaatsingsgedrag (motieven van
verplaatsing, voertuigkeuze, etc.) § verplaatsingsmogelijkheden van verschillende verkeersdeelnemers
§ vervoerseconomie § hoe kunnen verkeer en vervoer bijdragen tot de welvaart?
§ relatie nieuwe verkeersinfrastructuur tot regionale economische ontwikkeling § invloed van prijsmechanismen op verkeersafwikkeling § nieuwe logistieke concepten
§ milieuaspecten § impact van verkeerssysteem op kwaliteit van het leefmilieu
(volksgezondheid, ecologie) § duurzame ontwikkeling
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Duurzame Mobiliteit
Bron: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, 2001
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Mobiliteitsplan 2002-2012 5 pakketten: 80 maatregelen 1. Verhogen kwaliteit vervoersalternatieven § Openbaar vervoer § Fietsverkeer § Binnenvaart § Goederenvervoer per spoor
1. Doelmatig infrastructuurbeleid voor het wegverkeer § Aanvaardbare afwikkelingskwaliteit hoofdinfrastructuur § Geharmoniseerde snelheden hoofdinfrastructuur § Verminderd ongevalsrisico § Inpassing van infrastructuur in de omgeving
2. Efficiënt gebruik vervoermiddelen en infrastructuur
3. Verhogen handelingsbekwaamheid en bekomen van een mentaliteitswijziging
4. Een intelligent, veilig en milieuvriendelijk voertuigenpark
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Gemeentelijke mobiliteitsplannen Inhoud mobiliteitsplannen § Oriëntatie-nota, Synthese-nota, Beleidsplan § Gemeentelijke Begeleidingscommissie § +/- alle gemeenten hebben een plan, herzieningen
zijn gaande § Alle actoren aan tafel
Convenanten: Samen voor Duurzaam beleid § Mobiliteitsplannen als basis voor projecten § Vlaamse investeringen moeten lokaal ondersteund
worden à Voor wat hoort wat § Modules § Infrastructuurprojecten § Fietsprojecten § OV-projecten § Schoolomgevingen § Streefbeelden
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Mobiliteitsbeleid: continue ontwikkeling
Niveau 0: Verkeer activiteiten-georiënteerd beleid
Niveau 1: Verkeersveiligheid proces-georiënteerd beleid
Niveau 2: Verkeersleefbaarheid systeem-georiënteerd beleid
Niveau 3: Mobiliteitsbeïnvloeding keten-georiënteerd beleid
Niveau 4: Mobiliteitsmanagement integraal beleid
‘Mobiliteit en kwaliteit’, Miermans, Zuallaert, e.a. (2001)
Sterktes Duidelijke visie Motivatie Participatie Coördinatie
Zwaktes Politieke instabiliteit Interne conflicten Wederzijdse erkenning Know-how Stiefmoederlijke positie
(Polders, 2010)
Evaluatie gemeentelijk mobiliteitsbeleid
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Uitdagingen Duurzame Mobiliteit
sociale aspecten
ecologie & milieu
economie
meer verkeersveiligheid
grotere verkeersleefbaarheid
bereikbaarheid voor iedereen duurzame mobiliteit
economische bruikbaarheid
Het garanderen van de toegankelijkheid Het verzekeren van de verkeersveiligheid Het verbeteren van de verkeersleefbaarheid
Het vrijwaren van de bereikbaarheid
terugdringen van schade aan natuur en milieu
duurzame planning
bruikbaar voor iedereen
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Voordelen van langzaam verkeer
Economie • Goedkoop of gratis;
betaalbaar • Hoge efficientie voor
national econmie; goede kosten baten verhouding
• «Wandelen is het bindmiddel van het transport systeem»
• Snel • Hoge flexibiliteit • Voordelen voor
detailhandel, vrije tijds bestedeing en toerisme.
