Download pdf - INFORMACJA - trybunal.gov.pltrybunal.gov.pl/fileadmin/content/dokumenty/publikacje/informacje... · Trybunału Konstytucyjnego ... Kontrola prowadzona na podstawie skargi konstytucyjnej

I N F O R M A C J A

O ISTOTNYCH PROBLEMACH WYNIKAJĄCYCH Z DZIAŁALNOŚCI

I ORZECZNICTWA TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO

W 2017 ROKU

Warszawa 2018

– 3 –

Spis treści

Rozdział I. Pozycja ustrojowa i kompetencje Trybunału Konstytucyjnego ........ 7

1. SkładiorganyTrybunałuKonstytucyjnego........................................................................72. PodstawyprawnefunkcjonowaniaTrybunałuKonstytucyjnego..............................73. KompetencjeTrybunałuKonstytucyjnego...........................................................................8

3.1. Hierarchicznakontrolanorm.............................................................................................83.1.1. Zakreskontroli...........................................................................................................83.1.2. Kryteriakontroli.......................................................................................................93.1.3. Rodzajekontroli........................................................................................................9

3.2. Pozostałekompetencje......................................................................................................104. RodzajeicharakterrozstrzygnięćTrybunałuKonstytucyjnego..............................11

Rozdział II. Wybrane zagadnienia wynikające z wyroków wydanych w 2017 r. ........................................................................................................... 13

1. Pozycjakonstytucyjnychorganówpaństwaistatusprawnyjegofunkcjonariuszy.............................................................................................................................131.1. WyłanianieiprzedstawianiekandydatównastanowiskaPrezesa

iWiceprezesaTrybunałuKonstytucyjnegoorazPierwszegoPrezesaSąduNajwyższego.................................................................................................................13

1.2. KształtowanieskładuKrajowejRadySądownictwaikadencjajejczłonków...141.3. StatussędziegoTrybunałuKonstytucyjnego...........................................................15

2. Kształtowaniesytuacjiczłowiekaiobywatelawzgodziezestandardamikonstytucyjnymi...........................................................................................................................162.1. Zasadaochronyzaufaniadopaństwaistanowionegoprzeznieprawa......172.2. Zasadasprawiedliwościspołecznej..............................................................................182.3. Zasadaproporcjonalności.................................................................................................182.4. Zasadarówności...................................................................................................................192.5. Ochronapodmiotówsłabszych......................................................................................222.6. Ochronarodziny....................................................................................................................222.7. Sprzyjaniezaspokajaniupotrzebmieszkaniowychobywateli,

wtymochronaprzedbezdomnością............................................................................233. Wolnościiprawakonstytucyjne............................................................................................24

3.1. Wolnościniewymagająceorazwymagająceinstytucjonalizacji......................243.1.1. Wolnośćinietykalnośćosobistaorazwolnośćdecydowania

ożyciuosobistym...................................................................................................243.1.2. Wolnośćzgromadzeń...........................................................................................253.1.3. Wolnośćmajątkowa...............................................................................................26

Informacja o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2017 roku

– 4 –

3.2. Konkretyzacjatreścipraw................................................................................................283.2.1. Prawodonauki.......................................................................................................283.2.2. Prawodozabezpieczeniaspołecznego........................................................28

3.3. Środkiochronywolnościiprawkonstytucyjnych.................................................294. Zasadykształtowaniaodpowiedzialnościkarnejiadministracyjnej....................335. Zasadytworzeniaprawa...........................................................................................................34

5.1. Zasadypoprawnejlegislacji.............................................................................................345.2. Proceduraustawodawcza.................................................................................................375.3. Zasadywydawaniarozporządzeń.................................................................................37

Rozdział III. Wstępna kontrola skarg konstytucyjnych i wniosków w 2017 r. ......................................................................................................... 41

Rozdział IV. Skutki orzeczeń Trybunału Konstytucyjnegodla prawodawcy oraz współdziałanie z sądami ........................................................ 45

1. WykonywanieorzeczeńTrybunałuKonstytucyjnegoprzezprawodawcę..........451.1. Oczekiwanareakcjaprawodawcynaorzeczenia

TrybunałuKonstytucyjnego.............................................................................................461.1.1. Zmianykonieczne..................................................................................................46

1.1.1.1. Wyrokimogącespowodowaćpowstanielukiwprawie......461.1.1.2. Wyrokistwierdzająceniepełnycharakterregulacji .............461.1.1.3. Innewyrokiwymagającezmianwprawie.................................47

1.1.2. Zmianywskazane..................................................................................................471.1.3. Zmianysygnalizowane........................................................................................48

1.2. ReakcjaparlamentuiinnychorganównaorzeczeniaTrybunałuKonstytucyjnego.............................................................................................481.2.1. InicjatywyustawodawczeSenatu...................................................................481.2.2. InicjatywyustawodawczeRadyMinistrów................................................501.2.3. Aktywnośćinnychpodmiotów........................................................................50

2. Współdziałaniezsądam...........................................................................................................502.1. Pytaniaprawne......................................................................................................................502.2. Wpływstosowaniaprawanakształtowanieorzecznictwa

TrybunałuKonstytucyjnego.............................................................................................522.3. Wykładniaprokonstytucyjna..........................................................................................532.4. SkutkiwyrokówTrybunałuKonstytucyjnego..........................................................54

2.4.1. PowszechnamocobowiązującaorzeczeńTrybunałuKonstytucyjnego.....................................................................................................54

2.4.2. Odroczenieterminuutratymocyobowiązującej.....................................542.4.3. Wznowieniepostępowania...............................................................................55

Spis treści

– 5 –

Rozdział V. Działalność pozaorzecznicza Trybunału Konstytucyjnego ............ 57

1. Konferencje,wykładynaukoweiinnewydarzeniawsiedzibieTrybunałuKonstytucyjnegoorazudziałjegoprzedstawicieliwwydarzeniachkrajowych.....................................................................................................57

2. Współpracamiędzynarodowa................................................................................................582.1. Wyjazdyzagraniczne..........................................................................................................582.2. WizytywsiedzibieTrybunałuKonstytucyjnego....................................................59

3. DziałalnośćZespołuPrasyiInformacji...............................................................................59

ZAŁĄCZNIKI .......................................................................................................................... 61

Załączniknr1. AnalizadanychstatystycznychdotyczącychwpływusprawdoTrybunałuKonstytucyjnego.................................................................63

Załączniknr2. AnalizadanychstatystycznychdotyczącychsprawzakończonychprzezTrybunałKonstytucyjny....................................67

Załączniknr3. Wstępnakontrolaskargkonstytucyjnychiwniosków....................81Załączniknr4. Rodzajerozstrzygnięćzawartychwwyrokach...................................85Załączniknr5. Wzorcekontroliwsprawachzakończonychwyrokiem..................87Załączniknr6. Przedmiotkontroliwsprawachzakończonychwyrokiem............89Załączniknr7. Przeglądtreścisentencjiwyrokówzapadłychw2017r..............95Załączniknr8. Charakterystykapostanowieńoumorzeniupostępowania.......109Załączniknr9. Przeglądzdańodrębnychzgłoszonychdowyroków

ipostanowieńTrybunałuKonstytucyjnegowydanychw2017r.............................................................................................................115

Załączniknr10. Zestawieniewyrokówz2017r.odraczającychterminutratymocyniekonstytucyjnychprzepisów..................................................119

Załączniknr11. Zestawieniewyrokówipostanowieńsygnalizacyjnychwydanychw2017r.wymagającychwykonania..............................121

Załączniknr12. Zestawieniezaległychorzeczeńpozostawionychbezodpowiedniejreakcjiprawodawcy...............................................122

– 7 –

Rozdział I. Pozycja ustrojowa i kompetencje Trybunału Konstytucyjnego

1. Skład i organy Trybunału KonstytucyjnegoTrybunałKonstytucyjnyskładasięz15sędziów(art.194ust.1Konstytucji).Do 24 stycznia 2017 r. w skład Trybunału Konstytucyjnego wchodzili:

Julia Przyłębska (prezes), Stanisław Biernat (wiceprezes), Henryk Cioch, Zbigniew Jędrzejewski, Leon Kieres, Lech Morawski, Mariusz Muszyński, Piotr Pszczółkowski, Małgorzata Pyziak–Szafnicka, Stanisław Rymar, Piotr Tuleja, Michał Warciński, Sławomira Wronkowska–Jaśkiewicz, Andrzej Wróbel, Marek Zubik.KolejnezmianywskładzieTrybunałuprzedstawiałysięnastępująco:– 24 stycznia 2017 r. sędzia AndrzejWróbel zrzekł się urzędu sędziego Trybu-

nału,wobecczego1 lutego2017r.ZgromadzenieOgólneSędziówTKpodjęłouchwałęstwierdzającąwygaśnięciejegomandatu.24lutego2017r.nasędzie-go Trybunału został wybrany Grzegorz Jędrejek, który kadencję rozpoczął 27lutego2017r.;

– 26czerwca2017r.zakończyłasiękadencjawiceprezesaTKStanisławaBiernata.8czerwca2017r.nasędziegoTKzostałwybranyAndrzej Zielonacki,któregokadencjarozpoczęłasię28czerwca2017r.;

– 5lipca2017r.nastanowiskoWiceprezesa TKzostałpowołanyprzezPrezyden-taRPMariusz Muszyński;

– 12lipca2017r.zmarłsędziaLechMorawski.15września2017r.zostałwybranynasędziegoTKJustyn Piskorski,któryrozpocząłkadencję18września2017r.;

– 20 grudnia2017 r. zmarł sędziaHenrykCioch. 26 stycznia2018 r. na sędzie-goTKzostałwybrany Jarosław Wyrembak,którykadencjęrozpoczął30sty- cznia2018r.OrganamiTrybunałuKonstytucyjnegosą Zgromadzenie Ogólne Sędziów Try-

bunału iPrezes Trybunału.W2017r.Prezesem TrybunałubyłasędziaJulia Przyłębska.

2. Podstawy prawne funkcjonowania Trybunału KonstytucyjnegoPodstawęprawnąfunkcjonowaniaTrybunałuKonstytucyjnegookreślaKonsty-

tucjaRzeczypospolitejPolskiejz2kwietnia1997r.,któraodsyładoustawywza-kresiedotyczącymorganizacjiTrybunałuKonstytucyjnegooraztrybupostępowaniaprzedTrybunałem.W2017r.obowiązywały:


– 8 –

– ustawaz30listopada2016r.oorganizacjiitrybiepostępowaniaprzedTrybuna-łemKonstytucyjnym1(dalej:u.o.t.p.TK);

– ustawaz30listopada2016r.ostatusiesędziówTrybunałuKonstytucyjnego2;– ustawaz13grudnia2016r.–Przepisywprowadzająceustawęoorganizacjiitry-

biepostępowaniaprzedTrybunałemKonstytucyjnymorazustawęostatusiesę-dziówTrybunałuKonstytucyjnego3.W 2017 r. uchwalono także przepisy wewnętrzne dotyczące funkcjonowania

TrybunałuKonstytucyjnego.27lipca2017r.ZgromadzenieOgólneSędziówTrybunałupodjęłouchwały:

– w sprawieRegulaminu Trybunału Konstytucyjnego, który wszedł w życie 1sierpnia2017r.;

– wsprawieKodeksu Etycznego Sędziów Trybunału Konstytucyjnego, którywszedłwżyciezdniemuchwalenia.Tego samego dnia Zgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału przyjęło uchwa-

łęwsprawiestatutuBiuraSłużbyPrawnejTrybunałuKonstytucyjnego iuchwałęw sprawie statutu Kancelarii Trybunału Konstytucyjnego. Obie uchwały weszływżycie1stycznia2018r.

W2017r.PrezesTrybunałuwydałarównieższeregzarządzeńzwiązanychztwo-rzeniem nowej struktury jednostek pomocniczych Trybunału, które rozpoczęłyfunkcjonowaniew2018r.

3. Kompetencje Trybunału Konstytucyjnego3.1. Hierarchiczna kontrola norm

TrybunałKonstytucyjny jest organemwładzy sądowniczej. Zgodnie z art. 188 pkt 1-3 i 5 Konstytucji, Trybunał orzeka w sprawach zgodności ustaw i umówmiędzynarodowych z Konstytucją; zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowamimiędzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonejwustawie;hierarchicznejzgodnościprzepisówprawa,wydawanychprzezcentralne organy państwowe oraz hierarchicznej zgodności innych aktów normatywnych (art.79ust.1Konstytucji).Wraziestwierdzenianiezgodności,aktniższegorzędujesteliminowanyzsystemuprawnego.

3.1.1. Zakres kontroliTrybunałKonstytucyjnymożebadaćpojedynczyprzepisprawnylubjegofrag-

ment, grupęprzepisówalbo cały akt normatywny. Inicjowaniepostępowaniana-stępujenapodstawiewniosku,skargikonstytucyjnej lubpytaniaprawnego,którespełniająprzewidzianeustawąwymaganiaformalne.Trybunałniewszczynapostę-powaniazurzędu.

1 Dz.U.poz.2072.2 Dz.U.poz.2073,zezm.3 Dz.U.poz.2074.


– 9 –

Kontrola dokonywana przez Trybunał jest ograniczona zakresem zaskarże-nia,którywynikazpismainicjującegopostępowanie.Zakreszaskarżeniaobejmu-je wskazanie kwestionowanego aktu normatywnego lub jego części (określenieprzedmiotukontroli)orazsformułowaniezarzutuniezgodnościzKonstytucją,raty-fikowanąumowąmiędzynarodowąlubustawą(wskazaniewzorcakontroli;art.67 ust.2u.o.t.p.TK).

Przepisyobowiązującewporządkuprawnymsąobjętedomniemaniemkonsty-tucyjnościdoczasuwydaniaprzezTrybunałorzeczeniaoichniezgodnościzaktemwyższegorzędu.PrzedstawienieargumentówobalającychtodomniemanienależydopodmiotuinicjującegopostępowanieprzedTrybunałem.

3.1.2. Kryteria kontroliWpostępowaniuprzedTrybunałemKonstytucyjnymuwzględniasiętrzykryte-

riakontrolikonstytucyjności:kompetencyjne,proceduralneimerytoryczne.Kryteriumkompetencyjneobejmujebadaniekompetencjiorganuwzakresiewy-

daniakwestionowanegoprzedTrybunałemKonstytucyjnymaktunormatywnego.Kryteriumproceduralneopierasięnaoceniedochowaniatrybuwymaganegoprze-pisamiprawadowydaniaaktulubdozawarciairatyfikacjiumowymiędzynarodo-wej.Kryteriummerytoryczneobejmujezaśocenętreściaktunormatywnego.

3.1.3. Rodzaje kontroliHierarchiczna kontrola norm przebiega w trybie kontroli następczej albo

prewencyjnej.Postępowanie w trybie kontroli następczej polega na ocenie hierarchicznej

zgodnościaktunormatywnegobędącegowokresievacatio legisalbotakiego,którywszedłwżycie.

Przedmiotempostępowaniawtrybie kontroli prewencyjnejjestustawaprzed-stawionaPrezydentowidopodpisu(art.122ust.3Konstytucji)lubumowamiędzy-narodowaprzedjejratyfikacją(art.133ust.2Konstytucji).Kontrolatamożebyćza-inicjowanawyłącznieprzezPrezydenta.W2017r.Prezydentzłożyłjedenwniosekwtymtrybie(Kp 1/17).

Postępowanie przed Trybunałem może być wszczęte na podstawie wniosku,skargikonstytucyjnejlubpytaniaprawnego.

Wtrybiewnioskowymkontrolamacharakter abstrakcyjny,czyliniedotyczykonkretnegowypadkuzastosowaniabadanegoprzepisu.Podmiotyuprawnionedozłożeniawnioskuwsprawieprzeprowadzeniakontroli zostaływskazanewart.191 ust.1pkt1-5Konstytucji.Wśródnichznajdująsiętakie,któremogązainicjowaćkon-trolękażdegoaktunormatywnego,wzakresiewyznaczonymart.188Konstytucji,oraztakie,któremogąinicjowaćkontrolętylkookreślonychaktównormatywnych.

Pierwszagrupapodmiotówmatzw.legitymacjęogólną(PrezydentRP,MarszałekSejmu,MarszałekSenatu,PrezesRadyMinistrów,50posłów,30senatorów,Pierw-szyPrezesSąduNajwyższego,PrezesNaczelnegoSąduAdministracyjnego,Prokura-torGeneralny,PrezesNajwyższejIzbyKontroli,RzecznikPrawObywatelskich).


– 10 –

Drugagrupapodmiotówmalegitymacjęszczególną,ograniczonądopewnychro-dzajówspraw(KrajowaRadaSądownictwa,organystanowiącejednosteksamorzą-du terytorialnego, ogólnokrajowe organy związków zawodowych, ogólnokrajowewładzeorganizacjipracodawcówiorganizacjizawodowych,kościołyiinnezwiązkiwyznaniowe).KrajowaRadaSądownictwamożeinicjowaćpostępowaniawzakre-sie,w jakimkwestionowaneaktydotycząniezależnościsądów iniezawisłościsę-dziów.PozostałewskazanepodmiotymogąinicjowaćpostępowanieprzedTK,jeżeliaktnormatywnydotyczysprawobjętychichzakresemdziałania.

KolejnymsposobemzainicjowaniapostępowaniaprzedTrybunałemKonstytu-cyjnymjestwniesienieskargikonstytucyjnej.Zgodniezart.79ust.1Konstytucji,skargęmoże złożyć każdy, czyje konstytucyjnewolności lub prawa zostały naru-szone.Skargakonstytucyjnamożedotyczyćtylkotakiegoaktunormatywnego,napodstawiektóregosądluborganadministracjipublicznejorzekłostatecznieowol-nościach,prawachalboobowiązkachskarżącegookreślonychwKonstytucji.Skargikonstytucyjnepodlegająprocedurzewstępnejkontroli.

InnymsposobemwszczęciapostępowaniaprzedTrybunałemKonstytucyjnymjestprzedstawieniepytaniaprawnego.Wmyślart.193Konstytucji,pytaniecodozgodnościaktunormatywnegozKonstytucją,ratyfikowanymiumowamimiędzyna-rodowymilubustawą,możeprzedstawićTrybunałowikażdysąd,jeżeliododpowie-dzinaniezależyrozstrzygnięciesprawytoczącejsięprzedtymsądem.

Kontrolaprowadzonanapodstawieskargikonstytucyjnejalbopytaniaprawne-gomacharakter konkretny.Przedmiotemtejkontrolisąprzedewszystkimprzepi-sy,którezostałyzastosowanewobecskarżącegolubmajązostaćzastosowanewto-czącymsiępostępowaniuprzezsądemprzedstawiającympytanieprawne.

Wynikkontrolikonstytucyjności,niezależnieodsposobuzainicjowaniapostępo-wania,wywołujezawszeskutekgeneralnyiabstrakcyjny.

3.2. Pozostałe kompetencjeZgodniezart.189Konstytucji,TrybunałKonstytucyjnyrozstrzygasporykom-

petencyjne pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa. W myśl art.192Konstytucji,wszczęciepostępowaniawtymzakresienastępujenawniosekPrezydentaRzeczypospolitej,MarszałkaSejmu,MarszałkaSenatu,PrezesaRadyMi-nistrów,PierwszegoPrezesaSąduNajwyższego,PrezesaNaczelnegoSąduAdmini-stracyjnegoiPrezesaNajwyższejIzbyKontroli.W2017r.MarszałekSejmuwystąpiłzwnioskiemorozstrzygnięciesporukompetencyjnegopomiędzyPrezydentemRPaSądemNajwyższym(Kpt 1/17).

TrybunałorzekarównieżwsprawachzgodnościzKonstytucjącelówlubdziałal-nościpartiipolitycznych(art.188pkt4Konstytucji).

Zgodnie z art. 131 ust. 1 Konstytucji, Trybunał ma kompetencję w zakresiestwierdzeniaprzeszkodywsprawowaniuurzęduprzezPrezydentaRPipowierze-niatymczasowegowykonywaniajegoobowiązkówMarszałkowiSejmu.DotądTry-bunałKonstytucyjnyniekorzystałztejkompetencji.

TrybunałmatakżemożliwośćzasygnalizowaniaSejmowiiSenatowiorazinnymorganom stanowiącymprawo istnienia uchybień i lukwprawie, których usunię-cie jestniezbędnedo zapewnienia spójności systemuprawnegoRzeczypospolitej


– 11 –

Polskiej(art.35ust.1u.o.t.p.TK).W2017r.Trybunałwydałjednotakiepostanowie-nie(p. z 17 października 2017 r., S 1/17).

4. Rodzaje i charakter rozstrzygnięć Trybunału KonstytucyjnegoTrybunałKonstytucyjnywydajedwarodzajeorzeczeń:wyrokilubpostanowienia.Zgodniezart.103u.o.t.p.TKwyrokisąwydawanewsprawachdotyczących:

1) zgodnościustawiumówmiędzynarodowychzKonstytucją;2) zgodnościustawzratyfikowanymiumowamimiędzynarodowymi,którychraty-

fikacjawymagałauprzedniejzgodywyrażonejwustawie;3) zgodności przepisów prawa, wydanych przez centralne organy państwowe,

zKonstytucją,ratyfikowanymiumowamimiędzynarodowymiiustawami;4) skargkonstytucyjnych;5) zgodnościzKonstytucjącelówlubdziałalnościpartiipolitycznych.

Postanowieniasąnatomiastwydawanewsprawach:1) rozstrzyganiasporówkompetencyjnychpomiędzycentralnymikonstytucyjnymi

organamipaństwa;2) rozstrzyganiaostwierdzeniuprzeszkodywsprawowaniuurzęduprzezPrezy-

dentaRzeczypospolitejPolskiejorazpowierzeniaMarszałkowiSejmutymczaso-wegowykonywaniaobowiązkówPrezydentaRzeczypospolitejPolskiej;

3) innych,wktórychustawatakstanowilubniewymagającychwydaniawyroku.Zgodnie z art. 190 ust. 1 Konstytucji, orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego

mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Orzeczenia podlegają nie-zwłocznemuogłoszeniuworganieurzędowym,wktórymaktnormatywnybyłogło-szony.Jeżeliaktniebyłogłoszony,orzeczenieogłaszasięwDziennikuUrzędowymRzeczypospolitejPolskiej„MonitorPolski”.OrzeczenieTrybunałuKonstytucyjnegowchodziwżyciezdniemogłoszenia,jednakTrybunałKonstytucyjnymożeokreślićinny termin utratymocy obowiązującej niekonstytucyjnego aktu normatywnego.Termintenniemożeprzekroczyćosiemnastumiesięcy,jeślichodzioustawę,adwu-nastumiesięcy, jeśli chodzi o inny akt normatywny.Wwypadku orzeczeń, które wiążą się z nakładami finansowymi nieprzewidzianymi w ustawie budżetowej, TrybunałKonstytucyjnyokreślaterminutratymocyobowiązującejaktunormatyw-negopozapoznaniusięzopiniąRadyMinistrów.

– 13 –

Rozdział II. Wybrane zagadnienia wynikające z wyroków wydanych w 2017 r.

1. Pozycja konstytucyjnych organów państwa i status prawny jego funkcjonariuszy

1.1. Wyłanianie i przedstawianie kandydatów na stanowiska Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego oraz Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego

Procedura powołania Prezesa oraz Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnegoprzez Prezydenta Rzeczypospolitej spośród kandydatów przedstawionych przezZgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału Konstytucyjnego ma charakter ustro-jowy.Wodniesieniudo tegorodzajusprawuregulowanychwKonstytucjiwłaści-wośćsądówdopuszczalnajestjedyniewwypadkachwyraźniewniejwskazanych.Konstytucjaniezawieraprzytymprzepisów,któreupoważniałybysądydoocenyprawidłowości procedury powołania Prezesa iWiceprezesa Trybunału. ZarównowięcwyłanianieiprzedstawianiekandydatówprzezZgromadzenieOgólneSędziówTrybunału, jak i samaktpowołaniaprzezPrezydenta jednegozprzedstawionychkandydatówniemogąbyćweryfikowanewpostępowaniucywilnymprzedsądamipowszechnymiiSądemNajwyższym.ZKonstytucjiwynikaponadto,żepowoływa-niePrezesaiWiceprezesaTrybunałuKonstytucyjnegojestprerogatywąPrezydentaRzeczypospolitej.Toznaczy,żeaktypowołanianawskazanestanowiskaniepodle-gająkontroliżadnegoorganupaństwaaniniewymagajądlaswejważnościdodatko-wegopodpisuPrezesaRadyMinistrów,któryprzezjegozłożenieponosiłbypolitycz-nąodpowiedzialnośćprzedSejmem.Wobecpowyższegotakieukształtowanieprzezustawodawcęnormkodeksupostępowania cywilnego, żemożliwebyłopoddaniewskazanychaktówkontrolisądówpowszechnychiSąduNajwyższego,skutkowało pogwałceniemprerogatywyPrezydentaRzeczypospolitejorazkonstytucyjnejkom-petencjiZgromadzeniaOgólnegoSędziówTrybunałuKonstytucyjnegowzakresiewyłaniania i przedstawiania kandydatów na stanowiska Prezesa i WiceprezesaTrybunału, awięcnaruszało zasadępodziału i równowagiwładzy (w. z 11 wrze- śnia 2017 r., K 10/17).

ZgodniezKonstytucją,PierwszegoPrezesaSąduNajwyższegopowołujePrezy-dentRzeczypospolitejnasześcioletniąkadencjęspośródkandydatówprzedstawio-nychprzezZgromadzenieOgólneSędziówSąduNajwyższego.Konstytucjawskazu-jezatemorganwyłaniającyiprzedstawiającykandydatównaPierwszegoPrezesaSąduNajwyższegoorazorganpowołującynatostanowisko;jednocześnienieprze-sądza o szczegółachprocedurywyłonieniawspomnianych kandydatów.NiemniejkonstytucyjneupoważnienieZgromadzeniaOgólnegoSędziówSąduNajwyższegodowyłonieniaiprzedstawieniakandydatównaPierwszegoPrezesanieuzasadnia


– 14 –

założenia, że organ wybierający wspomnianych kandydatów powinien korzystaćzpełnejswobodykształtowaniazasadichwyboru.ZałożeniategonieuzasadniateżpowierzenieSądowiNajwyższemuprzezustrojodawcęobowiązkówwychodzącychpozaramynadzorunaddziałalnościąsądówpowszechnychiwojskowychwzakre-sieorzekania.Przeciwnie,zustrojowejpozycjiPierwszegoPrezesaSąduNajwyższe-go jako samodzielnego, konstytucyjnegoorganupaństwa,wyposażonegowkom-petencjewykraczającepozawewnętrznąorganizacjętegosąduwynika,żesposóbobsadzaniastanowiskajegoPrezesamusibyćokreślonywaktachprawapowszech-nieobowiązującego,awięcwpierwszymrzędziewustawie.Toznaczy,żeproceduręwyborukandydatównaPierwszegoPrezesaSąduNajwyższegowiniendookreślićprzedewszystkimsamustawodawca.Taksięjednakniestało,gdyżupoważniłondojejuszczegółowieniawakcieocharakterzewewnętrznym,jakimjestuchwałaZgro-madzeniaOgólnegoSędziówSąduNajwyższego.Toteżdoszłodonaruszeniakonsty-tucyjnegowymoguustawowejformyregulacji,copociągnęłozasobąniekonstytu-cyjnośćupoważnieniaustawowego,awkonsekwencjitakżewspomnianejuchwały(w. z 24 października 2017 r., K 3/17).

Konstytucja stanowi, że kandydatów na stanowisko Pierwszego Prezesa SąduNajwyższegoprzedstawiaćmaPrezydentowiRzeczypospolitejZgromadzenieOgól-neSędziówtegosądu.Ponieważdecyzjętępodjąłustrojodawca,aprzytymdotyczyonakwestiizzakresuorganizacjiorganuwładzysądowniczej, todoprecyzowanieproceduryprzedstawianiakandydatównależydoustawodawcy.Wtejsytuacjinie-zgodne z Konstytucją było dokonanie tego przez Zgromadzenie Ogólne SędziówSąduNajwyższegowuchwale.NaruszenieKonstytucjibyłowtymwypadkurażące,bowuchwaletejprzedstawianiekandydatówpowierzonoprzewodniczącemuZgro-madzeniaOgólnegoSędziówSąduNajwyższego,anie‒jaktegowymagaKonstytu-cja‒samemuZgromadzeniu(w. z 24 października 2017 r., K 3/17).

1.2. Kształtowanie składu Krajowej Rady Sądownictwa i kadencja jej członków

KrajowaRadaSądownictwaniemieścisięwprostymujęciuzasadypodziałuwła-dzy,októrymmowawKonstytucji.Ustrojodawcaumiejscowiłjąpomiędzytrzemawładzami (ustawodawczą,wykonawczą oraz sądowniczą), czyniąc instrumentemsłużącymrealizacjikonstytucyjnejzasadyrównowagitychwładz,forumichwzajem-negorównoważeniasięiwspółpracy.ZpowodutakokreślonejpozycjiustrojowejKrajowejRadySądownictwaniejestmożliwestosowaniewobecniejtakichsamychgwarancjijakwobeckonstytucyjnychorganówwładzysądowniczej.Ustawodawcamaszerokąswobodękształtowaniajejustroju,atakżezakresudziałania,trybupra-cyisposobuwyboruczłonków.KompetencjaustawodawcyjestjednakograniczonakonstytucyjnymizadaniamiRady,zdefiniowanymkonstytucyjnieskłademikaden-cyjnościączłonkówpochodzącychzwyborów.

Zważywszy na to, że z Konstytucji niewynika kadencja indywidualnawybie-ranych członków Krajowej Rady Sądownictwa, powinni być oni wybierani najedną, wspólną kadencję. Z tego względu zróżnicowanie kadencji członków wy-bieranych spośród sędziów sądów powszechnych, skutkujące ustaleniem w od-niesieniudonichczteroletniejkadencji indywidualnej,abiorącesięzutrwalonej,


– 15 –

błędnejwykładniustawyoKrajowejRadzie Sądownictwa,naruszałoKonstytucję (w. z 20 czerwca 2017 r., K 5/17).

ZgodniezKonstytucjązbiernegoprawawyborczegodoKrajowejRadySądow-nictwakorzystająm.in.sędziowieSąduNajwyższego,sądówpowszechnych,sądówadministracyjnychisądówwojskowych.Konstytucjaniewskazujeprzytymkryte-riów,wedługktórychustawodawcywolnobyróżnicowaćmożliwośćkandydowaniadoRadyprzezsędziówposzczególnychszczebli.WobectegojestonobowiązanytakukształtowaćmechanizmwyłanianiaczłonkówRady,abyzagwarantowaćwłaściwąreprezentacjęsędziówbezwprowadzaniadodatkowychkryteriówpodmiotowych.Tymczasemw przepisach dotyczącychwyłaniania składu Krajowej Rady Sądow-nictwaustawodawcawsposóbnieuprawnionyzróżnicował sędziów,przewidującodrębne procedurywyboru spośród sędziów sądówpowszechnych oraz spośródsędziów innych sądów, aponadtoustalającwodniesieniudo sędziów sądówpo-wszechnychrównieżdwaodrębnetrybywyborcze:dlaprzedstawicielizebrańsę-dziów sądów apelacyjnych i dla przedstawicieli zgromadzeń ogólnych sędziówokręgów(w. z 20 czerwca 2017 r., K 5/17).

1.3. Status sędziego Trybunału KonstytucyjnegoStosunekprawnypomiędzysędziąTrybunałuapaństwemzwiązanyzobjęciem

mandatu ma charakter ustrojowy; jego nawiązanie i wygaszenie jest wyłączniewkompetencjiorganówpaństwawskazanychwprzepisachprawa.Stosunektenpo-wstajerównieżpozasferąadministrowaniaczyzatrudnienia,niemateżcharakte-rucywilnoprawnego.JeślichodziosprawyocharakterzeustrojowymuregulowanewKonstytucji,właściwośćsądówdopuszczalnajestjedyniewwypadkachwyraźniewniejwskazanych.Niemożnasięwięcpowoływaćnaprawodosądu,zakazzamy-kaniadrogisądowejdochodzenianaruszonychkonstytucyjnychwolnościiprawaninakonstytucyjnedomniemaniesprawowaniawymiarusprawiedliwościprzezsądypowszechne,byuzasadnićwłaściwośćtychsądówwsprawachustrojowych.Kon-stytucjaniezawieraprzepisów,któreupoważniałybysądydoocenyprawidłowościwyborusędziówTrybunałuKonstytucyjnego.WkonsekwencjiprocedurawyborusędziegoTrybunałuorazaktwyboru,którymjestuchwałaSejmu,niemogąbyćwe-ryfikowanewżadnymzakresiewprocedurzecywilnejwpostępowaniuprzedsąda-mipowszechnymiiSądemNajwyższym.Ztegowzględuukształtowanieprzezusta-wodawcęnormkodeksupostępowania cywilnegow ten sposób, żedopuszczalnabyławłaściwośćsąduwtakiejsprawie,naruszałokonstytucyjnąregulacjędotyczącąskładuTrybunałuorazzasadępodziałuirównowagiwładzy(w. z 11 września 2017 r., K 10/17).

Konstytucjastanowi,żeTrybunałKonstytucyjnyskładasięz15sędziów,wybie-ranychindywidualnieprzezSejmna9latspośródosóbwyróżniającychsięwiedząprawniczą.ZKonstytucjiwynikazatemskładTrybunałuisposóbwyborusędziów,natomiastmoment rozpoczęcia kadencji wybranego przez Sejm sędziego Trybu-nału oraz moment objęcia mandatu, od których zależymożliwość wykonywaniaprzezniegojegokonstytucyjnychuprawnień,muszązostaćdoprecyzowanewusta-wie.Ustawodawcaprzesądził, że to akt ślubowaniawobecPrezydentaRzeczypo-spolitejmazamykaćprocedurępowoływaniadanejosobynastanowiskosędziego


– 16 –

TrybunałuKonstytucyjnego.Aktślubowaniajestwobectegorównoznacznyzuzy-skaniemstatususędziego,warunkującobjęcieurzęduirozpoczęciekadencji.Odtejchwili sędzia podejmuje obowiązki sędziowskie i korzysta z uprawnieńprzyzna-nychsędziomTrybunału,wszczególnościwięcmożeuczestniczyćwposiedzeniachjegokolegialnychorganówwewnętrznych.Wkonsekwencjiprzepisyprzewidująceprzydzielanie spraw sędziom Trybunału, którzy złożyli wspomniane ślubowanie,atakżeichudziałwZgromadzeniuOgólnymSędziówTrybunałuKonstytucyjnego,sązgodnezKonstytucją(w. z 24 października 2017 r., K 1/17).

Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze wła-dzyustawodawczej,władzywykonawczej iwładzysądowniczej.Tęostatniąspra-wują sądy i trybunały, które – jak podkreślił ustrojodawca – sąwładzą odrębnąi niezależną od innychwładz. Konstytucja stanowi ponadto, że sędziowieTrybu-nału Konstytucyjnego w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli. Nie naru-szyłokonstytucyjnychzasadpodziału i równowagiwładzyaniniezależnościTry-bunału Konstytucyjnego przyznanie Prezydentowi Rzeczypospolitej kompetencjiw zakresie zawiadomienia Prezesa Trybunału Konstytucyjnego o popełnieniuprzewinienia dyscyplinarnego przez sędziego Trybunału. Nie wpłynęło równieżnaniezawisłośćsędziowską.KompetencjatawiążesięzustrojowąpozycjąPrezy-denta Rzeczypospolitej jako głowy państwa, określonąw Konstytucji. Skorzysta-niezniejwymagaprzytymwnioskuProkuratoraGeneralnegoizasięgnięciaopiniiPierwszegoPrezesaSąduNajwyższego,costanowiwyrazwspółdziałaniairówno-ważenia się władzy, chroni także przed arbitralnością podejmowanej przez Pre-zydenta decyzji. Ani on, ani żaden inny organ zewnętrzny względem TrybunałuKonstytucyjnegoniemawpływunaostatecznądecyzjęowszczęciupostępowaniadyscyplinarnego.Niemożeteżoddziaływaćnajegowynikanikwestionowaćzapa-dłychwnimrozstrzygnięć.Postępowanie to–odmomentu jegowszczęciaażdozakończenia – toczy się jedyniewobrębieTrybunału.Ustawao statusie sędziówTrybunału Konstytucyjnego zapewnia bezstronność orzekania w postępowaniudyscyplinarnym w sprawie sędziego oraz podjęcie w tej sprawie decyzji przezwłaściwy, niezależny i niezawisły organ sądowy, tj. sędziów Trybunału orzekają-cychwustawowychskładach,wdwuinstancyjnympostępowaniudyscyplinarnym (w. z 24 października 2017 r., K 1/17).

2. Kształtowanie sytuacji człowieka i obywatela w zgodzie ze standardami konstytucyjnymiDostandardówkonstytucyjnychkształtującychsytuacjęczłowiekaiobywatela

(jednostki)zaliczająsięnietylkokonstytucyjnewolnościiprawa,lecztakżenormysystemowe,gwarancyjneiprogramowe.

Normysystemowetotakienormykonstytucyjne,którewyznaczająpodstawowezasadytworzenia istosowaniaprzepisówprawnychdotyczącychkonstytucyjnychwolności i praw człowieka i obywatela. Prawodawcamusi tenormyuwzględniaćniezależnieodtego, jakądziedzinęstosunkówspołecznychlubgospodarczychre-guluje, iniezależnieod tego, jakąmetodę regulacjiprawnejwybiera (administra-cyjnoprawną, cywilnoprawną,karnoprawną itd.). Z tej grupy standardówkonsty-tucyjnych w 2017 r. w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego wyróżniły się


– 17 –

w szczególności zasady: poprawnej legislacji (zob. pkt 5.3), ochrony zaufania dopaństwa i stanowionego przez nie prawa, sprawiedliwości społecznej, równościorazproporcjonalności.

Normygwarancyjnetonatomiasttakienormykonstytucyjne,którebezpośred-nio wyznaczają prawodawcy konstytucyjnie wymaganą treść prawa. Stopień ichspełnieniaprzezprawodawcęniejeststopniowalny,dlategomożeonjewyłączniezrealizowaćalboprzekroczyć.WtymdrugimwypadkunaruszaKonstytucję.Dotejgrupystandardówkonstytucyjnychnależynp.nakazdomniemanianiewinności.

