1ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
Hoofdstuk 14:Macro-economische analyse: Wat en Waarom?
Economie, een Inleiding
2ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
Macro-economische analyse: Wat en Waarom?
Micro-economie: Gedragsmodellen van individuele economische agenten
Macro-economie: Grotere geheel van alle output in een economie Ook andere aggregaten
Totale tewerkstelling / werkloosheid Wisselkoers
Aggregaten = optelsom van economische variabelen op individueel niveau van gezinnen en bedrijven Micro-economie volstaat? Geen macro-economie nodig?
3ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
Macro-economische analyse: Wat en Waarom?
De vraag die zich onmiddellijk opdringt is of we schommelingen en veranderingen in die heel grote aggregaten niet kunnen terugbrengen tot veranderingen in de onderliggende delen. Aggregaten zijn toch gewoon een optelsom van economische variabelen op het individuele niveau van gezinnen en bedrijven?
Dus is het verleidelijk te concluderen dat we buiten micro-economie geen bijkomende analyse meer nodig hebben. In dit hoofdstuk gaan we zien dat macro-economie niet zomaar de optelsom is van wat er gebeurt op het micro-economische vlak en dat een macro-economische analyse bijkomende inzichten oplevert. We geven in dit hoofdstuk drie redenen waarom het geheel meer is dan de samenstellende delen.
4ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
Macro-economische analyse: Wat en Waarom?
Macro-economie niet zomaar optelsom van wat er op micro-economisch vlak gebeurt Bijkomende inzichten
Drie redenen: Band tussen markten van finale goederen en markten van
productiefactoren Economische kringloop Wet van Say
Gebruik van geld Ontregeling van geldstroom kan reële goederen- en
dienstenstroom beïnvloeden (financiële crisis) Studie van informatie- en coördinatieproblemen
5ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
Macro-economische analyse: Wat en Waarom? - Inhoudstafel
1. De economische kringloop en de wet van Say2. Het belang van geld3. Informatie- en coördinatieproblemen4. Van Keynes naar de klassieken en terug
6ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
Macro-economische analyse: Wat en Waarom? - Inhoudstafel
1. De economische kringloop en de wet van Say2. Het belang van geld3. Informatie- en coördinatieproblemen4. Van Keynes naar de klassieken en terug
7ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
1. De economische kringloop en de wet van Say
Economische kringloop Onderzijde van kringloop
Bedrijven verkopen hun goederen en diensten in markten van finale goederen en diensten
Totale opbrengst van deze verkopen:
Opbrengst wordt gebruikt om productiefactoren te betalen
8ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
1. De economische kringloop en de wet van Say
Economische kringloop Bovenzijde van kringloop
Bedrijven kopen productiefactoren op factormarkten Arbeiders worden vergoed met loonEigenaars van land worden vergoed met huur of
pachtVerschaffers van kapitaal krijgen interest en/of
dividend
Opbrengst van verkoop van finale goederen en diensten wordt uitbetaald aan Diegenen die aan productieproces hebben bijgedragen Dit zijn consumenten
9ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
10ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
1. De economische kringloop en de wet van Say
Tegenover productiestroom van goederen en diensten (‘de benedenloop’) staat inkomensstroom die terecht komt bij consumenten (‘de bovenloop’)
Gezinnen verkrijgen inkomens, hiermee kan men Consumptiegoederen kopen Inkomen opzij zetten = Sparen
11ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
1. De economische kringloop en de wet van Say
Veronderstel prijsstijging van alle finale goederen en diensten Zal Q dalen? Niet noodzakelijk, gezinnen krijgen nu hoger inkomen
uitbetaald Veel vragen:
Effect op productie? Effect op spaargedrag?
Simultane interactie van alle markten Macro-economie Soms ook in micro-economie: theorie van algemeen
evenwicht
12ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
1. De economische kringloop en de wet van Say
Macro-economisch effect niet gelijk aan som van micro-economische effecten
Wet van Say “Elk aanbod creëert zijn eigen vraag” Indien consumenten niet sparen
Alle inkomen wordt besteed aan consumptie Productiestroom vloeit terug in vorm van vraag naar
goederen en diensten
13ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
1. De economische kringloop en de wet van Say
In werkelijkheid zullen gezinnen ook sparen Deel van inkomen wordt dan aan kringloop van goe-deren
en diensten onttrokken Een ‘lek’
14ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
Macro-economische analyse: Wat en Waarom? - Inhoudstafel
1. De economische kringloop en de wet van Say2. Het belang van geld3. Informatie- en coördinatieproblemen4. Van Keynes naar de klassieken en terug
15ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
2. Het belang van geld
Geld: ons algemeen ruilmiddel
Aan kringloop van goederen en diensten beantwoordt kringloop van geld
Dubbele kringloop wordt weergegeven in Figuur 14.2.
16ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
17ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
2. Het belang van geld
Beide kringlopen geven dezelfde onderliggende eco-nomische realiteiten weer en hebben dezelfde waarde Geld is neutraal? Verstoringen in geldkringloop hebben vaak effecten op
onderliggende reële grootheden
18ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
2. Het belang van geld
Hoeveelheid geld die mensen op bepaald moment aanhouden: M Voorraadvariabele
Geldwaarde van productie: PQ: stroom van goederen en diensten die (gedurende bepaalde periode) worden verhandeld op outputmarkten Stroomvariabele
Omloopsnelheid V: meet aantal keren dat bestaande geldvoorraad wordt gebruikt in transacties van goe-deren en diensten gedurende bepaalde periode
19ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
2. Het belang van geld
Identiteit van Fisher:
Stel: omloopsnelheid van geld (V) daalt Als M ongewijzigd blijft P en/of Q moet dalen Potentieel effect op goederenstroom
20ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
Macro-economische analyse: Wat en Waarom? - Inhoudstafel
1. De economische kringloop en de wet van Say2. Het belang van geld3. Informatie- en coördinatieproblemen4. Van Keynes naar de klassieken en terug
21ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
3. Informatie- en coördinatieproblemen
Volmaakte mededinging Vraagoverschot Prijs zal stijgen Gevraagde hoeveelheid zal afnemen Dus: coördinatie via prijsmechanisme
Macro-economie: dikwijls situaties waarin coördinatie- mechanisme niet goed functioneert Oorzaak: informatieproblemen Inderdaad, realiteit wijkt vaak sterk af van ijkmodel van
perfecte mededinging
22ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
3. Informatie- en coördinatieproblemen
Voorbeeld 1: investeringen Motivatie voor investeringen
Verwachting dat toekomstige vraag zal stijgen Echter: onzekerheid m.b.t. Toekomst
Omwille van onzekerheid zullen bedrijven ‘naar elkaar kijken’ B zet grote investeringen op Blijkbaar ziet B toekomst optimistisch tegemoet Signaal voor bedrijf A om te investeren Investeringsboom met zelfvoedend karakter
Door vele investeringen stijgt totale productie. Optimisme wordt bevestigd
23ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
3. Informatie- en coördinatieproblemen
Voorbeeld 1: investeringen Omwille van onzekerheid zullen bedrijven ‘naar elkaar
kijken’ B schroeft investeringen terug Blijkbaar schat B toekomst pessimistisch in Signaal voor bedrijf A om niet te investeren Investeringsboom met zelfvoedend karakter
Door gebrek aan investeringen daalt totale productie. Negativisme wordt bevestigd
‘Animal spirits’ Informatie vaak gebrekkig Cyclische bewegingen in productie Vlagen van pessimisme en optimisme
24ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
3. Informatie- en coördinatieproblemen
Voorbeeld 2: spaarders Sparen = Niet-consumeren Spaargedrag afhankelijk van verwachting
Pessimisme: sparen Vraag neemt af Productie neemt af Inkomen neemt af (zie kringloop) Neiging om meer te sparen leidt uiteindelijk tot
minder (mogelijkheid tot) sparen Pessimisme wordt bevestigd
Dit is ‘spaarparadox’ van Keynes
25ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
3. Informatie- en coördinatieproblemen
Voorbeeld 2: spaarders Spaarparadox gevolg van falende coördinatie van
gedrag van spaarders Individuele spaarder houdt te weinig rekening met
collectief effect van zijn toegenomen sparen Individuele rationaliteit kan tot collectief ongunstig
resultaat leiden
Opnieuw zelfvoedend mechanisme Pessimisme
minder consumptie daling van productie en inkomen reden tot pessimisme
26ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
Macro-economische analyse: Wat en Waarom? - Inhoudstafel
1. De economische kringloop en de wet van Say2. Het belang van geld3. Informatie- en coördinatieproblemen4. Van Keynes naar de klassieken en terug
27ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
4. Van Keynes naar de klassieken en terug
Klassieke economen: Prijsveranderingen zorgen ervoor dat verschillen tussen
vraag en aanbod verdwijnen en dat evenwicht altijd hersteld wordt
Wet van Say: vermits aanbod zijn eigen vraag creëert kunnen er geen langdurige macro-economische oneven-wichten zijn
28ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
4. Van Keynes naar de klassieken en terug
Keynes: Geheel van fenomenen die evenwichtsherstel kunnen
belemmeren Bij overgang van micro-economische dimensie naar
macro-economische geheel Permanente werkloosheid mogelijk ook in het evenwicht
Context: Grote Depressie in jaren dertig Daling van totale productie met 20% tot 40% Stijging van werkloosheid tot 25% (en meer) van de
actieve bevolking
29ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
4. Van Keynes naar de klassieken en terug
Grote Depressie in jaren dertig Ineenstorting van aandelenprijzen in 1929 Pessimisme bij consumenten Sparen neemt toe Productie en inkomen dalen (‘spaarparadox’)
30ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
4. Van Keynes naar de klassieken en terug
Keynes: vicieuze cirkel van pessimisme doorbreken Met overheidsuitgaven
Consumptiegoederen Investeringsgoederen
Optimisme neemt dan weer over
Invloedrijk na Tweede Wereldoorlog Tijdens recessies
Overheidsuitgaven laten toenemen Belastingen laten dalen
Tijdens hoogconjunctuur Overheidsuitgaven laten afnemen Belastingen laten toenemen (onpopulair)
31ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
4. Van Keynes naar de klassieken en terug
Einde jaren zeventig: Keynesiaanse analyse verworpen Moderne versie van klassieke economische theorie Terugkeer naar micro-economische grondslagen
Individuen zijn rationeel Representatieve economische agent
Jaren negentig Vernieuwde klassieke theorie werkelijkheidsgehalte ge-ven
Loon- en prijsrigiditeiten Nieuw-Keynesiaanse modellen
Dynamic Stochastic General Equilibrium modellen
32ECONOMIE, EEN INLEIDING 2010 14 – MACRO-ECONOMISCHE ANALYSE: WAT EN WAAROM? © S. COSAERT, A. DECOSTER & T. PROOSTUNIVERSITAIRE PERS LEUVEN
4. Van Keynes naar de klassieken en terug
Financiële en economische crisis anno 2007 Moderne macro-economische modellen onder druk
Wereldvreemd Hypothese van rationele individuen??
Vlagen van euforie en pessimisme? Dit zijn ‘animal spirits’
Negeert coördinatieproblemenNiet geloofwaardig
Keynes komt terug