• Geen (beperkte) afhankelijkheid van brandstof
Milieu • Veroorzaakt weinig
hinderlijke stoffen en niet of nauwlijks geluid
• Neemt weinig plaats in tijdens het verplaatsen en voor het stallen
• Heeft bijna geen negatief effect op het landschap
Maatschappelijk • Stimuleert gezondheid en
welbevinden • Bied mogelijkheid om
zelfstandig deel te nemen aan mobiliteit en het leven in de stedelijke gebieden
• Mensen die wandelen of fietsen zijn nauwelijks gevaar voor andere verkeersdeelnemers en hebben geen negatieve impact op de openbare ruimte
• Wandelen is niet alleen een vorm van verplaatsing maar een essentieel recht van mensen
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Fietsgebruik in Europa
Relatief hoog gebruik Teruggang Stabilisatie en toename
0
1
2
3
4
5
6
7
8
1955 1965 1975 1985 1995 2005
milj
oen
auto
's
Bron: geschiedenis fietsgebruik, Brunheze
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Steden in Europa: inzetten op ander beleid
§ Halverwege jaren 80: § Voetgangersstraten en –zones in steden § Toegang tot de stad gelimiteerd § Fietsnetwerken in alle steden § etc. § Resultaat: § Teruggang autogebruik § Toename fietsgebruik § 26% van alle trips per fiets (NL), § > 30% in veel steden (NL)
§ Verbetering van de kwaliteit van het leven
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
§ Beperkt aandeel publiek transport
§ Acceptatie als normale transport modus
§ Positief imago > Constante aandacht in
beleid [Nederlandse steden,
Kopenhagen]
Hoog aandeel fiets (> 30 %) M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
§ Auto is erg sucesvol (30’s)
§ Pro-auto beleid § Goed georganiseerde
fietsersgroepen > Fiets is terug op de
agenda [NL Limburg, Hannover]
Gemiddeld aandeel fiets (ca. 20 %) M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
§ Auto is belangrijkste (30’s)
§ Pro-auto beleid § Negatief imago fiets § Geen positief imago in
jaren 80 > Fiets is niet op de
agenda [Antwerpen, Manchester,
Basel]
Laag aandeel fiets (< 10 %) M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Kopenhagen
1955: Gedeeld gebruik voor dominantie van de auto Haag
Nyhavn vandaag de dag: prioriteit voor verblijven
Nyhavn vóór 1980: parkeerplaats voor auto’s
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
CPH: Fiets nadrukkelijk aanwezig § Kopenhagen: 36% woon-werk verkeer per
fiets § 25 % van alle gezinnen met kinderen in
Kopenhagen heeft een bakfiets
Copenhagenize.com (.eu)
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Amsterdam § Fiets is meest gebruikte modus in het
centrum van de stad (41%) § Auto minst gebruikte modus (10%).
Modal split alle verplaatsingen:
0
10
20
30
40
50
fiets openbaar vervoer auto
% 1990 2010
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Amsterdam – beleid § Fietsbeleid § fietslessen, campagnes,…. § fietspaden, § bewaakte en onbewaakte stallingen bij grote
bestemmingen EN in buurten, § anti-fietsendiefstal beleid (2001 – 16% gestolen,
2007 – 8%), § Alternatieven voor het niet-hebben van een
auto (deelauto’s, goed OV, attractieve stad om te wandelen)
§ Parkeerbeleid sinds jaren 90
à fiets = deel van het dagdagelijkse leven en heeft een positief imago
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Iedereen fietst…
http://www.ski-epic.com/amsterdam_bicycles/
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Fietsen is “hot” M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Duurzaam Veilig Verkeer Een basis voor een duurzaam mobiliteitsbeleid
Groningen 1968 M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
ruimte auto fiets
ruimte auto fiets
1964
19
80
2000
M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Verblijfsgebieden Langzaam verkeer heeft de overhand en is richtinggevend voor ontwerp
Parkeerstrategie (auto’s) Langer: in garages (aan de rand) Kort: straat parkeren
Beperkte toegang voor auto’s Toegang tot sectoren. Géén doorgaand verkeer
Parkeerstrategie (fietsen) Langer: bewaakt in centrum en op belangrijke locaties (station) Kort: straat parkeren
Openbaar vervoer Toegang tot centrum Liefst waar mensen willen zijn
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Groningen 90’s
Herinrichting straten à prioriteit langzaam verkeer
Fiets vóór bus en auto
Fietsen stallingen
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Smallere wegen voor auto’s
= ruimte voor fiets en voetganger
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Groningen
Erg smalle trottoirs
Wat doen die voetgangers daar?