Normyprogramowetowreszcie takienormykonstytucyjne,którewyznaczająwładzypublicznej,wtymprawodawcy,obowiązekdążeniadoosiągnięciawmożli-wiemaksymalnymstopniupewnychcelówspołecznychigospodarczych,uznanychprzezustrojodawcęza szczególniedoniosłe.Z tej grupystandardówkonstytucyj-nychw2017 r.worzecznictwieTrybunałuKonstytucyjnegowyróżniłysięprzedewszystkim obowiązki: zaspokajania potrzeb mieszkaniowych obywateli, w tymochrony przed bezdomnością, a także ochrony rodziny oraz ochrony podmiotówsłabszych,awięctakich,którezewzględunaswójstatusfaktycznylubprawnysąszczególniepodatnenawykorzystanielubpokrzywdzenie.

2.1. Zasada ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa

Jednymzobowiązkówdemokratycznegopaństwaprawnegojestochronazaufa-niaobywateli(jednostki)doorganówwładzypublicznejorazstanowionychprzeznieprzepisówprawnych.Celemtejochronyjestgwarancjabezpieczeństwapraw-nego, tj. stanupewnościprawaumożliwiającejobywatelomrozsądneplanowaniedziałańwłasnychiprzewidywaniedziałańorganówpaństwa.Pewnośćprawazależyzaśodjegostabilności,choćnieoznaczaniezmiennościprzepisów.

Zasadaochronyzaufaniadopaństwaistanowionegoprzeznieprawa(zwanarów-nieżzasadąlojalnościpaństwawzględemobywateli)odgrywaszczególnieistotnąrolę,gdyustawodawcanakładanaobywateliobowiązkiwzględempaństwa.Jednymznichjestponoszenieciężarówiświadczeńpublicznych,każdybowiemmoże ipowinienuczestniczyćwfinansowaniuzadańpublicznychrealizowanychprzezpaństwo.Nie-mniejustawodawcyszanującemuzasadęlojalnościpaństwawobecobywateliniewol-noobciążaćichkosztamimaterialno–technicznychczynnościorganówadministracji,gdy są onenastępstwemdziałańpodejmowanychprzez organywładzypublicznej.Wobectegonieznajdowałouzasadnieniakonstytucyjnegopobieranieodobywatelaopłatztytułuwydanianowegoprawajazdy,zawierającegoaktualnedane,orazichod-notowaniawCentralnejEwidencjiPojazdówiKierowców,wsytuacjigdykoniecznośćdokonaniatychczynnościwynikałazdziałańorganówwładzysamorządowej(pole-gającychnazmianienazwymiejscowościalbonazwyulicylubnumeruporządkowegobudynku),którychobywatelnieinicjował(w. z 14 grudnia 2017 r., K 36/15).

Kiedydochodzidozmianyregulacjiprawnej,zasadaochronyzaufaniadopaństwai stanowionegoprzeznieprawawymagazkoleiwprowadzeniaprzepisówprzej-ściowychzapewniającychrealną(inieprzerwaną)ochronęsłusznienabytychprawmajątkowych.Uzasadniałotowprowadzeniedoustawyogospodarcenieruchomo-ściamiprzepisunakazującegostosowaniepodczaswaloryzacjikwotodszkodowania


– 18 –

zawywłaszczonenieruchomościistniejącegojużwskaźnika(tj.ogłaszanegoprzezPrezesaGłównegoUrzęduStatystycznegowskaźnikacentowarówiusługkonsump-cyjnych)domomentuustaleniaiogłoszeniaprzewidzianegowprzepisachtejusta-wywskaźnikadocelowego(tj.wskaźnikazmiancennieruchomości).Braktakiegoprzepisuprzejściowegoprowadziłbybowiemdoniemożnościwyegzekwowania–awięcdopozorności–prawadowaloryzacjinależnegoodszkodowania,awkon-sekwencjidonaruszeniagwarancjiuzyskaniafaktyczniesłusznegoodszkodowaniaztytułuwywłaszczenianacelepubliczne(w. z 9 marca 2017 r., P 13/14).

2.2. Zasada sprawiedliwości społecznejZasadasprawiedliwościspołecznejwyznaczaobowiązkizarównoformalne,jak

imaterialne.Teostatniesprowadzająsiędonakazuurzeczywistnieniaiochronysze-reguwartościkonstytucyjnych,wtymsolidarnościspołecznejczybezpieczeństwasocjalnego.Jednostkapowinnamócliczyćnawsparciewspółobywateli,gdysama,bezwłasnejwiny,nie jestwstaniezaspokoićswoichpotrzebżyciowychniezbęd-nychdogodnegoprzeżyciajejorazrodzinywaktualnejrzeczywistościspołecznejigospodarczej.

JednocześniewsferzezabezpieczeniaspołecznegoKonstytucjagwarantujeoby-watelom jedynie taki poziomświadczeń, który zapewni źródła finansowanianie-zbędnedlazaspokojeniaichpodstawowychpotrzeb.Wpozostałymzakresieusta-wodawcakształtujezakres,formęitreśćprawsocjalnych,mającnawzględziem.in.możliwościfinansowe(sytuacjęgospodarczą)państwa.Wtakimwypadkuniemożebyćpostrzeganejakoniezgodnezzasadąsolidaryzmuspołecznegoczyzasadąsłusz-ności pozbawienie świadczenia rehabilitacyjnegoosobymającej ustalonedecyzjąorganurentowegoprawodoemerytury,którejwypłatęzawieszonozpowodukon-tynuowaniazatrudnienia.Wraziechorobyosobatamożebowiemprzezstosunko-wodługiczaspobieraćzasiłekchorobowy,ajeślipotymokresiezłystanzdrowiawciąż stać będzie na przeszkodzie, bywróciła do pracy,może zakończyć zatrud-nienieirozpocząćpobieranieświadczeniaemerytalnego(w. z 25 kwietnia 2017 r., P 34/15).

2.3. Zasada proporcjonalnościDonajważniejszychkonstytucyjnychnormsystemowychzaliczasięzasadapro-

porcjonalności,októrejmowawart.31ust.3Konstytucji,zgodniezktórąograni-czeniakonstytucyjnychwolnościiprawczłowiekalubobywatelamuszabyćprzy-datne i niezbędnew państwie demokratycznymdo ochrony konkretnejwartościkonstytucyjnej–bezpieczeństwapublicznego,porządkupublicznego,środowiska,zdrowia,moralnościpublicznej–bądźwolnościlubprawinnychosób,ajednocze-śnieniemogąbyćnadmierne.Zasadaproporcjonalności,wrazzzakazemnaruszaniaistotykonstytucyjnychwolnościipraworaznakazemwprowadzaniaichograniczeńwyłączniewustawie,należydopodstawowychmechanizmówochronykonstytucyj-negostatusuczłowiekaiobywatela(jednostki).

Nakładanego przez zasadę proporcjonalności wymogu konieczności nie speł-nił ustawodawca, pozbawiając osobę, którą tytułem środka zabezpieczającego


– 19 –

umieszczono w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym, gwarancji osobistegoudziałuwposiedzeniusądumającegozdecydować(wramach„postępowaniakon-trolnego”)ozasadnościdalszegojejpobytuwtymzakładzie.Zasadniczym,ijedynymwłaściwie, celem przyświecającymw tymwypadku ustawodawcy było przyspie-szenierozpoznaniaspraw.Wzglądnaekonomikępostępowańsądowychniemożejednakstanowićsamodzielnegouzasadnieniawyłączeniapodstawowychśrodkówprawnychsłużącychrealizacjikonstytucyjnychprawdorozpatrzeniasprawyprzezsądwsposóbsprawiedliwyijawnyorazdoobronynakażdymetapiepostępowaniakarnego.Pozatympozbawieniegwarancjiosobistegouczestniczeniawposiedzeniusąduibyciawysłuchanymprzezsądpozostawałobezzwiązkuzestanemzdrowiasprawcyiewentualnymiprzeciwskazaniamimedycznymidosprowadzeniagonatoposiedzenie.Tymczasemzadanieustawodawcypoleganakreowaniumechanizmówzapobiegającychblokowaniupostępowaniasądowegowtedy,gdyosoba,którejpo-stępowanietodotyczy,celowozmierzadojegonieuzasadnionegowydłużaniaalboniemożew nimwziąć udziału z przyczyn obiektywnych.Wreszcie, ograniczenieuprawnieńproceduralnychniebyłokonieczne również z tegowzględu, żewspo-mniane postępowanie kontrolne toczy się w sprawach osób, które umieszczonowzakładziepsychiatrycznym.Odbywasięonozatemwówczas,gdycel internacji,polegającywszczególnościnauchyleniuzagrożeniadóbrobjętychochronąprawną,zostałjużosiągnięty(w. z 22 marca 2017 r., SK 13/14).

2.4. Zasada równościKonstytucjanakazujewedługjednakowejmiary(tj.bezzróżnicowań)traktować

podobnepodmiotyprawa,czylitakie,którecharakteryzująsięwspólnącechąpraw-nieistotną.

Zasadarównościniemajednakcharakteruabsolutnego.Zróżnicowaniesytuacjipodmiotówpodobnych jestkonstytucyjniedopuszczalne,podwarunkiem,żekry-terium zróżnicowania pozostaje w bezpośrednim, racjonalnym związku z celemitreściądanejregulacjiorazzinnyminormamilubwartościamikonstytucyjnymi,usprawiedliwiającymi odmienne traktowanie takich podmiotów. Waga interesuchronionegoprzezzróżnicowaniewinnabyćprzytymproporcjonalnadowagiinte-resunaruszanegozpowoduzróżnicowania.

Kryteriów uzasadniających odmienną regulację sytuacji prawnej podmiotówpodobnychniespełniłustawodawca,różnicującdostępdouproszczonejprocedu-ry certyfikowania instalatorów odnawialnych źródeł energii osób dysponującychdyplomemukończeniaspecjalistycznychstudiówwyższych.Zprocedurytejwyklu-czyłtychabsolwentówstudiówwyższych,którzywłaściwydyplomuzyskaliprzed1września 2005 r. (tj. przedwejściemw życie prawa o szkolnictwiewyższym).Wyznaczającwtymwzględziesztywnytermin,ustawodawcaabstrahowałwięcodczasu,któryupłynąłodmomentuwydaniazainteresowanejosobieodpowiedniegodyplomudochwilizłożeniaprzezniąwnioskuocertyfikatinstalatoraodnawialnychźródełenergii.Zuproszczonegotrybucertyfikacjimogliwięckorzystaćtakżeabsol-wencizdyplomamiotrzymanyminadługoprzedwystąpieniemocertyfikat.Tym-czasemzwolnieniespodzwykłegotrybucertyfikacjiosób,którychwiedzęiumiejęt-nościzweryfikowanoipoświadczonowłaściwymdokumentemprzedwielulaty,nie


– 20 –

realizuje celu instytucji certyfikowania instalatorówodnawialnychźródełenergii.Celemtymjestbowiemzapewnienieinstalowaniatakichźródełprzezosobygwa-rantująceoptymalnąefektywnośćdziałania iodpowiednipoziombezpieczeństwainstalacji. Sytuacja osób zwolnionych spod zwykłego trybu certyfikacji, ocenianazperspektywywskazanegocelu,nieróżnisięzaśodsytuacjiosób,któreposiadłykiedyśpodobnąwiedzę i analogiczneumiejętności, alewłaściwydyplomzdobyłyprzed1września2005r.(w. z 20 czerwca 2017 r., K 16/15).

Zkonstytucyjnejzasadyrównościniewynikanatomiastzakazprzyjmowaniaod-miennychrozwiązańprawnychwobecpodmiotówróżniącychsięistotnymicechami.

Różnice temogąbyćm.in. konsekwencjąprzynależnościdoodmiennejkate-gorii osób: fizycznych i prawnych.W szczególności obiewspomnianegrupyniemająwspólnejcechyistotnej,którauzasadniałabykoniecznośćichrównegotrak-towaniawzakresieobowiązkuwykazaniabrakudostatecznychśrodkównaponie-sieniekosztówsądowychczywynagrodzeniaadwokatalubradcyprawnego.Takistanrzeczykreująnietylkoprzepisyproceduralne,aletakżeprzepisymaterialne,określającestatustychpodmiotów.Jakkolwiekobowiązekwykazaniasytuacji fi-nansowejdotyczykażdego,ktowystępujezwnioskiemozwolnienieodkosztówsądowychczyteżustanowienieprofesjonalnegopełnomocnika,toodosóbpraw-nych, zwłaszcza przedsiębiorców prowadzących spór przed sądem w zakresiesprawobjętych jegodziałalnością gospodarczą,możnaw tymwzględziewyma-gaćwięcej.Wyższeryzykoprocesowe,związanezwyższympoziomemobowiąz-ków co do sprawności działania przed sądem, jest uzasadnionem.in. profesjo-nalnymcharakteremobsługiprawnej,zktórejpowinnikorzystaćprzedsiębiorcy (w. z 4 kwietnia 2017 r., P 56/14).

Istotnezperspektywyokreślonejinstytucjiprawnejróżnicemogąteżwystępo-waćwobrębietejsamejkategoriiosób,itonawetgdyłączyjeszereginnych,ważkichcech.Przepisydotyczącewstępowaniawnajemlokalumieszkalnegowyodrębniajądwiegrupydzieci–jedynegonajemcyorazwspółnajemców.Dzieciwspółnajemcówmogąwstąpićwnajemdopieropośmierciobojgarodziców,podczasgdydziecijedy-negonajemcyuzyskujątouprawnieniejużpośmiercijednegorodzica.Obiegrupydziecicechujeniewątpliwiebliskawięźpokrewieństwaznajemcą(współnajemcą),którawyrażasiętakżewewspólnymzamieszkiwaniuwlokaluażdośmiercinajemcy(jednegozewspółnajemców).Bliskawięźpokrewieństwaiwspólnezamieszkiwa-nieniewyczerpująjednakcharakterystykiporównywanychgrupzpunktuwidzeniaprawadowstąpieniawnajemlokalumieszkalnego.Prawotomabowiemdlanichzupełnieinneznaczenie.Gdybyinstytucjawstąpieniawnajemzostałazlikwidowa-na,dziecijedynegonajemcypojegośmierciutraciłybydachnadgłową,natomiastdziecizmarłegowspółnajemcynadalmogłybymieszkaćwwynajmowanymlokaluzdrugimzrodziców.Koniecznośćopuszczenialokaluwwypadkupodmiotównale-żącychdopierwszejgrupybyłabywięczasadą,awwypadkupodmiotównależącychdodrugiejgrupy–bardzorzadkimwyjątkiem.Możliwośćwstąpieniaprzezdziecizmarłegorodzica–współnajemcywnajemlokalumieszkalnegonastąpipośmiercidrugiegozrodziców(w. z 12 grudnia 2017 r., P 13/16).

Zkoleidouznaniazapodmiotypodobnepracownikóworazosóbprowadzącychpozarolnicządziałalnośćgospodarczą (tj.przedsiębiorców)–wzakresie sposobuustalaniapodstawwymiaruskładeknaubezpieczeniechoroboweiewentualnejich


– 21 –

weryfikacjiprzezZUS–niewystarczałopodleganieprzezobiegrupypodmiotówubezpieczeniu chorobowemu jako takiemu. Stosunek ubezpieczenia chorobowe-goprzedsiębiorcypowstajebowiemnapodstawie jegodobrowolnegozgłoszenia,apodstawąwymiaruskładekjestkwotazadeklarowana,mieszczącasięwustawo-wych „widełkach”,beznawiązaniaw tejmierzedo faktycznegoprzychodu.Tenżestosunekpracownikapowstajenatomiastnapodstawieumowyopracę,apodsta-wąwymiaruskładekjestfaktycznyprzychódpracownika.Skorowięcobowiązująceprawoodnosisiędorealnegoprzychodupracownikaorazdodeklarowanego,niezaśrealnego,przychoduprzedsiębiorcy, topodmiotyteróżniąsięwewskazanymzakresieznacząco(w. z 29 listopada 2017 r., P 9/15).

Podleganie różnym reżimomemerytalnymbyło dostatecznymusprawiedli-wieniemodmiennegotraktowaniapodczasustalaniawysokościemeryturytzw.okresów nieskładkowych osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 r. oraz po 31grudnia1948r.Osobyzpierwszejgrupyprzechodząnaemeryturęwsyste-mie tzw. zdefiniowanegoświadczenia,natomiastosobyzdrugiej grupyw tzw.systemiezdefiniowanejskładki.Dookresównieskładkowychosóburodzonychpo31grudnia1948 r. stosuje sięwskaźnik1,3%podstawywymiaru, podczasgdyw stosunkudoosóburodzonychprzed1 stycznia1949 r.wskaźnik0,7%.Mimowprowadzeniabardziejkorzystnychzasadprzeliczaniaokresównieskład-kowych dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r., ustawodawca dochowałkonstytucyjnego standardu wprowadzonego przez zasadę równości. Wyższywskaźnik przeliczania okresów nieskładkowych zastosował bowiem przywy-miarze emerytury osób, których przeciętne świadczenie jest niższe od świad-czeń obliczanychw systemie zdefiniowanego świadczenia. Decyzjęw tym za-kresie uzasadniała konstytucyjna zasada sprawiedliwości społecznej, a wagarealizowanegointeresupozostawaławodpowiedniejproporcjidowagiinteresupoświęcanego. Chodziło o wprowadzenie nowej formuły wymiaru emeryturywsposóbewolucyjnyimożliwienajmniejuciążliwydlaubezpieczonych,atakżeograniczanie postępującego rozwarstwiania się wysokości przeciętnej emery-turywsystemiezdefiniowanegoświadczenia i systemiezdefiniowanejskładki (w. z 26 września 2017 r., P 2/16).

Ustawodawcanienaruszyłrównieżzasadyrówności,dopuszczając,abyzamó-wienienakonfekcjonowanąprzezsłużbywięziennepaczkężywnościowądlaskaza-negomogłazłożyć,opróczniegosamego,tylkoosobanajbliższa.Przyznałbowiemwszystkimosobompozbawionymwolnościprawodootrzymania razwmiesiącupaczki żywnościowej, niezależnieod tego, czymająnawolności osobęnajbliższą–wystarczy,żeposiadająśrodkinapokryciekosztówprzygotowaniatakiejpaczki.Zróżnicowaniesytuacjiskazanychniebierzesięwięczbrakuprawnejmożliwościjejotrzymania,natomiastmożewynikaćzindywidualnejsytuacjiskazanego.Ponieważprzytymwszystkiepaczkikonfekcjonowanesąprzezsłużbywięziennewedługspo-rządzonejlisty,osobistezaangażowanieosóbbliskichwprzygotowaniepaczkiulegaznacznemuzredukowaniu.Wkonsekwencji,brakmożliwościzłożeniazamówienianapaczkężywnościowąprzezosobęinnąniżnajbliższamożezostaćzrównoważonyprzekazaniemskazanemuśrodkówpieniężnychnapokryciekosztówprzygotowa-niapaczki.Przyjęterozwiązaniemieścisięzatemwgranicachswobodyustawodaw-cy i niepozostajew sprzeczności zwartościami i zasadami rangi konstytucyjnej,


– 22 –

wszczególnościznakazemhumanitarnegotraktowaniaosóbpozbawionychwolno-ści(w. z 19 grudnia 2017 r., SK 10/16).

2.5. Ochrona podmiotów słabszychJednazistotniejszychkonstytucyjnychnormprogramowychwyznaczaobowią-

zekochronypodmiotówsłabszych,awięctakich,którezewzględunaswójstatusfaktycznylubprawnysąszczególniepodatnenawykorzystanielubpokrzywdzenie.

Do konstytucyjnej kategorii podmiotów słabszych zaliczają się m.in. pracow-nicy,wtymrównieżpracownicytymczasowi.Chroniąctęgrupępodmiotów,usta-wodawcapowinienzapewnić,bysprawędotyczącąichroszczeńrozpoznawałsąd,któryzuwaginajejcharakterbyłby„najbardziejodpowiedni”doprzeprowadzeniapostępowaniaiwydaniarozstrzygnięcia,awięcm.in.sąd,któregosiedziba–takżezpunktuwidzeniadostępnościdoniegozewzględówekonomicznych–niebędziestanowiłabarieryuniemożliwiającejczyteżznacznieutrudniającejjednostcereali-zacjękonstytucyjnegoprawadosądu.Wtejperspektywiefunkcjęochronną,wyni-kającą zpotrzebywyrównywania szanspracownika (tymczasowego)w stosunkudo silniejszego ekonomiczniepracodawcy, realizujewłaściwośćprzemienna sąduwsprawachzzakresuprawapracy,niepełnijejzaśwłaściwośćwyłączna,ograni-czonado sąduwłaściwegodla siedzibypracodawcy (agencji pracy tymczasowej) (w. z 22 marca 2017 r., P 121/15).

2.6. Ochrona rodzinyZgodniezKonstytucją,państwowswojejpolitycespołecznejigospodarczejpo-

winnouwzględniaćdobrorodziny.Rodzinyznajdujące sięw trudnej sytuacjima-terialnejispołecznej,zwłaszczawielodzietneiniepełne,mająprzytymprawodoszczególnej,awięcponadstandardowej,pomocywładzpublicznych.

Z nakazu szczególnej pomocy rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacjimaterialnej i społecznej wynikam.in. obowiązek zapewnienia członkom rodzinyminimum egzystencji. Ustawodawca dysponuje jednak znaczną swobodą precy-zyjnego ustalenia progu egzystencjalnego, odpowiadającego minimalnemu po-ziomowikonsumpcji towarów i usługosobydorosłej orazdzieckawdanychwa-runkach społeczno–ekonomicznych. Dlatego obowiązku zapewnienia minimumegzystencji nie naruszyła regulacja, która do zasiłku rodzinnego pobieranegowokresiekorzystaniazurlopuwychowawczegoprzyznajewyłączniejedendoda-tekztytułuopiekinaddzieckiem,bezwzględunaliczbędzieci,którenarodziłysięwwynikujednegoporodu.Wświetlekonstytucyjnegostandardupomocrodzinomma charakter subsydiarny, co znaczy, że państwo nie przejmuje na siebie utrzy-mywania rodzinwielodzietnych, leczudziela impomocywgranicachmożliwościbudżetowych.Samfakt,żewodczuciuspołecznymsystemtenniezabezpieczanaoczekiwanympoziomiepotrzebrodzin,nieprzesądzaoniekonstytucyjnościregu-lacji.Naocenęwypełniania funkcjiprzezpaństwowtejmierzewpływanie tylkowysokość dodatku, ale także cały system pomocy społecznej, w tym zasiłek ro-dzinny,dodatekdozasiłkurodzinnegoztytułuurodzeniadziecka,jednorazowaza-pomoga z tytułuurodzenia siędziecka, jak równieżprogram „Rodzina500plus”.


– 23 –

Niezależnieodtego,wzwiązkuzurodzeniemsiępodczasjednegoporoduwiększejliczbydzieciustawodawcawydłużyłokreswypłatydodatku,atakżeodpowiedniookreślił sposób ustalania progu dochodowego uprawniającego do jego wypłaty (w. z 27 września 2017 r., SK 36/15).

2.7. Sprzyjanie zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych obywateli, w tym ochrona przed bezdomnością

Jednazkonstytucyjnychnormprogramowychnakładanawładzepubliczneobo-wiązeksprzyjaniazaspokojeniupotrzebmieszkaniowychobywateli,ukierunkowa-nyzwłaszczanaprzeciwdziałaniebezdomności,wspieranierozwojubudownictwasocjalnegoorazpopieraniedziałańobywatelizmierzającychdouzyskaniawłasnegomieszkania.

Konstytucjawyznaczajedyniecele,którepaństwomarealizowaćwramachpoli-tykimieszkaniowej,natomiastzakres,formy,metodyiśrodkiichrealizowanianiesąostatecznie iprecyzyjnieprzezniązdeterminowane.Decyzjąustawodawcy jednymzinstrumentówtejpolitykijesttworzeniemieszkaniowegozasobugminy,którymasłużyćzaspokajaniupotrzebmieszkaniowychgospodarstwdomowychoniskichdo-chodach.Doosiągnięciategoceluwzgodziezkonstytucyjnymstandardemprzyczy-niasięwprowadzeniedłuższegookresuwyczekiwaniananabycieprawanajmulokalumieszkalnegoprzezdziecizmarłegowspółnajemcywporównaniuzdziećmizmarłegojedynegonajemcy.Odraczającmożliwośćwstąpieniawnajemdzieciwspółnajemców,ustawodawcadajeimczasnausamodzielnieniesię(gwarantującjednakprawodoko-rzystaniazwynajmowanegolokaluwramachobowiązkualimentacyjnego)iwypro-wadzeniesięzrodzinnegomieszkania.Zmniejszatoryzykofaktycznego„dziedzicze-nia”lokalikomunalnychprzezkolejnepokoleniapotomkówpierwotnychnajemców,któreniemusząjużspełniaćwarunkówuzyskanianajmulokalikomunalnych(gdyżwstąpieniewnajem–wprzeciwieństwiedozawarcianowejumowynajmu–niejestuzależnioneodpoziomudochodówosóbzainteresowanych).Sprzyjatakżepowroto-wiwynajmowanegolokaludozasobukomunalnego,anastępniejegowykorzystaniuzgodniezustawowymprzeznaczeniem,tj.napotrzebygospodarstwdomowychoni-skichdochodach(w. z 12 grudnia 2017 r., P 13/16).

Konstytucjanieokreślakryteriówprzeciwdziałaniabezdomnościanisłużącychtemuśrodkówprawnych.Niemniejwświetlekonstytucyjnegostandardunaochronęzasługujątylkouzasadnioneinteresylokatorów.Nakazuprzeciwdziałaniabezdom-nościniemożnazatemrozumiećwtensposób,żenikogo,ktozamieszkałwjakimślokalu,niewolnojużzniegousunąć.Biorącjednakpoduwagęelementarnąfunk-cjęmieszkaniawżyciukażdegoczłowiekaijegofunkcjonowaniuwspołeczeństwie,ustawodawcaniemożepozbawiaćminimalnejgwarancjiochronyprzedbezdomno-ściąosóbznajdującychsięwszczególnejsytuacjiżyciowej(osobistej,rodzinnejlubmaterialnej),wobecktórychorzeczononakazeksmisji.Ztegowzględuopróżnienielokaluprzezteosobyniemożesięodbywaćbezwskazaniaokreślonegolokalu(so-cjalnego,zamiennego),pomieszczeniatymczasowegoczymiejscanoclegowego,doktóregomająsięprzenieść;niedopuszczalnajestwięceksmisja„nabruk”.Koniecz-nośćzapewnieniatakiejgwarancjiwynikazniezbywalnejgodnościczłowieka,sta-nowiącejźródłowolnościiprawczłowiekaiobywatela.


– 24 –

Minimalnego konstytucyjnego standardu w zakresie zaspokajania potrzebmieszkaniowychiochronyprzedbezdomnościąnienaruszato,żeosobabeztytułuprawnegodo lokalumieszkalnegonapodstawieprzepisówustawyoPolicji pod-legadecyzjąadministracyjnąwykwaterowaniu, takbyopuszczonyprzeznią lokalmógł zostać przeznaczony do wykorzystania zgodnie z celem określonym prze-pisami tej ustawy.Decyzjaoopróżnieniu lokalu – samaprzez się –nieprowadzibowiemjeszczedowykwaterowaniadonikądosóbznajdującychsięwtrudnejsy-tuacji społecznej, bez zapewnienia absolutnego minimum w postaci przyznania tymczasowegodachunadgłową.Równieżprzepisyustawyoochronieprawloka-torównienaruszająminimalnegokonstytucyjnego standarduochrony lokatorów.Niezbędnazpunktuwidzeniategostandarduregulacjachroniącalokatorówprzedeksmisją „na bruk” dokonywanąw trybie administracyjnympowinna znaleźć sięwakcienormującymprowadzenie egzekucjiw administracji. Tymczasemakt tennie dawał eksmitowanym, którzy nie byli w stanie we własnym zakresie zaspo- koić swoich potrzeb mieszkaniowych, żadnych gwarancji – materialnych (w po-staci prawadopomieszczenia tymczasowego, lokalu zamiennego czy socjalnego)aniproceduralnych–zabezpieczającychprzedeksmisjądonikąd.Wpraktycecho-dziło przy tym najczęściej o osoby znajdujące sięw ciężkiej sytuacjimaterialnejspowodowanejbrakiempracy,niepełnosprawnością,chorobączypodeszłymwie-kiem, jak również o rodziny niemogące samodzielnie zaspokoić swych potrzebmieszkaniowych.Traciłyonedachnadgłową,awrezultacie–szansęnagodneży-cie.Skutkowało to rozszerzaniemsiębezdomności,którejwładzepublicznemająobowiązekprzeciwdziałać (w. z 18 października 2017 r., K 27/15;w. z 15 listopada 2017 r., SK 29/16).

3. Wolności i prawa konstytucyjne3.1. Wolności niewymagające oraz wymagające instytucjonalizacji3.1.1. Wolność i nietykalność osobista oraz wolność decydowania

o życiu osobistym

Wolnośćosobistaczłowieka,rozumianajakomożliwośćnieskrępowanegodecy-dowaniaosobiewkażdejsferzeżyciowejaktywności,bez ingerencji innychosóborazwładzpublicznych,czerpiesweźródłozprzyrodzonejiniezbywalnejgodnościosobyludzkiej,niejednokrotniewarunkującmożliwośćkorzystaniaprzezniązin-nychkonstytucyjnychwolnościipraw.Ztegotytułustanowirównocześniezasadęustroju,wokółktórejzbudowanyjestcałysystemkonstytucyjny.Przejawemtejwol-nościjestwolnośćdecydowaniaożyciuosobistym,natomiastjejkonsekwencjąm.in.nietykalnośćosobista.Taostatniaoznaczamożliwośćutrzymywaniaprzezjednost-kętożsamościorazfizycznejipsychicznejintegralności.Ztakpojmowanąnietykal-nościąwiążesięzakazwszelkiej,bezpośredniejipośredniej,ingerencjizzewnątrz,którabytęintegralnośćnaruszała.Zkoleizwolnościądecydowaniaożyciuosobi-stym,zwanąniekiedy„prawemdopozostawieniawspokoju”czyteż„prawemdożyciawłasnymżyciem”,wiążesięzakazwszelkiejingerencjiwkształtowanieprzezjednostkęwłasnegożyciaosobistego.


– 25 –

Chroniącwolnośćosobistączłowieka,jejrozmaiteprzejawyorazwolnościipra-wazniąpowiązane,Konstytucjawymagaodustawodawcyprzedewszystkimsamo-dzielnegowyznaczeniagranicingerencjiorganówwładzypublicznejwintegralnośćczłowiekaorazsferęjegoprywatności.Towustawiemusząsięwięcznaleźćdosta-tecznie precyzyjne przepisy umożliwiające podejmowanie przez funkcjonariuszysłużbmundurowychwyczerpującoi jasnookreślonychdziałańwramachkontroliosobistej i przeszukaniaosoby.Zakresdopuszczalnej interwencji funkcjonariuszypowinienbyćbowiemprzewidywalnydlawszystkich,którzymoglibybyćjejpodda-ni.Wskazanegokonstytucyjnegowymoguniedochowałustawodawca,upoważnia-jącorganywładzywykonawczejdouregulowaniawrozporządzeniachtrybu(spo-sobu)izakresuwykonywaniaczynnościwramachkontroliosobistejiprzeszukaniaosoby,woparciuosformułowaneprzezsiebielakoniczne,awięcwżadnymrazieniewystarczające,dyrektywy.Ponadtoustawodawcanieustalił, jakimkonkretnymczynnościomfaktycznymmożebyćpoddanaosobaprzeszukiwanalubkontrolowa-na.Brakprecyzyjnychregułingerencjiwkonstytucyjniechronionedobraosobisteczłowiekamógłwkonsekwencjiprowadzićdonadużyćwdziałaniusłużbmundu-rowych i arbitralnościwocenie legalności podejmowanychprzeznie interwencji (w. z 14 grudnia 2017 r., K 17/14).

Konstytucyjnystandardochrony jednostkiprzedarbitralnościąwładzy,wtymprzeddowolnymwyznaczaniem(przesuwaniem)przezniągranicwolnościosobi-stej,wymagaoprócztegoodustawodawcystworzeniamechanizmówumożliwiają-cych skrupulatną kontrolę sądową stosowaniawszelkich środków, którewolnośćtęograniczają.Kontrolatapowinnabyćdokonywananażądanieosobyzaintereso-wanejniezależnieodewentualnegoprocesudotyczącegoodpowiedzialnościkarnejfunkcjonariuszaztytułuprzekroczeniauprawnieńlubprocesucywilnegodotyczą-cegoodpowiedzialnościodszkodowawczejpaństwa,wimieniuktóregofunkcjona-riusznielegalniedziałał.Tymczasemwniektórychustawachregulującychfunkcjo-nowaniesłużbmundurowychbrakowałojakiegokolwiekmechanizmuzewnętrznejkontrolilegalnościdziałańpodejmowanychprzezfunkcjonariuszytychsłużb.Pro-wadziło todosytuacji, gdyorganzarządzającykontrolęosobistą sam jąprzepro-wadzał,ajegodziałanianiepodlegałyżadnejzewnętrznejweryfikacji.Inneustawynormującedziałaniewspomnianychsłużbprzewidywaływprawdziezażaleniedoprokuratoranasposóbprzeprowadzeniakontroliosobistej,alezakrestegozażale-niabyłograniczony.Pozatymwrazienegatywnejdecyzjiprokuratoraosobakontro-lowananiemogłaodwołaćsiędosądu.Ustawytenaruszaływięcstandardypaństwaprawnego,któregwarantujesądowąkontrolęczynnościingerującychwsferędóbrosobistychczłowieka(w. z 14 grudnia 2017 r., K 17/14).

3.1.2. Wolność zgromadzeńWolność zgromadzeń stanowi jeden z istotnych elementów współczesnego

standardu państwa demokratycznego w sferze podstawowych wolności i prawczłowieka.

Jakkolwiek ustawodawcama swobodę kształtowania prawnych ram realizacjiwolnościzgromadzeń,toniewolnomuprzekraczaćgranicdopuszczalnejingeren-cjiwkorzystaniez tejwolności,wyznaczonychprzezróżnekonstytucyjnezasady


– 26 –

iwartości.Granictychnieprzekroczyłustawodawca,wprowadzającinstytucjęzgro-madzeńcyklicznychidookreślającwzwiązkuztymprawneramyrealizacjiwolno-ścizgromadzeń.Uczyniłto,ustalającwymogi,pospełnieniuktórychzgromadzeniemożnauznaćzacykliczne,orazwprowadzającobowiązekuzyskaniazgodywłaści-wegoorganunaodbycie takiegozgromadzenia. Ingerencja tabyłakonstytucyjniedopuszczalna,bodoszłodoniejwformieustawy,aprzytymmiałacharakterpro-porcjonalny,służącochronietakichwartościjakbezpieczeństwopaństwaiporządekpublicznyorazumożliwiająckształtowaniepożądanychpostawobywatelskich.Jed-nocześniesposóburegulowaniazgromadzeńcyklicznychsprzyjarealizacjispoczy-wającegonapaństwieobowiązkuzapewnieniauczestnikomzgromadzeńprawadouzewnętrznianiaswoichprzekonań.Przyczyniasięteżdowypełnianiaobowiązkuochronytych,którzykorzystajązprawadowolnościgromadzeniasię,przedinge-rencjąwniekontrzgromadzeniaczykontrdemonstrujących(w. z 16 marca 2017 r., Kp 1/17).

3.1.3. Wolność majątkowaKonstytucjachroniwolnośćmajątkową–naktórąskładająsięm.in.różnepra-

wamajątkowe,wtymprawodowłasności,innychprawmajątkowychorazprawodziedziczenia–zobowiązującustawodawcędoukształtowaniakonstrukcjiposzcze-gólnychprawekonomicznych,zapewnieniamożliwościczynieniaznichużytkuorazprzyznaniaimodpowiedniej,aprzytymrównejdlawszystkich,ochronyprawnej.

Wolnośćmajątkowa nie jest absolutna, dlategowchodzącew jej skład prawamajątkowemogąpodlegaćograniczeniom,podwarunkiem,żematokonstytucyj-neuzasadnienie.Zkoleinacałkowitepozbawienie(odjęcie)własnościprywatnej,awięcwywłaszczenie,Konstytucjaprzyzwalajedyniewówczas,gdydokonujesięgonacelepubliczneizasłusznymodszkodowaniem.

Oczywistąkonsekwencjęwymoguistnieniarzeczywistegocelupublicznego,któ-regorealizacjaczyniłabywywłaszczeniekoniecznymiuzasadnionym,stanowizasa-dazwrotuwywłaszczonejnieruchomości.Nakładaonanaustawodawcęobowiązekdopuszczeniazwrotunieruchomościwtychwszystkichwypadkach,gdyniezosta-niewykorzystananatencelpubliczny,którybyłprzesłankąjejwywłaszczenia.Kon-stytucyjna zasada zwrotuwywłaszczonej nieruchomości obejmuje również takiesytuacje,gdyprzejęciewłasnościprywatnejprzezpodmiotpubliczny(SkarbPań-stwalubjednostkęsamorząduterytorialnego)nastąpiłoformalnienienamocyjed-nostronnej,władczejdecyzjiorganuadministracji, leczwdrodzeumowyzawartejzdotychczasowymwłaścicielem.ZperspektywyKonstytucjidecydująceznaczeniemabowiemnieto,jakąformęprawnąprzybrałoprzejścieprawadonieruchomościzosobyprywatnejnapodmiotpubliczny,aleto,czymiałoonowrzeczywistościcha-rakterprzymusowyorazczynastąpiłozuwaginacelpubliczny.DlategonaruszałoKonstytucjępozbawieniebyłychwłaścicielilubichspadkobiercówmożliwoścido-chodzeniazwrotunieruchomości,którastałasięzbędnadorealizacjicelupublicz-nego,wwypadkachgdynieruchomość ta została zbytana rzecz SkarbuPaństwalub jednostkisamorząduterytorialnegowdrodzeumowyzawartejpodczasroko-wańpoprzedzającychwszczęciepostępowaniawywłaszczeniowego.Ozainicjowa-niuobligatoryjnychrokowańdecydowałwyłącznieorganadministracji,przyczym


– 27 –

bezskutecznyupływ2–miesięcznegoterminuzawarciaumowyskutkowałwszczę-ciem administracyjnegopostępowaniawywłaszczeniowego.W toku rokowańdo-tychczasowywłaścicielnieruchomościdziałałzpełnąświadomością,żewrazieod-mowyzawarciaumowyorganadministracji i takwydadecyzjęowywłaszczeniu.Wtakichokolicznościachniesposóbbyłowięcmówićorównorzędnościstronro-kowańczyoswobodziekształtowaniatreściprzyszłejumowy.Zewzględunaistotęmechanizmuwywłaszczenia, charakterwtórnymiałowgruncie rzeczy to, czydopozyskaniaprawadonieruchomościdoszłonapodstawiejednostronnejdecyzjior-ganuwładzypublicznej,czyteżwdrodzeumowyzawartejprzezwłaścicielawsy-tuacji,gdywiedziałon,żejejniezawarciedoprowadzidowszczęciapostępowaniawywłaszczeniowego(w. z 12 grudnia 2017 r., SK 39/15).

