T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI
İNŞAAT TEKNOLOJİSİ
ÇELİK YAPI DÖŞEME-KİRİŞ VE MERDİVEN ÇİZİMLERİ
582YIM398
Ankara, 2012
• Bu modül, mesleki ve teknik eğitim okul/kurumlarında uygulanan Çerçeve Öğretim Programlarında yer alan yeterlikleri kazandırmaya yönelik olarak öğrencilere rehberlik etmek amacıyla hazırlanmış bireysel öğrenme materyalidir.
• Milli Eğitim Bakanlığınca ücretsiz olarak verilmiştir.
• PARA İLE SATILMAZ.
i
AÇIKLAMALAR ................................................................................................................... iiiGİRİŞ ....................................................................................................................................... 1ÖĞRENME FAALİYETİ–1 .................................................................................................... 31. ÇELİK DÖŞEMELER ......................................................................................................... 3
1.1. Çelik Döşeme Malzemeleri ........................................................................................... 31.1.1. Özel Saclar ............................................................................................................. 31.1.2. Kesme Bağlayıcıları ............................................................................................... 4
1.2. Çelik Özel Saclı Döşeme Sistemi ................................................................................. 41.2.1. Yapım İlkeleri ........................................................................................................ 41.2.2. Çizimleri .............................................................................................................. 11
1.3. Çelik Beton Döşeme Sistemi ...................................................................................... 211.3.1. Yapım İlkeleri ...................................................................................................... 211.3.2. Çizimleri ............................................................................................................. 22
1.4. Çelik Özel Saclı Bileşik Döşeme Sistemi ................................................................... 311.4.1. Yapım İlkeleri ...................................................................................................... 311.4.2. Çizimleri .............................................................................................................. 32
UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 43ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 46
ÖĞRENME FAALİYETİ–2 .................................................................................................. 472. ÇELİK KİRİŞLER ............................................................................................................. 47
2.1. Çelik Kiriş Yapım İlkeleri ........................................................................................... 472.2. Çelik Kiriş Çeşitleri .................................................................................................... 47
2.2.1. Çelik Normal Profil Tali Kiriş ............................................................................. 472.2.2. Çelik Normal Profil Ana Kiriş ............................................................................. 502.2.3. Çelik Normal Profil Mütemadi Kiriş ................................................................... 522.2.4. Çelik Takviyeli Kiriş ........................................................................................... 532.2.5. Çelik Dolu Gövdeli Kiriş ..................................................................................... 552.2.6. Çelik Petek Kiriş .................................................................................................. 58
2.3. Çelik Kiriş Birleşimleri ............................................................................................... 622.3.1. Bulonlu Kiriş Birleşim Çizimleri ......................................................................... 622.3.2. Perçinli Kiriş Birleşim Çizimleri ......................................................................... 642.3.3. Kaynaklı Kiriş Birleşim Çizimleri ....................................................................... 65
UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 67ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 69
ÖĞRENME FAALİYETİ–3 .................................................................................................. 703. ÇELİK MERDİVENLER ................................................................................................... 70
3.1. Çelik Merdiven Yapım İlkeleri ................................................................................... 703.2. Çelik Merdiven Çeşitleri ............................................................................................. 70
3.2.1. Düz Kollu Merdivenler ........................................................................................ 703.2.2. Çeyrek Döner Merdivenler .................................................................................. 733.2.3. Yarım Döner Merdivenler ................................................................................... 773.2.4. Elips merdivenler ................................................................................................. 80
3.3. Çelik Merdiven Kesit Çizimleri .................................................................................. 833.3.1. Düz kollu merdivenler ......................................................................................... 833.3.2. Çeyrek Döner Merdivenler .................................................................................. 89
İÇİNDEKİLER
ii
3.3.3. Yarım Döner Merdivenler ................................................................................... 963.3.4. Elips Merdivenler .............................................................................................. 101
3.4. Çelik Merdiven Birleşim Detayları Çizme ............................................................... 1073.4.1. Basamak Detayı ................................................................................................. 1073.4.2. Merdiven Kirişi Sahanlık Kirişi Birleşim Detayı .............................................. 1073.4.3. Korkuluk Detayı ................................................................................................ 1083.4.4. Sahanlık Döşemesi Detayı ................................................................................. 108
UYGULAMA FAALİYETİ ............................................................................................ 109ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................. 117
MODÜL DEĞERLENDİRME ............................................................................................ 118KAYNAKLAR ..................................................................................................................... 122
iii
AÇIKLAMALAR KOD 582YIM398
ALAN İnşaat Teknolojisi
DAL/MESLEK Çelik Yapı Teknik Ressamlığı
MODÜLÜN ADI Çelik Yapı Döşeme-Kiriş ve Merdiven Çizimleri
MODÜLÜN TANIMI Çelik yapı konstrüksüyon çizimleri uygulamalarını kapsayan öğretim materyalidir.
SÜRE 40/32 (+40/32 Uygulama tekrarı yapmalı)
ÖN KOŞUL
YETERLİK Çelik yapı konstrüksüyonlarını çizmek
MODÜLÜN AMACI
Genel Amaç Okul içi gerekli ortam sağlandığında, okul dışı araştırma yapabileceğiniz kuruluşlar belirtildiğinde; çelik döşeme, kiriş ve merdiven çizimlerini standartlara uygun olarak yapabileceksiniz. Amaçlar
1. Çelik döşeme kesit ve birleşim detaylarını çizebileceksiniz.
2. Çelik kiriş kesitlerini ve birleşim detaylarını çizebileceksiniz.
3. Çelik merdiven kesitlerini ve birleşim detaylarını çizebileceksiniz.
EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI
Ortam: Meslek ile ilgili kuruluşlar Donanım: Eskiz kâğıdı, aydınger kâğıdı, cetvel, kurşun kalem, silgi, çizim masası, izole bant, temizlik fırçası, çini kalemleri ve çini mürekkebi, imar yönetmelikleri, genel ve teknik şartnameler
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Modül içinde yer alan her öğrenme faaliyetinden sonra verilen ölçme araçları ile kendinizi değerlendireceksiniz. Öğretmen modül sonunda ölçme aracı (çoktan seçmeli test, doğru-yanlış testi, boşluk doldurma, eşleştirme vb.) kullanarak modül uygulamaları ile kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek sizi değerlendirecektir.
AÇIKLAMALAR
iv
1
GİRİŞ Sevgili Öğrenci, İnşaat teknolojisi, içinde bir çok meslek barındıran geniş bir alandır. Gelişmiş
ülkelerde daha çok gökdelenlerde ve sanayide kullanılan çelik yapılar, ülkemizde yaşanan depremlerin ardından son yıllarda adını daha sık duyduğumuz yapım teknolojisi olmuştur. Şimdiye kadar ülkemizde taşıyıcı sistem olarak çoğunlukla betonarmenin kullanılması sebebiyle daha çok bu yönde teknik eleman yetiştirilmiştir. Çelik yapılar konusunda bilgi ve tecrübeyle donatılmış teknik elemanlara ihtiyaç vardır. Özellikle çelik yapıların projelendirilmesinde bu eksiklik kendini göstermektedir.
GİRİŞ
2
3
ÖĞRENME FAALİYETİ–1
Çelik döşeme kesit ve birleşim detaylarını standart ve yönetmeliklere uygun olarak çizebileceksiniz.
Çevrenizde bulunan çelik yapıları gezerek inceleyiniz.
Yapının döşeme sistemini inceleyiniz.
Çelik döşemelerle ilgili internet ortamında araştırma yapınız. Gerekli notları
alınız.
1. ÇELİK DÖŞEMELER 1.1. Çelik Döşeme Malzemeleri 1.1.1. Özel Saclar
Döşeme sacları kaymayı engellemek ve dayanıklılığı artırmak için tırtırlı imal edilir.
Genel olarak döşemede kullanılan saclar, tırtırların şekline göre baklava dilimli ve göz yaşı biçimli olmak üzere ikiye ayrılır (Resim 1.1).
a
b
Resim 1.1: Sac yüzey şekilleri a: Baklava dilimli, b: Göz yaşı
ARAŞTIRMA
AMAÇ
ÖĞRENME FAALİYETİ–1
4
1.1.2. Kesme Bağlayıcıları Döşemeler kirişe ankraj elemanları yardımıyla bağlanır. Ankraj elemanlarının boyut
ve aralıkları hesap sonucu tayin edilir (Resim 1.2).
Resim 1.2: Ankraj elemanı
1.2. Çelik Özel Saclı Döşeme Sistemi 1.2.1. Yapım İlkeleri
Çelik özel saclı döşemeler, çerçeve kirişleri ile bunların arasındaki döşeme kirişleri ve
yatay çaprazların üzerine kaynaklanan saclar ile oluşturulur. Bu tür döşemeler ses yalıtımını gerektirmesi nedeniyle konut, iş yeri vb. yapılar yerine daha çok endüstri yapılarında kullanılmaktadır (Resim 1.3).
Resim 1.3: Özel saclı döşeme
Çelik yapılarda sıklıkla kullanılan profil boyutları ve kesit özellikleri Tablo 1.1, Tablo
1.2, Tablo 1.3, Tablo 1.4, Tablo 1.5, Tablo 1.6’da verilmiştir.
5
Tablo 1.1: Normal U profili
6
Tablo 1.2: Dar I profili
7
Tablo 1.3: Orta genişlikli I profili
8
Tablo 1.4: Geniş hafif I profili
9
Tablo 1.5: Geniş I profili
10
Tablo 1.6: Eşit kollu köşebent
11
1.2.2. Çizimleri Döşeme kirişi eksenleri çizilir (Şekil 1.1).
32
3880
3650
B
A
ÇK1
l=36
50
l=3450ÇK4HEB 200ÇS1
32
B
A
3880
3650
HE
B 2
00
ÇK1
l=36
50
l=3450ÇK4
Şekil 1.1: Döşeme kirişi eksenlerinin çizilmesi
12
Eksenlerin sağ ve sol tarafına döşeme profil genişliğinin yarısı kadar çizilerek profil genişlikleri oluşturulur (Şekil 1.2).
32
3880
3650
B
A
ÇK1
l=36
50
l=3450ÇK4HEB 200ÇS1
32
B
A
3880
3650
HE
B 2
00
ÇK1
l=36
50
l=3450ÇK4
Şekil 1.2: Döşeme kirişinin oluşturulması
13
Çerçeve profili ekseni ile döşeme kirişi ekseni ölçülendirilir (Şekil 1.3).
32
3880
3650
730 730 730 730 730
B
A
ÇK1
l=36
50
l=3450ÇK4HEB 200ÇS1
32
B
A
3880
3650
730 730 730 730 730
HE
B 2
00
ÇK1
l=36
50
l=3450ÇK4
Şekil 1.3: Ölçülendirme yapılması
14
Kesit yerleri işaretlenir. Döşeme kiriş pozları ve uzunlukları yazılır (Şekil 1.4).
32
3880
3650
730 730 730 730 730
B
A
ÇK
1l=
3650
l=3450ÇK4HEB 200ÇS1
32
B
A
3880
3650
730 730 730 730 730
AA
HE
B 2
00
I 160
L= 3
860
L= 3
860
L= 3
860
L= 3
860
I 160
I 160
I 160
ÇK
1l=
3650
l=3450ÇK4
Şekil 1.4: Döşeme ozlarının yazılması
15
Plandan yapı dış hatları kesit düzlemine taşınır. Uygun bir yerden döşeme üst seviyesini temsil edecek yatay çizgi çizilir. Yapı dış hattı ile döşeme üst seviyesinin kesiştiği yerlere çerçeve kirişi profil
kesiti çizilir (Şekil 1.5).