5 rijstroken voor auto’s
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Groningen
Straat is opgedeeld in segmenten – Voetgangers hebben een korte oversteek – Trottoirs zijn breed genoeg – Bomen geven schaduw en kleden de ruimte aan – Aantrekkelijk materiaal gebruik
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Verkeersveiligheid § Engineering § Enforcement § Education
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
1972 – 1975
Seatbelts in new cars and mandatory use (if present)
Helmets for motorcyclists
Alcohol limit (0,5‰ BAC)
Rural speed limit
1952 – 58
Driving licence for cars
Urban speed limit
1987 – 1990s
Introduction of quantitative road safety targets
Alcohol control and breath analyzes
New regulations
1997
Start Sustainable Safety
1973-1985
Building motorways, trunk roads, and separating cycle paths
From early 70s – fall of birthrate with 30% (now over)
The Netherlands
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Basis principes Duurzaam Veilig
Functie van de weg
Gebruik van de weg Ontwerp van de weg
‘Zelf verklarende’ weg
te vermijden
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Basis principes Duurzaam Veilig § Veiligheid hangt af van: § Snelheid § Massa § Richting
Dit betekent: § Als snelheid < 30 km/h: verschil in massa &
richting is geaccepteerd (mengen langzaam en snel verkeer)
§ Als snelheid > 30 km/h: verschil in massa & richting is gevaarlijk (scheiden langzaam en snel verkeer)
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Voetgangers en fietsers zijn kwetsbaar
http://www.who.int/world-health-day/2004/infomaterials/world_report/en/
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Wegennetwerk: 3 types § Stromen – stroomwegen (lange afstanden) § Ontsluiten – gebiedsontsluitingswegen (50 km/h – 80 km/h) § Toegang geven – erftoegangswegen (30 km/h – 60 km/h)
Uitgangspunt Duurzaam Veilig netwerk: § Elke weg of segment van een weg heeft maar 1 functie. § De drie wegcategorieën samen vormen het wegen netwerk
Stromen
Ontsluiten
Toegang geven aan woningen en bedrijven
www.swov.nl
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
3 basis categorieën
Vmax auto 30 km/h 50 km/h
>90 km/h Vmax auto 60 km/h 80 km/h
Erftoegangsweg Gebiedsontsluitingsweg Stroomweg
BiBeKo 70 km/h
BuBeKo
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Straat De langzame wereld Multifunctioneel Mensruimte Harmonie tussen functies Expressie identiteit Sociaal gedrag Publiek domein
Weg De snelle wereld Monofunctioneel Bestuurdersruimte Techniek gestuurd Geïsoleerd Gejuridiseerd Verkeersdomein
http://www.cabespace.org.uk/
Verblijfsgebied of verkeersruimte…
De keuze voor het ontwerp heeft grote invloed op het gedrag van de verkeersdeelneemers
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Autonetwerk Amsterdam Stroomweg
gebiedsontsluitingsweg
Gebiedsontsluitingsweg centrum (roze en rood)
Erftoegangsweg
3,58 km
3,20 km
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Versmalling hoofdwegen
Van 4 naar 2 rijbanen voor de auto: – Er is ruimte voor meer rijbanen, maar niet nodig. – Verkeer stroomt goed à beter dan voor herstructurering
Ruim twee-richtingsfietspad 2 x 1 rijbaan + afslagstrook
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Monderman
Drachten
Verkeerslichten (VRI) zijn vaak niet nodig Nadelen: • veel infrastructuur voor auto’s • veel ‘leeg’ asfalt • grote afstanden voor voetgangers en fietsers • soepelheid van functioneren hangt af van instelling verkeerslichten
Shared space instituut Leeuwarden
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Fietsstraten Prioriteit voor de fiets Auto te gast Komt steeds vaker voor (ook in België) Logica fietsnetwerk als uitgangspunt
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Situering Genk
• Midden-Limburg • Regionaal stedelijk gebied
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Genk – Europalaan
Verbinding Hasselt-Maasland Doortocht centrum
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Projectgegevens § gewestweg § lengte 1 km § partners : AWV, de lijn, de stad en A+D
milieu § voorstudie 1995-1999 § realisatie project
april 2000-december 2002 § investering : 9,5 milj. EURO § Ontwerpproces kreeg ondersteuning van
stuurgroep
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Knelpunten § Ruimtelijk
- Europalaan is een barrière - weinig ruimtelijke kwaliteit - geen duidelijke afbakening van het centrum § Grote ongevallenconcentraties op de
kruispunten § Verkeersleefbaarheid § Zwakke weggebruiker onderdrukt
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Ruimtelijke doelstellingen
§ Vormgeving afstemmen op verkeersgedrag § Verhogen ruimtelijke kwaliteit § Duidelijke afbakening centrum § Barrière noord-zuid wegwerken
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Verkeerskundige doelstellingen § Ontsluitingsfunctie van de Europalaan
afbouwen tot ontsluitingsweg op gemeentelijk niveau, doorgaand verkeer afbouwen § Verkeersveiligheid- en leefbaarheid
- snelheid reduceren - conflictpunten wegwerken - comfort zwakke weggebruiker verbeteren - oversteekbaarheid verbeteren - veiligheid zwakke weggebruiker prioritair § Openbaar vervoer
- verbeteren doorstroomcomfort
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Ontwerp M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Ontwerp M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Ontwerp M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Ontwerp M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Dwarsdoorsnede
hoofdweg ventweg ventweg
busbaan rijweg voetpad busbaan rijweg voetpad