Do prawmajątkowych podlegających konstytucyjnej ochronie należy równieżodszkodowanie z tytułuwywłaszczenia.Odszkodowanie topowinnobyć słuszne,awięc racjonalniepowiązane zwartościąwywłaszczonejnieruchomości, chociażprzezwzglądnaważnąwartośćkonstytucyjnąniezawszemusibyćpełne.Nieza-leżnieodtego,ustawodawcywolnoograniczyćrealizacjęprawadoodszkodowaniatylkopodwarunkiem,żespełniwszystkiewarunkiwynikającezkonstytucyjnejza-sadyproporcjonalności.Wymaganiesłusznegoodszkodowaniaodnosisiętakżedomechanizmówsłużącychurealnieniukwotyodszkodowaniawraziezwłokiwjegowypłacieprzezzobowiązanydotegoorganwładzypublicznej.Dlategonaprzykładniemożnośćwyegzekwowaniaprawadowaloryzacjiodszkodowaniawobecbrakujakiegokolwiekustawowegokryteriumprzeliczeniajegowysokościrodziłabyryzy-kopozornościochronyprawamajątkowegobyłychwłaścicielidoodszkodowania.Pozornością tą nie skutkuje jednak automatycznie – potencjalnie – niekorzystnycharakterwskaźnikówinflacyjnych,któreustawaogospodarcenieruchomościna-kazujestosowaćpodczaswaloryzacjikwotodszkodowaniazawywłaszczonenieru-chomości,doczasuogłoszeniaprzezPrezesaGUSwskaźnikówzmiancennierucho-mości(w. z 9 marca 2017 r., P 13/14).

Jako ograniczenie prawawłasności niemoże być na gruncieKonstytucji trak-towane nakładanie przez państwo podatków oraz innych danin publicznych. In-gerencjawsferęwłasnościmawtymwypadkuwyraźnąpodstawękonstytucyjnąwprzepisach, którewprowadzają tzw. zasadęwładztwadaninowego. Legitymujeonadziałaniapaństwaprowadzącedoobciążeniaokreślonychpodmiotówdaninamiumożliwiającymirealizacjęzadańpublicznych.

Stanowiącprzepisyprawapodatkowego,ustawodawcawinienwszakżerespek-towaćzasadęrównegonakładaniaobowiązkówpodatkowychorazzachowaćwła-ściwąproporcjępomiędzywynikającymzKonstytucjiobowiązkiemponoszeniacię-żarówpublicznoprawnychaprawemjednostkidowłasności i jejrównejochrony.Wymagańtychniedochowałjednakwustawieopodatkachiopłatachlokalnych.Za-deklarowałmianowicie,żeobowiązekpodatkowyiwysokośćpodatkuzależym.in.odposiadaniagruntuprzezprzedsiębiorcęizwiązkugruntuzprowadzeniemdzia-łalnościgospodarczej.Równocześniezaśprzyjął(itakbyłastosowanaustawa),żedlaustaleniategozwiązkuniejestkoniecznestwierdzeniewykorzystywaniagruntunacelezwiązanezdziałalnościągospodarczą–wystarczy,żepozostajeonwposia-daniuprzedsiębiorcy.Wkonsekwencjiobowiązekpodatkowyobjąłosobyposiadają-cegruntyniemającefaktyczniezwiązkuzprowadzeniemdziałalnościgospodarczej.


– 28 –

Jednakże, w świetle konstytucyjnego standardu, samo prowadzenie działalnościgospodarczejprzez(współ–)posiadaczagruntuniejestważnedlaopodatkowaniategogruntu(wyższą)stawkąpodatkowąodgruntówzwiązanychzprowadzeniemdziałalnościgospodarczej.Koniecznejestjeszcze,abyprzynajmniejjedenzewspół-posiadaczywykonywałnanimczynności składające sięnadziałalnośćgospodar-cząlub–jeśligrunttennabytopodprzyszłeinwestycjegospodarcze–bymożliwebyłoichwykonywanie.Wobectegozastosowaneprzezustawodawcę,niedostatecz-nie precyzyjne kryteriumustalania związku gruntu z prowadzeniemdziałalnościgospodarczejprowadziłodonieproporcjonalnejingerencjiwkonstytucyjneprawowłasności.Nierealizowałopozatymdeklarowanegoprzezustawodawcęceluregu-lacjiiskutkowałonieuzasadnionymkonstytucyjnieograniczeniemwolnościmająt-kowej.Wefekcieodposiadaczypodobnych,zperspektywykonstytucyjnoprawnej,gruntów– faktycznieniezwiązanychzprowadzeniemdziałalnościgospodarczej–pobieranopodatekodnieruchomościwróżnejwysokości.Dokonująctakiegozróż-nicowania podatników, ustawodawca naruszył więc także konstytucyjną zasadęrównejochronywłasnościiprawmajątkowych(w. z 12 grudnia 2017 r., SK 13/15).

3.2. Konkretyzacja treści praw

3.2.1. Prawo do naukiTreścią konstytucyjnego prawa do nauki jest możliwość zdobywania wiedzy,

kształcenia–prowadzonegowzorganizowanychformach,wsposóbregularnyicią-gły–obejmującegonajpierwpewienkanonpodstawowychwiadomościogólnych,anastępnieumożliwiającegouzyskiwaniepogłębionejwiedzyspecjalistycznej,koń-czonegouzyskaniemdokumentów,jednoliciewskalikrajudającychszansekonty-nuowanianaukilubwykonywaniaokreślonegozawodu.

Podstawowymigwarancjamikonstytucyjnegoprawadonauki,przysługującymiwszystkimobywatelom,są(równa)dostępnośćipowszechność,aichurzeczywist-nieniusprzyjaćmabezpłatnośćnaukiwszkołachpublicznych.Ponieważobowiąz-koweprzygotowanieprzedszkolne jest elementemsystemuoświaty i rozpoczynaprocesedukacji,niemożna tego jej etapuwyłączać spodwspomnianychgwaran-cji.Stądnieuzasadnionebyłopozbawienieuprawnieniadozwrotuopłatzanaukęwramachrealizacjiobowiązkurocznegoprzygotowaniaprzedszkolnegotychdziecipracownikówsłużbyzagranicznej,któreniemająmożliwościuczęszczaniadobez-płatnegoprzedszkolapublicznego,oddziałuprzedszkolnegoprzypublicznejszkolepodstawowejlubkorzystaniazinnejformywychowaniaprzedszkolnego(w. z 23 lutego 2017 r., K 2/15).

3.2.2. Prawo do zabezpieczenia społecznegoIstotąkonstytucyjnegoprawadozabezpieczeniaspołecznegojestzapewnienie

obywatelomochronywrazieniezdolnościdopracyzewzględunachorobęlubin-walidztwoorazpoosiągnięciuwiekuemerytalnego.

OkreśleniezakresuiformzabezpieczeniaspołecznegoKonstytucjapozostawiaustawodawcy.Konkretyzującprawodozabezpieczeniaspołecznego,ustawodawca


– 29 –

niemożez jednejstronynaruszyć istoty tegoprawa,azdrugiejstronyabstraho-waćod założeńobowiązującego systemuubezpieczenia społecznego, sytuacji go-spodarczej państwa, przewidywanych trendów gospodarczych i społecznych,zwłaszczademograficznych,orazwieluinnychczynników.Ponadto,zważywszynakoniecznośćzharmonizowaniapotrzebioczekiwańbeneficjentóworazmożliwościichzaspokojenia, zobowiązany jestdozagwarantowania jedynie takiegopoziomuświadczeńzzabezpieczeniaspołecznego,któryzapewniobywatelomźródłafinan-sowanianiezbędnedozaspokojeniaichpodstawowychpotrzeb.Ztegowzględunienaruszaistotyprawadozabezpieczeniaspołecznegopozbawienieprawadoświad-czeniarehabilitacyjnegoosobyniezdolnejdopracyzpowoduchoroby,gdy–mającustalonedecyzjąorganurentowegoprawodoemerytury–zawiesiłaonapobieranieświadczenia emerytalnego z uwagi na kontynuowanie zatrudnienia.W założeniuustawodawcyświadczenierehabilitacyjne,jakokontynuacjazasiłkuchorobowego,stanowićmaczasowo jedyneźródłoutrzymaniaubezpieczonego.Zkoleiosobommającymustalonedecyzjąorganurentowegoprawodoemeryturyśrodkiutrzyma-niazapewniaćmaświadczenieemerytalne.Ocenytejniezmieniafaktzawieszeniapobieraniategoświadczeniawzwiązkuzkontynuowaniemzatrudnienia.Zawiesze-niewypłatyświadczenianiejestbowiempozbawieniemuprawnieniadotegoświad-czenia,ajedyniejegowstrzymaniem,dokonanymzgodniezwolązainteresowanego.Wkażdejchwili,poustaniuprzyczynyzawieszenia,możeonwystąpićowznowieniewypłaty(w. z 25 kwietnia 2017 r., P 34/15).

3.3. Środki ochrony wolności i praw konstytucyjnychDonajważniejszychśrodkówochronywolności iprawkonstytucyjnychzalicza

sięgwarantowaneprzezKonstytucjęprawodosądu.Obejmujeonowszczególności:1)prawodostępudosądu,czyliprawodouruchomieniapostępowaniaprzedsądemwłaściwym, niezależnym, bezstronnym i niezawisłym, 2) prawo do odpowiednioukształtowanejirzetelnejprocedurysądowej,zgodniezwymogamisprawiedliwo-ściijawności,3)prawodouzyskaniawiążącegorozstrzygnięciasprawyprzezsądwrozsądnymterminie,4)prawodoodpowiedniegoukształtowaniaustrojuipozy-cjiorganówrozpoznającychsprawy.Prawodosądujestzatemrozumianezarównoformalnie,jakodostępnośćdrogisądowejwogóle,jakimaterialnie,jakomożliwośćprawnieskutecznejochronyprawnadrodzesądowej.

Jednymzpodstawowychskładnikówkonstytucyjnegoprawadosądujestprawodorozpatrzeniasprawyprzezsądwłaściwy,tj.taki,któryzewzględunajejcharak-terbyłby „najbardziej odpowiedni”doprzeprowadzeniapostępowania iwydaniarozstrzygnięcia. Ustalenie przez prawodawcęwłaściwości sądu uzasadniaćmogąrozmaite powody, jak choćby realizacja funkcji ochronnej (w stosunku do jednejze stron) czy też pozytywny wpływ na ekonomikę procesową. W szczególnościwsprawachzzakresuprawapracyistotnypostulatochronypracownika,wynikają-cyzpotrzebywyrównywaniajegoszanswstosunkudosilniejszegoekonomiczniepracodawcy,spełniatzw.właściwośćprzemiennasądu,umożliwiającaprowadzeniepostępowaniasądowegoprzedsądem,wktóregookręguznajdujesięsiedzibapraco-dawcy(agencjipracytymczasowej),alboprzedsądem,wktóregookręgupracownikświadczybądźświadczyłpracę.Zważywszynamiejscezamieszkaniapotencjalnych


– 30 –

świadków,zatakimrozwiązaniemprzemawiarównieżekonomiaprocesu.Właści-wośćograniczonadosąduwłaściwegodlasiedzibypracodawcy(agencji)możezaśpowodowaćdużąniedogodnośćdlapracownika(tymczasowego)izniechęcaćgododochodzeniaroszczeńprzedsądempracy.Wprowadzenietakiegoograniczeniawła-ściwościmiejscowej sądurozpatrującego roszczeniapracownika (tymczasowego)naruszałowięckonstytucyjneprawodosądu(w. z 22 marca 2017 r., P 121/15).

Konstytucjawprowadzadomniemaniedrogisądowej,któregokonsekwencjąjestskierowanydoustawodawcyzakazzamykaniadrogisądowejdochodzenianaruszo-nychkonstytucyjnychwolnościipraw.WobectegowszelkieograniczeniasądowejochronyinteresówjednostkiwynikaćmuszązprzepisówKonstytucjiisądopusz-czalnewabsolutnieniezbędnymzakresiejedyniewtedy,gdywartościkonstytucyj-nejkolidującejzprawemdosąduniedasięurzeczywistnićwinnysposób.

Do niekonstytucyjnego zamknięcia drogi sądowej doszło w rozstrzygnięciachdotyczącychsprzeciwówwnoszonychprzezprzedsiębiorcównaczynnościkontrol-neprowadzoneunichprzezuprawnionedotegoorganywładzypublicznejwtrybieprzepisów o swobodzie działalności gospodarczej. Utrwalonawykładnia jednegoz przepisówprawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymiwykluczyładopuszczalność kontrolowania tego rodzaju rozstrzygnięć organów administracjipublicznej przez sądy administracyjne, a jednocześnie kontroli tej ustawodawcanie powierzył innym sądom. Tymczasem konstytucyjny standard prawa do sąduwymagał od niego, aby ustanowił regulację prawną, która zapewni rozpatrzeniewspomnianychsprzeciwówprzezsądnażądaniezainteresowanego.Postanowieniawydanenapodstawieustawyoswobodziedziałalnościgospodarczejprzesądzająbowiemwsposóbwładczykwestięlegalnościwszczęcialubprowadzeniakontrolidziałalnościprzedsiębiorcy,azatemniedotycząwyłączniesferyfaktów.Przeciwnie−dotycząsferyprawprzedsiębiorcymającychpodstawękonstytucyjną,askonkrety-zowanychprzepisamiustawyoswobodziedziałalnościgospodarczej,któretworząprawoprzedsiębiorcydoskutecznegodomaganiasię,byadministracjazachowaławobecniegogwarantowaneprawniestandardy(w. z 20 grudnia 2017 r., SK 37/15).

Dozamknięciadrogisądowejmożeprowadzićnieprawidłowerozwiązaniezbie-guprzepisówregulującychwłaściwość sądu.W tymkontekścieprokonstytucyjnawykładnia przepisów wyznaczających właściwość sądu w sprawach związanychzuchwałami spółekwodnych, odczytywanych łącznie z przepisamiprocesowymiokreślającymiwłaściwośćsądówpowszechnychiadministracyjnych,prowadziładowniosku,żeniezamykająonedostępudosąduczłonkomspółkiwodnejwsprawachdotyczącychprzysługujących impraw,w tymprawmajątkowych.Wświetlekon-stytucyjnegodomniemaniadrogisądowej, jeśli chodziostosunkicywilnoprawne,którychstronąjestspółkawodnajakopodmiotprawaprywatnego,kontrolęsąduadministracyjnego i właściwość sądu powszechnego uznawać trzeba za komple-mentarne. Wprawdzie więc realizowanie przez spółki wodne zadań związanychzochronąinteresupublicznegouzasadniaobjęciespółeknadzoremadministracyj-nympaństwa,alejeślinadalpozostająonepodmiotamiprywatnymi,nieuprawniatodotakiejinterpretacjiprawawodnego,atakżeprzepisówustawowychustalającychwłaściwośćsądówadministracyjnychipowszechnych,która–wwypadkusporówocharakterzecywilnoprawnym–wykluczałabydostępczłonkówspółekwodnychdojakiegokolwieksądu(w. z 12 maja 2017 r., SK 49/13).


– 31 –

Prawodosąduniemożebyćjednakutożsamianezprawemdosądukonkretnegorodzaju,ponieważzgodniezKonstytucjądokatalogusądówsprawującychwymiarsprawiedliwościzaliczasięnietylkosądypowszechne,leczrównieżadministracyj-ne.To, żewdanymwypadkuzainteresowanypodmiotniemożeskorzystaćzdo-brodziejstwaniektórychinstytucjikodeksucywilnegoczyteżkodeksupostępowa-niacywilnego,niemogącwytoczyćpowództwaprzedsądempowszechnymztegowzględu, że jego sytuacja powstała w związku z unormowaniem o charakterzeprawnoadministracyjnym (dotyczącymna przykład egzekucji decyzji administra-cyjnejorzekającej„eksmisjęnabruk”),nieoznaczawięcpozbawieniagoprawadosądu(w. z 15 listopada 2017 r., SK 29/16).

Doniekonstytucyjnegozamknięciadrogi sądowejmoże teżdojśćpozamknię-ciupostępowaniarozpoznawczego,awtokupostępowaniaegzekucyjnego.Wtakiejsytuacjiznaleźlisiębyliwspólnicyspółekjawnych,przeciwkoktórymmożnabyłorozszerzyćklauzulęwykonalnościtytułuegzekucyjnego,mimożetytułtenbyłwy-danytylkoprzeciwkospółcejawnej,abyływspólnikniemógłuczestniczyćwpo-stępowaniu,któredoprowadziłodo jegowydania.Postanowienie sąduonadaniutakiejklauzulikształtowałowięcwtymwypadkusytuacjęprawnąpodmiotu,któryniebrałudziałuwpostępowaniurozpoznawczym.Niemógłondochodzićprzedsą-demobronyswychpraw,niemógłprzystąpićdopostępowaniarozpoznawczego,zaśnaetapiepostępowaniaegzekucyjnegoniedysponowałjużśrodkamiprocesowymi,którepozwalająpodnieśćzarzutyprzeciwkoroszczeniudochodzonemuprzezwie-rzycielaodspółki(w. z 3 października 2017 r., SK 31/15).

Doistotykonstytucyjnegoprawadosądunależysprawiedliwośćproceduralna,bezzachowaniaktórejbyłobyonofasadowe.Treściąsprawiedliwościproceduralnejjestdążeniedoosiągnięciaopartegonaprawdzie,sprawiedliwegorozstrzygnięciazapomocąprawidłowoukształtowanej(wtymdwuinstancyjnej),jawnejirzetelnejprocedury,którachronićbędziesłuszneinteresyjegouczestników.

Sprawiedliwość ta wymaga zatem m.in. przyznania uczestnikom (stronom)postępowaniaodpowiednichpraw i gwarancji procesowych. Jedną znichwyrażadyrektywarozpoznawaniasprawyprzezsądwobecnościosoby,októrejprawachiobowiązkachsądmaorzec,orazpojejwysłuchaniucodookolicznościmającychznaczeniedlawszechstronnegorozpatrzeniasprawy.Wszczególnościdecyzjaosto-sowaniuśrodkaprawnego,któregoistotapoleganapozbawieniumożliwościkorzy-staniazkonstytucyjnejwolnościosobistej,niemożezapadaćpodnieobecnośćoso-by, której decyzja tadotyczy.Tymczasemustawodawcapostanowił, że zasadnośćdalszegopobytuwzamkniętymzakładziepsychiatrycznymosoby,którąumieszczo-nownimtytułemśrodkazabezpieczającego,będzierozstrzyganaprzezsąd(wra-mach „postępowania kontrolnego”) bezwysłuchania, a nawet bez zobaczenia tejosoby,aconajwyżejzudziałemjejpełnomocnikaprocesowego(obrońcy).Miałotosprzyjaćprzyspieszeniupostępowańsądowychizapewniaćrealizacjęprawadoroz-poznaniasprawybeznieuzasadnionejzwłoki,stanowiącegoskładowąkonstytucyj-negoprawadosądu.Zadaniemustawodawcyjestjednaktworzeniemechanizmówzapobiegającychblokowaniupostępowaniasądowegowsytuacji,gdyosobaobjętapostępowaniemcelowozmierzadojegonieuzasadnionegowydłużaniaalbogdyniemożewnimwziąćudziałuzprzyczynobiektywnych.Zadanie toniepoleganato-miastnaograniczaniuprzysługującychtejosobieuprawnieńproceduralnychwcelu


– 32 –

maksymalnegoprzyspieszeniapostępowania.Zasadniczymcelempostępowaniasą-dowegojestbowiemrozstrzygnięciesprawywsposóbsprawiedliwy,rzetelnyijaw-ny,niezaśszybkiejej„załatwienie”(w. z 22 marca 2017 r., SK 13/14).

Jednym z obowiązków wynikających z zasady sprawiedliwości proceduralnejjestnakaztakiegoukształtowaniaprzezustawodawcępostępowaniasądowego,abyzapadłownimwiążące,zgodnezprawemrozstrzygnięcieiniezachodziłakoniecz-nośćwzruszaniaprawomocnegoorzeczenia.Jednocześniekonstytucyjnystandardprawadosąduwymaganiekiedyuproszczenialubprzyspieszeniapostępowania,comożejednakprowadzićdozmniejszeniaprawdopodobieństwauzyskaniarozstrzy-gnięciazgodnegozprawemlubprawdąmaterialną.Wobectegoustawodawcapowi-nientakukształtowaćprocedurę,bywwypadkupoważnychwaddałosięwzruszyćprawomocneorzeczenieiwydaćrozstrzygnięcieodpowiadającewymogomprawo-rządności.DoniezgodnegozKonstytucjąwyłączeniamożliwościwzruszeniaorze-czenia z powodu jego poważnych (kwalifikowanych)wad doszłow orzeczeniachwydawanych w postępowaniach prowadzonych w toku kampanii referendalnej.Istotneryzykowydaniawadliwegoorzeczeniasądowegowtakichpostępowaniachspowodowanejestichkształtem,azwłaszczauproszczeniemorazprzyspieszeniem(wzakresieterminówrozpatrzeniawnioskówizażaleń),uzasadnionymfunkcjątychszczególnychrozwiązań.Dlategowyłączeniewzruszalnościorzeczeńzapadłychwewspomnianych postępowaniach naruszało konstytucyjne prawo do rozpatrzeniasprawywsprawiedliwympostępowaniu(w. z 20 kwietnia 2017 r., K 10/15).

Wśródelementówograniczającychrealizacjęprawadosądumogąsięznajdowaćbariery o charakterze ekonomicznym,mającew szczególności postaćwygórowa-nychkosztówsądowychczyzasadichrozkładu.Zistotysprawiedliwegopostępowa-niasądowegowynikazarazemodpowiedzialnośćzawynikprocesu,atymsamymobowiązekzwrotukosztówpostępowaniastroniewygrywającejproces.Konstytucjaniegwarantujejednakzwrotuwszelkichkosztów,którestronaponiosławceludo-chodzeniaroszczeńlubobronyswoichpraw.Zkonstytucyjnegoprawadosąduniemożnawszczególnościwyprowadzićobowiązkusąduorzeczeniaozwrociekosztówpostępowaniawwysokościustalonejwumowiezawartejpomiędzystronąwygry-wającąprocesajejpełnomocnikiem.Dlategobrakzaliczeniawszystkichponiesio-nychkosztówzastępstwaprocesowegodoniezbędnychkosztówprocesustronyre-prezentowanejprzezadwokatazwyborunienaruszawsposóbnieproporcjonalnyprawadosądu.Wybórmetodyustalaniastawkiminimalnejwynagrodzeniadlapeł-nomocnikaprawnego(zarównozwyboru,jakizurzędu),którestronaprzegrywają-caproceswinnazwrócićprzeciwnikowi,należydoprawodawcy.Korzystaonwtymzakresiezeznacznejswobodyregulacyjnej.Możewięczaprojektowaćmechanizmobliczania stawkiminimalnejwynagrodzenia pełnomocnika procesowegow róż-nysposób,preferującokreślone funkcjekosztówpostępowaniawdanejkategoriispraw,odpowiedniowyważającinterespublicznyiinteresprywatnyorazrealizującistotne–zpunktuwidzeniaprowadzonejprzezsiebiepolityki–prawalubwartości.Limitowaniestawek–wsprawachtoczącychsięwtrybiekodeksupostępowaniacy-wilnego–umożliwiaćmaprzewidzeniefinansowychskutkówprocesu,jakrównieżchronićprzedustalaniemprzezstronęzbytwygórowanegowynagrodzeniaadwo-kackiegokosztemprzegrywającegoprzeciwnika.Dodatkowowsprawachpracow-niczych–zewzględunazasadępewnegouprzywilejowaniapracownika,wynikającą


– 33 –

zzałożeniaojegozasadniczosłabszejpozycjiekonomicznejwstosunkudopraco-dawcy–wysokośćstawekminimalnych,wsytuacjigdypracownikprzegrywapro-ces,manaceluprzedewszystkimochronęjegointeresówmajątkowych.Zapobie-gateżsytuacjom,wktórychbędzieonrezygnowałzdochodzeniaswychroszczeńwobawieprzedwysokimi(anawetwygórowanymi)kosztamizastępstwaprawne-goswegoprzeciwnikaprocesowego,doktórychzwrotubyłbyzobowiązanywrazieprzegraniaprocesu(w. z 21 czerwca 2017 r., SK 35/15).

Czynnikiem ograniczającymmożliwość korzystania z prawa do sądu jest takżeupływczasuorazzwiązanaznim instytucjaprzedawnienia.Konstytucjaniekreujeprawajednostkidoprzedawnieniaaninieprzesądzawprost,żekaralnośćprzestępstwiwykonaniekaryulegająprzedawnieniu.Niemniej,poszukującrównowagimiędzyko-lidującymizesobąwartościamikonstytucyjnymi,ustawodawcapowinienpreferowaćregulacjeprawne,któresprzyjająwygaszaniuwrazzupływemczasustanuniepewno-ściistabilizująstosunkispołeczne.Służytorealizacjizasadybezpieczeństwaprawne-go,wywodzonejzkonstytucyjnejzasadydemokratycznegopaństwaprawnego.

Podobnie jak nazbyt długie terminy przedawnienia czyniłyby z niego insty-tucję pozorną, tak i terminy zbyt krótkie wyłączałyby realną możliwość skorzy-staniazdrogisądowej.Ocenianyz tejperspektywyrocznyterminprzedawnienia karalnościprzestępstwściganychzoskarżeniaprywatnego,wtymwystępkuznie-wagi,mieścisięwzakresieswobodyprawodawcy.Termintenjestracjonalnyido-stosowanydospecyfikiprzestępstwprywatnoskargowych,gdyżpozwalauniknąćtrudnościdowodowych,zwiększającychryzykowydanianieprawidłowegoorzecze-nia. Jednocześnieprzeciwdziaławypadkomnadużywaniaoskarżeniaprywatnego,kiedytoosobaznieważonadochodziodpowiedzialnościsprawcyniezpowodudo-znanejkrzywdy,leczwinnymcelu.Możeteżprzyczynićsiędoukróceniazjawiskapieniactwa sądowego. Nie bez znaczenia jest również problem kolizji interesówpokrzywdzonego dochodzącego ochrony sądowej oraz (domniemanego) sprawcyprzestępstwa,któryniepowinienstalepozostawaćwniepewnościcodoperspek-tywyuruchomieniajegoodpowiedzialnościkarnej.Pozatymwszczęcieprywatno-skargowegopostępowania karnegoniewyczerpuje środkówprawnych służącychnaprawieniuuszczerbku,któregopokrzywdzonydoznałwskutekznieważenia,po-nieważmożeonskorzystaćzmajątkowychiniemajątkowychśrodkówochronydóbrosobistychprzewidzianychwkodeksiecywilnym.Korzystaniezczęściznich(do-chodzenieprzeproszenialubsprostowania)wogóleniejestograniczoneterminem,awwypadkuinnych(dochodzeniaroszczeńmajątkowych)terminprzedawnieniajestwyjątkowodługi,bocodozasady10-letni.Pokrzywdzonymawięcrealnąmoż-liwośćsądowejochronyczciidobregoimienia(w. z 20 kwietnia 2017 r., SK 3/16).

4. Zasady kształtowania odpowiedzialności karnej i administracyjnejKonstytucja nakazuje każdemu przestrzegać prawa.Wypełnianie tego nakazu

gwarantowaćmajątworzoneprzezustawodawcęmechanizmy,wtymsankcjonowa-nienaruszeńprawa.Odefektywnościm.in.sankcjonowaniazależyurzeczywistnie-niekonstytucyjnejzasadydemokratycznegopaństwaprawnego.


– 34 –

Tasamazasadasprzeciwiasięjednaktemu,byorganywładzypublicznejinge-rowaływsferękonstytucyjnychwolnościiprawwsposóbarbitralnyiniepropor-cjonalny.Ztegowzględuniesprawiedliwalubnadmiernakarazanaruszenieprawajestniedopuszczalna.Wkonsekwencjiustawodawcęobowiązujebezwzględnyza-kazkaraniatejsamejosobydwu–lubwielokrotniezatensamczyn.Wszczególnościniedopuszczalnabyłabywięcsytuacja,wktórejwobectejsamejosoby,zatensamczyn,stosowanemiałybybyćłącznieróżnerodzajeśrodkówocharakterzerepresyj-nym,służącychochronietychsamychdóbristotnychprawnie.Ustawodawcęwiążepozatymnakazproporcjonalnejreakcjinanaruszenieprawa.Dlategokumulacjaod-powiedzialnościkarnejzinnymirodzajamiodpowiedzialności,realizującymiprzy-najmniejwpewnymzakresiefunkcjęrepresyjną,niemożeskutkowaćstosowaniemwobectejsamejosobyzatensamczynróżnychśrodkówprawnych,którychłącznarepresyjnośćwykraczapozapoziomdopuszczanyprzezzasadęproporcjonalności.Powyższychwymogów(tj.zakazupodwójnegokaraniaoraznakazuproporcjonal-nejreakcjipaństwananaruszenieprawa)ustawodawcaniespełnił,dopuszczającdotego,żeosobaukaranawtrybieadministracyjnymkarąpieniężnąnapodstawieustawyotransporciedrogowym,będziemogłanastępniezatensamczyn,polegają-cynapoświadczeniunieprawdziwychinformacjiw„Zaświadczeniuodziałalności”,zostaćpociągniętarównieżdoodpowiedzialnościkarnejnapodstawiekodeksukar-nego.Naruszeniekonstytucyjnegostandarduwzakresiesankcjonowanianaruszeńprawawzięłosięstąd,żeobiekaryrealizowaćmająprzedewszystkimfunkcjęre-presyjną.Karapieniężnamabyćwtymwypadkuswoistą„odpłatą”zanaruszenieobowiązkówiwarunkówprzewozudrogowego,niezależnieodtego,czydoszłodojakiegokolwiekuszczerbkuwbudżeciepaństwa.Ponadtoobiekarypełnićmajątak-żefunkcjęprewencyjną,aprzytymłączyje,wgruncierzeczy,tensamcelpolegającynaochroniedobra,jakimjestprawdziwośćdokumentówbędącychwobrociepraw-nym(w. z 20 czerwca 2017 r., P 124/15).

5. Zasady tworzenia prawa5.1. Zasady poprawnej legislacji

Zasady poprawnej (prawidłowej, właściwej, rzetelnej, przyzwoitej) legislacjimająpodstawęwzasadziedemokratycznegopaństwaprawnegoizaliczająsiędokonstytucyjnychnormsystemowych(zob.pkt2powyżej).Zasadytenakładająnaustawodawcęobowiązekzapewnieniadostatecznejokreślonościprzepisówprawa.Przepisypowinnywięcbyćwystarczającoprecyzyjneikomunikatywne.

Niekiedyjednakpewnaniedookreślonośćjestkonstytucyjnieusprawiedliwiona(przedewszystkimwwypadkuregulowaniawyjątkowozłożonejmaterii),anawetpożądana dla zapewnienia efektywności regulacji. W konsekwencji pozbawieniemocyobowiązującejprzepisuzpowodubrakuwymaganejokreślonościmożena-stąpić jedyniewostateczności. Sytuacja takamamiejscedopierowtedy, gdynie-precyzyjnośćlubniejasnośćsątakdalekoidące,żepowstającychnatymtlewątpli-wościinterpretacyjnychniedasięusunąćzapomocąogólnieprzyjętychwkulturzeprawnej regułwykładni, a takżewtedy,gdy trudnościw ichusunięciu, zwłaszczazpunktuwidzeniaadresatówdanejregulacji,okazująsięrażąconadmierne,czego


– 35 –

niemożnausprawiedliwićzłożonościąnormowanejmaterii.Zadostatecznieprecy-zyjnyijasnyzostałuznanyprzepisustawyoświadczeniachpieniężnychzubezpie-czeniaspołecznegowraziechorobyimacierzyństwaprzewidujący,żeświadczenierehabilitacyjnenieprzysługujeosobieuprawnionejdoemeryturylubrentyztytułuniezdolnościdopracy,zasiłkudlabezrobotnych,zasiłkuprzedemerytalnego,świad-czeniaprzedemerytalnego,nauczycielskiegoświadczeniakompensacyjnegoorazdourlopudlaporatowaniazdrowia,udzielonegonapodstawieodrębnychprzepisów,czyosobieuprawnionejdoemerytury.Wątpliwościinterpretacyjnedotyczyływtymwypadku tego, czy do osób uprawnionych do emerytury należy zaliczyć równieżubezpieczonychmającychustalonedecyzjąorganurentowegoprawodoemerytury,którymwypłatazostałazawieszonazpowodukontynuowaniazatrudnienia.Zasto-sowanieprzezsądyprzyjętychwkulturzeprawnejregułwykładnipozwoliłojednakustalićjednoznacznieitrwale,żeosobąuprawnionądoemeryturyjesttakżeosoba,któraspełniawszystkieprzesłankinabyciaprawadotegoświadczeniaiktórejpra-wodoemeryturyzostałoustalonedecyzjąorganurentowego,nawetjeśliuległoonozawieszeniuzpowodukontynuowaniazatrudnieniaudotychczasowegopracodaw-cybezrozwiązaniastosunkupracy(w. z 25 kwietnia 2017 r., P 34/15).

Rażącegostopnianiedookreślonościnieosiągnąłteżprzepisustawyogospo-darce nieruchomościami, który – do czasu ogłoszenia przez Prezesa GłównegoUrzędu Statystycznegowskaźników zmian cen nieruchomości – nakazywał sto-sowaćpodczaswaloryzacjikwotodszkodowaniazawywłaszczonenieruchomo-ści wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych (tj. wskaźniki inflacyjne).Odczytując ten przepis w kontekście istoty waloryzacji, organy administracjimająbowiemmożliwośćustaleniaobiektywnychkryteriówprzeliczeniakwotod-szkodowań.Pozwalaonzatemzrekonstruowaćpodstawęrozstrzygnięćorganówwkonkretnychsprawach,niedającimmożliwościpodejmowaniaarbitralnychde-cyzji(w. z 9 marca 2017 r., P 13/14).

Konstytucyjnystandardpoprawnejlegislacjiwymaganietylkotego,byprzepi-syprawneprawidłowo(precyzyjnie,jasnoitd.)wyrażałynormatywnątreść,alebynadawały się do realizacji zakładanychwnich celów i były spójne. Zapoprawną(przyzwoitą)niemożebyćwięcwdemokratycznympaństwieprawnymuznanale-gislacjanieracjonalna, tj.nieadekwatnadozakładanegocelu lubdysfunkcjonalna,choćbynawetczyniłazadośćwszelkimformalnymkryteriompoprawności.Wymo-gu racjonalności nie spełnił przepis ustawyo komornikach sądowych i egzekucjiróżnicujący wysokość opłaty stosunkowej – pobieranej w sprawach o egzekucjęświadczeńpieniężnych–wzależnościodtego,czypowszczęciupostępowaniaeg-zekucyjnegodłużnikdobrowolniewpłaciłnależnąkwotękomornikowi,czyteżdorąkwierzyciela.Przepistenokazałsięnieadekwatnydozakładanegocelu,azara-zemniespójny z pozostałymi regulacjamiustawy. Przepisy o opłatach egzekucyj-nychpowinnybyćbowiemopartena konstytucyjnie uzasadnionymzałożeniu, żedłużnikównakażdymetapiepostępowaniaegzekucyjnegonależymotywowaćdodobrowolnegoipełnegozaspokojeniawierzycieli.Wświetleinteresupublicznegozachowanietojestzdecydowaniebardziejpożądaneniżpoddaniesięegzekucji,któ-rerodzikoniecznośćprzymusowegowyegzekwowaniaprzezkomornikaświadcze-niazmajątku.Tymczasemobciążeniedłużnikawyższymikosztamiegzekucjiwra-ziespełnieniaświadczeniadorąkkomornikaniżdorąkwierzycielanierealizowało


– 36 –

tegozałożenia,gdyżwobuwypadkachchodziłoozachowaniezgodnezinteresemwierzyciela(w. z 28 czerwca 2017 r., P 63/14).

Konstytucyjnegwarancjedostatecznejokreślonościregulacjiprawnychsąistot-niewzmocnionem.in.wwypadkuprawadaninowego.Konstytucja formułujebo-wiemnakazprecyzyjnegoustaleniawustawiewszystkichistotnychelementówsto-sunkudaninowego,aponadtowskazuje,wodniesieniudo jakichelementówtegostosunku (podmioty,przedmiot, stawki, zasadyprzyznawaniaulg iumorzeńorazkategoriepodmiotówzwolnionych)rozważanyobowiązekmacharakterszczególny.Wszystkopoto,byzainteresowanyznałdokładnątreśćiwysokośćciążącychnanimobowiązkówdaninowychwchwilizajściazdarzeńpowodującychpowstanietakichobowiązków,awięcbymógłprzewidywaćdaninowekonsekwencjeswoichdziałań.Podwyższonegostandarduokreślonościprawadaninowegodochowałustawodaw-caw regulacji umożliwiającej ZakładowiUbezpieczeń Społecznychprzyjęcie jakopodstawywymiaruskładkinaubezpieczeniechorobowewysokościwynagrodzeniainnejniżwynikającazumowyopracę.Określiłmianowiciewszystkieelementysto-sunkuubezpieczeniachorobowegołączącegopracownikazpaństwemwsferzeza-bezpieczeniaspołecznego.Sąnimi,międzyinnymi:zależnaodwysokościwynagro-dzeniawysokośćuiszczanejskładkiorazdecyzjaZakładuUbezpieczeńSpołecznych.Zarazemjednak,zważywszynawielośćczynnikówwpływającychnawysokośćwy-nagrodzenia, ustawodawcanieuszczegółowił reguł ustaleniawynagrodzenia fak-tycznie otrzymywanego przez konkretnego pracownika. Niemniej wystarczającebyływtymwzględziezawartewkodeksiepracyogólnedyrektywy,zgodniezktóry-mipracownikmaprawodogodziwegowynagrodzeniazapracę,tzn.wynagrodzeniaodpowiadającego,wszczególności,rodzajowiwykonywanejpracyikwalifikacjomwymaganymdo jejwykonywania, a także uwzględniającego ilość i jakość świad-czonejpracy.UstawodawcaniemusiałprzytymzgóryrozstrzygaćpotencjalnychrozbieżnościwsposobieustalaniaprzezsądykontrolującedecyzjeZakładuUbez-pieczeńSpołecznychrealnegowynagrodzenia–wynikającychzróżnicwwykładnikwestionowanejregulacji–ponieważmógłtoczynić,iwpraktyceczynił,SądNaj-wyższy(w. z 29 listopada 2017 r., P 9/15).