32
3880
3650
730 730 730 730 730
B
A
ÇK1
l=36
50
l=3450ÇK4HEB 200ÇS1
32
B
A
3880
3650
730 730 730 730 730
AA
HEB
200
I 160
L= 3
860
L= 3
860
L= 3
860
L= 3
860
I 160
I 160
I 160
ÇK1
l=36
50
l=3450ÇK4
Şekil 1.5: Kenar profillerin çizilmesi
16
Döşeme profili eksenleri döşeme üst seviyesine taşınır (Şekil 1.6).
32
3880
3650
730 730 730 730 730
B
A
ÇK
1l=
3650
l=3450ÇK4HEB 200ÇS1
32
B
A
3880
3650
730 730 730 730 730
AAH
EB
200
I 160
L= 3
860
L= 3
860
L= 3
860
L= 3
860
I 160
I 160
I 160
ÇK
1l=
3650
l=3450ÇK4
Şekil 1.6: Döşeme profil izinin taşınması
17
Döşeme profilinin kesiti döşeme üst seviyesinin kesiştiği yerlere çizilir (Şekil 1.7).
32
3880
3650
730 730 730 730 730
B
A
ÇK1
l=36
50
l=3450ÇK4HEB 200ÇS1
32
B
A
3880
3650
730 730 730 730 730
AA
HEB
200
I 160
L= 3
860
L= 3
860
L= 3
860
L= 3
860
I 160
I 160
I 160
ÇK1
l=36
50
l=3450ÇK4
Şekil 1.7: Döşeme profillerinin çizilmesi
18
Bağ levhaları çizilir. Çerçeve kirişinin görünüşe giren kısımları çizilir. Kolon görünüşleri belirli bir yüksekliğe kadar çizilir. Kolonların devam ettiğini gösteren kesik çizgiler çizilir (Şekil 1.8).
380
Şekil 1.8: Bağ levhası ve görünüşe giren kısımların çizilmesi
Döşeme sacı kalınlığı çizilir (Şekil 1.9).
döşeme sacı
Şekil 1.9: Döşeme sacının çizilmesi
19
Döşeme kaplaması çizilir (Şekil 1.10).
kaplama
Şekil 1.10: Döşeme kaplamasının çizilmesi
Kaplama kalınlığını ve çerçeve kirişi yüksekliğini gösteren ölçülendirme yapılır
(Şekil 1.11).
6020
0
Şekil 1.11: Çizgisel ölçülendirmenin yapılması
Sac kesiti, kiriş kesitleri ve kaplama taranır. Malzeme açılımı, kesit adı, detay adı yazılır (Şekil 1.12).
Sac (5mm)Kaplama (5cm)
I 160HEB 20060
200
A - A Kesiti
Şekil 1.12: Tarama ve yazıların yazılması
20
Son kontroller yapılarak kesit tamamlanır (Şekil 1.13).
32
3880
3650
730 730 730 730 730
B
A
ÇK
1l=
3650
l=3450ÇK4HEB 200ÇS1
32
B
A
3880
3650
730 730 730 730 730
AA
HE
B 2
00
I 160
L= 3
860
L= 3
860
L= 3
860
L= 3
860
I 160
I 160
I 160
ÇK
1l=
3650
l=3450ÇK4
Sac (5mm)Kaplama (5cm)
I 160HEB 20060
200
A - A Kesiti
Şekil 1.13: Kontrollerin yapılarak çizimin tamamlanması
21
1.3. Çelik Beton Döşeme Sistemi
1.3.1. Yapım İlkeleri Çerçeve ve döşeme kirişlerinin genişletilen alt veya üst başlıkları üzerinde yerinde
dökme donatılı beton ile oluşturulan döşemelerdir. Döşeme kirişleri altına kalıp yerleştirilir. Döşeme kirişleri arasına donatı yerleştirildikten sonra beton dökümü yapılır. Daha çok konut yapılarında tercih edilir. İşçilik ve inşaat süresi bakımından diğer döşeme tiplerine göre ekonomik değildir (Resim 1.3).
Resim 1.3: Çelik beton döşeme sistemi
Betonarme ile döşeme ve çerçeve kirişleri arasındaki bağlantı, ankraj elemanlarıyla
sağlanır (Şekil 1.14).
Şekil 1.14: Ankraj elemanı
Şekil 1.15’te örnek bir ankraj elemanı detayı görülmektedir.
Şekil 1.15: Ankraj elemanı detayı
22
1.3.2. Çizimleri Döşeme profil eksenleri çizilir (Şekil 1.16).
A
1
1
B
A
B
2
2
HEB200
HEB200
HE
B20
0
HE
B20
0
2U200 2U200
2U2002U200
Şekil 1.16: Döşeme profil ekseninin çizilmesi
Döşeme profilleri çizilir (Şekil 1.17).
A
1
1
B
A
B
2
2
HEB200
HEB200
HE
B20
0
HE
B20
0
2U200 2U200
2U2002U200
Şekil 1.17: Döşeme profilinin çizilmesi
23
Çerçeve profili eksenleri ölçülendirilir (Şekil 1.18).
A
1
1
B
A
B
2
2
HEB200
HEB200
HE
B20
0
HE
B20
0
2U200 2U200
2U2002U200
20 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 20
2033
020
Şekil 1.18: Döşeme profil eksenlerinin ölçülendirilmesi
Kesit yerleri çizilir (Şekil 1.19).
A
1
1
B
A
B
2
2
HEB200
HEB200
HE
B20
0
HE
B20
0
2U200 2U200
2U2002U200
20 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 20
A A
B
B
2033
020
Şekil 1.19: Kesit yerlerinin çizilmesi
24
Plandan yapı dış hatları çizilerek taşınır. Uygun bir yerden döşeme üst seviyesini temsil edecek yatay çizgi çizilir. Yapı dış hattı ile döşeme üst seviyesinin kesiştiği yerlere çerçeve kirişi çizilir
(Şekil 1.20).
A
1
1
B
A
B
2
2
HEB200
HEB200
HE
B20
0
HE
B20
0
2U200 2U200
2U2002U200
20 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 20
A A
B
B
2033
020
Şekil 1.20: Çerçeve kiriş profillerinin çizilmesi
25
Döşeme profili eksenleri döşeme üst seviyesine taşınır (Şekil 1.21).
A
1
1
B
A
B
2
2
HEB200
HEB200
HE
B20
0
HE
B20
0
2U200 2U200
2U2002U200
20 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 20
A A
B
B
2033
020
Şekil 1.21: Döşeme profil ekseninin kesit düzlemine taşınması
26
Döşeme profilleri, eksenlerin kesiştiği yerlere çizilir (Şekil 1.22).
A
1
1
B
A
B
2
2
HEB200
HEB200
HE
B20
0
HE
B20
0
2U200 2U200
2U2002U200
20 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 20
A A
B
B
2033
020
Şekil 1.22: Döşeme profillerinin çizilmesi
27
Taşıma çizgileri silinir. Döşeme üst ve alt seviye çizgileri çizilir (Şekil 1.23).
A
1
1
B
A
B
2
2
HEB200
HEB200
HEB
200
HEB
200
2U200 2U200
2U2002U200
20 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 20
A A
B
B
2033
020
Şekil 1.23: Döşeme üst ve alt seviyelerinin çizilmesi
28
Kolon görünüşleri belirli bir yüksekliğe kadar çizilir. Kiriş görünüşü çizilir. Kolonların devam ettiğini gösteren kesik çizgiler çizilir (Şekil 1.24).
A
1
1
B
A
B
2
2
HEB200
HEB200
HE
B20
0
HE
B20
0
2U200 2U200
2U2002U200
20 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 20
A A
B
B
2033
020
Şekil 1.24: Kolon ve kirişlerin görünüşe giren kısımlarının çizilmesi
29
Döşeme profillerinin içi taranır (Şekil 1.25).
Şekil 1.25: Döşeme profillerinin taranması
Betonarme kısımlar taranır (Şekil 1.26).
Şekil 1.26: Betonarme kısımların taranması
Döşeme kalınlığı ve kiriş yüksekliği ölçülendirilir (Şekil 1.27).
12 20
Şekil 1.27: Ölçülendirmenin yapılması
Döşeme profil pozları, malzeme açılımı ve kesit adı yazılır (Şekil 1.28).
HEB120Çerçeve kiriþi (HEB200)
A - A Kesiti
12 20
B.A. Döseme (12 cm)
Şekil 1.28: Poz ve yazıların yazılması
30
Son kontroller yapılarak kesit tamamlanır (Şekil 1.29).
A
1
E
B
A
B
2
E
A A
B
B
HEB200
HEB200
HE
B20
0
HE
B20
0
HE
B12
0
HE
B12
0
HE
B12
0
HE
B12
0
HE
B12
0
HE
B12
0
HE
B12
0
2U200 2U200
2U2002U200
20 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 62,5 20
2033
020
HEB120Çerçeve kirisi (HEB200)
A - A Kesiti
12 20
B.A. Döseme (12 cm)
I
Şekil 1.29: Kontrollerin yapılarak çizimin tamamlanması
31
1.4. Çelik Özel Saclı Bileşik Döşeme Sistemi
1.4.1. Yapım İlkeleri Çelik çerçeveli yapılarda yaygın olarak kullanılan döşeme sistemi, sac ve üzerine
şantiyede dökülen donatılı betondan oluşmaktadır (Resim 1.4).
Resim 1.4: Özel saclı bileşik döşeme sistemi
Sac, aderans ve dayanımı yükseltmek için genellikle trapez kesitli yapılır. Yeterli
kalınlık ve aderans için yüzey şekli uygun olduğunda çekme donatısı görevini görür. Dolayısıyla betonarme kısımdaki donatı miktarı azalmaktadır. Saclar çeşitli boyut ve kesitlerde üretilmektedir (Şekil 1.30).
Şekil 1.30: Trapez kesitli sac
32
1.4.2. Çizimleri
Çerçeve kirişinin eksenleri çizilir (Şekil 1.31).
32
3880
3650
B
A
ÇK1
l=36
50
l=3450ÇK4HEB 200ÇS1
32
B
A
3880
3650
HE
B 2
00
ÇK1
l=36
50
l=3450ÇK4
Şekil 1.31: Döşeme ızgara ekseninin çizilmesi
33
Profil genişlikleri çizilir (Şekil 1.32).
32
3880
3650
B
A
ÇK1
l=36
50
l=3450ÇK4HEB 200ÇS1
32
B
A
3880
3650
HE
B 2
00
ÇK1
l=36
50
l=3450ÇK4
Şekil 1.32: Izgara profillerinin çoğaltılması
34
Çerçeve profili eksenleri ölçülendirilir (Şekil 1.33).
32
3880
3650
730 730 730 730 730
B
A
ÇK1
l=36
50
l=3450ÇK4HEB 200ÇS1
32
B
A
3880
3650
730 730 730 730 730
HE
B 2
00
ÇK1
l=36
50
l=3450ÇK4
Şekil 1.33: Ölçülendirme yapılması
35
Kesit yerleri çizilir. Döşeme kiriş pozları ve uzunlukları yazılır (Şekil 1.34).