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Ontwerp M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Focus op mobiliteit en energiegebruik bij huishoudens viWTA 2006
Determinanten van verplaatsingsgedrag
GezondheidMilieubewustzijn
VerkeersveiligheidVeiligheid
StatusExterne omstandigheden
Congitief motivationele strategieën
PrijsTijd
AfstandComfort
GebruiksgemakBeschikbaarheid
Structurele strategieën
Mogelijkheden Motivatie Persoonlijke factoren
Socio-economische karakteristieken
GedragFinancieel
FysischKennis
Informatie
GeslachtLeeftijd
RijbewijsOpleidingInkomen
Gezinssituatie
GEWOONTES
?mental map: verzameling van mogelijke verplaatsingsgedrag scripts (patronen)
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Gewoontegedrag § Speelt cruciale rol bij alle verplaatsingen § OV vaker gebruikt voor routineverplaatsing en
door geoefende gebruikers § Eenmalige verplaatsingen: vervoerswijze waar
men bekend mee is, afwegingskeuze wordt weinig gemaakt
§ Jong geleerd oud gedaan: belang van educatie § Kansrijke momenten voor verandering:
belangrijke momenten in het leven (gezinsuitbreiding, verandering werk, verhuizen)
Literatuur over gewoontegedrag § Gebrek aan keuze § Gebrek aan kennis § Bestaan van expliciete voorkeuren
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Beschikbaarheid § Fiets § meer fietsen in groep landelijke omgeving
§ OV § stedelijke omgeving: voor alle verplaatsingen § landelijke omgeving: vooral woon-werk,
regelmatige verplaatsingen § Auto § groter autobezit in landelijk gebied
Literatuur § focusgroepen corresponderen met literatuur § autobezit=autogebruik
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Afstand § Landelijke groep § OV (trein) voor lange, terugkerende afstanden § auto voor alle afstandsklasses: ideaal
vervoermiddel § fiets voor korte afstanden, onderdeel keten
§ Stedelijke groep § OV (en fiets): dagelijkse verplaatsingen § auto aanvullend in de stad § auto en trein voor lange afstanden buiten de
stad
Literatuur § Woon-werk > 5 km = 75% auto § Woon-werk < 2,5 km = 44% fiets
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Tijd § Belangrijk § Woon-werkverkeer § maximaal 1 uur tot 1,5 uur § hoge reistijd kan reden zijn tot verhuizing
§ Andere verplaatsingen § Speelt in algemene perceptie een rol, niet per
verplaatsing Literatuur § breverwet, totale reistijd per dag = 80
minuten § VF-waarde < 1,5
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Prijs § Gratis OV § vaker gebruik, ander activiteitenpatroon
§ OV-abonnement § vaker reizen met OV
§ Onduidelijkheid prijs § werkelijke prijs OV verus auto, ingewikkelde
prijzenstructuur OV
Literatuur § Prijs heeft effect bij aanwezigheid
alternatieven § Hogere parkeer- en branstofprijzen positief
voor OV § Goedkoper OV: meer gebruik
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Comfort § Fiets § niet comfortabel, voorzieningen ontbreken
(OV-haltes, verfrissing werk) § OV § vooral op lange afstanden
§ Auto § zekerheid (reistijden, betrouwbaarheid),
bagage Literatuur § auto: snelheid, betrouwbaarheid, bagage, etc § fiets en ov: fietsenstallingen, wachten, info § complexe verplaatsingen: comfort belangrijker
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Gebruiksgemak § OV § ingewikkeld (landelijke omgeving) § veel verschillende maatschappijen § ondoorzichtige prijsstructuren § maar ook: niet stresserend, wachten is niet erg
§ Auto § gemak (boodschappen, ketenverplaatsingen) § nadeel: parkeren, drukte verkeer (landelijke
omgeving)
Literatuur § parkerenmaatregelen verminderen gebruiksgemak
auto § Hoger gebruiksgemak ov: tevredener reizigers
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Determinanten van verplaatsingsgedrag
GezondheidMilieubewustzijn
VerkeersveiligheidVeiligheid
StatusExterne omstandigheden
Congitief motivationele strategieën
PrijsTijd
AfstandComfort
GebruiksgemakBeschikbaarheid
Structurele strategieën
Mogelijkheden Motivatie Persoonlijke factoren
Socio-economische karakteristieken
GedragFinancieel
FysischKennis
Informatie
GeslachtLeeftijd
RijbewijsOpleidingInkomen
Gezinssituatie
GEWOONTES
?mental map: verzameling van mogelijke verplaatsingsgedrag scripts (patronen)
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Gezondheid § Landelijke gebied: beweging krijgen,
gezond § Stedelijk gebied: luchtverontreiniging,
beweging § Veronderstelling: kennisgebrek over
gezondheidsaspecten en milieu § Gezondheid lijkt geen belangrijke
determinant
Literatuur § correspondeert met opmerkingen focusgroep § literatuur over effect motief gezondheid op
mobiliteitsgedrag?
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Veiligheid § Sociale veiligheid: § speelt voor fietsen en lopen, vooral ‘s avonds
en op stille plekken § voor sommigen reden om ander vervoermiddel
te kiezen (ouderen, vrouwen) § Verkeersveiligheid: § fietsen is gevaarlijk § autorijden is stresserend / onveilig
Literatuur § Bevorderen fiets: weten en merken dat het
veilig is § Verhogen sociale veiligheid bij ov: minder
onveiligheidgevoelens
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Milieubewustzijn § Invloed op aankoop wagen § Sensibilisering kan helpen (zie
afvalscheiding) § Bewustwording is belangrijk
§ Milieueffect nog onvoldoende voelbaar § Denken over milieu en mobiliteit
onvoldoende ingeburgerd § Idee heerst dat aanpassen weinig zin
heeft
Literatuur § Ondersteunt uitspraken focusgroepen
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Status § Speelt indirect een rol: men verwacht dat
je een auto hebt § Type auto vertelt wie je bent, etc § Steeds grotere auto’s worden norm
§ Auto is gebruiksvoorwerp en geen
statusvoorwerp....