Zobowiązkiemszczególniejasnegoformułowaniaprzezustawodawcęprzepisówstanowionychprzezniegowramachwładztwadaninowegozwiązanajestfundamen-talnadla ichwykładnizasada,któranakazuje rozstrzygaćwszelkiewątpliwości in-terpretacyjnenakorzyśćpodatnika,będącaoczywistąkonsekwencjąkonstytucyjnegonakazunakładaniapodatkówwyłączniewustawie.Przestrzeganietychzasadprzezorgany podatkowe oraz kontrolujące ich działalność sądy administracyjne jest ko-niecznedozapewnieniapodatnikomniezbędnegopoziomubezpieczeństwaprawne-go,coniewątpliwiesprzyjabudowaniuzaufaniadopaństwaistanowionegoprzeznieprawa.Standardytenaruszaławykładniarozszerzającajednegozprzepisówustawyopodatkachiopłatachlokalnychwyrażającegodefinicjęlegalnąbudowli(pociągającazasobązawężenieustawowejdefinicjibudynku).Utrwaleniusięnieprawidłowejwy-kładnisprzyjałazaśwadliwa,boniedostatecznieprecyzyjna,redakcjategoprzepisu.Wefekcienieakceptowalnejwpolskiejkulturzeprawnejingerencjiwtreśćdefinicjilegalnej,dokonywanejwoparciuonieprzewidzianewustawiekryteriumcelowościo-we,doszłodoniedopuszczalnejzmianyinterpretacjiregulacjipodatkowejnanieko-rzyśćpodatnika(w. z 13 grudnia 2017 r., SK 48/15).


– 37 –

5.2. Procedura ustawodawczaKonstytucjastanowi,żeuchwałęSenatuodrzucającąustawęalbopoprawkęza-

proponowanąwuchwaleSenatuuważasięzaprzyjętą, jeżeliSejmnieodrzuci jejbezwzględnąwiększościągłosówwobecnościconajmniejpołowyustawowejliczbyposłów.Konstytucjaniedecydujenatomiastosamej formule językowej, jakiejmaużyćMarszałekSejmu,poddającpodgłosowaniesenackąpoprawkę.Pierwszorzęd-neznaczeniemawtymwypadkuintencjaposłówwyrażonawakciegłosowania,niezaśjegoforma.JeśliwięcwSejmiedojdziedogłosowaniazaprzyjęciempopraweksenackich,aniezaichodrzuceniem,aztakiegogłosowaniamożnawywieść,żeSejmnieodrzuciłuchwałySenatubezwzględnąwiększościągłosówwobecnościconaj-mniejpołowyustawowejliczbyposłów,tonależyuznać,żeskutecznieprzeprowa-dzonogłosowanie,októrymmowawKonstytucji.DlategoposłużeniesięprzezMar-szałkaSejmuinnąniżukształtowanawpraktyceparlamentarnej,aczkolwiekjasnąijednoznacznąformułąsłownąnienaruszałokonstytucyjnychstandardówprocesulegislacyjnego(w. z 5 października 2017 r., Kp 4/15).

Konstytucjastanowi,żePrezydentowiRzeczypospolitejprzedstawiasiędopod-pisuustawę,którazostałauchwalona.WobectegowynikgłosowaniaSejmunadse-nackimipoprawkamidoustawymusibezwzględnieznaleźćodzwierciedleniewjejostatecznym tekście. To znaczy, żemuszą byćw nim zawartewszystkie przyjęte(nieodrzucone)poprawkiSenatu, itakąjegowersjęMarszałekSejmumaobowią-zekprzekazaćPrezydentowidopodpisu.Wymaganiategoniedochowanowusta-wieokuratorachsądowych,gdyżMarszałekSejmuopaczniezinterpretowałwynikgłosowania„zaprzyjęciem”poprawekzgłoszonychprzezSenat.Wefekcie–wbrewintencjomposłów,którychbezwzględnawiększośćopowiedziałasięzaprzyjęciempoprawekSenatu(awięcprzeciwkoichodrzuceniu)–nieuwzględnionoichwtek-ście ustawy przedłożonym Prezydentowi. Doszło zatem do istotnego naruszeniaproceduryustawodawczej,uzasadniającegoodmowępodpisaniaustawyiuznaniejejzaniekonstytucyjną(w. z 5 października 2017 r., Kp 4/15).

5.3. Zasady wydawania rozporządzeńZgodniezKonstytucjąrozporządzeniewydajesięnapodstawieszczegółowego

upoważnieniazawartegowustawieiwcelujejwykonania.Wymógszczegółowościupoważnieniaoznacza,żemusionowskazywaćorganwłaściwydowydaniarozpo-rządzenia,wyznaczać zakres sprawprzekazanychdouregulowaniaorazokreślaćwytycznedotyczącetreściaktu.

Z wykonawczego statusu rozporządzenia wynika poza tym, że ustawa możeprzewidywaćkonkretyzacjęwrozporządzeniu jedynie takichmaterii,którewza-sadniczymstopniuzostałyjużwniejuregulowane.Wymaganiategoniespełniłusta-wodawca,upoważniającdowydaniaszeregurozporządzeńdotyczącychprzeprowa-dzaniakontroliosobistejprzezfunkcjonariuszysłużbmundurowych.Mimobardzoograniczonego zakresu ustawowej regulacji tego rodzaju kontroli, ustawodawcascedowałnaorganywładzywykonawczejsamodzielneicałościoweustalenietrybu(sposobu) i zakresuwykonywania czynnościkontrolnych.Wrezultacie rozporzą-dzeniateutraciłycharakterwykonawczy(w. z 14 grudnia 2017 r., K 17/14).


– 38 –

Wykonanie upoważnienia polega na unormowaniu w rozporządzeniumateriiwskazanej przez ustawodawcę, z uwzględnieniem sformułowanych przez niegowytycznych.Wytycznychtychdochowanowrozporządzeniuwsprawieorganizacjii przebiegu aplikacji notarialnej.Wupoważnieniudo jegowydaniaustawodawcanakazał organowi wydającemu rozporządzenie określić m.in. tryb postępowaniawzwiązkuz „brakiemmożliwościpełnieniaobowiązkówaplikantanotarialnego”,zuwzględnieniemwszczególności„ustawowegoczasutrwaniaaplikacji”wynoszą-cegotrzyipółroku.Jakkolwiekczastrwaniaaplikacjiniemożebyćwrozporządze-niuskracanyaniwydłużany,towyznaczonyprzezustawodawcęokresaplikacjiod-powiadajedynieramomczasowym,wktórychpowinnobyćprowadzoneszkoleniezawodowe.Niejesttowięcterminsztywnywtymsensie,żeaplikant,któryzaczynaszkoleniezawodowe1styczniaokreślonegoroku,niemusigoukończyćdokładnietrzyipółrokupóźniej.Pozatym,zgodniezustawą,przesłankąskreśleniaaplikantaz listyaplikantównotarialnych jestnieukończenieaplikacjiwustawowym termi-niewyłącznie „bezusprawiedliwionejprzyczyny”.Dlategoorganwydającyrozpo-rządzeniepozwoliłaplikantomnotarialnym,którzyzprzyczynusprawiedliwionychnieuczestniczyliwodpowiedniejliczbiezajęćszkoleniowych,nauzupełnieniewy-maganychobecnościwokresierokuodupływuustawowego terminuukończeniaaplikacji.Byłotodopuszczalne,gdyżuzupełnienieobecnościnazajęciachniezbęd-nychdlazapoznaniasięprzezaplikantazcałokształtempracynotariuszanieskut-kujewydłużeniemustawowego czasu trwania aplikacji aniniepolegana realizo-waniu nowego programu szkoleniowego czy powtarzaniu całego cyklu szkolenia (w. z 16 lutego 2017 r., U 2/15).

Niezależnie odwytycznych dotyczących treści aktu organwydający rozporzą-dzeniemusi spełnić sformułowanewupoważnieniudo jegowydaniawymaganiaproceduralne‒równieżwtedy,gdykorzystaztegoupoważnieniapoto,byuchylićobowiązującejużrozporządzenie.Skorowięcustawodawcapostanowił,żewydanierozporządzenia tworzącego nowe gminy poprzedzaćmuszą konsultacje zmiesz-kańcami jednostek samorządu terytorialnego,których rozporządzenie todotyczy,analogicznekonsultacjetrzebaprzeprowadzićtakżewwypadkuuchylaniategoroz-porządzenia.Jesttaktymbardziej,żekonsultacjedotycząceutworzeniagminprze-prowadzasięwinnymceluniżten,któremumasłużyćrozporządzenieuchylające.Wspomnianegowymaganianiespełnionopodczaswydaniarozporządzeniauchyla-jącegorozporządzeniekreującegminySzczawaiGrabówka(w. z 1 czerwca 2017 r., U 3/17).

Organwydającyrozporządzeniemusiteżwziąćpoduwagęwartościkonstytucyj-ne,apozatympowinienuwzględnićinneregulacjeustawyupoważniającejdowyda-niarozporządzenia,pozostającewzwiązkuzmateriąregulowanąwakciewykonaw-czym.Jesttoistotnezwłaszcza,gdywwytycznychdotyczącychtreściaktuwystępujewyrażenieniedookreślone.Wyrażeniategorodzajuużyłustawodawcawprzepisachprawaoadwokaturzeorazustawyoradcachprawnych,któreupoważniajądousta-leniawrozporządzeniachstawekminimalnychopłatzawszystkieczynnościwyko-nywaneprzezadwokatówiradcówprawnychwpostępowaniach(sprawach)przedorganamiwymiarusprawiedliwości.Ponieważniemógłwyróżnićwszelkichrodza-jówsprawwedługjednegotylkokryteriumnawiązującegodoprzedmiotusprawy,wwytycznychpoleciłuwzględnić„rodzajizawiłośćsprawy”,wprowadzającdzięki


– 39 –

temudonichpewnąelastyczność.Zuwaginatowolnobyłowrozporządzeniachza-stosowaćinnekryteriaustalaniastawkiminimalnejniżwynikającezsamegotylkoprzedmiotusprawywrozumieniumaterialnoprawnym,wszczególnościzaśuzależ-nićtęstawkęodwartościjejprzedmiotu(w. z 19 grudnia 2017 r., U 1/14).

– 41 –

Rozdział III. Wstępna kontrola skarg konstytucyjnych i wniosków w 2017 r.

Przedmiotem niniejszego rozdziału są podstawowe informacje o działalnościorzeczniczejTrybunałuKonstytucyjnegowzakresiewstępnejkontroli skargkon-stytucyjnych iwnioskówpodmiotówo ograniczonej legitymacji, o którychmowawart.191ust.1pkt3-5Konstytucji.

Czynnościorzeczniczepodejmowanewramachfunkcjonującejod17październi-ka1997r.wstępnejkontroliskargkonstytucyjnychiwnioskówpodmiotówoogra-niczonej zdolności wnioskowej są istotnym elementem działalności orzeczniczejTrybunałuKonstytucyjnego.Celem tejkontroli jest, z jednej strony,umożliwienieskarżącymiwnioskodawcomskutecznegouzupełnieniabrakówformalnychzłożo-nychprzeznichpismprocesowych,zdrugiejzaś,przeciwdziałanienadawaniudal-szegobiegu tymskargom iwnioskom,któreniespełniająwymogówwskazanychwKonstytucji,adookreślonychwustawiezwykłej.NatymetapieTrybunałbadaza-temspełnienieprzesłanekprocesowych,którychkatalog–wświetleorzecznictwaTrybunału–macharakterzamkniętyiwarunkujedopuszczalnośćmerytorycznegorozpoznania.

Od 3 stycznia 2017 r. podstawą podejmowania przez Trybunał działalnościorzeczniczej, w tym także wstępnej kontroli skarg konstytucyjnych i wniosków,jestustawaz30 listopada2016r.oorganizacji i trybiepostępowaniaprzedTry-bunałem Konstytucyjnym. Akt ten zastąpił uchyloną 20 grudnia 2016 r. ustawę z22lipca2016r.oTrybunaleKonstytucyjnym4(dalej:ustawaoTKz2016r.).

Zmiana ustawy regulującej organizację Trybunału i tryb postępowania przedtymorganemniepozostałabezwpływunawstępnąkontrolę,takskargkonstytucyj-nych,jakiwniosków.

Wobecnieobowiązującejustawie,podobniejakwustawieoTKz2016r.,przy-jętodwuetapowymodelrozstrzyganiaodopuszczalnościskargiwnioskówdome-rytorycznejoceny.Modeltenznalazłzastosowaniezarównodospraw,którezostaływniesionepo3stycznia2017r.,jakidotych,którezłożonowTrybunalepodrzą-damipoprzednioobowiązującychaktówprawnych(tj.ustawyz1sierpnia1997r. o Trybunale Konstytucyjnym5, dalej: ustawa o TK z 1997 r.; ustawy z 25 czerw- ca2015r.oTrybunaleKonstytucyjnym6,dalej:ustawaoTKz2015r.orazustawyoTKz2016r.),alewstosunkudoktórychwstępnerozpoznaniezróżnychprzyczyn

4 Dz.U.poz.1157.5 Dz.U.Nr102,poz.643,zezm.6 Dz.U.z2016r.poz.293.


– 42 –

niezostałozakończone.Takiezałożeniewynikałowprostzprzepisuprzejściowego,zgodniezktórymdopostępowańprzedTrybunałemKonstytucyjnym,wszczętychiniezakończonychprzed3stycznia2017r.(tj.przedwejściemwżycieu.o.t.p.TK),stosujesięprzepisyu.o.t.p.TK(art.9ust.1ustawyz13grudnia2016r.–Przepi-sywprowadzająceustawęoorganizacji i trybiepostępowaniaprzedTrybunałemKonstytucyjnymorazustawęostatusiesędziówTrybunałuKonstytucyjnego7,dalej:ustawawprowadzająca).Ponadto,napodstawieart.9ust.2ustawywprowadzają-cej,wszystkiedotychczasoweczynnościprocesowepodjęteprzezTrybunałpozo-staływmocy.

W zakresie wstępnej kontroli skarg konstytucyjnych u.o.t.p.TK doprecyzowa-ła dotychczasowe wymogi formalne, wprowadzając obowiązek: udokumentowa-niadatydoręczeniaskarżącemuwyroku,decyzjilubinnegorozstrzygnięcia,któreprzesądzająowyczerpaniudrogiprawnej,oiledrogatajestprzewidziana(art.53ust.1pkt5u.o.t.p.TK);poinformowania,czyodtakiegoorzeczenia,skarżącywniósłnadzwyczajnyśrodekzaskarżenia(art.53ust.1pkt6u.o.t.p.TK);orazdołączeniadoskargipełnomocnictwaszczególnegodosporządzeniaiwniesieniategośrodkaprawnego, a także reprezentowania skarżącegow postępowaniu przed Trybuna-łem (art.53ust.2pkt3wzwiązkuz art.44ust.1u.o.t.p.TK).Niespełnieniepo-wyższychwymagańbyłow2017r.najczęstsząprzyczynąwzywaniaskarżącychdouzupełnieniabrakówformalnych.Ichnieuzupełnienieskutkowałozkoleiodmowąnadaniaskardzekonstytucyjnejdalszegobiegu(zob.p. z 7 grudnia 2017 r., Ts 37/17, p. z 19 czerwca 2018 r., Ts 158/17).

Przepisynowejustawydoprecyzowałytakżekwestiewznowieniabiegutermi-nunazłożenieskargipo jegozawieszeniuzpowoduwystąpieniaprzezskarżące-godosąduoustanowieniepełnomocnikazurzędu(art.44u.o.t.p.TK).Okolicznośćprzekroczeniaterminubyłapodstawąodmowynadaniabieguskardzesporządzo-nejprzezpełnomocnikazurzędum.in.wsprawieosygn.Ts 10/17(p. z 29 marca 2017 r.). Sformułowano także samodzielną podstawę zawieszenia postępowaniaprzed Trybunałem do czasu rozpoznania przez Sąd Najwyższy nadzwyczajnegośrodka zaskarżenia, jeżeli został onwniesiony równolegle ze skargąkonstytucyj-ną(art.78u.o.t.p.TK).Natejpodstawiew2017r.Trybunałzawiesiłpostępowanie w9sprawach.

W zakresiewstępnej kontroliwnioskówu.o.t.p.TK zaostrzyła niektórewymo-giformalnetychpismprocesowych.Wwypadkupodmiotówopisanychwart.191 ust.1pkt4Konstytucji,opróczkonieczności spełnieniadotychczasowychwymo-gówformalnych,wnioskodawcamaobowiązekpowołaćprzepisprawalubpostano-wieniestatutuwskazujące,żejestonogólnokrajowymorganemlubogólnokrajowąwładzą(art.48ust.1pkt2u.o.t.p.TK).Ponadtopodmiotyposiadająceograniczonąlegitymacjęwnioskowąokreślonewart.191ust.1pkt3-5Konstytucjisązobowią-zane do dołączenia uchwały lub innego rozstrzygnięcia, stanowiącego podstawęwystąpieniazwnioskiemiokreślającegokwestionowanyaktnormatywnylubjegoczęśćorazwskazującegowzorzeckontroli(art.48ust.2pkt1u.o.t.p.TK).Podmio-tyokreślonewart. 191ust. 1pkt4Konstytucji zostałyponadto zobligowanedodostarczeniaprotokołuzposiedzeniaorganulubwładzypodmiotupozwalającego

7 Dz.U.poz.2074,zezm.

Rozdział III. Wstępna kontrola skarg konstytucyjnych i wniosków w 2017 r.

– 43 –

stwierdzić,żeuchwałaowystąpieniuzwnioskiemdoTKzostałapodjętazgodniez przepisami prawa lub postanowieniami statutu (art. 48 ust. 2 pkt 2 u.o.t.p.TK)orazdoręczeniaaktualnegoodpisuzKrajowegoRejestruSądowego(art.48ust.2 pkt 3 u.o.t.p.TK).W zakresie postępowania na etapiewstępnej kontroli, ustawo-dawcadodał jeszcze jednąprzesłankęodmowynadaniawnioskowidalszegobie-gu(obokoczywistejbezzasadnościoraznieusunięciabrakówwterminie–art.61 ust.4pkt2i3u.o.t.p.TK)–tj.nieusuwalnośćbrakówformalnychwniosku(art.61ust.4pkt1u.o.t.p.TK).

W2017r.doTrybunałuzłożono234skargii9wniosków.MimokolejnejzmianyustawyregulującejorganizacjęTrybunałuitrybpostępo-

waniaprzedtymorganem,naetapiewstępnegorozpoznaniaskargkonstytucyjnych,wodniesieniudosprawwniesionychw2017r.ilatachpoprzednich,Trybunałwydał450postanowieńorazzarządzeń,wtym:33postanowieniaoprzekazaniuskargidomerytorycznegorozpoznania;178postanowieńoodmowienadaniadalszegobieguskardzekonstytucyjnejwcałościlubwczęści;98postanowieńonieuwzględnieniuzażalenianapostanowienieoodmowienadaniaskardzedalszegobiegu;3postano-wieniaouwzględnieniutegośrodkaodwoławczego;45postanowień–wtymoza-wieszeniu, umorzeniu, zwrocie kosztówpostępowania oraz93 zarządzenia o ko-niecznościuzupełnieniabrakówformalnych.

W zakresie wniosków, Trybunał wydał 11 postanowień i zarządzeń, w tym: 1postanowienieonadaniuwnioskowidalszegobiegu;3postanowieniaoodmowienadaniawnioskowidalszegobiegu;3postanowieniaonieuwzględnieniuzażalenianaodmowęnadaniawnioskowidalszegobiegu,atakże4zarządzeniaokonieczno-ściuzupełnieniabrakówformalnych.

– 45 –

Rozdział IV. Skutki orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego dla prawodawcy

oraz współdziałanie z sądami

1. Wykonywanie orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego przez prawodawcęWyrokiTrybunałuKonstytucyjnegostwierdzająceniekonstytucyjnośćokreślo-

nychprzepisówzazwyczajprowadządousunięciastanuniekonstytucyjnościzsys-temuprawa.Wielokrotnie jednakw związku zwyrokiemwymagana jest reakcjaprawodawcy.WramachprzyjętejwBiurzeSłużbyPrawnejTrybunałuKonstytucyj-negoklasyfikacjiskutkówwyrokówTrybunałudlaprawodawcyzwyrokumożewy-nikać,że:a) koniecznejest,abyprawodawcawprowadziłokreślonezmianywprawie,b) wskazanejest,abyprawodawcawprowadziłokreślonezmianywprawie8.

CELOWOŚĆ PODJĘCIA DZIAŁAŃ PRAWODAWCZYCH W ZWIĄZKU Z WYROKAMI WYDANYMI W 2017 R.

8 Zob.§2zarządzenianr12/2018PrezesaTrybunałuKonstytucyjnegoz21czerwca2018r.wspra-wieczynnościewidencyjnych,badawczychianalitycznych,prowadzonychwBiurzeSłużbyPrawnejTrybunału, związanychz realizacjąorzeczeńTrybunałuwdziałalnościprawodawczejwłaściwychorganów,orazsposobuichdokumentowania.

Koniecznośćreakcjipracodawcy Reakcjawskazana

Wyrokiniewymagającereakcjipracodawcy


– 46 –

Reakcja prawodawcy jest konieczna, gdy od wprowadzenia określonych zmianwprawiezależyusunięciestanuniekonstytucyjnościstwierdzonegowyrokiemTry-bunału.Działanieprawodawczejestwymaganedlaosiągnięciakonstytucyjności in-stytucjiprawnych,którychelementstanowiąlubstanowiłyniekonstytucyjneprzepisy.

Działanie prawodawcy jest natomiast wskazane, kiedy Trybunał, rozpatrującproblemkonstytucyjny,wuzasadnieniuwyrokuzwróciłuwagęnauchybienia,któreprawodawcapowinienusunąć. Zawyroki,wnastępstwie których reakcja prawo-dawcy jestwskazana,uznaje się te,wuzasadnieniuktórychzasygnalizowanoko-niecznośćlubzasadnośćzmianyprawa,gdyzmianatanieodnosisiędowykonaniasamegowyroku,leczwynikazinnychprzyczyn.

1.1. Oczekiwana reakcja prawodawcy na orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego

1.1.1. Zmiany konieczne1.1.1.1. Wyroki mogące spowodować powstanie luki w prawie

Wwypadku niektórych wyroków utrata mocy obowiązującej przez niekon-stytucyjneprzepisymożeprowadzićdopowstania lukiwsystemieprawa,którąprawodawcamusiuzupełnić.WtakichsytuacjachTrybunałodraczaterminutratymocyobowiązującejprzezniekonstytucyjneprzepisy,abyzapobiecnegatywnymskutkom ich natychmiastowego usunięcia z systemu i dać prawodawcy czas narzetelne przygotowanie odpowiednich zmian.DlategoTrybunał odroczył utratęmocyobowiązującejprzepisówwieluustawodnoszącychsiędokontroliosobistej.Byłotouzasadnionekoniecznościąuniknięciasytuacji,wktórej funkcjonariuszesłużbochronyporządkupublicznegozostalibyzdnianadzieńpozbawieniistotnejczęściswoichkompetencji,comogłobyprzyczynićsiędospadkuskutecznościichdziałań iutrudniać imwykonywanieustawowychobowiązków(w. z 14 grudnia 2017 r., K 17/14).

1.1.1.2. Wyroki stwierdzające niepełny charakter regulacjiKonieczność działania prawodawcymoże również wynikać ze stwierdzonego

wyrokiemTrybunałuniepełnegocharakteruregulacji.Dotyczytoprzedewszystkimrozstrzygnięć,wktórychTrybunałwprostwskazałwsentencjibrakpewnychroz-wiązańprawnych.Zsentencjiwyrokówwydanychw2017r.wynika,żeobowiąz-kiemustawodawcyjestwprowadzenieprzepisów:• przewidujących zwrot opłat za naukę dzieci, które ze względu na szczególne

warunki państwa przyjmującego nie mają możliwości uczęszczania do bez-płatnego przedszkola publicznego, oddziału przedszkolnego przy publicznejszkolepodstawowej lubkorzystania z innej formywychowaniaprzedszkolne-gow celu realizacji obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego (w. z 23 lutego 2017 r., K 2/15);

• przyznającychprawodoosobistegoudziałusprawcy,wobecktóregostosowanyjest środekzabezpieczającypolegającynaumieszczeniuwzamkniętymzakła-dziepsychiatrycznym,wposiedzeniusąduwsprawiedalszegostosowaniategośrodkazabezpieczającego(w. z 22 marca 2017 r., SK 13/14);

Rozdział IV. Skutki orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego dla prawodawcy oraz współdziałanie z sądami

– 47 –

• umożliwiającychpracownikomtymczasowymwytoczeniepowództwaprzedsą-dem,wktóregookręgupracajest,byłalubmiałabyćwykonywana(w.z22 marca 2017 r., P 121/15);

• umożliwiających wznowienie postępowania od prawomocnego postanowie-niasąduapelacyjnegowydanegowramachszczególnegopostępowaniawtokukampaniireferendalnej,uregulowanegowart.44ustawyz14marca2003r.ore-ferendumogólnokrajowymiart.35ustawyz15września2000r.oreferendumlokalnym(w. z 20 kwietnia 2017 r., K 10/15);

• uniemożliwiającychstosowaniewobectejsamejosobyfizycznej,zatensamczyn,którystanowinaruszenieobowiązkówlubwarunkówprzewozudrogowegoopisanewlp.3.9załącznikanr3doustawyotransporciedrogowym,jednoczesnejodpowie-dzialnościzaprzestępstwoorazkarypieniężnej(w. z 20 czerwca 2017 r., P 124/15);

• gwarantującychminimalnąochronęprzedbezdomnościąosobom,któreniesąwstaniewewłasnymzakresiezaspokoićswoichpotrzebmieszkaniowychwra-mach regulacji odnoszących się do egzekucji z nieruchomości lub lokalu (po-mieszczenia),któresłużązaspokajaniupotrzebmieszkaniowychzobowiązanego(w. z 18 października 2017 r., K 27/15);

• uwzględniających prawo do żądania przez poprzedniego właściciela lub jegospadkobiercęzwrotunieruchomościnabytejprzezSkarbPaństwalubjednostkęsamorząduterytorialnegowdrodzeumowy,gdynieruchomośćstałasięzbędnanacelpublicznyuzasadniającyjejnabycie(w. z 12 grudnia 2017 r., SK 39/15).

1.1.1.3. Inne wyroki wymagające zmian w prawieKoniecznośćzmianyprawawwynikuwyrokumożebyćzwiązanaztym,żeniekon-

stytucyjneprzepisyodnosiłysiędokwestii,którejuregulowaniawymagaKonstytu-cja.Dlategoorzekającniezgodnośćdotychczasowychrozwiązańprawnych,Trybunałzwróciłuwagęnakoniecznośćpodjęciainterwencjiprawodawczejitakieukształto-wanie procedurywyłaniania kandydatówna stanowisko PierwszegoPrezesa SąduNajwyższegoprzezZgromadzenieOgólneSędziówSąduNajwyższego,byodpowiada-łaonastandardomwynikającymzKonstytucji(w. z 24 października 2017 r., K3/17).

1.1.2. Zmiany wskazaneRozstrzygającproblemykonstytucyjne,Trybunałzwracaniekiedyuwagę,wuza-

sadnieniuwyroku, na potrzebę podjęcia przez prawodawcę określonych działań,któremająsłużyćpoprawiejakościsystemuprawa.Wwyrokachwydanychw2017r. Trybunałwskazałprawodawcy,że:• powinienrozważyćmożliwośćwprowadzeniabardziejprecyzyjnychprzepisów

regulujących środeknadzorczywpostaci „orzekania”przezorganwładzypu-blicznej o nieważności uchwał spółekwodnych, zewzględunawystępowanielicznychproblemówdotyczącychrozgraniczeniawłaściwościsądówadministra-cyjnychipowszechnychwtejkwestii(w. z 12 maja 2017 r., SK 49/13);

• dlazapewnieniaochronyinteresówdłużnikówpotrzebnajestzmianawzakre-sieformułowaniazawiadomieńowszczęciuegzekucji, takabyzwracaćwnichuwagę,że„wezwanie”niewyłączauiszczeniaświadczeniabezpośredniodorąk


– 48 –

wierzyciela(wsytuacjigdywysokośćopłatybyłabyinna,gdydłużnikdokonawpła-tybezpośredniowierzycielowi,jakteżwtedy,gdydokonawpłatykomornikowi; w. z 28 czerwca 2017 r., P 63/14);

• powiniendostosowaćprzepisykodeksupostępowaniacywilnegodowymagańkonstytucyjnych,jeślichodziorozszerzenieklauzuliwykonalnościwwypadku,gdywtytuleegzekucyjnymwskazanesąinnegorodzajuspółkiniżspółkajaw-na,zwłaszczażewstandardziekonstytucyjnymmieścisięsamainstytucjaroz-szerzaniaklauzuliwykonalnościnabyłegowspólnikaspółkijawnej,oilebyłjejwspólnikiemwchwiliwszczęciapostępowania,wktórymzostałwydanytytułegzekucyjnyprzeciwkospółce jawnej, a tymsamymwspólnikmiałmożliwośćobronyswychprawprzedsądem(w. z 3 października 2017 r., SK 31/15);

• dokonaćprzegląduustawodawstwa–zwłaszczaprzepisówdotyczącychdowo-dówrejestracyjnych–podkątemistnieniaunormowańprzewidującychpobra-nieopłatzwiązanychzwydaniemnowegodokumentuzpowodukoniecznościzmianyzawartychwnimdanych,wynikającejzezmianystanufaktycznegospo-wodowanejdziałaniemorganówwładzysamorządowej,wceluichpilnej,zbior-czej nowelizacji. Jednocześnie ustawodawca powinien rozważyć, czy w dobiezdalniedostępnychbazdanychkoniecznejestumieszczaniedanychadresowychwprawach jazdy,dowodachrejestracyjnych i innychpodobnychdokumentach(w. z 14 grudnia 2017 r., K 36/15).

• Trybunałzwróciłrównieżuwagę,żeniejestwykluczonewprowadzenieograni-czeniadostępudouproszczonegotrybucertyfikowaniainstalatorówodnawial-nychźródełenergii,którebazowałobynaterminiewydaniadyplomuukończe-niawłaściwychstudiówwyższych,podwarunkiemżenieprzybierzeonopostacisztywnegoterminu(daty), leczbędziezrelatywizowanedoczasu, jakiupłynąłodmomentuuzyskania tegodyplomudo chwili złożeniawnioskuo certyfikat (w. z 20 czerwca 2017 r., K 16/15).

1.1.3. Zmiany sygnalizowaneZgodniezart.35ust.1u.o.t.p.TK,TrybunałsygnalizujeSejmowiiSenatowioraz

innymorganomstanowiącymprawoistnienieuchybieńilukwprawie,którychusu-nięcie jestniezbędnedo zapewnienia spójności systemuprawnegoRzeczypospo-litejPolskiej.W2017r.TrybunałprzedstawiłSejmowiuwagidotyczącecelowościpodjęciadziałańustawodawczychzmierzającychdouregulowaniakwestiizwrotukosztówprzejazduniepełnosprawnegouczniaijegoopiekunadoplacówekoświa-towych(p. z 17 października 2017 r., S 1/17).

1.2. Reakcja parlamentu i innych organów na orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego

1.2.1. Inicjatywy ustawodawcze SenatuW2017r.Senatpodjął5uchwałwsprawiewniesieniadoSejmuprojektówustaw

mających na celu dostosowanie systemu prawa dowyrokówTrybunału (o jeden


– 49 –

projektwięcejniżwrokupoprzednim).Wśródtychprojektównauwagęzasługujesenackiprojektustawyozmianieustawy–Prawooruchudrogowymorazustawyokierującychpojazdami9.Celemprojektujestdostosowaniesystemuprawadowyro-kuTrybunałuKonstytucyjnegoz11października2016r.wskazującegoniekonstytu-cyjnośćbrakusytuacjiusprawiedliwiających–zewzględunastanwyższejkoniecz-ności–kierowaniapojazdemzprzekroczeniemdopuszczalnejprędkościowięcejniż 50km/hnaobszarzezabudowanym(zob.w. z 11 października 2016 r., K 24/15).

INICJATYWY USTAWODAWCZE SENATU MAJĄCE NA CELU DOSTOSOWANIE PRAWA DO ORZECZEŃ TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO

W2017r.wwynikurozpatrzenia inicjatywSenatu–podjętychwnastępstwiewyrokówTrybunału–ustawodawcamiędzyinnymi:• wprowadził odrębną stawkęopłaty stałej zaopróżnienie lokalumieszkalnego

z rzeczy i osóbwsytuacji, gdydłużnikpowezwaniuprzezkomornikadobro-wolniewykonałobowiązekwwyznaczonymterminie(zob.w. z 13 października 2015 r., P 3/14)10;

• usunąłzustawyofinansachpublicznychart.284ust.1,którymógłpowodowaćwątpliwości interpretacyjne co do zakresu dokumentówwytworzonych przezaudytora wewnętrznego w trakcie prowadzenia audytu wewnętrznego, pod-legającychudostępnieniuw trybieustawyodostępiedo informacjipublicznej (zob.w. z 9 kwietnia 2015 r., K 14/13)11.

9 Druksejmowynr2059/VIIIkadencja.10 Dz.U.z2017r.poz.1910.11 Dz.U.z2017r.poz.659.


– 50 –

1.2.2. Inicjatywy ustawodawcze Rady MinistrówW2017r.,podobniejakw2016r.,RadaMinistrówwystąpiłaz6projektamiustaw

mającychnaceluwykonanie12wyrokówTrybunałuKonstytucyjnego.Wśródtychprojektówwartozwrócićuwagęnarządowyprojektustawyozmianieustawyosłuż-biezagranicznejorazniektórychinnychustaw.Projektprzewidujenałożenienapra-codawcęobowiązkuzwrotuopłatztytułuodbywaniaprzezdzieciczłonkówsłużbyzagranicznej zatrudnionych w służbie zagranicznej obowiązkowego przygotowa-niaprzedszkolnego,zgodniezpolskimiprzepisami, jeżeliniezachodzimożliwośćrealizacjitegoobowiązkubezpłatniewpaństwieprzyjmującym(zob. w. z 23 lutego 2017 r., K 2/15)12.

W2017r.wwynikurozpatrzeniainicjatywrządowych–mającychnaceluwyko-naniewyrokówTrybunału–ustawodawcamiędzyinnymi:• uchyliłart.24ustawyz9lipca2003r.ozatrudnianiupracownikówtymczaso-

wych,atymsamymumożliwiłpracownikomtymczasowymwytoczeniepowódz-twaprzedsądem,wktóregookręgupracajest,byłalubmiałabyćwykonywana(zob.w. z 22 marca 2017 r., P 121/15)13;

• zmieniłustawyospółdzielniachmieszkaniowych,takabydostosowaćjedowy-magańwynikającychzorzecznictwaTrybunałuKonstytucyjnego,wtymokreśliłzasadyzwrotuwkładumieszkaniowego (zob.w. z: 14 lutego 2012 r., P 17/10; 27 czerwca 2013 r., K 36/12; 5 lutego 2015 r., K 60/13)14.

1.2.3. Aktywność innych podmiotówWykonanieorzeczeńTrybunałuKonstytucyjnegoodbywasięnietylkozinicjaty-

wyustawodawczejwskazanychwyżejpodmiotów,leczmożebyćtakżezainicjowanenp.przezobywateli.Wartozauważyć,żezinicjatywyobywateliustawodawcaobjąłfunkcjonariuszySłużbyCelnejsystememzaopatrzeniaspołecznegowłaściwymdlafunkcjonariuszymundurowych(zob.w. z 3 marca 2015 r., K 39/13)15.

2. Współdziałanie z sądami2.1. Pytania prawne

Zgodniezart.193Konstytucji,każdysądmożeprzedstawićTrybunałowiKon-stytucyjnemupytanieprawnecodozgodnościaktunormatywnegozKonstytucją,ratyfikowanymiumowamimiędzynarodowymilubustawą,jeżeliododpowiedzinapytanieprawnezależyrozstrzygnięciesprawytoczącejsięprzedsądem.Kompeten-cjętędoprecyzowanowart.33ust.3u.ot.p.TK.Przepisytejustawywskazują,odstronyformalnej,wymaganiawobecpytaniaprawnego(zob.art.52u.o.t.p.TK).

12 Druksejmowynr1385/VIIIkadencja.13 Dz.U.z2017r.poz.962.14 Dz.U.z2017r.poz.1596.15 Dz.U.z2017r.poz.1321.


– 51 –

ZutrwalonegoorzecznictwaTrybunałuwynika,żemożliwośćskierowaniapyta-niadoTrybunałuzależyodspełnieniatrzechprzesłanek:a) podmiotowej–skierowaćpytaniemożejedyniesąd,rozumianyjakopaństwowy

organwładzy sądowniczej, oddzielony i niezależnyodwładzyustawodawczejiwykonawczej;

b) przedmiotowej – przedmiotem pytania prawnego może być wyłącznie ocenazgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowanymi umowamimię-dzynarodowymilubustawą;

c) funkcjonalnej–wystąpieniezpytaniem jestdopuszczalne tylkowtedy,gdyododpowiedzinaniezależyrozstrzygnięciekonkretnejsprawytoczącejsięprzedsądem.Przesłankitewynikajązart.193Konstytucji,azatempozostająaktualnepomi-

mozmianustawowychdotyczącychpostępowaniaprzedTrybunałem(p. z 25 maja 2017 r., P 43/13).