32
3880
3650
730 730 730 730 730
B
A
ÇK1
l=36
50
l=3450ÇK4HEB 200ÇS1
32
B
A
3880
3650
730 730 730 730 730
AA
HE
B 2
00
I 160
L= 3
860
L= 3
860
L= 3
860
L= 3
860
I 160
I 160
I 160
ÇK1
l=36
50
l=3450ÇK4
Şekil 1.34: Döşeme pozlarının ve yazıların yazılması
36
Plandan yapı dış hatları taşınır. Uygun bir yerden döşeme üst seviyesini temsil edecek yatay çizgi çizilir. Yapı dış hattı ile döşeme üst seviyesinin kesiştiği yerlere kenar profilleri çizilir
(Şekil 1.35).
32
3880
3650
730 730 730 730 730
B
A
ÇK
1l=
3650
l=3450ÇK4HEB 200ÇS1
32
B
A
3880
3650
730 730 730 730 730
AA
HE
B 2
00
I 160
L= 3
860
L= 3
860
L= 3
860
L= 3
860
I 160
I 160
I 160
ÇK
1l=
3650
l=3450ÇK4
Şekil 1.35: Çerçeve kirişi kesitlerinin yerleştirilmesi
37
Döşeme profil eksenleri döşeme üst seviyesine taşınır (Şekil 1.36).
32
3880
3650
730 730 730 730 730
B
A
ÇK
1l=
3650
l=3450ÇK4HEB 200ÇS1
32
B
A
3880
3650
730 730 730 730 730
AAH
EB
200
I 160
L= 3
860
L= 3
860
L= 3
860
L= 3
860
I 160
I 160
I 160
ÇK
1l=
3650
l=3450ÇK4
Şekil 1.36: Döşeme profil ekseninin kesit düzlemine taşınması
38
Eksenle döşeme üst seviyesinin kesiştiği yerlere döşeme profilleri çizilir. Taşıma çizgileri silinir (Şekil 1.37).
32
3880
3650
730 730 730 730 730
B
A
ÇK1
l=36
50
l=3450ÇK4HEB 200ÇS1
32
B
A
3880
3650
730 730 730 730 730
AA
HEB
200
I 160
L= 3
860
L= 3
860
L= 3
860
L= 3
860
I 160
I 160
I 160
ÇK1
l=36
50
l=3450ÇK4
Şekil 1.37: Döşeme profillerinin çoğaltılması
39
Trapez levha çizilir (Şekil 1.38). 42
27.5
16126
674
32
3880
3650
730 730 730 730 730
B
AÇ
K1l=
3650
l=3450ÇK4HEB 200ÇS1
32
B
A
3880
3650
730 730 730 730 730
AA
HEB
200
I 160
L= 3
860
L= 3
860
L= 3
860
L= 3
860
I 160
I 160
I 160
ÇK1
l=36
50
l=3450ÇK4
Şekil 1.38: Trapez levhaların çizilmesi
40
Bağ levhaları çizilir. Kolon görünüşleri belirli bir yüksekliğe kadar çizilir. Kolonların devam ettiğini gösteren kesik çizgiler çizilir (Şekil 1.39).
380
220
Şekil 1.39: Bağ levhalarının ve görünüşe giren kısımların çizilmesi
Betonarme döşeme kalınlığı çizilir (Şekil 1.40).
Şekil 1.40: Betonarme döşemenin çizilmesi
Çelik hasır çizilir (Şekil 1.41).
Şekil 1.41: Çelik hasırın çizilmesi
41
Betonarme döşeme kalınlığını ve çerçeve kirişi yüksekliğini gösteren ölçülendirme yapılır (Şekil 1.42).
8020
0
Şekil 1.42: Ölçülendirmenin yapılması
Kiriş kesitleri ve betonarme kesiti taranır (Şekil 1.43).
8020
0
Şekil 1.43: Tarama yapılması
Malzeme açılımı, kesit adı, detay adı yazılır (Şekil 1.44).
Trapez levha (27/200 formu)Çelik hasirli taping betonu (8cm)
I 160HEB 200
HEB 200
ÇK1
A - A Kesiti
8020
0
Şekil 1.44: Yazıların yazılması
42
Son kontroller yapılarak kesit tamamlanır (Şekil 1.45).
32
3880
3650
730 730 730 730 730
B
A
ÇK1
l=36
50
l=3450ÇK4HEB 200ÇS1
32
B
A
3880
3650
730 730 730 730 730
AA
HEB
200
I 160
L= 3
860
L= 3
860
L= 3
860
L= 3
860
I 160
I 160
I 160
ÇK1
l=36
50
l=3450ÇK4
Trapez levha (27/200 formu)Çelik hasýrlý taping betonu (8cm)
I 160HEB 200
HEB 200
ÇK1
A - A Kesiti80
200
Şekil 1.45: Kontrollerin yapılması ve çizimin tamamlanması
43
UYGULAMA FAALİYETİ Verilen döşemeyi özel saclı bileşik döşeme sistemine göre oluşturarak A – A kesitini
aşağıda verilen işlem basamakları ve önerileri dikkate alarak çiziniz.
Verilenler:
Döşeme kirişi: I 120 Döş. kiriş aralığı : 80 cm Sac: Trapez Trapez üstü 8 cm betonarme Donatı: 188/188 Hasır
21
4000
5000
B
A
ÇK
1l=
3650
l=3450ÇK2HEB 200ÇS1
21
B
A
4000
5000
HE
B 2
00ÇK
1l=
3650
l=3450ÇK2
AA
İşlem Basamakları Öneriler Çerçeve kirişinin eksenlerini çiziniz. Profil genişliklerini çiziniz. Çerçeve profil eksenlerini ölçülendiriniz. Kesit yerlerini çiziniz. Döşeme kiriş pozları ve uzunluklarını
yazınız. Plandan yapı dış hatlarını taşıyınız. Döşeme üst seviyesini temsil edecek
yatay çizgiyi çiziniz. Kenar profillerini çiziniz. Döşeme profil eksenlerini döşeme üst
seviyesine taşıyınız. Döşeme profillerini çiziniz. Trapez levhayı çiziniz.
İş önlüğünüzü giyiniz. Çizim araç gereçlerinizi temiz olarak
hazırlayınız. Çerçeve kiriş eksen çiziminde aralıkları
verilen ölçülerde seçiniz. Profil genişliklerini ölçüye uygun
çizmelisiniz. Kesit yerlerini işaretlerken bakış
yönünüzü göstermeyi unutmayınız. Döşeme üst seviye çizgisini çizerken
yeteri kadar boşluk bırakmayı unutmayınız.
Sacın aderans ve dayanımı yükseltmek için trapez kesitli yapıldığını
UYGULAMA FAALİYETİ
44
Bağ levhalarını çiziniz. Kolon görünüşlerini belirli bir
yüksekliğe kadar çiziniz. Kolonların devam ettiğini gösteren kesik
çizgileri çiziniz. Betonarme döşeme kalınlığını çiziniz. Çelik hasırı çiziniz. Ölçülendirmeyi yapınız. Kiriş kesitleri ve betonarme kesitini
tarayınız. Malzeme açılımı, kesit adı, detay adını
yazınız.
unutmayınız. Sac ve üzerine şantiyede dökülen
donatılı betondan oluştuğunu unutmayınız.
Taşıma çizgilerini silmeyi unutmayınız. Malzeme açılım ve kesite ait bilgileri
eksiksiz olarak yazmayı unutmayınız. Çizim bitiminde son bir kontrol
yapmanız faydalı olacaktır.
45
KONTROL LİSTESİ
Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız beceriler için Evet, kazanamadığınız beceriler için Hayır kutucuğuna (X) işareti koyarak kendinizi değerlendiriniz.
Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır 1. Çerçeve kirişinin eksenlerini çizdiniz mi? 2. Profil genişliklerini çizdiniz mi? 3. Çerçeve profil eksenlerini ölçülendirdiniz mi? 4. Kesit yerlerini çizdiniz mi? 5. Döşeme kiriş pozlarını ve uzunluklarını yazdınız mı? 6. Plandan yapı dış hatlarını taşıdınız mı? 7. Döşeme üst seviyesini temsil edecek yatay çizgiyi çizdiniz mi? 8. Kenar profillerini çizdiniz mi? 9. Döşeme profil eksenlerini döşeme üst seviyesine taşıdınız mı? 10. Döşeme profillerini çizdiniz mi? 11. Taşıma çizgilerini sildiniz mi? 12. Trapez levhayı çizdiniz mi? 13. Bağ levhalarını çizdiniz mi? 14. Kolon görünüşlerini belirli bir yüksekliğe kadar çizdiniz mi? 15. Kolonların devam ettiğini gösteren kesik çizgileri çizdiniz mi? 16. B.A döşeme kalınlığını çizdiniz mi? 17. Çelik hasırı çizdiniz mi? 18. Ölçülendirmeyi yaptınız mı? 19. Kiriş kesitleri ve betonarme kesitini taradınız mı? 20. Malzeme açılımını, kesit ve detay adını yazdınız mı?
DEĞERLENDİRME
Değerlendirme sonunda “Hayır” şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz.
Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Bütün cevaplarınız “Evet” ise “Ölçme ve Değerlendirme” ye geçiniz.
46
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz.
1. Özel saclı döşeme sisteminin kullanıldığı yer, aşağıakilerden hangisidir? A) Endüstri yapılarında B) Okul yapılarında C) Konut yapılarında D) Hastanelerde
2. Özel saclı döşeme sisteminin dezavantajı aşağıdakilerden hangisidir? A) Ağır olması B) Isı yalıtımı gereksinimi olması C) Ses yalıtımı gereksinimi olması D) Dayanımının düşük olması
3. Aşağıakilerden hangisi özel saclı döşemlerde kullanılan saclardandır? A) Trapez sac B) Tırtırlı sac C) Oluklu sac D) Baklava dilimli sac
4. Çelik döşemelerde kullanılan ankraj elemanının görevi aşağıdakilerden hangisidir? A) Sacı kirişe bağlamak B) B.A. döşemeyi kirişlere bağlamak C) Döşeme kirişini çerçeve kirişine bağlamak D) Sacı döşemeye bağlamak
5. Çelik beton döşeme sistemininkullanıldığı yer, aşağıdakilerden hangisidir? A) Konut yapılarında B) Yol yapılarında C) Endüstri yapılarında D) Hafif yapılard
6. Çelik özel saclı bileşik döşemelerde ne tür sac kullanılır? A) Göz yaşı sac B) Baklava dilimli sac C) Trapez sac D) Tırtırlı sac
7. Çelik özel saclı bileşik döşemelerde kullanılan sacın en büyük avantajı, aşağıdakilerden hangisidir? A) Hafiftir B) Donatı miktarını azaltır. C) Döşeme yüksekliğini azaltır. D) Daha fazla yük taşır.
DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap
verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz.
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
47
ÖĞRENME FAALİYETİ–2
Çelik kiriş kesit ve birleşim detaylarını standart ve yönetmeliklere uygun olarak
çizebileceksiniz.
Çevrenizde bulunan çelik yapıları gezerek inceleyiniz.