Literatuur § Auto is status (zeker bepaalde merken en
types) § Alternatieven voor de auto concurreren lastig
met status § Uitzondering: thalys en eurostar
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Voorkeuren vervoersmodi
0 20 40 60 80 100
nieuwe wagen
tweedehands wagen
biodiesel
autodelen
moto
fiets
trein
bus-tram-metro
taxi
wandelschoenen
vliegtuig
Voorkeuren vervoersmodi van focusgroep deelnemers uitgaande van een beperkt reisbudget
Landelijke omgeving
Stedelijke omgeving
Bepalende factoren: • Dagelijks
activiteitenpatroon • Woon-werkafstanden • Omvang huishouden • Aanbod OV • Flexibiliteit naar tijd en
plaats (auto of taxi) • Gezinskenmerken
Te voet is logische manier van verplaatsen in stedelijke gebieden Aanwezigheid van goed uitgeruste infrastructuur is cruciaal
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Belang van de determinanten
Opinie over het belang van de determinanten volgens de leden van de focusgroep: • het belang dat ze zelf aan de determinanten hechten • het belang dat de ‘gemiddelde’ Vlaming aan de determinanten hecht
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Determinanten van verplaatsingsgedrag
GezondheidMilieubewustzijn
VerkeersveiligheidVeiligheid
StatusExterne omstandigheden
Congitief motivationele strategieën
PrijsTijd
AfstandComfort
GebruiksgemakBeschikbaarheid
Structurele strategieën
Mogelijkheden Motivatie Persoonlijke factoren
Socio-economische karakteristieken
GedragFinancieel
FysischKennis
Informatie
GeslachtLeeftijd
RijbewijsOpleidingInkomen
Gezinssituatie
GEWOONTES
?mental map: verzameling van mogelijke verplaatsingsgedrag scripts (patronen)
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Energieparlement maatregelen § Structurele strategieën:
§ Cognitief-motivationele strategieën:
VRAAG
AANBOD
Te verrichten activiteiten en behoeften
Activiteitenpatroon
Toedeling activiteiten aan tijd en plaats
Verplaatsingspatronen
Toedeling personen en goederen aan vervoermiddelen
Vervoerpatronen Toedeling vervoermiddelen aan infrastructuur
Verkeerspatronen
Ruimtelijke ordening en tijdsordening (inclusief perceptie)
Infrastructuur met haar attributen en inrichting
Verplaatsingsmarkt
Vervoersmarkt
Verkeersmarkt
Vervoermiddelen en diensten (inclusief percepties)
beperken/vermijden van verplaatsingen vervoerswijzekeuze verkeersnetwerk
educatie en informatie
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Aangrijpingspunten Verplaatsingsmarkt § Beïnvloeden van de ruimtelijke organisatie
Mobiliteitsgroei is in grote mate het gevolg van onevenwicht tussen bijv. plaats van wonen en plaats van werken. § Beter afstemmen aanbod werkplaatsen en actieve
bevolking in deze regio § Beïnvloeden van de tijdsordening
Congestie is in grote mate terug te leiden tot piekvraag naar verplaatsingen op een bepaald tijdstip (ochtend- en avondspits) § Flexibilisering van arbeidsuren
§ Maatregelen op technologisch vlak
Beperken van de noodzaak tot verplaatsingen via technologische maatregelen § E-commerce, e-learning, …
volumemaatregelen
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Energieparlement maatregelen § Structurele strategieën:
§ Cognitief-motivationele strategieën:
VRAAG
AANBOD
Te verrichten activiteiten en behoeften
Activiteitenpatroon
Toedeling activiteiten aan tijd en plaats
Verplaatsingspatronen
Toedeling personen en goederen aan vervoermiddelen
Vervoerpatronen Toedeling vervoermiddelen aan infrastructuur
Verkeerspatronen
Ruimtelijke ordening en tijdsordening (inclusief perceptie)
Infrastructuur met haar attributen en inrichting
Verplaatsingsmarkt
Vervoersmarkt
Verkeersmarkt
Vervoermiddelen en diensten (inclusief percepties)
beperken/vermijden van verplaatsingen vervoerswijzekeuze verkeersnetwerk
educatie en informatie
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Aangrijpingspunten vervoersmarkt § Beïnvloeden van de modal split
Verhogen van het aanbod en de attractiviteit van alternatieve vervoerswijzen. § Verhogen OV-aanbod, aanleggen veilige fietsroutes, …
§ Beïnvloeden van de vervoersefficiëntie
De bezettingsgraad / beladingsgraad van auto’s is niet efficiënt. § Verhogen van de bezettingsgraad / beladingsgraad van
voertuigen
§ Maatregelen op technologisch vlak Negatieve effecten (milieu, verkeersveiligheid) van mobiliteitsontwikkelingen verkleinen. § Stillere, schonere, veiligere voertuigen
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Energieparlement maatregelen § Structurele strategieën:
§ Cognitief-motivationele strategieën:
VRAAG
AANBOD
Te verrichten activiteiten en behoeften
Activiteitenpatroon