W 2017 r., podobnie jak w latach ubiegłych, najwięcej problemów sprawi-ło sądom wykazanie spełnienia przesłanki funkcjonalnej. Trybunał w swoimorzecznictwieprzypomniał,żewpływnarozstrzygnięciesprawy,októrymmowa wart.193Konstytucji,oznaczapotencjalnywpływorzeczeniaTrybunałunawyniksprawy,któratoczysięprzedsądem.WzależnościodtreścirozstrzygnięciaTrybu-nału(orzeczeniaoniekonstytucyjnościlubozgodnościprzepisuzKonstytucją)roz-strzygnięciesądubyłobyodmienne(p. z 4 października 2017 r., P 8/16).Przedmiotempytaniaprawnegoniemusibyćprzytymprzepis,którymastanowićbezpośredniąpodstawęrozstrzygnięciasądowego–wystarczy,żebędzietoprzepis,któregooce-nakonstytucyjnościbędziewpływałanawyniksprawy,którasiętoczyprzedsądem (w. z 25 kwietnia 2017 r., P 34/15).Wkażdympytaniuprawnymnależywykazaćspeł-nienieprzesłankifunkcjonalnej,oczymwproststanowiart.52ust.2pkt5u.o.t.p.TK(p. z 19 grudnia 2017 r., P 16/16).

W 2017 r., podobnie jak w roku 2016, zostało do Trybunału skierowanych 21pytańprawnych.Pytaniaprawnekierowałyprzedewszystkimsądypowszechne(18).Zdwomapytaniamiprawnymiwystąpiływojewódzkiesądyadministracyjne,azjednym–SądNajwyższy.

Wnastępstwiepytańprawnychrozpoznanychw2017r.Trybunałwydał25orze-czeń:9wyrokóworaz16postanowieńoumorzeniupostępowania.W3wyrokachTrybunałpodzieliłzastrzeżeniasądówprzedstawiającychpytanieprawne:• wsprawieP 121/15,wnastępstwiepytaniaprawnegoSąduRejonowegowGli-

wicach,Trybunałorzekłoniekonstytucyjnościart.24ustawyz9lipca2003r.ozatrudnianiupracownikówtymczasowychwzakresie,wjakimuniemożliwiaonwytoczeniepowództwaprzedsądem,wktóregookręgupracajest,byłalubmiałabyćwykonywana(w. z 22 marca 2017 r.);

• wsprawieP 124/15,naskutekrozpoznaniapytaniaprawnegoSąduRejonowe-gowGłubczycach,Trybunałorzekłoniekonstytucyjnościart.271§1kodeksukarnegoorazart.92aust.1ustawyz6września2001r.otransporciedrogowymwzakresie,w jakimdopuszczają stosowaniewobec tej samej osoby fizycznej,za ten sam czyn, który stanowi naruszenie obowiązków lubwarunków prze-wozudrogowegoopisanychw lp.3.9załącznikanr3doustawyo transporcie


– 52 –

drogowym,jednoczesnejodpowiedzialnościzaprzestępstwoorazkarypieniężnej (w. z 20 czerwca 2017 r.);

• wsprawieP 63/14,porozpoznaniupytaniaprawnegoSąduRejonowegowPia-secznie, Trybunał orzekł o niekonstytucyjności art. 49 ust. 1 zdanie pierwszeustawyz29sierpnia1997r.okomornikachsądowych iegzekucjiwzakresie,wjakimprzewidujepobranieodkwotwpłaconychprzezdłużnikabezpośredniokomornikowiopłatystosunkowejwwysokości15%wartościwyegzekwowane-goświadczenia,jednaknieniższejniż1/10iniewyższejniżtrzydziestokrotnawysokośćprzeciętnegowynagrodzeniamiesięcznego(w. z 28 czerwca 2017 r.).Wpozostałych6wyrokachTrybunałorzekłozgodnościzKonstytucjąkwestio-

nowanychprzezsądyprzepisów(w. z 9 marca 2017 r., P 13/14; w. z 4 kwietnia 2017 r., P 56/14; w. z 25 kwietnia 2017 r., P 34/15; w. z 26 września 2017 r., P 2/16; w. z 29 listopada 2017 r., P 9/15; w. z 12 grudnia 2017 r., P 13/16).Chociażzastrzeżeniasądówprzedstawiającychpytaniaprawne,wpowyższychsprawach,niezostałyostatecz-nieprzezTrybunałpodzielone,towśródnichbyłytakżetakie,któreodnosiłysiędozagadnieńoistotnejdoniosłościspołecznej.JednąztychsprawbyłasprawaP 13/16,zainicjowanapytaniemprawnymSąduRejonowegowKościerzynie,któradotyczy-łakonstytucyjnościjednegozprzepisówkodeksucywilnego,wyłączającegoprawodzieckadowstąpieniawstosuneknajmulokalumieszkalnegowrazieśmiercijedne-gozrodziców–współnajemcówtegolokalu(w. z 12 grudnia 2017 r.).

2.2. Wpływ stosowania prawa na kształtowanie orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego

Przedmiotem kontroli przed Trybunałem,w ramach hierarchicznej zgodnościnorm, są wyłącznie akty normatywne. Trybunał, co do zasady, nie ocenia stoso-waniaprawa i nie jest instytucjąpowołanądoweryfikacji ostatecznychorzeczeńsądowych. Trybunał nie dokonuje również powszechnie wiążącej interpretacjiprzepisów,gdyżtonieleżywjegokompetencji,jakosąduprawa,aniesądufaktów (w. z 20 grudnia 2017 r., SK 37/15).

Dokonując kontroli konstytucyjności prawa, Trybunał uwzględnia wykładnięprzepisówprzyjętąprzezorganystosująceprawo,zwłaszczajeżeliwykładniatamacharakterdostateczniestały,powszechnyijednoznaczny.Dlaustaleniawykładniba-danychprzepisówmaznaczenieprzedewszystkimorzecznictwoSąduNajwyższegoiNaczelnegoSąduAdministracyjnego.Wynikatozpozycjiustrojowejtychsądów,ichautorytetuizwiązaniasądówniższychinstancjiuchwałamiprzezniepodejmo-wanymi(p. z 28 listopada 2017 r., P 55/13).

Na przykład, Trybunał nawiązał do utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyż-szego, rozważając zagadnienie, czy przepisy o systemie ubezpieczeń społecznychuprawniają ZUSdokwestionowania,wpewnych sytuacjach,wysokościwynagro-dzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe (w. z 29 listopada 2017 r., P 9/15).NatomiastwsprawieSK48/15TrybunałodwołałsiędokilkudziesięciuorzeczeńNaczelnegoSąduAdministracyjnegodopuszczają-cych,napotrzebypodatkuodnieruchomości,uznaniezabudowlęobiektubudowla-nego,któryspełniakryteriumbudynku(w. z 13 grudnia 2017 r., SK 48/15).


– 53 –

NiekiedyjednakTrybunał jestzmuszonydoorzekaniawsytuacji,wktórejnieistniejeugruntowanei jednoliteorzecznictwosądowecodowykładnikwestiono-wanegoprzepisu.W takimwypadkuTrybunałniemusi oczekiwaćnautrwaleniesięktóregośzwariantówwykładniwpraktycestosowaniaprzepisu,alejestwładnysamodzielnieustalićjegotreści(w. z 20 czerwca 2017 r., K 16/15).

Trybunałwswojejpraktyceorzeczniczejuwzględniarównieżorzecznictwosą-dówmiędzynarodowych.NauwagęzasługujewszczególnościorzecznictwoEuro-pejskiegoTrybunałuPrawCzłowieka,doktóregoTrybunałnawiązałm.in.wceluustaleniastandardówwolnościzgromadzeńwynikającychzKonwencjioochronieprawczłowiekaipodstawowychwolności(w. z 16 marca 2017 r., Kp 1/17)orazprzyoceniekonstytucyjnościinstytucjiprzeszukania–analizującjątakżezperspektywykonwencyjnychprawdowolnościibezpieczeństwaosobistegoiprawadoprywat-ności(w. z 14 grudnia 2017 r., K 17/14).

2.3. Wykładnia prokonstytucyjnaKonstytucyjny nakazwykładni prokonstytucyjnej obliguje Trybunał do oceny,

czywdanej, konkretnej sytuacji – uwzględniając dyrektywywykładni językowej,systemowejifunkcjonalnej–jestmożliwestosowanieprzepisuwzgodziezKonsty-tucją(w. z 24 października 2017 r., K 3/17).Nakazwykładniprokonstytucyjnejkore-spondujezdomniemaniemkonstytucyjnościustawy,któregoprzełamaniewymagawykazania,żewżadnymzmożliwychwariantówinterpretacyjnych–danyprzepisniejestzgodnyzKonstytucją.Orzeczenieoniekonstytucyjnościpozostajebowiemrozwiązaniemostatecznym(w. z 16 marca 2017 r., Kp 1/17).

StosowaniewykładniwzgodziezKonstytucjąjestnietylkoobowiązkiemTrybu-nału,alerównieżsądówiorganówadministracjipublicznej.Wszystkieonepowinnydokonywaćwykładniprzepisówzuwzględnieniemwartości izasadwynikającychzKonstytucji,wtymzasadyrówności,abyzapobiegaćsytuacji,wktórejdoszłobydoniedopuszczalnegozróżnicowaniauprawnień iobowiązkówpodmiotówznajdują-cychsięwtakiejsamejsytuacjifaktycznej(w. NSA z 23 maja 2017 r., II GSK 2203/15).

PróbadokonaniawykładniwzgodziezKonstytucjąciążywsposóbszczególnyna sądzie przedstawiającym Trybunałowi pytanie prawne. Uzasadnienie pytaniapowinnowykazywać, że sądposzukiwałmożliwości takiej interpretacji przepisu,którejrezultatokazałbysięzgodnyzKonstytucją(p. z 16 maja 2017 r., P 115/15).Możliwośćzastosowaniategorodzajuwykładnisprawia,żeuzyskaniewyrokuTry-bunałuprzestajebyćkonieczne,atymsamymuzasadniaumorzeniepostępowaniazainicjowanegopytaniemprawnymzuwaginajegoniedopuszczalność(p. z 6 grud-nia 2017 r., P 125/15).

Worzecznictwie sądowymprzyjmuje sięprzy tym, żezastosowaniewykładniwzgodziezKonstytucjąniemożeprowadzićdozmianyjednoznacznejtreścinormyprawnejwyrażonejwdanymprzepisielubstworzeniazupełnienowejnormypraw-nej(w. NSA z 18 maja 2017 r., I OSK 243/14).


– 54 –

2.4. Skutki wyroków Trybunału Konstytucyjnego2.4.1. Powszechna moc obowiązująca orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego

Zgodniezart.190ust.1KonstytucjiorzeczeniaTrybunałumająmocpowszech-nieobowiązującąisąostateczne.PowszechnieobowiązującamocorzeczeńTrybu-nałuobligujewszystkieorganywładzypublicznej(wtymrównieżorganywładzysądowniczej)doprzestrzeganiaorazstosowaniaorzeczeńTrybunału.Worzecznic-twie SąduNajwyższego iNaczelnegoSąduAdministracyjnegoprzyjmuje sięprzytym,żemocpowszechnieobowiązującadotyczytylkosamejsentencjiorzeczenia,niezaśpisemnychmotywówzawartychwuzasadnieniuwyroku (w. SN z 6 grudnia 2017 r., III UK 283/16; w. NSA z 5 grudnia 2017 r., I OSK 1079/17).

Związanie sądów orzeczeniami Trybunału Konstytucyjnego dotyczy zarównoorzeczeń stwierdzających niezgodność określonych przepisów z Konstytucją, ra-tyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub innymi aktami normatywnymiwyższegorzędu,czyli takichorzeczeń,którewprowadzajązmianywobowiązują-cymstanieprawnym,jakiorzeczeńuznającychzgodnośćdanegoprzepisuzaktamiwyższegorzędu.Orzeczenieniekonstytucyjnościoznacza,żeodchwiliogłoszeniawyrokuzakwestionowanyaktnormatywnyniemożebyćjużstosowany,gdyżzostałusuniętyzporządkuprawnego(w. SN z 21 lutego 2017 r., I PK 300/15).

PowszechnieobowiązującamocorzeczeńTrybunałupowoduje,żepowydaniuprzezniegowyrokuoniekonstytucyjnościokreślonychprzepisówprawnychzmie-niasięstanprawny,cozkoleimusibyćuwzględnioneprzezsądyorzekające,wtymtakżewramachtoczącegosięjużpostępowaniakasacyjnego(w. SN z 30 maja 2017 r., I PK 154/16).

2.4.2. Odroczenie terminu utraty mocy obowiązującejOrzeczenieTrybunałuKonstytucyjnegowchodziwżyciezdniemogłoszenia,jed-

nakTrybunałmożeokreślićinnyterminutratymocyobowiązującejaktunormatyw-nego.Termintenniemożeprzekroczyćosiemnastumiesięcy,jeślichodzioustawę,adwunastumiesięcy,jeślichodzioinnyaktnormatywny.Wwypadkuorzeczeń,któ-rewiążąsięznakładami finansowyminieprzewidzianymiwustawiebudżetowej,TrybunałKonstytucyjnyokreślaterminutratymocyobowiązującejaktunormatyw-negopozapoznaniusięzopiniąRadyMinistrów(art.190ust.3Konstytucji).

WorzecznictwieTrybunałuprzyjmujesię,żewokresieodroczeniautratymocyobowiązującej, niekonstytucyjne przepisy pozostająw dalszym ciąguw systemieprawnymimogąbyćstosowneprzezorganywładzypublicznej.Podczasichstoso-waniakoniecznejestjednakuwzględnianie,żeutraciłyonedomniemaniekonstytu-cyjności(w. z 14 grudnia 2017 r., K 17/14).

Worzecznictwiesądowymspornąjestkwestia,czywokresieodroczeniasądymająobowiązekstosowaćniekonstytucyjneprzepisy,czyteżmająmożliwośćodmowyichzastosowaniazuwaginautratędomniemaniaichkonstytucyjności.Corazczęściejprzyj-mujesię,zjednejstrony,żedoczasuupływuokresuodroczenia(lubinterwencjiustawo-dawcy)niekonstytucyjneprzepisynadalsączęściąporządkuprawnego,zdrugiejstrony,żekoniecznejestposzukiwanietakichwariantówichwykładni,którebędązgodnezkie-runkiemwyznaczonymwwyrokuTrybunału(p. SN z 18 stycznia 2017 r., II KK 324/16).


– 55 –

Także w praktyce orzeczniczej Naczelnego Sądu Administracyjnego utrwaliłosię stanowisko, zgodnie zktórymzastosowanieprzezTrybunałklauzuli odracza-jącejniedajejednoznacznejodpowiedzinapytaniecodonakazubądźzakazusto-sowanianiekonstytucyjnychprzepisówwokresieodroczenia.Obowiązkiemsąduw takiej sytuacji jest rozważenie szeregu czynników,w tymprzyczynodroczeniawskazanychwuzasadnieniuwyrokuTrybunału,rodzajustwierdzonegowyrokiemnaruszenia, znaczenia przepisów dla prawidłowego funkcjonowania danej gałęziprawaorazskutkówdalszegostosowanialubodmowystosowanianiekonstytucyj-negoprzepisu(zob.np.w. NSA z 5 grudnia 2017 r., II FSK 3291/15).Wpraktycedlasądówrozstrzygającychsprawępodstawoweznaczeniemająwskazanewuzasad-nieniuwyrokuTrybunałuprzyczynyodroczenia(zob.np.w. NSA z 14 marca 2017 r., II FSK 428/15; w. NSA z 14 czerwca 2017 r., II GSK 2701/16).

2.4.3. Wznowienie postępowaniaPrawodouzyskaniawznowieniapostępowaniawnastępstwiewyrokuTrybu-

nałuzostałowprostujętewart.190ust.4Konstytucji.ZgodnieztymprzepisemorzeczenieTrybunałuKonstytucyjnegooniezgodnościzKonstytucją,umowąmię-dzynarodowąlubzustawąaktunormatywnego,napodstawiektóregozostałowy-daneprawomocneorzeczeniesądowe,ostatecznadecyzjaadministracyjnalubroz-strzygnięciewinnychsprawach,stanowipodstawędowznowieniapostępowania,uchyleniadecyzji lub innegorozstrzygnięcianazasadach iw trybieokreślonymwprzepisachwłaściwychdladanegopostępowania. Prawo to jestworzecznic-twieTrybunałuokreślanejakokonstytucyjneprawopodmiotowe,którestanowijeden z aspektów konstytucyjnego prawa do sądu. Samo konstytucyjne pojęcie„wznowieniapostępowanie”macharakterautonomiczny(w. z 20 kwietnia 2017 r., K 10/15).

Worzecznictwiesądowympodkreślasię,żewarunkiemkoniecznymdowzno-wienia postępowania jest to, aby orzeczenie przez Trybunał niekonstytucyjno-ści dotyczyłodokładnie tegoprzepisu (jednostki redakcyjnej), napodstawie któ-rego zostało wydane wcześniejsze rozstrzygnięcie (w. NSA z 12 grudnia 2017 r., I OSK 1499/17).Niemaprzytymznaczenia,czychodzioprzepismaterialnoprawny,czyteżprocesowy(p. SN z 13 stycznia 2017 r., SDI 70/16).

W praktyce orzeczniczej sądów niejednolicie ocenia się możliwość wznowie-niapostępowaniawokresieodroczeniaprzezTrybunałutratymocyobowiązują-cejzakwestionowanychprzepisów.Zgodniezdominującympoglądem,wpieranymorzecznictwemTrybunałuKonstytucyjnego,wrazieodroczeniautratymocyobo-wiązującej niekonstytucyjnegoprzepisu, dopuszczalnośćwznowienia postępowa-niawystąpidopieropoupływieterminuodroczenia,podwarunkiemżeprzepistenniebędziewcześniejzmienionylubuchylonyprzezprawodawcę(p. NSA z 15 lutego 2017 r., II FSK 3589/16; p. SN z 15 listopada 2017 r., II CZ 72/17).Mniejszościowyjestnatomiastpogląd,żeprzesłankąwznowieniapostępowaniamożebyćjużsamoorzeczenieTrybunałuoniekonstytucyjności,bezwzględunazastosowanąklauzulęodraczającą.Tendrugipoglądbyłprezentowanyworzeczeniachsądówwydawa-nychwnastępstwieorzeczeniaTrybunałuoniekonstytucyjnościaktówwykonaw-czych(p. SN z 9 maja 2017 r., II UZ 12/17).

– 57 –

Rozdział V. Działalność pozaorzecznicza Trybunału Konstytucyjnego

SędziowieTrybunałuKonstytucyjnegoijegopracownicyaktywnieuczestniczyliwwieludziałaniach,którychcelem jestupowszechnianiewiedzyna tematszcze-gólnejroliKonstytucjiiTrybunałuKonstytucyjnegowpolskimporządkuprawnym.

1. Konferencje, wykłady naukowe i inne wydarzenia w siedzibie Trybunału Konstytucyjnego oraz udział jego przedstawicieli w wydarzeniach krajowychTrybunałbierzeczynnyudziałwdebaciepublicznejdotyczącejróżnychaspek-

tówprawakonstytucyjnego.Aktualneproblemyzwiązanezprawemkonstytucyj-nympodejmowanebyłymiędzyinnymiwramachwykładówwygłaszanychprzeznaukowców reprezentujących różne dziedziny nauk humanistycznych i społecz-nych.W2017r.,wramachzorganizowanegocyklu,wykładywygłosili:prof.RyszardLegutko(Unia Europejska na rozdrożu),prof.ZdzisławKrasnodębski(Nieliberalna demokracja czy liberalna postdemokracja? Dwie diagnozy współczesności), Broni-sławWildstein(Porewolucyjna Europa i prawo),prof.AndrzejZybertowicz(Techno-logiczny „strzał” w demokrację i państwo prawa),prof.ZbigniewStawrowski(O wła-dzy sędziowskiej),prof.JacekCzaputowicz(Europa państw, federacja czy imperium – wizja Unii Europejskiej z perspektywy Polski).Efektemwystąpieńjestdwujęzyczna,polsko–angielskapublikacjaksiążkowawydanaw2018r.

OtwartewykładywTrybunalegromadziłyprzedstawicieliśrodowiskprawniczych,ludzinauki,reprezentantówinstytucjipublicznychorazosobyzeświatakulturyzain-teresowanewymianąmyślinatemataktualnychproblemówustrojowychpaństwa.

Jakcoroku,szczególnąokazjądoprowadzeniadebatypublicznejdotyczącejhi-storycznych i aktualnychproblemówzwiązanych z prawemkonstytucyjnymbyłoŚwięto Narodowe Trzeciego Maja. W 226. rocznicę tego wydarzenia Prezes TK JuliaPrzyłębskawzięłaudziałwjejuroczystychobchodachnaZamkuKrólewskimwWarszawie.

WsierpniuPrezesTKJuliaPrzyłębskauczestniczyławkonferencjipt.:Konstytu-cja dla obywateli, nie dla elit,zorganizowanejprzezKomisjęKrajowąNSZZ„Solidar-ność”wGdańsku.

Wewrześniu,w78.rocznicęwybuchuIIwojnyświatowej,nazaproszeniePre-zesTrybunałuJuliiPrzyłębskiejTrybunałodwiedziłybyłewięźniarkiniemieckiegoobozukoncentracyjnegozczasówIIwojnyświatowejwRavensbrück.

W październiku pracownicy Zespołu Prezydialnego uczestniczyli w dwóchkonferencjachnaukowych(10-11październikawOpoluwkonferencjipt.Sądowa


– 58 –

ochrona praw jednostki w państwach Europy Środkowej – dotychczasowe doświad-czenia i tendencje zmian oraz16-17październikawZielonejGórzewkonferencji pt.II Zielonogórskie spotkanie konstytucjonalistów).

2. Współpraca międzynarodowaTrybunał Konstytucyjny utrzymuje przyjazne relacje z zagranicznymi sądami

konstytucyjnymi i innymi organamiwykonującymi podobne do sądów konstytu-cyjnychfunkcjeorazmiędzynarodowymiinstytucjamisądowniczymi.Ubiegłorocz-newizyty i wyjazdy zagraniczne stanowiły kontynuację kontaktów nawiązanychiutrzymywanychwlatachwcześniejszych.

Wartozaznaczyć,żew2017r.TrybunałKonstytucyjnyzostałczłonkiemEuro-pejskiejSieciSądówNajwyższychInstancji(ESSNI–TheSuperiorCourtsNetwork),utworzonej5października2015r.zinicjatywyEuropejskiegoTrybunałuPrawCzło-wiekawStrasburgu.CelemESSNIjestrozwójdialogupomiędzykrajowymisądaminajwyższychinstancjiaTrybunałemwStrasburguostosowaniupostanowieńKon-wencjioochronieprawczłowiekaipodstawowychwolności,sporządzonejwRzy-mie4listopada1950r.

2.1. Wyjazdy zagraniczneW 2017 r. pierwszymwyjazdem zagranicznym był wyjazd sędziego TK prof.

LechaMorawskiegona inauguracjęrokuorzeczniczegowEuropejskimTrybunalePrawCzłowiekawStrasburgu.Przyokazji tegospotkaniaodbyłosię seminariumnaukowept.Non–refoulement as a principle of international law and the role of the judiciary in its implementation(Zasada non–refoulement jako zasada prawa między-narodowego a rola sądownictwa w jej realizowaniu).

Wdniach15-17 lutego2017 r. sędziaTKprof. LechMorawski reprezentowałPrezesTKJulięPrzyłębskąnaspotkaniuprezesówsądówkonstytucyjnychpaństwGrupyWyszehradzkiejwBudapeszcie.WtrakcieorganizowanejztejokazjiprzezSądKonstytucyjnyWęgierkonferencjipt.Preserving Constitutional Identity within the European Union – the Role of the Constitutional Courts (Zachowywanie tożsamości konstytucyjnej wewnątrz Unii Europejskiej – rola sądów konstytucyjnych),sędziaTKprof.LechMorawskiwygłosiłreferatpt.Ochrona tożsamości konstytucyjnej w Unii Europejskiej a rola sądów konstytucyjnych.

WmajusędziaTKprof.LechMorawskibyłjednymzgłównychgościkonferencjipt.The Polish Constitutional Crisis and Institutional Self–defence(Polski kryzys kon-stytucyjny a samoobrona instytucji),zorganizowanejprzezWydziałPrawaUniwer-sytetuwOxfordzie.

WlistopadzieasystentkasędziegoTKuczestniczyławkonferencjipt.Republica-nism in the History of Political Philosophy and Today(Republikanizm w historii filo-zofii politycznej i czasach współczesnych)zorganizowanejprzezUniwersytetKarolaorazUniwersytetAnglo-American(AAU)wPradze.

WgrudniuPrezesTKJuliaPrzyłębskawzięłaudziałwwykładachThink Europe–Europe thinksorganizowanychprzezUniwersytetweFrankfurcienadMenem.

Rozdział V. Działalność pozaorzecznicza Trybunału Konstytucyjnego

– 59 –

2.2. Wizyty w siedzibie Trybunału KonstytucyjnegoWubiegłymrokusiedzibęTrybunałuKonstytucyjnegoodwiedziłokilkazagra-

nicznychdelegacjizinstytucjiutrzymującychkontaktyzTrybunałemizaintereso-wanychjegofunkcjonowaniem.

29marcawizytęwTrybunaleKonstytucyjnymzłożyładelegacjaWyższejRadySądownictwaUkrainy.

27kwietniawTrybunaleKonstytucyjnymwizytęzłożyładelegacjaprawnikówchińskich. DelegacjaprzyjechaładoPolskinazaproszenieWydziałuPrawaiAdmini-stracjiUniwersytetuWarszawskiego.

25październikaodbyłosięspotkanieWiceprezesaTKMariuszaMuszyńskiegoiprzedstawicieliTrybunałuKonstytucyjnegozeSpecjalnymSprawozdawcąONZds.niezależnościsędziówiprawników–DiegoGarcíaSayánem.

3. Działalność Zespołu Prasy i InformacjiW2017r.doZespołuPrasyiInformacjinależałoprzygotowywaniekomunika-

tówprasowychprzedrozprawą,ichskutecznadystrybucjadomedióworazwśróddziennikarzyprzybywającychnarozprawywTrybunale,obsługaprasowapodczasrozpraw,a takżeprzygotowywanie (z reguływewspółpracyzsędziamisprawoz-dawcamiiichwspółpracownikami)komunikatówprasowychporozprawachwceluprzybliżeniaistotyiznaczeniaorzeczeniawydanegoprzezTrybunał.

„Komunikatyprzed”sądostępnenastronieinternetowejTrybunałuzazwyczajtydzieńprzedrozprawąalbopublicznymogłoszeniemorzeczenia, a „Komunikatypo”–niezwłocznie(wramachmożliwości)poogłoszeniuwyrokuTrybunału.

Wszystkiekomunikatyprasowe,sprostowaniakierowanedoprasyiinnedodat-koweinformacjeumieszczanesąnastronieinternetowejTrybunału.

DozadańZespołuPrasyiInformacjinależałorównieżudzielanieinformacjipu-blicznejnapodstawieustawyz6września2001r.odostępiedoinformacjipublicz-nej.ZespółPrasyiInformacjiudzieliłniemal100odpowiedzinazapytaniapisemne,prawie800odpowiedzinawnioskizłożonedrogąelektronicznąizapomocąePUAP,atakżenabieżącoudzielałinformacjitelefonicznie.

– 61 –

ZAŁĄCZNIKI

Z A Ł Ą C Z N I K I

Załącznik nr 1. Analiza danych statystycznych dotyczących wpływu spraw do Trybunału Kontytucyjnego

– 63 –

Załą

czni

k nr

1.

Anal

iza

dany

ch s

taty

styc

znyc

h do

tycz

ącyc

h w

pływ

u sp

raw

do

Tryb

unał

u Ko

ntyt

ucyj

nego

Spra

wy

wni

esio

ne d

o TK

(1)W2017r.doTrybunałuwpłynęłołącznie285wniosków,pytańprawnychiskargkonstytucyjnych.Spraw

ywniesione

wtrybieskargikonstytucyjnejstanowiły82%

wszystkichwniesionychspraw.

sprawypodlegającewstępnemurozpoznaniuspraw

yniepodlegającewstępnemurozpoznaniu


– 64 –

Wpł

yw s

praw

pod

lega

jący

ch w

stęp

nej k

ontr

oli

(2)R

ozpoznaniuwstępnemupodlegały234skargikonstytucyjneoraz9wnioskówpochodzącychodpodmiotówoograni-

czonejlegitymacjiwnioskowej.

skargikonstytucyjnew

nioski

Załącznik nr 1. Analiza danych statystycznych dotyczących wpływu spraw do Trybunału Kontytucyjnego

– 65 –

Wpł

yw s

praw

nie

podl

egaj

ącyc

h ro

zpoz

nani

u w

stęp

nem

u

(3)Wstępnemu

rozp

ozna

niu

nie

podl

egaj

ą pytaniapraw

nesądów

iwnioskipodmiotówonieograniczonejlegitymacji.

W2017r.wpłynęłodoTrybunału21pytańpraw

nychi21wnioskówpodmiotówonieograniczonejlegitymacji.Wśródpod

-miotówmającychnieograniczonąlegitymacjęwnioskowąinicjatoramipostępowaniabyli:ProkuratorGeneralny(7),Rzecznik

Praw

Obywatelskich(6),grupyposłów

(6),Prezydent(1)orazMarszałekSejmu(1).Sądyskierow

ałydoTrybunału21pytań

praw

nych,zczego18pytańskierowałysądypow

szechne,2pytaniasądyadm

inistracyjnei1pytanieSądNajwyższy.

wnioskiostwierdzeniezgodnościzKonstytucjącelówlubdziałanościpartiipolitycznych

wnioskiorozstrzygnięciesporukompetencyjnego

pytaniapraw

newnioskiKrajowejRadySądownictwamającejograniczonąlegitymacjęwnioskową

wnioskiprzedmiotówmającychnieograniczonąlegitymacjęwnioskową

wnioskiPrezydentawtrybiekontroliprewencyjnej


– 66 –

Wpł

yw s

praw

do

rozp

ozna

nia

mer

ytor

yczn

ego

(4) W

2017r.do

roz

pozn

ania

mer

ytor

yczn

ego łączniewpłynęło77spraw,wtym42sprawyniepodlegającewstępnemu

rozpoznaniuoraz35spraw,poichwstępnymrozpoznaniu(wtymdwawnioskizroku2015,którezostałypołączonedowspól

-negorozpoznania,anastępniew2017r.zostaływyłączonedoodrębnegorozpoznaniaiponow

niezarejestrowanepodnowym

isygnaturam

i).

wnioskiostwuerdzeniezgodnościzKonstytucjącelówlubdziałalnościpartiipolitycznych

wnioskiorozstrzygnięciesporukompetencyjnego

pytaniapraw

neskargikonstytucyjne

wnioskipodmiotówmającychograniczonąlegitymacjęwnioskową

wnioskipodmiotówmającychnieograniczonąlegitymacjęwnioskową

wnioskiPrezydentawtrybiekontroliprewencyjnej

Załącznik nr 2. Analiza danych statystycznych dotyczących spraw zakończonych przez Trybunał Konstytucyjny

– 67 –

Załą

czni

k nr

2.

Anal

iza

dany

ch s

taty

styc

znyc

h do

tycz

ącyc

h sp

raw

zak

ończ

onyc

h pr

zez

Tryb

unał

Kon

styt

ucyj

ny

Wyr

oki i

pos

tano

wie

nia

wyd

ane

na e

tapi

e ro

zpoz

nani

a m

eryt

oryc

zneg

o

Wyr

oki n

a tl

e og

ólne

j lic

zby

wyd

anyc

h or

zecz

eń

(1)W

2017r.TrybunałKonstytucyjnywydał36wyroków

oraz53postanowieniaoum

orzeniupostępow

ania,wtymjedno

postanow

ienieoczęściow

ymumorzeniupostępow

aniaprzedwydaniemostatecznegoorzeczenia,costanow

iodpow

iednio

40%i60%wydanychorzeczeń.Średniaichliczbawskalim

iesiącawyniosła7.Wydając89orzeczeńTrybunałrozpoznałwsu

-mie100spraw(częśćsprawzostałarozpoznanałącznie).

ogółem

postanowieniaiw

yroki

wyroki


– 68 –

Wyr

oki w

raz

z cz

ęści

owym

um

orze

niem

pos

tępo

wan

ia

(2)W2017r.Trybunałwydał27wyroków,wktórychjednocześnieczęściowoum

orzyłpostępowanie.W

poprzednichla

-tachbyłotoodpow

iednio30(2016r.)i46(2015r.)wyroków.

częściow

eum

orzeniawramachwyroku

wyroki


– 69 –

Post

anow

ieni

a

Postanow

ieniawydaneprzezTrybunałw

2017r.naetapiekontrolimerytorycznejdotyczyłyumorzeniapostępow

aniawca

-łościorazczęściow

egoum

orzeniapostępow

ania(w

ramachwyroku).W

jednym

wypadkupostępowanieuległoczęściow

emu

umorzeniujeszczeprzedwydaniemostatecznegoorzeczenia.

postanow

ieniaorozstrzygnięciusporukompetencyjnego

postanow

ieniaoum

ożeniupostępowaniawcałości

postanow

ieniaoczęściow


aniazapadłeprzedwydaniemwyroku

postanow

ieniaoczęściow


aniawydaniewramachwyroku


– 70 –

Post

anow

ieni

a sy

gnal

izac

yjne

(3) W

2017r.Trybunałwydałjednopostanow

ieniesygnalizacyjne.

Lp.

Sygn

atur

ai d

ata

Skła

dAd

resa

tTr

eść

sygn

aliz

acji

wyd

anyc

h w

201

7 r.

S 1/

1717

X 2

017

(SK28/16)

5sędziów

Sejm

Uwagidotyczącecelowościpodjęciadziałańustawodawczych,zmierzającychdoure

-gulowaniakwestiizwrotukosztów

przejazduniepełnospraw

negouczniaiopiekuna

doplacówekoświatowych.


– 71 –

Wyr

oki w

zal

eżno

ści o

d ro

zstr

zygn

ięci

a

2017

19

98-2

017

niezgodnośćzwzorcem

kontroliconajmniejjednegoprzepisu

wyłaczeniezgodnościlubnieadekwatnościw

zorcakontrolii


– 72 –

Wyr

oki w

zal

eżno

ści o

d ro

zstr

zygn

ięci

a w

pos

zcze

góln

ych

lata

ch

(4)W2017r.Trybunałwydał20wyroków

oniezgodnościzwzorcem

kontroliconajmniejjednegozzakw

estionowanych

przepisów(56%

wszystkichwyroków

).Wpozostałych16orzekłozgodnościlubnieadekw

atnościzwzorcem

kontroli(44%

wszystkichwyroków

).W7wyrokach(19%

)orzekłtzw.prostązgodnośćlubniezgodnośćzwzorcem

kontroli.Wsentencji

większościw

yroków

(81%

)posługiwałsięzłożonymiformułam

i,przedewszystkimzakresowym

i(zob.załączniknr4).W

la-

tach1998-2017Trybunałw

ydał1325wyroków,wtymw672orzekłoniezgodnościzwzorcem

kontroliconajmniejjednego

przepisu(costanow

i51%

wydanychwyroków

),aw653ozgodnościlubnieadekw

atnościzwzorcem

kontroli.

wyrokiozgodnościlubnieadekw

atnościw

zorcakontroliwyrokioniezgodnościzwzorcem

kontroliconajmniejjednegoprzepisu


– 73 –

Odr

ocze

nie

term

inu

utra

ty m

ocy

obow

iązu

jące

j

(5)W

2017r.Trybunałwydał1wyrok,wktórymodroczył2terminyutratymocyobow

iązującejniekonstytucyjnychprze

-pisów.Trybunałzastosowałterminyodroczenia:18miesięcyi12miesięcy.

wyroki,wktórychTrybunałodroczyłterminutratymocyobow

iązującejconajmniejjednegozniekonstytucyjnychprzepisów

wyroki,wktórychTrybunałorzekłoniezgodnościzwzorcem

kontroliconajmniniejjednegoprzepisu


– 74 –

Zdan

ia o

dręb

ne z

głos

zone

do

wyr

oków

(6)W

2017r.sędziowiezgłosilizdaniaodrębnedo7wyroków.Jednakżeodmiennypoglądsędziegoniekiedydotyczyłjedy

-nieuzasadnieniawyroku(zob.załączniknr9).

wyrokizapadłeprzyzdaniachodrębnychwyrokiogółem


– 75 –

Zdan

ia o

dręb

ne z

głos

zone

do

post

anow

ień

W2017r.sędziowiezgłosilizdaniaodrębnedo8postanow

ieńoum

orzeniupostępow

ania,costanow

iło15%

ogólnejliczby

wydanychpostanow

ień.

postanow

ieniazapadłeprzyzdaniachodrębnychpostanowieniaogółem


– 76 –

Rodz

aje

kont

roli

Kon

trol

a ab

stra

kcyj

na i

konk

retn

a

(7) W

2017rokuliczbawydanychwyroków

wramachkontrolikonkretnej,byławyższaniżw

ramachkontroliabstrakcyjnej

o16%.

kontrolaabstrakcyjnakontrolakonkretna


– 77 –

Kon

trol

a pr

ewen

cyjn

a i n

astę

pcza

W2017r.większośćwyroków

Trybunałuzostałowydanychwtrybiekontrolinastępczej.ZwnioskuPrezydenta,wramach

kontroliprew

encyjnej,zapadły2wyroki,costanow

iniecałe6%wszystkichwydanychwyroków

w2017r.

kontrolaprewencyjnakontrolanastępcza


– 78 –

Wyr

oki w

ydan

e w

201

7 r.

w z

ależ

nośc

i od

podm

iotó

w in

icju

jący

ch p

ostę

pow

anie

(8)Najwięcejw

yroków

zapadłowwynikurozpoznaniaspraw,którezostałyzainicjow

aneskargamikonstytucyjnymi(12)

orazpytaniamiprawnymisądów

(10).Trybunałrozpoznałteż8wnioskówRzecznikaPrawObywatelskich,3wnioskigruppo

-słów,2wnioskiPrezydentaRPorazpojednym

wnioskuProkuratoraGeneralnegoiKrajow

ejRadyNotarialnej.