Yapının döşeme sistemini inceleyiniz.
Çelik döşemelerle ilgili internet ortamında araştırma yapınız. Gerekli notları
alınız.
2. ÇELİK KİRİŞLER 2.1. Çelik Kiriş Yapım İlkeleri
Kirişler, iskelet sistemlerini oluşturan çerçevelerin kolon ya da duvar gibi düşey
elemanlarını bağlayacak şekilde yatay ya da eğik düzenlenen taşıyıcı elemanlardır. Çelik yapıda kirişler, üzerlerine etkiyen yüke, geçtikleri açıklıklara, yapı içindeki tesisatın geçirilme şekline bağlı olarak dolu, boşluklu ya da kafes gövdeli olarak düzenlenir.
2.2. Çelik Kiriş Çeşitleri
2.2.1. Çelik Normal Profil Tali Kiriş
Döşemeden aldığı yükü çerçeve kirişlerine aktaran kirişlere tali kiriş denir. Bu
kirişlere döşeme kirişi de denmektedir (Şekil 2.1).
Tali kiris
Şekil 2.1: Tali kiriş
ARAŞTIRMA
AMAÇ
ÖĞRENME FAALİYETİ–2
48
Kat yüksekliği sınırlı değilse tali kirişler çerçeve kirişlerine bindirmeli olarak bağlanabilir (Resim 2.1).
Resim 2.1: Tali kirişin bindirmeli bağlanması
Kat yüksekliğinin sınırlı olması durumunda tali kiriş çerçeve kirişine yandan bağlanır
(Resim 2.2).
Resim 2.2: Tali kirişin yandan bağlanması
2.2.1.1. Tali Kiriş Çizimi İşlem Sırası
Tali kiriş kesiti çizilir (Şekil 2.2).
82
5.7
168.
55.
7
180
6.9
8°
Şekil 2.2: Tali kiriş kesitinin çizilmesi
49
Ana kiriş üst ve alt seviyeleri çizilir. Bağlantı elemanları çizilir. Eksenler ve ana kirişin devam ettiğini gösterir kesik çizgiler çizilir (Şekil 2.3).
Şekil 2.3: Ana kiriş üst ve alt seviyesi ile bağlantı elemanlarının çizimi
Profil kesiti ve kaynak yerleri taranır. Ölçülendirme yapılır. Poz numaraları yazılır (Şekil 2.4).
4
75x20x1204
Şekil 2.4: Tarama, ölçülendirme ve poz numaralarının yazılması
50
2.2.2. Çelik Normal Profil Ana Kiriş Tali kirişlerden ve döşemelerden aldığı yükü taşıyarak kolonlara ileten kirişlere ana
kiriş denir. Bu kirişlere çerçeve kirişi de denmektedir (Şekil 2.5).
Ana kiris
Şekil 2.5: Ana kiriş
2.2.2.1. Ana Kiriş Çizimi İşlem Sırası
Ana kiriş kesiti çizilir (Şekil 2.6).
300
125
9
10.8
291
9
8°
Şekil 2.6: Ana kiriş kesitinin çizilmesi
51
Tali kiriş üst ve alt seviyeleri çizilir. Bağlantı elemanları çizilir. Bulon delikleri çizilir. Eksenler ve tali kirişin devam ettiğini gösterir kesik çizgiler çizilir (Şekil 2.7).
Şekil 2.7: Ana kiriş üst ve alt seviyesi ile bağlantı elemanlarının çizimi bulon deliklerinin çizimi
Profil kesiti taranır. Ölçülendirme yapılır. Poz numaraları yazılır (Şekil 2.8).
2535
6035
25
45 35
80
20
Ø20
4
Şekil 2.8: Tarama ve ölçülendirme yapılması
52
2.2.3. Çelik Normal Profil Mütemadi Kiriş
Mesnetlerde özellikle kiriş üst bölgesine ek bağlantı yapılarak sürekliliği sağlamış kirişlerdir. Mesnetlerdeki bağlantı genel olarak levhalarla sağlanır (Şekil 2.9).
Mütemadi Kiriş
Şekil 2.9: Mütemadi kiriş
2.2.3.1. Çelik Normal Profil Mütemadi Kiriş Çizimi İşlem Sırası
Çizimde kullanılacak işlem sırası ana kiriş ve tali kiriş kesit çizimindeki sıra ile
aynıdır. Mütemadi bir kirişe ait en ve boy kesiti aşağıda gösterilmiştir (Şekil 2.10 a, b).
Mütemadi kiriş en kesiti
180
L 50x50x5
I 180
I 300
62x10x80
4
3
Şekil 2.10 a: Mütemadi kiriş en kesiti
53
Mütemadi kiriş boy kesiti
2535
6035
25
Ø2062x10x80
2L 80x130x8
Şekil 2.10 b: Mütemadi kiriş boy kesiti
2.2.4. Çelik Takviyeli Kiriş
Mevcut profillerin yeterli olmaması ve ihtiyaca uygun profillerin bulunamaması
hâlinde profiller başlıklarına konulan takviye levhalarıyla atalet momentleri artırılarak kullanılır. Takviye levhaları perçin veya kaynakla birleştirilebilir (Şekil 2.11).
Şekil 2.11: Takviyeli kiriş
54
2.2.4.1. Çelik Takviyeli Kiriş Çizimi İşlem Sırası Ana kiriş kesiti çizilir. Kiriş üst ve alt takviye levhaları çizilir (Şekil 2.12).
Şekil 2.12: Ana kiriş kesiti ve takviye levhalarının çizilmesi
Görünüşe giren kiriş çizilir. Bağlantı elemanları çizilir. Bulon delikleri çizilir. Eksenler ve tali kirişin devam ettiğini gösterir kesik çizgiler çizilir. Profil kesiti taranır (Şekil 2.13).
Şekil 2.13: Görünüşe giren kısımların ve bağlantı elemanlarının çizimi
Ölçülendirme yapılır. Poz numaraları yazılır (Şekil 2.14).
47
Ø142035
20
22.5
22.5
75
L 60x60x6
140x8
Şekil 2.14: Tarama ve ölçülendirmenin yapılması
55
2.2.5. Çelik Dolu Gövdeli Kiriş
Dolu gövdeli çelik kirişler, hadde mamulü profiller, levhalı yapma enkesitler ya da profil ve levhalarla oluşturulmuş bileşik enkesitlerle düzenlenir.
Hadde mamülü dolu gövdeli kirişler genellikle geniş başlıklı I profillerle yapılır. Bu
profillerin başlıklarında malzeme yoğunluğu olduğu için basit eğilme etkisindeki kirişler için uygun bir kesittir. Geniş başlıklı profillerin gövdeleri levhalarla desteklenerek dolu gövdeli kiriş elde edilir (Şekil 2.15).
Şekil 2.15: Dolu gövdeli kiriş
Levhalı yapma enkesitli kirişler, hazır profil ve takviyeli profil enkesitlerinin
yetmediği büyük açıklıkların geçileceği durumlarda kullanılır. Genellikle kiriş, iki başlık levhasının tek gövde lavhasına eklenmesiyle oluşturulur (Şekil 2.16).
Şekil 2.16: Levhalı yapma enkesitli kirişler
Levhalı yapma enkesitli kirişler gövdeye dik belirli aralıklarla yerleştirilen levhalarla
desteklenebilir (Şekil 2.17).
Şekil 2.17: Levhalı yapma enkesitli kirişlerin desteklenemesi
56
2.2.5.1. Çelik Dolu Gövdeli Kiriş Çizimi İşlem Sırası
Gövde levhası kesiti çizilir. Üst ve alt başlık levha kesiti çizilir (Şekil 2.18).
120
12
12
324
Şekil 2.18: Gövde, alt başlık ve üst başlık levhalarının çizimi
Köşe profilleri çizilir (Şekil 2.19).
Şekil 2.19: Köşe profillerinin yerleştirilmesi
Görünüşe giren kiriş çizilir. Kaynak yeri çizilir. Eksenler ve kirişin devam ettiğini gösterir kesik çizgiler çizilir (Şekil 2.20).
Şekil 2.20: Kiriş görünüşe giren kısımarının çizilmesi
57
Profil kesiti ve kaynak bölgesi taranır. Yardımcı çizgiler silinir (Şekil 2.21).
Şekil 2.21: Kaynak bölgelerinin taranması
Ölçülendirme yapılır. Poz numaraları yazılır (Şekil 2.22).
120
12
12
324
7
140x8
L 60x60x6
Şekil 2.22: Ölçülendirme ve poz numaralarının yazılması
58
2.2.6. Çelik Petek Kiriş
I profilin gövdesi boyunca zikzaklı olarak kesilmesiyle elde edilen kirişlerdir. İki parçanın kaydırılıp uç bölgelerinden istenildiğinde ek parça kullanılarak kaynakla yeniden birleştirilmesi sonucu oluşturulur (Şekil 2.23).
Şekil 2.23: Petek kirişler
Petek kirişler, daha çok düzgün yayılı yüklerin taşınmasında ve aktarılmasında
kullanılmaktadır (Resim 2.3).
Resim 2.3: Petek kirişler
Zikzaklı kesim ekseni belli bir açıda olursa eğimli kiriş elde edilebilir. Bu tür kirişler
daha çok çatı makası olarak kullanılmaktadır (Şekil 2.24).
Şekil 2.24: Eğimli petek kiriş
59
Zikzaklı kesim belli ölçü ve oranlarda yapılır. Kesimden sonra kiriş yüksekliğini artırmak için araya parça yerleştirilebilir. Bu durumda kiriş yüksekliği parça yüksekliği kadar artırılmış olur (Şekil 2.25).
Şekil 2.25: Petek kiriş kesim oranları
Tablo 2.1’de sık kullanılan profillere göre kesim değerleri verilmiştir. Çizim yaparken
bu değerler kullanılır.
NPI EKSİZ PETEK KESİTLERİN SAYISAL ÖZELLİKLERİ
D/H (mm)
V/E/C (mm)
Gn-p (kg/m)
Artış %
Wxn-p (mm3
Artış % )
Ixn-p (mm4
Artış % )
140/210 35/250/140 14.3-14.3 0.0 82-96 17.1 573-1010 076
160/230 45/250/140 17.9-17.9 0.0 117-180 53.8 935-2070 121
200/280 60/360/160 26.2-26.2 0.0 214-316 47.7 2140-4430 107
240/320 80/416/160 36.2-36.2 0.0 354-499 41.0 4250-7990 088
260/360 80/416/200 41.9-41.9 0.0 442-648 46.6 5740-11660 103
300/420 90/500/240 54.2-54.2 0.0 653-968 48.2 9800-20350 108
Tablo 2.1: Profil kesim oranları
60
2.2.6.1. Çelik Petek Kiriş Çizimi İşlem Sırası
Kiriş yüksekliğine göre kesim oranı değerleri hesaplanarak zikzak çizilir (Şekil 2.26).
Şekil 2.26: Zikzak çizilmesi
Kiriş eksenine göre kiriş alt kısmının simetrisi çizilir (Şekil 2.27).
Şekil 2.27: Kiriş üst kısmının oluşturulması
Kiriş kesiti çizilir (Şekil 2.28).
Şekil 2.28: Kiriş kesitinin çizilmesi
61
Kesit yeri belirlenir. Petek boşluğu kesitte taşınır (Şekil 2.29).