Toedeling activiteiten aan tijd en plaats
Verplaatsingspatronen
Toedeling personen en goederen aan vervoermiddelen
Vervoerpatronen Toedeling vervoermiddelen aan infrastructuur
Verkeerspatronen
Ruimtelijke ordening en tijdsordening (inclusief perceptie)
Infrastructuur met haar attributen en inrichting
Verplaatsingsmarkt
Vervoersmarkt
Verkeersmarkt
Vervoermiddelen en diensten (inclusief percepties)
beperken/vermijden van verplaatsingen vervoerswijzekeuze verkeersnetwerk
educatie en informatie
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Aangrijpingspunten verkeersmarkt § Beïnvloeding efficiëntie verkeersnetwerk
Hoe de capaciteit van het aanbod aan bestaande infrastructuur optimaliseren? § Verkeersmanagement (toeritdosering, incident
management), § Betere logistieke afwikkeling
(overslagmogelijkheden, overstapmogelijkheden)
§ Maatregelen op technologisch vlak Negatieve effecten (milieu, verkeersveiligheid) van infrastructuur verkleinen. § Ontwerp infrastructuur (verkeers-,
verblijfsgebieden) § Materiaal (geluidarme wegbedekking,
geluidsschermen, …)
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Gedragsveranderingen § Eerst aanbod dan motivatie. § Belangrijkste aanbodfactoren: ‘gemak’, ‘comfort’
en ‘tijd nodig voor een verplaatsing’. § Inspelen op structurele strategieën om het
gedrag te veranderen. § Combinaties van maatregelen versterken elkaar. § Kies de juiste volgorde: eerst positieve
maatregelen, dan pas negatieve maatregelen
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Parkeren is sterk sturend M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Zwitserland = multimodaal
§ Halbtax Abo § SBB, meeste private treinen, bergtreinen, Postauto,
veerboten, lokaal openbaar vervoer,…
§ Mobility (autodelen) § Abonnement: Chf 190 ipv 290 per jaar § 1.200 locaties, 24 op 24, zelfbediening § 90.800 klanten
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
§ Uitgebreid openbaar vervoersnetwerk (postbus tot in eind van elk dal)
§ Pro-fietsbeleid § Mogelijkheid om fiets mee
te nemen in publiek transport
§ Attractieve steden: wandelen is prettig
Zwitserland M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Multimodaal reizen: de toekomst?
Routeplanning gebaseerd op agenda
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
De fiets Flexibel, gezond, efficiënt…
Het moderne fietsen
Veiligheid Mobiliteit
Gezondheid
Toerisme
Infra Techniek
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Waarom op de fiets?
http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=gUrmFBuscps#
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Fietsen vergroot onafhankelijkheid
VL
Aantal fietsdoden: 91 (2002), 61 (2010)
Met de fiets naar school (OVG 4.3) Alle afstanden: 25,30% Maximaal 5 km: 63,77%
Versterken functioneel fietsgebruik Met de fiets naar werk (OVG 4.3) Alle afstanden: 10.83%
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Zelfstandig leren verplaatsen
High amount of walking - School at < 1 km - In centre of 1. city – 2. village
Stad, centrum Stad, rand Dorp, centrum Dorp, rand
High amount of walking: - The no-alternatives - The bikers - The "buzzers" Hardly walk: - Mother's (and father's) boys and girls - Cautious and wary
fiets voet
tram bus
5-10 km: hoog aandeel fiets
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Fietsen maakt slank J M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Elektrische fietsen: § Vergroten de actieradius § Geven een gevoel van zekerheid § Max 25 km/h, max 0,25 kW
+ zelf trappen
Fietsen wordt geavanceerd M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
§ Typische pedelec gebruikers § Pendelaars, ouderen, niet hele sportieve mensen die wel willen
bewegen
§ Redenen om een pedelec te gebruiken § Gewoon fietsen is te zwaar: 66% § Gewoon fietsen kan te zwaar worden: 65% § Trotseren van tegenwind: 46% § Afleggen van langere afstanden: 46%
§ Nederland: § 2008: 140.000 fietsen verkocht
(gemiddeld voor 1.900€) § 1/3 van totale verkoop nieuw fietsen… § 2009: groei van 49% § Elektrische fiets is 12% totale fietsverkoop
Pedelecs M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Veel verschillende soorten fietsen
In Kopenhagen heeft 25% van de gezinnen een bakfiets
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Safety belt
Secure parking
Lockable trunk
Shopping
Safety belts
Happy son Zero emissions
Fresh and modern design
De bakfiets – groeiende populariteit M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Let op: afmetingen fietsen
Fietsinfrastructuur voorbereiden op de toekomst Opkomst van fietsen met drie wielen!