PrezydentRP

Grupyposłów

ProkuratorGeneralny

RzecznikPrawObywatelskich

Podm

iotymająceograniczoną

legitymacjęwnioskową

Osobyfizyczneiosobyprawne

wtrybieskargikonstytucyjnej

Sądywtrybiepytańprawnych


– 79 –

Post

anow

ieni

a w

ydan

e w

201

7 r.

w z

ależ

nośc

i od

podm

iotó

w in

icju

jący

ch p

ostę

pow

anie

Najwięcejpostanowieńoum

orzeniupostępowaniawydanowwynikurozpoznaniaspraw,którezostałyzainicjowanepytaniam

iprawnymi(17),skargamikonstytucyjnymi(15)orazw

nioskamipodmiotówmającychograniczonąlegitymacjęwnioskową(13).Nawy-

kresieuwzględnionorównieżczęścioweumorzeniepostępowaniaprzedwydaniemostatecznegoorzeczeniadotyczącewnioskuKRS.

Ogólnaliczbaspraw

jestwiększaodliczbywydanychwyroków

ipostanow

ień,gdyżniektórespraw

yzostałypołączonedo

wspólnegorozpoznania.

Wyrokiw

ydanew2017r.zapadływwynikurozpoznaniaprzezTrybunałspraw

wniesionychw:2013r.–1,2014r.–6,

2015r.–18,2016r.–5orazw2017r.–6.W2017r.29wyroków

zapadłonaposiedzeniuniejawnym.Średniczasrozpoznawa-

niasprawyzakończonejw

yrokiemwyniósłok.23miesięcy.

Nakoniec2017r.wtokurozpoznaniamerytorycznegopozostawało148spraw(zesprawam

idołączonymi172).

Grupasenatorów

Krajow

aradaSądow

nictwa

Inne(IPrezesSN,NIK)

ProkuratorGeneralny

RzecznikPrawObywatelskich

Podm

iotymająceograniczoną

legitymacjęwnioskową

Osobyfizyczneiosobyprawne

wtrybieskargikonstytucyjnej

Sądywtrybiepytańprawnych


– 80 –

Wyr

oki w

zal

eżno

ści o

d sk

ładu

orz

ekaj

ąceg

o

(9)W

większościspraw

zakończonychwyrokiemTrybunałorzekałwskładzie5sędziów(30wyroków

).Wpełnymskładzie

zapadły2wyroki,natomiastwskładzie3sędziów–4wyroki.

pełnyskład5sędziów3sędziów

Załącznik nr 3. Wstępna kontrola skarg konstytucyjnych i wniosków

– 81 –

Załą

czni

k nr

3.

Wst

ępna

kon

trol

a sk

arg

kons

tytu

cyjn

ych

i wni

oskó

w

Post

anow

ieni

a i z

arzą

dzen

ia w

ydan

e na

eta

pie

wst

ępne

j kon

trol

i ska

rg k

onst

ytuc

yjny

ch i

wni

oskó

w w

201

7 r.

skar

gi k

onst

ytuc

yjne

wni

oski

W2017r.wram

achwstępnejkontroliskargkonstytucyjnychwydanołącznie450postanow

ieńizarządzeń,awram

ach

wstępnejkontroliw

niosków11postanow

ieńizarządzeń.

postanow

ieniaoprzekazaniusprawydomerytorycznegorozpoznania

postanow

ieniaoodmow

ienadaniadlaszegobieguwcałościlubwczęści

postanow

ienianazażalenia

innepostanowienia

zarządzeniawzywającedouzupełnieniabraków

formalnych


– 82 –

Wst

ępna

kon

trol

a sk

arg

kons

tytu

cyjn

ych

2017

19

97-2

017

W2017r.przekazanodomerytorycznejkontroli18%rozpoznawanychwstępnieskargkonstytucyjnych.Wlatach1997-2017

odsetekskargprzekazanychdomerytorycznegorozpoznaniawyniósłrównież18%

.

przekazaniedomerytorycznegorozpoznania

odmow

anadaniadalszegobieguskardzekonstytucyjnej

Załącznik nr 3. Wstępna kontrola skarg konstytucyjnych i wniosków

– 83 –

Skut

eczn

ość

zaża

leń

na o

dmow

ę na

dani

a da

lsze

go b

iegu

ska

rdze

kon

styt

ucyj

nej

2017

1997

-201

7

Odsetekuw

zględnionychzażaleńnaodmow

ęnadaniadalszegobieguskargom

konstytucyjnymutrzymujesięnaniskim

poziom

ie.W

2017r.byłotojedynie3%

,natom

iastwokresie1997-2017–4%.

uwzględnieniezażalenia

nieuwzględnieniezażalenia


– 84 –

Prze

kaza

nie

do m

eryt

oryc

zneg

o ro

zpoz

nani

a w

wyn

iku

wst

ępne

j kon

trol

i wni

oskó

w

2017

1997

-201

7

W2017r.domerytorycznegorozpoznaniaprzekazano1wniosek(costanowi17%

rozpoznanychwniosków).Wlatach

1997-2017przekazanodomerytorycznegorozpoznania353wnioski(costanow

i41%

rozpoznanychwniosków).

przekazaniedomerytorycznegorozpoznania

odmow

anadaniadalszegobieguwnioskowi

Załą

czni

k nr

4.

Rodz

aje

rozs

trzy

gnię

ć za

war

tych

w w

yrok

ach

Orz

ecze

nie,

że

bada

ny p

rzep

is:

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

•je

st z

godn

yzwzorcem

kontroli

1723

2236

3033

3957

6122

4632

2622

2123

1720

128

•je

st n

iezg

odnyzwzorcem

kontroli

–3

612

1813

2718

2517

2116

98

1416

1011

55

•ni

e je

st n

iezg

odnyzwzorcem

(nieadekwatność

wzorcakontrolipowołanegoprzezinicjatora

postępow

ania)

1012

1825

2530

2232

3510

1917

88

811

810

2–

•nienarusza(...),aprzeztojestzgodnyz(...)

––

––

––

––

––

1–

––

––

––

––

•jakodotyczący(…

)jestzgodnyz(…)

––

–1

–v

v–

––

––

––

––

––

––

•jestzgodnyzzasadą/prawem(…)w

yrażonym

wart.(…)/

wynikającym

zart.(…)

1–

1–

––

––

1–

–3

27

53

53

5–

•jestniezgodnyzzasadą/prawem

(…)w

yrażonym

wart.(…)/wynikającym

zart.(…)

–2

3–

11

––

––

–2

31

52

11

2–

•niejestniezgodnyzzasadą/prawem

(…)w

yrażo-

nymwart.(…)/wynikającym

zart.(…)

2–

––

––

––

––

––

––

11

–1

1–

•jestniezgodnyzart.(…)ustanaw

iającym(…

)–

1–

––

––

––

––

––

––

––

––

–

•jestniezgodnyz(…

),atymsamym

/aprzeztojest

niezgodnyzart.(…)

12

11

––

11

1–

–2

3–

––

1–

––

•niejestniezgodnyz(…

),atymsamym

/jestzgodny

zart.(…)

1–

––

––

––

––

––

––

––

––

––

•jakoniemający(…)zastosowania(…

)niejestnie

-zgodnyz(…

)–

––

–1

––

––

––

––

––

––

––

–

•jestniezgodnyz(…

)iniejestzgodnyz(…)

–1

––

––

––

––

––

––

––

––

––

•jestniezgodnyz(...)przezto,że/ponieważ/jako/

gdyżzewzględu/zpow

odu(…)

1222

114

62

64

33

13

53

52

4–

1–

•wpew

nym

zakresie

•jestzgodnyzwzorcem

kontroli

46

37

59

78

119

1017

1422

1816

1720

1211

•jestzgodnyzzasadą/prawem

(…)

wyrażonym

wart./wynikającym

zart.(…)

––

––

––

––

––

––

––

––

22

1–

•jestzgodnyzwywodzonymzart.(…)

zakazem(…

)–

––

––

––

––

––

––

––

–1

––

–

•jestniezgodnyzwzorcem

kontroli

610

1410

1210

1521

2332

3022

2115

1825

2427

1411

•jestniezgodnyzzasadą/prawem

(…)w

yrażonym

wart./wynikającym

zart.(…)

––

––

––

––

––

––

––

––

23

33

•jestniezgodnyz(...)przezto,że(…)

––

––

––

––

––

––

––

––

–1

1

•niejestniezgodnyzwzorcemkontroli

27

5–

57

77

103

69

68

86

613

61

•niejestniezgodnyzzasadą/prawem

(…)w

yrażonym

wart./wynikającym

zart.(…)

––

––

––

––

––

––

––

––

––

1–

•rozumiany

jako/w

ten

sposób,

że/w

taki

sposób,

że/wspo-

sóbinny,

niż(…)


kontroli

15

66

24

–1

12

–1

–1

12

41

4–


(…)

wyrażonym

wart./wynikającym

zart.(…)

––

––

––

––

––

––

––

––

1–

––


kontroli

––

1–

11

–1

11

1–

1–

––

–1

–3

•niejestniezgodnyzwzorcem

kontroli

21

22

2–

–1

12

–1

1–

–1

––

––

•wczęści

(...)


kontroli

––

2–

2–

23

31

32

–4

––

24

5–


(…)

wyrażonym

wart./wynikającym

zart.(…)

––

––

––

––

––

––

––

––

––

1–


kontroli

22

–2

54

78

52

83

25

22

62

11

•niejestniezgodnyzwzorcem

kontroli

–1

12

–2

32

–2

21

3–

––

–1

1

•wczęści(…

)rozum

ianywtensposób,że(…)jest

zgodnyzwzorcem

kontroli

––

––

––

––

––

––

––

––

1–

––

•wczęści(…

)jestniezgodnyz(…

),aprzeztoz(…

)–

––

––

––

––

––

––

––

––

1–

–

•wpewnymzakresie,jestniezgodnyz(…),aprzeztoz(…)

––

––

––

––

––

––

––

––

–1

––

wpew

nymzakresie,określonegowczęści(…

)jest

zgodny

––

––

––

––

––

––

––

––

1–

––

niew

yłączającyobowiązku(...)jestzgodnyzwzor-

cemkontroli

––

––

––

––

1–

––

––

––

––

––

•jakoprzepisodsyłający(...)doprzepisów

(...)jest

zgodnyzwzorcem

kontroli

––

––

––

––

1–

––

––

––

––

––

•wodniesieniudo(…)jestzgodny

––

––

––

–1

––

––

––

––

––

––

Liczbawyroków

16wydanychwdanym

roku,wtym:

3352

5264

6170

7992

104

7393

7868

5967

7171

6339

36

• wyroki,wktórychzastosowanoodroczenieutraty

mocyobow

iązującej

25

74

86

1314

149

87

116

916

1710

21

•wyroki,wktórychsentencjizawartejestwskazanie

codopraktycznychskutkóworzeczeniaoniekonsty-

tucyjnościprzepisu

––

––

22

41

21

––

––

––

1–

––

16

16Ogólnaliczbawyroków

możebyćm

niejszaodsumywszystkichrozstrzygnięć,ponieważsentencjewyroków

mogązawieraćw

ielerozm

aitychformułrozstrzygnięcia.

Załącznik nr 5. Wzorce kontroli w sprawach zakończonych wyrokiem

– 87 –

Załącznik nr 5. Wzorce kontroli w sprawach zakończonych wyrokiem

Konstytucja

Wzorce Konstytucyjne

Sygnatury wyroków, w których TK orzekł, że badane przepisy są:

Zgodne z: Niezgodne z: Nie są niezgodne z:

Art.2K3/17;Kp1/17; P13/14;P9/15;P34/15

K36/15;K3/17; P63/14;P124/15;SK13/15

Art.7 K3/17;U3/17Art.10 K1/17 K10/17

ust.1 K1/17Art.21ust.2 P13/14 SK39/15Art.24 K1/17Art.30 SK29/16 K27/15

Art.31ust.3 SK35/15 K17/14;SK13/14;SK39/15

Art.32 SK10/16

ust.1Kp1/17;P56/14; P9/15;P2/16;P13/16; SK36/15

K2/15;K16/15; K5/17;P63/14;P121/15; SK13/15

Art.41ust.1 K17/14;SK13/14ust.4 SK10/16

Art.45ust.1 P56/14;SK49/13;SK35/15;SK3/16

K17/14;K10/15; P121/15;SK13/14; SK31/15;SK37/15

Art.47 SK3/16 K17/14Art.57 Kp1/17Art.64ust.1 P13/14 SK13/15;SK39/15

ust.2 SK13/15;SK39/15ust.3 SK48/15

Art.65ust.1 K16/15Art.67ust.1 P34/15Art.70ust.2zd.1 K2/15

ust.4zd.1 K2/15Art.71ust.1 SK29/16 K27/15

ust.1zd.2 SK36/15Art.72ust.1zd.2 SK36/15Art.75ust.1 SK29/16 K27/15

Art.77ust.2 SK49/13;SK3/16 K17/14;K10/15; SK31/15;SK37/15


– 88 –

Art.84 P9/15 SK13/15;SK48/15Art.92ust.1 U3/17

ust.1zd.1 U1/14Art.121ust.3 Kp4/15Art.122ust.1 Kp4/15Art.144ust.3pkt21 K10/17Art.173 K1/17Art.183ust.2 K3/17

ust.3 K3/17 K3/17Art.187ust.1pkt2 K5/17

ust.3 K5/17ust.4 K5/17

Art.190ust.2 K1/17Art.194ust.1zda-nie1 K1/17 K10/17

ust.2 K10/17Art.195ust.1 K1/17Art.217 P9/15 SK48/15

Przepisy ustaw

Wzorzec kontroliSygnatura

Zgodne Niezgodne Nie są niezgodneArt. 16 ust. 3 ustawy z 26maja 1982 r. –Prawooadwokaturze. U1/14

Art. 225 ust. 3 ustawy z 6 lipca 1982 r. oradcachprawnych. U1/14

Art. 4a ust. 1 ustawy z 8marca 1990 r. osamorządziegminnym. U3/17

Art.72§1zdaniepierwszeiart.75ustawyz14lutego1991r.–Prawoonotariacie. U2/15

Załącznik nr 6. Przedmiot kontroli w sprawach zakończonych wyrokiem

– 89 –


Ustawy

Kodeks cywilnyArt.691§5ustawyz23kwietnia1964r.–Kodekscywilnywzakresie,wjakimwyłączaprawodzieckadowstąpieniawstosuneknajmulokalumieszkalnegowrazieśmiercijednegozrodziców-współnajemcówtegolokalu.

P13/16

Kodeks postępowania cywilnego

1. Art.1ustawyz17listopada1964r.–Kodekspostępowaniacywilnegowzakresie,w jakim dotyczy zagadnienia oceny prawidłowości procedury wyboru sędziegoTrybunałuKonstytucyjnego.2. Art.1ustawypowołanejwpunkcie1wzakresie,w jakimdotyczyzagadnieniaocenyprawidłowościproceduryprzedstawieniakandydatównastanowiskoPrezesaorazWiceprezesaTrybunałuKonstytucyjnegoprzezZgromadzenieOgólneSędziówTrybunału Konstytucyjnego i powołania ich przez Prezydenta RzeczypospolitejPolskiej.3. Art. 68 § 1 w związku z art. 67 ustawy powołanej w punkcie 1 w zakresie,w jakim dopuszcza ocenę prawidłowości procedury przedstawienia kandydatówna stanowisko Prezesa oraz Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego przezZgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału Konstytucyjnego i powołania ich przezPrezydentaRzeczypospolitejPolskiej, któryprowadzidowystawieniadokumentu,októrymstanowitenprzepis.4. Art.325wzwiązkuzart.1ustawypowołanejwpunkcie1wzakresie,wjakimdopuszczarozstrzygnięcieoprawidłowościprocedurywyborusędziegoTrybunałuKonstytucyjnego.5. Art.325wzwiązkuzart.1ustawypowołanejwpunkcie1wzakresie,wjakimdopuszczarozstrzygnięcieoprawidłowościproceduryprzedstawieniakandydatówna stanowisko Prezesa oraz Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego przezZgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału Konstytucyjnego i powołania ich przezPrezydentaRzeczypospolitejPolskiej.

K10/17

Art.117§3ustawyz17listopada1964r.–Kodekspostępowaniacywilnegowzakre-sie,wjakimnakładanaosobyprawneciężarprawnywykazaniabrakudostatecznychśrodkównaponiesieniekosztówwynagrodzeniaadwokatalubradcyprawnego.

P56/14

Art.7781ustawyz17listopada1964r.–Kodekspostępowaniacywilnegowzakresie,wjakimdopuszczanadanieprzezsądtytułowiegzekucyjnemu,wydanemuprzeciwkospółcejawnej,klauzuliwykonalnościprzeciwkobyłemuwspólnikowitejspółki,niebę-dącemujużwspólnikiemwchwiliwszczęciapostępowaniawsprawie,wktórejwyda-nyzostałtytułegzekucyjnyprzeciwkospółcejawnej.

SK31/15

Kodeks karnyArt.101§2ustawyz6czerwca1997r.–Kodekskarnywzakresie,wjakimstanowi,że karalność przestępstwa znieważenia, ściganego z oskarżenia prywatnego, ustajezupływemrokuodczasu,gdypokrzywdzonydowiedziałsięoosobiesprawcy.

SK3/16

Art.271§1ustawyz6czerwca1997r.–Kodekskarnywzakresie,wjakimdopusz-czastosowaniewobectejsamejosobyfizycznej,zatensamczyn,którystanowinaru-szenieobowiązkówlubwarunkówprzewozudrogowegoopisanewlp.3.9załącznika nr3doustawyotransporciedrogowym,odpowiedzialnościzaprzestępstwoorazkarypieniężnej.

P124/15

Kodeks postępowania karnegoArt.219§2ustawyz6czerwca1997r.–Kodekspostępowaniakarnegowzakresie,wjakimprzewidujeprzeszukanieosoby,nieokreślającgranictegoprzeszukania. K17/14


– 90 –

Kodeks karny wykonawczyArt.113a§3ustawyz6czerwca1997r.–Kodekskarnywykonawczy,wbrzmieniuobowiązującymod1lipca2015r.,wzakresie,wjakimprzewiduje,żezamówienienapaczkężywnościowądlaskazanegomożezłożyć,opróczsamegoskazanego,tylkooso-banajbliższa.

SK10/16

Art.204§1 i2wzwiązkuzart.22§1ustawyz6czerwca1997r.–Kodekskarnywykonawczywzakresie,wjakimnieprzewidujeprawadoosobistegoudziałuspraw-cy,wobecktóregostosowanyjestśrodekzabezpieczającypolegającynaumieszczeniuw zamkniętymzakładziepsychiatrycznym,wposiedzeniu sąduw sprawiedalszegostosowaniategośrodkazabezpieczającego.

SK13/14

Kodeks postępowania w sprawach o wykroczeniaArt.44§2ustawyz24sierpnia2001r.–Kodekspostępowaniawsprawachowykro-czeniawzakresie,wjakimprzewidujeprzeszukanieosoby,nieokreślającgranictegoprzeszukania.

K17/14

Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracjiArt.144ustawyz17czerwca1966r.opostępowaniuegzekucyjnymwadministracjiwzakresie,wjakimodnosisiędoegzekucjiznieruchomościlublokalu(pomieszcze-nia)służącychzaspokajaniupotrzebmieszkaniowychzobowiązanego.

K27/15

Ustawa o Policji

1. Art.15ust.1pkt5ustawyz6kwietnia1990r.oPolicjiwzakresie,wjakimuprawniapolicjantówdodokonywaniakontroliosobistej,nieokreślającgranictejkontroli.2. Art.15ust.7ustawyoPolicjiwzakresie,wjakimnieprzewidujesądowejkontrolizgodnościzprawemdokonywaniakontroliosobistej.

K17/14

Art.90wzwiązkuzart.95ust.3pkt3,wzwiązkuzart.95ust.4,wzwiązkuzart.97 ust. 5 ustawy z 6 kwietnia 1990 r. o Policji, w związku z art. 3 ust. 2 i 3 ustawy z 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminyiozmianieKodeksucywilnego.

SK29/16

Ustawa o Straży Granicznej

1. Art.11ust.1pkt2ustawyz12października1990r.oStrażyGranicznejwzakresie,w jakim uprawnia funkcjonariuszy Straży Granicznej do dokonywania kontroliosobistej,nieokreślającgranictejkontroli.2. Art.11ust.2alit.austawyoStrażyGranicznejwzakresie,wjakimnieprzewidujesądowejkontrolizgodnościzprawemdokonywaniakontroliosobistej.

K17/14

Ustawa o podatkach i opłatach lokalnychArt.1aust.1pkt2ustawyz12stycznia1991r.opodatkachiopłatachlokalnychwza-kresie,w jakimumożliwiauznanie zabudowlęobiektubudowlanego, który spełniakryteriabyciabudynkiem,przewidzianewart.1aust.1pkt1powołanejustawy.

SK48/15

Art.1aust.1pkt3wzwiązkuzart.5ust.1pkt1lit.austawyz12stycznia1991r.opo-datkachiopłatachlokalnychrozumianywtensposób,żewystarczającąprzesłankąza-kwalifikowaniagruntupodlegającegoopodatkowaniupodatkiemodnieruchomościdokategoriigruntówzwiązanychzprowadzeniemdziałalnościgospodarczejjestprowa-dzeniedziałalnościgospodarczejprzezosobęfizycznąbędącąjegowspółposiadaczem.

SK13/15

Ustawa o gospodarce nieruchomościamiArt.136ust.3zdaniepierwszeustawyz21sierpnia1997r.ogospodarcenieruchomo-ściamiwzakresie,wjakimwyłączaprawodożądaniaprzezpoprzedniegowłaścicielalubjegospadkobiercęzwrotunieruchomościnabytejprzezSkarbPaństwalubjednost-kę samorządu terytorialnegowdrodzeumowy, o którejmowawart. 114ust. 1 tejustawy,gdynieruchomośćstałasięzbędnanacelpublicznyuzasadniającyjejnabycie.

SK39/15

Art.227ustawyz21sierpnia1997r.ogospodarcenieruchomościami. P13/14


– 91 –

Ustawa o strażach gminnych

1. Art.12ust.1pkt3austawyz29sierpnia1997r.ostrażachgminnychwzakresie,w jakim uprawnia strażników gminnych do dokonywania kontroli osobistej, nieokreślającgranictejkontroli.2. Art.20ustawyostrażachgminnychwzakresie,wjakimnieprzewidujesądowejkontrolizgodnościzprawemdokonywaniakontroliosobistej.

K17/14

Ustawa o komornikach sądowych i egzekucjiArt.49ust.1zdaniepierwszeustawyz29sierpnia1997r.okomornikachsądowychiegzekucjiwzakresie,wjakimprzewidujepobranieodkwotwpłaconychprzezdłuż-nikabezpośredniokomornikowiopłatystosunkowejwwysokości15%wartościwy-egzekwowanegoświadczenia,jednaknieniższejniż1/10iniewyższejniżtrzydziesto-krotnawysokośćprzeciętnegowynagrodzeniamiesięcznego.

P63/14

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznychArt.83ust.1pkt3wzwiązkuzart.41ust.12i13,art.68ust.1pkt1lit.ciart.86ust.2pkt2ustawyz13października1998r.osystemieubezpieczeńspołecznychwzakresie,wjakimstanowipodstawęustalaniaprzezZakładUbezpieczeńSpołecznychinnej−niżwynikającazumowyopracę−wysokościpodstawywymiaruskładkinaubezpieczeniechorobowe.

P9/15

Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń SpołecznychArt.53ust.1pkt3ustawyz17grudnia1998r.oemeryturachirentachzFunduszuUbezpieczeńSpołecznychwzakresie,wjakimodnosisiędookresów,októrychmowawart.7pkt5tejustawy,przebytychprzezubezpieczonychurodzonychprzed1stycz-nia1949r.

P2/16

Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa

Art.18ust.7ustawyz25czerwca1999r.oświadczeniachpieniężnychzubezpieczeniaspołecznegowraziechorobyimacierzyństwawzakresie,wjakimuniemożliwiaprzy-znanieprawadoświadczeniarehabilitacyjnegoubezpieczonemumającemuustalonedecyzją organu rentowego prawo do emerytury, którejwypłata została zawieszonazpowodukontynuowaniazatrudnienia.

P34/15

Ustawa o referendum lokalnymArt.35ust.3zdanietrzecieustawyz15września2000r.oreferendumlokalnymwza-kresie,wjakimwyłączadopuszczalnośćwznowieniapostępowania. K10/15

Ustawa o Biurze Ochrony RząduArt.13ust.1pkt4ustawyz16marca2001r.oBiurzeOchronyRządu:a) wzakresie,wjakimuprawniafunkcjonariuszyBiuraOchronyRządudodokonywaniakontroliosobistej,nieokreślającgranictejkontroli,b) wzakresie,wjakimnieprzewidujesądowejkontrolizgodnościzprawemdziałańfunkcjonariuszyBiuraOchronyRządu.

K17/14

Ustawa – Prawo wodneArt.179ust.2i4ustawyz18lipca2001r.–Prawowodne. SK49/13

Ustawa o służbie zagranicznejArt.29ust.4pkt4ustawyz27lipca2001r.osłużbiezagranicznejwzakresie,wjakimpomijazwrotopłatzanaukędzieci,którezewzględunaszczególnewarunkipaństwaprzyjmującegoniemająmożliwościuczęszczaniadobezpłatnegoprzedszkolapublicz-nego,oddziałuprzedszkolnegoprzypublicznej szkolepodstawowej lubkorzystaniazinnejformywychowaniaprzedszkolnegowcelurealizacjiobowiązkowegorocznegoprzygotowaniaprzedszkolnego.

K2/15


– 92 –

Ustawa o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych1. Art. 17 ust. 1 pkt 10 ustawy z 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskoweji wojskowych organach porządkowych w zakresie, w jakim uprawnia żołnierzyŻandarmeriiWojskowejdodokonywaniakontroliosobistej,nieokreślającgranic tejkontroli.2. Art.24ust.1ustawyoŻandarmeriiWojskowejiwojskowychorganachporządkowychwzakresie,wjakimnieprzewidujesądowejkontrolizgodnościzprawemdokonywaniakontroliosobistej.

K17/14

Ustawa o transporcie drogowymArt.92aust.1ustawyz6września2001r.otransporciedrogowymwzakresie,wjakimdopuszczastosowaniewobectejsamejosobyfizycznej,zatensamczyn,którystanowinaruszenieobowiązkówlubwarunkówprzewozudrogowegoopisanewlp.3.9załącz-nikanr3doustawyotransporciedrogowym,odpowiedzialnościzaprzestępstwoorazkarypieniężnej.

P124/15

Ustawa o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu

1. Art.23ust.1pkt5ustawyz24maja2002r.oAgencjiBezpieczeństwaWewnętrznegooraz Agencji Wywiadu w zakresie, w jakim uprawnia funkcjonariuszy AgencjiBezpieczeństwa Wewnętrznego do dokonywania kontroli osobistej, nie określającgranictejkontroli.2. Art.23ust.7pkt1ustawyoAgencjiBezpieczeństwaWewnętrznegoorazAgencjiWywiaduwzakresie,w jakimnieprzewidujesądowejkontrolizgodnościzprawemdokonywaniakontroliosobistej.

K17/14

Ustawa – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymiArt.3§2pkt2ustawyz30sierpnia2002r.–Prawoopostępowaniuprzedsądamiad-ministracyjnymi,rozumianyjakowyłączającymożliwośćwniesieniaskargidosąduad-ministracyjnegonapostanowieniewprzedmiociezażalenianapostanowieniewydanewskutekwniesieniasprzeciwu,októrymmowawart.84cust.1ustawyz2lipca2004r.oswobodziedziałalnościgospodarczej.

SK37/15

Ustawa o Sądzie Najwyższym

1. Art.16§1pkt1ustawyz23 listopada2002r.oSądzieNajwyższymwzakresiedotyczącym regulaminuw sprawiewyboru kandydatów na stanowisko Pierwszego PrezesaSąduNajwyższego.2. Art.16§1pkt3ustawypowołanejwpunkcie1.

K3/17

Ustawa o referendum ogólnokrajowymArt.44ust.3zdaniedrugieustawyz14marca2003r.oreferendumogólnokrajowymwzakresie,wjakimwyłączadopuszczalnośćwznowieniapostępowania. K10/15

Ustawa o zatrudnianiu pracowników tymczasowych Art.24ustawyz9lipca2003r.ozatrudnianiupracownikówtymczasowychwzakresie,wjakimuniemożliwiawytoczeniepowództwaprzedsąd,wktóregookręgupracajest,byłalubmiałabyćwykonywana.

P121/15

Ustawa o świadczeniach rodzinnychArt.10ust.1ustawyz28listopada2003r.oświadczeniachrodzinnychwzakresie,wjakimprzyznajedozasiłkurodzinnegowyłączniejedendodatekztytułuopiekinaddzieckiemwokresiekorzystaniazurlopuwychowawczegobezwzględunaliczbędzie-ci,którenarodziłysięwwynikujednegoporodu.

SK36/15

Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnychArt.103ustawyz28lipca2005r.okosztachsądowychwsprawachcywilnychwzakre-sie,wjakimnakładanaosobyprawneciężarprawnywykazaniabrakudostatecznychśrodkównaponiesieniekosztówsądowych.

P56/14


– 93 –

Ustawa o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego1.Art.44ust.2pkt5ustawyz9czerwca2006r.oSłużbieKontrwywiaduWojskowegoorazSłużbieWywiaduWojskowego:a) wzakresie,wjakimuprawniafunkcjonariuszySłużbyKontrwywiaduWojskowegoi Służby Wywiadu Wojskowego do dokonywania kontroli osobistej, nie określającgranictejkontroli,b) wzakresie,wjakimnieprzewidujesądowejkontrolizgodnościzprawemdziałańfunkcjonariuszySłużbyKontrwywiaduWojskowegoiSłużbyWywiaduWojskowego.

K17/14

Ustawa o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym1. Art.14ust.1pkt5ustawyz9czerwca2006r.oCentralnymBiurzeAntykorupcyjnymwzakresie,w jakimuprawnia funkcjonariuszyCentralnegoBiuraAntykorupcyjnegododokonywaniakontroliosobistej,nieokreślającgranictejkontroli.2. Art.14ust.7pkt1ustawyoCentralnymBiurzeAntykorupcyjnymwzakresie,wjakimnieprzewidujesądowejkontrolizgodnościzprawemdokonywaniakontroliosobistej.

K17/14

Ustawa o kierujących pojazdamiArt.18ust.2pkt2ustawyz5stycznia2011r.okierującychpojazdamiwzakresie,wja-kimprzewidujepobranieopłatyewidencyjnejiopłatyzawydanienowegodokumentuprawajazdyzpowodukoniecznościzmianyzawartychwnimdanych,wynikającejzezmianystanufaktycznegospowodowanejdziałaniemorganówwładzysamorządowej.

K36/15

Ustawa o Krajowej Radzie Sądownictwa1. Art.11ust.3i4wzwiązkuzart.13ust.1i2ustawyz12maja2011r.oKrajowejRadzieSądownictwa.2. Art.11ust.2wzwiązkuzart.12ust.1ustawypowołanejwpunkcie1.3. Art.13ust.3ustawypowołanejwpunkcie1rozumianywtensposób,żekadencjaczłonków Krajowej Rady Sądownictwa wybieranych spośród sędziów sądówpowszechnychmacharakterindywidualny.

K5/17

Ustawa o odnawialnych źródłach energiiArt.136ust.4pkt2ustawyz20lutego2015r.oodnawialnychźródłachenergii:a) wbrzmieniuobowiązującymod4maja 2015 r. do30 czerwca2016 r.,w częściobejmującej słowa „wydany na podstawie przepisówustawy z dnia 27 lipca 2005 r. –Prawooszkolnictwiewyższym(Dz.U.z2012r.poz.572,zpóźn.zm.)”,b) wbrzmieniuobowiązującymod1lipca2016r.,wczęściobejmującejsłowa„wydanypodniu1września2005r.napodstawieprzepisówustawyzdnia27 lipca2005r. –Prawooszkolnictwiewyższym(Dz.U.z2012r.poz.572,zpóźn.zm.)”.

K16/15

Ustawa o zmianie ustawy o kuratorach sądowychUstawaz9lipca2015r.ozmianieustawyokuratorachsądowych. Kp4/15

Ustawa o statusie sędziów Trybunału KonstytucyjnegoArt.26pkt2ustawyz30listopada2016r.ostatusiesędziówTrybunałuKonstytucyjnego. K1/17

Ustawa – Przepisy wprowadzające ustawę o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym oraz ustawę o statusie sędziów Trybunału Konstytucyjnego

1. Art.13ust.1pkt2,art.13ust.2pkt1orazart.13ust.3ustawyz13grudnia2016r.–PrzepisywprowadzająceustawęoorganizacjiitrybiepostępowaniaprzedTrybunałemKonstytucyjnymorazustawęostatusiesędziówTrybunałuKonstytucyjnego.2. Art.18pkt2orazart.21ust.2ustawypowołanejwpunkcie1wzakresie,wjakimdotycząsędziówTrybunałuKonstytucyjnego,którzyzostaliwybraniprzezSejmRzeczypospolitejPolskiejizłożyliślubowaniewobecPrezydentaRzeczypospolitejPolskiej.3. Art.19ustawypowołanejwpunkcie1.

K1/17

Ustawa o zmianie ustawy – Prawo o zgromadzeniach

1. Art. 1 pkt 4 ustawy z 13 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy – Prawoozgromadzeniach,dodającydoustawyz24lipca2015r.–Prawoozgromadzeniachrozdział 3a „Postępowanie w sprawach zgromadzeń organizowanych cyklicznie” (art.26a-26e).2. Art.2ustawyz13grudnia2016r.powołanejwpunkcie1.

Kp1/17


– 94 –

Rozporządzenia

Przedmiot kontroli Sygnatura§19-21rozporządzeniaMinistraObronyNarodowejz14grudnia2001r.wsprawieszczegółowegosposobuwykonywanianiektórychuprawnieńprzezżołnierzyŻandar-meriiWojskowej.

K17/14

§9i§10rozporządzeniaRadyMinistrówz9kwietnia2002r.wsprawieszczegóło-wegotrybuwykonywaniaczynnościprzezfunkcjonariuszyBiuraOchronyRząduorazkorzystaniaprzeznichzpomocyinnychpodmiotów.

K17/14

§4ust.1rozporządzeniaMinistraSprawiedliwościz28września2002r.wsprawieopłatzaczynnościadwokackieorazponoszeniaprzezSkarbPaństwakosztównieopła-conejpomocyprawnejudzielonejzurzęduwzakresie,w jakimuzależniawysokośćstawkiminimalnejzaczynnościadwokackieodwartościprzedmiotusprawyorazodwartościegzekwowanegoroszczenia,oraz§6tegorozporządzenia.

U1/14

§12ust.1pkt1rozporządzeniaMinistraSprawiedliwościz28września2002r.wspra-wie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztównieopłaconejpomocyprawnejudzielonej zurzędu,wbrzmieniuobowiązującymdo 31lipca2015r.,wzakresieokreślającymwysokośćstawkiminimalnejzaczynnościad-wokackiewsprawieoodszkodowaniezabezskutecznewypowiedzenieumowyopracę.

SK35/15

§4ust.1rozporządzeniaMinistraSprawiedliwościz28września2002r.wsprawieopłatzaczynnościradcówprawnychorazponoszeniaprzezSkarbPaństwakosztówpomocyprawnejudzielonejprzezradcęprawnegoustanowionegozurzęduwzakresie,wjakimuzależniawysokośćstawkiminimalnejzaczynnościradcówprawnychodwartościprzed-miotusprawyorazodwartościegzekwowanegoroszczenia,oraz§6tegorozporządzenia.

U1/14

§29ust.1-3rozporządzeniaRadyMinistrówz26kwietnia2005r.wsprawiewyda-waniaosobompoleceńokreślonegozachowaniasię, legitymowania, zatrzymywania,przeszukania,kontroliosobistej,przeglądaniabagażyisprawdzaniaładunkuorazre-jestrowaniazdarzeńprzezfunkcjonariuszyAgencjiBezpieczeństwaWewnętrznego.

K17/14

§29ust.1-3rozporządzeniaRadyMinistrówz25lipca2006r.wsprawiewydawaniaosobompoleceńokreślonegozachowaniasię,legitymowania,zatrzymywania,przeszu-kania,kontroliosobistej,przeglądaniabagażyisprawdzaniaładunkuorazobserwowa-niairejestrowaniazdarzeńprzezfunkcjonariuszyCentralnegoBiuraAntykorupcyjnego.

K17/14

§5ust.1-4,6i7rozporządzeniaMinistraSprawWewnętrznychiAdministracjiz15grud- nia2006r.wsprawiekontroligranicznejdokonywanejprzezfunkcjonariuszyStrażyGranicznej.

K17/14

§10ust.1pkt2,ust.3-6rozporządzeniaRadyMinistrówz18grudnia2009r.wspra-wiezakresuisposobuwykonywaniaprzezstrażnikówgminnych(miejskich)niektó-rychczynności.

K17/14

§8ust.5zdaniedrugierozporządzeniaMinistraSprawiedliwościz17grudnia2013r.wsprawieorganizacjiiprzebieguaplikacjinotarialnej.

U2/15

Rozporządzenie Rady Ministrów z 28 grudnia 2015 r. uchylające rozporządzeniewsprawieutworzeniagminySzczawaigminyGrabówka.

U3/17

1. UchwałaZgromadzeniaOgólnegoSędziówSąduNajwyższegoz14kwietnia2003r. wsprawieregulaminuwyborukandydatównastanowiskoPierwszegoPrezesaSąduNajwyższego.2. § 8 regulaminu wyboru kandydatów na stanowisko Pierwszego Prezesa SąduNajwyższego,stanowiącegozałącznikdouchwałypowołanejwpunkcie1.

K3/17

Załącznik nr 7. Przegląd treści sentencji wyroków zapadłych w 2017 r.

– 95 –


1. Wyrok z 16 lutego 2017 r., U 2/15[aplikacja notarialna]

WnioskodawcaKrajowaRadaNotarialna

Skład orzekający3sędziów

Sprawozdawca:P.Pszczółkowski§8ust.5zdaniedrugierozporządzeniaMinistraSprawiedliwościz17grudnia2013r.

wsprawieorganizacji iprzebieguaplikacjinotarialnej jest zgodnyzart.72§1zdaniepierwszeiart.75ustawyz14lutego1991r.–Prawoonotariacie.• Postanowienieoumorzeniupostępowaniawpozostałymzakresie.• Orzeczeniezapadłojednogłośnie.