Şekil 2.29: Kesit yeri belirlenerek petek boşluğunun kesit düzlemine taşınması
Eksenler çizilir. Profil kesiti taranır. Ölçülendirme yapılır. Poz numaraları yazılır (Şekil 2.30).
I 280
6032
060
440
Şekil 2.30: Eksenlerin çizilmesi, tarama ve ölçülendirme yapılması
62
2.3. Çelik Kiriş Birleşimleri
2.3.1. Bulonlu Kiriş Birleşim Çizimleri Bulonlu kiriş birleşim çizimlerinde dikkat edilecek en önemli noktalardan biri de
bulon aks merkezlerinin doğru bir şekilde belirlenmiş olmasıdır. Bulon delik ve gövde çapı standart tablolarda belirtilen ya da hesaplamalar sonucu bulunan çaplar dikkate alınıp aksların üzerine oturtularak çizilir. Kiriş birleşim yerlerinde gösterilmesi gereken ayrıntılı nokta detayları 1/1, 1/2, 1/5 ve 1/10 ölçekleri kullanılarak çizilir.
2.3.1.1. Bulonların Projelerde Gösterilişi
Bulonlar projelerde çaplarına göre belirli sembollerle gösterilir (Tablo 2.2).
Cıvata M10 M12 M16 M20 M22 M24 M27 M30 M33
Cıvata İşaretleri Delik Çapı D (mm) 11 13 17 21 23 25 28 31 34
Ham cıvata gövde çapı 10 12 16 20 22 24 27 30 33
Tablo 2.2: Bulon sembolleri
2.3.1.2. Bulon Aralıkları ve Sınır Değerleri Bulonların yerleştirilmesi; kendi aralarındaki ve kenarlara olan mesafeleri belli
standartlara göre yapılır (Tablo 2.3).
e1 e
e2e
e2
e
Ara Mesafe Minimum Maksimum
e 3d 8d veya 15t
e1 2d 3d veya 6t
e2 1.5d 3d veya 6t
Tablo 2.3: Bulonların yerleştirilmesi Şekil 2.31’de yükseklikleri aynı I profil tali ve ana kiriş bulonlu birleşimlerine ait
izometrik perspektif görülmektedir. Şekil 2.32’de ise bu birleşime ait görünüşler görülmektedir.
63
Şekil 2.31: Tali ve ana kiriş bulonlu birleşimi izometrik görünüşü
5060
50
55
35 35
5060
50
1212
IPE 160
Şekil 2.32: Tali ve ana kiriş bulonlu birleşim görünüşleri
64
2.3.2. Perçinli Kiriş Birleşim Çizimleri
2.3.2.1. Perçinlerin Projelerde Gösterilişi Perçinler projelerde çaplarına göre belirli sembollerle gösterilir (Tablo 2.4).
Perçin 10 12 16 20 22 24 27 30 33
Perçin İşaretleri Delik Çapı D (mm) 11 13 17 21 23 25 28 31 34
Ham perçin gövde çapı 10 12 16 20 22 24 27 30 33
Tablo 2.4: Perçin sembolleri
2.3.2.2. Perçin Aralıkları ve Sınır Değerleri Perçinlerin yerleştirilmesi; kendi aralarındaki ve kenarlara olan mesafeleri belli
standartlara göre yapılır (Tablo 2.5).
e1 e
e2e
e2
eç
Ara Mesafe Minimum Maksimum
e
Yük taşıyan perçinler 3d 8d veya 15t
Tespit Perçinleri
Çekme 3d 12d veya 25t
Basınç 3d 12d veya 15t
e1 2d 3d veya 6t
e2 1.5d 3d veya 6t
Tablo 2.5: Perçinlerin yerleştirilmesi
65
Şekil 2.33’te yükseklikleri farklı I profil tali ve ana kiriş birleşimlerine ait izometrik perspektif görülmektedir. Şekil 2.34’te ise bu birleşime ait görünüşler görülmektedir.
Şekil 2.33: Tali ve ana kiriş perçinli birleşimi izometrik görünüş
IPE 120 12 12
5
6060
5
40 40
5
60
150
Ø 21-20
Ø 21-20
Şekil 2.34: Tali ve ana kiriş perçinli birleşimi görünüşleri
2.3.3. Kaynaklı Kiriş Birleşim Çizimleri
Şekil 2.35’te U ve I profillerinden meydana gelen kiriş kaynaklı birleşimlerine ait
izometrik perspektif görülmektedir. Şekil 2.36’da bu kaynaklı birleşime ait görünüşler görülmektedir.
66
Şekil 2.35: U – I profili kiriş kaynaklı birleşimi izometrik görünüş
12 12
5
5
35
5
5
5 16014
0
Şekil 2.36: U – I profili kiriş kaynaklı birleşimi görünüşleri
67
UYGULAMA FAALİYETİ
Verilen tali kiriş ana kiriş bulonlu bağlantı detayının ön görünüşünü çiziniz.
Verilenler: Birleşim: Blonlu (M20 x 6) Ana kiriş: IP240 Tali Kiriş: IP240 Bağ levhası: 170x230x12
İşlem Basamakları Öneriler Tali kiriş kesitini çiziniz. Ana kiriş üst ve alt seviyeleri çiziniz. Bağ levhasını çiziniz. Bulon deliklerini çiziniz. Eksenler ve ana kirişin devam ettiğini
gösterir kesik çizgiler çiziniz. Görünmeyen kısımları çiziniz. Profil kesiti tarayınız. Ölçülendirme yapınız. Poz numaraları yazınız.
İş önlüğünüzü giyiniz. Çizim araç gereçlerinizi temiz olarak
hazırlayınız. Devam eden çizgilerin kesik çizgi ile
gösterilmesi gerektiğini unutmayınız. Ölçülendirmeyi eksiksiz olarak
yapmalısınız. Poz numaraları ve çizime ait bilgileri
eksiksiz olarak yazmayı unutmayınız. Çizim bitiminde son bir kontrol
yapmanız faydalı olacaktır.
UYGULAMA FAALİYETİ
68
KONTROL LİSTESİ Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız beceriler için
Evet, kazanamadığınız beceriler için Hayır kutucuğuna (X) işareti koyarak kendinizi değerlendiriniz.
Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır 1. Tali kiriş kesitini çizdiniz mi? 2. Ana kirişi çizdiniz mi? 3. Bağ levhasını çizdiniz mi? 4. Bulon deliklerini çizdiniz mi? 5. Eksenler ve ana kirişin devam ettiğini gösterir kesik çizgileri
çiziniz mi?
6. Görünmeyen kısımları çizdiniz mi? 7. Profil kesiti taradınız mı? 8. Ölçülendirme yaptınız mı? 9. Poz numaralarını yazdınız mı?
DEĞERLENDİRME
Değerlendirme sonunda “Hayır” şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz.
Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Bütün cevaplarınız “Evet” ise “Ölçme ve Değerlendirme” ye geçiniz.
69
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Aşağıdaki soruları okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz.
1. Tali kiriş tanımı aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir ? A) Yükü ana kirişe aktarır. B) Yükü kolonlara aktarır. C) Yük taşımayan kirişlerdir. D) Yükü döşemeye aktarır.
2. Mütemadi kirişin tanımı aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir ?
A) Yüksek mukavemetli kirişlerdir. B) Tali kirişin ana kirişe dik bağlanmasıyla elde edilen kirişlerdir. C) Ek bağlantı yapılarak sürekliliği sağlayan kirişlerdir. D) Düşük mukavemetli kirişlerdir.
3. Takviyeli kiriş nasıl oluşturulur ?
A) Kirişler yan yana eklenerek B) Kirişler uç uca eklenerek C) Kirişler üst üste eklenerek D) Başlık levhaları kullanılarak
4. Birleşime ait yan görünüş, aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?
A) B)
C) D) DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap
verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz.
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
70
ÖĞRENME FAALİYETİ–3
Çelik merdiven kesit ve birleşim detaylarını standart ve yönetmeliklere uygun olarak
çizebileceksiniz.
Çevrenizde bulunan yapılardaki çelik medivenleri inceleyiniz.
Birleşim sistemini inceleyiniz.
İnternet ortamında çelik merdivenlerle ilgili araştırma yapınız.
3. ÇELİK MERDİVENLER 3.1. Çelik Merdiven Yapım İlkeleri
Yan kirişler üzerine oturtulan basamaklardan oluşturulur. Basamaklar özel sac, lama demiri (özellikle endüstri yapılarında) veya kutu profil üzerine ahşap, taş kaplama olarak yapılabilir. 3.2. Çelik Merdiven Çeşitleri 3.2.1. Düz Kollu Merdivenler
Düz kollu merdivenler yan kirişlerden ve basamaklardan meydana gelir. Genellikle yan kirişler I ve U profillerinden yapılır. Basamaklar sac levhalarla yapılır. Resim 3.1’de düz kollu ortada sahanlıklı çelik merdiven görülmektedir.
Resim 3.1: Düz kollu çelik merdiven
ARAŞTIRMA
AMAÇ
ÖĞRENME FAALİYETİ–3
71
3.2.1.1. Düz Kollu Merdiven Çizimi İşlem Sırası
Merdiven kol genişliği, kol uzunluğu ve sahanlık genişliği belirlenir (Şekil 3.1).
Şekil 3.1: Merdiven kol genişliği, uzunluğu ve sahanlık genişliğinin oluşturulması
Kolon profilleri çizilir (Şekil 3.2).
Şekil 3.2: Kolon profilinin çizilmesi
Ana ve tahliye kirişleri çizilir. İlk basamak çizilir. Yardımcı çizgiler silinir (Şekil 3.3).
Şekil 3.3: Merdiven kol genişliği, uzunluğu ve sahanlık genişliğinin oluşturulması
72
Basamaklar çizilir (Şekil 3.4).
Şekil 3.4: Basamaklar, sahanlık döşemesi kirişlerinin oluşturulması
İç ve dış çizgisel ölçülendirme yapılır. Kotlu ölçülendirme yapılır. Kesit yeri belirlenir. Çıkış hattı çizilir. Basamak numaraları yazılır. Poz numaraları yazılır. Son kontroller yapılarak çizim tamamlanır (Şekil 3.5).
2525 2525 2525 2525 2525 2525 25 2515
20 225 20350
9515
615
125
28.2
7.5
110
7.5
26.5 26.5
47.5
62.5
7.5
7.5
615
2080350 2028.2 60 85
+3.00±0.00
A A
1 2 3 4 5 6 7 8 13 14 151211109
Şekil 3.5: Ölçülendirmenin yapılması, çıkış hattının çizilmesi, yazıların yazılması
73
3.2.2. Çeyrek Döner Merdivenler 3.2.2.1. Çeyrek Döner Merdiven Çizimi İşlem Sırası
Merdiven kol genişliği, kol uzunluğu belirlenir (Şekil 3.6).
Şekil 3.6: Merdiven kol genişliği ve uzunluğunun belirlenmesi
Kolon profilleri çizilir (Şekil 3.7).
Şekil 3.7: Kolonların profillerinin çizimi
74
Yan kirişler çizilir. İlk ve son basamak çizilir. Çıkış hattı çizilir (Şekil 3.8).