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Afmetingen fietsen M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Fietsrouteplanner Gent
Optie: comfortroute, geschikt voor bijvoorbeeld bakfietsen
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Het intelligente fietsen…
Braking light
Blind spot detection
Bicycle airbag on car
Airbag cyclist
C2B communication
Secured crosswalk
Elektronic braking
V2I and I2V communication
Rain sensor
Safe cycle route on smartphone
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Virtuel cycle lane
Light Lane Existing – patent has been applied for A green laser projects a cycle lane behind the bicycle. Effect: increased visibility of the bycicle www.safecycle.eu
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Verplaatsingsgedrag & verkeersveiligheid
Senioren • meer vrijliggende fietspaden • verbreden van bestaande infrastructuur • beter onderhoud
Muziek en telefoongebruik • muziek en telefoon gebruik leiden af • Verhoogd risico op een ongeval (+30%) àBewustwording
Onderzoeksagenda SWOV
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
‘nieuwe fietsproblemen’
§ Fietspaden te smal voor nieuwe soorten fietsen
§ Snellere fietsers, sneller fietsen à Snelheidsverschillen à twee-snelheden fietspaden?
§ Langere afstanden voor dagelijkse verplaatsingen à noodzaak voor fietssnelwegen
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Maatvoering fietsvoorzieningen Type fietsvoorziening Aanbevolen
Min breedte (cm)
Minimum breedte(cm)
Verhoogd Tussenstrook rijweg (cm)
Rijsnelheid autoverkeer
Aanliggend eenrichtingsfietspad
> 175 150 X > 25 (50)
< 50 km/h
Vrijliggend eenrichtingsfietspad
> 175 (200)
150 / > 100 (100-250)
> 50 km/h
Aanliggend dubbelrichtingsfietspad
nvt
Vrijliggend dubbelrichtingsfietspad
> 250 (275-350)
200 / > 100 > 50 km/h
Fietssuggestiestrook 125-150 120 / / < 50 km/h
Fietsweg 250 - 350 250 / / /
Gemengd verkeer
Bron: Vademecum fietsvoorzieningen (tussen haakjes: aanbevolen breedte indien mogelijk)
• Huidige normen zijn minimum normen! • Voor een robuust en toekomstgericht netwerk: ruimere maten nemen:
• bij frequenter gebruik (samen kunnen fietsen, passeren), • veel afwijkende fietsen (bijvoorbeeld bakfietsen) • veel verschillende snelheden (sportieve fietsers samen met ouderen…)
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Ruim ontwerpen = ontwerpen voor de toekomst
Oslo
Wenen
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Comfort
www.fietsberaad.nl
http://www.tfl.gov.uk/roadusers/cycling/15832.aspx
Super cycle highways London
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Kwaliteitsvol hoofdnetwerk
Groene routes Fietssnelwegen Veelgebruikte routes
• Voldoende ruimte voor veel fietsers
• Meerdere stroken per richting – verschillende snelheden faciliteren
• Groene golven zorgen ervoor dat fietsers zo min mogelijk hoeven te stoppen
Eisen netwerk: • Samenhangend • Direct • Aantrekkelijk • Veilig • Comfortabel
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Evaluering af Odense – Danmarks Nationale Cykelby Evaluering af Odense – Danmarks Nationale Cykelby
Odense: Groene golf M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
§ Concurreren met andere vervoerwijzen § Belangrijke reden om te gaan fietsen voor
48% van de inwoners van CPH § Reistijdreductie 10% à toename van het
aantal fietsers met 1 tot 2%
Kwaliteitsvol hoofdnetwerk
• LED-markering om wegdek flexibel te benutten
• Fietspaden tijdelijk breder tijdens de ochtendspits ten koste van voetgangers
• Halteplaatsen voor busvervoer alleen wanneer nodig
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
De meetfiets M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Meetfiets in het nieuws M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Fiets op de bus
Seattle
Postbus CH
Woon-werk verkeer & toeristisch Vergroten actieradius Flexibiliteit over de dag (heen met openbaar vervoer, terug met de fiets)
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
§ Goede parkeervoorzieningen zijn cruciaal voor een toename van fietsgebruik
§ Voordelen veilig stallen fiets: § Hogere kwaliteit fietsen à meer plezier in fietsen à meer fiets-km
§ Fietsen voor specifieke doeleinden (bakfiets, stadsfiets, koersfiets)
Parkeren van de fiets M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Parkeren van de fiets
Amsterdam Leidscheplein: gratis stalling, 24 uur per dag open!
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Volautomatisch parkeren
© Nienke Lankhorst © Nienke Lankhorst
Dag en nacht toegankelijk • in steden met ruimtegebrek • op sociaal onveilige plaatsen (kan ook bovengronds zoals “bagage
kluizen”)
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Informatie over fietsparkeren www.fietsberaad.nl
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Informatie fietsenstallingen
www.mobielvlaanderen.be
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Wat voor soort stalling?