2. Wyrok z 23 lutego 2017 r., K 2/15[zwrot opłaty za edukację przedszkolną dzieci dla członków służby zagranicznej]

WnioskodawcaRzecznikPrawObywatelskich


Sprawozdawca:M.MuszyńskiArt.29ust.4pkt4ustawyz27lipca2001r.osłużbiezagranicznejw zakresie,wjakimpomija

zwrotopłatzanaukędzieci,którezewzględunaszczególnewarunkipaństwaprzyjmującegonie mają możliwości uczęszczania do bezpłatnego przedszkola publicznego, oddziałuprzedszkolnegoprzypublicznejszkolepodstawowejlubkorzystaniazinnejformywychowaniaprzedszkolnegowcelurealizacjiobowiązkowegorocznegoprzygotowaniaprzedszkolnego,jest niezgodnyzart.70ust.2zdaniepierwszeiart.70ust.4zdaniepierwszewzwiązkuzart.32ust.1 KonstytucjiRzeczypospolitejPolskiej.• Orzeczeniezapadłowiększościągłosów.• Zdanieodrębne(zał.nr9).

3. Wyrok z 9 marca 2017 r., P 13/14[waloryzacja odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość]

Sąd przedstawiający pytanie prawneWojewódzkiSądAdministracyjny

wRzeszowie


Sprawozdawca:P.PszczółkowskiArt.227ustawyz21sierpnia1997r.ogospodarcenieruchomościami jest zgodny

zart.2,art.21ust.2orazart.64ust.1KonstytucjiRzeczypospolitejPolskiej.• Postanowienieoumorzeniupostępowaniawpozostałymzakresie.• Orzeczeniezapadłojednogłośnie.

4. Wyrok z 16 marca 2017 r., Kp 1/17[Prawo o zgromadzeniach]

WnioskodawcaPrezydentRP

Skład orzekającyPełnyskład

Sprawozdawca:M.Muszyński1. Art.1pkt4ustawyz13grudnia2016r.ozmianieustawy–Prawoozgromadzeniach,

dodającydoustawyz24lipca2015r.–Prawoozgromadzeniachrozdział3a„Postępowaniewsprawachzgromadzeńorganizowanychcyklicznie”(art.26a-26e),jest zgodnyzart.32ust.1iart.57KonstytucjiRzeczypospolitejPolskiej.

2. Art.2ustawyz13grudnia2016r.powołanejwpunkcie1jest zgodnyzart.2Konstytucji.• Postanowienieoumorzeniupostępowaniawpozostałymzakresie.• Orzeczeniezapadłowiększościągłosów.• Zdaniaodrębne(zał.nr9).


– 96 –

5. Wyrok z 22 marca 2017 r., P 121/15[praca tymczasowa; właściwość miejscowa sądu pracy]

Sąd przedstawiający pytanie prawneSądRejonowywGliwicach

(połączonepytania)


Sprawozdawca:S.Wronkowska-JaśkiewiczArt.24ustawyz9lipca2003r.ozatrudnianiupracownikówtymczasowychw zakresie,

w jakimuniemożliwiawytoczeniepowództwaprzed sąd,wktóregookręgupraca jest,byłalubmiałabyćwykonywana,jest niezgodnyzart.32ust.1wzwiązkuzart.45ust.1KonstytucjiRzeczypospolitejPolskiej.• Orzeczeniezapadłojednogłośnie.

6.Wyrok z 22 marca 2017 r., SK 13/14

[prawo do sądu; pozbawienie skarżącego prawa do udziału w posiedzeniu sąduw przedmiocie wykonywania środka zabezpieczającego – umieszczenie w zamknię-

tym zakładzie psychiatrycznym]

SkarżącyM.W.


Sprawozdawca:P.PszczółkowskiArt.204§1i2wzwiązkuzart.22§1ustawyz6czerwca1997r.–Kodekskarny

wykonawczyw zakresie,wjakimnieprzewidujeprawadoosobistegoudziałusprawcy,wobec którego stosowany jest środek zabezpieczający polegający na umieszczeniuw zamkniętym zakładzie psychiatrycznym, w posiedzeniu sądu w sprawie dalszegostosowania tego środka zabezpieczającego, jest niezgodny z art. 45 ust. 1w związku zart.41ust.1iart.31ust.3KonstytucjiRzeczypospolitejPolskiej.• Orzeczeniezapadłojednogłośnie.

7. Wyrok z 4 kwietnia 2017 r., P 56/14[zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie pełnomocnika z urzędu]

Sąd przedstawiający pytanie prawneSądRejonowydlam.st.Warszawy

wWarszawie


Sprawozdawca:S.Rymar1) art. 117 § 3 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego

w zakresie, w jakim nakłada na osoby prawne ciężar prawny wykazania brakudostatecznych środków na poniesienie kosztów wynagrodzenia adwokata lub radcyprawnego,

2) art. 103 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowychw sprawach cywilnychw zakresie, w jakim nakłada na osoby prawne ciężar prawny wykazania brakudostatecznychśrodkównaponiesieniekosztówsądowych

– są zgodnezart.45ust.1iart.32ust.1KonstytucjiRzeczypospolitejPolskiej.• Postanowienieoumorzeniupostępowaniawpozostałymzakresie.• Orzeczeniezapadłojednogłośnie.• Zdanieodrębne(zał.nr9).


– 97 –

8. Wyrok z 20 kwietnia 2017 r., K 10/15[referendum; środki prawne w kampaniach referendalnych; prawo do sądu]



Sprawozdawca:Z.Jędrzejewski1. Art.44ust.3zdaniedrugieustawyz14marca2003r.oreferendumogólnokrajowym

w zakresie,wjakimwyłączadopuszczalnośćwznowieniapostępowania,jest niezgodny zart.45ust.1orazart.77ust.2KonstytucjiRzeczypospolitejPolskiej.

2. Art.35ust.3zdanietrzecieustawyz15września2000r.oreferendumlokalnymw zakresie,wjakimwyłączadopuszczalnośćwznowieniapostępowania,jest niezgodny zart.45ust.1orazart.77ust.2Konstytucji.• Orzeczeniezapadłojednogłośnie.• Zdanieodrębne(zał.nr9).

9.Wyrok z 20 kwietnia 2017 r., SK 3/16

[zasady zawieszenia biegu przedawnienia występku ściganego z oskarżenia prywatnego]

SkarżącyJ.B.


Sprawozdawca:M.Pyziak-SzafnickaArt.101§2ustawyz6czerwca1997r.–Kodekskarnyw zakresie,wjakimstanowi,

że karalność przestępstwa znieważenia, ściganego z oskarżenia prywatnego, ustajezupływemrokuodczasu,gdypokrzywdzonydowiedziałsięoosobiesprawcy,jest zgodny zart.47wzwiązkuzart.45ust.1iart.77ust.2KonstytucjiRzeczypospolitejPolskiej.• Postanowienieoumorzeniupostępowaniazpozostałymzakresie.• Orzeczeniezapadłojednogłośnie.

10. Wyrok z 25 kwietnia 2017 r., P 34/15[świadczenia rehabilitacyjne]

Sąd przedstawiający pytanie prawneSądRejonowywGliwicach


Sprawozdawca:Z.JędrzejewskiArt.18ust.7ustawyz25czerwca1999r.oświadczeniachpieniężnychzubezpieczenia

społecznego w razie choroby i macierzyństwa w zakresie, w jakim uniemożliwiaprzyznanieprawadoświadczeniarehabilitacyjnegoubezpieczonemumającemuustalonedecyzją organu rentowego prawo do emerytury, której wypłata została zawieszonazpowodukontynuowaniazatrudnienia, jest zgodny zart.67ust.1wzwiązkuzart.2KonstytucjiRzeczypospolitejPolskiej.• Orzeczeniezapadłojednogłośnie.

11. Wyrok z 12 maja 2017 r., SK 49/13[uchwały spółki wodnej; stwierdzenie nieważności uchwały]

Skarżącyspółkaakcyjnaspółkakomandytowo-akcyjna


Sprawozdawca:S.Wronkowska-JaśkiewiczArt.179ust.2i4ustawyz18lipca2001r.–Prawowodnejest zgodnyzart.45ust.1

wzwiązkuzart.77ust.2KonstytucjiRzeczypospolitejPolskiej.• Postanowienieoumorzeniupostępowaniawpozostałymzakresie.• Orzeczeniezapadłojednogłośnie.


– 98 –

12. Wyrok z 1 czerwca 2017 r., U 3/17[utworzenie gminy Szczawa i gminy Grabówka]

WnioskodawcaGrupaposłów


Sprawozdawca:M.MuszyńskiRozporządzenie Rady Ministrów z 28 grudnia 2015 r. uchylające rozporządzenie

wsprawieutworzeniagminySzczawaigminyGrabówkajest niezgodnez:a) art.7iart.92ust.1KonstytucjiRzeczypospolitejPolskiej,b) art.4aust.1ustawyz8marca1990r.osamorządziegminnym.

• Postanowienieoumorzeniupostępowaniawpozostałymzakresie.• Orzeczeniezapadłojednogłośnie.

13. Wyrok z 20 czerwca 2017 r., K 16/15[zasady wydawania certyfikatu instalatora odnawialnych źródeł energii]



Sprawozdawca:S.Wronkowska-JaśkiewiczArt.136ust.4pkt2ustawyz20lutego2015r.oodnawialnychźródłachenergii:a)wbrzmieniuobowiązującymod4maja2015r.do30czerwca2016r.,w części

obejmującej słowa „wydany na podstawie przepisów ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. –Prawooszkolnictwiewyższym(Dz.U.z2012r.poz.572,zpóźn.zm.)”,jest niezgodny zart.32ust.1KonstytucjiRzeczypospolitejPolskiejoraznie jest niezgodny zart.65 ust.1Konstytucji,

b) w brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 2016 r., w części obejmującej słowa„wydanypodniu1września2005r.napodstawieprzepisówustawyzdnia27lipca2005r. –Prawooszkolnictwiewyższym(Dz.U.z2012r.poz.572,zpóźn.zm.)”,jest niezgodny zart.32ust.1Konstytucjioraznie jest niezgodnyzart.65ust.1Konstytucji.• Postanowienieoumorzeniupostępowaniawpozostałymzakresie.• Orzeczeniezapadłojednogłośnie.

14. Wyrok z 20 czerwca 2017 r., K 5/17[ustawa o Krajowej Radzie Sądownictwa]

WnioskodawcaProkuratorGeneralny


Sprawozdawca:M.Muszyński1. Art.11ust.3i4wzwiązkuzart.13ust.1i2ustawyz12maja2011r.oKrajowej

RadzieSądownictwajest niezgodnyzart.187ust.1pkt2iust.4wzwiązkuzart.32ust.1 KonstytucjiRzeczypospolitejPolskiej.

2. Art.11ust.2wzwiązkuzart.12ust.1ustawypowołanejwpunkcie1jest niezgodny zart.187ust.1pkt2iust.4wzwiązkuzart.32ust.1Konstytucji.

3. Art. 13 ust. 3 ustawy powołanej w punkcie 1 rozumiany w ten sposób, żekadencja członków Krajowej Rady Sądownictwawybieranych spośród sędziów sądówpowszechnychmacharakterindywidualny,jest niezgodnyzart.187ust.3Konstytucji.• Postanowienieoumorzeniupostępowaniawpozostałymzakresie.• Orzeczeniezapadłojednogłośnie.


– 99 –

15.Wyrok z 20 czerwca 2017 r., P 124/15

[stosowanie wobec tej samej osoby fizycznej, za ten sam czyn odpowiedzialnościza przestępstwo oraz sankcji administracyjno-prawnej]

Sąd przedstawiający pytanie prawneSąduRejonowegowGłubczycach


Sprawozdawca:P.PszczółkowskiArt.271§1ustawyz6czerwca1997r.–Kodekskarnyorazart.92aust.1ustawy

z6września2001r.otransporciedrogowymw zakresie,wjakimdopuszczająstosowaniewobectejsamejosobyfizycznej,zatensamczyn,którystanowinaruszenieobowiązkówlubwarunkówprzewozudrogowegoopisanewlp.3.9załącznikanr3doustawyotransporciedrogowym, odpowiedzialności za przestępstwo oraz kary pieniężnej, są niezgodne zzasadąne bis in idemorazzasadąproporcjonalnejreakcjipaństwananaruszenieprawawynikającymizart.2KonstytucjiRzeczypospolitejPolskiej• Postanowienieoumorzeniupostępowaniawpozostałymzakresie.• Orzeczeniezapadłojednogłośnie.

16.Wyrok z 21 czerwca 2017 r., SK 35/15

[zasady ustalania wysokości opłat za czynności adwokackie oraz ponoszeniaprzez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu]

SkarżącyB.K.-A.


Sprawozdawca:L.Morawski§ 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r.

wsprawieopłatzaczynnościadwokackieorazponoszeniaprzezSkarbPaństwakosztównieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, w brzmieniu obowiązującym do31 lipca 2015 r.,w zakresie określającym wysokość stawki minimalnej za czynnościadwokackiewsprawieoodszkodowaniezabezskutecznewypowiedzenieumowyopracę,jest zgodnyzart.45ust.1wzwiązkuzart.31ust.3KonstytucjiRzeczypospolitejPolskiej• Postanowienieoumorzeniupostępowaniawpozostałymzakresie.• Orzeczeniezapadłojednogłośnie.

17.Wyrok z 28 czerwca 2017 r., P 63/14

[egzekucja świadczeń pieniężnych; pobranie opłaty stosunkowej od kwot wpłaconychprzez dłużnika bezpośrednio komornikowi]

Sąd przedstawiający pytanie prawneSąduRejonowegowPiasecznie


Sprawozdawca:P.PszczółkowskiArt. 49 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o komornikach

sądowych i egzekucji w zakresie, w jakim przewiduje pobranie od kwot wpłaconychprzez dłużnika bezpośrednio komornikowi opłaty stosunkowej w wysokości 15%wartości wyegzekwowanego świadczenia, jednak nie niższej niż 1/10 i nie wyższej niżtrzydziestokrotna wysokość przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, jest niezgodny zzasadąpoprawnejlegislacjiwywodzonązart.2KonstytucjiRzeczypospolitejPolskiejorazzart.32ust.1Konstytucji.• Postanowienieoumorzeniupostępowaniawpozostałymzakresie.• Orzeczeniezapadłojednogłośnie.


– 100 –

18.Wyrok z 11 września 2017 r., K 10/17

[Kodeks postępowania cywilnego – ocena prawidłowości procesu wyboru sędziego, wiceprezesa i prezesa Trybunału Konstytucyjnego]



Sprawozdawca:Z.Jędrzejewski1.Art.1ustawyz17listopada1964r.–Kodekspostępowaniacywilnegow zakresie,

wjakimdotyczyzagadnieniaocenyprawidłowościprocedurywyborusędziegoTrybunałuKonstytucyjnego, jest niezgodnyzart.194ust.1zdaniepierwszewzwiązkuzart.10KonstytucjiRzeczypospolitejPolskiej.

2. Art. 1 ustawypowołanejwpunkcie 1w zakresie,w jakimdotyczy zagadnieniaoceny prawidłowości procedury przedstawienia kandydatów na stanowisko Prezesaoraz Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego przez Zgromadzenie Ogólne SędziówTrybunałuKonstytucyjnegoipowołaniaichprzezPrezydentaRzeczypospolitejPolskiej,jest niezgodnyzart.194ust.2wzwiązkuzart.10Konstytucjiorazzart.144ust.3pkt21wzwiązkuzart.10Konstytucji.

3. Art.68§1wzwiązkuzart.67ustawypowołanejwpunkcie1w zakresie,wjakimdopuszcza ocenę prawidłowości procedury przedstawienia kandydatów na stanowiskoPrezesaorazWiceprezesaTrybunałuKonstytucyjnegoprzezZgromadzenieOgólneSędziówTrybunału Konstytucyjnego i powołania ich przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej,któryprowadzidowystawieniadokumentu,októrymstanowitenprzepis,jest niezgodny z art. 194ust. 2w związku z art. 10Konstytucji oraz z art. 144ust. 3 pkt 21w związku zart.10Konstytucji.

4. Art.325wzwiązkuzart.1ustawypowołanejwpunkcie1w zakresie,w jakimdopuszcza rozstrzygnięcie o prawidłowości procedury wyboru sędziego TrybunałuKonstytucyjnego, jest niezgodnyzart.194ust.1zdaniepierwszewzwiązkuzart.10Konstytucji.

5. Art.325wzwiązkuzart.1ustawypowołanejwpunkcie1w zakresie,w jakimdopuszcza rozstrzygnięcie o prawidłowości procedury przedstawienia kandydatów nastanowiskoPrezesaorazWiceprezesaTrybunałuKonstytucyjnegoprzezZgromadzenieOgólne Sędziów Trybunału Konstytucyjnego i powołania ich przez PrezydentaRzeczypospolitejPolskiej,jest niezgodnyzart.194ust.2wzwiązkuzart.10Konstytucjiorazzart.144ust.3pkt21wzwiązkuzart.10Konstytucji.• Postanowienieoumorzeniupostępowaniawpozostałymzakresie.• Orzeczeniezapadłowiększościągłosów.• Zdanieodrębne(zał.nr9).

19.Wyrok z 26 września 2017 r., P 2/16

[zasady przyznawania świadczeń emerytalnych w starym i nowymsystemie ubezpieczeń społecznych]

Sąd przedstawiający pytanie prawneSądOkręgowegowSzczecinie


Sprawozdawca:L.KieresArt.53ust.1pkt3ustawyz17grudnia1998r.oemeryturachirentachzFunduszu

UbezpieczeńSpołecznychw zakresie,w jakimodnosisiędookresów,októrychmowawart.7pkt5 tejustawy,przebytychprzezubezpieczonychurodzonychprzed1 stycz- nia1949r.,jest zgodnyzart.32ust.1KonstytucjiRzeczypospolitejPolskiej• Orzeczeniezapadłojednogłośnie.


– 101 –

20.Wyrok z 27 września 2017 r., SK 36/15

[zasady przyznawania dodatków do zasiłków rodzinnych z tytułu opieki nad dziećmiw okresie korzystania z urlopu wychowawczego]

SkarżącyM.W.


Sprawozdawca:L.KieresArt.10ust.1ustawyz28listopada2003r.oświadczeniachrodzinnychw zakresie,

w jakimprzyznajedo zasiłku rodzinnegowyłącznie jedendodatek z tytułuopiekinaddzieckiemwokresiekorzystaniazurlopuwychowawczegobezwzględunaliczbędzieci,które narodziły sięwwyniku jednegoporodu, jest zgodny z art. 32 ust. 1w związku zart.71ust.1zdaniedrugieKonstytucjiRzeczypospolitejPolskiejoraznie jest niezgodny zart.72ust.1zdaniedrugieKonstytucji• Postanowienieoumorzeniupostępowaniawpozostałymzakresie.• Orzeczeniezapadłowiększościągłosów.

21. Wyrok z 3 października 2017 r., SK 31/15[tytuł egzekucyjny; zasady nadawania klauzuli wykonalności]

SkarżącyA. Z.-Z.


Sprawozdawca:P.TulejaArt.7781ustawyz17listopada1964r.–Kodekspostępowaniacywilnegow zakresie,

w jakim dopuszcza nadanie przez sąd tytułowi egzekucyjnemu,wydanemu przeciwkospółce jawnej, klauzuli wykonalności przeciwko byłemu wspólnikowi tej spółki,niebędącemu już wspólnikiem w chwili wszczęcia postępowania w sprawie, w którejwydanyzostałtytułegzekucyjnyprzeciwkospółcejawnej,jest niezgodnyzart.45ust.1iart.77ust.2KonstytucjiRzeczypospolitejPolskiej• Postanowienieoumorzeniupostępowaniawpozostałymzakresie.• Orzeczeniezapadłojednogłośnie.

22. Wyrok z 5 października 2017 r., Kp 4/15[kuratorzy sądowi; proces legislacyjny]

WnioskodawcaPrezydentRP

Skład orzekającyPełnyskład

Sprawozdawca:J.PrzyłębskaUstawa z9 lipca2015 r. o zmianieustawyo kuratorach sądowych jest niezgodna

zart.122ust.1wzwiązkuzart.121ust.3KonstytucjiRzeczypospolitejPolskiej.• Postanowienieoumorzeniupostępowaniawpozostałymzakresie.• Orzeczeniezapadłowiększościągłosów.• Zdaniaodrębne(zał.nr9).

23. Wyrok z 18 października 2017 r., K 27/15[postępowanie egzekucyjne w administracji; egzekucja z nieruchomości]



Sprawozdawca:Z.JędrzejewskiArt.144ustawyz17czerwca1966r.opostępowaniuegzekucyjnymwadministracji

w zakresie,wjakimodnosisiędoegzekucjiznieruchomościlublokalu(pomieszczenia)służących zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych zobowiązanego, jest niezgodny zart.30,art.71ust.1iart.75ust.1KonstytucjiRzeczypospolitejPolskiej,przez to żeniezawieraregulacjigwarantującychminimalnąochronęprzedbezdomnościąosobom,któreniesąwstaniewewłasnymzakresiezaspokoićswoichpotrzebmieszkaniowych.• Postanowienieoumorzeniupostępowaniawpozostałymzakresie.• Orzeczeniezapadłojednogłośnie.


– 102 –

24. Wyrok z 24 października 2017 r., K 1/17[ustawy o Trybunale Konstytucyjnym]



Sprawozdawca:Z.Jędrzejewski1. Art.13ust.1pkt2,art.13ust.2pkt1orazart.13ust.3ustawyz13grudnia2016r.

–PrzepisywprowadzająceustawęoorganizacjiitrybiepostępowaniaprzedTrybunałemKonstytucyjnymorazustawęostatusiesędziówTrybunałuKonstytucyjnegosą zgodne zart.24KonstytucjiRzeczypospolitejPolskiej.

2. Art. 18 pkt 2 oraz art. 21 ust. 2 ustawy powołanej w punkcie 1 w zakresie,w jakim dotyczą sędziów Trybunału Konstytucyjnego, którzy zostali wybrani przezSejmRzeczypospolitejPolskiej izłożyliślubowaniewobecPrezydentaRzeczypospolitejPolskiej,są zgodnezart.194ust.1zdaniepierwszeKonstytucji.

3. Art.19ustawypowołanejwpunkcie1jest zgodnyzart.10,art.173iart.190ust.2 Konstytucji.

4. Art. 26 pkt 2 ustawy z 30 listopada 2016 r. o statusie sędziów TrybunałuKonstytucyjnego jest zgodny z art. 173 w związku z art. 10 ust. 1 Konstytucji oraz zart.195ust.1Konstytucji.• Postanowienieoumorzeniupostępowaniawpozostałymzakresie.• Orzeczeniezapadłowiększościągłosów.• Zdanieodrębne(zał.nr9).

25.Wyrok z 24 października 2017 r., K 3/17

[ustawa o Sądzie Najwyższym w zakresie dot. regulaminu w sprawie wyboru kandydatów

na Pierwszego Prezesa SN]



Sprawozdawca:M.Muszyński1. Art.16§1pkt1ustawyz23listopada2002r.oSądzieNajwyższymw zakresie

dotyczącym regulaminu w sprawie wyboru kandydatów na stanowisko PierwszegoPrezesaSąduNajwyższegojest niezgodnyzart.2iart.183ust.2wzwiązkuzart.183ust.3KonstytucjiRzeczypospolitejPolskiej.

2. Art.16§1pkt3ustawypowołanejwpunkcie1 jest zgodny zart.2wzwiązku zart.183ust.3Konstytucji.

3. UchwałaZgromadzeniaOgólnegoSędziówSąduNajwyższegoz14kwietnia2003r. w sprawie regulaminu wyboru kandydatów na stanowisko Pierwszego Prezesa SąduNajwyższegojest niezgodnazart.2iart.183ust.2wzwiązkuzart.183ust.3Konstytucji.

4. § 8 regulaminu wyboru kandydatów na stanowisko Pierwszego Prezesa SąduNajwyższego,stanowiącegozałącznikdouchwałypowołanejwpunkcie3jest niezgodny zart.2,art.7iart.183ust.3Konstytucji.• Postanowienieopozostawieniuwnioskuowydaniewyrokuaplikacyjnegoistwierdzenie, żeaktyprawnepodjętenapodstawieniekonstytucyjnychregulacjisąnieskuteczne,bezrozpoznania.

• Orzeczeniezapadłowiększościągłosów.


– 103 –

26. Wyrok z 15 listopada 2017 r., SK 29/16[lokal służbowy – nadanie tytułu prawnego]

SkarżącyK.M.


Sprawozdawca:M.Pyziak-SzafnickaArt.90wzwiązkuzart.95ust.3pkt3,wzwiązkuzart.95ust.4,wzwiązkuzart.97

ust.5ustawyz6kwietnia1990r.oPolicji,wzwiązkuzart.3ust.2i3ustawyz21czerwca2001r.oochronieprawlokatorów,mieszkaniowymzasobiegminyiozmianieKodeksucywilnegosą zgodnezart.30,art.71ust.1orazart.75ust.1KonstytucjiRzeczypospolitejPolskiej.• Orzeczeniezapadłojednogłośnie.

27.Wyrok z 29 listopada 2017 r., P 9/15

[kompetencja ZUS w zakresie weryfikacji wysokości podstawy składkipoprzez weryfikacje wysokości wynagrodzenia pracownika]

Sąd przedstawiający pytanie prawneSądOkręgowywCzęstochowie


Sprawozdawca:G.JędrejekArt.83ust.1pkt3wzwiązkuzart.41ust.12i13,art.68ust.1pkt1lit.ciart.86ust.2

pkt2ustawyz13października1998r.osystemieubezpieczeńspołecznychw zakresie,wjakimstanowipodstawęustalaniaprzezZakładUbezpieczeńSpołecznychinnej−niżwynikającazumowyopracę−wysokościpodstawywymiaruskładkinaubezpieczeniechorobowe,jest zgodnyzart.2wzwiązkuzart.84iart.217orazzart.32ust.1KonstytucjiRzeczypospolitejPolskiej.• Postanowienieoumorzeniupostępowaniawpozostałymzakresie.• Orzeczeniezapadłojednogłośnie.

28.Wyrok z 12 grudnia 2017 r., P 13/16

[zróżnicowanie ochrony interesów mieszkaniowych lokatoróww przypadku śmierci jednego ze współnajemców]

Sąd przedstawiający pytanie prawneSądRejonowywKościerzynie


Sprawozdawca:L.KieresArt.691§5ustawyz23kwietnia1964r.–Kodekscywilnyw zakresie,wjakimwyłącza

prawo dziecka do wstąpienia w stosunek najmu lokalu mieszkalnego w razie śmiercijednegozrodziców-współnajemcówtegolokalu,jest zgodnyzart.32ust.1KonstytucjiRzeczypospolitejPolskiej.• Postanowienieoumorzeniupostępowaniawpozostałymzakresie.• Orzeczeniezapadłojednogłośnie.


– 104 –

29. Wyrok z 12 grudnia 2017 r., SK 13/15[opłaty i podatki lokalne; zasady ustalania podatku od nieruchomości]

SkarżącyM.K.iP.K.


ISprawozdawca:S.RymarIISprawozdawca:P.Tuleja

Art.1aust.1pkt3wzwiązkuzart.5ust.1pkt1lit.austawyz12stycznia1991r.opodatkachiopłatachlokalnychrozumiany w ten sposób,żewystarczającąprzesłankązakwalifikowaniagruntupodlegającegoopodatkowaniupodatkiemodnieruchomościdokategoriigruntówzwiązanychzprowadzeniemdziałalnościgospodarczejjestprowadzeniedziałalności gospodarczej przez osobę fizyczną będącą jego współposiadaczem, jest niezgodnyzart.2wzwiązkuzart.64ust.1i2orazart.84wzwiązkuzart.32ust.1KonstytucjiRzeczypospolitejPolskiej.• Postanowienieoumorzeniupostępowaniewpozostałymzakresie.• Orzeczeniezapadłowiększościągłosów.

30. Wyrok z 12 grudnia 2017 r., SK 39/15[wywłaszczenie nieruchomości – zasady jej zwrotu]

SkarżącyD.iA.M.


Sprawozdawca:P.PszczółkowskiArt. 136 ust. 3 zdanie pierwsze ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce

nieruchomościamiw zakresie,wjakimwyłączaprawodożądaniaprzezpoprzedniegowłaściciela lub jego spadkobiercę zwrotu nieruchomości nabytej przez Skarb Państwalub jednostkę samorządu terytorialnego w drodze umowy, o której mowa w art. 114 ust.1 tejustawy,gdynieruchomośćstałasięzbędnanacelpublicznyuzasadniający jejnabycie,jest niezgodnyzart.21ust.2wzwiązkuzart.31ust.3orazart.64ust.1i2KonstytucjiRzeczypospolitejPolskiej.• Postanowienieoumorzeniupostępowaniawpozostałymzakresie.• Orzeczeniezapadłojednogłośnie.

31. Wyrok z 13 grudnia 2017 r., SK 48/15[podatki i opłaty lokalne – zasady ustalania podatku od nieruchomości]

Skarżącyspółkaakcyjna


Sprawozdawca:S.Wronkowska-JaśkiewiczArt. 1a ust. 1 pkt 2 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych

w zakresie,wjakimumożliwiauznaniezabudowlęobiektubudowlanego,któryspełniakryteria bycia budynkiem, przewidzianew art. 1a ust. 1 pkt 1 powołanej ustawy, jest niezgodnyzzasadąszczególnejokreślonościregulacjidaninowych,wywodzonązart.84wzwiązkuzart.217,wzwiązkuzart.64ust.3KonstytucjiRzeczypospolitejPolskiej• Postanowienieoumorzeniupostępowaniawpozostałymzakresie.• Orzeczeniezapadłojednogłośnie.


– 105 –

32.Wyrok z 14 grudnia 2017 r., K 17/14

[przepisy regulujące przeszukanie osób, dokonywanie kontroli osobistejoraz przeszukanie pojazdów przez funkcjonariuszy publicznych]



Sprawozdawca:M.Pyziak-SzafnickaI

1. Art.219§2ustawyz6czerwca1997r.–Kodekspostępowaniakarnegow zakresie,w jakim przewiduje przeszukanie osoby, nie określając granic tego przeszukania, jest niezgodnyzart.41ust.1 iart.47wzwiązkuzart.31ust.3KonstytucjiRzeczypospolitejPolskiej.

2. Art. 44 § 2 ustawy z 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawachowykroczeniaw zakresie,wjakimprzewidujeprzeszukanieosoby,nieokreślającgranictegoprzeszukania, jest niezgodny z art. 41 ust. 1 i art. 47w związku z art. 31 ust. 3Konstytucji.

3. Art.15ust.1pkt5ustawyz6kwietnia1990r.oPolicjiw zakresie,wjakimuprawniapolicjantów do dokonywania kontroli osobistej, nie określając granic tej kontroli, jest niezgodnyzart.41ust.1iart.47wzwiązkuzart.31ust.3Konstytucji.

4. Art.15ust.7ustawyoPolicjiw zakresie,wjakimnieprzewidujesądowejkontrolizgodnościzprawemdokonywaniakontroliosobistej,jest niezgodnyzart.45ust.1iart.77 ust.2Konstytucji.

5. Art.11ust.1pkt2ustawyz12października1990r.oStrażyGranicznejw zakresie,wjakimuprawniafunkcjonariuszyStrażyGranicznejdodokonywaniakontroliosobistej,nieokreślającgranictejkontroli,jest niezgodnyzart.41ust.1iart.47wzwiązkuzart.31 ust.3Konstytucji.

6. Art.11ust.2alit.austawyoStrażyGranicznejw zakresie,wjakimnieprzewidujesądowejkontrolizgodnościzprawemdokonywaniakontroliosobistej,jest niezgodnyzart.45 ust.1iart.77ust.2Konstytucji.

7. Art.12ust.1pkt3austawyz29sierpnia1997r.ostrażachgminnychw zakresie,wjakimuprawniastrażnikówgminnychdodokonywaniakontroliosobistej,nieokreślającgranictejkontroli,jest niezgodnyzart.41ust.1iart.47wzwiązkuzart.31ust.3Konstytucji.

8. Art.20ustawyostrażachgminnychw zakresie,wjakimnieprzewidujesądowejkontrolizgodnościzprawemdokonywaniakontroliosobistej,jest niezgodnyzart.45ust.1 iart.77ust.2Konstytucji.

9. Art.13ust.1pkt4ustawyz16marca2001r.oBiurzeOchronyRządu:a) w zakresie,wjakimuprawniafunkcjonariuszyBiuraOchronyRządudodokonywania

kontroliosobistej,nieokreślającgranictejkontroli,jest niezgodnyzart.41ust.1iart.47wzwiązkuzart.31ust.3Konstytucji,

b) w zakresie,wjakimnieprzewidujesądowejkontrolizgodnościzprawemdziałańfunkcjonariuszy Biura Ochrony Rządu, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji.

10. Art.17ust.1pkt10ustawyz24sierpnia2001r.oŻandarmeriiWojskowejiwojskowychorganachporządkowychw zakresie,wjakimuprawniażołnierzyŻandarmeriiWojskowejdodokonywaniakontroliosobistej,nieokreślającgranictejkontroli,jest niezgodnyzart.41ust.1iart.47wzwiązkuzart.31ust.3Konstytucji.

11. Art. 24 ust. 1 ustawy o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organachporządkowychw zakresie,wjakimnieprzewidujesądowejkontrolizgodnościzprawemdokonywaniakontroliosobistej,jest niezgodnyzart.45ust.1iart.77ust.2Konstytucji.

12. Art. 23 ust. 1 pkt 5 ustawy z 24 maja 2002 r. o Agencji BezpieczeństwaWewnętrznego oraz AgencjiWywiaduw zakresie, w jakim uprawnia funkcjonariuszyAgencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego do dokonywania kontroli osobistej, nieokreślając granic tej kontroli, jest niezgodny z art. 41 ust. 1 i art. 47 w związku zart.31ust.3Konstytucji.

13. Art.23ust.7pkt1ustawyoAgencjiBezpieczeństwaWewnętrznegoorazAgencjiWywiaduw zakresie, w jakim nie przewiduje sądowej kontroli zgodności z prawemdokonywaniakontroliosobistej,jest niezgodnyzart.45ust.1iart.77ust.2Konstytucji.


– 106 –

14. Art.44ust.2pkt5ustawyz9czerwca2006r.oSłużbieKontrwywiaduWojskowegoorazSłużbieWywiaduWojskowego:

a) w zakresie,wjakimuprawniafunkcjonariuszySłużbyKontrwywiaduWojskowegoiSłużbyWywiaduWojskowegododokonywaniakontroliosobistej,nieokreślającgranictejkontroli,jest niezgodnyzart.41ust.1iart.47wzwiązkuzart.31ust.3Konstytucji,

b) w zakresie,wjakimnieprzewidujesądowejkontrolizgodnościzprawemdziałańfunkcjonariuszySłużbyKontrwywiaduWojskowegoiSłużbyWywiaduWojskowego,jest niezgodnyzart.45ust.1iart.77ust.2Konstytucji.

15. Art.14ust.1pkt5ustawyz9czerwca2006r.oCentralnymBiurzeAntykorupcyjnymw zakresie,wjakimuprawniafunkcjonariuszyCentralnegoBiuraAntykorupcyjnegododokonywaniakontroliosobistej,nieokreślającgranictejkontroli,jest niezgodnyzart.41ust.1iart.47wzwiązkuzart.31ust.3Konstytucji.

16. Art.14ust.7pkt1ustawyoCentralnymBiurzeAntykorupcyjnymw zakresie,w jakim nie przewiduje sądowej kontroli zgodności z prawem dokonywania kontroliosobistej,jest niezgodnyzart.45ust.1iart.77ust.2Konstytucji.

17.§5ust.1-4,6 i7rozporządzeniaMinistraSprawWewnętrznychiAdministracji z15grudnia2006r.wsprawiekontroligranicznejdokonywanejprzezfunkcjonariuszyStraży Granicznej jest niezgodny z art. 41 ust. 1 i art. 47w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji.

18. §10ust.1pkt2,ust.3-6rozporządzeniaRadyMinistrówz18grudnia2009r.w sprawie zakresu i sposobu wykonywania przez strażników gminnych (miejskich)niektórychczynnościjest niezgodnyzart.41ust.1iart.47wzwiązkuzart.31ust.3Konstytucji.

19. § 9 i § 10 rozporządzenia Rady Ministrów z 9 kwietnia 2002 r. w sprawieszczegółowegotrybuwykonywaniaczynnościprzezfunkcjonariuszyBiuraOchronyRząduorazkorzystaniaprzeznichzpomocyinnychpodmiotówsą niezgodnezart.41ust.1 iart.47wzwiązkuzart.31ust.3Konstytucji.

20. §19-21rozporządzeniaMinistraObronyNarodowejz14grudnia2001r.wsprawieszczegółowegosposobuwykonywanianiektórychuprawnieńprzezżołnierzyŻandarmeriiWojskowejsą niezgodnezart.41ust.1iart.47wzwiązkuzart.31ust.3Konstytucji.

21. § 29 ust. 1-3 rozporządzenia Rady Ministrów z 26 kwietnia 2005 r. w sprawiewydawaniaosobompoleceńokreślonegozachowaniasię,legitymowania,zatrzymywania,przeszukania, kontroli osobistej, przeglądania bagaży i sprawdzania ładunku orazrejestrowaniazdarzeńprzezfunkcjonariuszyAgencjiBezpieczeństwaWewnętrznegojest niezgodnyzart.41ust.1iart.47wzwiązkuzart.31ust.3Konstytucji.

22. § 29 ust. 1-3 rozporządzenia Rady Ministrów z 25 lipca 2006 r. w sprawiewydawaniaosobompoleceńokreślonegozachowaniasię,legitymowania,zatrzymywania,przeszukania, kontroli osobistej, przeglądania bagaży i sprawdzania ładunku orazobserwowania i rejestrowania zdarzeń przez funkcjonariuszy Centralnego BiuraAntykorupcyjnego jest niezgodny z art. 41 ust. 1 i art. 47w związku z art. 31 ust. 3Konstytucji.

II• 1. PrzepisywymienionewczęściIwpunktach1-16,wzakresachtamwskazanych,tracą moc

obowiązującą z upływem 18 (osiemnastu) miesięcyoddniaogłoszeniawyrokuwDziennikuUstawRzeczypospolitejPolskiej.2. Przepisy wymienione w części I w punktach 17-22 tracą moc obowiązującą z upływem 12 (dwunastu) miesięcyoddniaogłoszeniawyrokuwDziennikuUstawRzeczypospolitej.

• Postanowienieoumorzeniupostępowaniawpozostałymzakresie.• Orzeczeniezapadłojednogłośnie.