Şekil 3.8: İlk ve son basamakların çizilmesi
Düz basamaklar çizilir (Şekil 3.9).
Şekil 3.9: Düz basamakların oluşturulması
75
Dönen kısımdaki basamak dengelendirilir (Şekil 3.10).
Şekil 3.10: Dönen basamakların çizilmesi
Sahanlık döşemesi kirişleri çizilir. İç ve dış ölçülendirme yapılır. Kesit yeri çizilir (Şekil 3.11).
812
08
3030
3030
3030
30 30 30 30 30 30
R10
1531
015
490
20 3107,5
337,5
1528
3030
3024
,5
135
15
20 120 20
160
Şekil 3.11: Sahanlık kirişlerinin çizilmesi, ölçülendirme yapılması
76
Poz numaraları yazılır. Son kontroller yapılarak çizim tamamlanır (Şekil 3.12).
812
08
3030
3030
3030
30 30 30 30 30 30
R10
1531
015
490
20 310 7.5
337.5
1528
3030
3024
,5
135
15
20 120 20
160
Şekil 3.12: Yazıların yazılması
77
3.2.3. Yarım Döner Merdivenler 3.2.3.1. Yarım Döner Merdiven Çizimi İşlem Sırası
Merdiven kol genişliği, kol uzunluğu belirlenir (Şekil 3.13).
Şekil 3.13: Merdiven kol genişliği ve uzunluğunun belirlenmesi
Kolon profilleri çizilir (Şekil 3.14).
Şekil 3.14: Kolonların çizilmesi
78
Kirişler çizilir. İlk ve son basamaklar çizilir. Çıkış hattı çizilir. Düz basamaklar çizilir (Şekil 3.15).
Şekil 3.15: Kirişlerin ve basamakların çizilmesi
Dönen kısımdaki basamaklar dengelendirilir. Sahanlık döşemesi kirişleri çizilir (Şekil 3.16).
Şekil 3.16: Dönen kısımdaki basamakların ve sahanlık kirişlerinin oluşturulması
79
İç ve dış ölçülendirme yapılır. Kesit yeri çizilir. Poz numaraları yazılır. Son kontroller yapılarak çizim tamamlanır (Şekil 3.17).
20 260 20
300
3030
3028
1511
0,5
1531
015
465,
5
1530
3030
3030
30 R10
Şekil 3.17: Ölçülendirmenin yapılması yazıların yazılması
80
3.2.4. Elips merdivenler 3.2.4.1. Elips Merdiven Çizimi İşlem Sırası
Basamak sayısına göre çıkış hattı uzunluğu hesaplanır. Çıkış hattı uzunluğu ile ilk ve son basamak arasındaki açıya göre yarıçap
hesaplanır. Çıkış hattı yayı çizilir (Şekil 3.18).
60°
Şekil 3.18: Çıkış hattı yayının çizilmesi
Merdiven kol genişliği oluşturulur (Şekil 3.19).
60°
Şekil 3.19: Merdiven kol genişliğinin oluşturulması
81
Çıkış hattı basamak sayısı kadar eşit parçalara bölünür. Bölüntüler merkezle birleştirilerek basamaklar oluşturulur (Şekil 3.20).
60°
Şekil 3.20: İlk basamağın çizilmesi
Çıkış hattı başlangıç ve bitiş noktaları çizilir (Şekil 3.21).
Şekil 3.21: Basamakların ve çıkış hattının oluşturulması
82
Kolonlar çizilir (Şekil 3.22).
Şekil 3.22: Kolonların çizilmesi
Kolonlar arasına kiriş çizilir (Şekil 3.23).
Şekil 3.23: Kirişin çizilmesi
Ölçülendirme yapılır. Kesit yeri çizilir. Poz numaraları yazılır. Son kontroller yapılarak çizim tamamlanır (Şekil 3.24).
5
120
5
R10
32
Şekil 3.24: Ölçülendirmenin yapılması, yazıların yazılması
83
3.3. Çelik Merdiven Kesit Çizimleri
3.3.1. Düz Kollu Merdivenler Düz kollu merdivenlerde belirlenmiş bir hat üzerinde çıkış hattı belirlenerek merdiven
kol genişliği, sahanlık, korkuluk, rıht ve basamaklar tasarlanarak plan çizimi yapılır. Plan çizimi yapıldıktan sonra kesit çıkarılacak bölgeden kesit çizgisi geçirilir.
3.3.1.1. Düz kollu merdiven kesit çizim işlem sırası
Kesit çizgisinin kestiği basamaklar, kolonlar ve sahanlık kesit düzlemine taşınır. Zemin çizgisi çizilir. Sahanlık seviyesi belirlenir. Basamak yükseklikleri belirlenir (Şekil 3.25).
2525 2525 2525 2525 2525 2525 25 25
15
20 225 20350
9515
615
125
28.2
7.5
110
7.5
26.5 26.5
47.5
62.5
7.5
7.5
615
2080350 2028.2 60 85
+3.00±0.00
A A
1 2 3 4 5 6 7 8 13 14 151211109
Şekil 3.25: Basamakların kesit düzlemine taşınması ve yerlerinin tespit edilmesi
84
Sahanlık kirişleri çizilir. Basamak kesitleri çizilir (Şekil 3.26).
2525 2525 2525 2525 2525 2525 25 25
15
20 225 20350
9515
615
125
28.2
7.5
110
7.5
26.5 26.5
47.5
62.5
7.5
7.5
615
2080350 2028.2 60 85
+3.00±0.00
A A
1 2 3 4 5 6 7 8 13 14 151211109
Şekil 3.26: Basamak ve sahanlık kirişi kesitinin çizilmesi
85
Yan kirişler çizilir. Döşeme kiriş kesiti çizilir. Görünüşte kalan döşeme kısımları çizilir. Görünüşte kalan kolonlar çizilir (Şekil 3.27).
2525 2525 2525 2525 2525 2525 25 25
15
20 225 20350
9515
615
125
28.2
7.5
110
7.5
26.5 26.5
47.5
62.5
7.5
7.5
615
2080350 2028.2 60 85
+3.00±0.00
A A
1 2 3 4 5 6 7 8 13 14 151211109
Şekil 3.27: Basamaklar, sahanlık döşemesi kirişlerinin oluşturulması
86
Korkuluk düşey elemanları çizilir. Küpeşte çizilir (Şekil 3.28).
2525 2525 2525 2525 2525 2525 25 25
15
20 225 20350
9515
615
125
28.2
7.5
110
7.5
26.5 26.5
47.5
62.5
7.5
7.5
615
2080350 2028.2 60 85
+3.00±0.00
A A
1 2 3 4 5 6 7 8 13 14 151211109
Şekil 3.28: Korkulukların oluşturulması
87
Kotlu ölçülendirme yapılır. Çizgisel ölçülendirme yapılır (Şekil 3.29).
2525 2525 2525 2525 2525 2525 25 25
15
20 225 20350
9515
615
125
28.2
7.5
110
7.5
26.5 26.5
47.5
62.5
7.5
7.5
615
2080350 2028.2 60 85
+3.00±0.00
A A
1 2 3 4 5 6 7 8 13 14 151211109
2028
090
Şekil 3.29: Doğrusal ve kotlu ölçülendirmenin yapılması
88
Poz numaraları yazılır. Detay yerleri işaretlenir. Detay adları yazılır. Plan ve kesit adı yazılır. Son kontroller yapılarak çizim tamamlanır (Şekil 3.30).
2525 2525 2525 2525 2525 2525 25 25
15
20 225 20350
9515
615
125
28.2
7.5
110
7.5
26.5 26.5
47.5
62.5
7.5
7.5
615
2080350 2028.2 60 85
+3.00
±0.00
A A
1 2 3 4 5 6 7 8 13 14 151211109
2028
090
PLAN ÖLÇEK:1/20
A - A KESÝTÝ ÖLÇEK:1/20
32
11
4
Şekil 3.30: Detay yerlerinin işaretlenmesi ve yazıların yazılması
89
3.3.2. Çeyrek Döner Merdivenler 3.3.2.1. Çeyrek Döner Merdiven Kesit Çizimi İşlem Sırası
Zemin çizgisi çizilir. Sahanlık seviyesi belirlenir (Şekil 3.31).
812
08
3030
3030
3030
30 30 30 30 30 30
R10
1531
015
490
20 310 7.5
337.5
1528
3030
3024
,5
135
15
20 120 20
160
Şekil 3.31: Zemin çizgisi ve sahanlık seviyesinin belirlenmesi
90
Kesit çizgisinin kestiği basamaklar kesit düzlemine taşınır. Görünüşte kalan kolonlar kesit düzlemine taşınır (Şekil 3.32).
812
08
3030
3030
30
30 30 30 30 30 30
R10310
15
490
20 310 7.5
337.5
Şekil 3.32: Basamakların kesit düzlemine taşınması, kolon görünüşlerinin çizilmesi
91
Basamak kesitleri çizilir (Şekil 3.33).
812
08
3030
30
30 30 30 30 30 30
R10310
15
20 310 7.5
337.5
Şekil 3.33: Basamakların çizilmesi
92
Taşıma çizgileri silinir. Merdiven kolu kiriş kesiti çizilir. Görünüşte kalan merdiven kolu kirişi çizilir (Şekil 3.34).
812
08
3030
3030 30 30 30 30 30
R10310
15
20 310 7.5
337.5
Şekil 3.34: Görünüşte kalan merdiven kolu kirişinin çizilmesi
93
Basamak mesnet profilleri çizilir (Şekil 3.35).
Şekil 3.35: Basamaklar mesnet profillerinin çizilmesi
Basamakların görünüşte kalan kısımları çizilir. Kolon pabuçları çizilir (Şekil 3.36).
Şekil 3.36: Basamakların görünüşte kalan kısımları ve kolon pabuçları
94
Korkuluk düşey elemanları çizilir. Küpeşte çizilir (Şekil 3.37).
Şekil 3.37: Korkulukların çizilmesi
Kotlu ölçülendirme yapılır. Çizgisel ölçülendirme yapılır (Şekil 3.38).
255
90
345
30
17
+.272
Şekil 3.38: Ölçülendirmelerin yapılması
95
Poz numaraları yazılır. Detay yerleri işaretlenir. Detay adları yazılır. Plan ve kesit adı yazılır. Son kontroller yapılarak çizim tamamlanır (Şekil 3.39).
255
90
345
30
17
+.272
Şekil 3.39: Detay yerlerinin çizilerek yazıların yazılması
96
3.3.3. Yarım Döner Merdivenler 3.3.3.1. Yarım Döner Merdiven Kesit Çizimi İşlem Sırası
Zemin çizgisi çizilir. Sahanlık seviyesi belirlenir. Görünüşte kalan kolonlar kesit düzlemine taşınarak çizilir (Şekil 3.40).
2026
020
300
30 30 30 28
15 110,5 15 310 15
465,5
15 30 30 30 30 30 30
R10
Şekil 3.40: Zemin çizgisi ve sahanlık seviyesinin belirlenmesi kolon görünüşlerinin çizilmesi
97
Kat kirişleri kesiti çizilir. Görünüşte kalan kat kirişleri çizilir (Şekil 3.41).