Inspiratieboek fietsparkeren
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Wat voor soort fiets?
Inspiratieboek fietsparkeren
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Hoe lang parkeren?
Inspiratieboek fietsparkeren
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Tellen van veel fietsen
Inspiratieboek fietsparkeren
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
In plaats van een auto Parkeerplaats
Vancouver Nederland Kopenhagen
Zürich
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Gesloten boxen Gent Brugge
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Bij stations Tijdelijke stallingen met twee verdiepingen
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Bij stations M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Stationsstalling – 3 lagen
Bern, Zwitserland
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Op straat: soms met P-regime
Winterthür, Zwitserland
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
In garages
Seattle, USA
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Bij de woning
Let op aantal en type fietsen per gezin!
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Parkeren bij de woning
De parkeermakelaar brengt vraag en aanbod samen Kan ook in combinatie met auto-parkeerplaatsen
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Parkeren bij de woning M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Voorbeeldverordening M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
De publieke fiets M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
§ In combinatie met andere vervoersmiddelen in een keten
§ Beste vervoersmiddel bij een verplaatsing
§ Ook toeristisch interessant: bijvoorbeeld
De publieke fiets M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Antwerpen M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Vier generaties publieke fietsen
http://www.cts.cv.ic.ac.uk/documents/publications/iccts01390.pdf
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Publieke fietsen: gebruiken indien nodig
http://www.cts.cv.ic.ac.uk/documents/publications/iccts01390.pdf
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Publieke fietsen: gebruik per dag
• Biel: 4 maal • Parijs: 8-12 maal per
dag (bijzonder goed) • Brussel: elke 5 dagen
1 maal • Veel systemen: maar
1-3 maal per maand
Biel, Switzerland. Standplaats bij het station
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Valencia M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Konrad - Kassel M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Barcelona - bicing M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Barcelona: publieke fiets als catalysator voor fietsinfra M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Fiets toekomst
Pedelec parking en oplaadpunt
Pedelec als onderdeel van het ‘eco-assecoire’pakket van Opel
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Openbaar vervoer Revival van de tram
Wederopstanding van te tram in Frankrijk § 1890: Eerste elektrische tram in Frankrijk: Clermont-
Ferrand – daarna Parijs en Marseille § Rond 1905: 50 steden met een tram § Rond 1910: 80 steden met tram § Na WOI: trams verliesgevend, ouderwets, oorzaak van
verkeersopstoppingen… § 1929: Parijs vervangt trams door bussen § 1937: geen trams meer in Parijs § Jaren 40 en 50: tram uit het stadsbeeld § 1971: nog maar drie tramlijnen § Eind jaren 70: de tram weer in de aandacht § 1985: Nantes, 1987: Grenoble § Nu: veel Franse steden hebben tram of Light Rail (ook
Parijs)
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Financiering § Publiek transport belasting (versement transport)
voor steden > 10.000 § Belasting gaat naar de stad zelf § Werkgevers (publiek en privaat) met meer dan 9
medewerkers betalen 0.15 tot 1.80% van de totale loonkosten.
§ Vrijstelling wordt verleend aan bedrijven die eigen transport of woongelegenheid aanbieden
§ Belasting is ondermeer afhankelijk van type transport dat wordt geboden: hoe hoogwaardiger hoe hoger de belasting
Hass-Klau C., G. Crampton en R. Benjari (2004). Economic Impact of Light Rail. The Results of 15 Urban Areas in France, Germany, UK and Norht America.
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Dijon – Place Darcy Avant M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Dijon – Place Darcy Avant M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
§ 250.000 inwoners § 460.000 inwoners
vervoersgebied § Dicht netwerk met
verschillende uitbreidingen (groene cirkels)
§ Moderne rail: § Veel haltes waar
mensen wonen en naar toe willen
§ Snelheid over grotere afstand
Straatsburg
Atelier Alfred Peter Paysagiste
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Rénovation des quartiers péri-urbains - Hautepierre Atelier Alfred Peter Paysagiste
Straatsburg M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Transformation de grandes infrastructures
Esplanade
Straatsburg
Atelier Alfred Peter Paysagiste
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
Rénovation d’Avenue – Rue des Franc-Bourgeois Atelier Alfred Peter Paysagiste
Straatsburg M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Straatsburg M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Straatsburg M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Straatsburg M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Straatsburg M
arjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaamheid in de bouw
sector: mobiliteit - 7 feb 2013
Effecten Light Rail
• Meer reizigers • Meer voetgangers in het centrum • Meer omzet winkels • Hogere huur- en verkoopprijzen van
onroerend goed
Marjolein de Jong - Postgraduaat Duurzaam
heid in de bouwsector: m
obiliteit - 7 feb 2013
De keten - STOP stappen – trappen – openbaar vervoer - personenauto