– 107 –

33. Wyrok z 14 grudnia 2017 r., K 36/15[zasady pobierania opłat za wydanie nowego dokumentu prawa jazdy]



Sprawozdawca:G.JędrejekArt.18ust.2pkt2ustawyz5stycznia2011r.okierującychpojazdamiw zakresie,

wjakimprzewidujepobranieopłatyewidencyjnejiopłatyzawydanienowegodokumentuprawa jazdy z powodu konieczności zmiany zawartych w nim danych, wynikającej zezmiany stanu faktycznego spowodowanej działaniem organów władzy samorządowej,jest niezgodnyzart.2KonstytucjiRzeczypospolitejPolskiej• Postanowienieoumorzeniupostępowaniawpozostałymzakresie.• Orzeczeniezapadłojednogłośnie.

34. Wyrok z 19 grudnia 2017 r., SK 10/16[uprawnienie do uzyskania paczki żywnościowej przez osoby pozbawione wolności]

SkarżącyM.T.


Sprawozdawca:H.CiochArt.113a§3ustawyz6czerwca1997r.–Kodekskarnywykonawczy,wbrzmieniu

obowiązującymod1 lipca2015r.,w zakresie,w jakimprzewiduje, żezamówienienapaczkężywnościowądlaskazanegomożezłożyć,opróczsamegoskazanego,tylkoosobanajbliższa,jest zgodnyzart.32wzwiązkuzart.41ust.4KonstytucjiRzeczypospolitejPolskiej.• Postanowienieoumorzeniupostępowaniawpozostałymzakresie.• Orzeczeniezapadłojednogłośnie.

35. Wyrok z 19 grudnia 2017 r., U 1/14[zasady ustalania wysokości stawki minimalnej za czynności adwokackie]



Sprawozdawca:J.Przyłębska1. §4ust.1rozporządzeniaMinistraSprawiedliwościz28września2002r.wsprawie

opłatzaczynnościadwokackieorazponoszeniaprzezSkarbPaństwakosztównieopłaconejpomocy prawnej udzielonej z urzęduw zakresie,w jakim uzależniawysokość stawkiminimalnej zaczynnościadwokackieodwartościprzedmiotusprawyorazodwartościegzekwowanegoroszczenia,oraz§6tegorozporządzeniasą zgodnezart.16ust.3ustawyz26maja1982r.–Prawooadwokaturzeorazzart.92ust.1zdaniepierwszeKonstytucjiRzeczypospolitejPolskiej.

2. §4ust.1rozporządzeniaMinistraSprawiedliwościz28września2002r.wsprawieopłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztówpomocyprawnejudzielonejprzezradcęprawnegoustanowionegozurzęduw zakresie,w jakim uzależnia wysokość stawki minimalnej za czynności radców prawnych odwartościprzedmiotusprawyorazodwartościegzekwowanegoroszczenia,oraz§6tegorozporządzeniasą zgodnezart.225ust.3ustawyz6lipca1982r.oradcachprawnychorazzart.92ust.1zdaniepierwszeKonstytucji.• Orzeczeniezapadłojednogłośnie.


– 108 –

36. Wyrok z 20 grudnia 2017 r., SK 37/15[swoboda działalności gospodarczej]

Skarżącyspółkaakcyjna


Sprawozdawca:A.ZielonackiArt.3§2pkt2ustawyz30sierpnia2002r.–Prawoopostępowaniuprzedsądami

administracyjnymi,rozumiany jakowyłączającymożliwośćwniesienia skargido sąduadministracyjnegonapostanowieniewprzedmiociezażalenianapostanowieniewydanewskutekwniesieniasprzeciwu,októrymmowawart.84cust.1ustawyz2lipca2004r. o swobodzie działalności gospodarczej, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2KonstytucjiRzeczypospolitejPolskiej.• Postanowienieoumorzeniupostępowaniawpozostałymzakresie.• Orzeczeniezapadłojednogłośnie.

Załącznik nr 8. Charakterystyka postanowień o umorzeniu postępowania

– 109 –


Postanowienia o umorzeniu postępowania

Lp. Data Sygnatura Inicjator postępowaniaPodstawa

rozstrzygnięcia(u.o.t.p.TK)

1. 25I2017 SK 4/15 J.K. umorzeniepostępowania(art.59ust.1pkt2)

2. 1II2017 SK 38/14 spółkaakcyjna umorzeniepostępowania(art.59ust.1pkt2)

3. 8II2017 P 44/15SądRejonowy

Gdańsk-PołudniewGdańsku

umorzeniepostępowania(art.59ust.1pkt2)

4. 8II2017 U 2/16

RadaPowiatuOpolskiegoRadaGminyKomprachciceRadaGminyDobrzeńWielki

RadaGminyDąbrowaRadaMiejskawPrószkowie


5. 22II2017 K 11/16 ProkuratorGeneralny umorzeniepostępowania(art.59ust.1pkt1)

6. 1III2017 K 13/14 RzecznikPrawObywatelskich


7. 7III2017 K 40/13 RzecznikPrawObywatelskich


8. 7III2017 K 9/15 PrezesNajwyższejIzbyKontroli


9. 7III2017 U 7/13 RzecznikPrawObywatelskich

umorzeniepostępowanianaskutekcofnięcia

wniosku(art.59ust.1pkt1)

10. 14III2017 SK 42/14 spółkaakcyjna umorzeniepostępowania(art.59ust.1pkt2)

11. 21III2017 K 23/16 Grupasenatorów umorzeniepostępowania(art.59ust.1pkt4)

12. 22III2017 P 5/16 SądRejonowywGrudziądzu umorzeniepostępowania(art.59ust.1pkt3)

13. 4IV2017 P 12/16SądOkręgowyWarszawa-PragawWarszawie


14. 4IV2017 SK 29/15 S. R. umorzeniepostępowania(art.59ust.1pkt2)

15. 5IV2017 K 33/15 RzecznikPrawObywatelskich



– 110 –



16. 5IV2017 P 17/16 SądApelacyjnywWarszawie

umorzeniepostępowaniazewzględuna

niedopuszczalnośćwydaniawyroku

(art.59ust.1pkt2)

17. 11IV2017 K 24/14

RadaMiejskawKożuchowieRadaGminyKolsko

RadaMiejskawNowejSoliRadaPowiatuNowosolskiego

RadaMiejskawBytomiuOdrzańskim

RadaGminySiedlisko

umorzeniepostępowanianaskutekcofnięcia

wniosku(art.59ust.1pkt1)

18. 20IV2017 K 23/15 ProkuratorGeneralnyumorzeniepostępowania(art.59ust.1pkt1)Zdaniaodrębne

19. 20IV2017 K 29/16 KrajowaRadaSądownictwa umorzeniepostępowania(art.59ust.1pkt1)

20. 20IV2017 K 46/16 KrajowaRadaIzbRolniczych umorzeniepostępowania(art.59ust.1pkt2)

21. 20IV2017 U 7/16 KrajowaRadaSądownictwa umorzeniepostępowania(art.59ust.1pkt1)

22. 26IV2017 K 58/13 PierwszyPrezesSąduNajwyższego


23. 9V2017 K 14/15 RzecznikPrawObywatelskich


24. 9V2017 SK 18/16 E.T. umorzeniepostępowania(art.59ust.1pkt2)

25. 16V2017 P 115/15SądRejonowydlam.st.

WarszawywWarszawie

umorzeniepostępowania(art.59ust.1pkt2)Zdanieodrębne

26. 17V2017 K 61/13 RzecznikPrawObywatelskich


27. 17V2017 SK 38/15 S.L. umorzeniepostępowania(art.59ust.1pkt2)

28. 17V2017 SK 7/16 K.E.K. umorzeniepostępowania(art.59ust.1pkt2)

29. 25V2017 P 43/13SądRejonowydla

Krakowa-ŚródmieściawKrakowie


30. 1VI2017 K 32/16 KrajowaRadaSądownictwaumorzeniepostępowania(art.59ust.1pkt1)Zdanieodrębne

31. 1VI2017 P 32/15SądRejonowydlaWarszawy-Żoliborza

wWarszawieumorzeniepostępowania(art.59ust.1pkt4)


– 111 –



32. 28VI2017 SK 20/16 H.K.iE.G. umorzeniepostępowania(art.59ust.1pkt2)

33. 5VII2017 K 42/15 RzecznikPrawObywatelskich


34. 5VII2017 SK 8/16 spółkazo.o.umorzeniepostępowania(art.59ust.1pkt2)Zdaniaodrębne

35. 13IX2017 P 1/17 SądRejonowywWałbrzychu umorzeniepostępowania(art.59ust.1pkt1)

36. 20IX2017 P 119/15 SądApelacyjnywWarszawie umorzeniepostępowania(art.59ust.1pkt1)

37. 4X2017 P 8/16SądRejonowydlam.st.

WarszawywWarszawie

(połączonepytania)


38. 4X2017 SK 28/16 H.iS.W. umorzeniepostępowania(art.59ust.1pkt2)

39. 11X2017 K 14/16 RadaMiastaKrakowaumorzeniepostępowania(art.59ust.1pkt2i4)

Zdanieodrębne

40. 11X2017 K 17/16 RzecznikPrawObywatelskich


41. 11X2017 P 21/16 SądOkręgowywPoznaniu umorzeniepostępowania(art.59ust.1pkt2)

42. 17X2017 SK 47/15 G.L.umorzeniepostępowania(art.59ust.1pkt2)Zdanieodrębne



44. 8XI2017 SK 30/16 A.K. umorzeniepostępowania(art.59ust.1pkt2i3)

45. 14XI2017 P 13/17 SądRejonowywKoninie umorzeniepostępowania(art.59ust.1pkt2)

46. 14XI2017 SK 4/16 A.M.-G. umorzeniepostępowania(art.59ust.1pkt2i4)

47. 28XI2017 P 55/13 SądRejonowywJastrzębiuZdroju


48. 6XII2017 P 125/15 SądOkręgowywKatowicachumorzeniepostępowania(art.59ust.1pkt2)Zdanieodrębne

49. 6XII2017 SK 20/17 sp.zo.o. umorzeniepostępowania(art.59ust.1pkt2)

50. 13XII2017 P 5/17 SądRejonowydlaWarszawyPragi-PółnocwWarszawie



– 112 –



51. 19XII2017 P 16/16WojewódzkiSądAdministracyjnywPoznaniu

umorzeniepostępowania(art.59ust.1pkt2)Zdanieodrębne

52. 19XII2017 SK 1/17 J.M.A.T. umorzeniepostępowania(art.59ust.1pkt2)

Postanowienia o częściowym umorzeniu postępowania przed wydaniem wyroku



1. 21IX2017 K 27/16RzecznikPrawObywatelskich

KrajowaRadaSądownictwa

umorzeniepostępowaniawzakresiedotyczącym

wnioskuKrajowejRadySądownictwa

(art.59ust.1pkt1)

Wyroki zawierające w sentencji postanowienia o umorzeniu postępowania



1. 16II2017 U 2/15 KrajowaRadaNotarialnaumorzeniepostępowaniawpozostałymzakresie(art.59ust.1pkt2)

2. 9III2017 P 13/14WojewódzkiSądAdministracyjnywRzeszowie

umorzeniepostępowaniawpozostałymzakresie(art.59ust.1pkt2)

3. 16III2017 Kp 1/17 PrezydentRPumorzeniepostępowaniawpozostałymzakresie(art.59ust.1pkt2)Zdanieodrębne

4. 4IV2017 P 56/14SądRejonowydlam.st.

WarszawywWarszawie


5. 20IV2017 SK 3/16 J.B.umorzeniepostępowaniawpozostałymzakresie(art.59ust.1pkt2)

6. 12V2017 SK 49/13spółkaakcyjna

spółkakomandytowo-akcyjna



– 113 –



7. 1VI2017 U 3/17 Grupaposłówumorzeniepostępowaniawpozostałymzakresie(art.59ust.1pkt3)

8. 20VI2017 K 16/15 RzecznikPrawObywatelskich


9. 20VI2017 K 5/17 ProkuratorGeneralnyumorzeniepostępowaniawpozostałymzakresie(art.59ust.1pkt2)

10. 20VI2017 P 124/15 SądRejonowywGłubczycach


11. 21VI2017 SK 35/15 B.K.-A.umorzeniepostępowaniawpozostałymzakresie(art.59ust.1pkt2)

12. 28VI2017 P 63/14 SądRejonowywPiasecznie


13. 11IX2017 K 10/17 Grupaposłówumorzeniepostępowaniawpozostałymzakresie(art.59ust.1pkt2)

14. 27IX2017 SK 36/15 M.W.umorzeniepostępowaniawpozostałymzakresie(art.59ust.1pkt2)

15. 3X2017 SK 31/15 A. Z.-Z.umorzeniepostępowaniawpozostałymzakresie(art.59ust.1pkt2)

16. 5X2017 Kp 4/15 PrezydentRPumorzeniepostępowaniawpozostałymzakresie

(art.59ust.1pkt2ipkt3)





19. 29XI2017 P 9/15 SądOkręgowywCzęstochowie


20. 12XII2017 P 13/16 SądRejonowywKościerzynie


21. 12XII2017 SK 13/15 M.K.iP.K.umorzeniepostępowaniawpozostałymzakresie(art.59ust.1pkt2i3)


– 114 –



22. 12XII2017 SK 39/15 D.iA.M.umorzeniepostępowaniawpozostałymzakresie(art.59ust.1pkt2i3)

23. 13XII2017 SK 48/15 spółkaakcyjnaumorzeniepostępowaniawpozostałymzakresie(art.59ust.1pkt2i3)

24. 14XII2017 K 17/14 RzecznikPrawObywatelskich

umorzeniepostępowaniawpozostałymzakresie(art.59ust.1pkt2,3i4)

25. 14XII2017 K 36/15 RzecznikPrawObywatelskich


26. 19XII2017 SK 10/16 M.T.umorzeniepostępowaniawpozostałymzakresie(art.59ust.1pkt3)

27. 20XII2017 SK 37/15 spółkaakcyjnaumorzeniepostępowaniawpozostałymzakresie(art.59ust.1pkt2)

Załącznik nr 9. Przegląd zdań odrębnych zgłoszonych do wyroków i postanowień Trybunału Konstytucyjnego wydanych w 2017 r.

– 115 –


Zdania odrębne sędziego Leona Kieresa zgłoszone:

do wyroku z 16 marca 2017 r., Kp 1/17• Brakśrodkazaskarżeniazarządzeńzastępczychozakaziezgromadzeniastanowi

pominięcieustawodawcze(aniejakprzyjąłTrybunał–zaniechanie)naruszająceKonstytucję;

• WzakresiekształtowaniaskładóworzekającychTrybunałuwiążącyjestwyrok K34/15.PrezydentorazSejmprzejęłyodpowiedzialnośćzaskutkiukształtowa-niaobecnegoskładuTrybunału;

• W przedmiocie innych zastrzeżeń do pkt 1 i 2 sentencji wyroku, przyłą-czenie do uzasadnień zdań odrębnych sędzi M. Pyziak-Szafnickiej i sędzi S.Wronkowskiej-Jaśkiewicz.

do wyroku z 11 września 2017 r., K 10/17• Postępowaniepowinnozostaćumorzonezewzględunabrakspełnieniaustawo-

wychwymogówformalnychwniosku;• Wobecnymstanieprawnymniemamożliwościwyeliminowaniazsystemupra-

wawadliwychaktówstosowaniaprawa,napodstawiektórychwybranosędziówczypowołanoPrezesaczyWiceprezesaTK.Wypełnienietejlukiprawnejwyma-gazmianyKonstytucji;

• Uzasadnieniewyrokuniezawieraocenyczywniosekspełniawarunkiustawo-we,odktórychzależyjegomerytorycznerozpoznanie.Zastrzeżeniebudzitakżeuzasadnieniedotycząceumorzeniapostępowaniawodniesieniudozbadaniaza-skarżonychprzepisówzart.2iart.7Konstytucji;

• PoglądTrybunałudotyczącyokreśleniawregulaminiezagadnieńszczegółowychdotyczącychprocedowaniawSejmiewyborusędziówTrybunałujestniezgodnyzustaleniamipełnegoskładuTrybunałuwwyrokuK47/15.

do wyroku z 24 października 2017 r., K 1/17• Przewidzianewustawiezasadywygaszaniastosunkówpracyzpracownikami

BiuraTrybunałuKonstytucyjnegosąniezgodnezKonstytucją;• OdstąpienieodpublikacjiniektórychwyrokówTrybunałujestniezgodnezKon-

stytucją.Trybunałnieposiadaprawadokontrolizgodnościzprawemwłasnychorzeczeń,zaśwszystkieorzeczeniaTrybunałumająmocprawnąisąelementemstanuprawnego;

• ObowiązekpublikacjiwszystkichwyrokówwynikabezpośredniozKonstytucji,cowyłączamożliwośćpoddaniagobadaniuprzezPrezesaRCL,czy„nadajesię”ondopublikacji;

• Przepisy dotyczące przydzielania spraw sędziom TK oraz ich udziałuwZgromadzeniuOgólnymwybierającychkandydatównaPrezesaiWicepreze-saTKmiałycharakterjednorazowyiepizodyczny,niezaś,jakprzyjąłTrybunał–generalno-abstrakcyjny;

• WyrokK34/15stanowiwiążącąpodstawęweryfikowaniaważnościwyborusę-dziówTKw2015r.orazocenyichzdolnościdoorzekania;

• Art.59ust.3ustawyoorganizacjiTKzawierapominięcieprawodawcze,którepodlegakognicjiTrybunałuijestsprzecznezKonstytucją.


– 116 –

Zdania odrębne sędziego Piotra Pszczółkowskiego zgłoszone:

do wyroku z 16 marca 2017 r., Kp 1/17• Niebyłopodstawdoumorzeniapostępowaniawzakresiedotyczącymzarzutu

brakukontroli sądowejzarządzeńwojewodyozakazieodbyciazgromadzenia.UmorzeniepostępowaniaprzezTrybunałpozostawiłobezrozpoznaniaproblemkonstytucyjnyprzedstawionyprzezPrezydenta.Jesttoniespójnezistotąkontro-liprewencyjnejorazzzasadąwspółdziałaniaTrybunałuzPrezydentemwtokuprocesuustawodawczego;

• WyznaczenieprzezPrezesaTKskładuorzekającegowsprawachowyłączeniesędziówodorzekaniawniniejszejsprawienastąpiłoznaruszeniemprzepisówustawowych.

do postanowienia z 19 grudnia 2017 r., P 16/16• Nie było podstaw do umorzenia postępowania ze względu na niespełnienie

przesłankifunkcjonalnejpytaniaprawnego.Przesłankatazostałaprzezsądwy-kazana a umorzenie postępowania jest przejawem nadmiernego formalizmuprocesowego;

• NiejestroląTrybunałuKonstytucyjnegoprzewidywanietreściorzeczeniasądupytającego, jakie zapadnie po wyroku Trybunału, ani rozważanie oceny, jakąprzyjmieorganadministracjiwrazieuchyleniadecyzjiprzezsądpytający.

Zdania odrębne sędziego Małgorzaty Pyziak-Szafnickiej zgłoszone:

do wyroku z 23 lutego 2017 r., K 2/15• Składorzekający został ukształtowany z naruszeniemprzepisówustawowych

owyłączeniusędziów.Sędziowie:H.CiochiZ.Jędrzejewskiniepowinnibyćwy-znaczenidoorzekaniawsprawiewnioskuRzecznikaPrawObywatelskichowy-łączenie sędziówL.Morawskiego iM.Muszyńskiegozudziałuw rozpoznaniusprawyK2/15.

do wyroku z 16 marca 2017 r., Kp 1/17• Przepisy ustawy nowelizującej niezasadnie różnicują status zgromadzeń pu-

blicznych.Standardkonstytucyjnyzostałnaruszonyprzezterozwiązaniaustawynowelizującej,któreprzewidująwydaniezakazuodbyciazgromadzeniajużno-tyfikowanego,gdynastępniezostaniewydanaprzezwojewodęchronologiczniepóźniejszazgodanaodbycie–w tymsamymmiejscu i czasie–zgromadzeniacyklicznego;

• Uzasadnieniewyroku jest niespójnew części dotyczącej zarzutu nierównościwrealizowaniuwolnościzgromadzeń;

• Wzakresieocenyzgodnościart.2ustawynowelizującejzart.2Konstytucjiprzy-łączeniesiędozdaniaodrębnegosędziS.Wronkowskiej-Jaśkiewicz;

• AprobatazdańodrębnychsędziegoL.Kieresa(wczęścidotyczącejnaruszeniarównegoprawadosąduorganizatorówzgromadzenia)orazsędziegoP.Pszczół-kowskiego(wczęścidotyczącejbrakupodstawdoumorzeniapostępowania);

• Skład orzekający został ukształtowany niezgodnie z art. 194 ust. 1 Konstytu-cji. Sprawę powinien rozstrzygnąć Trybunał w pełnym składzie, podczas gdydoorzekanianiedopuszczonosędziów:S.Rymara,P.Tulei,M.Zubika(zuwa-ginawniosekProkuratoraGeneralnego)orazwiceprezesaTKStanisławaBier-nata (z uwagi na przymusowy urlop). W zakresie innych zastrzeżeń co doskładu orzekającego przyłączenie się do zdań odrębnych sędziów L. Kieresa iS.Wronkowskiej-Jaśkiewicz.


– 117 –

do postanowienia z 5 lipca 2017 r., SK 8/16• Brak podstaw do umorzenia postępowania. Sprawa powinna być rozpoznana

merytorycznie;• Kwestionowanewskardzekonstytucyjnejprzepisyrozporządzeniawykraczały

pozazakresupoważnieniaustawowego.

do wyroku z 5 października 2017 r., Kp 4/15• SprawapowinnabyćrozpoznawanawpełnymskładzieTrybunału.Tymczasem

nie zostali dopuszczeni do orzekania sędziowie: S. Rymar, P. Tuleja,M. Zubik(zuwaginawniosekProkuratoraGeneralnego).

Zdanie odrębne sędziego Stanisława Rymara zgłoszone:

do wyroku z 4 kwietnia 2017 r., P 56/14• Wskładzieorzekającymzasiadałanieuprawnionaosoba(H.Cioch),cooznacza,

żemerytoryczne rozstrzygnięcieTrybunału jest dotkniętewadą i tym samymjestnieważne.

Zdania odrębne sędziego Piotra Tulei zgłoszone:

do uzasadnienia postanowienia z 20 kwietnia 2017 r., K 23/15• PostanowienieTrybunałuzostałowydanewniewłaściwymskładzie.Wyznaczo-

nydoskładuorzekającegoH.CiochzostałwybranyprzezSejmdoTrybunałunamiejscejużzajęte,azatemniepowinienorzekać.

do uzasadnienia postanowienia z 16 maja 2017 r., P 115/15• PostanowienieTrybunałuzostałowydanewniewłaściwymskładzie.Wyznaczo-

nydoskładuorzekającegoM.MuszyńskizostałwybranyprzezSejmdoTrybuna-łunamiejscejużzajęte,azatemniepowinienorzekać.

do uzasadnienia postanowienia z 5 lipca 2017 r., SK 8/16• Zakwestionowanywskardzekonstytucyjnejprzepisstanowiłpodstawęorzecze-

niaoprawachskarżącejorazbyłźródłemnaruszeniajejkonstytucyjnychpraw.Źródłemnaruszeniaprawiwolnościczłowiekamogąbyćbowiemprzepisy,któreupoważniajądowydaniarozporządzeniaokreślającegojegosytuacjęprawną;

• Podstawoweelementymechanizmuwypłatyodszkodowań,orazkryteriawpły-wającenasposóbustalaniawysokościodszkodowaniapowinnybyćokreślonewustawie,anieprzekazanedookreśleniawrozporządzeniuwykonawczym;

• SkładorzekającyTrybunałuKonstytucyjnegozostałukształtowanyznaruszeniemprzepisówKonstytucji.WyznaczonydoskładuorzekającegowniniejszejsprawieM.MuszyńskizostałwybranyprzezSejmdoTrybunałunamiejscejużzajęte.

do postanowienia z 11 października 2017 r., K 14/16• SkładrozstrzygającyzostałukształtowanyznaruszeniemKonstytucji,wszcze-

gólnościzjejart.194ust.1;

Zdania odrębne sędziego Sławomiry Wronkowskiej-Jaśkiewicz zgłoszone:

do wyroku z 16 marca 2017 r., Kp 1/17• Przepisy ustawy nowelizującej naruszają konstytucyjną wolność zgromadzeń

oraz nakaz równego traktowania ich organizatorów i uczestników. Przyję-te przez ustawodawcę rozwiązania mogą skutkować trwałym pozbawieniem


– 118 –

innychpodmiotów(niżbiorącychudziałwzgromadzeniucyklicznym)możliwo-ścikorzystaniazprzysługującejimwolnościzgromadzeńwokreślonymmiejscuiczasie;

• Przyznaniepierwszeństwazgromadzeniomcyklicznymprzedzgromadzeniamizwykłymi,notyfikowanymiprzedwejściemwżycienowelizacji,naruszakonsty-tucyjnązasadęzaufaniadopaństwaistanowionegoprzeznieprawa;

• Wodniesieniudoproblemuwyłączeniamożliwościzaskarżeniazarządzeniaza-stępczegowojewodyozakaziezgromadzeniaprzyłączeniedozdaniaodrębnegosędziegoL.Kieresa;

• Skład rozstrzygający został ukształtowany z naruszeniemKonstytucji oraz ustawyoorganizacji i trybiepostępowaniaprzedTrybunałemKonstytucyjnym.Uniemożli-wionobowiemorzekaniemsędziomS.Rymarowi,P.Tulei,M.Zubikowi(zewzględunawniosekProkuratoraGeneralnego)orazniedopuszczonodoorzekaniaS.Biernata(zuwaginaprzymusowyurlop).Doskładuwyznaczononatomiast:H.Ciocha,L.Mo-rawskiegoorazM.Muszyńskiego,którzywybranizostalinastanowiskasędziówTry-bunałuznaruszeniemart.190ust.1Konstytucji.

do wyroku z 20 kwietnia 2017 r., K 10/15• Składorzekający został ukształtowany z naruszeniemKonstytucji. Aktualność

zachowująuwagizawartewzdaniuodrębnymdowyrokuKp1/17.

do postanowienia z 20 kwietnia 2017 r., K 23/15• Składorzekający został ukształtowany z naruszeniemKonstytucji. Aktualność


do uzasadnienia postanowienia z 1 czerwca 2017 r., K 32/16• Składorzekający został ukształtowany z naruszeniemKonstytucji. Aktualność


do wyroku z 5 października 2017 r., Kp 4/15• Wyłączenie od orzekania sędziów S. Rymara, P. Tulei oraz M. Zubika było

bezpodstawne;• WskładzieorzekającymbrałyudziałosobywybranenastanowiskosędziówTry-

bunału,którezostałyjużwcześniejobsadzone.Aktualnośćzachowująuwagipo-czynionewzdaniuodrębnymdowyrokuKp1/17.

do postanowienia z 17 października 2017 r., SK 47/15• Składorzekający,w jakim zapadłoorzeczenie, zostałwadliwieukształtowany.

WskładzieorzekającymbrałyudziałosobywybranenastanowiskasędziówTry-bunału,którezostałyjużwcześniejobsadzone.Aktualnośćzachowująuwagipo-czynionewzdaniuodrębnymdowyrokuKp1/17.

do uzasadnienia postanowienia z 6 grudnia 2017 r., P 125/15• Postępowaniepowinnozostaćumorzonezewzględunabrakprzesłankifunkcjo-

nalnejpytaniaprawnego.Zakwestionowaneprzepisyniemogłybyćzastosowa-neprzezsąd.

Załącznik nr 10. Zestawienie wyroków z 2017 r. odraczających termin utraty mocy niekonstytucyjnych przepisów

– 119 –

Załącznik nr 10. Zestawienie wyroków z 2017 r. odraczających termin utraty mocy niekonstytucyjnych przepisów

Lp.

Termin utraty mocy

na skutek upływu

odroczenia w wypadku

braku działań

prawodawcy

Okres lub termin odroczenia i niekonstytucyjne unormowania objęte odroczeniem

Sygnatura wyroku oraz data i adres ogłoszenia sentencji w Dz. U.

1. 22 XII 2018

12 miesięcy:• § 5 ust. 1-4, 6 i 7 rozporządzenia Ministra Spraw

WewnętrznychiAdministracjiz15grudnia2006r.wsprawiekontroli granicznej dokonywanej przez funkcjonariuszyStrażyGranicznej;

• § 10 ust. 1 pkt 2, ust. 3-6 rozporządzenia RadyMinistrówz18grudnia2009r.wsprawiezakresuisposobuwykonywania przez strażników gminnych (miejskich)niektórychczynności;

• §9i§10rozporządzeniaRadyMinistrówz9kwietnia2002 r. w sprawie szczegółowego trybu wykonywaniaczynności przez funkcjonariuszy Biura Ochrony Rząduorazkorzystaniaprzeznichzpomocyinnychpodmiotów;

• §19-21rozporządzeniaMinistraObronyNarodowejz 14 grudnia 2001 r.w sprawie szczegółowego sposobuwykonywania niektórych uprawnień przez żołnierzyŻandarmeriiWojskowej;

• § 29 ust. 1-3 rozporządzenia Rady Ministrówz 26 kwietnia 2005 r. w sprawie wydawania osobompoleceń określonego zachowania się, legitymowania,zatrzymywania, przeszukania, kontroli osobistej,przeglądania bagaży i sprawdzania ładunku orazrejestrowania zdarzeń przez funkcjonariuszy AgencjiBezpieczeństwaWewnętrznego;

• §29ust.1-3rozporządzeniaRadyMinistrówz25lipca2006r.wsprawiewydawaniaosobompoleceńokreślonegozachowania się, legitymowania, zatrzymywania,przeszukania, kontroli osobistej, przeglądania bagażyisprawdzaniaładunkuorazobserwowaniairejestrowaniazdarzeń przez funkcjonariuszy Centralnego BiuraAntykorupcyjnego;

K 17/14Dz.U.

z22.12.2017r.poz.2405

2. 22 VI 2019

18 miesięcy:• art. 219 § 2 ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks

postępowania karnego w zakresie, w jakim przewidujeprzeszukanie osoby, nie określając granic tegoprzeszukania;

• art. 44 § 2 ustawy z 24 sierpnia 2001 r. – Kodekspostępowania w sprawach o wykroczenia w zakresie,w jakim przewiduje przeszukanie osoby, nie określającgranictegoprzeszukania;

• art. 15 ust. 1 pkt 5 ustawy z 6 kwietnia 1990 r.o Policji w zakresie, w jakim uprawnia policjantów dodokonywania kontroli osobistej, nie określając granic tejkontroli;

• art. 15ust. 7 ustawyoPolicjiw zakresie,w jakimnie przewiduje sądowej kontroli zgodności z prawemdokonywaniakontroliosobistej;

K 17/14Dz.U.

z22.12.2017r.poz.2405


– 120 –

• art.11ust.1pkt2ustawyz12października1990r. o Straży Granicznej w zakresie, w jakim uprawniafunkcjonariuszyStrażyGranicznejdodokonywaniakontroliosobistej,nieokreślającgranictejkontroli;

• art. 11 ust. 2a lit. a ustawy o Straży Granicznejw zakresie, w jakim nie przewiduje sądowej kontrolizgodnościzprawemdokonywaniakontroliosobistej;

• art. 12 ust. 1 pkt 3a ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych w zakresie, w jakim uprawniastrażników gminnych do dokonywania kontroli osobistej,nieokreślającgranictejkontroli;

• art. 20 ustawy o strażach gminnych w zakresie,w jakim nie przewiduje sądowej kontroli zgodnościzprawemdokonywaniakontroliosobistej;

• art.13ust.1pkt4ustawyz16marca2001r.oBiurzeOchronyRządu:

a) w zakresie, w jakim uprawnia funkcjonariuszyBiuraOchronyRządudodokonywania kontroli osobistej,nieokreślającgranictejkontroli,

b) w zakresie, w jakim nie przewiduje sądowejkontrolizgodnościzprawemdziałańfunkcjonariuszyBiuraOchronyRządu;

• art. 17 ust. 1 pkt 10 ustawy z 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organachporządkowych w zakresie, w jakim uprawnia żołnierzyŻandarmeriiWojskowejdodokonywaniakontroliosobistej,nieokreślającgranictejkontroli;

• art. 24 ust. 1 ustawy o Żandarmerii Wojskowejiwojskowychorganachporządkowychwzakresie,wjakimnie przewiduje sądowej kontroli zgodności z prawemdokonywaniakontroliosobistej;

• art.23ust.1pkt5ustawyz24maja2002r.oAgencjiBezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiaduw zakresie, w jakim uprawnia funkcjonariuszy AgencjiBezpieczeństwaWewnętrznego do dokonywania kontroliosobistej,nieokreślającgranictejkontroli;

• art.23ust.7pkt1ustawyoAgencjiBezpieczeństwaWewnętrznegoorazAgencjiWywiaduwzakresie,wjakimnie przewiduje sądowej kontroli zgodności z prawemdokonywaniakontroliosobistej;

• art. 44 ust. 2 pkt 5 ustawy z 9 czerwca 2006 r.o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz SłużbieWywiaduWojskowego:

a) w zakresie, w jakim uprawnia funkcjonariuszySłużby Kontrwywiadu Wojskowego i Służby WywiaduWojskowego do dokonywania kontroli osobistej, nieokreślającgranictejkontroli,

b) w zakresie, w jakim nie przewiduje sądowejkontroli zgodności z prawem działań funkcjonariuszySłużby Kontrwywiadu Wojskowego i Służby WywiaduWojskowego;

• art.14ust.1pkt5ustawyz9czerwca2006r.oCentralnymBiurze Antykorupcyjnym w zakresie, w jakim uprawniafunkcjonariuszy Centralnego Biura Antykorupcyjnego dodokonywania kontroli osobistej, nie określając granic tejkontroli;

• art. 14 ust. 7 pkt 1 ustawy o Centralnym BiurzeAntykorupcyjnym w zakresie, w jakim nie przewidujesądowej kontroli zgodności z prawem dokonywaniakontroliosobistej;

Załącznik nr 11. Zestawienie wyroków i postanowień sygnalizacyjnych wydanych w 2017 r. wymagających wykonania

– 121 –

Załącznik nr 11. Zestawienie wyroków i postanowień sygnalizacyjnych wydanych w 2017 r. wymagających wykonania

Wyroki – reakcja konieczna

1. K17/14 Wymagawykonania2. SK39/15 Wymagawykonania3. K3/17 Wymagawykonania4. K27/15 Wymagawykonania5. P124/15 Wymagawykonania6. K10/15 Wymagawykonania7. P121/15 Ustawodawcadokonałzmian8. SK13/14 Wymagawykonania9. K2/15 Wymagawykonania

Wyroki – reakcja wskazana

1. K36/15 Oczekujezmianwprawie2. SK31/15 Oczekujezmianwprawie3. P63/14 Ustawodawcadokonałzmian4. K16/15 Oczekujezmianwprawie5. SK49/13 Ustawodawcadokonałzmian

Postanowienia sygnalizacyjne

1. S1/17 Oczekujezmianwprawie


– 122 –

Załącznik nr 12. Zestawienie zaległych orzeczeń pozostawionych bez odpowiedniej reakcji prawodawcy

Zaległe wyroki wymagające wykonania

K13/16 WymagawykonaniaK6/14 WymagawykonaniaSK71/13 WymagawykonaniaK24/15 WymagawykonaniaSK31/14 WymagawykonaniaSK2/15 WymagawykonaniaKp5/15 WymagawykonaniaKp1/15 WymagawykonaniaSK26/14 WymagawykonaniaK25/12 WymagawykonaniaK1/13 WymagawykonaniaP46/13 WymagawykonaniaP31/12 WymagawykonaniaK50/13 WymagawykonaniaK52/13 WymagawykonaniaK46/13 WymagawykonaniaK38/13 WymagawykonaniaK23/11 Częściowowykonany,koniecznedalszepraceP51/13 Częściowowykonany;wykonaniewzbudzającewątpliwościK13/11 WykonaniewzbudzającewątpliwościSK40/12 WymagawykonaniaP49/11 WymagawykonaniaP35/10 WymagawykonaniaSK41/09 WymagawykonaniaK2/07 CzęściowowykonanyK42/02 Częściowowykonany

Załącznik nr 12. Zestawienie zaległych orzeczeń pozostawionych bez odpowiedniej reakcji prawodawcy

– 123 –

Zaległe wyroki, wobec których działania prawodawcze są zalecane lub wskazane

K11/15 OczekujezmianwprawieK13/15 OczekujezmianwprawieSK18/14 OczekujezmianwprawieK1/14 OczekujezmianwprawieSK59/13 OczekujezmianwprawieSK54/13 OczekujezmianwprawieK20/14 OczekujezmianwprawieSK32/14 OczekujezmianwprawieK29/13 OczekujezmianwprawieK16/12 OczekujezmianwprawieK25/13 OczekujezmianwprawieK36/13 OczekujezmianwprawieU12/13 OczekujezmianwprawieSK61/13 OczekujezmianwprawieSK56/12 OczekujezmianwprawieU8/13 OczekujezmianwprawieP33/12 OczekujezmianwprawieSK11/11 OczekujezmianwprawieU1/10 OczekujezmianwprawieP24/10 OczekujezmianwprawieP41/10 OczekujezmianwprawieP33/09 OczekujezmianwprawieK55/07 OczekujezmianwprawieP4/05 OczekujezmianwprawieK32/04 OczekujedalszychzmianwprawieK32/03 OczekujedalszychzmianwprawieSK22/02 Oczekujezmianwprawie*

*WyrokuznanyprzezRCLlubSenatzaniewymagającypodjęciadziałańprawodawczych.

Zaległe postanowienia sygnalizacyjne

S5/15 NieodnotowanozmianwprawieS2/15 NieodnotowanozmianwprawieS1/15 Nieodnotowanozmianwprawie


– 124 –

S2/14 NieodnotowanozmianwprawieS1/14 NieodnotowanozmianwprawieS1/13 WykonaniewzbudzającewątpliwościS4/10 NieodnotowanozmianwprawieS6/09 NieodnotowanozmianwprawieS5/09 Nieodnotowanozmianwprawie*S4/09 NieodnotowanozmianwprawieS3/09 NieodnotowanozmianwprawieS2/06 Oczekujedalszychzmianwprawie

*PostanowieniesygnalizacyjneuznaneprzezRCLlubSenatzaniewymagającepodjęciadziałańprawodawczych.