2026
020
300
30 30 30 28
15 110,5 15 310 15
465,5
15 30 30 30 30 30 30
R10
Şekil 3.41: Kat kirişi kesit ve görünüşünün çizilmesi
98
Kesit çizgisinin kestiği ve görünüşte kalan basamaklar kesit düzlemine taşınır. Zemin çizgisi rıht yüksekliği kadar çizilerek basamak yerleri belirlenir. Basamak kesitleri çizilir. Görünüşte kalan merdiven kolu kirişi çizilir (Şekil 3.42).
2026
020
300
30 30 30 28
15 110,5 15 310 15
465,5
15 30 30 30 30 30 30
R10
Şekil 3.42: Basamak kesiti ve merdiven kol kirişinin çizilmesi
Taşıma çizgileri silinir. Basamak mesnet profilleri çizilir. Basamakların görünüşte kalan kısımları çizilir.
99
Kolon pabuçları çizilir (Şekil 3.43).
Şekil 3.43: Basamakların görünüşe giren kısımlarının çizilmesi
Döşeme profilleri çizilir. Korkuluk düşey elemanları çizilir. Küpeşte çizilir (Şekil 3.44).
Şekil 3.44: Döşeme profil kesitlerinin ve korkulukların çizilmesi
100
Kotlu ölçülendirme yapılır. Çizgisel ölçülendirme yapılır (Şekil 3.45).
2023
5255
17
30
1518,5 30 30 32 15
15 110,5 15
Şekil 3.45: Ölçülendirmelerin yapılması
Poz numaraları yazılır. Detay yerleri işaretlenir. Detay adları yazılır. Plan ve kesit adı yazılır. Son kontroller yapılarak çizim tamamlanır (Şekil 3.46).
2023
5255
17
30
1518,5 30 30 32 15
15 110,5 15
Şekil 3.46: Detay yerlerinin işaretlenmesi ve yazıların yazılması
101
3.3.4. Elips Merdivenler
3.3.4.1. Elips Merdiven Kesit Çizimi İşlem Sırası
Kolon görünüşü ve kat yüksekliği çizilir. Sahanlık kirişi, kesit ve görünüşü ile çizilir (Şekil 3.47).
5
120
5
R10
32
Şekil 3.47: Kat yüksekliğinin belirlenmesi ve sahanlık kirişinin çizilmesi
Kesite giren basamaklar kesit düzlemine taşınır (Şekil 3.48).
5
120
5
R10
32
Şekil 3.48: Basamakların kesit düzlemine taşınması
102
Kesite giren basamaklar çizilir (Şekil 3.49).
5
120
5
R10
32
Şekil 3.49: Basamak kesitlerinin çizilmesi
Basamakların görünüşte kalan kısımları plandan taşınarak çizilir (Şekil 3.50).
5
120
5
R10
32
Şekil 3.50: Basamakların görünüşte kalan kısımlarının çizilmesi
103
Basamakların üst ve alt seviyeleri plandan kesit düzlemine taşınarak işaretlenir (Şekil 3.51).
5
120
5
R10
32
Şekil 3.51: Basamak alt ve üst seviyelerinin işaretlenmsi
İşaretlenen noktalar birleştirilerek helisel sacın yan görüntüsü çizilir (Şekil
3.52).
Şekil 3.52: Helisel sacın çizilmesi
104
Helisel yan sac alt ve üst taraftan genişletilerek görünüşü tamamlanır (Şekil 3.53).
Şekil 3.53: Helisel sacın genişletilmesi
Helisel yan sacın görünmeyen kısımları silinir (Şekil 3.54).
Şekil 3.54: Görünmeyen kısımların budanması
105
Korkuluk yüksekliği çizilir (Şekil 3.55).
Şekil 3.55: Korkuluk çubuklarının çizilmesi
Küpeşte çizilir (Şekil 3.56).
Şekil 3.56: Küpeştenin çizilmesi
106
Taramalar yapılır. Ölçülendirme yapılır (Şekil 3.57).
2223
3255
17
1785
5
+.255
Şekil 3.57: Taramaların ve ölçülendirmenin yapılması
Kesit yeri çizilir. Poz numaraları yazılır. Son kontroller yapılarak çizim tamamlanır (Şekil 3.58).
2223
3255
17
1785
5
+.255
Şekil 3.58: Yazıların yazılması
107
3.4. Çelik Merdiven Birleşim Detayları Çizme
3.4.1. Basamak Detayı Merdiven plan ve kesitinde işaretlenen basamak detayları büyük ölçekli olarak çizilir.
Basamak detaylarında genişlik, yükseklik, birleşim şekilleri, kullanılan malzeme pozları gibi bilgiler yer alır.
Basamak detayı plan ve kesit üzerinden elde edilir (Şekil 3.59).
Şekil 3.59: Basamağın izometrik görünüşü
3.4.2. Merdiven Kirişi Sahanlık Kirişi Birleşim Detayı
Şekil 3.60’ta merdiven kirişi basamak ve sahanlık kirişi birleşimini gösteren detay görülmektedir.
Şekil 3.60: Merdiven ve sahanlık kirişi birleşim detayı
108
3.4.3. Korkuluk Detayı Şekil 3.61’de merdiven kirişi ile korkuluk birleşimini ve korkuluk elemanlarını
gösteren detay görülmektedir.
Şekil 3.61: Merdiven kirişi ve korkuluk birleşim detayı
3.4.4. Sahanlık Döşemesi Detayı
Şekil 3.62’de merdiven sahanlık elemanlarını gösteren detay görülmektedir.
100 100
Şekil 3.62: Merdiven sahanlık döşemesi detayı
109
UYGULAMA FAALİYETİ Aşağıda planı verilen düz kollu merdiveni çiziniz.
303030303030
15190
355
15 28 30 30 30 24,5
135 15
2012
020
160
İşlem Basamakları Öneriler Kolon profil kesitlerini çiziniz. Kolon akslarını çiziniz. Kolonları çiziniz. Merdiven kolu ve sahanlık kirişlerini
çiziniz. Basamakları çiziniz. Sahanlık döşeme kirişlerini çiziniz. İç ve dış ölçülendirmeyi yapınız. Kesit işaretini oluşturunuz. Çıkış hattını çiziniz. Poz numaralarını yazınız.
İş önlüğünüzü giyiniz. Çizim araç gereçlerinizi temiz olarak
hazırlayınız. Devam eden çizgilerin kesik çizgi ile
gösterilmesi gerektiğini unutmayınız. Çıkış hattı ile kesit yeri gösterme
çizgilerini unutmayınız. Ölçülendirmeyi eksiksiz olarak
yapmalısınız. Poz numaraları ve çizime ait bilgileri
eksiksiz olarak yazmayı unutmayınız. Çizim bitiminde son bir kontrol
yapmanız faydalı olacaktır.
UYGULAMA FAALİYETİ
110
KONTROL LİSTESİ Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız beceriler için
Evet, kazanamadığınız beceriler için Hayır kutucuğuna (X) işareti koyarak kendinizi değerlendiriniz.
Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır 1. Kolon profil kesitlerini çizdiniz mi? 2. Kolon akslarını çizdiniz mi? 3. Kolonları çizdiniz mi? 4. Merdiven kolu ve sahanlık kirişlerini çizdiniz mi? 5. Basamakları çizdiniz mi? 6. Sahanlık döşeme kirişlerini çizdiniz mi? 7. İç ve dış ölçülendirmeyi yaptınız mı? 8. Kesit işaretini oluşturdunuz mu? 9. Çıkış hattını çizdiniz mi? 10. Poz numaralarını yazdınız mı?
DEĞERLENDİRME
Değerlendirme sonunda “Hayır” şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz.
Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Bütün cevaplarınız “Evet” ise “Ölçme ve Değerlendirme” ye geçiniz.
111
Planı verilen düz kollu merdivenin A – A kesitini çiziniz.
303030303030
15190
355
15 28 30 30 30 24,5
135 15
2012
020
160
İşlem Basamakları Öneriler
Kesit çizgisinin kestiği basamakları, kolonları ve sahanlığı kesit düzlemine taşıyınız.
Zemin çizgisini çiziniz. Sahanlık seviyesini belirleyiniz. Basamak yerlerini belirleyiniz. Sahanlık kirişlerini çiziniz. Basamak kesitlerini çiziniz. Yan kirişleri çiziniz. Döşeme kiriş kesitlerini çiziniz. Görünüşte kalan döşeme kısımlarını
çiziniz. Görünüşte kalan kolonları çiziniz. Korkuluk düşey elemanlarını çiziniz. Küpeşteyi çiziniz. Kotlu ölçülendirmeyi yapınız. Çizgisel ölçülendirmeyi yapınız. Poz numaralarını yazınız. Plan ve kesit adını yazınız.
İş önlüğünüzü giyiniz. Çizim araç gereçlerinizi temiz olarak
hazırlayınız. Devam eden çizgilerin kesik çizgi ile
gösterilmesi gerektiğini unutmayınız. Kesite giren kısımları kalın çizgilerle
göstermeyi unutmayınız. Taşıma çizgilerini siliniz. Kotlu ölçülendirmeyi eksiksiz olarak
yapmalısınız. Poz numaraları ve çizime ait bilgileri
eksiksiz olarak yazmayı unutmayınız. Detay yerlerini işaretleyiniz. Detay adlarını yazınız. Çizim bitiminde son bir kontrol
yapmanız faydalı olacaktır.
UYGULAMA FAALİYETİ
112
KONTROL LİSTESİ
Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız beceriler için Evet, kazanamadığınız beceriler için Hayır kutucuğuna (X) işareti koyarak kendinizi değerlendiriniz.
Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır 1. Kesit çizgisinin kestiği basamakları, kolonları ve sahanlığı
kesit düzlemine taşıdınız mı?
2. Zemin çizgisini çizdiniz mi? 3. Sahanlık seviyesini belirlediniz mi? 4. Basamak yerlerini belirlediniz mi? 5. Sahanlık kirişlerini çizdiniz mi? 6. Basamak kesitlerini çizdiniz mi? 7. Taşıma çizgilerini sildiniz mi? 8. Yan kirişleri çizdiniz mi? 9. Döşeme kiriş kesitlerini çizdiniz mi? 10. Görünüşte kalan döşeme kısımlarını çizdiniz mi? 11. Görünüşte kalan kolonları çizdiniz mi? 12. Korkuluk düşey elemanlarını çizdiniz mi? 13. Küpeşteyi çizdiniz mi? 14. Kotlu ölçülendirmeyi yaptınız mı? 15. Çizgisel ölçülendirmeyi yaptınız mı? 16. Poz numaralarını yazdınız mı? 17. Detay yerlerini işaretlediniz mi? 18. Detay adlarını yazdınız mı? 19. Plan ve kesit adını yazdınız mı? DEĞERLENDİRME
Değerlendirme sonunda “Hayır” şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz.
Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Bütün cevaplarınız “Evet” ise “Ölçme ve Değerlendirme” ye geçiniz.
113
Planı verilen çeyrek döner merdiveni çiziniz.
2
C
365
245
113,732,37339,733,373
113,
7513
1,25
3
B
İşlem Basamakları Öneriler Kolon profil kesitlerini çiziniz. Kolon akslarını çiziniz. Kolonları aks kesişimlerine çiziniz. Çerçeve ve sahanlık kirişlerini çiziniz. Basamakları çiziniz. Dönen kısımdaki basamak genişliklerini
çıkış hattı üzerinde işaretleyiniz. Dönen kısımlardaki basamakları çiziniz. Sahanlık döşeme kirişlerini çiziniz. İç ve dış ölçülendirmeyi yapınız. Kesit işaretini çiziniz. Çıkış hattını çiziniz. Poz numaralarını yazınız.
İş önlüğünüzü giyiniz. Çizim araç gereçlerinizi temiz olarak
hazırlayınız. Devam eden çizgilerin kesik çizgi ile
gösterilmesi gerektiğini unutmayınız. Çıkış hattı ile kesit yeri gösterme
çizgilerini unutmayınız. Ölçülendirmeyi eksiksiz olarak
yapmalısınız. Poz numaraları ve çizime ait bilgileri
eksiksiz olarak yazmayı unutmayınız. Çizim bitiminde son bir kontrol
yapmanız faydalı olacaktır.
UYGULAMA FAALİYETİ
114
KONTROL LİSTESİ Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız beceriler için
Evet, kazanamadığınız beceriler için Hayır kutucuğuna (X) işareti koyarak kendinizi değerlendiriniz.
Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır 1. Kolon profil kesitlerini çizdiniz mi? 2. Kolon akslarını çizdiniz mi? 3. Kolonları aks kesişimlerine çizdiniz mi? 4. Çerçeve ve sahanlık kirişlerini çizdiniz mi? 5. Basamakları çizdiniz mi? 6. Dönen kısımdaki basamak genişliklerini çıkış hattı üzerinde
işaretlediniz mi?
7. Dönen kısımlardaki basamakları çizdiniz mi? 8. Sahanlık döşeme kirişlerini çizdiniz mi? 9. İç ve dış ölçülendirmeyi yaptınız mı? 10. Kesit işaretini çizdiniz mi? 11. Çıkış hattını çizdiniz mi? 12. Poz numaralarını yazdınız mı?
DEĞERLENDİRME
Değerlendirme sonunda “Hayır” şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Bütün cevaplarınız “Evet” ise “Ölçme ve Değerlendirme” ye geçiniz.
115
Planı verilen çeyrek döner merdivenin A – A kesitini çiziniz.
2
C
365
245
113,732,37339,733,373
113,
7513
1,25
3
B
İşlem Basamakları Öneriler Zemin çizgisini çiziniz. Sahanlık seviyesi belirleyiniz. Görünüşte kalan kolonları çiziniz. Kat kirişi kesitlerini çiziniz. Görünüşte kalan kat kirişlerini çiziniz. Kesit çizgisinin kestiği ve görünüşte
kalan basamakları kesit düzlemine taşıyınız.
Basamak yerlerini belirleyiniz. Basamak kesitlerini çiziniz. Görünüşte kalan merdiven kolu kirişini
çiziniz. Basamak mesnet profillerini çiziniz. Basamakların görünüşte kalan
kısımlarını çiziniz. Kolon pabuçlarını çiziniz. Döşeme profillerini çiziniz. Korkuluk düşey elemanlarını çiziniz. Küpeşteyi çiziniz. Kotlu ölçülendirme yapınız. Çizgisel ölçülendirmeyi yapınız. Poz numaralarını yazınız. Kesit adını yazınız.
İş önlüğünüzü giyiniz. Çizim araç gereçlerinizi temiz olarak
hazırlayınız. Devam eden çizgilerin kesik çizgi ile
gösterilmesi gerektiğini unutmayınız. Kesite giren kısımları kalın çizgilerle
göstermeyi unutmayınız. Taşıma çizgilerini siliniz. Kotlu ölçülendirmeyi eksiksiz olarak
yapmalısınız. Poz numaraları ve çizime ait bilgileri
eksiksiz olarak yazmayı unutmayınız. Detay yerlerini işaretleyiniz. Detay adlarını yazınız. Çizim bitiminde son bir kontrol
yapmanız faydalı olacaktır.
UYGULAMA FAALİYETİ
116
KONTROL LİSTESİ
Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız beceriler için Evet, kazanamadığınız beceriler için Hayır kutucuğuna (X) işareti koyarak kendinizi değerlendiriniz.
Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır 1. Zemin çizgisini çizdiniz mi? 2. Sahanlık seviyesi belirlediniz mi? 3. Görünüşte kalan kolonları çizdiniz mi? 4. Kat kirişi kesitlerini çizdiniz mi? 5. Görünüşte kalan kat kirişlerini çizdiniz mi? 6. Kesit çizgisinin kestiği ve görünüşte kalan basamakları kesit
düzlemine taşıdınız mı?
7. Basamak yerlerini belirlediniz mi? 8. Basamak kesitlerini çizdiniz mi? 9. Görünüşte kalan merdiven kolu kirişini çizdiniz mi? 10. Taşıma çizgilerini sildiniz mi? 11. Basamak mesnet profillerini çizdiniz mi? 12. Basamakların görünüşte kalan kısımlarını çizdiniz mi? 13. Kolon pabuçlarını çizdiniz mi? 14. Döşeme profillerini çizdiniz mi? 15. Korkuluk düşey elemanlarını çizdiniz mi? 16. Küpeşteyi çizdiniz mi? 17. Kotlu ölçülendirme yaptınız mı? 18. Çizgisel ölçülendirmeyi yaptınız mı? 19. Poz numaralarını yazdınız mı? 20. Detay yerlerini işaretlediniz mi? 21. Detay adlarını yazdınız mı? 22. Kesit adını yazdınız mı?
DEĞERLENDİRME
Değerlendirme sonunda “Hayır” şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz.
Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Bütün cevaplarınız “Evet” ise “Ölçme ve Değerlendirme” ye geçiniz.
117
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyarak doğru seçeneği işaretleyiniz.
1. Kesit çizerken yapılması gereken ilk iş aşağıdakilerden hangisidir?
A) Zemin çizgisinin çizilmesi B) Poz numaralarının yazılması C) Kat yüksekliğinin çizilmesi D) Ölçülendirme yapılması
2. Kesit üzerinde detay yerleri işaretlenirken aşağıdakilerden hangisine dikkat
edilmelidir? A) Detayın kolay olmasına B) Detayın zor olmasına C) Yazı ve çizgilerin çok olduğu yerlerin seçilmesine D) Yapım sırasında özel ölçü ve bilgi gerektiren yerlerin seçilmesine
3. Aşağıda verilenlerden hangisi önce yapılır? A) Kesit adı B) Görünüşe giren kısımların çizimi C) Kesite giren kısımların çizimi D) Taramalar ve yazılar
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap
verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü doğru ise “Modül Değerlendirme” ye geçiniz.
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
118
MODÜL DEĞERLENDİRME Aşağıda verilen montaj planını, A – A ve B – B kesitini çiziniz.
Döşeme sacı: Trapez Trapez üstü 8 cm betonarme Donatı: 188/188 hasır
[ 200
[ 200
2 [ ]
300
2 [ ]
300
[ 200
[ 20
0 BBI 1
80
ÇS1HEB200
ÇS1HEB200
ÇS1HEB200
ÇS1HEB200
A
A
I 180
I 180
I 180
MODÜL DEĞERLENDİRME
119
Bu modül kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız beceriler için Evet, kazanamadığınız beceriler için Hayır kutucuğuna (X) işareti koyarak kendinizi değerlendiriniz.
Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır Montaj Planı Çizimi
1. Kolon profil kesitlerini çizdiniz mi? 2. Kolon akslarını çizdiniz mi? 3. Kolonları çizdiniz mi? 4. Merdiven kolunu ve sahanlık kirişlerini çizdiniz mi? 5. Basamakları çizdiniz mi? 6. Döşeme kirişlerini çizdiniz mi? 7. İç ve dış ölçülendirmeyi yaptınız mı? 8. Kesit işaretini oluşturdunuz mu? 9. Çıkış hattını çizdiniz mi? 10. Poz numaralarını yazdınız mı?
A – A Kesiti Çizimi 11. Kesit çizgisinin kestiği basamakları, kolonları ve sahanlığı kesit
düzlemine taşıdınız mı?
12. Zemin çizgisini çizdiniz mi? 13. Sahanlık seviyesini belirlediniz mi? 14. Taşıma çizgilerini sildiniz mi? 15. Yan kirişleri çizdiniz mi? 16. Döşeme kiriş kesitlerini çizdiniz mi? 17. Görünüşte kalan döşeme kısımlarını çizdiniz mi? 18. Görünüşte kalan kolonları çizdiniz mi? 19. Korkuluk düşey elemanlarını çizdiniz mi? 20. Küpeşteyi çizdiniz mi? 21. Kotlu ölçülendirmeyi yaptınız mı? 22. Çizgisel ölçülendirmeyi yaptınız mı? 23. Poz numaralarını yazdınız mı? 24. Detay yerlerini işaretlediniz mi? 25. Detay adlarını yazdınız mı? 26. Plan ve kesit adını yazdınız mı?
B – B Kesiti Çizimi 27. Kesit çizgisinin kestiği basamakları, kolonları ve sahanlığı kesit
düzlemine taşıdınız mı?
28. Zemin çizgisini çizdiniz mi? 29. Sahanlık seviyesini belirlediniz mi? 30. Basamak yerlerini belirlediniz mi? 31. Sahanlık kirişlerini çizdiniz mi? 32. Basamak kesitlerini çizdiniz mi? 33. Taşıma çizgilerini sildiniz mi? 34. Yan kirişleri çizdiniz mi?
120
35. Döşeme kiriş kesitlerini çizdiniz mi? 36. Görünüşte kalan döşeme kısımlarını çizdiniz mi? 37. Görünüşte kalan kolonları çizdiniz mi? 38. Korkuluk düşey elemanlarını çizdiniz mi? 39. Küpeşteyi çizdiniz mi? 40. Kotlu ölçülendirmeyi yaptınız mı? 41. Çizgisel ölçülendirmeyi yaptınız mı? 42. Poz numaralarını yazdınız mı? 43. Detay yerlerini işaretlediniz mi? 44. Detay adlarını yazdınız mı? 45. Plan ve kesit adını yazdınız mı?
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki modüle geçmek için öğretmeninize başvurunuz.
121
CEVAP ANAHTARLARI ÖĞRENME FAALİYETİ-1’İN CEVAP ANAHTARI
1 A 2 C 3 D 4 B 5 A 6 C 7 B
ÖĞRENME FAALİYETİ-2’NİN CEVAP ANAHTARI
1 A 2 C 3 D 4 D
ÖĞRENME FAALİYETİ-3’ÜN CEVAP ANAHTARI
1 A 2 D 3 C
CEVAP ANAHTARLARI
122
KAYNAKLAR COŞKUN Ali İhsan, Serpil IRK, Abdullah KAYHAN, Feride AŞIK, İbrahim
ERİM, Yapı Resamlığı X. Sınıf İş ve İşlem Yaprakları Temel Ders Kitabı,
Devlet Kitapları, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul, 2005.
KUTLU Şahin, Çelik Yapılar Temel Ders Kitabı, SHÇEK Basımevi, Ankara,
2001.
OYMAEL Sabit, Yapı Bilgisi III Temel Ders Kitabı, Millî Eğitim Basımevi,
İstanbul, 2003.
SARI Abdullah, Düşey Sirkülasyon Araçları Merdivenler, YEM Yayınevi,
İstanbul, 1996.
KAYNAKLAR